Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 35
Health Literacy, Self-Efficacy, Age and Visual Acuity Predicting on Self-Care Behaviors in Patients with Type 2 Diabetes*
Chontira Riangkam, RN, MNS1, Doungrut Wattanakitkrileart, RN, DNS1,
Akadet Ketcham, PhD1, Apiradee Sriwijitkamol, MD2
Corresponding Author: Lecturer Chontira Riangkam, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected]* This project is supported by a grant from China Medical Board of New York Inc. (CMB)1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand2 Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Mahidol Univesity, Bangkok, Thailand
J Nurs Sci. 2016;34(4):35-46
Abstract Purpose: To examine the prediction of health literacy, self-efficacy, age and visual acuity on self-care behaviors of patients with type 2 diabetes. Design: A correlation predictive design. Methods: The sample included 95 patients with type 2 diabetes in medical out-patient department at tertiary hospital who are age over 18 years old, good oriented, be able to communicate, be able to read Thai language and calculation, had latest HbA1C result within 6 months. Instruments were divided into 4 parts including demographic data, health literacy, self-efficacy and self-care behaviors. Data were analyzed by using descriptive statistics, and multiple regression analysis. Main findings: The average age of samples was 58.34 (SD = 11.378). Majority of samples had normal visual acuity (86%). The mean functional health scores of samples were in high level (X = 13.23, SD = 4.21). However, the mean of self-efficacy literacy and self-care behaviors scores of those samples was only in moderate level (X = 63.62, SD = 9.95 and X = 67.88, SD = 12.73 respectively). Only health literacy and self-efficacy had statistically significant positive correlations with self-care behaviors (r = .68, p < .05 and r = .42, p < .05 respectively and also together predicted self-care behaviors (R2 = .55, F(4, 90) = 27.37, p < .05). Conclusion and recommendations: Healthcare providers should pay attention to improve both health literacy and self-efficacy levels of diabetes type 2 people aims to promote self-care behaviors and also leads to achieve diabetes control.
Keywords: health literacy, self-efficacy, visual acuity, self-care behaviors, diabetes type 2 patients
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science36
J Nurs Sci. 2016;34(4):35-46
ความแตกฉานดานสขภาพ การรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเอง อาย และความสามารถในการมองเหน ในการทำานายพฤตกรรม ในการดแลตนเองในผปวยเบาหวานชนดท 2*
ชลธรา เรยงคำา, พย.ม.1 ดวงรตน วฒนกจไกรเลศ, พย.ด.1 อครเดช เกตฉำา, ปร.ด.1 อภรด ศรวจตรกมล, พ.บ.2
บทคดยอ วตถประสงค:เพอศกษาความแตกฉานดานสขภาพการรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองอายและความสามารถในการมองเหนในการทำานายพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานชนดท2 รปแบบการวจย:การวจยหาความสมพนธเชงทำานาย วธดำาเนนการวจย:กลมตวอยางคอผปวยเบาหวานชนดท2จำานวน95คนทเขารบการรกษาในแผนกตรวจโรคผปวยนอกอายรศาสตรโรงพยาบาลระดบตตยภมมอาย18ปขนไปมการรบรดสามารถสอสารอานภาษาไทยและคำานวณไดมผลคาระดบนำาตาลเฉลยสะสม(HbA
1C)ครงลาสดไมเกน6เดอนเครองมอในการเกบขอมลแบงเปน4สวน
คอขอมลสวนบคคลความแตกฉานดานสขภาพการรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองและพฤตกรรมในการดแลตนเองวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหถดถอยแบบพหคณ ผลการวจย:กลมตวอยางอายเฉลย58.34(SD=11.38)กลมตวอยางสวนใหญมความสามารถในการมองเหนอยในเกณฑปกตรอยละ86.1มคาเฉลยคะแนนของความแตกฉานทางสขภาพขนพนฐานอยในระดบสง(X=13.23,SD=4.21)สวนการรบรสมรรถนะแหงตนและพฤตกรรมการดแลตนเองอยในระดบปานกลาง(X=63.62,SD=9.95และX=67.88,SD=12.72ตามลำาดบ)มเพยงระดบความแตกฉานทางสขภาพและการรบรสมรรถนะแหงตนทมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมในการดแลตนเอง(r=.68,p<.05และr=.42,p<.05ตามลำาดบ)และทงสองปจจยสามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการดแลตนเองไดอยางมนยสำาคญทางสถต (R2 = .55, F
(4, 90) = 27.37,
