BA cata Ensor 167x242

A PASSION FOR BELGIAN ARTA PASSION FOR BELGIAN ARTA PASSION FOR BELGIAN ARTA PASSION FOR BELGIAN ARTA PASSION FOR BELGIAN ARTA PASSION FOR BELGIAN ART

EnsortoPermeke

A PASSION FOR BELGIAN ART

06 • 10 • 2015

BA cata Ensor 167x242 22/07/15 10:00 Page 1

Vmardi - dinsdag

06 • 10 • 2015 - 19.00

ENTE EILING

7 – 9, RUE ERNEST ALLARDSTRAAT (SABLON-ZAVEL) • B-1000 BRUXELLES - BRUSSEL

T. +32 (0)2 511 53 24 • [email protected]

WWW.BA-AUCTIONS.COM

Ensor to PermekeA PASSION FOR BELGIAN ART




- 4 -

La collection Eric Drossart, le reflet d’une passion

Lorsque je disputais la Coupe Davis dans les années soixante, et

même au début de ma carrière chez Mc Cormack, je ne me connais-

sais aucune affinité particulière avec l’Art.

Tout a commencé lors de mon installation à Londres, au début des

années quatre-vingt. J’y ai découvert le monde des galeries d’art, des

ventes aux enchères et très vite cet univers fascinant s’est imposé à

moi comme une évidence et devint une passion.

Mon intérêt pour l’art belge, essentiellement celui de la fin du

19e siècle et du début du 20e siècle, répondait parfaitement à ma

sensibilité naissante et à mon sentiment d’exilé.

Dès 1991 j’ai donc commencé avec les encouragements de ma mère,

qui adorait fouiner, à rechercher et à acquérir des œuvres d’artistes

belges de cette période.

Peu de temps après, j’ai eu la chance de rencontrer Sabine Taevernier

qui est devenue, et qui est encore aujourd’hui, ma conseillère.

Durant toutes ces années, elle m’a aidé à développer ce gout pour

l’art qui s’est révélé une aventure très enrichissante.

Les sources de nos achats ont été principalement les collections

privées et de manière sporadique, l’une ou l’autre galerie ou salle de

vente. Nos choix ont été guidés par le « coup de cœur », l’origine de

l’œuvre et la diversité picturale de cette période en Belgique.

Contempler ces œuvres est resté un plaisir dont je ne me lasse pas.

Néanmoins, aucun de mes enfants n’est habité par la même passion

que celle qui m’a guidée. J’ai donc décidé de me séparer de ma

collection en rendant leur liberté aux œuvres afin qu’elles trouvent

écho auprès d’autres amateurs passionnés.

Face à un ensemble d’œuvres impressionnistes et néo impression-

nistes d’artistes plutôt sages, l’idée a été de prendre comme fil


- 5 -

conducteur le goût du collectionneur en améliorant l’ensemble par le

choix d’œuvres de qualité, réalisés par des artistes qui avaient ouvert

de nouvelles voies. S’il n’y avait pas toujours la possibilité d’acquérir

une huile importante, un dessin ou une sculpture caractéristique de

l’œuvre, et appartenant au cœur du travail de l’artiste était une des

options qui fut souvent privilégiée. Le choix a été guidé par la cohé-

rence de l’ensemble, la qualité et la signification de chaque œuvre et

son aptitude à passer le temps.

Actuellement encore, Inspiration d’Edgard Tytgat, les dessins surréa-

listes de James Ensor,

Baigneuse devant la mer de Léon Spilliaert ou Mer calme de Jean

Brusselmans peuvent communiquer avec le spectateur et le faire

voyager entre le monde d’hier et celui d’aujourd’hui.

Ceci à l’image du collectionneur qui s’est laissé inspirer par les choix

des grands collectionneurs belges tout en puisant dans les réserves

qu’ils avaient laissées.

Ernest et Mariette Rousseau, Marcel Mabille, Ernest Van Zuylen,

Gustave Van Geluwe, Léon Legrand, Auguste Taevernier et Roger

Vanthournout ont guidé les choix de cette collection et ont permis

aux œuvres de continuer leur marche dans le temps en les chargeant

d’une histoire d’amour et de passion.

Guidé par ces critères de qualité, l’ensemble de la collection Drossart

a été complété par quelques œuvres d’exception choisies par

Philip Serck et Sabine Taevernier. Squelettes Travestis de James Ensor

caché dans une collection privée depuis sa vente publique en 1932,

Le petit agenouillé de George Minne, un paysage de Lys de Valerius De

Saedeleer et Le fumeur de Constant Permeke viennent achever un

ensemble qui nous l’espérons tentera les amateurs et nous fera

réaliser que la peinture belge fait partie de cette mouvance

européenne qui à la fin du XIXième siècle et au début du XXième siècle

a dominé l’histoire de la peinture.


- 6 -

De collectie Eric Drossart, spiegeling van een passie

Toen ik in de jaren 1960 voor de Davis Cup speelde, en zelfs in het

begin van mijn carrière bij Mc Cormack, had ik zo goed als geen affi-

niteit met kunst.

Alles begon toen ik in het begin van de jaren 1980 in Londen ging

wonen. Daar ontdekte ik de wereld van de kunstgaleries, de veiling-

huizen en al snel werd die fascinerende wereld voor mij een evidentie

en een passie.

Mijn interesse voor de Belgische kunst, hoofdzakelijk die van het

einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw, beantwoordde

perfect aan mijn groeiende affiniteit en mijn gevoel van een balling

te zijn.

Aangemoedigd door mijn moeder die een neus had voor mooie

dingen, begon ik in 1991 werk van Belgische kunstenaars uit die

periode te verzamelen. Korte tijd later had ik het geluk Sabine

Taevernier te ontmoeten, die mij vandaag nog altijd adviseert.

Al die jaren heeft ze me geholpen om mijn artistieke smaak verder te

ontwikkelen, wat een erg verrijkend avontuur is geworden.

We kochten vooral werk uit privécollecties en af en toe iets in een

galerie of verkoopzaal. Voor onze keuzes lieten we ons leiden door

‘liefde op het eerste gezicht’, de herkomst van het werk en de

picturale diversiteit van deze periode in de Belgische kunst.

Deze werken bekijken is een blijvende bron van genot waar ik niet

genoeg van kan krijgen. Geen van mijn kinderen echter deelt deze

passie en dus heb ik besloten om afscheid te nemen van mijn

collectie en de werken hun vrijheid terug te geven, zodat ze een weg

kunnen vinden naar andere gepassioneerde liefhebbers.

In aanvulling op een ensemble van eerder rustige impressionistische

en neo-impressionistische werken, kwam het idee om de smaak van

de verzamelaar als leidraad te nemen en het geheel te verrijken met


- 7 -

de betere werken van kunstenaars die tot de avant-garde behoorden.

Omdat het niet altijd mogelijk was om representatieve olieverf-

schilderijen te vinden, opteerden we vaak voor een tekening of sculp-

tuur die kenmerkend was voor het werk van de kunstenaar en boven-

dien tot de kern van zijn œuvre behoorde. Bij onze keuzes lieten we

ons leiden door aandacht voor de samenhang van het geheel, de

kwaliteit en de betekenis van elk werk en de tijdsbestendigheid van

het werk.

Ook vandaag nog kunnen Inspiratie van Edgard Tytgat, de surrea-

listische tekeningen van James Ensor, Baadster voor de zee van Léon

Spilliaert of Rustige zee van Jean Brusselmans de toeschouwer

beroeren en hem doen wegdromen tussen de wereld van gisteren en

die van vandaag.

Dit naar het beeld van de verzamelaar die zich liet inspireren door de

keuzes van grote Belgische verzamelaars en ook putte uit de reserves

die ze hadden nagelaten. Door hun werken van de hand te doen

hebben Ernest en Mariette Rousseau, Marcel Mabille, Ernest Van

Zuylen, Gustave Van Geluwe, Léon Legrand, Auguste Taevernier en

Roger Vanthournout de bakens uitgezet voor deze collectie, zodat de

werken hun weg in de tijd konden voortzetten, gesterkt door de

passie van alle bezitters.

Op basis van deze kwaliteitscriteria werd de verzameling Drossart

aangevuld met enkele uitzonderlijke werken gekozen door Philip

Serck en Sabine Taevernier. Squelettes Travestis (Vermomde skeletten) van

James Ensor dat sinds zijn openbare verkoop in 1932, verborgen zat

in een privécollectie, Kleine geknielde van George Minne, een

Leielandschap van Valerius De Saedeleer en De roker van Constant

Permeke vervolledigen een ensemble waarvan we hopen dat het de

kunstliefhebbers zal kunnen bekoren en ons zal doen inzien dat de

Belgische schilderkunst deel uitmaakte van de grote Europese

artistieke stromingen die op het einde van de 19e en in het begin van

de 20e hun stempel hebben gedrukt op de kunstgeschiedenis.


1 2 000 / 3 000 €

FRANZ CHARLET (1862-1928)

A la plageOp het strand

signé en bas à gauche F. Charletpastel sur cartongesigneerd onderaan links F. Charletpastel op karton

28 x 34 cm.

Provenance – Herkomst :Acquis – verworven Librairie Pascal de Sadeleer n° 43Collection – Collectie Eric Drossart

- 8 -


2 5 000 / 7 000 €

FRANS SMEERS (1873-1960)

Soir NieuportAvond Nieuwpoort

signé et daté en bas à droite Fr Smeers 26contresigné et titré au dos Fr Smeers/Soir Nieuporthuile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan rechts Fr Smeers 26gesigneerd en getiteld op de rugzijde Fr Smeers/Soir Nieuportolieverf op doek

49 x 60 cm.

peint en 1926 – geschilderd in 1926

Provenance – Herkomst :Collection – Collectie Eric Drossart

- 9 -


3 2 500 / 3 500 €

LUCIEN FRANK (1857-1920)

Rue parisienne animéeStraat in Parijs met personages

signé en bas à droite L. Frankpastel et crayons de couleurs sur papiergesigneerd onderaan rechts L. Frankpastel en kleurpotlood op papier

38,5 x 30,5 cm.

Provenance – Herkomst :Acquis à la – verworven bij Galerie DeromCollection – Collectie Eric Drossart

- 10 -


4 2 500 / 3 000 €

GUSTAVE DE SMET (1877-1943)

Kermesse à la Place Saint Pierre de GandKermis op het Sint Pietersplein te Gent

monogrammé en bas à gauche GDS huile sur toilegemonogrammeerd onderaan links GDS olieverf op doek

51,5 x 41,5 cm.

exécuté circa 1906-1907 – geschilderd circa 1906-1907

Provenance – Herkomst :Bruxelles, collection privée – privé collectie

- 11 -


5 25 000 / 35 000 €

EMILE CLAUS (1849-1924)

Moissonneurs aux bords de la LysDe oogsters langs de Leie

signé et daté en bas à gauche Em.Claus/1888/7 juincontresigné E.Claushuile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links Em.Claus/1888/7 juingesigneerd op de rugzijde E.Clausolieverf op doek

20 x 42 cm.



- 12 -


- 13 -


6 12 000 / 15 000 €

LEON DE SMET (1881-1966)

Paysage avec arbreLandschap met boom

signé et daté en bas à gauche Leon De Smet 07huile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links Leon De Smet 07olieverf op doek

51,5 x 48,5 cm.


Provenance – Herkomst :Acquis – verworven Sotheby’s London 25.06.1997 lot 138Collection – Collectie Eric Drossart

- 14 -


- 15 -


7 120 000 / 150 000 €


A la FenêtreAan het venster

signé en bas à gauche Gust. De Smethuile et crayons gras sur papiergesigneerd onderaan links Gust De Smetolie en vet krijt op papier

64 x 49.5 cm.

exécuté circa 1931 – gerealiseerd circa 1931

Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie Le CentaureBruxelles, P-G. Van HeckeBruxelles, Robert Giron,Bruxelles, Henri StorckBruxelles, Jean PirardBasel, Wilhelm Barth acquis – verworven Galerie GeorgesGiroux, 03.1936, lot 213Don de Mme Barth-Vidal au Basler Kunstverein – Gift vanAmsterdam, Christie’s 25.11.2003, lot 211Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Antwerpen, Feestzaal Meir, Kunst van het Heden (Eresalon Gust. De Smet), 16.04-1.05.1938, n° 42 .Basel, Kunsthalle, Belgische Malerie 1910-1950, 12.01-17.02.1952, n° . 92.

Littérature – Literatuur :A. de Ridder, Souvenir sur Gustave De Smet, Les Beaux Arts,Bruxelles, 24.04.1936, p. 8, (ill.)Piet Boyens, Gust. De Smet, Antwerpen, 1989, n° 871, p. 402(ill.)

