632 PRAXIS CONFESSARlI. CAP. XI. - DE ASSISTEl'!"TIA ERGA MORIBUNDOS. - § I. 633

Acrus chrl­scìanos sug­gerat,

sed sapien­ter.

Coret utsanctae i­maginesju­xta infir­mum appo­nantur ;

ult omnisoccasio pec­cati amo­veatur.

numero praedestinatorum, cap. 7, num. 29, in f. (Edit.Neapol., 1648).

L,o. III, n. 946. Si vero aegrotus vultpro sua anima aliquid testari, ipsum mo­neat ne onus illud haeredibus ìmponat ;quia experientia docet legatis piis penenullis satisfieri. Sed potius hortetur utaliquod corpus assignet vel pecuniae sum­mam ad sacrificia aut aliam piam operampersolvendam. Caveat sacerdos ne con­sulat infirmis quìdquid aliis praejudicioesse potest, cum Christi ministros nondeceat aliorum odium sìbì commovere.

234. - Va. Cum rudibus, dum actuschristianos eis suggerir, italico, imo ver­naculo, semper loquatur sermone. Cumlitteratis contra, comioribus verbis, et ali­quoties etiam latinis ex Scriptura excer­ptis, sed brevibus sententiolis utatur. Mo­net Rituale ne sacerdos nimis loquendoet crebris sententiis, ut aliqui solent, in­firmo potius caput obtundat quam adjuvet.Pater Recupito, e Societate Jesu, de seipsorefert, morti proximum, quidquid ei dice­batur, non ìntellexìsse, sed tantum quod­dam molestum murmur j ita ut, ne magìslaederent, coactus rogaverit, ut aliquamverbis moraminterponerent.

235. - VIo. Praeter parvas Christi Do­mini crucifixi Beataeque Virginis imagi­nes, quas juxta infirmum apponi curave­rìt, si fieri' potest, etiam ob oculos ejuscollocari faciat imagines Deiparae et Re­demptoris majoris molis, ut sic aegrotus,quocumque se vertat, eas cernere possitet illis se commendare.

236. - VITO. Curae ei etiam sìr, ut abinfirmi cubiculo periculosa objecta remo­veantur, veluti arma, imagines parumhonestae, et praesertim personae, quaealiquo modo occasionem peccati prae­bere possint j et istae non solum a cubi­culo, sed a tota domo expelli debent. Etdum infirmus agoniae proxìmus videturessé, sacerdos omnes ab ejus cubiculodepellat, praeter unum aut duos tantum,qui ipsi,dum oportet, praesto sint. Etiam

forte morbi gravitatem ei celabunt, neipsum moerore afficiant. Dicat sapientisesse praevidere futura.lIortetur ut, dummens valet, confessionem faciat, quae cor­poris saluti, si animae expedierit, etiamproderit. Refert Belluacensis de quodammoribundo, quod statim ac ipse sua con­fessus fuerat peccata, e strato incolumissurrexerìt. Pariter Cantipratensis enarrat,quod quidam eques, ubi multa non pro­fuerunt medicamina, confessionis virtutestatim convaluerit a).

232. - Si tamen aegrotus dilationemquaerit, et periculum mortis, lethargi veldelirii imminens non est, poterit ei indul­gere. Curet tamen, ut illi determinet tem­pus, puta vesperarum vel diem crastinumconfessioni explendae, Si tamen periculumìmmìnens est, ìpsum cum D. Augustinomoneat, quod Deus non promiserit pecca­tores exspectare, sed tantum parcere eis,si poenitentiam agant: Crastinum nonpromisit, fortasse daMt, fortasse non da­bit a). Quod si adhuc infirmus nec etiamper haec monita ad confessionem adducipossit, sacerdos nunquam eum deserat,sed quandoque terroris, quandoque fìdu­ciae argumentis curet ipsum expergefa­cere; et provideat ut tam privatae quampublicae, pro hujus miseri salute, precesad Deum adhibeantur.

233. - IVo. Si morbus increverit, in­firmum hortetur ut de suis domesticisrebus opportune disponat. Id enim expe­dit pro familiae pace, et eo magis, si opussit pro illius conscientiae levamine. In hoctamen sacerdos sedulo caveat, ne ipse inalìquam lucri notam incidat. Si autemaegrotus fratres vel sorores indigenteshabeat, moneat ipsum sub gravi obliga­tione teneri illis bona sua relinquere, saltemquod ad eorum necessitatem sublevandamsuffìcìat, Haec tamen gravis obligatio nonvidetur urgere pro remotioribus propin­quìs, Observa, quoddictum est in Opere,

Rit. Rom., De visitatione et cura in1irmor., v. Pro­ponet. - Reeup., De Signis praedestìnationìs, tr. 2, de

Nil ìnten­tatum relìn­quatut eumadducat,

Eumhor­tetur ad te·stamentumconficien­dum.

Prudenterillum. allo­quatur,

Inquiratde indolemoribundi.

Paulatimconfessio­nem consu­lat.

corum est aegrotos decipere, ne eos etpropinquos contristent, ac si infirmis oblì­gationem intimare confessionis (quam co­gnito periculo, illis imponere debent), idemsit ac mortem' denuntiare.

230. - Il", A conjunctis, amicis, nec­non ab ipsomet aegroto ejus naturam, in­dolem et defectus perquirat; item quibusindulserit passionibus, et praesertim si adaliquam bonorum aut famae restitutionemteneatur: si odium aut pravam habueritamicitiam; ut omnibus opportunum prae­berepossit remedium. - Caveat memorareinfirmo personas odìohabìtas aut impuredilectas, si ad hoc ex necessitate nonobstringatur. Vulneratos, postquam quid­quid ad remissionem pertinet provisumfuerit, ne ìnterroget, quis illos, qua decausa vel quomodo Iaeserìt j et si infirmusde hoc loquitur, sermonem adaliud di­vertere curet, Et ita etiam, si necessitasnon urgeat, de litibus, filiis, bonis alìis­que rebus ìmpertìnentìbus ne verbum qui­dem faciat.

231. - Ills, Post igitur quam morbumpericulosum esse deprehenderit, in prin­cipio non alloquatur infirmum de confes­sione, sed tantum eum de infirmitate,doloribus, et quomodo valeat, benigneìnterroget. Hortetur deinde, ut se Deivoluntati conformet utque suos cum Chri­sto in cruce languente dolores conjungat,necnon ut eos pro peccatorum satìsfa­ctione patienter feràt, Et sic paulatim,quapar est prudentia, illum, tempus a quoconfessus sit interrogando, ad confessio­nem inducat. Moneat ut omnem suamspem in Deo ponat, qui potens est ipsumin pristinam, si velit, reducere sanitatem.At, eodem tempore, sensim efficiat ut ae­grotus suae infirmitatis periculum agno­scat. Praesertim advertat ne ille omninofidem praebeat medicis et propinquis, qui

CAPUT XI.De assìstentìa erga moribundos a).

§ I. - Monita ad sacerdotem assistentem.

229. - l°. Sacerdos c1am procuret amedico scire an infirmitas sit mortalis.Dico: ctam; quia detestabilis usus medi-

et praeser­tim parochipraestaredebent,

Assisteremoribundisopus Deogratissi­mum,

221. - Non est charitatis opus magisDeo acceptum, magisque ad animarumsalutem conducens, quam in extremo vi­tae periculo positos ad sancte moriendumadjuvare; nam tempore mortis, a quauniuscujusque aeterna vita pendet, infernivires fortiores sunt, infirmorum vero de­biliores. Deus, ut manifestaret quam gra­tam habeat assistentiam moribundis prae­stitam, multoties S. Philippo Nerio osten­dit angelos religiosis infirmorum ministrisverba suppeditantes,

~~3~~ 228. - Nec id parochorum tantummu­nus est, ad quos animarum cura ex officiopertinet, sed omnium etiam sacerdotum.De parochis tamen Rituale Romanumpraesertim loquens ait, praecipuam illo­rum muneris partem esse aegrotantiumcuram habere. Quapropter vult ut ipsi, sta-tim ac aliquem ex suis parochianis aegro­tare intelligunt, non exspectent ut infir­mus parochum arcessat, sed ipse parochusultro eum invisere curet; idque non semeltantum sed frequentius, si infirmum etiam

Quid, si spiritu aegrotare advertit. Quod si legì-f~~~~:,it time sit impeditus, id saltem praestandum

providebit per alium sacerdotem, modo hicsit pius et prudens, Quidam enim sacer­dotes hoc munus exercendo magis quamutilitati damno esse solent, tam infirmisquam sibi et infirmorum domesticis, quo­rum profectum sacerdos assistens etiam

, respicere debet, Monet insuper Rituale,ut, si sacerdos forte deesset, id paro­chus praestandum curet saltem per ali­quem laicum pium et christiana chari­tate praeditum, qui sanctis verbis infirmopraesto sito

Sacerdosc1am rogetmedicumde~~~~. gra-

s. Philip. Ner., in ejuO' Vita a Bacci descripta,lib. 1, cap. 6, in f. - Rit. Rom., de Visitato et cura infirmorum, init,

227.;';', a) Hoc caput a S. Doctore posteaassumptum est in Hom. .Apost; Append. 2,

paucìs quibusdam mutatis circa modum di­cendì, Et cfr. supra, notam a ad n. 172.

231. - /J) Haec facta non potuìmus invenirenec apud Vincentium Belluacensem, nec apudThoniam Cantipratensem. Ceterum, quidquidsìt de illonim authenticitate, duo exemplaomninosimilia et certe authentica legi possunt

in Vita S~ Philippi Nerii, a Bacci conscripta,lib.5, parto 2, § Miracoli con mezzi diversz'.

232. - a) En verba S. Augustini: c Cras,inquis, bene vivam. Indulgentiam tibi Deuspromìsit; erastinum diem tibi nemo promi-

634 PRAXIS CONFESSARlI.CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MOBIBUNDOS. - § II. 635

Beltarsn., de Arte bene moriendì, lib. 2, cap. 9 (edit, Rom. 1620).

Insinuen­tur argu­menta fìdu­ciae:

Remediacontra ten­tationes de­sperationis:

Remediacontra ten­t a t i o n e mvanae glo­riae.