p<.05) สรปและขอเสนอแนะ: ทมบคลากรทางสขภาพควรใหความสำาคญในการพฒนาระดบความแตกฉานทางสขภาพและสมรรถนะแหงตนในผปวยเบาหวานชนดท 2 เพอสงเสรมพฤตกรรมการดแล และบรรลเปาหมายการควบคม โรคเบาหวานตอไป
คำาสำาคญ: ความแตกฉานดานสขภาพการรบรสมรรถนะแหงตนความสามารถในการมองเหนพฤตกรรมการดแลตนเอง ผปวยเบาหวานชนดท2
Corresponding Author: อาจารยชลธรา เรยงคำา, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected]* รายงานการวจยชนนไดรบการสนบสนนทนวจยจาก China Medical Board of New York Inc. (CMB)1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 37
ความสำาคญของปญหา
เบาหวานเปนโรคเรอรงทเปนปญหาทางสาธารณสขท
สำาคญทวโลกรวมทงประเทศไทยเนองจากปจจบนผปวย
เบาหวานมจำานวนมากและมแนวโนมวาจะมจำานวนมาก
ขนเรอยๆ ในปจจบนมประชากรทวโลกทเปนเบาหวาน
ประมาณ 220 ลานคน และองคการอนามยโลกไดคาด
การณไววาในชวงปพ.ศ. 2548 ถงพ.ศ. 2573 นนจะม
ผปวยเบาหวานทวโลกเพมมากขนเปน2 เทา1สำาหรบใน
ประเทศไทยองคการอนามยโลกคาดการณวาจำานวนผปวย
เบาหวานจะเพมขนจาก1,536,000คนในปพ.ศ.2543
เปน2,739,000คนในปพ.ศ.25732
โรคเบาหวานชนดท2(type2diabetes)เปนโรค
เรอรงทเกดจากภาวะดออนซลนรวมกบความผดปกตในการ
หลงอนซลนของตบออนซงไมสามารถรกษาใหหายขาดได
และเปนตนเหตของภาวะแทรกซอนทงเฉยบพลนและ
เรอรงมากมายเชนภาวะความเปนกรดในเลอดจากระดบ
คโตนสงโรคไตเรอรงโรคหลอดเลอดหวใจโรคหลอดเลอด
สมอง3ทงยงเปนโรคซงอาศยพฤตกรรมการดแลตนเองเพอ
ควบคมระดบนำาตาลในรางกายไปตลอดชวตผปวยจำาเปน
ตองมเปาหมายในการควบคมระดบนำาตาลในเลอดโดยคา
ระดบนำาตาลเฉลยสะสม(HbA1C)ไมควรเกนรอยละ7เพอ
ปองกนภาวะแทรกซอนทงเฉยบพลนและเรอรงดงกลาว3
โดยสวนใหญมงเนนทพฤตกรรมของผปวยเบาหวานเอง
ไดแกการควบคมอาหารการออกกำาลงกายการรบประทาน
ยาควบคมระดบนำาตาลในเลอดรวมทงการฉดอนซลนดวย
โดยมทมสขภาพเปนผชวยเหลอและสนบสนน
ในการดแลตนเองใหมประสทธภาพนน นอกจาก
ผปวยเบาหวานจะตองเขาใจวาจะตองทำากจกรรมในการ
ดแลตนเองอยางไรบางแลวยงมปจจยตางๆทเกยวของอน
เปนตนวา ปจจยดานความแตกฉานทางดานสขภาพ4,5
การรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเอง4,5อาย6,7และ
ความสามารถในการมองเหน8,9 ทมตอพฤตกรรมในการ
ดแลตนเองของผปวยเบาหวานชนดท2
ความแตกฉานดานสขภาพ (health literacy) เปน
ความสามารถในการเขาถง อาน เขยน คำานวณ เขาใจ
วเคราะห และเลอกใชขอมลทเปนประโยชนในการดแล
สขภาพของตนเองได10 ซงเปนปจจยสำาคญทจะสงเสรม
ใหผปวยเบาหวานดแลตนเองในดานตางๆ ไดถกตอง
เหมาะสม อกทงการเขารบการดแลจากระบบบรการ
สขภาพผเปนเบาหวานจะไดรบขอมลดานตางๆ มากมาย
เชนการดแลตนเองใบนดฉลากยาขอมลโภชนาการใน
ปพ.ศ.2556สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)สำารวจ
ในกลมผปวยโรคเรอรงทวไปในประเทศไทยพบวากลม
ตวอยางมระดบความแตกฉานทางสขภาพอยในระดบตำา
โดยเฉพาะการอานและการเขยนรวมทงความสามารถใน
การไดรบบรการทางสขภาพการเขาถงขอมลทางสขภาพ
ความสามารถในการประเมนความนาเชอถอของขอมล
สวนความแตกฉานทางสขภาพเฉพาะในกลมของผปวย
เบาหวานนนยงไมมการศกษาในประเทศไทยแตมการศกษา
ในประเทศสหรฐอเมรกาพบวาประมาณครงหนงของผปวย
เบาหวานมระดบความแตกฉานทางสขภาพอยในระดบตำา4
มการศกษาพบวาผปวยเบาหวานทมระดบความแตกฉาน
ทางสขภาพในระดบสงนนมพฤตกรรมการดแลตนเอง
ทดดวย5
การรบรสมรรถนะแหงตน ระดบของการรบร
สมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองหรอความรสกเชอมน
ทจะปฏบตกจกรรมการดแลตนเองตางๆ จากการศกษา
ของMishali,OmerและHeymann11พบวาผทมการ
รบรสมรรถนะแหงตนในระดบสงมการปฏบตตนตาม
คำาแนะนำาในการควบคมโรคเบาหวานสมำาเสมอกวาผทม
การรบรสมรรถนะแหงตนในระดบตำากวา โดยเฉพาะเรอง
การควบคมอาหารและการออกกำาลงกาย
อาย เปนอกปจจยทอาจมผลตอพฤตกรรมการดแล
ตนเองในผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ซงเปนโรคเรอรง
ทพบมากตงแตวยผใหญจนถงวยผสงอาย ปจจยททำานาย
พฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานทควบคมระดบ
นำาตาลในเลอดไดไมดคอปจจยดานสงอายอนเนองมาจาก
ความเสอมตามวยทสงผลใหความสามารถในการดแล
ตนเองในการควบคมโรคเบาหวานของผสงอายลดลง6 ใน
ทางกลบกนผลการวจยของJordanDNและJordanJL7
พบวากลมผปวยเบาหวานทมอายนอยจะมพฤตกรรมการ
ดแลตนเองเพอควบคมโรคเบาหวานนอยกวากลมสงอาย
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science38
ทงนอาจเปนเพราะวาในกลมอายนอยนนหมายรวมถงกลม
วยผใหญมภาระหนาทตางๆ ทตองรบผดชอบมากมาย
สงผลใหพฤตกรรมการดแลตนเองแยกวาวยผสงอาย
ความสามารถในการมองเหนซงเปนความสามารถใน
การแยกความแตกตางทนอยทสดระหวางวตถสองชนหรอ
โดยทวไปหมายถงความคมชดของสายตาผปวยเบาหวาน
จำาเปนตองใชความสามารถในการมองเหนทงในเรองการ
รบรขอมล และการดแลตนเองในดานตางๆ จากผลการ
ศกษาทผานมาพบวารอยละ11ของประชากรวยผใหญท
