348

Click here to load reader

Colbertine Breviary

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Colbertine Breviary

Citation preview

Page 1: Colbertine Breviary
Page 2: Colbertine Breviary

FRQM THE LIBR&RX OF

TROSIITY COLLEGE

Presented A.D. 1992

David & Mary Neelands

Page 3: Colbertine Breviary
Page 4: Colbertine Breviary
Page 5: Colbertine Breviary

HENRY BRADSHAWSOCIETY

founbcb tn f#e "Bear of Our &orb 1890

for f#e ebtftng of (Rare &tfurgtcaf

VOL. XLIII.

ISSUED TO MEMBERS FOR THE YEAR 1912,

AND

PRINTED FOR THE SOCIETYBY

HARRISON AND SONS, ST. MARTIN'S LANE,PRINTERS IN ORDINARY TO HIS MAJESTY.

Page 6: Colbertine Breviary
Page 7: Colbertine Breviary

THE COLBERTINE BREVIARY

EDITED FROM THE COPY IN THEBRITISH MUSEUM

(C. 35- f- 2I-)

BY

T. R. GAMBIER-PARRY, M.A.

Magdalen College, Oxford.

IN TWO VOLUMES.

VOL. I.

feonfcon.

1912.

Page 8: Colbertine Breviary

LONDON :

HARRISON AND SONS, PRINTERS IN ORDINARY TO HIS MAJESTY,ST. MARTIN'S LANE.

137145

FEB 5 1992

Page 9: Colbertine Breviary

TABLE OF CONTENTS OF THE FIRSTVOLUME.

PAGE

INTRODUCTION vii

BIBLIOGRAPHICAL NOTE xvi

CALENDAR xxviii

TABULA DISTRIBUTIONS PSALTERII COLBERTINAE xl

BREVIARIUM COLBERTINUM

PSALTERIUM I

COMMUNE DE TEMPORE 13

PROPRIUM DE TEMPORE 31

PROPRIUM SANCTORUM USQUE AD DIEM 24. MARTII 199

Page 10: Colbertine Breviary
Page 11: Colbertine Breviary

INTRODUCTION.

THE Breviary here printed represents a private venture on the

part of Jean-Baptiste Colbert, the great finance minister of KingLewis XIV. Through the courtesy of Monsieur Bondois, of the

Bibliotheque Nationale, a search has been made through Colbert's

manuscript papers in order to discover if there were any documents which might throw some light on its age and composition,but without result. The book having been compiled exclusivelyfor his own use and that of his household there was no need of

any preface explaining its scope. We are, therefore, reducedfor any information on the subject to a few bibliographicalnotices subsequent to the death of Colbert, and to some

manuscript notes of a rather uncertain character that exist

in some of the copies. Two main facts appear to arise fromthese : the first that the author^was the Abbe Jean Gallois,

possibly in collaboration with Etienne Baluze, the famous

bibliographer, and the second that the book was printed in or

about the year 1679.The Abb Jean Gallois was born in 1632. He was editor of

the Journal des Savants from 1665 to 1674, and was afterwards

secretary of the Academic des Inscriptions et Belles-Lettres.

In 1673 he was elected a member of the French Academy, andmust therefore have been a person of some eminence. He was

long attached to the service of Colbert and remained with himtill his death, when he became a professor of Greek at the

College de France. He died in 1707. Etienne Baluze was also

for many years in Colbert's service as librarian, and by his wide

bibliographical knowledge built up Colbert's library into one of

the most important of his time. It is therefore quite possiblethat they may really have been the compilers. The Copy No. 4of those quoted below also mentions a Dr. Faure as a collaborator.

He appears to have been a prominent bibliophile of the period,whose library came to the Bibliotheque Royale in 1701.

The question of the date of printing is not so clear. Most of

the copies in their manuscript notes give the year 1679, but in

the Copy No. 10 it is stated that Colbert used the book regularly

Page 12: Colbertine Breviary

viii INTRODUCTION.

during the last eight years of his life. Now he died in September,1683. If, therefore, he used it during eight years it must havebeen printed in 1675 at the latest, and the marks of usage shown

by Copy No. 5, which bears Colbert's arms on the sides, pointto a time before rather than after 1679.

On the other hand, by far the majority of the liturgical forms

follow the reformed Paris Breviary of Archbishop Frangois de

Harlay, which was not published till 1680. A commission to

revise the preceding Paris Breviary was appointed by Arch

bishop Hardouin de Pere'fixe,1 the predecessor of de Harlay, in

1670, and was continued by his successor;

but it does not

appear that either Gallois or Baluze was a member of it. Onecan only therefore suggest that owing to the high position

occupied by Colbert they were enabled to make use of the

work of the commissioners before the new Paris book was

actually issued.

It has been frequently stated that this book is only a reprintof the Breviary of Cardinal Quignon. It will perhaps besufficient to give two extracts from the life of Quignon in two

biographical dictionaries.

1. The Biographie Universelle, Paris, 1823, vol. xxxvi. p. 412,

referring to the Quignon Breviary, says as follows :

II a 6t6 reproduit en 1679, a Paris, in 8, sous le litre deBreviarium Colbertinum. Cette edition fut faite pour 1'usage

particulier du grand Colbert : aucun exemplaire ne fut mis dansle commerce. Afin que le volume ne fut pas trop gros on n'yinsera point les legons tirees de I'^criture sainte

;seulement on y

laissa a la fin un filet de soie, pour mettre en feuille la Lefon de

fecriture occurrente, extraite de la Bible de Vitre".

2. Diccionario historico 6 biographia universal, Barcelona,

1834, vol. ix. p. 20 :

La Ultima edicion, ne la cual no se puso en venta ningunejemplar, fue impresa en Paris, 1679, en 8, para el uso particolarde Colbert, con el titolo de Breviarium Colbertinum.

But a very superficial comparison will show that this is notthe case. There is indeed a fresh distribution of the psalter,and an attempt at reading the whole of the Bible once in the

year ;but this is not enough to enable us to say that the

Colbertine Breviary is a reprint of the Quignon.The majority of the hymns are either the revisions of

Urban VIII. or the new compositions of Jean-Baptiste Santeul.The legends of the saints are scarcely ever the same as

those of Quignon, and but few of the patristic homilies. The1Gue"ranger (P.), Institutions liturgiques, Le Mans and Paris, 1841, ii. p. 75.

Page 13: Colbertine Breviary

INTRODUCTION.

rearrangement of the recitation of the Psalter in no way resembles

Quignon's, and Quignon does not provide for lessons at Primeand Compline. But more noticeable than anything else is the

very much greater number of anthems. Proper anthemsand versicles are provided even at the Little Hours for a largenumber of saints' days and other feasts. Again, Quignon never

reverts to the full Mattin service of three Nocturns and nine

lessons, with a respond after each lesson, and an anthem to

every psalm. Here such a full service is restored at Christmas, the

last three days before Easter (Tenebrae), the Assumption, All

Saints, and All Souls. At Easter and Pentecost the full service is

also recited, but with one Nocturn only at Mattins after the usual

manner of the Roman Breviary. Colbert also provides anthemsfor all the psalms at Lauds and Vespers on these days. Theresemblances to Quignon appear to reduce themselves to the

three fundamental principles observed in compiling this book,that is to say, the complete recitation of the Psalter once a week,the reading of the whole of Holy Scripture once a year, and a

reduction of the length of the office to be recited daily. Theuse, however, of the terms Dominica post adventum for the

Sundays between Christmas and Epiphany, and Dominica

vagantes for the Sundays between the 2nd after Epiphany and

Septuagesima, and, if necessary, before Advent, appear to be a

borrowing from Quignon.

THE PSALTER.

Though the compiler of this book seems to have followed

the reformed Paris Breviary of 1680 in the main, the arrangement of the Psalter is by no means the same in the two books.

The Paris revision follows the traditional or "Gregorian

"

distribution, but Colbert has introduced an entirely newarrangement. This is probably responsible for the statementthat it is a reprint of the Breviary of Cardinal Quignon, thoughhere again the two distributions are scarcely ever in agreement.

The same principle is here kept in view, which all other

reformers of the Divine Office have maintained, both before andafter Colbert, namely, a clear and unobstructed recitation of the

whole psalter once every week. The days on which there are

proper Psalms are reduced to the great festivals of the Church,Christmas, Easter, Pentecost, the Assumption, and All Saints,

together with the last three days before Easter, and the

commemoration of the Faithful Departed (All Souls) onNovember 2. Under the old system the psalm Beati immaculatiwas recited daily at the Little Hours without any intermission,besides the fixed psalms at Compline, and in part at Lauds. In

Page 14: Colbertine Breviary

x INTRODUCTION.

order, therefore, to maintain a weekly recitation, the whole of the

remainder of the psalms had to be distributed over Mattins,Lauds, and Vespers.

In order to remedy this, Quignon, as well as the later Frenchreformers of the eighteenth century, adopted the principle of

selected psalms, endeavouring as a rule to give three psalms to

each of the eight hours, the Lauds canticles and every sixteen

verses of Beati immaculati counting as one psalm.The same object is here attained by a minimum of disloca

tion of the traditional order. The whole psalter of 150 psalmsis recited once every week, except that Venite exultemus is used

only as the daily invitatory psalm at Mattins, and part of

psalm 30, In te Domine, is recited twice, the first six verses at

Compline on Sunday, and the whole of it at Mattins on

Monday. Beati immaculati appears in its old position on Sundaysonly, and the fixed Lauds psalms, the two, Deus Dens meus andDeus misereatur, and the three 148-150, appear respectively onlyon Monday and Tuesday. The seven Lauds canticles are

retained according to the old tradition.

Only the first few of the Mattins psalms are retained in place,

according to their length. Indeed, the statement in the long intro

duction to Copy No. 10 printed below, that the psalter was divideda la pendule is by no means exaggerated. The amount of spacetaken up when they are printed in full is four pages or a little less

for Mattins daily, and from a page and a half to two pages for

the other hours, except at Lauds on Saturday, when the longcanticle Audite cceli is recited. The remainder of the psalmsdiscarded from Mattins are distributed over the Little Hours and

Compline during the remainder of the same day, except that the

Sunday psalms 1020 are distributed over various days andhours throughout the week, and the last two on Saturday, 107and 108, are given to None and Compline on Friday.

The Vespers psalms remain unaltered from Sunday to

Wednesdays, but on Thursday, Friday and Saturday, some of

them are given to Compline. A tabular view of this distribu

tion is given below (p. xl.) in order that its plan may be seen

more conveniently.

ANTHEMS.

The reduction of the number of Anthems has been a markedfeature among many of the reformers of the Breviary. Cardinal

Quignon in his first recension had omitted them altogether, but,

yielding to the pressure brought to bear upon him by the Sorbonneand others he consented to reintroduce a small number of variable

anthems at Mattins, Lauds, and Vespers, and fixed anthemsat the Lesser Hours. Dr. Wickham Legg, in his introduction

Page 15: Colbertine Breviary

INTRODUCTION. xi

to the reprint of the second recension of the Quignon Breviary1

has gone very fully into the question of the retention andomission of Anthems by reformers of the Divine Office, and it

only remains to give here an explanation of the use followed byColbert.

Common anthems are provided at all the Hours as well as

for Magnificat and Benedictus ; for general ferial use, in Advent,in Lent, in the Easter season, and for each of the different

Commons of Saints. Proper anthems are likewise provided at

all the Hours on a large number of the more important Sundays,as well as for all great Festivals, the more famous Saints, the

Dedication of a Church, and the Saturday Office of Our Lady.On other Sundays, proper anthems are supplied for Magnificatat both Vespers, and for Benedictus. These anthems are as arule the same as those in the Paris Breviary of 1680, but not

always from the same place. Owing to the fact that with veryfew exceptions Little Chapters and Responds are omitted, Colbertwas enabled to make use of them for anthems. He therefore

frequently turns one of the Mattin Responds or a Little Chapterinto an anthem. He frequently makes also a slightly different

use of the anthems at the Little Hours from that of the Paris

Breviary. The five anthems at Lauds are there distributed as

follows : the first three go to Prime, Terce, and Sext;

the fifthto None

;and all five are again repeated at Second Vespers. Here

the anthem at Lauds is taken from elsewhere, either from aLittle Chapter or a Respond at Mattins, or sometimes a newone is composed. The five Lauds anthems are then distributed

in order over Prime, Terce, Sext, None and Vespers ;None

thus having the fourth. Separate anthems to every Psalm at

Mattins, Lauds and Vespers are restored on the great festivals

spoken of above, when the full service is retained.

With regard to the text followed, it has been generally stated

that the French reformers altered the Anthems from the text

of the old Breviaries in order to follow the exact words of

the Vulgate. The story of the healing of blind Bartimaeus as it

occurs on Quinquagesima Sunday in the Roman Breviary andin Colbert's text, may be compared with the account givenin the Gospels of St. Mark and St. Luke. It will be noticed

that the reformed anthems are for the most part a cento, anddo not follow the actual words of either Gospel throughout.

I. Breviarium Romanum, Antverpiae, 1655.

Ad Primam. Iter faciente lesu, dum appropinquaret lericho,

caecus clamabat ad eum, ut lumen recipere mereretur.

1 H.B.S. vol. xlii. 1912, p. 54.

Page 16: Colbertine Breviary

xii INTRODUCTION.

Ad Tertiam. Transeunte Domino clamabat caecus ad eumrMiserere mei, Fili David.

Ad Sexlam. Et qui praeibant, increpabant eum ut taceret : ipsevero multo magis clamabat : Miserere mei, Fili David.

Ad Nonam. Caecus magis ac magis clamabat, ut eum Dominusilluminaret.

Ad Magnificat. Stans autem Jesus jussit caecum adduci ad se,

et ait illi : Quid vis ut faciam tibi ? Domine, ut videam. Et Jesusait illi : Respice, fides tua te salvum fecit. Et confestim vidit et

sequebatur ilium, magnificans Deum.

2. Breviarium Colbertinum, below, p. 59.

Ad Tertiam. Bartimaeus caecus juxta viam mendicans, ccepit

clamare; J esu, fili David, miserere mei.

Ad Sextant. Qui praeibant, comminabantur ei ut taceret; ipse

vero multo magis clamabat;

Fili David, miserere mei.

Ad Nonam. Stans Jesus praecepit ilium vocari : et vocant

caecum, dicentes ei ; Animaequior esto : surge, vocat te.

Ad Magnificat. Dixit illi Jesus : Respice, fides tua te salvum

fecit. Et confestim vidit;et sequebatur ilium magnificans Deum.

3. Evangelium secundum Marcum, x. 46.

Bartimaeus caecus, sedebat juxta viam mendicans. Qui cumaudisset quia Jesus Nazarenus est, coepit clamare et dicere : Jesu,fili David, miserere mei. Et comminabantur ei multi ut tacerent.

At ille multo magis clamabat, Fili David, miserere mei. Et stans

Jesus praecepit ilium vocari. Et vocant caecum, dicentes ei :

Animaequior esto ; surge, vocat te. Et projecto vestimento suo

exiliens, venit ad eum. Et respondens Jesus dixit illi : Quid tibi

vis faciam ? Caecus autem dixit ei : Rabboni, ut videam. Jesusautem ait illi : Vade, fides tua te salvum fecit. Et confestim vidit,.

et sequebatur eum in via.

4. Evangelium secundum Lucam, xviii. 35.

Caecus qUidam sedebat secus viam mendicans . . . et

clamavit dicens : Jesu, fili David, miserere mei. Et qui praeibant

increpabant eum ut taceret. Ipse vero multo magis clamabat :

Fili David, miserere mei. Stans autem Jesus jussit ilium adduci

ad se. Et cum. appropinquasset, interrogavit ilium, dicens : Quidtibi vis faciam ? At ille dixit, Domine ut videam. Et Jesus dixit

illi : Respice, fides tua te salvum fecit. Et confestim vidit, et

sequebatur ilium magnificans Deum. Et omnis plebs ut vidit,

dedit laudem Deo.

LESSONS.

The system of lessons represents an entirely new departure.In all reformed Breviaries in which the principle of a completerecitation of Holy Scripture once throughout the year is

Page 17: Colbertine Breviary

INTRODUCTION. xiii

maintained, the portions to be read each day at Mattins are

printed in the text. This is naturally essential in a book

prepared for public recitation in choro, but in one compiled for

private use there is not the same necessity. Accordingly the

lessons at Mattins are not printed here. Colbert appears to havehad an unbound Bible of the same size as his Breviary, and to

have slipped quires of it between threads of silk which were

placed in his copy for that purpose. Only one, however, of the

copies which have been examined contains these threads, and that,

though it was in Colbert's possession, does not appear to bear

many marks of usage. Unfortunately there is no record to

show how he divided up his reading throughout the year. Weonly know that he read three lessons at Mattins, which mayhave been of the same length as the three lessons in one

complete Nocturn of the older books. He also read a Scripturelesson at Compline. This is provided at the very beginning of

Compline, thus taking the place of the old Lectio brevis,

Fratres, sobrii estate. On page 22, second column, below, the

rubric occurs, Deinde dicitur Lectio, ut in Proprio de Tempore.But on page 31, the only rubric is, Lectio initio Completoriirecitanda habetur in libro Lectionum. We are therefore led to

conclude that the portions to be read were definitely marked off,

and that Colbert did not merely read only as much as he felt

disposed on each occasion.

In order that the amount to be recited at Mattins should notbe excessive, the lesson on the Gospel taken from a homily ofone or other of the Fathers, and ordinarily read at the ThirdNocturn at Mattins, is here transferred to Prime and read after

the collect Dirigere et sanctificare, in the place formerly occupiedby the Lectio brevis, or the reading of a Canon. It usually

comprises the whole of the three lessons of the third Nocturnmade into one lesson, and recited without a break, but occasion

ally a short paragraph of the lesson is omitted at the end.

The lessons from the lives of Saints and for other festivals, suchas the Exaltation of the Cross and the like, are also transferred

to Prime, but to a point immediately after the collect DomineDeus omnipotens, qui ad principium, in the place where the

Martyrology is read in the quire office. This also comprises, as

a rule, the whole of the three Mattins lessons read as one, or the

ninth lesson of the third Nocturn, as the case may be. Theselessons are with very few exceptions the same as those in the

reformed Breviary of Paris of 1680. Occasionally, however,

they have undergone a certain amount of editing, and sometimesa final paragraph has been omitted. The rubrics at Prime

appear to admit of the recitation of the patristic homily andalso of the Saint's lesson on the same day, so that on a Sunday

Page 18: Colbertine Breviary

xiv INTRODUCTION.

which is also a Saint day there will be the same amount read asin a complete Nocturn of nine lessons.

During Lent, from Ash Wednesday to Monday in HolyWeek inclusive, instead of the homily on the Gospel of the day,which we find in the older Breviaries, the whole of the Gospelitself is recited in the place of merely the first verse or so

followed by the words et reliqua.

HYMNS.

The number of Hymns is here very much reduced. In the

Ferial Office only one hymn is provided for daily use throughout the

week at Mattins, at Lauds, and at Vespers. Special hymns are

provided for use in Advent, Lent, and the Easter season, as well

as on many feasts and in the Common of Saints. The hymns at

the Little Hours remain unchanged. The reformed Paris Breviaryof 1680 still retained, as had its various predecessors throughoutthe sixteenth century, a large number of the ancient hymns in

the form which they had previous to the revision of Pope UrbanVIII. The hymns Urbs Jerusalem beata for the festival of

the Dedication of a Church, Tibi Christe splendor patris onMichaelmas Day, O Lux beata Trinitas, and many others remainuntouched. Unfortunately, though Colbert's editors have in

so large a measure followed the usage of this revision, yet

they have taken a number of hymns from the Roman Breviaryas reformed by Pope Urban. The three hymns quoted above

appear as Celestis urbs Jerusalem, Te splendor et virtus Patris,and Jam sol recedit igneus. The great hymns of the Passion,

however, as well as some others, remain in their pre-Urban form.

There have also been added many of the compositions of

Santolius Victorinus or Jean-Baptiste Santeul, canon of Saint

Victor, who wrote a large number of hymns for the reformedBreviaries of Paris and Cluny, and who is so vigorouslycondemned by Dom Prosper GueVanger.

1 In fact, Colbert's

editors appear to have followed in the same track as all other

reformers of the period, and to have preferred hymns written in

a pagan and Horatian style to those consecrated by the use of

many generations of Christian people.

LITTLE CHAPTERS AND RESPONDS.

The use of Capitula or Little Chapters had been totallyabolished by Quignon. They appear in Colbert only on the

great festivals of Christmas, Pentecost, the Assumption, and All

Saints, where they are followed, except at Vespers, by a

1Gu^ranger (P.), Institutions liturgiques, Paris, 1841, vol. ii. pp. Il6 sqq.

Page 19: Colbertine Breviary

INTRODUCTION. xv

Responsorium breve, recited in the same manner as in the Romanand Parisian Breviaries. On other days when there are noLittle Chapters there is only a single Versicle and Respond at the

Little Hours between the anthem after the Psalms and the Collect

for the day. The Versicle is, as a rule, taken from the beginningof the old Responsorium breve and not from the single separateVersicle and Respond, which occur at its close in the older

Breviaries.

The larger responds (Responsoria prolixa) recited after the

lessons at Mattins, which had been omitted by Quignon because

they!" did break the continual course of the reading of the

Scripture," are also omitted here, except on the days mentionedabove as having Little Chapters, as well as on the last three daysbefore Easter, on All Souls, and in the Officium defunctorum.A respond in a similar form also occurs after the Little Chapterat Vespers, thus following the use of the Parisian books, andnot the Roman. On other occasions all lessons conclude onlywith Tu autem, etc.

To Dr. Wickham Legg, our Chairman, is due a special

expression of thanks for continuous help and advice during the

preparation of this edition, and notably for re-examining for methe various copies in the Paris Libraries, after the discrepanciesnoted on the following pages were discovered. Also to the

Rev. H. A. Wilson, who has most kindly read through the wholeof the proofs, and to the Rev. E. S. Dewick. Also to MonsieurHenri Omont, membre de 1'Institut

;to the Rev. H. M. Bannister,

for examining the copy in the Biblioteca Angelica at Rome;to

Monsieur G. Bernard for assistance at the Sorbonne and at the

Bibliotheque Nationale;

and finally to Mr. Henry Littlehales

for undertaking the laborious task of reading the whole of the

proofs of the text with the copy at the British Museum.

T. GAMBIER-PARRY.

OXFORD, Oct. 1912.

Page 20: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

A description here follows of the different copies which havebeen examined, as some of them contain manuscript notes andother details of a certain importance and interest.

i. This copy is in the British Museum, under the pressmark C. 35. f. 21. It was formerly in the possession of

Mr. F. H. Dickinson, of Kingweston. He has written in pencilon the verso of the first leaf the extract from the BiographieUniverselle1 under Quignonez, quoted above.

On the second leaf is written :

Breviarium Colbertinumhoc est

| singulariter dispositum et editum|a Joanne Galloys ad

usum| J. B. Colbert Regni administri

| Parisiis, Muguet, 1679 in-8.

Then follows in another hand :

" La singularite de ce Breviaire consiste en ce qu'il n'y a aucunsrenvois. 2

II a et fait expres pour 1'usage de M. Colbert, Ministre du

Royaume et Ton n'en a tire qu'un certain nombre d'exemplaires pour1'usage seul de sa maison. Ce volume n'est point commun

;mais il

etoit autre fois beaucoup plus cher et plus recherche qu'actuellement."DE BuRE. 3

The size of this as of all other copies is an ordinary 8vo, withthe leaves in gatherings of four. The text begins at once withPsalterium dispositum per hebdomadam, followed by Commune de

Tempore and Proprium de Tempore, the pages being numberedfrom i to 353, signatures A to Yy, the last having one leaf only. Anew pagination then begins from i to 372, signatures A to Aaa, the

last having two leaves only, for the Proprium Sanctorum. Afterthis is -a third series from i tolij, signatures a to g, the last havingtwo leaves only, containing the Commune Sanctorum, the Office

In Festo dedicationis ecclesiae, the Officium Beatce Maria in

Sabbato, the Officium Defunctorum, concluding with the Litany,

1

Biographie Universel/e, Paris, 1823, vol. xxxvi. p. 412. See p. viii.2 There are frequent cross-references throughout the book, especially in the

Proprium Sanctorum. The references to the pages of this edition are given in the text

in angular brackets after the figures of the original.3 See Bure (G. F. de). Bibliographic Instructive. Volume de Thhlogie. Paris,

I763.P- 199-

Page 21: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xvii

etc. There is no calendar provided in any of the copies ;one

has therefore been compiled to take its place in this edition

(p. xxviii).

2. The copy in the Bibliotheque Nationale, B. 3629 bis

Reserve, was discovered by M. Leopold Delisle in I882,1 and is

determined by him to have been the copy actually used byColbert himself. While giving a full description of it he also

gives a shorter notice of the other copies in the National Library.It has the threads for inserting the quires of the vulgate

(Vitre", in 8), six at the beginning and six at the end. It is

bound in red morocco, with the arms of Colbert, namely, D'or, ala couleuvre ondoyante en pal d'azure, surrounded by two chains

of the orders of St. Michel and the Saint-Esprit.2

There is no Calendar, but it begins at once with the

Psalterium disposition per hebdomadam. The initials are not

filled in by hand, nor are the blank spaces at the beginning of

the Psalter, Commune de Tempore, etc. There are four other

copies in the Reserve of the Bibliotheque Nationale, B. 3629, B.

3628, B. 3625, B. 3627.

3. B. 3629 has no label or lettering. The arms of Colbert

are on this copy with a marquis' coronet, but no orders. It has

the Litany of the Virgin on the first blank pages. Facing the

Psalterium, etc., is also written : Donn6 a la Bibliotheque Royalepar M. Lenormant, conservateur, le 25. 7

bre1837.

Above Psalterium, etc., is written :

Ce Breviaire qu'on apelle Breviarium Colbertinum fut compose parFabbe Gallois pour m. Colbert et voicy 1'exemplaire dont il se servoit.

But there are no traces of the silken threads at the beginningand end. Some of the verses of the psalms are underlined in

pencil. On page 131, col. ii, line 5, Miserere 54. is struck outand De Profundis 64. is written over it. Portions of the Psalter,

etc., are underlined in pencil, and the whole book bears traces of

considerable usage.

4. B. 3628, bound in calf, has also the arms of Colbert, but

ensigned with a hat, bearing five rows of tassels, a double cross

under the hat, with a marquis' coronet. M. Leopold Delisle

attributed these arms to Jacques-Nicolas Colbert, Archbishop of

Rouen.3

1Bibliotheque de FEcole des Charles, vol. xliii. p. 148.

2Guignard (J.), Nouvel armorial du bibliophile, Paris, 1890, vol. ii. p. 152.

3op. cit. p. 147.

COLBERT. b

Page 22: Colbertine Breviary

xviii BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

On the leaves at the beginning is written :

C'est M. le Conte de Seignelay qui m'a donn ce Breviaire le 4. Juin

1725-Le Cardinal Quignon a compose ce Breviaire,

1par ordre du Pape

Clement VII. II fut examin et corrig sous le Pontifical de Paul III.

qui en permit 1'Impression par un Bref particulier de 1'an 1536. Onpourrait meme pretendre qu'il 1'a aprouve, puisqu'il donna la liberte dese servir de ce Breviaire a ceux qui toient obligez de dire leur Office

dans le Breviaire Romain ou dans celui des Eglises particulieres. II est

vray que cette permission est restrainte aux Clercs seculiers, et qu'il enfalloit une particuliere du S l

. Siege pour s'en servir.

Le Cardinal Quignon envoya ce Breviaire a la faculte de Theologiede Paris, pour en obtenir 1'aprobation. On nomma des Docteurs pour1'examiner ;

mais bien loin d'estre aprouve", on dressa des memoires fort

amples qui furent envoyez a Rome, pour prouver qu'il y auroit du

danger de permettre 1'usage de ce Breviaire. On se plaignoit principale-ment de ce que la vie des Saints, dont on fait I'Office etoit si abregee qu'onne pouvoit estre instruit, ny de leurs vertus ny des miracles que Dieu a fait

par leur ministere pour I'edification de 1'Eglise.2

Par le moyen de ce Breviaire on recite tous les Psaumes chaquesemaine, et toute la Bible tous les ans

; mais par ce qu'il est plus court

que les austres, plusieurs personnes quitterent le Breviaire Romain, oucelui de leur Diocese pour se servir de celui du Cardinal Quignon, ainsi

que le Pape Pie V. 1'assure dans la Bulle de 1'an 1568. [The 5 has beenaltered in different ink] plurimi specie Offidj commodioris ablecti adbrevitatem novi Breviarij a frantisco Quignonio tit. S. Cruets in

Terusalem Presbytero Cardinale compositi, confugerunt. [in margin Pii V.

Bulla LXXII. an. 1568 incip. quod a nobis].Par la meme Bulle que ce Pape public, et par laquelle il authorise le

Breviaire Romain corrig6 par ordre du Concile de Trente, il deffend

absolument 1'usage de celui du Cardinal Quignon : Itaque ut divini

hujus operis effectus reipsa consequatur auctoritate prcesentium, tollimus

inprimis et abolemus Breviarium novum afrancisco Cardinali praedictoeditum.

Cette Edition a est faite pour 1'usage particulier de Mr Colbert. II

en avait fait retirer tous les Exemplaires, de sorte qu'il ne s'en est debite

aucun. Afin que le Livre ne fut pas si gros, on n'y avoit pas insere les

Livres de 1'Escriture Sainte. On avoit laisse a la fin du volume un filet

de soye pour mettre en feuille le Livre de Escriture S te. qu'on devoit lire

de 1'Impression de la Bible de Vitre in 8.C'est Mr 1'Abe Galois 1'homme de Lettres de Mr

Colbert, et

M r faure Docteur qui en ont fait 1'arengement Us ont pris les Legendesdu Breviaire de Paris comme les meilleures.

Voicy comment ce Breviaire est descrit au Catalogue de la Bibliothe-

que du Roy Lettre E No. 3118.

1 But see above, p. viii.8 See The second recension oj the Quignon Breviary

r

, ed. by J. Wickham Legg,vol. ii. p. 107 (H.B.S. vol. xlii. 1912).

Page 23: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xix

Breviarium Romanum ad Cardinalem Quignonij, Breviarium recusum

jussu D. Johan. Baptistae Colberti, unde dictum Colbertinum, Parisiis,

Typis francisci Muguet circa ann. 1679 in 8 mar.

There are no corrections or signs of usage in this copy.

5. B. 3625. This copy has no arms, but reproduces the

statements, almost word for word, in B. 3628, beginning with LeCardinal Quignon. But the three last paragraphs beginningCest Mr. I'Abe Galois are omitted.

6. B. 3627, bound in red morocco, has likewise no arms onthe binding but it contains a bookplate of :

Dionys. Franc. Secousse, Eques, in Paris. Curia Patron, et e* Reg.Human. Litter. Acad.

On an inserted fly-leaf is written :

Notte Bibliographique du celebre M' Baluse, sur ce present

Breviaire, insere'e de sa main dans le semblable Exemplaire qui lui

appartenoit.

Messire Jean Baptiste Colbert ministre et Secretaire d'Etat et

Controlleur general des Finances fit imprimer ce Breviaire pour son

usage particulier, par Francois Muguet Imprimeur ordinaire du Roi en1'annee 1679.

II le disoit tous les jours sans y manquer.On n'y trouvera pas les Legons de la Bible, parce qu'il la commengoit

et en poursuivoit la Lecture avec le Breviaire.

Pendant le cours de 1'annee pour cet effet, il avoit une Bible de Vitre

in 12 sans etre reliee et on mettoit les Cahiers dans les filets de Soyeattaches au commencement du Breviaire, et on les ottoit a mesure qu'ils

etoient lus, pour en remettre d'autres. Ainsi il lisoit la Bible entiere

tous les ans.

Dieu nous fasse aussi Gens de bien, qu'il 1'etoit.

Voyes aussi sur le meme Breviaire, la Dissertation du Pere Helyot,insere'e dans le supplement du Journal des Sgavans in 4 pour le

dernier Juin 1708, Pages 235 et 236.II n'y a jamais eu n'y Frontispice, n'y Preface, n'y Lettxes initiales,

d'imprimes a ce Breviaire.

The Dissertation quoted above is entitled 1 Dissertation duP. Hyppolite Helyot, Religieux Penitent du Tiers Ordre de S.

Francois, Sur le Breviaire du Cardinal Quignonez. The last

paragraph of it is as follows :

M. Colbert Ministre d'Etat, et Controlleur General des Finances,fit imprimer en 1679. un Breviaire pour son usage particulier, qui fut

1 In the 12 edition, printed at Amsterdam in 1708, the reference is vol. xl.

p. 589.

b 2

Page 24: Colbertine Breviary

xx BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

dresse sur le modele de celui du Cardinal Quignonez. II n'y a a la

verite que trois Pseaumes a Laudes, a Primes, et a chacune des autres

Heures. Mais pour Matines, chaque jour le nombre des Pseaumes est

different;car il y en a sept le Dimanche, six le Lundi, cinq le Mardi,

quatre1 le Mercredi, trois le Jeudi, sept le Vendredi, et cinq le Samedi,

et il differe en beaucoup d'autres choses de celui de Quignonez. Onn'y trouve pas 1'Ecriture sainte ;

mais elle n'y fut pas inseree, afin que le

Livre ne fut pas si gros. On avoit seulement laisse a la fin un filet de

soye, pour mettre en feuille le Livre de 1'Ecriture qu'on devoit lire de

1'impression de la Bible de Vitre in 8. qui etoit aussi la forme duBreviaire de M. Colbert, dont il y cut tres-peu d'exemplaires, qu'il fit

meme tout retirer, et il n'y eut, et il n'y en cut aucun de debite";ce qui

n'empeche pas qu'il ne s'en trouve dans quelques Bibliotheques, commedans celle du Roi, dans celle de M. 1'Archeveque de Reims, et danscelle de M. 1'Abbe Bignon.

7. M. Delisle gives a description in the Bibliotheque de fEcole

des Chartes- of yet another copy.

On a re"cemment pu voir a la librairie de M. Morgand un exemplairedu breviaire de Colbert, relie aux armes du comte de Stire, et qui se

trouvait dans la premiere partie de la bibliotheque de Beckford, venduea Londres en 1882. Get exemplaire se distingue de ceux qui ont ete

decrits dans notre dernier volume (p. 146), par une particularite assez

notable. En tte, on y trouve un cahier de seize pages, comprenant untitre et une preface.

Le titre est ainsi congu :

" Breviarium|

novum|

ad usum laicorum,concinnatum ac digestum | jussu et impensis illustrissimi viri DD.Joannis Baptistae Colbert, | regni administri; | opera autem et studio

clarorum abbatum DD. Baluze|

et Gallois."

La "preTace latine et franchise

"est imprime'e sur deux colonnes.

He then quotes the first three paragraphs of the preface,which are precisely the same as the beginning of the preface in

Dr. Wickham Legg's copy.3 He also adds,

" Ce titre et cette

preTace ont etc" imprimes apres la mort de Colbert," but doesnot give any reference.

The volume was sold at the H6tel Drouot in 1898 for 640francs.4

8. In the Bibliotheque Ste. Genevieve, Paris. BB. 1475. has

on a printed label on the verso of the binding :

Ex bibliotheca' quam 16000 Voll. constantem huic Abbatiae S.

Genovefae Paris. Testamento legavit Car. Maurit. LE TELLIER Archiep.Remensis. Obiit. anno 1710.

1 There are six on Wednesday.2 Vol. xliv. p. 263.

s See below no. 10.4Chronique des arts et de la curiosity Sept. 1898, p. 271.

Page 25: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xxi

On the cover are the Archbishop's arms D'azur a trois

lezards d'argent posts en pal, au chef cousu de gueules, chargede trois etoiles d'or} ensigned with a coronet, a double cross, anda hat with four rows of tassels

;the whole being placed on a

mantle. There are no silken threads.

9. The copy in the Bibliotheque de 1'Arsenal, Paris,8 2949 Th., has pictures, initial letters and head pieces takenfrom another Breviary and stuck in at the main divisions, and onsome of the principal feasts. It contains no prefatory matter in

MS. or silken threads.

10. This copy was formerly in the library of the Rev. W. J.

Blew, and is now in the possession of Dr. J. Wickham Legg.The text is preceded by a manuscript preface of eight pageswhich is printed in full below, and a manuscript title pagewith designs in ink laid on with a brush. This is followed bysome pages taken from a Roman Breviary, containing summariesof three Papal Bulls, Quod a nobis of Pius V., Cum in Ecclesia ofClement VIII., and Divinam Psalmodiam of Urban VIII., two

pages of tables of moveable feasts from 1697 to 1730, and partsof two calendars, taken from a two-volume edition. The saints

and other commemorations bear no relation whatever to thosecommemorated in the Proprium Sanctorum of the text.

The blank spaces at the heading of the five main divisions,the Psalterium, the Commune de Tempore, the Proprium de

Tempore, the Proprium Sanctorum and the Commune Sanctorum,and also the principal feasts, and the first initial letters on the

same pages have been filled in with designs in ink in the styleof the period.

MONSIEUR COLBERT qui porta de nos jours les Finances et

1'autoritd du PRINCE plus loin qu'elles n'avoient jamais ete, et qui ne

respiroit que d'en faire autant du bonheur des Sujets, deroba longtemps kses importantes occupations une heure pour dire 1'Office tous les jours,II prit d'abord le Breviaire Remain, et dans la suite le Breviaire de Paris.

Mais comme dans 1'un et dans 1'autre, II y a beaucoup de choses quisont bien plutost faites pour etre chanties au Chceur que pour etre

recitees en particulier, II crut qu'il fera sagement d'en retrancher tout ce

qui n'etoit point a son usage.Pour cet effet II en fit faire un expres pour luy qu'il recita fort

regulierement tous les jours, pendant les huit dernieres annees de sa vie.

Le partage de ce Breviaire est bien plus regulier que le partage desBreviaires ordinaires, Remains, ou Diocesains, Monastiques ou

Religieux.

1Guignard, op. cit. vol. i. p. 312.

Page 26: Colbertine Breviary

xxii BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

II est en cinq Parties.

La premiere contient le Psautier en entier.

La Seconde le Commun du Temps.La Troisieme le Propre du Temps.La Quatrieme le Propre des Saints.

La Cinquieme le Commun des Saints.

II y a un Six*! qui n'est pas distinguee par un Titre, comme on verra

cy apres dans son lieu.

Ce partage est fonde sur ce qui fait le principal fonds du Breviaire,

et sur ce qui fait le sujet de ses Offices. C'est le Psautier, et c'est aussi

ce que contient la premiere partie.

Le litre est Psalterium divisum per hebdomadam. Pour les autres

quatre parties comme les Festes de 1'Annee, et les festes des Saints, font le

sujet de 1'Office, et qu'il y a quelque chose de commun, et quelque chose

de particulier, tant aux festes de 1'Annee qu'aux festes des Saints, II faut

deux parties pour ce qu'il y a de commun et de propre aux festes de

1'Annee, et deux parties pour ce qu'il y a de Commun et de Propre aux

festes des Saints.

Ainsi ce qui fait la premiere Partie de ces quatre et la seconde duBreviaire est ce qu'il y a de Commun aux festes de l'Anne.

Son titre est Commune de tempore^ Mais parce qu'a le bien prendrece qu'il y a de Commun aux festes de 1'Ann^e est de quatre especes, le

Breviaire en fait icy quatre titres;

le Premier est Commune per annumr

qui n'est d'aucun autre Breviaire, Le 2* Commune tempore adventus. Le

3* Commune tempore quadragesimoe, et Le 4*: Commune tempore Paschali.

Le Commune per Annum est ce qui se dit toutes les fois que 1'Office

n'est point rempli par une feste de saint, ou par d'autres Offices

Privilegies, tels que sont 1'Avent, le Careme, et le Temps Pascal jusqu'aulendemain de la Trinite.

On appelle Commune tempore Adventus ce qu'on repete tous les joursde 1'Avent, c'est a dire 1'Invitatoire, les Hymnes, et les versets des

Petites Heures, au Benedictus et au Magnificat.Mais chaque Dimanche a ses Antiennes, son Homelie, son Oraison

particuliere, et c'est la ce qu'on appelle Propre.II faut raisonner de meme du Propre et du Commun de Careme et de

celui du Temps Pascal.

La 3e. Partie est Proprium de tempore, Ce qu'il y a de particulier dans

cette 3*: Partie est.

i. Que les deux Dimanches qui sont entre le dernier de 1'Avent, et

le ier

apres 1'Epiphanie y sont appellez Dominica ia et 2a post Adventum,

dont le ier est intitule dans le Breviaire Remain Dominica intra octavam

Nativitatis, et le Second Dominica inter Circumcisionem et Epiphaniam.2. Que 1'Office que Ton fait des quatre Dimanches d'apres

1'Epiphanie, et la Septuagesime ou entre le penultieme et le dernier

d'apres la Pentecoste y sont mis sous le titre de ia, 2?, 3

a, 4*. Dominica

Vagantium, C'est a dire qui vaguent et ne sont point fixes, etant

certaines annees apres les Dimanches d'apres 1'Epiphanie, et en d'autres

annees auparavant.La 4

e. Partie est Proprium Sanctorum, qui commence par un nouveau

Page 27: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xxiii

chiffre courant, Ce chiffre (pour le dire icy par occasion) marque ce

semble, qu'on avoit eu dessein de faire relier ce Breviaire en deux

volumes, dont le premf auroit compris le Psalterium divisum per heb-

domadam avec le Commun et le Propre de Tempore, et le Second le

Propre et le Commun des Saints avec la Six": Partie qui n'a pas de

litre, comme on 1'a deja dit. Mais avant de passer outre, II faut ce

semble dire ici pourquoy on a commence dans ce Breviaire les Offices

du Temps par Commune de Tempore, et 1'Office des Saints par PropriumSanctorum, et c'est sans doute parce qu'on n'a recours au Commun de

Saints, qu'au defaut du Propre des Saints, et que le Propre du tempsn'empeche pas qu'on ne dise ce qu'il y a de Commun du Temps.

Comme 1'Avent se trouve plus ou moins recule suivant les anneesdans le mois de Novembre, cette Partie commence par le 26. de ce

meme mois, ou Ton fait a Paris la feste de S'.e Geneviesve des Ardens.

Mais ce qu'il y a d'inutile dans ce Breviaire est d'avoir imprime deuxfois a la teste de ce Proprium Sanctorum et a la fin, ce qu'il y a d'Offices

de Saints depuis le 26. Novembre jusqu'a la feste de S. Andre, on le

met a la verite deux fois dans les Breviaires ordinaires qu'on imprime en

plusieurs Volumes pour ne pas timber dans 1'inconvenient ou 1'on

seroit, Si on ne les avoit pas tous dans le meme lieu au commencementde 1'Avent.

La Cinquieme Partie est Commune Sancfontm dont les pages sont

cottees en Chiffre Remain jusqu'a la fin.

Les Titres particuliers de cette Partie sont comme dans les autres

Breviaires Commune Apostolorum, Commune Apostolorum TemporePasekali) Commune unius Martyris, Commune plurium Martyrum,

1

Commune Confessoris non Pontificis, Commune Virginum, CommuneMulierum sanctarum.

II manque ce semble un Six6 titre pour comprendre les Offices qu'ona mis a la fin de ce Breviaire, et qu'on ne scaurait reduire a pas un des

titres precendens, Ces offices sont la Dedicasse de 1'Eglise, 1'Office de la

Vierge, 1'Office des Morts, et les Psaumes de la Penitence.

Voila done, Mais fort exactement 1'ordre et le partage de ce Breviaire,Voici presentement ce qu'il y a de particulier, et de different des autres

divers Breviaires.

i. Qu'on y dit le Psautier entier, toutes les Semames, Mais qu'on

n'y dit aussi que les 150. Pseaumes, au lieu que dans le Breviaire

Remain on en dit 222. parceque Ton en repette plusieurs tous les jours.2. Ce qu'on vient de dire fait que dans chaque Heure, on change

tous les jours de Pseaumes, et que le nombre n'en est presque jamais egal.II en est plus on moins grand, selon qu'ils sont plus on moins longs,

C'est ce qui fait aussi que Matines n'y sont point divisees par Nocturnes,et que les Pseaumes y sont sous cette distinction, comme dans les autres

Heures, et seulement par raport a ce qu'ils sont plus ou moins longs ou

par proportion a ce qu'il en faut pour etre tous recites dans la Semaine,En un mot ils ont ete distribue a la Pendule, pour faire qu'on ne soit

pas plus longtemps a reciter de Pseaumes un jour que 1'autre.

1 Com/mine Confessoris Pontificis is omitted in this enumeration.

Page 28: Colbertine Breviary

xxiv BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

3. Les Cantiques de 1'ancien Testament y sont avec les Pseaumes,comme dans le Breviaire Remain. Mais les Cantiques du nouveau

Testament, C'est a dire le Magnificat et le Nunc dimittis, n'y sont point,

peut etre parce que Ton n'y a mis le Pseautier que pour le reciter le

reciter aux simples jours de la Semaine, et qu'on a reserve" les deux

Cantiques du Nouveau Testament pour les jours de Festes,1 1'un pour

les Vespres et Fautre pour les Complies. En effet le Magnificat et

dans les Vespres du Dimanche au Commune per annum, A la premiereColonne de la page 125. Et le Nunc Dimittis a la derniere Colonnede la page 126. ou Ton renvoye dans les Vespres, et dans les Compliesdes autres festes.

4. Dans ce Breviaire, il n'y a qu'une Antienne a chaque Heure, aulieu que dans les autres Breviaires, il y en a une a chaque Psaume, a

Matines, a Laudes et a Vespres.

5. Parceque 1'Auteur de ce Breviaire vouloit en le disant lire

1'Ecriture entiere dans le cours de 1'Annee, II en lisoit a Matines au lieu

de Le9ons ce qu'il en avoit a lire, par raport a son dissein, et II

renvoyoit a Primes les Legons qui sont de 1'Homelie de 1'Evangile duDimanche et qu'on dit dans les Breviaires ordinaires, au

3*: Nocturne,Mais avec cette difference que dans les Breviaires ordinaires, il y a

toujours trois Legons de 1'Homelie au 3* Nocturne et que dans celuyci, il n'y en a qu'une a Prime qui les comprend quelque fois toutes

trois, et quelque fois en retranche une partie.

6. Apres cette Legon il n'y a jamais de Repons dans ce Breviaire.

7. Les jours de Festes de Saints, il n'y a non plus qu'une Legon a

Prime, qui n'est point de 1'Homelie sur 1'Evangile, Mais une histoire dela vie du Saint, qu'on lit en trois Legons Au Second Nocturne deMatines dans les Breviaires ordinaires, Ce n'est pourtant pas la la seule

difference, Cette Legon n'y est pas apres la derniere Oraison de Prime,comme le Dimanche, Mais apres la premiere, a 1'endroit ou dans le

Romain, on lit le Martyrologe, Ces Legons ne sont pas toujours les

memes quelles sont dans le Romain, elles sont prises d'ailleurs.

8. Pour les festes de Saints, II n'y a point de Psaumes particuliers,2

On dit ceux de la Ferie.

9. On ne dit pas tousjours a Complies ce qu'on appelle Preces, ou dumoins on les y dit rarement entieres.

10. II n'y a point de petit Chapitre3 aux petites Heures.

11. Les Hymnes du temps y sont les memes que ceux du Roman,Mais ceux des Saints y sonf differens quelque fois, et sont prisesd'ailleurs.

1 2. L'Office des Morts est le seul4 ou il y ait trois Nocturnes, trois

Legons apres chaque Nocturne, un Repons apres chaque Legon, et le

1 The Vespers and Compline Canticles are to be recited daily, and an Antiphonain Fern's is provided. See pp. 22 and 23.

2 There are proper psalms for the Assumption and for All Saints.3 There are Little Chapters for Christmas Day, Pentecost, the Assumption, and

All Saints.4 There are three Nocturns on the same days as in the last note, as well as on the

last three days before Easter, and on All Souls.

Page 29: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xxv

tout aussi bien que les Pseaumes est de la meme maniere qu'au Remain,et une Antienne apres chaque Pseaume.

13. L'Office de la Sainte VIERGE a les memes differences que celuydes Saints, C'est a dire qu'on recite les Pseaumes de la Ferie et les

Hymnes nouveaux.

11. The copy in the Bibliotheque de 1'Universite de France is

also without any notes or silken threads.

12. I am indebted to Dr. Wickham Legg for a notice ofa copyin the Biblioteca Angelica, Rome. It has no prefatory matter,but begins immediately at the Psalterium dispositumperhebdoma-dam. There are no silken threads.

13. There is a copy in the Municipal Library at Rheims,and I am enabled to give a description of it through the kindness of M. Henri Jadart, Conservateur.

C'est en 1887, sur initiative de M. Leopold Delisle que ce pre"cieuxvolume nous a etc acquis par voie d'echange avec la BibliothequeNationale. On lit sur cet exemplaire au i er feuillet de garde : Brevi-

arium Colbertinum hoc est singulariter dispositum ad usum III1. V. Joan.Bapt. Colbert^ regni administri^ en ecriture tres fine dans une paraphe.

La reliure est tres simple en cuir brun jaune, nervures au dos, filets

a froid sur les plats, pas de titre en or au dos, ni ecussons sur les plats.

C'est ce que nous appelons une reliure janseniste. Je ne vois aucun filet

de soie avant la i ire feuille pour y inserer des cahiers de la Bible.

Le Breviaire commence page t, sans aucune preface ou notice

preliminaire.

On collating several of the copies mentioned above in

England and France, it became apparent that they divergedfrom one another in certain particulars ;

these divergencies were

only noted in certain sheets, five in number, as follows :

1. Sheet D, pp. 25-32, of the first pagination, i.e. page 5 of

this present edition Feria II. Ad Sextant. FollowingPs. 34 ludica Domine, Psalm 35, Dixit injustus is foundin copies 3, 4, 5, 8 and 10, but is omitted in copies I, 2,

6 and 9.

2. The end of Sheet Q and the beginning of Sheet R,

pp. 128-129 of the first pagination, ?>., pp. 24 and 25of this present edition : Copies 4 and 10 contain

the following differences (excluding punctuation and

accents) from the text printed below. The text belowis that followed by I, 2, 3, 5, 6, 8 and 9: while in 4and 10 there are lines beginning &. Rectasfacite ... and

ending . . . tempore adventus printed twice;once at the

very end of sheet Q, and once at the beginning of

sheet R, though the catch-word at the end of sheet Q

Page 30: Colbertine Breviary

xxvi BIBLIOGRAPHICAL NOTE.

is AD for AD PRIMAM. To make up the space left

vacant by omitting the reduplication of 4 and 10, the

anthem at Mattins : Veniet ecce Rex excelsus cum potestate

magna ad salvandas gentes, alleluia, which appears in

these two copies only, has been changed in the followingtext into Non auferetur ; while a longer, Adhuc unumis substituted at Lauds for Non auferetur ; 4 and 10, it

may be noted, having Non auferetur at Lauds.

3. Sign. T. iijand T. iv, pp. 149-152 of the first pagina

tion, i.e. pp. 41-44 of this edition. Copies 4 and 10

contain a very different arrangement of the Office for

the First Sunday after Advent from that followed in

the text below. This is due to the fact that sheet T at

first ended with the Anthem and Versicle for Terce,with the catchword AD for AD SEXTAM. But sheet Vby some omission began at DOMINICA II. POSTADVENTUM. In order, therefore, to get in the anthems,etc., for Sext, None, and Second Vespers, the sheet

had to be re-arranged. This rearrangement mainlyconsisted in omitting four commemorations at First

Vespers. The uncorrected text is printed as an

Appendix. The corrected text is followed by copies I,

2, 3> 5,6,8,9, 11-13.

4. Sheet Aaa, pages 369-372 of the second pagination,i.e. pp. 514-517 of this edition. The last sheet of the

Proprium sanctorum contains a large number of small

differences, chiefly in punctuation and abbreviations.

The collect for St. Genevieve on page 514, following

copy number I, stops in the clausula at in unitate, etc.

But copies 2-6 and 8-10 only go as far as Dominumnostrum^ etc.

5. Sheet g, pages xlix-lij of the third pagination, i.e. y

pp. 550-553 of this edition. The last sheet of the

Litany in copy number 10 contains a large nnmber of

printer's errors, and on page 5 51, column i,line 15 fromthe bottom, after the petition ut compunctionem cordis

y

the words fontemque lacrymarum nobis are omitted.

These errors are corrected in copies 2-6, 8, 11-13;but copy number I appears to be very slightly different

from the others, in that 69 does not appear after

Psalmus. See page 552.

Copy No. 7 has not been seen at all, and copies 11-13 havebeen only partially collated.

Page 31: Colbertine Breviary

BIBLIOGRAPHICAL NOTE. xxvii

The text of this edition follows that of copy no. I of thosementioned above. In order to reduce space, it was consideredadvisable not to print in full the Psalter, or such Lessons as are

taken from Holy Scripture. With this exception the text hasbeen printed without any alteration. Inconsistencies in spelling,such as eundem and eumdem, ccelum and c&lum have not beenmade uniform. Misprints in the original are here reproduced,followed by an obelus

;and additions made by the editor are

enclosed in angular brackets <( )>.These latter chiefly consist of

references to the pages of this edition, which follow the numbers

referring to the pages of the original. The large initial letters at

the head of the main divisions of the Breviary, and on some of

the greater feasts, which are not printed in the original edition are,

however, inserted in large square brackets.

Though none of the copies contain a calendar, it was thoughtthat it would be of some use to compile one for this edition in

order that the character of the commemorations might be more

easily seen. Feasts of the rank of Annuale, Solemne mains andSolemne minus have been printed in capitals, and Duplicia majorain italics. This compiled calendar follows immediately after this

page.

Page 32: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.1 A2 b

3 c

4 d

iii Non.

ii Non.

Non.

IANUARIUS HABET DIES XXXI.

Kal. Ian. CIRCUMCISIO DOMINI ET OCTAVA NATIVITATIS EIUS. Solenme minus.

iiii Non. Octava S. Stephani. Semiduplex. Comm. Octavarum.

S. Genovefa Virginis. Duplex mains. Comm. Octavarum.

Octava SS. Innocentium. Semiduplex. Comm. S. Genovefae, et S.

Rigoberti.

Vigilia Epiphaniae. Simplex. Comm. S. Genovefae, et S. Simeonis

Stylitae.

EPIPHANIA DOMINI. Solemne maius.

De Octava Epiphaniae. Comm. S. Genovefae.

De Octava. Comm. S. Genovefse, et S. Luciani Martyris.

De Octava. Comm. S. Genovefae.

De Octava. Comm. Octavae S. Genovefae, et S. Pauli Eremitse.

De Octava. Comm. S. Boniti Episcopi.

De Octava. Comm. S. Marcelli Papae et Martyris, et S. Fursei Abbatis.

Octava Epiphania. Duplex maius.

xix Kal. Feb. S. Hilarii Episcopi, Conf. et Eccl. Doctoris. Duplex minus.

S. Mauri Abbatis. Semiduplex.

S. Guillelmi Episcopi. Semiduplex.

S. Antonii Abbatis. Semiduplex.

Cathedra S. Petri Romae. Semiduplex. Comm. S. Sulpitii Episcopi.

S. Launomari Abbatis. Simplex.

SS. Fabiani Papae et Sebastiani, Martyrum. Duplex minus.

S. Agnetis Virginis et Martyris. Semiduplex.

S. Vincentii Martyris. Duplex minus.

S. Emerentianae Virginis et Martyris. Simplex. Comm. S. Felicis

Confessoris.

SS. Babylse et Sociorum Martyrum. Simplex.

Conversio S. Pauli. Duplex maius.

S. Polycarpi Episcopi et Martyris. Semiduplex.

S. loannis Chrysostomi Episcopi et Ecclesiaa Doctoris. Semiduplex.

S. luliani Episcopi. Semiduplex. Comm. S. Agnetis secundo.

S. Francisci Salesii Episcopi. Simplex.

S. Baltildis Reginae. Simplex. Comm. S. Paulae Viduce.

S. Praejecti Episcopi et Martyris. Simplex.

6

Page 33: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL. FEBRUARIUS HABET DIES XXVIII.

1 d Kal. Feb. S. Ignatii Episcopi et Martyris. Semiduplex.

2 e iiii Non. PURIFICATIO BEAT^: MARINE. Solenme mains.

3 f iii Non. S. Blasii Episcopi et Martyris. Simplex.

4 g ii Non.

5 A Non. S. Agathoe Virginis et Martyris. Semiduplex.

6 b viii Id. S. Vedasti Episcopi. Simplex. Comm. S. Amandi Episcopi.

7 c vii Id.

8 d vi Id.

9 e v Id. S. Apollonise Virginis et Martyris. Simplex.

10 f iiii Id. S. Scholastics Virginis. Simplex. Comm. S. Guillelmi Confessoris.

1 1 g iii Id. S. Severini Abbatis. Semiduplex.

12 A ii Id.

13 b Id.

14 c xvi Kal. Mar.

15 d xv Kal.

16 e xiiii Kal.

17 f xiii Kal.

1 8 g xii Kal. S. Simeonis Episcopi et Martyris. Simplex.

19 A xi Kal.

20 b x Kal.

21 c ix Kal.

22 d viii Kal. Cathedra S. Petri Antiochise. Semiduplex.

23 e vii Kal. Vigilia S. Matthise Apostoli. Simplex.

24 f vi Kal. S. Matthia Apostoli. Duplex maius.

25 g v Kal.

26 A iiii Kal.

27 b iii Kal. S. Honorinse Virginis et Martyris. Simplex.

28 c ii Kal.

Page 34: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.

Page 35: Colbertine Breviary

CALENDAR.

IV Li. APRILIS HABET DIES XXX.

Page 36: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.

Page 37: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL. IUNIUS HABET DIES XXX.

I e Kal. lun. SS. Martyrum Pothini Episcopi, Blandinse Virginis et Sociorum.

Semiduplex.

SS. Marcellini, Petri et Erasmi Martyrum. -Simplex.

S. Clotildis Reginae. Semiduplex.

iiii Non.

iii Non.

ii Non.

Non.

viii Id.

vii Id.

vi Id.

v Id.

iiii Id.

iii Id.

ii Id.

Id.

S. Norberti Episcopi. Simplex.

S. Medardi Episcopi. Simplex. Comm. S. Gildardi Episcopi.

Simplex.

S. Landerici Episcopi. Semiduplex.

S. Barnabse Apostoli. Duplex minus.

SS. Basilidis, Cyrini, Naboris et Nazarii Martyrum.

SS. Rufini et Valerii Martyrum. Simplex.

xviii Kal. lul. S. Basilii Magni, Episcopi et Ecclesiae Doctoris. Semiduplex.

xvii Kal. SS. Viti, Modest i et Crescentiae Martyrum. Simplex.

xvi Kal. SS. Ferreoli et Ferrutionis Martyrum. Simplex. Comm. SS. Cyrici et

lulittae Martyrum.

xv Kal. S. Aviti Abbatis. Simplex.

xiiii Kal. SS. Marci et Marcelliani Martyrum. Simplex. Comm. S. Marinas

Virginis.

xiii Kal. SS. Gervasii et Protasii Martyrum. Semiduplex.

xii Kal. S. Romualdi Abbatis. Simplex.

xi Kal. S. Leufredi Abbatis. Simplex.

x Kal. S. Paulini Episcopi. Simplex.

ix Kal. Vigilia Nativitatis S. loannis Baptistae. Simplex.

viii Kal. NATIVITAS S. IOANNIS BAPTISTS. Solemne minus. Comm. SS. Agoardi,

Agilberti et Sociorum Martt.

vii Kal. De Octava.

vi Kal. De Octava. Comm. SS. loannis et Pauli Martyrum.

v Kal. De Octava.

iiii Kal. SS. Irensei Episcopi et Sociorum Martyrum. Semiduplex. Comm. Octavae.

iii Kal. SS. APOSTOLORUM PETRI ET PAULI. Solemne minus. Comm. Octava?.

ii Kal. Comm. S. Pauli Apostoli. Duplex minus. Comm. Octavae.

COLBERT.

Page 38: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.

Page 39: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.1 C

2 d

3 e

4 f

5 g

6 A

7 b

8 c

9 d

10 e

11 f

1 12 g213 A

AUGUSTUS HABET DIES XXXI.

Kal. Comm. SS. Machabseorum et

iiii Non.

iii Non.

ii Non.

Non.

viii Id.

vii Id.

vi Id.

v Id.

iiii Id.

iii Id.

ii Id.

Id.

Duplex minus.

14 b xix Kal.

Aug. S. Petri ad Vincula. Duplex maius.

S. Exuperii Episcopi Bajocensis.

S. Stephani Papae et Martyris. Simplex.

Inventio Corporis S. Stephani Protomartyris.

S. Dominici Confessoris. Semiduplex.

S. lonii Martyris. Simplex.

Transfiguratio Domini. Duplex maius. Comm. SS. Xysti et Sociorum.

S. lustini Martyris. Semiduplex.

Vigilia S. Laurentii Martyris. Simplex. Comm. S. Romani Martyris.

S. Laurentii Martyris. Duplex maius.

Susceptio S. Corona Domini. Duplex maius. Comm. S. Susannas Virg.et Mart.

S. Clarse Virginis. Simplex*

SS. Hippolyti et Sociorum Martyrum. Semiduplex. Comm. S. Cassiani

Mart., et S. Radegundis Reginae.

Sep. Vigilia Assumptionis B. Mariae. Simplex. Comm. S. Eusebii

Confessoris.

ASSUMPTIO S. MARI/E VIRGINIS. ANNUALE.De Octava Assumptionis. Semiduplex. Comm. S. Rochi Confessoris.

De Octava. Semiduplex.

Comm. Victorige Philippi Pulchri. Duplex minus. Cetera de Octava.

De Octava. Semiduplex. Comm. S. Agapeti Martyris.

S. Bernardi Abbatis. Duplex minus. Comm. Octavae.

De Octava. Semiduplex.

Octava Assumptionis. Duplex maius. Comm. S. Symphoriani Martyris.

Vigilia S. Bartholomaei Apostoli. Simplex. Comm. SS. Timothei et

Apollinaris Martyrum.

S. Bartholomai Apostoli. Duplex maius. Comm. S. Audoeni Episcopi.

S. Ludovici Regis Francis. Duplex maius.

SS. Georgii, Aurelii, Felicis, Nataliae, et Liliosae Martyrum. Simplex.

S. Augustini Episcopi et Ecclesiae Doctoris. Duplex minus. Comm.S. luliani Martyris.

Decollatio S. loannis Baptists. Duplex maius. Comm. S. Mederici

Abbatis.

S. Fiacrii Confessoris. Semiduplex. Comm. SS. Felicis et Adaucti

Martyrum.

C Dominica proxima post Festum S. Petri ad Vincula, fit Officium Susceptionis S. Crucis

cum Comm. Dominicae occurrentis.

15

Page 40: Colbertine Breviary

CALENDAR.

Kal. Sep. S. Lupi Episcopi Senonensis. Semiduplex. Comm. S. /Egidii

Abbatis.

iiii Non. S. Lazari, a Christo suscitati. Duplex minus. Comm. S. Antonini

Apamiensis Martyris.

iii Non.

ii Non. S. Marcelli Martyris. Simplex.

Non.

viii Id. S. Evurtii Episcopi. Simplex.

vii Id. S. Clodoaldi Confessoris. Semiduplex.

vi Id. NATIVITAS S. MARI^ VIRGIN is. Solemne maius.

v Id. De Octava. Seniiduplex. Comm. S. Audomari Episcopi.

iiii Id. De Octava. Semiduplex. Comm. S. Nicolai Tolentinatis, Confessoris.

iii Id. De Octava. Semiduplex.

ii Id. De Octava. Semiduplex.

Id. De Octava. Semiduplex.

xviii Kal. Oct. Exaltatio Sanctaz Crutis. Duplex maius. Comm. Octavae.

xvii Kal. Octava Nativitatis Beatae Mariae. Duphx minus. Comm. S. Nicomedis

Martyris.

xvi Kal. S. Cornelii et Cypriani Martyrum. Semiduplex. Comm. SS. Euphemiae,Lucias et Geminiani, Martyrum.

17 A

Page 41: Colbertine Breviary

CALENDAR.

KL.

Page 42: Colbertine Breviary

xxxviii CALENDAR.

K. L. NOVEMBER HABET DIES XXX.

1 d Kal. Nov. FESTUM OMNIUM SANCTORUM. Solemne mains.

2 e iiii Non. Coinm. Omnium Fideliutn Defunctorum. Duplex mains.

3 f iii Non. S. Marcdli Episcopi Parisiensis. Duplex mains. Comm. Octavae

Omnium Sanctorum, et S. Eustachii et Soc. Manyrum.

4 g ii Non. S. Caroli Borromaei Episcopi. Semiduplex. Comm. Octavae, et S. Clari

Martyris.

5 A Non. De Octava. Semiduplex.

6 b viii Id. De Octava. Semiduplex. Comm. S. Leonardi Confessoris.

7 c vii Id. De Octava. Semiduplex.

8 d vi Id. Octava Omnium Sanctorum. Duplex minus. Comm. Quatuor Coronatorum

Martyrum.

9 e v Id. S. Maturini Confessoris. Semiduplex. Comm. S. Theodori Martyris.

10 f iiii Id. S. Martini Papae et Martyris. Simplex.

1 1 g iii Id. S. Martini Episcopi. Duplex maius.

12 A ii Id. De Octava. Simplex. Comm. S. Mennae Martyris.

13 b Id. S. Gendulfi Episcopi. Semiduplex. Comm. Octavae, et S. Brictii

Episcopi.

14 c xviii Kal. Dec. De Octava. Simplex.

15 d xvii Kal. De Octava. Simplex. Comm. S. Eugenii Martyris, et S. Maclovii

Episcopi.

16 e xvi Kal. De Octava. Simplex.

17 f xv Kal. S. Aniani Episcopi. Semiduplex. Comm. Octavae.

1 8 g xiiii Kal. Octava S. Martini. Semiduplex.

19 A xiii Kal. S. Elizabeth Viduae. Simplex.

20 b xii Kal.

21 c xi Kal. Praesentatio B. Marias Virginis. Duplex minus. Comm. S. Columbani

Abbatis.

22 d x Kal. S. Caeciliae Virginis et Martyris. Semiduplex.

23 e ix Kal. S. dementis Papse et Martyris. Semiduplex. Comm. S. Felicitatis

Martyris.

24 f viii Kal. S. Severini Confessoris. Semiduplex. Comm. S. Chrysogoni Martyris.

25 g vii Kal. S. Catharinae Virginis et Martyris. Duplex minus.

26 A vi Kal. ]S. Genovefse de Miraculo Ardentium. Semidnplex. Comm. S. Marcelli

Episcopi, et S. Lini Papae et Martyris. I

27 b v Kal. SS. Vitalis et Agricolae Martyrum. Simplex.

28 c iiii Kal. 2Comm. S. Saturnini Martyris.

29 d iii Kal. Vigilia S. Andreae Apostoli et Martyris. Simplex. Comm. S. Saturnini

Martyris.

30 e ii Kal. S. Andrea Apostoli et Martyris. Duplex maius.

1 On p. 199 Nov. 26 has a simple commemoration for S. Genevieve at Second Vespers ; but on pp. 514-516

(vol. ii) Nov. 26 contains the Office for the whole day, with commemorations as above, and also of SS. Vitalis and

Agricola at Second Vespers.

2 On p. 200 S. Saturninus is commemorated on the 28th. and there is no mention of any Vigil of St. Andrew

on the 29th ; but on p. 517 he is commemorated on the 29th, beins the Vigil of St. Andrew.

Page 43: Colbertine Breviary

CALENDAR.

R.L. DECEMBER HABET DIES XXXI.

1 f Kal. Dec. S. Eligii Episcopi. Semiduplex,

2 g iiii Non. Comm. S. Bibianae Virginis et Martyris.

3 A iii Non. Comm. S. Francisci Xaverii.

4 b ii Non. Festum SS. Reliquiarum. Duplex minus. Comm. S. Barbarre.

5 c Non.

6 d viii Id. S. Nicolai Episcopi. Duplex minus.

7 e vii Id. Comm. S. Faroe Virginis.

8 f vi Id. CONCEPTIO B. MARINE VIRGINIS. Solemne minus.

9 g v Id.

10 A iiii Id. Comm. S. Fusciani et Victorici Martyrum.

11 b iii Id. Comm. S. Damasi Papae et Confessoris.

12 c ii Id. Comm. S. ludoci Confessoris.

13 d Id. S. Luciae Virginis et Martyris. Semiduplex,

14 e xix Kal. Ian. Comm. S. Nicasii et Sociorum Martyrum.

15 f xviii Kal. Comm. S. Maximini Abbatis.

16 g xvii Kal.

17 A xvi Kal.

1 8 b xv Kal.

19 c xiiii Kal.

20 d xiii Kal.

21 e xii Kal. S. Thomae Apotosli. Duplex mains.

22 f xi Kal.

23 g x Kal. Comm. S. Columbse Virginis et Martyris.

24 A ix Kal. Vigilia Nativitatis Domini. Semiduplex.

25 b viii Kal. NATIVITAS DOMINI. ANNUALE.26 c vii Kal. S. STEPHANI PROTOMAKTYRIS. Solemne minus. Comm. Nativitatis Dni.

27 d vi Kal. S. loannis Apostoli et Evangelists. Duplex mains. Comm. Octavarum.

28 e v Kal. SS. Innocentium. Duplex minus. Comm. Octavarum.

29 f iiii Kal. S. Thomae Cantuariensis Episcopi et Martyris. Semiduplex. Comm.Octavarum.

30 g iii Kal.

31 A ii Kal. S. Silvestri Papse. Semiduplex.

Page 44: Colbertine Breviary

TABLE Or THE PSALTER.

TABULA DISTRIBUTIONS

Dominica. Feria II. Feria III

Page 45: Colbertine Breviary

TABLE OF THE PSALTER. xli

PSALTERII COLBERTINAE.

Feria IV.

Page 46: Colbertine Breviary
Page 47: Colbertine Breviary

BREVIARIUM COLBERTINUM.

Page 48: Colbertine Breviary
Page 49: Colbertine Breviary

[BREVIARIUM COLBERTINUM]

PSALTERIUM DISPOSITUM PERHEBDOMADAM.

DOMINICA AD MATUTI-NUM.

Psalmus I.

Eatus vir qui non abiit . . .

et iter impiorum peribit.Gloria Patri, et Filio, et

Spiritui sancto,Sicut erat in principio, et mine,

et semper, et in saecula saecu-

lorum. Amen.

Sic Gloria Patri etc. dicitur in

fine omnium Psalmorum et

Canticorum, nisi aliter notetnr.

Psalrnus 9.

/^Onfitebor tibi Domine^-" homo super terram.

QD

D

Psalums 2.

Uare fremuerunt Gentes .

qui confidunt in eo.

Psalmus 3.

Omine, quid multiplicati .

benedictio tua.

Psalmus 6.

Omine, ne in furore tuo .

erubescant valde velociter

Psalmus 7.

DOmine Deus meus ... psal-lam nomini Domini altis-

simi.

Psalmus 8.

DOmine Dominus noster ...

nomen tuum in universa

terra !

COLBERT.

AD LAUDES.

Psalmus 92.

T^\Ominus regnavit, decorem...*-^ in longitudinem dierum.

Psalmus 99.

JUbilateDeo omnis terra..,

generationem veritas ejus.

Canticum trium puerorum.

DanteUs 3.

OEnediciteomnia opera Domi-*-' ni Domino : laudate et su-

perexaltate eum in saecula.

Benedicite angeli Domini Domino : benedicite caeli Domino.

Benedicite aquae omnes quae

super caelossunt Domino : benedicite omnes virtutes DominiDomino.

Benedicite sol et luna Domino:benedicite Stellas caeli Domino.

Benedicite omnis imber et ros

Domino : benedicite omnes

spiritus Dei Domino.Benedicite ignis et aestus Do

mino : benedicite frigus et aestus

Domino.Benedicite rores et pruina Do-

B

Page 50: Colbertine Breviary

DOMINICA AD PRIMAM.

mino : benedicite gelu et frigusDomino.

Benedicite glacies et nives Domino : benedicite noctes et dies

Domino.Benedicite lux et tenebrae

Domino : benedicite fulgura et

nubes Domino.Benedicat terra Dominum :

laudet et superexaltet eum in

saecula.

Benedicite montes et colles

Domino : benedicite universa

germinantia in terra Domino.Benedicite fontes Domino :

benedicite maria et flumina

Domino.Benedicite cete et omnia quae

moventur in aquis Domino :

benedicite omnes volucres caeli

Domino.Benedicite omnes bestise et

pecora Domino : benedicite filii

hominum Domino.Benedicat Israel Dominum :

laudet et superexaltet eum in

saecula.

Benedicite sacerdotes DominiDomino : benedicite servi Domini Domino.

Benedicite spiritus et animae

justorum Domino : benedicite

sancti et humiles corde Domino.Benedicite Anania, Azaria,

Misael, Domino : laudate et

superexaltate eum in saecula.

Benedicamus Patrem et Fili-

um cum sancto Spiritu : laude-

mus et superexaltemus eum in

saecula.

Benedictus es Domine in

firmamento caeli : et laudabilis, et

gloriosus, et superexaltatus in

saecula.

Hie non dicitur Gloria Patri.

D

B

AD PRIMAM.Psalmus 53.

Eus in nomine tuo ... des-

pexit oculus meus.

Psalmus 1 1 8.

Eati immaculati ... non ob-liviscar sermones tuos.

"D Etribue servo tuo ... cum*^- dilatasti cor meum.

Symbolum S. Athanasii.

QUicunquevult salvus esse,

ante omnia opus est ut

teneat catholicam fidem:

Quam nisi quisque integraminviolatamque servaverit, absquedubio in aeternum peribit.

Fides autem catholica haec

est, ut unum Deum in Trinitate,et Trinitatem in unitate venere-

mur;

Neque confundentes personas,

neque substantiam separantes.Alia est enim persona Patris,

alia Filii, alia Spiritus sancti.

Sed Patris et Filii et Spiritussancti una est divinitas, aequalis

gloria, coaeterna majestas.

Qualis Pater, talis Filius, talis

Spiritus sanctus.

Increatus Pater, increatus

Filius, increatus Spiritus sanctus.

Immensus Pater, immensusFilius, immensus Spiritussanctus.

^Eternus Pater, aeternus Filius,

aeternus Spiritus sanctus.

Et tamen non tres aeterni, sed

unus aeternus :

Sicut non tres increati, nee tres

immensi;sed unus increatus, et

unus immensus.Similiter omnipotens Pater,

omnipotens Filius, omnipotensSpiritus sanctus :

Page 51: Colbertine Breviary

DOMINJCA AD TERTIAM.

Et tamen non tres omni-

potentes ;sed unus omnipotens.

Ita Deus Pater, Deus Filius,

Deus Spiritus sanctus :

Et tamen non tres Dii;scd

unus est Deus.Ita Dominus Pater, Dominus

Filius, Dominus Spiritus sanctus:

Et tamen non tres Domini;

sed unus est Dominus.

Quia sicut singillatim unam-

quamque personam Deum ac

Dominum confiteri Christiana

veritate compel limur ;ita tres

Deos aut Dominos dicere

Catholica religione prohibemur.Pater a nullo est factus, nee

creatus, nee genitus.Filius a Patre solo est, non

factus, nee creatus;sed genitus.

Spiritus sanctus a Patre et

Filio, non factus, nee creatus,

nee genitus ;sed procedens.

Unus ergo Pater;non tres

Patres : unus Filius;non tres

Filii : unus Spiritus sanctus;

non tres Spiritus sancti.

Et in hac Trinitate nihil priusaut posterius, nihil majus aut

minus;sed totae tres personae

coaeternae sibi sunt et coae-

quales.Ita ut per omnia, sicut jam

supra dictum est, et Unitas in

Trinitate, et Trinitas in Unitate

veneranda sit.

Qui vult ergo salvus esse, ita

de Trinitate sentiat.

Sed necessarium est ad aeter-

nam salutem, ut incarnationem

quoque Domini nostri JesuChristi fideliter credat.

Est ergo fides recta, ut creda-

mus et confiteamur quia Dominus noster Jesus Christus Dei

Filius, Deus et homo est.

Deus est ex substantia Patris

ante saecula genitus ;et homo est

ex substantia matris in saeculo

natus.

Perfectus Deus; perfectus

homo, ex anima rationali et

humana carne subsistens.

yEqualis Patri secundiamdivinitatem

;minor Patre secun-

dum humanitatem.

Qui licet Deus sit et homo;

non duo tamen, sed unus est

Christus.

Unus autem non conversione

divinitatis in carnem,sed assump-tione humanitatis in Deum.Unus omnino non confusione

substantiee, sed unitate personae.Nam sicut anima rationalis et

caro, unus est homo;

ita Deuset homo, unus est Christus :

Qui passus est pro salute nos-

tra;descendit ad inferos

;tertia

die resurrexit a mortuis;

Ascendit ad caelos;sedet ad

dexteram Dei Patris omnipoten-tis

;inde venturus est judicare

vivos et mortuos.Ad cujus adventum omnes

homines resurgere habent cumcorporibus suis, et reddituri suntde factis propriis rationem :

Et qui bona cgerunt, ibunt in

vitam aeternam; qui vero mala,

in ignem aeternum.

Haec est fides catholica; quam

nisi quisque fideliter firmiterque

crediderit, salvus esse non poterit.Gloria Patri.

AD TERTIAM.

Ex Psalmo 1 1 8.

pone mihi ... in justi--1 ' ficationibus tuis.

B 2

Page 52: Colbertine Breviary

DOMINICA AD SEXTAM.

MEmoresto verbi tui ... justi-

ficationes tuas doce me.

OOnitatem fecisti ... ut non*~* confundar.

I

AD SEXTAM.

Ex Psalmo 1 1 8.

TAEfecit in salutare tuum ...

--' mandatum tuum nimis.

QUomododilexi legem ...

propter retributionem.

TNiquos odio habui ... viam1

iniquam odio habui.

AD NONAM.Ex Psalmo \ \ 8.

A/TIrabilia testimonia ... in-

*" tellectum da mihi, et

vivam.

CLamaviin toto corde meo

... judicia justitiae tuae.

PRincipespersecuti sunt ...

quia mandata tua non sumoblitus.

AD VESPERAS.

Psalmus 109.

DIxitDominus Domino meo

. . . bibet : propterea exaltabit

caput.

Psalmus 1 1 0.

/^Onfitebor tibi Domine ...

^? manet in saeculum S32culi.

Psalmus in.

"DEatus vir qui timet ...

** desiderium peccatorum peri-bit.

Psalmus 112.

Audate pueri Dominum ...

matrem filiorum lastantem.

Psalmus 113.

N exitu Israel de yEgypto ...

usque in saeculum.

L

AD COMPLETORIUM.Psalmus 4.

CUm invocarem exaudivit meDeus ... in spe constituisti

me.

Ex Psalmo 30,

INte Domine speravi ...

redemisti me Domine Deusveritatis.

Psalmus go.

QUihabitat in adjutorio

Altissimi ... ostendam illi

salutare meum.

Psalmus 133.

ECcenunc benedicite Domi-

num ... qui fecit caelum

et terram.

FERIA II. AD MATUTINUM.Psalmus 26.

DOminusilluminatio mea ...

confortetur cor tuum, et

sustine Dominum.

Psalmus 27.

A D te Domine clamabo ...

** extolle eos usque in ceter-

num.

Psalmus 28.

AFferteDomino filii Dei ...

Dominus benedicet populosuo in pace.

Psalmus 29.

IT^Xaltabo te Domine ... in

*-* aeternum confitebor tibi.

Psalmus 30.

T N te Domine speravi ... omnes*

qui speratis in Domino.

Page 53: Colbertine Breviary

FERIA II. AD LAUDES.

Psalmus 31.

BEati quorum remissae sunt

iniquitates ... et gloriaminiomnes recti corde.

VAD LAUDES.

Psalmus 5.

Erba mea auribus ... volun-

tatis tuae coronasti nos.

Psalmus 62.

Deus meus ... quiaobstructum est os loquen-

tium iniqua.Non dicitur, Gloria Patri.

Psalmus 66.

"T^Eus misereatur nostri ...

*-* metuant eum omnes fines

terras.

Canlicum Isaice. Cap. 12.

COnfitebortibi, Domine ...

magnus in medio tui sanctus

Israel.

AD PRIMAM.

Psalmus 117.

/^Onfitemini Domino quoniamV^ bonus ... in sasculum miseri

cordia ejus.

Psalmus 23.

DOminiest terra ... ipse est

Rex glorias.

Psalmus 10.

TN Domino confido ... aequi-*- tatem vidit vultus ejus.

in te.

AD TERTIAM.

Psalmus 32.

Xultate justi in Domino...

quemadmodum speravimus

Psalmus 33.

BEnedicamDominum in omni

tempore ... omnes qui sper-ant in eo.

J

AD SEXTAM.

Psalmus 34.

Udica Domine nocentes me.. tota die laudem tuam.

AD NONAM.

Psalmus 36.

XT Oli aemulari in malignanti-bus ... quia speraverunt in

eo.

AD VESPERAS.

Psalmus 1 14.

"T^Ilexi, quoniam exaudiet ..

' Placebo Domino in regionevivorum.

Psalmus 115.

i, propter quod locutus

... in medio tui Jeru

Psalmus 1 1 6.

-" sumsalem.

LAudateDominum omnes

gentes . . . manet in aeter-

num.

Psalmus 119.

A D Dominum cum tribularer

L

... impugnabant me gratis.

Psalmus 1 20.

Evavi oculos meos in montes... usque in saeculum.

Page 54: Colbertine Breviary

FERIA II. AD COMPLETORWM.

AD COMPLETORIUM.Psalmus 1 1 .

SAlvumme fac Domine ...

multiplicasti filios hominum.

Psalmus 12.

T TSquequo Domine oblivi-^ seeds ... psallam nominiDomini altissimi.

Psalmus 37.

Omine ne in furore tuo . .

Domine Deus salutis meae.DFERIA III. AD MATUTINUM.

Psalmus 38.

Dixi ;Custodiam vias meas . . .

ampliiis non ero.

Psalmus 39.

T^Xpectans expectavi Domi-** num ... Deus meus ne tar-

daveris.

Psalmus 40.

BEatusqui intelligit super

egenum ... et usque in

saeculum : fiat, fiat.

Psalmus 4 1 .

/^Uemadmodum desiderat cer-

\z/, vus ad fontes ... et Deusmeus.

Psalmus 43.

DEusauribus nostris audivi-

mus . . . redime nos propternomen tuum.

J

AD LAUDES.Psalmus 42.

Udica me Deus ... et Deusmeus.

Psalmus 148.

LAudate Dominum de caelis

... populo appropinquantisibi.

Non dicitur Gloria Patri.

Psalmus 149.

/^Antate Domino canticum^-* novum laus ejus ... gloriahaec est omnibus sanctis ejus.Non dicitur Gloria Patri.

LPsalmus 150.

Audate Dominum in sanctis

ejus ... omnis spiritus laudet

Dominum.

Canticum Ezechi(Z. Isaice 38.

dixi : In dimidio dierumdiebus vitae nostrae in

domo Domini.

AD PRIMAM.Psalmus 24.

A D te Domine levavi animam** meam ... ex omnibus tri-

bulationibus suis.

Psalmus 44.

Ructavit cor meum' saeculum saeculi.

in

AD TERTIAM.Psalmus 45.

DEusnoster refugium et virtus

... susceptor noster Dcus

Jacob.

Psalmus 46.

/^Mnes gentes plaudite mani-^-^ bus ... vehementer elevati

sunt.

Psalmus 47.

TV/I" Agnus Dominus, et lauda-!* bilisnimis ... ipse reget nosin saecula.

AD SEXTAM.Psalmus 48.

A Udite haec omnes gentes ...

** et similis factus est illis.

Page 55: Colbertine Breviary

FERIA III. AD NONAM.

Psahnus 49.

DEusdeorum Dominus locu-

tus est . . . ostendam illi salu-

tare Dei.

AD NONAM.

Psalmus 51.

QUidgloriaris in malitia ...

in conspectu sanctorum

tuorum.

Psalmus 13.

DIxit insipiens in corde suo ...

exultabit Jacob, et laetabi-

tur Israel.

Psalmus 14.

T^vOmine, quis habitabit in tab-U ernaculo tuo ... non move-bitur in aeternum.

Psalmus 15.

/^Onserva me Domine ... in

^-^ dextera tua usque in finem.

L

AD VESPERAS.

Psalmus 121.

Status sum in his quae dicta

sunt ... quaesivi bona tibi.

Psalmus 122.

A D te levavi ocuios meos ...

**opprobrium abundantibuset

despectio superbis.

Psalmus 123.

Nisi quia Dominus . . . qui fecit

caelum et terram.

Psalmus 124.

QUiconfidunt in Domino ...

pax super Israel.

Psalmus 125.

T N convertendo Dominus cap-* tivitatem ... portantes man-ipulos suos.

AD COMPLETORIUM.

Psalmus 1 6.

EXaudiDomine justitiam

meam ... cum apparuerit

gloria tua.

Psalmus 1 8.

C^Elienarrant gloriam Dei ...

adjutor meus, et redemptormeus.

Psalmus 19.

EXaudiatte Dominus ... in

die qua invocaverimus te.

FERIA IV. AD MATUTINUM.

Psalmus 52.

DIxit insipiens in corde suo. . . exultabit Jacob, et laeta-

bitur Israel.

Psalmus 54.

Xaudi Deus orationem meam... sperabo in te Domine.

Psalmus 55.

1\ /T I serere mei Deus, quoniam*** conculcavit me homo ... in

lumine viventium.

Psalmus 56.

~]\/T Iserere mei Deus, miserere

*'* mei .-.. omnem terram

gloria tua.

Psalmus 57.

CI vere utique justitiam ...^ Deus judicans eos in terra.

Psalmus 58.

"C* Ripe me de inimicis meis ...

*-* Deus meus misericordia

mea.

MAD LAUDES.Psalmus 50.

Iserere mei Deus, secundum

magnam misericordiam

Page 56: Colbertine Breviary

FERIA IV. AD PRIMAM.

tuam ... super altare tuumvitulos.

Psalmus 64."I ^E decet hymnus Deus in-*- Sion ... etenim hymnum

dicent.

Canticum Anna. I. Reg. 2.

T^Xultavit cor meum ... sub---' limabit cornu Christi sui.

AD PRIMAM.Psalmus 25.

T Udica me Domine ... in eccle-

J siis benedicam te Domine.

Psalmus 59.

T^\Eus repulisti nos ... ad**-^ nihilum deducet inimicos

nostros.

Psalmus 60.

"C*Xaudi Deus deprecationem*-f* meam ... vota mea de die

in diem.

AD TERTIAM.

Psalmus 61.

"\T Onne Deo subjecta erit . . .^ reddes unicuique juxtaopera sua.

Psalmus 63.

"C* Xaudi Deus orationem meam** ... laudabuntur omnes recti

corde.

Psalmus 65.

JUbilateDeo omnis terra ...

misericordiam suam a me.

AD SEXTAM.

Psalmus 67.

EXurgatDeus, et dissipentur

inimici ejus ... benedictus

Deus.

AD NONAM.Psalmus 1 7.

T^\Iligam te Domine ... semini*-'

ejus usque in saeculum.

AD VESPERAS.

Psalmus 126.

XT Isi Dominus aedificaverit^^ domum... loquetur inimicissuis in porta.

Psalmus 127.

OEati omnes qui timent*-' Dominum ... pacem superIsrael.

Psalmus 128.

expugnaverunt me ...

benediximus vobis in nomineDomini.

Psalmus 1 29.

E profundis clamavi ad te ...

ex omnibus iniquitatibus

ejus.

Psalmus 1 30.

T^Omine, non est exaltatum*-^ cor meum ... ex hoc nuncet usque in saeculum.

AD COMPLETORIUM.

Psalmus 20.

Omine, in virtute tua lae-

tabitur Rex ... psallemusvirtutes tuas.

Psalmus 78.

Eus venerunt gentes in

hereditatem tuam ... annun-tiabimus laudem tuam.

Psalmus 79.

QUiregis Israel intende ...

ostende faciem tuam, et

salvi erimus.

Page 57: Colbertine Breviary

FERIA V. AD MATUTINUM.

FERIA V. AD MATUTINUM.Psalmus 68.

SAlvumme fac Deus . . . habita-

bunt in ea.

Psalmus 69.

DEusin adjutorium meum

intende ... Domine nemoreris.

Psalmus 77.

A Ttendite popule meus ... in

intellectibus manuum sua-

rum deduxit eos.

AD LAUDES.

Psalmus 89.

"T^Ominerefugium factus es ...

*-^ opus manuum nostrarum

dirige.

Canticum Moysi. Exodi 15.

/^Antemus Domino: gloriose^^ enim magnificatus est ... persiccum in medio ejus.

AD PRIMAM.

Psalmus 22.

DOminus regit me ... in

longitudinem dierum.

Psalmus 70.

T N te Domine speravi ... qui*

quaerunt mala mini.

D

AD TERTIAM.

Psalmus 71.

Eus judicium tuum regi da. . . omnis terra : fiat, fiat.

Psalmus 72.

AD SEXTAM.

Psalmus 73.

T T T quid Deus repulisti in finem^-'

... qui te oderunt ascendit

semper.

Psalmus 74.

/^Onfitebimur tibi Deus ... ex-^-^ altabuntur cornua justi.

AD NONAM.Psalimis 75.

XTOtus in Judaea Deus ...

^ terribili apud reges terras.

Psalmus 76.

"\7Oce mea ad Dominum* clamavi ... in manu Moysi

et Aaron.

QUambonus Israel Deus

in portis filiae Sion.

AD VESPERAS.

Psalmus 131.

1\ /T Emento Domine David ...

*'*super ipsum autem efflore-

bit sanctificatio mea.

Psalmus 132.

Cce quam bonum et quamjucundum ... vitam usque

in saeculum.

Psalmus 134.

T Audate nomen Domini ...

^-*qui habitat in Jerusalem.

AD COMPLETORIUM.

Psalmus 135.

/'"''Onfitemini Domino quoniam^-' bonus ... quoniam in aster-

num misericordia ejus.

Psalmus 136.

OUper flumina Babylonis ...^ allidet parvulos tuos ad

petram.

Page 58: Colbertine Breviary

10 FERIA VI. AD MATUTINUM.

FERIA VI. AD MATUTINUM.Psalmus 80.

T^Xultate Deo adjutori nostro*-* ... melle saturavit eos.

Psalmus 8 1.

T^\Eus stetit in synagoga*-*' deorum ... tu hereditabis

in omnibus gentibus.

Psalmus 82.

T^\Eus, quis similis erit tibi ...

*~* tu solus Altissimus in omniterra.

Psalmus 83.

QUamdilecta tabernacula tua

... beatus homo qui speratin te.

Psalmus 84.

"DEnedixisti Domine terram*~* tuam . . . ponet in via gressussuos.

Psalmus 85.

TNclina Domine aurem tuam*

. . . et consolatus es me.

Psalmus 86.

T^LJndamenta ejus in montibus*- sanctis . . . habitatio est in te.

AD LAUDES.

Psalmus 142.

f^Omine exaudi orationem*~* meam ... quoniam egoservus tuus sum.

Canticum Habacuc. Cap. 3.

"T^jOmineaudivi auditionem

*-* tuam ... victor in psalmiscanentem.

DAD PRIMAM.Psalmus 21.

Eus Deus meus respice in

me ... quern fecit Dominus.

Psalmus 87.

P\Omine Deus salutis meae*^

... notos meos a miscria.

AD TERTIAM.

Psalmus 88.

IV/T Isericordias Domini***' aetcrnum cantaboBenedictus Dominus in aeter-

num : fiat, fiat.

n

AD SEXTAM.

Psalmus 93.

ultionum Dominus ...

disperdet illos DominusDeus noster.

Psalmus 95.

/^Antate Domino canticum^-^ novum cantate Domino ...

populos in veritate sua.

AD NONAM.Psalmus 96.

T~^\Ominus regnavit, exultet*-' terra ... confitemini memoriae sanctificationis ejus.

Psalmus 1 08.

F^Eus laudem meam ne*-^ tacueris ... persequentibusanimam meam.

AD VESPERAS.

Psalmus 137.

^Onfitebor tibi Domine in^-^ toto corde meo . . operamanuum tuarum ne despicias.

Psalmus 138.

[

AOmine probasti me ... deduc*~J me in via aeterna.

Page 59: Colbertine Breviary

FERIA VI. AD COMPLETORIUM.

Psalmus 139.

Ripe me Domine ab hominemalo ... habitabunt recti

cum vultu tuo.

AD COMPLETORIUM.

Psalmus 107.

TDAratum cor meum Deus ...

*- ad nihilum deducet inimicos

nostros.

Psalmus 140.

T^\Omine clamavi ad te ...

^~*singulariter sum ego, donee

transeam.

Psalmus 141.

~\ TOce mea ad Dominum cla-* mavi ... me expectant justi,

donee retribuas mini.

SABBATO AD MATUTINUM.Psalmus 97.

/^Antate Domino canticum^-^ novum quia mirabilia ... et

populos in aequitate.

Psalmus 98.

TTAOniinus regnavit, irascantur'

populi ... quoniam sanctus

Dominus Deus noster.

Psalmus 100.

1\ /T Isericordiam et judicium^**- cantabo tibi . . omnes

operantes iniquitatem.

Psalmus IOI.

TPvOmine exaudi orationem*-^ meam ... semen eorum in

saeculum dirigetur.

Psalmus 1 02.

"DEnedic anima mea DominoU... dominationis ejus bene-

dic anima mea Domino.

AD LAUDES.

Psalmus 91.

"DOnum est confiteri Domino*-* ... non est iniquitas in eo.

Canticum Moysi. Deut. 32.

A Udite caeli quae loquor ...

**propitius erit terrae populi

sui.

AD PRIMAM.

Psalmus 103.

"DEnedic anima mea Domino*-*

. . ita ut non sint : benedicanima mea Domino.

AD TERTIAM.

Psalmus 104.

/^Onfitemini Domino, et, in-

^-* vocate nomen ejus.. legemejus requirant.

AD SEXTAM.

Psalmus 105.

/^Onfitemini Domino quoniam^-^ bonus ... dicet omnis popu-lus : fiat, fiat.

AD NONAM.Psalmus 1 06.

^Onfitemini Domino quoniam^-^ bonus ... intelliget miseri-

cordias Domini ?

AD VESPERAS.

Psalmus 143.

DEnedictus Dominus Deus*-* meus ... beatus populuscujus Dominus Deus ejus.

Page 60: Colbertine Breviary

12 SABBATO AD COMPLETORIUM.

Psalmus 144.

Xaltabo te Deus meus Rex... et in saeculum saeculi.

AD COMPLETORIUM.

Psalmus 145.

Psalmus 146.

T Audate Dominum, quoniam*-^ bonus est psalmus ... supermisericordia ejus.

Psalmus 147.

Auda anima mea Dominum T Auda Jerusalem Dominum*- ... in generationem et gen- *-*.,. judicia sua non manifes-erationem.

juditavit eis.

Page 61: Colbertine Breviary

COMMUNE DE TEMPORE.

COMMUNE PER ANNUM.AD MATUTINUM.

A~|Peri Domine os meum ad

L^*-J benedicendum nomensanctum tuum : munda quoquecor meum ab omnibus vanis, per-

versis, et alienis cogitationibus :

intellectum illumina, affectum

inflamma;ut digne, attente, ac

devote hoc officium recitare

valeam, et exaudiri merear ante

conspectum divinae majestatistuae : Per Christum Dominumnostrum. Amen.

Domine, in unione illius di-

vinse intentionis, qua ipse in

terris laudes Deo persolvisti, has

tibi horas persolvo.T3Ater noster qui es in caelis,J- sanctificetur nomen tuum :

adveniat regnum tuum : fiat

voluntas tua sicut in caelo et

in terra : panem nostrum quoti-dianum da nobis hodie

;et

dimitte nobis debita nostra, sicut

et nos dimittimus debitoribus

nostris : Et ne nos inducas in ten-

tationem;sed libera nos a malo.

Amen.A Ve Maria, gratia plena :

** Dominus tecum : benedicta

tu in mulieribus;et benedictus

fructus ventris tui Jesus. Sancta

Maria, mater Dei, ora pro nobis

peccatoribus nunc et in hora

mortis nostrae. Amen.

CRedoin Deum, Patrem

omnipotentem, creatoremcaeli et terras : Et in JesumChristum, filium ejus unicum,Dominum nostrum

; qui con-

ceptus est de Spiritu sancto,natus ex Maria Virgine, passussub Pontio Pilato, crucifixus,

mortuus, et sepultus ;descendit

ad inferos, tertia die resurrexit

a mortuis, ascendit ad caelos,

sedet ad dexteram Dei Patris

omnipotentis, inde venturus est

judicare vivos et mortuos.Credo in Spiritum sanctum,sanctam Ecclesiam Catholicam,sanctorum communionem, re-

missionem peccatorum, carnis

resurrectionem, vitam aeternam.

Amen.T^\Omine labia mea aperies.*-'

Resp. Et os meum annun-tiabit laudem tuam.

y. Deus in adjutorium meumintende.

R7. Domine ad adjuvandumme festina. Gloria Patri, et

Filio, et Spiritui sancto, sicut

erat in principio, et nunc, et

semper, et in saecula saeculorum.

Amen. Alleluia.

A Septuagesima usque adPascha non dicitur Alleluia

;sed

ejus loco dicitur, Laus tibi,

Domine, rex aeternae gloriae.

Invitatorium. Dominum, quifecit nos, venite adoremus.

Page 62: Colbertine Breviary

COMMUNE PER ANNUM.

Repetitur, Dominum, qui fecit

nos, venite adoremus.

Psalmus 94.

"\ 7Enite, exultemus Domino,*

jubilemus Deo, salutari nos-

tro, praeoccupemus faciem ejusin confessione, et in psalmis

jubilemus ei.

Quoniam Deus magnus Do-

minus, et Rex magnus superomnes Decs : quoniam non

repellet Dominus plebem suam :

quia in manu ejus sunt omnesfines terrae, et altitudines mon-tium ipse conspicit.

Quoniam ipsius est mare, et

ipse fecit illud, et aridam fun-

daverunt manus ejus : venite,

adoremus, et procidamus ante

Deum, ploremus coram Domino

qui fecit nos; quia ipse est

Dominus Deus noster, nos autem

populus ejus, et oves pascuae

ejus.Hodie si vocem ejus audieritis,

nolite obdurare corda vestra,

sicut in exacerbatione secundumdiem tentationis in deserto

;ubi

tentaverunt me patres vestri,

probaverunt et viderunt operamea.

Quadraginta annis proximusfui generation! huic, et dixi :

semper hi errant corde; ipsi

vero non cognoverunt vias meas,

quibus juravi in ira mea, si

introibunt in requiem meam.Gloria Patri, et Filio, et

Spiritui sancto, sicut erat in

principio, et nunc, et semper, et

in saecula saeculorum. Amen.

Invitatorium. Dominum, quifecit nos, venite adoremus.

Hymnus.XT Octe surgentes vigilemus* ^ omnes,Semper in psalmis meditemur,

atqueVoce concordi Domino canamus

Dulciter hymnos.

Ut pio Regi pariter canentes,Cum suis sanctis mereamur

aulam

Ingredi caeli, simul et perennemDucere vitam.

Praestet hoc nobis Deitasbeata

Patris, ac Nati, pariterquesancti

Spiritus ; cujus resonat peromnem

Gloria mundum. Amen.

In Dominicis inchoatur Anti-

phona, Servite Domino.In Feriis Antiphona, In ma-

tutinis.

Psalmi, ut in Psalterio.

Post Psalmos, in Dominicisdicitur Antiphona, Servite Domino in timore, et exultate ei

cum tremore.

In Feriis Antiph. In ma-tutinis, Domine, meditabor in te,

quia fuisti adjutor meus.

y. Memor fui nocte noministui Domine.

R7. Et custodivi legem tuam.Pater noster etc. Et ne nos

inducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.

Absolutio.

Xaudi Domine Jesu Christe

preces servorum tuorum, et

miserere nobis, qui cum Patre et

Spiritu sancto vivis et regnas in

saecula saeculorum. R?. Amen.

Page 63: Colbertine Breviary

AD MATUTINUM.

"ft. Jube domne benedicere.

Benedictio I. Benedictione per-

petua benedicatnos Pater aeternus.

Resp. Amen.Prima Lectio, de Scriptura

occurrente.

In fine omnium Lectionum

additur, Tu autem Dominemiserere nostri. Resp. Deo

gratias.Postprimam ^Lectionem imme

diate dicitur y. Jube domnebenedicere.

Benedictio II. Unigenitus DeiFilius nos benedicere et adjuvare

dignetur. Resp. Amen.Secu rida Lectio, de Scriptiira

occurrente.

Post secundam Lectionem immediate dicitur y . Jube domnebenedicere.

Benedictio III. Spiritus sancti

gratia illuminet sensus et corda

nostra. Resp. Amen.Tertia Lectio, de Scriptura

occurrente.

Posttertiam Lectionem Hymnusseqnens dicitur diebus Dominicis

(prceter quant in Adventu, et a

Septuagesima usque ad Paschd]et diebus Festis, etiam simplicibus:In Feriali autem Officio non

dicitur, nisi tempore Paschali.

Hymnus SS. Ambrosii et

A ugustini.

TE Deum laudamus, te Domi-num confitemur.

Te asternum Patrem omnisterra veneratur.

Tibi omnes Angeli, tibi caeli et

universae Potestates,Tibi Cherubim et Seraphim

incessabili voce proclamant :

Sanctus,

Sanctus,

Sanctus, Dominus Deus sa-

baoth.

Pleni sunt caeli et terra majes-tatis gloriae tuae.

Te gloriosus Apostolorumchorus,Te Prophetarum laudabilis

numerus,Te Martyrum candidatus

laudat exercitus.

Te per orbem terrarum sanctaconfitetur Ecclesia,

Patrem immensae majestatis ;

Venerandum tuum, verum, et

unicum Filium;

Sanctum quoque Paraclitum

Spiritum.Tu Rex gloriae, Christe.

Tu Patris sempiternus es

Filius.

Tu ad liberandum suscepturushominem, non horruisti Virginisuterum.Tu devicto mortis aculeo,

aperuisti credentibus regnacoelorum.

Tu ad dexteram Dei sedes in

gloria Patris.

Judex crederis esse venturus.Te ergo quaesumus, famulis

tuis subveni, quos pretioso san

guine redemisti.

yEterna fac cum Sanctis tuis

in gloria numerari.

Salvum fac populum tuumDomine, etbenedichereditati tuae.

Et rege eos, et extolle illos

usque in asternum.

Per singulos dies benedici-mus te :

Et laudamus nomen tuum in

saeculum et in saeculum saeculi.

Dignare Domine die isto sine

peccato nos custodire.

Miserere nostri Domine, miserere nostri.

Page 64: Colbertine Breviary

i6 COMMUNE PER ANNUM.

Fiat misericordia tua, Dominc,

super nos, quemadmoduni spera-vimus in te.

In te, Domine, speravi : nonconfundar in aeternum.

AD LAUDES.

DEusin adjutorium meum

intende.

Resp. Domine ad adjuvandumme festina. Gloria Patri, et Filio,

et Spiritui sancto, sicut erat in

principio, et nunc, et semper, et

in saecula saeculorum. Amen.Alleluia. Vel a Septuagesimaad Pascha : Laus tibi, Domine,rex aeternae gloriae.

In Dominicis inchoatur Anti-

phona, Alleluia.

In Feriis Antiph. Jubilate.

Psalmi, nt in Psalterio.

Post Psalmos, in Dominicis

dicitur Antiphona, Alleluia,

alleluia, alleluia.

In Feriis Antiph, JubilateDeo omnis terra, cantate, et

exultate, et psallite.

Hymnus.

ECce jam noctis tenuatur umbra,

Lux et auroras rutilans co-

ruscat :

Supplices rerum Dominumcanora

Voce precemur,

Ut reos culpae miseratus,omnem

Pellat angorem, tribuat salutem,Donet et nobis bona sempi-

ternae

Munera pacis.

Praestet hoc nobis Deitas beata

Patris, ac Nati, pariterquesancti

Spiritus ; cujus resonat peromnem

Gloria mundum. Amen.jf. Praevenerunt oculi mei ad

te diluculo.

ty. Ut meditarer eloquia tua.

In Dominicis inchoatur A nti-

phona propria, ut in Proprio de

Tempore.In Feriis Antiph. Dirige.

Canticum Zacharice.

Lucce i.

T3Enedictus Dominus Deus*-*

Israel, quia visitavit, et

fecit redemptionem plebis suae.

Et erexit cornu salutis nobis,in domo David pueri sui,

Sicut loquutus est per os

sanctorum, qui a saeculo sunt,

Prophetarum ejus,Salutem ex inimicis nostris,

et de manu omnium qui oderuntnos :

Ad faciendam misericordiamcum patribus nostris, et memoraritestamenti sui sancti :

Jusjurandum quod juravit adAbraham patrem nostrum, datu-

rum se nobis :

Ut sine timore, de manuinimicorum riostrorum liberati,

serviamus illi,

In sanctitate et justitia coram

ipso, omnibus diebus nostris.

Et tu puer, Propheta Altissimi

vocaberis : praeibis enim ante

faciem Domini parare vias ejus,

Ad dandam scientiam salutis

plebi ejus, in remissionem pecca-torum eorum,

Per viscera misericordiae Dei

nostri, in quibus visitavit nos

oriens ex alto,

Illuminare his qui in tenebris

Page 65: Colbertine Breviary

AD LAUDES.

et in umbra mortis sedent, ad

dirigendos pedes nostros in viam

pacis.Gloria Patri, et Filio, et

Spiritui sancto,Sicut erat in principio, et

nunc, et semper, et in saecula

saeculorum. Amen.In Dominicis dicitur Anti-

ptiona propria.In Feriis Antiphona, Dirigc

pedes nostros in viam pacisDeus Israel.

$". Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratto ut in Propriode Tempore : qua finita, dicitur,

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

ty. Deo gratias.

y. Fidelium animae permisericordiam Dei requiescantin pace. ty. Amen.Ab Octava Epiphanies usque

ad Dominicam Passionis, et abOctava Pentecostes usque ad Ad-ventum, ante y. Fidelium in

Feriali Officio fiunt sequentesCommemorationes communes.In Festis simplicibus omittitur

prima Commemoratio, quce est

de Cruce ; reliquce verb tres

dicuntur.