Contra ten­tationemi m pa t i e n­tiae.

Bx e m­plum mar­tyrum etJ esu Chri­stio

Doloresinfirmitatisvitari ne..queunt,

inter enses suorum hostium versantem,animosa in tutelam suam illum suscipit;ita ipsa curat devotos suos tutari, dum adaemonibus vexantur eique se commen­dant. Insuper dixit quod cum accedit adeam peccator, ipsa non ejus merita discu­tit, sed cum quali intentione vernat, at­tendit. Et Deus ipse B. Catharinae Se­nensi revelavit, Mariae suae filiae con­cessisse, quod quivis peccator ad eamrecurrens nullò modo possìt a daemonerapi.

245. - IlIO. Adversus tentationen: vanaegloriae. - D. Bernardus ait, quod vanagloria est quaedam sagitta, quae tetsterpenetrat ... sed ... non leve lnjllgz't vulnus ;praesertim si persona timoratae sit con­scientiae. Siigitursacerdos unquam adver­teret, moribundum nimis se reputare secu­rum de sua salute, quia nimis suis operibusfidit, ei dicat quod peccata solummodonostra. sunt, omnia autem bona a Deorecepimus, ex illo: Quùi ...haoes, quod nonaccepisti? (I Cor., IV. 7). Et cum certumsit, nullum suae salutis aeternae dìvinae­que gratiae infallibilem certitudinem ha­bere posse tNescù homo, utrum amorean odio dignus sit. Eccle. IX, 1); ideoquisque semper pavere debet,' et cummetu et tremore salutem suam operari,ut ait Apostolus (Philipp., II,' 12).

246. - IVo. Adversus tentationem z"m­patientiae. - Si infirmus ex morbi cru­ciatibus impatientia afficitur, huic osten­datur, quanta martyres pro Christi nominetormenta sint passi: vivi excoriati, adusti,trucidati. Et praesertirn ei ob oculos po­nantur omnia,'quae innocens jesus propternostrum amorem est perpessus.

Dicatur aegroto.rquod infinnitatis do­lores vitari nequeunt; unde, si ipse ìnvi­tus eos patitur, male nunc et in alteravita se habebit; si autem libenti animopro Deo acceptet, non solum hic a morbipoena levabitur, sed ibi minus purgatoriitormenta luet, magisque postea in coeloremunerabitur: Tristz'tz'a uestra verteturz'n gaudz"um (Joan., XVI, 20). Moneatur

plexus est [Luc., XV, 20J. David ut dixit:Peccavi, Nathan ei respondit: Dominusquoque transtulz't peccatum tuum (II Reg.,XII, 13).

242. - Secundum motnnem est passioJesu Christi, qui non ad aliud quam pec­catorum salutem in terram se descen­disse protestatur: Non... venz' vocare ju·stos, sed peccatores (Matth., IX, 13). Profìte­tur etiam, nullum a se abire pati: Eumqu~' venz't ad me. non ejiciam foras (Joan.,VI, 37). Et apud Matthaeum (XVIII, 12)aitquod ipse est bonus ille pastor, qui dis­persas oves quaerit, et si quam reperit,exsultat, eam amplectitur suisque hume­ris imponit: et videtur deinde hanc ma­jori diligere affectu, prout se gessit cumS. Maria Aegyptiaca, B. Angela a Foli­gno, S. Margarita a Cortona aliisque poe­nitentibus. Qui igitur rectam habet vo­luntatem, timere non debet damnari aDomino, qui, ne damnaret nos, seipsumad mortem crucis damnare non dubi­tavit.

243. - Terttum motzvum sunt divinapromissa. MuItis in locis Evangelii, peten­tibus divina promittitur gratia: Petite etaccipietis (Joan., XVI, 24).Amen, amen dicoVOblS, si qzdd petieritis Patrem in nomine

.meo, dabz't oobis (Joan., XVI, 23). Et hicnon solum de justis, sed etiam de pecca­toribus sermo fit, juxta textum Matthaei:Omnzs ... qui petu, acCZ"pz't (Matth., VII, 8).Satis igitur est gratias a Deo petere adsalutem, ut certe obtineantur. Bonus estDominus ... anz'maequaerenti z"llum (Thr.,III, 25).

244. - Quartum motlvum est Sancto­rum intercessio et praesertim Deiparae,quam vult Deus ut nos cum tota Eccle­sia salutemus nostrum refugium, vitamet spem nostram, ac dicamus: Refugz"umpeccatorum, ora pro nobis: uùa, spes no­stra, salve! Unde merito ipsa B. VirgoappelIatur a Blosio : Spes desperantzitm,et a S. Ephrem: Adjutrz"x destz"tutorum.Eadem Dei Mater B. Birgittae revelavit,quod, sicut aliqua mater videns filium

20 • Incar­natio et Pas­sio JesuChristì.

30. Divi­nae promis­sìones.

40. Inter­cessic San­ctorum etpraesertimDeiparae.

per speculum inaenigmate videamus; namsi mysteria, de quibus nos instituit, essentevidentia, ubi esset meritum fidei? Quaeideo fìdes dicitur, quia res quas docet,obscurae sunt et non apparentes. Hincdictum fuit: Beati qul non viderunt etcrediderunt (joan., xx, 29).

240. - Il", Aduersus tentationem despe­ratzonis. - Haec est praecipua tentatio,qua infernus vehementius aegrotos impe­tit. Unde illis de divina justitia, de da­mnatorum poenis loqui, eorumque patratascelera exaggerare, sacerdos caveat; sedpotius ipsis fiduciae in misericordia Dei,Salvatoris passione, divinis promissìs etDei Matris intercessione argumenta insì-nuentur.

241. - Primum igitur nostrae spei mo- 1°. Miseri­

tt"vum est divina misericordia, dum Deus cordia Dei.

vocatur et vere est pater misericordia-rum (II Cor., I, 3). Ipse occurrìt etiamnon quaerentibus se: Invenerunt, qul nonquaesierunt me (Is., LXV, l). Magis Deuscupit nos salvos facere, quam nos salutemoptamus. Quare ipse merito de illis que-ritur, quos etiam fugientes amplexarì de-siderat, ut ait D. Bernardus: Amplectlquaerit, a quz'bus desertum esse se queri-tur a). Ipse est totus pronus adignoscen-dum: Multus est ad ignoscendurn (Is.,LV, 7). Protestatur se nolle mortem pec-catoris: Nolo mortem z"mpH, sed ut cono:vertatur et vlvat (Ezech., XXXIII, 11).Dicit .quod, cum peccator sua detestatur pec-cata, ipse eorum memoriam amittit: Sz'...impz"usegerit poem'tentz"am ..., omnz'um im:quz'tatum ejus... non recordaoor (Ezech.,'XVIII, 21 et 22). Post haec divina testìmo-nia, quis un~uam de Dei miserico~dia dii-fidere potent? Unus tantum dolons actusad innumerabilia peccata delenda suffìcit,Publicanus vix ingemendo dixit: Propi-tz"us esto mz7zi peccatori! et justificatusest [Luc., XVIII, 13]. Prodigus filius, statimac ad patris pedes rediit, p~ter eum am-

prohibeat, in aegroti cubiculum propin­quiores cognatos ingredi, qui aliquam pas­sionem excitare possent.

§ II. - Remedia adversus tentationes.

237. - Praecipua contra tentationesremedia sunt, Jesu ac Mariae sanctissimanomina saepius invocare et crucis signa­culo se munire. Pro aliquibus tamen spe­cialibus daemonis insidiis quaedam hicannotare expedit. .

238. - Et l°. Adversus fidet"tentationes.- Ab hac terribili tentationepraesertimagitantur qui, cum perdìtam egerint vi­tam,sibi suoque judicio nimis adhaese­runt; praecipue si viri eruditi fuerint.

Hi sedulo monendi sunt ut, si dae­mon aliquod eis circa fidem dubium autsubtilitatem suggerat, statimconstantianimo tantum generatim respondeant:Ego credo, quod sanata mater Ecclesiacredit, quae oerùatem credù et confitetur.Horteturque sacerdos infirmum ut maxi­mas Deo gratìas agat, quod ipsum inEcc1esiae sinum ab incunabulis acciperedignatus sìt; ideoque in ipsa fide usquead extremum vitae perseverare velle pro­fìteatur, Praecipuus tamen modus et utì­lior; ad hujusmodi tentationes repellendaseljt) mentem alio divertere, aliosque va­ribs elicere actus, nempe contritionis, spei,charitatis erga Deum et similia. De quo­dam doctore Bellarminus refert, quod hic,dum in morte cum daemone disserere dequodam fìdeì articulo voluerit, deceptussuccubuit et mortuus est a).

239. - Si tentatio tamen pergit vexare,ostendat infirmo, quod nostrae fidei (perse sanctae et intemeratae, a pauperibuspìscatorìbus per totum orbem diffusae,tot miraculis ac tot millium martyrumsanguine qui vìtam suam pro ipsa ìmmo­laverunt, confirmatae) argumenta luce da­riora sunt et manifeste ìllam veram essepatefaciunt, licet res quas ipsa docet, nunc

Mentemalio diver...tere.

Quandoquemotiva ere­dibilitatisconside­rare.

Remedìag en e r a'l ì acontra ten­tatìones,

Remediaparticula­ria contrafidei tenta­tiones:

Elicere ge­neratim a­ctum fidei..

sit >. Enarr. in ps. 101, serm;'.l,;n'. lO,. Mi·gne, tomo 37, coL 1301. Cfr. etiam Enarr. inPs. 102, n. 16; Migne, tomo 01, col. 1330.

. 238. - a) Bellarminus; loc. cit., hoc exem­pium refert ex Petro Barocio « episcopo Pa-

tavino qui scripsit libros tres de ratione benemoriendi >. .

241. - a) S. Bernardus hoc [ere :habet, inTraet. de interiori domo, cap. 21; Migne,tomo 184, col.529.

S. Maria Aegypt., Acta SS., mense ApriL, tomo 1,pag, SO et seqq, - B. Angela, Acta SS., mense Jan"tom, 1, pago 186 et seqq, - S. Margar., Acta SS., menseFebr., tomo 3, pago 305 et seqq. - Blosius, Consolatiop1.tsillanimium, cap. 35, num. 3 (edit. Antverp. 1632). ­S. Ephr" Sermo de laud. B. M. V" post init. (edit. lat.