เปนโรคเบาหวานในสหรฐอเมรกามความบกพรองในการ
มองเหน โดยผทมปญหาในการมองเหนจะมความยาก
ลำาบากในการปฏบตกจกรรมตางๆเชนการอานการเขยน
และการดแลตนเอง8ซงสอดคลองกบการศกษาของWang,
ChanและChi9พบวาความบกพรองในการมองเหนสงผล
ใหเกดปญหาในการปฏบตพฤตกรรมการดแลตนเองและ
การเคลอนไหว
ในการทบทวนการศกษาทกลาวมาขางตนทำาใหเหน
ไดวาการทผปวยเบาหวานจะมพฤตกรรมการดแลตนเองได
ดนน มความสมพนธกบความแตกฉานดานสขภาพ
การรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองและการมอง
เหน ซงมความสำาคญตอการเขาถงและรบรขอมลตางๆ
ทสงเสรมใหเกดพฤตกรรมในการดแลตนเองเพอควบคม
โรคเบาหวาน และสงผลใหมผลลพธการรกษาทดขนได
จากการศกษาเรองกลไกความเชอมโยงของความแตกฉาน
ดานสขภาพไปยงพฤตกรรม และสภาวะสขภาพในผเปน
ความดนโลหตสงของOsbornและคณะ12พบวามความ
เชอมโยงอยางมนยสำาคญทางสถตจากความแตกฉานดาน
สขภาพไปยงความร (p < .001) ความรไปยงสมรรถนะ
แหงตน(p<.01)สมรรถนะแหงตนไปยงการทำากจกรรม
(p<.01)และการทำากจกรรมไปยงสภาวะสขภาพ(p<
.01) จะเหนไดวาในตางประเทศไดทำาการศกษาวจย
เกยวกบเรองนมาเปนเวลานานและมงานวจยทเกยวของ
กบความสำาคญของความแตกฉานดานสขภาพรวมทงปญหา
ในดานของอายและความสามารถในการมองเหนทมตอการ
ดแลตนเองและการควบคมโรคเบาหวานหรอโรคเรอรงตางๆ
มากมายแตในประเทศไทยยงมการศกษาคอนขางนอย
ดงนน ผวจยจงเหนความจำาเปนและความสำาคญใน
การศกษาระดบความแตกฉานดานสขภาพ การรบร
สมรรถนะแหงตนในการดแลตนเอง อาย และความ
สามารถในการมองเหน ตอพฤตกรรมการดแลตนเองใน
ผปวยเบาหวานชนดท2โดยคาดหวงวาความรทไดจากการ
ศกษาในครงนสามารถเปนขอมลพนฐานทจะเปนประโยชน
ในการพยาบาลเพอใหผปวยเบาหวานมพฤตกรรมการดแล
ตนเองทดจำาเปนตองคำานงถงปจจยตางๆทมความสมพนธ
กนเพอควบคมโรคเบาหวาน
การวจยในครงนใชกรอบแนวคดตามทฤษฎการดแล
ตนเองของOrem13 ซงความสามารถในการเรยนร อาน
เขยนคำานวณรวมทงอายและความสามารถในการมอง
เหนนนเปนสวนหนงของทฤษฎการดแลตนเองของOrem
ในสวนของความสามารถในการปฏบตการเพอดแลตนเอง
(self-care agency) สวนการรบรสมรรถนะแหงตนนน
เกยวของกบทฤษฎการดแลตนเองของโอเรมในสวนของ
พลงความสามารถ10ประการ(tenpowercomponents)
ซงOremมองวาเปนตวกลางในการเชอมโยงการรบรและ
การกระทำาของมนษยทจะชวยใหผเปนเบาหวานชนดท 2
มความสามารถในการปฏบตกจกรรมในการดแลตนเอง
วตถประสงคของการวจย
เพอศกษาความแตกฉานดานสขภาพ การรบร
สมรรถนะแหงตนในการดแลตนเอง อาย และความ
สามารถในการมองเหน ในการทำานายพฤตกรรมการดแล
ตนเองของผปวยเบาหวานชนดท2
วธดำาเนนการวจย
การวจยนเปนการวจยหาความสมพนธเชงทำานาย
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากร คอ ผปวยเบาหวานอาย 18 ปขนไป
ไมจำากดเพศทไดรบการตรวจรกษาทแผนกตรวจโรคผปวย
นอกอายรศาสตร โรงพยาบาลระดบตตยภมแหงหนง ใน
กรงเทพมหานครเลอกกลมตวอยางจากแบบเฉพาะเจาะจง
กำาหนดคณสมบตของกลมตวอยางดงน1)สามารถสอสาร
อานภาษาไทย และคำานวณตวเลขได 2) มผลคาระดบ
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 39
นำาตาลเฉลยสะสม (HbA1c) ครงลาสดในเวลาไมเกน
6เดอน3)ไดรบการรกษาทงการรบประทานยาลดระดบ
นำาตาลในเลอดและฉดอนซลน4)ไมมความเจบปวยรนแรง
ททำาใหไมสามารถปฏบตกจกรรมการดแลตนเองได5)ไมม
ภาวะแทรกซอนทอนตรายจนตองไดรบการดแลรกษาเพม
เตมเชนมภาวะไตวายจนตองรบการฟอกเลอดตามองไม
เหนสญเสยเทา6)มการรบรและมสตสมปชญญะด
ผวจยคำานวณขนาดของกลมตวอยางดวยการวเคราะห
PowerAnalysisดวยโปรแกรมG*Power3.12ใชสถต
การวเคราะหถดถอยแบบพหคณ(multipleregression)
ซงคดเลอกปจจยทำานายแบบenterโดยกำาหนดคาAlpha
= .05, Power = .8 คาขนาดอทธพลขนาดปานกลาง
(f2=.15)14และมตวแปรทำานาย4ตวรวมเปนกลมตวอยาง
ทเปนผเปนเบาหวาน85รายและผวจยเพมจำานวนขนาด
ของกลมตวอยางอกรอยละ10เพอทดแทนแบบสอบถาม
ทอาจไมสมบรณรวมเปนกลมตวอยางทเปนผเปนเบาหวาน
ทงสน95ราย
เครองมอการวจย
1.แบบประเมนความแตกฉานดานสขภาพขนพนฐาน
สำาหรบผปวยเบาหวาน ผวจยพฒนามาจากแบบวดความ
แตกฉานดานสขภาพแบบยอ(Short-TOFHLA)ตามแนวคด
ของBakerและคณะ15และแบบทดสอบทางตวเลขในโรค
เบาหวาน (diabetes numeracy test) แบบประเมน
ประกอบดวยขอคำาถามแบบเลอกตอบ20ขอมคะแนนรวม
0-20คะแนนนำามาแบงระดบของความแตกฉานทางดาน
สขภาพขนพนฐานเปน3ระดบคอระดบตำาปานกลางและ
สง ตามการแบงระดบความแตกฉานทางสขภาพโดยใช
Short-TOFHLA โดยนำาแบบประเมนความแตกฉาน
ดานสขภาพไปตรวจสอบหาความตรงตามเนอหาเครองมอ
(contentvalidity)โดยผทรงคณวฒจำานวน3คนประกอบดวย
แพทยผเชยวชาญดานโรคเบาหวาน1คนอาจารยพยาบาล
ผเชยวชาญดานโรคเบาหวาน1คนและพยาบาลชำานาญการ
ดานโรคเบาหวาน 1 คน แลวนำาไปใชกบผปวยเบาหวาน
ชนดท 2 ทมลกษณะเดยวกบกลมตวอยางจำานวน30ราย
นำามาคำานวณคาความเชอมนของเครองมอ (reliability)
โดยการวเคราะหคาสมประสทธครอนบาคแอลฟา=.76