In Officio Duplici, ant Semi-

duplici, aut infra quascumqueOctavas, nulla fit Cotnmemoratiocommunis.

De Cruce.

Antiphona. Per signum Crucis

de inimicis nostris libera <(nos>Deus noster.

$". Adoramus te Christe, et

benedicimus tibi :

COLBERT.

ty. Quia per Crucem tuamredemisti mundum.

Oremus. Oratio.

OErpetua nos, quaesumus*- Domine, pace custodi, quosper lignum sanctae Crucis redi-

mere dignatus es, Qui vivis et

regnas Deus. Resp. Amen.

De beata Maria.

Antiphona. Beata Dei geni-trix Maria, virgo perpetua, tern-

plum Domini, sacrarium Spiritus

sancti, sola sine exemplo placu-

isti^Domino nostro Jesu Christo.

y. Ora pro nobis sancta Dei

genitrix,

~R/.Ut digni efficiamur pro-

missionibus Christi.

Oremus. Oratio.

^Oncede nos famulos tuos,^-^ quaesumus Domine Deus,

perpetua mentis et corporis sani

tate gaudere, et gloriosa beatae

Mariae semper Virginis interces-

sione a praesenti liberari tristitia,

et aeterna perfrui Isetitia : PerChristum Dominum nostrum.

Resp. Amen.

De omnibus Sanclis.

Antiphona. Sancti Dei omnesintercedere dignemini pro nostra

omniumque salute.

^l. Laetamini in Domino, et

exultate justi :

ty. Et gloriamini omnes recti

corde.

Oremus. Oratio.

13Ropitiare, quaesumus Domine,famulis tuis, per omnium

Sanctorum merita gloriosa ;ut

eorum intercessione ab omnibusC

Page 66: Colbertine Breviary

i8 COMMUNE PER ANNUM.

semper protegamur adversis :

Per Christum Dominum nostrum.

Resp. Amen.

De Pace.

Antiphona. Da pacem Do-mine in diebus nostris

; quia non

est alius qui pugnet pro nobis,

nisi tu Deus noster.

y. Fiat pax in virtute tua,

ty. Et abundantia in turribus

tn is.

Oremus. Oratio.

DEus,a quo sancta desideria,

recta consilia, et justa sunt

opera, da servis tuis illam, quammundus dare non potest, pacem ;

ut et corda nostra mandatis tuis

dedita, et hostium sublata formi-

dine tempora sint tua protectione

tranquilla : Per Dominum nos

trum Jesum Christum filium

tuum, qui tecum vivit et regnatin unitate Spiritus sancti Deus,

per omnia saecula saeculorum.

Resp. Amen.

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum Spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

1^7. Deo gratias.

y. Fidelium animae per mise-

ricordiam Dei requiescant in

pace, ty. Amen.

AD PRIMAM.

Pater noster etc. Ave Maria

etc.

Deus in adjutorium etc. ut

ad Laudes.

J

Hymnus. S. Ambrosii.

Am lucis orto sydere,

Deum precemur supplices,

Ut in diurnis actibus

Nos servet a nocentibus.

Linguam refntnans. temperetNe litis horror insonet

;

Visum fovendo contegat,Ne vanitates hauriat.

Sint pura cordis intima,

Absistat et vecordia;

Carnis terat superbiamPotus cibique parcitas.

Ut cum dies abscesserit,

Noctemque sors reduxerit,

Mundi per abstinentiam

Ipsi canamus gloriam.Deo Patri sit gloria,

Ejusque soli Filio,

Cum Spiritu paraclito,Et nunc et in perpetuum.

Amen.In Dominicis inchoatur Anti

phona, Alleluia.

P'salmi cum Symbolo S.Atha-

nasii, ut in Psalterio. Quibus

finitis, dicitur Antiphona, Alle

luia, alleluia, alleluia.

Deinde j.etc. ut infra.In Feriis inchoatur Antiphona,

Deus.Psalmi ut in Psalterio. Qui-

bus finitis dicitur Antiphona,Deus exaudi orationem meam,auribus percipe verba oris mei.

Singulis hebdomadce diebus,

exceptd Dominica, tarn in Feriali

officio, quam in officio de Sanctis,

post Antiphonam Symbolumsequens dicitur alternation.

Symbolum Apostolorum.

CRedoin Deum, Patrem omni-

potentem, creatorem casli et

terras.

Et in Jesum Christum, Filium

ejus unicum, Dominum nos

trum :

Qui conceptus est de Spiritu

sancto, natus ex Maria Virgine :

Exurge Christe

Page 67: Colbertine Breviary

AD PRIMAM.

Passus sub Pontio Pilato,

crucifixus, mortuus, et sepultus :

Descendit ad inferos;

tertia

die resurrexit a mortuis :

Ascendit ad ccelos;sedet ad

dexteram Dei Patris omnipo-tentis :

Inde venturus est judicarevivos et mortuos.

Credo in Spiritum sanctum,Sanctam Ecclesiam Catho-

licam, Sanctorum communio-nem,Remissionem peccatorum,Carnis resurrectionem,Vitam aeternam. Amen.Tarn in Dominicis qudm in

Feriis sequentes Preces dicuntur.

JT. Exurge Christe, adjuva nos.

R?. Et libera nos propternomen tuum.

^. Dignare Domine die isto,

R7. Sine peccato nos custodire.

V. Miserere nostri Domine.R?. Miserere nostri.

y. Fiat misericordia tua,

Domine, super nos.

R?. Quemadmodum speravi-mus in te.

y. Domine exaudi orationemmeam.

R?. Et clamor meus ad te

yeniat.

$". Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

T^Omine Deusomnipotens, qui*-^ ad principium hujus diei

nos pervenire fecisti, tua noshodie salva virtute; ut in hacdie ad nullum declinemus pecca-tum, sed semper ad tuamjustitiam faciendam nostra

procedant eloquia, diriganturcogitationes et opera : Per

Dominum nostrum JesumChristum Filium tuum, qui tecumvivit et regnat in unitate Spiritussancti Deus per omnia saecula

saeculorum. Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.R~. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.R?. Deo gratias.Cunt fit officium vel com-

memoratio de Sanctis, hoc loco

recitanda est Lectio, si in Propriode Sanctis assignetur aliqua.Cut Lectioni non prcemittiturAbsolutio nee Benedictio ; sed in

ejus fine dicitur, Tu autemDomine miserere nostri. Resp.Deo gratias.

Post Lectionem, vel, si nulla sit

dicenda Lectio, post y. Benedicamus, dicuntur sequentesPreces.

y. Pretiosa in conspectuDomini

R/. Mors Sanctorum ejus.

SAnctaMaria et omnes Sancti

intercedant pro nobis ad

Dominum, ut nos mereamur abeo adjuvari et salvari, qui vivit et

regnat in saecula saeculorum. ty.

Amen.

Oremus. Oratio.

"T^Irigereet sanctificare, regere

L^et gubernare dignare DomineDeus, Rex caeli et terrae, hodiecorda et corpora nostra, sensus,

sermones, et actus nostros in

lege tua et in operibus manda-torum tuorum, ut hie et in

aeternum, te auxiliante, salvi et

liberi esse mereamur, Salvator

mundi, qui vivis et regnas in

saecula saeculorum. Resp. Amen.y. Dominus nos benedicat, et

C 2

Page 68: Colbertine Breviary

20 COMMUNE PEK ANNUM.

ab omni malo defendat, et advitam perducat suternam.

ty. Amen.y. Fidelium animae per mis-

ericordiam Dei requiescant in

pace.

ty. Amen.Diebus Dominicis, aliisque qui-

bus in Proprio assignatur Lectio

de Homilia, ante y. Dominusnos benedicat etc. dicitur

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Dies et actus nos-

tros in sua pace disponatDominus omnipotens. Resp.Amen.Deinde recitatur Lectio de

Homilia, in cujus fine additur,Tu autem Domine miserere

nostri.

Resp. Deo gratias.

y. Dominus nos benedicat, et

ab omni malo defendat, et ad

vitam perducat aeternam.

ty. Amen.y. Fidelium animae per mis-

ericordiam Dei requiescant in

pace. ty. Amen.

AD TERTIAM.

Pater noster etc. Ave Maria

etc.

Deus in adjutorium etc.

Hymnus. S. Ambrosii.

NUncsancte nobis Spiritus,

Unum Patri cum Filio,

Dignare promptus ingeriNostro refusus pectori.

Os, lingua, mens, sensus, vigorConfessionem personent ;

Flammescat igne charitas;

Accendat ardor proximos.Praesta Pater piissime,

Patrique compar Unice,

Cum Spiritu paraclito

Regnans per omne saeculum.

Amen./;/ Dominicis inchoatur Anti-

pJiona, Alleluia.

/// Perils Antiphona, Veniant.Psalmi ut in Psalterio.

Post Psallnos dicitur in Dominicis A ntiph. Alleluia, alleluia,

alleluia.

In Feriis Antiphona, Veniant

mihi, Domine, miserationes tuae,

et vivam.

y. Ego dixi, Domine misereremihi.

ty. Sana animam meam, quiapeccavi tibi.

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum Spiritu tuo.

Oremus. Oratio ut in Propriode Tempore : qua finita, dicitur

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum Spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

ty. Deo gratias.

y. Fidelium animas permiseri-cordiam Dei requiescant in pace,

ty. Amen.

AD SEXTAM.

Pater noster etc. Ave Mariaetc.

Deus in adjutorium etc.

Hymnus. S. Ambrosii.

"D Ector potens, verax Deus,^^-

Qui temperas rerum vices,

Splendore mane illuminas,Et ignibus meridiem.

Extingue flammas litium;

Aufer calorem noxium;

Confer salutem corporum,Veramque pacem cordium.

Praesta, Pater piissime,

Patrique compar Unice,Cum Spiritu paraclito

Page 69: Colbertine Breviary

AD NONAM. 21

Regnans per omne saeculum.

Amen.In Dominicis inchoatur Anti

phona, Alleluia.

In Feriis Antiphona, Non con-

fundas.

Psalmi ut in Psalterio.

Post Psalmos, in Dominicisdicilur Antiphona, Alleluia, alle

luia, alleluia.

In Feriis AntipJiona, Non con-

fundas me Domine ab expecta-tione mea.

y. Dominus regit me, et nihil

mihi deerit.

R?. In loco pascuae ibi mecollocavit.

Oremus. Oratio ut in Pro-

prio de Tempore : qua finitadicitur

y. Dominus vobiscum etc. ut

ad Tertiam.

AD NONAM.Pater noster etc. Ave Maria

etc.

Deus in adjutorium etc.

Hymnus. S. Ambrosii.

T3 Erum Deus tenax vigor,^-^ Immotus in te permanens,Lucis diurnae temporaSuccessibus determinans.

Largire clarum vespere,

Quo vita nusquam decidat;

Sed praemium mortis sacrae

Perennis instet gloria.

Praesta, Pater piissime,

Patrique compar Unice,Cum Spiritu paraclito

Regnans per omne saeculum.

Amen.In Dominicis inchoatur Anti

phona, Alleluia,In Feriis Antiphona Juxta

eloquium.

Psalmi ut in Psalterio.

Post Psalmos, in Dominicisdicitur Antiphona, Alleluia,

alleluia, alleluia.

In Feriis Antiphona, Juxtaeloquium tuum da mihi intel-

lectum Domine.

y. Ab occultis meis munda meDomine.

R7. Et ab alienis parce servo

tuo.

y. Dominus vobiscum.R7. Et cum Spiritu tuo.

Oremus. Oratio ut in Propriode tempore : qua finita dicitur

y. Dominus vobiscum etc. ut

ad Tertiam.

AD VESPERAS.Pater noster etc. Ave Maria

etc.

Deus in adjutorium etc.

In Dominicis inchoatur Anti

phona, Sit nomen.In Feriis Antiph. Vesper-

tina.

Psalmi, ut in Psalterio.

Post Psalmos, in Dominicisdicitur Antiphona, Sit nomenDomini benedictum in saecula.

hi Feriis Antiphona, Vesper-tina oratio ascendat ad te,

Domine, et descendat super nosmisericordia tua.

Hymnus.

JAmsol recedit igneus :

Tu lux perennis Unitas,Nostris, beata Trinitas,Infunde lumen cordibus.

Tu mane laudum carmine,Te deprecamur vespere :

Digneris ut te supplicesLaudemus inter Ccelites.

Patri, simulque Filio,

Tibique sancte Spiritus,

Page 70: Colbertine Breviary

22 COMMUNE PER ANNUM.

Sicut fuit, sit jugiterSaeclum per omne gloria.

Amen.y. Dirigatur, Domine, oratio

mea:

ty. Sicut incensum in con-

spectu tuo.

.In Dominicis inchoatur Anti-

phona propria.In Feriis A ntipJiona, Exultavit.

Canticum beatce Maria Virginis.

Luces i.

IV/TAgnificat anima mea Do-*** minum :

Et exultavit spiritus meus in

Deo, salutari meo.

Quia respexit humilitatemancillae suae : ecce enim ex hocbeatam me dicent omnes genera-tiones.

Quia fecit mihi magna qui

potensest,et sanctum nomenejus.Et misericordia ejus a pro-

genie in progenies timentibus

eum.Fecit potentiam in brachio

suo, dispersit superbos mentecordis sui.

Deposuit potentes de sede, et

exaltavit humiles.

Esurientes implevit bonis, et

divites dimisit inanes.

Suscepit Israel puerum suum,recordatus misericordiae suae:

Sicut loquutus est ad patresnostros, Abraham et semini ejusin saccula.

Gloria Patri, et Filio, et

Spiritui sancto ;

Sicut erat in principio, et

nunc, et semper, et in saecula

saeculorum. Amen.In Dominicis dicitur Anti-

phona propria.In Feriis Antiph. Exultavit

Spiritus meus in Deo salutari

meo.Oremus. Oratio ut in Proprio

de Tempore : qua finita didfury. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Dominoty. Deo gratias.

y. Fidelium animae permisericordiam Dei requiescantin pace. ty. Amen.

AD COMPLETORIUM.Initio Completorii dicitur y.

Jube domne benedicere.

Benedictto. Noctem quietamet finem perfectum concedatnobis Dominus omnipotens.

ty. Amen.Deinde dicitur Lectio, ut in

Proprio de Tempore : in cujus

fine additur : Tu autem Dominemiserere nostri. Resp. Deo

grajtias.

y. Adjutorium nostrum in

nomine Domini,

ty. Qui fecit coelum et terram.

Pater noster etc.

Turn fit Confessio alternation.

/^Onfiteor Deo omnipotenti,^-" beatre Mariae semper virgini,

beato Michaeli Archangelo, beato

JoanniBaptistae,sanctisApostolisPetro et Paulo, omnibus Sanctis,et vobis, fratrcs, \vel tibi, Pater,]

quia peccavi nimis cogitatione,

verbo, et opere ;mea culpa, mea

culpa, mea maxima culpa. Ideo

precor beatam Mariam sempervirginem, beatum Michaelem

Archangelum, beatum JoannemBaptistam, sanctos ApostolosPetrum et Paulum, omnesSanctos, et te pater \vel, et vos

fratres] orare pro me adDominum Deum nostrum.

Page 71: Colbertine Breviary

AD COMPI.ETOR1UM.

MIsereaturtui \yel vestri]

omnipotens Deus, et di-

missis peccatis tuis \_vel vestris]

perducat te \yel vos] ad vitam

aeternam. Resp. Amen.

Facta alternation confessions,dicitur. Absolutio.

INdulgentiam,absolutionem, et

remissionem omnium peccat-orum nostrorum tribuatnobisom-

nipotens et misericors Dominus.

Resp. Amen./^Onverte nos Deus, salutaris^-^ noster :

R/. Et averte iram tuam a

nobis.

^. Deus in adjutorium meumintende.

R?. Domine ad adjuvandumme festina. Gloria Patri, et

Filio, et Spiritui sancto, sicut

erat in principio, et nunc, et

semper, et in saecula saeculorum.

Amen. Alleluia.

Inchoatur A ntiphona, Miserere.

Psalmi, ut in Psalterio.

Post Psalmos Antiphona, Miserere mei, Domine, et exaudiorationem meam.

Hymnus. S. A mbrosii.

lucis ante terminum,Rerum creator, poscimus,

Ut pro tua dementiaSis praesul et custodia.

Procul recedant somnia,Et noctium phantasmata,Hostemque nostrum corn-

prime,Ne polluantur corpora.

Praesta Pater omnipotensPerJesum Christum Dominum,Qui tecum in perpetuumRegnat cum sancto Spiritu.

Amen.

y. In manus tuas, Domine,commendo spiritum meum.

R7. Redemisti nos, Domine,Deus veritatis.

Inchoatur Antiph. Salva nos.

Canticum Simeonis.

Lucce 2.

N' Unc dimittis servum tuum,Domine, secundum ver-

bum tuum in pace.

Quia viderunt oculi meisalutare tuum.

Quod parasti ante faciem

omnium populorum.Lumen ad revelationem gen

tium et gloriam plebis tuae Israel.

Gloria Patri, et Filio, et Spiritui sancto

;

Sicut erat in principio, et

nunc, et semper, et in specula

saeculorum. Amen.Antiph. Salva nos, Domine,

vigilantes ;custodi nos dormi-

entes, ut vigilemus cum Christo,et requiescamus in pace.

y. Dignare Domine nocte ista

R7. Sine peccato nos custod ire.

y. Miserere nostri Domine,R7. Miserere nostri.

y. Fiat misericordia tua,

Domine, super nos :

R7. Quemadmodum speravi-mus in te.

y. Domine exaudi orationemmeam.

R7. Et clamor meus ad te

veniat.

y. Dominus vobiscum.

R7. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

\ /"Isita, quaesumus Domine,* habitationem istam, et

omnes insidias inimici ab ea

longe repelle ; Angeli tui sancti

habitent in ea, qui nos in pace

Page 72: Colbertine Breviary

COMMUNE TEMPORE ADVENTUS.

custodiant, et benedictio tua sit

super nos semper: Per Dominumnostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit et rcgnatin unitate Spiritus sancti Deus,

per omnia saecula saeculorum.

Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.R?. Deo gratias.

y. Benedicat et custodiat nos

omnipotens et misericors Do-

minus, Pater, et Filius, et Spiritussanctus. R?. Amen.

V. Fidelium animae per miseri-

cordiam Dei requiescant in pace.R?. Amen.

De beata Maria.

A ntiphona.

SAlveRegina, mater miseri-

cordiae, vita, dulcedo. et spesnostra, salve. Ad te clamamusexules filii Evae. Ad te suspira-mus gementes et flentes in hac

lacrymarum valle. Eia ergoadvocata nostra, illos tuos miseri-

cordes oculos ad nos converte,et Jesum benedictum fructumventris tui nobis post hoc exiliumostende. O clemens, 6 pia, 6dulcis virgo Maria.

y. Ora pro nobis sancta Dei

genetrix,R?. Ut digni efficiamur pro-

missionibus Christi.

Oremus. Oratio.

/""^Mnipotens sempiterne Deus,^^qui gloriosae virginis matris

Marias corpus et animam, ut

dignum Filii tui habitaculumeffici mereretur, Spiritu sancto

cooperante praeparasti ;da ut

cujus commemoratione laetamur,

ejus pia intercessione ab instan-

tibus malis et a morte perpetualiberemur: Per Christum Dominum nostrum. Resp. Amen.

y. Divinum auxilium maneat

semper nobiscum.R?. Amen.Pater noster, etc.

Ave Maria, etc.

Credo in Deum, etc.

Hoc inodo dicitur Officium pertotum annum, mutatis tantum Us

quce suis locis notabuntur.

COMMUNE TEMPOREADVENTUS.

AD MATUTINUM.

Invitatorimn. Regem ven-

turum Dominum venite adore-

mus.

Hyinnus.

VErbum supernum prodiensE Patris aeterni sinu,

Qui natus orbi subvenis

Labente cursu temporis,Illumina nunc pectora,

Tuoque amore concrema;

Ut cor caduca deserens

Cceli voluptas im pleat.

Ut cum tribunal JudicisDamnabit igni noxios,Et vox arnica debitumVocabit ad coelum pios,

Non esca flammarum nigrosVolvamur inter turbines,

Vultu Dei sed compotesCceli fruamur gaudiis.

Patri, simulque Filio,

Tibique, sancte Spiritus,Sicut fuit, sit jugiterSaeclum per omne gloria.

Amen.Antiphona. Non auferetur

Page 73: Colbertine Breviary

AD LAUDES.

sceptrum de Juda, et dux defemore ejus, donee veniat quimittendus est : et ipse erit ex-

pectatio gentium.y. Ex Sion species decoris

ejus :

ty. Deus noster manifestcveniet.

Non didturHymnus, Te Deumlaudamus, nisi diebns Festis.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Adhucunum modicum est, et ego com-movebo caelum et terram et mareet aridam et movebo omnesgentes ;

et veniet desideratus

cunctis gentibus, et implebodomum istam gloria, dicit Do-minus exercituum.

Hymnus.\ TOx ecce clara personat,*

Gravesque somnos increpat :

Procul tenebrae;lux poll

Ab axe Christus promicat.Mens jam resurgat languida,

Quas sorde torpet squalida :

Sidus refulget jam novum,Ut tollat omne noxium.

Caelestis Agnus mittitur

Laxare gratis debitum :

Surgamus, et cum lacrymisOremus indulgentiam ;

Ut cum secundo fulserit,

Horrorquc mundum cinxerit,Non pro reatu puniat,Sed nos pius tune protegat.

Virtus, honor, laus, gloria,Deo Patri, cum Filio,

Sancto simul Paraclito,In sreculorum saecula. Amen.y. Vox clamantis in deserto,

Parate viam Domini;

ty. Rectas facite semitas ejus.Ad Benedictus Antiph. Ange-

lus Domini nuntiavit Mariae; et

concepit de Spiritu sancto.

Commemorationes communesnon fiunt tempore Adventus.

AD PRIMAM.

Antipli. Ecce Virgo concipietet pariet filium, et vocabitur

nomen ejus Emmanuel.

AD TERTIAM.

Antiph. Deus ipse veniet et

salvabit vos : tune aperienturoculi ccecorum, et aures sur-

dorum patebunt.

y. Veni ad liberandum nos,Domine Deus virtutum.

ty. Ostende faciem tuam, et

salvi erimus.

AD SEXTAM.

Antiph. Septuaginta heb-

domades abbreviate sunt;

ut

impleatur visio et prophetia, et

ungatur Sanctus Sanctorum.

y. Ostende nobis Dominemisericordiam tuam :

R?. Et salutare tuum danobis.

AD NONAM.

Antiph. Ex te, Bethleem,mihi egredietur qui sit dominatorin Israel

;et egressus ejus ab

initjo, a diebus aeternitatis.

y. Super te, Jerusalem,orietur Dominus :

ty. Et gloria ejus in te vide-

bitur.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Parvulus

natus est nobis, et factus est

principatus super humerum ejus,

et vocabitur Admirabilis, Con-

Page 74: Colbertine Breviary

26 COMMUNE TEMPORE QUADRAGESIMA.

siliarius, Deus, Fortis, Paterfuturi saeculi, Princeps pacis.

Hytnmis.

/^Reator alme siderum,^^ yEterna lux credentium,

Jesu Redemptor omnium,Intende votis supplicum.

Oui daemonis ne fraudibus

Periret orbis, impetuAmoris actus, languidiMedela mundi factus es.

Commune qui mundi nefas

Ut expiares, ad crucemE Virginis sacrario

Intacta prodis victima.

Cujus potestas gloriae

Nomenque cum primumsonat,

Et caelites et infer!

Tremente curvantur genu.Te deprecamur ultimae

Magnum diei judicem ;

Armis supernae gratiaeDefende nos ab hostibus.

Virtus, honor, laus, gloria,Deo Patri, cum Filio,

Sancto simul Paraclito,In saeculorum saecula. Amen.y. Rorate caeli desuper, et

nubes pluant justum.R7

. Aperiatur terra, etgerminetSalvatorem.Ad Magnificat Antiph. Ecce

concipies et paries Filium;

et

vocabitur Altissimi Filius, et

regni ejus non erit finis.

Reliqua omnia ut in Commiini

per annum.

COMMUNE TEMPOREQUADRAGESIMA.

Initio Horarum omnium postVers. Deus in adjutorium etc.

non dicitur Alleluia;

sed ejus

loco dicitur Laus tibi Domine,rex aeternae gloriae.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Adoremus, et

procidamus ante Deum; plore-

mus coram Domino qui fecit nos.

Hymnus. S. Ambrosii.

X more docti mysticoServemus hoc jejunium,

Deno dierum circulo

Ducto quater notissimo.

Lex et Prophetae primitusHoc praetulerunt, postmodumChristus sacravit, omniumRex atque factor temporum.

Utamur ergo parcius

Verbis, cibis, et potibus,

Somno, jocis ;et arctius

Perstemus in custodia.

Vitemus autem noxia,

Quae subruunt mentes vagas ;

Nullumque demus callidi

Hostis locum tyrannidi.Flectamus iram vindicem,

Ploremus ante judicem :

Clamemus ore supplici,Dicamus omnes cernui :

Nostris malis offendimus

Tuam, Deus, clementiam :

Effunde nobis desuperRemissor indulgentiam.

Memento quod sumus tui.

Licet caduci, plasmatis :

Ne des honorem nominis

Tui, precamur, alteri.

Laxa malum quod fecimus,

Auge bonum quod poscimus ;

Placere quo tandem tibi

Possimus hie et perpetim.Praesta beata Trinitas,

Concede simplex Unitas,Ut fructuosa sint tuis,

Jejuniorum munera. Amen.

Page 75: Colbertine Breviary

AD LAUDES. 27

AntipJi. Convertimini ad me in

toto corde vestro, in jejunio, et

fletu, et planctu.

y. Ipse liberavit me de laqueovenantium,

ty. Et a verbo aspero.

Hymnus Te Deum laudamusnon dicitur tempore Quadra-gesimce, nisi diebus Festis.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Derelin-

quat impius viam suam, et vir

iniquus cogitationes suas;

et

revertatur ad Dominum : et

miserebitur ejus.

Hymnus.Sol salutis, intimis

Jesu refulge mentibus,Dum nocte pulsa, gratiorOrbi dies renascitur.

Dans tempus acceptabile,Da lacrymarum rivulis

Lavare cordis victimam,Guam laeta adurat charitas.

Quo fonte manavit nefas,Fluent perennes lacrymae ;

Si virga poenitentiaeCordis rigorem conterat.

Dies venit, dies tua,

In qua reflorent omnia :

Laetemur et nos, in viamTua reducti dextera.

Te prona mundi machina,Clemens, adoret, Trinitas :

Et nos novi per gratiamNovum canamus canticum.

Amen.y. Angelis suis Deus man-

davit de te,

J^. Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Benedictus Antiph. Netardes converti ad Dominum, et

ne differas de die in diem : subito

enim veniet ira illius, et in

tempore iracundiae disperdette.

In Officio Feriali ante Oratio-

nem dicuntur scquentes Preces.

Kyrie eleison.

Chi iste eleison.

Kyrie eleison.

Pater noster etc. Et ne nos

inducas in tentationem :

Resp. Sed libera nos a malo.

y. Ego dixi, Domine miserere

mei.

ty. Sana animam meam, quia

peccavi tibi.

y. Convertere Domine : Us-

quequo ?

1^7.Et deprecabilis esto

super servos tuos.

y. Fiat misericordia tua

Domine, super nos :

fy\ Ouemadmodum spera-vimus in te.

Deinde dicitur Psalmus Miserere. 54. <7)>. et in fine Gloria

Patri.

Finito Psalmo dicitur y. Domine Deus virtutum converte

nos.

ty. Et ostende faciem tuam, et

salyi erimus.

y. Exurge Christe, adjuvanos.

ty. Et libera nos propternomen tuum.

y. Domine exaudi oratio-

nem meam.

ty. Et clamor meus ad te

veniat.

y. Dominus vobiscum.

1^. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio ut in Propriode Tempore: qua finita, dicitur

Page 76: Colbertine Breviary

COMMUNE TEMPOKE PASCHAL1.

V. Dominus vobiscum etc. Etin Feriis ac Festis simplicibus

fiunt Commemorationes com

munes, ut in Communi perannum.

AD PRIMAM.

Antiph. Vivo ego, dicit Dominus

;nolo mortem peccatoris,

sed ut magis convertatur et vivat.

AD TERTIAM.

Antiph. Advenerunt nobis dies

pcenitentise, ad redimenda pec-cata, ad salvandas animas.

y. Susceptor meus es tu, et

refugium meum.R?. Deus meus, sperabo in

eum.

AD SEXTAM.

Antiph. Commendemus nos-

metipsos in multa patientia, in

jejuniis multis, per arma justi-tiae.

y. Scapulis suis obumbrabittibi :

R?. Et sub pennis ejus spera-bis.

AD NONAM.

Antiph. Convertimini et agite

poenitentiam ; et non erit vobis

in ruinam iniquitas.

y. Scuto circumdabit te

veritas ejus :

R7. Non timebis a timore noc-

turno.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Pecca-

vimus, iniquitatem fecimus, Do-

mine, in omnem justitiam tuam :

avertatur, quaesumus, ira tua et

furor tuus a nobis : non in

justificationibus nostris proster-nimus preces ante faciem tuam,sed in miserationibus tuis multis.

Hymnus. S. Ambrosii.

A Udi, benigne Conditor,** Nostras preces cum fletibus

In hoc sacro jejunioFusas quadragenario.

Scrutator alme cordium,Infirma tu scis virium :

Ad te reversis exhibeRemissionis gratiam.

Multum quidem peccavimus,Sed parce confitentibus :

Ad laudem tui nominis,Confer medelam languidis.

Sic corpus extra conteri

Dona per abstinentiam,

Jejunet ut mens sobria

A labe prorsus criminum.Praesta beata Trinitas,

Concede simplex Unitas,Ut fructuosa sint tuis

Jejuniorum munera. Amen.y. Angelis suis Deus man-

davit de te :

ty. Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Magnificat Antiph. Do-mine non secundiam peccatanostra facias nobis, neque secun-

dum iniquitates nostras retribuas

nobis.

Reliqua omnia ut in Communiper annum.

COMMUNE TEMPOREPASCHALI.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Surrexit Do-minus vere, alleluia.

Hymnus.

REx sempiterne Caelitum,Rerum creator omnium,

^Equalis ante saecula

Semper Parenti Filius.

Page 77: Colbertine Breviary

AD LAUDES. 29

Qui natus olim e Virgine,Nunc e sepulchre nasceris,

Tccumque nos a mortuis

Jubes sepultos surgere.

Qui Pastor aeternus gregemAqua lavas baptismatis :

Hsec est lavacrum mentium,Haec estsepulchrum criminum.

Nobis diu qui debitae

Redemptor affixus cruci,

Nostrae dedisti prodigusPretium salutis sanguinem.

Ut sis perenne mentibusPaschale Jesu gaudium,A morte dira criminumVitae renatos libera.

Deo Patri sit gloria,Et Filio, qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In saeculorum saecula. Amen.Antiph. Alleluia, lapis revo-

lutus est, alleluia, ab ostio monu-menti, alleluia, alleluia.

y. Surrexit Dominus de

sepulchre :

R?. Qui pro nobis pependit in

ligno.AD LAUDES.

Ad Psalmos A ntiph. Alleluia,

alleluia, alleluia, alleluia.

Hymnus.A Urora caelum purpurat,** ^Ether resultat laudibus,Mundus exultans jubilat,Horrens avernus infremit

;

Rex ille dum fortissimus

De mortis inferno specuPatrum senatum liberumEducit ad vitas jubar.

Cujus sepulchrum plurimoCustode signabat lapis,Victor triumphat, et suoMortem sepulchre funerat.

Sat funeri, sat lacrymis,Sat est datum doloribus :

Surrexit extinctor necis,Clamat coruscans Angelas.

Ut sis perenne mentibusPaschale Jesu gaudium,A morte dira criminumVitae renatos libera.

Deo Patri sit gloria,Et Filio, qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In sempiterna saecula. Amen.V. In resurrectione tua

Christe

R7. Caeli et terra laetentur.

Ad Benedictus Antiph. Si

consurrexistis cum Christo, quaesursum sunt sapite, non quaesuper terram, alleluia.

In Perils et Festis simplicibusante Vers. Fidelium fit sequensCommemoratio de Cruce.

Antiph. Crucifixus surrexit a

mortuis, et redemit nos, alleluia,alleluia.

y. Dicite in nationibus,R7. Quia Dominus regnavit a

ligno.

Oremus. Oratio.

"T^Eus, qui pro nobis Filium*-' tuum crucis patibulumsubire voluisti, ut inimici a nobis

expelleres potestatem, concedenobis famuli's tuis ut resurrec-tionis gratiam consequamur :

Per Dominum nostrum JesumChristum Filium tuum, qui tecumvivit et regnat in unitate Spiritussancti Deus per omnia saecula

saeculorum.

Resp. Arnen.

Reliqute Commemorationes communes de beata Maria, de Sanctis,et de Pace, non dicuntur.

AD PRIMAM.

Antiph. Alleluia, alleluia,

alleluia, alleluia.

Page 78: Colbertine Breviary

COMMUNE TEMPOA'E PASCHALI.

AD TERTIAM.

Antiph. Alleluia, alleluia,

alleluia, alleluia.

y. Surrexit Dominus de se-

pulchro :

R?. Qui pro nobis pependit in

ligno.

AD SEXTAM.

A ntiph. Alleluia, alleluia, alle

luia, alleluia.

y. Surrexit Dominus vere :

R7. Et apparuit Simoni.

AD NONAM.

Antiph. Alleluia, alleluia, alle

luia, alleluia.

y. Gavisi sunt Discipuli,R?. Viso Domino.

AD VESPERAS.

AdPsalmos Antiph. Alleluia,

alleluia, alleluia, alleluia.

Hymnus.

AD regias Agni dapesStolis amicti candidis,

Post transitum maris rubri

Christo canamus principi.Divina cujus charitas

Sacrum propinat sanguinem,Almique membra corporisAmor sacerdos immolat.

Sparsum cruorem postibusVastator horret Angelus ;

Fugitque divisum mare;

Merguntur hostes fluctibus.

Jam Pascha nostrum Christus

est,

Paschalis idem victima,Et pura puris mentibusSinceritatis azyma.

O vera caeli victima,

Subjecta cui sunt tartara,

Soluta mortis vincula,

Recepta vitae praemia.Victor subactis inferis

Trophaea Christus explicat ;

Caeloque aperto, subditum

Regem tenebrarum trahit.

Ut sis perenne mentibusPaschale Jesu gaudium,A morte dira criminumVitae renatos libera.

Deo Patri sit gloria,Et Filio, qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In sempiterna saecula. Amen.

y. Mane nobiscum Domine :

R?. Quoniam advesperascit.Ad Magnificat Antiph. Ex

purgate vetus fermentum, ut sitis

nova conspersio : etenim Paschanostrum immolatus est Christus,alleluia.

In fine Officii, loco AntiphonceSalve Regina, dicitur Antiphonasequens.

T} Egina caeli laetare, alleluia;

*^- Quia quern meruisti por-

tare, alleluia.

Resurrexit, sicut dixit, alleluia.

Ora pro nobis Deum, alleluia.

y. Gaude et laetare VirgoMaria :

R?. Quia surrexit Dominusvere.

Oremus. Oratio.

T^\Eus qui per resurrectionem*-^ Filii tui Domini nostri JesuChristi mundum laetificare digna-tus es, praesta, quaesumus, ut per

ejus genitricem virginem Mariam

perpetuae capiamus gaudia vitae :

Per eundem Christum Dominumnostrum. Resp. Amen.

Reliqua omnia ut in Communiper annum.

Page 79: Colbertine Breviary

PROPRIUM DE TEMPORE.

SABBATO ANTE DOMINI-CAM I. ADVENTUS.

AD VESPERAS.

Duplex.

Ad Psalmos Antiphona.

V XT "lOx praecessit, dies autem

[_^-^

J appropitiquavit : abjicia-

mus ergo opera tenebrarum, et

induamur arma lucis, sicut in

die honeste ambulemus.Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio.

Hymnus. Creator alme sid-

erum. ut in Communi Adventus.

129. <26>.

^f . Rorate caeli desuper, et

nubes pluant justum.R?. Aperiatur terra, et ger-

minet Salvatorem.Ad Magnificat Antiph. Ecce

nomen Domini venit de longin-

quo, et claritas ejus replet orbemterrarum.

Oratio.

EXcita,quaesumus Domine,

potentiam tuam, et veni;ut

abimminentibus peccatorum nos-

trorum periculis te mereamur

protegente eripi, te liberante

salvari, Qui vivis et regnas cumDeo Patre in unitate Spiritussancti Deus, per omnia saecula

saeculorum. Resp. Amen.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.Lectio initio Completorii reci-

tanda habetur in libra Lectionum.

DOMINICA PRIMAADVENTUS.Duplex minus.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Regem ven-

turum Dominum, venite adore-

mus.

Hymnus. Verbum supernumprodiens. ut in Communi Adventus. 128. <24>.

Antiph. Veniet ecce Rexexcelsus cum potestate magnaad salvandas gentes, alleluia.

Psalmi de Matutino Dominica,ut in Psalterio.

y. Ex Sion species decoris

ejus.R7. Deus noster manifeste

veniet.

Lectiones e Scriptura sacra

ad Matutinum recitanda Jiaben-

tur in libra Lectionum.Non dicitur Te Deum laud-

amus.

AD LAUDES.Ad Psalmos Antiph. Confor-

tate manus dissolutas : confor-

tamini : dicite, Ecce Deus noster

veniet et salvabit nos, alleluia.

Page 80: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA ADVENTUS.

Psalmi de Laudibus Dominica;

ut in Psalterio. 5. <i>.

hymnus. Vox ecce clara

personat. /// in Com tmint Ad-ventns. 128. <25>.

^. Vox clamantis in deserto,

Parate viam Domini;

R?. Rectas facite semitas ejus.

Ad Benedictus Antiph. Spi-ritus sanctus superveniet in te,

et virtus Altissimi oburnbrabit

tibi : ideoque et quod nascetur

ex te sanctum, vocabitur Filius

Dei.

AD PRIMAM.

Antiph. In ilia die stillabunt

montes dulcedinem, et colles

fluent lac et mel, alleluia.

Psalmi de Prima Dominica, ut

in Psalterio.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 21.

INillo tempore : Dixit Jesus

Discipulis suis : Erunt signain Sole et Luna et stellis, et

in terris pressura gentium. Et

reliqua.Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia I. in Evangelia.

DOminusac Redemptor noster

paratos nos invenire desi-

derans, senescentem mundumquae mala sequantur denuntiat,

ut nos ab ejus amore compescat.

Appropinquantem ejus terminum

quantae percussiones praeveniant

innotescit; ut si Deum metuere

in tranquillitatenolumus,vicinum

ejus judicium vel percussionibusattriti timeamus.Nam virtutes caelorum move-

buntur. Quid Dominus virtutes

caelorum, nisi Angelos, Arch-

angelos, Thronos, Dominationes,

Principatus, et Potestates ap-pellat? quae in adventu dis-

tricti judicis, nostris tune oculis

visibiliter apparebunt, ut districte

tune a nobis exigant hoc quodmodo invisibilis conditor aequa-nimiter portat. Ubi et sub-ditur: Et tune videbunt Filiumhominis venientem in nubibuscum potestate magna et ma-

jestate. Ac si aperte dicere-

tur : In potestate et majestatevisuri sunt quem in humilitate

positum audire noluerunt;

ut

virtutem ejus tanto tune dis-

trictius sentiant, quanto nunc

cervicemcordisadejus patientiamnon inclinant. Sed quia haec

contra reprobos dicta sunt, moxad electorum consolationemverba vertuntur. Nam et sub-

ditur : His autem fieri incipien-tibus, respicite et levate capitavestra, quoniam appropinquatredemptio vestra. Ac si aperteVeritas electos suos admoneat,dicens : Cum plagae mundicrebrescunt, cum terror judiciivirtutibus commotis ostenditur

;

levate capita, id est, exhilarate

corda : quia dum finitur mundus,cujus amici non estis, prope fit

redemptio quam quaesistis. Quiergo Deum diligunt, ex fine

mundi gaudere atque hilarescere

jubentur : quia videlicet eumquem amant mox inveniunt,dum transit is quem non amave-runt. Tu autem Domine miserere nostri.

Resp. Deo gratias.

AD TERTIAM.

Antiph. Jucundare filia Sion,

et exulta satis filia Jerusalem,alleluia.

Page 81: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA ADVENTUS. 33

Psalmi de Tertia Dominica, ut

in Psalterio.

y. Veni ad liberandum nos,

Domine Deus virtutum :

ty. Ostende faciem tuam, et

salvi erimus.

AD SEXTAM.

Antiph. Ecce Dominus veniet,

et omnes Sancti ejus cum eo;et

erit in die ilia lux magna,alleluia.

Psalmi de Sexta Dominica, ut

in Psalterio.

y. Ostende nobis Dominemisericordiam tuam :

R?. Et salutare tuum da nobis.

AD NONAM.

Antiph. Omnes sittentesvenite

ad aquas : quaerite Dominum,dum inveniri potest, alleluia.

Psalmi de Nona Dominica, ut

in Psalterio.

y. Super te, Jerusalem, orietur

Dominus :

ty. Et gloria ejus in te vide-

bitur.

AD VE'SPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Ecceveniet Propheta magnus, et ipserenovabit Jerusalem, alleluia.

Psalmi de Vesperis Dominica,ut in Psalterio.

Hymnus. Creator alme side-

rum, ut in Communi Adventus.1 2Q. <26>.

y. Rorate caeli desuper, et

nubes pluant justum.R?. Aperiatur terra, et ger-

minet Salvatorem.

Ad Magnificat Antiph. Netimeas Maria

;invenisti enim

gratiam apud Dominum : ecce

concipies, et paries filium,

alleluia.

COLBERT.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum.

Lectio initio Completorii reci-

tanda habetur in libro Lectionum.

IN FERIIS.

Officium fit ut in CommuniAdventus, cum Oratione Dominicaimmediate pracedentis . Lectiones

autem tarn ad Matutinum qudmadCompletorium recitanda haben-tur in libro Lectionum.

SABBATO ANTE DOMIN. II.

ADVENTUS.

AD VESPERAS.

Semiduplex.

A ntiphona ad Psalmos,

Hymnus, et Versiculus, ut in

Communi Adventus. 129. ^25^.Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. III. <i i)>.

Ad Magnificat Antiph. Deus

ipse veniet, et salvabit vos : tune

aperienturoculiccecorum,etauressurdorum patebunt : tune saliet

sicut cervus claudus, et apertaerit lingua mutorum, alleluia.

Oratio.

Xcita Domine corda nostra

ad praeparandas Unigenititui vias, ut per ejus Adventumpurificatis tibi mentibus servire

mereamur : Qui tecum vivit et

regnat etc.

DOMINICA SECUNDAADVENTUS.Semiduplex.

AD MATUTINUM.

Antiph. Gaudete omnes et

laetamini : Ecce quia veniet

D

Page 82: Colbertine Breviary

34 DOMINICA SECUNDA ADVENTUS.

Dominus ultionis;adducet retri-

butionem : ipse veniet, et salvabit

nos.

Lectiones ad Matutinum reci-

tandce habentur in libro Lectio-

num.Non dicitur Te' Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Gaudeet laetare filia Jerusalem ;

ecce

Rex tuus venit tibi : Sion noli

timere, quia cito veniet salus tua.

Ad Benedictus A ntiph. ]oannes

cum audisset in vinculis opera

Christi, mittens duos ex discipulis

suis, ait illi : Tu es qui venturus

es, an alium expectamus ?

AD PRIMAM.

Antiph. Ecce in nubibus caeli

Dominus veniet cum potestate

magna, alleluia.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 11.

INillo tempore : Joannes cum

audisset in vinculis operaChristi, mittens duos exdiscipulis

suis,aitilli: Tu es qui venturus es,

an alium expectamus? Etreliqua.Homilia sancti Gregorii Papas.

Homilia 6. in Evang.

VIsistot signis tantisque vir-

tutibus, non scandalizari

quisque potuit, sed admirari.

Sed infidelium mens grave in illo

scandalum pertulit, cum eumpost tot miracula morientemvidit. Unde et Paulus dicit :

Nos autem pnedicamus Christum

crucifixum, Judaeis quidemscandalum, gentibus autem

stultitiam. Stultumquippehomi-nibus visum est ut pro homini-bus auctor vitas; moreretur

;

et inde contra eum homo scan

dalum sumpsit unde ei ampliusdebitor fieri debuit Nam tanto

Deus ab hominibus digniushonorandus est quanto prohominibus et indigna suscepit.

Quid est ergo dicere, Beatus quinon fuerit scandalizatus in me,nisi aperta voce abjectionemmortis suae humilitatemquesignare. Ac si patenter dicat :

Mira quidem facio, sed abjecta

perpeti non dedignor. Quiaergo moriendo te subsequor,cavendum valde est hominibusne in me mortem despiciant, qui

signa venerantur. Sed dimissis

Joannis discipulis,quid de eodemJoanne turbis dicat, audiamus.

Quid existis in desertum videre ?

arundinem vento agitatam ?

Quod videlicet non asserendo,sed negando intulit. Arundinem quippe mox ut aura con-

tigerit, in partem, alteram inflec-

tit. Et quid per arundinem nisi

carnalis animus designatur? quimox ut favore vel detractione

tangitur, statim in partem quam-libet inclinatur.

AD TERTIAM.

Antiph. Urbs fortitudinis

nostrae Sion Salvator, ponetur in

ea murus et antemurale : aperite

portas, quia nobiscum Deus,alleluia.

AD SEXTAM.

Antiph. Ecce apparebitDominus, et non mentietur : si

moram fecerit, expecta eum;

quia veniet et non, tardabit,

alleluia.

Page 83: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA ADVENTUS. 35

AD NONAM.

Antiph. Montes et colles

cantabunt coram Deo lauclem,et omnia ligna silvarum plau-dent manibus : quoniam veniet

domina'tor Dominus in regnumaeternum, alleluia.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. EcceDominus noster cum virtute

veniet, et illuminabit oculos

servorum suorum, alleluia.

Ad Magnificat Antiph. Dicite

Joanni quae vidistis : Coeci vident,mortui resurgunt, pauperesevangelizantur, alleluia.

SABBATO ANTE DOMIN. III.

ADVENT.AD VESPERAS.

Semiduplex.

Antiphona ad Psalmos, Hym-nus, et Versiculus, ut in Com-muni Adventus. 129. <25)>.Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. ill.<(

1 1 ^.

Ad Magnificat Antiph. Nonauferetur sceptrum de Juda, et

dux de femore ejus, donee veniat

qui mittendus est : et ipse erit

expectatio gentium.

Oratio.

A Urem tuam, quaesumus** Domine, precibus nostris

accommoda, et mentis nostrae

tenebras gratia tuae visitationis

illustra, Qui vivis et regnas etc.

DOMINICA TERTIAADVENTLJS.

Semiduplex.AD MATUTINUM.

Antiph. Erumpant montes

jucunditatem, et colles justitiam,

quia lux mundi Dominus cumpotentia veniet.

Lectiones ad Matutinumrecitandce habentur in libra

Lectionum.

Non dicitur Te Deum Lauda-mus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Diecivitatibus Judae : Ecce DominusDeus veniet, et brachium ejusdominabitur.

Ad Benedictus Antiph. Egovox clamantis in deserto, Diri-

gite viam Domini, sicut dixit

Isaias Propheta.

AD PRIMAM.

Antiph. Veniet Dominus, et

non tardabit, et illuminabit

abscondita tenebrarum, et mani-festabit se ad omnes gentes,alleluia.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. \.

T N illo tempore : Miserunt*

Judaei ab Jerosolymis Sacer-

dotes et Levitas ad Joannem, ut

interrogarent eum : Tu quis es?

Et reliqua.Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 7. in Evang.

T^ X hujus nobis lectionis ver-*'

bis, fratres charissimi, Joan-nis humilitas commendatur, quicum tantae virtutis esset ut

Christus credi potuisset, elegitsolide subsistere in se, nehumana opinione rapereturinaniter super se. Nam con-

fessus est, et non negavit ;et

confessus est quia non sum egoD 2

Page 84: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA ADVENTUS.

Christus. Sed qui dixit, Nonsum, negavit plane quod nonerat

;ut vcritatem loquens, ejus

membrum fieret cujus sibi

nomen fallaciter non usurparet.Cum ergo non vult appeterenomen Christi, factus est membrum Christi : quia dum infirmi-

tatem suam studuit humiliter

agnoscere, illius celsitudinem

meruit veraciter obtinere.

Inquisitus aDiscipuli.- Dominusde Eliae adventu, respondit :

Elias jam venit, et non cogno-verunt eum, sed fecerunt in eumquaecunque voluerunt : ft si vultis

scire, Joannes ipse est Elias.

Requisitus autem Joannes dicit :

Non sum Elias. Quid est hoc,fratres charissimi, quia quodVeritas affirmat, hoc ProphetaVeritatis negat? Sed si sub-

tiliter veritas ipsa requiratur,hoc quod inter se contrarium

sonat, quomodo contrarium non

sit, invenitur. Ad Zachariam

namque de Joanne Angelusdicit : Ipse praecedet ante ilium

in spiritu et virtute Eliae. Quiidcirco venturus in spiritu et

virtute Eliae dicitur, quia sicut

Elias secundum Domini adven-

tum praeveniet, ita Joannespraevenit primum ;

et sicut ille

precursor venturus est Judicis,ita iste factus est praecursor Re-

demptoris. Joannes igitur in

spiritu Elias erat; in personaElias non erat. Quod ergoDominus fatetur de spiritu, hoc

Joannes denega' de persona.

Joannes vocem se esse asserit,

quia Verbum praecedit. Adven-tum itaque Dominicum prae-

currens, Vox dicitur; quia per

ejus ministerium Patris Verbum

ab hominibus auditur. Quietiam in deserto clamat

; quiaderelictae destitutaeque Judaeaesolatium suae redemptionis an-

nuntiat. Quid autem clamet, in-

sinuat, ciam subjungit : Dirigiteviam Domini, sicut dixit Isaias

Propheta. Via Domini ad cor

dirigitur, cum veritatis sermohumiliter auditur. Via Dominiad cor dirigitur, cum ad

prasceptum illius vita praepara-tur. Unde scriptum est : Si quis

diligit me, sermonem meumservabit

;et Pater meus diliget

eum, et ad eum veniemus, et

mansionem apud eum faciemus.

AD TERTIAM.

Antiph. Jerusalem gaudegaudio magno, quia venit tibi

Salvator. alleluia.

AD SEXTAM.

Antiph. Dabo in Sion salutem,et in Jerusalem gloriam meam,alleluia.

AD NONAM.

Antiph. Montes et omnescolles humiliabuntur

;et erunt

prava in directa, et aspera in

vias planas : veni Domine, et

noli tardare, alleluia.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Juste et

pie vivamus, expectantes beatam

spem et adventum Domini.Ad Magnificat Antiph. Qui

post me veniet, ante me factus

est; cujus ego non sum dignus

ut solvam ejus corrigiam calcea-

menti.

Page 85: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM TERTIAM ADVENTUS. 37

FERIA QUARTAQuatuor temporum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Missus

est Gabriel Angelus ad Mariam

virginem desponsatam Joseph.Deinde dicuntur Preces, ut in

Communi Quadragesima. 131.

Oratio.

PRaesta,quaesumus, omnipo-

tens Deus, ut redemptionisnostrae ventura solemnitas et

praesentis nobis vitas subsidia

conferat, et aeternae beatitudinis

praemia largiatur : Per Dominumnostrum etc.

Hcec Oratio dicitur etiam adTertiam, Sextain, et Nonam : ad

Vesperas autem dicitur Oratio

Dominicce pr&cedentis, Auremtuam. 142. <35>.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. \.

T N illo tempore : Missus est-

Angelus Gabriel a Deo in

civitatem Galilaeae, cui nomenNazareth, ad virginem desponsatam viro cui nomen erat

Joseph, de domo David, et nomenvirginis Maria. Et reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Lib. 2. in Lucam.

T Atent quidem divina my-* '

steria, nee facile, juxta

propheticum dictum, quisquamhominum potest scire consilium

Dei : sect tamen ex caeteris

factis atque prseceptis Domini

Salvatoris possumus intelligere,et hoc propensioris fuisse consilii,

quod ea potissimum electa est

ut Dominum pareret, quae erat

desponsata viro. Cur autemnon antequam desponsaretur,

impleta est ? Fortasse ne di-

ceretur, quod conceperat exadulterio.

Et ingressus ad earn Angelus.Disce virginem moribus, disce

virginem verecundia, disce ora-

culo, disce mysterio. Trepidarevirginum est, et ad omnes viri

ingressus pavere, omnes viri

affatus vereri. Discant mulieres

propositum pudoris imitari. Solain penetralibus, quam nemovirorum viderit, solus Angelusrepererit : sola sine comite, sola

sine teste, ne quo degeneredepravaretur affatu, ab Angelosalutatur.

Tanti namque mandati my-sterium non hominis fuit sed

Angeli ore promendum. Hodie

primum auditur; Spiritus sanc-

tus superveniet in te : Et auditur,et creditur. Dixit autem Maria :

Ecce ancilla Domini : contingatmihi secundum verbum tuumVide humilitatem, vide devo-tionem. Ancillam se dicit

Domini, quae mater eligitur :

nee repentino exaltata promissoest.

FERIA SEXTA

Quatuor Temporum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Exquo facta est vox salutationis

tuae in auribus meis, exultavit

gaudio infans in utero meo,alleluia.

Page 86: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM TERTIAM ADVENTUS.

Deinde dicuntur Preces Kyrieeleison etc. ut in Communi Quadragesima. 131. <2?)>.

Oratio.

T^Xcita Domine, quaesumus,*'

potentiam tuam, et veni : ut

hi qui in tua pietate confidunt, abomni citius adversitate liberen-

tur : Qui vivis et regnas etc.

Hcec Oratio dicitur etiam adTertiam, Sexlam, et Nonam ; adVesperas autem dicitur Oratio

Dominica prcecedentis. Auremtuam. 142. <35>.

AD PRFMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. i.

IT^Xurgens Maria in diebusL-*

illis, abiit in montana cumfestinatione in civitatem Juda :

et intravit in domum Zachariae, et

salutavit Elizabeth. Et reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Libra 2. in Lucam,

TV/TOrale est omnibus, ut qui*- fidem exigunt, fidem

astruant. Et ideo Angelas, cumabscondita nuntiaret, ut fidem

astrueret, exemplo senioris

feminae sterilisque, conceptumvirgini Mariae nuntiavit : ut

possibile Deo omne quod ei

placuerit, assereret. Ubiaudivithoc Maria, non quasi incredulade oraculo, nee quasi incerta de

nuntio, nee quasi dubitans de

exemplo, sed quasi laeta provoto, religiosa pro officio, festina

praef gaudio, in montana perrexit.

Qu6 enim jam Deo plena, nisi

ad superiora, cum festinatione

contenderet ? Nescit tarda moli-

mina sancti Spiritus gratia.Discite et vos, sanctae mulieres,sedulitatem quam praegnantibusdebeatis exhibere cognatis.Mariam, quae ante sola in

penetralibus versabatur, non a

publico virginitatis pudor, nona studio asperitas montium, nonab officio prolixitas itineris

retardavit. In montana virgocum festinatione, virgo officii

memor, injuries immemor, affectu

urgente, non sexu, relicta

perrexit domo. Discite virgines,non circumcursare per alienas

aedes, non demorari in plateis,non aliquos in publico misceresermones. Maria in domo sera,festina in publico, mansit apudcognatam suam tribus mensibus.Etenim quae propter officium

venerat, inhaerebat officio.

Didicistis virgines pudoremMariae : discite humilitatem.Venit propinqua ad proximam,junior ad seniorem : nee solum

venit, sed etiam prior salutavit.

Decet enirn, ut quanto castior

Virgo, tanto humilior sit.

Noverit deferre senioribus;

sit

magistra humilitatis, in qua est

professio castitatis. Est et causa

pietatis, est etiam norma doc-trinae. Contuendumest enimquiasuperior venit ad inferiorem,ut inferior adjuvetur; Maria ad

Elizabeth, Christus ad Joannem.

SABBATO

Quatuor Temporum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Parate

Page 87: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM TERTIAM ADVENTUS. 39

vias Domini, rectas facite in

solitudine semitas Dei nostri.

Delude dicuntur Preces Kyrieeleison etc. ut in Communi

Quadragesima. 131. <2/> .

Oratio.

DEus qui conspicis quia exnostra pravitate affligimur,

concede propitius ut ex tua

visitatione consolemur : Quivivis et regnas cum Deo Patre

etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 3.

ANno quintodecimo imperiiTiberii Caesaris, procurante

Pontio Pilato Judaeam. Et

reliqua.Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 20. in Evang.

"D Edemptoris nostri praecursor"^ quo tempore pnedicationisofficium acceperit, memoratoRomanae reipublicae Principe,et Judaeae Regibus, designatur.

Quia enim ilium praedicareveniebat qui ex Judaea quosdam,et multos ex gentibus redemp-turus erat

; per Regem gentiumet Principes Judaeorum prae-dicationis ejus tempora desig-nantur. Quia autem gentilitas

colligenda erat, et Judaea pro

culpa perfidiae dispergenda, ipsa

quoque descriptio terreni princi-

patus ostendit : quoniam et in

Romana republica unus prae-fuisse describitur, et in Judaeae

regno per quartam partemplurimi principabantur. Voce

etenim nostri Redemptoris dici-

tur : Omne regnum in seipsumdivisum desolabitur. Liquet

ergo quod ad finem regni Judaea

pervenerat. quae tot Regibusdivisa subjacebat. Apte quoquenon solum sub quibus Regibus,sed sub quibus etiam Sac-

erdotibus actum sit, demons-tratur : et quia ilium JoannesBaptista praedicaret qui simul

Rex et Sacerdos existeret,

Lucas Evangelista praedicationis

ejus tempora per regnum et

sacerdotium designavit. Etvenit in omnem regionemJordanis, praedicans baptismumpoenitentiae in remissionem

peccatorum. Cunctis legentibus

liquet, quia Joannes non solum

baptismum pcenitentiae praedi-

cavit, verum etiam quibusdamdedit. Sed tamen baptismumsuum in remissionem peccatorumdare non potuit : remissio

etenim peccatorum in solo nobis

baptismo Christi tribuitur.

Notandum itaque quod dicitur,

praedicans baptismum pcenitentiae in remissionem peccatorum :

quoniam baptisma quod peccatasolveret, quia dare non poterat

praedicabat ;ut sicut incarnatum

Verbum Patris praecurrebat ver-

bo praedicationis, ita baptismumpoenitentiae quo peccata solvun-

tur, praecurreret suo baptismatequo peccata solvi non possunt.

AD VESPERAS.

Semiduplex.

A ntiphonaadPsalmos,Hymnus,et Versiculus, ut in CommuniAdventus. 129. <25>.Psalmi de Vesperis Sabbatt,

ut in Psalterio. in. <i i>.

Page 88: Colbertine Breviary

DOMINICA QUARTA ADVENTUS.

Ad Magnificat Antiph. O, de

die occurrente, ut in ProprioSanctorum. 16. <2i2>.

Oratio.

Xcita, quaesumus, Domine,

potentiam tuam, .et veni,

et magna nobis virtute suc-

curre;

ut per auxilium gratiae

tuae, quod nostra peccata

praepediunt, indulgentia tuae

propitiationis acceleret : Quivivis etc.

DOMINICA QUARTAADVENTUS.

Semiduplex.

AD MATUTINUM.

Antiph. Ecce venio cito, et

merces mea mecum est, dicit

Dominus, dare unicuique secun-

dum opera sua.

Lectiones ad Matiitinumrecitand<z habentur in libra

Lectionum.

Non dicitur Te DeumLaudamus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. In ad-

ventu summi Regis mundenturcorda nostra, ut digne ambu-lemus in occursum iliius : quiaecce veniet, et non tardabit.

Ad Benedictus Antiph. AveMaria, gratia plena, Dominustecum : benedicta tu in mulieri-

bus, alleluia.

AD PRIMAM.

Antiph. Canite tuba in Sion,

quia prope est dies Domini :

ecce veniet ad salvandum nos,

alleluia, alleluia.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 3.

A Nno quintodecimo Tiberii*"

Caesaris, procurante PontioPilato Judaeam. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 20. in Evang.

"T^Icebat Joannes ad turbas,*-^

quae exibant ut baptizaren-tur ab eo : Genimina viperarum,quis ostendit vobis fugere aventura ira ? ventura enim ira

est animadversio ultionis ex-tremae

; quam tune fugere pec-cator non valet, qui nunc adlamenta pcenitentiae non re-

currit. Et notandum quodmalae soboles, malorum paren-tum actiones imitantes, geniminaviperarum vocantur : quia perhoc quod bonis invident eosquepersequuntur, quod quibusdammala retribuunt, quod laesiones

proximis exquirunt, quoniam in

his omnibus patrum suorumcarnalium vias sequuntur, quasivenenati filii de venenatis paren-tibus nati sunt. Sed quia jampeccavimus, quia usu malae con-

suetudinis involuti sumus;dicat

quid nobis faciendum sit, ut

fugere a ventura ira valeamus.

Sequitur : Facite ergo fructus

dignos pcenitentiae. In quibusverbis notandum est, quod ami-cus sponsi non solum fructus

pcenitentiae, sed dignos pcenitentiae admonet esse faciendos.

Aliud namque est fructum fa-

cere pcenitentiae ; aliud, dignumpcenitentiae fructum facere. Utenim secundum dignos pcenitentiae fructus loquamur ;

sciendum

Page 89: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA POST ADVENTUM.

est, quia quisquis illicita nulla

commisit, huic jure conceditur,ut licitis utatur

; sicque pietatis

opera faciat, ut tamen, si voluerit,

ea quae mundi sunt non relin-

quat. At si quis in fornicationis

culpam, vel fortasse, quod est

gravius, in adulterium lapsusest, tanto a se licita debet ab-

scindere quanto se meminit et

illicita perpetrasse. Neque enim

par fructus boni operis esse debet,

ejus qui minus et ejus qui ampliusdeliquit, aut ejus qui in nullis, et

ejus qui in quibusdam facinori-

bus cecidit, et ejus qui in multis

est lapsus. Per hoc ergo quoddicitur, Facite fructus dignos

pcenitentiae, uniuscuj usque con-

scientia convenitur;

ut tanto

majora acquirat bonorum ope-rum lucra per poenitentiam,

quanto graviora sibi intulit

damna per culpam.

AD TERTIAM.

Antiph. Ecce veniet desidera-

tus cunctis gentibus ;et reple-

bitur gloria domus Domini, alle

luia.

AD SEXTAM.

Antiph. Erunt plana in directa,et aspera in vias planas : Veni

Domine, et noli tardare, alleluia.

AD NONAM.

Antiph. Dominus veniet;oc-

currite illi, dicentes : Magnumprincipium, et regni ejus nonerit finis : Deus, fortis, domina-

tor, princeps pacis, alleluia, alle

luia.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Omnipo-tens sermo tuus, Domine, a

regalibus sedibus veniet, alle

luia.

Ad Magnificat Antiph. O, de

die occurrente, ut in ProprioSanctorum. 16.

DOMINICA I. POSTADVENTUM.

Semiduplex.

Si hcec Dominica incidat in

festum Natalis Domini, vel in

festum S. Stephani, vel in festumS. foannis, vel denique infestumSS. Innocentium ; ejus officium

transfertur in diem trigesimam.Decembris.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Tecumprincipium in die virtutis tuae

in splendoribus sanctorum;ex

utero ante luciferum genui te.

Psalmi de Vesperis diet

occurrentis, ut in Psalterio.

Hymnus. A solis. ut inprimisVesperis Nativitatis. 24. <2I7>.

y. Verbum caro factum est :

ty. Et habitavit in nobis.

Ad Magnificat A nliph. Dummedium silentium tenerent

omnia, et nox in suo cursu

medium iter perageret ;omni-

potens sermo tuus, Domine, a

regalibus sedibus venit, alleluia.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus,^-^

dirige actus nostros in

beneplacito tuo;ut in nomine

dilecti Filii tui mereamur bonis

operibus abundare : Per eundemDominum nostrum etc.

Si Officium hujus Dominicce

translatum fuerit in diem trigesi-

Page 90: Colbertine Breviary

42 DOMINICA PRIMA POST ADVENTUM.

mam Decembris, fit commeniora-tio de sancto Thouia Cantua-riensi.

Antiph. Qui vicerit, dabo ei

sedere mecum in throno meo;

sicut et ego vici, et sedi cumPatre meo in throno ejus.

y. Justus ut palma florebit :

ty. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.

Oratio.

DEus, pro cujus Ecclesia

gloriosus Pontifex Thomasgladiis impiorum occubuit,

praesta, quaesumus, ut omnes

qui ejus implorant auxilium,

petitionis suae salutarem con-

sequantur effectum : PerDominum nostrum etc.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Christus natusest nobis : venite, adoremus.

Hyninus. Christe redemptoromnium, ut in Matutino Nativi-tatis. 25. <2I9>.

Antiph. Dominus dixit adme : Filius meus es tu

; egohodie genui te.

Psalmi de Matutino diei occur-

rentis, ut in Psalterio.

y. Verbum caro factum est,

ty. Et habitavit in nobis.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

<i5>-

AD LAUDES.

Ad Psalmos A ntiph. CantateDomino canticum novum, quiamirabilia fecit.

Psalmi de Laudibus diei occur-

rentis, ut in Psalterio.

Hyninus. A Solis. ut in

primis Vesperis Nativitatis. 24.

. Notum fecit Dominus,ty. Salutare suum.Ad Benedictus Antiph. Ecce

positus est hie in ruinam et in re-

surrectionem multorum, et in

signum cui contradicetur.

Fit commemoratio de Nativi-tate.

Anliph. Gloria in excelsis

Deo, et in terra pax hominibusbonae voluntatis, alleluia, alle

luia.

y. Ipse invocabit me :

ty. Pater meus es tu.

Oratio.

/^Oncede, quaesumus, omni-^-^

potens Deus, ut nos Uni-

geniti tui nova per carnemnativitas liberet, quos sub pec-cati jugo vetusta servitus tenet :

Per eundem Christum Dominumnostrum. Resp. Amen.Deinde de S. Stephano.

Antiph. Intuentes eum omnes qui erant in concilio,viderunt faciem ejus tamquamfaciem Angeli.

y. Justus ut palma florebit.

ty. Sicut cedrus Libani mul-

tiplicabitur.

Oratio.

A nobis, quaesumus, Domine,imitari quod colimus

;ut

discamus et inimicos diligere,

quia ejus natalitia celebramus

qui novit etiam pro persecutori-bus exorare Dominum nostrum

Jesum Christum Filium tuum.

Resp. Amen.

Postea de S. loanne.

Page 91: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA POST ADVENTUM. 43

Antiph. Iste est Joannes,

qui supra pectus Domini in coena

recubuit : beatus Apostolus, cui

revelata sunt secreta caelestia.

jfr< Annuntiaverunt operaDei:

ty. Et facta ejus intellexerunt.

Oratio.

ECclesiamtuam, Domine, be-

nignus illustra;

ut beati

Joannis Apostoli tui et Evan-

gelistae illuminata doctrinis, addona perveniat sempiterna : Per

Christum Dominum nostrum.

Resp. Amen.

Denique de SS. Innocentibus.

Antiph. Ambulabunt mecumin albis, quia digni sunt

;et erunt

nomina eorum in libro vitae.

y. Exultabunt sancti in

gloria :

ty. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Oratio.

, cujus hodierna die prae-conium Innocentes Mar-

tyres non loquendo sed moriendoconfessi sunt, omnia in nobis

vitiorum mala mortifica;

ut

fidem tuam, quam lingua nostra

loquitur, etiam moribus vita

fateatur : Per Dominum nostrum

Jesum Christum filium tuum, quitecum vivit et regnat in unitate

Spiritus sancti Deus, per omniasaecula saeculorum. Resp. Amen.

AD PRIMAM.

Antiph. Quern vidistis, Pas-

tores? dicite;annuntiate nobis :

in terris quis apparuit? Natumvidimus, et Chores Angelorum

collaudantes Dominum, alleluia,

alleluia.

Psalmi de Prima diet occur-

rentis, ut in Psalterio.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 2.

INillo tempore: Erat pater Jesu

et mater mirantes super his

quae dicebantur de illo. Et

reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Libro 2. in Lucam.

VIdesuberem in omnes grati-

am Domini generationediffusam, et prophetiam incre-

dulis negatam esse, non justis.

Ecce et Simeon prophetat in

ruinam et resurrectionem pluri-morum venisse Dominum JesumChristum

;ut justorum iniquo-

rumque merita discernat, et pronostrorum qualitate factorum,

judex verus et Justus aut suppli-cia decernat aut praemia. Ettuam ipsius animam pertransibit

gladius. Nee litera, nee historia

docet, ex hac vita Mariam cor-

poralis necis passione migrasse.Non enim anima, sed corpusmateriali gladio transverberatur.

Et ideo prudentiam Mariae haud

ignaram mysterii caelestis osten-

dit. Vivum enim Verbum Dei,et validum, et acutius omni

gladio acutissimo, penetrans

usque ad divisionem animae et

spiritus, artuum quoque et me-

dullarum, cogitationes cordis et

secreta scrutatur animorum :

quia nuda et aperta sunt omnia

Page 92: Colbertine Breviary

44 DOMINICA SECONDA POST ADVENTUM.

Dei Filio, quern conscientiae

secreta non fallunt.

Prophetavit itaque Simeon,prophetaverat virgo, propheta-verat copulata conjugio : pro-

phetare debuit etiam vidua, ne

qua aut professio deesset, aut

sexus. Et ideo Anna et stipen-diis viduitatis et moribus talis

inducitur, ut digna plane fuisse

credatur quse Redemptoremomnium venisse nuntiaret.

AD TERTIAM.

Antiph. Genuit puerperaRegem, cui nomen aeternum :

haec gaudia matris habens cumvirginitatis honore, nee primamsimilem visa est nee habere se-

quentem, alleluia.

Psalmi de Tertia diei occur-

rentis, ut in Psalterio.

y. Verbum caro factum est;

R7. Et habitavit in nobis.

AD SEXTAM.

Antiph. Angelus ad Pastores

ait : Annuntio vobis gaudiummagnum ; quia natus est vobis

hodie Salvator mundi, alleluia.

Psalmi de Sexta diei occur-

rentis, ut in Psalterio.

$. Ipse invocabit me :

R7. Pater meus es tu.

AD NONAM.

Antiph. Facta est cum Angelomultitude caelestis exercitus

laudantium Deum et dicentium :

Gloria in excelsis Deo, et in terra

pax hominibus bonae voluntatis,alleluia.

Psalmi de Nona diei occur-

rentts, ut in Psalterio.

"ft. Viderunt omnes fines terrae,

R?. Salutare Dei nostri.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Parvulusfilius hodie natus est nobis

;et

vocabitur Deus, fortis, alleluia,

alleluia.

Psalmi de Vesperis diei occur-

rentis, ut in Psalterio.

Hymnus. A solis ortus cardine.

ut in primis Vesperis Nativi-

tatis. 24. <2i;>.y. Notum fecit Dominus,R?. Salutare suum.Ad Magnificat Antiph. Maria

conservabat omnia verba haec,conferens in corde suo.

Si Officium hujus Dominicacelebretur die trigesima Decem-

bris, fit commemoratio de S.

Silvestro.

Antiph. E legit.

^. Amavit.Oratio. Da nobis.

De Communi Pontificum. xj.

<527>-

DOMINICA II. POST ADVENTUM.

EST INTER CIRCUMCI-SIONEM ET EPIPHANIAM.

Semiduplex.

Omnia ut in festo Circum-

cisionis,prater ea qua sequuntur.Psalmi ad omnes Horas dicun-

tur de Dominica, ut in Psalterio.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. As-cendet Dominus super nubemlevem, et commovebuntur simulacra yEgypti a facie ejus.

y. Verbum caro factum est :

R/. Et habitavit in nobis.

Page 93: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA POST ADVENTUM. 45

Oratio.

DEus qui in Unigenito tuo no-

vam creaturam nos tibi

esse fecisti, custodi opera miseri-

cordiae tuae, et ab omnibus nos

maculis vetustatis emunda ; ut

per auxilium gratiae tuae in illius

inveniamur forma, in quo tecumest nostra substantia : Quitecum vivit et regnat etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus AntipJi. Accepit

Joseph Puerum et Matrem ejus

nocte, et secessit in ^gyptum.y. Notum fecit Dominus,

ty. Salutare suum.Oratio. Deus qui in Unigenito.

ut ad primas Vesperas : quceOratio dicitur etiam ad cceteras

Horas.

AD PRIMAM.Lectio de Honiilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

diim Matthaeum. Cap. 2.

INillo tempore, Angelus

Domini apparuit in somnis

Joseph dicens : Surge, et accipePuerum et Matrem ejus, et fugein .^Lgyptum ;

et esto ibi usquedum dicam tibi. Et reliqua.

Homilia sancti Petri

Chrysologi.

Serm. 150.

BEllicosusquod in bello fugit,

artis est, non timoris :

Deus quando fugit hominem,sacramenti est, non pavoris.Potens quando se subducit

infirmo, insequentem non pavet,sed foris producit : vult enim in

aperto vincere, qui publicamreferre cupit ex hoste vic-

toriam;occultum se non patitur

inire conflictum, qui mandare

suum saeculis vult triumphum.Secreta victoria, virtusque la-

tens, exemplum posteris non

relinquunt. Hinc est quodChristus fugit, ut cedat tempori,non Herodi

; neque enim mortem fugit, qui venerat de hoste

reportare victoriam; neque

humanas insidias expavescit, quitotas venerat uiabolicae fraudis

aperire versutias; neque tune

timuit, quando infans, et secun-

duin hominem timere nescivit, et

secundum Deum potuit nontimere. Christus, fratres, si

mactatus in illo grege lactentium

tune fuisset, mors ei casus fuerat,

non voluntas;non virtus fuerat,

sed infirmitas; necessitas, non

potestas ;et innocentiae fuisset

praemium, majestatis gloria nonfuisset.

Herodesquaerebat; sed quaere-bat diabolus per Herodem, quividebatsibi Magos,quos habebatin erroribus suis principes,

aufugisse. Christus si vinctus

pannis, si sub matris uberibus

occupatus, si tacens lingua, si

latens opere, si gressu nullus,diaboli signiferos, hoc est, Magos,in ducesfidelissimos commutavit,

perfectae aetatis Christus quid

posset facere, diabolus jam vide-

bat : et ideo movebat Judaeos,

instigabat Herodem, ut Christi

suspectam sibi praeveniret infan-

tiam, ut futura virtutis ejus anti-

ciparet insignia, ut peremptoriumsibi, nobis victoriosissimum,vexillum crucis callidus machin-ator auferret.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Eratibi usque ad obitum Herodis, ut

Page 94: Colbertine Breviary

46 DOMINICA PRIMA POST EPIPHAN1AM.

adimpleretur quod dictum est a

Domino per Prophetam dicen-

tem, Ex ^Egypto vocavi Filium

meum.Y. Notum fecit Dominus,

ty. Salutare suum.Oratio. Deusqui in Unigenito.

ut adprimas Vesperas.

Si hcec Dominica incidat in

festum Circumcisionis, aut in

festum Epiphanies, Ids diebus

nihil fit de Dominica ;sed die

quarto lanuarii fit commemoratiode ea ad Laudes, et Homilia

legitur ad Primam.Si incidat in diem secundum

lanuarii; pridie ad Vesperas,

quce sunt de festo Circum-

ctsionis, fit commemoratio Domi-

niccs, et ipso die secundo lanuarii

fit officium de Dominica, ut

supra, nisi quod ad Vesperas,

qua sunt de S, Genovefa, fit

tantilm commemoratio Dominica.Si incidat infestum S. Genove-

fce, officium fit de S. Genovefa ;de

Dominica autem fit commemoratio ad Laudes, et Homilia

legitur ad Primam.Si incidat in diem quartum

lanuarii; pridie ad Vesperas,

quiz sunt de S. Genovefa, fit

commemoratio Dominicce, et ipso

die quartofit officium de Dominicaut supra, cum commemorationediei Octavce SS Innocentium et

Octave S. Genovefce, et prcetereaS. Rigoberti, ad Laiides ; adPrimam autem recitatur Lectio

de S. Rigoberto.Si incidat in diem quintum

lanuarii ; pridie ad Vesperas fit

ab Hymno de Dominica, cumcommemoratione diei Octavce SS.Innocentium ; et ipso die quinto

lanuarii, fit officium de Dominica,

ut suprd, cum commemorationede Vigilia Epiphania, et de S.

Genovefa, et de S. Simeone

Stylita, ad Laudes ; ad Primamautem recitatur Lectio de S.

Simeone Stylita, ac deinde legiturHomilia de Dominica. Vespercesunt de festo Epiplianicz, et in Usnulla omnino fit commemoratio.

Si denique nulla occurrat

Dominica inter Circumcisionemet Epiphaniam ; tune die quartolanuariifit commemoratio Domi-nicce ad Laudes, et Homilia

legitur ad Primam.

DOMINICA I. POST EPIPHANIAM.

Qu^: EST INFRA OCTAVAMEPIPHANLE.

Semiduplex.Omnia ut in die Epiphanicu,

prceter ea quiz sequuntur.Psalmi ad omnes Horas dicun-

tur de Dominica, ut in Psalterio.

AD PRIMAS VESPERAS.Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. ill. <u>.Ad Magnificat Antiph. Re-

mansit puer Jesus in Jerusalem ;

et non cognoverunt parentes ejus,

existimantes ilium esse in comi-tatu

;et requirebant eum inter

cognates et notos.

Oratio.

VOta, quaesumus Domine,

supplicantis populi cselesti

pietate prosequere : ut et quae

agenda sunt, videant, et ad im-

plenda quae viderint, convales-

cant : Per Dominum nostrum.

AD MATUTINUM.Lect'tones dicunturde Scriptura

occurrente.

Page 95: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA POST EP1PHAN1AM. 47

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Fili,

quid fecisti nobis sic ? ecce patertuus et ego'dolentes quaerebamuste.

Oratio. Vota. ut ad primasVesperas : qucs Oratio dicitur

etiam ad c&teras Horas.

Deinde fit commemoratio de

Epiphania per Antiphonam quceoccurret secundiim ordinem

dierum infra Octavam.

y. Omnes de Saba venient,

fy Aurum et thus deferentes.

Oratio.

DEus qui hodierna die Uni-

genitum tuum gentibusstella duce revelasti, concede

propitius ut qui jam te ex fide

cognovimus, usque ad contem-

plandam speciem tuae celsitu-

dinis perducamur : Per Do-minum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 2.

T N illo tempore, Puer crescebat^ et confortabatur, plenus sapi-entia

;et gratia Dei erat in illo.

Et reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Lib. i. <X> in Luc.

A Duodecimo anno, ut legi-^*- mus, dominicae sumitur dis-

putationis exordium. Hie enim

praedicandae fidei, evangelizan-tium numerus debebatur. Neeotiose, immemor suorum secun-

dum carnem parentum, qui se-

cundum carnem utique sapientiaDei implebatur et gratia, post

triduum reperitur in templo : ut

esset indicio, quia post triduum

triumphalis illius passionis, in

sede caelesti et honore divino,fidei nostrae se suscitatus offer-

ret qui mortuus credebatur.

Quid est quod me quaerebatis ?

nesciebatis quia in propria pa-tris mei oportet me esse ? Duaesunt in Christo generationes :

una est paterna, materna altera :

paterna ilia divinior;

materna

vero, quae in nostrum laborem

usumque descendit. Et ideo,

quae supra naturam, supra aeta-

tem, supra consuetudinem fiunt,

non humanis assignanda virtu-

tibus, sed divinis referenda sunt

potestatibus. Alibi eum ad min-isterium mater impellit : hie

mater arguitur ; quia adhuc,

quae humana sunt, exigat. Sedcum hie duodecim describatur

annorum, illic discipulos haberedicatur

;vides matrem didicisse

a filio, ut exigeret a validiore

ministerium, quae stupebat in

juniore miraculum. Et venit

Nazareth, et erat subditus illis.

Quid enim magister virtutis, nisi

officium pietatis impleret ? Etmiramur, si Patri defert, quisubditur matri ? Non utiqueinfirmitatis, sed pietatis ista sub-

jectio est. Attollat licet sae-

vis emissus latebris coluber per-fidiae caput, et serpentinisevomatvenena pectoribus : cum dicit se

Filius missum; majorem haereti-

cus appellet Patrem, ut imper-fectum Filium dicat qui potesthabere majorem, et alienis aux-iliis asserat eum, qui mittitur,

indigere: Nunquid et humanoegebat auxilio, ut maternoserviret imperio ?

Page 96: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA POST EPIPHANIAM.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Quid

est qu6d me quaerebatis ? nescie-

batis quia in his quae Patris meisunt oportet me esse.

AD COMPLETORIUM.

Lectio de Scriptura occurrente,

ut in libra Lectionum.

Si Dominica infra Octavam

Epiphanies incidat in diem

Octavam Epiphanies^ Officium

fit de die Octava ; de Dominicaautem fit tantum commem. ad

Laudes, et Homilia legitur adPrimam.

DOMINICA II. POST EPIPHANIAM.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi perannum, prceter ea quce sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalmos, Ves-

pertina oratio. Hymnus, et Ver-

siculus, ut in Communi per annum.Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. 1 1 1. <i i>.

Ad Magnificat A ntiph. Bene-

dicite persequentibus vos: bene-

dicite, et nolite maledicere : gau-dete cum gaudentibus, flete cumflentibus

; idipsum invicem sen-

tientes ; non alta sapientes, sed

humilibus consentientes.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

qui caelestia simul et terrena

moderaris, supplicationes populitui clementer exaudi, et pacemtuam nostris concede tern poribus,Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Nuptial factae sunt in Cana Galilsese

;

et erat Mater Jesu ibi : vocatusest autem et Jesus et discipuli

ejus ad nuptias.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 2.

T N illo tern pore, Nuptiae factae-*- sunt in Cana Galilaeae

;et

erat mater Jesu ibi : vocatus

est autem et Jesus et discipuli

ejus ad nuptias. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract. 8. in loann.

QUisest qui considerat opera

Dei quibus regitur totus hie

mundus, et non obstupescit ob-

ruiturque miraculis ? Sed quiahomines in aliud intend perdi-derunt considerationem operumDei, in qua darent laudem Crea-

tori, servavit sibi Deus inusitata

quaedam quae faceret, ut tam-

quam dormientes homines ad se

colendum mirabilius excitaret.

Priora miracula fecit per Verbumsuum Deum apud se

; posteriorafecit per ipsum Verbum suumincarnatum. Cum ergo tanta

videamus facta per Deum Jesum,quid miramur aquam in vinumconversam per hominem Jesum ?

Ipse fecit hoc, qui ilia omnia.

Excepto miraculo, aliquid in ipsofacto mysterii et sacramenti latet.

Quid mirum si in illam domumad nuptias venit, qui in huncmundum ad nuptias venit ? Verbum enim sponsus, et sponsa

Page 97: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA VAGANT1UM. 49

caro humana;et utrumque unus

filius Dei, et idem filius hominis :

uterus Mariae, thalamus ejus ;

inde processit tanquam sponsusde thalamo suo. Certi sacra-

menti gratia videtur matrem, de

qua sponsus processit, non ag-noscere, et dicere illi, Quid mihi

et tibi est mulier ? Miraculum

exigebat Mater : at ille non

agnoscit viscera humana, opera-turus facta divina

; tanquam di-

cens : Quod de me facit miracu-

lum, non tu genuisti ;divini-

tatem meam non tu genuisti ;

sed quia tu genuisti infirmitatem

meam, tune te agnoscam, cumipsa infirmitas pendebit in cruce :

hoc est enim, Nondum venit hora

mea. Excepta mystica signifi-

catione, confirmare voluit Domi-nus, quod ipse fecit nuptias.Futuri enim erant, de quibusdixit Apostolus, Prohibentes

nubere, et dicentes quod malae

essent nuptias, et quod diabolus

eas fecisset.

Nee illae quae virginitatemDeo vovent, quamquam ampli-orem gradum honoris et sancti-

tatis in Ecclesia teneant, sine

nuptiis sunt : nam et ipsae pertinent ad nuptias cum tota

Ecclesia, in quibus nuptiis sponsus est Christus. Ac per hoc

ergo Dominus invitatus venit

ad nuptias ;ut conjugalis cas-

titas firmaretur, et ostenderetur

sacramentum nuptiarum : quiaet illarum nuptiarum sponsuspersonam Domini figurabat.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Defi-

ciente vino, jussit Jesus impleriCOLBERT.

hydrias aqua, quae in vinum con-versa est, alleluia.

Si Septuagesima inciderit in

Dominicam secundam post Epi-phaniam ; vacabit h<zc Dominica,sed Sabbato immediateprcecedentifiet ejus commemoratio ad Laudes,et Homilia legetur ad Primam.

DOMINICA PRIMAVAGANTIUM.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

A ntiphona adPsalmos, Psalmi,

HymnuSy et Versiculus, ut in

Dominica secunda post Epipha-liiam : quod observatur in aliis

omnibus Doininicis per annum,nisi aliter notetur.

Ad Magnificat Antiph. Si

esurierit inimicus tuus, ciba

ilium;

si sitit, potum da illi :

hoc enim faciens, carbones ignis

congeres super caput ejus.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

infirmitatem nostram pro-

pitius respice, atque ad prote-

gendum nos dexteram tuae

majestatis extende : Per Domi-num nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Ecce-

leprosus veniens adorabat cum*dicens

; Domine, si vis, potes memundare : et extendens Jesusmanum tetigit eum.dicens; Volo,mundare.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 8.

INillo tern pore, Cum descen-

disset Jesus de monte, secutae

Page 98: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA VACANTIUM.

sunt eum turbae multae : et ecce

leprosus veniens adorabat eum.Et reliqua.

Homilia sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. I. Comment, in Matth.

monte Domino descen-

denti occurrunt turbae :

quia ad altiora ascendere nonvaluerunt. Et primus occurrit

ei leprosus : necdum enim po-terat cum lepra tarn multiplicemin monte Salvatoris audire ser-

monem. Et notandum quodhie primus specialiter curatus

est : secundo, puer centurionis :

tertio, socrus Petri febriens in

Capharnaum : quarto loco, quioblati sunt a daemonic vexati

;

quorum spiritus verbo ejiciebat,

quando omnes male habentescuravit. Et ecce leprosus ve

niens adorabat eum, dicens.

Recte post praedicationem atquedoctrinam, signi offertur occasio

;

ut per virtutem miraculi, praeter-itus apud audientes sermo fir-

metur. Domine, si vis, potesme mundare. Qui voluntatem

rogat, de virtute non dubitat.

Et extendens manum Jesus,

tetigit eum. Extendente man-urn Domino, statim lepra fugit.

Simulque considera, quamhumilis et sine jactantia respon-sio. I lie dixerat, Si vis :

Dominus respondit, Volo.

I lie praemiserat, Potes memundare : Dominus jungit, et

dicit, Mundare. Non ergo, ut

plerique Latinorum putant, jun-

gendum est, et legendum, Volomundare : sed separatim ;

ut

primum dicat, Volo;

deinde

imperet, Mundare. Et ait illi

Jesus : Vide, nemini dixeris. Etre vera, quid erat necesse utsermone jactaret quod corporepraeferebat ? Sed vade, ostendete sacerdoti. Duas ob causasmittit eum ad sacerdotes. Pri

mum propter hutnilitatem, ut

sacerdotibus deferre videatur;

erat enim lege praeceptum ut

qui mundati fuerant a lepra,offerrent munera sacerdotibus.

Deinde, ut mundatum videntes

leprosum, aut crederent Salva-

tori, aut non crederent : si

crederent, salvarentur;

si noncrederent, inexcusabiles forent.

Et simul, ne, quod in eo saepis-sime criminabantur, legem vide-retur infringere.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat A ntiph. Vide,

nemini dixeris;

sed vade, os

tende te sacerdoti, et offer mu-nus quod praecepit Moyses, in

testimonium illis.

DOMINICA II. VAGAN-TIUM.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph.

Nemini quidquid debeatis, nisi

ut invicem dilii>atis : qui enim

diligit proximum, legem im-

plevit.

Oratio.

qui nos in tantis

periculis constitutes, prohumana scis fragilitate non

posse subsistere, da nobissalutem mentis et corporis ;

ut

ea quae pro pcccatis nostris

patimur, te adjuvante vincamus :

Per Dominum nostrum.

Page 99: Colbertine Breviary

DOMINICA TERT1A VAGANTIUM.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. As-cendente Jesu in naviculam,ecce motus magnus factus est

in mari : et suscitaverunt eumdiscipuli ejus, dicentes : Domine,salva nos, perimus.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 8.

INillo tempore : Ascendente

Jesu in naviculam, secuti

sunt eum discipuli ejus : et ecce

motus magnus factus est in

mari, ita ut navicula operireturfluctibus : ipse vero dormiebat.

Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Preefat. Enarrat. 2. in Psal. 25.

A Udistis in Evangelio, Peri-

** clitabatur navigium in

stagno, et dormiebat Jesus.

Navigamus per quosdamfstagnum, et ventus et procellaenon desunt : tentationibus hujussaeculi prope oppletur nostrum

navigium. Unde autem fit, nisi

quia dormit Jesus ? Si nondormiret in te Jesus, tempestatesistas non patereris, sed tran-

quillitatem haberes interius,

convigilante tecum Jesu. Quidest autem dormire Jesum?Fides tua, quae est de Jesu,obdormivit. Surgunt procellse

stagni hujus ;vides malos

florere, bonos laborare : tentatio

est, fluctus est;et dicit anima

tua;O Deus, ipsa est justitia

tua, ut mali floreant, boni

laborent ? Dicis Deo, ipsa est

justitia tua? et Deus tibi, ipsaest fides tua ? haec enim tibi

promisi ? ad hoc Christianus

factus es, ut in saeculo isto

floreres ? Unde hoc dicis ?

unde fluctibus stagni et tem-

pestate turbaris ? quia dormit

Jesus ;id est, quia fides tua,

quae est de Jesu, sopita est in

corde tuo. Quid facis ut

libereris ? Excita Jesum, et

die; Magister, perimus ; movent

enim incerta stagni, perimus.

Evigilabit ille;

id est, redibit

ad te fides tua, et adjuvanteillo considerabis in anima tua

quia quae dantur modo 'malis,

non cum illis perseverabunt ;

tibi autem quod promittiturmanebit in aeternum. EvigilanteChristo, jam tempestas ilia non

quatiet cor tuum;non opple-

bunt fluctus navim tuam : quiafides tua imperat ventis et

fluctibus, transiet periculum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Sur-

gens Jesus imperavit ventis et

mari;

et facta est tranquillitas

magna : et mirati sunt universi.

DOMINICA TERTIAVAGANTIUM.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Sup-portate invicem et donate vobis-

metipsis, si quis adversus aliquemhabet querelam : sicut et Dominusdonavit vobis, ita et vos.

Oratio.

Amiliam tuam, quaesumus,Domine, continua pietate

E 2

F

Page 100: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA VAGANTIUM.

custodi;

ut quae in sola spe

gratiae caelestis innititur, tua

semper protectione muniatur :

Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Dixe-runt : Domine, nonne bonumsemen seminasti in agro tuo ?

unde ergo habet zizania ? et ait

illis : Hoc fecit inimicus homo.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 13.

TN illo tempore, Parabolam*

proposuit turbis Jesus, dicens :

Simile factum est regnumcaelorum homini, qui seminavit

bonum semen in agro suo. Et

reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Quasi, ex Matth. Cap. 1 1.

CUm negligentiiis agerent

praepositi Ecclesiae, aut cumdormitionem mortis acciperent

Apostoli, venit diabolus, et

superseminavit eos, quos malosfilios Dominus interpretatur.Sed quaeritur utrum haeretici

sint, an male viventes Catholici.

Possunt enim dici filii, mali

etiam haeretici; quia ex eodem

Evangelii semine et Christi

nomine procreati, pravis

opinionibus ad falsa dogmataconvertuntur. At illi qui in

eadem fide mali sunt, palea

potius quam zizania reputantur :

quia palea etiam fundamentum

ipsum habet cum frumento

radicemque communem.

Solet autem quaeri, schismatici

quid ab haereticis distent;

et

hoc inveniri, quod schismaticosnon fides diversa faciat, sedcommunionis dirupta societas.

Sed utrum inter zizania numer-andi sint, dubitari potest. Magisautem videntur spicis corruptisesse similiores, sicut scriptumest, Vento autem corrumpeturfilius iniquus ;

vel paleis aris-

tarum fractis vel scissis et de

segete abruptis : quo enim

altiores, id eo superiores ;eo

fragiliores levioresque sunt.

Servi dicunt : Vis, imus, et

colligimus ea ? Quibus Veritas

ipsa respondet, non ita hominemconstitutum esse in hac vita ut

certus esse possit qualis quisquefuturus sit postea, cujus in

praesentia cernit errorem;

vel

quid etiam error ejus conferat

ad profectum bonorum : nonesse tales auferendos de hacvita

; ne, cum malos conatur

interficere, bonos interficiat quodforte futuri sunt, aut bonis obsit

quibus et inviti forte utiles sunt :

sed tune opportune fieri, cumjam in fine non restat vel

tempus commutandae vitae, vel

proficiendi ad veritatem exoccasione atque comparationealieni erroris

;tune autem non

hoc ab hominibus, sed ab

Angelis fieri. Inde est quodrespondet paterfamilias ;

Non :

ne forte colligentes zizania,

eradicetis simul et triticum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Colli-

gite primum zizania, et alligateea in fascicules ad comburen-

Page 101: Colbertine Breviary

DOMINICA QUARTA VAGANTIUM. 53

clum : triticum autem congregatein horreum meum.

DOMINICA QUARTAVAGANTIUM.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

AdMagnificat Antiph. Loquu-tus est Jesus in parabolis ad

turbas, et sine parabolis non

loquebatur eis.

Oratio.

PRaesta,quaesumus, omnipo-

tens Deus, ut semper ration-

abilia meditantes, qua tibi sunt

placita et dictis exequamur et

factis : Per Dominum nostrumetc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Simile

est regnum caelorum grano sina-

pis, quod minimum quidem est

omnibus seminibus : cum autem

creverit, majus est omnibus oleri-

bus.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 13.

T N illo tempore : Aliam para-* bolam proposuit eis Jesus,dicens : Simile est regnum cae

lorum grano sinapis, quod acci-

piens homo seminavit in agrosuo. Et reliqua.

Homilia sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. 2. Comment, in Matth.

O Egnum caelorum, praedicatio^^-

Evangelii est, et notitia

scripturarum, quae ducit ad vi-

tam, et de qua dicitur ad Judaeos ;

Auferetur a vobis regnum Dei,et dabitur genti facienti fructus

ejus. Simile est ergo hujusce-modi regnum grano sinapis, quodaccipiens homo seminavit in agrosuo. Homo qui seminat in agrc

suo, a plerisque Salvator intelli-

gitur, quod in animis credentium

seminet;

ab aliis, ipse homoseminans in agro suo, hoc est, in

semetipso et in corde suo. Quisest iste qui seminat, nisi sensus

noster et animus; qui suscipiens

granum praedicationis et fovens

sementem, humorem fidei facit

in agro sui pectoris pullulare?Praedicatio Evangelii minima est

omnibus disciplinis. Ad primamquippe doctrinam, fidem nonhabet veritatis, hominem Deum,Christum mortuum, et scanda-

lum crucis pra?dicans. Confer

hujuscemodi doctrinam dogma-tibus philosophorum, et libris

eorum, et splendori eloquentiae,et composition! sermonum : et

videbis quanto minor sit ceteris

seminibus sementis Evangelii.Sed ilia, cum creverint, nihil

mordax, nihil vividum, nihil vi-

tale demonstrant ;sed totum

flaccidum, marcidumque ebullit

in olera et in herbas, quae cito

arescunt et corruunt : Haec

autem praedicatio, quae parvavidebatur in principio, cum vel

in anima credentis, vel in toto

mundo sata fuerit;non exur-

git in olera, sed crescit in ar-

borem, ita ut volucres caeli (quasvel animas credentium, vel forti-

tudines, Dei servitio mancipatas,sentire debemus), veniant et

habitent in ramis ejus. Ramos

puto evangelicae arboris quae de

Page 102: Colbertine Breviary

54 DOMINICA SEPTUAGESIM&.

grano sinapis creverit, dogmatumesse diversitates, in quibus supra-dictarum volucrum unaquaequerequiescit.

AD SECUNDAS VESPERAS.

AdMagnificat A ntiph. Simile

est regnum caelorum fermento,

quod acceptum mulier abscondit

in farinae satis tribus, doneefermentatum est totum.

DOMINICA SEPTUA-GESIM^E.

Semiduplex.

Non dicitur alleluia aDominica

Septuagesimce inclusive, usque adPascha.In hac Dominica Offidum fit

ut in Communiper annum,praterea qua sequuntur.

Antiphona ad Psalmos. Ves-

pertina oratio. Hymnus et Versi-

culus, ut in Communiper annum.124. <2i>.Ad Magnificat A ntiph. I i qui

in stadio currunt, omnes quidemcurrunt, sed unus accipit bra-

vium : sic currite ut comprehen-datis.

Oratio. Preces populi tui. ut

infra ad Laudes.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Praeoccupemusfaciem Domini in confessione, et

in psalmis jubilemus ei.

Antiph. Miserere mei Domine,quoniam infirmus sum : sana meDomine, quoniam conturbatasunt ossa mea.Non dicitur Te Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Scitote

quoniam Dominus ipse est

Deus; ipse fecit nos, et non ipsi

nos.

Ad Benedictus Antiph. Simileest regnum caelorum homini

patrifamilias, qui exiit primoman& conducere operarios in

vineam suam.

Oratio.

"DReces populi tui, qusesumus,* Domine clementer exaudi

;

ut qui juste pro peccatis nostris

affligimur, pro tui nominis gloriamisericorditer liberemur : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Conventione autemfacta cum operariis ex denario

diurno, misit eos in vineam suam.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 20.

T N illo tempore : dixit Jesus*discipulis suis parabolam hanc:

Simile est regnum caelorumhomini patrifamilias, qui exiit

primo mane conducere operariosin vineam suam. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papa?.

Homil. 19. in Evang. habita in

Basil. S. Laurentii extra

muros, Dom. in Septuag.

"D Egnum caelorum homini pa-*^ trifamilias simile dicitur,

qui ad excolendam vineam suam

operarios conducit. Quis vero

patrisfamilias similitudinem rec-

tiOs tenet, quam conditor noster

qui regit quos condidit, et electos

Page 103: Colbertine Breviary

DOMINICA SErrUAGESIM/. 55

suos sic in hoc mundo possidet,

quasi subjectos dominus in

domo ? qui habet vineam, uni-

versalem scilicet Ecclesiam, quaeab Abel justo usque ad ultimumelectum qui in fine mundi nasci-

turus est, quot sanctos protulit,

quasi tot palmites misit Hie

itaque paterfamilias ad excolen-

dam vineam suam, mane, hora

tertia, sexta, nona, et undecima

operarios conducit; quia a

mundi hujus initio usque in

finem, ad erudiendam plebemfidelium, praedicatores congre-

gare non destitit. Mane etenimmundi fuit ab Adam usque adNoe : hora vero tertia, a Noeusque ad Abraham : sexta quo-que, ab Abraham usque ad

Moysen : nona autem, a Moyseusque ad adventum Domini :

undecima vero, ab adventuDomini usque ad finem mundi.In qua praedicatores, sancti

Apostoli, missi sunt ; qui merce-dem plenam, et tarde venientes

acceperunt. Ad erudiendam

igitur Dominus plebem suam,

quasi ad excolendam vineam

suam, nullo tempore destitit

operarios mittere : quia et prius

per Patres, et postmodum perlegis Doctores et Prophetas, adextremum vero per Apostolos,dum plebis suae mores excoluit,

quasi per operarios in vineae

cultura laboravit : quamvis in

quolibet modulo, vel mensura,

quisquis cum fide recta bonae

praedicator actionis extitit, hujusvineae operarius fuit. Operatorergo mane, hora tertia, sexta, et

nona, antiquus ille Hebraicus

populus designatur ; qui in elec-

tis suis ab ipso mundi exordio,

dum recta fide Deum studuit

colere, quasi non destitit in vineae

cultura laborare. Ad undecimamvero gentiles vocantur

; quibuset dicitur, Quid hie statis tota

die otiosi ?

Au TERTIAM.

Antiph. Egressus circa horamtertiam vidit alios stantes in foro

otiosos, et dixit illis : Ite et vosin yineam meam.

y. Ego dixi, Domine misereremei :

ty. Sana animam meam quiapeccavi tibi.

AD SEXTAM.

Antiph. Iterum exiit circa

sextam, et invenit alios, quibusait : Ite et vos

;et quod justum

fuerit dabo vobis.

y . Dominus regit me;

et

nihil mihi deerit :

1^7.In loco pascuae ibi me

collocavit.

AD NONAM.

Antiph. Quid hie statis tota

die otiosi ? responderunt : Quianemo nos conduxit.

y. Ab occultis meis mundame Domine :

ty. Et ab alienis parce servo

tuo.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Sanctum et terribile nomen ejus : ini-

tium sapientiae timor Domini.Ad Magnificat A ntiph. Cum

sero factum esset, dixit Dominusvineae procuratori suo : Vocaoperarios, et redde illis merce-

dem, incipiens a novissimis usquead primos. Sic erunt novissimi

Page 104: Colbertine Breviary

DOMINICA SEXAGESIMAL.

primi, et primi novissimi : multi

enim sunt vocati, pauci vero

electi.

DOMINICA SEXAGESIMALS.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalmos. Ves-

pertina oratio. Hymnus, et Ver-

siculns, ut ,tn Communi per annum. 124. <2i)>.

Ad Magnificat Antiph. Lib-

enter gloriabor in infirmitatibus

meis, ut inhabitet in me virtus

Christi.

Oratio. Deus qui conspicis.ut infra ad Laudes.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Praeoccupemus

faciem Domini in confessione, et

in psalmis jubilemus ei.

Antiph. Miserere mei Do-

mine, quoniam infirmus sum :

sana me Domine, quoniam con-

turbata sunt ossa mea.Non dicitur Te Deum.

AD LAUDES.Ad Psalmos Antiph. Scitote

quoniam Dominus ipseest Deus ;

ipse fecit nos, et non ipsi nos.

Ad Benedictus Antiph. Exiit

qui seminat, seminare semensuum

;et dum seminat, aliud

cecidit secus viam, et conculca-tum est, et volucres caeli come-derunt illud.

Oratio.

T^\Eus qui conspicis, quia ex-

*

nulla nostra actione confidi-

mus, concede propitius, ut contra adversa omnia Doctoris gentium protectione muniamur : PerDominum nostrum, etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Aliud cecidit suprapetram, et natum aruit, quia nonhabebat humorem.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 8.

T N illo tempore : Cum turba**

plurima convenirent, et decivitatibus properarent ad Je-sum

;dixit per similitudinem :

Exiit qui seminat, seminare se

men suum. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Hom. 15. in Evang. hab. in

basil. S. Pauli, Dominica in

Sexag.

LEctiosancti Evangelii, quam

modo, fratres charissimi,

audistis, expositione non indiget,sed admoriitione. Quam enim

per sernetipsam Veritas exposuit,hanc discutere humana fragilitas

non praesumit. Sed est quodsollicite in hac ipsa expositionedominica pensare debeamus :

quia si nos vobis semen,verbum

; agrum, mundum;

volucres, daemonia; spinas,

divitias significare diceremus;

ad credendum nobis, mensforsitan vestra dubitaret. Undeet idem Dominus per semetipsumdignatus est exponere quoddicebat

;ut sciatis rerum signi-

ficationes quaerere in iis etiam,

quae per semetipsum noluit

explanare. Exponendo ergo

quod dixit, figurate se loquiinnotuit : quatenus certos vos

redderet, cum vobis nostra

fragilitas verborum illius figuras

aperiret. Quis enim mihi

Page 105: Colbertine Breviary

DOMINICA QUINQUAGESIM&. 57'

unquam crederet, si spinasdivitias interpretari voluissem

;

maxime cum illae pungant, istae

delectent ? et tamen spinae sunt;

quia cogitationum suarum punc-tionibus mentem lacerant

;et

cum usque ad peccatum pertra-

hunt, quasi inflicto vulnere

cruentant. Quas bene hoc in

loco, alio Evangelista attestante,

nequaquam Dominus divitias,

sed fallaces divitias, appellat.Fallaces enim sunt, quae nobis-

cum diu permanere non possunt :

fallaces sunt, quae mentis nostrae

inopiam non expellunt. Solae

autem divitiae veras sunt, quaenos divites virtutibus faciunt. Si

ergo, fratres charissimi, divites

esse cupitis ;veras divitias

amate : si culmen veri honoris

quaeritis ;ad caeleste regnum

tendite : si gloriam dignitatumdiligitis ;

in ilia superna Ange-lorum curia adscribi festinate.

Verba Domini, quae aure per-

cipitis, mente retinete. Cibus

enim mentis est sermo Dei : et,

quasi acceptus cibus stomacho

languente rejicitur, quando audi-

tus sermo in ventre memoriaenon tenetur. Sed quisquis ali-

menta retinet, hujus profecto vita

desperatur.

AD TERTIAM.

Antiph. Cecidit aliud inter

spinas ;et simul exortae spinae

suffocaverunt illud.

y. Ego dixi, Domine miserere

mei,

K?. Sana animam meam, quiapeccavi tibi.

AD SEXTAM.

Antiph. Et aliud cecidit in

terram bonam;

et attulit fruc-

tum, aliud centesimum, aliud

sexagesimum.y. Dominus regit me, et nihil

mihi deerit :

ty. In loco pascuae ibi mecollocavit.

AD NONAM.

Antiph, Haec dicens Jesusclamabat : Qui habet aures

audiendi, audiat.

y. Ab occultis meis mundame Domine :

ty. Et ab alienis parce servo

tuo.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psahnos Antiph. Sanctum et terribile nomen ejus ;

initium sapientiae timor Domini.Ad Magnificat Antiph. Vobis

datum est nosse mysteriumregni Dei : illis autem qui foris

sunt, in parabolis omnia fiunt.