Veneto 1755).- S. Birgitta, cfr. Revel. extravag., cap. 89(edit. Rom. 1628), - S. Birgitta, Revet, Iib. 2, cap. 28,init. - S. Cathar,. Dialogo (trattato della divina Prov­videnza), cap, 139 (edit. Senen. 1707). - S. Bern., inPs. Qui habitat, serm. 6, n. 3; Migne, Patr. Lat., tomo 183,col. 198.

636 PRAXIS CONFESSARlI. CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MORmUNDOS. - § III. 637

et com..plentaeter­nam coro­nam.

Pretiumcrucis.

Patien­tiam a Deapostulare.

Contra ten..t a tionem

~oi~~u~~i:derare mi~

seriasvitae.

quod extremae vitae cruciatus nostramcomplent aeternam coronam: quoniàm, utS. Bonaventura dicit, poenas patientertolerare aliis cunctis operibus perfectiusopus est a), juxta illud Jacobi: Patientia...opus perfectum habet (Jac., I, 4). Et itaDeus suos in hac vita amicos tractat, dumcrux est nostrae praedestinationis securiussignum. B. Clara per 28 annos doloribusvexata vitam duxit, S. Lidvina per 38 an­nos semper infi:mitatum pondus toleravit;et divina Mater quodam die B. Birgittaeaegrotanti sic dixit: Scis, çuare tua infir­mùas tam t'n longum abierit? Abiit, quiate Filius meus et ego nimis diligimus.Nos miseros viatores inter hujusmodi sae­culi aerumnas Apostolus valde consola­tur dicendo: Momentaneum et leve tribu­lationis nostrae ... aeternum gloriae pon­dus operatur in nobis (Il Cor., IV, 17). Etalibi: Non sunt condignae passiones hu·jus temporis ad futurtZ11t glorians, quaerevelabitur in nobis (Rom., vnr, 18).

241. - Et sic infirmo sedulo oportetsuadere ut Dei voluntatì conformetur,non solum si dolores patitur, sed etiamsi medici errant, aut assistentes ipsiuscuram negligunt. Hinc crebro : moneatillum ut a Deo patientiam expostulet.

248. - Va. Iis quiaegre ferunt moritam immature a), ob oculos ponanturprae­sentis vitae miseriae, infirmitates, animiangores, necnon peccandi et damnationispericula. Ideo sancti viri tam avide mor­tem exoptabant. S. Theresia ajebat: Reumihz~ quia in omni vitae meae momentoDeum amittere possum,. unde quotieshorologium sonabat, toties valde gratula­batur, eo quod jam hora hujus periculitransacta esset o). Martyres sanctihilaresad patibula procedebant, ut citius hocpericulum effugerent et Deo fruerentur.

S. Clara" Acta SS'I mense Aug., tomo 2, pago 763. -S. Lidvina, Acta ss. mense ApriI., tomo 2, pago 273

246. - a) S. Bonaventura, Opusc. 23, Le­genda S. Francisd,cap. 14, n. 2. dicit:« Omnia merita in patientia consummantur -.Cfr. etiam Commento in Evang. Luc., c. 21,verso 19 et Opusc. 11, Apologia pauperum,cap. 3, .1'1:. 7 (edit. Quaracchi).

248. ~ a) Textus italicus «in juventute -.o) S. Theresia, Vita, cap.36 (al. 40) V. f"

sic loquitur: «Magno perfundor gaudio quo-

Hìnc dicitur in Apocalypsi (XlV, 13):Beati'mortui qui in Domino moriuntur ..... utrequiesca1tt a laboribus suis. In hac la­crymarum valle viatores sumus: Non ...babemus hic manentem civitatem (Hebr.,xm, 14). Unusquisque sive rex sive Pon­tifex, mortem subire debet.

249. - Hortetur infirmum ut Deo gra­tias agat, quia non permisit eum moritempore quo erat in peccato; et quianunc ipsum sacramentis munitum disce­dere disponit. Dicat, saltem mortem li­benti animo excipiendam esse, quia eva­dimus tot leves culpas a quibus in hacvita immunes esse non possumus a).

250... Dicat aegroto: Frater mi, opor­tet ut te conformes voluntati Dei, quiaomnia disponi! propter nostrum bonum.Quis scit, annon, si amplius viveres, ani..mam perderes? - Sed dicet infirmus: Egovtvere optarem ad aliquam Deo de cuJpismeis satisfactionem praebendam et aliquidboni ante mortemperagendum, dum usqueadhuc nihil egi; - Respondeat sacerdos:Filz~ nulla poenitentia est Deo magis ac­cepta, quam mortem in peccatorum expia­tionem libenter acceptare, nullusque actusperfectior est quam mortem acctpere advoluntatem Dei exsequendam.

251... VIa. Adversus tentationem adhae­sionis bonis et propinquts. - Eis quibusmori displlcet, quia nimis adhaerent bonis,dicat confessarius, haec non esse verabona, cum sint transeuntia et de brevidefectura, et si non deficiunt, potius ani­muro angunt quam solantur.

252. - Si autem affligitur infirmus pro­pter uxorem, filios aut nepotes dilectos,quos relinquit, blande sic hortetur: Filimi, statutum est omnibus mori; omnes teordine sequentur. Nunc tuae saluti con­sule et anùnam tuam salva, et sic pro

et 279. - S. Bfrgit•• Reve1at extrav., cap. 67. - S. Theres.,Cantiuncula Vivo sin 1Ji.ver eli mi" verso 11.

ties horologium sonare sentio, mecum reco­gitans unam vitae horam efiluxisse, ac pro­inde me propius accessisse ad momentumvidendi Deum -.

249. - a) Sìc vertendus est textus italicus:« Semper in hac vita culpis venialibus Deumoffendimus. Unde, saltem ad vitandas illasculpas, mortem acceptare, immo expeteredebemus •.

Sacerdosobjcctionirespondeat,

Remediacontra ten­tationemadhaesionisbonis,

qui relin­quuntur i­nopes.

Remediacontra ren­tationem 0­dii:

Praece­ptum.

Conditioveniae.

Injuriaeerga Deum,

Res Deograta.

ExemplumSanctorum.

ipsis in coelo orabis, unaque cum ipsiseris alt"quando beatus in aeternum. Sednunc quid duldus quam proficisci ad ma­nendum cum Jesu Christo, cum Reginacoeli et omnibus sanctis..

253. - Si autem angitur, quia conjun­ctos suos relinquit inopes, ei dicat: Audt~fì/t: si tu aeternam salutem assequeris,multo melius de coelo quam de terra tuisopem ferre poteris. Sed ne dubites, quzaDeus, qui volatilia pascit, non omùtet eisprotndere. Sz· tu iJJos amas, Deus plus tedilz"gz"t.

VIIo. Adversus tentationem odti" et vin­dictae - Si quis propter aliquam acceptamoffensam odio tenetur: IO Ipsi intimeturdivinum praeceptum: Dilz"gite inùnicosoestros [Luc., VI, 27].

20. Dicatur ei quod, qui non dimittit,nec veniam sperare possit a Deo, qui dicit:Foris canes I (Apoc. XXII, 15). Canes, vin­dicum symbolum, repelluntur a coelo. Econverso Deus veniam certam promittitilli peccatori qui veniam dat offensori suoex illo: Dimittite et ·dimittemini (Luc.,VI, 37).

3°. Subdat quod, si inimicus injustelaeserit ipsum, quanto injustius ipse Deum?Quamobrem, si ipse petit a Deo, ut sibiignoscat, quanto magis proximo ipse igno­scere debet? Szèut et Dominus donavitvobis, z"ta et vos (Col., III, 13).

Ultimo ostendat eidem, quam gratamrem Deo exhibeat, qui injurias dimittit.S. Joannes Gualbertus, postquam fratri­cidae pepercit, ecclesiam ingrediens ima­ginemque Crucifixi salutans, vidit Redem­ptorem erga se caput inclinare, ac sipropter veniam datam ipsi gratias ageret.S. Jacobus ante mortem amplexatus esteum, qui ipsum accusaverat. S. Stephanusoravit pro eis, qui eum lapidabant [Act.,VII, 59]. S. Ludovicus, Galliae rex, apud secoenare fecit hunc, qui sibi mortem fuerat

S.Joan. GuaIo., Acta SS., mense ]ulio, tom.3, pago 328.- S. Jacoo. Major. Apost., Acta SS., mense ]ulio, tomo 6,pago 9. - S. Ludov., Acta SS., mense Augusto, tomo 5,

255.- a) S. Bernardus, serm. 61, in Cantic.,num.4 et 5, hunc affectul& rlduciae sic pul­chre proponit animae devotae: «In quo enimclarius quam in vulneribus tuis eluxisset,

molitus. S. Ambrosius per multum tem­pus cuidam suo proditori alimenta sub­ministravit. Et praecipue primum exem­plum de hoc praestitit Dominus nosterJesus Christus qui, in cruce positus, propersecutoribus et maledicentibus sibi Pa-trem exoravit [Luc., XXIII, 34]. .

§ TII - Varz'a motiva et affectusaegrotis suggerenda.

254. - lO. Motiva fiduciae. - De hissupra (in § II) jam locuti sumus. Illis pos­sunt sequentes adjungi ex Scriptura: Nul­lus speravit in Domino et confusus est(Eccli., II, 11). Ipse est propz'ttatio pro pec­catis nostris (I Joan., Il, 2). Jesus Christusad hoc mortem subiit ut nobis veniamcriminum obtineret. Pro nobis omnibustradidi; z7Jum, quomodo non etiam cumiJJo omnia nobis donavit? (Rom., VIII, 32).Quomodo igitur Deus remissionem nobisnegabit, qui nobis proprium dedit Filium?