Note – Nota :Cette magnifique gouache de Gust De Smet a appartenu àPaul Gustave Van Hecke le véritable animateur de l’art belge,celui qui a défendu et finalement placé l’expressionnisme, ledadaïsme et le surréalisme dans un contexte international pardes publications et l’organisation d’expositions.Grâce à son énergie et la promotion de ce mouvement cettegouache a été achetée par une Bâloise Madame Barth Vidal.Celle ci a vraisemblablement été influencée par la collectiond’Emanuel et Maja Hoffmann qui avait acquis entre 1925 et1930 un ensemble d’expressionnistes flamands à la GalerieLe Centaure lors de leur séjour à Bruxelles.La fondation Emanuel Hoffmann en témoigne encoreaujourd’hui en exposant La Ville, 1927 de Gust de Smet(Boyens 702) avec des œuvres de Frits van Den Berghe,Constant Permeke, Oscar Jespers et Edgard Tytgat dans leurexposition au Schaulager à Bâle Future Present. EmanuelHoffmann Foundation. From Classic Modernism to the PresentDay 13.06.2015-31.01.2016.Il existe de cette gouache une version à l’huile (Boyens 872)qui faisait partie de la collection Tony Herbert, industrielcourtraisien et grand défenseur du mouvement expression-niste flamandDeze schitterende gouache van Gust De Smet was in het bezit vanPaul Gustave Van Hecke, de bezielende kracht van de Belgischekunst. Hij die het expressionisme, dadaïsme en surrealismeverdedigde en deze uiteindelijk in een internationale contextplaatste door middel van zijn publicaties en het organiseren vantentoonstellingen.Dankzij zijn energieke optreden en het promoten van de Belgischehedendaagse kunst in het buitenland, werd deze gouache gekochtdoor mevrouw Barth Vidal uit Basel. Deze was blijkbaar onder deindruk van de collectie van Emanuel en Maja Hoffmann dietussen 1925 en 1930 tijdens hun verblijf in Brussel in Galerie Le Centaure een aantal werken van Vlaamse expressionistenhadden gekocht.Ook vandaag nog blijkt die buitenlandse interesse want op detentoonstelling Future Present. Emanuel HoffmannFoundation. From Classic Modernism to the Present Day13.06.2015-31.01.2016 van de Fondation Emanuel Hoffmannwordt De stad, 1927 van Gust de Smet (Boyens 702) naast werkvan Frits van Den Berghe, Constant Permeke, Oscar Jespers enEdgard Tytgat geëxposeerd.Van deze gouache bestaat een versie in olieverf (Boyens 872) datbehoorde tot de collectie Tony Herbert, een Kortrijkse industrieelen groot verdediger van het Vlaams expressionisme.

- 16 -


- 17 -


8 30 000 / 40 000 €

GEORGE MINNE (1866-1941)

Le petit agenouilléDe kleine geknielde

plâtre original, patine gomme laque (version au socle plein)origineel plaaster met gomlak (versie met gevulde basis)

47 x 16 x 21 cm.

conçu en 1896 – ontworpen in 1896

Provenance – Herkomst :Collection – Collectie Grégoire Le Roy acquis de – verworven bij Denise Vanpaemel, petite-fille de – kleindochtervan Grégoire Le RoyBruxelles, Pierre HalletGent, collection privée – privé collectie

Exposition – Tentoonstelling :Gent, Museum voor Schone Kunsten, George Minne en dekunst rond 1900, 18.9-5.12.1982, cat. n° 51

Littérature – Literatuur :A. De Ridder, Laethem-Saint-Martin. Colonie d’artistes,Bruxelles, 1945, n° 80 (ill.) L. Van Puyvelde, George Minne,Bruxelles, 1930, n° 18 (autre exemplaire avec socle court –ander exemplaar met korte sokkel)R. Hoozee, George Minne en de kunst rond 1900, Gent, 1982, n° 52 (ill. version en bronze – bronzen versie)

Certificats de Pierre Hallet d.d. 19.1.1989, Denise Vanpaemeld.d. 19.1.1989 & Paul Eeckhout d.d. 12.4.1989

- 18 -

Note – Nota :Minne attacha beaucoup d’importance à l’exécution de sessculptures en plâtre, n’ayant en l’absence de commandesdans sa première période, pas les moyens de financer laproduction de ses œuvres en bronze ou pierre. Un plâtre futsouvent proposé aux visiteurs de l’atelier avant que le maté-riel d’exécution soit précisé.Les plâtres possèdent tous les caractéristiques des exem-plaires modelés. Emplis, retravaillés et recouverts d’unepatine nuancée en gomme laque. Les moulages sont baséssur ces exemplaires afin de les reproduire en bronze dansune fonte au sable.Grégoire Le Roy, dont l’œuvre littéraire a été illustré par desdessins de Minne, fut un des premiers protecteurs, promo-teurs et collectionneurs du sculpteur.Une lettre de Minne (d.d. 13.2.1920) adressée à son ami Le Roy mentionne cet exemplaire.Minne hechtte veel belang aan de uitvoering van zijn beelden ingips, daar in zijn vroege periode zijn financiële middelen hem niettoelieten menig werk in brons of steen te laten uitvoeren, zolangze niet door een verzamelaar besteld waren. Wie het atelierbetrad, werd dikwijls een exemplaar in gips voorgesteld waarbijhet materiaal van uitvoering nog kon uitgekozen worden.Dit gipsen beeld vertoont alle eigenschappen van de door dekunstenaar geboetseerde versie. Vol, bijgewerkt en met eengenuanceerde gomlak patina. Van deze exemplaren werden stukmallen genomen om daarna met zandtechniek in brons gedupli-ceerd te worden.Grégoire Le Roy, wiens literair œuvre met tekeningen van Minnewerd geïllustreerd, was een van de vroegste verdedigers, promo-toren en verzamelaars van de beeldhouwer.Een brief van Minne (d.d. 13.2.1920) gericht aan zijn vriend Le Roy vermeldt dit exemplaar.


- 19 -


9 25 000 / 35 000 €

EMILE CLAUS (1849-1924)

Paysage aux meules de foinLandschap met hooimijten

signé en bas à droite Emile Clausmonogrammé et daté au dos septembre J.G. (1907) E.C.huile sur toilegesigneerd onderaan rechts Emile Claus gemonogrammeerd engedateerd op de rugzijde septembre J.G. (1907) E.C.olieverf op doek

64 x 47 cm.



- 20 -


- 21 -


10 180 000 / 220 000 €

CONSTANT PERMEKE (1886-1952)

Le fumeurDe roker

signé en bas à droite Permekehuile et terébenthine sur toile gesigneerd onderaan rechts Permekeolie en terpentijn op doek

103 x 127 cm

peint en 1927-28 – geschilderd in 1927-28

Provenance – Herkomst :Bruxelles, Gustave Van Geluwe inv. n° 217Knokke-Heist, De BrockBrugge, R.De Jonghe En prêt à Ostende PMMK-Mu.Zee depuis 1996In bruikleen aan Oostende PMMK-Mu.Zee sinds 1996Belgie, héritiers – erfgenamen De Jonghe

Expositions – Tentoonstellingen :Antwerpen, Stadsfeestzaal, Art Contemporain-Kunst vanHeden. Constant Permeke, 27.04.1929-2.06.1929.Knokke-Heist, Casino, Hulde aan Permeke, 28.06-7.09.1975,p.74-75 (ill.)Oostende, Provincial Museum of Modern Art, Van Ensor totDelvaux, 5.10.1996-2.02.1997, p.244 (ill.)Paris, Hotel de Ville ; Beijing National Art Gallery ; Shanghai,Museum of Fine Arts, 98 China year of International Fine Arts,.Constant Permeke, 23.11.1998-30.04.1999 Himeji, Okazaki, Sakura City Museums (Japan), From Ensorto Delvaux, 2000-2001, n° 50Den Haag, Gemeentemuseum, Constant Permeke,4.09-5.12.2004, p.173Torino, Palazzo Bricherasio, Il Surrealismo di Paul Delvaux traMagritte e de Chricio, 15.10.2005-15.01.2006, p.129 (ill.)Bruxelles, Musée d’Ixelles, Paul Delvaux, Aux sources del’œuvre, 1.10.2010-16.01.2011, ..Bruxelles, BOZAR, Constant Permeke, 11.10.2012-20.01.2013, n° 64

Note – Nota :Le fumeur est très probablement un pêcheur endimanché quifume tout en rêvant devant sa fenêtre alors que les passantslongent la façade de sa maison. Les personnages qui domi-nent la surface de la toile sont rendus avec des traits trèsjustes et ensuite couverts de larges traits de peinture d’unetonalité très nuancée. La technique de lavis crée une trans-parence qui renforce l’expression et le dessin du sujet maisen même temps produit une atmosphère de rêve. Avec cettetechnique à la térébenthine Permeke réalise plusieurs de seschefs d’œuvres (comme La roulotte, Paysan et paysanne,Vêpres) entre 1927 et 1929. voir Willy Van den Bussche,Permeke, Brussel, 1986, couverture & n°137, 138De rokende man is wellicht een visser op zijn zondags, dromendvoor het venster, terwijl de voetgangers langs zijn huis lopen. De figuren die het volledige vlak monumentaal domineren zijnmet rake trekken getekend en vervolgens met brede penseelstrekenoverschilderd in zeer genuanceerde tonaliteiten. De lavis techniekveroorzaakt een transparantie die de expressie en de tekening vanhet onderwerp versterkt maar zorgt er ook voor dat de droomnooit veraf is. Met deze met terpentijn verdunde verftechniekrealiseert Permeke in de periode 1927-29 meerdere meester-werken (zoals De woonwagen, Boer en Boerin, Vespertijd).zie Willy Van den Bussche, Permeke, Brussel, 1986, omslag,& n°137, 138

- 22 -


- 23 -


James Ensor a eu une prédilection pour le dessin.

Ce médium lui permettait d’esquisser les objets et les êtres de son

environnement sur le vif et en toute discrétion. Toujours à l’affut

d’un élément intéressant ou déroutant il aimait à observer la vie quoti-

dienne et en fixer le moindre détail sur papier.

Vivant dans un intérieur bondé d’objets l’artiste était entouré de tout

ce qu’il fallait pour alimenter son esprit tourmenté et ses dons

d’original surdoué. Entre 1880 et 1885 Ensor a en quelque sorte

dessiné à la craie noire tous les sujets de son entourage direct, son

atelier et ses attributs, les meubles et les objets dans l’intérieur familial,

la famille dans sa tâche quotidienne. Mais aussi du haut

de son atelier sous les combles ce qui se passait en rue avec ces

magnifiques panoramas d’êtres humains déambulant sur le boulevard.

Ce sont des exercices mais également des témoins d’un observateur

raffiné et d’un dessinateur hors du commun.

- 24 -


James Ensor had een voorliefde voor het tekenen.

Dit medium liet hem toe om objecten en mensen uit zijn omgeving in alle

discretie naar het leven af te beelden. Altijd op zoek naar boeiende of bizarre

elementen hield hij ervan het dagelijkse leven te observeren en zelfs de

kleinste details op papier vast te leggen.

Hij leefde in een overladen interieur en vond in zijn directe omgeving alles

wat hij nodig had om zijn gekwelde geest en zijn talenten van hoogbegaafde

zonderling te voeden. Tussen 1880 en 1885 heeft Ensor vrijwel alles wat

hij direct om zich heen zag – zijn atelier en de attributen daarvan,

de meubelen en objecten van het familie-interieur en het dagelijkse leven

van zijn familie – in zwart krijt op papier gezet. Maar hij observeerde ook

vanaf zijn zolderatelier wat er op straat te zien was, schitterende

panorama’s van mensen die flaneren op de boulevard.

Het zijn vingeroefeningen maar ook getuigenissen van een geraffineerd

observator en van een buitengewoon tekenaar.

- 25 -


11 2 500 / 3 500 €

JAMES ENSOR (1860-1949)

Etude de femmesVrouwenstudies

signé en bas à droite Ensorcraie noire sur papiergesigneerd onderaan rechts Ensorzwart krijt op papier

22,4 x 17,5 cm.

exécuté circa 1881-82 – getekend circa 1881-82

Provenance – Herkomst :Antwerp, Franck collection (?)New York, H.ShickmanGent, Ignace Taevernier acquis – verworven in 1978Gent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Note – Nota :Ensor étudie les poses des femmes qui l’entourent sa mère,sa sœur Mitche, sa tante Mimi et sa grand mère et fixe cesmoments dans ses carnets de croquis. Ils sont utilisés en1881-1882 pour la réalisation de ses grandes compositionsAprès midi à Ostende (T.218), Le salon bourgeois (T.219),Musique Russe (T .220), et La mangeuse d’huîtres (T.224).Ensor leeft omringd door vrouwen, zijn moeder, zijn zus Mitche,zijn grootmoeder en Tante Mimi. Dagelijks bestudeert hij hunhoudingen en fixeert deze momenten in zijn schetsboeken.Deze schetsen worden in 1881-1882 gebruikt voor de realisatievan zijn grote composities Namiddag te Oostende (T.218),Burgersalon (T.219), Russische muziek (T.220) et De Oestereetster (T.224).

- 26 -


12 3 000 / 5 000 €


Lampe à huileOlielamp

signé et daté en bas à droite Ensor 81craie noire sur papier marouflé sur cartongesigneerd en gedateerd onderaan rechts Ensor 81zwart krijt op papier geplakt op karton

22 x 17 cm.

exécuté en 1881 – getekend in 1881

Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie Georges Giroux, 12.03.1955, vente – verkoop 324, lot 64Gent, Auguste TaevernierGent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 38Stuttgart, Württembergischer Kunstverein, Ensor-ein Maleraus dem spätem 19 Jahrhundert, 4.03-7.05.1972, n° 85Kamakura, Museum of Modern Art, James Ensor, 2.09-10.10.1972, n° 122Zürich, Kunsthaus, James Ensor, 20.05-31.07.1983, n° 173Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten,Ensor, 20.08-30.10.1983, n° 364

- 27 -


13 6 000 / 8 000 €


Nature morte à l’atelier (recto)

Silhouettes (verso)Stilleven in het atelier (recto)Silhouetten (verso)

signé et daté en bas à droite J.Ensor 82craie noire sur papiergesigneerd en gedateerd onderaan rechts J.Ensor 82zwart krijt op papier

21,5 x 27 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Paul Van der PerreGent, Auguste TaevernierGent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentse verzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 39Stuttgart, Württembergischer Kunstverein, Ensor-ein Maleraus dem spätem 19 Jahrhundert, 4.03-7.05.1972, n° 90Zürich, Kunsthaus, James Ensor, 20.05-31.07.1983, n° 174Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten,Ensor, 20.08-30.10.1983, n° 365

- 28 -



14 2 000 / 3 000 €


Nu académiqueAcademisch naakt

signé en bas à gauche Ensorcraie noire sur papier marouflé sur papiergesigneerd onderaan links Ensorzwart krijt op papier geplakt op papier

22,5 x 17,2 cm.

exécuté circa 1877-79 – getekend in 1877-79

Provenance – Herkomst :Bern, Kornfeld und Klipstein, 10.06.1966, vente – verkoop121, lot 257Gent, Auguste TaevernierGent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 77

- 30 -


15 2 000 / 3 000 €


TulipesTulpen

signé en bas à droite Ensorcraie noire et craies de couleurs sur papier marouflé surpapier Japongesigneerd onderaan rechts Ensorzwart krijt et gekleurd krijt op papier geplakt op Japans papier

12,3 x 17,1 cm.