DOMINICA QUINQUA-

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

A ntiphona ad Psalmos. Ves-

pertina oratio. Hymnns,Versiculus, ut in Comm. perannum. 124. <^2i)>.

Ad Magnificat Antiph. Si

distribuero in cibos pauperumomnes facultates meas, et si

tradidero corpus mtum ita ut

ardeam;charitatem autem non

habuero : nihil mihi prodest.Oratio. Preces nostras. ut

infra ad Laudes.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Praeoccupe-mus faciem Domini in

Page 106: Colbertine Breviary

DOMINICA QUINQUAGESIALE.

confessione, et in psalmisjubilemus ei.

Antiph. Miserere mei Domine,quoniam infirmus sum ;

saname Domine, quoniam contur-

bata sunt ossa mea.Non dicitur Te Deum.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Scitote

quoniam Dominus ipse est

Deus : ipse fecit nos, et non

ipsi nos.

Ad Benedictus Antiph. Ecceascendimus Jerosolymam, et

consummabuntur omnia quae

scripta sunt de Filio hominis :

tradetur enim gentibus, et

illudetur, et flagellabitur, et

conspuetur ;et postquam

flagellaverint, Occident eum;

et tertia die resurget.

Oratio.

TDReces nostras, quaesumus,* Domine clementer exaudi

;

atque a peccatorum vinculis

absolutes, ab omni nos adversi-

tate custodi : Per Dominumnostram etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Ipsi nihil horumintellexerunt

;et erat verbum

istud absconditum ab eis.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 18.

T N illo tempore : Assumpsit-1

Jesus duodecim, et ait illis :

Ecce ascendimus Jerosolymam,et consummabuntur omnia quae

scripta sunt per Prophetas deFilio hominis. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papas.

Homil. 2. in Evang. habita in

basil. S. Petri Domin. in Quinq.

T3 Edemptor noster, praevidens-^ ex passione sua discipu-

lorum animos perturbandos, eis

longe ante et ejusdem passionis

pcenam et resurrectionis suae

gloriam praedixit : ut cum eummorientem, sicut praedictum est,

cernerent;etiam resurrecturum

non dubitarent. Sedquiacarnalesadhuc discipuli nullo modovalebant capere verba mysterii,venitur ad miraculum. Anteeorum oculos caecus lumen

recipit : ut qui caelestis mysteriiverba non caperent, eos ad fidem

caelestia facta solidarent. Sedmiracula Domini et Salvatoris

nostri sic accipienda sunt,fratres mei, ut et in veritate

credantur facta, et tamen per

significationem nobis aliud

innuant. Opera quippe ejus et

per potentiam aliud ostendunt,et per mysterium aliud loquun-tur. Ecce enim, quis juxtahistoriam caecus iste fuerit,

ignoramus : sed tamen quid per

mysterium significet, novimus.

Caecus quippe, est genushumanum, quod in parente

primo a paradisi gaudiis ex-

pulsum, claritatem supernaelucis ignorans, damnationis suae

tenebras patitur. Sed tamen

per Redemptoris sui praesentiamilluminatur : ut aeternae lucis

gaudia jam per desiderium

videat, atque in via vitae, boni

operis gressus ponat.

Quisque ergo caecitatis suae

tenebras agnoscit, quisquis hoc

quod sibi deest lumen aeterni-

Page 107: Colbertine Breviary

FER1A QUARTA CINERUM. 59

tatis intelligit ;clamet medullis

cordis, clamet et vocibus mentis,dicens

; Jesu, fili David, misereremei. Sed quid, clamante caeco,

subjungitur audiamus. Et qui

praeibant, increpabant eum ut

taceret. Quid autem designantisti qui Jesum venientem praece-

dunt, nisi desideriorum carna-

lium turbas, tumultusque viti-

orum ? qui, priusquam Jesus adcor nostrum veniat, tentationibus

suis cogitationem nostram dissi-

pant, et voces cordis in oration e

perturbant. Sed quid adhuc illu-

minandus iste caecus fecit, audiamus. Sequitur : Ipse vero mul-to magis clamabat, Fili David,miserere mei. Ecce, quern turba

increpat ut taceat, magis ac magis. clamat : quia quanto gravioritumultu cogitationum carnalium

premimur, tanto orationi in-

sistere ardentius debemus.

AD TERTIAM.

Antiph. Bartimaeus caecus,

juxta viam mendicans, coepitclamare

; Jesu, fili David,miserere mei.

y. Ego dixi : Domine misereremei :

R?. Sana animam meam, quiapeccavi tibi.

AD SEXTAM.

Antiph. Qui praeibant, com-minabantur ei ut taceret

; ipsevero multo magis clamabat

;

Fili David miserere mei.

y. Dominus regit me, et nihil

mihi deerit :

R/. In loco pascuae ibi mecollocavit.

AD NONAM.

Antiph. Stans Jesus praecepiteum vocari : et vocant caecum,dicentes ei

; Anima;quior esto :

surge, vocat te.

y. Ab occultis meis mundame Domine :

R7. Et ab alienis parce servo

tuo.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Sanc

tum et terribile nomen ejus :

initium sapientiae timor Domini.Ad Magnificat A ntiph. Dixit

illi Jesus : Respice, fides tua te

salvum fecit. Et confestim vidit ;

et sequebatur ilium magnificansDeum.

FERIA QUARTAin capite jejunii.

Hac die et tribus sequentibus

Officium fit ut in Coinmuni perannum, exceptis Us qua; sequuntur.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Cum

jejunatis ;nolite fieri, sicut hy-

pocritae, tristes.

Deinde dicuntur Preces, ut in

Coinmuni Quadragesima. 131.

Oratio.

"DRaesta Domine fidelibus tuis,

ut jejuniorum venerandasolemnia et congrua pietate sus-

cipiant, et secura devotione per-currant : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secundumMatthaeum. Cap. 6. (v. i6-2i>.T N illo tempore : Dixit Jesus-^

discipulis suis: Cum jejunatis

Page 108: Colbertine Breviary

6o FEKIA QUINTA POST C1NEKES.

... Ubi e.st enim thesaurus tuus,

ibi est et cor tuum.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. The-saurizate vobis thesauros in caelo,

ubi nee aerugo nee tinea de-

molitur.

Oratio.

T Nclinantes se, Domine, majes-* tati tuae propitiatus intende;ut qui divino munere sunt refecti,

caelestibus semper nutriantur

auxiliis : Per Dominum nostrumetc.

FERIA OUINTA

post Cineres,

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Ac-

cessit ad Jesum Centurio roganseum et dicens ; Domine, puermeus jacet in domo paralyticus,et male torquetur : Et ait illi

Jesus ; Ego veniam, et curaboeum.

Deinde dicuntur Preces, ut in

Communi Quadragesima. 131.

<27>-

Oratio.

us qui culpa offenderis,

poenitentia placaris; preces

populi tui propitius respice ;et

flagella iracundiae tuae, quae propeccatis nostris meremur, averte:

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

diim Matthaeum. 6/.8.<V.5-i3>.

T N illo tern pore : Cum introisset

Jesus Capharnaum ... Etsanatus est puer in ilia hora.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Domine, non sum dignus ut intres

sub tectum meum : sed tantumdie verbo

;et sanabitur puer

meus.

Oratio.

T3Arce Domine, parce populo-^ tuo ; ut dignis flagellationi-bus castigatus, in tua miseratione

respiret : Per Dominum nostrumetc.

FERIA SEXTA

post Cineres.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antipli. Dili-

gite inimicos vestros;benefacite

his qui oderunt vos;

et orate

pro persequentibus et calumnian-tibus vos.

Deinde dicuntur Preces, ut in

Communi Ouadragesimce. 131.

<27>-

Oratio.

T Nchoata jejunia, quaesumus,* Domine benigno favore

prosequere : ut observantiam,

quam corporaliter exhibemus,mentibus etiam sinceris exercere

valeamus : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 5. <^v. 43-Cap. 6. v. 4^>.

INillo tempore, Dixit Jesus

discipulis suis. Audistisquiadictum est : Diliges proximumtuum . . . qui videt in ab-

scondito, reddet .tibi.

Page 109: Colbertine Breviary

DOMINICA PRIMA QUADRAGESIMA. 61

AD VESPERAS.

Ad Magn ificat A ntiph. Cumfacis eleemosynam, nesciat sinis-

tra tua quid faciat dextera tua.

Oratio.

TUereDomine populum tuum,

et ab omnibus peccatisclementer emunda : quia ei nulla

nocebit adversitas, si nulla ei

dominetur iniquitas : Per Domi-num nostrum etc.

SARBATO

post Cineres.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Con-fidite : ego sum

;nolite timere.

Deinde dicuntur Preces, ut in

Communi Quadragesima. 131.

<27>-

Oratio.

ADestoDomine supplication-

ibus nostris;

et concedeut hoc solemne jejunium, quodanimabus corporibusque curan-

dis salubriter institutum est,

devoto servitio celebremus. PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Marcum. Cap. 6. <(v. 47-56^.T N illo tempore: Cum seroesset-*- factum . . . Et quotquot tange-bant eum, salvi fiebant.

DOMINICA I. QUADRAGESIMA.Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Exhor-tamus vos ne in vacuum gratiam

Dei recipiatis : ait enim;

Tempore accepto exaudivi te,

et in die salutis adjuvi te.

Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. 1 1 1. <i i>.

Hymnus. Audi benigne Con-ditor. ut in Communi Quadragesima. 132. <28)>.

y. Angelis suis Deus man-davit de te,

ty. Ut custodiant te in

omnibus viis tuis.

Ad Magnificat Antiph. Eccenunc tempus acceptabile, ecce

mine dies salutis : in his ergodiebus exhibeamus nosmetipsossicut Dei ministros, in multa

patientia, in jejuniis, in vigiliis,.

in charitate non ficta.

Oratio. Deus qui Ecclesiam.ut infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Comm. perannum.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Adoremus, et

procidamus ante Deum; plore-

mus coram Domino, qui fecit

nos.

Hymnus. Ex more, ut in

Communi Quadragesima. 1 30.

<26>.

Antiph. Ecce in die jejuniivestri invenitur voluntas vestra,et omnes debitores vestros

repetitis : ecce ad lites et

contentiones jejunatis : Num-quid tale est jejunium quodelegi ?

Psalmi de Matutino Dominica,ut in Psalterio.

y. Ipse liberavit me de laqueo-

venantium,

ty. Et a verbo aspero.

Page 110: Colbertine Breviary

62 DOMINICA PRIMA QUADRAGESIMAL.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Hoc est

jejunium quod elegi : frangeesurient! panem.tuum, et egenos

vagosque indue in domum tuam :

cum videris nudum, operi eum.Psalmi de Laudibus Dominica,

lit in Psalterio.

Hymnus. O Sol salutis. ut in

Communi Quadragesima. 1 30.

<26>.V. Angelis suis Deus man-

davit de te,

ty. Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Benedictus Antiph. Jesus

plenus Spiritu sancto regressusest a Jordane ;

et agebatur a

spiritu in desertum.

Oratio.

DEus qui Ecclesiam tuamannua quadragesimali ob-

servatione purificas, praestafamiliae tuae, ut quod a te

obtinere abstinendo nititur, hoc

bonis operibus exequatur : Per

Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Erat in deserto quad -

raginta diebus et quadragintanoctibus ; et tentatus est a

Satana : eratque cum bestiis,

et nihil manducavit in diebus

illis.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 4.

INillo tempore : Jesus ductus

est in desertum a Spiritu, ut

tentaretur a diabolo : et cumjejunasset quadraginta diebuset quadraginta noctibus, posteaesuriit. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papas.

Homil. 1 6. in Evang. habita in

basil. S. loann. Lateran.

Dom. j. Quadrag.Ubitari a quibusdam solet,

a quo spiritu ductus sit

Jesus in desertum, propter hoc

quod subditur, Assumpsit eumdiabolus in sanctam civitatem

;

et rursum, Assumpsit eum in

montem excelsum valde. Sedvere et absque ulla quaestione,convenienter accipitur, ut asancto Spiritu in desertumductus credatur

;ut illuc eum

suus spiritus duceret, ubi huncad tentandum malignus spiritusinveniret. Sed ecce

;cum

dicitur Deus homo vel in

excelsum montem, vel in sanctam civitatem a diabolo assump-tus

;mens refugit credere,

humanae hoc audire aures

expavescunt : cum tamen nonesse incredibilia ista cognos-cimus, si in illo et alia facta

pensamus. Certe iniquorumomnium caput diabolus est : et

hujus capitis membra suntomnes iniqui. An non diaboli

membrum fuit Pilatus ? an nondiaboli membra Judaei per-

sequentes, et milites crucifigentes

Christum, fuerunt? Quid ergomirum, si se ab illo permisit in

montem duci, qui pertulit etiama membris illius crucifigi ? Nonest ergo indignum Redemptorinostro quod tentari voluit, quivenerat occidi. Justum quippeerat, ut sic tentationes nostras

Page 111: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PRIMAM QUADRAGESIMA.

suis tentationibus vinceret. sicut

mortem nostram venerat sua

morte superare. Sed sciendumnobis est, quia tentatio tribus

modis agitur ; suggestione,

delectatione, et consensu. Etnos cum tentamur, plerumquein delectationem, aut etiam in

consensum labimur : quia de

earn is peccato propagati, in

nobis ipsis etiam gerimus undecertamina toleremus. Deus vero,

qui in utero virginis incarnatus,

in mundum sine peccato venerat,

nihil contradictionis in semetipsotolerabat.

fTentari ergo per

suggestionem potuit ;sed ejus

mentem peccati delectatio nonmomordit. Atque ideo omnisdiabolica ilia tentatio foris, non

intus, fuit.

AD TERTIAM.

Antiph. Non in solo panevivit homo, sed in omni verbo

quod procedit de ore Dei.

y. Susceptor meus es tu et

refugium meum :

ty. Deus meus, sperabo in

eum.

AD SEXTAM.

Antiph. Non tentabis Domi-num Deum tuum.

y. Scapulis suis obumbrabittibi :

ty. Et sub pennis ejus spera-bis.

AD NONAM.

AntipJi. Dominum tuum ador-

abis, et illi soli servies.

^. Scuto circumdabit te veri-

tas ejus :

ty. Non timebis a timore noc-

turno.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Excelsus

super omnes gentes Dominus :

et super caelos gloria ejus.

Hymnus. Audi benigne con-

ditor, lit in Communi Quadragesima. 132. <28)>.

y. Angelis suis Deus manda-vit de te,

fy Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Magnificat Antiph. Con-summata omni tentatione, dia-

bolus recessit ab eo usque ad

tempus ;et ecce Angeli acces-

serunt, et ministrabant ei.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.IN FERIIS QUADRAGE-

sima, Officium fit, ut in Communi

Quadragesima, (1 30.) <26>.

prater ea qua singulis Feriispro-

pria sunt.

FERIA SECUNDA.AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Venite

benedicti Patris mei; percipite

regnum quod vobis paratum est

ab origine mundi.

Oratio.

/"^Onverte nos Deus salutaris^ noster;

et ut nobis jeju-

nium quadragesimale proficiat,

mentes nostras caelestibus instrue

disciplinis ;Per Dominum nos

trum etc.

AD PRIM AM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 25.

IN illo tempore : Dixit Jesus

discipulis suis. Cum vene-

Page 112: Colbertine Breviary

64 IMRA HEBDOMADAM PRIMAM QUADRAGESIMA?.

rit filius hominis in majestatesua . . . justi autem in vitam

aeternam.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quoduni ex minimis meis fecistis, mini

fecistis;dicit Dominus.

Oratio.

A Bsolve, quaesumus, Domine** nostrorum vincula pecca-torum

;et quicquid proeis mere-

mur, propitiatus averte: PerDominum nostrum Jesum Chris

tum Filium tuum, qui tecumvivit et regnat in unitate Spiri-tus sancti Deus, per omniasaecula saeculorum. Resp.Amen.

FERIA TERTIA.

AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. In-

travit Jesus in templum Dei;et

ejiciebat omnes vendentes et

ementes in templo : et mensas

nummulariorum, et cathedras

vendentium columbas evertit.

Oratio.

"D Espice Domine familiam^ tuam;

et praesta ut apudte mens nostra tuo desiderio

fulgeat, quae se carnis macera-tione castigat : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti EvangeliisecundumMatthaeum. Cap. 21. <(v. ii-i7>.

T N illo tempore : Cum intrasset-*-

Jesus Jerosolymam, ... abiit

foras extra civitatem in Bethan-iam : ibique mansit.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Atitipli. Ac-cesserunt ad Jesum caeci et

claudi in templo. et sanavit eos.

Oratio.

A Scendant ad te, Domine,**preces nostrae

;et ab

Ecclesia tua cunctam repelle

nequitiam : Per Dominum nos

trum etc.

FERIA QUARTAQuatuor Temporum.

AD LAUDES.AdBenedictus A ntipli. Genera-

tio haec prava et perversa signumquaerit : et signum non dabitur

ei, nisi signum Jonae Prophetae.

Oratio.

OReces nostras, quaesumus^ Domine, clementer exaudi;

et contra cuncta nobis adver-

santia dexteram tuae majestatisextende: Per Dominum nostrum

Jesum Christum Filium tuum,

qui tecum vivit et regnat in

unitate Spiritus sancti Deus,

per omnia saecula saeculorum.

Resp. Amen.

AD PRIMAM.Lectio de Hoinilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 12.

INillo tempore, Responderunt

Jesu quidam de Scribis et

Pharisaeis. dicentes : Magister,volumus a te signum videre. Et

reliqua.

Homilia Sancti JoannisChrysostomi.

In MattJi. Hom. 43.

SIcutJonas fuit in ventre ceti

tribus diebus et tribus nocti-

Page 113: Colbertine Breviary

INfRA HEBDOMADAM PRIMAM QUADRAGESIMAL.

bus, sic erit filius horninis in cordeterrae tribus diebus et tribus noc-

tibus. Christus, ne verba ejusiliuderent, non dixit manifesto se

resurrecturumf, sed id tantumoccultius tetigit, ut praesentia

ejus non ignorarentf ; quae ipsosadeo non fugit, ut postea Pilato

assererent quia ille seductor dixit,

Post tres dies resurgam : quodcerte Discipuli ejus tanquamrudiores non intellexerunt.

Quocirca Scribae et Pharisaei

sua ipsorum sententia condem-nati esse videntur. Adverteautem quomodo quamvis oc-

culte, significanter tamen illud

dixit. Non enim ait, In terra;

sed, in corde terrae : ut et sepul-crum denotet, et nemo apparen-tiarn fuisse suspicetur. Tribusautem diebus mortuus esse voluit,

ut nemo mortuum esse ambi-

geret. Non enim cruce solum et

visu omnium qui tune aderant,veriim etiam dierum numeromortem confirmat. Nam etsi

universa futura tempora resur-

rectioni testatura erant;tamen

si tune non multa morti attestata

fuissent, potuisset dubitari :

morte autem non credita,

resurrectionis mysterium vacilla-

bat. Ideo mortem suam voca-

vit signum ;et nisi crucifixus

fuisset, signum hoc datum nonesset. Ob id figuram ipsam in

medium adduxit, ut veritas

crederetur. Etenim, die mihi,

quaeso ;Putasne Jonam in ventre

ceti iictitie tantum fuisse? Id

quidem dicere non potes : quarenee Christum in corde terrae

fuisse negandum tibi est : nonenim fieri potest, ut cum veri-

tatis figura procul est a figmento,COLBERT.

veritas ipsa falsa imagine invol-

vatur. Idcirco utique, et in

mysteriis, et in baptismate, et in

ceteris omnibus, mortem ipsiusannunciamus.

Viri Ninivitae surgent et con-

demnabunt generationem hanc.

Sicut Ninivitae Judaeos condem-nabunt

;sic muJti qui nunc in-

feriores nobis videntur, nos con-

demnabunt. Veniat in mentem

quanta erit ilia condemnatio, ut

incipiamus aliquando ad veramaccedere poenitentiae januam.Mihi haec ipsi dico, me ipsumprimo exhortor. Capiamus iter

angustum. Usquequo delicia-

bimur ? usquequo degemusotiose, ridentes et oscitantes?

Non sumus adhuc satiati

desidia et procrastinatione ?

Eademne semper erunt ? eademmensa, idem sumptus, eaedem

pecuniae possessiones, construc-

tionesaedium? Ethorum omnium

quis finis? Mors. Quis, inquam,terminus ? Cinis, sepulcrum,vermes. Aliam ergo vivamus

vitam, faciamus de terra caelum,

meliora capessamus ;ut recte

vivendo futura bona conse-

quamur, gratia et misericordia

Domini nostri Jesu Christi, cui

cum Patre et Spiritu sancto sit

gloria et imperium in saecula

saeculorum. Amen.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Qui-

cunque fecerit voluntatem Patris

mei; ipse meus frater, et soror,

et mater est.

MOratio.

Entes nostras, quaesumus,Domine, lumine tuae clari-

F

Page 114: Colbertine Breviary

66 INFRA HEBDOMADAM PKIMAM QUADRAGESIMsE.

tatis illustra;ut videre possimus

quae agenda sunt, et quae recta

sunt agere valeamus : Per Domi-num nostrum etc.

FERIA QUINTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antipli. Mulier

Chananaea clamabat : Miserere

mei fili David;

filia mea malea daemonic vexatur.

Oratio.

T^\Evotionem populi tui, quae-*-^ sumus, Domine, benignusintende : ut qui per abstinentiammacerantur in corpore, per fruc-

tum boni operis reficiantur in

mente : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum. Cap. 15.

<v. 21-28).T N illo tempore : Egressus1

Jesus secessit in partes Tyri... Et sanata est filia ejus ex ilia

hora.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

mulier, magna est fides tua : fiat

tibi sicut petisti.

Oratio.

"T^Ajquaesumus, Domine, popu-*-* lis Christianis et quae profi-tentur agnoscere ;

et caeleste

munus diligere, quod frequen-tant : Per Dominum nostrumetc.

FERIA SEXTA

Quatuor temporum.AD LAUDES.

AdBenedictusAntiph. AngelusDomini descendebat secundum

tempus in piscinam ;et move-

batur aqua : et qui prior descen-

disset, sanus fiebat a quacunquedetineretur infirmitate.

Oratio.

to Domine propitius plebituae

;et quam tibi facis

esse devotam, benigno refove

miseratus auxilio : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. Cap. 5.

T N illo tempore : Erat dies- festus Judaeorum ;

et ascen-dit Jesus Jerosolymam. Etreliqua.

Homilia S. Ambrosii EpiscopiLib. de initiand. Cap. 4.

in gratia baptizatus es, in

nomine Trinitatis confes-

sus es Patrem;

recordare quidfeceris : confessus es Filium,confessus es Spiritum sanctum.Tene ordinem rerum in hac fide,

mundo mortuus es, et Deoresurrexisti. Et quasi in illo

mundi es consepultus elemento.Peccato mortuus, ad vitam es

resuscitatus aeternam. Crede ergoquia non sunt vacuae aquae. Ideotibi dictum est quia AngelusDomini descendebat secundumtempus in natatoriam, et move-batur aqua ;

et qui prior descen-disset in natatoriam postcommotionem aquae, sanusfiebat a languore quocunquetenebatur. Haec piscina in

Hierosolymis erat, in qua unusannuus sanabatur. Sed nemo

Page 115: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PRIMAM QUADRAGESIMA'.

ante sanabatur quam descen-

disset Angelus. Ut esset

indicium quia descendebat Angelus, movebatur aqua propterincredulos. Illis signum ; tibi

fides. Illis, Angelus descendebat:

tibi, Spiritus sanctus. Illis,

creatura movebatur; tibi, Christus

operatur, ipse Dominus creaturae.

Tune curabatur unus;

nuncomnes sanantur, aut certe unussolus populus Christianus.

Ergo et ilia piscina in figura ;

ut credas quia in hunc fontem vis

divina descendit. Denique para-lyticus ille expectabat hominem.

Quern ;nisi ilium Dominum

Jesum natum ex Virgine, cujusadventu jam non umbra sanaret

singulos, sed veritas universes?Iste est ergo qui expectabaturut descenderet, de quo dixit DeusPater ad Joannem Baptistam :

Super quem videris Spiritumdescendentem de caelo et man-entem super eum, hie est qui

baptizat in Spiritu sancto. Dequo testificatus est Joannes, di-

cens : Quia vidi Spiritum des

cendentem de caelo quasi co-

lumbam, et manentem supereum.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quime sanum fecit, ille mihi dixit

;

Tolle grabatum tuum, et am-bula.

Oratio.

EXaudinos, misericors Deus,

et mentibus nostris gratiaetuae lumen ostende. Per Dominum nostrum etc.

SABBATO

Quatuor temporum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Suntde hie stantibus, qui non gusta-bunt mortem, donee videant

Filium hominis in regno suo.

Oratio.

pOpulum tuum, quaesumus,* Domine, propitius respice,

atque ab eo flagella tuae iracun-

diae clementer averte : Per Dominum nostrum, etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 17.

T N illo tempore : Assumit^

Jesus Petrum, et Jacobum, et

Joannem fratrem ejus : et ducit

illumf in montem excelsum seor-

sum. Et reliqua.

Homilia sancti Leonis Papae.

Horn, de Transf. Domini.

Vangelica lectio, quae peraures

corporis interiorem men-tiumnostrarum pulsavitauditum,ad magni sacramenti nos intelli-

gentiam vocat : quam, aspirante

gratia Dei, facilius assequamur,si considerationem nostram adea quae pau!6 superius sunt nar-

rata referamus. Salvator enimhumani generis Jesus Christus,condens earn fidem, quae et im-

pios ad justitiam, et mortuosrevocat ad vitam, ad hoc disci-

pulos suos doctrinae monitis, et

operum miraculis imbuebat, ut

idem Christus, et unigenitus Dei,et hominis Filius, crederetur.

Nam unum horum sine altero

F 2

Page 116: Colbertine Breviary

68 DOMINICA SECUNDA QUADRAGESIMA.

non proderat ad salutem : et

asqualis erat periculi, DominumJesum Christum, aut Deum tan-

tummodo sine homine, aut sine

Deo solum hominem, credidisse;

cum utrumque esset pariter con-

fitendum : quia sicut Deo vera

humanitas, ita homini inerat

vera divinitas. Ad confirman-

dam ergo hujus fidei saluberri-

mam cognitionem interrogaverat

discipulos suos Dominus, inter

diversas aliorum opiniones quid

ipsi de eo crederent, quidve sen-

tirent. Ubi Petrus Apostolus,

per revelationem summi Patris

corporea superans, et humanatranscendens, vidit mentis oculis

filium Dei vivi, et confessus est

gloriam Deitatis; quia non ad

solam respexit substantiam car-

nis et sanguinis : tantumque in

hac fidei sublimitate complacuit,ut beatitudinis felicitate dona-

tus, sacram inviolabilis petrae

acciperet firmitatem : superquamfundata Ecclesia, portis inferi et

mortis legibus praevaleret : nee

in solvendis aut ligandis quorum-cunque causis, aliud ratum esset

in caelo, quam quod Petri sedis-

set arbitrio. Haec autem, di-

lectissimi, laudatae intelligentiaecelsitudo instruenda erat deinferioris substantial sacramento :

ne apostolica fides, ad gloriamconfitendae in Christo Deitatis

evecta, infirmitatis nostrae recep-tionem indignam impassibili Deo

atque incongruam judicaret ;et

ita jam in Christo humanamcrederet glorificatam esse natu-

ram,ut nee supplicio possit affici,

nee morte dissolvi. Et ideo

dicente Domino quod oportereteum ire Jerosolymam, et multa

pati a senioribus et Scribis ac

principibus sacerdotum, et occidi,

et tertia die resurgere, cum beatus

Petrus, qui superno illustratus

lumine, deardentissima Filii Deiconfessione fervebat, contumelias

illusionum et crudelissimae mortis

opprobrium religioso, ut putabat,et libero fastidio respuisset,

benigna a Jesu increpatione cor-

reptus, et ad cupiditatem parti-

cipandae cum eo passionis ani-

matus est.

DOMINICA II. QUADRAGESIMA.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Haec est

voluntas Dei, sanctificatiovestra:

ut abstineatis vos a fornicatione,

ut sciat unusquisque vestrum vas

suum possidere in sanctificatione

et honore, non in passione de-

siderii, sicut et gentes quae

ignorant Deum.Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. 1 1 1. <i i>.

Hymnus. Audi benigne con-

ditor, ut in Communi Quadragesima. 132. <28>.

y. Angelis suis Deus manda-vit de te,

R7. Ut custodiantte in omnibusviis tuis.

Ad Magnificat Antiph. Ne

quis supergrediatur neque cir-

cumveniat in negotio fratrem

suum : quoniam vindex est Dominus de his omnibus.

Oratio. Deus qui conspicis.

ut infra ad Laudes.

Page 117: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA QUADRAGES1MM. 69

AD COMPLETORIUM.Otnnia ut in Communi per

annum,

AD MATUTINUM.Invitatorium et Hymnus, ut in

Communi Quadragesima. 1 30.

<27>-

AntipJi. Non tardes converti

ad Dominum, et ne differas dedie in diem : subito enim veniet

ira illius, et in tempore vindictae

disperdet te.

y. Ipse liberavit me de la-

queo venantium,

ty. Et a verbo aspero.Lectioms de Scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.

AdPsalmos A ntiph. Scito et

vide quia malum et amarum est

reliquisse te Dominum Deumtuum, et non esse timorem mei

apud te;

dicit Dominus Deusexercituum.

Hymnus et Versiculus, ut in

Communi Quadragesima. 1 30.

<27>-Ad Benedictus Antipli. As-

sumpsit Jesus Petrum et

Jacobum, et Joannem fratrem

ejus, et duxit illos in montemexcelsum seorsum, ettransfigura-tus est ante eos.

Oratio.

Eus, qui conspicis omni nos

virtute destitui, interius ex-

teriusque custodi ;ut ab omni

bus adversitatibus muniamur in

corpore, et a pravis cogitationi-bus mundemur in mente : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Ecce duo viri loque-bantur cum illo (erant autem

Moyses et Elias visi in majestate)et dicebant excessum ejus, quemcompleturus erat in Jerusalem.

Lectio de Homilia,

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 17.

INillo tempore, Assumit

Jesus Petrum, et Jacobum, et

Joannem fratrem ejus : et ducit

ilfos in montem excelsum seor

sum, et transfiguratus est ante

eos. Et reliqua.

Homilia Sancti Leonis

Papae.

Vnde supra.

A Ssumpsit Jesus Petrum,** Jacobum, et fratrem ejus

Joannem ;et conscenso cum eis

seorsum monte praecelso, clarita-

tem suae glorias demonstravit :

quia licet intellexissent in eo

majestatem Dei, ipsius tamen

corporis, quo divinitas tegebatur,

potentiam nesciebant. Et ideo

proprie signanterque promiserat

quosdam de astantibus discipulisnon prius gustare mortem quamviderent filium hominis venien-

tem in regno suo, id est, in regia

claritate, quam spiritaliter adnaturam suscepti hominis perti-

nentem, his tribus viris voluit

esse conspicuam. Nam illam

ipsius Deitatis ineffabilem et in-

accessibilem visionem, quae in

aeternam vitam mundis corde

servatur, nullo modo mortali ad-

huc carne circumdati intueri po-terant et videre. Dicente Patre,

Hie est films meus dilectus, in

Page 118: Colbertine Breviary

DOMINICA SECUNDA QUADRAGESIMA.

quo mihi bene complacui, ipsumaudite : nonne evidenter auditum

est, Hie est filius meus, cui ex meet mecum esse sine tempore est ?

quia nee genitor genito prior, nee

genitus est genitore posterior.Hie est filius meus dilectus,

quem a me non separat Deitas,non dividit potestas, non dis-

cernit aeternitas. Hie est filius

meus;non adoptivus, sed pro-

prius ;non aliunde creatus, sed

ex me genitus : nee de alia na-

tura mihi factus comparabilis, sed

de mea essentia mihi natus asqua-lis. Hie est filius meus, per

quem omnia facta sunt, et sine

quo factum est nihil : qui omnia

quaefacio, similiterfacit; et quid-

quid operor, inseparabiliter mecum atque indifferenter operatur.Hie est filius meus, qui earn,

quam mecum habet aequalitatem,non rapina appetiit, nee usurpa-tione praesumpsit ;

sed manensin forma glorias meae, ut ad repa-randum genus humanum ex-

equeretur commune consilium,

usque ad formam servilem incli-

navit incommutabilem Deitatem.Hunc ego, in quo mihi per omniabene complaceo, et cujus praedi-catione manifestor, cujus humili-

tate clarificor, incunctanter audite : quia ipse est veritas et vita,

ipse virtus mea atque sapientia.

AD TERTIAM.

Antiph. Domine, bonum est

nos hie esse : si vis, faciamus hie

tria tabernacula, tibi unum, Moy-si unum, et Eliae unum.

y. Susceptor meus es tu et

refugium meum :

ty. Deus meus, sperabo in

eum.

AD SEXTAM.

Antiph. Hie est filius meusdilectus : ipsum audite.

y. Scapulis suis obumbrabittibi :

ty. Et sub pennis ejus spera-bis.

AD NONAM.

Antiph. Audientes discipuliceciderunt in faciem suam, et

timuerunt valde : et accessit

Jesus, et tetigit eos, dixitque

eisj Surgite, nolite timere.

y. Scuto circumdabit te veri

tas ejus :

fy Non timebis a timore noc-

turno.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos A ntiph. Excelsus

super omnes gentes Dominus;

et super caelos gloria ejus.

Hymnus et Versiculus, ut in

Cominuni Quadragesima. 132.

<28>.Ad Magnificat Antiph. Ne-

mini dixeritis visionem, doneeFilius hominis a mortuis resur-

gat.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi per annum.

FERIA SECUNDA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Egoprincipium, qui et loquor vobis.

Oratio.

PRaesta,quaesumus, omnipo-

tens Deus, ut familia tua,

quae se, affligendo carnem, abalimentis abstinet

;sectando jus-

titiam, a culpa jejunet: Per Domi-num nostrum etc.

Page 119: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM SECUNDAM QUADRAGESIMAL. 71

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 8. <v.

21-29).T N illo tempore : Dixit Jesus* turbis Judaeorum : Ego vadoet quasretis me...quae placitasunt ei, facio semper.

An VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Qui

me mi sit, mecum est, et non

reliquit me solum; quia quae

placita sunt ei, facio semper.

Oratio.

Xaudi, quaesumus, Domine

gemitum populi tui suppli-cantis : et qui de meritorum

qualitate diffidimus, non judi-cium sed misericordiam consequimereamur : Per Dominum nos

trum etc.

FERIA TERTIA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Unusest magister vester Christus.

Oratio.

PErfice,quaesumus, Domine,

benignus in nobis obser-

vantiae sanctae subsidium ; ut

quae te auctore facienda cognovi-mus, te operante impleamus :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

diim Matthaeum. Cap. 23.

T N illo tempore : Locutus est*

Jesus ad turbas et ad discipu-los suos, dicens : Super cathe-

dram Moysi...qui se humilia-

verit, exaltabitur.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quimajor est vestrum, erit ministervester : qui autem se exaltaverit,humiliabitur

;et qui se humilia-

verit, exaltabitur.

Oratio.

TDRopitiare Domine supplica-* tionibus nostris, et animarumnostrarum medere languoribus ;

ut remissione percepta, in tua

semper benedictione laetemur :

Per Dominum nostrum etc.

FERIA QUARTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Tra-dent eum gentibus ad illuden-

dum, et flagellandum, et cruci-

figendum ;et tertia die resurget.

Oratio.

pOpulum tuum, quaesumus* Domine, propitius respice :

et quos ab escis carnalibus praeci-

pis abstinere, a noxiis quoquevitiis cessare concede : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 20.

<. 17-28).

T N illo tempore : Ascendens*-

Jesus Jerosolymam ... re-

demptionem pro multis.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quivoluerit inter vos primus esse,

erit vester servus : sicut Filius

hominis non venit ministrari ;

sed ministrare, et dare animamsuam, redemptionem pro multis.

Page 120: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM SECUNDAM QUADRAGESIMAL.

Oratio.

innocentiae restitutor et

amator, dirige ad te tuorumcorda servorum

;ut spiritus tui

fervore concepto, et in fide

inveniantur stabiles, et in opereefficaces : Per Dominum nostrum etc.

FERIA QUINTA AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Pater

Abraham miserere mei;et mitte

Lazarum, ut intingat extremumdigiti sui in aquam, ut refrigeret

linguam meam, quia crucior in

hac flamma.

Oratio.

TDRaesta nobis, quaesumusA Domine, auxilium gratisetuae

;ut jejuniis et orationibus

convenienter intend, liberemurab hostibus mentis et corporis :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 16. <(y.

I9-3O-T N illo tempore : Ait Jesus* Pharisaeis : Homo quidamerat dives ... neque si quis exmortuis resurrexerit, credent.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Fili,

recordare quia recipisti bona in

vita tua, et Lazarus similiter

mala;

nunc autem hie con-

solatur, tu vero cruciaris.

Oratio.

A Desto Domine famulis tuis,* et perpetuam benignitatemlargire poscentibus ;

ut iis quite auctore et gubernatoregloriantur, et congregata re-

staures, et restaurata conserves :

Per Dominum nostrum etc.

FERIA SEXTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Au-feretur a vobis regnum Dei, et

dabitur genti facienti fructus

ejus.

Oratio.

A, quaesumus, omnipotensDeus, ut sacro nos puri-

ficante jejunio, sinceris mentibusad sancta ventura facias per-venire : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthasum. Cap. 21.

<v. 33-46>.

INillo tempore : Dixit Jesus

turbis Judaeorum et Principi-bus sacerdotum : Parabolamaudite: Homo erat paterfamilias... quoniam sicut Prophetameum habebant.

AD VESPERAS.Ad Magnificat A ntiph. O une-

rentes eum tenere, timueruntturbas

; quia sicut Prophetameum habebant.

Oratio.

DA, quaesumus, Domine

populo tuo salutem mentis

et corporis ;ut bonis operibus

inhaerendo, tuae semper virtutis

mereatur protectione defendi :

Per Dominum nostrum etc.

SABBATO AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Pater,

peccavi in caelum et coram te :

jam non sum dignus vocari filius

tuus: fac me sicut unum exmercenariis tuis.

Page 121: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA QUADRAGESIAL-E. 73

Oratio.

A, quaesumus, Domine nos-

tris effectum jejuniis salu-

tarem : ut castigatio carnis

assumpta, ad nostrarum vegeta-tionem transeat animarum : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 15. <(v.

11-32).

T N illo tempore : Dixit Jesus* Pharisaeis et Scribis para-bolam istam : Homo quidamhabuit duos filios ... perierat, et

inventus est.

DOMINICA III. QUADRAGESIMA.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Estote

imitatores Dei, sicut filii charis-

simi;et ambulate in dilectione,

sicut et Christus dilexit nos, et

tradidit semetipsum pro nobis

oblationem et hostiam Deo in

odorem suavitatis.

Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. in. <ii>.

Hymnus. Audi benigne Con-ditor. ut in Communi Quadragesima. 132. <28)>.

^. Angelis suis Deus man-davit de te,

ty. Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Magnificat A ntiph. Eratis

aliquando tenebrae;nunc autem

lux in Domino : ut filii lucis

ambulate;

fructus enim lucis

est in omni bonitate et justitiaet veritate.

Oratio. Quaesumus, omni-

potens Deus. nt infra adLaudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum.

AD MATUTINUM.Invitatorium et Hymnus, ut in

Communi Quadragesima?. 1 30.

Antiph. Pcenitentiam agite ;

et convertimini ad Deum, dignapcejiitentiae opera facientes.

y. Ipse liberavit me de laqueovenantium,

ty. Et a verbo aspero.Lectiones de Scriptura occnr-

rente.

Non dicitur Te Deum laud-

amus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Quammagna misericordia Domini et

propitiatio illius convertentibus

ad se !

Hymnus et Versiculus, ut in

Communi Quadragesima. 1 30.

<27>.Ad Benedictus Antiph. Erat

Jesus ejiciens daemonium;

et

illud erat mutum : et cumejecisset daemonium, locutus est

mutus, et admiratae sunt turbas.

Oratio.

QUaesumus,omnipotens Deus,

vota humilium respice ;

atque ad defensionem nostram,dexteram tuae majestatis ex-

tende: Per Dominum nostrumetc.

Page 122: Colbertine Breviary

74 DOMINICA TEKTIA QUADRAGES1M.-E.

AD PRIMAM.

Antiph. Omne regnum in

seipsum divisum desolabitur, et

domus supra domum cadet.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 11.

INillo tempore: Erat Jesus

ejiciens daemonium, et illud

erat mutum;

et cum ejecisset

daemonium, locutus est mutus, et

admiratae sint turbae. Et reliqua.

Homilia vcnerabilis Bedae

Presbyteri.

/// Luc. Lib. 4. Cap. 48.

DyEmoniacusiste, apud

Matthaeum, non solum

mutus, sed et coecus fuisse nar-

ratur; curatusque dicitur a

Domino, ita ut loqueretur, et

videret. Tria ergo signa simul

in uno homine perpetrata sunt :

coccus videt, mutus loquitur,

possessus a daemone liberatur.

Ouod ct tune quidem carnaliter

factum est, sed et quotidie com-

pletur in conversione credentium;ut expulso primum daemone,fidei lumen aspiciant ;

deindead laudes Dei tacentia priusora laxentur.

Cum immundus spiritus ex-

ierit de homine, perambulat perloca inaquosa. Quamvis sim-

pliciter intelligi possit Dominumhaec ad distinctionem suorum et

satanae operumadjunxisse,tamenet de haeretico quovis, vel schis-

matico, vel etiam malo catholico,

potest non inconvenienter accipi.De quo, tempore baptismatis,

spiritus immundus, qui in eo

prius habitaverat, ad confes-

sionem catholicae fidei, abrenun-tiationem mundanae conversa-

tionis, ejiciatur, locaque inaquosa

peragret id est, corda fidelium,

quae a mollitie fluxae cogitationis

expurgata sint, callidus insidiator

exploret, si quos ibi forte suae

nequitiae gressus figere possit.Sed bene dicitur : Quaerensrequiem et non inveniens. Quiacastas mentes effugiens, in solo

corde pravorum gratam sibi

potest invenire requiem.Dicit : Revertar in domum

meam, unde exivi. Timendusest ipse versiculus, non ex-

ponendus. Et cum venerit, in-

venit scopis mundatam, hoc est,

gratia baptismatis a peccatorumlabe castigatam, sed nulla boni

open's industria cumulatam.Unde bene Matthaeus hanc

vacantem, mundatam, atqueornatam dicit. Mundatam a

vitiis pristinis per baptismum,vacantem a bonis actibus per

negligentiam, ornatam simulatis

virtutibus per hypocrisin. Ettune vadit, et assumit septemalios spiritus nequiores se, et

ingressi habitant ibi. Per septemmalos spiritus, universa vitia

designat. Quemcunque enim

post baptisma, sive pravitas

haeretica, seu rnundana cupiditas,

arripuerit, mox omnium pros-ternet in ima vitiorum. Underecte nequiores tune in eumspiritus dicuntur ingressi : quianon solum habebit ilia septemvitia, quae septem spiritualibussunt contraria virtutibus, sed et

per hypocrisin, ipsas se virtutes

habere simulabit. Et sunt no-

vissima hominis illius pejora

prioribus. Melius quippe erat

Page 123: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM TEKTIAM QUADRAGESIMA. 75

ei viam veritatis non cognoscere,

quam post agnitionem retrorsum

convert!.

AD TERTIAM.

Antiph. Si in digito Dei ejicio

daemonia, profecto pervenit in

vos regnum Dei.

y. Susceptor meus es tu et

refugium meum :

1^. Deus meus, sperabo in

eum.

AD SEXTAM.

AntipJi. Cum fortis armatuscustodit atrium suum, in pacesunt omnia quae possidet.

y. Scapulis suis obumbrabittibi :

ty. Et sub pennis ejus

sperabis.

AD NONAM.

Antiph. Qui non est mecum,contra me est

;et qui non

colligit mecum, dispergit.

y. Scuto circumdabit te

veritas ejus :

ty. Non timebis a timorenocturno.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Excelsus

super omnes gentes Dominus;

et super caelos gloria ejus.

Hymnus et Versiculus ut in

Communi Quadragesima.Ad Magnificat Antiph Ex-

tollens vocem quaedam mulierde turba, dixit : Beatus venter

qui te portavit, et ubera quaesuxisti. At Jesus ait illi :

Quinimo beati qui audiuntverbum Dei, et custodiunt illud.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Ccmmuni per

annum.

FERIA SECUNDA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Amendico vobis, quia nemo prophetaacceptus est in patria sua.

Oratio.

COrdibusnostris, quaesumus,

Domine gratiam tuam

benignus infunde : ut sicut abescis carnalibus abstinemus, ita

sensus quoque nostros a noxiis

retrahamus excessibus : Per

Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap.^. <(v. 23~3O)>.

INillo tempore: Dixit JesusPharisaeis : Utique dicetis

mihi hanc similitudinem...permedium illorum ibat.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph.Duxerunt Jesum usque ad

supercilium montis, ut praecipi-tarent eum : ipse autem transiens

per medium illorum ibat.

Oratio.

OUbveniat nobis, Domine,^ misericordia tua;

ut abimminentibus peccatorum nos-

trorum periculis te mereamur

protegente salvari : Per Dominum nostrum etc.

FERIA TERTIA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Ubisunt duo vel tres congregati in

nomine meo, in medio eorum

sum, dicit Dominus.

Oratio.

"C^Xaudi nos omnipotens et*' misericors Deus, et conti-

Page 124: Colbertine Breviary

76 INFRA HEBDOMADAM TEKTIAM QUADRAGESIMA.

nentiae salutaris propitius nobisdona concede : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 18. <(v.

16-22).

T N illo tempore : Dixit Jesus-*

discipulis suis : Si peccaveritin te frater tuus ... sed usqueseptuagies septies.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Non

dico tibi usque septies, sed usqueseptuagies septies.

Oratio.

'"PUa nos Domine protectione-*

defende, et ab omni sem

per iniquitatc custodi : Per Dominum nostrum etc.

FERIA QUARTA AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Hypo-

critae, bene prophetavit de vobis

Isaias, dicens : Populus hie labiis

me honorat, cor autem eorum

longe est a me.

Oratio.

TDRaesta nobis, quaesumus,* Domine, ut salutaribus je-

juniis eruditi, a noxiis quoquevitiis abstinentes, propitiationemtuam facilius impetremus : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum. Cap. 15.

<v. i-2O>.

f N illo tempore : Accesserunt- ad Jesum ab Jerosolymis...non coinquinat hominem.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quaeprocedunt de ore, de cordeexeunt

;et haec sunt, quae

coinquinant hominem : nonlotis autem manibus manducare,non coinquinat hominem.

Oratio.

T Mplorantes, Domine, miseri-* cordiam tuam fideles

populos propitius intuere;

et

qui praeter te alium nonnoverunt tuis semper beneficiis

glorientur : Per Dominumnostrum etc.

FERIA QUINTA AD LAUDES.Ad Benedictus A ntiph. Om nes

qui habebant infirmos, ducebantillos ad Jesum : at ille, singulismanus imponens curabat eos.

Oratio.

^Oncede, quaesumus, omni-^-'

potens Deus, ut jejuniorumsancta devotio et purificationemnobis tribuat, et majestati tuae

nos reddat acceptos : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 4. (v.

38-44).T N illo tempore : Surgens Jesus-* de synagoga, introivit in do-

mum Simonis ... Et erat praedi-cans in synagogis Galilaeae.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Exi-

bant autem daemonia a multis

clamantia, et dicentia, Quia tu

es Filius Dei : et increpans nonsinebat ea loqui, quia sciebant

ipsum esse Christum.

Page 125: Colbertine Breviary

DOMINICA QUARTA QUADRA GESlMsE. 77

Oratio.

SUbjectumtibi populum, quae-

sumus, Domine, propitiatiocaelestis amplificet, et tuis semperfaciat servire mandatis : Per

Dominum nostrum etc.

FERIA SEXTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Quibiberit ex aqua quam ego dabo

ei, non sitiet in aeternum : sed

aqua quam ego dabo ei, fiet in

eo fons aquae salientis in vitam

aeternam.

Oratio.

JEjunianostra, quaesumus,

Domine, benigno favore

prosequere : ut sicut ab alimen-

tis abstinemus in corpore, ita a

vitiis jejunemus in mente : Per

Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 4. <^v.

S-42>.

INillo tempore : Venit Jesus

in civitatem Samariae, quaedicitur Sichar ... quia vere est

Salvator mundi.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Veri

adoratores adorabunt patrem in

spiritu et veritate.

Oratio.

PRaesta,quaesumus, omnipo-

tens Deus, ut qui in tua

protectione confidimus, cuncta

nobis adversantia te adjuvantevincamus: Per Dominum nos

trum Jesum Christum Filium

tuum etc.

SABBATO AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Nemote condemnavit, mulier ? nee

ego te condemnabo : vade, et

jam amplius noli peccare.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

clementiam tuam sup-pliciter exoramus, ut qui malanostra semper praevenis miser-

ando, facias nos tibi placitos et

piis actionibus et jejuniis salu-

bribus expiando, Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-diim Joannem. Cap. 8. <v.

i-u>.T N illo tempore : Jesus perrexit1 in montem Oliveti . . . Vade,et jam amplius noli peccare.

DOMINICA IV. QUADRAGESIMA.Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

AdPsalmosA ntiph. Scriptumest, quoniam Abraham duosfilios habuit, unum de ancilla, et

unum de libera : sed qui de

ancilla, secundum carnem natus

est; qui autem de libera, per

repromissionem : quae sunt per

allegoriam dicta.

Psalmi de Vesperis Sabbati, lit

in Psalterio. ill. < 1 1 >.

Hymnus. Audi benigne Con-ditor. ut in Comm. Quadrag.132. <28>.y. Angelis suis Deus man-

davit de te,

Page 126: Colbertine Breviary

DOMINICA QUARTA QUADRAGESIMA.

ty. Ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Ad Magnificat Antiph. Nonsumus ancillae filii, sed liberae

;

qua libertate Christus nos liber-

avit.

Oratio. Concede, ut infra adLaudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum.

AD MATUTINUM.

Invitatorium et Hymnus, ut in

Communi Quadragesima 1 30.

<27>-

Antiph. Scitotequomamexau-diet Dominus preces vestras, si

manentes permanseritis in je-

juniis et orationibus in conspectuDomini.

$". Ipse liberavit me de laqueo

venantium,

ty. Et a verbo aspero.Lecttones de Scriptura occur-

rente.

Non didtur Te Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Poeni-

tentibus dedit viam justitiae, et

confirmavit deficientes sustinere,

et destinavit illfs sortes veritatis.

Hymnus et Versiculus, ut in

Communi Quadragesima 1 30.

<27>-Ad Benedictus Antiph. Abiit

Jesus trans mare Galilaeae ;et

sequebatur eum multitude mag-na, quia videbant signa quaefaciebat super his qui infirma-

bantur.

Oratio.

/^Oncede, quaesumus, omni-^-' potens Deus, ut qui exmerito nostrae actionis affligimur,tuae gratiae consolatione respire-mus : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

AntipJi. Subiit in montemJesus ;

et ibi sedebat cum disci-

pulissuis: erat autem proximumPascha dies festus Judaeorum.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 6.

T N illo tempore : Abiit Jesus^ trans mare Galilaeae, quodest Tiberiadis : et sequebatureum multitudo magna, quia vide

bant signa quae faciebat super his

qui infirmabantur. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

In Joann. Tract. 24.

A /Tlracula, quae fecit Dominus*" noster Jesus Christus,sunt quidem divina opera ;

et

ad intelligendum Deum, devisibilibus admonent humanammentem. Quia enim ille non est

talis substantia quae videri oculis

possit, et miracula ejus, quibustotum mundum regit uni-

versamque creaturam adminis-

trat, assiduitate viluerunt, ita ut

pene nemo dignetur attendere

opera Dei mira et stupenda in

quolibet seminis grano ;secun-

dum ipsam suam misericordiamservavit sibi quaedam, quaefaceret opportune temporepraeter usitatum cursum ordi-

nemque naturae;ut non majora,.

sed insolita videndo stuperent,.

Page 127: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM QUARTAM QUADRAGESIMA.

quibus quotidiana viluerant.

Majus enim miraculum est

gubernatio totius mundi, quamsaturatio quinque millium

hominum de quinque panibus :

Et tamen hoc nemo miratur;

illud mirantur homines, non

quia majus est, sed quia rarumest. Quis enim et nunc pascituniversum mundum, nisi ille quide paucis granis segetes creat ?

Fecit ergo quomodo Deus : undeenim multiplicat de paucis granis

segetes, inde in manibus suis

multiplicavit quinque panes.Potestas enim erat in manibusChristi : panes autem illi quinque,

quasi semina erant, non quidemterrae mandata, sed ab eo quiterram fecit, multiplicata. Hocergo admotum est sensibus, quoerigeretur mens

;et exhibitum

oculis, ubi exerceretur intellec-

tus : ut invisibilem Deum pervisibilia opera miraremur

;et

erecti ad fidem, et purgati perfidem, etiam ipsum invisibilem

videre cuperemus, quern de rebus

visibilibus invisibilem noscere-

mus. Nee tamen sufficit haec

intueri in miraculis Christi.

Interrogemus ipsa miracula, quidnobis loquantur de Christo :

habent enim, si intelligantur,

linguam suam. Nam quia ipse

Christus, Verbum Dei est;etiam

factum Verbi, verbum nobis est.

AD TERTIAM.

Antiph. Cum vidisset Jesus

quia multitudo maxima venit ad

eum, dixit ad Philippum : Undeememus panes ut manducent hi?

hoc autem dicebat tentans eum;

ipse enim sciebat quid esset

facturus.

y. Susceptor meus es tu et

refugium meum :

ty. Deus meus, sperabo in eum.

AD SEXTAM.

Antiph. Accepit Jesus panes ;

et cum gratias egisset, distribuit

discumbentibus : similiter et ex

piscibus quantum volebant.

y. Scapulis suis obumbrabittibi:

ty. Et sub pennis ejus sperabis.

AD NONAM.

Antiph. Dixit Jesus colligite

quae superaverunt fragmenta, ne

pereant. Collegerunt ergo, et

impleverunt duodecim cophinosfragmentorum.y. Scuto circumdabit te

veritas ejus :

ty. Non timebis a timorenocturne.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Excelsus

super omnes gentes Dominus;

et super caelos gloria ejus.

Hymnus et Versiculus, ut inCommuni Quadragesima. 132.

<28>.Ad Magnificat Antiph. Illi

ergo homines cum vidissent quodfecerat Jesus signum, intra se

dicebant, Quia hie est vere

Propheta qui venturus est in

mundum.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

an um.

FERIA. SECUNDA AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Auferte

ista hinc; et nolite facere

dornum Patris mei, domumnegotiationis.

Page 128: Colbertine Breviary

INl'-RA HEBDOMADAM QUARTAM QUADRAGESIMA':.

Oratio.

TDRaesta, quaesumus, omni-

potens Deus, ut observa-

tiones sacras annua devotione

recolentes, et corpora tibi

placeamus et mente : Per

Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 2. <(v.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 7.

1 4~:

INillo tempore : Prope erat

Pascha Judaeorum ... ipseenim sciebat quid esset in

homine.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Solvite

templum hoc;et in tribus diebus

excitabo illud. Ille autemdicebat de templo corporis sui.

Oratio.

T^Eprecationem nostram, quae-*-' sumus, Domine, benignusexaudi

;et quibus supplicandi

praestas affectum, tribue defen-

sionis auxilium : Per Dominumnostrum etc.

FERIA TERTIA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Meadoctrina non est mea, sed ejus

qui misit me.

Oratio.

SAcraenobis, quaesumus,

Domine, observationis je-

junia, et piae conversationis

exemplum, et tuae propitiationiscontinuum praestent auxilium :

Per Dominum nostrum etc.

T N illo tempore : Jam die festo*

mediante, ascendit Jesus in

templum ... numquid plurasigna faciet quam quae hie

facit ?

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quae-rebant eum apprehendere : et

nemo in ilium misit manus;

quia nondum venerat hora ejus.

Oratio.

Iserere Domine populo tuo,et continuis tribulationibus

laborantem propitius respirareconcede : Per Dominum nostrumetc.

FERIA QUARTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Dix-erunt ad Jesum discipuli ejus :

Rabbi, quis peccavit, hie, aut

parentes ejus ;ut caecus nascere-

tur ? Respondit Jesus et dixit :

Neque hie peccavit nequeparentes ejus ;

sed ut manifest-entur opera Dei in illo.

Oratio.

T^\Eus qui et justis praemiaf-r meritorum, et peccatoribusper jejunium veniam praebes,miserere supplicibus tuis

;ut

reatus nostri confessio indulgen-tiam percipere valeat delictorum:Per Dominum nostrum JesumChristum Filium tuum, quitecum vivit et regnat etc.

Page 129: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM QUARTAM QUADRAGESIMA. 81

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 9. <y.

T N illo tempore : Prseteriens*

Jesus vidit hominem caecuma nativitate ... At ille ait : Credo,

Domine, et procidens adoravit

cum.AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Asaeculo non est auditum quia

quis aperuit oculos caeci nati.

Oratio.

TDAteant aures misericordiae*-

tuae, Domine, precibus sup-

plicantium ;et ut petentibus

desiderata concedas, fac eos

quae tibi sunt placita postulare :

Per Domirium nostrum etc.

FERIA QUINTA AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Teti-

git loculum Jesus, et ait : Ado-lescens, tibi dico, surge. Et rese-

dit qui erat mortuus, et ccepit

loqui : et dedit ilium matri suae.

Oratio.

"DRaesta, quaesumus, omni-^

potens Deus, ut quos je-

junia votiva castigant, ipsa quo-que devotio sancta laetificet : ut

terrenis affectibus mitigatis,facilius caelestia capiamus : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 7. <(z/.

ii-i6>.TN illo tempore : Ibat Jesus inJ- civitatem quae vocatur Nai'm

. . . Deus visitavit plebem suam.COLBERT.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Mag-nificabant eum dicentes, QuiaPropheta magnus surrexit

; et,

Quia Deus visitavit plebemsuam.

Oratio.

TDOpuli tui Deus institutor et*-

rector, peccata quibus im-

pugnatur, expelle ;ut semper

tibi placitus, et tuo munimine sit

securus : Per Dominum nostrumetc.

FERIA SEXTA AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Lazarus amicus noster dormit : sed

vado, ut a somno excitem eum.

Oratio.

us qui ineffabilibus mun-dum renovas sacramentis,

praesta, quaesumus, ut Ecclesiatua et aeternis proficiat institutis,et temporalibus non destituatur

auxiliis : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 11. (y. 1-45)-.

T N illo tempore : Erat quidam-

languens Lazarus a Beth-ania ... crediderunt in eum.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Admonumentum Lazari clamavitDominus : Lazare veni foras.

Et prodiit qui fuerat mortuus.

Oratio.

, quaesumus, omnipotensDeus, ut qui infirmitatis

nostrae conscii de tua virtute

G

Page 130: Colbertine Breviary

82 DOMINICA PASSIONIS.

confidimus, sub tua semperpietate gaudeamus : Per Domi-num nostrum etc.

SABBATO AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Egosum lux mundi : qui sequitur me,non ambulat in tenebris

;sed

habebit lumen vitae.

Oratio.

Flat,Domine, quaesumus, per

gratiam tuam fructuosus

nostrae devotionis affectus : quiatune nobis proderunt suscepta

jejunia, si tuae sint placita

pietati : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 8.<V. i2-2o)>.

T N illo tempore : Loquutus est*

Jesus turbis Judaeorum,dicens : Ego sum lux mundi... quia necdum venerat hora

ejus.

DOMINICA IN PASSIONE.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Christus

assistens Pontifex futurorum

bonorum, non per sanguinemhircorum aut vitulorum, sed per

proprium sanguinem introivit

semel in Sancta, aeterna redemp-tione inventa.

Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. in. <n>.

Hymnus. Fortunati.

\ /"Exilla regis prodeunt,*

Fulget Crucis mysterium,

Quo carne carnis conditor

Suspensus est patibulo.

Quo vulneratus insuperMucrone diro lanceae,

Ut nos lavaret crimine,

Manavit unda et sanguine

Impleta sunt quae concinit

David fidelis carmine

Dicens, In nationibus

Regnavit a ligno Deus.

Arbor decora et fulgida,Ornata regis purpura,Electa digno stipiteTarn sancta membra tangere.

Beata cujus brachiis

Saecli pependit pretium,Statera facta corporis ;

Praedamque tulit tartari.

O Crux ave, spes unica;

Hoc passionis tempore,

Auge piis justit.iam,

Reisque dona veniam.

Te, summa Deus Trinitas,

Collaudet omnis spiritus :

Quos per Crucis mysteriumSalvas, rege per saecula. Amen.

y. Eripe me Domine ab ho-

mine malo :

R?. A viro iniquo eripe me.

Ad Magnificat Antiph. Egoquasi agnus mansuetus, qui por-tatur ad victimam.

Oratio. Quaesumus. ut infraad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Hodie si vocemDomini audieritis, nolite obdu-rare corda vestra.

Page 131: Colbertine Breviary

DOMINICA PASSION1S.

Hymnus. Fortunati.

PAnge lingua gloriosiPraelium certaminis,

Et super Crucis trophasumDie triumphum nobilem,

Qualiter Redemptor orbis

Immolatus vicerit.

De parentis protoplastiFraude factor condolens,

Quando pomi noxialis

Morsu in mortem corruit;

Ipse lignum tune notavit,Damna ligni ut solveret.

Hoc opus nostrae salutis

Ordo depoposcerat,Multiformis proditorisArs ut artem falleret,

Et medelam ferret inde

Hostis unde laeserat.

Quando venit ergo sacri

Plenitude temporis,Missus est ab arce Patris,

Natus, orbis conditor;

Atque ventre virginaliCaro factus prodiit.

Vagit infans inter arcta

Conditus praesepia :

Membra pannis involuta

Virgo mater alligat ;

Et manus, pedesque, et crura

Stricta cingit fascia.

Gloria et honor DeoUsquequaque altissimo,Una Patre, Filioque,

Inclyto Paraclito,Cui laus est et potestasPer aeterna ssecula. Amen.

Antiph. Si sanguis hircorumet taurorum, et cinis vitulae as-

persus inquinatos sanctificat ademundationem carnis, quantomagis sanguis Christi, qui per

Spiritum sanctum semetipsum

obtulit immaculatum Deo, emun-dabit conscientiam nostram ab

operibus mortuis, ad serviendumDeo viventi.

y. Erue a framea Deus ani-

mam meam;

R7. Et de manu canis unicammeam.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lau-

damus.

AD LAUDES.Ad Psalmos Antiph. Vide

Domine afflictionem meam,quoniam erectus est inimicus.

Hymnus. Fortunati.

T Ustris sex qui jam peractis,- ' Tempus implens corporis,Se volente, natus ad hoc,Passioni deditus,

Agnus in crucis levatur

Immolandus stipite.

Hie, acetum, fel, arundo,

Sputa, clavi, lancea :

Mite corpus perforatur ;

Sanguis, unda profluit,

Terra, pontus, astra, mundus,Quo lavantur flumine.

Crux fidelis, inter omnesArbor una nobilis :

Nulla silva talem profertFronde, flore, germine :

Dulce lignum, dulces clavos,Dulce pondus sustinet.

Flecte ramos arbor alta,

Tensa laxa viscera;

Et rigor lentescat ille

Quern dedit nativitas;Ut superni membra RegisMiti tendas stipite.

Sola digna tu fuisti

Ferre saecli pretium,

Atque portum praeparareG 2

Page 132: Colbertine Breviary

DOMINICA PASSIONJS,

Nauta mundo naufrago,Quern sacer cruor perunxit,Fusus Agni corpore.

Gloria et honor DeoUsquequaque Altissimo,Una Patri, Filioque,

Inclyto Paraclito,Cui laus <est> et potestasPer aeterna saecula. Amen.

y. Eripe me de inimicis meisDeus meus :

ty. Et ab insurgentibus in melibera me.Ad Benedictus Antiph. Quis

ex vobis arguet me de peccato ?

si veritatem dico vobis, quarenon creditis mihi ?

Oratio,

QUaesumus,omnipotens Deus,

familiam tuam propitius re-

spice : ut te largiente, regatur in

corpore, et te servante, custodi-

attir in mente : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Qui ex Deo est, ver-

ba Dei audit : propterea vos non

auditis, quia ex Deo non estis.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 8.

INillo tempore : Dicebat Jesus

turbis Judaeorum et Principi-bus sacerdotum : Quis ex vobis

arguet me de peccato ? Si verita

tem dico, quare non creditis

mihi. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homil. 1 8. in Evang. hab. in

basil. S. Petri, Dom. in Passione.

PEnsate,fratres charissimi,

mansuetudinem Dei. Re-

laxare peccata venerat;et dice-

bat : Quis ex vobis arguet mede peccato ? Non dcdignatur exratione ostendere se peccatoremnon esse, qui ex virtute divinita-

tis poterat peccatores justificare.Sed terribile est valde quod sub-ditur : Qui ex Deo est, verbaDei audit

; propterea vos non

auditis, quia ex Deo non estis.

Si enim verba Dei audit qui exDeo est, et audire verba ejus non

potest quisquis ex illo non est;

interroget se unusquisque, si ver

ba Dei in aure cordis percipit ;

et intelliget unde sit. Caelestem

patriam desiderare veritas jubet,carnis desideria conterere, a

mundi gloria declinare, aliena

non appetere, propria largiri.Penset ergo apud se unusquisque vestrum, si vox Dei in cor-

disejusaureconvaluit; etquiajamex Deo sit, agnoscet. Nam sunt

nonnulli, qui praecepta Dei neeaure corporis percipere dignan-tur : Et sunt nonnulli, qui haec

quidem corporis aure percipiunt,sed nullo ea mentis dcsiderio

complectuntur : Et sunt nonnulli

qui libenter verba Dei suscipiunt,ita ut etiam in fletibus compun-gantur ;

sed post lacrymarumtempus ad iniquitatem redeunt.

Hi profecto verba Dei non audi-

unt, qui ea exercere opere con-

temnunt Vitam ergo vestram, fra

tres charissimi, ante mentis ocu-los revocate

;et alta considera-

tione pertimescite hoc quod exore Veritatis sonat : Proptereavos non auditis, quia ex Deo nonestis. Sed hoc quod de repi obis

Veritas loquitur, ipsi hoc de

semetipsis reprobi iniquis suis

operibus ostendunt. Nam se-

Page 133: Colbertine Breviary

DOMINICA PASSIONIS.

quitur : Responderunt ergo Ju-

daei, et dixeruntei : Nonne benedicimus nos, quia Samaritanuses tu, et daemonium habes ? Ac-

cepta autem tanta contumelia,

quid Dominus respondeat, audi-

amus : Ego demonium nonhabeo

;sed honorific Patrem

meum, et vos inhonorastis me.In quibus verbis quid aliud nisi

superbia nostra confunditur :

quae si exagitata vel leviter

fuerit, atrociores injurias reddit

quam acceperit ;facit mala quae

potest ;minatur et quae facere

non potest. Ecce injuriam sus-

cipiens Dominus non irascitur,

non contumeliosa verba respon-det. Qui si eisdem ista dicenti-

bus respondere voluisset, Daemonium vos habetis, verum pro-fecto diceret

; quia nisi impletiessent daemonic, tarn perversade Deo loqui non possent : sed

accepta injuria, etiam quod ve

rum erat, dicere Veritas noluit;

ne non dixisse veritatem, sed

provocatus contumeliam reddi-

disse videretur.

AD TERTIAM.

Antiph. Ego gloriam meamnon quaero : est qui quaerat, et

judicet.

y. Erue a framea Deus ani-

mam meam;

ty. Et de manu cam's unicammeam.

AD SEXTAM.

Antiph. Si quis sermonemmeum servaverit, mortem nonvidebit in aeternum.

y. De ore leonis libera me,Domine

;

ty. Et a cornibus uriicornium

humilitatem meam.

AD NONAM.

Antiph. Abraham pater vester

exultavit ut videret diem meum :

vidit, et gavisus est.

y. Ne perdas cum impiisDeus animam meam

;

ty. Et cum viris sanguinumvitam meam.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Post

hebdomades septuaginta duasoccidetur Christus

;et non erit

ejus populus qui eum negaturusest.

Hymnus. Vexilla. utinprimisVesperis.

y. Eripe me Domine abhomine malo :

ty. A viro iniquo eripe me.Ad Magnificat Ant. Amen,

amen, dico vobis; antequam

Abraham fieret, ego sum.

AD COMPLETORIUM.Ouinia ut in Communi per

annum.

FERIA SECUNDA ADMATUTINUM.

Invitatorium. Hodie si vocemDomini audieritis,noliteobdurarecorda vestra.

Hymnus. Pange lingua, ut in

Dominica Passionis. 211. <(83)>.

Antiph. Sicut ovis ad occisio-

nem ducetur;

et quasi agnuscoram tondente se obmutescet,et non aperiet os suum.

y. Erue a framea Deusanimam meam ;

ty. Et de manu canis unicammeam.

AD LAUDES.Ad Psalmos Antiph. Ipse

vulneratus est propter iniquitates

Page 134: Colbertine Breviary

86 INFRA HEBDOMADAM PASSIONIS.

nostras, attritus est propterscelera nostra.

Hymnus. Lustris. ut in

Dominica Passionis. 212. <83)>.

y. Eripe me de inimicis meis

Deus meus :

ty. Et ab insurgentibus in melibera me.Ad Benedictus Antiph. Si quis

sitit, veniat ad me, et bibat.

Deinde dicuntur Preces Kyrieeleison etc. ut in CommuniQuadragesima. 131. <27)>.

Oratio.

C Anctifica, quaesumus, Domine^ nostra jejunia ;

et cunctarumnobis indulgentiam propitius

largire culparum : Per Dominumnostrum etc.

Tempore Passionis non fiuntCommemorationes communes.

AD PRIMAM.

Antiph. Libera me Domine,et pone me juxta te

;et cujusvis

manus pugnet contra me.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 7. (v. 32-39)>.

INillo tempore : Miserunt

Principes et Pharisaei minis-

tros ... quia Jesus nondum erat

glorificatus.

AD TERTIAM.

Antiph. Judicasti Dominecausam animae meae, defensor

vitae meae, Domine Deus meus.

y. Erue a framea Deus ani-

mam meam;

ty. Et de manu canis unicammeam.

AD SEXTAM.

Antiph. Popule meus, quidfeci tibi, aut quid molestus fui ?

responde mihi.

y. De ore leonis libera meDomine

;

ty. Et a cornibus unicornium

humilitatem meam.

AD NONAM.

Antiph. Numquid redditur

pro bono malum, quia foderunt

foveam animae meae ?

y. Ne perdas cum impiis Deusanimam meam

;

1^. Et cum viris sanguinumvitam meam.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Omnesnos quasi oves erravimus, unus-

quisque in viam suam declinavit;

et posuit Dominus in eo iniqui-tatem omnium nostrum.

Hymnus. Vexilla. 210. <82>.

y. Eripe me Domine abhomine malo :

ty. A viro iniquo eripe me.Ad Magnificat Antiph. Qui

credit in me, flumina de ventre

ejus fluent aquae vivae.

Oratio.

DA, quaesumus, Domine, pop-ulo tuo salutem mentis et

corporis ;ut bonis operibus in-

haerendo, tua semper mereatur

protectione defendi : Per Dominum nostrum etc.

Reliqua omnia ut in Communiper annum.

In Feriis usque ad Feriam

quartam majoris Hebdomadce

inclusive, Officium fit ut in hac

Feria secunda, exceptis tantilm its,

qua deinceps notabuntur.

Page 135: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASSIONIS.

FERIA TERTIA AD LAUDES.

AdBenedictus A ntiph. Ternpusmeum nondum advenit

; tempusautem vestrum semper est

paratum.

Oratio.

"XT Ostra tibi, Domine, quae-* ^ sumus, sint accepta jejunia ;

quae nos expiando gratia tua

dignos efficiant, et ad remedia

perducant aeterna : Per Domi-num nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. /. <(v. 1-13).

T N illo tempore : AmbulabatJ-

Jesus in Galilaeam ... proptermetum Judaeorum.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Nonpotest mundus odisse vos : meautem odit, quia testimonium

perhibeo de illo quod opera ejusmala sunt.

Oratio.

A nobis, quaesumus, Domine,perseverantem in tua volun-

tate famulatum;

ut in diebus

nostris et merito et numero popu-lus tibi serviens augeatur : PerDominum nostrum etc.

FERIA QUARTA AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Ovesmeae vocem meam audiunt

;et

ego agnosco eas, et sequunturme, et vitam aeternam do eis.

Oratio.

Anctificato hoc jejunio Deus,tuorum corda fidelium miser-

ator illustra;

et quibus devo-tionis praestas affectum, praebe

supplicantibus pium benignusauditum : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap.io.<(y.22-'$?>y.

INillo tempore : Facta sunt

Encaenia in Jerosolymis ...

credatis quia Pater in me est, et

ego in Patre.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. M ulta

bona ostendi vobis : propter

quod eorum opus me lapidatis ?

Oratio.

Desto supplicationibus nos-

tris omnipotens Deus;et

quibus fiduciam sperandae pie-tatis indulges, consuetae miseri-

cordiae tribue benignus effectum :

Per Dominum nostrum etc.

FERIA QUINTA AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Mulier

quae erat in civitate peccatrix,attulit alabastrum unguenti ;

et

stans retro secus pedes Domini,

lacrymis ccepit rigare pedes ejus,

et capillis capitis sui tergebat ;

et osculabatur pedes ejus, et un-

guento ungebat.

Oratio.

PRaesta,quaesumus, omnipo

tens Deus, ut dignitas condi-

tionis humanae per immoderan-tiam sauciata, medicinalis parsi-moniae studio reformetur : Per

Dominum nostrum etc.

Page 136: Colbertine Breviary

DOMINICA PALMARUM.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectiosancti EvangeliisecundumLucam. Cap. 7. (v. 36-50^.

T N illo tempore : Rogabat1Jesum quidam de Pharisaeis

...Fides tua te salvam fecit : vadein pace.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Re-

mittuntur ei peccata multa, quo-niam dilexit multum.

Oratio.

ESto,quaesumus, Domine,

propitius plebi tuae;ut quae

tibi non placent respuentes,tuorum potius repleantur delec-

tationibus mandatorum : Per

Dominum nostrum etc.

FERTA SEXTA AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Colle-

geruntPontificeset Pharisaai concilium adversus Jesum, et dice-

bant : Quid facimus; quia hie

homo multa signa facit ?

Oratio.

COrdibusnostris, quaesumus,

Domine, gratiam tuam be-

nignus infunde;

ut peccatanostra castigatione voluntaria

cohibentes, temporaliter potiusmaceremur quam suppliciis

deputemur aeternis : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sanctiEvangelii secundum

Joannem. Cap. 11. <(v. 42-54^.T N illo tempore : Collegerunt-* Pontifices et Pharisaei concilium ... ibi morabatur cumdiscipulis suis.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat AntipJi. Cumesset Cai'phasPontifex anni illius,

prophetavit quod Jesus mori-

turus erat pro gente, et nontantum pro gente, sed ut filios

Dei, qui erant dispersi, congre-

garet in unum.

Oratio.

^Oncede, quaesumus, omni-^-^

potens Deus, ut qui pro-tectionis tuae gratiam quaerimus,liberati a malis omnibus secura

tibi mente serviamus : Per Dominum nostrum Jesum ChristumFilium tuurn, qui tecum vivit et

regnat in unitate Spiritus sancti

Deus etc.

SABBATO AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Venithora ut clarificeturFiliushominis.

Oratio.

PRoficiat,quaesumus, Domine,

plebs tibi dicata piae devo-

tionis affectu;ut sacris actioni-

bus erudita, quanto majestatituae sit gratior, tanto donis

potioribus augeatur : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti EvangeliisecundumJoannem. Cap. 12. <V. io-36)>.

T N illo tempore : Cogitaverunt-*-

Principes sacerdotum ... abs-

condit se ab eis.

DOMINICA IN PALMIS.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psahnos Antiph. Semet-

ipsum exinanivit Christus, for-

Page 137: Colbertine Breviary

DOMINICA PALMARUM. 89

mam servi accipiens, et habitu

inventus ut homo.Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. in. <i i>.

Hymnus. Vexilla. ut in

Dominica Passionis. 210. <82)>.

y. Eripe me Domine abhomine malo :

ty. A viro iniquo eripe me.Ad Magnificat Antiph. Fo-

derunt foveam ut caperent me,et laqueos absconderunt pedibusmeis : tu autem Domine scis

omne consilium eorum adversumme in mortem.

Oratio. Omnipotens sempi-terne Deus. ut infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Hodie si vocem

Domini audieritis, nolite ob-

durare corda vestra.

Psalmus. Vcnite, exultemus.in cujtis fine non dicitur Gloria

Patri.

Hymnus. Pange lingua, ut in

Dominica Passionis. 211. ^83^.

Antiph. Humiliavit semet-

ipsum factus obediens usque ad

mojtem, mortem autem crucis.

y. Erue a framea Deus ani-

mam meam;

1^. Et de manu canis unicammeam.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lauda-

mus.

AD LAUDES.AdPsalmosA ntiph. I n nom ine

Jesu omne genu flectatur, cnsles-

tium, terrestrium, et infernorum.

Hymnus. Lustris. ut in Dominica Passionis. 212. <(83^>.

y. Eripe me de inimicis meisDeus meus :

fy Et ab insurgentibus in melibera me.

Ad Benedictus A ntiph. Dicite

filial Sion : Ecce Rex tuus venit

tibi mansuetus, et sedens superasinam et pullum filium sub-

jugalis.

Oratio.

/^\Mnipotens sempiterne Deus,^-^

qui humano generi, ad imi-

tandum humilitatis exemplum,Salvatorem nostrum carnemsumere et crucem subire fecisti,

concede propitius ut et patientiae

ipsius habere documenta et

resurrectionis consortia mere-amur : Per eundem Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

AntipJi. Testimonium per-hibebat turba quae eratcum Jesu

quando Lazarum suscitavit a

mortuis : propterea et obviamvenit ei turba, quia audierant

eum fecisse hoc signum.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 21.

INillo tempore : Cum appro-

pinquassent Jerosolymis, et

venissent Bethphage ad montemOliveti, tune Jesus misit duos

discipulos suos, dicens eis : Ite

in castellum quod contra vos est;

et statim invenietis asinam alli-

gatam, et pullum cum ea;

solvite, et adducite mihi. Et

reliqua.

Page 138: Colbertine Breviary

DOMINICA PALMARUM.

Homilia Sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. 3. Comment, in Matth.

"T^Greditur Jesus de Jericho,*-"* turbis eductis inde quamplurimis ;

et ccecis reddita sani

tate, appropinquat Jerosolymis,

magnis ditatus mercibus : salute

credentium reddita, ingredi cupiturbem pacis, et locum visionis

Dei, et arcem speculatorii. Plu-

rima autem turba straverunt

vestimenta sua in via : alii

autem caedebant ramos de

arboribus, et sternebant in via.

De arboribus frugiferis, qui-bus mons Oliveti consitus est,

caedebant ramos, sternebantquein via

;ut prava, recta facerent,

et aequarent inaequalia ; quorectius atque securius in corde

credentium, Christus daemonumatque vitiorum victor incederet.

Turbae autem quae praecedebant,et quae sequebantur, clamabantdicentes : Hosanna filio David.

Quia manifesta est historia,

spiritalem sequamur ordinemdisserendi. Turbae quae egressaefuerunt de Jericho, et secutae

sunt Salvatorem, postquam pul-lum asinse solutum viderunt et

Apostolorum vestibus exorna-

tum, et sedentem super eumDominum Jesum, supposueruntvestimenta sua, et straverunt

viam ramis arborum. Cumqueopere cuncta fecissent, vocis

quoque tribuunt testimonium,et praecedentes atque sequentes,non brevi atque silenti confes-

sione, sed clamore plenissimoresonant : Hosanna filio David,benedictus qui venit in nomineDomini. Quod autem dicit,

Turbae quae praecedebant et quae

sequebantur ; utrumque ostendit

populum, et qui ante evangeliumet qui post evangelium Dominocrediderunt, consona Jesum con-fessionis voce laudare.

Porro quod sequitur, Hosannafilio David, quid significet, et

ante annos plurimos in brevi

epistola ad Damasum tuneRomanae urbis Episcopum dix-

isse me memini, et nunc perstrin-

gam breviter. In centesimodecimo septimo psalmo, quimanifeste de adventu Salvatoris

scriptus est, inter caetera hoc

quoque legimus : O Domine,salvum me fac, 6 Domine bene

prosperare ; benedictus qui venit

in nomine Domini. Pro eo quodhabetur in Septuaginta inter-

pretibus, O Domine salvum fac;

in Hebraeo legimus, Obsecro

Domine, salvum fac, obsecro.

Nemo ergo putet ex duobus

verbis, Graeco videlicet et

Hebraeo sermone, esse composi-tum, sed totum Hebraicum, et

significare quod adventus Christi

salus mundi sit. Unde et sequitur : Benedictus qui venit in

nomine Domini.

AD TERTIAM.

Antiph. Multi autem vesti

menta sua straverunt in via :

alii autem frondes caedebant de

arboribus, et sternebant in via.

y. Erue a framea Deusanimam meam ;

ty. Et de manu canis unicammeam.

AD SEXTAM.

Antiph. Cceperunt omnesturbae discipulorum gaudentes

Page 139: Colbertine Breviary

FERIA TERTIA MAJORIS HEBDOMADS.

laudare Deum voce magna superomnibus quas viderant virtutibus,dicentes : Benedictus qui venit

Rex in nomine Domini; pax in

caelo, et gloria in excelsis.

y. De ore leonis libera me,Domine

;

1^. Et a cornibus unicorniumhumilitatem meam.

AD NONAM.

AntipJi. Dico vobis quia si hi

tacuerint, lapides clamabunt.

y. Ne perdas cum impiisDeus animam meam

;

R?. Et cum viris sanguinumvitam meam.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Omnislingua confiteatur quia Dominus

Jesus in gloria est Dei Patris.

Hymnus. Vexilla. ut in

Dominica Passionis. 210. <^S2)>.

y. Eripe me Domine abhomine malo :

ty. A viro iniquo eripe me.Ad Magnificat Ant. Turbae

quae praecedebant, et quas seque-bantur, clamabant dicentes :

Hosanna filio David;benedictus

qui venit in nomine Domini;

hosanna in altissimis.

AD COMPLETORIUM.

Omhia ut in Communi perannum.

FERIA SECUNDA AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Faciemmeam non averti ab increpanti-bus et conspuentibus in me.Ad Benedictus A ntiph. Maria

unxit pedes Jesu, et extersit cap-illis suis

;et domus impleta est

ex odore unguenti.

Oratio.

A, qusesumus, omnipotensDeus, ut qui in tot adversis

ex nostra infirmitate deficimus,intercedente unigeniti Filii tui

passione respiremus : Qui tecumvivit et regnat in unitate Spiritussancti Deus etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Lectio sancti EvangeliisecundumJoannem. Cap. 12. <y. i-9>.

T N illo tempore : Ante sex dies*- Paschae venitJesus Bethaniam... quern suscitavit a mortuis.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Mittens haec mulier hoc unguentumin corpus meum, ad sepeliendumme fecit.

Oratio.

A Djuva nos Deus salutaris** noster

;et ad beneficia re-

colenda quibus nos instaurare

dignatus es, tribue venire gau-dentes : Per Dominum nostrumetc.

FERIA TERTIA AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. VideDomine et considera quoniamtribulor

;velociter exaudi me.

Ad Benedictus A ntiph. Nemotollit a me animam meam

;sed

ego pono earn a me ipso : et

potestatem habeo ponendi earn,et potestatem habeo iterum su-

mendi earn.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus

da nobis ita Dominicae Passionis sacramenta peragere, ut

Page 140: Colbertine Breviary

FERIA QUARTA MAJORIS HEBDOMADsE.

indulgentiam percipere mere-amur : Per eumdem Dominumnostrum etc.

AD PR iMAM.

Lectio.

Lectio Isaiae Prophetae. Cap. 53.

<v. i-6>.

QUiscredidit auditui nostro ?

... posuit Dominus in eo

iniquitatem omnium nostrum.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Sciens

Jesus quia venit hora ejus, cumdilexisset suos qui erant in mun-do, in finem dilexit eos.

Oratio.

'"PUa nos misericordia, Deus,* et ab omni subreptione ve-

tustatis expurget, et capacessanctae novitatis efficiat : PerDominum nostrum etc.

FERIA QUARTA AD LAUDES.

Ad Psalmos AntipJi. Liberame de sanguinibus Deus Deusmeus; et exultabit lingua meajustitiam tuam.Ad Benedictus Antiph. Con-

gregati sunt Principes sacerdo-

tum et seniores populi, et con-silium fecerunt ut Jesum dolotenerent et occiderent.

Oratio.

"DRssta, quaesumus, omnipo-* tens Deus, ut qui nostris

excessibus incessanter affligimur,

per unigeniti Filii tui pabsionemliberemur, Qui tecum vivit et

regnat etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Lectio Isaiae Prophetae. Cap. 53.

/^Blatus estquiaipsevoluit...et^-^

pro transgressoribusrogavit.A Vesperis hujus Ferice inclu

sive, usque ad Pasclia exclu

sive, non dicitur Deus in adju-torium, nee Gloria Patri, nee

Dominus vobiscum, nee Oremus,^ Benedicamus Domino. Neque

etiam Hymni dicimtur usque adVesperas Sabbati in A Ibis exclu

sive.

AD VESPERAS.

Semiduplex.Dictis Pater noster etc. Ave

Maria etc. Vesperce incipiunturabsolute ab Antipliona primiPsalmi.

AntipJi. Beatus vir qui imple-vit desiderium suum.

Psalmus. Nisi Dominus. 63.

AntipJi. Beati omnes qui ti-

ment Dominum.Psalmus. Beati omnes. 63.

AntipJi. Confundantur omnes

qui oderunt Sion.

Psalmus. Saepe expugna-verunt. 63. <8>.

AntipJi. De profundis clamaviad te Domine.

Psalmus. De profundis. 64.

Antiph. Speret Israel in

Domino.Psalmus. Domine non est

exaltatum. 64. <8>.

AntipJi. Quotidie apud voseram in templo docens

;et non

me tenuistis : sed haec est hora

vestra, et potestas tenebrarum.

Page 141: Colbertine Breviary

FEKIA QUINTA IN CCENA DOMINI. 93

Canticuui. Magnificat. 125.

<22>.Finitd Antiphona, immediate

dicitur

Oratio.

REspicequsesumus Domine

super hanc familiam tuam,

pro qua Dominus noster JesusChristus non dubitavit manibus

tradi nocentium et crucis subire

tormentum : summissd voce dici

tur^ Qui tecum vivit et regnat in

unitate Spiritus sancti Deus, peromnia saecula saeculorum. Amen.Et niJiil additur. Sicque ter-

minantur Hera usque ad Ves-

peras Sabbati sancti.

AD COMPLETORIUM.

Dictis Pater noster etc. AveMaria etc. absolute dicitur

Psalmus Cum invocarem. cum

reliquis Psalmis de Completorio

Dominicce, ut in Psalterio. 17.

Quibus finite, immediate

dicitur Caniicum Nunc dimittis.

126. <X3>. ac deinde Oratio.

Respice. ut supra ad Vesperas.

TRIDUO SEQUENTI, dictis

summissd voce Pater noster etc.

Ave Maria etc. Credo etc.

Matutinum incipitur absolute ab

Antiphona primi Psalmi.

FERIA QUINTAin Ccena Domini.

AD MATUTINUM.

IN I. NOCTURNO.

Antiph. Zelus domus tuae

comedit me, et opprobria

exprobrantium tibi ceciderunt

super me.

Psalmus. Salvum me fac

Deus. 66. <9>.

Antiph. Avertan tur retrorsum

et erubescant, qui cogitant mihi

mala.

Psalmus. Deus in adjutorium.68. <o>.

Antiph. Deus meus eripe mede manu peccatoris.

Psalmus. In te, Domine,speravi. 73. <9>.

y. Dum convenient simul

adversum me;

ty. Accipere animam meamconsiliati sunt.

Hoc triduo, in singulis

Nocturnispost Versiculum dicitur

Pater Noster totum secreto ; et

statim sine Absolutione et sine

Benedictione recitantur Lectiones,in quarum fine non dicitur Tuautem.

Incipit Lamentatio Jeremiae

Prophetae. Cap. I. <V. I-I4>.

Lectioj. Aleph.

QUomodosedet sola civitas...

ante faciem tribulantis.

Jerusalem, Jerusalem, converteread Dominum Deum tuum.

ty. Ego quasi agnusmansuetusqui portatur ad victimam :

cogitaverunt super me consilia

dicentes : Mittamus lignum in

panem ejus ;et eradamus eum

de terra viventium, et nomenejus non memoretur amplius.

y. Dedi dilectam animammeam in manu inimicorum ejus :

facta est mihi hsereditas meaquasi leo in sylva ;

dedit contrame vocem.

Repetitur. Mittamus lignum in

panem ejus ;et eradamus eum de

terra viventium, et nomen ejusnon memoretur amplius.

Page 142: Colbertine Breviary

94 PERIA QUINTA IN C(ENA DOMINI.

Lectioij. Vaii.

egressus est a filia Sion...

quoniam erectus est ini-

micus. Jerusalem, Jerusalem,convertere ad Dominum Deumtuum.

1^7. Unus ex vobis tradet me :

et Filius quidem hominis vadit,

sicut scriptum est de illo;vae

autem illi per quern tradetur,

*Bonum erat ei si natus nonfuisset homo ille.

y. Qui intingit mecum ma-num in paropside, hie me tradet.

*Bonum erat.

Lectio iij. lod.

MAnumsuam misit hostis ...

de qua non potero surgere.

Jerusalem, Jerusalem, convertere

ad Dominum Deum tuum.

ty. Omnes vos scandalum

patiemini in me in ista nocte :

*Scriptum est enim : Percutiam

pastorem, et dispergentur oves

gregis.

y. Ecce appropinquat hora,

et jam venit, ut dispergamini

unusquisque in propria, et mesolum relinquatis. *Scriptumest.

IN IT. NOCTURNO.

Antiph. Liberavit Dominus

pauperem a potente, et pauperemcui non erat adjutor.

Psalmus. Deus judicium. 74.

Psalmus. Ut quid Deus. 76.

Antiph. Cogitaverunt impiiet loquuti sunt nequitiam ;

ini-

quitatem in excelso loquuti sunt.

Psalmus. Quam bonus. 75.

Antiph. Exurge Deus; judica

causam tuam.

y. Cor meum conturbatumest in me.

ty. Et formido mortis cecidit

super me.Pater noster etc.

Ex tractatu sancti AugustiniEpiscopi super Psalmos.

In Psal. 54. Lectio iv.

audi Deus deprecationemmeam, et ne despexeris

precem meam;intende mihi, et

exaudi me. Satagentis, solliciti,

in tribulatione positi, verba sunthaec. Orat multa patiens, demalo liberari desiderans. Super-est ut audiamus in quo malo sit

;

et cum dicere coeperit, agnosca-mus ibi nos esse

;ut communi-

cata tribulatione, conjungamusorationem. Contristatus sum,

inquit, in exercitatione mea, et

conturbatus sum. Ubi contris-

tatus ? Ubi conturbatus ? In

exercitatione mea, inquit. Homines malos, quos patitur, com-memoratus est

; eamdemquepassionem malorum hominum,exercitationem suam dixit. Neputetis gratis esse malos in hoc

mundo, et nihil boni de illis

agere Deum : Omnis malus aut

ideo vivit, ut corrigatur ;aut

ideo vivit, ut per ilium bonusexerceatur.

ty. Coepit Jesus pavere et

taedere;

et ait discipulis suis :

*Sustinete hie et vigilate mecum.$". Tristis est anima mea

usque ad mortem : *Sustinete.

Lectio v.

T TTinam ergo qui nos modo^exercent, convertantur, et

Page 143: Colbertine Breviary

PERIA QUINTA IN CCENA DOMINI. 95

nobiscum cxerceantur : tamen

quamdiu ita sunt ut exerceant

nos, non eos oderimus; quia in

eo quod malus est quis eorum,utrum usque in finem persevera-turus sit, ignoramus. Et ple-

rumque cum tibi videris odisse

inimicum, fratrem odisti, et nes-

cis. Diabolus et angeli ejus in

scripturis sanctis manifestati sunt

nobis, quod ad ignem aeternum

sunt destinati : ipsorum tantum

desperanda est correctio, contra

quos habemus occultam luctam ;

ad quam luctam nos armat

Apostolus, dicens : Non est nobis

colluctatio adversus carnem et

sanguinem ;id est, uon adversus

homines quos videtis;sed ad

versus principes, et potestates,et rectores mundi tenebrarumharum. Ne forte cum dixisset,

mundi, intelligeres daemones esse

rectores caeli et terrae;mundi

dixit, tenebrarum harum ;mundi

dixit, amatorum mundi;mundi

dixit, impiorum et iniquorum ;

mundi dixit, de quo in Evan-

gelio dicit, Et mundus eum non

cognovit.

ty. In monte Oliveti positis

genibus orabat dicens : Pater, si

vis;

*Transfer calicem istum a

me;

verumtamen non meavoluntas, sed tua fiat.

J/. Abba Pater, omnia tibi

possibilia sunt. *Transfer cali

cem.

Long, postprad. Lectio vj.

QUoniamvidi iniquitatem, et

contradictionem in civitate.

Christus venit. Quis Christus ?

Contradicis. Et Filius Dei.

Habet filium Deus? Contradicis. Natus est de virgine ;

passus, resurrexit. Et undehoc fieri potest ? Contradicis.

Attende saltern gloriam crucis

ipsius. Jam in fronte regumcrux ilia fixa est, cui inimici

insultaverunt. Effectus probavitvirtutem. Domuit orbem non

ferro, sed ligno. Lignum crucis

contumeliis dignum visum est

inimicis;et ante ipsum lignum

stantes caput agitabant, et

dicebant : Si films Dei est,

descendat de cruce. Extendebatille manus suas ad populum noncredentem, et contradicentem.Si enim Justus est qui ex fide

vivit; iniquus est qui non habet

fidem. Quod ergo hie ait,

iniquitatem, perfidiam intellige.Videbat ergo Dominus in

civitate iniquitatem et contra

dictionem, et extendebat manussuas ad populum non credentem,et contradicentem : et tamen

ipsos expectans dicebat;Pater

ignosce illis, quia nesciunt quidfaciunt.

ty. Una hora non potuistis

vigilare mecum : *Vigilate et

orate, ut non intretis in tenta-

tionem.

y. Spiritus quidem promp-tus est, caro autem infirma.

*Vigilate.

IN III. NOCTURNO.

Antiph. Dixi iniquis, Nolite

loqui adversus Deum iniquitatem.

Psahnus. Confitebimur. 77.

Antiph. Terra tremuit et

quievit, dum exurgeret in

judicio Deus.Psalmus. Notus in Judaea

Deus. 78. <9>.

Page 144: Colbertine Breviary

96 FER1A QUINTA IN CCENA DOMINI.

Antiph. In die tribulationis

meae Deum exquisivi manibusmeis.

Psalmus. Voce mea. 78.

. Homo pacis meae, in quosperavi,

ty. Qui edebat panes meos,

ampliavit adversus me supplan-tationem.

Pater noster etc.

De Epistola prima beati Pauli

Apostoli ad Corinthios.

Lectio vij. Cap. n. <y. 7~34>.

HOc autem praecipio ... In

hoc non laudo.

fy Ecce turba;

et qui voca-

batur Judas antecedebat eos, et

appropinquavit Jesu, ut osculare-

tur eum : dixitque illi Jesus:

Juda, *Osculo Filium hominis

tradis?

y. Amice ! ad quid venisti ?

*Osculo.

Lectio viij.

EGoenim accepi a Domino

... mortem Domini annun-tiabitis donee veniat.

ty. Converte gladium tuumin locum suum : *Calicem quemdedit mihi Pater non bibamilium ?

Of. An putas quia non possumrogare patrem rneum, et exhibe-

bit mihi modo plusquam duo-

decim legiones Angelorum ?

*Calicem.

Lectio ix.

TTaque quicumque mandu-* caverit panem hunc . . . Cetera

autem, cum venero, disponam.

ty. Tamquam ad latronem

existis cum gladiis et fustibus

comprehendere me : *Quotidieapud vos eram in templodocens

;et non me tenuistis :

sed hsec est hora vestra, et

potestas tenebrarum.

^. Cum injecissent manus in

Jesum, et tenuissent eum, dixit

ad eos : *Quotidie apud vos

eram in templo docens;et non

me tenuistis : sed haec est hora

vestra, et potestas tenebrarum.

Repetitur. Tamquam.

AD LAUDES.

Antiph. Justificeris Dominein sermonibus tuis, et vincas

cum judicaris.Psalmus. Miserere. 54. <7>.

Antiph. Dominus tamquamovis ad occisionem ductus est,

et non aperuit os suum.Psalmus. Domine refugium.

/I- <9>-

Antiph. Oblatus est quia ipsevoluit

;et peccata nostra ipse

portavitPsalmi. Deus Deus meus.

2 3- <^5]X Deus misereatur 24.

Antiph. Desiderio desideravi

hoc pascha manducare vobiscum,

antequam patiar.

Cant. Cantemus. 72. <(9)>.

Antiph. Contritum est cor

meum in medio mei, contre-

muerunt omnia ossa mea.Psalmi. Laudate Dominum

de caelis. 39. Cantate Domino.ibidem. Laudate Dominum in

sanctis ejus. ibidem. <6>.

Antiph. Traditor autemdederat eis signum, dicens :

Quem osculatus fuero, ipse est;

tenete eum.Canticum. Benedictus Domi

nus. 119. <i6>.

Page 145: Colbertine Breviary

PERIA QUINTA IN CGENA DOMINI. 97

Finitd AntiphonA, continub

dicuntur sequentes Preces.

T/" Yrie eleison.**

Respondetur. Kyrie elei

son.

y. Domine miserere; parce

famulis : Christus Dominus fac-

tus est obediens usque ad mortem.

Resp. Kyrie eleison.

y. Qui passurus advenisti

propter nos.

Resp. Christe eleison.

y. Qui prophetice prompsisti :

Ero mors tua, 6 mors.

Resp. Christe eleison.

y. Qui expansis in cruce

manibus, traxisti omnia adte saecula.

Resp. Christe eleison.

y. Agne mitis, cui basia dedit

lupus venenosa.

Resp. Kyrie eleison.

y. Tu qui vinciri voluisti,

nosque a mortis vinculis erlp-uisti.

Resp. Kyrie eleison.

y. Vita in ligno moritur;in-

fernus et mors lugens spoliatur.

Resp. Kyrie eleison, Dominemiserere; parce famulis: Christus

Dominus factus est obediens

usque ad mortem, mortem autemcrucis.

Deinde dicitur Psalmus Miserere. 54. <7>. quo finito dici

tur absolute

Oratio.

13 Espice, quaesumus, Domine,^^super hanc familiam tuam

pro qua Dominus noster JesusChristus non dubitavit manibustradi nocentium, et crucis subire

tormentum, submissA vcce, Quitecum vivit et regnat etc.

COLBERT.

AD PRIMAM, TERTIAM,SEXTAM, ET NONAM.

Dictis Pater noster etc. AveMaria etc. continub dicunturPsalmi de Prima, Tertia, Sexta,et Nona Dominica, ut in Psal-

terio. Finitis tribusPsalmis sin-

gularum horarum, additur Ver

sus, Christus factus est pro no-

bis obediens usque ad mortem.Deinde diciturPsalmus Miserere.

54. \7)> et Oratio Respice. nt

supra ad Laudes.

AD VESPERAS.

Dittis Pater noster etc. AveMaria etc. absolute incipitur An-tiphona : Calicem salutaris acci-

piam,et nomen Domini invocabo.

Psalmus. Credidi. 32. <(5^>.

Antiph. Cum his qui oderunt

pacem, eram pacificus ;cum

loquebar illis, impugnabant megratis.

Psalmus. Ad Dominum. 32.

Antiph. Ab hominibus iniquislibera me Domine.

Psalmus. Eripe me. 96. <^n^>.

Antiph. Custodi me a laqueoquern statuerunt mihi, et a

scandalisoperantium iniquitatem.Psalmus. Domine clamavi.

97. <i i>.

Antiph. Considerabam ad

dexteram, et videbam;et non

erat qui cognosceret me.Psalmus. Voce mea. 98

<u>.Antiph. Ccenantibus illis, ac-

cepit Jesus panem, et benedixit,ac fregit, deditque discipulis suis.

Canticum. Magnificat. 125.

<22>.Oratio. Respice, ut supra ad

Laudes.

H

Page 146: Colbertine Breviary

FERIA SEXTA IN PARASCEVE.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Feria quarta

pr&cedenti. 227. <93)>.

FERIA SEXTAin Parasceve.

AD MATUTINUM.IN I. NOCTURNO.

Antiph. Astiterunt reges terrae,

et principes convenerunt in unumadversus Dominum et adversus

Christum ejus.

Psalmus. Quare fremuerunt

gentes. i. <i>.

Antiph. Diviserunt sibi vesti-

menta mea, et super vestemmeam miserunt sortem.

Psalmus. Deus Deus meus,

respice in me. 88. <(io)>.

Antiph. Insurrexerunt in metestes iniqui, et mentita est ini-

quitas sibi.

Psalmus. Dominus illuminatio

mea. 19. <4>.

y. Subsannaverunt me sub-

sannatione :

ty. Frenduerunt 'contra medentibus suis.

Pater noster, etc.

De Lamentatione Jeremiae

Prophetae. Cap. 2. <z>. 8-i5>.

Lectio j. Heth.

COgitavitDominus dissipare

murum ... lactans in plateis

oppidi. Jerusalem, Jerusalem,convertere ad Dominum Deumtuum.

ty. Vidimus eum, et non erat

aspectus, virum dolorum et

scientem infirmitatem, *Percus-

sum a Deo, et humiliatum.

y. Ver& languores nostros

ipse tulit, et dolores nostros

ipse portavit ;et nos putavimus

eum *Percussum.

Lectioif. Lamed.

MAtribussuis dixerunt . . .

gaudium universae terrae ?

Jerusalem, Jerusalem, convertere

ad Dominum Deum tuum.

ty. Suscitati sunt falsiloquiadversus faciem meum, college-runt furorem suum in me,infremuerunt contra me denti

bus;*Satiati sunt pcenis meis.

y. Aperuerunt super me ora

sua, et exprobrantes percusseruntmaxillam meam : *Satiati.

Lectio iij. Cap. 3. (y. i-9>. Aleph.

"T^Go vir videns paupertatem* ' meam ... semitas meas sub-

vertit Jerusalem, Jerusalem,convertere ad Dominum Deumtuum.

ty. Elongatus est a me, quiconsolabatur me : videte populi*Si est dolor, sicut dolor meus.

y. O vos omnes qui transitis

per viam, attendite et videte

*Si est dolor.

IN II. NOCTURNO.

Antiph. Vim faciebant qui

quaerebant animam meam.Psalmus. Domine, ne in furore.

33- <6>-

Antiph. Confundantur, et reve-

reantur, qui quaerunt animammeam, ut auferant earn.

Psalmus. Expectans expec-tavi. 35. <6>.

'

.

Antiph. Alieni insurrexerunt

in me, et fortes quaesieruntanimam meam.

Psalmus. Deus in nomine tuo

salvum me fac. 7. <(2)>.

y. Foderunt manus meas et

pedes meos;

Page 147: Colbertine Breviary

FER1A SEXTA IN PARASCEVE. 99

ty. Dinumeraverunt omniaossa mea.

Pater noster etc.

Ex tractatu sancti AugustiniEpiscopi super Psalmos.

In Psalm. 63. Lectio iv.

"DRotexisti me Deus a conventu

malignantium, a multitu-dine operantium iniquitatem.Jam ipsum caput nostrumintueamur. Multi martyres talia

passi sunt;

sed nihil sic elucet

quomodo caput martyrum : ibi

melius intuemur quod illi expert!sunt. Protectus est a multitu-dine malignantium, protegentese Deo, protegente carnem suamipso filio et homine querngerebat : quia films hominis est,et films Dei est : films Dei

propter formam Dei;

filius

hominis propter formam servi,habens in potestate ponereanimam suam et recipere earn.

Quid ei potuerunt facereinimici ? Occiderunt corpus,animam non occiderunt. In-tendite. Parum ergo erat

Domino hortari martyres verbo,nisi firmaret exemplo.

ty. Exclamavit simul universaturba ; Tolle hunc, et dimitte no-bis Barabbam : *Tunc Pilatusdimisit illis Barabbam

; Jesumautem flagellatum tradidit eis

ut crucifigeretur.

y. Clamabant Pontifices et

ministri : Crucifige, crucifige eum.*Tunc Pilatus.

Lectio v.

IVTOstis qui conventus erat*^

malignantium Judaeorum,et quae multitude erat operantium iniquitatem. Quam iniqui

tatem ? Quia voluerunt occi-

dere Dominum Jesum Christum.Tanta opera bona, inquit, ostendivobis : propter quod horum mevultis occidere ? Pertulit omnesinfirmos eorum

;curavit omnes

languidos eorum; praedicavit

regnum caelorum;

non tacuitvitia eorum, ut ipsa potius eis dis-

plicerent,non medicus aquosana-bantur. His omnibus curationi-

bus ejus ingrati, tamquam mul-ta febre phrenetici, insanientesin medicum qui venerat curare

eos, excogitaverunt consilium

perdendi eum; tamquam ibi vo-

lentes probare utrum vere homosit qui mori possit, an aliquidsuper homines sit, et mori se nonpermittat. Verbum ipsum ag-noscimus in Sapientia Salomo-nis : Morte turpissima, inquiunt,condemnemus eum : interroge-mus eum

;erit enim respectus

in sermonibus illius : si enim verefilius Dei est, liberet eum.

ty. Vinea mea electa, domusIsrael, ego te plantavi : *Quo-modo conversa es in amaritudi-

nem, ut me crucifigeres, et Barabbam dimitteres ?

Y. Expectavi ut faceres judi-cium, et ecce iniquitas, et justi-

tiam, et ecce clamor : *Quo-modo.

Post pauca. Lectio vj.