255. - Affectus fiduciae: Dominus t1lu­mznatio mea et salus mea, quem timebo?(Ps, XXVI, l). - In manus tuas commendospiritum meum, redemisti me, Domine,Deus ueritatis. - Te ergo quaesumus, tUtSfamuùs subvent~ quos pretioso sangUtneredemisti! - In te, Domine, speraoi, nonconfundar tn aeternum. - O bone Jesu,intra tua vttlnera absconde me I - Vul­nera tua, mert"ta mea (S. Bernardus) a). ­

Jesu mi, non negabis mtni vemam, quivt"tam et sanguznem mtni non negastz: ­Passto Jesu, tu es spes mea. Merita Jesu,vos estis spes mea. Mors Jesu, tu es spesmea. - Marta mater mea, salva me, mi­serere meil - Spes nostra, salve I ­Sancta Maria, mater Det~ ora pro mepeccatore.' - Sub tuum praesidium con­fugimus, sancta Dei genitrzx.

256. - n°. Motiva et affectus contri·tionis. - Dicit S. Augustinus, quod nemo

pago 683. - S. August., cfr. Enarrationes in Ps. 101,serm. 1, num. lO; .Mignb, t'atrologia Latina, tomo 37,col. 1301.

quod tu, Domine, suavis et mitis et multaemisericordiae? ... Meum proinde meritummiseratio Domini> (Migne,Patto Lat., tom.l83,col. 1072 et 1073).

Motivati·ducìae,

Affectusfiduciae.

Motiva et-:t.ffectuscon­tritionis.

638 PRAXIS CONFESSARII. CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MORIBUNDOS. - § III. 639

usque ad extremum vitae debet omitterepeccata sua deplorare.

Non intres in judieio cum servo tuoI(Ps. CXLII, 2). - fesu mi et judex meus,parce mihi, antequam oenias ad me judi.candum! - COl' contritum et humiHatumDeus non despicies. Deus meus, oh nun~quam te offendissem I - Donune mi, 1101Zdebebas sic tractari a me, sieut impie feci.- Pater, non sutn dignus vocari fìliustuus, Ego a te discessi, tuam despex;' gra­tiam, ultro te amisi. Toto corde me poe­nitet, Deus meus, propter amareni et san­guinem ]esu Christiparce mihz'!Maledictapeccata mea, quae Deo me priuastis, egovos detestor, aoominor et maledico I _Deus meus, quùi male fecisti, quod ipsesic offendite? Propter ]esimz Ftùun« tuummiserere mei! - Nunquam, Domine, te of­fendam, quoadusque vivam,' sive parumszue multum mihi supersit, volo te amare.- Offero tibi in satisfacttonem contume­ltarunt quas tibi irrogaoi, mortem meamet dolOl'es quos usque ad mortem perfe­ram. - Domine, merito me punzs " nimis .te o/Jèndz: Sed quaeso, ùz hac, non in aliavita me castigaI - O Maria, impetramz71i dolorem culparum mearum; remis­sionem et perseverantz'aml

257. - IlIo. Motiva et affectus amoris:Deus meus, qui es bomeas injÌ1lz'ta, supe1'omnia te diligo, amo te plus quam me,amo te ex toto corde. Deus meus non sumdignus te amare, qzda nùms te offendz~sed propter amorem ]esu fac me digmmz -'- Oh utz'nam omnes te' diHgerent I ­]esu dulczssi11ze, eztpzo pati et mori prote, qui propter me pati et mori dignatuses. - Domine, castiga me, uti vi>, sedne me prives te amare I - Deus m'eus,salva me; saltzs mea est amct1'e te. ­Opto j)aradzsum, ut in aeternum et extotis virz'bus mezs te dz"ligam. - Deusmeus, ne me dejieias ÙZ infernum, ut me­reor " ibi tu odzo l1lZhi habendus esses sedanùnus mzhz' non suppetit te odzo habere.Et quz'd malt~ Domine mi, feczsti mzhi, uttu odzo mzhi habendus esses I Fac ut teamem, f!t m#te me quo vzs I - Volopatiquantum tz'bz' placet: ~'olo mori ut tz'biplaceam. Devinci me tecum, ]esu mz~ ne

Motiva etaffeClUS a·moris.

S. Gertrzld., Insinuations de la div. pi<EtlE, lib. 5, cap. 25,al. 26 (edit. Paris. 1620). - S. Catkar., Acta SS., mense

permùtas me umquam separare a te I _Deus meus, fac ut sim totus tuus ante­quam moriar I - Quando era, ut dieerepossim : Deus meus, non possum amplzizsamittere te? - Oh Deus meus, amare teoettem, quantum tu mereris I - O Maria,trahe me totum ad Deuml - Mater mea,ego multum te diligo / volo venire ad coe­lum, ad te amandum in aeternum,

258. - IVo. Motiva et affectus confor- Motiva con.mitatis. - Omne nostrum bonum et vita formitatis.consistit in eo, ut conformemur Dei vo-luntati, juxta illud: Vita in voluntate efus(Ps, XXIX, 6). Deus quidem vult quae nobissunt m.eliori bono. S. Gertrudi cum Jesusapparuisset, mortem et vitam offerensrespondit ipsa: Domine, quod tu tns, etego volo. Pariter S. Catharina Senensiscum Jesus se illi praebuerit, offerens du:plicem coronam, unam gemmarum, spina-rum alteram, ut ipsa eligeret, ipsa respon-dit: Ego eùgo, quae tibi placet.

259. - Affectus: Eja N., si Deus te Ejusdemvocat ad aliam vz'tam, contentus es? Es alTectus.COl1tentus. Dic igz'tur semper: Domùle,ecce me,fac de me quod tz'bi placetl Sem-per fiat voluntas tua,- volo tantum quodtu vzs. Volo pati quantum tu vzs / volomori quando tu vzs. - In ma1ttIS tuascommendo anùnrz'/'n et COl'puSmettm, vz'tamet morte111. - Benedz'cam Dominttm in011mi tempore,' sive me consolarzs sive mecrucz'as, Deus meus" ego te amo et sem-per te amare volo. - Deus meus cumm.0rte ]esu mortem l1zeam C01tjUl:g0, etszc eam tibi offero. - O voluntas Deitu es amor meus I - O beneplacz'tu~Dei mel~ me tibi totum in holocaustumtradol

260. - Motiva et affectus desiderii erO'aparadisum. o

Motiva. - Refert Blosius l plures reve- Motiva de·lationes, ex (juibus habetur quod, in pur- siderandi

paradisum.gatorio, illi qui tepide coelum optavereexcruciantur peculiari poena, appellata aDD. mysticis poena deszaerù'aut languo-rzs. Praesens vita est poenarum carcerin quo Deum videre non possumus' undemerito rogabat David: Educ de cu~todiaanimam meaml (Ps. CXLI, 8); et S. Au-gustinus c1amabat: E}a, Domine, moriar,

ApriI!. tomo 3, pago 901. - 1 Conclave animae fide!., p<'lrt.2,Monile Spirituale, cap. 13, n. 8.

Artectusdesiderii.

Affectusdum infir­mus cruci­!ix-uro de­osculatur.

ut te videaml a). S. Hieronymus appella­bat mortem sororem suam eique dicebat:Aperi mzhz: soror mea ! Et quidem recte;nam mors est illa quae paradisi januasnobis reserat. Et ideo pariter S. CarolusBorromaeus, videns mortis effigiem cumfalce in manu depictam, pictori praecepitut falcem deleret et ejus vice c1avemauream tamquam coeli clavem depinge­l'et. Expedit igitur, ut sacerdos saepiusalloquatur moribundos de coelestis patriaebonis, in mentem eis revocans quod Apo­stolus ait: Oculus non vzait, nec auris au­divI't, nec in COl' hominis ascendit, quaepraeparaoit Deus zi's qui diligzmt illum(I Cor., II, 9).

261. - Affectus: Quando veniam et ap­parebo ante faciem Dei? (Ps. XLI, 3). Quan­done erit, Deus meus, quod tuam infini­tam pulchrz'tudinem videbo et facie adfaciem te dz1igam? - In coelo semper teamabo, tu semper me amaois ; imncemigz'tur in aeternum nos amabimus, Deusmeus, amor meus et omnial - ]esu mz;quando osculabor vulnera quae pro mesustulisti? - O Maria, quandonam eritut me videam ad pedes illius matrisquae tantum me amavit et auxiliata est?- Eja ergo, advocata nostra, 1110s tuosmiserieordes oculos ad nos converte, et]esum benedictum fructum ventris tuinobis post hoc exilz'um ostende I

262. - Affectus, qui infirmo suggeripossunt dum. crucifixum deosculat~r: ­Dulczssime ]esu, ne respicias q~zod ego inte, sed qùod tu pro me fecistil - Recor­dare quod sim una ex ovibus tuzs, proqua mortuus es I - Accepto, ]esu mz:consumi pro te, qui totus consumi volui­sti pro me I - Domine, majora tu prome, quam ego pro te patior: tu innocens,ego peccator. - Deosculare, frater mi(dicet sacerdos i.nfirmo), pedes illos quitam ad te perdz'tam ovem quaerendam etsalvandam laboraverunt. Dic, quaeso.­Amabilissime Redemptor, amplector pe-

S. Hieron., ap. Surium, Vitae SS., die 30 Sept., n. 47(edit. Taurin. 1878). - S. F:ranc. Assis., in Vita ejus de·

260. - a) Exclamatio ista reperitur ad ver­bum in libro cui titulus: Soliloquior. animaead Deum, liber unus, cap. 1 (Migne, Patr.Lat., tom. 40, col. 865). Sed S. Augustino per-

des tuos, uti Magdalena amplexa fuit ;fac ut audiam, te mzhi pepercisse, uti illaaudivit I - Deus meus, mzhi propter amo­rem ]esu Christi, parce et fac ut benemoriar I - Pater aeterne, tu 11lzhi FiHumtuum tradidisii, me ego tibi trado. ]esumi, multum Ubi ingratus fta, misereremei! Multoties infernum merui; non inalia, sed in hac uaa me puniI - Si mefugientem quaesnnsti, me te quaerentemne derelinquasl - ]esu dulcissime, nepermùtas me separari a te! - Quis meseparabit a charztate Christi? - Domine

. ]esu Christe, per z11am amaritudinem,quam sustz'nuit nobilissima anima tua,quando egressa est de benedicto corporetuo, miserere animae meae peccatrici inegressu de corpore meo I Amen. - ]esumi, tu propter amorem meum mortuuses: ego propter amorem tuum mori volo.