2.แบบประเมนการรบรสมรรถนะแหงตนสำาหรบการ
ควบคมและดแลตนเองเพอควบคมโรคเบาหวาน(diabetes
self-efficacy) ใชแบบวดการรบรสมรรถนะแหงตนของ
ผสงอายไทยสำาหรบการควบคม และดแลตนเองใน
โรคเบาหวานชนดไมพงอนซลน (TheThai - Diabetes
Management Self-Efficacy Scale, T-DMSES) ของ
วภา เอยมสำาอางค16 ซงพฒนามาจาก The Diabetes
ManagementSelf-EfficacyScale(DMSES)ของVan
derBijl,Poelgeest-EeltinkและShortridge-Baggett
เพอวดระดบความมนใจในความสามารถของผปวย
เบาหวานชนดท2ทจะปฏบตกจกรรมเพอการควบคมและ
ดแลตนเองในโรคเบาหวานประกอบดวยขอคำาถาม19ขอ
แตละขอมมาตรวดแบบ Likert Scale 5 อนดบ โดยม
คะแนนรวม 19-95 คะแนน แบงชวงคะแนนการรบร
สมรรถนะแหงตนเปน 3 ระดบ คอ ระดบตำา ปานกลาง
และสงนำาไปทดสอบคาความเชอมนในผเปนเบาหวานทม
ลกษณะเดยวกบกลมตวอยางจำานวน 30 ราย ไดคา
สมประสทธครอนบาคแอลฟา=.95
3.การประเมนความสามารถการมองเหน (visual
acuity)ประเมนโดยใชการวดการมองเหนระยะใกล(near
visual acuity) ทดสอบไดโดยการใชแผนทดสอบทระยะ
ใกล(nearcard)ใหผปวยอานทระยะ33เซนตเมตร(หรอ
14นว)โดยบนแผนปายจะมตวเลขหรอตวอกษรทมขนาด
ลดหลนกน โดยแบงผลการตรวจเปน 9 ระดบ ตาม
InternationalStatisticalClassificationofDiseases
and Related Health Problems, 10th Revision
(ICD-10) โดยกลมทมผลการตรวจการมองเหนเปนปกต
หมายถง สามารถผานการทดสอบVisual Acuity ดวย
NearCardในระยะ33เซนตเมตรไดกลมทมผลการตรวจ
การมองเหนไมปกต หมายถง ไมสามารถผานการตรวจ
VisualAcuityดวยNearCardในระยะ33เซนตเมตรได
4.แบบประเมนพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวย
เบาหวาน(DiabetesSelf-CareActivities:SDSCAของ
ภาวนากรตยทธวงศ17 เปนการประเมนกจกรรมการดแล
ตนเองของผปวยเบาหวานจำานวน 20 ขอประกอบดวย
กจกรรมในการดแลตนเองทผปวยเบาหวานปฏบตในชวง
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science40
7วนทผานมาใน5สวนดวยกนคออาหารการออกกำาลง
การเฝาระวงระดบนำาตาลในเลอดดวยตนเองการดแลเทา
และการใชยา ในแตละขอใหคะแนนเทากบจำานวนวน
ทผปวยเบาหวานไดปฏบตกจกรรมนนๆโดยมคะแนนรวม
0-140คะแนนแบงชวงคะแนนพฤตกรรมการดแลตนเอง
เปน 3 ระดบ คอ ระดบสง ปานกลาง และตำา มคา
สมประสทธครอนบาคแอลฟา=.89
โดยแบบประเมนการรบรสมรรถนะแหงตนสำาหรบ
การควบคมและดแลตนเองเพอควบคมโรคเบาหวาน
(diabetesself-efficacy)และแบบประเมนพฤตกรรมการ
ดแลตนเองในผปวยเบาหวาน (Diabetes Self-Care
Activities:SDSCA)ผวจยไดรบอนญาตใหใชจากผพฒนา
เครองมอ
การพทกษสทธกลมตวอยาง
การวจยครงนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ
จรยธรรมการวจยในคนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
มหาวทยาลยมหดลหมายเลขSi418/2012รหสโครงการ
163/2555(EC1)
การเกบรวบรวมขอมล
ภายหลงโครงการวจยไดรบการรบรองดานจรยธรรม
การวจยในคนแลวผวจยเขาชแจงวตถประสงคของการวจย
และขนตอนการเกบรวบรวมขอมลตอหวหนาศนยเบาหวาน
หวหนางานการพยาบาลผปวยนอกพยาบาลหวหนาคลนก
เบาหวาน เพอขอความรวมมอและประชาสมพนธการ
ดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลหลงจากนนผวจยพบกลม
ตวอยางณ แผนกตรวจโรคผปวยนอกอายรศาสตร โดย
ผวจยแนะนำาตว และใหขอมลเกยวกบโครงการวจย
เปดโอกาสใหผปวยเบาหวานไดพจารณาขอมลหรอปรกษา
ญาตกอนตดสนใจเขารวมโครงการวจย ผวจยดำาเนนการ
เกบรวบรวมขอมล อธบายวธการตอบแบบสอบถาม ตอ
กลมตวอยาง และใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวย
ตนเองสำาหรบผปวยทมขอจำากดเรองสายตาเชนสายตา
สนสายตายาวหรอสายตาพรามวทำาใหการอานหนงสอไม
ชดเจน ผวจยจะใชวธการสมภาษณแทนการตอบ
แบบสอบถามดวยตนเองโดยใชเวลาในการดำาเนนการเกบ
รวบรวมขอมลประมาณ45นาท
การวเคราะหขอมล
วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสำาเรจรปดวยการหาคา
การแจกแจงความถและรอยละ เพออธบายขอมลสวน
บคคลของกลมตวอยางหาคาพสย คาเฉลย และคาเบยง
เบนมาตรฐานมาใชในการวเคราะหคะแนนทไดจากแบบ
ประเมนความแตกฉานดานสขภาพการรบรสมรรถนะแหง
ตนในการดแลตนเองความสามารถในการมองเหนและ
พฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวาน วเคราะห
สหสมพนธเพยรสน และวเคราะหถดถอยพหคณแบบ
ขนตอนเดยว ระหวางความแตกฉานดานสขภาพการรบร
สมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองอายความสามารถใน
การมองเหนและพฤตกรรมการดแลตนเองในผเปนเบาหวาน
ผลการวจย
กลมตวอยางมอายเฉลย 58.34 ป (SD = 11.38)
มากกวาครงเปนเพศหญง(รอยละ58.9)ประมาณสองใน
สามมสถานภาพสมรสค (รอยละ 66.3) และหนงในสาม
สำาเรจการศกษาระดบปรญญาตร(รอยละ34.7)รองลงมา
คอระดบประถมศกษา(รอยละ18.9)เกอบครงประกอบ
อาชพทตองทำางานนอกบาน(รอยละ43.3)โดยอาชพททำา
สวนใหญ คอ รบราชการ ทำางานบรษทเอกชน และ
รฐวสาหกจมรายไดเฉลย16,802.74บาท(SD=16,263.42)