"T^Xacuerunt tamquam gladi-* um linguas suas. Non di-

cant Judsei,Non occidimus Christum. Etenim propterea eumdederunt judici Pilato, ut quasiipsi a morte ejus viderentur im-munes. Nam cum dixisset eis

Pilatus, Vos eum occidite;

res-

ponderunt, Nobis non licet occi-

H 2

Page 148: Colbertine Breviary

FERIA SEXTA IN PARASCEVE.

dere quemquam. Iniquitatemfacinoris sui in judicem hominemrefundere volebant : sed numquidDeum judicem fallebant ? Quodfecit Pilatus, in eo ipso quod fecit,

aliquantum particeps fuit;sed in

comparatione illorum multo ipseinnocentior. Institit enim quantum potuit ut ilium ex eorummanibus liberaret ? nam prop-terea flagellatum produxit adeos. Non persequendo Domi-num flagellavit, sed eorum furori

satisfacere volens;ut vel sic jam

mitescerent, et desinerent velle

occidere, cum flagellatum vider-

ent. Fecit et hoc. At ubi per-

severaverunt, nostis ilium lavisse

manus, et dixisse quod ipse non

fecisset, mundum se esse a morteillius. Fecit tamen. Sed si reus,

quia fecit vel invitus;

illi inno-

centes, qui coegerunt ut faceret ?

Nullo modo. Sed ille dixit in

eum sententiam, et jussit eumcrucifigi, et quasi ipse occidit :

et vos, 6 Judaei, occidistis. Undeoccidistis ? Gladio linguae: acuis-

tis enim linguas vestras. Et

quando percussistis, nisi quandoclamastis : Crucifige, Crucifige ?

ty. Exuentes eum, chlamy-dem coccineam circumdederuntei

;et plectentes coronam de

spinis posuerunt super caput ejus,

et arundinem in dextera ejus ;et

cceperunt salutare eum, *AveRex Judaeorum.

y. Et genu flexo ante eum,illudebant ei, dicentes : *Ave.

IN III. NOCTURNO.

Antiph. Ab insurgentibus in

me libera me Domine, quia

occupaverunt animam meam.

Psalmus. Eripe me de inimicis

meis. 53. </>.

Antipk. Longe fecisti notosmeos a me : traditus sum.et non

egrediebar.Psalmus. Domine Deus. 89.

AntipJi. Captabunt in animamjusti, et sanguinem innocentemcondemnabunt.

Psalmus. Deus ultionum. 92.

y. Dederunt in escam meamfel:

ty. Et in siti mea potaveruntme aceto.

Pater noster etc.

De Epistola beati Pauli

Apostoli ad Hebraeos.

Lectio vij. Cap. 4. (y. 11-15^.

TI^Estinemus ingredi in illam1

requiem ... pro similitudine

absque peccato.

ty. Filiae Jerusalem, nolite

flere super me;

sed super vos

ipsas flete, et super filios vestros :

*Quia si in viridi ligno haec

faciunt, in arido quid fiet ?

y. Ecce venient dies in qui-bus dicent : Beatae steriles, et

ventres qui non genuerunt, et

ubera quae non lactaverunt :

*Quia.

Lectio viij. (v. \6-Cap. 5. v. $>.

A Deamus ergo cum fiducia ...

*^*- ofTerre pro peccatis.

ty. Tradidit in mortem ani

mam suam, et cum sceleratis

reputatus est,* Et pro transgres-soribus rogavit.

y. Ipse peccata multorumtulit : *Et pro.

Page 149: Colbertine Breviary

SABBATO SANCTO.

Lectio ix. Cap. 5. (y. 4-10^.

~\J EC quisquam sumet sibi

L^ honorem ... Pontifex juxtaordinem Melchisedech.

R?. Tenebrae factae sunt, dumcrucifixissent Jcsum Judaei ;

et

circa horam nonam exclamavit

Jesus voce magna : Deus meus,Deus meus, ut quid me dereli-

quisti ? Et inclinato capite emisit

spiritum.

y. Cum ergo accepisset Jesus

acetum, dixit;Consummatum

est : *Et inclinato capite emisit

spiritum.

Repetitur. Tenebrae.

AD LAUDES.

Antiph. Proprio Filio suo non

pepercit Deus;

sed pro nobis

omnibus tradidit ilium.

Psalmus. Miserere. 54. <(7^>.

Antiph. Pater dimitte illis,

quia nesciunt quid faciunt.

Psalmus. Domine exaudi. 86.

tarn : Jesus

Judaeorum.Canticum.

Antiph. Impleta est scriptura

quae dicit : Inter iniquos repu-tatus estPsalmi. Deus Deus meus. 23.

Deus misereatur. 24.

Antiph. Memento mei Domine, dum veneris in regnumtuum.

Canticum. Domine audivi.

86. <io>.

Antiph. Amen dico tibi,

Hodie mecum eris in paradiso.Psalmi. Laudate Dominum

de caelis. Cantate Domino.Laudate Dominum in sanctis

ejus. 39. <6>.

Antiph. Posuerunt super

caput ejus causam ipsius scrip-

Nazarenus Rex

Benedictus. 119.

Kyrie eleison. et rehqua cumPsalmo Miserere, et Oratione

Respice. ut in Laudibus Ferice

quintcz in Ccena Domini. 233.

<96>.

AD PRIMAM, TERTIAM, SEX-TAM, ET NONAM.

Omnia ut in Feria quinta in

Ccena Domini, nisi quod in fineVersiis Christus factus est pronobis obediens usque ad mortem,additur, mortem autem crucis.

AD VESPERAS.

Omnia ut in Feria quinta in

Co3naDomini, praterAntiphonamsequentem.Ad Magnificat Antiph. Ex-

clamans Jesus voce magna, ait :

Pater, in manus tuas commendospiritum meum : et haec dicens

expiravit.

AD COMPLETORIUM.

Omnia tit in Feria quartaprcecedenti. 227.

SABBATO SANCTO ADMATUTINUM.

IN I. NOCTURNO.

Antiph.dormiam et

Psalmus.exaudivit.

Antiph.naculo tuo,

sancto tuo.

Psalmus.tabit. 46.

Antiph.in spe.

In pace in idipsum,

requiescam.Cum invocarem,

Habitabit in taber-

requiescet in monte

Domine, quis habi-

<7>-Caro mea requiescet

Page 150: Colbertine Breviary

SABBATO SANCTO.

Psalmus. Conserva me. 46.

y. Non derelinques animammeam in inferno :

ty. Nee dabis sanctum tuumvidere corruptionem.

Pater noster etc.

De Lamentatione Jeremiae Pro-

phetae. Cap. 3. <V. 22-3<D>.

Lectio j. Heth.

IV /T Isericordiae Domini ... sat-**-- urabitur opprobriis. Jerusalem, Jerusalem, convertere adDominum Deum tuum.

ty. Jerusalem surge, et exuete vestibus jucunditatis ;

induere

cinere et cilicio, *Quia in te

occisus est Salvator Israel.

y. Deduc quasi torrentem

lacrymas per diem et noctem, et

non taceat pupilla oculi tui.

*Quia.

Lectio if. Cap.^. Aleph. <(v. i-6)>.

QUomodoobscuratum est

aurum ... non ceperunt in

ea manus. Jerusalem, Jerusalem,convertere ad Dominum Deumtuum.

ty. Aspicient ad me quernconfixerunt, et plangent planctuquasi super unigenitum, et dole-

bunt *Ut in morte primogeniti.

y. In die ilia magnus erit

planctus in Jerusalem, *Ut in

morte primogeniti.

Incipit Oratio Jeremiae Prophetae.

Lectio iij. Thren. 5. <(v. i-i i)>.

"D Ecordare Domine quid acci-"^ derit nobis ... virgines in

civitatibus Juda. Jerusalem, Jeru-salerr, convertere ad DominumDeum tuum.

ty. Velum templi scissum est

medium, terra mota est, petraescissas sunt, et monumenta

aperta sunt : *Et omnis turba

eorum qui simul aderant, per-cutientes pectora, sua reverte-

bantur.

y. Videns autem Centurio

quod factum fuerat, glorificavit

Deum, dicens: Vere hie homofilius Dei erat. *Et omnis.

IN II. NOCTURNO.

Antiph. Elevamini portae

aeternales, et introibit Rex

gloriae.

Psalmus. Domini est terra.

26. <s>.

Antiph. Credo videre bonaDomini in terra viventium.

Psalmus. Dominus illumi-

natio mea. 19. <4>.

Antiph. Domine abstraxisti

ab inferis animam meam.Psalmus. Exaltabo te. 20.

y. Tu autem Domine miserere

mei;

1^7.Et resuscita me

;et re-

tribuam eis.

Pater noster etc.

Ex tractatu sancti AugustiniEpiscopi super Psalmos.

In Psal. 63. Lectio iv.

A Ccedet homo ad cor altum;

** et exaltabitur Deus. Illi

dixerunt, Quis nos videbit ?

Defecerunt scrutantes scruta-

tiones, consilia mala. Accessit

homo ad ipsa consilia, passus est

se teneri ut homo. Non enimteneretur nisi homo, aut videre-

tur nisi homo, aut caederetur

nisi homo, aut crucifigeretur aut

moreretur nisi homo. Accessit

Page 151: Colbertine Breviary

SABBA TO SANCTO. 103

ergo homo, ad illas omnes pas-siones, quae in illo nihil valerent,nisi esset homo. Sed si ille

non esset homo, non liberaretur

homo. Accessit homo ad cor

altum, id est, ad cor secretum;

objiciens aspectibus humanishominem, servans intus Deum

;

celans formam Dei in quaaequalis est Patri, et offerens for

mam servi qua minor est Patre.

ty. Ecce quomodo moritur

Justus, et nemo percipit corde :

a facie iniquitatis sublatus est

Justus ;*Et erit in pace me-

moria ejus.

y. Tamquam agnus coramtondente se obmutuit, et non

aperuit os suum;de angustia

et de judicio sublatus est : *Eterit

Post pauca. Lectio v.

QU6perduxerunt illas scruta-

tiones suas, quas perscru-tantes defecerunt ? Ut etiammortuo Domino et sepulto,custodes ponerent ad sepulcrum.Dixeruntenim Pilato : Seductorille (hoc appellabatur nomineDominus Jesus Christus, ad sola

tium servorum suorum quandodicuntur seductores). Ergo illi

Pilato : Seductor ille, inquiunt,dixit adhue vivens, Post tres

dies resurgam : jube itaque cus-

todiri sepulcrum usque in diemtertium

;ne forte veniant disci-

puli ejus, et furentur eum, et

dicant plebi, Surrexit a mortuis;

et erit novissimus error pejor

priore. Ait illis Pilatus: Habetiscustodiam

; ite, custodite sicut

scitis. Illi autem abeuntes,munierunt sepulcrum, signantes

lapidem cum custodibus.

ty. Ut viderunt Jesum jammortuum, *Non fregerunt ejuscrura

;sed unus militum lancea

latus ejus aperuit, et continuoexivit sanguis et aqua.

y. Ut impleretur scriptura,Os non comminuetis ex eo

;

*Non fregerunt.

Lectio vj.

"DOsuerunt custodes milites ad*-

sepulcrum : concussa terra

Dominus resurrexit : miraculafacta sunt talia circa sepulcrum,ut et ipsi milites, qui custodes

advenerant, testes fierent, si

vellent vera nuntiare. Sedavaritia ilia, quae captivavit dis-

cipulum comitem Christi, captivavit et militem custodem sepul-cri. Damus, inquiunt, vobis

pecuniam ;et dicite quia vobis

dormientibus venerunt discipuli

ejus, et abstulerunt eum. Veredefecerunt scrutantes scruta-

tiones. Quid est quod dixisti,6 infelix astutia? tantumnedeseris lucem consilii pietatis, et

in profunda versutia demergeris,ut hoc dicas : Dicite quia vobisdormientibus venerunt discipuli

ejus, et abstulerunt eum ? Dor-mientes testes adhibes: vere tu

ipse obdormisti, qui scrutandotalia defecisti.

ty. Vulneratus est propteriniquitates nostras, attritus est

propter scelera nostra;

*Etlivore ejus sanati sumus.

y. Disciplina pacis nostras

super eum : *Et livore.

IN III. NOCTURNO.

Antiph. Deus adjuvat me, et

Dominus susceptor est animaemeae.

Page 152: Colbertine Breviary

ic-4 SABBA TO SANCTO.

Psalmus. Deus in nomine tuo

salvum me fac. 7. <^2)>.

Antiph. In pace factus est

locus ejus, et in Sion habitatio

ejus.

Psalmus. Notus in JudaeaDeus. 78. <9>.

Antiph. Factus est sicut homosine adjutorio, inter mortuosliber.

Psalmus. Domine Deus salu-

tis meae. 89. (io)>.

y. Verbum iniquum constitu-

erunt adversum me :

ty. Numquid qui dorrnit non

adjiciet ut resurgat.Pater noster etc.

De Epistola beati Pauli Apostoliad Hebraeos.

Lectio vif. Cap. 9. <(v. ii-22)>.

/^Hristus assistens Pontifex ...

^-x ad serviendum Deo viventi ?

ty. ^Estimatus sum cum de-

scendentibus in lacum;*Factus

sum sicut homo sine adjutorio,inter mortuos liber.

y. Posuerunt me in lacu in

ferior!, in tenebrosis, et in umbramortis : *Factus sum.

Lectio viii.

ideo novi testament! ...

sine sanguine dedicatumest.

ft?.Abscissus est de terra

viventium; propter scelus popu-

li mei percussi eum : *Et erit

sepulcrum ejus gloriosum.

y . Dabit impios pro sepultura,et divitem pro morte sua

;eo

quod iniquitatem non fecerit,

neque dolus fuerit in ore ejus.*Et erit.

Lectio ix.

LEctoenim omni mandate ...

non fit remissio.

ty. Christus novi testamenti

mediator, *Initiavit nobis viamnovam et viventem, per velamen,id est, carnem suam, in introitum

sanctorum;nondum propalatam,

adhuc priore tabernaculo ha-

bente statum.

y. Sanctorum minister et

tabernaculi veri, quod fixit

Dominus et non homo, *Ini-

tiavit.

Repetitur. Christus novi.

AD LAUDES.

Antiph. O mors, ero morstua : morsus tuus ero, inferne.

Psalmus. Miserere. 54. <(7>.

Antiph. De manu mortis

liberabo eos;de morte redimam

eos.

Psalmus. Judica me Deus.

38. <6>.

Antiph. Ipsum gentes depre-cabantur; et erit sepulcrum ejus

gloriosum.Psalmi. Deus Deus meus.

2 3- ($) Deus misereatur.

24- <5>-

Antiph. Sicut fuit.

Canticum Ionce. Cap. 2. <^v. 3-10^.

/^Lamavide tribulationemea...^-^ reddam pro salute Domino.

Antiph. Sicut fuit Jonas in

ventre ceti tribus diebus et tri-

bus noctibus, sic erit Filius homi-nis in corde terrae.

Antiph. In sanguine testa

menti tui, emisisti de laqu vinc-

tos.

Psalmi. Laudate Dominumde caelis. Cantate Domino, et

Page 153: Colbertine Breviary

SABBATO SANCTO. 105

Laudate Dominum in sanctis

ejus. 39. <6>.

Antiph. Acceperunt Josephet Nicodemus corpus Jesu, et

ligaverunt illud linteis cumaromatibus, et posuerunt illud

in monumento.Canticuni. Benedictus. 119.

Kyrie eleison. et rehqua cumPsalmo Miserere, et Oratione

Respice. ut in Laudibus FeriaV. in Cccna Domini. 233.

<96>.

AD PRIMAM, TERTIAM, SEXTAMET NONAM.

Omnia ut in Feria quinta in

Caena Domini, nisi quod in fineVersus Christus factus est pronobis obediens usque ad mortem,additur, mortem autem crucis :

propter quod et Deus exaltavit

eum, et dedit illi nomen quodest super omne nomen.

AD VESPERAS.

Dictis. Pater noster etc.

Ave Maria etc. Vesperce incipi-untur absolute ab Antiphona Alleluia.

Psalmus 1 1 of.

T Audate Dominum omnes*-*

gentes ;laudate eum omnes

populi.

Quoniam confirmata est supernos misericordia ejus ;

et veritas

Domini manet in aeternum.

Gloria Patri etc. Qui versus

deinceps dicitur in fine omniumPsalmorum et Canticorum, nisi

aliter notetur.

Antipli. Alleluia, quoniam in

aeternum alleluia, misericordia

ejus, alleluia.

Non dicitur Hymnus, nequeVersiculus.

Antiph. Cum transisset Sab-

batum, Maria Magdalene et

Maria Jacobi et Salome emeruntaromata, ut venientes ungerentJesum, alleluia.

Canticum. Magnificat. 125.

y. Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

SPiritumnobis Domine tuae

charitatis infunde;

ut quosSacramentis paschalibus satiasti,

tua facias pietate Concordes :

Per Dominum nostrum etc.

Resp. Amen.~Jf . Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

~JT. Benedicamus Domino.R?. Deo gratias.

Jf. Fidelium animae per mise-

ricordiam Dei requiescant in

pace.

Resp. Amen.

AD COMPLETORIUM.

Pater Noster etc. Ave Mariaetc.

Converte nos Deus etc.

Deus in adjutorium etc. GloriaPatri etc. Non dicitur ampHits

Laus tibi Domine Rex aeternae

gloriae ;Serf ejus loco deinceps

dicitur, Alleluia.

Deinde sine Antiphona dicun-

tur tres Psalmi sequentes. Cuminvocarem. In te Dominesperavi. Ecce nunc benedicite

Dominum. ut in Psalterio. \ 7. <(4^>.

Post Psalmos inchoatur Anti

phona. Vespere.

Page 154: Colbertine Breviary

io6 SABBATO SANCTO.

Canticum. Nunc dimittis. 126.

<23>-

Antiph. Vespere autem Sab-

bati, quae lucescit in prima Sab-

bati, venit Maria Magdalene et

altera Maria, videre sepulcrum,alleluia.

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

VIsitaqusesumus Domine

habitationem istam, et

omnes insidias inimici ab ea

longe repelle : Angeli tui sancti

habitent in ea, qui nos in pacecustodiant

;et benedictio tua sit

super nos semper: Per Dominumnostrum etc.

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

ty. Deo gratias.

y. Benedicat et custodiat nos

omnipotens et misericors Dominus, Pater, et Filius, et Spiritussanctus.

R?. Amen.y. Fidelium animae per miseri-

cordiam Dei requiescant in

pace.

ty. Amen.

Regina caeli etc. 135. <(3O)>.

y. Divinum auxilium maneat

semper nobiscum.

R?. Amen.Pater noster etc. Ave Maria

etc. Credo in Deum etc.

Page 155: Colbertine Breviary

IN DIE SANCTO PASCH^E.

ANNVALE.AD MATUTINUM.Ater noster etc. Ave Mariaetc. Credo in Deum etc.

Domine labia mea aperiesetc.

Invitatorium. Alleluia, Sur-rexit Dominus vere

;venite

adoremus : alleluia.

Psalnms. Venite. 116. <J4)>.Non dicitiir Hymmis.Antiph. Ego sum qui sum,

alleluia : erui vos de servitute,alleluia

;ac redemi in brachio

excelso, alleluia, alleluia.

Psalmus. Beatus vir qui nonabiit. i. <(i>.

Antiph. Postulavi Patrem

meum, alleluia;

dedit mihi

gentes, alleluia, in hereditatem,alleluia.

Psalmus. Quare fremueruntI. <i>.

Antiph. Egodormivi et som-num cepi ;

et exsurrexi, quoniamDominus suscepit me, alleluia,

alleluia.

Psalmus. Domine, quid mul-

tiplicati sunt. 2. <(i>.

y. Surrexit Dominus de

sepulcro.

ty. Qui pro nobis pependit in

ligno.Pater noster etc. Et ne nos

inducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.Absolutio. Exaudi Domine

Jesu Christe preces servorum

tuorum, et miserere nobis, quicum Patre et Spiritu sancto

vivis et regnas in saecula saecu-

lorum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Evangel ica lectio

sit nobis salus et protectio.

Resp. Amen.

Lectio sanctiEvangeliisecundumMarcum. Cap. 16.

Lectioj.

T N illo tempore, Maria Mag-* dalene et Maria Jacobi et

Salome emerunt aromata, ut

venientes ungerent Jesum. Et

reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homil. 21. in Evang.A Udistis, fratres charissimi,^*- quod sanctse mulieres, quaeDominum fuerant secutae, cumaromatibus ad monumentumvenerunt, et ei quern viventem

dilexerant, etiam mortuo, studio

humanitatis obsequuntur. Sedres gesta aliquid in sancta Ec-clesia signat gerendum. Sic

quippe necesse est ut audiamus

quae facta sunt, quatenus cogite-mus etiam quae nobis sint exeorum imitatione facienda. Etnos ergo, in eum qui est mor-tuus credentes, si odore virtutum

Page 156: Colbertine Breviary

io8 DOMINICA RESURRECTIONIS.

referti, cum opinione bonorum

operum Dominum quaerimus, admonumentum profecto illius cumaromatibus venimus. Illae autemmulieres Angelos vident, quaecum aromatibus venerunt : quiavidelicet illae mentes supernoscives aspiciunt, quae cum virtu-

turn odoribus ad Dominum persancta desideria profisciscuntur.Tu autem Domine miserere nos-

tri.

Resp. Deo gratias.R?. Angelus Domini descendit

de caelo;

et accedens revolvit

lapidem, et super eum sedit;et

dixit mulieribus : *Nolite ti-

mere : scio enim quia crucifixum

quaeritis : *Jam surrexit; venite,

et videte locum ubi positus erat

Dominus, alleluia.

y. Et introeuntes in monumentum, viderunt juvenem se-

dentem in dextris, coopertumstola Candida

;et obstupuerunt ;

qui dixit illis : *Nolite. Gloria

Patri. *Jam surrexit.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Divinum auxiliummaneat semper nobiscum.

Resp. Amen.

Post pauca. Lectioij.

A Ngelus stola Candida co-**

opertus apparuit ; quia fes-

tivitatis nostrae gaudia nuntiavit.

Candor etenim vestis splendoremnostrae denuntiat solemnitatis :

nostras dicamus, an suae ? sed

ut fateamur verius, et suae dica

mus, et nostrae. Ilia quippe Re-

demptoris nostri resurrectio, et

nostra festivitas fuit, quia nos adimmortalitatem reduxit

;et An-

gelorum festivitas extitit, quianos revocando ad caelestia, eor-

um numerum implevit. In sua

ergo ac nostra festivitate Angelus in albis vestibus apparuit ;

quia dum nos per resurrectionem

dominicam ad superna reduci-

mur, caelestis patriae damna re-

parantur. Sed quid advenientes

feminasaffatur,audiamus. Nolite

expavescere. Ac si aperte dicat :

Paveant illi qui non amant ad-

ventum supernorum civium; per-

timescant qui carnalibus desi-

deriis pressi, ad eorum se socie-

tatem pertingere posse desper-ant : vos autem cur pertimescitis

quae vestros concives videtis ?

Unde et Matthaeus Angelumapparuisse describens, ait : Erat

aspectus ejus sicut fulgur, et

vestimenta ejus sicut nix. In

fulgure etenim terror timoris est;

in nive autem blandimentumcandoris. Quia vero omnipo-tens Deus, et terribilis pecca-toribus, et blandus est justis ;

recte testis resurrectionis ejus

Angelus, ut in fulgure vultus, et

in candore habitus demonstratur,ut de ipsa sua specie et terreret

reprobos, et mulceret pios.R?. Jesum quaeritis Nazar-

enum crucifixum ? *Surrexit,Non est hie, alleluia, alleluia.

y. Quid quaeritis viventemcum mortuis ? *Surrexit. Gloria

Patri. *Non est hie, alleluia,

alleluia.

*. Jube domne benedicere.

Benedictio. Ad societatem

civium supernorum perducatnos Rex Angelorum. Resp.Amen.

HLong, post prced. Lectio iij.

Ec, fratres charissimi, protanta diei solemnitate, de

Page 157: Colbertine Breviary

DOMINICA RESURRECTIONIS. 109

lectionis evangelicae expositionetranscurrimus : sed libet ut dehac eadem solemnitate aliquidsubtilius loquamur. Duae etenimvitae erant, quarum unamnovimus, alteram nesciebamus :

una quippe mortalis est, altera

immortalis;

una corruptionis,altera incorruptionis ;

una

mortis, altera resurrectionis.

Sed venit mediator Dei et

hominum homo Christus Jesus :

suscepit unam, et ostendit

alteram : unam pertulit moriendo,et ostendit alteram resurgendo.Si ergo nobis mortalem vitamscientibus resurrectionem pro-mitteret carnis, et tamen hancvisibiliter non exhiberet

; quis

ejus promissionibus crederet ?

Factus itaque homo, apparuitin carne

;mori dignatus est

ex voluntate;

resurrexit ex

potestate ;et ostendit exemplo,

quod nobis promisit in praemio.R7. Ego sum primus et novis-

simus;et vivus, et fui mortuus :

*Et habeo claves mortis et

inferni, alleluia, alleluia, alleluia.

y Ecce sum vivens in saecula

saeculorum;*Et habeo. Gloria.

*Et habeo. Repetitur. Egosum. Te Deum laudamus. 117.

. Sacerd. Resurrexit Domi-nus,

R). Sicut dixit vobis.

AD LAUDES.

Antipli. Angelus Dominidescendit de caelo, et accedensrevoluit lapidem, et sedebat

.super eum, alleluia, alleluia.

Psalmus. Dominus regnavit,decorem. 5. <(i)>.

Antiph. Et ecce terrae-motus

factus est magnus ; Angelusenim Domini descendit de caelo,

alleluia.

Psalmus. Jubilate. 6. <^i)>.

Antiph. Erat autem aspectusejus sicut fulgur, vestimentaautem sicut nix, alleluia, alleluia.

Psalmi. Deus Deus meus.2 3- ($>> Deus misereatur.

24- <5>-

Antiph. Prae timore autem

ejus exterriti sunt custodes, et

facti sunt velut mortui, alleluia.

Canticum. Benedicite. 6.

<i>-

Antiph. Respondens autem

Angelus dixit mulieribus: Nolite

timere : scio enim quod Jesumquaeritis ;

non est hie : alleluia.

Hymni et Versiculi loco

dicitur : Haec dies quam fecit

Dominus;exultemus et laetemur

in ea.

Ad Benedictus Antiph. Sur-

rexit, sicut dixit : venite, et

videte locum ubi positus erat

Dominus, alleluia.

Canticum. Benedictus Dominus Deus Israel. 119. <^i6)>.

y. Dominus vobiscum.R7. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

T~"\Eus, qui hodierna die per* '

Unigenitum tuum aeterni-

tatis nobis aditum devicta morte

reserasti, vota nostra, quae pre-veniendo aspiras, etiam adju-vando prosequere ;

Per eundemDominum nostrum etc.

Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

^. Benedicamus Domino.

R/. Deo gratias.

Page 158: Colbertine Breviary

no DOMINICA RESURRECTIONIS.

y. Fidelium animae permisericordiam Dei requiescantin pace.

ty. Amen.

AD PRIMAM.

Dictis Pater noster etc. AveMaria etc. Deus in adjutoriumetc. absolute dicuntur tres psalniiDeus in nomine tuo. Beati

immaculati. Retribue. ut in

Prima Dominica. 7. <(2)>.

Quibus finitis, continue dicitur

Alleluia, Haec dies quam fecit

Dominus; exultemus, et laetemur

in ea.

y. Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

Deus omnipotens,qui ad principium hujus

diei nos pervenire fecisti, tua

nos hodie salva virtute;

ut in

hac die in nullum declinemus

peccatum, sed semper ad tuam

justitiam faciendam nostra pro-cedant eloquia, dirigantur cogi-tationes et opera : Per Dominumnostrum etc.

Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.R?. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.R?. Deo gratias.

%. Pretiosa in conspectuDomini

R?. Mors sanctorum ejus.

y. Sancta Maria et omnesSancti intercedant pro nobis ad

Dominum, ut nos mereamur abeo adjuvari et salvari qui vivit

et regnat in saecula saeculorum.

R?. Amen.

y. Deus in adjutorium meumintende:

R?. Domine ad adjuvandumme festina.

y. Deus in adjutorium meumintende :

R7. Domine ad adjuvandum

me festina.

y. Deus in adjutorium meumintende :

R?. Domine ad adjuvandumme festina. Gloria Patri et Filio

et Spiritui sancto, sicut erat in

principio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.Kyrie eleison.

Christe eleison.

Kyrie eleison. Pater noster

etc. Et ne nos inducas in

tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.

y. Respice in servos tuos,

Domine, et in opera tua;

et

dirige filios eorum.R/. Et sit splendor Domini

Dei nostri super nos;et opera

manuum nostrarum dirige supernos

;et opus manuum nostrarum

dirige. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto, sicut erat in

principio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.

Oremus. Oratio.

T~^\Irigere et sanctificare, regere*-* et gubernare dignare, Domine Deus, Rex caeli et terrae,

hodie corda et corpora nostra,

sensus, sermones, et actus

nostros, in lege tua et in

operibus mandatorum tuorum;

ut hie et in aeternum, te auxili-

ante, salvi et liberi esse mere

amur, Salvator mundi, qui vivis

et regnas in saecula saeculorum.

Resp. Amen.

Page 159: Colbertine Breviary

DOMINICA RESURRECTIONS. ill

y. Jube domne benedicere.

Benedict. Dies et actus

nostros in sua pace disponatDominus omnipotens.

Resp. Amen.

Lectio brevis. Coloss. 3.

SIconsurrexistis cum Christo,

quae sursum sunt quaerite,

ubi Christus est in dextera Dei

sedens; quae sursum sunt sapite,

non quae super terram. Tuautem Domine miserere nostri.

Resp. Deo gratias.

^. Adjutorium nostrum in

nomine Domini,

ty. Qui fecit caelum et terram.

y. Benedicite.

ty. Deus.

y. Dominus nos benedicat, et

ab omni malo defendat, et ad

vitam perducat aeternam.

ty. Amen.y. Fidelium animae per miseri-

cordiam Dei requiescant in pace.

ty. Amen.

AD TERTIAM, SEXTAM, ETNONAM.

Dictis Pater noster, etc. AveMaria etc. Deus in adjutoriumetc. absolute dicuntur Psalmi de

Tertia, Sexta, et Nona Dominica,ut in Psalterio ; etfinitis Psalmis

singularum Horarum continue

dicitur Alleluia, Haec dies quamfecit Dominus

;exultemus et

laetemur in ea.

Deinde statim dicitur Dominusvobiscum.

Resp. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

DEus qui hodierna die per

Unigenitum tuum aeterni-

tatis nobis aditum devicta morte

reserasti, vota nostra, quas prae-

veniendo aspiras, etiam adju-vando prosequere ;

Per eundemDominum nostrum etc.

y. Dominus vobiscum.

1$.Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

ty. Deo gratias.

y. Fidelium animae per mise-

ricordiam Dei requiescant in

pace.

ty. Amen.

AD VESPERAS.

Pater noster etc. Ave Maria

etc.

Deus in adjutorium etc.

Antiph. Dicite discipulis ejus

quia surrexit, alleluia, alleluia,

alleluia.

Psalmus. Dixit Dominus. 15.

Antiph. Ecce praecedet vos in

Galilaeam ;ibi eum videbitis,

alleluia, alleluia.

Psalmus. Confitebor. 15. <4>.

Antiph. Et exierunt cito de

monumento cum timore et

gaudio magnOjCurrentes nuntiare

discipulis, alleluia.

Psalmus. Beatus vir. 16. <4>.Graduale. Haec diesquarn fecit

Dominus : exultemus et laetemur

in ea.

y. Confitemini Domino quo-niam bonus

; quoniam in saeculum

misericordia ejus.

ty. Alleluia, alleluia.

y. Epulemur in azymis sin-

ceritatis et veritatis.

ty. Alleluia.

Hymni loco dicitur sequensProsa sequentia.

VIctimaepaschali laudes im-

molent Christiani.

Page 160: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASCHAl.

Agnus redemit oves;

Christus

innocens Patri reconciliavit

peccatores.Mors et vita duello conflixere

mirando : dux vitae mortuus,

regnat vivus.

Die nobis Maria, quid vidisti in

via ?

Sepulcrum Christi viventis, et

gloriam vidi resurgentis ;

Angelicos testes, sudarium, et

vestes :

Surrexit Christus spes mea;

praecedet suos in Galilaeam.

Scimus Christum surrexisse a

mortuis vere : tu nobis victor

Rex miserere. Amen.Non dicitur Versiculus.

Ad Magnificat Antiph. Et

ecce Jesus occurrit illis dicens,

Avete : illae autem accesserunt,

et tenuerunt pedes ejus, et

adoraverunt eum, alleluia,

alleluia.

Canticum, Magn i ficat. 125.

<22>.Oratio. Deus qui hodierna

die. ut supra ad Tertiam.

Regina caeli lastare. 135.

<30>.

FERIA SECUNDA.

Duplex majus.

Officium fit ut in Communi perannum, exceptis Us qitce deincepsnotabuntur.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Alleluia, Sur

rexit Dominus vere; venite,

adoremus : alleluia.

Psalmus. Venite exultemus.

116. <I4>.Non dicitur Hymnus.Antipk. Ego sum qui sum,

alleluia : erui vos de servitute,

alleluia;

ac redemi in brachio

excelso, alleluia, alleluia.

Psalmi de Matutino Ferice ILut in Psalterio. 19. ^4)-.

y. Surrexit Dominus de

sepulcro.R7. Qui pro nobis pependit in

ligno.Lectiones de Scriptura occurr.

Te Deum laudamus. 117.

AD COMPLETORIUM.

Dicto Converte nos Deus etc.

(126.) <23> absolute dicuntur tres

Psalmi Cum invocarem. 17. <4>.

In te Domine speravi. 18. <4>.

Ecce nunc. 19. <4>. et in fine

ultimi Psalmi additur Alleluia

seinel.

Deinde inchoatur Antiphona.Haec dies.

Canticum. Nunc dimittis ser-

vum tuum. 126. <(23>.

Antiph. Haec dies quam fecit

Dominus, exultemus et laetemur

in ea.

Oratio. Visita. 127. <23>.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Nonnehaec oportuit pati Christum, et

ita intrare in gloriam suam ?

alleluia, alleluia.

Psalmi de Laudibus Feria II*

ut in Psalterio. 23. <(5>.

Hymni et Versiculi loco dicitur

Versus sequens.Haec dies quam fecit Domi

nus;exultemus et laetemur in

ea.

Ad Benedictus Antipli. Dumfabularentur, et secum quaere-rent

;et ipse Jesus appropin-

quans ibat cum illis, alleluia.

Page 161: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASCffsE.

Oratio.

DEus qui solemnitate Pas-

chali, mundo remedia con-

tulisti, populum tuum, quae-

sumus, caelesti dono prosequere ;

ut et perfectam libertatem con-

sequi mereatur, et ad vitam

proficiat sempiternam : Per Do-minum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Non dicitur Hymnus.

Antiph. Haec dies quam fecit

Dominus;exultemus et laetemur

in ea.

Psalmi de Prima Ferice II. ut

in Psalterio. 2$ <^)>.

Finitd A ntiphona, continue

dicitur Dominus vobiscum. et

Oratio Domine Deus omnipo-tens. cum sequentibus Precious,ut in Communiper annum. 122.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 24.

T N illo tempore : Duo ex Dis-1

cipulis Jesu ibant ipsa die in

castellum, quod erat in spatiostadiorum sexaginta ab Jerusalem, nomine Emmaus. Et reli-

qua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Horn. 23. in Evang.

AUdistis,fratres charissimi,

quia duobus discipulis am-bulantibus in via, non quidemcredentibus, sed tamen de se

loquentibus, Dominus apparuit ;

sed eis speciem, quam recognos-cerent, non ostendit. Hoc ergoeratf foris Dominus in oculis

corporis, quod apud ipsos ageba-COLBERT.

tur intus in oculis cordis. Ipsi

namque apud semetipsos intus,

et amabant, et dubitabant : eis

autem Dominus foris, et praesens

aderat, et quis esset non osten-

debat. De se igitur loquentibus

praesentiam exhibuit : sed de se

dubitantibus cognitionis suae

speciem abscondit. Verba quidem contulit

;duritiam intel-

lectus increpavit ; scripturae sa-

crae mysteria, quae de seipso

erant, aperuit : et tamen, quiaadhuc in eorum cordibus pere-

grinus erat a fide, ire se longiusfinxit.

Nihil ergo simplex Veritas

perduplicitatem fecit : sed talemse eis exhibuit in corpore, qualis

apud illos erat in mente. Pro-

bandi autem erant, si hi quieum etsi necdum ut Deum dili-

gerent, saltern ut peregrinumamare potuissent. Sed quia esse

extranei a charitate non poter-ant hi cum quibus Veritas grad-iebatur, eum ad hospitium quasi

peregrinum vocant. Cur autemdicimus, Vocant ;

cum illic scrip-turn sit : Et coegerunt eum ?

Ex quo nimirum exemplo colligi-tur quia peregrini ad hospitiumnon solum invitandi sunt, sedetiam trahendi. Mensam igitur

ponunt; panes cibosqueofTerunt;et Deum, quern in Scripturaesacrae expositione non cogno-verant, in panis fractione cog-noscunt. Audiendo ergo prae-

cepta Dei, illuminati non sunt;faciendo, illuminati sunt : quia

scriptum est; Non auditores

legis justi sunt apud Deum, sedfactores legis justificabuntur.

Qui ergo vult audita intelligere,festinet ea quae jam audire

I

Page 162: Colbertine Breviary

114 INFRA HEBDOMADAM PASCff^E.

potuit, opere implere. EcceDominus non est cognitus dumloqueretur, et dignatus est cog-nosci dum pascitur.

AD TERTIAM, SEXTAM, ETNONAM.

Non dicitur Hymnus.AntipJi. Haec dies quam fecit

Dominus;

exultemus et laete-

mur in ea.

Psalmi de Tertia, Sexta, et

Nona FericB II. ut in Psalterio.

Non dicitur Versiculus ; sed

finitd Antiphond statim dicitur

Dominus vobiscum. et Oratio.

Deus qui solemnitate Paschali.

ut supra ad Laudes.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antipk. Dicite

discipulis ejus quia surrexit,

alleluia, alleluia, alleluia.

Psalmi de Vesperis Ferics

secundce, ut in Psalterio. 31.

Hymni et Versicuh loco dia-tur sequens Versus. Haec dies

quam fecit Dominus; exultemuset laetemur in ea.

Ad Magnificat Antiph. Et

coegerunt ilium dicentes : Manenobiscum

; quoniam advesperas-cit, et inclinata est jam dies,

alleluia.

Oratio. Deus qui solemnitate,ut supra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Ad Psalmos Antiph. Alle

luia, alleluia, alleluia, alleluia.

Psalmi de Completorio Feri<z

secundce, ut in Psalterio. 33.

Non dtcitur Hymnus nequeVersiculus.

Antiph. Haec dies quam fecit

Dominus;

exultemus et laete

mur in ea.

Canticum. Nuncdimittis. 126.

<23>; .

Ftnita Antiphond, continubdicitur Dominus vobiscum. et

Oratio Visita. 127. <23)>.

Regina caeli laetare. 135. <(3O>.

Infra Hebdomadam Pasch&,Officium fit ut in hac Feria II.

prater Psalmos, qui dicuntur

singulis diebus ut notatum est in

Psal<(te)>rio ; et prater alia qua-dam, quce deinceps notabuntur.

FERIA TERTIA.

Duplex majus.AD LAUDEG.

Ad Psalmos Antiph. Vobisannuntiamus earn quae ad patresnostros repromissio facta est

;

quoniam hanc Deus inplevitfiliis nostris, resuscitans JesumChristum Dominum nostrum,alleluia.

Versus. Haec dies quamfecit Dominus

;exultemus et

laetemur in ea.

Ad Benedictus Antiph. Paxvobis : ego sum, alleluia

;nolite

timere, alleluia.

Oratio.

TP\Eus qui Ecclesiam tuam

*-^ novo semper fcetu multipli-

cas, concede famulis tuis ut

sacramentum vivendo teneant,

quod fide perceperunt : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 24.

T N illo tempore : Stetit Jesus* in medio Discipulorum suo-

Page 163: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASCHAL.

rum,etdicit eis : Pax vobis : egosum

;nolite timere. Et reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.Lib. 10. Comment, in Lucam.

MIrum, quomodo se natura

corporea per impenetrabile

corpus infuderit, invisibili aditu,

visibili conspectu ; tangi facilis,

difficilis aestimari. Denique con-

turbati Discipuli aestimabant se

spiritum videre. Et ideo Domi-

nus, ut speciem nobis resurrec-

tionis ostenderet, Palpate, inquit,et videte, quia spiritus carnemet ossa non habet, sicut mevidetis habere. Non ergo per

incorpoream naturam, sed perresurrection is corporeae qualita-

tem, impervia, usu clausa pene-travit. Nam quod tangitur,

corpus est; quod palpatur corpus*est. In corpore autem resurge-mus. Seminatur enim corpusanimale, surgit corpus spiritale :

sed illud subtilius, hoc crassius,

ut pote adhuc terrenae labis

qualitate concretum. Nam,quomodo non corpus ;

in quomanebant insignia vulnerum,

vestigia cicatricum, quae Domi-nus palpanda obtulit? In quonon solum fidem firmat,sed etiam

devotionem acuit, quod vulnera

suscepta pro riobis caelo inferre

maluit, abolere noluit;

ut DeoPatri nostrae pretia libertatis

ostenderet. Talem sibi Pater

ad dexteram locat, trophaeumnostrae salutis amplectens : tales

illic martyres nobis cicatricis

suae corona monstravit.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Ecce

praecedit vos in Galilaeam;

ibi

eum videbitis, alleluia, alle

luia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Magnificat Antiph. Ob.tulerunt Discipuli Dominopartem piscis assi et favummellis : et cum manducassetcoram eis

;sumens reliquias,

dedit eis, alleluia.

FERIA QUARTA.

Duplex minus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Deus

patrum nostrorum glorificavitFilium suum Jesum, quern vos

tradidistis et negastis ante faciem

Pilati, judicante illo dimitti,

alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Benedictus Antiph. Mise-runt rete

;et jam non valebant

illud trahere prae multitudine

piscium, alleluia.

Oratio.

"T^Eus qui nos resurrectionis*-' Dominicae annua solemni-

tate laetificas, concede propitius,ut per temporalia festa quae

agimus, pervenire ad gaudiaaeterna mereamur : Per eumdemDominum nostrum JesumChristum Filium tuum, quitecum vivit et regnat in unitate

Spiritus sancti Deus per omniasaecula saeculorum.

Resp. Amen.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 21.

T N illo tempore : Manifestavit-I se iterum Jesus Discipulis

I 2

Page 164: Colbertine Breviary

n6 INPRA HEBDOMADAJU PASCH&.

ad mare Tiberiadis : manifestavit

autem sic. Erant simul SimonPetrus, et Thomas qui dicitur

Didymus. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.Homilia 24. in Evang.

LEctiosancti Evangelii, quae

modo in auribus vestris

lecta est, fratres mei, quaestioneanimum pulsat, sed pulsationesua vim discretionis indicat

Quaeri etenim potest, cur Petrus,

qui piscator ante conversionem

fuit, post conversionem ad pis-cationem rediit : et cum Veritas

dicat, Nemo mittans manumsuum ad aratrum, et aspiciens

retro, aptus est regno Dei;cur

repetiit quod dereliquit ? Sed si

virtus discretionis inspicitur, cit-

ius videtur, quia nimirum nego-tiumquodanteconversionemsinepeccato extitit, hoc etiam postconversionem repetere culpa nonfuit. Nam piscatorem Petrum,Matthaeum vero telonearium

scimus : et post conversionemsuam ad piscationem Petrus

rediit;Matthaeus vero ad telonei

negotium non resedit : quia aliud

est victum per piscationem

quaerere, aliud autem telonei

lucris pecunias augere. Suntenim pleraque negotia, quae sine

peccatis exhiberi aut vix autnullatenus possunt. Quae ergoad peccatum implicant, ad haec

necesse est ut post conversionemanimus non recurrat. Quaerietiam potest, cur Discipulis in

mari laborantibus post resurrec-

tionem suam Dominus in litore

stetit, qui ante resurrectionem

suam coram Discipulis in flucti-

bus maris ambulavit ? Cujus rei

ratio festine cognoscitur, si ipsa

quae tune inerat, causa pensetur.

Quid enim mare, nisi praesenssaeculum designat, quod se

casuum tumultibus et undis vitae

corruptibilis illidit ? Quid persoliditatem litoris, nisi ilia per-

petuitas quietisaeternae figuratur?

Quia igitur Discipuli adhucfluctibus mortalis vitae inerant, in

mari laborabant. Quia autem

Redemptor noster jam corrup-tionem carnis excesserat, postresurrectionem suam in litore

stabat.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Etexierunt cito de monumento,cum timore et gaudio magno,currentes nuntiare Discipulis,alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Magnificat Antiph. Hocjam tertio manifestatus est Jesus

Discipulis suis, cum resurrexisset

a mortuis, alleluia, alleluia,

alleluia.

FERIA QUINTA.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Respon-dens Eunuchus, ait : Credofilium Dei esse Jesum Christum.

Et jussit stare currum;

et

descenderunt uterque in aquam,Philippus et Eunuchus

;et

baptizavit eum, alleluia.

Versus. Hxc dies etc.

Ad Benedictus Antiph. Sur-

gens Jesus mane prima Sabbati,

apparuit primo Marias Magdalene, alleluia.

Page 165: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASCH/E. 117

Oratio.

DEus qui diversitatem gentiumin confessione tui nominis

adunasti, da ut renatis fonte

baptismatis una sit fides mentiumet pietas actionum : Per Domi-num nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 20.

INillo tempore : Maria stabat

ad monumentum foris, plo-rans. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.Homilia 25. in Evang.

MUlier quid ploras ? quern

quaeris? Interrogatur do-

loris causa, ut augeatur deside-

rium ; quatenus cum nominatur

quern quaereret, in amore ejusardentiiis sestuaret. Ilia existi-

mans quia hortulanus esset, dicit

ei; Domine, si tu sustulisti eum.

Quid est, quod viso eo quernhortulanum credidit, cui necdumdixerat quern quserebat, ait :

Domine, si tu sustulisti eum ?

Quasi enim jam dixisset ex

cujus desiderio plangeret; eumdicit quern non dixerat. Sedvis amoris hoc agere solet in

animo, ut quern ipse sempercogitat nullum alium ignorarecredat. Recte et haec mulier

quern quaerit non dicit;

et

tamen dicit, Si tu sustulisti

eum : quia alteri non putat

incognitum, quern sic ipsacontinuo plangit desiderio.

Maria, quia vocatur ex nomine,

recognoscit auctorem; atque

eum protinus Rabboni, id est

magistrum, vocat : quia, et ipseerat qui quaerebatur exterius, et

ipse qui earn interius ut quaereretdocebat. Jam vero ab Evan-

gelista non subditur quid mulier

fecit;sed ex eo innuitur quod

audivit. Cui dicitur;Noli me

tangere, nondum enim ascendi

ad Patrem meum. In his nam-

que verbis ostenditur quod Maria

amplecti voluit ejus vestigia

quem recognovit. Sed ei Magis-ter dicit

;Noli me tangere. Cur

tangi non debeat, ratio quoqueadditur, cum subinfertur, Nondum enim ascendi ad Patremmeum. In corde etenim nostro

tune Jesus ad Patrem ascendit,

cum aequalis creditur Patri.

Nam quisquis eum aequalemPatri non credit, adhuc in ejus

pectore ad Patrem Dominus nonascendit.

Vade ad fratres meos, et die

eis : Ascendo ad patrem meum,et patrem vestrum

;Deum meum,

et Deum vestrum. Cum Meumdicat et Vestrum, cur non com-muniter dicit Nostrum ? Seddistincte loquens, indicat quiaeundem patrem et Deum dis-

similiter habeat ipse quam nos.

Ascendo ad patrem meum, vide

licet per naturam;

et patremvestrum, per gratiam : ad Deummeum, quia descendi

;ad Deum

vestrum, quia ascendi. Quiaenimet ego homo Deus mihi est

; quiavos ab errore liberati, Deus est

vobis. Distincte ergo mihi pater,

et Deus est; quia quem ante

saecula Deum genuit, hominemin fine sseculorum mecumcreavit.

Page 166: Colbertine Breviary

iiS INFRA HEBDOMADAM PASCH.-E.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos A n tiph. Vade ad

fratres meos, et die eis : Ascendoad patrem meum et patrem ves-

trum, Deum meum et Deumvestrum, alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Magnificat A ntiph. Venit

Maria Magdalene, annuntians

Discipulis, quia vidi Dominum,alleluia.

FERIA SEXTA.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Ad Psalmos A ntiph. Christus

semel pro peccatis mortuus est,

Justus pro injustis ;ut nos offerret

Deo, mortificatus quidem carne,vivificatus autem spiritu, alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Benedictus A ntiph. Doceteomnes gentes, baptizantes eos in

nomine Patris et Filii et Spiritus

sancti, alleluia.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

qui paschale Sacramentumin reconciliationis humanaefcedere contulisti, da mentibus

nostris, ut quod professionecelebramus, imitemur effectu :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 28.

INillo tempore : Undecim

Discipuli abierunt in Galilaeam

in montem ubi constituerat illis

Jesus. Et reliqua.

Homilia sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. 4. Comment, in Matth.

IDOst resurrectionem Jesus in* monte Galilaeae conspicitur,

ibique adoratur : licet quidamdubitent, et dubitatio eorumnostram augeat fidem. Tunemanifestius ostenditur Thomae

;

et latus lancea vulneratum, et

manus fixas demonstrat clavis.

Accedens Jesus locutus est eis,

dicens: Data est mihi omnis

potestas in caelo et in terra. I Hi

potestas data est, qui paulo ante

crucifixus, qui sepultus in tumulo,

qui mortuus jacuerat, qui postekresurrexit. In caelo autem et in

terra potestas data est: ut quiante regnabat in caelo, per fidem

credentium regnet et in terris.

Euntes autem docete omnes

gentes, baptizantes eos in nominePatris et Filii et Spiritus sancti.

Primum docent omnes gentes,deinde doctas intingunt aqua.Non enim potest fieri, ut corpus

baptismi recipiat sacramentum,nisi ante anima fidei susceperitveritatem. Baptizantur autemin nomine Patris et Filii et

Spiritus sancti;ut quorum una

est divinitas, una sit largitio :

nomenque Trinitatis, unus Deusest. Docentes eos servare omnia

quaecunque mandavi vobis. Ordo

precipuus. Jussit Apostolis, ut

primum docerent universas

gentes ;deinde fidei intingerent

sacramento;

et post fidem ac

baptisma, quae essent observanda

praeciperent. Ac ne putemuslevia esse quae jussa sunt et

pauca, addidit;Omnia quaecum-

que mandavi vobis : ut quicum-

Page 167: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PASCHsE. 119

que crediderint, qui in Trinitate

fuerint baptizati, omnia faciant

quae praecepta sunt. Et ecce egovobiscum sum usque ad con-

summationem saeculi. Qui usquead consummationem saeculi cumdiscipulis se futurum esse pro-mittit, et illos ostendit semperesse victuros, et se nunquam a

credentibus recessurum.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Ecce

ego vobiscum sum omnibus die-

bus usque ad consummationemsaeculi, alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Magnificat Antiph. Quicrediderit et baptizatus fuerit,

salvus erit, alleluia.

SABBATO IN ALBIS.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Sicut

modo geniti infantes, rationabile

sine dolo lac concupiscite, ut in

eo crescatis in salutem, alleluia.

Versus. Haec dies etc.

Ad Benedictus Antiph. Cur-rebant duo simul, et ille alius

discipulus praecucurrit citius

Petro, et venit primus ad

monumentum, alleluia.

Oratio.

^Oncede, quaesumus, omnipo-^ tens Deus;

ut qui Festa

paschalia venerando egimus, perhaec contingere ad gaudia aeterna

mereamur : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 20.

INillo tempore : Una Sabbati

Maria Magdalene venit mane,cum adhuc tenebrae essent, admonumentum. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae:

Homilia 22. in Evangelia.T Ectio sancti Evangelii, quam*-* modo, fratres, audistis, valde

in superficie historica est aperta :

sed ejus nobis sunt mysteria subbrevitate requirenda. Maria

Magdalene, cum adhuc tenebrae

essent, venit ad monumentum.

Juxta historiam notatur hora :

juxta intellectum vero mysticum,requirentis signatur intelligentia.Maria enim auctorem omnium,quern carne viderat mortuum,quaerebat in monumento

;et

quia hunc minime invenit fura-

tum credidit. Adhuc ergoerant tenebrae, cum venit admonumentum. Cucurrit citius,

discipulisque nuntiavit. Sedilli prae ceteris cucurrerunt, qui

prae ceteris amaverunt;videlicet

Petrus et Joannes. Currebantautem duo simul : sed Joannespraecucurrit citius Petro, et venit

prior ad monumentum;

et in-

gredi non praesumpsit. Venit

ergo posterior Petrus, et intravit.

Quid fratres, quid cursus iste

significat ? Numquid haec tarn

subtilis Evangelistae descriptioa mysteriis vacare credenda est?

Minime. Neque enim se Joannes et praeisse, et non intrasse

diceret, si in ipsa sua trepidatione

mysterium defuisse credidisset.

Page 168: Colbertine Breviary

DOMINICA IN ALB1S.

Quid ergo per Joannem, nisi

synagoga ; quid per Petrum, nisi

ecclesia designatur ? Nee mi-

rum esse videatur, quod per

juniorem synagoga, per senioremvero ecclesia signari perhibetuf :

quia etsi ad Dei cultum prior est

synagoga quam ecclesia Gentium

;ad usum tamen saeculi

prior est multitude Gentium

quam synagoga, Paulo attes-

tante, qui ait; Quia non prius

quod spiritale est, sed quodanimale. Per seniorem ergoPetrum significatur ecclesia

Gentium; per juniorem vero

Joannem synagoga Judaeorum.Currunt ambo simul : quia abortus sui tempore usque occasum,

pari et communi via, etsi non

pari et communi sensu, gentilitascum synagoga cucurrit. Venit

synagoga prior ad monumentum,sed minime intravit : quia Legisquidem mandata percepit, pro-

phetias de incarnatione ac pas-sione dominica audivit

;sed

credere in mortuum noluit : vidit

enim Joannes posita linteamina;

non tamen introivit. Venit au-

tem Simon Petrus sequens eum,et introivit in monumentum :

quia secuta posterior ecclesia

gentium mediatorem Dei et

hominum, hominem JesumChristum, et cognovit carne

mortuum, et viventem credidit

Deum.

DOMINICA IN ALBIS.

Duplex majus.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Alleluia,

alleluia, alleluia, alleluia.

Psalmi de Vesperis Sabbati ut

in Psalterio. in. <il>.

Hymnus. Ad regias, ut in

Communi Paschali. 1 34. <JO^>.

y. Mane nobiscum Domine;

ty. Quoniam advesperascit.Ad Magnificat Antiph.

Thomas non erat cum eis quan-do venit Jesus : dixerunt ergo ei,

Vidimus Dominum, alleluia.

Oratio. Praesta, quaesumus.ut infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum.

AD MATUTINUMet cceteras Horas, Psalmi de

Dominica, ut in Psalterio ; reli-

qua omnia ut in Communi Paschali, (133.) <(28> prceter ea qu<z

sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Postdies octo januis clausis ingressusDominus dixit Discipulis : Paxvobis, alleluia.

Oratio.

TDRaesta, quaesumus, omnipo-* tens Deus, ut qui paschaliaFesta peregimus, haec, te lar-

giente, moribus et vita teneamus :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 20.

TN illo tempore: Cum esset* sero die ilia, una Sabbatorum,et fores essent clausae ubi erant

Discipuli congregati propter

Page 169: Colbertine Breviary

DOMINICA IN ALBIS. 121

metum Judseorum ;venit Jesus,

et stetit in medio, et dixit eis :

Pax vobis. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Horn ilia 26 in Evang.

JDRima lectionis hujus Evan-*

gelicae quaestio animum pul-sat : quomodo post resurrec-

tionem corpus dominicum verumfuit, quod clausis januis ad Dis-

cipulos ingredi potuit. Sed sci-

endum nobis est, quod divina

operatic, si ratione comprehen-ditur, non est admirabilis

;nee

fides habet meritum, cui humanaratio praebet experimentum,Sed haec ipsa nostri Redemptorisopera, quae ex semetipsis com-

prehendi nequaquam possunt, exalia ejus operatione pensandasunt : ut rebus mirabilibus fidem

prsebeant facta mirabiliora. Illud

enim corpus Domini intravit ad

Discipulos clausis januis, quodvidelicet ad humanos oculos pernativitatem suam clauso exiit

utero Virginis. Quid ergo mirum,si clausis januis post resurrection-

em suam in aeternumjam victurus

intravit; qui moriturus veniens,

non aperto utero Virginis exivit ?

Sed quia ad illud corpus quodvideri poterat, fides intuentiumdubitabat

;ostendit eis protinus

manus et latus; palpandam car-

nem praebuit, quam clausis januisintroduxit. Qua in re duo mira,et juxta humanam rationem sibi

valde contraria, ostendit;dum

post resurrectionem suam cor

pus suum incorruptibile, et tamen

palpabile, demonstravit. Namet corrumpi necesse est, quodpalpatur ;

et palpari non potest,

quod non corrumpitur. Sedmiro modo atque inaestimabili,

Redemptor noster et incorruptibile post resurrectionem et

palpabile corpus exhibuit : ut

monstrando incorruptibile, in-

vitaret ad praemium ;et prae-

bendo palpabile, firmaret adfidem. Et incorruptibilem se

ergo, et palpabilem se demonstravit : ut profecto esse postresurrectionem ostenderet corpussuum, et ejusdem naturae, et

alterius gloriae. Dixit eis : Paxvobis

;sicut misit me Pater, et

ego mitto vos : id est, sicut misit

me Pater Deus Deum, et egomitto vos homo homines. Pater

Filium misit, qui hunc pro re-

demptione generis humani incar-

nari constituit : quem videlicet

in mundum venire ad passionemvoluit

;sed tamen amavit eum,

quem ad passionem misit. Elec-

tos vero Apostolos Dominus nonad mundi gaudia ;

sed sicut ipsemissus est, ad passiones in mundum mittit. Quia ergo, et Filius

amatur a Patre, et tamen ad

passionem mittitur;

ita et Dis-

cipuli a Domino amantur, quitamen ad passionem mittunturin mundum. Itaque recte dici-

tur : Sicut misit me Pater, et

ego mitto vos : id est, ea voscharitate diligo, cum inter scan-

dala persecutorum mitto, qua mecharitate Pater diligit, quemvenire ad tolerandas passionesfecit.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Videmanus meas

;et affer manum

tuam, et mitte in latus meum,alleluia.

Page 170: Colbertine Breviary

122 DOMINICA SECUNDA POST PASCHA.

IN FERIIS TEMPORISPaschalis Officium fit utnotatum est in Communi Paschali

( r 33-) <28> cum OrationeDominica immediate pracedentis.

DOMINICA II. POSTPASCHA.Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalvtos, Hym-nus, et Verstculus, ut in Communi Paschali. 133. <(3O>.Psalmi de Vesperis Sabbati

ut in Psalterio. 1 1 1. <(i i)>.

Ad Magnificat A ntiph. Bonuspastor animam suam dat proovibus suis, alleluia.

Oratio. Deus qui in Filii. ut

infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.

AD MATUTINUMet cateras Horas, Psalmi de

Dominica, ut in Psalterio ;

reliqua omnia ut in CommuniPaschali (133.) <28> prater ea

qua sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Egosum pastor bonus, et cognosceoves meas, et cognoscunt memeae, alleluia.

Oratio.

"T^Eus, qui in Filii tui humili-*-' tate jacentem mundumerexisti, fidelibus tuis perpetuamconcede laetitiam

;ut quos per-

petuae mortis eripuisti casibus,

gaudiis facias sempiternis per-frui, Per eundem Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 10.

T N illo tempore : Dixit Jesus'1 Pharisaeis : Ego sum pastorbonus : bonus pastor animamsuam dat pro ovibus suis. Et

reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papas.Homil. 14. in Evang.

A Udistis, fratres charissimi,** ex lectione evangelicaeruditionem vestram

;audistis

et periculum nostrum. Ecceenim is qui non ex accidenti

dono sed essentialiter bonus est,

dicit, Ego sum pastor bonus :

atque ejusdem bonitatis formam

quam nos imitemur, adjungit,dicens

;Bonus pastor animam

suam ponit pro ovibus suis.

Fecit quod monuit;

ostendit

quod jussit : bonus pastor proovibus suis animam suam posuit ;

ut in sacramento nostro corpussuum et sanguinem verteret, et

oves quas redemerat, carnis suae

alimento satiaret. Ostensa nobis

est igitur de contemptu mortis

via, quam sequamur; appositaest forma, cui imprimamur.Primum nobis est, exteriora

nostra misericorditer ovibus ejus

impendere : postremum vero, si

necesse sit, etiam vitam nostram

pro eisdem ovibus ministrare.

A primo autem hoc minimo

pervenitur ad postremum majus.Sed cum incomparabiliter longe

Page 171: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA POST PASCHA. 123

sit melior anima qua vivimus,terrena substantial quam exterius

possidemus ; qui non dat proovibus substantiam suam.quandopro his daturus est animamsuam ? Et sunt nonnulli, quidum plus terrenam substantiam,

quam oves diligunt, merito

nomen pastoris perdunt : de

quibus protinus subditur;Mer-

cenarius autem, et qui non est

pastor, cujus non sunt oves

propriae, videt lupum venientem,et dimittit oves, et fugit Nonpastor, sed mercenarius vocatur,

qui non pro amore intimo oves

dominicas, sed ad temporalesmercedes pascit : mercenarius

quippe est, qui locum quidempastoris tenet, sed lucra ani-

marum non quaerit, terrenis

commodis inhiat, honore prae-lationis gaudet, temporalibuslucris pascitur, impensa sibi

ab hominibus reverentia laetatur.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad MagnificatA ntiph. Alias

oves habeo, quae non sunt exhoc ovili : et illas oportet meadducere, et vocem meamaudient : et fiet unum ovile, et

unus pastor.

DOMINICA III. POSTPASCHA.Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalmos, Hym-nus, et Versiculus, ut in CommuniPaschali. 133. <3o>.Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. 1 1 1. <i i>.

Ad Magnificat Antiph. Adhuc

modicum, et mundus me jamnon videt : vos autem videtis

me; quia ego vivo, et vos vivetis,

alleluia.

Oratio. Deus qui errantibus,ut infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Comm. perannum.

AD MATUTINUMet cceteras horas, Psalmi de

Dominica, ut in Psalterio ; reli-

qua omnia ut in CommuniPaschali (133.) <28> prater ea

quce sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Modicum, et jam non videbitis me

;

et iterum modicum, et videbitis

me : quia vado ad Patrem,alleluia, alleluia.

Oratio.

us qui errantibus, ut in

viam possint redire justitiae,

veritatis tuae lumen ostendis, da

cunctis, qui Christiana profes-sione censentur, et ilia respuere

quae huic inimica sunt nomini,et ea quae sunt apta, sectari :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 16.

T N illo tempore : Dixit Jesus-1

Discipulis suis : Modicum, et

jam non videbitis me;et iterum

modicum, et videbitis me : quiavado ad Patrem. Et reliqua.

Page 172: Colbertine Breviary

I24 DOMINICA QUARTA POST PASCHA.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract. 101. in Joann.

TV /T Odicum est hoc totum spa-**

tium, quod praesens pervo-lat saeculum. Unde dicit idem

ipse Evangelista in Epistola sua;

Novissima hora est. Ideo nam-

que addidit, Quia vado ad Pa-

trem : quod ad priorem senten-

tiam referendum est, ubi ait,

Modicum, et jam non videbitis

me;non ad posteriorem ubi ait,

Et iterum modicum et videbitis

me. Eundo quippe ad Patrem,facturus erat ut eum non vide-

rent. Ac per hoc non ideo

dictum est, quia fuerat mori-

turus, et donee resurgeret, abeorum aspectibusrecessurus; sed

quod esset iturus ad Patrem :

quod fecit posteaquam resur-

rexit, et cum eis per quadragintadies conversatus, ascendit in

caelum. Illis ergo ait : Modicum,et jam non videbitis me

; quieum corporaliter tune videbant :

quia iturus erat ad Patrem;et

eum deinceps mortalem visuri

non erant, qualem, cum ista

loqueretur, videbant. Quod vero

addidit, Et iterum modicum et

videbitis me;universae promisit

Ecclesiae;sicut universae promi

sit, Ecce ego vobiscum sumusque ad consummationem sae-

culi. Non tardat Dominus pro-missum. Modicum, et videbi-

mus eum : ubi jam nihil roge-mus, nihil interrogemus ; quianihil desiderandum remanebit,nihil quaerendum latebit. Hocmodicum longum nobis vide-

tur, quoniam adhuc agitur ;

cum finitum fuerit, tune sen-

tiemus quam modicum fuerit.

Non ergo sit gaudium nostrum

quale habet mundus, de quodictum est, Mundus autem gau-debit. Nee tamen in hujusdesiderii parturitione sine gaudiotristes simus

; sed, sicut ait

Apostolus, Spe gaudentes, in

tribulatione patientes : quia et

ipsa parturiens cui comparati su-

mus, plus gaudet de mox futura

prole, quam tristis est de pras-senti dolore.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Mundus gaudebit ;

vos autemcontristabimini : sed tristitia

vestra vertetur in gaudium,alleluia.

DOMINICA IV. POSTPASCHA.Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalmos, Hym-nus, et Versiculus, ut in Com-muni Paschali. (133.) <28>.Psalmi de Vesperis Sabbati,

ut in Psalterio. ( 1 1 1.) < 1 1>.

Ad Magnificat A ntiph. Nuncvado ad eum qui misit me,alleluia, alleluia.

Oratio. Deus qui fidelium.

ut infra ad Laudes.

AD MATUTINUMet cateras Horas, Psalmi de

Dominica, ut in Psalterio; reliqua

oninia, ut in Communi Paschali,

( I 33-) ^2 8)> prater ea qua;

seqwmtur.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Ex-

pedit vobis, ut ego vadam : si

Page 173: Colbertine Breviary

DOMINICA QUARTA POST PASCHA. 125

enim non abiero, Paracletus nonveniet ad vos

;si autem abiero,

mittam eum ad vos, alleluia.

Oratio.

DEus, qui fidelium mentesunius efficis voluntatis, da

populis tuis id amare quodpraecipis, id desiderare quodpromittis ;

ut inter mundanas

varietates, ibi nostra fixa sint

corda, ubi vera sunt gaudia :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 16.

INillo tempore : Dixit Jesus

Discipulis suis : Vado adeum qui misit me

;et nemo ex

vobis interrogat me, Quo vadis ?

Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract. 94. in foann.

QUiahaec locutus sum vobis,

inquit, tristitia implevitcor vestrum. Videbat utique

quid sua ilia verba in eorumcordibus agerent : spiritalem

quippe nondum interius habentes

consolationem, quam perSpiritum sanctum fuerant

habituri, id quod exterius in

Christo videbant, amittere

metuebant. Et quia se amis-suros esse ilium vera denunci-

antem, dubitare non poterant ;

contristabatur humanus affec-

tus, quia carnalis desolabatur

aspectus. Noverat autem ille

quid eis potius expediret : quiavisus interior ipse est utique

melior, quo eos consolaturusfuerat Spiritus sanctus

;non

cernentium corporibus ingesturus

corpus humanum, sed seipsumcredentium pectoribus infusurus.

Adjungit : Sed ego veritatemdico vobis

; expedit vobis ut

ego vadam : si enim non abiero,Paracletus non veniet ad vos

;

si autem abiero, mittam eumad vos. Tanquam diceret : Expedit vobis ut haec forma servi

auferatur a vobis. Caro quidemfactum Verbum habito in vobis :

sed nolo me carnaliter adhuc

diligatis ;et isto lacte contenti,

semper infantes esse cupiatis.

Expedit vobis ut ego vadam :

si enim non abiero, Paracletusnon veniet ad vos. Si alimenta

tenera, quibus vos alui, nonsubtraxero

;solidum cibum

non esurietis : si carni carnaliter

haeseritis, capaces Spiritus noneritis. Nam quid est : Si non

abiero, Paracletus non veniet advos

;si autem abiero, mittam

eum ad vos? Numquid hie

positus, eum non poteratmittere ? Quis hoc dixerit ?

Neque enim ubi ille erat, iste

inde recesserat;et sic venerat a

Patre, ut non maneret in Patre.

Postremo, quomodo eum etiamhie constitutus non poteratmittere, quern scimus super eumbaptizatum venisse atque man-sisse

;imo vero a quo scimus

eum numquam separabilemfuisse ? Quid est ergo : Si non

abiero, Paracletus non veniet advos ? nisi, Non potestis capereSpiritum, quamdiu secundumcarnem persistitis nosse Chris

tum. Unde ille qui jam acce-

perat Spiritum ;Etsi noveramus,

Page 174: Colbertine Breviary

126 DOMINICA QUINTA POST PASCHA.

inquit, secundum carnem Chris

tum, sed nunc jam non novimus.Etiam ipsam quippe carnemChristi non secundum carnem

novit, qui Verbum carnemfactum spiritaliter novit. Hocnimirum significare voluit

Magister bonus, dicendo : Si

enim non abiero, Paracletus nonveniet ad vos

;si autem abiero,

mittam eum ad vos. Christo

autem discedente corporaliter,non solum Spiritus sanctus, sed

et Pater et Filius, illis affuit

spiritaliter.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Cumvenerit Paracletus

; arguetmundum de peccato, et de

justitia, et de judicio, alleluia.

DOMINICA V. POSTPASCHA.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Antiphona ad Psalmos, Hym-nus, et Versiculus, ut in Com-muni Paschali. 133. <(28^>.

Psalmi de Vesperis Sabbati,ut in Psalterio. ill. <n)>.Ad Magnificat Antiph. Si

quid petieritis Patrem in nomine

meo, dabit vobis, alleluia.

Oratio. Deus a quo bona.

ut infra ad Laudes.

AD MATUTINUMet cateras floras, Psalmi de

Dominica, lit in Psalterio; re-

liqua omnia ut in CommuniPaschali, (133.) <2&> prester ea

qua sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Usquemodo non petistis quidquam in

nomine meo: petite, et accipietis ;

ut gaudium vestrum sit plenum,alleluia.

Oratio.

us a quo bona cuncta pro-cedunt, largire supplicibus

tuis, ut cogitemus, te inspirante,

quae recta sunt, et, te gubernante,eadem faciamus : Per Dominumnostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. Cap. 16.

T N illo tempore : Dixit Jesus*

Discipulis suis : Amen, amendico vobis, si quid petieritisPatrem in nomine meo, dabitvobis. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tractatu 102. in loannem.

T^Omini verba nunc ista trac-*-J tanda sunt. Amen, amendico vobis, si quid petieritisPatrem in nomine meo, dabit

vobis. Jam dictum est in supe-rioribus hujus dominici sermonis

partibus, propter eos qui non-nulla petunt a Patre in Christi

nomine, nee accipiunt ;non peti

in nomine Salvatoris, quidquidpetitur contra rationem salutis.

Non enim sonum literarum ac

syllabarum ;sed quod sonus ipse

significat, et quod eo sono recte

ac veraciter intelligitur, hoc

accipiendus est dicere, cum

Page 175: Colbertine Breviary

FERIA SECUNDA ROGATIONUM. 127

dicit, In nomine meo. Undequi hoc sentit de Christo quodnon est de unico Dei Filio sen-

tiendum, non petit in ejus

nomine, etiamsi non taceat

literis ac syllabis Christum :

quoniam in ejus nomine petit,

quern cogitat cum petit. Quivero quod est de illo sentiendum,sentit

; ipse in ejus nomine petit:et accipit quod petit, si noncontra suam salutem sempi-ternam petit Accipit autem

quando debet accipere. Quaedamenim non negantur : sed ut con-

gruo dentur tempore, differuntur.

Ita sane intelligendum est quodait, Dabit vobis

;ut ea beneficia

significata sciantur his verbis,

quae proprie ad eos pertinent qui

petunt. Exaudiuntur quippeomnes sancti pro seipsis ; nonautem pro omnibus exaudiuntur,vel amicis, vel inimicis suis, vel

quibuslibet aliis : quia non ut-

cumque dictum est, Dabit;sed

Dabit vobis. Usque modo, in-

quit, non petistis quidquam in

nomine meo: petite, et accipietis ;

ut gaudium vestrum sit plenum.Hoc, quod dicit, gaudium ple

num, profecto non carnale, sed

spiritale gaudium est : et quandotantum erit, ut aliquid ei jam nonsit addendum

; proculdubio tuneerit plenum. Quidquid ergopetitur, quod pertineat ad hoc

gaudium consequendum ;hoc

est in nomine Christi petendum,si divinam intelligimus gratiam,si vere beatam poscimus vitam.

Quicquid autem aliud petitur,nihil petitur : non quia nulla

omnino res est;

sed quia in

tantae rei comparatione quicquidaliud concupiscitur, nihil est

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Venithora cum jam non in proverbiis

loquar vobis, sed palam de Patreannuntiabo vobis, alleluia.

FERIA SECUNDAin Rogationibus.

Simplex.

Omnia ut in Communi Pas-

chali, (133.) <^28^> prceter ea quasequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Petite,

et accipietis ; quaerite, et in-

venietis; pulsate, et aperietur

vobis, alleluia.

Oratio.

"DRaesta, quaesumus, omnipo-- tens Deus, ut qui in afflic-

tione nostra de tua pietate con-

fidimus, contra adversa omniatua semper protectione muni-amur : Per Dominum nostrumetc.

Hac Oratio dicitur etiam adTertiam, Sextant, et Nonam : adVesperas autem dicitur Oratio

Dominicce prcecedentis. Deus a

quo bona. 269. \I26)>.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. n.

INillo tempore : Ait Jesus ad

Discipulos suos : Quis ves

trum habebit amicum, et ibit adilium media nocte, et dicet illi

;

Amice, commoda mihi tres

panes ? Et reliqua.

Page 176: Colbertine Breviary

128 PERIA SECUNDA ROGATIONUM.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Epistola ad Probain. 121.

QUinovit bona data dare filiis

suis, petere nos, et quaerere,et pulsare compellit. Quodquare faciat qui novit quid nobis

necessarium sit priusquam peta-mus ab eo, movere animum

potest ;nisi intelligamus quod

Dominus et Deus noster nonvoluntatem nostram sibi velit

innotescere, quam non potest

ignorare ;sed exerceri in oratio-

nibus desiderium nostrum, quopossimus capere quod praeparatdare. Illud enim valde magnumest

;sed nos ad accipiendum

parvi et angusti sumus. Ideo

nobis dicitur, Dilatamini. Tanto

quippe illud quod valde magnumest, (quod nee oculus vidit, quianon est color

;nee auris audivit,

quia non est sonus;nee in cor

hominis ascendit, quia cor

hominis illuc debet ascendere:)sumemus capacius ; quanto id et

fidelius credimus, et speramusfirmius, et desideramus ardentius.

In ipsa ergo fide, et spe, et

charitate, continuato desiderio

semper oramus. Sed ideo percerta intervalla horarum etiamverbis oramus Deum, ut illis

rerum signis nosipsos admonea-mus ; quantumque in hocdesiderio profecerimus, nobis-

ipsis innotescamus;

et ad hoc

agendum, nosipsos acrius ex-

citemus. Dignior enim sequetureffectus, quern ferventior prae-cedit affectus. Ac per hoc, et

quod ait Apostolus, Sine inter-

missione orate; quid aliud est,

quam, Beatam vitam, quae nulla

nisi asterna est, ab eo qui earn

solus dare potest, sine inter-

missione desiderate ? Semperergo hanc a Domino Deodesideremus, et oremus semper.Sed ideo ab aliis curis atquenegotiis, quibus ipsum desi

derium quodammodo tepescit,certis horis ad negotium orandi

mentem revocamus, verbis ora-

tionis nosipsos admonentes, in

id quod desideramus, intendere;

ne, quod tepescere cceperat,omnino frigescat et penitus

extinguatur, nisi crebrius in-

flammetur.

Neque enim, ut nonnulli

putant, hoc, est orare in multi-

loquio, si diutius immoretur.Aliud est sermo multus, aliud

diuturnus affectus. Nam et de

ipso Domino scriptum est quodpernoctaverit in orando, et quodprolixius oraverit : ubi, quidaliud quam nobis praebebat

exemplum, in tempore precator

opportunus, cum Patre exauditor

aeternus ? Dicuntur fratres in

^Egypto crebras quidem habere

orationes, sed eas tamen brevis-

simas, et raptim quodammodojaculatas ;

ne ilia vigilanter

erecta, quae oranti plurimumnecessaria est, per productioresmoras evanescat atque hebetetur

intentio. Ac per hoc etiam ipsi

satis ostendunt, hanc intentio-

nem, sicut non est obtundenda,si perdurare non potest ; ita, si

perduraverit, non cito esse

rumpendam. Absit enim aboratione multa locutio

;sed non

desit multa precatio, si fervens

perseverat intentio. Nam mul-tum loqui, est, in orando, remnecessariam superfluis agere

Page 177: Colbertine Breviary

IN VIGILIA ASCENSIONIS. 129

verbis : multum autem precari,

est, ad eum quern precamur,diuturna et pia cordis excitatione

pulsare. Nam plerumque hoc

negotium plus gemitibus, quamsermonibus agitur ; plus fletu,

quam affatu.

FERIA QUARTA.IN VIGILIA ASCENSIONIS.

Simplex,

Omnia ut in Communi Pas-cJiali (133.) <2

<

$y prater ea quasequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Egote clarificavi super terram

; opusconsummavi quod dedisti mihiut faciam : et nunc clarifica mePater apud temetipsum claritate

quam habui priusquam mundusesset apud te, alleluia.

Oratio, Deus, a quo bona.

269.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 17.

T N illo tempore : Sublevatis*

Jesus oculis in caelum, dixit :

Pater venit hora;clarifica filium

tuum. Et reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tract. 104. in loannem.

TDOterat Dominus noster uni--

genitus et coaeternus Patri,

in forma servi et ex forma servi,

si hoc opus esset, orare silentio :

sed ita se Patri exhibere voluit

precatorem, ut meminisset nostrum se esse doctorem. ProindeCOLBERT.

earn quam fecit orationem pronobis, notam fecit et nobis :

quoniam tanti magistri nonsolum ad ipsos sermocinatio, sed

etiam ipsius pro ipsis ad Patremoratio, discipulorum est aedifica-

tio : et si illorum, qui haec dicta

aderant audituri; profecto et

nostra, qui fueramus conscriptalecturi. Quapropter hoc quodait, Pater venit hora, clarifica

Filium tuum; ostendit, omne

tempus, et quid, et quandofaceret, vel fieri sineret, ab illo

esse dispositum qui temporisubditus non est : quoniam quaefutura erant per singula tempora,in Dei sapientia causas effici-

entes habent, in qua nulla sunt

tempora. Non ergo credatur

haec hora fato urgente venisse,sed Deo potius ordinante : neesiderea necessitas Christi con-

texuit passionem ;absit enim ut

sidera mori cogerent siderumconditorem. Clarificatum aPatre Filium nonnulli accipiuntin hoc, quod ei non pepercit, sed

pro nobis omnibus tradidit eum.Sed si passione clarificatus dici-

tur, quanto magis resurrectione ?

Nam in passione magis ejushumilitas, quam claritas com-mendatur, Apostolo attestante,

qui dicit : Humiliavit semetip-sum, factus obediens usque ad

mortem, mortem autem crucis.

Deinde sequitur, et de ejus clari-

ficatione jam dicit : Propter quodet Deus ilium exaltavit, et dona-vit ei nomen, quod est superomnenomen

;utin nomine Jesu

omne genu flectatur, caelestium,

terrestrium, et infernorum;

et

omnis lingua confiteatur quiaDominus Jesus Christus in gloria

K

Page 178: Colbertine Breviary

130 IN ASCENSIONS DOMINI.

est Dei Patris. Haec est glorifi- quae ab ejus resurrectione sump-catio Domini nostri Jesu Christi, sit exordium.

IN ASCENSIONS DOMINI.

SOLEMNE MAI VS.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Attollite

portas principes vestras, et eleva-

mini portae aeternales;et introi-

bit Rex gloriae, alleluia.

Hymnus.

TT^Terne Rex altissime,**-'

Redemptor et fidelium,

Quo mors soluta deperit,Datur triumphus gratiae.

Dum scandis ad dextram Patris,

Tibi potestas omniumCollata, Jesu, caelitus,

Quae non erat humanitus.

Ut trina rerum machina,Ccelestium, terrestrium,Et inferorum condita,Flectat genu jam subdita.

Tremunt videntes AngeliVersa vice mortalium :

Culpat caro, purgat caro,

Regnat Deus, Dei caro.

Tu Christe nostrum gaudium,Manens olympo praemium,Mundi regis qui fabricam,Mundana vincens gaudia.

Hinc te precantes quaesumus,Ignosce culpis omnibus,Et corda sursum sublevaAd te superna gratia.

Ut cum repente coeperisClarere nube judicis,Pcenas repellas debitas,Reddas coronas perditas.

Gloria tibi Domine,Qui scandis super sidera,

Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.

y. Ascendit Deus in jubila-tione

;

R7. Et Dominus in voce tubae.

Ad Magnificat Antiph. Exivia Patre, et veni in mundum :

iterum relinquo mundum, et vadoad Patrem, alleluia.

Oratio. Concede, ut infra adLaudes.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.In fine Officii dicitur Anti-

phona Regina caeli. ut in Communi Paschali. 135. <jo)>.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Alleluia, Chris

tum Dominum ascendentem in

caelum, venite, adoremus, alle

luia.

Hymnus. yEterne. ut siipra adVesperas.

Antiph. Omnis lingua con-fiteatur quia Dominus JesusChristus in gloria est Dei Patris,alleluia.

y. Ascendit Deus in jubila-tione

;

R?. Et Dominus in voce tubae.

Te Deum laudamus. 117.

<J5>.AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Cum in-

tuerentur in caelum euntem ilium,

Page 179: Colbertine Breviary

IN ASCENSIONE DOMINI. '3'

ecce duo viri astiterunt juxta il-

los in vestibus albis, alleluia.

Hyinnus. S. Ambrosii.

JEsunostra redemptio,

Amor, et desiderium,Deus creator omnium,Homo in fine temporum.

Ouae te vicit dementia,Ut ferres nostra crimina,

Crudelem mortem patiensUt nos a morte tolleres

;

Inferni claustra penetrans,Tuos captivos redimens,Victor triumpho nobili

Ad dextram Patris residens.

Ipsa te cogat pietas,Ut mala nostra superesParcendo

;et voti compotes

Nos tuo vultu saties.

Tu esto nostrum gaudium,Qui es futurus praemium :

Sit nostra in te gloria,Per cuncta semper saecula.

Amen.

y. Dominus in cselo

ty. Paravit sedem suam.Ad Benedictus Antiph. As-

cendo ad Patrem meum, et Pa-trem vestrum

;Deum meum, et

Deum vestrum, alleluia.

Oratio.

/^Oncede, quaesumus, omnipo-^^ tens Deus, ut qui hodiernadie Unigenitum tuum, Redemp-torem nostrum, ad caelos ascen-

disse credimus, ipsi quoquemente in caelestibus habitemus :

Per eumdem Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.*

Antiph. Viri Galilaei, quidaspicitis in caelum ? hie Jesus,

qui assumptus est a vobis in cae

lum, sic veniet, alleluia.

Lectio de Homilia.

Lectio Sancti Evangelii secua-

dum Marcum. Cap. 16.

T N illo tempore : Recumbentf--*- bus undecim Discipulis, ap-paruit Jesus ;

et exprobravit in-

credulitatem eorum et duritiam

cordis, quia iis qui viderant eumresurrexisse, non crediderunt.

Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 29. in Evang.

QUodresurrectionem Domini-

^ cam Discipuli tarde credide

runt, non tarn illorum infirmitas,

quam nostra, ut ita dicam, futura

firmitas fuit. Ipsa namqueresurrectio illis dubitantibus permulta argumenta monstrata est

;

quae dum nos legentes agnosci-mus, quid aliud quam de illorum

dubitatione solidamur? Minusenim mihi Maria Magdalenepraestitit, quae citius credidit

;

quam Thomas, qui diu dubitavit.

Ille etenim dubitando, vulnerumcicatrices tetigit, et de nostro

pectore dubitationis vulnus

amputavit. Ad insinuandam

quoque veritatem Dominicae

resurrectionis, notandum nobisest quid Lucas referat, dicens

;

Convescens praecepit eis ab Jer-

osolymis ne discederent. Et

post pauca ;Videntibus illis

elevatus est, et nubes suscepiteum ab oculis eorum. Notateverba

; signate mysteria. Convescens : elevatus est. Comedit,et ascendit

;ut videlicet per

effectum comestionis, veritas

patesceret carnis. Marcus vero,

priusquam caelum Dominus as-

cendat, eum de cordis atqueK 2

Page 180: Colbertine Breviary

132 DOMINICA INFRA OCTAVAM ASCENSIONIS.

infidelitatis duritia increpasse

Discipulos memorat. Qua in re

quid considerandum est, nisi

quod idcirco Dominus tune

Discipulos increpavit, cum eos

'Corporaliter reliquit ;ut verba,

quae recedens diceret, in cordibus

audientium arctius impressa re-

manerent ?

Sed hoc nobis magnopere,fratres charissimi, in hacsolemnitate pensandum est, quiadeletum est hodierna die chiro-

graphum damnationis nostrae,

mutata est sententia corruptionisnostrae. Ilia enim natura cui

dictum est Terra es et in terram

ibis, hodie in caelum ivit. Dehac solemnitate per Psalmistamdicitur : Elevata est magnifi-centia tua super caelos. De hacrursus ait : Ascendit Deus in

jubilatione, et Dominus in vocetubae. De hac iterum dicit :

Ascendens in altum captivamduxit captivitatem, dedit donahominibus. Ascendens quippein altum, captivam duxit captivitatem

; quia corruptionem nos-

tram, virtute suae incorruptionisabsorbuit

AD TERTIAM.

Antiph. Elevatis manibus,benedixit eis

;et ferebatur in

caelum, alleluia.

y. Ascendit Deus in jubilatione

;

R?. Et Dominus in voce tubae.

AD SEXTAM.

Antiph, Videntibus illis eleva-

tus est;et nubes suscepit eum

ab oculis eorum, alleluia.

y. Ascendens Christus in

altum,

R?. Captivam duxit captivitatem.

AD NONAM.

Antiph. Exaltate Regem re-

gum, et hymnum dicite Deo,alleluia.

y. Ascendo ad Patrem meum,et Patrem vestrum

;

R?. Deum meum, et Deumvestrum.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Assump-

tus est in caelum, et sedet a dex-tris Dei, alleluia.

Hymnus. Sterne, ut in primisVesperis.

y. Dominus in caelo

R?. Paravit sedem suam.AdMagn ificatA n tiph. O Rex

gloriae, Domine virtutum, qui

triumphator hodie super omnescaelos ascendisti, ne derelinquasnos orphanos ;

sed mitte pro-missum Patris in nos Spiritumveritatis, alleluia.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.In fine Officii dicitur Anti-

phona Regina caeli. ut in Communi Paschali. 135. O /"-

IN FERIIS infra Octavam

Ascensionis, Officium fit ut in

ipso Ascensionis die ; sed Lectio

de Homilia omittitur adPrimam.

DOMINICA INFRA OCTAVAM ASCENSIONIS.

Semiduplex.

Omnia ut in die Ascensionis\

prater ea qua sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Cumvenerit Paracletus, quern ego

Page 181: Colbertine Breviary

DOMINICA INFRA OCTAVAM ASCENSIONIS. '33

mittam vobis a Patre, Spiritumveritatis qui a Patre procedit ;

ille testimonium perhibebit de

me, alleluia.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus,^-^ fac nos tibi semper et devo-tam gerere voluntatem, et ma-jestati tuae sincere corde servire :

Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Vostestimonium perhibebitis, quiaab initio mecum estis, alleluia.

Fit commemoratio Ascensionis.

Antiph. Ascendo ad Patremmeum, et Patrem vestrum

;

Deum meum, et Deum vestrum,alleluia.

y. Ascendens Christus in

altum,

ty. Captivam duxit captivita-tem.

Oratio.

^Oncede, quaesumus omnipo-^-' tens Deus, ut qui hodiernadie Unigenitum tuum Redemp-torem nostrum ad caelos ascen-disse credimus, ipsi quoquemente in caelestibus habitemus :

Per eumdem Dominum etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 15.

T N illo tempore, dixit Jesus-*-

Discipulis suis : Cum venerit

Paracletus, quern ego mittamvobis a Patre, Spiritum veritatis

qui a Patre procedit ;ille testi

monium perhibebit de me. Et

reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tractatu 92. in loannem.

QUidhoc pertinet ad illud

quod dixerat, Nunc autemet viderunt, et oderunt et me et

Patrem meum;sed ut impleatur

sermo, qui in lege eorum scriptusest

; Quia odio habuerunt megratis? An quia Paracletus

quando venit Spiritus veritatis,

eos qui viderunt et oderunt,testimonio manifestiore con-vicit ? Imo vero etiam aliquosex illis qui viderunt et adhuc

oderant, ad fidem quae perdilectionem operatur, sui mani-festatione convertit. Hoc ut

intelligamus, ita factum esse

recolimus. Venit enim die Pen-tecostes Spiritus sanctus in

centum viginti homines con

gregates, in quibus et Apostoliomnes erant : qui illo adimpleticum linguis omnium gentiumloquerentur ; plures ex his quioderant, tanto miraculo obstupe-facti (quandoquidem viderunt

loquente Petro tarn magnumatque divinum testimonium per-hiberi de Christo, ut ille quioccisus ab eis inter mortuos

deputabatur, resurrexisse et

vivere probaretur) compuncticorde, conversi sunt, et tanti

sanguinis tarn impie atqueimmaniter fusi indulgentiamperceperunt, ipso redempti san

guine quern fuderunt. Christi

enim sanguis sic in remissionem

peccatorum omnium fusus est,

ut ipsum etiam peccatum possetdelere quo fusus est. Hoc ergointuens Dominus dicebat, Odiohabuerunt me gratis : cum autem

Page 182: Colbertine Breviary

134 INFRA OCTAVAM ASCENSIONIS.

venerit Paracletus, ille testi-

monium perhibebit de me.

Tamquam diceret;

Odio mehabuerunt et occiderunt vi-

dentes : sed tale de me Paracletus

testimonium perhibebit, ut eos

faciat in me credere non videntes.

Et vos, inquit, testimonium

perhibebitis,quia ab initio mecumestis. Potestis praedicare quodnostis : quod ut modo non

faciatis, illius Spiritus plenitudonondum adest vobis. Ille ergotestimonium perhibebit de me

;

et vos testimonium perhibebitis :

dabit enim vobis fiduciam perhi-bendi charitas Dei diffusa in

cordibus vestris per Spiritumsanctum qui dabitur vobis.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat AntipJi. Haec

loquutus sum vobis, ut cumvenerit hora eorum, reminis-

camini quia ego dixi vobis,alleluia.

FERIA TERTIA

post Dominicam infra OctavamAscensionis.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Fit commemoratio de Transla-

tione Capitis sancti Ludovici.

Antiph. Sedens in solio judicii,

dissipat omne malum intuitu

suo_, alleluia.

y. Gloria et honore coronasti

eum :

R?. Et constituisti eum superopera manuum tuarum.

Oratio.

qui de cura temporalis

regiminis beatum Ludovi-

cum Confessorem tuum adcadestis regni curiam transtulisti,

concede propitius, ut qui vene-randi Capitis ipsius Translatio-

nem devote agimus, ejus apudtuam clementiam patrociniis ad-

juvemur : Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Pro Translatione Capitis sancti

Ludovici.

Lectio.

PHilippusPulcher dum apud

se cogitaret quanta pietateaffectus fuerat sanctus Ludovicusin sacrosancta dominicae Pas-

sionis Insignia quae in Palatii

regii Capella ipse reposuerat, ex-

istimavit pium et asquum esse ut

ejus caput eo transferretur cumsacris, quae in tanto pretio hab-

uerat, pignoribus asservandum.Hoc autem religionis officium

cum summa cleri ac populi exul-

tatione praestitit anno Dominimillesimo trecentesimo sexto

feria tertia post Ascensionem.

Qua etiam die unam ex ejuscostis Ecclesiae Parisiensi tradi-

dit. Gaurleat itaque regale

palatium, et omnes qui ibidem

in sublimitate positi sunt, quidecernunt judicia populo, et

regni pacem cum pietate custo-

diunt Laetentur de tarn gloriosi

Capitis praesentia, cujus olim

virtute corona regni christian-

issimi firmata est. Inde cap-iant juris et aequitatis exemplum :

ab eo petant zelum fidei, studium

religionis, gubernandi pruden-tiam, integritatem vitae, virtutis

constantiam, et quidquid Regi-bus aut Regum ministris salutare

esse cognoscitur. Nam beatus

Page 183: Colbertine Breviary

IN OCTAVA ASCENSIONIS. 135

idcirco Ludovicus praesens in suo

palatio esse dignatus est, ut ibi et

magnatibus exemplo praeluceat,et quoscunque negotium ha-

bentes praesente auxilio bonus

ipse sublevet patronus.

FERIA QUINTA.OCTAVA ASCENSIONIS.

Duplex majus.

Oninia ut in die Ascensionis,

prceter ea qucz sequuntur.

Oratio.

A, qusesumus, omnipotensDeus, illuc subsequi tuorum

corda fidelium, quo caput nos

trum principiumque praecessitDominus noster Jesus Christus

Filius tuus, Qui tecum vivit et

regnat in unitate Spiritus sancti

Deus, per omnia saecula saecu-

lorum.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 24.,

TN illo tempore, dixit Jesus*-

Discipulis suis : Ego mitto

promissum Patris mei in vos :

vos autem sedete in civitate,

quoadusque induamini virtute

ex alto. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Horn. 29. in Evang.T^\E Ascensionis ejus gloria1 ' Habacuc ait : Elevatus est

sol, et luna stetit in ordine suo.

Quis enim solis nomine, nisi Dominus

;et quae lunae nomine, nisi

Ecclesia designatur ? Quousqueenim Dominus ascendit ad caelos,

sancta ejus Ecclesia adversa

mundi omnimodo formidavit :

at postquam ejus Ascensioneroborata est, aperte praedicavit

quod occulte credidit. Elevatusest ergo sol, et luna stetit in

ordine suo; quia cum Dominus

cselum petiit, sancta ejus Ecclesiae

in autoritate praedicationis ex-

crevit. Hinc ejusdem Ecclesiae

voce per Salomonem dicitur :

Ecce iste venit saliens in monti-

bus, transiliens colles. Consider-

avit namque tantorum operumculmina, et ait : Ecce iste venit

saliens in montibus. Veniendo

quippe ad redemptionem nos-

tram, quosdam, ut ita dicam,saltus dedit. Vultis, fratres

charissimi, ipsos ejus saltus

agnoscere ? De caelo venit in

uterum;de utero venit in prae-

sepe ;de praesepi venit in cru-

cem;decruce venit in sepulcrum;

de sepulcro rediit in caelum.

Ecce, ut nos post se currere

faceret, quosdam pro nobis saltus

manifestata per carnem Veritas

dedit : quia exultavit ut gigas adcurrendam viam, ut nos ei

diceremus ex corde;Trahe nos

post te, curremus in odorem

unguentorum tuorum. Unde,fratres charissimi, oportet ut illu

sequamur corde, ubi eum corporeascendisse credimus. Desideria

terrena fugiamus : nihil nos jamdelectet in infimis, qui patremhabemus in caelis. Et hoc nobis

est magnopere perpendendum,quia is qui placidus ascendit,

terribiiis redibit;

et quidquidnobis cum mansuetudine prae-

cepit, hoc a nobis cum distric-

tione exiget. Nemo ergo indulta

poenitentiae tempora parvipen-dat : nemo curam sui, dum valet,

Page 184: Colbertine Breviary

136 FERIA VI. POST OCTAVAM ASCENSIONIS.

agere negligat : quia Redemptornoster tanto tune in judiciumdistrictior veniet, quanto nobisante judicium magnam patien-tiam praerogavit.

FERIA SEXTA

post Octavam Ascensionis.

Simplex.Si in hanc Feriam incidat

Festum simplex, fit tantum com-memoratio de eo adLaudes. Offici-

umfi tut in die Ascensionis, (274.)

<^I3O)>. exceptis Us qua sequun-tur.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Ascendit Chris-

tus in altum, alleluia.

AD LAUDES.Ad Magnificat^ Antiph. Non-

ne oportuit pati Christum, et ita

intrare in gloriam suam ? alleluia.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus,^^ fac nos tibi semper et devo-tam gerere voluntatem, et maj-estati tuae sincere corde servire :

Per Dominum nostrum etc.

Ad Primam omittitur Lectio

de Homilia.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Mit-

tam vobis a Patre Spiritum veri-

tatis, qui a Patre procedit, alle

luia.

SABBATOin Vigilia Pentecostes.

Simplex.Si in hanc diem aut in se-

quentes dies usque ad FestumTrinitatis inclusive, incidat Fes

tum, sive duplex, sive semiduplex,

transfertur post Festum Trinita

tis. Officium fit ut in die Ascen-

sionis, (274). <I3O>. exceptis Us

qua sequuntur.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Ascendit Chris-

tus in altum, alleluia.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Spiri-tus veritatis apud vos manebit,et in vobis erit, alleluia.

Oratio.

T)Raesta, quaesumus, omni-*

potens Deus, ut Spiritussanctus adveniens, templum nos

gloriae suae dignanter inhabitando

perficiat: Per Dominum nostrum

Jesum Christum filium tuum,

qui tecum vivit et regnat in uni-

tate ejusdem Spiritus sancti

Deus, per omnia saecula saecu-

lorum. Resp. Amen.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 14.

INillo tempore, dixit Jesus

Discipulis suis : Si diligitis

me, mandata mea servate;

et

ego rogabo Patrem, et aliumParacletum dabit vobis. Et

reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract. 74. in loann.

QUodait, Rogabo Patrem, et

alium Paracletum dabit

vobis;ostendit et seipsum esse

Paracletum. Paracletus enimLatine dicitur Advocatus : et

Page 185: Colbertine Breviary

IN VIGILIA PENTECOSTES. 137

dictum est de Christo;Advoca-

tum habemus apud Patrem,

Jesum Christum justum. Sic

autem mundum dixit non posse

accipere Spiritum sanctum,sicut etiam dictum est, Pruden-tia carnis inimica est Deo

; legienim Dei non est subjecta, nee

enim potest : velut si dicamus,

Injustitia justa esse non potest.Mundum quippe ait hoc loco,mundi significans dilectores :

quae dilectio non est a Patre.

Et ideo dilectioni hujus mundi,de qua satagimus ut minuatur et

consumatur in nobis, contraria

est dilectio Dei, quae diffimditur

in cordibus nostris per Spiritumsanctum qui datus est nobis.

Mundus ergo eum accipere non

potest, quia non videt eum, nequescit eum. Non enim habet in-

visibiles oculos mundana dilectio,

per quos videri Spiritus sanctus

potest, qui videri nisi invisibiliter

non potest. Vos autem, inquit,

cognoscetis eum; quia apud

vos manebit, et in vobis erit.

Erit in eis, ut maneat : non

manebit, ut sit : prius est enimesse alicubi, quam manere.Sed ne putarent, quod dictum

est, Apud vos manebit;

ita dic

tum, quemadmodum apudhominem hospes visibiliter

manere consuevit; exposuit

quod dixerat Apud vos manebit,cum adjunxit et dixit, In vobis

erit. Ergo invisibiliter videtur;

nee si non sit in nobis, potestesse in nobis ejus scientia. Sic

enim a nobis videtur in nobis et

nostra conscientia. Nam faciem

videmus alterius, nostram videre

non possumus : conscientiam

vero nostram videmus, alterius

non videmus. Sed conscientia

numquam est nisi in nobis :

Spiritus autem sanctus potestesse etiam sine nobis. Datur

quippe ut sit et in nobis : sed

videri et sciri, quemadmodumvidendus et sciendus est, non

potest a nobis, si non sit in nobis.

Post promissionem Spiritus

sancti, ne quisquam putaret,

quod ita eum Dominus daturus

fuerit velut pro seipso, ut non et

ipse cum eis esset futurus;

adjecit atque ait: Non relinquamvos orphanos ;

veniam ad vos.

Quamvis ergo nos Filius

Dei suo Patri adoptaverit filios,

et eumdem Patrem nos voluerit

habere per gratiam, qui ejusPater est per naturam

;tamen

etiam ipse circa nos paternumaffectum quodammodo demon-strat, cum dicit, Non reiinquamvos orphanos.

Page 186: Colbertine Breviary

IN DIE SANCTO PENTECOSTES.

ANNVALE.An PRIMAS VESPERAS.

Antiphona.

lUm complerentur dies Pen-

tecostes, erant omnes

pariter in eodem loco, alleluia.

Psahnus. Dixit Doniinus.

Antiph. Spiritus Domini

replevit orbem terrarum, alleluia.

Psahnus. Confitebor. 15.

Antiph. Repleti sunt omnes

Spiritu sancto, et cceperunt

loqui, alleluia.

Psalmus. Beatus vir. 16.

Capitulum. Act. 2.

CUm complerentur dies

Pentecostes, erant omnes

pariter in eodem loco : et factus

est repente de caelo sonus

tamquam advenientis spiritus

vehementis, et replevit totamdomum ubi erant sedentes.

Resp. Deo gratias.

Responsorium. Cum complerentur dies Pentecostes, erant

omnes pariter in eodem loco,

alleluia: et subito factus est

sonus de caelo, alleluia, tamquamspiritus vehementis

;et replevit

totam domum, alleluia, alleluia.

y. Dum ergo essent in unumDiscipuli congregati proptermetum Judaeorum, sonus repentede caelo venit super eos,

ty. Tamquam spiritus vehe

mentis;

et replevit totam

domum, alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

ty. Tamquam spiritus vehementis

;et replevit totam

domum.

Hymnus."DEata nobis gaudiaL* Anni reduxit orbita,Cum Spiritus Paraclitus

Effulsit in Discipulos.

Ignis vibrante lumine

Linguae figuram detulit;

Verbis ut essent proflui,Et charitate fervidi.

Linguis loquuntur omnium ;

Turbae pavent Gentilium,Musto madere deputantQuos Spiritus repleverat.

Patrata sunt haec mystice,Paschae peracto tern pore,Sacro dierum numero,

Quo lege fit remissio.

Te nunc, Deus piissime,Vultu precamur cernuo,

Illapsa nobis caelitus

Largire dona Spiritus.

Dudum sacrata pectoraTua replesti gratia :

Dimitte nostra crimina,Et da quieta tempora.

Gloria Patri Domino,Natoque qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,

In saeculorum saecula. Amen.

Page 187: Colbertine Breviary

DOMINICA PENTECOSTES. 139

y. Repleti sunt omnes Spiritusancto :

K/. Et coeperunt loqui.

Antiph. Non vos relinquamorphanos, alleluia : vado ct

venio ad vos, alleluia;

et

gaudebit cor vestrum, alleluia.

Canticum, Magnificat. 125.

<22>.

Oratio.

Eus qui hodierna die cordafidelium sancti Spiritus

illustratione docuisti, da nobisin eodem Spiritu recta sapere,et de ejus semper consolatione

gaudere : Per Dominum nostrum

Jesum Christum filium tuum,qui tecum vivit et regnat in

unitate ejusdem Spiritus sancti

Deus, per omnia saecula saecu-

lorum. Resp. Amen.y. Dominus vobiscum. etc.

AD COMPLETORIUM.

Incipitur absolute. Convertenos Deus etc.

Antiph. Alleluia, alleluia,

alleluia, alleluia.

Psalmi. Cum invocarem. 17.

In te Domine. 18. Ecce nunc.

19.

Hymnus.

JEsuSalvator saeculi,

Verbum Patris altissimi,Lux lucis invisibilis,

Gustos tuorum pervigil.

Tu fabricator omnium,Discretor atque temporum,Fessa labore corporaNoctis quiete recrea.

Te deprecamur supplices,Ut nos ab hoste liberes,

Ne valeat seducere

Tuo redemptos sanguine.

Ut dum gravi in corporeBrevi manemus tempore,Sic caro nostra dormiat,Ut mens in Christo vigilet.

Gloria Patri Domino,Natoque qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In sempiterna saecula. Amen.

Capitulum. Jerem. 14.

U autem in nobis es Domine,et nomen tuum invocatum

est super nos : ne derelinquasnos.

Resp. Deo gratias.

Responsorium breve. In manustuas, Domine, commendo spiri-tum meum.

!^. In manus tuas, Domine,commendo spiritum meum.

y. Redemisti nos Domine,Deus veritatis.

ty. Commendo spiritummeum.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

f^. In manus tuas, Domine,commendo spiritum meum.

y. Custodi nos Domine, ut

pupillam oculi.

ty. Sub umbra alarum tuarum

protege nos.

Antiph. Alleluia, Spiritus

paracletus, alleluia, docebit vos

omnia, alleluia, alleluia.

Canticum. Nunc dimittis.

126. <23>.Oratio. Visita etc. 127.

Infine Officudtcitur AntiphonaRegina caeli. ut in CommuniPaschali. 135. <3O>.

Pater noster etc.

Ave Maria etc.

Credo in Deum etc.

Page 188: Colbertine Breviary

140 DOMINICA PENTECOSTES.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Alleluia, Spiri

tus Domini replevit orbemterrarum : *Venite, adoremus,alleluia.

Psalmus. Venite. 116. <I4>.

Hymnus.

JAmChristus astra ascenderat,

Reversus unde venerat,Promissum Patris munereSanctum daturus Spiritum.

Solemnis urgebat dies,

Quo mystico septempliciOrbis volutus septies

Signat beata tempora.

Dum hora cunctis tertia

Repente mundus intonat,Orantibus ApostolisDeum venisse nuntiat.

De Patris ergo lumineDecorus ignis almus est,

Qui fida Christi pectoraGalore verbi compleat.

Gloria Patri Domino,Natoque qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In sseculorum saecula. Amen.

Antiph. Factus est repentede caelo sonus advenientis spiri-tus vehementis, alleluia, alleluia.

Psalmus. Magnus Dorrfinus.

43- <6>.