263. - VIIo. Affectus, qui suggeri pos­sunt sacerdotibus et religiosis infirmis:In pace in zaipsum dormiam et requie­scam. - Deus meus et omnia I O mebeatum, si omnia amittam, ut acquiramte, meum summum b01ZZzm.' - In manustuas, Domine, commendo spirz'tum meum.- Ne projieias me a facie tua I - ]esudulczssime, ne permittas me separari atel Amore amoris tui moriar, qui amoreamorzs mei dignatus es mori (Ita dicebatS. Franciscus). - Cor contrz~um et humi­liatum, Deus, non despicies. - In te, Do­mine, speravz: 1zon confundar i1l aeternum.- Dz1igam te, Domine, fort#udo mea. ­E;ja moriar, Domine, ut te vzaeaml ­Quza mihi est in coelo et a te quid voluisuper terram? Deus cordis mei et parsmea in aeternum. - Dominus illu~ninatzo

mea et salus mea, quem tz'mebo? - Pater,peccavz~ non sum dignus vocari fìliustuus. - Averte facz'em tuam a peccatismeisl - Tuus sum ego, salvum mefacI- Quando veniam et apparebo ante fa­ciem Dei? - Quis nos separabit a cha­n'tOlte Christi? - Amorem tui solurn cum

scripta a Chalippe, lib. 5, v.med. v.Per vie più (edit. ital.Pesein., 1791).

peram adscribitur hoc 0pus, quod confundinon debet cum alio opere, omnino authentico,cui titulus: Soliloquior. libri duo (Migne,Patr. Lat., tom. 32, col. 870 et seqq.).

Affectuspro sacerdo­tibus et re­ligiosis in­fìrmis.

640 PRAXIS CONFESSARl[o CAP. XI. -.DE ASSISTENTIA ERGA MORIBUNDOS. - § IV. 641

Allocutio­Dis exem·plum.

Sacerdosinfirmuminducat adrecipien­dum vìaeì­cum.

Curo morì­bundis i nte­gritas ma­terialis nona-leo quae­renda.

si~~~i~~~~sacerdos inmortis p e­riculo.

An absol­vat, prae­senteappro­bato.

gratia tua mihi dones, et dt'ves sum saus.(S. Ignatius Lojola). - Dilectus meusmihi et ego illi. - Mtsert"cordias Dominiin aeternum cantabo. - Sanata Maria,mater Dei, ora pro nobis peccatoribus etc.- VIta dulcedo, spes nostra, salve I ­Refugtìtm peccatorum, ora pro nobis I- Maria, mater gratiae, mater nuseri­cordiae, tu nos ab hoste protege et horamortis suscipe I - O salus te ùtvocan­!t'uml (S. Bonaventura).

§ IV. - Mant"ta circa ultima sacramentaet modum quo utiliter recipi possunt.

1. - Circa Confessionem.

264. - Jam supra in Praxi [n.l05J mo­nitum est quod, dum periculum mortisinstat, aut forsan viaticum delatum est,et longa esset confessio, tunc infirmusnon tenetur omnia et singula peccataconfiteri (Vide nostram Moralem, Lt"b. VI,n, 260 et 484, v. St' t·nfirmus).

Hic amplius animadvertendasequentia,nimirurn :

l°. Quisque sacerdos in mortis non sa­lurn articulo, sed etiam periculo, ut Tri­dentinum l dec1aravit, censuris et casi­bus reservatis obstrictos absolvere potest(Lib. VI, n. 561). Advertendurn tarnenest, quod circa censuras reservatas tene­tur confessarìus, facultate carens, infirmoimponere ut elapso mortis periculo sepraesentet superiori; secus in censurasreincidet (Lib. VI, num. 563, Dub. l,v. Secus).

2°. Simplex sacerdos absolvere nonpotest, praesente confessario approbato;secus tamen si confessarius approbatusveniat jam incoepta confessione (Lto. VI.n. 562); secus etiam si approbatus sitcomplex personae infirrnae in peccatoturpi, uti decrevit summus Pontifex Be­nedictus XIV (Lto. VI, n. 563).

S. Ignat.. Acta SS., mense Jul., tomo 7, pago 550. ­S. Bonav., Psalt. B. M. V.. hymll. TeDei Matrem (interopera spuda S. Bonav., cfr. edito Quaracchi, tomo 8,pago eXI). - I Sesso 14, de Poenit., cap. 7. - Bened. XIV,bulla Sacramentltm, § 4, diei l Jun., 1741 et declarat.

265. - a) S. Congr. de Saeramentis, diei8 Augusti 1910, declaravit: « Detestabilisomnino est abusus non ministrandi viatieum

go. Moribundus sensibus destitutus rectepotest absolvi, saltem sub condìtione (quodvidetur sernper esse securius), dummodoconstet, infirrnum absolutionem deside­rasse, poenitentiae signum praebendo, autsi confessionem quaesierit (Lt·b. VI, n. 481).Et id intelligitur, etiamsi moribundus inactu peccati sensus amiserit (1t. 483); exD. Augusanì auctoritate et ratione; quiaex una parte conditio sacramenti irreve­rentiam removet, et ex alia semper intali casu, quisque velle suae saluti con­sul ere judicatur, et sensibile aliquod si­gnum ostendere,licet morbi causa signumnon intelligatur.

4°. Si infirmus post tertium diem, licetde periculo monitus, nec tamen confiterivellet, optirnum esse t, si sacerdos medicummonefaceret, ut juxta S. Pii V bullam eumnon amplius invisere pergat. Si tarneninfirmus in sua adhuc maneat pervicacia,tunc medico curam denuo suscipere Iice­bit. Vide i». VI, n. 664.

II. - Circa Communionem.

265. - Sequentia adnotantur monita:l°. Ut infirmo viaticurn ministrari pos­

sit, necesse non est ut omni vitae spedestitutus sit, sed sufficit mortis periculuma». VI, n, 284).

2°. Si vomitus periculum adsit, viati­cum dari non potest, licet praemittaturexperientia cum particula non consecrata(Lto. VI. Il. 292, v. In dubt"o).

go. Pueris ratione pollentibus etiam riteviaticurn dari potest a),. necnon phreneti­cis, dumrnodo bene vixisse constet autpaulo ante confessi sint, et periculum ir­reverentiae non adsit: ideoque cum istisprobabiliter licitum est experiri cum par­ticula non consecrata.

4°. Infirmis etiam in Parasceve, ut ha­betur ex S. Rituum Congregationis de­creto anno 1622 edito b), viaticum mini-

Apostolici 1nunerz"s.. § 2 et seq., diei 8 Febr. 1745. ­S. Augustin_j De Conjugiis adulterinis, lib. l, cap. 28,n. 35; Migne, Parr. Lat., tomo 40, col. 470. - $. Pius ~brev. Supra gregem, diei 8 Mart. 1566; in Bullario Mai·nardi.

et Extremam Unetionem pueris, post usumrationis >.

b) Deeretum istud non invenitur nee in

Mcribun­bus sensi­bus desti tu­tus absolvìpotest,

Ad vìati­cum sufficitmortis peri.culum,

Dari ne­quit si peri­culum vo­mitus est.

Quid, propueris, etphreneticis.

Quid, inParasceve.

strare, non tantum licet, sedad hoc paro­chi tenentur.

dnriP~~r~~~ 266. - '5°. Communis sententia tenetvìaticum, quod in eadem infirmitate aegroto non

jejuno plurìes viaticum dari potest; sal­tem si intersit sex vel octo dierum spa­tium. Immo multi DD. minus temporisintervalli exigunt. Vide r». VI, 11. 284

na~"~~d:i et 285. - Si tamen aegrotus mane ex suanequeat, devotione cornmunicavit, non potest ei

ipsomet die viaticum dari, nisi tamenmortis periculum ex aliquo supervenientimorbo violento, nempe vulneris, veneni,casus et similis, advenerit. Secus, si aegro­tus in infirmitate jam constitutus manecommunicavit; vide rationem, citato nu-mero 285, Dub. 3.

267. - 6°. Si infirmus tantum confessussit et malum increbrescit, tunc sacerdoseum, ut~uanto citius viaticum accipiat,sedulo disponat, ut sana mente et majorifructu recipìat; ideoque desiderium reci­piendi viaticum in animum inducere curetut ita rnunitus daemonis viribus majorinixu et gratia obstare possit, utque JesuRedemptori nostro magis se uniat, quieuro invisere cupit (dicat), ut suas possitin eum gratia seffundere et ad coelestempatriam brevi perducere:sin autem, etsi expedierit, etiam corporis salutem im­pertiatur. S. Cyril1us Alexandrinus ait,quod sancta Eucharistia eteas« morbosdepellit et aegrotos sanato Et de suometpatre S. Gregorius Nazianzenus refertquod, statim ac communionem accepitconvaluit a). '

268. - Sacerdos igitur sic infirmumalloquetur: Frater mt~ lù:et tua sanitasnon sz"t desperata, t'tt perz"culo tamen est·ùJeoque optùnu.m est ut quam citt"us potes:vz'aticum acdpt'as ,. nam Christus in pri­stinam te reStituet sanitatem, St' hoc tuaeaeternae saluti expedierit,. si tamen moridebes, contra dt'abolum in tuum auxz'Humveniet et lui itinerts ad beata'm patrt'am

S. Cyrill., in Joan., VI, 57, lib. 4, cap. 2 (al. 17);Migne, Patrologia Graeco~Latina, tomo 73, col. 586. _

Colleetione Gardelliana, nec in Colleetioneauthentica. In hac autem ultima Collectione~eperitu~ d~cretum diei 15 Maji 1745(n.2383)m qua mdlcatur modus servandus in mini.strando viatico, die Parasceve.

s. ALPHONSI, Opera 111ora/ia. - Tom. IV.

comes erit. QuùJ dicis? Cupisne Vt'att'.cum accipere? - Equidem. - Eja igi­tur praepara animam ad amplectendumtuum Redemptorem qUt' pro te mortuusest. Dic toto corde: Vent~ Jesu mt~ veni,amor meus, omne bonum meum I VenilAd te anima mea desùJeratl QuùJ mihiest in coeto, et a te quùJ volui super ter­ram? Deus cordis md et pars mea inaeternum,

269. - Sacerdotis autem, curo vìatìcumadvenerit, sit cura ut in"infirmi cubiculonon adsint parentes, qui passionis ei 'essepossint causa, uxor nempe, sorores etcaeteri. Tunc ei subjungat: S. Pht'lippusNerius, cum in suo cubiculo SS. Sacra­mentum vùJeret, exctamaoit: En amormeus,en amor meusl Dic etiam fraterdic : En amor meus I En ht"c est Filtu;Dd qui pro tua salute descendt~ de coe­lis, homo factus est, qui pro te tn crucemortem subire. volutl et nunc te tnvt'surusest tn tpSO tuo cu6Ù:ulo. Bono Sts ammo Ijam tibt' peccata condonavi!. Culparumtuarum jam te poent~uz't et adhuc te poe­nitet. Sed nunc dt'lt"gts Dominum Deumtuum ex toto corde tuo; ita ne est? Ejaergo dù:: Amo te,Deus meus, super omnt'a,et qUt'a dt'lt"go te, me poenitetpeccasse:pro­pter amorem tuum ltoenter morior; sitibi placet, mori cupio, ut vùleam te et tnaeternum amem.