ระยะเวลาททราบวาเปนเบาหวานเฉลย8.18ป(SD
=6.21)ระดบคาเฉลยนำาตาลสะสมของกลมตวอยางมคา
เฉลยทรอยละ7.36(min5.4,max10.8,SD=1.22)และ
โรครวมทพบสงสดคอความดนโลหตสงคดเปนรอยละ51.6
กลมตวอยางสวนใหญ(รอยละ47.4)มความแตกฉาน
ดานสขภาพระดบขนพนฐาน (functional health
literacy)อยในระดบสง(X=13.23,SD=4.21)กลม
ตวอยางประมาณครงหนง(รอยละ50.9)มระดบการรบร
สมรรถนะแหงตนอยในระดบปานกลาง(X=63.62,SD
= 9.95) กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 86.1) มความ
สามารถในการมองเหนบกพรองเลกนอยหรอสายตาปกต
และกลมตวอยางมากกวาครง (รอยละ 63.9) มระดบ
พฤตกรรมการดแลตนเองอยในระดบปานกลาง (X =
67.88,SD=12.73)
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 41
ตารางท 1 แสดงคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทศกษา(N=95)
1 2 3 4 5
1.อาย 1
2.ความสามารถในการมองเหน .236 1
3.ความแตกฉานดานสขภาพขนพนฐาน .087 -.053 1
4.การรบรสมรรถนะแหงตน .073 .061 .192 1
5.พฤตกรรมการดแลตนเอง .120 .042 .677** .418** 1
**p<.05
ผลการศกษาพบวาระดบความแตกฉานทางสขภาพ
และการรบรสมรรถนะแหงตนทมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมในการดแลตนเอง(r=.68,p<.05และr=
.42,p<.05ตามลำาดบ)
ตารางท 2 คาสมประสทธสหสมพนธเชงพหของความแตกฉานทางสขภาพระดบขนพนฐาน การรบรสมรรถนะ
แหงตนอาย และความสามารถในการมองเหน ตอพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานชนดท 2
(entermultipleregression)(N=95)
ตวแปร b SEb β t p-value
อาย .04 .08 .03 .446 .657
ความสามารถในการมองเหน .25 .36 .05 .68 .499
ความแตกฉานดานสขภาพขนพนฐาน 1.87 .22 .62 8.54 .000
การรบรสมรรถนะแหงตน .38 .09 .29 4.05 .000
Constant(a)=16.25;SEest=8.74,R=.74,R2=.55,R2adj=.53,F
(4,90)=27.37,p-value<.05
ระดบความแตกฉานดานสขภาพ และการรบร
สมรรถนะแหงตนสามารถ รวมกนทำานายพฤตกรรมการ
ดแลตนเองไดรอยละ55อยางมนยสำาคญทางสถต(R2=
.55,F(4,90)
=27.37,p<.05)ในขณะทอายและความ
สามารถในการมองเหนนนไมมความสมพนธกบพฤตกรรม
ในการดแลตนเอง
การอภปรายผล
กลมตวอยางสวนใหญอยในวยผใหญมอายเฉลย
58.34 ป (SD= 11.38) และมากกวาครงเปนเพศหญง
ซงสอดคลองกบการสำารวจสภาวะสขภาพอนามยของ
ประชาชนไทยครงท4พ.ศ.2551-2552ความชกของโรค
เบาหวานในประชากรไทยอาย15ปขนไปพบวาผหญงม
ความชกสงกวาในผชายรวมทงสอดคลองกบภาพรวมของ
เอเชยทพบความชกในผหญงมากกวาผชาย18 ซงอาจเปน
จากประเทศไทยและประเทศในแถบเอเชยผหญงยง
รบบทบาทหลกเปนแมบาน โดยมกจะทำางานทบาน
ทำาอาหาร ดแลคนในครอบครว และมกจะมกจกรรม
การออกกำาลงกายนอยกวาผชายกอใหเกดภาวะอวนลงพง
ไดงาย ซงเปนสาเหตหนงของการเกดภาวะดอตออนซลน
และเกดโรคเบาหวานตามมาซงแตกตางกบอบตการณใน
ประเทศองกฤษและอเมรกา ซงพบความชกของโรค
เบาหวานในผชายสงกวาผหญงซงจากการศกษาพบวา
อบตการณนเปนมาจากในผชายมกจกรรมทางกาย
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science42
(physicalactivity)ลดลงและมภาวะอวนลงพงมากขน
สภาพการทำางานเปนแบบนงโตะหรอเคลอนไหวนอย
(sedentarylifestyle)มากขน
ระยะเวลาททราบวาเปนเบาหวาน8.18 ป (SD=
6.21) ระดบคานำาตาลเฉลยสะสมของกลมตวอยางมคา
เฉลยทรอยละ7.36(min5.4,max10.8,SD=1.21)
และโรครวมทพบสงสด คอ ความดนโลหตสง คดเปน
รอยละ51.6ซงระดบคานำาตาลเฉลยสะสมในกลมตวอยาง
ยงสงกวาเกณฑทควรจะเปน คอ ไมเกนรอยละ73 ทงน
สอดคลองกบผลรายงานการสำารวจสขภาพประชาชนไทย
โดยการตรวจรางกายครงท4พ.ศ.2551-2552ทพบวา
มเพยงรอยละ 30 ของผเปนเบาหวานทสามารถควบคม
ระดบนำาตาลในเลอดไดด ประกอบกบสวนหนงของกลม
ตวอยางเปนผสงอายซงจะควบคมเบาหวานโดยใชเกณฑ
แบบไมเขมงวด เพอปองกนภาวะระดบนำาตาลตำาจงอาจม
ระดบคานำาตาลเฉลยสะสมของกลมตวอยางสงกวา
รอยละ 7 ได3 จากการทบทวนงานวจยอยางเปนระบบ
พบวาโรคความดนโลหตสงเปนโรครวมทพบไดบอยในโรค
เบาหวาน19ซงผลจากระดบนำาตาลในเลอดทสงตอเนองเปน
เวลานานภาวะดอตออนซลนระดบอนซลนในเลอดและ
การเพมขนของกรดไขมนอสระ จะทำาใหเกดภาวะ
oxidativestressและการการหลงกรดไนตรกออกไซดลด
สงผลใหเกดหลอดเลอดหดตว เกดการอกเสบและอดตน
เกดภาวะหลอดเลอดแขง(atherosclerosis)สงผลใหเกด
ความดนโลหตสง
กลมตวอยางสวนใหญ(รอยละ88)มระดบพฤตกรรม
การดแลตนเองอยในระดบปานกลาง(X=67.88,SD=
15.52) ซงอาจเปนผลมาจากระดบการศกษา สถานภาพ
สมรสระดบความแตกฉานทางสขภาพและการมงานทำา
ของกลมตวอยางซงกลมตวอยางเกอบครงสำาเรจการศกษา
ระดบปรญญาตรขนไป (รอยละ 42.1) ซงปจจยดาน
การศกษารวมกบระดบความแตกฉานทางสขภาพของกลม
ตวอยางทอยในระดบสงชวยใหกลมตวอยางมศกยภาพใน
การคนหา เขาถง และเขาใจในขอมลการดแลตนเอง
สงเสรมใหเกดการดแลตนเองรวมทงเกนกวาครงของกลม
ตวอยางมสถานภาพสมรสค(รอยละ66.3)ซงอาจเปนอก
ปจจยหนงทชวยสนบสนนใหพฤตกรรมการดแลตนเองดวย