Antiph. Confirma hoc Deus

quod operatus es in nobis, a

templo sancto tuo quod est in

Jerusalem, alleluia, alleluia.

Psalmus. Exurgat. 59. <(8>.

Antiph. Emitte Spiritumtuum, et creabuntur

;et renovabis

faciem terrae, alleluia, alleluia.

Psalmus. Benedic anima mea.

105. <ii>.

y. Repleti sunt omnes Spiritusancto :

R7. Et coeperunt loqui.Pater noster etc. Et ne nos

inducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.

Absolutio. Exaudi Domine

Jesu Christe preces servorum

tuorum, et miserere nobis, quicum Patre et Spiritu sancto vivis

et regnas in saecula saeculorum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Evangelica lectio

sit nobis salus et protectio.

Resp. Amen.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 14.

Lectio j.

INillo tempore, dixit Jesus

Discipulis suis : Si quis

diligit me, sermonem meumservabit

;et Pater meus diliget

eum, et ad eum veniemus, et

mansionem apud eum faciemus.

Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papas.Homilia 30. in Evang.

LI bet, fratres charissimi, Evan-

gelicae verba lectionis sub

brevitate transcurrere, ut postdiutius liceat in contemplationetantae solemnitatis immorari.

Hodie namque Spiritus sanctus

repentino sonitu super Discipulos

venit, mentesque carnalium in

sui amorem permutavit ;et foris

apparentibus linguis igneis, intus

facta sunt corda flammantia;

quia dum Deum in ignis visione

susceperunt, per amorem suaviter

arserunt. Ipse namque Spiritus

sanctus, amor est : unde et

Joannes dicit;Deus charitas est.

Page 189: Colbertine Breviary

DOMINICA PENTECOSTES.

Qui ergo mente integra Deumdesiderat, profecto jam habet

quern amat. Neque enim quis-

quam posset Deum diligere, si

eum quern diligit non haberet.

Tu autem Domine miserere

nostri.

Resp. Deo gratias.

Responsorium, Cum com-

plerentur dies Pentecostes, erant

omnes pariter in eodem loco,

alleluia : et subito factus est

sonus de caelo, alleluia, *Tam-quam spiritus vehementis : et

replevit totam domum, alleluia,

alleluia.

y. Dum ergo essent in unumDiscipuli congregati proptermetum Judaeorum, sonus repentede caelo venit super eos, *Tam-quam. Gloria Patri. *Tam-quam.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Divinum auxiliummaneat semper nobiscum.

Resp. Amen.

Lectio if.

SEd ecce, si unusquisque ves-

trum requiratur, an diligatDeum

;tota fiducia et secura

mente respondet, Diligo. In

ipso autem lectionis exordio

audistis quid Veritas dicit;

Si

quis diligit me, sermonem meumservabit. Probatio ergo dilec-

tionis, exhibitio est operis. Hincin Epistola sua idem Joannesdicit : Qui dicit, Diligo Deum,et mandata ejus non custodit

;

mendax est. Vere etenim Deumdiligimus, si mandata ejus cus-

todimus, si nos a nostris volup-tatibus coarctamus. Nam qui ad-

huc per illicita desideria diffluit,

profecto Deum non amat, quia

141

ei in sua voluntate contradicit.Tu autem Domine misererenostri.

Resp. Deo gratias.

Responsorium. Repleti suntomnes Spiritu sancto : et coepe-runt loqui, alleluia, *Prout

Spiritus sanctus dabat eloquiillis, alleluia, alleluia.

y. Loquebantur variis linguis

Apostoli magnalia Dei, *Prout.Gloria Patri. *Prout

y. Jube domne benedicere.Benedictio. Ad societatem

civium supernorum perducatnos Rex Angelorum.

Resp. Amen.

Lectioiij.

T Pater meus diliget eum, et

ad eum veniemus, et man-sionem apud eum faciemus.

Pensate, fratres charissimi, quanta sit ista dignitas, habere in

cordis hospitio adventum Dei.Certe si domum nostram quis-quam dives aut praepotens ami-cus intraret, omni festinantiadomus tota mundaretur, ne quidfortasse esset quod oculos amiciintrantis offenderet. Tergat ergosordes pravi operis, qui Deo prse-parat domum mentis. Sedvidete quid Veritas dicat : Veniemus, et mansionem apud eumfaciemus. In quorumdam etenimcorda venit, et mansionem nonfacit : quia per compunctionemquidem, Dei respectum perci-piunt ;

sed tentationis temporehoc ipsum quo compuncti fuer-

ant, obliviscuntur; sicque ad

perpetranda peccata redeunt, acsi haec minime planxisserit. Tuautem Domine miserere nostri.

Resp. Deo gratias.

Page 190: Colbertine Breviary

I 42 DOMINICA PENTECOSTES.

Responsorium. Advenit ignis

divinus, non comburens, sed illu-

minans;

non consumens, sed

lucens : et invenit corda Discip-ulorum receptacula munda, *Ettribuit eis charismatum dona,alleluia.

y. Invenit eos Concordes chari-

tate;

et collustravit eos inun-

dans gratia Deitatis : *Et tribuit.

Gloria Patri. *Et tribuit.

Repetitur. Advenit.

Te Deum Laudamus. 117.

Versus Sacerdotahs. Emitte

Spiritum tuum, et creabuntur :

R". Et renovabis faciem terrae.

AD LAUDES.

Antiph. Cum complerenturdies Pentecostes, erant omnes

pariter in eodem loco, alleluia,

alleluia.

Psalmus. Dominus regnavit.ut in Laudibtis Dominica. 5.

<I>Antiph. Spiritus Domini

replevit orbem terrarum, alleluia.

Psalmus. Jubilate. 6. <i)>.

Antiph. Repleti sunt omnes

Spiritu sancto, etcceperunt loqui,

alleluia.

Psalmi. Deus Deus meus.

23. <(5^> et Deus misereatur.

24- <5>-

Antiph. Fontes, et omnia

quae moventur in aquis, hymnumdicite Deo, alleluia.

Canticum. Benedicite omnia

opera. 6. <i)>.

Antiph. Loquebantur variis

linguis Apostoli magnalia Dei,

alleluia, alleluia, alleluia.

Psalmi. Laudate Dominumde caelis. 39. Cantate. ibidem.

Laudate Dominum in sanctis

ejus. ibidem. <(6>.

Capitulum. Act. I.

m complerentur dies Pente-

costes, erant omnes pariterin eodem loco : et factus est

repente de caelo sonus tamquamadvenientis spiritus vehementis,et replevit totam domum ubi

erant sedentes.

Resp. Deo gratias.

Hymnus.T Mpleta gaudent viscera,* Afflata sancto Spiritu :

Voces diversas intonant,Fantur Dei magnalia.

Ex omni gente cogniti,Graecis, Latinis, Barbaris,

Cunctisque admirantibus,

Linguis loquuntur omnium.

Judaea nunc incredula,Vesana torvo spiritu,Ructare musti crapulamAlumnos Christi concrepat.

Sed signis et virtutibus

Occurrit, et docet PetrusFalsa profari perfidos,

Joele teste comprobans.

Gloria Patri Domino,Natoque qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In saeculorum saecula. Amen.

y. Loquebantur variis linguis

Apostoli,R7. Magnalia Dei.

Ad Benedictus Antiph. Acci-

pite Spiritum sanctum : quorumremiseritis peccata, remittuntur

eis, alleluia.

Canticum. Benedictus Dominus Deus Israel. 119.

Page 191: Colbertine Breviary

DOMINICA PENTECOSTES. '43

Oratio.

, qui hodierna die cordafidelium sancti Spiritus

illustratione docuisti, da nobis

in eodem Spiritu recta sapere, et

de ejus semper consolatione

gaudere : Per Dominum nostrum

Jesum Christum filium tuum,

qui tecum vivit et regnat in

unitate ejusdem Spiritus sancti

Deus per omnia saecula saecu-

lorum. Resp. Amen.y. Dominus vobiscum. etc.

AD PRIMAM.

AntipJi. Cum complerenturdies Pentecostes, erant omnes

pariter in eodem loco, alleluia.

Psalmi de Prima Dominicce,ut in Psalterio. 7. <>. Sym-bolum autem S. Athanasii omit-

titur.

Capitulum. i Tim. I.

"D Egi saeculorum, immortali,*-^-

invisibili, soli Deo, honor et

gloria in saecula saeculorum.

Amen.Resp. Deo gratias.

Responsorium breve. Christe,fili Dei vivi, miserere nobis,

ty. Christe, fili Dei vivi, miserere nobis.

y. Qui sedes ad dexteramPatris.

1$?.Miserere nobis.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

ty. Christe fili Dei vivi, miserere nobis.

y. Exurge Christe adjuvanos.

ty. Et libera nos propter no-men tuum.

y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

Deus omnipotens,qui ad principium hujus diei

nos pervenire fecisti, tua noshodie salva virtute

;ut in hac die

ad nullum declinemus peccatum,sed semper ad tuam justitiamfaciendam nostra procedant elo-

quia, dirigantur cogitationes et

opera : Per Dominum nostrumetc

Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

1^?. Deo gratias.

y. Pretiosa in conspectuDomini

1^7.Mors sanctorum ejus.

y. Sancta Maria et omnessancti intercedant pro nobis ad

Dominum, ut nos mereamur abeo adjuvari et salvari qui vivit

et regnat in saecula saeculorum.

ty. Amen.y. Deus in adjutorium meum

intende :

1^7.Domine ad adjuvandum

me festina.

y. Deus in adjutorium meumintende :

ty. Domine ad adjuvandumme festina.

y. Deus in adjutorium meumintende :

ty. Domine ad adjuvandumme festina. Gloria Patri et Filio

et Spiritui sancto, sicut erat in

principio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.Kyrie eleison.

Christe eleison.

Kyrie eleison. Pater noster

etc. Et ne nos inducas in ten-

tationem.

Page 192: Colbertine Breviary

144 DOMINICA PENTECOSTES

Resp. Sed libera nos a malo.

y. Respice in servos tuos, Do-

mine, et in opera tua;et dirige

filios eorum.R?. Et sit splendor Domini

Dei nostri super nos;et opera

manuum nostrarum dirige supernos ; et opus manuum nostrarum

dirige. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto, sicut erat in prin-

cipio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.

Oremus. Oratio.

DIrigereet sanctificare, regere

et gubernare dignare, Do-mine Deus Rex caeli et terra,-,

hodie corda et corpora nostra,

sensus, sermones, et actus nos-

tros, in lege tua et in operibusmandatorum tuorum

;ut hie et

in aeternum, te auxiliante, salvi

et liberi esse jnereamur, Salvator

mundi, qui vivis et regnas in sae

cula saeculorum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Dies et actus nos-

tros in sua pace disponat Domi-nus omnipotens.

Resp. Amen.

Lectio brevis. Act. 2.

JUdaeiquoque, et Proselyti,

Cretes, et Arabes, audivimuseos loquentes nostris linguis mag-nalia Dei. Tu autem Dominemiserere nostri.

Resp. Deo gratias.

y. Adjutorium nostrum in nomine Domini.

R". Qui fecit caelum et terram.

y. Benedicite.

R. Deus.

y. Dominus nos benedicat, et

ab omni malo defendat, et advitam perducat aeternam.

R7. Amen.y. Fidelium animas per mise

ricordJam Dei requiescant in

pace.R7. Amen.

AD TERTIAM.Loco Hymni Nunc sancte.

dicitur sequens Hyinnus.A 7"Eni Creator Spiritus,v Mentes tuorum visita,

Imple superna gratia,

Quae tu creasti pectora.

Qui Paracletus diceris,Donum Dei altissimi,

Fons vivus, ignis, charitas,Et spiritalis unctio.

Tu septiformis munere,Dextrae Dei tu digitus,Tu rite promissum Patris,Sermone ditans guttura.

Accende lumen sensibus,Infunde amorem cordibus,Infirma nostri corporisVirtute firmans perpeti.

Hostem repellas longius,

Pacemque dones protinus :

Ductore sic te praevioVitemus omne noxium.

Per te sciamus da Patrem,Noscamus atque Filium,Te utriusque SpiritumCredamus omni tempore.Gloria Patri Domino,Natoque qui a mortuis

Surrexit, ac Paraclito,In saeculorum saecula. Amen.

Antiph. Spiritus Domini re-

plevit orbem terrarum, alleluia.

Psalmi de Tertia Dominica, ut

in Psalterio. 10. <(3)>.

Capitulum. Act. i.

Um complerentur dies Pente-

costes, erant omnes pariter

Page 193: Colbertine Breviary

DOMINICA PENTECOSTES. 145

in eodem loco : et factus est

repente de caelo sonus tamquamadvenientis spiritus vehementis,et replevit totam domum ubi

erant sedentes.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Repleti suntomnes Spiritu sancto, alleluia,

alleluia.

R?. Repleti sunt omnes Spiritusancto, alleluia, alleluia.

y. Et cceperunt loqui.R7. Alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

R?. Repleti sunt omnes Spiritusancto, alleluia, alleluia.

y. Spiritus sanctus docebitvos omnia,R7

. Quaecumque dixero vobis.

y. Dominus vobiscum.R7

. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

~T^\Eus, qui hodierna die corda* ' fidelium sancti Spiritusillustratione docuisti, da nobis

in eodem Spiritu recta sapere,et de ejus semper consolatione

gaudere : Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit et regnatin unitate ejusdem Spiritussancti Deus, per omnia saecula

saeculorum.

Resp. Amen.y. Dominus vobiscum. etc.

AD SEXTAM.

Antiph. Repleti sunt omnes

Spiritu sancto, et cceperunt

loqui, alleluia.

Psalmi de Sexta Dominicce, ut

in Psalterio. 12. <(4)>.

COLBERT.

Capitulum. Act. 2.

"T^Acta autem hac voce, con-venit multitudo, et mente

confusa est; quoniam audiebat

unusquisque lingua sua illos

loquentes.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Spiritussanctus docebit vos omnia,alleluia, alleluia.

R/. Spiritus sanctus docebit

vos omnia, alleluia, alleluia.

y. Quaecumque dixero vobis.

R7. Alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

R7. Spiritus sanctus docebit

vos omnia, alleluia, alleluia.

y. Spiritus Domini replevitorbem terrarum :

R7. Et hoc quod continet

omnia, scientiam habet vocis.

Oratio. Deus qui hodierna die

ut supra ad Tertiam.

AD NONAM.

Antiph. Loquebantur variis

linguis Apostoli magnalia Dei,

alleluia, alleluia, alleluia.

Psalmi de Nona Dominicce,ut in Psalterio. 1 .

Copitulum. Act. 2.

JUdaeiquoque, et Proselyti,

Cretes, et Arabes, audivimuseos loquentes nostris linguis

magnalia Dei.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. SpiritusDomini replevit orbem terra-

rum, alleluia, alleluia.

R7. Spiritus Domini replevitorbem terrarum, alleluia, alleluia.

y. Et hoc quod continet

omnia, scientiam habet vocis.

R7. Alleluia, alleluia.

Page 194: Colbertine Breviary

146 DOMINICA PENTECOSTES.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

ty. Spiritus Domini replevitorbem terrarum, alleluia,

alleluia.

y. Loquebantur variis linguis

Apostoli,

ty. Magnalia Dei.

Oratio. Deus qui hodierna die.

ut supra ad Tertiam.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Antiph. Dextera Dei exal-

tatus Jesus, et promissione Spiritus sancti accepta a Patre, effudit

hunc quern vos videtis et auditis,

alleluia.

Psalmus. Dixit Dominus. 15.

Antiph. Sanctificati estis in

nomine Domini nostri JesuChristi, et in Spiritu Dei nostri,

alleluia.

Psalmus. Laudate pueri. 16.

Antiph. Signati estis Spiritu

promissionis sancto, qui est pig-nus hereditatis nostrae in re-

demptionem acquisitionis, alle

luia, alleluia.

Psalmus. In exitu. 16. <4>.

Capitulum et Hymnus, ut in

primis Vesperis.

y. Loquebantur variis linguis

Apostoli,

ty. Magnalia Dei.

Antiph. Hodie completi sunt

dies Pentecostes, alleluia : hodie

Spiritus sanctus in igne Disci-

pulis apparuit, et tribuit eis

charismatum dona;misit eos in

universum mundum praedicareet testificari, Qui crediderit et

baptizatus fuerit, salvus erit,

alleluia.

Canticum. Magnificat. 125.

<22>.Oratio. Deus qui hodierna die.

ut supra ad Tertiam.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut supra. 284. <I39>.Infine Officii diciturA ntiphona

Regina caeli. ut in CommuniPaschali. 135. <3<D>.

INFRA HEBDOMADAMPENThCOSTES.

Omnia ut in Communi petannum, exceptis Us qua sequuntur.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Alleluia, Spiri

tus Domini replevit orbem ter

rarum : venite, adoremus, alle

luia.

Hymnus. Jam Christus. ut in

die Pentecostes. 285. <(i4q>.

Antiph. Super servos meos et

ancillas in diebus illis effundam

Spiritum meum, dicit Dominus,alleluia.

y. Emitte Spiritum tuum, et

creabuntur :

IR/.Et renovabis faciem terrae.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

<i5>-

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Spiritummeum ponam in medio vestri

;

et faciam ut in praeceptis meis

ambuletis, et judicia mea custo-

diatis et operemini.

Hymnus. Impleta. ut in die

Pentecostes. 288. <I42>.

y. Loquebantur variis linguis

Apostoli,

^7. Magnalia Dei.

Page 195: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES. 147

Ad Benedictus A ntiphona pro

pria, tit infra notabitur.

Oratio quoque propria, ut nota

bitur suis locis.

AD PRIMAM.

Antiph. Cum complerenturdies Pentecostes, erant omnes

pariter in eodem loco, alleluia.

Lectio propria de Homilia, ut

infra notabitur.

AD TERTIAM.

Hymnus. Veni creator, ut in

die Pentecostes. 290. <J44>.

Antiph. Spiritus Domini re-

plevit orbem terrarum, alleluia.

y. Repleti sunt omnes Spiritusancto

;

R?. Et cceperunt loqui.

AD SEXTAM.

Antiph. Repleti sunt omnes

Spiritu sancto, et cceperunt

loqui, alleluia.

y. Spiritus sanctus docebit

vos omnia,R7. Quaecumque dixero vobis.

AD NONAM.

Antiph. Apparuerunt illis dis-

pertitae linguae tamquam ignis,

seditque supra singulos eorum,alleluia.

y. Spiritus Domini replevitorbem terrarum :

R7. Et hoc quod continet

omnia, scientiam habet vocis.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos A ntiph. Conven it

multitude, et mente confusa est;

quoniam audiebat unusquisque

lingua sua illos loquentes, alle

luia.

Hymnus. Beata. ut in die

Pentecostes. 284. <(i38)>.

ty. Loquebantur variis linguis

Apostoli,R?. Magnalia Dei.

Ad Magnificat A ntiphona propria, ut deinceps notabitur suis

locis.

In fine officii diciturA ntiphona

Regina caeli. ut in CommuniPaschali. 135. <3O>.

FERIA SECUNDA.

Duplex majus.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Nisi

quis renatus fuerit ex aqua et

Spiritu sancto, non potest in-

troire in regnum Dei, alleluia.

Oratio.

T^\Eus, qui Apostolis tuis sanc-U turn dedisti Spiritum, concede plebi tuae pise petitioniseffectum

;ut quibus dedisti

fidem, largiaris et pacem : PerDominum nostrum Jesum Chris

tum filium tuum, qui tecum vivit

et regnat in unitate ejusdemSpiritus sancti Deus, per omniasaecula saeculorum.

Resp. Amen.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 3.

TN illo tempore, dixit Jesus** Nicodemo : Amen, amendico tibi, nisi quis renatus fuerit

ex aqua et Spiritu sancto, non

potest introire in regnum Dei.

Et reliqua.L 2

Page 196: Colbertine Breviary

148 INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract. 12. in Joannem.

DIxitDominus Nicodemo, et

exponit ei : Amen, amendico tibi, Nisi quis renatus fuerit

ex aqua et Spiritu sancto, non

potest intrare in regnum Dei. Tu,

inquit, carnalem generationemintelligis, cum dicis, Numquidpotest homo rcdire in viscera

matris suae ? Ex aqua et Spiritusancto oportet ut nascatur

propter regnum Dei. Si propterhereditatem patris hominis tem-

poralem nascitur, nascatur exvisceribus matris carnalis : si

propter hereditatem patris Dei

sempiternam, nascatur ex vis

ceribus Ecclesiae. Generat peruxorem filium pater moriturus

successurum : generat Deus deEcclesia filios non successuros,sed secum mansuros. Et sequi-tur : Quod natum est ce carne,caro est

;et quod natum est de

spiritu, spiritus est. Spiritaliter

ergo nascimur;

et in spiritu

nascimur, verbo et sacramento.

Non enim misit Deus Filium

suum in mundum ut judicetmundum

;sed ut salvetur mun-

dus per ipsum. Ergo quantumin medico est, sanare venit

aegrotum. Ipse se interimit, qui

praecepta medici observare nonvult. Venit Salvator in mundum. Quare Salvator dictus est

mundi, nisi ut salvet mundum,non ut judicet mundum ? Sal-

vari non vis ab ipso : ex te judi-caberis. Hoc est autem judicium,

quia lux venit in mundum, et

dilexerunt homines magis tene-

bras quam lucem. Erant enim

mala opera eorum. Fratres mei,

quorum opera bona invenit

Dominus? Nullorum : omnia

opera mala invenit. Quomodoergo quidam fecerunt veritatem,et venerunt ad luccm ? Et hocenim sequitur : Qui autem facit

veritatem, venit ad lucem. Quiconfitetur peccata sua, et accusat

peccata sua, jam cum Deo facit.

Accusat Deus peccata tua : si et

tu accusas, conjungeris Deo.

Quasi duae res sunt, homo et

peccator. Quod audis homo,Deus fecit : quod audis peccator,

ipse homo fecit. Dele quodfecisti, ut Deus salvet quod fecit.

Oportet ut oderis in te opustuum, et ames in te opus Dei.

Cum autem cceperit tibi dis-

plicere quod fecisti, inde incipi-unt bona opera tua, quia accusas

mala opera tua. Initium operumbonorum, confessio est operummalorum. Facis veritatem, et

venis ad lucem. Quid est, facis

veritatem ? Non te palpas ;non

tibi blandiris;non tibi adularis

;

non dicis, Justus sum, cum sis

iniquus ;et incipis facere veri

tatem. Venis autem ad lucem,ut manifestentur opera tua,

quia in Deo sunt facta : quia et

hoc ipsum quod tibi displicuit

peccatum tuum, non tibi dis-

pliceret, nisi Deus tibi luceret,et ejus Veritas tibi osten-

deret.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Quodnatum est ex carne, caro est

;et

quod natum est ex spiritu,

spiritus est, alleluia.

Page 197: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PEN7ECOSTES. 149

FERIA TERTIA.

Duplex majus.

AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Egosum ostium : per me si quis in-

troierit, salvabitur;

et ingredie-

tur, et egredietur, et pascuainveniet, alleluia.

Oratio.

ADsitnobis, quaesumus, Do-

mine, virtus Spiritus sancti,

quae et corda nostra clementer

expurget, et ab omnibus tueatur

adversis : Per Dominum nostrum

Jesum Christum Filium tuum,

qui tecum vivit et regnat in uni-

tate ejusdem Spiritus sancti

Deus, per omnia saecula saecu-

lorum.

Resp. Amen.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 10.

INillo tempore, dixit Jesus

Pharisaeis : Amen, amen dico

vobis; qui non intrat per ostium

in ovile ovium, sed ascendit

aliunde, ille fur est, et latro; qui

autem intrat per ostium, pastorest ovium. Et reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tract. 45. in Joann.TAOminus de grege suo, et de*-* ostio quo intratur ad ovile,

similitudinem proposuit in hodi-

erna lectione. Dicant ergoPagani, Bene vivimus. Si perostium non intrant, quid eis pro-dest unde gloriantur? Ad hocenim debet unicuique prodesse

bene vivcre, ut detur illi sempervivere. Nam cui non datur sempervivere, quid prodest bene vivere ?

quia nee bene vivere dicendi

sunt, qui finem bene vivendi vel

per caecitatem nesciunt, vel perinflationem contemnunt. Nonest autem cuiquam spes vera et

certa semper vivendi, nisi ag-noscat vitam, quae est Christus,

et per januam intret in ovile.

Ego sum ostium : per me si

quis introierit, salvabitur;et in-

gredietur, et egredietur, et pascuainveniet. Est aliquis non solum

ingressus, verum etiam egressusbonus per ostium bonum, quodest Christus. Sed quis est iste

laudabilis et beatus egressus ?

Possem quidem dicere egredi

nos, quando exterius aliquid

operamur. Et quoniam, sicut

dicit Apostolus, per fidem habi

tat Christus in cordibus nostris,

ingredi per Christum, esse, se-

cundiim ipsam fidem cogitare,

egredi autem per Christum, se-

cundum ipsam fidem etiam foris,

id est coram hominibus, operari.Unde et in Psalmo legitur :

Exiet homo ad opus suum : et

ipse Dominus dicit. Luceant

opera vestra coram hominibus.

Ego veni ut vitam habeant,hoc est fidem quae per dilectionem

operatur ; per quam fidem in

oviie ingrediuntur ut vivant, quia

Justus ex fide vivit, et abun-dantius habeant, qui persever-ando usque in finem, per illud

ostium, id est per fidem Christi,

egrediuntur, quoniam veri fide-

les moriuntur : et abundantiushabebunt vitam, veniendo quopastor ille praecessit, ubi nun-

quam deinde moriantur. Quam-

Page 198: Colbertine Breviary

ISO INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES.

vis ergo et hie in ipso ovili nondesint pascua, quoniam ad ut-

rumque possumus intelligere

quod dictum est, Et pascua in-

veniet;id est, et ad ingressum,

et ad egressum, tamen tune vera

pascua invenient ubi saturentur,

qui esuriunt et sitiunt jus-

titiam, qualia pascua invenit cui

dictum est, Hodie mecum eris

in paradise.

AD VESPKRAS.

Ad Magnificat Antiph. Egoveni ut vitam habeant, et abun-

dantius habeant, alleluia.

FERIA QUARTAQuatuor Temporum.

Duplex minus.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Nemopotest venire ad me, nisi Pater

qui misit me, traxerit eum;

et

ego resuscitabo eum in novissimo

die, alleluia.

Oratio.

\J\ Entes nostras, quaesumus,^'"- Domine, Paracletus qui a

te procedit, illuminet, et inducatin omnem, sicut tuus promisitFilius, veritatem, qui tecum vivit

et regnat in unitate ejusdemSpiritus sancti etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 6.

T N illo tempore, dixit Jesus-*-

Judaeis : Nemo potest venire

ad me, nisi Pater qui misit me,traxerit eum. Et reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tractatu 26. in loannem.

NOli cogitare te invitum trahi :

trahitur animus et amore.

Nee timere debemus, ne ab

hominibus, qui verba perpendunt,et a rebus maxime divinis intel-

ligendis longe remoti sunt, in

hoc Scripturarum sanctarum

evangelico verbo forsitan repre-

hendamur, et dicatur nobis;

Quomodo voluntate credo, si

trahor ? Ego dico : Parum est

voluntate;etiam voluptate tra-

heris. Quid est, trahi voluptate ?

Delectare in Domino, et dabit

tibi petitiones cordis tui. Est

quaedam voluptas cordis, cui

panis dulcis est ille caelestis.

Porro si Poe'tse dicere licuit,

Trahit sua quemque voluptas ;

non necessitas, sed voluptas ;

non obligatio, sed delectatio :

quanto fortius nos dicere deb-

emus, trahi hominem ad Chris

tum, qui delectatur veritate,

delectatur beatitudine, delectatur

justitia, delectatur sempiternavita, quod totum Christus est?

An vero habent corporis sensus

voluptates suas, et animus de-

seritur a voluptatibus suis? Si

animus non habet voluptatessuas, unde dicitur

;Filii autem

hominum sub tegminc alarumtuarum sperabunt, inebriabuntur

ab ubertate domus tuae, et tor-

rente voluptatis deliciarum tu

arum potabis eos; quoniam apud

te est fons vitae, et in lumine tuo

videbimus lumen ? Da aman-tem, et sentit quod dico

;da

desiderantem;da ferventem

;da

in ista solitudine peregrinantem,

Page 199: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES.

atque sitientem,etfontem aeternae

patriae suspirantem ;da talem,

et scit quid dicam. Si autem

frigido loquor, nescit quodloquor. Tales erant isti, quiinvicem murmurabant. Pater,

inquit, quern traxerit, venit adme. Quid est autem, Pater

quern traxerit;cum ipse Chris-

tus trahat ? Quare voluit dicere,

Quern Pater traxerit ? Si tra-

hendi sumus, ab illo trahamurcui dicit quedam quas diligit,

Post odorem unguentorum tu-

orum curremus. Sed quid in-

telligi voluit advertamus, fratres,

et quantum possumus capiamus.Trahit Pater ad Filium eos qui

propterea credunt in Filium,

quia cogitant Patrem habereDeum. Deus enim Pater aequa-lem sibi genuit Filium : et qui

cogitat atque in fide sua sentit

et ruminat aequalem esse Patri

eum in quern credidit, ipsumtrahit Pater ad Filium. Ariuscredidit creaturam : non eumtraxit Pater

; quia non con-siderat Patrem, qui Filium noncredit aequalem. Quid dicis, 6Ari ? quid dicis, haeretice ? quidloqueris ? Quid est Christus ?

Non, inquit, Deus verus, sed

quern fecit Deus verus. Non te

traxit Pater : non enim intel-

lexisti Patrem, cujus Filium

negas. Aliud cogitas, non est

ipse Filius : nee a Patre traheris,

nee ad Filium traheris;aliud est

enim Filius, aliud quod tu dicis.

Photinus dicit : Homo solum est

Christus, non est et Deus. Quisic credit, non Pater eumtraxit. Quern traxit Pater?Ilium qui dicit, Tu es Christus

Filius Dei vivi. Ramum viri-

dem ostendis ovi, et trahis illam :

nuces puero demonstrantur, et

trahitur;

et quod currit, tra-

hitur;amando trahitur

;sine

laesione corporis trahitur;cordis

vinculo trahitur. Si ergo ista,

quae inter delicias et voluptatesterrenas revelantur amantibus,trahunt

; quoniam verum est,

Trahit sua quemque voluptas :

non trahit revelatus Christus aPatre ? Quid enim fortius de-siderat anima, quam veritatem ?

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Est

scriptum in Prophetis, Et eruntomnes docibiles Dei, alleluia.

FERIA QUINTA.

Semidtiplex.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Con-vocatis Jesus duodecim Apos-tolis suis, misit illos praedicare

regnum Dei, et sanare infirmos,alleluia.

Oratio.

IHvEus qui hodierna die corda*-"' fidelium sancti Spiritusillustratione docuisti, da nobisin eodem Spiritu recta sapere,et de ejus semper consolatione

gaudere : Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit et regnatin unitate ejusdem Spiritus etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap, 9.

INillo tern pore : Convocatis

Jesus duodecim Apostolis,dedit illis virtutem, et potesta-

Page 200: Colbertine Breviary

152 INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES.

tern super omnia daemonia, et

ut languores curarent. Et

reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Lib. 22. de Civit. Dei, Cap. 5.

TRiasunt incredibilia, quae

tamen facta sunt. Incredi-

bile est Christum resurrexisse

in carne, et in ex]um ascendisse

cum carne. Incredibile est

mundum rem tam incredibilem

credidisse. Incredibile est

homines ignobiles, infirmos,

paucissimos, imperitos, rem tamincredibilem tam efficaciter

mundo, et in illo etiam doctis,

persuadere potuisse. Horumtrium incredibilium primumnolunt isti, cum quibus agimus,credere

;secundum coguntur et

cernere; quod non inveniunt

unde sit factum, si non credunt

tertium. Resurrectio certe

Christi, et in caelum cum carne,

in qua resurrexit, ascensio, toto

jam mundo praedicatur et

creditur. Si credibilis non est;

unde toto terrarum orbe jamcredita est ? Si multi nobiles,

sublimes, docti etiam, earn se

vidisse dixerunt, et quodviderunt diffamare curarunt

;

eis mundum credidisse nonmirum est : sed istos adhuccredere nolle perdurum est.

Si autem, ut verurn est, paucis,

obscuris, minimi's, indoctis, earn

se vidisse dicentibus et scriben-

tibus, credidit mundus;

cur

pauci obsjinatissimi qui reman-

serunt, ipsi mundo jam credenti

adhuc usque non credunt, qui

propterea numero exiguo

ignobilium, infirmorum, imperi-

torum hominum credidit; quia

in tam contemptibilibus testibus

multo mirabilius divinitas seipsa

persuasit Eloquia namquepersuadentium quae dicebant,mira fuerunt facta, non verba.

Qui enim Christum in carneresurrexisse et cum ilia in caelumascendisse non viderant, id se

vidisse narrantibus, non loquen-tibus tantum, sed etiam mirifica

facientibus signa, credebant.

Homines quippe, quos unius vel

ut multum duarum linguarumfuisse noverant, repente linguisomnium gentium loquentesmirabiliter audiebant : claudumab uberibus matris ad eorumverbum in Christi nomine post

quadraginta annos incolumemconstitisse

;sudaria de corpori-

bus eorum ablata, sanandis

profuisse languentibus ;in via,

qua fuerant transituri, positos in

ordine innumerabiles morbisvariis laborantes, ut ambu-lantium super eos umbra tran-

siret, continue salutem solere

recipere ;et alia multa stupenda

in Christi nomine per eos facta

signa ; postremo etiam mortuos

resurrexisse, cernebant.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. E-

gressi autem circuibant percastella, evangelizantes et cu-

rantes ubique, alleluia.

FERIA SEXTA

Quatuor Temporum.

Semiduplex.AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Virtus Domini erat ad sanandumeos, alleluia, alleluia.

Page 201: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PENTECOS7ES. 153

Oratio.

DA, quaesumus, Ecclesiae tuae

misericors Deus, ut sancto

Spiritu congregata, hostili nulla-

tenus incursione turbetur : PerDominum nostrum JesumChristum Filium tuum, quitecum vivit et regnat in unitate

ejusdem Spiritus sancti Deusetc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 5.

T N illo tempore : Factum est** in una dierum, et Jesus erat

docens : et erant Pharisaei se-

dentes, et legis doctores, quivenerant ex omni castello

Galilaeae et Judaeae et Jerusalem :

et virtus Domini erat ad sanan-

dum eos. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

De Symb. ad Catech. lib. 2. c. 10.

On propter aliud, dilectis-

simi, factum est ut et Patermitteret Filium, et ipse Filius

susciperet hominem sanandum,et Spiritus sanctus hoc effunderet

donum;

nisi ut nostrae animaeeruerentur a sarcinis peccatorum.Totum quippe hominem suscepitille curandum : sed amplioremcuram demonstravit adhibendamesse animae quam corpori. Namciim ipse Salvator inter caetera

qu.-e praesens faciebat, paralyti-cum antiqua valetudine oppres-sum videret

; prius ejus animamcensuit esse sanandam : tunedemum etiam ejus corpori dig-natus est donare salutem. Fili,

inquit, confide; quoniarn remissa

sunt tibi peccata tua. Magnasalus : non est contemnenda :

hanc appetere debet quisquisinterius et exterius salvus esse

desiderat. Mundate, ait ipse

Dominus, quae intus sunt;

et

quae foris sunt, munda erunt.

Verumtamen intentio ilia per-versa Judaeorum, qui non fide-

liter sequebantur Christum, sed

ad hoc eum frequentabant, quiaei dolose insidias praeparabant ;

quando audierunt Dominumparalytico dicentem, Dimissasunt tibi peccata tua

;continuo

susurratio ilia cogitationis pes-simae, ubi illos audiebat qui corda

inspiciebat : Quis est iste, inqui-

unt, qui peccata dimittit? Blas-

phemat : nemo enim potest di-

mittere peccata, nisi solus Deus.Ille autem, ut eis demonstraret se

esse Deum, eorumque nequitiamostenderet, ac suam demonstraret

potentiam, ait illis : Quid cogi-tatis malum in cordibus vestris ?

Quid est amplius dicere, Dimissa sunt peccata tua tibi

;aut

dicere, Surge et ambula ? Oquam meliiis illi esset, si post

acceptam remissionem peccatorum, non de lecto ad peccan-dum iterum surgeret, sed de

sepulcro ad veram vitam liber

securusque surgeret. Non enim

vacat, dilectissimi, quod ei dic

tum est, Tolle grabatum tuumet vade in domum tuum. Sic

enim eum Dominus curari exterius volebat, ut jam interius

non laboraret. Tolle autem

grabatum tuum, quid est, nisi,

Porta rursus sarcinam delictorum

tuorum ? Non erunt scapulaetuae liberae

; portabis quod te

Page 202: Colbertine Breviary

154 INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES.

premat ;curvus eris sub onere

;

caput jam liberum, iterum

gravabitur servitute : omnis

enim, ait Dominus, qui facit

peccatum, servus est peccati.Si post remissionem peccatorumille paralyticus ex hac vita

migraret, plenam acciperetlibertatem : quod autem hie

vivere postea permissus est;

etsi non peccavit, quod credere

difficile est, multum periclitatusest

; quia tota. haec vita tentatio

est.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Stu

por apprehendit omnes;et mag-

nificabant Deum, et repleti sunt

timore, dicentes : Quia vidimusmirabilia hodie, alleluia.

SABBATO

Quatuor Temporum.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Stu-

pebant in doctrina ejus ; quia in

potestate erat sermo ipsius,alleluia.

Oratio.

A/I"Entibus nostris, quaesumus,** Domine Spiritum sanctum

benignus infunde, cujus et sapi-entia conditi sumus, et provi-dentia gubernamur : per Domi-num nostrum Jesum ChristumFilium tuum, qui tecum vivit et

regnat in unitate ejusdemSpiritus sancti Deus, per omniasaecula saeculorum.

AD PRIMAM.

Lectio de Hojn ilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

diim Lucam. Cap. 4.

N illo tempore : Descendit

fesus in Capharnaum civi-

tatem Galilaeae, ibique docebatillos Sabbatis : et stupebant in

doctrina ejus. Et reliqua.

TN1

J<

Homilia sancti Ambrosii

Episcopi.

Lib. 4. Comment, in Lucam.

\ Tide clementiam Domini* Salvatoris. Nee indigna-

tione commotus, nee scelere

offensus, nee injuria violatus,

Judaeam deserit : quin etiamimmemor injuriae, memor cle-

mentiae, nunc docendo, nunc

liberando, nunc sanando, infidae

plebis corda demulcet. Et benesanctus Lucas virum a spiritu

nequitiae liberatum ante prae-

misit, et subdidit feminae sani-

tatem : utrumque enim sexumDominus curaturus advenerat

;

sed prior sanari debuit qui priorcreatus est, nee praetermitti ilia

quae mobilitate magis animi,

quam pravitate peccaverat. Etdocebat illos sabbatis. Sabbatomedicinae dominicae opera coepta

significat : ut inde nova creatura

coeperit, ubi vetus creatura ante

desivit : nee sub lege esse Dei

Filium, sed supra legem, in ipso

principio designaret ;nee solvi

legem, sed impleri. Neque enim

per legem, sed verbo, factus est

mundus;

sicut legimus, VerboDomini caeli firmati sunt. Nonsolvitur ergo lex, sed impletur ;

ut fiat renovatio hominis jam

Page 203: Colbertine Breviary

INFRA HEBDOMADAM PENTECOSTES. 155

labentis. Unde et Apostolusait

; Expoliantes vos veterem

hominem, induite novum quisecundiim Deum creatus est.

Et bene Sabbato coepit ;ut

ipsum se ostenderet creatorem,

qui opera operibus intexeret, et

prosequeretur opus quod ipse

jam cceperat : ut si domum faber

renovare disponat ;non a funda-

mentis, sed a culminibus incipitsolvere vetustatem. Itaque ibi

prius manum admovet, ubi ante

desierat : deinde a minoribus

incipit, ut ad majora perveniat.Liberare a dsemone, et homines,sed in verbo Dei, possunt : resur-

rectionem mortuis imperare,

divinas solius est potestatis. For-

tassis etiam in typo mulieris illius

socrus Simonis et Andraeae, variis

criminum febribus caro nostra

languebat, et diversarum cupidi-tatum immodicis aestuabat ille-

cebris. Xec minorem febremamoris esse dixerim. quamcaloris. Itaque ilia animum,haec corpus inflammat. Febris

enim nostra, avaritia est;febris

nostra, libido est, eo quod ignitaesint cupiditates : unde et Apostolus ait : Si non se continent,nubant

;melius est nubere quam

uri. Febris nostra, luxuria est;

febris nostra, ambitio est;febris

nostra, iracundia est.

Page 204: Colbertine Breviary

DOMINICA I. POST PENTECOSTEN.

In Festo

SANCTISSIM^ TRINITATIS.

Solemne minus.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Sanctus,

sanctus, sanctus, Dominus Deusexercituum : plena est omnisterra gloria ejus.Psalmi de Vesperis Sabbati, ut

in Psalterio. in. <ii>.

Hymnus.

JAmsol rccedit igneus :

Tu lux perennis Unitas,

Nostris, beata Trinitas,Infunde lumen cordibus.

Te mane laudum carmine,Te deprecamur vespere :

Digneris ut te supplicesLaudemus inter Caelites.

Patri, simulque Filio,

Tibique, sancte Spiritus,Sicut fuit, sit jugiterSseclum per omne gloria. Amen.

y. Benedicamus Patrem et

Filium cum sancto Spiritu ;

R?. Laudemus et superexalte-mus eum in saecula.

Ad MagnificatA ntiph. Gratias

tibi Deus; gratias tibi vera et una

Trinitas, una et summa Deitas,sancta et una unitas.

Oratio. Omnipotens. ut infraad Laudes,

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum. 125. <^22)>.

A Dominica Trinitatis usqueadA dventum, infine Officii dicitur

Antiphona Salve Regina. ut in

eodem Communi. 127.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Deum verum,

unum in Trinitate, et Trinitatemin Unitate, venite, adoremus.

Hymnus.*T^Er sancte, ter potens Deus,^

Incomprehensa Trinitas,O lux perennis ! propriisO ter beata gaudiis !

O vera semper unitas !

O una semper veritas !

O sancta semper, quae bonumDiffundis omne, charitas !

Te densa circum nubila,Te circum inaccessum jubar,

Quod intus ardent AngeliCircum trementes cernere.

Te confitetur in tuo

Et plebs renata nomine;

Firmaque praelibat fide

Amor quod ambit praemium.

Da posse quod jubes, Pater;

Da scire, Fili, quod doces ;

Fac corde toto, Spiritus,Nos velle quod probas bonum.

Praesta Pater piissime,

Patrique compar Unice,Cum Spiritu paraclito

Regnans per omne saeculum.

Amen.

Antiph. Euntes docete omnes

Page 205: Colbertine Breviary

DOMINICA TRINITA TIS.157

gentes, baptizantcs eos in nominePatris et Filii et Spiritus sancti.

y. Benedictus es Domine in

firmamento caeli,

ty. Et laudabilis et gloriosusin saecula.

Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Tres

sunt qui testimonium dant in

caelo, Pater, Verbum, et Spiritussanctus

;et hi tres unum sunt.

Hymnus.

OLuce quae tua lates

Beata semper Trinitas;

Te confitemur, credimus,

Pioque corde quaerimus.

O sancte sanctorum Pater,O Nate de Deo Deus,O charitatis vinculum,

Jungens utrumque Spiritus.

De mente fcecunda Patris

Verbum coaevum nascitur;

Amorque, quo se diligunt,Et ipse procedit Deus.

Est totus in Nato Pater,In Patre totus Filius

;

Natoque plenus ac Patre

Inest utrique Spiritus.

Quod Natus est, hoc Spiritus ;

Hoc est uterque, quod Pater;

Tres una summa Veritas,Tres una summa Charitas.

^Eterna Patri gloria,

Natoque sit cum Spiritu,

Qui vivit et regnat DeusIn saeculorum saecula. Amen.

y. Sit nomen Domini bene-

dictum,

ty. Ex hoc nunc et usque in

saeculum.

Ad Benedictus Antiph. Bene-dicta sit sancta, creatrix et

gubernatrix omnium, sancta et

individua Trinitas, nunc et semper et per infinita saecula

saeculorum.

Oratio.

/^\Mnipotens sempiterne Deus,^-^

qui dedisti famulis tuis in

confessione verae fidei, aeternae

Trimtatis gloriam agnoscere, et

in potentia majestatis adorare

unitatem, quaesumus ut ejusdemfidei firmitate ab omnibus semper muniamur adversis : PerDominum nostrum etc.

Fit commemoratio Dominica.

Antiph. Estote misericordes,sicut et Pater vester misericors

est, dicit Dominus.

y. Praevenerunt oculi mei adte diluculo.

ty. Ut meditarer eloquia tua.

Oratio.

~n\Eus, in te sperantium forti-*--' tudo, adesto propitius invo-cationibus nostris

;et quia sine

te nihil potest mortalis infirmitas,

praesta auxilium gratiae tuae, utin exequendis mandatis tuis et

voluntate tibi et actione placea-mus : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Antiph. Benedictus Deus, et

Pater Domini nostri Jesu Christi.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum. Cap. 28:

TN illo tempore, dixit Jesus*-

Discipulis suis : Data est

mihi omnis potestas in caelo et

Page 206: Colbertine Breviary

1 58 DOMINICA TRINITATIS.

in terra. Euntes ergo doceteomnes gentes, baptizantes eos in

nomine Patris et Filii et Spiritussancti. Et reliqua.

Homilia sancti GregoriiNazianzeni.

Tract, de Fide, Orat. 49.

QUisCatholicorum ignorat

Patrem vere esse Patrem,Filium vere Filium, et Spiritumsanctum ver esse Spiritumsanctum ? sicut ipse Dominusad Apostolos suos dicit

;Euntes

baptizate omnes gentes in

nomine Patris et Filii et Spiritussancti. Haec est perfecta Trinitas

in unitate consistens, quam scili

cet unius substantiae profitemur.Non enim nos secundum cor-

porum conditionem, divisionem

in Deo facimus;sed secundum

divinae naturae potentiam, quae in

materia non est, et nominumpersonas vere constare credimus,et unitatem divinitatis esse testa

mur. Nee extensionem partis

alicujus ex parte, ut quidamputaverunt, Dei Filium dicimus :

nee verbum sine re, velut sonumvocis accipimus : sed tria nominaet tres personas unius esse

essentiae, unius majestatis atque

potentiae, credimus. Et ideo

unum Deum confitemur : quiaunitas majestatis, plurium voca-

bulo Decs prohibet appellari.

Denique Patrem et Filium

catholice nominamus : duosautem Decs dicere, nee pos-sumus, nee debemus. Non quodFilius Dei Deus non sit

;imo

verus Deus de Deo vero : sed

quia non aliunde, quam de ipsouno Patre, Dei Filium novimus,

perinde unum Deum dicimus.

Hoc enim Prophetae, hoc

Apostoli tradiderunt : hoc ipseDominus docuit, cum dicit

; Egoet Pater unum sumus. Unum,ad unitatem divinitatis, ut dixi,refert : Sumus autem, personisassignat.

AD TERTIAM.

Antiph. In principio erat Verbum. et Verbum erat apud Deum,et Deus erat Verbum.

y. Benedicamus Patrem et

Filium cum sancto Spiritu :

ty. Laudemus et superexalte-mus eum in saecula.

AD SEXTAM.

Antiph. Spiritus qui a Patre

procedit, ille de meo accipiet, et

annuntiabit vobis.

y. Benedictus es Domine in

firmamento caeli,

ty. Et laudabilis et gloriosusin saecula.

AD NONAM.

Antiph. Pater, Verbum, et

Spiritus sanctus, unum sunt

y. Verbo Domini caeli firmati

sunt;

ty. Et spiritu oris ejus omnisvirtus eorum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Ex quoomnia, per quern omnia, in quoomnia

; ipsi gloria in saecula.

Hyumus. Jam sol. ut in pri-mis Vesperis.

y. Sit nomen Domini bene-

dictum,

ty. Ex hoc nunc et usque in

saeculum.

Ad Magnificat Antiph. Te

Page 207: Colbertine Breviary

DOMINICA TRINITATIS. 159

Deum Patrem ingenitum, te Fi-

lium unigenitum, te Spiritumsanctum paracletum, sanctam et

individuam Trinitatem, toto

corde et ore confitemur, lauda-

mus, atque benedicimus : tibi

gloria in saecula.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communiper annum. 125.

IN FERIIS

a Dominica Trinitatis usquead Adventum, Officium fit ut in

Communiper annum, (115.) <^i 3^>

cum Oratione Dominica immediate pracedentis.

Si in Festum Corporis Christi

incidat Festum duplex vel semi-

duplex,transferturpost Octavam ;

si simplex, nullafit commemoratiode illo.

Page 208: Colbertine Breviary

FERIA QUINTA

post Dominicam Trinitatis.

IN FESTO CORPORIS CHRISTI.

Solemne ma/us.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Acci-

pite et manducate ;hoc est cor

pus meum quod pro vobis trad-

etur : hoc facite in meam com-

memorationem.

Hymnus. S. Thames Aquin.

PAngelingua gloriosi

Corporis mysterium,

Sanguinisque pretiosi,

Quern in mundi pretiumFructus ventris generosiRex effudit gentium.

Nobis datus, nobis natus

Ex intacta Virgine,Et in mundo conversatus,

Sparso verbi semine,

Sui moras incolatus

Miro clausit ordine.

In supremae nocte ccenae

Recumbens cum fratribus,

Observata lege pleneCibis in legalibus,

Cibum turbae duodenae

Se dat suis manibus.

Verbum caro panem verum

Verbo carnem efficit ;

Fitque sanguis Christi merum :

Etsi sensus deficit,

Ad firmandum cor sincerum

Sola fides sufincit.

Tantum ergo SacramentumVeneremur cernui :

Et antiquum documentumNovo cedat ritui :

Praestet fides supplementumSensuum defectui.

Genitori GenitoqueLaus et jubilatio,

Salus, honor, virtus quoqueSit et benedictio

;

Procedenti ab utroque

Compar sit laudatio. Amen.

y. Panem caeli dedit eis :

R7. Panem Angelorum mandu-cavit homo.Ad Magnificat Antiph. O

quam suavis est, Domine, spiri-

tus tuus, qui ut dulcedinem tuamin filios demonstrares, pane sua-

vissimo de caelo praestito, esuri-

entes reples bonis, fastidiosos di-

vites dimittens inanes.

Oratio, Deus qui nobis. ut

infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Comm.per annum.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Christum regem

adoremus dominantem gentibus,

qui se manducantibus dat

spiritus pinguedinem.

Hymnus. S. TJwma Aquin.O Acris solemniis

S< Juncta sint gaudia,Et ex praecordiisSonent praeconia :

Recedant vetera,Nova sint omnia,

Corda, voces, et opera.

Page 209: Colbertine Breviary

IN FESTO CORPORIS CHRIST!. 161

Noctis recolitur

Ccena novissima,

Qua Christus creditur

Agnum et azymaDedisse fratribus,

Juxta legitimaPriscis indulta patribus.

Post agnum typicum,

Expletis epulis,

Corpus dominicumDatum discipulis,Sic totum omnibus,

Quod totum singulis,

Ejus fatemur manibus.

Dedit fragilibus

Corporis ferculum,Dedit et tristibus

Sanguinis poculum,Dicens, Accipite,

Quod trado vasculum,Omnes ex eo bibite.

Sic sacrificium

Istud instituit,

Cujus officium

Committi voluit

Solis Presbyteris,

Quibus sic congruit,Ut sumant, et dent ceteris.

Panis angelicusFit panis hominum,Dat panis caelicus

Figuris terminum :

O res mirabilis !

Manducat Dominum :

Pauper, servus, et humilis.

Te, trina Deitas

Unaque, poscimus ;

Sic nos tu visitas

Sicut te colimus;

Per tuas semitas

Due nos quo tendimus,Ad lucem quam inhabitas.

Amen.COLBERT.

Anliph. Magnum est nomenmeum in gentibus ;

et in omniloco sacrificatur et offertur

nomini meo oblatio munda.

y. Cibavit illos ex adipefrumenti :

ty. Et de petra, melle satura-

vit eos.

Te Deum Laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Quimanducat meam carnem et

bibit meum sanguinem, in memanet, et ego in illo.

Hymnus. S. Thoma Aquin.

\ /"Erbum supernum prodiensV Nee Patris linquens dex-

teram,Ad opus suum exiens,Venit ad vitae vesperam.

In mortem a discipuloSuis tradendus aemulis,Priiis in vitae ferculo

Se tradidit Discipulis.

Quibus sub bina specieCarnem dedit et sanguinem ;

Ut duplicis substantiae

Totum cibaret hominem.

Se nascens dedit socium;

Convescens, in edulium;

Se moriens in pretium ;

Se regnans dat in praemium.

O salutaris Hostia,

Quae caeli pandis ostium;

Bella premunt hostilia,

Da robur, fer auxilium.

Uni trinoque DominoSit sempiterna gloria ;

Qui vitam sine terminoNobis donet in patria. Amen.

M

Page 210: Colbertine Breviary

162 IN FESTO CORPORIS CHK1STI.

y. Posuit fines tuos pacem :

ty. Et adipe frumenti satiat te.

Ad Benedictus Antiph. Egosum panis vivus qui de caelo

descendi : Si quis manducaveritex hoc pane, vivet in aeternum,alleluia.

Oratto.

DEus, qui nobis sub Sacramento mirabili, passionis

tuae memoriam reliquisti : tribue,

quaesumus, ita nos Corporis et

Sanguinis tui sacra mysteriavenerari, ut redemptionis tuae

fructum in nobis jugiter sentia-

mus : Qui vivis et regnas cumDeo Patre etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Sapientia aedificavit

sibi domum;

miscuit vinum et

posuit mensam, alleluia.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 6.

INillo tempore, dixit Jesus

turbis Judaeorum : Caro meavere est cibus, et sanguis meusvere est potus. Et reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tract. 26. in Joann.

QUimanducat meam carnem

et bibit meum sanguinem,habet vitam aeternam. Hanc

ergo non habet qui istum

panem non manducat, nee istum

sanguinem bibit : nam tempora-lem vitam sine illo habere

homines possunt, aeternam vero

omnino non possunt. Qui ergonon manducat ejus carnem nee

bibit ejus sanguinem, non habet

in se vitam;

et qui manducat

ejus carnem et bibit ejus san

guinem, habet vitam aeternam.

Ad utrumque autem respondetquod dixit, aeternam. Non ita

est in hac esca, quam susten-

tandae hujus corporalis vitae

causa sumimus: nam qui earn

non sumpserit, non vivet;

neetamen qui earn sumpserit, vivet;fieri enim potest ut senio, vel

morbo, vel aliquo casu, plurimi

qui earn sumpserint, moriantur.

In hoc vero cibo et potu, id est

corpore et sanguine Domini, nonita est: nam et qui earn non

sumit, non habet vitam;et qui

earn sumit, habet vitam, et hanc

utique aeternam. Hunc itaquecibum et potum, societatem vult

intelligi corporis et membrorumsuorum quod est sancta Ecclesia

in praedestinatis et vocatis et

justificatis et glorificatis, sanctis

et fidelibus ejus.

Caro enim mea, inquit, vere est

cibus, et sanguis meus vere est

potus. Cum enim cibo et potuid appetant homines, ut non

esuriant, neque sitiant;

hocvere non praestat nisi iste cibus

et potus, qui eos a quibus sumi-

tur, immortales et incorruptibilesfacit

;id est societas ipsa sanc

torum, ubi pax erit et unitas

plena atque perfecta. Propterea

quippe, sicut etiam ante noshoc intellexerunt homines Dei,Dominus noster Jesus Christus

corpus et sanguinem suum in

eis rebus commendavit quae adunum aliquid rediguntur : nam-

que aliud in unum ex multis gra-nis conficitur, aliud in unum exmultis acinis confluit. Deniquejam exponit quomodo id fiat quod

Page 211: Colbertine Breviary

INFRA OCTAVAM CORPOR1S CHRISTI. 163

loquitur, et quid sit manducare

corpus ejus et sanguinem bibere.

Qui manducat, inquit, meamcarnem et bibit meum sanguinem, in me manet et ego in illo.

Hoc est ergo manducare illam

escam et ilium bibere potum, in

Christo manere et ilium manen-tem in se habere. Ac per hoc

qui non manet in Christo, et in

quo non manet Christus, pro-culdubio non manducat spiritu-aliter ejus carnem, nee bibit ejus

sanguinem, licet carnaliter et

visibiliter premat dentibus sacra-

mentum corporis et sanguinisChristi : sed magis tantae rei

sacramentum ad judicium sibi

manducat et bibit; quia im-

mundus prsesumpsit ad Christi

sacramenta accedere, quae aliquisnon digne sumit, nisi qui mundusest

;de quibus dicitur, Beati

mundo corde, quoniam ipsi

Deum videbunt.

AD TERTIAM.

Antiph. Angelorum esca nu-

trivisti populum tuum, et panemde caelo praestitisti eis, alleluia.

y. Panem caeli dedit eis.

ty. Panem Angelorum man-ducavit homo.

AD SEXTAM.

Antiph. Pinguis est panis

Christi, et praebebit delicias

Regibus, alleluia.

y. Cibavit illos ex adipe fru-

menti :

fy Et de petra, melle satura-

vit eos.

AD NONAM.

Antiph. Sacerdotes sancti in-

censum et panes offerunt Deo,alleluia.

y. Educas panem de terra :

ty. Et vinum laetificet cor

hominis.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Vincen-ti dabo manna absconditum et

nomen novum, alleluia.

Hymnus. Pange lingua, ut in

primis Vesperis.

y. Posuit fines tuos pacem :

ty. Et adipe frumenti satiat

te.

Ad Magnificat Antiph. Osacrum convivium, in quoChristus sumitur, memoria re-

colitur passionis ejus, mens im-

pletur gratia, et futurae gloriasnobis pignus datur, alleluia.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut in Communi perannum. 125. <22>.

INFRA OCTAVAM CORPORISCHRISTI.

Semiduplex.

Officiumfit, ut in Festo CorporisChristi, exceptis tantilm Us quadeinceps notabuntur. Infra hancOctavam si occurrat Festum sim

plex, fit tantilin commemoratio deeo ad Laudes ; si duplex vcl semi-

duplex, transfertur post Octavam,pr&ter Nativitatem S. JoannisBaptistce, Festum SS. Aposto-lorum Petri et Pauli, et FestumS. Barnabce, de quibus, si infrahanc Octavam inciderint, fit Offi-

cium cum commemoratione Oc-tava ad Laudes.

M 2

Page 212: Colbertine Breviary

164 INFRA OCTAVAM CORPORIS CHRIST/.

FERIA SEXTA.

Semiduplex.AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Ex Tractatu sancti Augustini

Episcopi super Psalmos.

In Psalmum 98.

EXaltateDominum Deum

nostrum, et adorate sca-

bellum pedum ejus, quoniamsanctum est. Videte fratres,

quid nos jubeat adorare. Alio

loco Scriptura dicit, Caelum mihi

fidesf est, terra autem scabellum

pedum meorum. Ergo terram

nos jubet adorare, quia dixit

quod sit scabellum pedum Dei ?

Et quomodo adorabimus terram;

cum dicat aperte Scriptura,Dominum Deum tuum adorabis;et hie dicit, Adorate scabellum

pedum ejus ? Anceps factus sum :

timeo adorare terram, ne dam-net me qui fecit caelum et terram :

rursum timeo non adorare sca

bellum pedum Domini mei, quia

psalmus mihi dicit, Adorate sca

bellum pedum ejus. Fluctuansconverto me ad Christum, quia

ipsum quaero hie;

et invenio

quomodo sine impietate adoretur

terra, sine impietate adoretur

scabellum pedum ejus. Sus-

cepit de terra terram, quia caro

de terra est, et de carne Mariae

carnem accepit. Et quia in ipsacarne hie ambulavit, et ipsamcarnem nobis manducandam adsalutem dedit, nemo autem illam

carnem manducat nisi prius

adoraverit; inventum est quem-admodum adoretur tale scabel

lum pedum Domini, et nonsolum non peccemus adorando,sed peccemus non adorando.

SABBATO.

Semiduplex.AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Sermo sancti Hilarii Episcopi.Lib. 8. de Trinit.

QI vere carnem corporis nostri^ Christus assumpsit ;et vere

homo ille, qui ex Maria natus

fuit, Christus est; nosque vere,

sub mysterio, carnem corporissui sumimus

;et per hoc unum

erimus, quia Pater in eo est, et

ille in nobis : quomodo volun-tatis unitas asseritur, cumnaturalis per sacramentum pro-

prietas, perfectae sacramentumsit unitatis ? Non est humanoaut saeculi sensu in Dei rebus

loquendum. Quae scripta sunt

legamus ;et quae legerimus,

intelligamus ;et tune perfectae

fidei officio fungemur. Denaturali enim in nobis Christi

unitate quae dicimus, nisi ab eo

discimus, stulte atque impiedicimus. Ipse enim ait : Caromea vere est esca, et sanguismeus vere est potus ; qui edit

carnem meam et bibit sanguinemmeum, in me manet, et ego in

eo. De veritate carnis et san-

guinis non relictus est ambigendilocus. Nunc enim, et ipsiusDomini professione et fide

nostra, vere caro est, et vere

sanguis est. Et haec, acceptaatque hausta, id efficiunt, ut et

nos in Christo, et Christus in

nobis sit. Anne hoc veritas

non est ? Contingat plane his

verum non esse, qui Christum

Jesum verum esse Deum negant.Est ergo in nobis ipse percarnem

;et sumus in eo, dum

Page 213: Colbertine Breviary

INFRA OCTAVAM CORPORIS CHRISTI. 165

hoc quod sumus, in Deo est.

Quod autem in eo per sacra-

mentum communicatae carnis et

sanguinis simus, ipse testatur

dicens;Et hie mundus jam me

non videt, vos autem me vide-

bitis; quoniam ego vivo, et vos

vivetis; quoniam ego in patre

meo, et vos in me, et ego in vobis.

DOMINICA II. POSTPENTECOSTEN,

QU.E EST INFRA OCTAVAMCORPORIS CHRISTI.

Semiduplex.

Officium fit ut in Festo Carports

Christi, exceptis us quce sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Vincenti

dabo manna absconditum et

nomen novum, alleluia.

Psalmi de Vesperis Sabbati,ut in Psalterio. I i I. <(i i)>.

Hymnus. Pange lingua. 307.

y. Panem caeli dedit eis.

ty. Panem Angelorum man-ducavit homo.Ad Magnificat Antiph. Qui

habuerit substantiam hujusmundi, et viderit fratrem suumnecessitatem habere, et clauserit

viscera sua ab eo; quomodo

charitas Dei manet in eo ?

Oratio. Sancti nominis. ut

infra.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Homoquidam fecit ccenam magnam, et

vocavit multos;et misit servum

suum hora ccenae dicere invitatis

ut venirent, quia omnia paratasunt, alleluia.

Oratio.

SAnctinominis tui, Domine,

timorem pariter et amoremfac nos habere perpetuum : quia

nunquam tua gubernatione desti-

tuis, quos in soliditate tuae dilec-

tionis instituis : Per Dominumnostrum etc.

Fit commemoratio Octaves.

Antiph. Ego sum panis vivus

qui de caelo descendi : si quismanducaverit ex hoc pane, vivet

in aeternum, alleluia.

y. Cibavit illos ex adipefrumenti :

ty. Et de petra, melle satura-

vit eos.

Oratio.

us, qui nobis sub Sacra-mento mirabili, passionis

tuae memoriam reliquisti, tribue,

quaesumus, ita nos Corporis et

Sanguinis tui sacra mysteriavenerari, ut redemptionis tuae

fructum in nobis jugiter sentia-

mus : Qui vivis et regnas cumDeo Patre etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 14.

T N illo tempore, dixit Jesus-*- Pharisaeis : Homo quidamfecit ccenam magnam, et vocavit

multos. Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 36. in Evang.TTOc distare, fratres charis-J- !

simi, inter delicias corporiset cordis solet, quod corporalesdeliciae, cum non habentur, gravein se desiderium accendunt

;

cum ver6 habitae eduntur, come-

Page 214: Colbertine Breviary

166 INFRA OCTAVAM CORPORIS CHRISTI.

dentem protinus in fastidium

per satietatem vertunt. At con

tra, spiritales deliciae, cum nonhabentur, in fastidio sunt

;cum

vero habentur, in desiderio;

tantoque a comedente ampliusesuriuntur, quanto et ab esuriente

amplius comeduntur. In illis

appetitus placet, experientia

displicet : in istis appetitus vilis

est, et experientia magis placet.In illis appetitus saturitatem,saturitas fastidium generat : in

istis autem appetitus saturitatem,saturitas appetitum parit. Aug-ent enim spiritales deliciae desi-

derium in mente, dum satiant :

quia quanto magis earum saporpercipitur, eo amplius cognosci-tur quod avidius ametur

;et

idcirco non habitae amari non

possunt, quia earum sapor igno-ratur: quis enim amare valeat,

quod ignorat? Proinde Psalm-ista nos admonet, dicens : Gus-tate et videte quoniam suavis

est Dominus.Has autem homo delicias tune

amisit, cum in paradise peccavit ;

extra exiit, cum os a cibo seternae

dulcedinis clausit. Unde nos

quoque nati in hujus peregrina-tionis aerumna, hue fastidiosi jamvenimus, nee scimus quiddesiderare debeamus : tantoquese amplius fastidii nostri morbus

exaggerat, quanto se magis abesu illius dulcedinis animus

elongat ;et eo jam internas

delicias non appetit, quo eascomedere diu longeque desuevit.

Fastidio ergo nostro tabescimus,et longa inediae peste fatigamur.Et quia gustare intus nolumus

paratam dulcedinem, amamusforis miseri famem nostram.

Sed superna nos pietas needeserentes se deserit. Contemp-tas enim illas delicias admemoriae nostrae oculos revocat,

casque nobis proponit : in pro-missione torporem excutit, atqueut fastidium nostrum repelleredebeamus invitat. Ait namque :

Homo quidam fecit ccenam

magnam, et vocavit multos.

Quis est iste homo, nisi ille de

quo per Prophetam dicitur : Ethomo est, et quis cognovit eum ?

Oui fecit ccenam magnam : quiasatietatem nobis dulcedinis

internae praeparavit.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Exicito in plateas et vicos civitatis

;

et pauperes ac debiles, caecos et

claudos, compelle iritrare, ut

impleatur domus mea, alleluia.

FERIA SECUNDA.

Seuiiduplex.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Ex Apologia sancti Justini

Martyris, pro Christianis.

Apologia 2. ad A ntoninumPium.

OFferturei qui fratribus

praeest, panis et poculumaquae et vini : quibus ille acceptis,laudem et gloriam, rerumomnium Patri per nomen Filii et

Spiritus sancti, offert;et grati-

arum actionem, pro eo quod nosdonis suis hisce dignatus sit,

prolixe exequitur. Atque ubi

ille preces et gratiarum actionem

absolvit, populus omnis qui adest

fausta approbatione acclamat,

dicens, Amen. Amen autem

Page 215: Colbertine Breviary

JNFXA OCTAVAM CORPOR1S CHRIST!. 167

hebraice significat Fiat. Prae-

sidens vero postquam gratiarumactionem perfecit, et populusuniversus apprecatione laeta earn

comprobavit ; qui apud nos Dia-

coni vocantur, distribuunt uni-

cuique praesentium, ut participeteum in quo gratiae actae sunt,

panem, vinum et aquam ;et ad

absentes perferunt Porro ali-

mentum hoc apud nos appellaturEucharistia : quod nulli alii par-

ticipare licitum est, quam ei

qui veram esse doctrinam nos

tram credit, quique lavacro, prop-ter remissionem peccatorumregenerationemque dato, ablutus

est;et qui ita vivit, ut Christus

tradidit. Neque enim ut usita-

tum panem et usitatum potumhaec sumimus: sed quemadmo-dum per verbum Dei homo factus

Jesus Christus Salvator noster,et carnem et sanguinem, salutis

nostrae causa, habuit;

ita etiam,earn in qua per preces Verbi ejusab ipso profecti gratiae sunt actae

alimoniam, unde sanguis et caro

nostra per mutationem aluntur,incarnati illius Jesu carnem et

sanguinem esse docti sumus.

Apostoli enim in commentariisa se scriptis, quae Evangeliavocantur, ita tradiderunt praecep-isse sibi Jesum : eum accepto

pane,cum gratias egisset,dixisse:Hoc facite in memoriam mei

;

hoc est corpus meum : et poculosimiliter accepto, cum gratias

egisset, dixisse : Hie est sanguismeus.

In omnibus quas offerimus

oblationibus, benedicendo lauda-

mus factorem omnium per Fili-

um ejus Jesum Christum et

Spiritum sanctum. Et die qui

dicitur Solis, omnium, qui in

oppidis vel in agris manent, in

eumdem locum conventus fit :

et commentaria Apostolorum,aut scripta Prophetarum, quam-diu fert hora, leguntur. DeindeLectore quiescente, Praesidens

orationem, qua populum instruit

etad imitationem tarn pulcrarumrerum exhortatur, habet. Turn,

consurgimus omnes, et precesfundimus

; et, ut supra diximus,

precibus peractis, panis offertur,

et vinum et aqua ;et Praepositus

itidem, quantum pro virili sua

potest, preces et gratiarum ac-

tiones profundit ; populusqueacclamat, dicens, Amen : et dis-

tributio communicatioque fit

eorum in quibus gratiae sunt

actae, cuique praesenti ;absenti-

bus autem per Diaconos mittitur.

Quibus copiae suppetunt, ii, proarbitrio quisque suo, contribu-

unt : et quod colligitur, apudpraepositum deponitur ; illequeinde opitulatur pupillis, viduis,

vinctis et advenis;et ipse omni

um indigentium curator est.

Solis autem die conventum agi-

mus, quod is primus dies sit, in

quo Deus, tenebras et materiamcum vertisset, mundum effecit; et

Jesus Christus Salvator noster

eo ipso die a mortuis resurrexit.

FERIA TERTIA.

Semiduplex.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Sermo sancti Cyrilli Hieroso-

lymitani.

Catech. mystag. 4.

IPsabeati Pauli doctrina abun-

de sufficere videtur. ut certam

Page 216: Colbertine Breviary

1 68 INFRA OCTAVAM COKPOR1S CHRISTI.

vobis de divinis mysteriis fidem

faciat, quibus digni redditi, con-

corporei, ut ita dicam, et consan

guine! Christ! facti estis. Ipseenim modo clamabat, quod in

nocte qu tradebatur Dominusnoster Jesus Christus, accipiens

panem, et gratias agens, fregit

et dedit discipulis suis, dicens;

Accipite, et manducate;

hocest corpus meum : et accipiens

calicem, et gratias agens, dixit;

Accipite, et bibite;hie est san-

guis meus. Cum igitur ipse de

pane pronuntiaverit ac dixerit,

Hoc est corpus meum; quis

audebit deinceps ambigere ? et

cum idem ipse tam asseveranter

dixerit, Hie est sanguis meus;

quis unquam dubitaverit, ut dicat

non esse ejus sanguinem? Aquamolim in vinum convertit in CanaGalilaeae, quod habet quamdamcum sanguine propinquitatem :

et eum parum dignum existima-

bimus, cui credamus quod vinumin sanguinem transmutarit ? Adeas nuptias, quibus corpora copu-lantur, vocatus, praeter opinion-em omnium hoc fecit miraculum :

et non multo magis sic eum cor

pus et sanguinem suum fruenda

nobis donasse persuasum firmi-

ter habebimus, ut ea cum omnicertitudine tanquam corpus ip-sius et sanguinem sumamus ?

Nam in specie panis dat nobis

corpus, et in specie vini dat nobis sanguinem : ut cum sump-seris, gustes corpus et sanguinemChristi, factus ejusdem corporiset sanguinis particeps. Sic enimefficimur Christiferi, hoc est

Christum in corporibus nostris

ferentes, cum corpus ejus et san

guinem in membra nostra recipi-

mus. Sic secundum beatum

Petrum, divinae naturae consortes

reddimur. Olim cum JudaeisChristus disserens, Nisi mandu-caveritis, inquit, carnem meam,et biberitis meum sanguinem,non habebitis vitam in vobis.

Cum autem illi, quae dicta fuer-

ant, non spiritaliter accepissent ;

offensi abierunt retro : puta-bant enim, quod eos ad mandu-candas carnes hortaretur. Erantet in veteri Testamento panespropositionis : verum illi cumfuerint veteris Testament!, fi-

nem jam acceperunt. In novo

Testamento, panis est caelestis,

calix salutaris, qui et animam et

corpus sanctificant. Quamobremnon sic haec attendas velim, tan

quam sint nudus et simplexpanis, nudurn et simplex vinum :

corpus enim sunt et sanguisChristi. Nam etiamsi sensus

illud tibi renuntiat;fides tamen

te confirmet. Ne judices remex gustu : sed te citra ullamdubitationem fides certum red-

dat, quod sis dignus factus qui

corporis et sanguinis Christi

particeps fieres.

FERIA QUARTA.

Semiduplex.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Ex libro sancti Ambrosii Epis-

copi de Initiandis. Cap. 9.

"T^Orte dicas : Aliud video :

-1 quomodo tu mihi asseris

quod Christi corpus accipiam ?

Probemus igitur non esse quodnatura formavit, sed quod bene-

dictio consecravit; majoremquevim esse benedictionis quam

Page 217: Colbertine Breviary

INFRA OCTAVAM CORPORIS CHRISTI. 169

naturae, quia benedictione etiam

ipsa natura mutatur. Virgamtenebat Moyses : projecit earn

;

et facta est serpens : rursus ap-

prehendit caudam serpentis ;et

in virgae naturam revertit. Vides

igitur prophetica gratia bis muta-tam esse naturam et serpentis et

virgae. Sub Eliseo Propheta,uni ex filiis Prophetarum excus-sum est ferrum de securi, et

statim mersum est : rogavitEliseum qui arriiserat ferrum

;

misit Eliseus lignum in aquam,et ferrum natavit. Utique et

hoc praeter naturam factum esse

cognovimus : gravior est enimferri species, quam aquarumliquor. Advertimus igitur

majoris esse virtutis gratiam,

quam naturam : et adhuc tamensolius propheticae benedictionis

numeramus gratiam. Quod si

tantum valuithumana benedictio,ut naturam converteret

; quiddicimus de ipsa consecratione

divina, ubi verba ipsa DominiSalvatoris operantur ? Namsacramentum istud quod accipis,Christi sermone conficitur. Detotius mundi operibus legist! ;

Quia ipse dixit, et facta sunt;

ipse mandavit, et creata sunt.

Sermo ergo Christi qui potuitex nihilo facere quod non erat,non potest ea quae sunt, in id

mutare quod non erant ? nonenim minus est novas rebus dare,

quam mutare naturas. Sedquid argumentis utimur ? Suisutamur exemplis ;

Incarnationis-

que exemplo, astruamus mysteriiveritatem. Nunquid naturaeusus praecessit, cum Jesus Dom-inus ex Maria nasceretur?

Liquet quod praeter naturae ordi-

nem Virgo generavit : et hoc

quod conficimus corpus, ex Vir-

gine est. Quid hie quaerisnaturae ordinem in Christi

corpore ;cum praeter naturam

sit ipse Dominus Jesus partus ex

Virgine? Vera utique caro

Christi, quae crucifixa est, quse

sepulta est : vere ergo carnis

illius sacramentum est. Ipseclamat Dominus Jesus, Hoc est

corpus meum. Ante consecra-

tionem verborum caelestium,

species nominatur; post conse-

crationem, corpus Christi signi-ficatur. Ipse dicit sanguinemsuum. Ante consecrationemaliud dicitur; post consecra

tionem, sanguis nuncupatur. Ettu dicis, Amen ;

hoc est, Verumest. Quod os loquitur, mens in-

terna fateatur : quod sermo

sonat, affectus sentiat.

FERIA QUINTAIN OCTAVA CORPORIS

CHRISTI.

Duplex minus.

Omnia ut in Festo Carports

Christi, (307). <i6o>, praterLectionem sequentem.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. 6.

TN illo tempore, dixit Jesus* turbis Judaeorum : Caro meavere est cibus, et sanguis meusvere est potus. Et reliqua.

Homilia sancti CyrilliAlexandrini.

Adversils Nestorium lib. 4.

QUimanducat me, inquit, et

ille vivet. Manducamus nos;

Page 218: Colbertine Breviary

170 INFRA OCTAVA.M CORPORIS CHRIST!.

non quod ipsamdivinitatem con-

sumamus; apage ab ista impie-

tate;sed illam propriam Verbi

carnem jam vivificam effectam,

quia ejus facta est qui propterPatrem vivit. Et certe non dici-

mus extrinseca participatione et

adventitia vivificari Verbum a

Patre;

sed vitam potiiis pernaturam esse affirmamus

; gen-itus est enim de Patre tanquamde Vita. Quemadmodum vero

vivificum est illud ipsius Verbi

corpus, quod sibi proprium fecit

per veram unionem, quae et in-

telligentiam et sermonem super-at : sic nos quoque, qui illius

sanctae carnis et sanguinis ejus

participatione fruimur, omninovivificamur

;cum in nobis man-

eat Verbum, non solum divino

modo per sanctum Spiritum,verum etiam humano per sanc-

tam carnem et pretiosum san-

guinem. Haec quae dixi, vera

esse beatus Paulus suo suffragio

confirmat, sic scribens ad eos quiCorinthi in Dominum nostrum

Jesum Christum crediderant :

Tanquam prudentibus dico;

judicate vos quod dico : calix

benedictionis cui benedicimus,nonne communicatio sanguinisChristi est ? panis quem frangi-

mus, nonne communicatio cor-

poris Christi est? quoniam unus

panis et unum corpus multi

sumus;omnes enim de uno pane

participamus. Participes nam-

que sancti Spiritus effecti, et ipsiomnium Salvatori Christo, et

inter nos unimur. Concorpor-ales etiam hoc modo sumus

;

quoniam unus panis, unum cor

pus multi sumus;omnes enim

de uno pane participamus. Col-

ligat namque nos ad unitatem

corpus Christi quod est in nobis,

neque est ullo modo divisum.

Ac divinum quidem hoc esse

mysterium participationemqueejus vivificam, et incruentae hujushostiae vim longe illo legali cultu

praestantiorem, pcrfacile est

videre vel ab eo ipso, quod ilia

priscis hominibus sancita perMosen, umbra dicuntur

;Chris-

tus vero ejusque omnia, Veritas

appellantur. Ad eamque remconfirmandam, nobis erit adju-mento sanctus Paulus sic scri

bens : Irritam quis faciens legemMoysi, sine ulla miseratione duo-bus vel tribus testibus moritur :

quanto magis putatis deteriora

mereri supplicia qui Filium Dei

conculcaverit,et sanguinemTest-amenti pollutum duxerit in quosanctificatus est, et spiritui gratiaecontumeliam fecerit ? Quantoigitur res nostrae sunt excellen-

tiores, quibus ipsa Veritas, id est

Christus, illuxit, sanctamquesuam carnem ad participandumapposuit ?

IN DOMINICIS post Pente-

costen Officium fit ut prcescribiturin Communi per annum. 115.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Ves-

pertinaO ratio, utin Vesperis de

Communiper annum. 124. -\2i)>.

Psalmi de Vesperis Sabbati>ut in Psalterio. in. <l l>.

Hymnus et Versiculus, ut in

eodem Communi. 124. et 125.

<2I-2>.Ad Magnificat Ant. propna.Oratio quoque propria, ut

deinceps notabitur.

Page 219: Colbertine Breviary

DOMINICA TERTIA POST PENTECOSTEN. 171

dicunturprimce Vespercein omnibus Dominicis usque adAdventum, cum Officium fit de

Dominica.

DOMINICA III. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph.Humiliamini sub potenti manuDei, ut vos exaltet in temporevisitationis

;omnem sollicitu-

dinem vestram projicientes in

eum, quoniam ipsi cura est de

vobis.

Oratio.

PRotectorin te sperantium

Deus, sine quo nihil est

validum, nihil sanctum, multi-

plica super nos misericordiam

tuam;

ut te rectore, te duce,sic transeamus per bona tem-

poralia, ut non amittamusaeterna : Per Dominum nostrumetc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Quis

ex vobis homo qui habet centum

oves, et si perdiderit unam ex

illis, nonne dimittit nonagintanovem in deserto, et vadit adillam quae perierat, doneeinveniat earn ?

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 15.

TN illo tempore : Erant*

appropinquantes Jesu publi-cani et peccatores, ut audirentilium. Et reliqua.

Homilia Sancti Gregorii Papas.

Homil. 34. in Evang.

/^Onsiderandum nobis est,^-^ fratres mei, cur Dominus

plus de conversis peccatoribus,

quam de stantibus justis in

caelo gaudium esse fateatur.

Unde hoc, nisi, quod ipsi per

quotidianum visionis experi-mentum novimus, quia plerum-

que hi qui nullis se oppresses

peccatorum molibus sciunt,

slant quidem in via justitiae,

nulla illicita perpetrant ;sed

tamen ad caelestem patriamanxie non anhelant, tantoquesibi in rebus licitis usum

praebent, quanto se perpetrassenulla illicita meminerunt

;et

plerumque pigri remanent adexercenda bona praecipua, quiavalde sibi securi sunt quodnulla commiserint mala graviora.At contra, nonnunquam hi quise aliqua illicita egisse meminerunt, ex ipso suo dolore

compuncti, inardescunt in

amorem Dei, seseque in magnisvirtutibus excrcent, cuncta

difficilia sancti certaminis

appetunt, omnia mundi dere-

linquunt, honores fugiunt,

acceptis contumeliis laetantur,

flagrant desiderio, ad caelestem

patriam anhelant; et quia se

errasse a Deo considerant,

damna praecedentia lucris

sequentibus recompensant.Majus ergo de peccatoreconverse, quam de stante

justo, gaudium fit in caelo :

quia et dux in praelio pluseum militem diligit qui post

fugam reversus hostem fortiter

premit, quam ilium qui num-

Page 220: Colbertine Breviary

172 DOMINICA QUARTA POST rENTECOSTEN.

quam terga praebuit et

numquam aliquid fortiter gessit.Sic agricola illam ampliusterrain amat quae post spinas,uberes fruges profert, quamearn quae numquam spinashabuit, et numquam fertilem

messem producit. Sed inter

haec sciendum est quia sunt

plerique justi in quorum vita

tantum est gaudium, ut eis

quselibet peccatorum pceni-tentia praeponi nullatenus

possit. Nam multi, et nullorumsibi malorum sunt conscii

;et

tamen in tanti ardoris afflictione

se exercent, ac si a peccatisomnibus coangustentur : cunctaetiam licita respuunt, ad des-

pectum mundi sublimiter accin-

guntur, licere sibi nolunt omnequod libet, bona sibi amputantetiam concessa, contemnuntvisibilia, invisibilibus accen-

duntur, lamentis gaudent, in

cunctissemetipsos humiliant;et

sicut nonnulli peccata operum,sic ipsi cogitationurn peccatadeplorant. Quid itaque istos

dixerim, nisi et justos et

pcenitentes, qui se et in

pcenitentia de peccato cogita-tionis humiliant, et recti

semper in opere perseverant ?

Hinc ergo colligendum est,

quantum Deo gaudium faciat,

quando humiliter plangit Justus ;

si facit in caelo gaudium, quandohoc quod male gessit, perpcenitentiam damnat injustus.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Dico

vobis, Gaudium erit coram

Angelis Dei super uno pecca-tore poenitentiam agente.

DOMINICA IV. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Nonsunt condignae passiones hujustemporis ad futuram gloriamquae revelabitur in nobis.

Oratio.

nobis, quaesumus, Domine,ut et mundi cursus pacifice

nobis tuo ordine dirigatur, et

Ecclesia tua tranquilla devo-tione laetetur : Per Dominumnostrum Jesum Christum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. As-

cendens Jesus in navim quaeerat Simonis, et sedens, docebatturbas.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. Cap. 5.

T N illo tempore : Cum turbae-* irruerent in Jesum, ut audi-

rent verbum Dei;et ipse stabat

secus stagnum Genesareth. Et

reliqua.

Homilia sancti Ambrosii

Episcopi.

Lib. 4. Commentar. in Lucam.

UBiDominus multis imperti-

vit varia genera sanitatum;

nee tempore, nee loco potuit abstudio sanandi turba cohiberi.

Vesper incubuit; sequebantur :

stagnum occurrit; urgebant : et

ideo ascendit in Petri navim.Haec est ilia navis, quae adhucsecundum Matthaeum fluctuat,

secundum Lucam repletur pisci-

Page 221: Colbertine Breviary

DOMINICA QUINTA POST PENTECOSTEN. 173

bus . ut, et principia Ecclesiae

fluctuantis, et posteriora exube-

rantis, agnoscas. Pisces enim

sunt, qui hanc enavigant vitam.

Ibi adhuc discipulis Christus

dormit;

hie praecipit : dormitenim trepidis ; perfectis vigilat.Non turbatur haec navis, in

qua prudentia navigat, abest

perfidia, fides aspirat Quemad-modum enim turbari poterat,cui praeerat is in quo Ecclesiae

firmamentum est? Illic ergoturbatio, ubi modica fides : hie

securitas, ubi perfecta dilectio.

Etsi aliis imperatur ut laxent

retia sua;

soli tamen Petro

dicitur, Due in altum;hoc est,

in profundum disputationum.

Quid enim tarn altum, quamaltitudinem divitiarum videre,scire Dei Filium, et professionemdivinae generationis assumere,

quam licet mens non queathumana plenae rationis investi-

gatione comprehendere, fidei

tamen plenitudo complectitur.Nam etsi non licet mihi scire

quemadmodum natus sit;non

licet tamen nescire quod natus

sit. Seriem generationis ignore ;

sed autorem generationis ag-nosco. Non interfuimus cumex Patre Dei Filius nasceretur

;

sed interfuimus cum a Patre DeiFilius diceretur. Si Deo non

credimus, cui credemus ? Omniaenim quae credimus, vel visu

credimus, vel auditu. Visus

saepe fallitur, auditus in fide est.

AD SECUNDAS VESPEKAS.

Ad Magnificat Antiph. Prae-

ceptor, per totam noctem labor-

antes nihil cepimus : in verbo

autem tuo laxabo rete.

DOMINICA V. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quivult vitam diligere et dies videre

bonos, coerceat linguam suam a

malo, et labia ejus ne loquanturdolum

;declinet a malo, et faciat

bonum; inquirat pacem, et

sequatur earn.

Oratio.

T^\Eus qui diligentibus te bona"-^ invisibilia praeparasti, in-

funde cordibus nostris tui amorisaffectum

;ut te in omnibus et

super omnia diligentes, pro-missiones tuas quae omnedesiderium superant, consequa-mur

;Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Amen

dico vobis, nisi abundaverit

justitia vestra plus quam Scrib-

arum et Pharisaeorum, nonintrabitis in regnum caelorum.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum. Cap. 5.

TN illo tempore, dixit JesusDiscipulis suis : Dico vobis

quia nisi abundaverit justitiavestra plus quam Scribarum et

Pharisaeorum, non intrabitis in

regnum caelorum. Et reliqua.

Homilia Sancti AugustiniEpiscopi.

Lib. I. de Serm. Dom. in monte>

Cap. 1 8.

JUstitia

Pharisaeorum est, ut

non occidant : justitia eorum

Page 222: Colbertine Breviary

174 DOMINICA SEXTA POST PENTECOSTEN.

qui intraturi sunt in regnumDei, ut non irascantur sine

causa. Minimum est ergo, nonoccidere

;et qui illud solvent,

minimus vocabitur in regnocaelorum. Qui autem illud

impleverit, ut non occidat;non

continue magnus erit et idoneus

regno caelorum;

sed tamenascendit aliquem gradum : per-ficietur autem, si nee irascatur

sine causa : quod si perfecerit,multo remotior erit ab homicidio.

Quapropter qui docet ut non

irascamur, non solvit legem ne

occidamus, sed implet potius :

ut et foris dum non occidimus,et in corde dum non irascimur,innocentiam custodiamus.

Gradus itaque sunt in istis

peccatis : ut primo quisqueirascatur, et eum motum retineat

corde conceptum. Jam si ex-

torserit vqcem indignantis ipsa

commotio, non significantem

aliquid, sed ilium animi motumipsa eruptione testantem, quaferiatur ille, cui irascitur

; plusest utique, quam si surgens ira

silentio premeretur. Si vero

non solum vox indignantis

audiatur, sed etiam verbum, quojam certam ejus vituperationem,in quern profertur, designet et

notet; quis dubitet, amplius hoc

esse, quam si solus indignationissonus ederetur ?

Sententia quae sequitur, ea

conjunctione connectitur, ut

superiori attestetur. Non enim

ait, Si autem obtuleris munustuum ad altare

;sed ait, Si ergo

obtuleris munus tuum ad altare.

Nam si irasci fas non est fratri

suo sine causa, aut dicere Racha,aut dicere Fatue; multo minus

fas est animo tenere aliquid, ut

in odium indignatio convertatur.

Ad quod pertinet etiam quodalio loco dicitur: Non occidatsol super iracundiam vestram.

Jubemur ergo illaturi munus ad

altare, si recordati fuerimus

aliquid adversum nos habere

fratrem, munus ante altare

relinquere, et pergere ac recon-ciliari fratri

;deinde venire, et

munus offerre.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Si

offers munus tuum ad altare, et

recordatus fueris quia frater tuus

habet aliquid adversum te;relin-

que ibi munus tuum ante altare,

et vade prius reconciliari fratri

tuo;

et tune veniens, offeres

munus tuum.

DOMINICA VI. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex,

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Conse-

pulti sumus cum Christo per

baptismum in mortem : ut

quomodo Christus surrexit amortuis per gloriam Patris, ita et

nos in novitate vitas ambulemus.

Oratio.

Eus virtutum,cujus est totum

quod est optimum, insere

pectoribus nostris amorem tui

nominis, et praesta in nobis

religionis augmentum : ut quaesunt bona nutrias

;ac pietatis

studio, quae sunt nutrita, cus-

todias : Per Dominum nostrumetc.

Page 223: Colbertine Breviary

DOMIiVICA SEPT1MA POST PENTECOSTEN. '75

AD LAUDES.

AdBenedictusAntiph. Misereor

super turbam, quia ecce jamtriduo sustinent me, nee habent

quod manducent;et si dimisero

eos jejunos, deficient in via.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Marcum. Cap. 8.

T N illo tempore : Cum multa** turba esset cum Jesu, neehaberent quod manducarent

;

convocatis Discipulis, ait illis :

Misereor super turbam, quia ecce

jam triduo sustinent me, neehabent quod manducent. Et

reliqua.

Homilia sancti Ambrosii

Episcopi.

Lib. 6. Comment, in Luc. Cap. 9.

POsteaquamilia qua; Ecclesiae

typum accepit, a fluxu curata

est sanguinis ; posteaquam Apos-toli ad evangelizandum regnumDei sunt destinati; gratiaecaelestis

impartitur alimentum. Sed qui-bus impartiatur, adverte : nonotiosis

;non in civitate, quasi in

synagoga vel saeculari dignitate,residentibus

;sed inter deserta

quaerentibus Christum. Quienim non fastidiunt, ipsi exci-

piuntur a Christo;et cum ipsis

loquitur Dei Verbum, non de

saecularibus, sed de regno Dei.

Et si qui corporalis geruntulcera passionis, his medicinamsuam libenter indulget. Con-

sequens igitur erat, ut quos a

vulnerum dolore sanaverat, eos

aiimoniis spiritalibus a jejunioliberaret. Itaque nemo cibum

accipit Christi, nisi fuerit antesanatus : et illi qui vocantur adccenam, prius vocando sanantur.Si claudus fuit

; gradiendi facul-

tatem, ut veniret, accepit : si

lumine privatus oculorum;

domum utique Domini, nisi

refusa luce, intrare non potuitUbique igitur mysterii ordo ser-

vatur, ut prius per remissionem

peccatorum vulneribus medicina

tribuatur, postea alimonia mensaecaelestis exuberet : quamquamnondum validioribus haec turba

reficiaturalimentis, neque Christi

corpore et sanguine jejuna soli-

dioris fidei corda pascantur.Lacte, inquit, vos potavi, nonesca : nondum enim poteratis ;

sed nee adhuc quidem potestis.In modum lactis, quinque sunt

panes : esca autem solidior, Cor

pus est Christi; potus vehemen-

tior, sanguis est Domini.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Acci-

piens Jesus septem panes, gratias

agens, fregit ;et dabat Discipulis

suis ut apponerent : et appos-uerunt turbae, alleluia.

DOMINICA VII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Sti-

pendia peccati, mors : gratiaautem Dei, vita asterna, in Christo

Jesu Domino nostro.

Oratio.

Eus cujus providentia in sui

dispositione non fallitur, te

supplices exoramus, ut noxia

Page 224: Colbertine Breviary

i 76 DOMINICA SEFT1MA POST PENTECOSTEN.

cuncta submoveas, et omnianobis profutura concedas : Per

Dominum nostrum JesumChristum etc.

AD LAUDES.

Ad Bemdictus Antipk. Atten-

dite a falsis Prophetis, qui veni-

unt ad vos in vestimentis ovium,intrinsecus autem sunt lupi

rapaces : a fructibus eorum

cognoscetis eos.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 7.

INillo tempore, dixit Jesus

Discipulis suis : Attendite a

falsis Prophetis, qui veniunt advos in vestimentis ovium, intrin

secus autem sunt lupi rapaces.Et reliqua.

Homilia sancti Hilarii Episcopi.

Comment, in Matth. Cap. 7.

"DLandimenta verborum et*-* mansuetudinis simulationemadmonet fructu operationis ex-

pendi oportere ;ut non qualem

quis verbis referat, sed qualemse rebus efficiat, spectemus :

quia in multis vestitu oviumrabies lupina contegitur. Ergout spinae uvas, ut tribuli ficus

non generant, ut iniquae arbores

utilia poma non afferunt;

ita nein istis quidem consistere docet

boni operis effectum, et idcirco

omnes cognoscendos esse defructibus. Regnum enim cae-

lorum sola verborum officia nonobtinent : neque qui dixerit

Domine, Domine;

heres illius

erit. Quid enim meriti est

Domino dicere, Domine. Nun-

quid Dominus non erit, nisi

fuerit dictus a nobis ? Et quaeofficii sanctitas est, nominis

nuncupatio ;cum caelestis regni

iter, obedientia potius voluntatis

Dei, non nuncupatio, reperturasit ? Multi mihi dicent in ilia

die : Domine, Domine, nonne in

nomine tuo prophetavimus ? et

reliqua. Etiam nunc pseudo-prophetarum fraudulentiam et

hypocritarum simulamenta con-

demnat, qui gloriam sibi ex verbi

virtute praesumunt, in doctrinae

prophetia, et daemoniorum fuga,et istiusmodi operum virtutibus.

Atque hinc sibi regnum caelorum

pollicentur : quasi vero eorum

aliquid proprium sit, quae lo-

quuntur aut faciunt;

et nonomnia virtus Dei invocata per-ficiat : cum doctrinae scientiam

lectio afferat, daemonia Christi

nomen exagitet. De nostro

igitur est beata ilia aeternitas

promerenda : praestandumqueest aliquid ex proprio, ut bonumvelimus, malum omne vitemus,

totoque affectu praeceptis caeles-

tibus obtemperemus, ac talibus

officiis cogniti Deo simus; agam-

usque potius quod vult, quamquod potest gloriemur : repu-dians eos ac repellens, quos a

cognitione sua opera iniquitatisaverterint.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antipk. Non

omnis qui dicit mihi Domine,Domine

;intrabit in regnum

caelorum : sed qui facit volunta-

tem Patris mei qui in caelis est,

ipse intrabit in regnum caelorum,alleluia.

Page 225: Colbertine Breviary

DOMINICA OCTAVA POST PENTECOSTEN. 177

DOMINICA VIII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex,AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Si

secundiim carnem vixeritis, mo-riemini : si autem spiritu facta

carnis mortificaveritis, vivetis.

Oratio,

T Argire nobis, quaesumus,' Domine, semper spiritum

cogitandi quae recta sunt, pro-

pitius, et agendi ;ut qui sine te

esse non possumus, secundumte vivere valeamus : Per Domi-num nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Quid

hoc audio de te? redde rationemvillicationis tuae

; jam enim non

poteris villicare.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Lucam. Cap. 16.

T N illo tempore, dicebat Jesus! ad Discipulos suos : Homoquidam erat dives, qui habebatvillicum : et hie diffamatus est

apud ilium, quasi dissipassetbona ipsius. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Serm. 35. de Verbis Domini.

TTOc ait Dominus noster*

Jesus Christus : Facite vo-

bis amicos de divitiis iniquitatis.Hoc quidam male intelligendo,

rapiunt res alienas, et aliquidinde pauperibus largiuntur ;

et

putant se facere quod praecep-COLBERT.

turn est. Dicunt enim; Rapere

res alienas, mammona est iniquitatis

; erogare inde aliquid, max-ime egentibus sanctis, hoc est

facere amicos de mammonainiquitatis. Intellectus iste cor-

rigendus est, imo de tabulis

cordis vestri omnino delendus

est. Nolo sic intelligatis. Dejustis laboribus facite eleemo-

synas : ex eo quod recte habetis,

date. Non enim corrupturi estis

judicem Christum, ut non vos

audiat cum pauperibus, quibustollitis.

Est quidem et alius intellec-

tus;

nee ipsum tacebo. Mammona iniquitatis, divitiae sunt

saeculi omnes, undecumque sint.

Undecumque enim congregen-tur, mammona iniquitatis est

;

id est, divitiae sunt iniquitatis.

Quid est, Divitiae sunt iniquitatis ? Pecunia est, quam nominedivitiarum appellat iniquitas.Si enim veras divitias quaeris ;

aliae sunt. Talibus Job nudus

abundabat, quando in Deum cor

plenum habebat, et laudes Deo,

perditis omnibus rebus, tamquamgemmas pretiosissimas profere-bat. Ipsae sunt verae divitiae :

istae autem ab iniquitate appel-lantur divitiae. Habes illas : non

reprehendo. Hereditas venit;

pater tuus dives fuit, et divisit

tibi;

honeste acquisisti ;de

justis laboribus plenam domumhabes : non reprehendo. Tamen,etiam sic, noli illas dicere divi

tias : nam si dicis illas divitias

amabis illas;et si amaveris illas,

peribis cum illis. Pefde, ne

pereas : dona, ut acquiras : se-

mina, ut metas. Has divitias noli

appellare ; quia verae non sunt.

N

Page 226: Colbertine Breviary

DOMINICA NONA POST PENTECOSTEN.

Paupertate plenae sunt, et semperobnoxiae casibus. Quales divitiae

sunt, propter quas latronem

times, propter quas times ser-

vum tuum ne te occiso auferat

et fugiat? Si verae divitiae

essent, securitatem tibi darent.

Ergo illae sunt verae divitiae,

quas cum habuerimus, perderenon possumus. Et ne forte

propter illas furem timeas;

ibi

erunt ubi nullus auferat. AudiDominum tuum : Thesaurizate

vobis thesauros in caelo, quo fur

non accedat. Tune erunt divitiae,

quando eas migraveris. Quam-diu in terra sunt, divitiae non sunt.

Sed divitias vocat illas mundus;

iniquitatis, vocat Deus.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Fa-cite vobis amicos de mammonainiquitatis ;

ut cum defeceritis,

recipiant vos in aeterna taber-

nacula.

DOMINICA IX. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quise existimat stare, videat necadat.

Oratio.

PAteantaures misericordiae

tuae, Domine, precibus sup-

plicantium ;et ut petentibus

desiderata concedas, fac eos quastibi sunt placita, postulare : PerDominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Ve-nient dies in te

;et circumdabunt

te inimici tui vallo, et circumdabunt te et coangustabunt te un-

dique, et ad terram prosternentte, eo quod non cognoveris tern-

pus visitationis tuae.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 19.

T N illo tempore : Ut appropin-*

quavit Jesus Jerusalem ;videns

civitatem, flevit super illam. Etreliqua.

Homilia sancti Gregorii Papas.

Homil. 39. in Evang.

QUiaeversam jam Jerusalem

novimus, debemus ex rebusexterioribus introrsus aliquamsimilitudinem trahere

; atque exeversis aedificiis parietum, morumruinam timere. Videns enimcivitatem, flevit super illam,dicens : Quia si cognovisses et

tu. Hoc semel egit, cum peri-turam civitatem esse nuntiavit.

Hoc quotidie Redemptor noster

per electos suos agere nullatenus

cessat, cum quosdam ex bonavita ad mores reprobos per-venisse considerat. Plangit enimeos qui nesciunt cur plangantur,

qui juxta Salomonis verba laetan-

tur cum male fecerint, et exultantin rebus pessimis. Qui si damna-tionem suam, quae eis imminet,

agnovissent ; semetipsos cumlacrymis electorum plangerent.Bene autem periturae animaesententia quae subditur convenit :

Et quidem in hac die tua quaead pacem tibi

;nunc autem ab-

scondita sunt ab oculis tuis.

Suam hie diem habet anima

Page 227: Colbertine Breviary

DOMINICA DECIMA POST PENTECOSTEN. 179

perversa, quae transitorio gaudetin tempore. Cui ea quaeadsunt, ad pacem sunt : quiadum rebus temporalibus laeta-

tur, dum honoribus extolli-

tur, dum in carnis voluptateresolvitur, dum nulla .venturae

pcenas formidine terretur; pacem

habet in die sua, quae gravedamnationis suae scandalum in

die habebit aliena. Ibi enim

affligenda est, ubi justi laetabun-

tur;et cuncta quae modo ei ad

pacem sunt, tune in amaritu-dinem rixae vertentur : quiarixari secum incipiet, cur damna-tionem quam patitur non ex-

pavit, cur a prospiciendis malis

sequentibus oculos mentis clausit.

Unde ei dicitur : Nunc autemabscondita sunt ab oculis tuis.

Peruersa quippe anima, rebus

praesentibus dedita, in terrenis

voluptatibus resoluta, absconditsibi mala sequentia ; quia prae-videre futura refugit, quae prae-sentem laetitiam perturbant :

dumque in praesentis vitae oblec-

tationibus se deserit, quid aliud

quam clausis oculis ad ignemvadit ? Unde bene scriptum est :

In die bonorum, ne immemor sis

malorum. Et inde per Paulumdicitur : Qui gaudent, tamquamnon gaudentes sint. Quia, et

siqua est praesentis temporis, ita

est agenda laetitia, ut numquamamaritudo sequentis judicii re-

cedat a memoria : quatenus dummens pavida extremae ultionis

timore transfigitur ; quantumnunc praesens laetitia, tantum

post ira subsequens, temperetur.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Scrip

tum est, quia Domus mea,domus orationis est

;vos autem

fecistis illam speluncam latro

num.

DOMINICA X. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Nemopotest dicere, Dominus Jesus,nisi in Spiritu sancto.

Oratio.

DEus qui omnipotentiamtuam parcendo maxime et

miserando manifestas, multiplica

super nos misericordiam tuam;

ut ad tua promissa currentes,caelestium bonorum facias esse

consortes : Per Dominum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Deus,

propitius esto mihi peccatori.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 18.

T N illo tempore, dixit Jesus ad-*-

quosdam, qui in se confide-

bant tamquam justi, et asperna-bantur ceteros, parabolamistam : Duo homines ascende-runt in templum ut orarent,unus Pharisaeus, et alter Publi-

canus. Et reliqua.

Homilia S. AugustiniEpiscopi.

Enarr. in Psalm. 31.

QUivult fortis esse velut

praesumens de se et jactans.merita sua qualiacumque ilia

sint, erit similis Pharisaeo illiv

N 2

Page 228: Colbertine Breviary

i8o DOMINICA UNDECIMA POST PENTECOSTEN.

qui quod a, Deo se dicebat

accepisse, superbe tamen jacta-bat : Gratias, inquit, tibi ago,

quia non sum sicut caeteri

homines. Attendite, fratres mei,

quale genus superbiae com-mendet Deus : vere quale potestsubintrare justo homini, quale

potest surrepere bonae spei.

Vere, Gratias ago tibi, dicebat

Ergo cum dicebat, Gratias tibi;

fatebatur ab illo se accepisse

quod habebat : quid enim habes

quod non accepisti? Unde ergo

superbus? Non quia de bonis

suis Deo gratias agebat ;sed

quia super alterum, se de ipsis

bonis extollebat. Attendite,fratres : nam unde coeperitdicere similitudinem ipsamDominus, Evangelista praemisit.Cum enim Christus dixisset,

Putas veniens Filius hominisinveniet fidem in terra: et neexisterent quidam haeretici, quiattendentes et putantes quasi

lapsum totum mundum (omnesenim haeretici in paucis et in

parte sunt) jactarent se quod in

ipsis remanserit quod de toto

mundo perierit : ibi statim, ubi

ait Dominus Putas veniens

Filius hominis inveniet fidem in

terra, subjecit Evangelista ;

Dixit autem et ad quosdam quisibi justi videbantur et sperne-bant caeteros, similitudinem

hanc : Quidam Pharisaeus et

Publicanus venerunt in templumorare; et caetera quae nostis.

Pharisaeus ergo ille dicebat:

Gratias tibi ago. Sed unde

superbus? Quia spernebat cae

teros. Unde probas? In ipsisverbis. Quomodo ? Pharisaeus,

inquit, ille contempsit de longe

stantem, cui Deus confitenti

propinquabat. Publicanus, in-

quit, de longinquo stabat;sed

Deus ad ilium de longinquonon stabat. Quare Deus ab illo

de longinquo non stabat ? Quiaalio loco dicitur : Prope est

Dominus his qui obtriverunt

cor. Videte si Publicanus iste

obtriverat cor;

et ibi videbitis

quia prope est Dominus his quiobtriverunt cor. Publicanusautem de longinquo stabat, et

neque volebat ad caelum oculossuos levare, sed percutiebat

pectus suum. Tunsio pectoris,obtritio cordis. Quid dicebattundens pectus ? Deus propitiusesto mihi peccatori. Et quaesententia Domini ? Amen dico

vobis, descendit justificatus de

templo Publicanus ille magisquam ille Pharisaeus.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Dicovobis : Descendit hie justificatusin domum suam ab illo : quiaomnis qui se exaltat, humiliabi-

tur;et qui se humiliat, exaltabi-

tur.