270. - Dicat inde: Sit"gt~ur,N...,Jesumamas,t"gnoscts nunc amore tpstusommousqui te tn alt"quoojJenderunt,. non est ùa?Petisne ett'am vent'am, qUt'bus tnjurt'as etoffensas irrogas!t'? .F;ja t"gt"tur, convertefaet"em tuam ad Jesum qUt te amplecticupz't: dù: toto corde: Domtne, non sumdt"gnus. Sed lt'cet tndt"gnlctm te tanto mu­11ereIatearts, ad te tamen Domùtus ve­ntre vult. Iterum t"gitur eum ardentervoca: Vent~ Domine, vent~ amor meus IDeus meus et omnt'a, venil Ad te sz'tt"tanima mea et praeter te nt7n'1 altud cupz't.

S. Philip. Ner., Bacci, Vita di S. Filippo, lib. 4, cap. 1,num.3.

267. - a) S. Gregorius Nazianzenus, Ora­tio 18, funebris in patrem, n. 28 et seqq.,narrat patrem suum, episeopum, cum adextrema reduceretur, miraculose ob precespopuli,fuisse a Deo sanatum, ita ut statim po-

41

Eumadj,ver ìn praeparatìone.

CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MORIBUNDOS. - § V. 643

Ritus incasu neces­sitatfs,

Sit pru­dens sacer­dos in mi­n i s t rn n d aE. U.

De iteran­da ExtremaUnctione.

aqua be­nedicta;

Sacerdosmori b u n­duro adju­vet :

crucis si·gnaculo;

sacris imaginibus;

v. Impoenilentiblt5. - 1 Sesso 14, de Extrema Unctione,cap. 3. "

tus denegari debet, ut Rituale Romanummonet (Vide Lib. VI, n. 732). - Mulieri­bus etiam, si ob partus dolores in mortispericulo sint, con ferri potest.

6°.Orationes praescriptae extra formamin casu .necessitatis omitti possunt, quaepostea dicentur, si tempus suppetet (Lt"b. VI,11. 727); et in tali casu sacramentumdari potest etiam sine luminibus et mini­stro (n. 728), et etiam probabiliter sinesuperpelliceo et stola (n. 726).

7°. Extrema Unctio in eadem infirmi­tate iterari non potest, nisi infirmus apriori probabiliter convaluerit, et in aliudsimile vitae discrimen inciderit ut docetTridentinum 1(Vide i». VI, 1~: 715).

8°. Cautus sit sacerdos in movendoaegroto, ut partes viciniores ungat; sitamen caute revolvat, et casu ille e vitadecedat, irregularitatern non teneat incur­risse; quia in hoc casu irregularitas nonpote~t i~curri nisi ob delictum, a quo, qui~hanta:ls causa aliquid inculpabiliter agit,rmmurns est.

Denique recte parochus-in sua domooleum sanctum in nocte servare potest,dum probabile periculum praevidet, ut sivocatus ad conferendam unctionem prae­sto non esset (Lt"b. VI, n. 130).

§ V. - Monita circa agonem et mortem.

276. - Cum infirmus ad agonem per­venit, solitis Ecclesiae arrnìs ad eum ju­vandum, quantum potest, sacerdos utatur,

l°. Saepius infirmum aqua benedictaadspergat, praesertim si diabolicis tenta­tionibus exa:gitatur, dicendo: ExsurgatDezes, et dissipentur inimici ~jus.

2°. Crucis signaculo eum muniat etbenedicat dicens: Benedicat te Deus Pa­ter qui te creavi!,. benedicat te Ft7ùts quite redemt"t,' be1tedicat te Spiritus Sanctusqui te sanctificavtl... 3°.. Sal vatoris, necnon Mariae aliquamlmaglnem saepius osculandam praebeat.

n~n sunt supplendae reliquae partiales un­ctlOnes; supplendae vero erunt aliae oratio­nes, juxta Ritualis praescriptum.

b) Vide notam h, ad lib. 6, n. 710.c) Cfr. supra, n. 265, notam a. .

ExtremaUnccio pue­ris confera­turo

2!5. :- a) S. C. S. O., die 25 Apr. 1906, de­crevlt «lo casu verae necessitatis sufficereformam: Per istam sanctam unctionem in­dulgeat tibi Dominus quidquid deliquisti.Amen •. -Quapropter si infirmus supervivat,

Ri:ual., de .Sacramento Extremae Unctionis, cap.!.DUm. lo, v. Qu~nque vero. - Ritual., Ioe. cit., num. 3,

sum, audz'tum,gustum,odoratum ettactum.Si tamen aeger supervivat, unctiones etiamsub conditione reiterari debent in ornni­bus quinque sensibus cum solitis oratio­nibus a).

gelI~t~~.u~: 3°. Non est de necessitate sacramentictione; geminam unctionem in geminis partibus

adhiberi; immo unum tantum oculumunam manum, etc. ungere licite suffìcit.dum periculum iniectionis aut alia neces­sitas adest, ut si infirmus nequit verti ad

~:n~~~ione aliud latus. - Unctio renum in mulieri­bus, et etiam in viris, quando infirmus utRituale monet, commode moueri non potest

cle unctione omittitur b). - Unctionem tamen pedumpedum;

non esse de necessitate sacramenti tenetcommunis sententia. Sed quoad hoc eccle­siarum consuetudo servanda est (Lzo. VI,

se~~a~~d~~e 11.710,v. Certuni; - Nec etiam de necessi­tate sacramenti est in unctione partiumordinem sérvarì: gravi tamen culpa se ob·stringit, qui receptum ordinem non servat(toici., V. Nec etiam).. 4°. ~xtr~ma Unctio rite confertur pue­

ris, qUI ratìone pollent, licet non adhuccommunionem acceperint c). In dubio ta­men de usu rationis, sub conditione admi­nistrar.i potest. Hoc tamen cum prorsuscarentibus non procedit iLsb. VI, n. 719,et 720).

Qu ibusnam 50 A .danda, • mentibus, phreneticis, deliranti-bus, qui, dum rationis usum habueruntpii animi significationem dederint et Ex:tremam Unctionem petierint, aut verisi­militer petiissent, aut contritionis signurnded.erint, remoto irreverentiae periculo,dan potest: et eo magis, si lucidum ali­quod rationis intervallum habent. In dubioautem, an quis unquam rationis usumhabuerit, conditionate dari potest. Idem

de~~i.~~~~~ de ebriis, si in lnortis periculo sint, nisitamen constet, in mortali culpa fuisse,cum sensus ipsi amiserint; impoenitenti­bus enim, et qui in manifesto peccatomoriuntur, necnon excommunicatis peni·

Quid, deunctionequinql1esensttUlU.

Requir-ì­tue diffusioolei.

Auxiliap a r t i cu l a­ria pr-aebet,

Reliquiaspeccati r e­mirtit.

ExtremaUnctio con­fert interodum sarrita­temo

«mysteria peragere.; num significet San·ctum celebrasse Missam in cubiculo,disputanteruditi. Cfr. Migne, loc. cit., col. 985.

Sermones Discipulilcum Promptuario exemplor., prompt.,

lit. V. exempl. 29 (edit. Veneto 1598).- S. Thom., suppl.,qu. 30, art. I, corpo

nìtatem confert, ut Tridentinum 2: Et sa­nitatem corporis interdum, ubi saluti ani­mae expedierit, consequùur, Haec tarnensanitas non confertur, cum naturaliterimpossibile estiterum restitui ad salutem.Dequodam jam defuncto refert JoannesHeroldus, hunc revelasse, quod, si Extre­mam Unctionem prius accepisset, statime morbo con valuisset; sed quia distulerat,ideo vita defunctus erat, et ad purgatoriiignem centum annis damnatus.

Secundo. Extrema Unctio peccatorumreliquias remittet et per consequens ipsapeccata mortalia occulta, ut docet D. Tho­mas (Vide Lib. VI, n. 731, v. Commune).Ideoque instruatur -infirmus ut, dum quin­que corporis sensus unguntur, ìpse deculpis per ipsos commissis doleat et cumastantibus etiam respondeat. Amen.

Tertio. Particularia auxilia, quibus inillo extremo agone inferni vim et impetumfrangat, subministrabit- Quare multumprobabile est, gravi se obstringere scelere,qui hoc sacramentum accipere recusaret,ut supra diximus, n. 107.

275. - Aliqua de hujus sacramenti ad­ministratione scitu necessaria adnotarelicebit.

lO. Speculative tantum probabilis estopinio dicens, sufficere ministrare hocsacramentum cum una gutta olei, illamper partes non diffundendo; non tamenpractice, quia haec vera unctìo non esset(Vide in Morali, Lzo. VI, num. 709,Dub.4.

2°. Unctio quinque sensuum, secundumcommuniorem sententiam, est de neces­sitate sacramenti: unde, pestis tantumtempore aut alicujus imminentis mortispericuli, una tantum et in uno sensu (con·sultius in capite) unctio adhiberi potest;sed semper sub conditione, sz' valet, etcum unica forma, dicendo: Per z'stamsanctam unctionem et suam ptissz'mammz'sericordiam z'ndulgeat !t'bi Dominus,quidquid deUquis!t' per sensus, nempe vi-

PRAXIS CONFESSARII.

