Klebsiella “Hiding in blind sight”

Boehringer - Uiergezondheidspanel

30 mei 2016

Betsie Krattley

Rundveedierenarts

ULP Harmelen

Inhoud

• Introductie

• Keuze casus

• Casus beschrijving

• Literatuur

• Leidraad aanpak Klebsiella in praktijk

• Discussie

Introductie

• Betsie Krattley

• Geborgde Rundveedierenarts

• Sinds 2010 bij ULP in Harmelen

Werkzaamheden:

• Bedrijfsbegeleiding

• Onderwijs

• Dagelijkse praktijk/diensten

• Uiergezondheid

• Veterinaire advisering /Koekompas / Salmonella / Workshops

Waarom deze casus?

Klebsiella in de ULP:

2013:

- 11 Klebsiella spp.

- 4 bedrijven

2014:

- 5 Klebsiella spp.

- 4 bedrijven

2015:

- 15 Klebsiella spp.

- 4 bedrijven, waarvan bij bedrijf A 11 in 1 maand…

- 3 bedrijven in hetzelfde weekend in november…

Prevalentie Klebsiella NL

Tank en individueel BO:

- 2 – 6% individueel BO

- Tank?

Het bedrijf (1)

Oktober 2015:

- 62 melkgevend / 12 droog

- Eigen jongvee opfok

- Overbezetting ligboxen (110%)

Voeding/productie:

- Weidegang

- Rantsoen: graskuil/mais

- BSK 44,3 / rollend jaargemiddelde 8.746kg

Vruchtbaarheid:

- TKT 405 dagen

- 2,4 inseminaties

- ALVA 24,8

Het bedrijf (2)

Gezondheidsstatus:

- BVD vrij gecertificeerd

- IBR antistoffen – vaccinatie

- Para status B

- Salmonella Niveau 1

Vaccinaties:

- IBR

- Longworm

- Pinkengriep

Duurzaamheid:

- Vervangingspercentage 17%

- Levensproductie 35.793kg

- Dagdosering 3-4

Uiergezondheid MPR

- Tankcelgetal op jaarbasis 180.000 – 290.000

- Verhoogd: 19%

- Nieuw verhoogd: 9%

- (oktober 26% verhoogd)

Management systeem: Agrovision

BO uitslagen:

- Veel!

- Alle hoogcelgetal CMT + evt. BO

Doelstelling 2015: Optimalisatie bedrijfsvoering

1. Groei tot 80 melkgevende koeien

2. Jongvee huisvesting realiseren

3. Uiergezondheid verbeteren: tepelvoeringen vervangen en kalk-stro mengsel in alle boxen

Aanpassing ligboxen

• November 2014 helft kalk stro

• April 2015 rest van de boxen kalk stro

• Ligbox met matrassen, verhoogd en gevuld met kalk-stro-water.