Provenance – Herkomst :Jemeppe, Edgard PicardBruxelles, Paul Van der PerreGent, Auguste Taevernier acquis en 1944 – verworven in 1944Gent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Palais des Beaux Arts, James Ensor, 19.01-17.02.1929, n° 275Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 86Stuttgart, Württembergischer Kunstverein, Ensor-ein Maleraus dem spätem 19 Jahrhundert, 4.03-7.05.1972, n° 152Kamakura, Museum of Modern Art, James Ensor, 2.09 -10.10.1972, n° 138

- 31 -


16 5 000 / 7 000 €


Moulure d’armoire et Femme écrivantKastmoulure en schrijvende vrouw

signé en bas à gauche et en haut à droite au crayon Ensorcraie noire sur papier marouflé sur papier Japongesigneerd onderaan links en bovenaan rechts in potlood Ensorzwart krijt op papier geplakt op Japans papier

7,2 x 16,4 cm. en 13,3 x 17,5 cm.


Provenance – Herkomst :Oostende, atelier de l’artiste – studio van de kunstenaarBruxelles, Paul Van der PerreGent, Auguste Taevernier acquis – verworven in 1944Gent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 75Stuttgart, Württembergischer Kunstverein, Ensor-ein Maleraus dem spätem 19 Jahrhundert, 4.03-7.05.1972, cat.nr.156Zürich, Kunsthaus, James Ensor, 20.05-31.07.1983, cat.nr. 202Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten,Ensor, 20.08-30.10.1983, cat.nr.367

- 32 -


17 3 000 / 4 000 €


Atelier d’artisteKunstenaarsatelier

signé en bas à gauche Ensorcraie noire sur papier marouflé sur cartongesigneerd onderaan links Ensorzwart krijt op papier geplakt op karton

22,2 x 17,1 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie Georges Giroux, 3.05.1953, vente – verkoop 298, lot 83aGent, Auguste TaevernierGent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Expositions – Tentoonstellingen :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 38Stuttgart, Württembergischer Kunstverein, Ensor-ein Maleraus dem spätem 19 Jahrhundert, 4.03-7.05.1972, n° 85Kamakura, Museum of Modern Art, James Ensor, 2.09-10.10.1972, n° 122Zürich, Kunsthaus, James Ensor, 20.05-31.07.1983, n° 173Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten,Ensor, 20.08-30.10.1983, n° 364

- 33 -


18 80 000 / 120 000 €


Le repas comique ou les ripailles fantastiquesDe grappige maaltijd of De fantastische feestmaaltijd

signé et daté en bas à gauche Ensor 1905craie rouge et noire, aquarelle sur papiergesigneerd en gedateerd onderaan links Ensor 1905rood en zwart krijt, aquarel op papier

84 x 51 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, collection HaardtBruxelles, collection FiedlerBruxelles, Galerie Apollo (nr 2803)Bruxelles, collection DansetteAcquis de sa descendance en 2008 – verworven van deerfgenamen in 2008Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Galerie Apollo, James Ensor peintures et dessins,23.12.1944-11.01.1945, n° 73Bruxelles, Galerie Isy Brachot, Ensor dans les collectionsprivées, 10.12.1965-25.01.1966, p.61 (ill.)

Littérature – Literatuur :Emile Verhaeren, James Ensor, Bruxelles 1908, p.124 (Le repas comique sanguine)Grégoire Le Roy, James Ensor, Bruxelles 1922, p.190 (Le repas comique sanguine)

Note – Nota :Ensor avait une relation toute particulière à la nourriture. A travers toute son œuvre elle lui aura servi de modèle. Des raies, des huîtres, des viandes, des choux, des pêches etdes fraises permettaient à l’artiste de développer son sens dela couleur et de la matière dans des natures mortes trucu-lentes et riches. En découle le repas que l’on déguste seul àtable ou entouré d’autres convives. Dans la Mangeuse d’huîtres(Tricot 224) le dîner permet d’exhiber les mets, plus tard ildevient allégorie et symbolise la nourriture artistique dansLes cuisiniers dangereux (Tricot 381) l’endoctrinement socialdans Alimentation doctrinaire (Taevernier 79) ou l’orgie dansLes ripailles fantastiques.Ensor aimait la fête et jouait le jeu par le déguisement, lethéâtre et la blague. L’exubérance du sujet permet à l’artistede créer une image ou l’abondance et l’excès se fêtent sansmesure. Dans un chaos total des personnages de toutesorigines dégustent des poulets, des poulpes, des boudins, desharengs et des grenouilles qu’ils auront bien du mal àdigérer.Par sa taille exceptionnelle ce dessin à la sanguine est unexemple rare dans l’œuvre d’Ensor.Ensor had een voorliefde voor etenswaren. Doorheen zijn heleœuvre dienen de spijzen als bevoorrecht onderwerp. Een rog,oesters, vlees, kolen, perziken en aardbeien bieden aan de kunste-naar de mogelijkheid om zijn zin voor kleur en materie te ontwik-kelen en te tonen in rijke en sappige stillevens. De maaltijd alleenof met meerdere genodigden vloeit daaruit voort. In deOestereetser (Tricot 224) gaat het vooral om de weergave van dedis op tafel, later wordt het eten symbolisch als artistieke voedinggeserveerd in De gevaarlijke koks (Tricot 381), dient het alssociale endoctrinering in Doctrinaire voeding (Taevernier 79) ofals braspartij in De fantastische feestmaaltijd. Ensor hield vanfeesten en speelde graag mee in verkleedpartijen, theater en aller-hande grappen. De speelsheid en de uitbundigheid van het onder-werp biedt aan de kunstenaar de mogelijkheid een beeld tecreëren waar overvloed en overdaad, rijkelijk aan bod komt.In een totale chaos worden kippen, inktvissen, pensen, haring enkikkers gretig verorbert door mensen van allerlei allooi, wiensspijsvertering het wellicht hard te verduren krijgt.Door zijn buitengewoon formaat is deze sanguinetekening eenzeldzaam exemplaar in het œuvre van Ensor.

- 34 -



19 3 000 / 5 000 €

ALFRED-WILLIAM FINCH (1854-1930)

Barques échouées sur la plageGestrande boten

signé en bas à gauche Willy Finchhuile sur toilegesigneerd onderaan links Willy Fincholieverf op doek

23,5 x 30,5 cm.

peint circa 1880-85 – geschilderd circa 1880-85

Provenance – Herkomst :Acquis – verworven Christie’s Amsterdam 04.06.1997 lot 419Collection – Collectie Eric Drossart

Note – Nota :Willy Finch commença, entièrement dans l’esprit de l’époqueet sous l’influence des précurseurs comme Guillaume Vogelsou Périclès Pantazis, à utiliser la technique au couteau. Danscette première période, tout comme dans la peinture de soncollègue James Ensor avec qui il se lia d’amitié lors de sesétudes à l’académie de Bruxelles, ce procédé lui permitd’appliquer des touches épaisses en un mouvement rapide etde créer ainsi des effets de lumière et de couleur. Dans unesprit dépouillé, le ciel, la plage et les personnages devien-nent partie intégrante de l’atmosphère de cette mer du Nordoù l’artiste aima se retrouver en compagnie de WillySchlobach et Théo Van Rysselberghe.Willy Finch begon, volledig in de geest van de tijd en onderinvloed van voorlopers als Guillaume Vogels of Périclès Pantazis,te werken met het paletmes. Zoals in de schilderijen van zijncollega James Ensor met wie hij bevriend geraakte tijdens zijnstudie aan de Brusselse academie, liet dit procédé hem toe omdikke toetsen in een snelle beweging aan te brengen waardoor delicht- en kleureffecten ontstaan. Herleid tot hun essentie wordende hemel, het strand en de personages opgenomen in de atmosfeervan de Noordzee waar de kunstenaar graag verbleef in het gezel-schap van Willy Schlobach en Théo Van Rysselberghe.

- 36 -


- 37 -


20 5 000 / 7 000 €

THEO VAN RYSSELBERGHE (1862-1926)

Nu couché vu de dosLiggend naakt op de rug gezien

monogrammé VR à gauche vers le milieusanguine sur papier rehaussée à la craie blanchegemonogrammeerd VR links in het middensanguine op papier opgewerkt met wit krijt

32 x 50 cm.

Provenance – Herkomst :New York, Monica PerlsNew York, descendance Perls – erfgenamen PerlsAcquis – verworven Sotheby’s Amsterdam 25.10.1999 lot 180Collection – Collectie Eric Drossart

Note – Nota :Pascal de Sadeleer et Olivier Bertrand ont confirmé l’authen-ticité de cette œuvre qui sera reprise dans leur futurCatalogue raisonné.Pascal de Sadeleer et Olivier Bertrand bevestigen de authenticiteitvan dit werk dat zal opgenomen worden in de komendeŒuvrecatalogus.

- 38 -


- 39 -


21 50 000 / 70 000 €

FRITS VAN DEN BERGHE (1883-1939)

La grosse dameDe dikke dame

signé en bas à droite FVBergheaquarelle sur papiergesigneerd onderaan rechts FVBergheaquarel op papier

47 x 62,5 cm.

exécuté circa 1925 – getekend circa 1925

Provenance – Herkomst :Paris, Sam MeyerGent, Guy MeesBruxelles, Madame Jean KrebsBruxelles, Roger StallaertsBruxelles, Galerie Patrick DeromCollection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Stuttgart, Kunstgebäude am Schlossplatz, Belgische Künstelervon der Jahrhundertwende bis zur Gegenwart, 19.10-24.11.1963, n° 57

Littérature – Literatuur :Paul Gustave Van Hecke, Charleston ou les gouaches de FritsVan den Berghe, in Sélection, Bruxelles, V, 5, 15.02.1926,p.377-380, p.371 (ill.)Pierre Crowet, Frits Van den Berghe, in Le Soupirail,Charleroi, 3.04.1928, p.68 (ill.)Divers auteurs-Verschillende auteurs, Monographie Frits Vanden Berghe, Bruxelles, Selection, cahier 12, 06.1931, p.126(ill.)Emile Langui, Frits Van den Berghe 1883-1939, Brussel 1966,n° 143 (cycle la femme-cyclus De vrouw)Emile Langui, FritsVan den Berghe 1883-1939. De mens en zijnwerk, Antwerpen 1968Piet Boyens, Frits Van den Berghe 1883-1939, Antwerpen1999, n° 400

Note – Nota :Au milieu des années ‘20 Frits Van den Berghe réalisa deuxséries d’une vingtaine de gouaches respectivement intituléesLa Femme et Spectacles qui sont considérées comme unmoment charnière entre sa période expressionniste et lesurréalisme naissant. La forme reste expressionniste mais lesujet appartient déjà au monde du rêve.In het midden van de jaren 1920 maakte Frits Van den Berghetwee cycli van een twintigtal gouaches, respectievelijk getiteld De vrouw en Kermis. Deze worden als een scharniermomentbeschouwd tussen zijn expressionistische en surrealistischeperiode. De vorm is nog expressionistisch, maar het themabehoort al tot de wereld van de droom.

- 40 -


- 41 -


22 1 500 / 2 000 €

JOZEF CANTRE (1890-1957)

Tête de Karel Van de WoestyneHoofd van Karel Van de Woestyne

signé Jozef Cantréplâtregesigneerd Jozef Cantrégips

48 x 27 x 28 cm.

réalisé en 1935 – vervaardigd in 1935

Provenance – Herkomst :Gent, collection privée – privé collectie

Littérature – Literatuur :A. De Ridder, Laethem-Saint-Martin. Colonie d’artistes,Bruxelles, 1945, n° 36 (ill.), (exemplaire en bronze –exemplaar in brons)Exemplaires en bronze – exemplaren in brons : Rotterdam,Museum Boymans Van Beuningen ; Antwerpen, KoninklijkMuseum voor Schone KunstenAutre exemplaire en plâtre – ander exemplaar in gips :Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Note – Nota :

La présence de l’écrivain et poète mystique Karel Van deWoestyne (1878-1929) sur la scène littéraire et intellectuellede la fin du XIXe s. et du début du XXe s., fut d’une impor-tance indéniable. Attiré par l’esprit créatif de la communautéd’artistes de Latem, il passa plusieurs années productivesavec son frère Gustave dans la tranquillité du village et s’yintégra parfaitement. Figurant comme guide attentif dumouvement, il resta profondément lié à cet entourage artis-tique, même après son départ pour d’autres horizons. Sonadmiration pour George Minne se trouve à la base d’unelongue amitié et résulta notamment dans des critiques d’artmarquantes. Son intérêt pour d’autres membres du premiergroupe de Latem ainsi que pour la génération suivante,devint le sujet de nombreuses écritures et ses analyses furentlargement appréciées. Le sculpteur gantois Jozef Cantré, quiillustra également certains livres de l’écrivain, réalisa vraisem-blablement le portrait présenté ci-contre en hommage.De aanwezigheid van Karel Van de Woestyne (1878-1929),schrijver en mystiek dichter, op de literaire en intellectuele scenevan het einde van de 19de en begin van de 20ste eeuw wasonmiskenbaar. Aangesproken door de creatieve geest van deschildersgemeenschap te Latem, bracht hij in dit rustige dorp metzijn broer Gustave meerdere productieve jaren door en wist hij erzich perfect te integreren. Beschouwd als mentor van de beweging,bleef hij zelfs na zijn vertrek sterk verbonden met die artistiekeentourage. Zijn bewondering voor George Minne stond aan debasis van een langdurige vriendschap en resulteerde ondermeer intreffende kunstkritieken. Zijn belangstelling voor andere leden uitde eerste Latemse groep en voor de volgende generaties, lag aande basis van talrijke geschriften waarbij zijn analyses door eenruim publiek gewaardeerd werden. De Gentse beeldhouwer JozefCantré, tevens bekend als boekenillustrator van de schrijver,vervaardigde het hier voorgestelde beeld vermoedelijk alseerbetoon.