เชนกน สอดคลองกบ Bohanny และคณะ5 สนบสนน
วาการมงานทำา การมคสมรส มอทธพลตอพฤตกรรม
การดแลตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต (p< .001) ซง
กลมตวอยางเกอบครงหนงทำางานทตองเดนทางไปนอกบาน
(รอยละ43.3)เชนงานราชการเอกชนจงอาจทำาใหเวลา
การดแลตนเองลดลง และแมกลมตวอยางอกสวนหนง
ไมไดทำางานนอกบาน แตกอาจมภาระรบผดชอบในการ
ดแลบานลกหลานหรอกจการสวนตวจนทำาใหดแลตนเอง
ไดไมเตมทเชนกน20
ระดบความแตกฉานดานสขภาพระดบขนพนฐาน
(functionalhealthliteracy)ของกลมตวอยางสวนใหญ
อยในระดบสง(X=13.17,SD=4.21)อาจเปนผลมา
จากระดบการศกษาของกลมตวอยางซงคอนขางอยใน
ระดบด โดยเกอบครงของกลมตวอยางสำาเรจการศกษา
ตงแตระดบปรญญาตรขนไป(รอยละ42.1)ซงระดบการ
ศกษาทดมผลทางบวกตอระดบความแตกฉานดานสขภาพ
การทกลมตวอยางมพนฐานระดบการศกษาทดนนจะเปน
สวนสำาคญทชวยใหกลมตวอยางมความสามารถในการอาน
คำานวณ รวมทงเขาถงและทำาความเขาใจในขอมลสขภาพ
ฉลากยาฉลากอาหารและเอกสารขอมลความรตางๆ ท
ผปวยเบาหวานควรจะเรยนรเพอทจะนำาไปใชประโยชน
ในการเลอกวเคราะหแกปญหาและตดสนใจในการดแล
ตนเองเพอควบคมโรคอยางถกตองเหมาะสมตอไปซงจาก
งานวจยของMcCleary-Jone21พบวาผปวยเบาหวานท
สำาเรจการศกษาในระดบวทยาลยและมหาวทยาลยมระดบ
ความแตกฉานดานสขภาพสงกวาผทสำาเรจการศกษาใน
ระดบมธยมอยางมนยสำาคญทางสถต(p=.007และp=
.035ตามลำาดบ)สอดคลองกบการทบทวนงานวจยอยาง
เปนระบบในเรองความแตกฉานดานสขภาพกลมผปวย
เบาหวานพบวาความแตกฉานดานสขภาพมความสมพนธ
กบระดบการศกษาของผปวยเบาหวาน ซงการทผปวย
เบาหวานมระดบการศกษาในระดบสงจะชวยสงเสรมให
ระดบความแตกฉานดานสขภาพสงสงผลใหสามารถเขาถง
และทำาความเขาใจในความรและขอมลตางๆเกยวกบการ
ควบคมโรคเบาหวานสามารถวเคราะหแยกแยะและเลอก
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 43
ขอมลทเปนประโยชนนำาไปใชในการดแลตนเองในการ
ควบคมโรคเบาหวานตอไปรวมทงงานวจยของSarkarและ
คณะ22พบวาผปวยเบาหวานทมภาวะระดบนำาตาลในเลอด
ตำาในชวง12เดอนทผานมามความแตกฉานดานสขภาพ
ในระดบตำาถงรอยละ 53 ซงผปวยเหลานตองการคนชวย
อานเอกสารความรทางสขภาพ(OR=1.3,CI=1.1-1.6)
มความไมมนใจในการกรอกเอกสารของทางโรงพยาบาล
ดวยตนเอง (OR= 1.3, CI = 1.1-1.6) และทำาใหกลม
ตวอยางเหลานสญเสยโอกาสในการอานเสาะหาขอมลเพอ
การดแลตนเองทดตอไป
ระดบการรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองของ
กลมตวอยางอยในระดบปานกลาง(X=63.62,SD=9.95)
อาจเปนผลมาจากกลมตวอยางสวนหนงมระดบการศกษา
ในระดบชนประถมศกษา (รอยละ 18.9) และระยะเวลา
การเปนเบาหวานไมเกน 5 ป (รอยละ 38) ซงอาจทำาให
ความรความเขาใจเกยวกบการควบคมโรคเบาหวาน รวม
ทงประสบการณในการแกปญหาและการเผชญอปสรรค
ตางๆในการควบคมเกยวกบโรคเบาหวานยงนอยสงผลให
ความรสกมนใจในการดแลตนเองไมสงนก อกทงกลม
ตวอยางเกนครง(รอยละ58.8)ยงควบคมระดบนำาตาลได
ไมด (HbA1C> รอยละ7) ซงการรบรผลลพธดานลบใน
การควบคมโรคเบาหวาน อาจทำาใหกลมตวอยางสญเสย
ความมนใจในตนเองในการควบคมโรคเบาหวานได จาก
งานวจยของSharoniและWu23พบวาการรบรสมรรถนะ
แหงตนมความสมพนธกบระดบการศกษาอยางมนยสำาคญ
ทางสถต (p < .05) และงานวจยของWu และคณะ24
พบวาการรบรสมรรถนะแหงตนมความสมพนธกบระยะ
เวลาการเปนโรค
ปจจยดานอายไมสามารถทำานายพฤตกรรมการดแล
ตนเองในผปวยเบาหวานโดยพบวากลมตวอยางมอายเฉลย
ท58.34 ป (SD=11.38)การทอายไมสามารถทำานาย
พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานแสดงใหเหน
วากลมตวอยางไมวาอายมากหรอนอยจะมพฤตกรรมการ
ดแลตนเองไมแตกตางกนซงนาจะมผลมาจากกลมตวอยาง
มากกวาครงมอายในชวงวยผใหญ (รอยละ 59.72) ซงยง
เปนวยทำางานและกลมตวอยางเกอบครงหนงตองทำางาน
นอกบาน(รอยละ43.3)และถงแมวาอกเกอบครงหนงเปน
พอบานแมบานหรอทำางานอยทบาน ไมตองเดนทางไป
ทำางานนอกบานแตจำาเปนตองทำางานบานดแลเดกเกอบ
ตลอดทงวนจงอาจทำาใหเปนอปสรรคในการดแลตนเองได
และถงแมวากลมตวอยางจะมชวงอายในวยผใหญและม
ระดบการศกษาทด ซงนาจะมศกยภาพในการแสวงหา
ขอมลในชองทางตางๆ และมศกยภาพการดแลตนเองได
แตคนชวงวยนจำาเปนตองใชเวลาสวนใหญไปกบการทำางาน
ประจำาการเดนทางและสวนใหญตองรบประทานอาหาร
นอกบานหรออาหารสำาเรจรปถงวนละ1-2มอซงอาจเปน
เปนขอจำากดในการดแลตนเองใหไดในระดบทดทงในเรอง
การควบคมอาหารการออกกำาลงกายการรบประทานยา
รวมทงการฉดอนซลน จากงานวจยของ Korkiakangas,
Alahuhta และ Laitinen20 พบวาปจจยทเปนอปสรรค
สำาหรบวยผใหญในการออกกำาลงกายคอการไมมเวลาและ
ปจจยจากการทำางาน และในกลมตวอยางทเปนผหญง
(รอยละ58.9)อาจมภาระรบผดชอบในการดแลบตรและ
ครอบครวรวมทงการทำางานบานซงอาจสงผลใหเกดความ
เหนอยลาจนทำาใหความสนใจในการดแลตนเองลดลงและ
มเวลาในการดแลตนเองลดลงสวนวยผสงอายนนแมสวน
ใหญจะไมไดทำางานประจำาแลวซงนาจะมเวลาในการดแล
ตนเองไดด แตบางสวนอาจรบหนาทในการดแลลกหลาน