DOMINICA XI. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Add u-

cunt Jesu surdum et mutum, et

deprecabantur eum ut imponatilli manum.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus,^^qui abundantia pietatis tuae

et merita supplicum excedis et

vota, effunde super nos miseri-

Page 229: Colbertine Breviary

DOMINICA UNDEC1MA POST PENTECOSTEN. 181

cordiam tuam;ut dimittas quae

conscientia metuit, et adjicias

quod oratio non praesumit : Per

Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Ap-prehendens Jesus surdum et

mutum, misit digitos suos in

auriculas ejus, et expuens tetigit

linguam ejus ;et suspiciens in

caelum, ingemuit, et ait illi,

Ephpheta ; quod est, Adaperire.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Marcum. Cap. 7.

INillo tempore : Exiens Jesus

de finibus Tyri, venit perSidonem ad mare Galilaeae inter

medios fines Decapoleos. Et

reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papse.

Lib. i. in Ezech. Homil. 10.

QUidest, quod creator om

nium Deus, cum surdum et

mutum sanare voluisset, in aures

illius suos digitos misit;et ex

puens, linguam ejus tetigit ?

Quid per digitos Redemptoris,nisi dona sancti Spiritus desig-nantur ? Unde cum in alio loco

ejecisset ciaemonium,dixit : Si in

digito Dei ejicio daemonia, pro-fecto pervenit in vos regnumDei. Qua de re per Evangelis-tam alium dixisse describitur :

Si ego in Spiritu Dei ejicio

daemones, igitur pervenit in vos

regnum Dei. Ex quo utroqueloco colligitur, quia digitus Dei

Spiritus vocatur. Digitos ergo

in auriculas mittere, est per dona

Spiritus sancti mentem surdi adobediendum aperire. Quid est

vero, quod expuens, linguam ejus

tetigit ? Saliva nobis est ex ore

Redemptoris, accepta sapientiain eloquio divino. Saliva quippeex capite defluit in ore. Ea ergo

sapientia, quae ipse est, dumlingua nostra tangitur, mox ad

praedicationis verba formatur.

Qui suspiciens in caelum, ingemuit : non quod ipse necessarium

gemitum haberet, qui dabat quodpostulabat : sed nos ad eumgemere qui caelo praesidet, do-

cuit;ut et aures nostrae per dona

Spiritus sancti aperiri, et lingua

persalivam oris, id est, per scien-

tiam divinae locutionis, solvi

debeat ad verba praedicationis.Cui mox, Ephpheta, id est, Adaperire, dicitur : et statim apertaesunt aures ejus, et solutum est

vinculum linguae ejus. Qua in

re notandum est, quia propterclausas aures dictum est : Adaperire. Sed cui aures cordis

ad obediendum apertae fuerint,

ex subsequenti proculdubioetiam linguae ejus vinculum sol-

vitur;ut bona quae ipse fecerit,

etiam facienda aliis loquatur.Ubi bene additur : Et loqueba-tur recte. Ille enim recte loqui

tur, qui prius obediendo fecerit,

quae loquendo admonet esse fa

cienda.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quan-to eis praedicabat, tanto magisplus praedicabant : et eo ampliusadmirabantur, dicentes : Beneomnia fecit

;et surdos fecit au-

dire, et mutos loqui.

Page 230: Colbertine Breviary

1 85! DOMINICA DUODECIMA POST PENTECOSTEN.

DOMINICA XII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Dili-

ges Dominum Deum tuum extoto corde tuo, et ex tota anima

tua, et ex omnibus viribus tuis,

et ex omni mente tua;et proxi-

mum tuum sicut teipsum.

Oratio.

OMnipotenset misericors

Deus, de cujus munerevenit ut tibi a fidelibus tuis

dign& et laudabiliter serviatur,

tribue, quaesumus, nobis ut ad

promissiones tuas sine offensione

curramus : Per Dominum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph, Sa-

maritanus appropians alligavitvulnera ejus qui inciderat in

latrones, infundens oleum et

vinum;et curam illius egit.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 10.

T N illo tempore : Conversus^

Jesus ad Discipulos suos

dixit : Beati oculi, qui vident

quae vos videtis. Dico enim vobis,

quod multi Prophetae et Regesvoluerunt videre quae vos videtis,

et non viderunt. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Serm. 37. de Verbis Domini.

T^Otum genus humanum est* homo ille qui jacebat in via

semivivus a latronibus relictus,

quern contempsittransiensSacer-dos et Levites, et accessit adeum curandum eique opitulan-dum transiens Samaritanus.Transiit Sacerdos, utique genereproximus ; praeteriit jacentem.Transiit Levites, et hie genereproximus ; jacentem etiam ipse

contempsit. Transiit Samari

tanus, genere longinquus, miseri-

cordia proximus ;fecit quod

nostis. In quo Samaritanovoluit se intelligi Dominus nos-

ter Jesus Christus.

Quid tarn longinquum, quidtarn remotum, quam Deus ab

hominibus, immortalis a mortali-

bus, Justus a peccatoribus ? nonloco longe, sed dissimilitudine.

Cum ergo longe a nobis esset

immortalis et Justus, tamquam a.

mortalibus et peccatoribus, des-

cendit ad nos, ut fieret nobis

proximus ille longinquus. Etquid fecit ? Cum haberet ipseduo bona, et nos duo mala

;ille

duo bona, justitiam et immortali-

tatem;

nos duo mala, iniqui-tatem et mortalitatem

;si utrum-

que malum nostrum suscepisset,

par noster factus esset, et liberari

nobiscum opus haberet. Quidergo fecit ut esset proximusnobis ? proximus, non hoc quodnos

; sed, prope nos. Duoattende : Justus est, immortalisest. In duobus tuis malis, unaest culpa, altera est pcena. Cul-

pa est, quod injustus es; poena

est, quia mortalis es. Ille, ut

esset proximus, suscepit poenamtuam, non suscepit culpam tuam.Et si suscepit ;

delendam susce

pit, non faciendam, Justus et immortalis, longe ab injustis et

mortalibus. Peccator mortalis,

Page 231: Colbertine Breviary

DOMINICA DECIMA TERTIA POST PENTECOSTEN. 183

longe eras a justo immortali.

Non est file factus peccator, quodtu

;sed factus est mortalis, quod

tu. Manens Justus, factus est

mortalis. Suscipiendo pcenamet non suscipiendo culpam, et

culpam delevit et poenam.

AD SECUNBAS VESPERAS.

Ad MagnificatA ntiph. Dixit

Jesus ad Legisperitum : Quis tibi

videtur proximus fuisse illi quiincidit in latrones ? Et ait :

Ille qui fecit misericordiam in

ilium. Et dixit illi Jesus : Vade,et tu fac similiter.

DOMINICA XIII. POSTPENTECOSTEN., Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph, Con-clusit Scriptura omnia sub pec-

cato, ut promissio ex fide JesuChristi daretur credentibus.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

da nobis fidei, spei, et chari-

tatis augmentum ;et ut merea-

mur assequi quod promittis,fac nos amare quod praecipis ;

Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Jesu

praeceptor, miserere nostri.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 17.

T N illo tempore : Dum iret-1

Jesus in Jerusalem, transibat

per mediam Samariam et

Galilaeam : et cum ingrederetur

quoddam castellum, occurreruntei decem viri leprosi. Et reli-

qua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Lib. 2. Qucest. evang. Cap. 40.

INdecem leprosis, multa quaeri

possunt : non solum denumero

; quid sibi velit quoddecem sunt, et quod unus exillis solus gratias egit : sed ilia

potius ; cur eos ad sacerdotes

miserit, ut cum irent, mundaren-tur. Nullum enim eorum, qui-bus corporalia haze beneficia

praestitit, invenitur misisse ad

sacerdotes, nisi leprosos. Namet ilium a lepra mundaverat, cui

dixit : Vade, ostende te sacerdoti,et offer pro te sacrificium, quodpraecepit Moyses, in testimoniumillis. Quaerendum igitur est,

quid ipsa lepra significet : nonenim sanati, sed mundati dicun-

tur, qui ea caruerunt. Coloris

quippe vitium est, non valetu-

dinis, aut integritatis sensuum

atque membrorum. Leprosiergo non absurde intelligi possunt, qui scientiam verae fidei

non habentes, varias doctrinas

profitentur erroris.

Caetera itaque vitia, tamquamvaletudinis, et quasi membrorumanimae atque sensuum, per

seipsum interius et conscientia

et intellectu Dominus sanat et

corrigit : doctrinal vero, vel

imbuendi per sacramenta, vel

catechizandi per sermonemsonantem atque lectionem, ubi

color quidam intelligitur verus

atque sincerus, quia in promptuest, et foris eminentissimus, (Non

Page 232: Colbertine Breviary

184 DOMINICA DECIMA QUARTA POST PENTECOSTEN.

enim in occultis cogitationibus,sed in manifestis operationibushaec aguntur) Ecclesiae propriecontributa est. Itaque et Paulus,voce Domini audita, Quid mepersequeris ? et, Ego sum Jesus

quern tu persequeris ;ad

Ananiam tamen missus est, ut

illo sacerdotio quod in Ecclesia

constitutum est, sacramentumdoctrinae fidei perciperet.et verus

ejus approbaretur color : non

quia non potest per seipsumDominus omnia facere : namquis alius haec facit etiam in

Ecclesia? sed ut ipsa societas

congregatorum fidelium, appro-

bandoininvicematquecommuni-cando verse fidei doctrinam in

omnibus quae dicuntur verbis vel

signantur sacramentis, tamquamunam speciem veri coloris

obducat.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Unusautem ex illis, ut vidit quodmundatus est, regressus est cummagna voce magnificans Deum,alleluia.

DOMINICA XIV. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

. Ad Magnificat Antiph. Quisunt Christi, carnem suam cruci-

fixerunt cum vitiis et con-

cupiscentiis.

Oratio.

/^Ustodi Domine, quaesumus,^^ Ecclesiamtuam propitiatione

perpetua : et quia sine te labitur

humana mortalitas, tuis semper

auxiliis et abstrahatur a noxiis,

et ad salutaria dirigatur : PerDominum nostrum etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Nolitesolliciti esse, dicentes, Quidmanducabimus ? aut, Quid bibe-

mus ? aut, Quo operiemur ?

Scit enim Pater vester quia his

omnibus indigetis.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 6.

T N illo tempore, dixit Jesus*

Discipulis suis : Nemo potestduobus dominis servire. Etreliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Lib. 2. de Serm. Dom. in monte.

Cap. 22.

XT Emo potest duobus dominis*-^ servire. Ad hanc ipsamintentionem referendum est,

quod consequenter exponit,dicens : Aut enim unum odio

habebit, et alterum diliget ;aut

alterum patietur, et alterumcontemnet. Quae verba dili-

genter consideranda sunt : namqui sint duo domini, deincepsostendit, cum dicit : Non potestisDeo servire et Mammonae.Mammona apud Hebraeos divi-

tiae appellari dicuntur. Congruitet Punicum nomen

;nam lucrum

Punice Mammon dicitur.

Nolite ergo solliciti esse, dic

entes : Quid edemus ? aut, Quidbibemus ? Et reliqua. Hiemanifestissime ostendit, non haec

Page 233: Colbertine Breviary

DOMINICA DECIMA QUINTA POST PENTECOSTEN. 185

esse appetenda, tamquam talia

bona nostra, ut propter ea ipsadebeamus bene facere si quidfacimus

;sed tamen esse neces-

saria. Quid enim intersit inter

bonum quod appetendum est, et

necessarium quod sumendumest, hac sententia declaravit,

cum ait : Quaerite primumregnum Dei et justitiam ejus ;

et haec omnia apponentur vobis.

Regnum ergo et justitia Deibonum nostrum est

;et hoc

appetendum, et ibi finis consti-

tuendus, propter quod omnia

facimus, quaecumque facimus.

Sed quia in hac vita militamus,ut ad illud regnum pervenire

possimus, quae vita sine his

necessariis agi non potest ;

Apponentur vobis haec, inquit ;

sed vos regnum Dei et justitiam

ejus primum quaerite. Cumenim dicit illud Primum, sig-nificavit quod hoc Posterius

quaerendum est, non tempore,sed dignitate ; illud, tamquambonum nostrum

; hoc, tamquamnecessarium nostrum

;neces

sarium autem propter illud

bonum. Neque enim, verbi

gratia, ideo debemus evangeli-zare ut manducemus

;sed ideo

manducare, ut evangelizemus :

nam si propterea evangelizemusut manducemus, vilius habemus

evangelium quam cibum;et erit

jam bonum nostrum in mandu-cando, necessarium autem in

evangelizando.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Quaerite primum regnum Dei et justitiam ejus ;

et haec omnia adji-cientur vobis, alleluia.

DOMINICA XV. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. AIter

alterius onera portate : et sic ad-

implebitis legem Christi.

Oratio.

Cclesiam tuam, Domine,miseratio continuata mundet

et muniat : et quia sine te non

potest salva consistere, tuo sem

per munere gubernetur : PerDominum nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus A ntiph. Ac-

cessit Jesus, et tetigit loculum :

hi autem qui portabant, stete-

runt. Et ait : Adolescens, tibi

dico, Surge. Et resedit qui erat

mortuus.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 7.

T N illo tempore : Ibat Jesus in

civitatem quae vocatur Nairn;

et ibant cum eo discipuli ejus, et

turba copiosa. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Serm. 44. de Verbis Domini.

\ Hdeamus quid Christus nos* discere voluit in tribus mor-

tuis quos suscitavit. Resusci-

tavit filiam mortuam archi-

synagogi, ad quam aegrotan-tem petebatur, ut earn de aeg-ritudine liberaret. Excitavit et

hunc juvenem, filium viduae, de

Page 234: Colbertine Breviary

1 86 DOMINICA DEC1MA SEXTA POST PENTECOSTEN.

quo nunc admoniti sumus, ut

hinc ista quae ipse largiri digna-tur, cum vestra charitate loque-remur. Modo audistis quomodoexcitatus est. AppropinquabatDominus civitati

;et ecce effere-

batur jam mortuus extra portam :

misericordia commotus quod fle-

bat mater vidua et destituta unicofilio suo, fecit quod audistis, di-

cens : Adolescens, tibi dico,

surge. Surrexit ille mortuus,

ccepit loqui ;et reddidit ilium

matri suae. Excitavit et Laza-rum de sepulcro.

Ista tria genera mortuorumsunt tria genera peccatorum,quos hodieque suscitat Christus.

Ilia enim mortua filia archisyna-

gogi intus erat in domo;non-

dum erat de secretis parietibuselata in publicum : ibi intus sus-

citata est, viva parentibus red-

dita. Iste autem jam quidemnon in domo

;sed tamen non-

dum in sepulcro : parietibus ela-

tus erat;

terrae mandatus nonerat. Qui suscitavit mortuamnondum elatam, suscitavit mor-tuum jam elatum, nondum sep-ultum. Tertium restabat, ut

sepultum suscitaret : et hoc fecit

in Lazaro. Sunt ergo intus, qui

peccatum in corde habent, in

facto nondum habent. Alii postconsensum eunt in factum, tam-

quam efferentes mortuum;

ut

quod latebat in secreto, appareatin publico. Numquid jam isti,

quia in factum processerunt, des-

perandi sunt ? Nonne et illi ju-veni dictum est : Tibi dico, surge?Nonne et ille redditus est matri

suae ? Sic ergo et qui jam fe-

cerit, si forte commonitus et commotus verbo veritatis ad Christ!

vocem resurgit, vivus redditur :

potuit ad tempus progredi, in

aeternum perire non potuit. Quiautem faciendo quod malum est,

etiam mala consuetudine se im-

plicant, ut ipsa consuetudo malinon eos sinat videre quia malumest, fiunt defensores malorum fac-

torum suorum. Tales consuetudine maligna pressi, tamquamsepulti sunt.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Ac-

cepit autem omnes timor, et

magnificabant Deum, alleluia.

DOMINICA XVI. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

AdMagnificatA ntiph. Omnisqui se exaltat, humiliabitur

;et

qui se humiliat, exaltabitur.

Oratio.

'"PUa nos, quaesumus, Domine,*-

gratia semper et praeveniatet sequatur; ac bonis operibus

jugiter praestet esse intentos:

Per Dominum nostrum JesumChristum Filium tuum,qui tecumvivit et regnat in unitate Spiritussancti Deus per omnia saecula

saeculorum.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Dixit

Jesus ad Legisperitos et Phari-

saeos : Si licet sabbato curare ?

At illi tacuerunt : ipse ver6

apprehensum sanavit hydro-

picum, ac dimisit.

Page 235: Colbertine Breviary

DOMINICA DECIMA SEPTIMA POST PENTECOSTEN. 187

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap, 14.

T N illo tempore : Cum intraret*

Jesus in domum cujusdamPrincipis Pharisaeorum sabbatomanducare panem, et ipsi obser-

vabant eum : et ecce homoquidam hydropicus erat anteilium. Et reliqua.

Homilia venerablisf Bedae

Presbyteri.

In Luc. Lib. 4. c. 14.

TDRoprium est hydropici,*~

quanto magis abundat hu-more inordinate, tanto ampliussitire. Et ideo recte comparaturei quern fluxus carnalium volup-tatum exuberans aggravat.

Comparatur diviti avaro, qui

quanto est copiosior divitiis

quibus non bene utitur, tantoardentius talia concupiscit. Et

respondens Jesus dixit ad Legis-

peritos et Pharisaeos : Licet

Sabbato curare ? At illi tacu-

erunt. Quod dicitur respondisseJesus, ad hoc respicit quod prae-missum est

;Et ipsi observabant

eum. Dominus enim novit cogi-tationes hominum. Sed merito

interrogati tacent, qui contra se

dictum quicquid dixerint, vident.

Nam, si licet Sabbato curare;

quare Salvatorem, an curet,observant ? Si non licet, quareipsi Sabbato pecora curant? Ipsevero apprehensum sanavit, acdimisit. Provida dispensationeDominus ante Legisperitos et

Pharisaeos hydropicum curat;

et mox contra avaritiam dis-

putat : ut videlicet per hujus

aegritudinem corporis, in illis ex-

primeretur aegritudo cordis.

Denique post multa disputa-tionis ejus hortamenta, subjunc-tum est : Audiebant autemomnia haec Pharisaei, qui erant

avari, et deridebant ilium.

Et respondens ad illos, dixit :

Cujus vestrum asinus aut bos in

puteum cadit, et non continueextranet ilium die sabbati ? Sic

observatores sui Pharisaeos con-

vincit, ut eosdem etiam avaritiae

condemnet. Si vos, inquit, in

sabbato asinum aut bovem aut

aliquid quodlibet animal in

puteum decidens eripere festin-

atis, non animali sed vestrae

avaritiae consulentes, quantomagis ego hominem, qui multomelior est pecore, debeo liberare?

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Cum

invitatus fueris ad nuptias, re-

cumbe in novissimo loco, ut

dicat tibi qui te invitavit;

Amice, ascende superius : Eterit tibi gloria coram simul dis-

cumbentibus.

DOMINICA XVII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Digneambulate vocatione qua vocati

estis, cum omni humilitate et

mansuetudine, cum patientia

supportantes invicem in chari-

tate, solliciti servare unitatemin vinculo pacis.

Oratio.

DA, quaesumus, Domine, pop-ulo tuo diabolica vitare

Page 236: Colbertine Breviary

188 DOMINICA DECIMA SEPTIMA POST PENTECOSTEN.

contagia, et te solum Deumpura mente sectari : Per Domi-num nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus A ntiph. Diliges

Dominum Deum tuum ex toto

corde tuo et in tota anima tuaet in tota mente tua : hoc est

maximum et primum manda-tum : secundum autem simile

est huic; Diliges proximum

tuum sicut teipsum.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum. Cap. 22.

TN illo tempore : Pharisaei1 audientes quod silentium

imposuisset Jesus Sadducaeis,convenerunt in unum

;et inter-

rogavit eum unus ex eis Legisdoctor, tentans eum : Magister,quod est mandatum magnum in

Lege ? Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Epistola 52.

Hristus, id est Veritas, dicit in

his duobus praeceptis totam

Legem Prophetasque pendere, Utdiligamus Deum ex toto corde,ex tota anima, ex tota mente

;

et Diligamus proximos tamquamnosmetipsos. Proximus sanehoc loco, non sanguinis propin-quitate, sed rationis societate

pensandus est, in qua socii suntomnes homines. Cum ergoilia dilectione, quam divina lex

imperat, debeat homo diligereDeum, et seipsum, et proximum;non tamen ex hoc tria praeceptadata sunt

;nee dictum est, In

his tribus, sed In his duobus

praeceptis tota Lex pendet et

Prophetae ;id est, In dilectione

Dei ex toto corde, ex tota

anima, et ex tota mente;

et

proximi tamquam sui ipsius :

videlicet ut intelligeretur nullamesse aliam dilectionem qua quis-

que diligit seipsum, nisi quoddiligit Deum. Qui enim aliter

se diligit, potius se odisse

dicendus est. Fit quippe ini-

quus privaturque luce justitiae,

qui a potiore ac praestantiorebono aversus atque inde vel ad

seipsum conversus, ad inferiora

et egena utique convertitur;

fitque in ipso quod veracissime

scriptum est : Qui autem amat

iniquitatem, odit animam suam.

Quia igitur nemo, nisi Deumdiligendo, diligit seipsum ;

non

opus erat, ut, dato de Deidilectione praecepto, etiam seipsum homo diligere juberetur :

cum in eo diligat seipsum quoddiligit Deum. Debet ergo et

proximum diligere tamquamseipsum ;

ut quern potuerit

hominem, vel beneficentiae con-

solatione, vel informatione doc-

trinae, vel disciplinae coercitione,adducat ad colendum Deum,sciens in his duobus praeceptistotam Legem Prophetasquependere. Hoc qui sobria dis-

cretione eligit, prudens est : quinulla hinc afflictione avertitur,fortis est : qui nulla alia delecta-

tione, temperans est : qui nulla

elatione, Justus est. His virtuti-

bus divinitus impartitis, per

gratiam Mediatoris Dei cumPatre, et nobiscum hominis JesuChristi, per quem post inimi-

citias iniquitatis reconciliamur

Page 237: Colbertine Breviary

DOMINICA DECIMA OCTAVA POST PENTECOSTEN. 189

Deo in spiritu charitatis; his,

inquam, virtutibus divinitiis

impartitis, et bona vita nunc

agitur, et postea praemium ejus,

quae nisi aeterna e.sse non potest,beata vita persolvitur. Hie enimsunt eaedem virtutes in actu, ibi

in effectu : hie in opere, ibi

in mercede : hie in oificio, ibi

in fine.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. I nter-

rogavit Pharisaeos Jesus, dicens :

Quid vobis videtur de Christo ?

cujus filius est? Dicunt ei om-nes : David. Dicit eis Jesus :

Quomodo ergo David in spirituvocat eum Dominum, dicens :

Dixit Dominus Domino meo,sede a dextris meis ?

DOMINICA XVIII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Ver-bum Crucis, pereuntibus quidemstultitia est

;iis autem qui salvi

fiunt, id est nobis, Dei virtus est.

Oratio.

T^\Irigat corda nostra, quaesu---' mus, Domine, tuae misera-

tionis operatio ; quia tibi sine

te placere non possumus : PerDominum nostrum Jesum Chris

tum Filium tuum, qui tecumvivit et regnat in unitate Spiritussancti Deus etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph, Videns

Jesus fidem illorum, dixit para-

lytico : Confide, fili;

remittun-tur tibi peccata tua.

AD PRIMAM.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 9.

Lectio de Homitia.

T N illo tempore : Ascendens

Jesus in naviculam, trans-

fretavit, et venit in civitatem

suam. Et reliqua.

Homilia sancti Petri Chrysologi.Serin. 50.

"\ 7Enit in civitatem suam;

et* ecce offerebant ei para-

lyticum jacentem in lecto : et

respiciens Jesus fidem illorum,dixit paralytico : Confide, fili

;

dimittuntur tibi peccata tua.

Audit veniam, et tacet para-

lyticus, nee ullam respondetgratiam ; quia plus corporis

quam animae tendebat adcuram

;et temporales aerumnas

resoluti corporis sic deflebat, ut

aeternas pcenas resolutionis

animae non defleret; gratiorem

sibi praesentem vitam judicansquam futuram.

Fili, inquit, remittuntur tibi

peccata tua. Haec dicens, Deumse volebat intelligi, qui perhominem oculis adhuc latebat

humanis. Virtutibus enim et

signis comparabatur Prophetis,

qui per ipsum fecerant et ipsivirtutes. Peccatis autem dare

veniam, quia penes hominemnon est, et est singulare deitatis

insigne ; Deum, ilium, pectoribusinferebat humanis. Probat hoc

pharisaicus livor: nam cumdixisset, Remittuntur tibi peccata

Page 238: Colbertine Breviary

DOMINICA DECLMA NONA POST PENTECOSTEN.

tua; responderunt Pharisaei :

Hie blasphemat ; quis enim

potest peccata remittere nisi

solus Deus ? Pharisaee, quisciendo nescis, confitendo negas,cum testaris impugnas ;

si Deusest qui remittit peccata, cur tibi

Christus Deus non est, quiunius indulgentiae suae munere,totius mundi probatur abstulisse

peccata ? Ecce, inquit, agnusDei, ecce qui tollit peccatamundi. Ut autem possis majora ;

cape ejus divinitatis insignia ;

audi eum pectoris tui penetrassesecretum

; aspice eum ad cogi-tationum tuarum latebras per-venisse

; intellige eum cordis tui

tacita nudare consilia. Et cumvidisset, inquit, Jesus cogita-tiones eorum. Scrutator ani-

marum praeve"nit mentium

maligna consilia, et deitatis suae

potentiam operis attestatione

monstravit, dum dissipati cor-

poris membra componit, nervos

stringit, jungit ossa, completviscera, firmat artus, et gressusad cursum suscitat in vivo

cadavere jam sepultos. Tolle

lectum tuum. Hoc est;Porta

portantem ;omnes muta vices :

ut quod est infirmitatis testi-

monium, sit probatio sanitatis :

ut lectus doloris tui, sit meaecurationis indicium : ut receptaefortitudinis magnitudinem, pon-deris asserat magnitude.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Vi-dentes autem turbae, timuerunt

;

et glorificaverunt Deum, quidedit potestatem talem homini-bus

;alleluia.

/^vMnipote* J DflK 1

DOMINICA XIX. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Reno-

vamini spiritu mentis vestras;et

induite novum hominem, quisecundum Deum creatus est in

justitia et sanctitate veritatis.

Oratio.

tens et misericors

Deus, universa nobis adver-

santia propitiatus exclude;

ut

mente et corpore pariter expe-diti,quae tua sunt,liberis mentibus

exequamur : Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit et regnatetc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Dicite

invitatis : Ecce prandium meumparavi ;

venite ad nuptias, alle

luia.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum. Cap. 22.

T N illo tempore : Respondens*

Jesus, dixit iterum in para-bolis principibus Sacerdotum et

Pharisaeis, dicens : Simile factumest regnum caelorum homini regi,

qui fecit nuptias filio suo. Et

reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homil. 38. in Evang.T N hoc Pater Regi Filio nup-* tias fecit, quod ei per Incar-

nationis mysterium sanctamEcclesiam sociavit. Uterus au

tem genetricis Virginis, hujus

Page 239: Colbertine Breviary

DOMINICA VIGES1MA POST PENTECOSTEN. 191

sponsi thalamus fuit. Unde et

Psalmista dicit : In sole posuittabernaculum suum, et ipse tam-

quam sponsus procedens dethalamo suo. Tamquam sponsusquippe de thalamo suo processit,

quia ad conjungendam sibi

Ecclesiam incarnatus Deus de

incorrupto utero Virginis exivit.

Misit ergo servos suos, ut adistas nuptias amices invitarent.

Misit semel, misit iterum, quiaincarnationis dominicae praedica-

tores, et prius Prophetas, et

postmodum Apostolos fecit.

Sequitur : Illi autem neglex-erunt; et abierunt, alius in villam

suam, alius vero in negotiationemsuam. In villam quippe ire, est

labori terreno immoderate in-

cumbere : in negotiationem vero

ire, est actionum saecularium

lucris inhiare. Quia enim alius

intentus labori terreno, alius vero

mundi hujus actionibus deditus,

mysterium incarnationis dominicae pensare, et secundum illud

vivere dissimulat; quasi ad villam

vel negotium pergens, venire ad

regis nuptias recusat.

Intravit autem rex1

,ut videret

discumbentes;

et vidit ibi

hominem non vestitum veste

nuptiali. Quid debemus intelli-

gere nuptialem vestem, nisi

charitatem ? Intrat enim ad

nuptias, sed cum nuptiali veste

non intrat, qui in sancta Ecclesia

assistens, fidem habet, sed

charitatem non habet. Recteenim charitas, nuptialis vestis

vocatur; quia hanc in se conditor

noster habuit, dum ad sociandae

sibi Ecclesiae nuptias venit. Sola

quippe dilectione Dei actum est,

ut ejus Unigenitus mentes sibi

electorum hominum uniretUnde et Joannes dicit : Sic enimDeus dilexit mundum, ut Filiumsuum unigenitum daret.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat A ntiph. I ntra-

vit autem Rex, ut videret dis

cumbentes;et vidit ibi hominem

non vestitum veste nuptiali, et

ait illi : Amice, quomodo hueintrasti non habens vestem

nuptialem ?

DOMINICA XX. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad MagnificatA ntiph. Videte

quomodo caut& ambuletis;non

quasi insipientes, sed ut sapien-tes

;redimentes tempus, quoniam

dies mali sunt.

Oratio.

T Argire, quaesumus, Domine,*-* fidelibus tuis indulgentiamplacatus et pacem ;

ut pariter abomnibus mundentur offensis, et

secura tibi mente deserviant :

Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Dicit

ad Jesum Regulus ;Domine

descende priusquam moriaturfilms meus. Dicit ei Jesus :

Vade;

filius tuus vivit.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Joannem. Cap. 4.

INillo tempore : Erat quidam

Regulus, cujus filius infirma-

batur Capharnaiim. Et reliqua.

Page 240: Colbertine Breviary

192 DOMINICA VIGESIMA PKIMA POST PENTECOSTEN.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 28. in Evang,

QUidest quod Regulus rogat

ut ad ejus filium veniat, et

tamen ire corporaliter recusat;

ad servum vero Centurion is non

invitatur, et tamen se corporaliter ire pollicetur ? Quid est hoc,nisi quod superbia nostra retun-

ditur, qui in hominibus, nonnaturam qua ad imaginem Deifacti sunt, sed honores et divitias

veneramur; cumque pensamus

quae circa eos sunt, profecto in-

teriora minime videmus, dum ea

consideramus quae in corporibus

despecta sunt, negligimus pen-sare quod sunt? Redemptorvero noster ut ostenderet quia

quae alta sunt hominum des-

picienda sunt, et quae, despectasunt hominum, despicienda nonsunt

;ad filium Reguli ire noluit,

ad servum Centurionis ire par-atus fuit.

Certe si nos cujuspiam servus

rogaret ut ad eum ire deberemus;

protinus nobis nostra superbiain cogitatione tacita responderet,dicens : Non eas

; quia temet-

ipsum degeneras, honor tuus

despicitur, locus vilescit. Eccede caelo venit qui servo in terra

occurrere non despicit : et ta

men humiliari in terra contem-

nimus, qui de terra sumus. Quidvero apud Deum vilius, quid de-

spectius esse potest, quam servare

honorem apud homines, et interni

testis oculos non timere ? Undeet in sacro Evangelic ad Phari-

saeos Dominus ait : Vos estis qui

justificatis vos coram hominibus;

Deus autem novit corda vestra;

quia quod hominibus altum est,

abominabile est apud Deum.Notate, fratres, notate quoddicitur. Si enim quod hominibus altum est, abominabile est

apud Deum;cordis nostri cogi-

tatio tanto apud Deum in imoest, quanto hominibus in alto

;

et humilitas cordis nostri tanto

apud Deum in alto est, quantohominibus in imo. Despiciamusergo si quid boni gerimus : nulla

nos nostra inflet operatio ;non

rerum abundantia, non gloria ex-tollat. Si quibuslibet ex bonis

affluentibus intus intumescimus,Deo despecti sumus. Haec ergocogitate, fratres

;haec tota in-

tentione pensate. Nolite in

proximis vestris mundi hujusbona venerari. Hoc propterDeum honorate in hominibus,

quod facti sunt ad imaginemDei.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Cog

novit autem pater quia hora ilia

erat in qua dixit Jesus, Filius

tuus vivit : et credidit ipse, et

domus ejus tota.

DOMINICA XXI. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat A ntiph. Acci-

pite armaturam Dei, ut possitisresistere in die malo

;et in omni

bus perfecti state.

Oratio.

"T^Amiliam tuam, quaesumus,*-

Domine,continuapietatecus-todi : ut a cunctis adversitatibus,

te protegente, sit libera; et in

Page 241: Colbertine Breviary

DOMINICA VIGES1MA SECUNDA POST PENTECOSTEN. 193

bonis actibus tuo nomini sit de-

vota : Per Dominum nostrum

Jesum Christum Filium tuum,qui tecum vivit et regnat in

unitate Spiritus sancti Deus etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus A ntiph. Serve

nequam, omne debitum dimisi

tibi, quoniam rogasti me : nonne

ergo oportuit et te misereri con-

servi tui, sicut et ego tui miser-

tus sum ?

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum. Cap. 18.

T N illo tempore, dixit Jesus :

* Assimilatum est regnum cae-

lorum homini regi, qui voluit

rationem ponere cum servis suis.

Et reliqua.

Homilia sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. 3. Comment, in Matth.

miliare est Syris, et maxi-me Palaestinis, adomnem ser-

monem suum parabolas jungere ;

ut quod per simplex praeceptumteneri ab auditoribus non potest,

per similitudinem exemplaqueteneatur. Praecepit itaque Do-minus Petro sub comparationeregis et domini, et servi qui debitor decem millium talentoruma domino rogans veniam impe-traverat, ut ipse quoque dimittatconservis suis minora peccanti-bus. Si enim ille rex et domi-nus servo suo debitori decemmillia talentorum tarn facile

dimisit; quanto magis servi con

servis suis debent minora dimit-tere? Quod ut manifestius fiat,

COLBERT.

dicamus sub exemplo. Si quisnostrum commiserit adulterium,

homicidium, sacrilegium; majoracrimina decem millia talentorum

rogantibus dimittuntur, si et ipsi

dimittant minora peccantibus.Sin autem ob factam contu-

meliam simus implacabiles, et

propter amarius verbum per-

petes habeamus discordias;non

ne nobis videmur recte redigendiin carcerem, et sub exemplooperis nostri hoc agere ut ma-

jorum nobis delictorum venia

non relaxetur? Sic et Pater

meus caelestis faciet vobis, si nonremiseritis unusquisque fratri suo

de cordibus vestris. Formido-losa sententia, si juxta nostrammentem sententia Dei flectitur

atque mutatur : si parva fratri-

bus non dimittimus; magna no

bis a Deo non dimittentur. Et

quia potest unusquisque dicere :

Nihil habeo contra eum; ipse

novit;

habet Deum judicem ;

non mihi curae est quid velit

agere ; ego ignovi ei : confirmat

sententiam suam, et omnemsimulationem fictae pacis evertit,

dicens : Si non remiseritis unus

quisque fratri suo de cordibus

vestris.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Sic

et Pater meus faciet vobis, si

non remiseritis unusquisquefratri suo de cordibus vestris.

DOMINICA XXII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat A ntiph. Phari-

saei mittunt ad Jesum discipulosO

Page 242: Colbertine Breviary

194 DOMINICA VIGESIMA SECUNDA POST PENTECOSTEN.

suos cum Herodianis, dicentes :

Magister, die nobis quid tibi

videtur;

licet censum dare

Caesari, an non ?

Oratio.

"T^Eus, refugium nostrum et

*<' virtus, adesto piis Ecclesiae

tuae precibus, auctor ipse pie-tatis

;et praesta ut quod fideliter

petimus, efficaciter consequa-mur : Per Dominum nostrum-etc.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Cog-nita Jesus nequitia eorum, ait :

Quid me tentatis, hypocritse?ostendite mihi numisma census.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 22.

INillo tempore: Abeuntes

Pharisaei consilium inierunt

ut caperent Jesum in sermone.

Et reliqua.

Homilia sancti Hilarii Episcopi.In Mattliceum Can. 23.

II^RequenterPharisaei com-

moventur, et occasioneminsimulandi eum habere ex

praeteritis non possunt ;cadere

enim vitium in gesta ejus et

dicta non poterat: sed de

malitiae affectu, in omnem se

inquisitionem reperiundae accu-

sationis extendunt. Namque a

saeculi vftiis atque a supersti-tionibus humanarum religionum,universes ad spem regni caeles-

tis vocabat. Igitur an violaret

saeculi potestatem, de propositae

interrogationis conditione per-tentant

;an videlicet reddi

tributum Caesari oporteret. Quiinterna cogitationum secreta

cognoscens (Deus enim nihil

eorum quae intra hominem sunt

absconsa, non speculatur) afferri

sibi denarium jussit, et quaesivit

cujus et inscriptio esset et forma.

Pharisaei responderunt, Caesaris

earn esse. Quibus ait, Caesari

reddenda esse, quae Caesaris

sunt;Deo autem reddenda esse,

quae Dei sunt. O plenam mira-culi responsionem, et perfectamdicti caelestis absolutionem ! Ita

omnia inter contemptum saeculi,

et contumeliam laedendi Caesaris

temperavit, ut curis omnibus et

officiis humanis devotas Deomentes absolveret, cum Caesari,

quae ejus essent, reddenda decer-

nit. Si enim nihil ejus penesnos resederit

;conditione red-

dendi ei quae sua sunt, non tene-

bimur. Porro autem si rebus

illius incubamus;

si jure potes-tatis ejus utimur, et nos tamquammercenaries alieni patrimonii

procuratione subjicimus ;extra

querelam injuriae est, Caesari

reddi quod Caesaris est;Deo

autem quae ejus sunt propria,reddere nos oportere, corpus,

animam, voluntatem. Ab eo

enim haec profecta atque auctaretinemus : proinde condignumest, ut ei totum reddant, cui de-

bere se recolunt et originem et

profectum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Red-dite ergo quae sunt Caesaris,

Caesari; quae sunt Dei, Deo.

Sifnerint tanttnn viginti trcs

Dominicapost Pentecosten ; Sab-bato Dominicam vigesimam

Page 243: Colbertine Breviary

DOMINICA VIGESIMA TERTIA POST PENTECOSTEN. 195

tertiam immediate pracedente fietcommemoratio Dominica vigesi-ma tertia ad Laudes, et Homilia

ejusdem Dominica legetur adPrimam ; ipsti autem die Domi-nicd vigesimd tertid fiet OfficiumDominica ultima post Pentecos-

ten, ut infrd. 332.

DOMINICA XXIII. POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.

AD PRIMAS VESPERAS.AdMagnificat A ntiph. Nostra

conversatio in caelis est, undeetiam Salvatorem expectamusDominum nostrum Jesum Chris

tum, qui reformabit corpushumilitatis nostrae configuratumcorpori claritatis suse.

Oratio.

ABsolve,qusesumus, Domine,

tuorum delicta populorum ;

ut a peccatorum nexibus, quae

pro nostra fragilitate contraxi-

mus, tua benignitate liberemur :

Per Dominum nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Do-

mine, filia mea modo defuncta

est : sed veni, et impone manumtuam

;et vivet, alleluia.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Matthaeum. Cap. 9.

INillo tempore : Loquente

Jesu ad discipulos Joannis,ecce Princeps unus accessit, et

adorabat eum, dicens : Domine,filia mea modo defuncta est. Et

reliqua.

Homilia sancti Ambrosii

Episcopi.

Lib. 6. Comment, in Lucam.

/"^Onsideremus, quod Christus^-^ suscitaturus mortuam

;ad

faciendam fidem, hemorrhousamante curavit. Et ut scias, exempli gratia stetisse sanguinis flux-

um;dum ad illam petitur, ista

curatur. Sic et resurrectio tem-

poralis in Domini passionecelebratur, ut perpetua ilia cre-

datur. Sic et paritura sterilis

indicatur, ut conceptura virgocredatur : audivit parituramElizabeth Maria

;nee de sua

generatione dubitavit. Vener-unt servi dicentes Principi, Nolivexare ilium

;adhuc et hi in-

creduli de resurrectione quamJesus in lege praedixit, in evan

gelic complevit. Itaque cumvenisset in domum, paucosfuturae arbitros resurrectionis

ascivit. Non enim a multis

continue est credita resurrectio.

Dicente Domino, Non est mor-tua puella sed dormit

;deride-

bant eum. Quicumque enimnon credit, irridet. Fleant igi-tur mortuos suos, qui putantmortuos : ubi resurrectionis

fides;

non mors, sed species

quietis est. Nee abhorret illud

Matthaei quod ait tibicinasf fuisse

in domo Principis et turbamtumultuantem

; quia more veteri,

tibicines ad incendendos exci-

tandosque luctus ferebantur ad-

hiberi. Tenens ergo manumpuellae Jesus, sanavit earn

;et

jussit dare ei manducare (quodest testimonium vitae) ut non

phantasma, sed veritas credere-

tur. Beatus ille cui manumO 2

Page 244: Colbertine Breviary

196 DOMINICA ULTIMA POST PENTECOSTEN.

Sapientia tenet. Utinam meos

quoque teneat actus;

teneat

manum justitia, teneat Dei Ver-bum

;inducat in penetralia sua

;

spiritum avertat erroris, con-

vertat salutis;dari mihi jubeat

manducare. Panis enim caeles-

tis, Dei Verbum est. Inde et

ilia Sapientia quse divini corporiset sanguinis sacrosancta altaria

replevit alimentis, Venite, inquit,edite panes meos, et bibite vinum

quod miscui vobis.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Confide filia : fides tua te salvamfecit.

Si non fuerint plures qudmviginti quatuor Dominicce postPentecosten ; Dominica vigesimd

quarto, fiet Officium Dominicceultima post Pentecosten, ut infra.Si fuerint viginti quinque

Dominicce post Pentecosten ;

Dominica vigesimd quarta fiet

Officium Dominicce quartce Vag-antium ; (163.) et Dominica

vigesima quintd fiet OfficiumDominicce ultima post Pente

costen, ut infra.Sifuerint viginti sex Dominicce

post Pentecosten ; Dominica vigesima quarto, fiet Officium Dominicce tertice Vagantium ; ( 1 6 1

.)

Dominica vigesimd quintd,

Officium Dominicce quartce Va

gantium ; (163.) et Dominica

vigesimd sexto, Officium Dominicce ultiince post Pentecosten,ut infra.

Si fuerint viginti septemDominicce post Pentecosten ; Do-minicd vigesimd quarto fiet Offi

cium Dominicce secundce Vagantium ; ( 1 60.) Dominica vigesimd

quinta, Officium Dominicce tertice

Vagantium ; (161.) Dominica

vigesimd sextd, Officium Dominicce quartce Vagantium ;

(163.) et Dominica vigesimd sep-

timd, Officium Dominicce ultimce

post Pentecosten, ut infra.

Denique si fuerint Dominicce

viginti octo post Pentecosten ;

Dominica vigesimd quarta fiet

Officium Dominicceprimce Vagantium ; (158.) Dominica vigesimdquintd, Officium Dominicce se

cundce Vagantium; (160.) Dominica vigesimd sextd, OfficiumDominicce tertice Vagantium ;

(161.) Dominicd vigesimd sep-

timd, Officium Dominicce quartce

Vagantium; (163.) et Dominicd

vigesimd octavd, Officium Dominicce ultimce post Pentecosten,ut infra, {pp. 49-53).

DOMINICA ULTIMA POSTPENTECOSTEN.

Semiduplex.AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Eri-

puit nos Deus de potestate tene-

brarum, et transtulit in regnumFilii dilectionis suae, in quohabemus redemptionem persanguinem ejus, remissionem

peccatorum.

Oratio.

"C^Xcita, quaesumus, Domine,* ' tuorum fidelium voluntates

;

ut divini operis fructum propen-sius exequentes, pietatis tuae

remedia majora percipiant : PerDominum nostrum etc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Nisi

breviati fuissent dies illi, non

Page 245: Colbertine Breviary

DOMINICA ULTIMA POST PENTECOSTEN. 197

fieret salva omnis caro : sed

propter electos breviabuntur dies

illi.

AD PRIMAM.Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secundum Matthaeum. Cap. 24.

T N illo tempore, dixit Jesus*

Discipulis suis : Cum videritis

abominationem desolationis, quaedicta est a Daniele Propheta,stantem in loco sancto

; qui

legit, intelligat. Et reliqua.

Homilia Sancti AugustiniEpiscopi. Epist. 80.

QIgna quse in Evangelio futura^praedicta sunt secundum

Lucam. eadem sunt secundumMatthaeum et secundum Mar-cum. Hi enim tres narrant quaedixerit Dominus cum interroga-tus esset a discipulis suis quandofutura essent quae de Templieversione praedixerat, et quodsignum esset adventus ejus et

consummationis saeculi. Nonenim discrepant rebus, si alius

aliquid dicit quod alius tacet,

aut alio modo dicit : magisautem collata invicem juvant, ut

legentis intellectus regatur. Sedde omnibus disputare nunc

longum est. Interrogantibusenim Dominus ea respondit quae

jam ex illo tempore fuerant

secutura;sive de excidio Jeru

salem, unde orta est ipsius

interrogationis occasio;

sive deadventu suo per Ecclesiam, in

qua usque ad finem venire noncessat

;in suis enim veniens

agnoscitur, dum ejus quotidiemembra nascuntur

;sive de ipso

fine, in quo apparebit vivos

judicaturus et mortuos.

Cum itaque signa dicat quaead tria pertinent, id est, ad ex-

cidium illius civitatis, ad adven-tum ejus in corpore suo quod est

Ecclesia, ad adventum ejus in

capite Ecclesiae quod est ipse ;

quod eorum signorum ad quodhorum trium referendum sit,

diligenti consideratione cernen-

dum est;ne forte quod pertinet

ad eversionem Jerusalem, adfinem saeculi referendum pute-mus

;aut e contrario, quod

ad finem saeculi pertinet, affirm-

emus ad civitatis illius ex-

cidium pertinere ;aut quod

pertinet ad ejus adventum in

corpore suo quod est Ecclesia,dicamus pertinere ad ejus adventum novissimum in corporesuo quod est caput Ecclesiae

;

aut rursus, quod pertinet adadventum ejus novissimum per

seipsum, ad eum pertinereasseveremus adventum qui est

per Ecclesiam. In quibus omnibus sunt quaedam manifesta;

quaedam vero sic obscura, ut vel

laboriosum sit ea dijudicare ;

vel temerarium, quandiu non

intelliguntur, de his aliquiddefinire. Quis enim non videat

ad illam civitatem pertinere

quod dictum est : Cum autemvideritis circumdari ab exercitu

Jerusalem, tune scitote quia

appropinquabit desolatio ejus?Item quis non videat ad adventum Domini novissimum pertinere quod dictum est : Cumvideritis haec fieri, scitote

quoniam prope est regnum Dei ?

Tune scimus prope esse, cumviderimus non aliqua eorum, sed

haec omnia, in quibus et hoc est

quod videbitur Filius hominis

Page 246: Colbertine Breviary

198 DOMINICA ULTIMA POST PENTECOSTEN.

veniens, et mittet Angelos suos,et de quatuor mundi partibus

(id est de toto orbe terrarum)

congregabit electos suos : quodtota hora novissima facit, veniens

in suis membris tamquam in

nubibus;

vel in tota ipsa

Ecclesia, quod est corpus ejus,

tamquam in nube magna fruc-

tificante atque crescente in

universe mundo, ex quo coepit

praedicare et dicere : Agite

pcenitentiam, appropinquavitenim regnum caelorum : ita ut

fortasse omnia quae ab his tribus

Evangelistis dicta sunt de ejus

adventu, diligentius inter se

collata atque discussa invcnian-

tur ad hoc pertinere quod quo-tidie venit in corpore suo, quodest Ecclesia.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Arnendico vobis quia non praeteribit

generatio haec, donee omniafiant : caelum et terra transibunt

;

verba autem mea non praeteri-bunt.

Page 247: Colbertine Breviary

PROPRIUM SANCTORUM.

DIE XXVI. NOVEMBRIS.

Pro commenwratione

S. GENOVEF^E VIRGINIS.

Ad Vesperas Antiphona.

mEnisponsa Christi

; accipecoronam quam tibi Domi-

nus praeparavit in aeternum.

y. Adducentur regi virgines

post earn :

ty. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio.

DEus, qui beatae Genovefae

virginis excellentiam multi-

plici virtutum gloria declarasti,

concede, quaesumus, ut ejus pre-cibus a vitiorum aestu liberemur,

quae hodie per gratiam tuam in

membris humanis ignis horrendi

extinxit incendium : Per Domi-num nostrum etc.

DIE xxvii.

Pro commemoratione

SANCTORUM VITALIS ETAGRICOL^L

Martyrum.Ad Laudes Antiphona.

Absterget Deus omnem lacry-mam ab oculis sanctorum suo-

rum, quoniam priora transierunt.

y. Exultabunt sancti in gloria.

ty. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Oratio.

TDRaesta, quaesumus, omnipo-* tens Deus, ut qui sanctorum

martyrum tuorum Vitalis et

Agricolae solemnia colimus, eo-

rum apud te intercessionibus ad-

juvemur : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

DIocletianiet Maximiani Im-

peratorum temporibus Vitalis et Agricola pro Christo

martyrium Bononiae passi sunt.

Vitalis, servus, coram Agricoladomino suo, terrendi illius causa,omni tormentorum genere cruci-

atus est, adeo ut nullus in ejus

corpore sine vulnere locus esset;

ac tandem in tormentis spiritumemisit. Cujus passione confir-

matus nedum territus Agricola,vir ob mitissimos mores omnibus

charus, cum a professione Chris-

tianae religionis nee blanditiis nee

minis dimoveri potuisset, cruci

affixus spiritum Deo reddidit.

Horum corpora ab Ethnicis inter

tumulos Judaeorum, ne a fideli-

bus reperirentur, recondita, diu

latuerunt;sed Christo revelante,

a sancto Ambrosio, ut ipsemet

testatur, cum ingenti Christian!

populi laetitia sunt inventa.

Page 248: Colbertine Breviary

200 S. SATUKNINUS: S. ANDREAS. [Nov. 30

DIE xxviir.

Pro commemoratione

SANCTI SATURNINI MARTYRIS.

AD LAUDES.

Antiph. Qui odit.

^jf. Justus ut palma.Oratiof. Infirmitatem.

De Communi unius martyris.

Vj. <522>.

AD PRIMAM.

Lectio.

OAturninus a Romano Ponti-^ fice una cum sex aliis Epis-

copis missus in Gallias, et Tolosae

Pontifex constitutus, multos abidolis ad Christum convertit

;

daemonibus, qui ibi colebantur,adeo terribilis ut sacrificiis ani-

malium frustra evocati, oracula

reddere cessaverint. Tarn inex-

pectato silentio commoti gentiles,

impetu facto, Saturninum in

Capitolium urbis traxerunt,comminati durissimam mortem,nisi more patrio diis sacra

faceret. Quod cum renuisset,

pedes ejus tauro alligaverunt,

qui sanctum Praesulem perdeclives gradus Capitolii rapta-

tum, colliso capite, excusso

cerebro, membrisque discerptis,interemit. Exanime corpusligneo feretro a duabus mulieri-

bus immissum est, et in alta

scrobe tumultuario conditum.Inventum postea fuit ab Hilario

Tolosano; qui effossa circum

humo, sacras veritus reliquias

commovere, tumuium superim-posuit, et oratorium extruxit.

DIE xxx.

In Festo

S. ANDRE/E APOSTOLI.

Duplex majus.Omnia de Communi Aposto-

lorum, prater ea qua sequutitur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Ambulans Jesus juxta mare Gali-

laeae, vidit Petrum et Andreamfratrem ejus, et ait illis : Venite

post me, faciam vos fieri pisca-tores hominum : at illi, relictis

retibus et navi, secuti sunt eum.

Oratio.

1\ /T Ajestatem tuam, Domine,*-T* suppliciter exoramus ut

sicut Ecclesiae tuae beatus

Andreas Apostolus extitii prae-dicator et rector, ita apud te sit

pro nobis perpetuus intercessor :

Per Dominum nostrum etc.

Fit Commemoratio de Adventu.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Do-

mine Jesu Christe, magister bone,

suscipe in pace spiritum meum :

quia jam tempus est ut veniam,desiderans te videre.

Fit Commemoratio de Adventu.

AD PRIMAM.

Lectio.

A Ndreas Apostolus, Beth-*" saidae natus, qui est Gali-

laeae vicus, frater Petri, discipulus

Joannis Baptistae, cum eum deChristo dicentem audisset, Ecce

Agnus Dei, sequutus Jesum,fratrem quoque suum ad eundem

perduxit. Cum postea una cumfratre piscaretur in mari Galilaeae,

ambo a praetereunte Christo ante

Page 249: Colbertine Breviary

DEC. i] S. ELIGIUS.

alio.s Apostolos vocati illis verbis,

Venite post me, faciam vos fieri

piscatores hominum, nullam

interponentes moram, relictis

retibus, sequuti sunt eum. Post

cujus passionem et resurrectio-

nem, Andreas, cum in ScythiamEuropae, quae ei provincia adChristi fidem disseminandam

obtigerat. venisset, deinde

Thraciam ac Epirumperagrasset,doctrina ac miraculis innumera-biles homines ad Christum con-

vertit. Deinde Patras Achaiae

profectus, in ea urbe plurimosad veritatem Evangelicam per-duxit.

Ab ^Egea Proconsule compre-hensus, cum perseveranter in

fide Christi et Evangelii minis-

terio duraret, insuperabilisque

maneret, carcere primum clausus,inde coram Proconsule gravis-sime caesus, ad ultimum in cruce

ligatis manibus et pedibus,

funibusque toto corpore tensus,ut longius cruciaretur, biduoinibi supervixit, non cessans ea

quae Christi sunt populumdocere. Cumque hi qui per eumChristo Domino crediderant,satis agerent ut deponeretur,

.^Egeamque, ut hoc perficeret,nolentem impellerent, ApostolusDomini, circumstante populo, et

yEgea Proconsule ut solveretur

agente, post verba orationis

fulgore caelesti fere una desupercircumfulsus hora, cum ipsolumine abscedente emittens

spiritum, perrexit fine beato adDominum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Cumpervenisset beatus Andreas ad

locum ubi crux parata erat,exclamavit et dixit : O bona

Crux, diu desiderata, et jamconcupiscent! animo praeparata ;

securus et gaudens venio ad te :

ita et tu exultans suscipias me,

discipulum ejus qui pependit in

te.

Fit commemoratio S. Eligii.

Antiph. Elegit.

y. Amavit.

Oratiof. Exaudi.De Communi Pontificum. xi.

<527>.Detnde fit commemoratio de

A dventu.

FESTA DECEMBRIS.DIE i.

In Festo

S. ELIGII EPISCOPI.

Semiduplex.

Omnia de Communi Pontificum.

Oratio. Exaudi. xj. <(527)>.

Ad Laudes fit Commemoratiode A dventu.

AD PRIMAM.

Lectio.

Ligius Lemovix, aurifaber

industrius, relicta patria in

Franciam se contulit, ubi peritiaesuae fama Clotario secundo in-

notuit. Sanctions vitae desiderio

accensus, omnium ab adolescen-

tia delictorum exomologesimfecit coram sacerdote

;et per-

acta gravi pcenitentia, de recon-

ciliatione sua divinitus certior

factus est. Ex eo tempore in

opera pietatis omni studio in-

cubuit. Nam etiam cum artem

exercebat, subinde in sacros

Page 250: Colbertine Breviary

S. B1BIANA, [DEC. 2

codices intendebat oculos;

ita

ut mcns Deo vacaret, dummanus usibus serviebat humanis.

Ouicquid vero arte sua compara-bat, illud totum fovendis egenis,et captivis rerum etiam sibi

necessariarum dispendio redi-

mendis, erogabat. Hinctantusadeum pauperum concursus erat

utquaerenti domum Eligii dicere-

tur : Ubi pauperum ccetum con-

spexeris, illic et Eligium reperies.Intra domum autem vacabatorationi cum familiaribus, quidiu noctuque in ejus cameracanonicum cursum solemniter

adimplebant. Non minus ac-

ceptus fuit Dagoberto quamClotario patri ;

et ab illo adAremoricorum Regem pacis com-

ponendae causa missus, Regesambos felici fcedere sociavit.

Varia ejus hortatu et impensisextructa sunt templa et monas-teria. Plurima sanctorum sepul-cra auro, argento, et gemmisornavit. De Ecclesiae disciplinasollicitus, simoniacam labem,

quae altas in Gallia egeratradices, junctis cum Audoeno

studiisextirpavit; effecitque cumeo ut nullus deinceps Episcopuseligeretur nisi qui integritatemorum caeteris praefulgeret.Tot in Ecclesiam meritis

clarus, mortuo Achario, dioecesi

Noviomensi praepositus est.

Cavit tamen ex usu canonum nesibi prius manus imponerenturquam sub norma clericatus ali-

quod tempus exegisset. Quotransacto, Presbyteris ascriptusest, ac deinde in Episcopumconsecratus. In eo ordine nonmodo saluti gregis sibi commissiconsuluit

;sed et FJandros, ac

Frisios, aliosque ad Septen-trionem populos, non sine magnolabore et vitas discrimine, adChristum adduxit. Sedit in

Concilio Cabilonensi sub Clodo-veo secundo. Multa praeclare

scripsit : ejecit daemones : futura

divinitus praedixit : aliisquemiraculis illustris, Noviomi obiit

septuagenarius. Ejus corpori

regina Baltildis una cum liberis

sepulturae magnificum honoremtribuit Caput postea Calamallatum, ibidem hucusque re

ligiose a Monialibus asservatur.

AD VESPERAS fit commemor-atio de Adventu.

DIE ii.

Pro commemoratione

S. BlBIAN^; VlRGINIS ETMARTYRIS.

AD LAUDES.

Antiph. In resurrectione.

y. Adducentur.Oratio. Deus qui inter cae-

tera.

De Communi Virginum, xvij.

<532>.

AD PRIMAM.

Lectio.

Olbiana virgo Romana, nobili-^

genere nata, Christiana fide

nobilior fuit. Ejus enim paterFlavianus Expraefectus Juliano

Apostata servilibus notis com-

punctus et ad aquas Taurinas

deportatus, martyr occubuit.

Mater Dafrosa et filiae primumoonclusae sunt domi, ut mediaconficerentur : mox relegatamater extra Urbem, capite plexaest. Mortuis autem piis paren-tibus, Apronianus Urbis Praetor

Page 251: Colbertine Breviary

DEC. 3] S. FKANC1SCUS XAVERIUS.

Bibianam ejusque sororem De-metriam omnibus bonis spoliat :

ipsis, si Deos gentium veneren-

tur, bonorum restitutionem, gra-tiam Imperatoris, et praeclarissi-mas nuptias pollicetur : si secus

fecerint, minatur carceres, virgas,secures. At illae neque blandi-

tiis neque minis moventur, et

paratae mori potius quam foedari

moribus ethnicorum, Praetoris

impietatem constantissime de-

testantur. Quare Demetria oboculos Bibianae repente corruens,obiit in Domino. Bibiana tradi-

tur seducenda Rufinae, mulieri

vaferrimae. Qua nihil profici-

ente, Praetor accensus ira, Bibi

anam a lictoribus denudari, vinc-

tis manibus columnae alligari, et

plumbatis tamdiu caedi jubet,donee efflaret animam. Cujussacrum corpus cum objectumcanibus biduo jacuisset in foro

Tauri, illaesum tamen et divini-

tus servatum, Joannes Presbytersepelivit noctu juxta sepulcrumsororis et matris ad Palatium

Licinianum, ubi usque in praesensextat Ecclesia Deo sub sanctae

Bibianae nomine dicata :quam Ur-banus octavus instauravit, sancta-rum Bibianae, Demetriae, et Da-frosae corporibus in ea repertis,et sub ara collocatis.

DIE III.

Pro commemoralione

S. FRANCISCI XAVERII.AD LAUDES.

Antiph. Domine quinque ta-

lenta.

y. Justum deduxit.Oratio. Adesto.De Communi Confessorum. xv.

<530>.

AD PRIMAM.

Lectio.

"T^Ranciscus Xaverius nobilis* Cantaber, Parisiis emenso

philosophico stadio magisteriumartium consequutus, mox Philo-

sophiae professor, ac deinde Bac-

calaureus, Theologiae cursum

abrupit, ut se beato Ignatiosocium adjungeret. Turn sanctions vitae genus profited ccepit,non jejuniis modo aliisque cor-

poris afflictationibus, et pau-perum, praesertim infirmorum,cura, quibus ministrabat in

xenodochiis, sed et singulari

religionis propagandas studio,summa in Episcopos et Presby-teros observantia, eoque in Deumfervore charitatis, ut ejus incen-

dium in orationibus non ferens,

saepius exclamaret : Satis est

Domine, satis est. Procurante

Joanne Lusitaniae Rege, a Paulotertio Indiae destinatus, multos

passim toto Oriente Christianos

ad meliorem frugem revocavit, et

innumeros propemodum popu-los ignorantiae tenebris involutos

ad Christi fidem adduxit. Nampraeter Indos, Brachmanes, et

Malabares, ipse primus Paravis,

Malais, Jais, Acenis, Mindanais,Malacensibus, et Japonibus, mul-tis editis miraculis et exantlatis

laboribus, Evangelii lucem intu-

lit. Perlustrata tandem Japoniaad Sinas profecturus, in insula

Sanciana obiit, anno aetatis quad-ragesimo quinto, Christi mil-

lesimo quingentesimo quinqua-gesimo secundo. Corpus ejus

post menses quindecim integrumet incorruptum, Goam delatumest. Hunc, Indiarum Apostolum

Page 252: Colbertine Breviary

204 FESTUM SS. RELIQUIAKUM. [DEC. 4

toto orbe appellatum, Gregoriusdecimus quintus Sanctis ascripsitanno millesimo sexcentesimo

vigesimo secundo.

DIE iv.

In Festo

SS. RELIQUIARUM.

Duplex minus.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Proje-cerunt in sepulcro Elisaei cada

ver, quod cum tetigisset ossa

ejus, revixit homo et stetit super

pedes suos.

Hymnus.

VOs,6 Christiadae, fortia pec-

tora,

Sanctorum tumulos et cineres

patrum,Dulces exuvias, pignora Caeli-

tum,Lastis dicite cantibus.

Dum post fata, piis aequa labori-

busFelices animae gaudia possi-

dent,Paenarum sociis artubus, et sua

Laus est ossibus aridis.

Nam quae sparsa jacent fracta-

que, colligit

Custoditque Deus, nescia con-

teri;

Electosque suis Spiritus aggerit

Aptandos lapides locis.

Quin et reliquias et tumulos novaAras ipsa sibi vendicat hostia

;

Membrorumque latens fulgetin intimis

Vis divina recessibus.

Vos, quorum cineres supplicibus

pia,

Gentis praesidium, plebs colit

osculis,

Vestqs et merito subsidiumdate

Exemploque clientibus.

Ut cum nostra, novis splendidadotibus,

Surget, juncta choris spiri-

tuum, caro,

Indivisa Trias sit Deus omniaNobis semper in omnibus.Amen.

y. Laetamini in Domino et

exultate justi.

R?. Et gloriamini omnes recti

corde.

Ad Magnificat Antiph. Quisuscitavit Jesum Christum a

mortuis, vivificabit et mortalia

pectora vestra, propter inhabi-

tantem Spiritum ejus in vobis,

alleluia.

Oratio.

TDRopitiare, quaesumus Domi--*-

ne, famulis tuis per Sanc

torum, quorum Reliquias sus-

cepimus, merita gloriosa ;ut

eorum intercessione ab omnibus

semper protegamur adversis :

Per Dominum nostrum etc.

Fit Commemoratio de Adventu.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Mirabilem in

Sanctis suis Deum venite adore-

mus.

Hymnus. Vos, 6 Christiadae.

Vt in primis Vesperis.

Antiph. In plateas ejiciebant

infirmos, et ponebant in lectulis

ac grabatis ; ut, veniente Petro,

saltern umbra illius obumbraret

quemquam illorum, et liberaren-

tur ab infirmitatibus suis.

y. Exultent justi in conspectuDei:

R7. Et delectentur in laetitia.

Te Deum laudamus.

Page 253: Colbertine Breviary

DEC. 4] FESTUM SS. RELIQUIARUM. 205

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Sudariaet semicinctia deferebantur a

corpore Pauli super languidos ;

et recedebant ab iis languores,et spiritus nequam egredieban-tur.

Hyuinus.

REcludecoecis abdita

Tellus sepulcris pignora ;

Effunde flores, et novas

Sacris coronas ossibus.

Jam non beatos sufficit

Votis vocare spiritus ;

Sed ipsa palmas, et suos

Poscunt honores corpora.Non ilia, quamquam funere

Attrita dudum squalleantSitu, nee ipsum deserit

Virtus divina pulverem.Sed pura praesenti fovet

Impletque templa numine;

Sed et futurse spiritusPost saecla servat gloriae.

Hinc ille qui nostris latet

Cinis sub aris conditus

Vel clausus auro, daemonumFugat tremendus agmina.

Haec certa devotos manetTutela cives, sublevat

^Egros medela, Caelitum

Jungit clientes nos choris.

Vos ergo celsi Principes,Dum thure vestra, dum piis

Coluntur ossa ritibus,

Votis favete supplicum.Sit summa, Christe, laus tibi,

Venture judex saeculi,

Cum Patre et almo Spiritu,In saeculorum saecula. Amen.V. Exultabunt sancti in gloria.

ty. Laetabuntur in cubilibus

suis.

, Ad Benedictus Antiph. Hisunt ante thronum Dei, et servi-

unt ei die ac nocte in temploejus ;

et qui sedet in throno,habitat super illos.

Fit Connnemoratio de Adventu.Deinde fit Commemoratio de

S. Barbara.

Antiph. In resurrectione.

y. Adducentur.Oratio. Deus qui inter caetera.

De Communi Virginum. xvij.

<532>.

AD PRIMAM.

Antiph. Corpora Sanctorumin pace sepulta sunt, et vivent

nomina eorum in aeternum.

AD TERTIAM.

Antiph. Memoria illorum in

benedictione erit, et ossa eorum

pullulabunt de loco suo.

^l. Laetamini in Domino et

exultate justi.

1^. Et gloriamini omnes recti

corde.

AD SEXTAM.

Antiph. Ossa vestra quasiherba geminabunt ;

et cognos-cetur manus Domini servis ejus.

y. Exultent justi in conspectuDei:

1^. Et delectentur in laetitia.

AD NONAM.

Antiph. Custodit Dominusomnia ossa eorum

;unum ex his

non conteretur.

y. Justi autem in perpetuumvivent :

ty. Et apud Dominum est

merces eorum.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Si mortui

sumus cum Christo, simul etiam

vivemus cum illo, alleluia.

Page 254: Colbertine Breviary

206 S. NICOLA US. [DEC. 6

Hymnus. Vos, 6 Christiadae. /

in primis Vesperis.

y. Exultabunt sancti in

gloria :

ty. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Ad Magnificat Antiph. Fulge-bunt justi sicut sol in regnoPatris eorum.

Fit Commemoratio de Ad-ventu.

DIE vi.

In Festo

S. NlCOLAI EPISCOPI.

Duplex minus.

Omnia de Communi Pontifi-cum (xj.) <(526>. pr&ter ea qu<z

sequuntur.

Oratio.

DEus, qui beatum NicolaumPontificem innumeris deco-

rasti miraculis, tribue, quaesu-

mus, ut ejus meritis et precibusa gehennae incendiis liberemur :

Per Dominum nostrum etc.

In primis Vesperis et in Laudi-bus fit commemoratio de Adventu.

AD PRIMAM.

Lectio.

"NT Icolaum illustri loco PataraeL^ in Lycia natum parentesa Deo precibus impetrarunt.

Hujus sanctitas quanta futura

esset, ab ipsis incunabulis de-

monstratum est. Nam infans

cum reliquos dies lac nutricis

frequens sugeret, quarta et sexta

feria semel dumtaxat, idquevesperi, sugebat. Parentibus

adhuc adolescens orbatus, facul-

tates suas pauperibus distribuit.

Cujus illud insigne est Christianas

benignitatis exemplum, quod

cum vir quidam ad summaminopiam redactus, tres filias jamnubiles in matrimonio collocare

non posset, earumque pudici-tiam prostituere cogitaret, Nico-

laus, re cognita, tantum pecuniae

per fenestram noctu in ejusdomum injecit quantum unius

doti satis esset : quod cumiterum ac tertio fecisset, tres illae

virgines honestis viris in matri-

monium datae sunt. In Epis-

copum Myrae, quae turn erat

Lyciae Metropolis, divino ad-

monitu electus, excelluit omni

genere virtutum. Viduis et

orphanis, pecunia, consilio, et

opera non defuit. Ita suble-

vavit oppresses, ut Tribunos tres

per calumniam a Constantino

condemnatos, qui ejus se ora-

tionibus ob miraculorum famamcommendaverant, cum Impera-tori adhuc vivens minaci vultu

apparuisset, liberaverit. CumChristianas fidei veritatem,contra Diocletiani et Maximi-ani edictum, Myrae praedicaret,ab Imperatorum satellitibus

longissime abductus est, et in

carcere detentus usque ad Con-stantini tempora, a quo fuit

ecclesiae suae redditus. Mox adNicaenum Concilium se contulit,

in quo Arrianam impietatemcum caeteris Patribus condem-navit. Inde Myram reversus,

non ita multo post dierum

plenus spiritum Deo reddidit.

Plurimis etiam post mortemmiraculis claruit, quae ipsius

sepulchrum ipsis quoque Chris-

tiani nominis hostibus vener-

andum fecerunt

In secundis Vesperis fit Commemoratio de Adventu.

Page 255: Colbertine Breviary

DEC. 7] S. FARA: CONCEPTIO B.M.V. 207

DIE vii.

Pro commemoratione

S. FAR.E VIRGINIS.

AD LAUDES.

Antiph. In resurrectione.

$". Adducentur.Oratio. Deus qui habita-

culum.De Communi Virginum. xvij.

<532>.

AD PRIMAM.

Lectio.

FAra, quae et Burgundofara,

patre Hagnerico Theode-berti Austrasiae Regis Consiliario

et conviva, matre Leodegunda,apud Meldenses nata est. Lac-tentem adhuc sanctus Colum-banus benedixit, et vovit

Domino. Ubi vero adolevit,

cum pater viro tradere vellet

invitam, acerrimo oculorumdolore magnoque febris aestu

correpta est in casti propositisubsidium. Eustasius . Colum-bani discipulus his forte tem-

poribus ad Clotarium Regemprofectus, et per saltum Brigiumiter faciens, accessit ad vicum

Pipimisium, in quo Hagnericuscum familia diversabatur. DeFara sollicitus, earn ut orbatamoculorum usu, et in extremis

positam, caeterum in propositofirmam perspexit ;

emissis adDeum precibus, impressoqueoculis crucis signo, sanitati

restituit. Sanatam filiam cumpater ad nuptias rursus vellet

adigere ; reluctantem, furens ac

mortem etiam minatus, in cus-

todiam tradidit: sed ab Eustasioex aula reverse acriter repre-

hensus, ei libertatem reddidit, et

inter amnes Mucram et Albam,in vico cui nomen erat Evoriacae,monasterium extruxit. Ibi a

Gundoaldo Meldensi religiosisvestibus induta, vitam ad regu-lam sancti Columbani egit cumsodalibus. Cumque per multosannos huic ccenobio sanctissime

praefuisset, ad caelestem sponsummigravit.

DIE vin.

IN FESTO CONCEPTIONSBEAT.E MARLE

VIRGINIS.

Solemne minus.

Oumia ut in Officio beatce

Marice in Sabbato per annum(xxv.) <(539^. prceter ea quce

sequuntur.Psalmi ad omnes Horas dicun-

tur de die occurrente, ut in

Psalterio.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Inimi-

citias ponam inter te et muli-

erem, et semen tuum et semenillius : ipsa conteret caput tuum.

Oratio.

rtiulis tuis, quaesumus,Domine, caelestis gratiae

munus impertire ;ut quibus

beatae Virginis partus extitit

salutis exordium, Conceptionisejus votiva solemnitas pacistribuat incrementum : PerDomi-num nostrum etc.

Fit commenwratio de Adventu.

AD MATUTINUM.Invitatorimn. Conceptionem

Virginis Marias celebremus;

Christum ejus filium adoremusDominum.

Page 256: Colbertine Breviary

208 SS. FUSCIANUS ET VICTORIOUS: S. DAMASUS. [DEC. u

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

<i5>AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Bene-dicentur in semine tuo omnes

generationes.Fit commemoratio de Adventu.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Surgearnica mea, speciosa mea, et veni.

Psalmi de Vesperis diei occur-

rentis.

Hymnus. O quam glorifica.

xxyj. <539>-y. Ora pro nobis sancta Dei

genitrix,Rr. Ut digni efficiamur pro-

missionibus Christi.

Ad Magnificat Antiph. Unaest columba mea, perfecta mea :

viderunt earn filiae, et beatissi-

mam praedicaverunt.Fit commemoratio de Adventu.

AD COMPLETORIUM.Omnia ut in Communi per

annum.

DIE x.

Pro commemoratione

SS. FUSCIANI ET VlCTORICI

Martyrum.AD LAUDES.

Antiph. Absterget Deusomnem lacrymam ab oculis

Sanctorum suorum, quoniampriora transierunt.

y. Exultabunt sancti in

gloria :

ty. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Oratio.

BEatorumMartyrum tuorum

Fusciani et Victorici nos,

Domine.foveat pretiosaconfessio,et pia jugiter intercessio tueatur :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

T^Uscianus et Victoricus, im-*

perantibus Dioclctiano et

Maximiano, cum Quintino et

aliis in Gallias profecti, apudMorinos prima fidei fundamenta

jecerunt. Suscepto postmodumad Parisios itinere, per Ambianostransierunt, Quintinum, cui ilia

provincia obtigerat, invisuri, ut

gentes conversas sibi invicem

gratularentur. Verum obviusillis

senex, Gentianus nomine, non-dum baptizatus, sed a Deo ante

triduum ad amplectendam fidem

impulsus, monuit advenas, Quintinum ante duos et quadragintadies pro Christo mortem oppeti-isse

; eosque hospitio excepitQuod ubi rescivit Rictiovarus

Praefectus, Gentianum capite

plecti, Fuscianum et Victoricumastrictos ferro, deduci Ambianoset carcere includi jussit. Variis

ibi sunt affecti suppliciis : in

nares quippe et aures adactae

sunt tarinchae, clavis candentibus

transfixa capita, avulsi oculi,

corpora jaculis confossa. Qui-bus tormentis cum Martyrumconstantia nihil minueretur,eorum tandem capita judexprsecepit amputari.

DIE xi.

Pro commemoratione

SANCTI DAMASI

Papce et Confessoris.

AD LAUDES.

Antiph. Euge serve bone et

fidelis : quia in pauca fuisti fidelis,

Page 257: Colbertine Breviary

DEC. 12] S. IUDOCUS. 209

supra multa te constituam, dicit

Dominus.

Y. Posui adjutorium super

potentem':

ty. Et exaltavi electum de

plebe mea.

Oratio.

EXaudiDomine preces nos-

tras;et interveniente beato

Damaso Confessore tuo atquePontifice, indulgentiam nobis

tribue placatus et pacem : Per

Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

DAmasus Hispanus, vir egre-

gius et eruditus in Scrip-

turis, indicto primo Constanti-

nopolitano Concilio, nefariam

Eunomii et Macedonii haeresim

extinxit Idem Ariminensem

coriventum, a Liberio jam ante

rejectum, iterum condemnavit :

in quo Concilio, ut scribit sanctus

Hieronymus, Valentis potissi-mum et Ursacii fraudibus dam-natio Nicaenae fidei conclamata

fuit, et ingemiscens orbis terra-

rum, se Arrianum esse miratus

est. Basilicas duas aedificavit,

alteram sancti Laurentii nominead theatrum Pompeii, quammaximis muneribus auxit, eiquedomos et praedia attribuit,

alteram via Ardeatina ad Cata-cumbas Platoniam etiam, ubi

corpora sanctorum Petri et Pauli

aliquandiu jacuerunt, dedicavit

et exornavit elegantibus versi-

bus. Idemque prosa et versu

scripsit de Virginitate ; multaquealia metro edidit. Pcenamtalionis constituit iis qui alterumfalsi criminis accusassent. Sta-

COLBERT.

tuit ut, quod pluribus jam locis

erat in usu, Psalmi per omnesEcclesias diu noctuque abalternis canerentur, et in fine

cujusque Psalmi diceretur, Gloria

Patri et Filio et Spiritui sancto.

Ejus jussu sanctus Hieronymusnovum Testamentum Graecae

fidei reddidit. Cum Ecclesiamrexisset annos decem et septem,menses duos, dies viginti sex, et

habuisset Ordinationes quinquemense Decembri, quibus creavit

Presbyteros triginta unum, Dia-conos undecim, Episcopos perdiversa loca sexaginta duos

;

virtute, doctrina et prudentiaclarus, prope octogenarius, Theo-dosio seniore imperante, obdor-mivit in Domino,etvia Ardeatinauna cum matre et sorore sepultusest in Basilica quam ipse aedifica-

verat. Illius reliquiae posteatranslatae sunt in Ecclesiamsancti Laurentii, ab ejus nominein Damaso vocatam.

DIE xn.

Pro commemoratione

S. JUDOCI CONFESS.

AD LAUDES.

Antiph. Domine, quinquetalenta tradidisti mihi

;ecce

alia quinque superlucratus sum.

y. Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

ty. Et ostendit illi regnumDei.

Oratio.

DEus, pro cujus amore beatus

Judocus terreni principatus

gloriam fugiens, perfectionis

Evangelicae viam ingressus est,

ejus nobis intercessione tribue ut

P

Page 258: Colbertine Breviary

210 S. LUCIA. [DEC. 13

spretis mundi illecebris, Christum

sequi valeamus : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

JUdocus,Juthaelis Armori-

corum Regis filius, patriaclam excessit, ne delatum a

Judicaele fratre regnum susci-

pere cogeretur; et Parisios venit.

Inde se recepit in Pontivi

solitudinem, ubi ab Haemone

Duce, quern forte obvium

habuerat, invitatus, apud ipsumseptennio mansit

; ejusquehortatu Presbyter factus, ordinis

sui ministerio in ejus capellafunctus est, Ursinumque ejusfilium e sacro fonte suscepit.In eremum postea BrahicensemAlteiae rivulis undique circum-

datam cum secessisset, accidit

ut panem, qui unicus ad victum

supererat, in quatuor partes

divisum, totidem pauperibus perUrmarum discipulum largiretur :

cum ecce ad proximam ripamquatuor cymbae cibariis onustae

appellentes, quantam Deuscuram gereret illius qui decrastino non esset sollicitus,

comprobarunt. Annis octo ibi

transactis, Runiacum petiit adflumen Quantiam : et postannos tredecim in aliam solitu

dinem Oceanum versus se con-

tulit, ubi oratoria duo ligneasuis manibus construxit. TurnRomam peregre profectus est.

Unde cum rediisset, puella a

nativitate cceca, aquam oculis

admovens qua vir sanctus manuslaverat, visum recepit. Ipseallatas Roma reliquias deposuitin nova basilica ab Haemone

aedificata, quae turn in honoremsancti Martini dedicata est, et

Judoco a Duce tradita. Obiit

demum in cellula sub finem

septimi saeculi.

DIE xin.

In Festo

SANCT/E LUCLE

Virginis et Martyris.

Semiduplex.Omnia de Communi Virginum

(xvij.) <^532^> prater ea quasequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Per

te, Lucia virgo, civitas Syra-cusana decorabitur a DominoJesu Christo.

Oratio.

T^Xaudi nos Deus salutaris*-* noster

;ut sicut de beatae

Luciae Virginis et Martyris tuae

festivitate gaudemus, ita piaedevotionis erudiamur affectu :

Per Dominum nostrum etc.

Fit commemoratio de Adventu.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntipk . Tanto

pondere earn fixit Spiritus

sanctus, ut virgo Christi immo-bilis permaneret.

Fit commemoratio de Adventu*

AD PRIMAM.Lectio.

T Ucia, virgo Syracusana,*-* genere et Christiana fide

nobilis, cum matre Eutychia,

quae sanguinis fluxu laborabat,Catinam profecta est, beatae

Agathae corpus veneratura. Quaead ejus sepulcrum curn suppli-

Page 259: Colbertine Breviary

DEC. 14] SS. N1CAS1US ET SOC.

citer orasset, Agathae inter-

cessione matri sanitatem im-

petravit : Et continue matremexoravit, ut quam sibi dotemesset datura, Christi pauperibustribui pateretur. Ut igitur

Syracusas rediit, pecuniamomnem quam ex venditis

facultatibus collegerat, in pau-

peres erogavit. Quod ubi

rescivit is cui parentes earn

renuentem desponderant, apudPaschasium Praefectum Luciam

quod Christiana esset accusavit.

Hanc ille cum nee precibus neeminis ad cultum idolorum posset

perducere, immo tanto magisincendi videret ad praedicandasChristianae fidei laudes

;Cessa-

bunt, inquit, verba, cum ventumerit ad verbera. Cui Virgo :

Dei servis verba deesse non

possunt, quibus a Christo dictumest : Cum steteritis ante Regeset Praesides, nolite cogitare

quomodo aut quid loquamini ;

non enim vos estis qui loqui-

mini, sed Spiritus sanctus qui

loquitur in vobis. Quam cumPaschasius interrogasset, Estnein te Spiritus sanctus? respon-dit : Testatur Apostolus quodcaste et pie viventes templumDei sunt, et Spiritus sanctus

habitat in eis. At ille : Jubebote in lupanar duci, ut te Spiritussanctus deserat. Cui Virgo :

Nunquam coinquinatur corpusnisi consensu mentis : si meinvitam jusseris violari, castitas

mihi duplicabitur ad coronam.

Quare Paschasius ardens ira

Luciam in lupanar trahi jussit :

sed divinitus factum est ut Virgonulla vi de loco dimoveri posset.Praefectus itaque circum ipsam

pice, resina, ac ferventi oleo

delibutam, ignem accendi prae-

cepit. Sed cum ne flamma

quidem earn laederet, tandem ei

guttur gladio transfigitur. Quovulnere accepto, tormentorumtamen omnium victrix, quamdiuvoluit, Deum oravit, et turbamcircumstantem alloquuta est

;

nee prius efflavit animam, quamvenientibus sacerdotibus com-munionem dominici corporis et

sanguinis acciperet. Passa est

autem in persequutione Diocle-

tiani et Maximiani.

AD SECUNDAS VESPERAS.

AdMagnificatA ntiph. RogaviDominum meum Jesum Chris

tum, ut ignis iste non domineturmei

;et impetravi a Domino

inducias martyrii mei.

Fit commemoratio de Adventu.

DIE XIV.

Pro commemoratione

SS. NlCASII ET SOCIOR.

Martyrum.AD LAUDES.

Antiph. Absterget Deusomnem lacrymam ab oculis

sanctorum suorum, quoniampriora transierunt.

V. Exultabunt sancti in gloria.

R?. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Oratio.

MAjestatemtuam, Dornine,

supplices exoramus, ut, si-

cut nos martyrum tuorum, Ni-

casii, Eutropiae, et sociorum commemoratione laetificas, ita sup-

plicatione defendas : Per Dominum nostrum etc.

P 2

Page 260: Colbertine Breviary

212 S. MAXIMINUS. [DEC. 15

AD PRIMAM.

Lectio.

NIcasiusSevero in sede Re-

mensi suffectus est eo tern-

pore quo Vandali cum aliis fero-

cibus populis e patrio solo varias

in regiones effusi, ferro et ignecuncra depopulabantur. Hi de-

vastata Germania progress! in

Belgas, Remorum urbeni prae-

sidio tune destitutam, obsidione

cinxerunt, captamque diripuer-

unt. Ingressis occurrit Nicasius

ad limen basilicas sanctse Marias :

ibique post oblatam pro gregissalute vitam, in oratione pros-

tratus, gladio percussus est, hunc

Psalmi versiculum recitans, Ad-haesit pavimento anima mea

;

vivifica me secundum verbumtuum. Addidit se fratri cer-

taminis et coronae sociam Eutro-

pia virgo. Horum corpora in

ccemeterio sancti Agricolae se-

pulta sunt, ubi Nicasii nomine

insignis extructa est basilica.

Fuerunt et alii, qui cum illo

gloriosam in Christo mortem

oppetierunt.

DIE xv.

Pro commemoratione

S. MAXIMINI ABBATIS.

AD LAUD MS.

Antiph. Domine quinque ta-

lenta.

y. Justum deduxit.

Oratio. Intercessio.

De Communi Confessorum, xv.

<530>.

AD PRIMAM.Lectio.

MAximinus,Virduni natus,

Aurelias venit in comitatu

Clodovei cum sancto Euspicio

Presbytero, avunculo suo, cujus

opera Virdunenses perduellescum Rege in gratiam redierant.

Officii non immemor Princeps

agrum Miciacum inter Ligeritumet Ligerim iis concessit

;ubi

monasterium construxerunt et

basilicam, in qua, eo die quo abEusebio Aurelianensi est dedi-

cata, Maximinus ordinatus est

Diaconus, eique Ecclesiae ascrip-tus. Premonitus autem de obitu

suo Euspicius ipsum, quern sibi

successorem jam animo deleg-

erat, sacerdotio initiandum cura-

vit, priusquam in Abbatem bene-

diceretur;cum juxta regulares

sanctiones charactere sacerdotali

deberet insigniri qui Monachis

praeesset. Tanta cum sanctitatis

lama Abbatis munere functus est

Maximinus ut multi sub ejus

disciplina Deo sese addicere am-

bierint, ac praeter caeteros sancti

Carilefus et Avitus. In summaannona^ penuria, multiplicatanon sine miraculo frumenta urbi

totique viciniae ex horreis monas-terii suppeditavit. Immanemserpentem depulit e latibulo, in

quo postea ab Eusebio sepultusest.

ANTIPHON^: MAJORES, vulgb

appellate Antiphona O, incipiuntdid ad Vesperas ab hac die X V.

ad Vigiliam Nativitatis Domini :

qua AntiphoncB cum occurrunt

dicendtz, omittuntur e<z quce ad

Magnificat dicendce essent sive dr.

Communi Adventus sive de

Proprio.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. OSapientia, quae ex ore Altissimi

Page 261: Colbertine Breviary

DEC. 21 ] S. THOMAS APOSTOLUS. 213

prodiisti, attingens a fine usquead finem, fortiter suaviterque dis-

ponens omnia;veni ad docen-

dum nos viam prudentiae.

DIE xvi.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. OAdonai, et Dux domus Israel,

qui Moysi in igne flammae rubi

apparuisti, et ei in Sina legemdedisti

;veni ad redimendum

nos in brachio extento.

DIE xvii.

AD VESPERAS.AdMagnificatA ntiph. O rad ix

Jesse, qui stas in signum popu-lorum, super quern continebunt

reges os suum, quern gentes

deprecabuntur ;veni ad liberan-

dum nos; jam noli tardare.

DIE XVITI.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

clavis David et sceptrum domusIsrael, qui aperis, et nemoclaudit

; claudis, et nemo aperit ;

veni, et educ vinctum de domocarceris, sedentem in tenebris et

umbra mortis.

DIE xix.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

Oriens, splendor lucis aeternae, et

sol justitiae ;veni et illumina

sedentes in tenebris et umbramortis.

DIE xxi.

In Festo

S. THOM/E APOSTOLI.

Duplex majus.Omnia de Communi Aposto-

lorum, prater ea quce sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Dixit

Jesus Thomae : Ego sum via,

veritas, et vita;nemo venit ad

Patrem nisi per me.

Oratio.

A nobis, quaesumus, Domine,beati Apostoli tui Thomae

solemnitatibus gloriari ;ut ejus

semper et patrociniis sublevemur,et fidem congrua devotione sec-

temur : Per Dominum nostrumetc.

Pro commemoratione Adven-tus.

Antiph. O Sancte sanctorum,

speculum sine macula Dei ma-

jestatis, et imago bonitatis illius;

veni ut deleatur iniquitas, et

adducatur justitia sempiterna.y. Rorate caeli desuper, et

nubes pluant justum :

ty. Aperiatur terra, et germinetSalvatorem.

Oratio Dominica.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Vide

manus meas, et affer manumtuam et mitte in latus meum

;

et noli esse incredulus, sed

fidelis.

Fit commemoratio Adventus.

AD PRIMAM.Lectio.

"I^Homas, qui et Didymus, unus^ fuit ex duodecim quos

Christus e discipulis suis elegitet Apostolos nominavit. Dominum audita morte Lazari

volentem proficisci in Judaeamcum discipuli objecto lapidationis

periculo deterrere conarentur,dixit Thomas, Eamus et nos ut

Page 262: Colbertine Breviary

2I4 S. COLUMBA. [DEC. 23

moriamur cum eo. Cum autemChristus transiturus ad Patremdixisset discipulis, Vado pararevobis locum, sciscitatus Thomasquo vaderet et quam iniret viam,his ab eo verbis edoctus est :

Ego sum via, veritas et vita;

nemo venit ad Patrem nisi perme. Post octo a Resurrectione

dies vidit stantem Dominum in

medio discipulorum ;et qui

prius eum resurrexisse non

crediderat, praesentem intuitus

exclamavit : Dominus meus et

Deus meus. Erat autem cumPetro et Nathanaele et filiis

Zebedaei et duobus aliis dis

cipulis, quando manifestavit se

iterum Jesus ad mare Tiberiadis.

Post acceptum Spiritum sanc

tum, Parthis et Medis Evange-lium annuntiavit. Turn ad Indos

se contulit : quibus in Christiana

rcligione eruditis, apostolatushonorem martyrii corona cumu-lavit. Maximo in honore apudfideles fuit

; cujus plurima olim

extitere monumenta. In Indiae

loco, in quo corpus ejus primumconditum fuit, extructum est

monasterium et templum mirae

magnitudinis, in quo Deus multis

miraculis Apostoli sui gloriamdeclaravit. Edessae in Mesopotamia, quo ejus reliquiae trans-

latae sunt, aedificata est basilica

insignis, ejusque nomint dicata;

in qua propter loci sanctitatem

collectae sine intermissione cele-

brabantur.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quiavidisti me, Thoma, credidisti

;

beati qui non viderunt, et credi-

derunt, alleluia.

Pro commemoratione Adven-tus.

Antiph. O Rex gentium, et

desideratus earum, lapisque

angularis qui facis utraqueunum

; veni, et salva hominem

quern de limo formasti.

y. Rorate caeli desuper, et

nubes pluant justum :

R/. Aperiatur terra, et germi-net Salvatorem.

Oratio Dominica.

DIE xxii.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

Emmanuel, rex et legifer noster,

expectatio gentium et salvator

earum;veni ad salvandum nos,

Domine Deus noster.

DIE xxiii.

Pro commemoratione

SANCT/E COLUMB/E

Virginis et Martyris.AD LAUDES.

Antiph. In resurrectione

neque nubent neque nubentur,sed erunt aequales Angelis Dei.

y. Adducentur regi virgines

post earn :

R7. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio.

SAnctaeVirginis et Martyris

tuae Columbae merita nos,

Domine, pretiosa tueantur, in

quibus tuae majestatis opera

praedicamus : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

/^Olumba, Virgo Senonensis,^^

imperante Aureliano et

Page 263: Colbertine Breviary

DEC. 24] VIGILIA NATIV1TATIS DOMINf. 215

apud Gallos Senonas agente,Christianae religionis accusata

est. Hanc, cum adhibitis etiam

verbis minacibus a propositodimovere non posset Imperator,

amphitheatro includi, ct juveniad stuprum jussit exponi. Sedmedia e cavea erumpens ursa,

suae oblita feritatis ad Columbamaccessit, eamque tutata est : quomiraculo stupefactus juvenis,

scelus animo conceptum dam-

navit, et ad veram fidem se con-

vertit. Hinc magis exacerbatus

Aurelianus, extructa pyra, super-

imponi Columbam imperat, ut

flammis absumeretur : quse ta-

men,coortapluvia,illaesaperstitit.Malis id artibus tribuens Im

perator caput ipsi amputari

jussit. Quae cum a carnificibus

orandi spatium, dato ipsis ana-

boladio suo (amictus linei genuserat) impetrasset, Christo sponsogratias egit quod ad optatumagonem se famulam ejus per-duxisset : veniamque pro perse-cutoribus deprecata, rescinden-

dam carnifici cervicem praebuit,et virginitatis lauream martyrii

palma cumulavit.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. OPastor Israel, et dominator in

domo David, cujus egressus abinitio a diebus aeternitatis

;veni

ut pascas populum tuum in forti-

tucline, et regnes in judicio et

justitia.

DIE xxiv.

IN VIGILIA NATIVITATIS

DOMINI.

Semiduplex.Si Vigilia Nativhatis Domini

indderit in Dominicarn, nihil fit

de Dominica prater commemora-tionem ad Laudes.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Hodie scietis

quia veniet Dominus, et manevidebitis gloriam ejus.

Hymnus, Verbum supernum.128. <2zj.>.

Antiph. Dicite filiae Sion :

Ecce Salvator tuus venit;ecce

merces ejus cum eo, et opus ejuscum illo.

y. Crastina die erit vobis

salus.

R?. Dicit Dominus exercituum.

Lectiones de scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lau-

damus.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Judaeaet Jerusalem, nolite timere : eras

egrediemini, et Dominus erit

vobiscum, alleluia.

Psalmi de Laudibus diet

occurrentis, ut in Psalteno.

Hymnus. Vox ecce clara.

128.' <2 5>.

y. Crastina die delebitur

iniquitas terrae :

K/. Et regnabit super nos

Salvator mundi.Ad Benedictus Antiph. Cum

esset desponsata mater JesuMaria Joseph ; antequam con-

venirent, inventa est in utero

habens de Spiritu sancto.

Oratio.

DEus, qui nos redemptionisnostrae annua expectatione

laetificas, praesta ut Unigenitumtuum, quern Redemptorem laeti

suscipimus, venientem quoque

Page 264: Colbertine Breviary

2l6 VIGILIA NATIVITATIS DOMINI. [DEC. 24

judicem securi videamus Domi-num nostrum Jesum ChristumFilium tuum, qui tecum vivit et

regnat etc.

Si Vigilia Nativitatis Dominiinciderit in Dominicam, Jit adLaudes commemoratio Dominicce.

AD PRIMAM.

AntipJi. Praeparare in occur-

sum Dei tui, Israel; quia ecce

venit annuntians homini elo-

quium suum.

Lectio de Homtlta.

Lectio sancti Evangelii se-

cundum Matthaeum. Cap. I.

CUm esset desponsata mater

Jesu Maria Joseph ;ante

quam convenirent, inventa est in

utero habens de Spiritu sancto.

Et reliqua.

Homilia sancti HieronymiPresbyteri.

Lib. I. Comm. in Matth.

QUarenon de simplici vir-

gine, sed de desponsata con-

cipitur? Primum ut per genera-tionem Joseph origo Mariae

monstraretur : secundo ne lapi-daretur a Judseis ut adultera :

tertio ut in ^gyptum fugienshaberet solatium. Martyr Ignatius etiam quartam addidit cau-

sam, cur a desponsata conceptussit

;Ut partus, inquiens, ejus

celaretur diabolo, dum eum pu-tat non de virgine, sed de uxore

generatum. Antequam conveni

rent, inventa est in utero habensde Spiritu sancto. Non ab alio

inventa est nisi a Joseph, qui

pene licentia maritali futurae ux-oris omnia noverat. Quod au-

tem dicitur, antequam conveni

rent, non sequitur ut postea con-

venerint : sed scriptura, quidfactum non sit, ostendit. Josephautem vir ejus, cum esset Justuset nollet earn traducere, voluit

occulte dimittere earn. Si quisfornicariae conjungitur, unumcorpus efficitur : et in Lege prae-

ceptum est, non solum reos sed

et conscios criminum obnoxiosesse peccati : quomodo Joseph,cum crimen celaret uxoris, Justusscribitur ? Sed hoc testimoniumMariae est, quod Joseph sciens

illius castitatem, et admirans

quod evenerat, celat silentio, cu-

jus mysterium nesciebat.

AD TERTIAM.

Antiph. Revelabitur gloria

Domini, et videbit omnis caro

pariter quod os Domini loquutumest.

Y. Hodie scietis quia veniet

Dominus :

ty. Et mane videbitis gloriamejus.

AD SEXTAM.

Antiph. Ecce Deus noster;

expectavimus eum, et salvabit

nos, alleluia.

y. Crastina die delebitur ini-

quitas terrae :

K7. Et regnabit super nos Sal-

vator mundi.

AD NONAM.

Antiph. Sanctificamini;eras

enim faciet Dominus inter vos

mirabilia.

y. Crastina die erit vobis

salus;

fy Dicit Dominus Deus exer-

cituum

Page 265: Colbertine Breviary

DIE xxv. DECEMBRIS.

IN NATIVITATE DOMINI.

A nnuale.

An PRIMAS VESPERAS.

Antipkona.

F T HEvate capita vestra : ecce

|_J 'J appropinquat redemptiovestra.

Psalmus. Dixit Dominus. ut

in Psalterio. 15. <4>.

Antiph. Scitote quia propeest regnum Dei : amen dico

vobis, quia non tardabit.

Psalmus. Confitebor. 15. <4>.

Antiph. Rex pacificus magni-ficatus est, cujus vultum desiderat

universa terra.

Psalmus. Beatus vir. 16. <4>.

Antiph. Prope est ut perfici-

antur ea quae dicta sunt Mariae

a Domino.Psalmus. Laudate pueri. 16.

AntipJi. Completi sunt dies

Mariae, ut pareret filium suum

primogenitum.Psalmus. Laudate Dominum

omnes gentes. 32. <5>.

Capitulum. Tit. 3.

CUm benignitas et humanitas

apparuit Salvatoris nostri

Dei;non ex operibus justitise

quae fecimus nos, sed secundummisericordiam suam salvos nosfecit. Resp. Deo gratias.

Responsorium. Judaea et Jerusalem nolite timere : eras egred-iemini

;et Dominus erit vobis

cum.

y. Constantes estote : videbitis

auxilium Domini super vos.

ty. Cras egrediemini ;et Dom

inus erit vobiscum.

f. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

1^. Cras egrediemini ;et Domi

nus erit vobiscum.

Hymnus. Sedul'\\.^

Asolisortus cardine

Ad usque terrae limitem,

Christum canamus principemNatum Maria virgine.

Beatus auctor saeculi

Servile corpus induit :

Ut carne carnem liberans,

Ne perderet quos condidit.

Castae parentis viscera

Caelestis intrat gratia :

Venter puellae bajulatSecreta quae non noverat.

Domus pudici pectoris

Templum repente fit Dei :

Intacta, nesciens virum,Verbo concepit filium.

Enixa est puerperaQuern Gabriel praedixerat,

Quern matris alvo gestiensClausus Joannes senserat.

Fceno jacere pertulit,

Praesepe non abhorruit,

Parvoque lacte pastus est

Per quern nee ales esurit.

Gaudet chorus caelestium,Et Angeli canunt Deo

;

Palamque fit pastoribusPastor creator omnium.

Gloria tibi Domine

Qui natus es de Virgine,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.Sic terminantur hodie Hymni

ad omnes Horas.

Page 266: Colbertine Breviary

218 NATIVITAS DOMINI. [DEC. 25

y. Crastina die delebitur in-

iquitas terrae :

ty. Et regnabit super nosSalvator mundi.

Antiph. Ecce Deus nosteriste : expectavimus eum, et sal-

vabit nos; et laetabimur in salu-

tari ejus, alleluia.

Canticum. Magnificat. 125.

<22>.

Oratio.

/^Oncede, quaesumus, omni-^~" potens Deus, ut nos Uni-

geniti tui nova per carnemnativitas liberet, quos sub pec-cati jugo vetusta servitus tenet:

Per Dominum nostrum etc.

AD COMPLETORIUM.Incipitur absolute.

Converte nos Deus etc. 126.

.

Antiph. Miserere mei Domi-ne, et exaudi orationem meam.

Psalmus. Cum invocarem.cum rcliquis de Completorio Dom-inicce. 1 7. <(4)>.

Hymnus.\ 7Irgo Dei genetrix, quern* totus non capit orbis

In tua se clausit viscera factus

homo.

Vera fides geniti purgavit crim-ina mundi

;

Et tibi virginitas inviolata

manet.

Te matrem pietatis, opem te

flagitat orbis :

Subvenias famulis, 6 bene-

dicta, tuis.

Gloria magna Patri, compar tibi

gloria, Nate,Cum sancto Spiritu, gloria

magna Deo. Amen.

Capitulum. lerem. 14.

U autem in nobis es, Domine,et nomen sanctum tuum in-

vocatum est super nos : ne de-

relinquas nos.

Respons. breve. In manus tuas,

Domine, commendo spiritummeum.

R7. In manus tuas, Domine,commendo spiritum meum.

y. Redemisti nos DomineDeus veritatis.

R?. Commendo spiritum meum.y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

R/. In manus tuas, Domine,commendo spiritum meum.

y. Custodi nos, Domine, ut

pupillam oculi.

R7. Sub umbra alarum tuarum

protege nos.

AntipJi. Alleluia, Verbum caro

factum est, alleluia;et habitavit

in nobis, alleluia, allel<\ria>.

Canticum. Nunc dimittis. 126.

<23>-Oratio. Visita etc. 127. <23>.

De beata Maria.

A ntipJwna.

A Lma Redemptoris mater,**

quae pervia caeli

Porta manes, et stella maris,succurre cadenti,

Surgere qui curat, populo : tu

quae genuisti,Natura mirante, tuumsanctum genitorem,

Virgo prius ac posterius ;

Gabrielis ab ore

Sumens illud Ave, peccatorummiserere.

y. Post parturn Virgo invio-

lata permansisti.R?. Dei genitrix intercede pro

nobis.

Page 267: Colbertine Breviary

DEC. 25] NATIVITAS DOMINf. 219

Oremus. Oratio.

in\Eus qui salutis asternae,*-^ beatae Marias virginitate

fcecunda, humano generi praemiaprasstitisti ; tribue, qusesumus,ut ipsam pro nobis intercedere

sentiamus, per quam meruimusauctorem vitas suscipere Domi-num nostrum Jesum ChristumFilium tuum.

Resp. Amen.Pater noster etc.

Ave Maria etc.

Credo in Deum etc.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Christus natus

est nobis : *venite, adoremus.Psalmus. Venite. 116. -\i4iX

Hyinnus.

riste Redemptor omnium,Ex Patre Patris Unice,

Solus ante principiumNatus ineffabiliter.

Tu lumen, tu splendor Patris,Tu spes perennis omnium,Intende quas fundunt precesTui per orbem famuli.

Memento salutis auctor

Quod nostri quondam cor-

poris,Ex illibata VirgineNascendo, formam sumpseris.

Sic prassens testatur dies

Currens per anni circulum,

Quod solus a sede Patris

Mundi salus adveneris.

Hunc caelum, terra, hunc mare,Hunc omne quod in eis est,

Auctorem adventus tui

Laudans exultat cantico.

Nos quoque qui sancto tuo

Redempti sanguine sumus,Ob diem natalis tui,

Hymnum novum concinimus.

Gloria tibi Domine,Qui natus es de Virgine,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.

IN I. NOCTURNO.

AntipJi. Dominus dixit ad me :

Filius meus es tu; ego hodie

genui te.

Psalmus. Quare fremuerunt.

ut in Psalterio, I. <j)>.

Ant/p/i. Tamquam sponsus,Dominus procedens de thalamosuo.

Psalmus. Casli enarrant. 49.

<7>-

Antiph. Diffusa est gratia in

labiis tuis; propterea benedixit

te Deus in aeternum.

Psalmus. Eructavit. 41. <^6)>.

y. Tamquam sponsus,R?. Dominus procedens de

thalamo suo.

Pater noster etc. Et ne nosinducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.

Absolutio. Exaudi DomineJesu Christe preces servorum

tuorum, et miserere nobis, quicum Patre et Spiritu sancto vivis

et regnas in sascula sasculorum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Benedictione per-

petua benedicat nos Pater aster-

nus.

Resp. Amen.

Lectio j. Isaia g. <v. i-6.>

PRimo tempore alleviata est

terra ... princeps pacis. Tuautem Domine miserere nostri.

Resp. Deo gratias.

Responsorium. Hodie nobis

caslorum Rex de Virgine nasci

dignatus est, ut hominem perdi-

Page 268: Colbertine Breviary

22O NATIVITAS DOMINI. [DEC. 25

turn ad caelestia regna revocaret :

gaudet exercitus Angelorum ;

*Quia salus aeterna humano ge-neri apparuit.

y. Gloria in excelsis Deo, et

in terra pax hominibus bonae

voluntatis. *Quia salus. Gloria

Patri. *Quia salus.

y. Jube domne benedicere.

Benedictto. Unigenitus DeiFilius nos benedicere et adjuvare

dignetur.

Resp. Amen.

Lectioij.

Isaice 40. <y. i-8.>

COnsolamini,consolamini po-

pule meus ... Domjni nostri

manet in aeternum.

Responsorium. Hodie nobis

de caelo pax vera descendit :

*Hodie per totum mundummelliflui facti sunt caeli.

y. Hodie illuxit nobis dies

redemptionis novae, praeparati-onis antiquae, felicitatis aeternae

*Hodie. Gloria Patri. *Hodie

per totum.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Spiritus sancti

gratia illuminet sensus et cordanostra. Resp. Amen.

Lectio iij. Isaice 52. <(v. i-6.)>

COnsurge,consurge ... qui lo-

quebar, ecce adsum.

Responsorium. Descendit decaelis Deus verus a Patre geriitus :

introivit in uterum Virginis, nobis

ut appareret visibilis, indutus

carne humana nostrae salutis

hostia;*Et exivit per clausam

portam Deus et homo, lux et vita,

conditor mundi.

y. Tanquam sponsus Domi-nus procedens de thalamo suo :

*Et exivit. Gloria Patri. Et

exivit. Repetitur ResponsoriumDescendit. usque ad jf, Tam-quam sponsus. exclusive.

IN II. NOCTURNO.

Antiph. Suscepimus Deusmisericordiam tuam, in medio

templi tui.

Psalmus. Magnus Dominus.