- 42 -


- 43 -


23 10 000 / 15 000 €

EVARISTE DE BUCK (1892-1974)

Moissonneur devant un champ de bléOogster voor een korenveld

signé et daté en bas à droite 1918 Ev. De Buck huile sur papier marouflé sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan rechts 1918 Ev. De Buck olieverf op papier gekleefd op doek

114 x 90 cm.


Provenance – Herkomst :Gent, collection privée – privé collectie

Note – Nota :Vers 1917-18 De Buck réalisera une série de tableaux néo-impressionnistes considérés comme œuvres majeuresdans sa peinture. Dans l’espoir de créer un monde meilleur,et comme beaucoup d’autres jeunes peintres de sa généra-tion, il s’engage dans la voie idéologique communiste. Ce tableau symbolise l’image de ce réalisme social.Rond 1917-18 vervaardigt De Buck een reeks neo impressionis-tische schilderijen die als topwerken binnen zijn œuvre wordenbeschouwd. In de hoop een betere wereld te creëren en zoals velevan zijn generatiegenoten, engageert hij zich in de ideologischecommunistische beweging. Dit schilderij symboliseert het beeldvan dit sociaal realisme.

- 44 -


- 45 -


24 8 000 / 12 000 €

JEAN BRUSSELMANS (1884-1953)

Paysage de neigeSneeuwlandschap

signé et daté en bas à gauche Jean Brusselmans,1924huile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links Jean Brusselmans, 1924olieverf op doek

61 x 86 cm.

exécuté en 1924 – geschilderd in 1924

Provenance – Herkomst :Gent, Auguste TaevernierGent, héritiers – erfgenamen Taevernier

Littérature – Literatuur :R.L.Delevoy, Jean Brusselmans, catalogue raisonné, Bruxelles1972, n° 183 (ill)

Note – Nota :Ce paysage de neige fut peint par l’artiste de la fenêtre de sonappartement à Jette St Pierre.On y découvre un paysage semi urbain pris à partir dupremier étage d’un immeuble.La décomposition du paysage et la reconstruction des formesannonce déjà le style très construit de l’œuvre mature deBrusselmans.De kunstenaar schilderde dit sneeuwlandschap vanuit het venstervan zijn appartement in Sint-Pieters-Jette. Als toeschouwerontdekken we een semi stedelijk landschap, gezien vanuit deeerste verdieping van een flatgebouw.De ontleding van het landschap en de reconstructie van devormen kondigt de uiterst gecomponeerde stijl aan vanBrusselmans’ rijper werk.

- 46 -


- 47 -


25 30 000 / 40 000 €


Le vendeur de crevettesDe garnalenverkoper

signé et daté au milieu à droite Permeke 1921signé en bas à droite Permekefusain, craie noire et lavis sur papiergesigneerd en gedateerd rechts in het midden Permeke 1921gesigneerd onderaan rechts Permekehoutskool, zwart krijt en lavis op papier

76 x 41,5 cm.


Provenance – Herkomst :Brussel, Jean GrimarZulte, Ignace VerseleAcquis – verworven De Vuyst Lokeren 8.03.2008, lot 426Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Palais des Beaux Arts ; Prague, Vystavni sinèManesa ; Amsterdam, Stedelijk Museum; Paris, Musée National d’Art Moderne, Constant Permeke, 15.03.1947-25.01.1948.Rotterdam, Museum Boymans Van Beuningen, Constant Permeke, 24.12.1957-9.02.1958, n° 16Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten,Constant Permeke, 28.06-31.08.1959, n° 199Stuttgart, Staatsgalerie, Graphische Sammlung, BelgischeZeichner von Ensor bis heute, 21.10-24.11.1963, n° 71Paris, Musée de l’Orangerie, L’art flamand d’Ensor à Permeke,21.02-20.04.1970, n° 139Oostende, Provinciaal Museum voor Moderne Kunst ;Hannover, Kunstverein ; Ferrara, Palazzo dei Diamanti,Retrospectieve Constant Permeke, 20.12.1986-30.09.1987, n° 66

Littérature – Literatuur :Willy Van den Bussche, Constant Permeke, Mercatorfonds,Antwerpen, 1986, n° 66

Note – Nota :Après la guerre Permeke s’installe avec sa famille à Ostendeoù il profite pleinement de l’activité locale. La mer, le port,les bateaux et le monde de la pêche sont toujours à portée demain et deviennent ses sujets de prédilection. Son approchede la population locale rappelle les types Ostendais d’Ensorsauf que chez Permeke les personnages certes posent maisfont toujours partie d’un certain contexte dont ils témoi-gnent. Aussi ce marchand de crevettes très typé dans sonvisage rappelle sa fonction de marchand ambulant avec lacasquette de travers et son air coquin.En n’indiquant que les contours du vêtement l’artiste metl’accent sur le visage qu’il rend avec précision, émotion etjustesse.Na de oorlog ging Permeke met zijn familie in Oostende wonenwaar hij volop aandacht schonk aan het locale leven. De zee, dehaven, de wereld van de vissers waren altijd binnen handbereik enwerden zijn voorkeursthema’s. Zijn weergave van de locale bevol-king, doet denken aan de Oostendse types van Ensor. Bij Permekeposeren de personages maar in tegenstelling tot Ensor worden zeniet uit hun context gerukt. Zo verwijst deze garnalenverkopermet sterk getypeerd gezicht, scheefstaande pet en guitige blik,naar het beroep van rondtrekkend handelaar. Door alleen maarde contouren van de kleren weer te geven, legt de kunstenaar denadruk op het gezicht dat hij met precisie en emotie treffendtypeert.

- 48 -



26 15 000 / 20 000 €

RIK WOUTERS (1882-1916)

Femme lisantLezende vrouw

lavis d’encre de Chine sur papiersigné et daté en bas à droite Rik Wouters 15/Amsterdamoostindische inkt, lavis op papiergesigneerd en gedateerd onderaan rechts Rik Wouters15/Amsterdam

36 x 61 cm.


Provenance – Herkomst :descendance de l’artiste – erfgenamen van de kunstenaarBruxelles, Gustave Van Geluwe inventaire n° 146Bruxelles, descendance Van GeluweAcquis – verworven in 2005Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Tilburg, Paleis-Raadhuis, Rik Wouters, 12.09-18.10.1953Venezia, XXVIIième Biennale di Venezia, 16.06-21.10.1956, n° 157Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Rik Wouters, 17.07-15.09.1957, n° 214Paris, Musée National d’Art Moderne, Rik Wouters, 10-11.1957, n° 117Bruxelles, Parc des Expositions, Palais International desBeaux Arts, Exposition universelle et internationale de Bruxelles1958, 50 ans d’Art Moderne, 17.04-21.07.1958, (ill.)

Littérature – Literatuur :Roger Avermaete, Rik Wouters, Arcade, Bruxelles, 1962,p.238

Note – Nota :Rik Wouters fut avant tout un grand dessinateur. Dans soncatalogue raisonné Roger Avermaete fait mention de 1500dessins inventoriés (Roger Avermaete, Rik Wouters, Arcade,Bruxelles, 1962, p.193). Utilisant souvent le pinceau àl’encre de chine l’artiste essaye de rendre la forme dans toutesa plénitude non en décrivant chaque détail mais en recher-chant la synthèse du sujet.C’est essentiellement dans les dessins de 1915 qu’il déploietout son talent avec un minimum de moyens. Il faut dessinersans hésiter… y aller carrément sans s’inquiéter, et si une ligne nevient pas comme on le veut, on recommence. Il faut apprendre àvoir clair et dessiner comme on écrit, dire sobrement avec uneligne ce qu’on a à dire.Nel Wouters, La vie de Rik Wouters à travers son œuvre,Bruxelles 1944, p.19Rik Wouters was in de eerste plaats een groot tekenaar. In zijnœuvrecatalogus telt Roger Avermaete 1500 geïnventariseerdetekeningen (Roger Avermaete, Rik Wouters, Arcade, Brussel,1962, p.193). Vaak met penseel en Oost-Indische inkt probeert dekunstenaar de vormen in hun volheid weer te geven, niet door elkdetail te beschrijven, maar door op zoek te gaan naar eensynthese.Vooral in de tekeningen van 1915 komt zijn talent met eenminimum aan middelen tot volle ontplooiing.Men moet teekenen zonder aarzelen …men moet er opafgaan zonder vrees en als een lijn niet valt zoals men wil,herbegint men. Men moet leeren klaar te zien en te teekenenzoals men schrijft, zeggen in een sobere lijn wat men tezeggen heeft.Nel Wouters. Het leven van Rik Wouters doorheen zijn werk,uit het fransch vertaald door A.J.J. Delen. A. Manteau.Brussel, 1944, p.8

- 50 -


- 51 -


27 20 000 / 30 000 €

LEON SPILLIAERT (1881-1946)

La ramasseuse de coquillagesDe schelpraapster

pastel gras sur papiersigné en bas à droite L.Spilliaertvet krijt op papiergetekend onderaan rechts L.Spilliaert

48 x 32 cm.


Provenance – Herkomst :descendance de l’artiste – erfgenamen van de kunstenaarKnokke, Christian Fayt GalleryZulte, privéverzamelingAcquis – verworven in 1999Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Paris, Christian Fayt Art Gallery, Hommage à Léon Spilliaert,16.10-19.12.1981, n° 9 (ill.)

- 52 -



28 25 000 / 35 000 €

GEORGES LEMMEN (1865-1916)

Soleil couchantOndergaande zon

monogrammé en haut à droitetitré au dos Blankenbercke, daté 1891 et cachet dumonogrammehuile sur panneaugemonogrammeerd boven rechtsgetiteld op de rugzijde Blankenbercke, gedateerd 1891 en stempelvan monogramolieverf op paneel

12 x 21 cm.


Provenance – Herkomst :New York, Monica PerlsNew York, héritiers – erfgenamen PerlsAcquis – verworven Sotheby’s, Amsterdam, 25.10.1999, lot 174Collection – Collectie Eric Drossart

Note – Nota :Lemmen réalisa durant l’été 1891, pendant son séjour àHeyst, une série de petites vues de plage. Ces peinturessaisies à un moment très précis de la journée, dévoilent uneapplication rigoureuse de la touche divisionniste.S’exprimant remarquablement dans les couleurs, l’artistechercha par ailleurs à établir un équilibre entre les tonalitéslocales, l’éclairage et leur réaction créant en même temps devéritables études de contrastes. Ce travail assidu sur formatréduit trouve vraisemblablement son épanouissement dans leplus grand Coucher de soleil sur la plage conservé au Muséed’Orsay.Lemmen werkt, tijdens zijn verblijf in Heist in de zomer van1891, aan een reeks kleine strandgezichten. Deze preciezemomentopnames onthullen een strikte toepassing van de divisio-nistische toets. Met een groot gevoel voor kleurgebruik, zoekt dekunstenaar naar een evenwicht tussen de plaatselijke tonaliteiten,de verlichting en de onderlinge reactie waarbij eveneens een studievan contrasten ontstaat. Deze nauwgezette werkjes komen klaar-blijkelijk tot ontplooiing in het iets grotere Coucher de soleil surla plage, bewaard in Musée d’Orsay.

- 54 -


- 55 -


29 7 000 / 10 000 €


Promenade au bord de merWandeling langs de zee

craie noire sur papiernon signé, daté en bas au milieu 22 juillet ‘91zwart krijt op papierniet gesigneerd, gedateeerd onderaan in het midden 22 juillet ‘91

23 x 30 cm.


Provenance – Herkomst :London, collection privée – privé verzamelingBruxelles, Harold t’Kint de RoodenbekeAcquis – verworven in 1999Collection – Collectie Eric Drossart

Littérature-Literatuur :Jean Sutter, Les Néo-Impressionnistes, Neuchâtel, 1970, p. 178(ill.)Roger Cardon, Georges Lemmen (1865-1916). Monographiegénérale suivie du Catalogue raisonné de l’œuvre gravé,Antwerpen 1990, (ill.)