III. - Circa Extremam Unclionem.

tuerit in suo cubiculo «mysteria peragere •(Migne, Patr. Graeco·Lat., tomo 35, col. 1018et seqq.). Quid autem sibi velit haec locutio

D. Thom., 3. P., qu. 84, art. 1. ad 1; 11. 2u, qu. 102,

art. 5, ad 3. - l Parto 2, cap. 6. num. 9. - • Sesso 14, deExtr. Unct., cap. 2. - Joan. Herold., dictus Discipulus,

273. - Extrema Unctio, uti est ultimumsacramentum, ita ex D. Thoma est vitaespiritualis corona. Ipsa homo munitus adcoelestem patriam ingredi dìsponitur,Unde sacramentum hoc, dum aegrotusmente pollet, ut ei magis prosit, opus estut conferatur, quoniam, Iicet conferri nonpossit, nisi grave mortis periculum, saltemprobabile, imminep.t (ut iQ. nostra Morali,Lib. VI, n. 714), tamen ad ultimum vitaediscrimen prorsus differendum non est(ibid., v. Advertendum autem). Unde aitCatechismus Romanus 1 graviter peccareparochos illos qui conferunt ExtremamUnctionem, quando nulla ad est spes vitaeet aegrotus jam privatur sensibus.

274-. - Aegroto sacerdos suaderestudeat:Primo. Quod Extrema Unctio, si ani:

mae profutura erit, etiam ad corporis sa-

271. - Communicato jam infirmo, adgratiarum actionem illum adjuvet sacer­dos: Eja igt'tur frater, age nunc Dominogratz"as, qui ad te venire teque amplectidignafus est! Sacramentum est et veredz"c#ur futurae gloriae pignus. Dominustecum est, quid amplius times? Exsulta,frater, Deus tibi dare vult paradisum,ideoçue totum se tiM impertiri dignatusest; dz'c ergo:Domfnus meus, amor meuste amplector I Tibt' gratias ago, te amo,et in aeternum me te amaturum spemhabeo: me poenitet te offendisse, et nuncquidquid mihi superest oùae, in' tuumamorem impendere firmaer propono.

272. - fes« mi, uitan« meam in holo­caustum libenter offero, si tibi placet eammihi auferre. Fiat semper voluntas tua!Sanctam perseverantiam et amorem tuummihi tantum concedas precor , ita utamando te animarn efften«, ut ueniarn adte amandum semper in coelo. Tu me nondeseres, ego non deseram te; ergo Deusanimae meae, in aeternum 110S invzeemdilt"gemus.

642

Extre­ma UnctioquandonamIninistran~

da sito

postea, ingratiarl1mactione.

PRAXIS CONFESSARlI.645

suscipe sptrt'tum meuml - Deus metcs,adjuva me I Stne me oenire ad amandumte ùz aeternuml jesu mt~ amor meus, teamo} me poenùet. O nunquam te offen-

. dissem I - O Marz"a, spes mea, adjuvame, ora pro me jesum! - jesu mz;pro­pter passtonem tuam salva me.' Te amo I- Maria, mater mea, z"n hac hora acl/uvame.' S. foseph, acl:iuva me I ArchangeleMt'chael, defenàe me I Angele custos, eu­stodz" me I S, N., (hic praecipui protectorisaegroti fit mentio) commenda me jesuChristol Sancti et Sanctae Dei, intercedùepro mel - jesus}jesus,jesus. - jesus etMarta} vobis cor et anz"mam meam dono.

§ VII. - Imminentis martis signa.

280. - Opus est ut saeerdos, qui cha­ritatis opus exercet, imminentis mortissigna sciat, ut ita aegroto jam exspirantìmelius auxiliari possit. - Praecipua et Signa moro

. l' ° P tis univer-umversa la sunt tria: 1. ulsus defìcìens, sali".

intermittens et formicans; 2°. respìratìoanxia; 3°. oculi excavati et vitreati, autapertiores solito, vel nimis lucidi, vel quirespiciunt objecta diversa, quam aliis ap-parent, aut cum palpebra superior relaxa-tur et ìnferiorem praetergreditur.

281. - Sunt etiam proxima mortis si-g-na: Nasus aeuminatus et in extremitatealbescens, et si nares ad instar follis suf· Signa pro­

fiant; manus trementes, ungues lividi, fa. xima.

cies flavescens, livida aut mutata; flatusmale olens aut frigidus, corpus immobile,sudor frontis vel frigidus, calor in cordisparte nimius, festucas aut lanugines col.ligere, frigiditas in extremis omnibus par-tibus.

282. - Signa tamenproxz"mt"ora exspi.rationis sunt: Respiratio intermittens aut /languida; defectio pulsus; dentium Con- Signa pro.

tractio et stridor; distillatio in gula; lene ximiora.

quoddam suspirium aut gemitus; lacrymaper se fiuens; oris, oculorum et totius cor-poris torsio.

283. - Advertatur 10. quod laboranteshydropisi, hectica febri vel vulnere, asth.mate, pleuritide, sanguinis fluxu, vomitu, Monita

angina et rheumatismo, interdum cum ~~r~~~~rsis

paucis nominatorum signorum et cumpulsu valido ac loquentes exspirare solent.

Advertatur 2°. proximos morti essequi pleuritide laborant, dum respirationis

CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MORIBUNDOS. - §§ VI, VII.

quam te CUPt"o. Bonitas tnfint'ta, te amo}te amo, te amo.' (Hic animadvertendumest, actus frequentiores, qui moribundissuggeri debent, esse amoris et doloris).- jesu mi, quz" mox me judz"caturus es}puree mthz" antequamjudices.' Te amo} etquia te amo, me poenùet te offendisse. _jesu mi dulctssime, ne permittas me se.parari a te.' - Sangzas jesu, lava me;passio Chrzsti, salva me.' - In manustuas, Domine, commendo sptrt'tum meum.- Mortàr, Domine, ut te videam! - Ma­ria, mater Dei, ora jesum pro me I - Illostuos misericordes oculos ad nos converte,et jesum benedictum fructum oentris tuinobis post hoc exsz"Hum ostende I - O Ma­ria, nunc tempus est auxilzàndz" servumtuuml -Mater mea, ne derelinquas me I- O paradise, o pulchra patria, o amorispatria, quando te oideoo! - Deus meus,quandonam facie ad faciem te amabo i ­Quandonam, jesu mz~ te non amplt'usamt'ttendz" securus ero I - Deus meus etomnia! - Contentus sum omma amùtere,ut acqtaram te, Deus meus. - Deus meus,propter amorem fesu miserere mei! _Mt'tte me, Domme, Ùt purgatorti' z"gnem}quamdùt ois ; nolt" tamen z"n infernum,ubi te amare non possum ! - Te ergoçuaesumus, ttus famatis subvenz~ quospraett"oso sangutne redemtsH.' - AeterneDeus, spero et CUPt"o z"n aeternumte amare,- Amor meus crucifixus est.jesus meus,amor meus, pro me mortuus est. - Deus,tn adjutorium meum tntende.' Domz"ne, adadjuvandttm} etc. - Pater aeterne, pro.pter amorem jesu Chrtstt"da mthz"graHamtuaml Te amo} me poenzìet} etc. - Quo­modo possum de tot tanttsque benefictis,quae mzhz" fecistt~ Deus meus} tibi repen.dere grattas? Spero tn aeternum tn coelott"bi grattaS agere. - Marta} mater gra.tiae, mater mtsert"cordiae, etc. - Mt:'iereremet~ Deus} secundum magnam, etc. - MZ"·sericordtaS Domtnz" tn aeternum cantabo.

279. - Dum jam aegrotus est proximusad exspirandum: In manus tuas, Domine}commendo sptrtìum 1'neuml - jestt mt;HManz"mam quam tuo sangutne redemistt~

commendo I (Hic notandum, quod, duminfirmus jam ad exhalandam animam vi­cinus est, actus suggeri debent sine pausaet fortiori voce). - Domtne jesu Chrz"ste}

ex~rr;~:~~nis tempo­re.

etiamsisensfbus sì-rdestitutus,

Pruden­tia sacerdo­tis temporemortis,

Affectussuggerendiagonis tem­pore.

218. - In te, Deus meus, tnfallt'bilt:'ivertìas} credo; tn te} z"mmensa misert'cor­dtà, spero;, te, infint'ta bontìas, amo.·~

In te} Domtne, speravt~ non confundar tnaeternum. - Qttt"d mthz" est tn coeto} et ate qufd volutO super terram? Deus cordtsmei et pars mea in aeternum. - Amoreamorzs tut' monàr} qui amore amorts mddignatus es mort: - In pace t'n tiit'psumdormtàm et requiescam. - Deus meus}ne permt'ttas me separart' a te! Nzht"l aliud

§ VI. - Affectus, qui suggeri possuntagonis et exspiraNonis tempore.

Si tamen infirmus jam sensibus caret,et nullum doloris nec absolutionis desi­derii signum ostendit, non expedit valdesaepius intra eumdem diem absolntionemei ìmpertirì; quia tunc, lieet condìtionatedetur, tamen, ut sacramentum possìr ad­ministrari sub conditione, urgens et gra­vìs causa requiritur; unde opus est utaliquod notabile temporis spatìum prae­terlabatur, Verum in hoc saeerdos exeonscientia quam noverit infìrmì, se diri­gere debet; nam si ille habituatus fuit inpravis cogitationibus, si ex aliquo vulneremoritur, aut aliqua odii vel impuri amo­ris passione est irretitus, si infirmitas estnimis acerba, et ipse non Iibenti animo.suffert, tunc saepius absolutio dari potest:sin autem, sufficit ut trium aut quatuorhorarum spatium intercedat; frequentiustamen, si jamjam moriturus est. - Nonabs re autem erit, aegrotum, dum mentepollet, monere ut, si loqui non possit,signum aliquod determinatum det, dumabsolutionem quaerit, aut dum sacerdosipsi conferre vult, ex. gr. oculos c1audatvel reseret, manum elevet, caput inclinetet similia.