Koe Kwartier Datum Verwekker LAB

6113 RV 15-jul-15 KM Geen groei ULP

6113 LV 15-jul-15 KM Geen groei ULP

14 LV 19-aug-15 Celgetal Enkele C.bovis ULP

67 RA 19-aug-15 Celgetal CNS ULP

57 LA 19-aug-15 KM Geen groei ULP

37 RA 19-aug-15 Celgetal Geen groei ULP

38 RV 19-aug-15 KM S.uberis ULP

77 LV 19-aug-15 Celgetal S.uberis ULP

14 LV 11-sep-15 KM K. pneumoniae ULP

62 LV 22-sep-15 KM E.coli ULP

23 LV 23-sep-15 KM S.uberis ULP

44 RV 24-sep-15 KM E.coli ULP

73 RV 28-sep-15 Celgetal Geen groei ULP

77 RV 7-okt-15 KM S.uberis ULP

15 RV 21-okt-15 KM E.coli ULP

14 RA 28-okt-15 KM Pseudomonas ULP

76 LA 8-nov-15 KM Geen groei ULP 5 RA 8-nov-15 KM Bacillus ULP

30 LA 20-nov-15 KM Enkele E.coli ULP

Koe Kwartier Datum Verwekker LAB

6113 RV 15-jul-15 KM Geen groei ULP

6113 LV 15-jul-15 KM Geen groei ULP

14 LV 19-aug-15 Celgetal Enkele C.bovis ULP

67 RA 19-aug-15 Celgetal CNS ULP

57 LA 19-aug-15 KM Geen groei ULP

37 RA 19-aug-15 Celgetal Geen groei ULP

38 RV 19-aug-15 KM S.uberis ULP

77 LV 19-aug-15 Celgetal S.uberis ULP

14 LV 11-sep-15 KM K. pneumoniae ULP

62 LV 22-sep-15 KM E.coli ULP

23 LV 23-sep-15 KM S.uberis ULP

44 RV 24-sep-15 KM E.coli ULP

73 RV 28-sep-15 Celgetal Geen groei ULP

77 RV 7-okt-15 KM S.uberis ULP

15 RV 21-okt-15 KM E.coli ULP

14 RA 28-okt-15 KM Pseudomonas ULP

76 LA 8-nov-15 KM Geen groei ULP 5 RA 8-nov-15 KM Bacillus ULP

30 LA 20-nov-15 KM Enkele E.coli ULP 36 LV 23-nov-15 KM K. pneumoniae ULP 31 RA 24-nov-15 KM K. pneumoniae ULP

ULP eind november 2015 ????

• In 1 weekend op 3 bedrijven Klebsiella.

• Alle 3 kalk-stro mengsel.

• 2 van de 3 bedrijven heeft meerdere klinische zieke dieren tegelijk.

Aanpak Klebsiella op bedrijf A

Per direct:

- Strooiselonderzoek

- BO van meerdere dieren

- Klebsiella positieve dieren als laatste melken

- Ernstig zieke dieren behandelen

- Advies z.s.m. afvoer na wachttijd

Uitslag strooiselonderzoek 29 november 2015

Veehouder gelijk aan het werk

• Boxen per direct leeggeruimd.

• 2 december uitslag strooisel 5 december boxen

leeggehaald

• Boxen en wanden ontsmet met formaline 5%

• Opnieuw gevuld met kalk-stro mengsel

• Herhaald op 24 december

Uitslagen BO november 2015 - LAB GD

Koe Kwartier Datum diagnose Verwekker

6252 LV 1-11-2015 Mastitis

(subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

396 RA 8-11-2015 Mastitis (klinisch) Onbekend

6276 LA 20-11-2015 Mastitis (klinisch) E. coli (ECO)

6196 LV 23-11-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

6180 RA/RV 25-11-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

6179 LV 28-11-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

6183 LV 30-11-2015 Mastitis (klinisch) E. coli (ECO)

Uitslagen BO december 2015 – LAB GD

Koe Kwartier Datum diagnose

Verwekker

32 LV 1-12-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

35 RV 5-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

8 LV 9-12-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella oxytoca

6275 LA 13-12-2015 Mastitis (klinisch) Onbekend

9 LA 18-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

72 RA 18-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend 5 LV 18-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

5351 LV 18-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend 13 RA 23-12-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

15 LV 26-12-2015 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

76 LV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae 5 RV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

5338 LV/RV/LA 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend 5351 LV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

30 LA/LV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend 33 LA/LV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) SAU PG

67 RA 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) CNS 9 LV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Streptococcus uberis (SUB)

57 RV 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Streptococcus uberis (SUB) 72 RA 28-12-2015 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Streptococcus uberis (SUB)

Dilemma voor de veehouder

1. Waar komt deze bacterie ineens vandaan?

2. Hoeveel koeien volgen er nog?

3. Hoeveel koeien houd ik dan over?

Uitslagen BO januari 2016 - LAB GD

Koe Kwartier Datum diagnose

Verwekker

27 LA 3-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Serratia marcescens

396 LA 4-1-2016 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

5351 RV 6-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) CNS

22 LA 18-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) E. coli (ECO) 56 RV 23-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) E. coli (ECO)

6148 RV 26-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend 73 RA 28-1-2016 Mastitis (klinisch) Klebsiella pneumoniae

22 RV 29-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae 62 LV 31-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae 12 RA 31-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae

35 RV 31-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae 75 RV 31-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae

71 RA 31-1-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella species 30 RV 4-2-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Klebsiella pneumoniae

53 RV 5-2-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Geen groei (GG)

5351 RV 5-2-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Geen groei (GG)

41 RV 12-2-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Streptococcus uberis (SUB) 55 LV 1-3-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Geen groei (GG)

64 LV 10-3-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Trueperella/Arcanobacterium pyogenes

44 RV 22-4-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

67 RA 22-4-2016 Mastitis (subklinisch/hoogcelgetal) Onbekend

Nieuwe aanpak

• Tot januari alle positieve dieren (9) binnen maximaal 12 dagen afgevoerd.