Note – Nota :Ce dessin est une étude préliminaire pour une petite huilesur toile intitulé Heyst n° 3. Marée haute et peint le mêmejour (voir Sutter p.179 et Georges. Lemmen, Bruxelles,Musée d’Ixelles, 1997, p.104 n° 40)Deze tekening is een voorstudie voor een kleine olie op doekHeyst n° 3, Hoogtij en geschilderd op dezelfde dag (zie Sutterp.179 et Georges.Lemmen, Brussel, Museum van Elsene, 1997,p.104 n° 40)

- 56 -


- 57 -


30 30 000 / 40 000 €

RIK WOUTERS (1882-1916)

Deux Sapins – Femme en rouge dans la forêtTwee Dennen – Vrouw in het rood in het woud

signé en bas à gauche avec le cachet de la vierge folle etnuméroté (a199)titré au dos Deux sapins ou femme en rouge dans la forêtaquarelle sur papiergesigneerd onderaan links met de stempel van de dolle maagd engenummerd (a 199)getiteld op de rug Deux sapins ou femme en rouge dans la forêtaquarel op papier

36 x 51 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie Georges GirouxAcquis – verworven Lokeren De Vuyst 13.05.2006, lot 441Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Charleroi, Palais des Beaux Arts, Cercle Royal Artistique etLittéraire, Trente ans de peinture belge 1890-1920, 12-31.3.1960

Littérature – Literatuur :Roger Avermaete, Rik Wouters, Arcade, Bruxelles, 1962,p.219 (In het dennenbos)

Note – Nota :Pour l’amateur contemporain aujourd’hui encore la trans-parence, la spontanéité et la facture directe font le charmedes aquarelles de Rik Wouters.Entre 1912 et 1913 les bois et les sous bois sont parmi sessujets de prédilection.En raison de la santé de Nel le couple réside depuis juin1907 à Watermael-Boitsfort tout prêt de la forêt de Soignes.Son sujet est donc à portée de main et l’artiste réalise maintesaquarelles sur différents sites parfois sans personnages maissouvent avec Nel comme modèle.Elles lui servent entre autres de référence pour des œuvresfaites d’après mémoire tel que la grande compositionPersonnages dans la sapinière, étude pour une tapisserie,1914 (O.Bertrand, Rik Wouters.Les peintures, Antwerpen1995, n° 183)Ook vandaag nog wordt de contemporaine kunstliefhebberbekoord door de transparantie, de spontaneïteit en de directheidvan de aquarellen van Rik Wouters.Tussen 1912 en 1913 behoorden het bos en het kreupelhout totzijn voorkeursthema’s.Omwille van de gezondheid van Nel was het paar in juni 1907 inWatermaal-Bosvoorde gaan wonen, vlakbij het Zoniënwoud. Zijn onderwerp lag dus binnen handbereik en Wouters maaktetalrijke aquarellen op verschillende plaatsen in het bos, somszonder personages, maar vaak met Nel als model.Ze fungeerden onder meer als referentie voor werken die hij opbasis van zijn herinnering schilderde, zoals de grote compositiePersonages in het sparrenbos, studie voor een wandtapijt, 1914(O. Bertrand, Rik Wouters. De schilderijen, Antwerpen 1995,nr. 183).

- 58 -


- 59 -


31 50 000 / 70 000 €

JEAN BRUSSELMANS (1884-1953)

Mer Calme – Lumière sur la merRustige zee – Licht over de zee

signé et daté en bas à gauche Jean Brusselmans/1938titré au dos Mer Calme – Lumière sur la merhuile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links Jean Brusselmans/1938getiteld op de rug Mer Calme – Lumière sur la merolie op doek

90 x 100 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Léon LegrandAcquis de sa descendance en septembre 2004verworven van de erfgenamen in september 2004Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Galerie Apollo, Jean Brusselmans, 11-23.04.1942,n° 16Paris, Galerie de France, Jean Brusselmans, 27.03-26.04.1947,n° 21Bruxelles, Palais des Beaux Arts, Jean Brusselmans, 03.1952,n° 47Boitsfort, Maison Haute, Jean Brusselmans, 10-25.10.1953, n° 29Sao Paulo, Biennale de Sao Paulo, 06-10.1955Brugge, Groeningemuseum, Jean Brusselmans, 1980, n° 152

Littérature – Literatuur :Paul Haesaerts, Jean Brusselmans, Bruxelles, 1939, p.29 (ill)R.L.Delevoy, Jean Brusselmans, catalogue raisonné, Bruxelles1972, n° 475 (ill)

- 60 -


- 61 -


32 7 000 / 10 000 €

THEO VAN RYSSELBERGHE (1862-1926)

Fillette au panier (Elisabeth Van Rysselberghe)Meisje met mand (Elisabeth Van Rysselberghe)

monogrammé et daté en bas à droite VR 02sanguine, craie noire et crayon gras sur papiergemonogrammeerd en gedateerd onderaan rechts VR 02sanguine en zwart krijt op papier opgewerkt met waskrijt

81 x 44,5 cm.

Provenance – Herkomst :Bruxelles, collection – collectie Wittamer (offert par –geschonken door Elisabeth Van Rysselberghe)Acquis – verworven Christie’s London 07.02.2002 lot 307Collection – Collectie Eric Drossart

Exposition – Tentoonstelling :Gent, Museum voor Schone Kunsten, Theo Van Rysselberghe,neo-Impressionist, 20.3-6.6.1993, n° 102 (ill.)

Note – Nota :Elisabeth Van Rysselberghe, représentée dans ce dessin,figure dans une pose similaire sur la peinture murale La lecture dans le jardin (1902) de la cage d’escalier de l’HôtelSolvay à Bruxelles. La peinture fut spécialement conçue pource bâtiment construit par Victor Horta.Elisabeth Van Rysselberghe, afgebeeld in deze tekening, is tevensin dezelfde pose te vinden op de wandschildering La lecture dansle jardin (1902) in de traphal van het Brusselse Hôtel Solvay.Dit schilderij werd speciaal ontworpen voor dit hotel, gebouwddoor Victor Horta.

T. Van Rysselberghe, La lecture dans le jardin, 1902, Hôtel Solvay, Bruxelles

- 62 -



33 35 000 / 45 000 €


SolitudeEenzaamheid

signé en bas à droite POSE /SOLITUDE LEON SPILLIAERTdaté en bas à gauche OSTENDE/AOUT 1901encre de Chine, aquarelle et pastel gras sur papiergesigneerd onderaan rechts POSE /SOLITUDE LEONSPILLIAERTgedateerd onderaan links OSTENDE/AOÛT 1901oostindische inkt, aquarel et vet krijt op papier

48 x 32 cm.


Provenance – Herkomst :descendance de l’artiste – erfgenamen van de kunstenaarKnokke, Christian Fayt GalleryBelgique, collection privée – privé collectieNew York, collection privée – privé collectieAcquis – verworven London, Christie’s, 3.02.2010, lot 205Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Galerie Isy Brachot, Leon Spilliaert 1881-1946, 09-10.1978, n° 1Paris, Christian Fayt Art Gallery, Hommage à Léon Spilliaert,16.10-19.12.1981, n° 9 (ill.)

Literature – Literatuur :Francine Claire Legrand, Léon Spilliaert et son époque,Antwerp 1981, p.182 n° 4 (ill.)Xavier Tricot, Leon Spilliaert, les années 1900-1915, Gent1996, p.210 ill.p.132Anne Adriaens Pannier, Spilliaert, le regard de l’âme, Bruxelles2006, n° 20 (ill.)

Note – Nota :Sous influence du symbolisme ambiant Leon Spilliaertévoque dans ses premières représentations de femmes plutôtdes attitudes et des sentiments que des images d’êtreshumains.Ces sujets l’obsèdent et il n’hésite donc pas à approfondir.Pose Solitude est un sujet que l’artiste reprendra au moinsquatre fois avec de légères variantes.Dans les différentes versions l’artiste fait un rapprochemententre la morphologie des arbres et de la femme longiligne,maigre, tendue et seule. Tous deux se renforcent dansl’expression de la solitude. Le thème et le style rappelle lespersonnages de Klimt, Schiele et plus près de chez nousGeorge Minne.Onder invloed van het symbolisme evoceert Leon Spilliaert in zijneerste voorstellingen van vrouwen eerder houdingen en gevoelensdan mensen van vlees en bloed.Hij was door deze thema’s geobsedeerd en diepte ze altijd verderuit.Het thema van Eenzaamheid heeft de kunstenaar minstens vierkeer met lichte varianten hernomen.In de verschillende versies alludeert de kunstenaar op eenverwantschap tussen de morfologie van de bomen en de rijzige,dunne, gespannen en eenzame vrouw. Ze versterken elkaar in deexpressie van eenzaamheid. Het thema en de stijl doen denkenaan de personages van Klimt, Schiele en, dichter bij ons, die vanGeorge Minne.

- 64 -


- 65 -


34 40 000 / 50 000 €

GEORGE MINNE (1866-1941)

L’homme à l’outreDe man met de waterzak

signé sur la terrasse G.Minnebronze à patine foncéemarque de fondeur J.Petermann/FONDEUR BRUXELLESétiquette sous la base : n° 4/sculpteur baronG.Minne/L’homme à l’outre (exemplaire d’artiste)gesigneerd op de sokkel G.Minnebrons met donkere patinagietersmerk J.Petermann/FONDEUR BRUXELLESetiket onderaan : n° 4/sculpteur baron G.Minne/L’homme à l’outre(exemplaire d’artiste)

H.64 cm.

conçu en 1897 – ontworpen in 1897

Provenance – Herkomst :Gent, Baron George MinneGent, fils de l’artiste – zoon van de kunstenaarBelgique-België, collection privée acquis en 1963 – privé collectie verworven in 1963London, Christie’s, Impressionnist and Modern Art,19.06.2007, lot 425Collection – Collectie Eric Drossart

Littérature – Literatuur :Leo Van Puyvelde, George Minne, Bruxelles 1930, n° 23(autre exemplaire ill. – ander exemplaar)Robert Hoozee et alia, George Minne en de kunst rond 1900,Gent Museum voor Schone Kunsten, 1982, n° 59 (autreexemplaire ill. – ander exemplaar)

Note – Nota :La fonderie Petermann est active jusqu’en 1902 et marque lesœuvres J.PETERMANN FONDEUR BRUXELLES. A partir decette date la société change de nom et travaille sous le déno-minatif « Société Nationale des Bronzes ». Petermann, grâceà ses qualités d’exécution, fut choisie par Rodin comme alter-native pour couler en Belgique ses Bourgeois de Calais. La provenance de notre sculpture, le fils de l’artiste, etl’étiquette d’exposition mentionnant sa collection, pourraientêtre une indication qu’il s’agit de la pièce exposée en 1898 àBruxelles.De gieterij Petermann is werkzaam tot 1902 onder het merkJ.PETERMANN FONDEUR BRUXELLES. Nadien verandert debenaming en werken ze verder onder « Société Nationale desBronzes ». Dankzij hun kwaliteitsvolle uitvoeringen werden zedoor Rodin uitgekozen als alternatief in Belgie voor het gieten vanzijn Bourgeois de Calais. De herkomst van dit beeldhouwwerk,de zoon van de kunstenaar, en de verwijzing op het etiket naarzijn collectie, zouden kunnen een aanwijzing zijn dat het gaat omhet werk tentoongesteld in 1898 te Brussel.

- 66 -



35 25 000 / 35 000 €

VALERIUS DE SAEDELEER (1867-1941)

Vue de la maison de l’artiste à LatemGezicht vanuit het huis van de kunstenaar in Latem

signé en bas à droite Valerius De Saedeleerhuile sur toilegesigneerd onderaan rechts Valerius De Saedeleerolieverf op doek

50 x 60 cm.


Provenance – Herkomst :Gent, collection – collectie Prosper BössGent, collection privée – privé collectie

Exposition – Tentoonstelling :Gent, Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, TentoonstellingScaldis, 15.07-23.09.1956, n° 16Deinze, Museum van Deinze en Leiestreek, RetrospectieveValerius De Saedeleer, 23.09-26.11.2006, n° 22

Littérature – Literatuur :A. De Ridder, Laethem-Saint-Martin : colonie d’artistes,Bruxelles, 1945, n° 5 (ill.)

Note – Nota :De Saedeleer s’installe à Latem en 1898 comme un despremiers peintres-immigrants et y résidera presque dix ans.Cette vue de la Lys, prise de son atelier, se situe avant sondépart pour Tiegem en 1908.L’artiste se trouve dans un tournant de sa carrière. La struc-ture minutieusement construite représente, sur le premierplan, un coin de jardin donnant sur la rivière et, dans le loin-tain, l’ouverture vers un vaste paysage. Les éléments décora-tifs sont encore présents mais cèdent tout doucement leurplace à une image spiritualisée. Le sens de la synthèse et larecherche d’une projection intemporelle rayonnent.Als een van de eerste schilders-immigranten vestigt De Saedeleerzich te Latem in 1898 en zal hij er bijna tien jaar verblijven.Dit zicht op de Leie vanuit zijn atelier, is te situeren voor zijnvertrek in 1908 naar Tiegem.De kunstenaar bevindt zich op een keerpunt in zijn carrière. De structuur die zorgvuldig is uitgewerkt, brengt op het voorplande tuin uitlopend op de rivier, en verderop een uitgestrekt land-schap. De decoratieve elementen die nog aanwezig zijn, makenstilaan plaats voor een gespiritualiseerd beeld. De zin voorsynthese en het zoeken naar een tijdloze weergave sijpelen reedsdoor.

V. De Saedeleer, La maison de l’artiste – Het huis van de kunstenaar,Collection privé – Privé collectie

- 68 -


- 69 -


36 30 000 / 40 000 €

FRITS VAN DEN BERGHE (1883-1939)

Rouge / Femmes rougesRood / Rode vrouwen

signé en bas à droite F v Berghehuile sur papier marouflé sur panneaugesigneerd onderaan links F v Bergheolieverf op papier gekleefd op paneel

60 x 51,5 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie le CentaureBruxelles, Vente Galerie le Centaure, 1932, n° 357Bruxelles, Marc SomerhausenBruxelles, Jean KrebsCollection privée – privé collectieCollection – Collectie Eric Drossart

Exposition – Tentoonstelling :Ixelles, Musée, Rétrospective Le Centaure. Hommage à WalterSchwarzenberg, 23.02-31.03.1963, n° 141

Littérature – Literatuur :E. Langui, Frits Van den Berghe 1883-1939, Bruxelles, 1966,n° 305 (ill.)P. Boyens, P. Derom e.a., Frits Van den Berghe 1883-1939. Avec catalogue critique documenté et entièrement illustré de pein-tures, gouaches, dessins et illustrations, Anvers, 1999, n° 530(ill.)