43- <6>.

Antiph. Orietur in diebusDomini abundantia pacis, et

dominabitur.

Psalmus. Deus judicium. 74.

Antiph. Veritas de terra orta

est, et justitia de caelo prospexit.Psalmus. Benedixisti Domine.

84-. <io\y. Speciosus forma prae filiis

hominum.

ty. Diffusa est gratia in labiis

tuis.

Pater noster etc. Et ne nosinducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.

Absolutio. Ipsius pietas et

misericordia nos adjuvet, quicum Patre et Spiritu sancto vivit

et regnat in saecula saeculorum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Deus Pater omni-

potens sit nobis propitius et cle-

mens.

Resp. Amen.

Sermo sancti Leonis Papae.

Serm. I. de Nativit. Domini.

Lectio iv.

SAlvatornoster, dilectissimi,

hodie natus est : gaudeamus.Neque enim fas est locum ibi

esse tristitiae ubi natalis est vitae,

quae consumpto mortalitatis ti-

Page 269: Colbertine Breviary

DEC. 25] NA TIVITAS DOMINI. 221

more ingerit nobis de promissaaeternitate laetitiam. Nemo ab

hujus alacritatis participationesecernitur. Una cunctis laetitiae

communis est ratio : quia Do-minus noster peccati mortisquedestructor sicut nullum a reatu

liberum reperit, ita pro liber-

andis omnibus venit. Exultet

sanctus, quia appropinquat ad

palmam : gaudeat peccator, quiainvitatur ad veniam : animetur

gentilis, quia vocatur ad vitam.

Dei namque films secundum

plenitudinem temporis, quamdivini consilii inscrutabilis alti

tude disposuit, reconciliandam

auctori suo naturam generisassumsit humani

;ut inventor

mortis diabolus per ipsam, quamvicerat, vinceretur.

Responsorium. Quern vidistis,

pastores ? dicite, annunciate no

bis, in terris quis apparuit ?

*Natum vidimus, et choros an-

gelorum collaudantes Dominum.^. Natus est nobis hodie

Salvator, qui est Christus Do-

minus, in civitate David : *Na-tum vidimus. Gloria Patri.

*Natum vidimus.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Christus perpetuaedet nobis gaudia vitas.

Resp. Amen.

Lectio v.

T N quo conflictu pro nobis inito,-1 magno et mirabili aequitatis

jure certatum est, dum omnipo-tens Dominus cum ssevissimo

hoste non in sua majestate, sed

in nostra congreditur humilitate :

objiciens ei eandem formam,eandemque naturam, mortali-

tatis quidem nostrae participem,

sed peccati totius expertem.Alienum quippe ab hac nativi-

tate est, quod de omnibus legi-tur : Nemo mundus a sorde, neeinfans cujus est unius diei vita

super terram. Nihil ergo in

istam singularem nativitatem decarnis concupiscentia transivit,

nihil de peccati lege manavit.

Virgo regia Davidicae stirpis

eligitur, quae sacro gravidandafcetu, divinam humanamque pro-lem prius conciperet mente quamcorpore. Et ne superni ignaraconsilii ad inusitatos pavereteffectus

; quod in ea operandumerat a Spiritu sancto, colloquiodiscit Angelico : nee damnumcredit pudoris, Dei genitrix moxfutura.

Responsorium. O magnummysterium, et admirabile sacra-

mentum, ut animalia viderent

Dominum natum *Jacentem in

praesepio : *Beata Virgo, cujusviscera meruerunt portare Dominum Christum.

y. Domine audivi auditum

tuum, et timui : consideravi

opera tua, et expavi in medioduorum animalium *Jacentem.Gloria Patri. *Beata Virgo.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Ignem sui amorisaccendat Deus in cordibus nos-

tris.

Resp. Amen.

Longius post prcedicta.

Lectio vj.

A Gamus ergo, dilectissimi,**

gratias Deo Patri, perFilium ejus in Spiritu sancto :

qui propter multam misericor-

diam suam, qua dilexit nos,misertus est nostri : et cum

Page 270: Colbertine Breviary

222 NATIVITAS DOMINI. [DEC. 25

essemus mortui peccatis, con-

vivificavit nos Christo;ut esse

mus in ipso nova creatura, nov-

umque figmentum. Deponamusergo veterem hominem cumactibus suis : et adepti participa-tionem generationis Christi, car-

nis renuntiemus operibus. Ag-nosce, 6 Christiana, dignitatemtuam : et divinae censors factus

naturae, noli in veterem vilitatem

degeneri conversatione red ire.

Memento, cujus capitis et cujus

corporis sis membrum. Reminis-

cere, quia erutus de potestate

tenebrarum, translatus es in Deilumen et regnum.

Responsorimn. Beata Dei gen-itrix Maria, cujus viscera intacta

permanent, *Hodie genuit Sal-

vatorem saeculi.

y. Beata quae credidit; quon-

iam perfecta sunt omnia, quaedicta sunt ei a Domino : *Hodie

genuit. Gloria Patri. *Hodie

genuit. Repetitur R?. Beata Dei

genitrix. usque ad y. Beata quaecredidit.

IN III. NOCTURNO.

Antiph, Ipse invocabit me,alleluia : Pater meus es tu,

alleluia.

Psalmus. Misericordias Domini. 90. <i<3>.

Antiph. Laetentur caeli, et

exultet terra ante faciem Domini,quoniam venit.

Psalmus. Cantate Dominocanticum novum

;cantate Dom

ino omnis terra. 93. <io>.

Antiph. Notum fecit Domi-

nus, alleluia, salutare suum,alleluia.

Psalmus. Cantate Domino

canticum novum; quia mirabilia

fecit. 98. <i i>.

y . Verbum caro factum est,

R?. Et habitavit in nobis.

Pater noster etc. Et ne nosinducas in tentationem.

Resp. Sed libera nos a malo.Absolutio. A vinculis pecca-

torum nostrorum absolvat nos

omnipotens et misericors Domi-nus. Resp. Amen.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Evangelica lectio

sit nobis salus et protectio.

Rfsp. Amen.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Lucam. Cap. 2.

Lectio vij.

T N illo tempore, Exiit edictum-* a Caesare Augusto, ut des-

criberetur universus orbis. Et

reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Homilia 8. in Evang.

QUialargiente Domino, mis-

sarum solemnia ter hodiecelebraturi sumus, loqui diu de

evangelica lectione non possu-mus : sed nos aliquid vel breviter

dicere Redemptoris nostri nativi-

tas ipsa com pel lit. Quid est,

quod nascituro Domino mundusdescribitur

;nisi hoc quod aperte

monstratur, quia ille apparebatin carne, qui electos suos ad-scriberet in aeternitate? Quocontra de reprobis per prophetamdicitur : Deleantur de libro

viventium, et cum justis nonscribantur. Qui bene etiam in

Bethlehem nascitur : Bethlehem

quippe domus panis interpreta-tur. Ipse namque est qui ait :

Ego sum panis vivus qui de caelo

Page 271: Colbertine Breviary

DEC. 25] NATIVITAS DOMINI. 223

descend!. Locus ergo, in quoDominus nascitur, domus panisantea vocatus est : quia futurum

profecto erat, ut ille ibi permateriam carnis appareret, quielectorum mentes interna satie-

tate reficeret. Qui non in paren-tum domo, sed in via nascitur :

ut profecto ostenderet, quia perhumanitatem suam, quam as-

sumpserat, quasi in alieno

nascebatur.

Responsorium. Sancta et im-

maculata virginitas, quibus te

laudibus efferam, nescio : *Quiaquern caeli capere non poterant,tuo gremio contulisti.

y. Benedicta tu in mulieribus,et benedictus fructus ventris

tui : *Quia quem caeli. Gloria

Patri. *Quia quem.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Per Evangelicadicta deleantur nostra delicta.

Resp. Amen.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Lucam. Cap. 2.

Lectio viij.

T N illo tempore : Pastores*~

loquebantur ad invicem :

Transeamus usque Bethlehem, et

videamus hoc verbum quod fac-

tum est, quod Dominus ostendit

nobis. Et reliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Lib. 2. in Lucam.

\ /"Idete Ecclesiae surgentis* exordium. Christus nas

citur;et pastores vigilare cceper-

unt, qui gentium greges, pecu-dum more ante viventes, in

caulam Domini congregarent, ne

quos spiritalium bestiarum peroffusas noctiumtenebraspateren-

tur incursus. Et bene pastores

vigilant, quos bonus pastor infor-

mat. Grex igitur, populus ; nox,saeculum

; pastores sunt sacer-

dotes. Aut fortasse etiam ille

sit pastor, cui dicitur;

Esto

vigilans, et confirma. Quia nonsolum Episcopos ad tuendum

gregem Dominus ordinavit, sed

etiam Angelos destinavit.

Responsorium. In principioerat Verbum, et Verbum erat

apud Deum, et Deus erat Verbum

;hoc erat in principio apud

Deum : *Omnia per ipsum facta

sunt, et sine ipso factum est

nihil.

y. In ipso vita erat, et vita erat

lux hominum. *Omnia. Gloria

Patri. *Omnia.

y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Verba sancti Evangelii doceat nos Christus Filius

Dei.

Resp. Amen.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. i.

Lectio ix.

T N principio erat Verbum, et*~ Verbum erat apud Deum, et

Deus erat Verbum. Et reliqua.

Homilia sancti AugustiniEpiscopi.

Tract, i. in loann.

A Ttende fabricam istam** mundi, vide quae sint facta

per Verbum ;et tune cognosces

quale sit Verbum. Et quandoaudis, In principio erat Verbum,ne vile aliquid putares, qualeconsuevisti cogitare cum verbahumana soleres audire

;audi

quidcogites. Deus erat Verbum.Noli credere factum, per quod

Page 272: Colbertine Breviary

224 NATIVITAS DOMINI. [DEC. 25

facta sunt omnia; ne nonreficiaris per Verbum, per quodreficiuntur omnia. Jam enimfactus es per Verbum ;

sed opor-tet te refici per Verbum. Si tibi

contigit fieri per Verbum ; per te

deficis : si per te deficis, ille te

reficiat qui te fecit : si per te

deterior efficeris ;ille te recreet,

qui te creavit.

Responsorium. Verbum caro

factum est, et habitavit in

nobis : *Et vidimus gloriam

ejus, gloriam quasi unigeniti a

Patre, plenum gratiae et verita-

tis.

Y. In principio erat Verbum,et Verbum erat apud Deum, et

Deus erat Verbum : *Et vidimus.

Gloria Patri. *Et vidimus. Repe-titur. ty. Verbum caro. usque ad

Y. In principio.Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Antiph. Quern vidistis, Pas-

tores ? dicite;annuntiate nobis :

in terris quis apparuit? Natumvidimus, et chores Angelorumcollaudantes Dominum, alleluia,

alleluia.

Psalmus. Dominus regnavit,decorem indutus est. 5. <i>.

Antiph. Genuit puerpera

Regem, cui nomen aeternum :

haec gaudia matris habens cum

virginitatis honore, nee primamsimilem visa est nee habere se-

quentem, alleluia.

Psalmus. Jubilate. 6. <(i>.

Antiph. Angelus ad Pastores

ait : Annuntio vobis gaudiummagnum ; quia natus est vobis

hodie Salvator mundi, alleluia.

Psalmi. Deus Deus meus, adte de luce vigilo. 23. et Deusmisereatur. 24. <(5~>.

Antiph. Facta est cum An-gelo multitude caelestis exercitus

laudantium Deum et dicentium :

Gloria in excelsis Deo, et in

terra pax hominibus bonae vol-

untatis, alleluia.

Canticum. Benedicite omnia

opera. 6. <i>.

Antiph. Parvulus filius hodienatus est nobis

;et vocabitur

Deus, fortis, alleluia, alleluia.

Psalmi. Laudate Dominumde ccelis. 39. Cantate. ibidem.

Laudate Dominum in sanctis

ejus. ibidem. <(6)>.

Hodie nee Hymnus, nee Versi-

culus dicuntur ad Laudes : sedcontinub dicitur

Antiph. Gloria in excelsis

Deo, et in terra pax hominibusbonae voluntatis, alleluia, alleluia.

Canticum. Benedictus Dominus Deus Israel. 119. <(i6>.

Oratio.

nobis quaesumus DomineDeus noster, ut qui Nativi-

tatem Domini nostri Jesu Christi

nos frequentare gaudemus, dig-nis conversationibus ad ejus

mereamurpertingere consortium,qui tecum vivit et regnat in uni-

tate etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Quern vidistis, Pas-tores ? dicite

;annuntiate nobis :

in terris quis apparuit ? Natumvidimus, et Choros Angelorumcollaudantes Dominum, alleluia,

alleluia.

Psalmi de Prima Dominica, ut

in Psalterio. 7. <2>. Symbolumautem S. Athanasii non dicitur.

Page 273: Colbertine Breviary

DEC. 25] NATIVITAS DOMINI. 225

Capitulum. I. Tim. I.

REgi sseculorum, immortali,

invisibili, soli Deo, honoret gloria in saecula saeculorum.

Amen.Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Christe fili

Dei vivi, miserere nobis.

ty. Christe fili Dei vivi, mise

rere nobis.

$". Qui natus es de Maria

virgine.

ty. Miserere nobis.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

1^7. Christe fili Dei vivi, miserere nobis.

y. Exurge Christe, adjuvanos :

ty. Et libera nos propter no-men tuum.

$". Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

T^Omine Deus omnipotens,* ^

qui ad principium hujusdiei nos pervenire fecisti, tua noshodie salva virtute

;ut in hac

die ad nullum declinemus

peccatum, sed semper ad tuam

justitiam faciendam nostra pro-cedant eloquia, dirigantur cogi-tationes et opera : Per Dominurnnostrum etc. Resp. Amen.y. Dominus vobiscum.

ty. Et cum spiritu tuo.

y. Benedicamus Domino.

fy Deo gratias.

y. Pretiosa in conspectuDomini.

ty. Mors sanctorum ejus.Sancta Maria et omnes Sancti

intercedant pro nobis ad Domi-num

;ut nos mereamur ab eo

COLBERT.

adjuvari et salvari, qui vivit et

regnat in saecula saeculorum.

Resp. Amen.y. Deus in adjutorium meum

intende.

ty. Domine ad adjuvandumme festina.

^. Deus in adjutorium meumintende.

ty. Domine ad adjuvandumme festina.

y. Deus in adjutorium meumintende.

^?. Domine adadjuvandum mefestina. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto, sicut erat in

principio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.Kyrie eleison.

Christe eleison.

Kyrie eleison. Pater noster

etc. Et ne nos inducas in tenta-

tionem.

Resp. Sed libera nos a malo.

y. Respice in servos tuos,

Domine, et in opera tua;

et

dirige filios eorum.

f^Z.Et sit splendor Domini

Dei nostri super nos;et opera

manuum nostrarum dirige supernos

;et opus manuum nostrarum

dirige. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto, sicut erat in

principio et nunc et semper et in

saecula saeculorum. Amen.

Oremus. Oratio.

"T^Irigereet sanctificare, regereU et gubernare dignare, Do

mine Deus rex caeli et terrae, hodie

corda et corpora nostra, sensus,

sermones, et actus nostros in legetua et in operibus mandatorumtuorum

;ut hie et in aeternum,

te auxiliante, salvi et liberi esse

Q

Page 274: Colbertine Breviary

226 NATI VITAS DOMINI. 25

mereamur, Salvator mundi, quivivis et regnas in saecula saeculo-

rum.

Resp. Amen.y. Jube domne benedicere.

Benedictio. Dies et actus

nostros in sua pace disponatDominus omnipotens.

Resp. Amen.

Lectio brevis. Hebr. i.

ET : Tu in principio Domineterram fundasti

;et opera

manuum tuarum sunt caeli.

Ipsi peribunt ;tu autem per-

manebis : et omnes ut vesti-

mentum veterascent, et velut

amictum mutabis eos, et muta-buntur

;tu autem idem ipse es,

et anni tui non deficient. Tuautem Domine miserere nostri.

Resp. Deo gratias.

"ft. Adjutorium nostrum in

nomine Domini :

1^7. Qui fecit caelum et terram.

y. Benedicite.

ty. Deus.

*fr. Dominus nos benedicat, et

ab omni malo defendat, et advitam perducat aeternam.

ty. Amen.y. Et fidelium animae per

misericordiam Dei requiescantin pace.

. Amen.

AD TERTIAM.

Antiph. Genuit puerpera Re-

gem, cui nomen aeternum : haec

gaudia matris habens cum vir-

ginitatis honore, nee primamsimilem visa est nee habere se-

quentem, alleluia.

Psalmi de Tertia Dominicce, ut

in Psalterio. 10.

Capituhim. Hebr. I .

TV/["

Ultifariam multisque modisL'-l- olim Deus loquens patri-bus in Prophetis, novissimediebus istis loquutus est nobis in

Filio, quern constituit haeredem

universorum, per quern fecit et

saecula.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Verbum caro

factum est, alleluia, alleluia.

J^?.Verbum caro factum est,

alleluia, alleluia.

^J . Et habitavit in nobis.

ty. Alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

R7. Verbum caro factum est,

alleluia, alleluia.

y. Ipse invocabit me :

R7. Pater meus es tu.

y. Dominus vobiscum :

^7. Et cum spiritu tuo.

Oremus. Oratio.

COncede,quaesumus, omni

potens Deus, ut nos Uni-

geniti tui nova per carnemnativitas liberet, quos sub

peccati jugo vetusta servitus

tenet : Per eundem Dominumnostrum etc.

AD SEXTAM.

Antiph. Angelus ad Pastoresait : Annuntio vobis gaudiummagnum ; quia natus est vobishodie Salvator mundi, alleluia.

Psalmi de Sexta Dominica, utin Psalterio. 12.

Capitulum. Hebr. I.

iterum introducit primo-genitum in orbem terrae,.

Page 275: Colbertine Breviary

DEC. 25] NATIVITAS DOMINI. 227

dicit : Et adorent eum omnes

Angel i ejus.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Ipse invoca-

bit me, alleluia, alleluia.

ty. Ipse invocabit me, alleluia,

alleluia.

y. Pater meus es tu.

ty. Alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

ty. Ipse invocabit me, alleluia,

alleluia.

Jf. Viderunt omnes fines

terrae,

ty. Salutare Dei nostri.

Oratio. Concede, ut supra adTertiam.

AD NONAM.

Antiph. Parvulus filius hodienatus est nobis

;et vocabitur

Deus, fortis, alleluia, alleluia.

Psalmi de Nona Dominica, utin Psalterio. 13. <(4>.

Capitulum. Hebr. i.

T : Tu in principio, Domine,terram fundasti, et opera

manuum tuarum sunt caeli.

Ipsi peribunt; tu autem per-manebis : et omnes ut vesti-

mentum veterascent, et velut

amictum mutabis eos, et mu-tabuntur

;tu autem idem ipse es,

et anni tui non deficient.

Resp. Deo gratias.

Respons. breve. Videruntomnes fines terrae, alleluia,

alleluia.

ty. Viderunt omnes fines

terras, alleluia, alleluia.

Jf. Salutare Dei nostri.

ty. Alleluia, alleluia.

y. Gloria Patri et Filio et

Spiritui sancto.

^. Viderunt omnes fines

terrae, alleluia, alleluia.

y. Notum fecit Dominus,ty. Salutare suum.Oratio. Concede, ut supra ad

Tertiam.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Antiph. Tecum principium in

die virtutis tuae in splendoribussanctorum

;ex utero ante luci-

ferum genui te.

Psalmus. Dixit Dominus. 15.

Antiph. Redemptionem misit

Dominus populo suo : mandavitin aeternum testamentum suum.Psalmus. Confitebor. 15.

Antiph. Exortum est in

tenebris lumen rectis cordemisericors et miserator et JustusDominus.Psalmus. Beatus vir. 16.

Antiph. Apud Dominummisericordia, et copiosa apudeum redemptio.

Psalmus. De profundis. 64.

Antiph. De fructu ventris tui

ponam super sedem tuam.Psalmus. Memento. 79. <)>.

Capitulum. Multifariam. ut

supra ad Tertiam.

Hymnus. A Solis. ut supraad Primas Vesperas. 24. <(2I7]>.

^ff. Notum fecit Dominus,ty. Salutare suum.

Antiph. Hodie Christus natusest : hodie Salvator apparuit :

hodie in terra canunt Angeli,laetantur Archangel i : hodie exultant justi dicentes, Gloria in

excelsis Deo, alleluia.

Q 2

Page 276: Colbertine Breviary

228 S. STEPHANUS. [DEC. 26

Canticum. Magnificat. 125.

<22>.Oratio. Concede, ut supra ad

Tertiain.

Fit commemoratio sancti Ste-

phani.

Antiph. Elegerimt Stepha-jnum, virum plenum fide et

.Spiritu sancto;

et statuerunt

um ante conspectum Apostolo-rum : et orantes Apostoli im-

posuerunt ei manus, alleluia.

y. Gloria et honore coronasti

eum Domine :

1$. Et constituisti eum superopera manuum tuarum.

Oremus. Oratio.

A nobis, quaesumus, Do-mine, imitari quod colimus

;

ut discamus et inimicos diligere,

quia ejus natalitia celebramus quinovit etiam pro persecutoribusexorare Dominum nostrum Je-sum Christum Filium tuum, quitecum vivit et regnat in unitate

Spiritus sancti Deus etc.

AD COMPLETORIUM.

Omnia ut supra 24. <2i8)>.

DIE xxvi.

In Festo

SANCTI STEPHANI PROTOMARTYRIS.

Solemne minus.

Omnia ut in Communi perannum, prater ea qu<z sequuntur.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Christum na-

tum, qui beatum hodie coronavit

Stephanum, venite, adoremus.

Hymnus. Deus tuorum mill-

turn, ut in Communi unius Martyris. v. <522>.

Antiph. Stephanus plenusgratia et fortitudine faciebat

prodigia et signa magna in

populo.jr. Posuisti Domine super

caput ejus coronam,ty. De lapide pretioso.Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Surrex-erunt quidam de Synagoga dis-

putantes cum Stephano ;et non

poterant resistere sapientiae et

spiritui qui loquebatur.

Hymnus. Invicte Martyr, ut

in Communi unius Martyris. vij.

. Justus ut palma florebit.

ty. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.Ad Benedictus Antiph. Intu-

entes eum omnes qui erant in

concilio, viderunt faciem ejus

tamquam faciem Angeli.

Oratio.

DA nobis, quaesumus, Domine,imitari quod colimus

;ut

discamus et inimicos diligere,

quia ejus natalitia celebramus quinovit etiam pro persecutoribusexorare Dominum nostrum Je-sum Christum Filium tuum, quitecum vivit et regnat in unitate

etc.

Deinde fit commemoratio de

Nativitate.

Antiph. Gloria in excelsis Deo,et in terra pax hominibus bonae

voluntatis, alleluia, alleluia.

y. Notum fecit Dominus,. Salutare suum.

Page 277: Colbertine Breviary

DEC. 26] S. STEPHANUS. 229

Oratio.

^Oncede, quaesumus, omnipo-^-' tens Deus, ut nos Unigenititui nova per carnem nativitas

liberet, quos sub peccati jugovetusta servitus tenet : Per eun-

dem Dominum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Lapidaverunt Ste-

pharium ;et ipse invocabat

Dominum, dicens, Ne statuas

illis hoc peccatum.

Lectio.

STephanusunus ex illis sep-

tem qui ab Apostolis fuerunt

propter fidem et sapientiam in

Diaconos electi, plenus gratia et

fortitudine faciebat prodigia et

signa magna in populo. Surrex-

erunt autem quidam de syna-

goga quae appellatur Liberti-

norum, et Cyrenensium, et Alex-

andrinorum, et eorum qui erant

a Cilicia et Asia, disputantescum eo : ct non poterant resis-

tere sapientiae et Spiritui qui

loquebatur. Tune summiseruntviros qui dicerent se audivisse

eum dicentem verba blasphemiaein Moysen et in Deum. Com-moverunt itaque plebem et

Seniores et Scribas;

et con-

currentes rapuerunt eum, et ad-

duxerunt in concilium, et statu-

erunt falsos testes qui dicerent :

Homo iste non cessat loquiverba adversus locum sanctumet Legem : audivimus enim eumdicentem, quoniam Jesus Naza-renus hie destruet locum istum,et mutabit traditiones quastradidit nobis Moyses. Et in-

tuentes eum qui sedebant in

concilio, viderunt faciem ejus

tamquam faciem Angeli. Dixit

autem Princeps sacerdotum : Si

haec ita se habent ? Turn Ste-

phanus, longe repetita narratione,inveteratam pervicaciam et Pro-

phetarumpersequutionemjudseisexprobravit. Audientes autemhaec dissecabantur cordibus suis,

et stridebant dentibus in eum.

Cum autem esset plenus Spiritu

sancto, intendens in caelum vidit

gloriam Dei, et Jesum stantem

a dextris Dei : et ait;

Eccevideo caelos apertos, et Filium

hominis stantem a dextris

Dei. Exclamantes autem voce

magna, continuerunt aures suas,

et impetum fecerunt unanimiter

in eum. Et ejicientes eum extra

civitatem, lapidabant : et testes

deposuerunt vestimenta sua

secus pedes adolescentis quivocabatur Saulus. Et lapidabant Stephanum invocantem et

dicentem : Domine Jesu suscipe

spiritum meum. Positis au

tem genibus, clamavit voce

magna dicens : Domine, ne

statuas illis hoc peccatum. Etcum hoc dixisset, obdormivit

in Domino. Saulus autem erat

consentiens neci ejus. Facta est

autem in ilia die persequutio

magna in Ecclesia quae erat

Jerosolymis ;et omnes dispersi

sunt per regiones Judaese et

Samariae, praeter Apostolos.Curaverunt autem Stephanumviri timorati, et fecerunt plane-turn magnum super eum.

AD TERTIAM.

Antiph. Lapides torrentis illi

dulces fuerunt : ipsum sequunturomnes animae justae.

Page 278: Colbertine Breviary

230 S. fCANNES EVANGELISTA. [DEC. 27

^. Gloria et honore coronasti

eum Domine:

ty. Et constituisti eum super

opera manuum tuarum.

AD SEXTAM.

Antiph. Adhaesit anima meapost te

; quia caro mea lapidataest pro te, Deus meus.

y. Posuisti Domine super

caput ejus coronam,

ty. De lapide pretioso.

AD NONAM.

Antiph. Ecce video caelos aper-

tos, et Filium hominis stantem adextris Dei.

Y. Magna est gloria ejus in

salutari tuo.

ty. Gloriam et magnum de-

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Stepha-nus vidit caelos apertos ; vidit, et

introivit : beatus homo cui caeli

patebant.

Hymnus. Deus tuorum mili-

tum. lit in Communi unius Martyris. v. <$22>.

Jf. Justus ut palma florebit.

ty. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.Ad MagnificatA ntiph. Sepeli-

erunt Stephanum viri timorati,et fecerunt planctum magnumsuper eum.

Deinde fit comment. S. loan-nis.

Antiph. Valde honorandusest beatus Joannes, qui suprapectus Domini in coena recubuit.

y. In omnem terram exivitsonus eorum :

ty. Et in fines orbis terras

verba eorum.

Oratio.

T^ Cclesiam tuam, Domine, be-*-*

nignus illustra;

ut beati

Joannis Apostoli tui et Evange-listae illuminata doctrinis, addona perveniat sempiterna : PerDominum nostrum etc.

DIE xxvii.

In Festo

S. JOANNIS APOSTOLI ETEVANGELISTS.

Duplex majus.

Omnia ut in Communi perannum, prceter ea quce sequuntur.

AD MATUTINUM.Invitatorium et Hymnus ut in

Communi Apostolorum. ij. <(5i8^>.

Antiph. Diligamus nos in-

vicem : quia charitas ex Deoest; et omnis qui diligit, exDeo natus est, et cognoscitDeum.y. Annuntiaverunt opera Dei:

ty. Et facta ejus intellexerunt.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 1 1 7. <i 5>.

AD LAUDES.

Ad Psalmos AntipJi. Si dili-

gamus invicem, Deus in nobis

manet, et charitas ejus in nobis

perfecta est.

Hymnus. Sterna, de Communi Apostolorum. ij. ^519^.

y. Annuntiaverunt operaDei:

ty. Et facta ejus intellexerunt.

Ad Benedictus Antiph. Iste

est Joannes, qui supra pectusDomini in coena recubuit : beatus Apostolus, cui revelata sunt

secreta caelestia.

Page 279: Colbertine Breviary

DEC. 27] S. IOANNES EVANGELISTA. 231

Oratio.

"C* Cclesiam tuam, Domine, be-*--'

nignus illustra;

ut beati

Joannis Apostoli tui et Evange-listae illuminata doctrinis, addona perveniat sempiterna : PerDominum nostrum etc.

Deinde fit commemoratio de

Nativitate.

Antiph. Gloria in excelsis.

37- <228>.y. Notum. ibidem.

Oratio. Concede, ibidem.

Postea fit commem. S. Ste-

phani.

Antiph. Intuentes. 37. <228>.Y. Justus. 36.Oratio. Da nobis. 37.

AD PRIMAM.

Antiph. Erat recumbens unusex discipulis Jesu in sinu ejus.

Lectio.

T Cannes Apostolus, quern JesusJ amavit plurimum, filius Zebe-

daei, frater Jacobi Apostoli quernHerodes post passionem Domini

decollavit, novissimus omniumscripsit Evangelium, rogatus abAsiae Episcopis, adversus Cerin-

thum aliosque hsereticos et max-ime tune Ebionitarum dogmaconsurgens, qui asserunt Christum ante Mariam non fuisse :

unde et compulsus est divinam

ejus nativitatem edicere. Quartodecimo autem anno, secundam

post Neronem persecutionemmovente Domitiano, in Patmosinsulam relegatus, scripsit Apo-calypsim, quam interpretatur

Justinus martyr, et Irenaeus.

Interfecto Domitiano, et actis

ejus ob nimiam crudelitatem aSenatu rescissis, sub Nerva prin-

cipe rediit Ephesum ; ibique us

que ad Trajanum principem per-severans, totas Asiae fundavit

rexitque Ecclesias. Et confec-

tus senio, sexagesimo octavo

post passionem Domini anno

mortuus, juxta eandem urbem

sepultus est.

De ipso narratur, quod cumEphesi moraretur usque ad ulti-

mam senectutem, et vix inter

discipulorum manus ad Eccle-

siam deferretur, nee posset in

plura verba vocem contexere;

nihil aliud per singulas solebat

proferre collectas, nisi hoc : Fi-

lioli, diligite alterutrum. Tandem discipuli et fratres qui ad-

erant, taedio affecti qu6d eadem

semper audirent, dixerunt : Ma-

gister, quare hoc semper loque-ris ? Qui respondit dignam Joanne sententiam : Quia praecep-tum Domini est

;et si solum fiat,

sufficit.

AD TERTIAM.

Antiph. Hie est Discipulusille qui testimonium perhibetde his

;et scimus quia verum

est_testimonium ejus.

y. In omnem terram exivit

sonus eorum.

ty. Et in fines orbis terrae ver

ba eorum.

AD SEXTAM.

Antiph. Dicit Jesus matri

suae;

Mulier ecce filius tuus :

deinde dicit Discipulo ;Ecce

mater tua : et ex ilia hora acce-

pit earn Discipulus in sua.

y. Constitues eos principes

super omnem terram.

ty. Memores erunt nominis tui

Domine.

Page 280: Colbertine Breviary

232 SS. 1NNOCENTES, [DEC. 28

AD NONAM.

Antiph. Joannes testimonium

perhibuit verbo Dei, et testi

monium Jesu Christi quaecum-que vidit.

y. Nimis honorati sunt amicitui Deus.

R/. Nimis confortatus est prin-

cipatus eorum.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. EgoJoannes frater vester, et parti-

ceps in tribulatione et regno et

patientia in Christo Jesu.

Hymnus. Exultet. de Com-muni Apostolorum. j. <(5i8)>.

y. Annuntiaverunt opera Dei.

R/. Et facta ejus intellexerunt.

Ad Magnificat A ntiph. Exiitsermo inter fratres quod Disci-

pulus ille non moritur: et nondixit Jesus, Non moritur

; sed,Sic eum volo manere doneeveniam.

Fit commemoratio de SS.Innocentibus.

Antiph. Innocentes proChristo infantes occisi sunt

;

ab iniquo rege lactentes inter-

fecti sunt: ipsum sequunturAgnum sine macula

;et dicunt

semper, Gloria tibi Domine.y. Laetamini in Domino et

exultate justi.

R/. Et gloriamini omnes recti

corde.

Oratio. Deus cujus. ut infraad Laudes.

DIE XXVIIL

In Festo

SS. INNOCENTIUM.

Duplex minus.

Omnia ut in Communi perannum, prceter ea quce sequunlur.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Regem Mar-

tyrum Dominum, venite, adore-mus.

Hymnus. Prud.

SAlveteflores Martyrum,

Quos lucis ipso in limine

Christi insecutor sustulit,

Ceu turbo nascentes rosas.

Vos prima Christi victima,Grex immolatorum tener,

Aram sub ipsam simplicesPalma et coronis luditis.

Quid proficit tantum nefas ?

Quid crimen Herodem juvat?Unus tot inter funera

Impune Christus tollitur.

Inter cosevi sanguinisFluenta, solus integer,

Ferrum, quod orbabat nurus,Partus fefellit virginis.

Sic stulta Pharaonis mali

Edicta quondam fugeratChristi figuram prseferensMoses receptor civium.

Gloria tibi Domine,Qui natus es de Virgine,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.Antiph. Ex ore infantium et

lactentium Deus perfecisti lau-

dem propter inimicos tuos.

y. Exultent justi in conspectuDei.

R/. Et delectentur in Isetitia.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Non dicitur Te Deum lauda-

mus. nisifestum SS. Innocentiuminciderit in Dominicam.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiphona. Hi

empti sunt ex hominibus

primitiae Deo et Agno.

Page 281: Colbertine Breviary

DEC. 28] SS. INNOCENTES. 233

Hymnus. Prud. Antiph. Iste est Joannes. 39.

A Udit tyrannus anxius** Adesse regum principem,Qui nomen Israel regat,

Teneatque David regiam.Exclamat amens nuntio :

Successor instat, pellimur ;

Satellesi,ferrum rape,

Perfunde cunas sanguine.

Transfigit ergo carnifex

Mucrone districto furens

Effusa nuper corpora,

Animasque rimatur novas'.

Gloria tibi Domine,Qui natus es de Virgine,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.y. Exultabunt sancti in gloria.R?. Laetabuntur in cubilibus

suis.

AdBenedictus Antiph. Ambu-labunt mecum in albis, quia dignisunt

;et erunt nomina eorum in

libro vitae.

Oratio.

DEus, cujus hodierna die

praeconium Innocentes Mar-

tyres non loquendo sed moriendoconfessi sunt, omnia in nobis

vitiorum mala mortifica : ut

fidem tuam, quam lingua nostra

loquitur, etiam moribus vita

fateatur : Per Dominum nostrumetc.

Deinde fit commemoratio de

Nativitate.

Antiph. Gloria in excelsis.

37 <228>.y. Notum. ibidem.

Oratio. Concede, ibidem.

Postea de S. Stephana.

Antiph. Intuentes. 37. <228>.y. Justus, ibidem.

Oratio. Da nobis. ibidem.

Prceterea de S. loanne.

y. Annuntiaverunt. ibidem.

Oratio. Ecclesiam. ibidem.

AD PRIMAM.

Antiph. Herodes iratus occi-

dit multos pueros in Bethleem

Judas, civitate David.

AD TERTIAM.

Antiph. A bimatu et infra

occidit multos pueros Herodes

propter Dominum.y. Laetamini in Domino et

exultate justi :

R?. Et gloriamini omnes recti

corde.

AD SEXTAM.

Antiph. Vox in Rama audita

est, ploratus et ululatus;Rachel

plorans filios suos.

y . Exulteat justi in conspectuDei:

R7. Et delectentur in laetitia.

AD NONAM.

Antiph. Sub altari Dei cla

mant, Vindica sanguinem nostrum Deus noster.

^. Justi autem in perpetuumvivent

R7. Et apud Dominum est

merces eorum.

AD VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Canta-bant quasi canticum novum ante

sedem Dei et Agni ;etresonabat

terra in voces eorum.

Hymnus. Salvete. ut supra adMatutinum.

y. Exultabunt sancti in gloria:R?. Laetabuntur in cubilibus

suis.

Page 282: Colbertine Breviary

234 THOMAS CANTUARIENSIS. [DEC. 29

Ad Magnificat Antiph. Oquam beata aetas, quae necdumDeum potest loqui, et jam proChristo meretur occidi ! 6 quamfeliciter nati, quibus in primonascendi limine aeterna vita ob-viam venit.

Fit commemoratio de S. ThomaCantuariensi.

Antiph. Iste sanctus pro legeDei sui certavit usque ad mortem,et a verbis impiorum non timuit :

fundatus enim erat supra firmam

petram.y. Gloria et honore coronasti

eum Domine.

ty. Et constituisti eum superopera manuum tuarum.

Oratio. Deus pro cujus gloriaf.ut infra.

DIE xxix.

Tn Festo

S. THOM^: CANTUARIENSIS.

Episcopi et Martyris.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi unius

Martyris. v. <(522>. praterOrationem.

Oratio.

"T^Eus, pro cujus Ecclesia*'

gloriosus Pontifex Thomasgladiis impiorum occubuit, prae-

sta, quaesumus, ut omnes qui

ejus implorant auxilium, peti-tionis suae salutarem consequan-tur effectum : Per Dominumnostrum etc.

Ad Laudes fit commemoratiode Nativitate.

Antiph. Gloria in excelsis.

37- <228>.y. Notum. ibidem.

Oratio. Concede, ibidem.

Deinde de sancto Stephano.Antiph. Intuentes. 37. <(228)>.

y. Justus, ibidem.

Oratio. Da nobis. ibidem.Postea de sancto loanne.

Antiph. Iste est Joannes.39- <230>.

y. Annuntiaverunt. ibidem.

Oratio. Ecclesiam. ibidem.

Denique de SS. Innocentibus.

Antiph. Ambulabunt 42.

<233>-y. Exultabunt. ibidem.

Oratio. Deus cujus. ibidem.

AD PRIMAM.Lectio.

HPHomas Londini in Anglia*

natus, primum Henrici se-

cundi Angliae regis Cancellariusfuit

;deinde in Archiepiscopum

Cantuariensem, Theobaldo vita

functo, electus est. Qua in dig-nitate constitutus, repudiateCancellarii munere, vitam quamaliquandiu ad saeculi geniumegerat, ad severiorem discipli-nam ccepit exigere. Magnatumin se vehemens odium concitavit,

quod opes Ecclesiae, quas contrafas et leges invaserant, restituere

coegisset. Intercessit postealegibus a Rege latis contraEcclesiae jura : et alienatum ideoa se Regis animum expertus, in

Galliam ad Alexandrum tertiumsummum Pontificem in Senoni-bus versantem profectus est. Ve-ritus autem ne timore aut favore

magis intrusus esset quam canon-ice electus, deposito in Pontificis

manu annulo, Episcopatu cedere

voluit Verum restitute annulo,

jussit Pontifex ut in suo graduconsisteret

; eumque Abbati

Pontiniacensi, excipiendum hos-

Page 283: Colbertine Breviary

DEC. 31] S. SILVESTER. 235

pitio, commendavit. Tune pro-

pinqui ejus omnis aetatis, amici,fautores omnes, ejecti ;

iis quibusper aetatem liceret juramentoastrictis, universes Thomam adi-

turos, si forte ipsorum calamita-

tibus flecteretur. At ille non

respexit carnem aut sanguinem ;

neque ullus in eo humanitatissensus labefactavit constantiamofficii pastoralis. Pontiniaco

post biennium discessit;ne quid

detriment! ordo Cisterciensis sua

causa pateretur : et apud Se-nones per aliquod tempus adsanctam Columbam commora-tus, Lutetiam ad Ludovicum

septimum se contulit, a quohonorifice fuit exceptus ; ibique

apud sanctum Victorem ali-

quandiu mansit Exactodemumin Gallia septennio, Alexandroet Ludovico id agentibus, cumHenrico Rege rediit in gratiam,et Cantuariam effusa populorumgratulatione reversus est. Turnvero ejus inimici multa ipsumcontra publicam quietem moliri

calumniantur. Quorum menda-ciis exasperatus Rex cum dixis-

set per unum sacerdotem stare

quo minus pace frueretur, aulici

quatuor Regi gratum se facturos

rati, Thomam in templo, dumvespertine officio operam daret,occidunt. Tarn atroci facinore

perculsus Henricus triduo abs-

tinuit ab omni pene cibo, et perquadraginta dies poenitentiamegit. Thomam postea multis

miraculis illustrem idem Ponti-fex Alexander tertius Sanctis

ascripsit.Si hoc Festum inciderit in

Dominicam, transfertur in diem

sequentem.

DIE xxx.

Cum Dominica prima post Ad-ventum incidit in Festum Nata-lis Domini, aut S. Stephani, aut

S. loannis, aut SS. Innocentium ;

illius Dominica officium fit hac

die trigesima Decembris, ad eummodum qui prcescribitur in Pro-

prio de Tempore. 149. \4i>.

DIE xxxi.

In Festo

S. SILVESTRI PAP^E.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum. xj. <^525>.Oratio. Da, quaesumus. ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

Silvester,Ecclesiae Romanse

Presbyter, magna cum laude

in eo munere se gessit ;fremen-

tibus licet Donatistis, a quibus

ipse, cum Marcellino Pontificeet

Marcello atque Melchiade com-

presbyteris, traditionis divinorum

codicum et thurificationis summainjuria est postulatus. Eavirtute et integritate praecelluitut post Melchiadem ad supre-mum Ecclesias fastigium evectus

fuerit. Hujus temporibus Concilium Arelate coactum est e

diversis Galliae, Italiae, Africae,

Hispaniae, Britanniasque pro-vinciis

;in quo de observando

Paschate actum est, statutumqueut uno eodemque die per orbemuniversum perageretur, et juxtaconsuetudinem literas ad omnesSilvester ipse dirigeret. De non

repetendo haereticorum baptismolex deinde sancita contra Dona-

tistas, et Caeciliani Carthaginen-

Page 284: Colbertine Breviary

CIRCUMCISIO DOiMlNJ. [IAN. i

sis Episcopi causa dijudicata.Verum cum huic Concilio

Silvester adesse non potuisset,ad eum his verbis scripserePatres : Utinam, frater dilec-

tissime, ad hoc tantum specta-culum interesse tanti fecisses

;

profecto credimus quia in eos

severior fuisset sententia prolata ;

et te pariter nobiscum judicante,ccetus noster majore laetitia exul-

tasset : sed recedere a partibusillis minime potuisti, in quibuset Apostoli quotidie sedent, et

cruor ipsorum sine intermissione

Dei gloriam testatur. Placuit

autem Patribus, de rebus in eo

gestis et editis canonibus ad

ipsum scribere, ut per eumpotissimum,qui majoresdioecesestenebat, omnibus insinuarentur.

Sub ejus pontificatu, Maximino

Licinioque devictis, atque orbi

per Constantinum data pace,instauratae sunt basilicae, sacri

praescripti ritus, et indicta variis

in locis Concilia. Diuturna pace

frui non licuit : nefarium enimArrii dogma, qui Verbi divini-

tatem ausus est impugnare,Ecclesiam nova tempestate agi-tavit. Accesserunt variae dePaschate dissensiones, quae in

Oriente recruduerant. His com-

primendis habitum est Nicaeae in

Bithynia Concilium trecentorumet octodecim episcoporum : cui

Synodo Sylvester interesse non

potuit ;sed qui ab eo missi sunt,

ejus vice praefuerunt. Ab his

proscripta Arrii impietas ;edi-

tum fidei Symbolum ;et lata lex

de Paschate in posterum Dominica post decimam quartamLunam Martii ab omnibus cele-

brando. His feliciter peractis,Silvester Ecclesiam adhuc perdecennium gubernavit ;

et virtu-

tum annorumque plenus, diemextremum obiit anno Dominitrecentesimo trigesimo quinto.

Si hoc Festwn incident in Do-

minicani) anticipator die pr&-cedenti.

DIE I. JANUARII.In Festo

CIRCUMCISIONIS DOMINI ETNATIVITATIS EJUS.

OCTAVA

Solemne minus.

Omnia ut in Communi perannum, prater ea qu<z sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Ubi

venit plenitudo temporis, misit

Deus Filium suum, factum ex

muliere, factum sub lege ;ut eos

qui sub lege erant redimeret, ut

adoptionem filiorum recipere-mus.

Hymnus. A Solis. ut supra in

primis Vesperis Nativitatis. 24.

Verbum caro factum est.

R?. Et habitavit in nobis.

Ad Magnificat A ntiph. Prop-ter nimiam charitatem suam quadilexit nos Deus, Filium suummisit in similitudinem carnis

peccati.

Oratio.

DEus qui salutis aeternae,

beatae Mariae virginitate

Page 285: Colbertine Breviary

IAN. i] CIKCUMCISIO DOMINI. 237

foecunda, humano generi praemia

praestitisti ; tribue, quaesumus,ut ipsam pro nobis intercedere

sentiamus, per quam meruimusauctorem vitae suscipere Domi-num nostrum Jesum Christumfilium tuum, qui tecum vivit et

regnat etc.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Christus natus

est nobis : venite, adoremus.

Hymnus. Christe redemptoromnium, ut in Matutino Nativi-

tatis. 25. <2I9>.

Antiph. Hostiam et obla-

tionem noluisti; corpus autem

aptasti mihi : holocautomata

pro peccato tibi non placuerunt ;

tune dixi, Ecce venio.

y. Verbum caro factum est,

R/. Et habitavit in nobis.

Lecttones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Voca-bitur nomen ejus Jesus : ipseenim salvum faciet populumsuum a peccatis eorum.

Hymnus. A Solis. ut in

primis Vesperh Nativitatis. 24.

<2I7>-y. Notum fecit Dominus,1^7. Salutare suum.Ad Benedictus Antiph. Mira-

bile mysterium declaratur

hodie : Deus homo factus est;

id quod fuit permansit, et quodnon erat assumpsit, non com-mixtionem passus neque divi-

sionem.

Nulla fit commemoratio

AD PRIMAM.

Antiph. O admirabile com-mercium ! Creator generis hu-mani animatum corpus sumensde virgine nasci dignatus est

;et

procedens homo sine semine,

largitus est nobis suam Deita-

tem.

AD TERTIAM.

Antiph. Quando natus es deMaria virgine, tune impletaesunt Scripturae ;

sicut pluvia in

vellus descendisti, ut'

salvumfaceres genus humanum : te

laudamus Deus noster.

~fy. Verbum caro factum est,

ty. Et habitavit in nobis.

AD SEXTAM.

Antiph. Rubum, quern viderat

Moyses incombustum, conserva-tam agnovimus tuam laudabilem

virginitatem : Dei genitrix in

tercede pro nobis.

y. Ipse invocabit me,1^7.

Pater meus es tu.

AD NONAM.

Antiph. Germinavit radix

Jesse ;orta est Stella Jacob ;

virgo peperit Salvatorem : te

laudamus Deus noster.

y. Viderunt omnes fines

terrae,

ty. Salutare Dei nostri.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. EcceMaria genuit nobis Salvatorem,quern Joannes videns exclam-

avit, dicens;Ecce Agnus Dei,

ecce qui tollit peccata mundi,alleluia.

Hymnus. A Solis. ut supra in

Page 286: Colbertine Breviary

238 OCTAVA S. STEPHANI: S. GENOVEFA. [IAN. 3

primis Vesperis Nativitatis. 24.

. Notum fecit Dominus,ty. Salutare suum.Ad Magnificat Antipli. Voca-

tum est nomen ejus Jesus, quodvocatum est ab Angelo, prius-

quam in utero conciperetur.Fit cominemoratio de die

Octava sancti Stephani.

Antiph. Elegerunt Stepha-num, virum plenum fide et

Spiritu sancto;et statuerunt eum

ante conspectum Apostolorum :

et orantes Apostoli imposueruntei manus, alleluia.

y. Gloria et honore coronasti

eum Domine :

ty. Et constituisti eum super

opera manuum tuarum.

Oratio. Omnipotens sempi-terne Deus. ut infra ad Laudes.

DIE ii.

In die Octava

SANCTI STEPHANI

Protomartyris.

Semiduplex.

Omnia ut in die, prater Orat.

Oratio.

OMnipotenssempiterne Deus,

qui primitias Martyrum in

beati Levitae Stephani sanguinededicasti, tribue, quaesumus, ut

pro nobis intercessor existat, qui

pro suis etiam persecutoribusexoravit Dominum nostrum

Jesum Christum filium tuum, quitecum vivit et regnat etc.

AdLaudesfit commemoratio de

S. loanne.

Antiph. Iste est Joannes. 39.

Oratio. Ecclesiam. ibidem.Postea de SS. Innocentibus.

Antiph. Ambulabunt. 42.

. Annuntiaverunt. ibidem.

y. Exultabunt. ibidem.Oratio. Deus cujus. ibidem.

DIE in.

In Festo

S. GENOVEFA VIRGINIS.

Duplex majus.Omnia de Communi Virginum.

xviJ- <532>/m>/r Orationem.

Oratio.

"DEatse Genovefae natalitia-L' veneranda Ecclesia tua,Domine, devota suscipiat, ettantse fidei proficiat exemplo :

Per Dominum nostrum etc.

Ad primas Vesperas non fitcommemoratio de die OctavaS. Stephani, nee de die OctavaS. loannis.

Ad Laudes fit commemoratiodiei Octaves S. loannis.

Antiph. Iste est Joannes. 39<230>.

y. Annuntiaverunt. ibidem.Oratio. Ecclesiam. ibidem.

Postea de sanctis Innocentibus.

Antiph. Ambulabunt. 42.<233>-

y. Exaltabunt. ibidem.

Oratio. Deus cujus. ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

rEnovefa Nemptoduri in agror

Parisiensi, Severe et Ge-runtia parentibus nata, inauditaevirtutis splendore a teneris annisclaruit. Germanus Autissiodo-rensis in Britanniam transmis-surus cum Lupo Trecensi, ut

Page 287: Colbertine Breviary

IAN. 3] X GENOVEFA. 239

Pelagianae haeresis reliquias

profligaret, conjectis in earn ocu-

lis, Deo caram et vitae sanc-

titate illustrem fore praedixit.Ab ea cum postulasset num vir

ginitatem Deo vellet consecrare,

Genovefa vultu ad modestiam

composite statim respondit, id

unum se vehementer optare.Germanus itaque Ecclesiam fre-

quenti populo ingressus, puellaemanus imposuit, et inter crebros

psalmorum concentus prolixas-

que orationes Virginem conse-

cravit. Postridie sciscitatus anvoti jam emissi memor esset

;

memorem, vero se, et in eo pro-

posito permansuram, Deo oper-ante, asseveravit. Nummumaereum signo crucis insignitum,nee sine Dei nutu, humi con-

spicatus, collegit, virgini dedit,

praecepitque ut collo appensumgestaret, nee ullis deinceps moni-

libus, quae sponsae Christi non

conveniunt, ornari se pateretur.Miraculorumdono et multitudine

excelluit, maxime circa energu-menos, quos oleo consecrate in-

ungens, a daemonum tyrranideliberabat. Plurima prophetico

spiritu edixit, atque in primisaccedente AttilaHunnorum rege,cives Parisienses adhortata est

ne relictis sedibus fortunas suas

alio transferrent, urbem pollicitasubversis aliis munitioribus per-stituram. Rei veritatem probaviteventus

; idque Genovefae patro-cinio datum. Grassante deinde

fame, et in maxima annonae cari-

tate, urbem magna irumenti

copia et pauperes innumeros ero-

gatis panibus sustentavit. Nequetamen tot editis miraculis effu-

gere potuit quin malevo-

lorum odio et contumeliis pre-meretur. Germanus in Britan-

niam iterum profecturus, earn

adiit, et variis impetitam calum-

niis, divino eloquio consolatusest

; habitaque gravi ad populumoratione, quanti ea esset apudDeum meriti exposuit, et locumin quo preces ilia fundebat, lac-

rymis ejus madefactum ostendit.

Ab anno aetatis decimo quintoad usque quinquagesimum, dom-inica tantum die et quinta feria

jejunium solvit, sumpto panehordeaceo ac modico pulmento,quod ante quindecim dies coc-

tum, ut minus sapidum esset,

frigida temperabat. Post id

tempus suadentibus Episcopis,

quibus non obtemperare nefas

putabat, pisciculis et lacte usaest. Neque vero intra Galliae

limites tanta virtus contineri

potuit. Simeon ille Stylites,audita tot miraculorum fama,

ejus se precibus voluit commen-datum. Admirandis deniquevirtutibus, ut scribit Beda, late

claruit, et in Christi servitute ad

octoginta annos consenuit. Dequa haec etiam Gregorius Turo-nensis : Sancta Genovefa, quaein corpore posita tanta virtute

praevaluit ut mortuum suscita-

verit, Lutetiae in Basilica sanctorum Apostolorum Petri et

Pauli sepulta est : ad cujus tumu-lum saepius petitiones datae

suffragium obtinent : sed et

frigoriticorum febres ejus virtute

saepissime restinguuntur.Ad secundas Vesperas fit com

ment, de Octavo, SS. Innocentium,

Antiph. Innocentes. 41.

"Jf. Laetamini. ibidem.

Oratio. Deus cujus. 42.

Page 288: Colbertine Breviary

240 OCTA VA SS. INNOCENTIUM: VIGILIA EPIPHANI^L. [!AN. 5

DIE iv.

In Octavo.

SS. INNOCENTIUM.

Semiduplex.

Omnia ut in die SS. Innocen-

tium. 41. <232>.Ad Laudes fit commemoratio

de Octava S. Genovefce.

Antiph. In resurrectione nequenubent, neque nubentur; sed

erunt aequales Angelis Dei.

y. Adducentur Regi virgines

post earn.

R?. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio.

BEataeGenovefae natalitia

veneranda Ecclesia tua, Do-

mine, devota suscipiat, et tantae

fidei proficiat exemplo : Per Do-minum nostrum etc.

Deinde fit commemoratio de

sancto Rigoberto Episcopo.

Antiph. Euge. de CommuniPontif. xij. <528>.

ifr. Posui. ibidem.

Oratio. Da qusesumus. xj.

AD PRIMAM.

Lectio.

RIgobertusconspirantibusom

nium votis ArchiepiscopusRemensis Reolo suffectus, clericis

amplissimos reditus assignavit,

ut eos ad canonum ritum divino

cultui manciparet. Et quofacilius id assequeretur, a Dago-berto secundo Francorum regeobtinuit non mediocrem Ecclesiae

immunitatem. Sed bello inter

Raganfredum Majorem domus

Chilperici secundi et CarolumMartellum exorto,cum Remorum

portas Martello occlusisset,

hujus in se convertit odi

um; dixitque furore abreptus

Martellus, si victor rediret, Epis-copum non impune laturum.Devicto subinde Raganfredo,dictis stetit

;et Rigobertum nulla

judiciorum forma, nullo Epis-

coporum conventu damnatum,de sede dejecit ;

ac Milonem

quendam sola tonsura cleri-

cum intrusit. Quare Ecclesia

Remensis pastore destituta,Bonifacio Moguntino ApostolicseSedis Legato commissa est.

Rigobertus vero secessit in Vas-coniam

; unde, Milone restitu-

tionem sedis pollicente, Remosregressus, cum exigeret Milo in

jus proprium concedi sibi praedia

quae Rigobertus Ecclesiae dona-

verat, iniquae petitioni sanctus

Pontifex baud assensus, altare

tantum sanctae Marias, in quosacrum faceret, ab eo postulavit.

Quo demum obtento, reliquumvitae cursum apud Gerniacamcortem sanctissime absolvit circa

medium octavi saeculi. Sacrarum

ejus reliquiarum pars in cimeliis

Ecclesiae Parisiensis asservata,

magna veneratione colitur.

DIE v.

IN VIGILIA EPIPHANLE.

Simplex.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Christus natusest nobis : venite, adoremus.

Hymnus. Christe Redemptor.ut in Matutino Nativitatis. 25.

<2I9>.

Antiph. Specie tua et pulcri-tudine tua, intende, prospereprecede, et regna.

Page 289: Colbertine Breviary

IAN. 5] VIGILIA EPIPHANIM. 241

y. Verbum caro factum est,

ty. Et habitavit in nobis.

Lectiones de Scriptura occur-

rente.

Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. Orietur

stella ex Jacob, et exurget homode Israel, et dominabitur gentium.

Hymnus. A Solis. ut in primisVesperis Nativitatis. 24. <2I7>.y. Notum fecit Dominus,ty. Salutare suum.Ad Benedictus Antiph. Rever-

tere in terram Juda ;mortui

sunt enim qui quaerebant ani-

mam pueri.

Oratio.

COrda nostra, quaesumus, Do-

mine, ventures festivitatis

splendor illustret; quo mundi

hujus tenebris carere valeamus,et pervenire ad patriam claritatis

aeternae : Per Dominum nos

trum etc.

Deinde fit commemoratio de S.

Genovefa.

Antiph. In resurrectione etc.

ut supra. 49. <(24<D)>.

Postea de sancto Simeone

Stylita Confessore.

Antiph. Domine. ut in Com-muni Confessorum. xvj. <^53i)>.

y. Justum. ibidem.

Oratio. Adesto. xv. -\53O)>.

Non fiunt commemorationescommunes.

AD PRIMAM.

Antiph. O admirabile com-mercium ! Creator generis hu-mani animatum corpus sumens

COLBERT.

de virgine nasci dignatus est;et

procedens homo sine semine

largitus est nobis suam deitatem.

Lectio.

Olmeon apud Cilices natus,^ ovium pastor adhuc puer, ac

postea monachus, hebdomadamtotam jejunus saepe explebat.Dimissus e monasterio propternimiam vitae asperitatem, in

cisterna sicca delituit;ex qua

revocatus ad monasterium, ibique

aliquandiu commoratus, secessit

in cellulam, in qua tres annos

egit, orationibus ad Deum unice

intentus, eaque abstinentia, ut

quadraginta diebus sine cibo

transactis, pene exanimatus re-

pertus fuerit; quam jejunii quad-

ragenarii rationem per octo et

viginti annos servavit. Turn

septo quodam sibi in vertice

mentis extructo, ne ultra pro-

gredi posset, catenam ferream

ex una parte ad saxum affixam,ex altera ad dextrum pedemalligatam excogitavit ; quamtamen monente Meletio Epis-

copo Antiocheno deposuit.Cum vero multi ad eum ex re-

motissimis orbis partibus con-

fluerent, omnesque ilium tangereet benedictionem ab eo acciperecontenderent, secessit a turba, et

in columna stationem fixit. Ibi

dies noctibus continuans, expan-sis ad ccelum manibus Deumorabat, somni parcus et cibi :

nee cessabat inde aut fideles ad

pietatem adhortari, dissidentium

lites componere, et Ecclesiae

curare negotia, aut infideles,

Judaeos, et haereticos confutare.

Tandem, miraculorum gloria et

singulari vitae sanctitate illustris

R

Page 290: Colbertine Breviary

242 EPIPHANIA DOMINI. [IAN. 6

coelo receptus est, Leone imper-

ante, anno quadringentesimosexagesimo. Tantam fuisse apudRomanes ejus sanctitatis famamex Theodoreto refert septima

Synodus ut illius imagines in

officinarum vestibulis, in sui tute-

lam et praesidium, collocarent.

AD TERTIAM.

Antiph. Quando natus es

ineffabiliter ex virgine, tune

impletae sunt Scripturae ;sicut

pluvia in vellus descendisti, ut

salvum faceres genus humanum :

te laudamus Deus noster.

y. Verbum caro factum est,

R?. Et habitavit in nobis.

AD SEXTAM.

Antiph. Rubum quern viderat

Moyses incombustum, conserva-

tam agnovimus tuam laudabilem

virginitatem : Dei genitrix in

tercede pro nobis.

y. Ipse invocabit me,R?. Pater meus es tu.

AD NONAM.

Antiph. Ecce Maria genuitnobis Salvatorem, quern Joannesvidens exclamavit dicens

;Ecce

Agnus Dei, ecce qui tollit pec-cata mundi, alleluia.

y. Viderunt omnes fines

terras,

R7. Salutare Dei nostri.

DIE vi. JANUARII.

IN EPIPHANIA DOMINI.

Solemne majus.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Ambula-bunt gentes in lumine tuo, et

Reges in splendore ortus tui.

Psalmiadomnes Horas dicendi

sunt de die occurrente, ut in Psal-

terio.

Hymnus. Sedulii.

Ostis Herodes impie,Christum venire quid

times ?

Non eripit mortalia,

Qui regna dat caelestia.

Ibant Magi, quam viderant,Stellam sequentes praeviam ;

Lumen requirunt lumine,Deum fatentur munere.

Lavacra puri gurgitisCrelestis Agnus attigit :

Peccata quae non detulit,Nos abluendo sustulit.

Novum genus potentiae,

Aquae rubescunt hydriae ;

Vinumque jussa fundere,Mutavit unda originem.

Gloria tibi Domine,Qui apparuisti hodie,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.

y. Reges Tharsis et insulae

munera efferent :

R7. Reges Arabum et Sabadona adducent.

Ad Magnificat A ntiph. Magiab Oriente venerunt Jerosoly-

mam, dicentes : Ubi est qui natus est Rex Judaeorum.

Oratio. Deus qui hodiernadie. ut infra ad Laudes.

Page 291: Colbertine Breviary

IAN. 6] EPIPHANIA DOMINI. 243

AD MATUTINUM.Invitatorium. Christus ap-

paruit nobis : venite, adoremus.

Hymnus. Hostis Herodes. ut

in primis Vesperis.

Antiph. Afferte Domino pa-triae gentium, afferte Domino

gloriam et honorem, afferte Domino gloriam nomini ejus.

y. Omnes de Saba venient,R?. Aurum et thus deferentes.

Lectio j.

De Isaia Propheta.

Cap. 55. 60. 61. et 62.

/^VMnes sitientes venite ... prae-^>'ceptorem gentibus. <lv, 1-4}Surge, illuminare Jerusalem...

Domino annuntiantes. <^lx, i-6.)>

Gaudens gaudebo . . . ut lamp-as accendatur. <^xi, lo-lxii, !.)>

Lectio ij.

Sermo sancti Leonis Papae.Serm. 2. de Epiph.

Audete in Domino, dilectis-

simi, iterum dico gaudete :

quoniam brevi intervallo tem-

poris post solemnitatem nativi-

tatis Christi, festivitas declara-

tionis ejus illuxit : et quern in

illo die Virgo peperit, in hocmundus agnovit. Verbum enimcaro factum, sic susceptionisnostrae temperavit exordia, ut

natus Jesus et credentibus mani-

festus, et persequentibus esset

occultus. Jam tune ergo caeli

enarraverunt gloriam Dei, et in

omnem terram sonus veritatis

exivit; quando et pastoribusexercitus Angelorum Salvatoris

editi annuntiator apparuit, et

Magos ad eum adorandum

praevia stella perduxit : ut a

solis ortu usque ad occasum veri

Regis generatio coruscaret, cumrerum fidem et regna Orientis

per Magos discerent, et Ro-manum imperium non lateret.

Nam et saevitia Herodis volens

primordia suspecti sibi regis"

extinguere, huic dispensation!nesciens serviebat : ut dumatroci intentus facinori, ignotumsibi puerum indiscreta infantium

caede persequitur, annunciatumcaelitus Dominatoris ortum in-

signior ubique fama loqueretur :

quam promptiorem ad narran-

dum diligentioremque faciebat

et supernae significationis novi-

tas, et cruentissimi persecutoris

impietas. Tune autem etiam

^Egypto Salvator illatus est, ut

gens antiquis erroribus dedita,

jam ad vicinam salutem peroccultam gratiam vocaretur

;et

quae nondum ejecerat ab animo

superstitionem, jam hospitio

reciperet veritatem.

Agnoscamus ergo, dilectissimi,

in Magis adoratoribus Christi, vo-

cationis nostrae fideique pri-mitias

;et exultantibus animis

beatae spei initia celebremus.

Exinde enim in aeternam heredi-

tatem ccepimus introire : exinde

nobis Christum loquentia scrip-turarum arcana patuerunt ; et

veritas, quam Judaeorum obcoe-

catio non recepit, omnibusnationibus lumen suum invexit.

Honoretur itaque a nobis sacra-

tissimus dies, in quo salutis

nostrae auctor apparuit ;et quern

Magi infantem venerati sunt in

cunabulis, nos omnipotentemadoremus in caelis. Ac sicut illi

de thesauris suis mysticas Domino munerum species obtuler-

unt; ita et nos de cordibus

R 2

Page 292: Colbertine Breviary

244 ETIPHANIA DOMINI. [IAN. 6

nostris, quae Deo sunt dignapromamus.

Lectio iij.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum.

Cap. 2. <V. i-i2>.m natus esset Jesus ... re-

versi sunt in regionem suam.

AD LAUDES.Ad Psalinos AntipJi. Inven-

erunt Puerum cum Maria matre

ejus, et procidentes adoraverunteum.

Hymnus.

OSola magnarum urbium

Major Bethleem, cui contigitDucem salutis caelitus

Incorporatum gignere.

Quern stella, quae solis rotamVincit decore ac lumine,Venisse terris nuntiat

Cum carne terrestri Deum.Videre postquam ilium Magi,Eoa promunt munera

;

Stratique votis offerunt,

Thus, myrrham, et aurum

regium.Regem Deurnque annuntiant

Thesaurus et fragrans odorThuris Sabaei

;ac myrrheus

Pulvis sepulcrum praedocet.Gloria tibi Domine,Qui apparuisti hodie,Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.

y. Adorate DominumR?. In aula sancta ejus.Ad Benedictus Antiph. Vidi

mus stellam ejus in Oriente, et

venimus cum muneribus adorare

Dominum.

Oratio.

Eus, qui hodierna die Uni-

genitum tuum gentibusD

stella duce revelasti, concede

propitius ut qui jam te ex fide

cognovimus, usque ad contem-

plandam speciem tuae celsitudinis

perducamur : Per eundem Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

AntipJi. Ante Luciferum geni-tus et ante saecula Dominussalvator noster hodie mundoapparuit.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Matthaeum. Cap. 2.

m natus esset Jesus in

Bethleem Judae in diebusHerodis . regis, ecce Magi abOriente venerunt Jerosolymam,dicentes : Ubi est qui natus est

Rex Judaeorum ? Et reliqua.

Homilia sancti Gregorii Papae.

Horn. 10 in Evang.T N omnibus signis, quae, vel-- nascente Domino, vel moriente,monstrata sunt, considerandumnobis est quanta fuerit in quor-undam Judaeorum corde duritia,

qui hunc nee per prophetiae

dorium, nee per miracula agnov-erunt. Omnia quippe elementaauctorem suum venisse testata

sunt. Ut enim de eis quiddamusu humano loquar : Deum hunccaeli esse cognoverunt, quia

protinus stellam miserunt : Mare

cognovit, quia sub plantis ejusse calcabile praebuit : Terra

cognovit, quia eo morientecontremuit : Sol cognovit, quialucis suae radios abscondit : Saxaet parietes cognoverunt, quia

tempore mortis ejus scissa sunt :

Infernus agnovit, quia hos quos

Page 293: Colbertine Breviary

IAN. 6] EP1PHAN1A DOMINF. 245

tenebat mortuos, reddidit. Ettamen hunc, quern Dominumomnia insensibilia elementa

senserunt, adhuc infidelium

Judaeorum corda Deum esse

minime cognoscunt ;et duriora

saxis, scindi ad pcenitentiamnolunt. Qui etiam ad damna-tionis suae cumulum, eum quernnatum despiciunt, nasciturum

longe ante praescierunt ;et non

solum quia nasceretur noverant,sed etiam ubi nasceretur : ut

ipsa eorum scientia et illis fieret

ad testimonium damnationis,et nobis ad adjutorium credu-

litatis.

Nativitate Regis nostri cog-nita, Herodes ad callida argu-menta convertitur

;et ne terreno

regno privaretur, renunciare sibi

ubi puer inveniretur postu-lat : adorare eum se velle

simulat, ut hunc, si invenire

possit, extinguat. Sed quantaest humana malitia contra con-

silium divinitatis? Scriptum

quippe est: Non est sapientia,non est prudentia, non est con-

silium contra Dominum. Namea quae apparuit, Magos stella

perducit : natum Regem reperi-unt

;munera deferunt

;et ne

redire ad Herodem debeant, in

somnis admonentur. Sicque fit

ut Jesum, quern quaerit, Herodesinvenire non possit. Cujus

persona qui alii quam hypocritae

designantur, qui, dum ficte

quaerunt, invenire Dominumnunquam merentur?

Magi aurum, thus, et myrrhamdeferunt. Aurum quippe regi

congruit : thus vero in Dei sacri-

ficium ponitur : myrrha autemmortuorum corpora condiuntur.

Eum ergo Magi quern adorant,etiam mysticis muneribus prae-dicant ; auro, Regem ; thure,Deum

; myrrha, mortalem.

Itaque nato Domino offeramus

aurum, ut hunc ubique regnarefateamur : offeramus thus, ut

credamus quod is qui in temporeapparuit, Deus ante temporaextitit : offeramus myrrham, ut

eum quern credimus in sua divi-

nitate impassibilem, credamusetiam in nostra fuisse carne

mortalem.

AD TERTIAM.

Antiph. Venit lumen tuum,

Jerusalem, et gloria Domini

super te orta est;et ambulabunt

gentes in lumine tuo, alleluia.

y. Reges Tharsis et insulae

munera efferent :

R7. Reges Arabum et Sabadona adducent.

AD SEXTAM.

Antiph. Apertis thesauris suis

obtulerunt Magi Domino aurum,thus, et myrrham, alleluia.

y. Omnes de Saba venient,

R?. Aurum et thus deferentes.

AD NONAM.

Antiph. Stella ista sicut

flamma coruscat, et Regemregum Deum demonstrat : Magiearn viderunt, et magno Regimunera obtulerunt.

y. Adorabunt eum omnes

reges terrae :

R7. Omnes gentes servient ei.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos A ntiph. Gentium

populus, qui sedebat in tenebris,

vidit lucem magnam, alleluia.

Page 294: Colbertine Breviary

246 INFRA OCTAVAM EPIPHANIA. [IAN. 8

Hymnus. Hostis Herodes. ut

in fcrimis Vesperis.

"ft. Adorate Dominum,ty. In aula sancta ejus.

Ad Magnificat Antiph. Tri-

bus miraculis ornatum diemsanctum colimus : hodie Stella

Magos duxit ad prsesepium : hodie vinum ex aqua factum est

ad nuptias : hodie in Jordane a

Joanne Christus baptizari voluit,

ut salvaret nos, alleluia.

AD COMPLETORIUM.

Lectio.

Sermo sancti Maximi Episcopi.

In Epiph. Horn. I.

IN hac, dilectissimi, celebritate,

sicut relatu paternae tradi-

tionis instruimur, multiplici no-

bis est festivitate laetandum.

Ferunt enim hodie ChristumDominum nostrum vel Stella

duce, a gentibus adoratum;vel

invitatum ad nuptias, aquas in

vina vertisse;

vel suscepto a

Joanne baptismate, consecrasse

fluenta Jordanis, suumque simul

purificasse Baptistam. Sed quid

potissimum praesenti hoc factumsit die, noverit ipse qui fecit :

nos tamen credere, nee dubitare

debemus, quidquid illud est, fac

tum esse pro nobis. Nam quodeum fulgentioris stellae radiis in-

citati adoravere Chaldaei, Deumverum gentibus spes data est

adorandi. Quod aquae novoordine sunt in vina mutatae, novi

nobis poculi praelibatum est sacra-

mentum. Quod autem baptizatusest Agnus Dei, regenerantis

baptismisalutare nobis munus est

dedicatum. Oportet itaque nos,

fratres, ad honorem Salvatoris

nostri, cujus nativitatem debita

nuper cum exultatione transe-

gimus, omni cum devotione eti-

am hunc virtutum ejus celebrare

natalem. Per haec miraculaChristus Dominus redemptornoster oculis se voluit revelare

mortalium; quatenus invisibilis

ejus divinitas, quae latebat in

homine, in opere non lateret.

Reliqua ut in Communi perannum.

DIE VII.

DE OCTAVA EPIPHANI/E.

Semiduplex.Omnia ut in die Epiphanice,

prceter ea qua sequuntur.Lectiones de Scriptura occur-

rente.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Viri

tublimesf ad te transibunt, et sui

erunt;te adorabunt, teque depre-

cabuntur : Vere tu es Deus ab-

sconditus, Deus Israel Salvator.

Fit commemoratio de sancta

Genovefa.

Antiph. In resurrectione. ut

supra. 49. <(24q>.

y. Adducentur. ibidem.

Oratio. Beatae Genovefae.

ibidem.

AD VESPERAS.AdMagnificat Antiph. Stella

quam viderant Magi in Oriente,antecedebat eos, usque dumveniens staret supra ubi erat

Puer.

DIE VIII.

DE OCTAVA EPIPHANLE.

Semiduplex.Omnia ut in die Epiphanies,

prceter ea quce sequuntur.

Page 295: Colbertine Breviary

IAN. 10] INFRA OCTAVAM EPIPHANI&. 247

Lectiones omnes dicuntur de

Scriptura occurrente.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Qui-

bus non est narratum de eo,

viderunt;et qui non audierunt,

contemplati sunt, alleluia.

Fit commemoratio de sancta

Genovefa.

Antiph. In resurrectione etc.

ut supra. 49. <24O>.Posted de sancto Luciano mar-

tyre.

Antiph. Qui odit animamsuam in hoc mundo, in vitamaeternam custodit earn.

Y- Justus ut palma florebit :

1^7. Sicut cedrus Libani mul-

tiplicabitur.

Oratio.

~|\/T Ajestatem tuam, Domine,

***supplices deprecamur, ut

sicut agnitionem Unigeniti tui

per beati Martyris tui Luciani

praedicationem populorum cordi-

bus infudisti, ita et nos ipsius

opitulantibus mentis fidei stabili-

tate firmemur: Per eundemDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

T Ucianus presbyter in Gallias' eodem quo sanctus Quinti-

nus tempore appulit : eunte vero

ad Ambianos Quintino, Bello-

vacos petiit Lucianus;ubi popu-

los, gentilium superstitionibus

occaecatos, ad verae religionislumen adduxit, et sacra Deoaltaria erexit. Vehemens ideo

gentilium in se concitavit odium :

et saeviente in Christianos Dio-

cletiano, cum in ilia immani

strage Maximianum et Julianum,

quos baptismo abluerat, gladio

interemptos accepisset, libere

Christum et ubique praedicarenon destitit donee eodem quosancti martyres judicio damna-

tus, eandem in caelo lauream esset

adeptus. Post multos annos

corpus ejus inventum sanctus

Eligius eleganti tumulo com-

posuit.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Vi-

dentes stellam Magi gavisi sunt

gaudio magno valde, alleluia.

DIE ix.

DE OCTAVA EPIPHANI^;.

Semiduplex.

Omnia ut in die Epiphaniczpr&ter ea qucz sequuntur.

Lectiones de Scriptura occur

rente.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Luce

splendida fulgebis, civitas Dei,et omnes fines terrae nomenmagnum invocabunt in te.

Fit commemoratio de sancta

Genovefa.

Antiph. In resurrectione etc.

ut supra. 49. <(24<D>.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Luxde luce apparuisti Christe, cui

Magi munera offerunt, alleluia,

alleluia.

DIE x.

DE OCTAVA EPIPHANLE.

Semiduplex.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Veni-ent ad te qui detrahebant tibi,

Page 296: Colbertine Breviary

248 INFRA OCTAVAM EPIPHANI^E. [IAN. II

et adorabunt vestigia pedumtuorum.

Fit coimnemoratio de die

Octavo. S. Genovefce.

AntipJi. In resurrectione

neque nubent, neque nubentur;

sed_erunt aequales Angelis Dei.

y. Adducentur Regi virgines

post earn.

ty. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio.

super nos, Domine,spiritum agnitionis et dilec-

tionis tuae, quo ancillam tuamGenovefam implevisti ;

ut sedula

ejus imitatione tibi sincere obse-

quentes, fide tibi et opere place-amus : Per Christum Dominumnostrum.

Postea de S. Paulo Eremita.

Antiph. Domine. de Com-muni Confess, xvj. ^SSi)-.

y . Justum. ibidem.

Oratio. Adesto. xv. <53o)>.

AD PRIMAM.Lectio.

TDAulus, Eremitarum auctor et

magister, apud inferiorem

Thebai'dem natus, cum quinde-cim esset annorum, parentibusorbatus est. Declinandae causa

persecutionis Decii et Valeriani,et Deo liberius inserviendi, in

eremi speluncam se contulit :

ubi palma ei victum et vestitum

praebente, vixit ad centesimumet decimum tertium annum :

quo tempore ab Antonio nona-

genario, Dei admonitu invisitur.

Quibus, cum propriis se nomini-

bus, licet antea sibi invicem

ignoti, salutassent, gratiasqueDomino in commune retulissent,corvus qui ab annis sexaginta

Paulo dimidiatum panem quoti-die afferebat, integrum detulit.

Quare cum gratiarum actione adfontem capientes cibum, ubi

tantisper recreati sunt, noctemin divinis laudibus consump-serunt. Diluculo Paulus,demortequae sibi instaret admonensAntonium, hortatur ut palliumquod ab Athanasio acceperat, adinvoluendum suum corpus affer-

ret. Quo ex itinere rediens ille,

vidit inter Angelorum chores,inter Prophetarum et Aposto-lorum coetus, Pauli animam in

caelum ascendere. Cumque ad

ejus cellam pervenisset, invenit

genibus complicatis, erecta cer-

vice, extensisque in altum mani-

bus, corpus exanime : quod pallio

obvolvens, hymnosque et psal-mos ex Christiana traditione

decantans, in foveam, a duobusleonibus qui eo occurrerant

effossam sanctum corpus intulit;

et injecta humo, tumulum exChristiano more composuit :

tunicam vero Pauli, quam in

sportae modum ex palmae foliis

ille sibi contexuerat, secum

auferens,eo vestitu diebus solem-nibus Paschae et Pentecostes,

quoad vixit, usus est.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Ador-averunt eum

;et apertis thesauris

suis, obtulerunt ei munera,alleluia.

DIE xi.

DE OCTAVA EPIPHANI/E.

Semiduplex.AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Eccevenit Filius hominis

;et Anti-

Page 297: Colbertine Breviary

IAN. 12] INFRA OCTAVAM EPIPHANI^E. 249

quus dierum dedit ei potestatem,et honorem, et regnum : et

omnes populi, tribus, et linguaeservient ei, alleluia.

Fit commemoratio de sancto

Bonito Episcopo.

Antiph. Euge. de CommuniPontificum. xij. <(528)>.

y. Posui. ibidem.

Oratio. Da, quaesumus. xj.

AD PRIMAM.

Lectio.

DOnitus Arvernus, pincer-*-* narum Sigeberti Regis Aus-trasiae Primicerius, ac deinde

Referendarius,postmodum,agen-te Theoderico Rege Burgun-diae Sigeberti nepote, Massi-liae Praefecturam adiit

;in qua se

ita gessit ut non tarn judexquam sacerdos esse videretur.

Postulanti Avito fratri Arver-norum Episcopo, morti proximo,annuente rege, successor desig-

natus, sacrae lectioni, vigiliis,

jejuniis, hospitalitati, aliisquecaritatis operibus totum se dedit.

Frequentes habuit cum clero decanonibus observandis colla-

tiones, et plebem a presbyterisedocendam maxime curavit.

Veritus autem ne quid actumesset in sua ordinatione contra

canones, quod postulanti fratri

successor datus fuisset, abdicate

Episcopatu, ex consilio Tillonis

viri sanctissimi, monachi vitam

professus est in Magnilocensiccenobio

;ubi epistolam scripsit

adversus haereses Novati et

Joviniani, quas apud Arvernosdisseminari audierat. Ibi ali-

quantisper commoratus, limina

Apostolorum petiit ; Lugduno-

que transiens, Episcopum cumDuce Burgundiae reconciliavit.

Roma reversus, Lugduni podagra confectus obiit : unde ejus

reliquiae in urbem Claromonta-nam translatae sunt.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Ad-moniti Magi in somnis, peraliam viam reversi sunt in re-

gionem suam.

DIE XII.

DE OCTAVA EPIPHANL-E.

Semiduplex.AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Eccetestem populis dedi eum, ducemac praeceptorem gentibus.

Fit commemoratio de sancto

Marcello Papa et Martyre.Antiph. Qui odit animam

suam in hoc -mundo, in vitamaeternam custodit earn.

y. Justus ut palma florebit :

R7. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.

Oratio.

TDReces populi tui, quaesumus,-- Domine, clementer exaudi

;

ut.beati Marcelli Martyris tui

atque Pontificis meritis adjuve-mur, cujus passione laetamur :

Per Christum Dominum nostrum.

Postea de S. Furseo Abbate.

Antiph. Domine quinque ta-

le;ita tradidisti mihi;ecce alia

quinque superlucratus sum.

$". Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

R7. Et ostendit illi regnumDei.

Page 298: Colbertine Breviary

250 OCTA VA EPIPHANIAL. [IAN. 13

Oratio.

T^\Eus, cujus munere beatus*~* Furseus Abbas multiplici

gloria sanctae conversationis emi-

cuit, praesta, quaesumus, sic nosbeatitudinis ejus merita venerari

ut ejusdem valeamus sublevari

suffragiis : Per Dominum nos

trum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

MArcellusRomanus a Con-

stantio et Galerio usquead Maxentium Pontificatum

gessit : cujus hortatu Lucinamatrona Romana bonorumsuorum Dei Ecclesiam fecit

haeredem. Viginti quinque titu-

los in urbe instituit, quasi dice-

ceses quasdam, et ad baptismumpcenitentiamque eorum qui exinfidelibus Christianam religio-nem susciperent, et ad Martyrumsepulturam. Quibus rebus ira

accensus Maxentius ipsum idolis

sacrificare recusantem misit in

catabulum;ut bestiarum, quae

publice alebantur, curam sus-

tineret : cumque audisset euminde post novem menses a

Clericis noctu ereptum, in

aedibus Lucinae, in quibus Ecclesiam dedicaverat, munia Eccle-

siastica obire;in earn Ecclesiam

catabuli bestias transferri, et a

Marcello custodiri jussit. Ubiloci fceditate multisque aerumnis

confectus Marcellus, obdormivitin Domino. Sedit annos quinque, mensem unum, dies viginti

quinque ;et ordinavit mense

Decembri Romae Presbyteros

viginti quinque, Diaconos duos,

Episcopos per diversa loca vi

ginti unum.

Ex Hist. Eccl. Anglorum ven-erab. Bedce Presbyt.

Furseus cum multis annis in

Scotia verbum Dei annuntianstumultus irruentium turbarumnon ferret, in provinciam Anglorum devenit

; ibique prae-dicans verbum Dei, monasteriumconstruxit. Quibus gestis, cu-

piens se ab omnibus negotiis

alienare, reliquit monasterium et

animarum curam fratri suo Ful-lano et presbyteris Gobbano et

Dicullo;

et alterum fratrem

suum, nomine Ultanum, qui demonasterii probatione diuturnaad eremiticam pervenerat vitam,solus petens, annum totum cumeo vixit. Deinde turbatam in-

cursione gentilium provinciamvidens, navigavit in Galliam,

ibique a Rege Francorum Loth-ovio et Patricio Ercunvaldo hon-orifice susceptus, monasteriumconstruxit in loco Latiniaco nominate : ac non multo post, infir-

mitate correptus, diem clausit

ultimum. Cujus corpus sine

macula corruptionis inventum,ibidem conditum est. Ubi merita illius multis saepe constat,Deo operante, claruisse virtuti-

bus.

DIE XIII.

IN OCTAVA EPIPHANLE.

Duplex majus.

Omnia ut in die Epiplianice,

prceter ea quce sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Su

per quern videris Spiritum des-

cendentem et manentem supereum, hie est qui baptizat in

Spiritu sancto.

Page 299: Colbertine Breviary

IAN. 13] OCTA VA EPIPHANIJL. 251

Oratio. Deus cujus Unigeni-tus. ut infra ad Laudes.

AD MATUTINUM.Lectiones dicuntur de Scriptura

occurrente.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Voxde caelo facta est : Tu es filius

meus dilectus, in te complacuimihi.

Oratio.

DEus, cujus Unigenitus in

substantia nostrae carnis

apparuit, praesta, quaesumus, ut

per eum quern similem nobis

foris agnovimus, intus reformari

mereamur : Qui tecum vivit et

regnat etc.

AD PRIMAM.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-

dum Joannem. Cap. i.

INillo tempore : Vidit Joannes

Jesum venientem ad se, et

ait : Ecce Agnus Dei, ecce quitollit peccata mundi. Et

reliqua.

Homilia sancti Augustini

Episcopi.

Tract. 5. et 6. in loann.

QUareoportebat baptizari

Christum ? quia oportuitnasci Christum

; quia oportuit

crucifigi Christum. Si enimviam humilitatis demonstraturus

advenerat, et seipsum facturus

ipsam humilitatis viam;

in

omnibus ab eo implenda erat

humilitas. Auctoritatem dare

baptismo suo hinc dignatus est,

ut cognoscerent servi sui, quanta

alacritate deberent currere ad

baptismum Domini, quando ipsenon dedignatus est suscipere

baptismum servi. Donatumenim erat hoc Joanni, ut ipsius

baptismus diceretur.

Sed quare non solus ipse

baptizatus est a Joanne, si adhoc missus erat Joannes, per

quern baptizaretur Christus, ut

pararet viam Domino, id est ipsiChristo ? Si solus Dominus

baptizatus esset baptismateJoannis, non deessent qui sic

eum haberent, ut putarent baptismum Joannis majorem esse

quam sit baptisma Christi ?

Dicerent enim : Usque adeoillud baptisma majus est, ut

solus Christus eo baptizarimeruisset. Ergo ut daretur

nobis a Domino exemplumhumilitatis ad percipiendamsalutem baptismatis, Christus

suscepit quod ei opus non erat,

sed propter nos opus erat. Etrursus ne hoc ipsum quod acce-

pit a Joanne Christus, praepon-eretur baptismati Christi

; per-missi sunt et alii baptizari a

Joanne : sed qui baptizati sunt

a Joanne, non eis suffecit; bapti

zati sunt enim baptismo Christi.

Hie est qui baptizat in Spiritusancto. Petrus baptizet ;

hie

est qui baptizat : Paulus baptizet

;hie est qui baptizat. Nam

si pro diversitate meritorum

baptisma sanctum est; quia di-

versa sunt merita, diversa erunt

baptismata ;et tanto quisque

aliquid melius putatur accipere

quanto a meliore videtur ac-

cepisse. Sunt alii aliis sancti-

ores, sunt alii aliis meliores.

Quare ergo, si unus ab illo, verbi

Page 300: Colbertine Breviary

252 S. HILARIUS. [IAN. 14

gratia, justo, sancto, baptizetur,alius ab alio inferioris meriti

apud Deum, inferioris gradus,inferioris continentiae, inferioris

vitae;unum tamen et par et

aequale est quod acceperunt ?

nisi quia, Hie est qui baptizat.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Egovidi et testimonium perhibui,

quia hie est Filius Dei.

Fit commemoratio S. Hilarii

Episcopi.

Antiph. Qui docti fuerint,

fulgebunt quasi splendor fir-

mamenti;

et qui erudiunt ad

justitiam multos, quasi stellae in

perpetuas aeternitates.

y. Amavit eum Dominus, et

ornavit eum :

ty. Stolam glorias induit eum.Oratio. Deus qui populo. nt

infra ad Laudes.

AD COMPLETORIUM.

Lectio de Scriptura occurrente.

DIE xiv.

In Festo

S. HILARII EPISCOPI,

CONFESSORIS ET ECCLESI/EDOCTORIS.

Duplex minus.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum, (xij.) <(526>, prceter eaquce

sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Quifecerit et docuerit, hie magnusvocabitur in regno caelorum.

Oratto. .

DEus qui populo tuo aeternae

salutis beatum Hilarium

ministrum tribuisti, praesta ut

quem doctorem vitae habuimusin terris, intercessorem habere me-reamur in caelis: Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Hllariusin Aquitania nobili

genere natus, doctrina et

eloquentia excelluit. Propter

singulares virtutes Pictavorum

Episcopus creatus, maximam eo

in munere laudem consecutus

est. Eo tern pore, cum ImperatorConstantiusbonorum spoliatione,

exilio, et omni crudelitate

Catholicos divexaret, nisi adArianas partes transirent

.;

Hilarius tamquam firmissimum

murum se Arianis opponens,illorum furorem in se concitavit.

Itaque multis petitus insidiis,

tandem dolo Saturnini Arela-

tensis Episcopi de synodo Biter-

rensi in Phrygiam relegatus est;

ubi duodecim libros de Trinitate

scripsit. Quarto exilii annovocatus est cum ceteris Episcopisad synodum apud SeleuciamIsauriae urbem, quam exemploOccidentalium, qui Arimini hoc

ipso anno convenerant, Constan-tius congregari jusserat. Inter-

rogatus de Gallorum fide, res-

pondit non aliam esse ab ea quaeNicaeae a Patribus conscripta

fuerat, neque eos Sabellio favere,

sicuti calumniabantur Ariani.

Legates a Seleuciae Concilio

secutus, Constantinopolim venit :

ubi postquam extremum fidei

periculum animadvertisset, quodOccidentalibus Arimini perfraudem deceptis, Orientales

Seleuciae per scelus vinci cerne-

Page 301: Colbertine Breviary

IAN. 15] S. MAURUS. 253

ret;tribus libellis publice datis,

maxima dicendi libertate, audi-

entiam Imperatoris poposcit, ut

de fide coram adversariis discep-taret. Verum cum praesentiseruditionem pertimescerent, ab-

nuerunt; suisque effecerunt arti-

bus, ut quasi discordiae semin-

arium et perturbator Orientis,

absque exilii indulgentia redire

ad Gallias juberetur. Quibusacceptis, sanctus Martinus

Romam processit ut ei occur-

reret: sed cum jam abiisse cogno-sceret, eum ad Gallias usquesecutus est

;et qui Deum prius

viderat in paupere, ait Sulpitius,

postea ilium habitare cognovit in

Doctore. In reditu, Illyricum et

Italiam, discussis hsereticorum

tenebris, doctrinae splendore col-

lustravit : tuncque, ut dicit sanc

tus Hieronymus, suum Hilariumde praelio revertentem GalliarumEcclesia complexa est. Pictavos

reversus, infantem sine baptis-mate mortuum vitae reddidit.

Cum autem vidisset Gallos abArianis deceptos, perfidiamAriminensem suscepisse, in id

per epistolas et frequentes

synodos totus incubuit ut de-

tectam Ariminensis synodifraudem Gallia damnaret, atqueut in statum pristinum Ecclesia-

rum fides reformaretur, obsis-

tente frustra Saturnine, qui prop-ter haeresim aliaque nefandacrimina ab Ecclesia ejectus est.

Unde Hilarius a Patribus Con-cilii primi Parisiensis, in epistola

synodica, fidelis dominici nomi-nis praedicator meruit appellari.Tandem post liberatam abAriana labe Galliam, sexto post-

quam rediit anno, obiit Pictavis

Idibus Januarii, Valentiniano et

Valente regnantibus. Multoslibros scripsit mira eruditione,

quosomnes sanctus Hieronymus,ad Laetam scribens, inoffenso

pede decurri posse testatur.

AD VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. ODoctor optime, Ecclesiae sanctae

lumen, beate Hilari, divinae legis

amator, deprecare pro nobis

Fllium Dei.

Fit commemoratio S. MaunA bbatis.

Antiph. Similabo. de Comm.Confess, xv. <(5 30^.

Y. Justus germinabit. xiv.

<530>.

Oratio.

T Ntercessio nos, quaesumus* Domine, beati Mauri Abbatiscommendet

;ut quod nostris

mentis non valemus, ejus patro-cinio assequamur : Per Domi-num nostrum etc.

DIE xv.

In Festo

S. MAURI ABBATIS.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Con-

fessorum. xv. <53O>.Oratio, Intercessio. ut supra.

AD PRIMAM.

Lectio.

IX/TAurus, nobilis Romanus, a***

patre Eutychio Deo subsancti Benedicti disciplina pueroblatus, tantum divina gratiabrevi profecit, ut ipsi magistroadmirationi esset, qui ilium saepeveluti regularis observantias et

virtutum omnium specimen

Page 302: Colbertine Breviary

254 S. GUILLELMUS. [IAN. 16

ceteris discipulis ad imitandum

proponebat. Cujus, adhuc

adolescentis, illud admirabilis

obedientiae exemplum a sancto

Gregorio Papa memoratur.Cum Placidus monachus in

lacum prolapsus, aquarum im-

petu raperetur, Benedicti jussuaccurrens Maurus et super

aquas incedens, socium capillis

apprehensum ad ripam attraxit;

quod ipse quidem patris imperioet mentis, sanctus autem pater

discipuli obedientise attribuit.

In diaconatu constitutus, stolam

quam in ordinatione acceperat,et quam juxta morem primo or-

dinationisanno indesinenter fere-

bat, de collo protulit ; eaque super

caput claudi et muti imposita,adhibito crucis signo, gressumipsi et vocem restituit. Missus

a sancto Benedicto cum quatuorsociis in Gallias, Glanofoliense

monasterium in Andegavensiumsolo construxit, quod Theode-

bertus, Theobaldus, et Clotarius,

reges multis praediis locuple-tarunt. Biennio ante obitum,monasterii curam deposuit ;

suffectoque in locum suumBertulfo, domunculam sibi juxtasancti Martini Ecclesiam, quaeuna erat ex quatuor monasterii

basilicis, sedificavit, ubi se in

arctioris pcenitentiae operibusexercuit Ab Angelo admonitus

est, pluribus e discipulis instare

mortem : quod eventus compro-bavit. Ipse autem senio et

labore confectus, ante altare

sancti Martini super cilicio

decumbens, et perceptione sacra-

mentorum munitus, migravit ad

Dominum, sepultusque est in

eadembasilicaaddextram altaris.

Anno autem octingentesimosexagesimo quinto, corpus ejus

propter Normanorum incur-

sionem inde sublatum, ac posttriennium, jubente Carolo Calvo

Imperatore, translatum est admonasterium Fossatense agriParisiensis ad Matronam amnem,quod beatus Babolenus sancti

Columbanidiscipulusin honorem

principis Apostolorum extrux-erat. Sacrum corpus ^neasParisiensis Episcopus in ipsoaditu ccenobii suscepit, suisquehumeris impositum, in basilica

sancti Petri, nunc sancti Mauri

nuncupata, collocavit;

ubi fre-

quenti fidelium concursu re

ligiose colitur.

AD VESPERAS.

AbHymno Officiumfitde sancto

Guillelmo Episcopo, ut in Communi Pontijicum. xj. <(526)>.

Oratio. Exaudi. ibidem.

Fit commemoratio S. Mauri.

Antiph. Qui vult venire, de

Communi Confess, xvj. <53O.$". Justum. ibidem.

Oratio. Intercessio. xv. <(53Cf>.

DIE xvi.

In Festo

S. GUILLELMI EPISCOPI.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum. xij. <^526)>.

Oratio. Exaudi. xj. <52/)>.

AD PRIMAM.

Lectio.

GUillelmus,genere nobilis,

Suessione primum, turn

Parisiis Canonicus, ad Grandi-

Page 303: Colbertine Breviary

IAN. 1 6] S. GUILLELMUS. 255

montensem eremum, deinde admonasterium Pontiniacense or-

dinis Cisterciensis se contulit:

in quo Prior, inde Fontis-Joannis,

postea Caroliloci Abbas consti-

tutus est. Mortuo vero Henrico

Archiepiscopo Bituricensi, cum

praeponeret clerus tres Abbates

Cistercienses, quorum e numeroGuillelmus erat

;Odo de Soliaco

ex Praecentore Bituricensi Parisi-

ensis Episcopus, ad quern ex

compromisso electio delata

fuerat, Guillelmum Archiepis-

copum renuntiavit. Quod onus

ipse sibi impositum deprecatus,turn Abbatis Cisterciensis, turn

Legati Apostolici mandato sus-

cipere coactus est. Eo in

munere, retenta etiam veste

monastica, nihil remisit de as-

perioris vitas genere et consuetis

pietatis exercitiis, ita in oratione

assiduus, ut cum media nocte

ad officia nocturna surgeret, iis

peractis non ante recederet quamillucesceret dies

;ita vero affectus,

ut singulari compunctionis sensu

in precibus commoveretur, in

sacrificio Missae in primis, quodsummo fidei ac religionis ardore

celebrabat, quasi Dominumpatientem et cruci affixum coram

spectaret. Gregis saluti invigi-

lans, dicecesim magno studio

perlustrabat ;et paternum cunc-

tis exhibebat amorem, modo in

sublevanda aegrotorum et capti-vorum inopia, modo in curandis

pauperum funeribus. In ipso

pontificatus initio, ob propugnataquaedam Ecclesiae jura, Philippi

Augusti iram in se concitavit :

qui deinde, perspecta ejus sanc-

titate, majori eum benevolentia

prosecutus est. Orta etiam inter

ipsum et Canonicos Metropoli-tanae Ecclesiae dissidia quietemejus aliquandiu turbare visa sunt;sed eos benignitate sua ita

demeruit, ut jus conferendiPraebendas ipsis eatenus arro

gatum, in eum ejusque succes-

sores communi suffragio contu-lerint : quod oblatum ille solita

constantia recusavit. Innocentii

tertii literis excitatus, adversus

Albigenses haereticos magnozelo crucem assumpsit ;

sedmorte praeventus, non perfecit

quod in votis habuerat. Acu-tissima febre correptus, cumdiem sibi vitae extremumimminere intelligeret, pridie

Epiphaniae sacram habuit ad

populum concionem in ilia verba

Apostoli, Hora est jam nos desomno surgere. Morbo deinde

ingravescente, oleo infirmorumunctus est quinto Idus Januarias,et postea sacro Viatico recreatus.

Nocturnas preces, ne mors

imparatum interciperet, ante-vertere voluit

;sed cum impresso

labiis crucis signo haec duotantum verba, Domine labia,

proferre potuisset ;absoluto a

circumstantibus clericis nocturne

cursu, in sparsos humi cineres

depositus, et indutus cilicioquod

nunquam exuerat, fratribus

benedicens, spiritum emisit

anno salutis millesimo ducen-tesimo octavo. Corpus ejus in

basilica metropolitana sepultumest, contendentibus enixe civibus

neCarolilocum.utipsetestamentosanxerat, humandum transferre-

tur. Miraculis ante et postmortem illustris, ab Honoriotertio sanctorum catalogo as-

criptus est.

Page 304: Colbertine Breviary

256 S. ANTONIUS ABBAS. [!AN. 17

AD VESPERAS.

Ab Hymno Officium fit de

sancto Antonio Abbate, ut in Com-muni Confessorum. xiv. <(5 29^'

Oratio. Concede, xv. <53O>.Fit comment, de S. Guilldmo.

Antiph. Dedit illi. de Comm.

Pontif. xiij. <528-9>.

y. Posui. ibidem.

Oratio. Exaudi. xj. <52/>.

DIE XVII.

In Festo

S. ANTONII ABBATIS.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Con

fessorum. xv. <536>.Oratio. Concede, ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

ANtonius,nobilis ^Egyptius,

cum circa annum aetatis

vigesimum ingressus Ecclesiam

ex Evangelic audisset, Si vis per-

fectus esse, vade et vende omnia

quae habes, et da pauperibus;

tamquam ea sibi dicta essent,

amplissima quae habebat prae-

dia reliquit contribulibus, totius-

que venditae supellectilis pre-

tium pauperibus distribuit. Ac

primum secessit baud procul a

vico suo, ubi exercuit se ad genus omne virtutum

; quarum tan-

to studio incensus fuit, ut quem-cunque videret aliqua virtutis

laude excellentem, ilium imi-

tari studeret. Rebus omnibus

abdicatis, non destitit ex laboris

emolument assuetiseleemosynis

pauperes fovere, non aliud sibi

servans ad victum quam unde

panem emeret, quo non ante

solis occasum vescebatur, ad-

hibito tantum sale ad condimen-

tum, et aqua ad sitim temper-andam

;tres etiam saepe qua-

tuorve dies jejunus. Pernocta-

bat in oratione saepissime ;cum-

que necessario somno premere-tur, humi quiescebat. Eliae post-hac exemplo sepulcra adiit

;oc-

clusaque introrsum monumentiunius janua, in eo solus remansit,familiari cuidam mandans ut

panem sibi statutis diebus afifer-

ret. Anno aetatis trigesimo

quinto eremum petiit : unde

post annos prope viginti Spiri-tus sancti impulsu exiit, ut cce-

nobitas moderaretur. Saeviente

deinde Maximino, martyrii de-

siderio flagrans Antonius, marty-res usque Alexandriam, quoducebantur, secutus est. Sedcum votis non responderet suc-

cessus;

finita persecutione, in

ccenobium rediit. Verum ut tur-

barum molestias vitaret, se in

abstrusiorem solitudinem con-

jecit : unde a sancto Athanasioet aliis Episcopis aliquando ac-

cersitus, Alexandriam venit, con-

futavitque Arianos, quia eumidem cum ipsis sentire falso

jactabant. Tantam sui venera-

tionem ubique concitavit, ut ab

ipsis gentilibus Homo Dei nun-

cuparetur. In aulam quoquepenetravit virtutis insolitae fama

;

literasque a Constantino et ejusfiliis accepit : quibus rescribens,

eos adhortatus est ut neglectarerum saecularium pompa, Chris

tum, solum verum et aeternum

regem, colerent, curamque jus-titiae et pauperum haberent.

Clericorum quemcunque in pre-cibus celebrandis sibi semper

Page 305: Colbertine Breviary

IAN. 1 8] CATHEDRA S. PETRI 257

praeire voluit; Episcopis ac

Presbyteris caput summittere

solitus, ut sibi benedictionem

impertirentur. Ab haereticorum

et schismaticorum, maxima Ari-

anorum, congressu et colloquiosic abhorrebat, ut ne quidem ac-

cedendum ad eos diceret. Dae-

mones,quorum tentationibus jaminde ab adolescentia lacessitus

fuerat, semper vicit et fugavit ;

ac docens quibus armis super-

arentur, Mihi credite, dicebat,

fratres, pertimescit satanas pio-rum vigilias, orationes, jejunia,voluntariam paupertatem, mis-

ericordiam,et humilitatem, maxi-me vero ardentem amorem in

Christum, cujus unico sanctis-

simae crucis signo debilitatus

fugit. Morti proximus, inter

alia monita, haec fratribus incul-

cavit : Custodienda est pia fides

in Christum, et patrum servan-

da traditio. Vixit annos quin-

que supra centum. Scripsit

yEgyptiace septem Epistolas,

quae in Graecam linguam trans-

latae sunt.

AD VESPERAS.

Ab Hymno Officium fit de festoCathedra S. Petri.

Hymnus.

QUodcunquein Orbe nexibus

revinxeris

Erit revinctum, Petre, in arce

syderum ;

Et quod resolvit hie potestas

tradita,

Erit solutum caeli in alto

vertice :

In fine mundi judicabis saecu-

lum.

COLBERT.

Patri perenne sit per aevum

gloria ;

Tibique laudes concinamus

inclytas,^Eterne Nate

; sit, superneSpiritus,

Honor tibi decusque ;sancta

jugiterLaudetur omne Trinitas per

saeculum. Amen.

y. Amavit eum Dominus, et

ornavit eum :

ty. Stolam gloriae induit eum.Ad Magnificat Antiph. Tu es

pastor ovium, princeps Aposto-lorum

;tibi traditae sunt claves

regni caelorum.

Oratio. Deus qui ineffabili. ut

infra ad Laudes.Fit commemoratio S. Antonii.

Antiph. Qui vult. de Comm.Confess, xvj . <(5 3 1

)>.

y. Justum. ibidem.

Oratio.

^Oncede, quaesumus, omnipo-^-^ tens Deus, ut beati AntoniiAbbatis solemnia recensentes,mentis ipsius protegamur et

precibus : Per Dominum nostrumetc.

DIE xvin.

/// Festo

CATHEDRAE S. PETRI

qua Roma primum sedit.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Pontifi-cum. (xij.) <(529)>, prceter ea quasequuntur.

Hymnus. Quodcunque. ut in

Vesperis diet prcecedentis.S

Page 306: Colbertine Breviary

258 CATHEDRA S. PE7'KI KOMAL. [IAN. 18

AD LAUDES.

Hymnus.

TDEate pastor, Petre, clemens-*-*

accipeVoces precantum ;

criminum-

que vincula

Verbo resolve, cui potestastradita

Aperire terris caelum, apertumclaudere.

Sit Trinitati sempiterna gloria,

Honor, potestas, atque jubi-

latio,

In unitate quae gubernatomnia

Per universa aeternitatis

saecula. Amen.

JT. Posui adjutorium superpotentem :

R7. Et exaltavi electum de

plebe mea.Ad Benedictus Antiph. Quod-

cunque ligaveris super terram,erit ligatum et in caelis

;et quod-

cunque solveris super terram,erit solutum et in eaelis : dicit

Dominus Simoni Petro.

Oratio.

DEus qui ineffabili sacra-

mento Apostoli tui Petri

principatum in Romani nominisarce posuisti, praesta, quaesumus,ut quod in orbe terrarum ejus

praedicatio inchoavit, Christianae

devotionis sequatur universitas :

Qui vivis et regnas cum DeoPatre in unitate etc.

Fit comment. S. Sulpitii Episc.

Antiph. Euge serve bone et

fidelis, quia in pauca fuisti

fidelis, supra multa te con-

stituam, dicit Dominus.

y. Amavit eum Dominus, et

ornavit eum :

R7. Stolam gloriae induit eum.