• Januari 2016: Klebsiella groep gemaakt

• Februari 2016: Startvac vaccinatie

• Februari 2016: Boxen gevuld met strokorrels op advies van De Heus veevoeders

Klebsiella pneumoniae

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0 1 2 3 4 5 6

Dag

en

in la

ctat

ie

Lactatienummer

Lactatienummer en DIM bij diagnose

DIM bij diagnose

Literatuur

Sampimon, O.C. et al. 2006. An outbreak of Klebsiella pneumoniae mastitis. TvD Jan 1: 131 (1):2-4

• Besmet zaagsel aangewezen als meest waarschijnlijke oorzaak voor uitbraak.

Literatuur

Munoz, M.A. et al. 2006. Fecal shedding of Klebsiella pneumoniae by Dairy Cows. J.Dairy Sci. 89: 3425-3430

• 500 mestmonsters

• 10 koppels

• Positieve monsters:

• > 80% mest

• 14 van de 18 monsters van gebruikt zand

• Negatieve monsters:

• 9 vers zand monsters

Literatuur

Munoz, M.A. et al. 2007. Molecular Epidemiology of Two Klebsiella pneumoniae Mastitis outbreaks on a Dairy Farm in New York State. Journal of Clinical Microbiology. p.3964-3971.

1e uitbraak:

• 1 stam, RAPD type A in 8 verschillende koeien

• Dezelfde stam in tepelvoeringen en strooiselmateriaal

• Geen nieuwe gevallen na aanpassen melktechniek en verbetering hygiëne.

• aanwijzing voor transmissie via besmetting

2e uitbraak (enkele weken later):

• Meerdere stammen

• Diversiteit van de stammen uit mest, voer en water groter dan de stammen uit melkmonsters

• aanwijzing voor opportunistische besmetting uit omgeving.

Literatuur

Verbist, B. et al. 2011. Sources other than unused sawdust can introduce Klebsiella pneumoniae into dairy herds. J.Dairy Sci. 94:2832-2839

• 153 K.pneumoniae isolaten

• 109 verschillende pulsotypen

• Geen overeenkomst tussen pulsotypen uit ongebruikt boxmateriaal

• Positieve monsters:

• 17,2% mest

• 27,4% gebruikt boxmateriaal

• 8,2% nieuw boxmateriaal

Literatuur

Zadoks, R.N. et al. 2011. Sources of Klebsiella and Raoultella species on dairy farms: be careful where you walk. J.Dairy Sci. 94:1045-1051.

• Heterogeniteit tussen Klebsiella spp in

pens en darm.

• Data ondersteunen de theorie over

oro-fecale besmettingsroute.

Literatuur

Sorter, D.E. et al. 2014. Short communication: Bacterial counts in recycled manure solids bedding replaced daily or deep packed in freestalls. J.Dairy Sci. 97: 2965-2968

Vergelijking bacterie telling in dagelijks vervangen droge mest strooisel t.o.v. diep strooisel box.

• Minder cfu coliform en Klebsiella spp in dagelijks vervangen strooisel t.o.v. diep strooisel.

• Dagelijks vervangen van strooisel uit achterste 1/3 van de box effectief om blootstelling aan met name Klebsiella te verlagen, maar niet voor streptococci.

Water/voer

Insleep ?

Boxen/roosters Mest

Aankoop koe besmet kwartier

Insleep routes Klebsiella

Water/voer

Boxen/roosters Mest

Kwartier

Spenen

Kwartier

Versleep routes Klebsiella

Overzicht aanpak Klebsiella

Versleep

1. Uier 2. Boxen 3. Voer/water

Dragers opsporen

via individueel

melkonderzoek

Box materiaal goed

droog houden:

- Vaak verversen

- Voorkom broei

Waterbakken

minimaal wekelijks

helemaal leeg en

schrobben

Monitoren via

tankmelkonderzoek

Boxen en looppaden

mest vrij houden

Voer en voergang

mestvrij houden.