- 70 -


- 71 -


37 130 000 / 180 000 €


Baigneuse devant la merBaadster voor de zee

encre de Chine, lavis et pastel sur papiersigné et daté en haut à droite L.Spilliaert/1910oostindische inkt, lavis en pastel op papiergetekend en gedateeerd bovenaan rechts L.Spilliaert/1910

64,2 x 49,6 cm.


Provenance – Herkomst :descendance de l’artiste – erfgenamen van de kunstenaarKnokke, Christian Fayt Art GalleryIzegem, Roger VanthournoutAcquis – verworven in 2002Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Paris, Christian Fayt Art Gallery, Hommage à Léon Spilliaert,16.10 – 19.12.1981, n° 21 (ill.)Oostende, Provinciaal Museum voor Moderne Kunst, Van Ensor tot Delvaux, 5.10.1996-2.02.1997, p.194 (ill.)Antwerpen, Galerie Ronny van de Velde, Léon Spilliaert,15.11.1998- 10 .01.1999, n° 70 (ill.)

Littérature – Literatuur :Anne Adriaens-Pannier, Léon Spilliaert of de schoonheid van eenwijs hart, Antwerpen, 1998, p.175, n° 70 (ill.)

Note – Nota :La femme de dos devant la mer est un sujet type dansl’œuvre de Léon Spilliaert entre 1908 en 1910.La solitude de ses personnages d’une part et l’emprisonne-ment de l’être dans un univers sans horizon d’autre part sontles éléments récurrents de cette composition.Le peintre vit à Ostende, où il côtoie au quotidien la vie desmarins et de leurs femmes qui très souvent sont dansl’attente d’un retour. Vues de dos, anonymes et non recon-naissables elles représentent ce sentiment de solitude cher ausymbolisme. La mer dont l’ondulation infinie entoure lepersonnage renforce ce sentiment face à cet univers inson-dable et illimité.Dans la composition ci présente la femme devient baigneuse.La baigneuse solitaire évoque par son apparition la femmesensuelle, libre de toute entrave. …La fluidité de l’eau l’aspire comme une tentation, elle se laisserabercer par cet élément ondoyant et deviendra néréide. Anne Adriaens-Pannier, Léon Spilliaert of de schoonheid van eenwijs hart, Antwerpen, 1998, p.159Een vrouw op de rug gezien voor de zee, was tussen 1908 en1910 een typisch thema binnen het œuvre van Léon Spilliaert.De eenzaamheid van zijn personages enerzijds en de afzonderingin een wereld zonder horizon anderzijds, zijn de weerkerendeelementen van deze compositie.De schilder woonde in Oostende, waar hij dagelijks in contactkwam met het leven van zeelui en hun vrouwen die vaakwachtten op de terugkeer van hun man. Van op de rug gezien,anoniem en onherkenbaar, belichamen ze dit gevoel van eenzaam-heid dat zo dierbaar was aan het symbolisme. De zee waarvan deeindeloze deining het personage omringt, versterkt dit gevoel vanisolement binnen een onpeilbaar en grenzeloos universum.In deze compositie wordt de vrouw baadster.De verschijning van de eenzame baadster suggereert dezinnelijke vrouw, bevrijd van elke remming. […] Verleidelijkvloeibaar zuigt het water haar op, ze zal zich laten wiegendoor dit golvende element en een zeenimf worden. AnneAdriaens-Pannier, Léon Spilliaert of de schoonheid van een wijshart, Antwerpen, 1998, p.160.

- 72 -



38 5 000 / 7 000 €

FRANS SMEERS (1873-1960)

Devant la cabine, NieuportVoor de strandcabine, Nieuwpoort

signé et daté en bas à gauche Fr Smeers 26 titré au dos Devant la cabine, Nieuporthuile sur toile marouflée sur panneaugesigneerd en gedateerd onderaan links Fr Smeers 26 getiteld op de rugzijde Devant la cabine, Nieuportolieverf op doek gekleefd op paneel

31 x 44,5 cm.


Provenance – Herkomst :Acquis – verworven Hotel des Ventes Grand Sablon 12.1991lot 241Collection – Collectie Eric Drossart

- 74 -


- 75 -


39 80 000 / 120 000 €


Fenêtre sur la ville. Vue d’AmsterdamVenster op de stad. Zicht van Amsterdam

signé en bas à gauche Gustave/De Smethuile sur toilegesigneerd onderaan links Gustave/ De Smetolieverf op doek

75 x 86 cm.

peint circa 1916-18 – geschilderd circa 1916-18

Provenance – Herkomst :Bruxelles, Paul-Gustave Van HeckeBruxelles, Dr Jacques PolusAcquis de sa descendance – verworven van de erfgenamenBruxelles, Harold t’Kint de RoodenbekeCollection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Amsterdam, Stedelijk Museum, Hollandsche Kunstenaarskring,1916-1918Bruxelles, Galerie Georges Giroux, Retrospective Gustave De Smet, 5-16.01.1929, n° 31Bruxelles, Palais des Beaux-Arts, Retrospective Gustave De Smet, 24.04-31.05.1936, n° 29Bruxelles, Palais des Beaux-Arts, Gustave De Smet (1877-1943), 05-06.1950, n° 2

Littérature – Literatuur :Emile Langui, Gustave De Smet, Bruxelles 1945, n° 161, p. 222.Piet Boyens, Gustave De Smet, Antwerpen 1989, n° 327 (ill.)

Note – Nota :

Le même sujet a été repris en linogravure en 1918L’image est en miroir et l’avant plan avec les fleurs est absentPaul-Gustave Van Hecke est une figure marquante de l’avant-garde belge. Galeriste, éditeur et collectionneur il rassembletoute l’avant garde des années ‘20 à Bruxelles. Des artistesinternationaux tels Jean Arp, Marc Chagall et Max Ernstexposent régulièrement à la galerie Le Centaure. Les revuesSélection et Variétés livrent un aperçu de la scène contem-poraine.Ami de Chagall et de Max Ernst, il est un des grands collec-tionneurs belges. Son portrait par Magritte et les nombreusesexpositions qu’il a organisées ont donné un essor important àla peinture flamande.Vue d’Amsterdam a été vraisemblablement peinte en 1918,alors que l’artiste réside en Hollande à la suite de la guerre etce, jusqu’en 1922. L’artiste vit essentiellement à Laren etBlaricum mais de temps en temps à Amsterdam où ilrencontre l’avant-garde française avec des figures tel que Le Fauconnier qui influence de façon marquante les artisteshollandais Sluyters et Gestel.Entrainé lui aussi par cette même mouvance Gust De Smetréalise ce tableau charnière où l’explosion des couleursfrappe tandis que le regard du spectateur est aspiré par lacomposition.La mise en page recompose l’espace et la perspective avecune complexité qui rappelle les œuvres futuristes de Severiniet Delaunay ainsi que les œuvres expressionnistes deKirchner. Malgré la guerrre l’Europe contemporaine est enpleine effervescence et riche en échanges. Une œuvre déjàexpressionniste mais qui se veut surtout d’avant-garde.Hetzelfde onderwerp werd hernomen in een linosnede van 1918.Op de lino is het beeld gespiegeld en het voorplan met de bloemenontbreekt.Paul-Gustave Van Hecke was een markante figuur van deBelgische avant-garde. Als galeriehouder, uitgever en verzamelaarschaarde hij in de jaren 1920 in Brussel de hele avant-garde rondzich. Buitenlandse kunstenaars als Jean Arp, Marc Chagall enMax Ernst exposeerden geregeld in zijn galerie Le Centaure. De tijdschriften Sélection en Variétés boden een overzicht van decontemporaine kunst.Van Hecke was bevriend met Chagall enMax Ernst en een van de grote Belgische verzamelaars. Zijn portret door Magritte en de talrijke tentoonstellingen die hijorganiseerde, gaven een belangrijke impuls aan de Vlaamse schil-derkunst.Gezicht op Amsterdam werd waarschijnlijk geschilderd in1918, tijdens het verblijf van Gust de Smet in Nederland waar-heen hij was uitgeweken ten gevolge van de oorlog. In 1922keerde hij naar België terug. In Nederland verbleef hij vooral inLaren en Blaricum, maar af en toe ook in Amsterdam waar hijkunstenaars van de Franse avant-garde ontmoette, onder wie Le Fauconnier die een grote invloed uitoefende op de Nederlandsekunstenaars Sluijters en Gestel.Gust de Smet onderging eveneens deze invloed zoals blijkt uit ditscharnierwerk met zijn opvallende explosie van kleuren en bijzon-dere compositie.De complexe weergave van ruimte en perspectief doet denken aande futuristische werken van Severini en Delaunay en ook aan deexpressionistische werken van Kirchner. Ondanks de oorlog wasde Europese hedendaagse kunst volop in ontwikkeling en waren ertalrijke onderlinge contacten. Dit werk is al expressionistisch,maar wil vooral aansluiten bij de avant-garde.

- 76 -


- 77 -


40 6 000 / 8 000 €

ALBERT SAVERYS (1886-1964)

Paysage de la LysLeielandschap

signé en bas à gauche Saveryshuile sur toilegesigneerd onderaan links Saverysolieverf op doek

90 x 120 cm.

Provenance – Herkomst :Knokke, collection privée – privé collectie

- 78 -


- 79 -


41 50 000 / 70 000 €


PêcheurVisser

signé et daté en bas à droite Permeke 1921 fusain sur papiergesigneerd en gedateerd onderaan rechts Permeke 1921 houtskooltekening op papier

134 x 77 cm.

exécuté en 1921 – gerealiseerd in 1921


Exposition – Tentoonstelling :Bruxelles, Palais des Beaux-Arts, Permeke, 1930, n° 383

Note – Nota :La vie des pêcheurs devient vers 1920 à nouveau un thèmecentral dans la peinture de Permeke. La série de fusainsmonumentaux qu’il fit en 1921 reflète parfaitement l’alliageentre sa sensibilité pour leur rude existence et l’espritconstructiviste qu’il commence à développer sous l’influencedes contacts avec Oscar Jespers. Les agrandissements et laforce expressive située dans les mains du pêcheur créent unevision très personnelle du personnage lui donnant en mêmetemps une dimension archétypale et universelle.Het vissersleven wordt rond 1920 opnieuw een centraal thema inhet œuvre van Permeke. De reeks monumentale houtskool-tekeningen, gemaakt in 1921, verbindt perfect zijn gevoel voor het ruwe bestaan van deze mensen met de constructivistischegeest die hij ontwikkelde onder impuls van de contacten metOscar Jespers. De uitvergrotingen en de expressieve kracht in dehanden van de visser verlenen het personage een persoonlijketoets maar tegelijk ook een archetypische en universele dimensie.

- 80 -



42 70 000 / 90 000 €

EDGARD TYTGAT (1879-1957)

InspirationInspiratie

signé et daté en bas à gauche Edgard Tytgat 1926signé et titré au doshuile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links Edgard Tytgat 1926gesigneerd en getiteld op de rugolieverf op doek

81 x 100 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Galerie Le CentaureBruxelles, Galerie Le Centaure, vente de la collection GalerieLe Centaure, 17,19, 24,25.10.1932, lot n° 95Liège, Ernest Van ZuylenAcquis de sa descendance en 1998 – verworven van deerfgenamen in 1998Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Galerie Le Centaure, Edgard Tytgat, 13-24.02.1926,n° 41Paris, Galerie Montaigne, Edgard Tytgat, 14.02-12.03.1927,n° 5Bruxelles, Galerie Le Centaure, Edgard Tytgat, 28.01-14.02.1928, n° 14Berlin-Düsseldorf, Galerie A. Flechtheim, Edgard Tytgat, 02-03.1929, n° 9New York, The European and American Art Committee,Contemporary Belgian Paintings, Graphics and Sculpture,1929/30, n° 95Bruxelles, Galerie Georges Giroux, Hedendaagse BelgischeSchilderkunst, 10.05-25.06.1930, n° 94Bruxelles, Palais des Beaux Arts, L’art vivant en Europe, 25.04-24.05. 1931, n° 137Bruxelles, Palais des Beaux Arts, Les Compagnons de l’art, 06-08.1938, n° 134Liège, Musée des Beaux Arts, Salon des artistes vivants, collec-tions privées, Architecture et Urbanisme, 1-21.09.1945, n° 359Charleroi, Cercle Artistique et Littéraire, Raoul Dufy-EdgardTytgat, 20.03-8.04.1954, n° 64

Littérature – Literatuur :Edgard Tytgat, Antwerpen, Sélection, 1928, n° 4 (ill.)Jean Milo, Edgard Tytgat, Paris, 1930, pl.17 (ill.)Walter Vanbeselaere, Moderne Vlaamse schilderkunst, Brussel,1959, p. 74 (ill.)Paul Haesaerts, Histoire de la peinture moderne en Flandre,Bruxelles, 1960, p.187 (ill)Albert Dasnoy, Edgard Tytgat, Bruxelles, 1965, nr. 188 (ill)

Note – Nota :Le style narratif d’Edgard Tytgat illustre de façon poétique etimagée sa vie d’artiste .Influencé par les préceptes du style expressionniste dicté parle groupe Sélection, dont il fait partie à partir de 1921 etauquel il sera contractuellement lié à partir de 1926, sonstyle évolue de l’impressionnisme vers un expressionismedoux et intime. Ses tableaux racontent avec beaucoupd’humour et de fantaisie ce qui se passe dans son entourage.Ce sont de merveilleux témoignages d’une époque rendueavec le sens du détail et de l’anecdote.Etant sous contrat chez Sélection à partir de 1926 on sentque l’artiste crée en toute liberté et en toute sérénité. Son tableau Inspiration illustre cette légèreté et cette libéra-tion par rapport à tout souci domestique et qui permet à l’ar-tiste de créer en voguant sur le nuage de l’imagination.L’esprit de Chagall, artiste franco-russe régulièrement invitépar Sélection n’est jamais loin. Mais l’artiste finit par créerson propre monde autour de la Kermesse de la vie, les sagas,les légendes et les contes plein de fraîcheur et d’honnêteté cequi lui donne une place très particulière au sein de l’artbelge.De verhalende stijl van Edgard Tytgat illustreert op poëtische enplastische wijze zijn eigen kunstenaarsleven.Vanaf 1921 maakte hij deel uit van de groep Sélection en vanaf1926 was hij er ook contractueel aan verbonden. Onder invloedvan de principes van het expressionisme die door de groep werdenverdedigd, evolueerde zijn stijl van het impressionisme naar eenlieflijk en intimistisch expressionisme. Met veel humor en fantasievertellen zijn schilderijen wat er in zijn vriendenkring gebeurt.Het zijn schitterende getuigenissen van een periode weergegevenmet gevoel voor detail en anekdotiek.Nadat hij in 1926 een contract had getekend met Sélection, wasde kunstenaar bevrijd van financiële zorgen en kon hij in allevrijheid en sereniteit werken. Het schilderij Inspiratie illustreertdeze lichtheid en bevrijding die de kunstenaar toelaten om zich opde wolken van zijn verbeelding te laten meedrijven. De geest vanMarc Chagall, een Russisch-Franse kunstenaar die regelmatigdoor Sélection werd uitgenodigd is hier nooit ver weg. Maar dekunstenaar gaat tenslotte voor zijn eigen wereld gebaseerd op dekleine dingen van het leven, volksverhalen, fabels en legendes volspeelsheid, humor en spontaniteit, hetgeen hem een aparte plaatsgeeft binnen de Belgische kunst.