หรอเดกเลกภายในบาน ดแลบาน หรอทำาอาหารใหกบ
คนในครอบครวซงทำาใหอาจไมมเวลาหรอไมสามารถดแล
ตนเองไดเตมท อกสวนหนงอาจมขอจำากดในการดแล
ตนเองจากความเสอมตามวยมขอจำากดในการเคลอนไหว
ของกลามเนอและกระดกเชนอาการปวดขอรวมทงการ
หลงลมรบประทานยาทงทอยทบานหรอออกไปนอกบาน
ประกอบกบกลมตวอยางไดรบการใหความรและดแลจาก
บคลากรในทมสขภาพเกยวกบการดแลตนเองเหมอนๆกน
ซงอาจสงผลใหไมวากลมตวอยางมพฤตกรรมการดแล
ตนเองไมแตกตางกน
ระดบการมองเหนไมสามารถทำานายพฤตกรรมการ
ดแลตนเองในผปวยเบาหวาน ซงผลการวจยพบวากลม
ตวอยางเกอบทงหมด (รอยละ 86.1) มความสามารถใน
การมองเหนปกตหรอบกพรองเลกนอยรวมทงกลมตวอยาง
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science44
สวนใหญมระยะเวลาการเปนเบาหวานมาคอนขางนาน
โดยมคาเฉลย 10.61 ป ซงปจจยเหลานอาจมผลทำาให
กลมตวอยางสามารถอาศยประสบการณจากการเปน
เบาหวานมาใชในการดแลตนเอง รวมทงความเสอมทาง
สายตาคอยๆเกดขนทำาใหผเปนเบาหวานสามารถปรบตว
ในการดแลตนเองได ตลอดจนกลมตวอยางถงสองในสาม
มสถานภาพค (รอยละ 70.4) ทำาใหมสวนชวยสนบสนน
การดแลตนเองสอดคลองกบงานวจยของBohannyและ
คณะ5 ทพบวาผเปนเบาหวานทมคสมรสจะชวยใหม
การดแลตนเองทดขน ทำาใหไมวากลมตวอยางมระดบ
การมองเหนทปกตหรอบกพรองเพยงเลกนอย จงม
พฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน
ผลการศกษาพบวาระดบความแตกฉานดานสขภาพ
และการรบรสมรรถนะแหงตนทมความสมพนธทางบวกกบ
พฤตกรรมในการดแลตนเอง(r=68,p<.05และr=
.42,p< .05ตามลำาดบ) สวนอายและความสามารถใน
การมองเหนนนไมมความสมพนธกบพฤตกรรมในการดแล
ตนเองความแตกฉานดานสขภาพ เชนความสามารถใน
การอานฉลากยา การอานเอกสารคำาแนะนำาในการดแล
ตนเองการคำานวณยาการเลอกอาหารทเหมาะสมรวมทง
การรบรสมรรถนะแหงตน ซงเปนความรสกมนใจ หรอ
เชอมนในตนเองในการทจะมพฤตกรรมการดแลตนเองใน
ดานตางๆเชนการรบประทานอาหารการออกกำาลงกาย
การสงเกตความผดปกตหรอภาวะแทรกซอนของโรค
เบาหวาน ชวยสงเสรมพฤตกรรมการดแลตนเองของกลม
ตวอยาง ซงสอดคลองกบการทบทวนงานวจยอยางเปน
ระบบพบวาความแตกฉานทางสขภาพมความสมพนธกบ
การจดการตนเองในผเปนเบาหวานและงานวจยของSuka
และคณะ25ศกษาพบวาความแตกฉานดานสขภาพการเขา
ถงขอมลทางสขภาพพฤตกรรมสขภาพ และสขภาวะม
ความสมพนธกนรวมทงงานวจยของSharoniและWu23
พบวาการรบรสมรรถนะแหงตนมความสมพนธกบพฤตกรรม
การดแลตนเองอยางมนยสำาคญทางสถต(p<.001)
การวเคราะหปจจยทำานายพฤตกรรมการดแลตนเอง
ของผปวยเบาหวานชนดท2โดยการวเคราะหถดถอยเชง
พหคณแบบขนตอนเดยวพบวา ระดบความแตกฉานดาน
สขภาพ และการรบรสมรรถนะแหงตนรวมกนทำานาย
พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานไดรอยละ55
(R2=.55,F(4,90)
=27.37,p<.05)ซงการทกลมตวอยาง
มความแตกฉานดานสขภาพอยในระดบสงนนแสดงวากลม
ตวอยางสามารถเขาถงและเขาใจขอมลความรตางๆทเปน
ประโยชนในการดแลตนเองมสวนชวยสรางความมนใจให
ตนเองในการดแลตนเองในดานตางๆตลอดจนชวยสงเสรม
พฤตกรรมการดแลตนเองของกลมตวอยางดวย
ซงสอดคลองกบผลการศกษาของOsborn และคณะ12
พบวามความเชอมโยงอยางมนยสำาคญทางสถตจากความ
แตกฉานดานสขภาพไปยงความร(p<.001)ความรไปยง
สมรรถนะแหงตน(p< .01)สมรรถนะแหงตนไปยงการ
ทำากจกรรม (p< .01) และการทำากจกรรมไปยงสภาวะ
สขภาพ (p< .01) รวมทงงานวจยของBohannyและ
คณะ5 สนบสนนวาผปวยเบาหวานชนดท 2 ทมแตกฉาน
ดานสขภาพในระดบสงและมงานทำา สงผลใหมการรบร
สมรรถนะแหงตนในระดบสงและผเปนเบาหวานชนดท2
ทมการรบรสมรรถนะแหงตนในระดบสงและมคสมรส
จะสงผลใหมพฤตกรรมการดแลตนเองทดขนดวย(p<.001)
ขอเสนอแนะ
ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวย
เบาหวานชนดท2ไดแกความแตกฉานดานสขภาพและ
การรบรสมรรถนะแหงตน ซงทมบคลากรทางสขภาพ
ควรใหความสำาคญและคำานงถงปจจยเหลาน โดยควรม
การประเมนระดบความแตกฉานดานสขภาพเพอจดทำาสอ
ทางดานสขภาพเอกสารทเกยวของรวมทงแนวทางการให
ความรใหเหมาะสมกบระดบความแตกฉานดานสขภาพ
และสงเสรมระดบสมรรถนะแหงตนใหกบผปวยเบาหวาน
โดยมงหวงใหผปวยเบาหวานสามารถเขาถงเขาใจวเคราะห
และนำาขอมลเกยวกบโรคเบาหวานไปใชประโยชนในการดแล
ตนเองและควบคมโรคเบาหวานใหดขนตอไป รวมทงควรม
การศกษาวจยระดบความแตกฉานดานสขภาพของ
ผปวยเบาหวานในระบบบรการสขภาพระดบตางๆ รวมทง
ภมภาคตางๆเพอพฒนาแนวทางการใหความรใหสอดคลอง
กบพนฐานความแตกฉานทางสขภาพของแตละบคคล
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science 45
References
1.WorldHealthOrganization.Prevalenceof
diabetesworldwide[Internet].Geneva:
WHO;2015[cited2015Dec12].Available
from:http://www.who.int/diabetes/facts/
world_figures/en/
2.WorldHealthOrganization.Prevalenceof
diabetesintheWHOSouth-EastAsiaRegion
[Internet].Geneva:WHO;2015[cited2015
Dec12].Availablefrom:http://www.who.