Oratio.

in*Xaudi, quaesumus, Domine*'

preces nostras, quas in beati

Sulpitii Confessoris tui atquePontificis solemnitate deferimus

;

et qui tibi digne meruit famulari,

ejus intercedentibus mentis abomnibus nos absolve peccatis :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

SUlpitius,a puero pietati dedi-

tus, construendis Ecclesiis et

Monasteriis, ac misericordiae

operibus intentus,ab AustregisiloBituricensi Episcopo ad Dia-

conatum promotus est, ut in

Ecclesia officium docendi exer-

ceret. Presbyter factus, a Clotario

secundo postulatus est, ut in ejuscastris Abbatis officio fungere-tur

; Regemque ipsum morbo

gravissimo laborantem, septemdierum oratione et jejunio,sanitati restituit. Austregisilosuccessor datus, optimi Praesulis

partes implevit. Dicecesanas

saepe synodos, interdum etiam

provinciales celebravit. Judaeosomnes Biturigibus degentes adChristi fidem adductos bap-tizavit. Ad Ecclesiam noctu

orationis causa venire solitus,

non ante recedebat quam Psal-

morum librum integrum recitas-

set. Indicto tridui jejunio, suis

precibus obtinuit a Dago-berto ut vectigal insolitum,

quod plebi Bituricensi im-

posuerat, abrogaret. Coadju-torem sibi in senectute ex con-

Page 307: Colbertine Breviary

IAN. 19] 5. LAUNOMARUS : SS. FABIANUS ETC. 259

sensu regis Volfolendum coop-tavit : tuncque totum se dedit

levandis et instruendis pauperi-bus. Plenus tandem dierum

quievit in Domino;et in urbe

Bituricensi sepultus est. Adcujus sepulcrum cum oraret

sanctus Eligius, captivi qui eo

confugerant, divinitus liberati

sunt.

AD VESPERAS.

Hymnus. Quodcunque. ut in

Vesperis diei prcecedentis.Ad Magnificat Antiph. Tibi

dabo. ut in Comm. Pontif. xiij.

<5,29>-Fit commemoratio de S. Lau-

nomaro Abbate.

Antiph. Similabo eum viro

sapienti, qui aedificavit domumsuam supra petram.

y. Justus germinabit sicut

lilium :

1^7. Et florebit in aeternum

ante Dominum.Oratio. Interventio. ut infra.

DIE xix.

In Festo

S. LAUNOMARI ABBATIS.

Simplex.Omnia ut in Communi Con-

fessorum (xv.) <^,2g)>,prceter Ora-tionem.

Oratio.

INterventio,qusesumus, Do-

mine, beati Launomari Ab-batis tuam non desinat placare

majestatem, nostrumque tibi

devotum efficiat famulatum :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

Aunomarus, regnante Clo-

tario Clodovei Magni filioL

in Carnutibus obscuro loco na-

tus, a pueritia in paterna domopecorum curam gessit. Posteatraditus a parentibus Hirmiro

Presbytero, sub ejus disciplinaadeo profecit ut Presbyter et

CEconomus Ecclesiae Carnuten-sis fieri meruerit. Elapsis ali

quot annis, secessit in eremum :

ciimque ejus fama celebrior esset,

multi ad eum confluxerunt, ac

prope ipsius tugurium cellas con-

struxerunt instar monasterii;

sicque monachorum pater effec-

tus est. Sed hominum frequen-tiam fugiens, in abstrusiorem

locum secessit;ubi monasterium

condidit, quod Curbionense dic

tum est. y^grotans his tempori-bus Hermoaldus quidam, ut

inducias vivendi ejus precibusobtineret, solidos ad eum quadra-ginta misit : quibus super altare

depositis, unum retinuit Launo-

marus, rejectis ceteris, quos male

partos in spiritu cognovit, Her-moaldi servo sic locutus: Pecuniaista iniqua est, divinam non po-test mutare sententiam

;nuntia

domino tuo ut injuste sublata

restituat. Ab Episcopo Carnu-tum accersitus, incidit in mor-bum

; cumque urbis cladem et

moriturum ante ejus obsidionem

Episcopum praedixisset, vita

cessit, et in basilica sancti Martini sepultus est.

Vesperce de Festo sequente.

DIE xx.

In Festo

SS. MART. FABIANI PAP^ET SEBASTIANI.

Duplex minus.

Omnia de Comimtni pluriumS 2

Page 308: Colbertine Breviary

260 5. FABIANUS ET SABAST1ANUS. [!AN. 20

Mart, (viij.) <524)>, prater Ora-tioneni.

Oratio.

lde, Domine, infirmitates

nostras;

et intercedentibus

beatis Martyribus tuis Fabianoet Sebastiano, celeri nobis pietatesuccurre: Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

FAbianuspost mortem Ante-

rotis ad Ecclesiae Romanae

pontificatum praeter omnium ex-

pectationem pervenit. Nam cumde electione Pontificis ageretur,ac nemo de eo eligendo cogitaret,columba repente e sublimi de-

lapsa, capiti illius insedit : quospectaculo permoti omnes, simul

exclamare cceperunt, Fabianum

dignum esse; statimque, sacer-

dotali cathedrae imposuerunt.Per literas acriter reprehenditPrivatum haereticum, in Con-cilio nonaginta EpiscoporumAfricanorum ob multa et graviadelicta condemnatum. Ad ipsumOrigenes epistolam de sua fide

conscripsit. Passus est autemin persecutione Decii. De cujus

agone sanctus Cyprianus per

epistolam Cleri Romani certior

factus, sic rescripsit : Plurimum

gratulor quod ejus memoriamtam celebri et illustri testimonio

prosequamini : ut et per vos

innotesceret nobis, quod et vobis

esset circa praepositi memoriam

gloriosum, et nobis quoque fidei

ac virtutis praeberet exemplum.Fabiano suffectus est Cornelius.

Sebastianus Mediolanensis,pa-tre Narbonensi, carus fuit Dio-

cletiano, et ab eo dux primae co-

hortus constitutus. Christianamfidem amplexatus, moriendi proChristo desiderio flagrans, cumadvertisset nullum tune esse

Mediolani aut tepere certamen,Romam profectus est, ubi prop-ter fidei studium persecutionesacerbae fervebant. Ibi cumfideles adjuvaret facultatibus,

Confessoresque ac Martyres co-

hortationibus confirmaret, adDiocletianum est delatus. Querncum Imperator nee pollicendonee terrendo a Christi fide potuis-set avertere, ad palum alligatumsagittis configi jussit. Ad quem,omnium opinione mortuum, Irene

pia vidua noctu venit, ut corpusejus sepeliendum auferret; sed vi-

vum repertum in domo sua cura-

vit. Itaque,paulopost,confirmatavaletudine, Diocletiano obviamfactus, ejus impietatem liberius

accusavit. Cujus aspectu cumille primum obstupuisset, quodmortuum crederet, rei novitate

et acri Sebastiani reprehensioneexcandescens, eum in hippo-dromum Palatii duel et tamdiu

virgis caedi imperavit doneeanimam exhalaret. Ejus corpusin cloacam dejectum, Lucina a

Sebastiano in somnis admo-nita ubi esset et quo locohumari vellet, ad Catacumbas

sepelivit in aditu cryptae juxtaVestigia Apostolorum ; neque aloco sancto per dies trigintarecessit. Ibi sancti Sebastiani

nomine Celebris Ecclesia est

aedificata. Ejus ossa, temporeLudovici Pii, annuente Eugeniosecundo Papa precibus HilduiniAbbatis sancti Dionysii, Romain Gallias allata, Suessione in

Page 309: Colbertine Breviary

IAN. 21] S, AGNES. 261

basilica sancti Medardi multacum divinae virtutis ostensione

reposita sunt : unde portio de-

cerpta, Lutetiae in Ecclesia

sanctae Mariae religiose colitur.

In secundis Vesperisfit commemo-ratio S. Agnetis Virginis et

Martyris.

Antiph. Posuit Christus sig-num in facie mea, ut nullum

praster eum amatorem admittam.

Jf. Elegit earn Deus, et prae-

elegit cam :

f^. Habitare facit earn in

tabernaculo suo.

Ordtio. Omnipotens. ut infraad Laudes.

DIE XXI.

In Festo

S. AGNETIS VIRGINIS ETMARTYRIS.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Vir-

ginum (xvij.) ^532)-, prater ea

qu<z sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus A ntiph. Agnesin duorum posita periculo, casti-

tatis, et salutis, castitatem pro-

texit, salutem cum immortalitate

commutavit.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus^-^

qui infirma mundi elegis, ut

fortia quaeque confundas, concede propitius ut qui beatae

Agnetis Virginis et Martyristuae solemnia colimus, ejus apudte patrocinia sentiamus : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Ex Libro sancti Ambrosii.de

Virginibus.

HOdienatalis est virginis ;

integritatem sequamur :

natalis est martyris ;hostias

immolemus : natalis est sanctae

Agnetis ;mirentur viri, non

desperent parvuli, stupeant

nuptae, imitentur innuptae. Sed

quid dignum ea loqui possumus,cujus ne nomen quidem vacuumlaudis est ? Fuit devotio supraaetatem, virtus supra naturam :

ut mihi videatur non hominishabuisse nomen, sed oraculum

martyris, quod indicavit quidesset futura. Habeo tamenunde mihi subsidium comparem.Nomen virginis, titulus est

pudoris. Appellabo martyrem ?

praedicavi satis. Prolixa laudatio

est, quae non quaeritur, sed

tenetur. Facessant igitur in-

genia, eloquentia conticescat.

Vox una praeconum est. Hancsenes, hanc juvene?, hanc puericanant. Nemo est laudabilior

quam qui ab omnibus laudari

potest. Quot homines, tot prae-

cones, qui martyrem praedicantdum loquuntur. Hasc tredecimannorum martyrium fecisse

traditur. Quo detestabilior cru-

delitas, quae nee minusculae

perpercit aetati. Immo magnavis fidei, quae etiam ab ilia testi-

monium invenit aetate. Fuitnein illo corpusculo vulneri locus?

et quae non habuit quo ferrum

reciperet, habuit quo ferrum

vinceret. Haec inter cruentas

carnificum impavida manus,haec stridentium gravibus im-

Page 310: Colbertine Breviary

262 S. VINCENTIUs. [IAN. 22

mobilis tractibus catenarum,nunc furentis mucroni militis

totum offerre corpus, mori adhuc

nescia, sed parata, vel si ad aras

invita raperctur, tendere Christointer ignes manus, atque in ipsis

sacrilegis foci's trophasum Domini

signare victoris;

nunc ferratis

colla manusque ambas inserere

nexibus. Sed nullus tarn tenuia

membra poterat nexus includere.

Novum martyrii genus. Non-dum idonea poenae, et jam maturavictoriae

;certare difficilis, facilis

coronari : magisterium virtutis

implevit, quae praejudiciumvehebat aetatis. Non sic adthalamum nupta properaret, ut

ad supplicii locum, laeta successu,

gradu festina virgo processit.Flere omnes, ipsa sine fletu.

Mirari plerique quod tam facile

vitae suae prodiga, quam nondumhauserat, jam quasi perfunctadonaret. Stupere universi, quodjam divinitatis testis existeret,

quae adhuc arbitra sui peraetatem esse non posset. Ouantoterrore egit carnifex ut timere-

tur, quantis blanditiis ut suaderet,

quantorum vota ut sibi ad

nuptias proveniret ? At ilia :

Et haec sponsi injuria est, inquit,

expectare placituram ; qui mesibi prior elegit, accipiet : quidpercussor moraris ? percat

corpus quod amari potest oculis

quibus nolo. Stetit, oravit,cervicem inflexit. Cerneres

trepidare carnificem, quasi ipseaddictus fuisset, tremere per-cussoris dexteram, pallere ora

alieno timentis periculo, cumpuella non timeret suo. Habetis

igitur in una hostia duplexmartyrium, pudoris, et religionis.

Et virgo permansit,et martyriumobtinuit.

DIE xxii.

In Festo

SANCTI VINCENTII MARTVRIS.

Duplex minus.

Otnnia ut in Comuiuni unius

Martyris prater Orationem.

Oratio.

A Desto Domine supplicationi-** bus nostris;ut qui ex ini-

quitate nostra reos nos esse

cognoscimus, beati Vincentii

Martyris tui intercessione libere-

mur : Per Dominum nostrum etc.

In priinis Vesperis commeuio-ratio S. Agnetis.

Antiph. Beata Agnes in medioflammarum expansis manibusorabat : Benedico te, Pater

metuende, quia per Unigenitumtuum evasi minas sacrilegi

tyranni, et carnis spurcitias im-maculato calle transivi : et ecce

venio ad te, quern amavi, quernquaesivi, quern semper optavi.

y. Adducentur regi virgines

post earn :

ty. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio. Omnipotens. ut suprain Festo S. Agnetis.

AD PRIMAM.

Lectio.

VIncentiusDiaconus in perse-

cutione Diocletiani apudValentiam Hispaniae civitatem

ad Datianum prsesidem ductus,

quod palam Christum praedi-

caret, vinctus retortis brachiis,

extensus est, donee ossa mem-bratim divellerentur. Deinde

Page 311: Colbertine Breviary

IAN. 23] S. EMERENTIANA. 263

ferreis unguibus semel atqueiterum excarnificatus, tormenta

contempsit ;nee adduci potuit

ut libros sacros traderet ignicomburendos. Quapropter in

craticula subjectis prunis arden-

tibus impositus et candentibuslaminis exustus est, arvinae guttiset sale perfusus. Post haec tradi-

tur in carcerem stratum testaceis

fragmentis, ut ejus nudum corpusteslarum aculeis cruciaretur,divaricatis etiam in nervo cruri-

bus. Verum illustrato caelitus

carcere, ab Angel o ad marty-rium accenditur : illumquecarceris custos ruptis catenis

ambulantem conspiciens, specta-culo stupefactus, Christum con-

fessus est. Eductus hide,collocatur in molli culcitra, ut

recreatus aliquantulum, acrius

denuo torqueretur: sed exhaustus

viribus, animam exhalavit. Cor

pus ejus cum projectum esset in-

humatum, corvus et a volu-

cribus et a lupo, unguibus, rostro,

alis, mirabiliter defendit. Quare cognita, Datianus insutum

culeo, saxoque illigatum in

mare demergi jubet ;sed inde

etiam divinitus ejectum ad litus

Chrisdani sepeliunt. Post multosannos Childebertus et Clotarius

in obsidione Caesaraugustana

suspicati obsessos, quo.s videbantcircumire mcenia civitatis, aliquidmaleficii agere, ubi acceperuntVincentii tunicam ad placandumDeum in his rerum augustiis

circumferri, pietate commoti

pacem cum iis inierunt. Childebertus autem Parisios reversus,basilicam construxit in honorem

Martyris ;in qua sancti Germani

Parisiensis corpus quiescit.

In sccundis Vesperis fit com-memoratio S. Emerentiance Vir-

ginis et Martyris.Antiph. Inveni. de Coinmuni

Virginitm. xvij.

y. Elegit. ibidem.

Oratio. Indulgentiam. ibidem.

DIE xxiii.

In Festv

S. EMEKENTIAN.E

Virginis et Martyris.

Simplex.

Omnia de Communi Virginum.xviij. <532>.

Oratio. Indulgentiam. xvij.

<532>.Ad Laudes fit commemoratio

S. Felicis Confessoris.

Antipk. Domine quinquetalenta tradidisti mihi

;ecce alia

quinque superlucratus sum.

y. Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

ty. Et ostendit illi regnumDei.

Oratio.

/~^Oncede, qusesumus, omnipo-^^ tens Deus, ut ad melioremvitam Sanctorum tuorum ex-

empla nos provocent ; quatenus,

quorum solemnia agimus, etiamactus imitemur : Per Dominumnostrum Jesum Christum Filium

tuum, qui tecum vivit et regnatin unitate Spiritus sancti Deusetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Merentiana virgo Romana,collactanea beatae Agnetis,

adhuc catechumena, fide et chari-

tate flagrans, furentes in Chris-

Page 312: Colbertine Breviary

264 SS. BABYLAS ET SOC. [IAN. 24

tianos idolorum cultores cumvehemcntius accusaret, a con-citata multitudine lapidibusobruta est. Quae inter cruciatus

orans ad sepulcrum sanctae

Agnetis, proprio sanguine, quernpro Christo constanter effudit,

baptizata, animam Deo reddidit.

Felix Presbyter Nolanus aMaximo Episcopo, qui decli-

nandae persecutionis causa juxtaDomini praeceptum secesserat,

pascendi gregis curam ad tempusaccepit. Quo munere dum fun-

gitur, ab iis qui Pontificem

quaerebant detruditur in car-

cerem : sed ab Angelo eductus,Maximum in monte latitantem

adit, exanimem pene et humijacentem erigit, uva divinitus re-

perta refocillat, revectumque hu-meris commendat anui quae sola

ex praesulis famulitio supererat.Felix domum reversus, in ea

latuit, donee pax Ecclesiae red-

deretur. Exorta rursus persecu-tione, ab iis etiam qui eumquaerebant ad necem, concionan-

temque audiebant et alloque-bantur, agnosci non potuit ;

atque inter dirutos parietes perangustum ingressus est aditum,

quern repente ex rudere corruens

agger praeclusit, et aranea sic

telis obtexit ut nemini recentis

latebrae suspicio relicta sit. Insicca deinde cisterna sex mensesdelitescentem Christus ministerio

cujusdam mulieris mirabiliter pa-vit. Finita tandem persecutione,oblatum sibi post Maximi mortem episcopatum constanter re-

cusans, obtinuit ut Quinto defer-

retur, qui septem ante se diebus

Presbyter fuerat ordinatus. Quin-tus, dignitate major, Felicem, ut

sanctitate potiorem, semper ob-

servavit, eique praedicandi munusinjunxit. Ceterum Felix pauper-tatem eximie coluit, nee praedia

amplissima in persecutione pro-scripta voluit repetere ;

sed tri-

bus terrae jugeribus, iisque con-

ductis, et hortulo proprii juris

contentus, labore manuum vic-

tum quaerebat, parte fructuum

pauperibus erogata. Tot virtuti-

bus insignis migravit in caelum;

ej usque sepulcrum crebris nobili-

tatum est miraculis.

Vesperce de Festo seqiicnte.

DIE xxiv.

In Festo

SS. BABVL^E ET SOCIOR.

Martyrum.

Simplex.

Omnia de Communi pluriumMartyrum. viij. <(524^.

Oratio. Deus qui nos annua.ix. <525>.

AD PRIMAM.

Lectio.

"DAbylas in Antiocheno ponti-*-* ficatu Zebini successor, postillustrem fidei confessionem subDecio in vinculis mortuus,Antiochiae sepultus est. Post-

quam vero Gallus Juliani frater,

Christianus, a Constantio Caesar

renunciatus, Antiochiae sedemfixisset

;in suburbio Daphne e

regione templi Apollinis aedifi-

cavit Ecclesiam, ut suburbium a

gentilium superstitione et flagi-

tiis purgaret, et in earn Babylae

corpus deferri jussit. Obmutuitdaemon ad praesentiam sacri

corporis. Quare Julianus Apos-

Page 313: Colbertine Breviary

IAN. 25] CONVERSIO S. PAULI. 265

tata illud inde exportari voluit.

Itaque Christiani eo conveni-

entes, arcam Martyris in urbem

detulerunt, praecinentibus iis

qui psalmos apprime callebant,

respondente deinde multitudine,et hunc subinde versiculum suc-

cinente : Confundantur omnes

qui adorant sculptiiia, et qui

gloriantur in simulacris suis.

Vesperce de Festo sequente.

DIE xxv.

In Festo

CONVERSIONS S. PAULI.

Duplex majus,

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Dumirem Damascum cum potestateet permissu principum Sacer-

dotum, die media, in via vidi de

caelo supra splendorem Solis

circumfulsisse me lumen et eos

qui mecum simul erant.

Hymnus.

PAstorepercusso, minas

Spirabat et caedes lupus,

Sparsumque vastabat gre-

gemTe Christe Saulus nesciens.

Et jam catenas stringereFerox parabat, jam cruces :

Sed 6 ! repente sternitur,

Verboque perculsus ruit.

Quid Saule, Saule, quid struis?

Agnosce victricem manum :

Caelo reluctari nefas;

Absiste Jesum persequi.

Jam tendit imbelles manus,

Jam colla submittit jugo :

Stupens jacct ;clamat tre-

mens :

Quid Christe, quid victor

iubes?

Ex hoste miles, ex lupoAgnus, gregi se devovet

;

Et raptor ipse, nobili

Raptus triumpho ducitur.

O celsa cedrorum Dcus

Qui voce vertis culmina !

O qui potenti subjicisMentes superbas gratiae.

Tu Pastor infensas tuo

Vires ovili contere;

Et nostra, si quid devium,Ad te reflecte pectora.

Gloria tibi, Domine,

Qui natus es de Virgine ;

Cum Patre et sancto Spiritu,In sempiterna saecula. Amen.

Jf. Segregavit me Dominus exutero matris meae,

ty. Ut evangelizarem ilium in

gentibus.Ad Magnificat Antiph. Vas

electionis est mihi iste, ut portetnomen meum coram gentibus,et regibus, et filiis Israel.

Oratio. Deus qui universum.

ut infra ad Laudes.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Deum nostrumin conversione Doctoris gentium,venite, adoremus.

Hymnus. Pastore percusso.ut supra ad Vesperas.

Antiph. Audivi vocem lo-

quentem mihi Hebraica lingua:

Saule, Saule, quid me perse-

queris? durum est tibi contra

stimulum calcitrare.

y. Vocavit me Dominus per

gratiam suam,. Ut revelaret Filium suum

in me.Te Deum laudamus. 117.

Page 314: Colbertine Breviary

266 CONVERSIO S. rAULL [IAN. 25

AD LAUDES.Ad Psalmos Antiph. Non fui

incredulus caelesti visioni;

sed

his qui sunt Damasci primum,et Jerosolymis, et in omnemregionem Judaea?, et gentibusannuntiabam, ut pcenitentiamagerent.

Hyninus.

QUasgloriosum tanta caelis

evocatTe Christe causa ? tune rursum

visere

Mundum Redemptor ? tune

judex saeculi ?

Novumne prodis ultor hostem

perdere?Heu quam cruentus persecutor,

quam ferox

Insurgit ! horret, ac fugit grexqua premit :

Humana tanto nulla par hosti

manus;

Te Christe sparsae vindicem

poscurit oves.

Hunc ergo voce victor una sub-

jicis,

Totum sed uno subdis in Saulotibi

Vincisque mundum ;sternis ut

mox erigas,

Agnisque praedam dividat

lupus tuis.

Sit Trinitati sempiterna gloria,

Honor, potestas, atque jubi-

latio,

In imitate, cui manet impe-rium,

Ex tune, et modo, per aeterna

saecula. Amen.

y. Tu es vas electionis sancte

Paule Apostole,

ty. Praedicator veritatis in uni-

verso mundo.Ad Benedictus Antiph. Eram

ignotus facie Ecclesiis Judasae ;

tantum autem auditum habe-bant

; Quia qui pcrsequcbaturnos aliquando, nunc evangelizatfidem quam expugnabat : et in

me clarificabant Dcum.

Oratio.

us, qui universum mundumbeati Pauli Apostoli praedi-

catione docuisti, da nobis quae-sumus ut qui ejus hodie Conver-sionem colimus, per ejus ad te

exempla gradiamur : Per Domi-num nostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Segregavit me Domi-nus ex utero matris meae, et

vocavit per gratiam suam, ut

revelaret Filium suum in me.

Lectio.

De Actibus Apostolorum, cap. 9.

(y. i-2O>.

SAulusadhuc spirans... quo-

niam hie est Filius Dei.

AD TERTIAM.

Antiph. Ideo misericordiam

consequutus sum,ut in me primoostenderet Christus Jesus omnempatientiam, ad informationemeorum qui credituri sunt illi in

vitam aeternam.

y. Segregavit me Dominusex utero matris meae.

1^. Ut evangelizarem ilium in

gentibus.

AD SEXTAM.

Antiph. Ego sum minimus

Apostolorum, qui non sum

dignus vocari Apostolus, quo-niam persequutus sum Ecclesiam

Dei.

y. Vocavit me Dominus per

gratiam suam;

Page 315: Colbertine Breviary

IAN. 26] S. POLYCARPUS. 267

RV Ut revelaret Filium suumin me.

AD NONAM.

Antiph. Gratia Dei sum id

quod sum;et gratia ejus in me

vacua non fuit.

y. Positus sum ego praedicatoret Apostolus,

R?. Doctor gentium in fide et

veritate.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Vivoautem jam non ego ;

vivit vero

in me Christus.

Hyinnus. Pastore percusso. ut

in primis Vesperis. 80. <^265)>.

y. Tu es vas electionis sancte

Paule Apostole,R?. Praedicator veritatis in uni-

verso mundo.Ad Magnificat A ntif>Ji. Sancte

Paule Apostole, praedicator veri

tatis et doctor gentium, intercede

pro nobis ad Deum qui te elegir.Fit conunemoratio S. Polycarpi

Episcopi et Martyris.

Antiph. Octoginta et sex anni

sunt ex quo servio Christo : quo-modo possum maledicere Regemmeum, qui me salvum fecit ?

y. Gloria et honore coronasti

eum Domme,R?. Et constituisti eum super

opera manuum tuarum.Oratio. Deus qui nos. ut infra

ad Laudes.

DIE xxvi.

In Festo

S. POLYCARPI EPISCOPI ETMARTYRIS.

Semiduplex.Oninia ut in Communi unius

Martyris (vj.) <522)>prater Anti-

phonas ad Benedictus et ad

Magnificat.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Quimihi dat ignem pati, dabit im-

motum in flammis permanere.

Oratio.

DEus, qui nos beati Polycarpi

Martyris tui atque Pontificis

annua solemnitate laetificas, con

cede propitius ut cujus natalitia

colimus, de ejusdem etiam pro-tectione gaudeamus : Per Do-minum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

E.\ libro S. Hieron. de Script.Eccl. cap. 27.

POlycarpus,Joannis Apostoli

discipulus, et ab eo SmyrnaeEpiscopus ordinatus, totius Asiae

princeps fuit, quippe qui non-nullos Apostolorum et eorum quividerant Dominum, magistroshabuerit, et viderit. Hie propter

quasdam super die Paschae quaes-

tiones, sub Imperatore Antonino

Pio, Ecclesiam in urbe regente

Aniceto, Romam venit; ubi pluri-mos credentium, Marcionis et

Valentini persuasione deceptos,reduxit ad fidem. Cumque ei

fortuitoobviam fuissetMarcion et

diceret, Cognoscis nos ? respondit ;

Cognosce primogenitum Satanae.

Postea vero, regnante MarcoAntonino et Lucio Aurelio

Commodo, quarta post Neronem

persecutione, Smyrnae sedente

Proconsule, et universo populoin amphitheatre adversus eumpersonante, igni traditus est.

Scripsit ad Philippenses valde

Page 316: Colbertine Breviary

268 S. POLYCARPUS. [IAN. 26

utilem epistolam, quae usquehodie in Asiae conventu legitur.Ex Epistola Ecclesics Smyr-

nensis ad Ecelestas Ponti.

Extructo rogo, cum Polycar-

pus omnia vestimenta deposuis-set et cingulum solvisset, circum-

jecta sunt ei instrumenta quae adferalem rogum apparata fuerant.

Cumque eum clavis affigere vcl-

lent, Sinite me, inquit: qui enimmihi vires dat ad ignis supplici-um fortiter sustinendum, idemdabit ut immotus rogo subsistam.

I Hi ergo, non quidem clavis de-

fixerunt, sed ligaverunt eum.Hie vero manus post tergumconnectens et ad palum revinc-

tus, tamquam aries quidam exi-

mius ex magno grege delectus

qui gratissimum holocaustum

omnipotenti Deo offerretur, cae-

lum contuitus, dixit : Pater uni-

geniti et benedicti Filii tui JesuChristi, per quern tui notitiam

accepimus, Deus Angelorum et

Potestatum, benedico te, qui mead hanc horam perducere dig-natus es, ut partem caperem in

consortio Martyrum, in calice

Christi tui, ad resurrectionem

vitae aeternae animae simul et cor-

poris in incorruptione Spiritussancti : inter quos, quseso, sus-

cipiar hodie coram te, tamquamhostia pinguis et accepta: quam-obrem de omnibus te laudo, te

benedico, te glorifico per sempi-ternum Pontificem Jesum Christ

um Filium tuum, cum quo tibi

et Spiritui sancto gloria et nuncet in futura saecula.

Et cum Amen clara voce emi-

sisset, precationemque comples-set, ministri rogum accenderunt.

Cumque ingens flamma exar-

sisset, mira res visa est ab iis

qui earn videre merucrunt, et quiideo reservati sunt ut aliis nunti-

arent. Ignis enim fornicisspeciem

praebens, tamquam velum navis

ventorum flatu sinuatum, circum

corpus Martyris stetit; quod qui-

dem in medio positum, non ut

caro assa videbatur, scd velut

aurum aut argentum quod in for-

nace excoquitur : quippe odor-

em suavissimum, quasi thuris

alteriusve pretiosi aromatis, nari-

bus nostris inhalantem haurie-

bamus. Postremo cernentes im-

pii corpus ejus non posse con-

sumi, confectorem propius ac-

cedere, ensemque alte in corpusadigere jusserunt. Quo facto,

tanta vis sanguinis effluxit ut

ignis prorsus extingueretur. Os-sa illius gemmis cariora et quo-vis auro puriora colligentes, ubi

decebatcondidimus. Quoetiamin loco, nobis, si fieri poterit,convenientibus concedet Deusnatalem ejus martyrii diem cumhilaritate et gaudio celebrare.

AD VESPERAS.

Ab Hymno fit de S. loanne

Chrysostomo Episcopo et Ecclesice

Doctore, ^^t in Comm. Pontif. xj.

Ad Magnificat Antiph. Quidocti fuerint, fulgebunt quasi

splendor firmamenti;et qui ad

justitiam erudiunt multos, quasistellae in perpetuas aeternitates.

Oratio. Ecclesiam tuam. ;//

infra ad Laudes.

Fit commenwratio S. Polycarpi.Antiph. Benedico te Domine,

quoniam me dignatus es ut

partem caperem in numero

Martyrum tuorum in calice

Page 317: Colbertine Breviary

IAN. 27] S. IOANNES CHRYSOSTOMUS. 269

Christi tui, inter quos utinam

suscipiar hodie coram te in

sacrificio pingui et accepto.

y. Justus ut palma florebit.

ty. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.Oratio. Deus qui nos. ut

supra ad Laudes.

DIE xxvii.

In Festo

S. JOANNIS CHRYSOSTOMI

Episcopi et Ecclesia Doctoris.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum (xij.) <526>, prater Oratio-

nem.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Qui

fecerit et docuerit, hie magnusvocabitur in regno caelorum.

Oratio.

Cclesiam tuam, quaesumus,Domine, gratia caelestis

amplificet, quam beati JoannisCrysostomi Confessoris tui atquePontificis illustrare voluisti glori-osis meritis et doctrinis : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

JCannes Antiochiae natus, in

adolescentia baptizatus a

Meletio Episcopo, per annos ali

quot in solitudine angelicamvitam cgit. Quinto post suscep-tum diaconatum anno, PresbyterAntiochenae Ecclesiae a Flaviano

creatus, homilias habuit ad popu-lum tanta cum eloquentia ut in-

de Chrysostomus sit appellatus.Exactis eo in munere annisduo-

decim, Antiochiae subductus, in

sede Constantinopolitana mortuoNectario invitus sufficitur. Turnde clericorum moribus solicitus,

vetuit eos supcrintroductas ha-bere mulieres, ac lautiores opti-matum mensas frequentare: divi-

tum etiam fastum fortiter retudit.

Ipse autem forma gregis factus,resecuit sumptus inutiles Ecclesiae ac familiae episcopalis ;

et

quod indesupererat,in pauperum,praesertim infirmorum, commo-dum convertit. Sex Asiae Epis-

copos ab Antonio Ephesino persimoniam ordinatos in Ephesinasynodo exauctoravit

;ac pari

animi fortitudine obstitit neArrianis Gainae Ducis Gothorum

praesidio elatis Ecclesia concede-

retur, eosque ex urbe ejiciendoscuravit. Scythas Christo subje-cit

;idolorum templa in Phoenicia

diruit;

Flavianum EpiscopumAntiochenum cum InnocentioRomano Pontifice reconciliavit.

Cum autem vitam instituisset

asperam et severam, ac deprava-tos omnium ordinum mores cor-

rigere niteretur, multorum subiit

invidiam, Eudoxiae Augustae im

primis, quae concionantis verba

quaedam quasi in se contumeliosa

indigne ferebat. Quare habita est

apud Quercum Chalcedonis sub-urbium Episcoporum aliquot

Chrysostomo infensorum tumul-tuaria synodus ;

in qua Theo-

philo Alexandrine praeside,annitente Eudoxia, depositus,

ejectus est in exilium : quernpopulus incredibili studio, noctelicet urgente, longe prosecutusest. Scd paulo post, facto terrae

motu, et coorta seditione plebis,ab exilio revocatur. Cum autem

perditos mores arguere non de-

Page 318: Colbertine Breviary

270 S. IULIANUS EPISCOPUS. [!AN. 28

sisteret, et ad argenteam Eu-doxiae statuam in foro sanctae

Sophiae erectam histriones ludere

et a vulgi clamoribus divinam

psalmodiam interturbari minime

pateretur, idque publica oratione

reprehend isset, in Episcoporumconventiculo iterum damnatusest

;et ipsa nocte Paschatis

Ecclesia pulsus, Arcadii Impera-toris jussu, paucis post mensibusCucusum in Armeniam aman-datur. Episcopi autem plusquamquadraginta, aliique compluresqui ipsi adhaeserant, hincqueJoannitae dicebantur, variis tor-

mentis afficiuntur : sed non

impune, nam post Chrysostomidiscessum erumpens subito ex

ejus throno flamma Ecclesiamet Palatium absumpsit. Moxintruditur in sedem illius Arsa-cius Nectarii frater, octogenarius:

quod Innocentius et ducenti cumeo Episcopi adeo detestati sunt

ut nee Arsacium nee Atticumsuccessorem ejus longo post

tempore aut colloquio aut com-munione sua dignari voluerint.

Interim continuafebredebilitatus

Joannes, cceptum iter peragerecogitur, donee Caesaream Cappa-docise venit

;ubi cum per aliquot

dies commoratus esset, remittere

paululum vis mor.bi ccepit : sed

Caesariensis Episcopi monacho-

rumque factione rursum exagita-tus, reddere se itineri atqueIsaurorum regionem vastantiumimmanitati se exponere coactus

est. Cucusum tandem, quo aman-datus fuerat, pervenit ; ibique,

hyemis inclementia pene enectus,Armeniae pauperes frumentoet caslesti verbo pascere nondestitit. Hinc, propter crebras

Isaurorum incursiones, Arabis-

sum, munitius oppidum, non sine

periculo translatus est, deinde

Pityuntem, ut assiduis itinerumlaboribus conficeretur. Comanacum adventaret, pernoctavit in

Ecclesia sancti Basil isci : ubi

beatus Martyr sic eum in som-nis affatus est : Confide, frater

Joannes, eras enim simul erimus.

Sumptis postridie caelestibus

sacramentis, consignans se in

modum crucis, animam Deoreddidit. Corpus ejus maximoVirginum et Monachorum con-cursu sepulturae mandatum, post

aliquot annos Theodosius Arcadii films Constantinopolim trans-

tulit insigni pompa, sexto Kal-endas Februarii

; ejusque reli-

quias veneratus, pro parentibusveniam precatus est. Episcopiautem Occidentals non priuscum Orientalibus communicarevoluerunt quam nomen illius in

diptycha retulissent.

AD VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

Doctor optime, Ecclesiae sanctae

lumen, beate Joannes Chrysos-tome, divinae legis amator, de-

precare pro nobis Filium Dei.

Fit commemoratio S. luliani

Episcopi.

AntipJi. Elegit. de CommuniPontif. xj. <52;>.

y. Amavit. ibidem,

Oratio. Da quaesumus. ibidem.

DIE xxviii.

In Festo

S. JULIAN! EPISCOPI.

Semiduplex.Omnia de Communi Ponti-

ficum. xij. (527)'.

Page 319: Colbertine Breviary

IAN. 29] S. FRANCISCUS SALESIL'S. 271

Oratio. Da quaesumus. xj.

Ad Laudes fit commemoratioS. Agnetis secundb.

AntipJi. Ecce quod concupivi

jam video, quod speravi jamteneo : ipsi sum juncta in caelis

quern in terris posita tota devo-

tione dilexi.

R?.t Adducentur Regi virgines

post earn :

R?. Proximse ejus afferentur

tibi.

Oratio.

DEus qui nos annua beatae

Agnetis Virginis et Mar-

tyris tuae solemnitate laetificas,

da ut quam veneramur obsequio,etiam piae conversationis sequa-mur exemplo : Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

T Ulianus Episcopus, cum sociis

J Turibio Presbytero et Pavatio

Diacono, a Romano Pontifice in

Gallias missus est. Cenomannossortitus, potens opere et sermone,

plurimos ad Christi fidem con-

vertit, atque inter ceteros, virum

primarium civitatis, Defen-sorem nomine. Idolisconfractis,Ecclesias Deo vivo et vero con-

struxit : plurimisque exantlatis

laboribus, exitus sui diem im-

minere sentiens, secessit in

vicum, in quo postea basilica

sub invocatione sancti Martialis

consecrata est. Ibi cum Turi-

bium sibi successorem desig-

nasset, oculis ac manibus adcaelum sublatis, gratias agensDeo, et oves quas acquisierat ei

commendans,laborum mercedem

accepturus migravit in caelum.

Post multos annos, in loco

sepulturae ejus extructum est

monasterium, quod magnopereauxit sanctus Domnolus exPraefecto Monasterii sancti

Laurentii apud Parisios Ceno-manorum Episcopus.

Beata Agnes, parentibus ad

ejus sepulcrum assidue vigilanti-

bus, quadam nocte choro vir-

ginum comitata cum apparuisset,sic ad eos locuta dicitur: Neme parentes mortuam lugeatis :

nam una cum his virginibus vivo

apud ilium in caelis quern in

terris tota mente dilexi. Cumaliquot post annis Constantia,Constantini Imperatoris filia,

insanabili ulceri medicinam

quaerens, nondum Christiana, adidem sepulcrum accessisset, ob-

dormiscens sibi audire visa est

vocem hanc Agnetis: Constantia,crede in Jesum Christum Filium

Dei, qui te sanam faciet. Quaesanata, paulo post una cummultis ex familia Imperatoris

baptismum suscipiens, ibi Eccle-

siam nomine sanctas Agnetisaedificavit.

Ad Vesperas fit commemoratioS. Francisci Salesii Episcopi.

Antiph. E legit, de CommuniPontificum. xj . < 5 27>.

y. Amavit. ibidem.

Oratio. Exaudi. ibidem.

DIE xxix.

In Festo

S. FRANCISCI SALESIIEPISCOPI.

Simplex.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum. xij. <^527)>.

Oratio. Exaudi. xj.

Page 320: Colbertine Breviary

272 S. BALTILD1S. [!AN. 30

AD PRIMAM.

Lectio.

TT^Ranciscus Salesius e stirpe* nobili in Sabaudia, Parisiis

Philosophiae ac Tlieologiae incu-

buit, ibique in Ecclesia sancti

Stephani de Gressibus coram

imagine Virginis Deiparae sup-

plex votum virginitatis emisit.

Turn Patavii, Jurisprudentiae

operam dedit; indeque Romam

pietatis gratia se contulit. In

patriam reversus, abjectis foren-

sibus studiis quibus sese dederatut parentibus obsequeretur,

presbyteratu initiatus, et Anne-ceii, quo sedes Genevensis trans-

lata fuerat, Praepositus majorisEcclesiae electus est. Hoc in

munere, Calvinianam haeresim

in Cabaliacis grassantem, Gar-nero Episcopo jubente, adortus,

post incredibiles labores feliciter

expugnavit. His in locis,

Thunone maxime, cum sacrumfacere non liceret, in arcem

Albingianam quatuor milliaribus

distantem se recipere, et Druen-tiam amnem innixus trabi quae

glacie plerumque obriguerat,

pedibus et manibus reptans,

trajicere cogebatur. Calumniiset inimicorum insidiis appetitus,latuit saepe in sylvis, in furnis,

et rudoribus;

nee idcirco sus-

ceptos pro extirpanda hseresi la-

bores deseruitjcompluresque doc-

trina celebres viros ad veritatis

lumen adduxit. Suscepto regi-mine Parochiae quam Thunoneerexerat, cum earn regionemdira lues depopularetur, omniaomnibus corporis et animae sub-

sidia, amanter, constanter, atqueIndustrie procuravit. In Coad-

jutorem ascitus a GarneroGenevensi Episcopo, AnneceiiSeminarium Clericorum instituit.

Apud Regem Christianissimum

perfecit, ne quid a Genevensibus,qui turn Gallis adversus Sabaudosauxilio erant, in Religionisnegotio innovaretur : utqueejecti Parochi Ecclesiis suis

restituerentur. Garnero mortuo,coegit synodum, et Ecclesiasticae

disciplinae leges Clero sanxit.

Multum etiam Ecclesiae profuit ;

turn libris sincerum Dei amoremspirantibus conscriptis ;

turn

sermonibus quos publice ac

privatim, etiam extra dioecesim,Divione potissimum, Gratiano-

poli, et Parisiiisf habuit;

turn

Congregationis monialium Visi-

tationis sub regula sancti Augus-tini institutione. Dum autemrecusato Coadjutoris Parisiensis

munere, ad dicecesim lustrandam

revertitur, Lugduni apoplexiacorreptus, munitus sacramentis,obiit quinto Kalendas Januarii,anno aetatis quinquagesimosexto, Christi millesimo sex-

centesimo vigesimo secundo.

Quern miraculis clarum Alexander septimus sanctorum alboinseruit

; ejusque colendammemoriam statuit quarto Kalendas Februarii, quo die Anneceii

sepultus fuerat.

Vesperce de Festo sequente.

DIE xxx.

In Festo

S. BALTILDIS REGIN^:.

Simplex.

Omnia ut in Communi Mu-lieruni Sanctarum. xix. <(534)> .

Oratio. Exaudi. xx. <334/>.

Page 321: Colbertine Breviary

IAN. 30] S. BALTILD1S. 273

Ad Laudes fit commemoratioS. Paulce viduce.

Antiph. Simile est. de Com-muni Mulierum sanctarum. xx.

<534>-y. Mandata. ibidem.

Oratio. Tuorum. ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

BAltildisclaro Saxonum ge-

nere orta, a praedonibus Er-

cunvaldo Majori domus regiae

vendita, ab eo ad porrigenda sibi

pocula adhibita est, ac demum,mortua. conjuge, in uxorem ex-

petita. Quas ilia ut vitaret

nuptias, latebras quaesivit : sed

postmodum ob eximias corporiset animi dotes, ad Clodovei se-

cundi conjugium insperato per-trahitur. Turn pauperes et Ec-

clesias, Clodoveo studiose com-mendavit : quod adeo gratumfuit principi, ut Genesium Ab-batem, postea LugdunensemEpiscopum,Reginae piis operibus

exequendis adjutorem dederit.

Mortuo Clodoveo, trium filiorum,

Clotarii, Childerici, et Theodorici,

quorum natu maximus vix quin-tum annum attigerat, tutelam

gessit : regnumque ac palatium,consiliis Chrodoberti Parisiensis

Episcopi, et Audoeni Rotoma-

gensis, sapientissime moderataest. Multa praeclare sanxit.

Simoniacas Ordinationes abol-

evit hortatu sacerdotum : prohi-buit ne quis Christianos venderet

exteris, aut alio vendendos ab-

duceret : plures etiam a servitute

suis sumptibus redemit. Effecit

ut Pontificum et Abbatum stu

dio, regularis disciplina, in Mon-asteriis sanctorum Dionysii, Ger-

COLBERT.

mani, Petri, Medardi, Aniani,Martini, et aliis, aut servaretur,aut restitueretur. Corbeiae adSuminam Ccenobium extruxit

;

aliudque Calae ad Matronam,in quo relicta Clotario jamadulto regni administratione, ipsa

susccpto religionis habitu, subobedientia Bertiliae Abbatissae

omnibus exemplo et admirationi

fuit : ibique mortua est annoaetatis quinquagesimo quinto.

Paula Romana, ex Scipionumet Gracchorum genere, postmortem Toxotii conjugis, ex

quo quatuor filias, Blaesillam,

Paulinam, Eustochium cogno-mento Juliam, et Rufinam, fili-

umque unum Toxotium susce-

perat, divitias pene omnes in

pauperes erogavit. Episcoporumautem Paulini Antiochiae et

Epiphanii Salaminae qui tune

Romam venerant virtutibus

accensa, annis a morte Toxotii

quinque, Eustochio sola comite

patriam reliquit, ut loca sancta

inviseret ac veneraretur : et apudBethleem consedit, ubi tria

virginum monasteria, virorum-

que unum construxit. Illic

Hieronymo disserente, vetus et

novum Testamentum cumEustochio perlegit, magnam ad-

epta Hebraicae linguae peritiam.

Elapsis annis viginti, mortem

jam imminentem sentiens, quasiad suos pergeret alienosque de-

sereret, has voces, Deficit animamea in atria Domini, aliosque

ejusdem psalmi versiculos adextremum usque spiritum assi-

due repetebat : digitumque ados tenens, crucis signum ex-

primebat in labiis. Obiit annoDomini quadringentesimo quar-

T

Page 322: Colbertine Breviary

274 S. PR&IECTUS: S. IGNATIUS. [FEB. i

to : et sepulta est apud Bethleemin medio Ecclesiae speluncaeSalvatoris.

Vespera de Festo sequent*.

DIE xxxi.

In Festo

S. PR^JECTI EPISCOPI ETMARTYRIS.

Simplex.

Oninia ut in Communi unius

Martyris (v.) <522>, prater Ora-

tionem.

Oratio.

TV/TArtyris tui Praejecti nos,i-VJ. Domine, interventio glori-osa commendet

;ut quod nostris

actibus non meremur, ejus preci-bus consequamur: Per Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.Lectio.

PRaejectusArvernus, adhuc

Diaconus, Cassii, Victorini,

Anatoliani, Austrebaudi et alior-

um acta conscripsir, qui Arvernis

martyrio coronati fuerant. Can-didinensi coenobio a Felice

Arvernorum Episcopo praepositus

est, et Presbyter ordinatus.

Felici deinde vita functo suc

cessor datus unanimi omniumvoto ac ipsius regis assensu,veri pastoris munus adimplevit.Nosocomium extruxit, ac mon-asteria. Summa cura conquisivit

Martyrum corpora, ut ea in

locum honoratiorem transferret.

Ad regem Childericum profectus,ut Ecclesiae suae bona contra

Hectorem Masiliae patriciumvindicaret, diversatus est in

coenobium Doroangense in

Vosago,ubi Amarinum Abbatem

a febre liberavit, qui eum secutus

estad Arvernosrevertentem. Cumautem Rex in Hectorem anim-

advertisset, Agricius primorescivitatis in Praejectum excitavit :

curnque a sicariisapud Volovicum

quaereretur, ejus loco Amarinusab iis trucidatus est. Ille vero,ne corona martyrii fraudaretur,

percussoribus se ultro obtulit : et,

Hie est, inquit, quern quaeritis ;

implete quod vobis imperatumest. Eorum statim alter pugio-nem in pectus ipsi adegit, alter

vero cerebrum excussit, invo-

canti et dicenti; Domine, ne

statuas illis hoc peccatum, quianesciunt quid faciunt. In eo

postea loco Avitus Episcopusbasilicam et monasterium con-

didit.

Vespercz de Festo sequente.

FESTA FEBRUARII.DIE i.

In Festo

S. IGNATII EPISCOPI,ET MARTYRIS.

Semiduplex.Oninia nt in Communi unius

Martyris, (v.) <522)>, prater ea

quce sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

AdMagnificat Antipk. Nunc

incipio Christi esse discipulus,nihil de his quae videntur desid-

erans, ut Christum Jesum in-

veniam.Oratio. Infirmitatem. de Coin-

muni unius Martyris. vj. <522)>.

AD LAUDES.

AdBenedictus A ntipk. Meli-

us est mihi emori propter Jesum

Page 323: Colbertine Breviary

FEB. 2] PURIFICATIO B.M.V. 275

Christum, quam imperare finibus

terras.

AD PRIMAM.

Lectio.

Ex libra S. Hieronymi de Script.Ecclesiast.

TGnatius Antiochenae Ecclesiae-* tertius post Petrum Apostol-um Episcopus, commovente per-secutionem Trajano, damnatusad bestias, Romam vinctus mitti-

tur. Cumque navigans Smyr-nam venisset, ubi Polycarpus,auditor Joannis, Episcopus erat

;

scripsit unam Epistolam ad

Ephesios, alteram ad Magnesi-anos, tertiam ad Trallenses,

quartam ad Romanos : et inde

egrediens scripsit ad Philadel-

phios, et ad Smyrnaeos, et pro-

priam ad Polycarpum, com-mendans illi Antiochensem Ec-

clesiam, in qua et de Evangelic,

quod nuper a me translatum est,

super persona Christi ponit testi-

monium, dicens, Ego vero et postresurrectionem in carne eumvidi.

Dignum autem videtur, quiatanti viri fecimus mentionem, et

de epistola ejus, quam adRomanos scribit, pauca ponere.De Syria usque ad Romam pug-no ad bestias in mari et in terra,

nocte dieque ligatus cum decem

leopardis, hoc est militibus, quime custodiunt

; quibus et cumbenefeceris, pejores fiunt. Iniqui-tas autem eorum, mea doctrina

est : sed non idcirco justificatussum. Utinam fruar bestiis, quaemihi sunt praeparatae, quas et oro

mini veloces esse ad interitum et

ad supplicia, et allici ad comeden-dum me

; ne, sicut et aliorum

martyrum, non audeant corpusattingere. Quod si venire nolu-

erint; ego vim faciam, ego me

urgebo, ut devorer. Ignoscitemihi filioli : quid mihi prosit, egoscio. Nunc incipio Christi esse

discipulus, nihil de his quae vid-

entur desiderans, ut JesumChristum inveniam. Ignis, crux,

bestiae, confractio ossium, mem-brorum divisio, et totius corporiscontritio,et totatormenta diaboli,

in me veniant;tantum Christo

fruar. Cumque jam damnatusesset ad bestias, et rugientesaudiret leones

;ardore patiendi

ait : Frumentum Christi sum;

dentibus bestiarum molar, ut

panis mundus inveniar. Passusest anno undecimo Trajani.

Reliquiae corporis ejus Antio-chiae jacent extra portam Daph-niticam, in Ccemeterio.

Vesperce de Festo sequente.

DIE II.

In Festo

PURIFICATIONS BEAT^ESolemne ma/us.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Psalmos Antiph. Loquu-

tus est Dominus ad Moysen

dicens : Sanctifica mihi omneprimogenitum quod aperit vul-

vam in filiis Israel, tarn dc homi-nibus quam de jumentis.

T 2

Page 324: Colbertine Breviary

276 PUJIIFICATIO B.M.V. [FEB. 2

Hymnus.

QUodchorus vatum vene-

randus olim

Spiritu sancto cecinit reple-

tus,

In Dei factum genetrice con-

stat

Esse Maria.

Haec Deum caeli, dominumqueterrae

Virgo concepit, peperitque

virgo ;

Atque post partum meruit

manereInviolata.

Quern senex Justus Simeon in

ulnas

In domo sumpsit Domini,

gavisus

Quod diu optatum propriovideret

Lumine Christum.

Tu libens votis, petimus, precan-tum,

Regis aeterni genitrix, faveto,

Clara quae celsi renitens

olympiRegna petisti.

Sit Deo nostro decus et potes-

tas,

Sitque laus perpes, sit honor

perennis,Cuncta qui nutu creat et gu-

bernat

Trinus et unus. Amen."5^. Responsum accepit Simeof

a Spiritu sancto,

ty. Non visurum se mortem,nisi prius videret ChristumDomini.Ad Magnificat Antiph. Cum

inducerent puerum Jesum par-entes ejus ; accepit eum Simeonin ulnas suas, et benedixit eumdicens : Nunc dimittis Domineservum tuum in pace.

Oratio. Omnipotens. ut infraad Laudes.

Non fit comment. S. Ignatii.

AD MATUTINUM.Invitatorium. Ecce venit ad

templum sanctum suum domi-nator Dominus : gaude et laetare

Sion, occurrens Deo tuo.

Hymnus. Quod chorus, ut

supra in primis Vesperis.

Antiph. Postquam impletisunt dies purgationis Mariae

secundum legem Moysi ;tule-

runt Jesum in Jerusalem, ut

sisterent eum Domino.

y. Accipiens Simeon puerumin manibus,

ty. Gratias agens benedixit

Dominum.Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.AdPsalmos A ntiph. Dederunt

hostiam, secundum quod scrip-turn est in lege Domini, parturturum aut duos pullos colum-barum.

Hymnus.A 7Irgo Dei genitrix, quern to-v tus non capit orbis,

In tua se clausit viscera factus

homo.Vera fides geniti purgavit crimi-

na mundi;

Et tibi virginitas inviolata

manet.Te matrem pietatis, opem te

flagitat orbis :

Subvenias famuli's, 6 bene-

dicta, tuis.

Gloria magna Patri, compar tibi

gloria, Nate,Cum sancto Spiritu ; gloria

masrna Deo. Amen.

Page 325: Colbertine Breviary

FEB. 2] PURIFICATW B.M.V. 277

y. Post partum virgo invio-

lata permansisti :

1^7.Dei genitrix intercede pro

nobis.

Ad Benedictus Antiph. Et erat

pater ejus et mater mirantes

super his quae diccbantur deillo.

Oratio.

/^Mnipotens sempiterne Deus,^-^ majestatem tuam supplices

exoramus, ut sicut UnigenitusFilius tuus hodierna die cumnostrae carnis substantia in tem-

plo est praesentatus, ita nos facias

purificatis tibi mentibus praesen-tari : Per eumdem Dominumnostrum etc.

AD PRIMAM.

Antiph. Simeon, Justus et

timoratus, expectabat consola-

tionem Israel;et Spiritus sanc-

tus erat in eo.

Lectio de Homilia.

Lectio sancti Evangelii secun-dum Joannem. Cap. 2.

T N illo tempore : Postquam-*-

impleti sunt dies purgationisMarias secundum legem Moysi ;

tulerunt Jesum in Jerusalem, utsisterent eum Domino, sicut

scriptum est in lege Domini. Etreliqua.

Homilia S. Ambrosii Episcopi.

Lib. 2. Comment, in Luc.

Cce homo erat in Jerusalem,cui nomen Simeon, et homo

iste Justus et timoratus, espec-tans consolationem Israel. Nonsolum ab Angelis, et Prophetis,et Pastoribus ;' sed etiam a seni-

oribuset justis generatio Domini

accepit testimonium. Omnisaetas, et uterque sexus, eventor-

umque miracula fidem astruunt.

Virgo generat ;sterilis parit ;

mutus loquitur ;Elisabet pro-

phetat ; Magus adorat;

utero

clausus Joannes exultat;vidua

confitetur; Justus expectat. Et

bene Justus, qui non suam, sed

populi gratiam requirebat, cu-

piens ipse corporeae vinculis fra-

gilitatis exolvi, sed expectansvidere promissum : sciebat enim

quia beati oculi qui eum viderent.

Et accepit eum in manibus suis

et benedixit Deum, et dixit;

Nunc Domine dimitte servumtuum in pace. Videm, justu ve-

lut corporeae carcere molis inclu-

sum, velle dissolvi, ut incipiatesse cum Christo. Dissolvi enimet esse cum Christo, multo me-lius est. Sed qui vult dimitti,veniat in templum ;

veniat in

Jerusalem ; expectet ChristumDomini

; accipiat in manibusverbum Dei

; complectatur velut

quibusdam fidei suae brachiis :

tune dimittetur, ut non videat

mortem, qui viderit vitam.

Vides uberem in omnes gratiam,Domini generatione diffusam

;et

prophetiam incredulis esse nega-tam, non justis. Ecce et Simeon

prophetat, in ruinam et resurrec-

tionem multorum venisse Dominum Jesum Christum : ut jus-torum iniquorumque merita dis-

cernat, et pro nostrorum quali-tate factorum, judex verus et

Justus aut supplicia decernat, aut

praemia.

AD TERTIAM.

Antiph. Responsum acce-

perat a Spiritu sancto;

non

Page 326: Colbertine Breviary

278 S. BLAS1US. [FEB. 3

visurum se mortem, nisi priusvideret Christum Domini.

y. Exulta et lauda habitatio

Sion,R7

. Quia magnus in medio tui

sanctus Israel.

AD SEXTAM.

Antiph. Cum inducerent

puerum Jesum parentes ejus ;et

ipse accepit eum in ulnas suas,et benedixit Deum.

y. Accipiens Simeon puerumin manibus,

ty. Gratias agens benedixit

Dominum.

AD NONAM.

Antiph. Nunc dimittis servumtuum Domine, secundum ver-

bum tuum in pace.

y. Simeon in manibus infir-

mitatem accepit ;

ty. Sed majestatem intus ag-novit.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. AnnaProphetissa ipsa hora super-veniens confitebatur Domino, et

loquebatur de illo omnibus qui

expectabant redemptionem Is

rael.

Hymnus. Quod chorus, ut in

firimis Vesperis.

y. Post partum virgo invio-

lata pennansisti :

ty. Dei genitrix intercede pronobis.

Ad Magnificat Antiph. Hodiebeata virgo Maria puerumJesum praesentavit in templo, et

Simeon repletus Spiritu sancto

accepit eum in ulnas suas, et

benedixit Deum in aeternum.

Fit commemoratio S. Blasii.

Antiph. Iste sanctus. de Com-inuni unius Martyris. vj. ^522]>.

y. Gloria, ibidem.

Oratio. Deus qui nos. ibidem.

DIE in.

In Festo

S. BLASII EPISCOPI ETMARTYRIS.

Simplex.Omnia ut in Communi unius

Martyris. vj. <(522>.Oratio. Deus qui nos. ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

T)Lasius, Episcopus Sebasten-*-* us in Armenia, quo temporeAgricolaus Praeses Christianos

vexabat, se in speluncam abdidit

montis Argaei ;ubi tamdiu latuit,

donee a militibus Praesidis venan-tibus deprehensus, et ad eumductus, in carcerem conjiceretur.Plurimos eo in loco suis precibussanavit, quos inter puerum liber-

avit, cui piscem comedenti spinafaucibus adhaeserat. Cum vero

adduci non posset ut deos vene-

raretur, virgis primum caesus,

deinde in equuleo ferreis pectini-bus dilaniatus, rursum detrudi-

tur in carcerem. Sequebanturautem eum septem mulieres,

quae cum guttasex ejus vulneribus

defluentes exciperent, hoc indicio

deprehensae, post adhibitos ignes,

pectines, et tunicas candentes,

martyrii palmam adeptae sunt.

Priusquam vero securi collum

praeberent, impetrato precandi

spatio, flexis genibus, dixerunt :

Gloria tibi Christe, qui regnas in

saecula : quis est magnus sicut tu

Deus noster, qui vocasti nos ad

Page 327: Colbertine Breviary

FEB. 5] S. AGATHA. 279

veram et suavissimam lucem ?

rogamus te Domine, connumeranos cum prjma martyre tua

Thecla, accipiens intercessionem

sanctissimi patris nostri et

pastoris Blasii, qui deduxit nos

ad hanc veritatem. Turn educ-

tus e custodia Blasius, et in

lacum demersus, inde exivit in-

columis;ac demum una cum

duobus pueris capite truncatus

est.

Vespera de Festo sequente.

DIE v.

In Festo

SANCT^: AGATHAVirginis et Martyris.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Vir-

ginum (xvj.) ^^y,prater ea quasequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph.

Agatha laetissime et glorianteribat in carcerem, quasi ad epulasinvitata

;et agonem suum

Domino precibus commenda-bat.

Oratio. Deus qui inter caetera.

de Communi Virginum. xvij.

<532>.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. Men-tem sanctam, spontaneam ;

hon-orem Deo, et patriae liberationem.

AD PRIMAM.

Lectio.

A Gatha virgo in Sicilia nobili-** bus parentibus nata, quamPanormitani et Catinensescivemsuam esse dicunt, in persecu-

tione Decii Imperatoris Catinae

gloriosi martyrii coronam est

consecuta. Nam cum pari

pulcritudinis et castitatis laude

commendaretur, Quintianus Si-

ciliae Praetor ejus amore cap-tus est. Sed cum, tentata

modis omnibus ejus pudicitia,

Agatham in suam sententiam

perducere non posset ;Christianas

superstitionis nomine compre-hensam, Aphrodisiae cuidammulieri depravandam tradit.

Quae Aphrodisiae consuetudine

cum de constantia colendae

Christianae fidei et servandae

virginitatis removed non posset;nuntiat ilia Quintiano se in

Agatha operam perdere. Quareille ad se virginem adduci jubet :

et, Nonne, inquit, te pudetnobili genere natam, humilem et

servilem Christianorum vitam

agere? Cui Agatha: Multo

praestantior est Christiana

humilitas et servitus regumopibus ac superbia. Quamobremiratus Praetor, hanc ei optionemdat, velitne potius venerari deos,an vim tormentorum subire. Atilia constans in fide, primumcolaphis caesa mittitur in car

cerem;unde postridie educta,

cum in sententia permaneret,admotis candentibus laminis

in equuleo torquetur. Turn ei

mamilla abscinditur : quo in

vulnere Quintianum appellans

virgo ; Crudeiis, inquit, tyranne,non te pudet amputari in femina

quod ipse in matre suxisti ?

Mox conjecta in vincula, se-

quenti nocte a beato Petro

sub specie senis ipsi apparentesanata est. Rursum evocata

a Praetore, et in Christi con-

Page 328: Colbertine Breviary

280 S. VEDASTUS. [FEB. 6

fessione perseverans, superacutas testulas et candentescarbones volutatur. Quo tern-

pore ingenti terrae motu urbstota contremuit, ac duo parietescorruentes Silvinum et Falco-nium intimos Praetoris familiares

oppresserunt. Quare vehementercommota civitate, veritus populitumultum Ouintianus, Agathamsemimortuam clam reduci im-

perat in carcerem. Quae sic

Deum precata ;Domine qui

me custodisti ab infantia, quiabstulisti a me amorem saeculi,

qui me carnificum tormentis

superiorem praestitisti, accipeanimam meam

;hac in oratione

migravit in caelum. Cujus cor

pus cum a Christianis sepeli-

retur, apparuit adolescens quiad caput sepulcri deposuittabulam marmoream cum hac

epigraphe : Mentem sanctam,spontaneam ;

honorem Deo, et

patriae liberationem. Anno ver-

tente, pagani, velo quo sanctae

virginis tumulus tegebatur op-posito, ignem ab /Etna monteexundantem represserunt.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. Paga-

norum multitude fugiens ad

sepulcrum Virginis, tulerunt velum cjus contra ignem ;

ut

comprobaret Dominus quod a

periculis incendii meritis beatae

Agathae martyris suae eosliberaret.

Fit commemoratio S. Vedasti

Episcopi,

Antiph. Elegit. de CommuniPontif. xj. <527>.

Y. Amavit. ibidem.

Oratio. Exaudi. ibidem.

DIE vi.

In Festo

S. VEDASTI EPISCOPI.

Simplex.Omnia de Communi Pontifi-

cum. xij. <527)>.Oratio. Exaudi. xj. <(527>.Ad Laudes fit commemoratio

S. A mandi Episcopi.

AntipJi. Dedit illi Dominussacerdotium gentis, et beatifi-

cavjt ilium in gloria.

y. Tu es sacerdos in aeter-

num,R?. Secundum ordinem Mel-

chisedech.

Oratio.

, quaesumus, omnipotensDeus, ut beati Vedastif

Confessoris tui atque Pontificis

veneranda solemnitas et devo-tionem nobis augeat et salutem :

Per Dominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

\ /"Edastus, relictis ab adoles-* centia parentibus et praediis

amplissimis, solitariam Tulli

Leucorum vitam ducebat;cum

Clodoveus, devictis Germanis,Remos ad beatum Remigiumbapcizandus veniens, eum comi-tem ascivit, ut in itinere fidei

rudimentis ab ipso imbueretur.

Remis aliquandiu commoratus,atque a Remigio Atrebatum

Episcopus factus, multos ethni-

cos Christo acquisivit. Ecclesias

erexit, in quibus constituit pres-

byteros et diacones. In pauperesliberalis fuit

;divitibus affabilis,

quos ut suavius ad Christum

alliceret, ab eorum etiam con-

Page 329: Colbertine Breviary

FEB. 9] S. APOLLONIA: S. SCHOLASTICA. 281

viviis non abstinuit. Exactis in

pontificatu annis quadraginta,febre correptus, et sacro corporiset sanguinis Christi viatico con-

firmatus, clarus miraculis ani-

mam Deo reddidit.

Eodem die obiit sanctus Am-andus Trajectensis Episcopus,qui Gandavensibus primum, turn

Sclavis, tandem Vasconibus, et

iis qui Pyrenaeos montes inco-

lunt, Evangelii lucem intulit;et

multa in Gallia monasteria con-

struxit.

Vesperce de Feria occurrente.

DIE ix.

In Festo

S. APOLLONLE VIRGINIS ETMARTYRIS.

Simplex.Omnia ut in Communi Vir-

ginum. xvij. <532>.Oratio. Deus qui inter cetera.

ibidem.

AD PRIMAM.Lectio.

Ex Epistola Sancti DionysiiAlexandrini ad Fabianum

Antiochenum.

Euseb. Hist. lib. 6. cap. 41.

"JVT Equaquam ex Decii Impera-* ^ toris edicto persecutio apudnos coepta est, sed integro annoanteverterat. Nam infaustus

quidam vates ac poeta commovitAlexandria^ adversus nos genti-lium turbas. Ab illo igitur

stimulati, hanc solam pietatemcultumque daemonum suorumexistimabant, si caedibus adversus nos saevirent. Tune admi-randam illam provectae jam aeta-

tis virginem Apolloniam compre-

henderunt : et maxillas quidemejus percutientes, cunctos ei

dentes excusserunt : accenso au-

tem extra urbem rogo, minaban-tur vivam se illam combusturos,nisi una cum ipsis impia verba

pronuntiaret. At ilia veniam

deprecari paulisper visa, atqueinterim dimissa, celeriter in ig-nem insiliit, etconflagravit.

Vesperce de Festo sequente.

DIE x.

In Festo

SANCTI SCHOLASTICSVIRGINIS.

Simplex.Omnia ut in Comm. Virg.

xvij. <S32>.Oratio. Deus qui habitacu-

lum. ibidem.

Ad Laiides fit commemoratioS. Guillelmi Confessoris.

Antiph. Domine. de Communi Pontif. xvj. ^SSO-

^. Justum. ibidem.

Oratio. Adesto. xv. <(53O)>.

AD PRIMAM.

Lectio.

Ex libro 2. Dialog. S. Gregorii

Papa cap. 33 et 34.

OOror Benedicti, Scholastica* ' nomine, Domino ab infantiae

tempore dedicata, ad eum semel

per annum venire consueverat.

Ad quam vir Dei non longeextra januam in possessioneMonasterii descendebat. Qua-darn vero die venit ex more

;

cumque inter sacra colloquiatardior se hora protraheret,soror ejus eum rogavit, dicens :

Quaeso te ne ista nocte me de-

seras, ut usque mare de caelestis

Page 330: Colbertine Breviary

S. SEVERINUS ABBAS. [FEB. ii

vitae gaudiis loquamur. Cui ille

respondit : Quid est quod lo-

queris, soror ? Manere extra eel-

lam nullatenus possum. Sancti-

monialis autem femina ciim ver-

ba fratris negantis audisset, in-

sertas digitis manus super men-sam posuit, et caput in mani-

bus, omnipotentem Dominumrogatura, declinavit. Cumquede mensa levaret caput ;

tanta coruscationis et tonitrui

virtus tantaque inundatio plu-viae erupit, ut neque Benedictus,

neque fratres qui cum eo ader-

ant, extra loci limen pcdemmovere potuissent. Cumquedie altero eadem venerabilis

femina ad cellam proximam re-

cessisset;

ecce post triduumsanctus Benedictus in cella con-

sistens, elevatis in aera oculis,

vidit ejusdem sororis suae ani-

mam de ejus corpore egressam,in columbae specie caeli secre-

ta penetrare. Qui tantae ejus

glorias congaudens, omnipotentiDeo in hymnis et laudibus gra-tias reddidit, ejusque obitumfratribus denuntiavit : quos etiam

protinus misit ut ejus corpus adMonasterium deferrent, atque in

sepulcro,quod ipse sibi paraverat,

ponerent. Quo facto, contigit ut

quorum mens una semper in Deofuerat, eorum quoque corporanee sepultura separaret.

Vespera de Festo sequente.

DIE xi.

In Festo

S. SEVERINI ABBATIS.

Semiduplex.Omnia ut in Communi Con-

fessoruin. xiv. <(529>.Oratio. Intercessio. xv. <53O)>.

AD PRIMAM.

Lectio.

OEverinus, genere nobilis, in'' Agaunensi monasterio, ubi

sanctus Mauritius quiescit,

primum monachus, deindeAbbas effectus est. Ea sancti-

tate et miraculorum gratia

prnefulsit, ut ad eum infirmi et a

daemonibus vexati undequaqueconfluerent, ejusque precioussanarentur. Tune temporisClodoveus magnus, annum regni

agens vigesimum quintum, longaet a medicis desperata febre con-

fectus, concilio tandem Tranquil-lini medici, sanctum virum.missoTronsoario cubiculario, accersivit.

Annuit petitioni Regis Severi-

nus; eamque fratribus exposuit,

quos et monuit praenuntiatamsibi ab Angelo futuramque paulopost mortem apud Castrum

Nantonense, ibique corpus suuma Paschasio et LFrsicino presby-teris sepeliendum. Agaunoprofectus, Nivernoque transiens,Euladio Episcopo, muto, surdo,et aegrotanti, integram valetu-

dinem sic restituit, ut eodem die

Missas celebraverit et populobenedixerit. Lutetiam veniens,obvium sibi juxta portam urbis

leprosum osculatus, ac sputoliniens, adhibita oratione sanavit.

In regiam admissus, detractamsibi casubulam Clodoveo im-

posuit, eumque a febre statim

liberavit. Moratus ibi aliquan-

tisper, pluribus aulicis et civibus

sanitatem reddidit. Inopes ex

regiis thesauris, ipso rege liber-

aliter annuente, fovit, vinctosque,

quos vellet, relaxandi accepit abeo potestatem. Cum propin-

Page 331: Colbertine Breviary

FEB. 1 8] S. SIMEON: CATHEDRA S. PETRI ANTIOCHI&, <SrY. 283

quum sui exitus diem praesen-tiens, Regi et Parisiensibus

valedixisset;ad Castrum Nan-

tonis se contulit, ibique repertosPaschasium et Ursicinum Pres-

byteros sic allocutus est : Hoc in

loco, fratres charissimi, corpusmeum a vobis erit sepeliendum :

vestris itaque in sacrifices mem-oriam mei habete

;et Fausti-

Presbyteri, quo triginta annis

usus sum, ac Vitalis monachimei curani agite. Ante triduumobiit

;et ab iis Presbyteris

summo cum honore sepultus est.

Childebertus ex mandate patris

super ejus tumulum miraculis

illustratum basilicam aedificavit;

et Clericos, qui ei deservirent,instituit.

DIE xviii.

In Festo

S. SlMEONIS EPISCOPI ETMARTYRIS.

Simplex.

Omnia ut in Communi unius

Martyris. v. <522>.Oratio. Infirmitatem. vj.

<522>.

AD PRIMAM.

Lectio.

Olmeon, filius Cleophae, post^ Jacobum proximus Jeroso-lymis ordinatus Episcopus, Tra-

jano Imperatore apud AtticumConsularem est accusatus, quodChristianus esset, et Christi pro-

pinquus : comprehendebanturenim omnes eo tempore, qui-

cunque ex genere David orti

essent. Quare multis cruciatus

tormentis,eodem passionis genere

quod Salvator noster subierat,afficitur

;mirantibus omnibus,

quod homo aetate confectus (eratenim centum et viginti annorum)acerbissimos crucis dolores for-

titer constanterque pateretur.

Vesperce de Feria occurrenle.

DIE xxnIn Festo

CATHEDRAE S. PETRI

qua sedit Antiochice.

Semiduplex.

Omnia ut supra in Festo

Cathedra Romance (72.) <(257)>

prceter Orationem.

Oratio.

DEus qui beato Petro, collatis

clavibus regni caelestis, li-

gandi atque solvendi pontificium

tradidisti, concede, ut interces-

sionis ejus auxilio a peccatorumnexibus liberemur : Per Domi-num nostrum etc.

DIE xxin.

[vet, in anno bissextili, XXIV.]

IN VIGILIA S. MATTHI/EAPOSTOLI.

Simplex.

Officiumfit de Feria occurrente,

ut in Communiper annum,prceterOrationem.

Oratio.

A Postolicis, quaesumus, Domi-^* ne nos attolle praesidiis, ut

beati Matthias, cujus solemnia

praevenimus, precibus adjuve-mur : Per Dominum nostrum

etc.

Post Feriam quartam Cinerumnihilfit de Jiac Vigilia.

Page 332: Colbertine Breviary

284 S. MATTHIAS: S. HONOR1NA. [FEB. 27

DIE xxiv.

\yel in anno bissextilt, XXV.]

In Festo

S. MATTHI/E APOSTOLI.

Duplex majus.

Omnia ut in Communi Apos-tolorum (j.) <(5I9)>, prater ea quasequuntur,

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Opor-tet ex his viris qui nobiscumsunt congregati in omni temporequo intravit et exivit inter nos

Dominus Jesus, testem resurrec-

tionis ejus nobiscum fieri unumex istis.

Oratio.

us qui beatum Matthiam

Apostolorum tuorum colle-

gio sociasti, tribue, quaesumus,ut ejus interventione tuae circa

nos pietatis semper viscera sen-

tiamus : Per Dominum nostrumetc.

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Tu

Domine, qui corda nosti omnium,ostende quern elegeris acciperelocum ministerii hujus.

AD PRIMAM.

Lectio,

Ex Actibus Apostolorum. Cap. i.

<v. i5-26.>

INdiebus illis, exurgens Pet-

rus in medio fratrum...an-

numeratus est cum undecim

Apostolis.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. De-der'unt sortes eis : et cecidit

sors super Matthiam;et annu-

meratus est cum undecim Apostolis.

DIE xxvn.

\yel in anno bissextilt, XXVIII.]

In Festo

S. HONORING VIRGINIS ETMARTYRIS.

Simplex.

Omnia ut in Communi Vir-

ginum (xvij.) <532)>, prater Ora-tionem.

Oratio.

A Ures tuae pietatis, quae-^~* sumus, Domine precibusnostris inclina

;ut qui delic-

torum nostrorum catenis strin-

gimur, interveniente beata Hon-orina Virgine et Martyre tua,

miserationis tuae gratia libere-

mur : Per Dominum nostrumetc.

AD PRIMAM.

Lectio.

T T Onorina, virginitatis et mar--* *

tyrii palma illustris, sepulta

primum in vico Gerardivilla, non

longe ab ostiis Sequanae ;cum

Nortmanni sub Carolo Simplicesacra profanaque vastarent, a

Christianis eorum immanitatem

fugientibus ad confluentem Se

quanae et Isarae in dicecesi Pari-

siensi translata est, et ibi in aede

sanctae Mariae collocata. Ejusvirtus et insignis apud Deumgratia in liberandis vinctis saepe

enituit, qui beneficii memores,catenas suas ad ejus reliquias

appenderunt. Quos inter con-

spicuus fuit Ingeltramnus de

Bova, qui labente saeculo un-

Page 333: Colbertine Breviary

MAR. i] S. ALB1NUS: S. THOMAS AQUINAS. 285

decimo captus ab hostibus pluri-

busque vinctus catenis, sanctae

martyris ope invocata, divinitus

liberatus est.

FESTA MARTII.

DIE i.

In Festo

S. ALBINI EPISCOPI.

Simplex.

Omnia ut in Communi Ponti-

ficum. xj. <($26)>.

Oratio. Da quaesumus. ibi

dem.

AD PRIMAM.Lectio.

A Lbinus Venetiae in Aremori-** cis claro genere natus, re-

lictis a puero parentibus in Cin-

cillacense monasterium ingressusest. Anno astatis trigesimoquinto Abbas creatus, singulari

vigilantia ccenobium. adminis-travit annis quinque et viginti.Unde invitus ad cathedram

Andegavensem evectus, totus

alendis pauperibus, tuendis civi-

bus, aegris visitandis, captivisredimendis incubuit. Ecclesi-

asticae disciplinae vindex fuit

acerrimus, adeo ut nee pre-cibus nee minis potentiorummoveretur

; quod ei multoruminvidiam conflavit. Variis in

Synodis, ac praecipue in Aure-lianensi tertia, plurimum labor-

avit ut incestae nuptiae damnar-entur. Caesarium quoque Are-latensem super ea re consulturusadiit una cum sancto Leobinoturn Abbate Brajacensi, posteaCarnutensi Episcopo. Jussusab Episcopis quosdam a se ex-

communicatos absolvere, paruitsacerdotali judicio : ab iisque

rogatus ut et ipse signaret eulo-

gias quas ad unum ex illis diri-

gendas benedixerant, respondit :

Etsi ad imperium vestrum sig-nare compellor; dum vos causamDei recusatis defendere, ipse po-tens est vindicare. At ille, non-dum acceptis eulogiis, interiit.

Expletis demum Episcopates annis viginti, mensibus sex, aetatis

octoginta, mortalitatern exuit.

Corpus ejus primum in basilica

sancti Petri Andegavi sepultum,postmodum ab Eutropio ejussuccessore et a sancto GermaneParisiensi aliisque Episcopis in

novam basilicam translatum est.

DIE VII.

In Festo

S. THOM.E AQUINATIS.

Duplex minus.

Omnia ut in Communi Con-

fessorum (xiv.) <,529)>. prater ea

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. Quidocti fuerint, fulgebunt quasisplendor firmamenti

;et qui ad

justitiam erudiunt multos, quasisteliae in perpetuas aeternitates.

Oratio.

T^\Eus, qui Ecclesiam tuamU beati Thomae Confessoristui mira eruditione clarificas et

sancta operatione foecundas, danobis, quaesumus, et quae docuitintellectu conspicere, et quae egitimitatione complere : Per Domi-num nostrum etc.

Page 334: Colbertine Breviary

286 5. THOMAS AQUINAS. [MAR. 7

AD LAUDES.Ad Benedictus Antiph. Qui

fecerit et docuerit, hie magnusvocabitur in regno caelorum.

AD PRIMAM.

Lectio.

THomas,Landulfi Comitis

Aquinatis ac Theodorae

Neapolitans filius, quintumannum agens, Cassinatibus

monachis pietate ac litteris im-

buendus traditur. Inde Nea-

polim studiorum causa missus,anno aetatis decimo tertio, habi-

tum Ordinis sancti Dominici

suscepit : sed parentibus id

indigne ferentibus, Lutetiam

Parisiorum mittitur. Verum in

itinere jussu fratrum per vim

raptus, in castrum quoddamdeductus est : ubi cum a fratri-

bus, turn a sororibus varie exagi-tatus quo sanctum mutaret

propositum, earum alteri per-suasit ut contemptis saeculi

pompis, sacris se virginibus ad-

jungeret. Mulierem quoqueimpudicam, quae ad labefactan-

dam ejus constantiam introducta

fuei at, titione fugavit. E castro

per fenestram post biennium

emissus, Neapolim reducitur :

unde Romam, postea Lutetiama Joanne Teutonico Ordinis

Generali ductus, turn Coloniam

Agrippinam missus est ut Alberto Magno doctore uteretur.

Lutetiam revocatus, post prae-lectas Petri Lombardi sententias,

gradum Magisterii, juvenis licet,

obtinuit. Nunquam se lectioni

aut scriptioni dabat, nisi postorationem

;ad quam in expo-

nendis difficilioribus Scripturaelocis jejunium adhibebat, dicere

solitus, quicquid sciret, non tarn

se studio aut labore suo pepcrissequam divinitus traditum accep-isse. Nullum pene fuit scrip-torum genus in quo non esset

diligentissime versatus;

ac neex rerum subtiliorum inquisitioneaffectus tepesceret, Collationes

Patrum assidue pervolvebat.

Scripta ejus, et multitudine, et

varietate, et in rebus difficillimis

perspicuitate, adeo excellunt, ut

ob earn causam Doctoris Ange-lici nomen adeptus sit

; querndeinceps, qui Theologiam ra-

tione et methodo tradiderunt, ut

ducem secuti sunt De sacro-

sancto potissimum Eucharistiae

sacramento multa et praeclara

conscripsit, ac praeter cetera

admirandum illud Officium, quodjussu Urbani quarti elaboravit.

Delatum sibi a Clemente quartoArchiepiscopatum Neapolitanumconstanter recusavit. Missus a

Gregorio Decimo ad Concilium

Lugdunense, in itinere morbo

correptus, divertit in Monas-terium Fossanovense Ordinis

Cisterciensis in Dioecesi Terraci-

nensi, et in ipso ingressu mortem praesentiens, ait : Haec

requies mea in saeculum saeculi;

hie habitabo, quoniam elegi earn.

Turn rogatus a Fratribus ex-

posuit Cantica Canticorum.Deficientibus paulatim viribus,

priusquam viaticum susciperet,

Ego, inquit, de sanctissimo cor-

pore Domini nostri Jesu Christi

et aliis sacramentis multa docui,multa scripsi, in fide Jesu Christi,

et sanctae Romanae Ecclesiae,

cujus correctioni cuncta subjicio.Altera die unctus est oleo infir-

morum : sequenti, obdormivit in

Page 335: Colbertine Breviary

MAR. 8] SS. PERPETUA AND FELICITAS. 287

Domino, anno aetatis quinqua-

gesimo, Christi vero millesimo

ducentesimo septuagesimo quarto. Clarus miraculis, a Joannevigesimo secundo sanctis as-

criptus est anno millesimo

trecentesimo vigesimo tertio.

Cujus corpus postea, Urbano

quinto summo Pontifice, Tolo-

sam translatum est : undebrachium Parisios allatum, apudsanctum Jacobum Praedicatorum

religiose asservatur.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Magnificat Antiph. ODoctor optime, Ecclesiae sanctae

lumen, beate Thoma, divinae

legis amator, deprecare pro nobis

Filium Dei.

Fit commemoratio SS. Felici-

tatis et Perpetuce Martyrum.Antiph. Perpetua et Felicitas

caput calcaverunt serpentis, quodEva ad cor suum intus admisit :

illam seduxit, falsa promittendo ;

illas non valuit superare saevi-

endo.

y. Filiae Tyri in muneribus,

ty. Vultum tuum deprecabun-tur.

Oratio. Da nobis. ut infra adLaudes.

DIE VIII.

In Festo

SS. PERPETU/E ET FELICIT.

Martyrum.

Simplex.Omnia ut in Conununi Muli-

erum sanctarum (xx.) <^534Xprater ea quce sequuntur.

AD LAUDES.

Ad Benedictus Antiph. TimorDomini cum electis feminis

graditur, et cum justis et fideli-

bus agnoscitur.

y. Exultaverunt filiae Judae,

ty. Propter judicia tua, Domi-ne.

Oratio.

DA nobis, quaesumus, Dominesanctarum Martyrum tuarum

Perpetuae et Felicitatis palmasincessabili devotione venerari

;ut

quas digna mente non possumuscelebrare, humilibus saltern fre-

quentemus obsequiis : Per Domi-num nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

Ex Tract. S. A ugustini de Tern-

pore Barbarico, cap. 5.

XT Atalitia celebramus Mar-*^ tyrum Perpetuae et Felici

tatis, et comitum. Et cum tot

ibi sint viri, quare istae duae praeomnibus nominantur, nisi quiainfirmior sexus aut aequavit aut

superavit virorum fortitudinem ?

Una earum erat praegnans,alia lactans. Felicitas par-

turiebat, Perpetua lactabat. Sedtamdiu haec Perpetua lactavit,

quamdiu acciperet ab illo

pastore simul et patre buccellamlactis : qua accepta, dulcedofelicitatis perpetuae earn fecit

contemnere filium, spernere

patrem, non inhaerere mundo,perdere animam pro Christo.

Felicitas vero, quae sociamhabebat Perpetuam, et parturie-

bat, et dolebat : objecta bestiis

gaudebat potius quam timebat.

Quae virtus in feminis ! Qualisest gratia ; quae cum se infundit,nullum indignum judicat sexum!

Page 336: Colbertine Breviary

288 S. DKOCTOVEUS: SS. XL. MARTYRES. [MAR. ii

DIE x.

Pro commemoration*

S. DROCTOVEI ABBATIS.

AD LAUDES.

Antiph. Domine quinquetalenta. de Communi Con-

fessorum. xvj. <(53O$. Justum. ibidem.

Oratio. Concede, xv.

AD PRIMAM.

Lectio.

DRoctoveusAugustoduni in

ccenobio sancti Symphorianisub Germano Abbate juxta

regulam sancti Basilii magnasanctitate monachi vitam egit.

Hunc, aedificata Parisiis in

honorem sancti Vincentii

basilica, Germanus Parisiensis

Episcopus ad se accitum praefecitmonachis quos eum in locuminduxerat. Ibi vir beatus im-

posito sibi munere dignissime <

functus, ad caelestem gloriamtransivit : et in eadem basilica

sepultus, claruit miraculis. Extat

elegans Fortunati ad eumepistola versibus conscripta, in

qua sanctum Abbatem eo

potissimum commendat, quodsancti Germani studiosus esset

imitator.

DIE XL

In Festo

SS. QUADRAGINTAMartyrum.

Semiduplex.

Omnia de Communi pluriumMartyrum, prceter ea qucz

sequuntur.

Oratio.

TDRaesta, quaesumus, omnipo-* tens Deus, ut qui gloriosos

Martyres, fortes in sua con-fessione cognovimus, pios apudte in nostra intercessione sentia-

mus : Per Dominum nostrumetc.

Ad Vesperas et ad Laudes fitcommemoratio Ferice.

AD PRIMAM.Lectio.

Ex Horn. S. Basilii in 40. Mart.

QUadragintaChristi milites,

magnitudine corporis et

aetatis flore ac virtute cseteris

omnibus praecellentes, ad mili-

tares ordines regendos promotisunt, et propter militarem experi-entiam animique fortitudinem,

jam primos honores apudImperatores obtinebant. Ubivero impium edictum denun-ciatum est ne quis Christum

profiteretur, propositaque suntomnia poenarum genera confiten-

tibus;

tune horum quilibet in

medium procedens, En, ait,

Christianus sum. Quae ut audiit

barbarus judex, cum consider-

asset regionis naturam quodesset frigida, et anni tempusquod hibernum, et noctem in

qua boreas maxime spiraret,

jussit omnes nudos sub dio in

media civitate congelandos mori.

Qui, loco summa cum laetitia

conspecto, ultimum etiam amic-tum alacriter abjicientes, admortem properarunt. Unaautem erat omnium oratio :

Ouadraginta in stadium ingressisumus

; quadraginta, 6 Domine,coronemur

;non desit numero

ne unus quidem : pretiosus est

Page 337: Colbertine Breviary

MAR. 12] S. GREGOR1US PAPA. 289

numerus quern quadragintadierum jejunio honorasti, per

quern lex in orbem intravit :

quadraginta diebus in jejunioElias Dominum exquirens, visio-

nem consecutus est. Unusautem ex eorum numero vacil-

lans ad poenam, deserter abiit,

luctum inconsolabilem sanctis

relinquens. Verum Dominuseorum preces irritas esse non

permisit Nam custos Martyrumcum eventum observaret, mirumvidit spectaculum ;

Virtutes

quasdam e caelis descendentes,et tamquam a Rege, magna donamilitibus distribuentes, quae aliis

quidem omnibus dona divide-

bant, unum vero solum indona-

tum dimiserunt; qui statim

dolores detrectans,ad adversarios

transfugit. Lictor autem ut

ilium defecisse vidit et ad bal

neum accurrisse, seipsum in

desertoris locum substituit;

et

abjiciens vestes, nudis se per-

miscuit, eandemque cum sanctis

vocem emisit, Christianus sum.Hie baptisma suscepit, non ab

ullo, sed a propria fide;non in

aqua, sed in proprio sanguine.

Sicque illucescente die, adhuc

spirantes igni traditi sunt; et

ignis reliquiae in fluvium pro-

jectae.

DIE XII.

In Festo

S. GREGORII PAP/E

Confessoris et Ecclesice Doctoris.

Duplex minus.

Omnia ut in Ocmmuni Ponti-

ficum, prater ea qua sequuntur.

AD PRIMAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. QuiCOLBERT.

docti fuerint, fulgebunt quasi

splendor firmamenti;et qui ad

justitiam erudiunt multos, quasistellae in perpetuas aeternitates.

Oratio.

DEus, qui animae famuli tut

Gregorii aeternae beatitu-

dinis praemia contulisti, concede

propitius ut qui peccatorumnostrorum pondere premimur,ejus apud te precibus subleve-

mur : Per Dominum nostrumetc.

Fit commemoratio SS. Quadraginta Martyrum.

Antiph. Gaudent. de Communi

plurium Martyrum. x. <526>.

y. Exultabunt. ibidem.

Oratio. Praesta, quaesumus.ut in die prczcedente.

Deindefit commemoratio Ferice.

AD LAUDES.

Ad Benedictus AntipJi. Quifecerit et docuerit, hie magnusvocabitur in regno caelorum.

Fit commemoratio Feria.

AD PRIMAM.

Lectio.

C~* Regorius, Gordiani Senatoris^J Romani filius, urbana prae-fectura functus, patre mortuo, ex

propriis facultatibus sex in Sicilia

monasteria, septimum Romaesancti Andreae nomine in suis

aedibus ad clivum Scauri, extrux-

it;ubi sub Valentione Abbate

monachi vitam professus, posteaAbbas fuit. Evocatus inde a

Pelagio secundo, Diaconusordinatur

;nee multo post,

Constantinopolim mittitur Sedis

apostolicae responsa facturus.

Ea in urbe Eutychium Patriar-

u

Page 338: Colbertine Breviary

290 S. GERTRUDIS. [MAR. 18

cham, qui scripserat contra veramet contrectabilem corporumresurrectionem, ita convicit, ut

et Imperator ejus librum in

ignem conjecerit, et Eutychius

paulo post, cum in morbumincidisset, instante morte, pellemmanus suae tenens multis prae-sentibus dixerit : Confiteor quiaomnes in hac carne resurgemus.Romam reversus, Pelagic pesti-

lentia sublato,omnium votis Pon-

tifex eligitur,totisque licet viribus

renitens consecratur. Inepistola

synodica quam pro more tune

scripsit ad Patriarchas, professusest se sicut sancti Evangelii

quatuor libros, sic suscipere qua-tuor Concilia, Nicaenum nempe,Constantinopolitanum, Ephesi-num, et Chalcedonense

; quin-tum quoque pariter venerari

;

quas ilia Concilia personas re-

spuunt, se respuere ; quasvenerantur, amplecti. Vetuit neullus in Sicilia Subdiaconus

fieret, nisi qui se cast& victurum

polliceretur. Joannis Patriarchal

Constantinopolitani audaciam

fregit, qui sibi Universalis Epis-

copi nomen arrogabat : qua dere ad Constantiam Augustam ita

scripsit : Etsi peccata Gregoriitanta sunt ut pati talia debeat,Petri tamen peccata nulla sunt

ut vestris temporibus pati ista

-mereatur. Huic quoque Imper-atrici caput beati Pauli postu-lanti respond it : Facere non

possum nee audeo. Cum Im-

peratore Mauricio graviter ex-

postulavit de lege quam tulerat,

Ne milites in monasteriis susci-

perentur : cum plerique sint,

anquit, qui nisi omnia relique-

rint, salvari nullatenus possunt.

Statuit ut in Missa, Kyriediceretur. Scripsit ad Theodori-cum et Theodebertum Reges,ut synodum in Galliis congre-garent, in qua constitueretur neullus pro ecclesiastico ordine

aliquid unquam daret aut acci-

peret, nee quisquam de laicis

ad sacerdotium continue trans-

iret; prohiberentque ne Juuaei

Christiana mancipia pussiderent.Donatistas in Africa, Arrianosin Hispania repressit : Agnoi-tarum dogma confutavit : Mani-chaeos ad fidem adduxit, Censuitut Judaei praedicatione potiusquam vi ac necessitate ad baptis-mum compellerentur. Samar-aeos Catinae degentes paganamancipia circumcidere prohibuit.

Magnam Britanniam, missis

Augustino et aliis monachis, adfidem adduxit

;unde Angliae

Apostolus a Beda vocatus est.

Admirabilia sunt quae dixit,

fecit, scripsit, decrevit, praes rtim

infirma semper valetudine.

Denique, multis editis miraculis,

pontificatus anno decimo tertio,

mense sexto, ad caelestem

beatitudinem est evocatus.

AD SECUNDAS VESPERAS.Ad Magnificat Antiph. O

Doctor optime, Ecclesiae sanctas

lumen, beate Gre^ori divinas

legis amator, deprecare pronobis Filium Dei.

Fit commemoratio Fence.

DIE xviii.

Pro commemoratione

S. GERTRUDIS VIRGINJS.

AD LAUDES.

Antiph. In resurivctione

neque nubent, neque nubentur;

Page 339: Colbertine Breviary

MAR. 19] S. JOSEPH. 291

sed erunt aequales AngelisDei.

W. Adducentur regi virgines

post earn :

R?. Proximae ejus afferentur

tibi.

Oratio.

T Nterveniat pro nobis, quaesu-Lmus, Domine, beata virgo

Gertrudis, quae pro tui nominisamore virginitatis propositumillibata mente servavit : PerDominum nostrum etc.

AD PRIMAM.

Lectio.

GErtrudis,Pippini Majoris

Austrasiae sub Clotario, Da-

goberto, et Sigeberto Regibus,ac sanctae Ittae filia, grandiorfacta, nuptias filii Duels Aus-trasiorum detrectavit, uniquesponso Christo adhaerere con-

stituit. Defuncto Pippino, Itta

cum velum a sancto Amandoreluctantibus licet propinquis

suscepisset, atque Nivigellaecoenobium aedificasset, Gertru-dem totondit in similitudinem

coronae, et cum aliis virginibusvelandam sacerdotibus obtulit.

Quae supra aetatem virtutibus

illustris, primo cum matre sua

monasterium rexit, ac deindeilia mortua, abbatissae officio

functa est. Tune Roma sanctorum reliquias sacrosque codices

ad se afferri curavit;et ex Hi-

bernia eruditos viros sacrae legis

cantica, quae pene memoria com-

plectebatur, sibi suisque ex-

posituros accersivit. Basilicas

multis in locis, imprimisqueVossuense monasterium ad

ripam Sabis beatis Fullano et

Ultano sancti Fursei fratribus

excipiendis extruxit. Tribusante obitum mensibus, vigiliis,

orationibus, jejuniis, majori stu

dio sese exercuit;ac de hora

mortis ab Ultano praemonita,

percepto corporis et sanguinisChristi viatico, die dominico,decimo quarto Kalendas Apriles,caelo recepta est, anno salutis

sexcentesimo quinquagesimo oc

tavo, aetatis suae trigesimotertio.

DIE XIX.

In Festo

S. JOSEPH SPONSI B.M.

Duplex majus.

AD PRIMAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Fidelis

servus et prudens, quern consti-

tuit Dominus super familiamsuam.

Hynmus.

REgum progenies, Isacidum

decus,Festo te celebrent carmine

conjuges,

Certatimque ferant Candida

virgines

Sponso lilia Virginis.Tu Josephe, novi lux nova

fcederis,

Tu custos sociae Virginis in

teger,Tu sanctae thalamo conjugis

abstinens

Christi diceris et pater.Alto progeniem quam bene cre-

ditamServas consilio,depositum Dei !

Tecum pervigiles caelituum

Pater

Curas juraque dividit.

Page 340: Colbertine Breviary

S. JOSEPH. [MAR. 19

Artus invalidum tu puerumfoves,

Infantique Deo pabula sufficis;

Et formata Dei te sine, de tuis

Crescunt membra laboribus.

Sint qui mille tubis undique per-

sonent,Adventasse Deum qui popu-

los regat ;

Tu commissa tibi non violabili

Velas sacra silentio.

Sit laus summa Patri, summaqueFilio,

Sit par alme tibi gloria Spiri-

tus,

Qui foecunda facis viscera Vir-

ginisIllabens utero Deus. Amen.

y. Justus germinabit sicut

lilium :

ty. Et florebit in aeternumante Dominum.Ad Benedictus\ Antiph. Qui

custos est Domini sui, glorifi-

cabitur.

Oratio. Custodi. ut infra adLaudes.

Tempore Quadragesima fitcommemoratio Ferice.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Puerum Jesum,Mariae et Joseph subditum, ven-

ite, adoremus.

Hymnus. Regum. ut supra.

Antiph. Constituit eum do-minum domus suae, et principemomnis possessionis suae.

y. Os justi meditabitur sapi-entiam :

ty. Et lingua ejus loquetur ju-dicium.

Lectiones de Script, occurrente.

Te Deum laudamus. 117.

AD LAUDES.

Ad Psalmos Antiph. In fide

et lenitate ipsius sanctum fecit

ilium, et elegit eum ex omnicarne.

Hymnus.

TV /T Atris intactae venerande*"

conjux,Testis et custos nivei pu-

doris,

Quid Deo plenam meditaris

ancepsLinquere sponsam ?

Anxium pectus monitor super-nus

Firmat : hinc Virgo tibi visa

major ;

Mente sedata modo nascitu-

rumNumen adoras.

Vix puer natus;

redit ecce

praepesNuntius, patri, Fuge, dixit

;

Infans

Quaeritur ;matrem puerumque

tutas

Transfer in oras.

Tu nihil contra : per opacanoctis

Protinus matrem puerumquetransfers :

Dirigit gressus, aperitquecalles,

Qui silet infans.

Ora mox solvet : Solymam perurbem

Quern dolens quaeris comitante

matre,Hunc senes inter, puerum stu-

pebisMira loquentem.

Page 341: Colbertine Breviary

MAR. 19] IOSEPH. 293

Summa laus Patri, genitoqueVerbo,

Et tibi, compar utriusque nexus

Spiritus semper, Deus unus,omni

Temporis aevo. Amen.

y. Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

R?. Et ostendit illi regnum Dei.

Ad Benedictus Antiph. Des-

cendit Jesus cum Maria et Joseph, et venit Nazareth

;et erat

subditus illis.

Oratio.

CUstodinos Domine propitia-

tione perpetua, qui beatum

Joseph unigenito tuo nutritium

et Virgini matri custodem pro-vidisti : Per eundem Dominumnostrum etc.

Tempore QuadragesimaIt fitcommemoratio Fericz.

AD PRIMAM.

Antiph. Cum esset desponsatamater Jesu Maria Joseph ;

ante-

quam convenirent, inventa est

in utero habens de Spiritusancto.

AD TERTIAM.

Antiph. Joseph vir ejus, cumesset Justus, et nollet earn

traducere;voluit occulte dimit-

tere earn.

y. Justus germinabit sicut

lilium :

R?. Et florebit in aeternumante Dominum.

AD SEXTAM.

Antiph. Haec eo cogitante,ecce Angelus Domini apparuitei in somnis.

y". Os justi meditabitur sapi-entiam :

R?. Et lingua ejus loqueturjudicium.

AD NONAM.

AntipJi. Joseph, fili David, noli

timere accipere Mariam con-

jugem tuam; quod enim in ea

natum est, de Spiritu sancto est.

y. Lex Dei ejus in corde

ipsius :

R?. Et non supplantabunturgressus ejus.

AD SECUNDAS VESPERAS.

Ad Psalmos Antiph. Pariet

autem filium;et vocabis nomen

ejus Jesum, ipse enim salvumfaciet populum suum a peccatiseorum.

Hymnus. Regum progenies.ut adprimas Vesperas.

y. Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

R7. Et ostendit illi regnum

Dei.

Ad Magnificat A ntiph. Fidelis

servus et prudens, quern con-stituit Dominus suae matris sola

tium, suae carnis nutritium, et

solum in terris magni consilii

coadjutorem fidelissimum.

Fit commemoratio S. loachim.

Antiph. Serve meus et rectis-

sime quern elegi, effundam

Spiritum meum super semen

tuum, et benedictionem meamsuper stirpem tuam.

y. Justus ut palma florebit :

R7. Sicut cedrus Libani multi-

plicabitur.Oratio. Deus qui pra; omnibus.

ut infra ad Laudes.Deinde tempore Quadragesi-

malifit commemoratio Ferice.

Page 342: Colbertine Breviary

294 S. IOACHIM. [MAR. 20

DIE xx.

In Festo

S. JOACHIM PATRIS B.M.

Duplex minus.

Omnia ut in Communi Con-

fessorum (xv.) <53O>, praterfa qua sequuntur.

AD MATUTINUM.

Invitatorium. Christum exPatriarchis et Regibus ortum,venite, adoremus.

Hynmus.

DUm tuas festo memorandelaudes

Cantico supplex celebrat

corona,Vocis oblatum Joachim be-

nigne

Accipe munus.

Longa te regum series avorumAbrahae prolem tulit atque

David :

Clarior, mundi doming corus-

cas

Prole Maria.

Sic tuo proles benedicta nascensDe sinu, patrum repetita vota

Implet, et mcesto properatreferre

Gaudia mundo.Laus tibi prolis Pater increatae,

Laus tibi summi soboles par-

entis,

Summa laus compar tibi sit

per omneSpiritus aevum. Amen.

AD LAUDES.

Hynmus.

SOlem propinquum nuntiat

Aurora terris;nos tuam,

Caelestis auroras parens,Gentem beatam pandimus.

Davidis et Regum genusNon regna quaeris, non opes ;

Parvoque magnum sub lare

Nomen latere non pudet.Promissa dudum tempora

Sanctique fructum germinisFavente praegustas polo,

Orbique Christum praeparas.

Virtus, honor, laus, et decusPatri sit atque Filio

Sancto simul cum Spiritu :

Tribu.s sit una gloria. Amen.

y. Justum deduxit Dominus

per vias rectas :

R7. Et ostendit illi regnum Dei.

Ad Benedictus Antiph. Lau-demus virum gloriosum in

generatione sua; quia benedic-

tionem omnium gentium dedit

illi Dominus, et testamentumsuum confirmavit super caputejus.

Oratio.

T~^\Eus qui prae omnibus sanctis*-' tuis beatum Joachim geni-tricis Filii tui patrem esse voluisti,

concede, quaesumus, ut cujusfesta veneramur, ejus quoqueperpetuo patrocinia sentiamus :

Per Dominum nostrum etc.

Tempere Quadragesimali fitcommemoratio Fericz.

AD VESPERAS.

Hymnus. Dum tua. ut supraad Matutinum.Ad Magnificat Antiph. Susce-

pit Deus Israel puerum suum,sicut loquutus est ad patresnostros, Abraham et semini ejusin saecula.

Fit commemoratio sancti Bene-dicti.

Antiph. Similabo. De Communi Confessorum. xv.

Page 343: Colbertine Breviary

MAR. 21] S. BENED1CTUS. 295

y. Justus germinabit. xiv.

<530>.Oratio. Intercessio. xv. <53O>.

Tempore Quadragesimali fit

commemoratio Feria.

DIE xxi.

In Festo

S. BENEDICTI ABBATIS.

Semiduplex.

Omnia ut in Communi Con-

fessorum. xv. <53^-Oratio. Intercessio. ibidem.

AD PRIMAM.

Lectio.

BEnedictusNursiae in Sabinis

claro genere ortus, relictis

quibus Romae instituebatur

liberalibus disciplinis, ut totum

se Jesu Christo daret, ad eumlocum qui Sublacus dicitur, in

altissimam speluncam penetra-vit : in qua sic per triennium

delituit, ut unus id sciret Ro-

manus monachus, quo ad vitas

necessaria ministro utebatur.

Quadam autem die cum ei ard-

entes ad libidinem faces a dia-

bolo subjicerentur, se invepribustamdiu volutavit dum lacerate

corpore, voluptatis sensus dolore

opprimeretur. Sed jam erum-

pente ex illis latebris fama ejus

sanctitatis, quidam monachi se

illi instituendos tradiderunt :

quorum vivendi licentia cum

ejus objurgaiiones ferre non

posset, venenum in potione ei

dare constituunt. Ille poculumoblatum Crucis signo confrcgit ;

ac relicto monasteiio, in solitudi-

nem se recepit. Sed cum multi

ad eum quotiuie discipuli con-

venirent, duodecim monasteria

aedificavit, eaque sanctissimis

legibus communivit. Postea

migravit Cassinum, ubi simulacrum Apollinis, qui etiamtumibi colebatur, comminuit, aram

evertit, et lucum succendit : ibi-

que sancti Martini sacellum, et

sancti Joannis Baptistae con-

struxit aediculam : oppidanos autem et incolas Christianis prae-

ceptis imbuit. Quare augebaturin dies magis divina gratia

Benedictus, ut etiam prophetico

spiritu ventura praedtceret. Quodubi accepit Totila GothorumRex, exploraturus an ita esset,

Riggonem spatharium suum

regio cum ornatu et comitatu

premisit, qui se Regem simu-

laret Quern ut ille vidit, Depone, inquit, fili, depone quodgeris ;

nam tuum non est. To-tilae vero praedixit adventum

ejus in Urbem, maris transmis-

sionem, et post novem annosmortem. Quae omnia, sicut prae-

nuntiaverat, contigerunt. Ali

quot mensibus antequam e vita

migraret, praemonuit discipulos

quo die esset moriturus : ac

sepulcrum, in quo suum corpuscondi vellet, sex diebus ante

quam eo inferretur aperiri jussitj

sextoque die deferri voluit in

Oratorium, ubi dominici corporiset sanguinis perceptione muni-

tus, sublatis in caelum oculis

orans, inter manus discipulorumanimam efflavit. Quo die duomonachi viam stratam palliis, et

lampadibus circumfulgentem vi-

derunt, ab ejus cella in caelum

usque tendentem; virumque

venerando indutum habitu di-

centem audierunt : Haec est via

Page 344: Colbertine Breviary

296 S. BENEDICTUS. [MAR. 21

qua dilectus Domino caelum sanctus Gregorius discretione

Benedictus ascendit. Scripsit praecipuam, sermone luculentam

Monachorum Regulam ; quam appellat.

HARRISON AND SONS, Printers in Ordinary to His Majesty, St. Martin's Lane, W.C.

Page 345: Colbertine Breviary
Page 346: Colbertine Breviary
Page 347: Colbertine Breviary

ISSUED TO

DATE

BV 170 H5 v.43,44 pt.l TRINBreviarium Colbert! num.The Col ber tine breviary137145 pt. 1

Page 348: Colbertine Breviary