- 82 -


- 83 -


43 35 000 / 45 000 €


TorseTorso

signé et daté en bas sur la cuisse gauche Permeke 38plâtregesigneerd en gedateerd onderaan op de linkerdij Permeke 38plaaster

H.138 cm.

réalisé en 1938 – gerealiseerd in 1938

Provenance – Herkomst :Acquis de l’artiste – verworven van de kunstenaarWaalre, Tinus Van BakelAcquis – verworven Sotheby’s Amsterdam 3.12.2008 lot 133Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Oostende, Provinciaal Museum voor Moderne Kunst,Retrospectieve Permeke, 12.1986-03.1987, n° . 201 (ill.)

Littérature – Literatuur :Willy Van den Bussche, Constant Permeke, Mercatorfonds,Antwerpen, 1986, n° 201 (ill.)Willy Van den Bussche, Permeke 1886-1952, Jabbeke 1993,n° 66 (ill.)

Note – Nota :Permeke ne débute qu’en 1937 avec ses premiers essais desculpture essentiellement de petit format et les années quisuivent notamment 1938/39 sont les années les plus inten-sives dans sa carrière de sculpteur. Il est évident que sesdessins monumentaux avaient atteint un degré plastique tel que le modelage tout naturellement en découle. La sculp-ture lui permet de mieux aboutir dans sa recherche de lamatière brute et de l’expression primitive. Les sujets sontpour la plupart coulés et ensuite retravaillés par l’artiste.Parfois même l’artiste va jusqu’à mutiler ses plâtres et sesterres cuites pour ensuite les recouler et les achever avec unepatine.Dans ce torse de 1938 l’artiste réduit le corps féminin àl’essentiel, pas de bras, pas de jambes mais le visage, les seinset les cuisses de façon à arriver à l’essentiel. Une certainebrutalité est encore présente dans le traitement du corpsmais le visage qui respire la sérénité renoue avec la traditionclassique.L’œuvre fut choisie par un ami artiste et collectionneurMartinus Van Bakel qui garda la sculpture jusqu’à sa mort en1994.Constant Permeke debuteerde als beeldhouwer in 1937 metbeelden op klein formaat en de jaren die daarop volgdennl.1938/39 waren de meest intensieve van zijn beeldhouwers-carrière. Zijn monumentale tekeningen hadden een dergelijkeplasticiteit bereikt dat daar vrijwel natuurlijk het maken vanbeelden uit voortvloeide. Het beeldhouwen liet hem ook toe omzijn experimenten met ruwe materie en zijn zoektocht naar deprimitieve expressie verder door te drijven. Meestal werden debeelden nadat ze gegoten waren opnieuw bewerkt door de kunste-naar. Soms ging de kunstenaar zelfs zo ver dat hij zijn gipsen enterracotta’s mutileerde om ze dan opnieuw te gieten en af tewerken met een patina.In deze torso van 1938 reduceert de kunstenaar het vrouwelijklichaam tot de essentie, geen armen, geen benen, maar eengezicht, borsten en dijen. Het lichaam getuigt nog van een zekerebrutaliteit, maar het gezicht straalt sereniteit uit en knoopt weeraan bij de klassieke traditie.Het werk werd verworven door Martinus Van Bakel, bevriendkunstenaar en verzamelaar, die het bijhield tot aan zijn dood in1994.

- 84 -



44 8 000 / 12 000 €

FERNAND KHNOPFF (1858-1921)

Une joueuse de tennis – Etude pour Memories

Een tennisspeelster – Studie voor Memories

signé en bas à droite Fernand Khnopffcrayon noir sur papiergesigneerd onderaan rechts Fernand Khnopffzwart potlood op papier

17 x 9,5 cm.


Provenance – Herkomst :Liège, Marguerite Freson-KhnopffBruxelles, Bernard Thibaut de MaisièresLondon, The Piccadilly GalleryParis, Galerie GaubertAcquis – verworven Sotheby’s London 23.11.2000 lot 41Collection – Collectie Eric Drossart

Exposition – Tentoonstelling :Brugge, Stichting Sint-Jan, Van realisme tot symbolisme, 08.07-15.10.1995

Littérature – Literatuur :R.L. Delevoy, Fernand Khnopff. Catalogue de l’œuvre, Bruxelles,1987, p. 241, n° 111 (ill.)

F. Khnopff, Memories, 1889, M.R.B.A. Bruxelles – K.M.S.K Brussel Inv. 3528

- 86 -


- 87 -


45 35 000 / 45 000 €


Etude de nuStudie van naakt

signé en bas à gauche Fernand Khnopffpastel, crayon et fusain sur papiergesigneerd onderaan links Fernand Khnopffpastel, potlood en houtskool op papier

11,2 x 30 cm.


Provenance – Herkomst :Bruxelles, Atelier Fernand Khnopff, Galerie George Giroux,27.11.1922, lot 64.Suisse – Zwitserland, Emile de Bardzki, and thence bydescent to his daughter, Julie-Line de Bardzki jusqu’en – tot 1962.Europe, collection privée – privé verzamelingLondon, Sotheby’s, 23.11.2000, lot 43.United Kingdom, collection privée-privé verzamelingLondon, Christie’s, 22.06.2011, lot 117Collection – Collectie Eric Drossart

Littérature – Literatuur :R.L. Delevoy, Fernand Khnopff. Catalogue de l’œuvre, Bruxelles,1987, p. 469, n° 479bis œuvre similaire – gelijkaardig werk

Note – Nota :Cette œuvre sera reprise dans le future catalogue raisonné del’artiste en préparation par Gisèle Ollinger-Zinque et estrepris dans les archives Fernand Khnopff sous le no. 479.Dit werk zal opgenomen worden in de komende œuvrecatalogusin voorbereiding door Gisèle Ollinger-Zinque en is opgenomen inhet Fernand Khnopff archief onder nr. 479

- 88 -


- 89 -


46 12 000 / 18 000 €


Au jardinIn de tuin

monogrammé en bas à droitetitré au dos Au jardinhuile sur cartongemonogrammeerd onderaan rechtsgetiteld op de rugzijde Au jardinolieverf op karton

30 x 45 cm.

Provenance – Herkomst :Famille de l’artiste – Familie van de kunstenaarAcquis – verworven Sotheby’s New York 12.05.1994 lot 389Collection – Collectie Eric Drossart

- 90 -


- 91 -


47 600 000 / 750 000 €


Squelettes travestisGeraamten in travestie

signé et daté en bas à gauche J.EnsoR /94 huile sur toilegesigneerd en gedateerd onderaan links J.EnsoR /94 olieverf op doek

20 x 36,5 cm

peint en 1894/(98) – geschilderd in 1894/(98)

Provenance – Herkomst :Oostende, Dr. Irmin Pleyn Oostende, Galerie Studio, coll. Dr Pleyn, 5.12.1932, lot 3 Sint-Martens-Latem, Gust De Smet Gent, Van Gheluwe Collection privée par descendance – privé collectie doornalatenschap

Exposition – Tentoonstelling :Oostende, Kursaal, Expositions d’œuvres de James Ensor,11.8-18.8.1931, n° 46 Têtes de morts

Littérature – Literatuur :E. Verhaeren, James Ensor, Bruxelles, 1908, p. 120 (1898) G. Le Roy, James Ensor, Bruxelles-Paris, 1922, p. 187 (1898)P. Haesaerts, James Ensor, New York, 1959, n° 314, p. 292(ill.) (Gathering of skeletons, 1894)Xavier Tricot, James Ensor. Catalogue raisonné des peintures,Antwerpen 1992, n° 374 (ill.)Xavier Tricot, James Ensor, sa vie son œuvre. Catalogue raisonnédes peintures, Bruxelles 2009, n° 388 (ill.)

- 92 -


Note – Nota :Contrairement aux mentions dans les catalogues deVerhaeren et Le Roy qui suivant les instructions d’Ensordatent le tableau de 1898, il nous semble plus vraisemblableen examinant la date noté par Ensor qu’il s’agisse de 1894.Dans la collection du Docteur Irmin Pleyn un autre tableauPetits masques (T.384) fut daté par Ensor 1903. En examinant l’œuvre elle était en fait datée 96. En outre la composition horizontale et la texture matiéristepourraient appuyer cette option.

Verhaeren en Le Roy dateren het werk 1898, berustend oprichtlijnen van Ensor. De datum 1894 naast Ensor’s signatuurlijkt ons waarschijnlijker. In de verzameling van Dokter Irmin Pleyn werd Petits masques(T.384) door Ensor gedateerd 1903. Na onderzoek bleek het werk eveneens vroeger gedateerd te zijn. De horizontale compositie en de bewerking van de materiezouden de uitvoeringsdatum van ons werk bevestigen.

- 93 -


- 94 -

Ensor peint fréquemment des chapeaux, des

crânes, des masques et des têtes de mort avec ou

sans mâchoire auxquels il donne une significa-

tion, un profil et une iconographie.

La réutilisation de certaines compositions est caractéristique pour l’œuvre

de James Ensor. La juxtaposition de masques, parfois en présence d’un

crâne qui relative leurs émotions stéréotypées, se retrouve dans des

tableaux importants comme Le grand juge (1898) et La mort et les masques

(1897).

Plus rares sont les scènes représentant uniquement les têtes de mort. Dans

Squelettes voulant se chauffer (1889) les figures statiques ressemblent plutôt

à des marionnettes, totalement différentes des neuf têtes de Squelettes

travestis. Ici Ensor devient le dieu qui leur donne une âme.

Ces têtes de mort ont un caractère exceptionnellement expressif et

‘humain’ (1). Les plaques crâniennes jaunâtres, osseuses et marquées par

les sutures coronales sont saisies d’une façon captivante et suggestive.

Ensor fut visiblement en possession d’exemplaires réels.

Afin de suggérer les veines, il appliqua des petites touches et lignes bleu-

âtres.

Cependant leur aspect humain ne se manifeste qu’à partir du ‘contact’

mutuel. Dans une attitude de flânerie et de folâtrerie, au regard parfois

émotif et surtout, avec leurs langues qui les rendent une fois de plus

‘humain’.

Dans le coin supérieur gauche la mort observe une discussion animée.

Habillée d’un col au biseau ocre, elle anime la discussion

de sa langue acérée. Celle ci ondule au dessus d’une assemblée de crânes

qu’elle semble fouetter et inciter à la polémique.

Ces languettes peuvent être élancées (prolongées d’un

trait bleu), gluantes ou encore, en bas à droite dans un

creux du crâne, à l’affût comme un serpent guettant sa

proie. Elles sont comme des vipères sifflantes crachant

des ordures et se défiant. L’attouchement des deux langues ne suscite pas

l’image d’un baiser mais plutôt d’un court circuit provoqué par l’abon-

dance de substances baveuses et venimeuses. Ces lames bien musclées

accumulent les rumeurs.


- 95 -

Le personnage en rose lève l’index, accentuant son point de vue.

Ce sont les langues de la bourgeoisie qu’Ensor person-

nifie à l’aide de quatre couvre-chefs : le beau Stetson

bleu, le chapeau rouge décoré d’une amaryllis (2), le cano-

tier en paille ou le chapeau buse en bleu de Prusse. Ces

figurants se promènent en papotant perfidement sous un ciel typiquement

ensorien : bleu et blanc, empâté et nacré.

Les vêtements presque monochromes sont retravaillés aux touches pictu-

rales libres créant relief et texture.

Malgré la vivacité des personnages et l’intensité des émotions, ce tableau

reste surtout un ‘memento mori’, une vanité : tout est éphémère, la

richesse et les plaisirs de la bourgeoisie ainsi que leurs commérages.

La critique sur son œuvre blessa néanmoins Ensor et il va de soi qu’il

puisa la motivation pour ce tableau satirique dans ses expériences vécues.