int/diabetes/facts/world_figures/en/index5.
html.
3.AmericanDiabetesAssociation.Standards
ofmedicalcareindiabetes--2015.Diabetes
Care[Internet].2015Jan;38Suppl1.
Availablefrom:http://care.diabetesjournals.
org/content/suppl/2014/12/23/38.
Supplement_1.DC1/January_Supplement_
Combined_Final.6-99.pdf
4.CavanaughKL.Healthliteracyindiabetes
care:explanation,evidenceand
equipment.DiabetesManag(Lond).
2011;1(2):191-9.
5.BohannyW,WuSF,LiuCY,YehSH,TsaySL,
WangTJ.Healthliteracy,self-efficacy,and
self-carebehaviorsinpatientswithtype2
diabetesmellitus.JAmAssocNursePract.
2013;25(9):495-502.
6.TanMY,MagareyJ.Self-carepracticesof
Malaysianadultswithdiabetesand
sub-optimalglycaemiccontrol.Patient
EducCouns.2008;72(2):252-67.
7.JordanDN,JordanJL.Self-carebehaviors
ofFilipino-Americanadultswithtype2
diabetesmellitus.JDiabetesComplications.
2010;24(4):250-8.
8. ZhangX,SaaddineJB,ChouCF,CotchMF,
ChengYJ,GeissLS,etal.Prevalenceof
diabeticretinopathyintheUnitedStates,
2005-2008.JAMA.2010;304(6):649-56
9. WangC-W,ChanCLW,ChiI.Overviewof
qualityofliferesearchinolderpeople
withvisualimpairment.AdvAgingRes.
2014;3:79-94.
10.NutbeamD.Healthliteracyasapublic
healthgoal:Achallengeforcontemporary
healtheducationandcommunication
strategiesintothe21stcentury.Health
PromotInt.2000;15(3):259-67.
11.MishaliM,OmerH,HeymannAD.
Theimportanceofmeasuringself-efficacy
inpatientswithdiabetes.FamPract.
2011;28(1):82-7.
12.OsbornCY,Paasche-OrlowMK,BaileySC,
WolfMS.Themechanismslinkinghealth
literacytobehaviorandhealthstatus.
AmJHealthBehav.2011;35(1):118-28.
13.OremD.Nursing:conceptsofpractice.
4thed.St.Louis,Missouri:MosbyYearBook
Inc;1991.
14.WattanakulB.Factorsinfluencingdiabetes
self-managementbehaviorsamong
patientswithT2DMinruralThailand
[dissertation].Chicago,Illinois:University
ofIllinoisatChicago;2012.153p.
15.BakerDW,WilliamsMV,ParkerRM,
GazmararianJA,NurssJ.Developmentof
abrieftesttomeasurefunctionalhealth
literacy.PatientEducCouns.1999;38(1):33-42.
16.IamsumangW.Thedevelopmentofthe
ThaiVersionoftheDiabetesManagement
Self-EfficacyScale(T-DMSES)forolder
J Nurs sci Vol 34 No 4 October - December 2016
Journal of Nursing Science46
adultswithtype2diabetes[dissertation].
NewYork:StateUniversityofNewYorkat
Buffalo;2009.221p.
17.KeeratiyutawongP.Aself-
managementprogramforimproving
knowledge,self-careactivities,qualityof
life,andglycosylatedHbA1cinThaiwith
type2diabetesmellitus[dissertation].
Bangkok:MahidolUniversity;2005.165p.
(inThai).
18.RamachandranA,SnehalathaC,ShettyAS,
NandithaA.Trendsinprevalenceof
diabetesinAsiancountries.WorldJ
Diabetes.2012;3(6):110-7.
19.ColosiaAD,PalenciaR,KhanS.Prevalence
ofhypertensionandobesityinpatients
withtype2diabetesmellitusin
observationalstudies:asystematic
literaturereview.DiabetesMetabSyndr
Obes.2013;6:327-38.
20.KorkiakangasEE,AlahuhtaMA,LaitinenJH.
Barrierstoregularexerciseamongadults
athighriskordiagnosedwithtype2
diabetes:asystematicreview.Health
PromotInt.2009;24(4):416-27.
21.McCleary-JonesV.Healthliteracyandits
associationwithdiabetesknowledge,
self-efficacyanddiseaseself-management
amongAfricanAmericanswithdiabetes
mellitus.ABNFJ.2011;22(2):25-32.
22.SarkarU,KarterAJ,LiuJY,AdlerN,NguyenR,
LopezA,etal.Theliteracydivide:Health
literacyandtheuseofaninternet-based
patientportalinanintegratedhealth
system-resultsfromthediabetesstudyof
northernCalifornia(DISTANCE).JHealth
Commun.2010;15Suppl2:183-96.
23.SharoniSK,WuSF.Self-efficacyandself-
carebehaviorofMalaysianpatientswith
type2diabetes:acrosssectionalsurvey.
NursHealthSci.2012;14(1):38-45.
24.WuSF,HuangYC,LeeMC,WangTJ,
TungHH,WuMP.Self-efficacy,self-care
behavior,anxiety,anddepressionin
Taiwanesewithtype2diabetes:
across-sectionalsurvey.NursHealthSci.
2013;15(2):213-9.
25.SukaM,OdajimaT,OkamotoM,SumitaniM,
IgarashiA,IshikawaH,etal.Relationship
betweenhealthliteracy,health
informationaccess,healthbehavior,and
healthstatusinJapanesepeople.Patient
EducCouns.2015;98(5):660-8.