Besmette dieren

apart huisvesten

(i.v.m. melk

uitlekken) en als

laatste melken

Geen overbezetting

in de stal en goed

ventileren

Insleep

Aankoop koeien

- Uitscheiding

uier

- Uitscheiding

mest

Strooisel

Voer/water??

Doelstelling: uiergezondheid verbeteren?

- 4 februari laatste Klebsiella aangetoond

- Sinds 3 februari geen klinische mastitis meer

MPR mei:

- Tankcelgetal mei 120.000

- 9 % (5) verhoogd

- 5 % (3) nieuw verhoogd

Onderdrukking klinische symptomen a.g.v. vaccinatie?? BO van hoogcelgetaldieren eind mei op verzoek ULP:

- Koe Kwartier Datum diagnose

Verwekker

42 Rondom 25-5-2016 Celgetal Geen groei

44 LV 25-5-2016 Celgetal Enkele K. pneumoniae

16 Rondom 25-5-2016 Celgetal Geen groei

8 LV 25-5-2016 Celgetal Geen groei

27 LA 25-5-2016 Celgetal Enkele K. pneumoniae

67 RA 25-5-2016 Celgetal Geen groei

53 RV 25-5-2016 Celgetal Geen groei

Wat was de ‘trigger’ op dit bedrijf?

• Mei 2015 tankomslag IBR (al 18 jaar vrij)

• Verandering van boxmateriaal aanpassing

biotoop box (uier?)

• Weersomstandigheden november?

November 2015 (KNMI)

Uitzonderlijk zacht, nat en normale

hoeveelheid zon

De rol van koe 12 en 35? Tabel: alle K.pneumoniae uitslagen

Koe Kwartier

Diagnose datum Diagnose behandeldatum

DIM bij diagnose Kalfdatum Afvoerdatum Afvoer

36 LV 23-11-2015 KM 23-11-2015 233 4-4-2015 1-12-2015 8

31 RA/RV 25-11-2015 KM 25-11-2015 33 23-10-2015 1-12-2015 6

34 LV 28-11-2015 KM 28-11-2015 370 23-11-2014 8-12-2015 10

32 LV 1-12-2015 KM 1-12-2015 12 19-11-2015 29-12-2015 28

8 LV 9-12-2015 KM 9-12-2015 -58 5-2-2016

13 RA 23-12-2015 KM 24-12-2015 -4 27-12-2015 5-1-2016 13

15 LV 26-12-2015 KM 26-12-2015 124 24-8-2015 5-1-2016 10

76 LV 28-12-2015 SKM 28-12-2015 180 1-7-2015 5-1-2016 8

5 LA 4-1-2016 KM 4-1-2016 123 3-9-2015 12-1-2016 8

73 RA 28-1-2016 KM 28-1-2016 163 18-8-2015 4-2-2016 7

22 RV 29-1-2016 SKM 30-1-2016 207 6-7-2015 19-4-2016 81

62 LV 31-1-2016 SKM 31-1-2016 35 27-12-2015 19-4-2016 79

12 RA 31-1-2016 SKM 31-1-2016 12 19-1-2016 19-4-2016 79

35 RV 31-1-2016 SKM 31-1-2016 10 21-1-2016 19-4-2016 79

75 RV 31-1-2016 SKM 31-1-2016 273 3-5-2015 8-3-2016 37

71 RA 31-1-2016 SKM 31-1-2016 270 6-5-2015 8-3-2016 37

30 RV 4-2-2016 SKM 4-2-2016 132 25-9-2015 19-4-2016 75

Waarom zo weinig Klebsiella in ULP?

• Relatief kleinere bedrijven

• Groot aandeel gras in rantsoen

• Veel weidegang

Discussie (1)

• Is strooisel onderzoek wel zinvol als er al Klebsiella besmetting is vastgesteld?

Discussie (1)

• Referentie waarden?

• gedroogde mest

• kalk-stro mengsel

• zand

Discussie

• Moeten we bij een uitbraak niet ook mest – voer - water monsters onderzoeken?