277. - Denique, cum e vita jam mi­grasse videtur, caveat sacerdos ne statimdet hujus mortis sìgnum, nec ei statimoculos aut os c1audat, aut visum panniscooperiat; quia, si nondum mortuus esset,fieri posset, ut mors aeceleraretur. Cumautem certo scit, animam jam ad aeter­nitatem migrasse, circumstantes, ut proiUo orent, moneat, et ipse fiexis geni busdicat orationem: Subvenz'te} etc., ut in Ri­tuali vel in Breviario.

644

4°. Curet ut ìnfìrmus lucretur omnesindulgentias, quas potest, et praesertimaccipiat benedictionem in artìculo mortisBenedicti XIV cum indulgentia plenaria,quam infra, 1Z. 287, annotabimus,

5°. Identidem suggerat aliquam senten­tiam doloris, conformitatis, spef'in Dominipassionem ac B. Mariae ìntercessionem,neenon desiderii videndi Deum. Ourettamen sàcerdos intervallum aliquod interoponere, ut infìrmus habeat et ruminanditempus et quiescendi.

6°. Studeat ut saepìssìme sanctissìmaJesu et Mariae nomina, saltem corde, siloqui non potest, invocet, ac multotiesdicat orationem illam: Marz"a} mater gra­tiae, etc.

7°. Agonìs tempore, faciat ut circum­stantes pluries B. Mariae Virginis litaniaspro aegroto dicant. Proderit etiam pro­curare, ut tune pulsetur campana agonisad significandam omnibus instantem morotem exspirantis aegroti, ut pro ipso orent;quod etiam sanis juvare potest. Et hicgeneratim animadvertendum est quod,cum ìnfìrmus est sensibus destitutus, ma­gis iUi prosunt orationes quam verba.

8°. Cum tempus exspirandi instat, sa­cerdos flebili voce et flexis geni bus con­suetas ecc1esiae orationes recitet: Profi­ciscere} etc., ut in fine Breviarii aut Ritualihabentur.

9°. Dum manus, pedes, etc. infirmi tan­git, ut, an friguerit. sentiat, caveat sal­tem, ne saepius fiat, ne eum perturbet;et ne iUum vertant curet, in iUo agonisstatu, nam id mortem accelerare posset.

10°. Dum infirmus proximus est adtransitum, tradit ei candelam benedictam,"tIt teneat et ita in fide mori profiteatur.

110. Dum infirmus adhuc sensibus vi·get, absolutionem pluries ei conferri postbrevem reconciliationem juvabit, ut itaiUe magis circa statum gratiae securusreddatur, si forsan praeteritae confessio­nes invalidae fuissent, aut saltem gratiaeaugmentum recipiat, necnon purgatoriipoenae ei minuantur. Et si forte infirmustune in lethale incidat peccatum, ne illumexterreat, sed monens ut ] esu ac Mariaenomina invocet; si rursus tentatur, beni­gne ipsum confortet, procuret ut contri·tionis actum eliciat, et statim absolvat.

morìbun­dum a Lì o­rum preci­bus- com­mendando.

InlirmoiLerari po­test absalu­tic,

induìgen­tiis;

Quid fa­cienduinrempore ex­spir'ationis,

affectussuggeren-do; )

646 PRAXIS CONFESSARII.CAP. XI. - DE ASSISTENTIA ERGA MORIBUNDOS. - § VIII. 647

Signaq)1an­doqne fal­lunt.

Preces.

difficultas, anhelitus augmentum et labialivida apparento Vulnerati capite interdumsubitaneo deliquio moriuntur. Hydropici,dum pulsus deficit, et anhelitus crescit,ac in ore spuma apparet. Qui febri inter­mittente laborant, mori solent in princi­pio accessionis, dum convulsiones vehe­mentes sunto

Advertatur 3°. quod in aliquibus ae­grotis fìatus est adeo debilis et cordis exa­gìtatìo, ut jam mortui videantur, et tamennon sunto Signa certiora mortis sunt:Omnium partium frigiditas, etiam in re­gione cordis, corporis gravitas, acris odo­ris naribus immissi stimulum non sentire,speculum ori admotum fìatu non macu­lari, et similia.

Demum advertatur , quod interdumsigna, superius in primo loeo addueta,fallunt et etiam sine illis repente mori­tur infirmus: ideoque dum aegrotus inagone manet, sacerdos oportet ne unquamillum deserat.

§ VIII. - Preces, actus christiant,benedictiones.

284. - Sacerdos domum aegroti ingre-diens dicat:

t Pax huz'c domui.ll1 Et omnibus habe'tanHbus in ea.Cubiculum aqua benedicta adspergat,

dicens: Adsperges me l Domine, hyssopoet mu,edabor, lavabis me et super nzvemdealbabor.

Deinde dicere potest orationes, guaein Rituali pro Extrema Unetione exstant.Postea Redemptoris imaginem aecipiatdicens: Ecco crucem DomintJuge'te partesadversae!et aegroto osculandam praebeat,dicens: Deosculare pedes Jesu Christe~ quiin hac cruce pro salute tua mortuus est.

285. - Deinde dicat: In Deo, N. N' l

egt'turspem tuamjacta! sperare volumus,Mariam a Deo salutem tibi obtinere velle:infirmt'tas tamen graves est/ voluntati Dei

tjtam conforma, ut de te faciat quod ipsevult. Eia egt'tur mecum recita christiaseosactus, ut cum estes ad mortem te despo­nere valeas, si pro bono animae tuae sicDeus determinavit" dic ergo mecum:

286.- Actus fidei. - Deus meus, infalH­bilis ueritas, quia tu, quod credere debeam,sanctae Ecclesiae revelasti, credo quodcredendum mihi proponit Ecclesia. Credote esse Deum meum,omnium Creatorem,quiper totam aeternùatem paratùsojustosremuneras, peccatores vero castigas in­ferno. Credo mysterium 55. Trinitatis, idest, Patrem, FiHum et 5piritum Sanctumtres personas, sed unum Deum, Credosecundam personam, id est, Filium o«,hominem factum in utero Mariae semperuirginis, et pro nobis peccatoribus mor­tuum esse. Deinde resurrexit et mmcsedet ad dexteram Patris / et inde ven­tUl'US estjudicare uiuos et mortuos. Credoseptem sanata sacramenta, et praecipueBaptesmum, Poenitentiam, Eucharistiamet Extremam Unctionem. Credo omnesresurgere debere cum corporibus SUIS ,. etdeniqué credo omne id quod crede't sanctaEcclesia catholica Romana, in qua solacredo esse ueram fidem.

Aetus spei. - Deus meus, confisus tuispromissis, quia tu fideùs potens et mese­ricors eSI propter merita fesu Christipeccatorum meorum veniam spero, per­severantiamfinalem et gloriam paradisi.

Aetus amoris et doloris. - Deus meus,quia tu es bonitas infinz'tal infinito amoredignus, toto corde meo te dilego superomnia. Et omnium peccatorum meorum,quia tuam t11fine'tam bonùatem offendi,tota anima mea me poenitet et displicet,Potius mori quam peccare propone, cumgratia tua, quam ut nunc mihi des etsemper, te precor. Et propone sanata sa­cramenta recipere in vita et in morte.

Benedictus XIII omnibus, qui semel indie a) hos eliciunt aetus b)l septem annos

Actus fidei.

Actus spei.

Actus amo­riso

Indul/i:en.tiae actibuschristianisannexae,

Cuinamdari possitbenedictioin articulomortis.

et septem quadrag. indulgentiae largitusest; et si per mensem integrum fiant, con­fessis et communicatis, juxta mentem Pon­tificis orantibus, indulgentiam plenarìam,etiam pro defunctorum anìmabus.vcon­cessit: et si in fine vitae quis faciat, in­dulgentiam in articulo mortis,

BE~EDIC'rIO IN ARTICULO MORTIS.

281. - Pontifex Benedictus XIV, anno1747, episcopis faeultatem concessit eteorum delegatìs, induigentiam plenariamaegrotis petentibus impertiri, postquamPoenitentiae, Eucharistiae et ExtremaeUnetionis sacramenta aeceperint aut sisignum aliquod doloris dederint et po-

Bened: XIV, bulla Pia mater, diei 5 Aprii. 1747.

287. - a) Textus sic perficitur in buna ci­tata c... apostolicae litterae, in forma bre­vis, gratis per omnia expediantur, quibuspraedicta facultas eoncedatur ...ad omne tem­pus quo adeptum semel Ecc1esiae regimenobtinebunt '.

stea sensus amiserint. Non vero excom­municatis et impoenitentibus, nec etiamillis, qui in evidenti peccato mortali mo­riuntur.

Advertendum tamen quod praedictafaeultas debet ab episeopis exposci a quo­cumque Pontìfìce, pro tempore; in bullaenim Pia materl.edita a Benedicto XIV,die 5 Aprilis anno 1747, sie dicitur: Cumnovi epescopt" catholicts gregibus t'n po­sterum praeftcientur, volumus atque sta,tuimas, ut singults eorum hujusmodi fa­cultatem a Nobis siue a Romano pro tem­pore Pontifice postulantibus apostolicaelitterae etc. a). Modus, quo datur benedioetio est hic b).

b) S. Alphonus hic opportunum judicave­rat formulam hujus benedictionis inserere,neenon modum benedicendi et imponendìquaedam scapularia, Sed cum hujusmodi for­mu1ae facillime hodie reperiuntur, eas hicreferre supervacaneum duximus.

Benea. XIII, indult., de die 15 ]an. 1728; Raccolta n. 11 (edit. Rom. 1898).

286. - a) Postea vero Benedictus XIV,decreto S. C. Indulg., diei 28 ]an. 1756, in·dulgentiam de qua agitur concessit totiesquoties.

b) ]uxta Benedictum XIII (decr. S. C. h­dulg., diei SO ]ul. 1735) sufficiebatelicere actus

mere internos. Sed Benedictus XIV, in de·creto S. C. Indulg., diei 28Jan. 1756, declara­ravit actus mere internos ad indulgentiamlucrandam non sufficere; non requiri tamenformulam determinatam, dummodoexpriman­tur motiva eujusque virtutis theologalis.