Patrick Florizoone, 2015

Archives James Ensor, Gent

(1) Le même crâne expressif est gravé par Ensor en 1889 et représente un autoportrait (premier état) totalement dépouillé,

étalant uniquement la chevelure et les yeux de l’artiste (deuxième état).

(2) Il s’agit du même chapeau que dans La mort et les masques (1897). Le triangle aux boules rouges est remplacé par quelques

touches roses.


- 96 -

Kenmerkend in het œuvre van James Ensor is het

hergebruik van dezelfde composities. Een voor-

beeld van dergelijk compositieschema is het naast

elkaar schikken van maskers, waarbij soms een

doodshoofd de stereotiepe emoties van de maskers relativeert.

Het is zeldzaam dat alleen doodshoofden het tafereel vullen.

Bij Squelettes voulant se chauffer (1889) zijn de rechtopstaande statische

figuren eerder marionetten, helemaal verschillend van dit tafereel met

negen schedels : Squelettes travestis. Hier wordt Ensor de meester die de

schedels een ziel schenkt.

Squelettes travestis is een schilderij van doodshoofden die uitzonderlijk

expressief en ‘menselijk’ zijn (1). De schedels zijn aangrijpend suggestief

uitgewerkt, de gele benige schedelplaten worden door schedelnaden

gescheiden. Ensor bezat reële exemplaren, dat is duidelijk. Daarop brengt

Ensor blauwige toetsjes en lijntjes aan die aders suggereren.

Maar ze worden pas menselijk door hun onderling ‘contact’.

Hun flanerende, badinerende houding, soms koppelgewijs ; hun ‘blik’,

sommige hebben zelfs emotierijke ogen en vooral hun tongen maken hen

weer ‘menselijk’.

Linksboven onder de schedel, biest een decoratief okeren lijntje de

gesteven col af. Met zijn tong spoort hij het tafereel aan, ment de perso-

nages met een zweepslag.

Er zijn lange tongen (twee verlengt hij nog met blauw),

slijmerige tongen en uiterst rechtsonder wacht een tong

in rust binnen de schedelholte als een slang op zijn

prooi.

Het zijn als adders die sissend vuil spuiten en elkaar aanpitsen. Wanneer

twee tongen elkaar raken denkt niemand aan een kus. Ensor toont eerder

een kortsluiting door een teveel aan slijm en venijn. Het zijn gespierde

priemen die roddels aaneen rijgen.

De roze persoon benadrukt zijn/haar uitspraak met geheven wijsvinger.

Het zijn tongen van de bourgeoisie die Ensor typeert

door vier hoofddeksels: de mooie blauwe Stetson, de

rode chapeau versierd met een amaryllis (2), de strooien

‘canotier’ hoed of de Pruisisch blauwe chapeau buse.


- 97 -

Ze keuvelen venijnig op wandeling onder een typische Ensoriaanse

hemel: blauw en wit, pasteus en nacré.

Hun bijna monochrome kledij heeft Ensor bijgewerkt met tal van losse

picturale toetsen die reliëf en textuur geven.

Ondanks de levendigheid van de personages en de intensiteit van de

gevoelens blijft dit schilderij bovenal een ‘memento mori’, een vanitas

schilderij : alles is vluchtig; zowel rijkdom en plezier van de burgerij als

hun roddels.

Niettemin deed de kritiek op zijn werk hem pijn, de drijfveer van dit

kritisch schilderij mag dan ook in zijn biografie gezocht worden.

Patrick Florizoone, 2015

James Ensor Archief, Gent

(1) Dergelijke expressieve schedel etst Ensor in 1889, waarbij een zelfportret (eerste staat) volledig ‘ontvleesd’ wordt en alleen

kapsel en ogen nog het gelaat van James laten vermoeden (tweede staat).

(2) Het is dezelfde hoed als in ‘La mort et les masques’ (1897), hier is de rode bollendriehoek uitgespaard en enkel aangezet

met enkele roze toetsjes.


48 4 000 / 6 000 €


Les bons jugesDe goede rechters

signé et daté en bas à droite James Ensor 1894 titré en bas à gauche Les bons juges eau-forte sur simili-Japongesigneeerd en gedateerd onderaan rechts James Ensor 1894 getiteld onderaan links Les bons jugesets op simili-Japans

18 x 23,9 cm.

réalisé en 1894 – gerealiseerd in 1894

Provenance – Herkomst :Gent, Jules François Gent, collection privée – privé verzameling

Littérature – Literatuur :Lois Delteil, Leys, De Braekeleer, Ensor. Le peintre graveurillustré, Paris 1924, n° 86 Albert Croquez, L’œuvre gravé de James Ensor, Genève-Brussels 1947, n° 88 Auguste Taevernier, James Ensor, catalogue illustré de sesgravures, Gent 1973, n° 88James N.Elesh, James Ensor. The complete graphic work, New York 1982, n° 88

- 98 -


Les dessins d’Ensor dans la collection Rousseau

Ces trois dessins d’Ensor (lots 49, 50 & 51) fontpartie d’un ensemble de 31 dessins ayant appartenu àErnest et Mariette Rousseau-Hannon qui furent lafamille d’accueil d’Ensor à Bruxelles. Liés à la commu-nauté intellectuelle de Bruxelles, Ernest professeur ensciences et recteur à L’ULB et sa femme Mariettemycologiste joueront un rôle primordial dans le déve-loppement de l’art Ensorien. Ils seront autant mécènesqu’inspirateurs et surtout amis proches de l’artiste cedont témoigne une correspondance d’environ 350lettres. Dans ses lettres à Ensor, Mariette stimulel’artiste à créer et s’enquiert de sa production artis-tique, en contrepartie il lui promet d’envoyer denouveaux dessins.Etant composés d’éléments réalistes et d’élémentssurréalistes il a toujours été supposé que ces dessinsont été conçus en deux temps entre 1883 et 1888. A la craie noire l’artiste dessinait des détails des objetsdécoratifs qui l’entouraient et ces détails généralementcomposés de volutes et de courbes stimulaient sonimagination et sa créativité. Que ce soit un pied delampe ou les ustensiles du foyer tout est susceptibled’initier une nouvelle image qui appartient au mondel’imaginaire.Ayant un nette penchant pour la caricature l’artistecherche constamment à s’inspirer. Ses sources sontson entourage journalier, les souvenirs, les coquillageset les masques dans le magasin de sa mère, la collec-tion d’insectes de Mariette, les estampes japonaises,son intérêt pour la satire et le travestie, sa passionpour les parades folkloriques et politiques et lessources littéraires qui tout au long de sa carrière vontnourrir cette imagination intarissable.Situés au cœur de l’œuvre de l’artiste ces dessins sonten quelque sorte considérés comme le centre névral-gique de l’art Ensorien.Cet ensemble a été régulièrement exposé comme un groupe du vivant d’Ensor et cela jusqu’en 1963 où6 dessins ont été vendus, les 25 autres dessins sontrestés réunis jusqu’en 1983 où ils ont été disperséspar Knoedler à Zurich.

De tekeningen van Ensor in de collectie Rousseau

Deze drie tekeningen van Ensor (loten 49, 50 & 51)maken deel uit van een reeks van 31 tekeningen diebehoorden tot de collectie van Ernest en MarietteRousseau-Hannon, een familie bij wie Ensor wanneer hijin Brussel was, regelmatig verbleef. Het echtpaar behoordetot de intellectuele kringen van Brussel. Ernest wasprofessor wetenschappen en rector van de ULB en zijnvrouw Mariette mycologe. Ze speelden een fundamentelerol in Ensors artistieke ontwikkeling. Ze waren zowelmecenas als inspirator, maar vooral dierbare vrienden vande kunstenaar, zoals blijkt uit een correspondentie vanongeveer 350 brieven. In haar brieven aan Ensor moedigtMariette de kunstenaar aan tot creatie en vraagt ze naarzijn artistieke productie. In ruil daarvoor belooft Ensornieuwe tekeningen te zullen sturen.Deze tekeningen bestaan uit realistische en surrealistischeelementen en er wordt tot nu toe aangenomen dat ze intwee fasen ontstonden tussen 1883 en 1888. De kunste-naar tekende in zwart krijt details van objecten uit zijnomgeving en deze details, meestal bestaande uit voluten encurven, stimuleerden zijn verbeelding en zijn creativiteit.Alles, de voet van een staande lamp of zelfs het haard-gerei, kon leiden tot een nieuw beeld uit een imaginairewereld.Hij had een grote voorliefde voor de karikatuur en wasconstant op zoek naar nieuwe inspiratie in zijn dagelijkseomgeving. De souvenirs, schelpen en maskers in de winkelvan zijn moeder, de insectenverzameling van Mariette ofJapanse prenten die toen erg in trek waren, behoren totzijn belangrijkste inspiratiebronnen. Ook zijn hang naarsatire en travestie, zijn passie voor folkloristische en poli-tieke parades en allerhande literaire bronnen, zouden zijnhele leven lang die onuitputtelijke verbeelding voeden.Deze tekeningen die een centrale plaats innemen in hetœuvre van Ensor, worden in zekere zin beschouwd als hetbrandpunt van zijn werk.Dit ensemble werd nog tijdens het leven van Ensorgeregeld als geheel geëxposeerd. In 1963 werden 6 tekeningen verkocht. De 25 andere tekeningen bleven bijeen tot in 1983 toen zedoor Knoedler in Zürich werden verspreid.

- 99 -


49 20 000 / 25 000 €


Ustensiles de foyer et masquesHaardgerei en maskers

craie noire sur papierzwart krijt op papier

22,2 x 17,5 cm.

exécuté circa 1880-85 et 1886-89 – getekend circa 1880-85 en

1886-89

Provenance – Herkomst :Bruxelles, Ernest & Mariette Rousseau,Bruxelles, Ernest Rousseau jrBruxelles, Jeanne Demany-RousseauGent, collection privée – privé verzamelingAcquis – verworven in 2000Collection – Collectie Eric Drossart

Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Palais de Beaux Arts, Rétrospective James Ensor,19.01-17.02.1929, nr°77-99Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, JamesEnsor, 06-08.1951, n° 49Basel, Kunsthalle ; Munster, Landesmuseum, James Ensor,15.06-4.08.1963, n° ..Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 56New York, The Drawing Center, Between Street and Mirror : The Drawings of James Ensor, 27 April -21.08. 2001, n° 28 (ill.)Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Goya,Redon, Ensor : Groteske schilderijen en tekeningen, 14 .03-14.06.2009, p.145 (ill.)

- 100 -



50 15 000 / 20 000 €


Le pied de lampe et démonsLampvoet met demonen


22,4 x 17,4 cm

exécuté circa 1880-85 et 1886-89 – getekend circa 1880-85 en

1886-89


Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Palais de Beaux Arts, Rétrospective James Ensor,19.01-17.02.1929, nr°77-99Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, JamesEnsor, 06-08.1951, n° 45Basel, Kunsthalle ; Munster, Landesmuseum, James Ensor,15.06-4.08.1963, n° ..Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 55New York, The Drawing Center, Between Street and Mirror :The Drawings of James Ensor, 27 April-21.08. 2001, n° 31 (ill.)Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Goya, Redon, Ensor : Groteske schilderijen en tekeningen, 14.03-14.06.2009, p.153 (ill.)

- 102 -



51 10 000 / 15 000 €


Motifs décoratifs et visage de MitcheDecoratieve motieven en gezicht van Mitche


22,5 x 16,0 cm.



Expositions – Tentoonstellingen :Bruxelles, Palais de Beaux Arts, Rétrospective James Ensor,19.01-17.02.1929, nr°77-99Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, JamesEnsor, 06-08.1951, n° 38Basel, Kunsthalle ; Munster, Landesmuseum, James Ensor,15.06-4.08.1963, n° ..Gent, Museum voor Schone Kunsten, Ensor in Gentseverzamelingen, 18.07-21.09.1969, n° 54New York, The Drawing Center, Between Street and Mirror :The Drawings of James Ensor, 27.04-21.08. 2001, n° 26 (ill.)

- 104 -



52 10 000 / 15 000 €

LUCIEN FRANK (1857-1920)

Boulevard de Paris en 1900, le soirBoulevard te Parijs in 1900, bij avond

signé en bas à droite L. Franktitré et signé au dos L. Frankgouache sur cartongesigneerd onderaan rechts L. Frankgetiteld en gesigneerd L. Frank op de rugzijdegouache op karton

70 x 55,5 cm.

exécuté circa 1900 – geschilderd circa1900


- 106 -


- 107 -


53 3 000 / 4 000 €

WALTER SAUER (1889-1927)

Jeune femme au turban de profilJonge vrouw met tulband in profiel

signé, monogrammé et daté en bas à droite 19W/S19 WalterSauercrayon gras et craie noire sur papiergesigneerd, gemonogrammeerd en gedateerd onderaan rechts19W/S19 Walter Sauerwaskrijt en zwart krijt op papier

41 x 31 cm.

exécuté en 1919 – getekend circa 1919

Provenance – Herkomst :Acquis – verworven Hotel de Ventes Horta, Bruxelles, London26.05.1997 lot 182Collection – Collectie Eric Drossart

- 108 -


- 109 -


54 3 000 / 4 000 €

GEORGE MORREN (1868-1941)

Port Manech

signé en bas à droite Morrentitré et daté en bas à gauche Port Manech juin 1926 contresigné, titré et daté au doshuile sur toilegesigneerd onderaan rechts Morrengetiteld en gedateerd onderaan links Port Manech juin 1926 alsook op de rugzijde gesigneerd, getiteld en gedateerd olieverf op doek

47,5 x 57,5 cm.


Provenance – Herkomst :Aalst, collection privée – privé collectie

Note – Nota :L’œuvre sera reprise dans le supplément au catalogueraisonné de l’artiste, rédigé par T. Calabrese.Het werk zal opgenomen worden in de bijlage van de œuvre-catalogus van de kunstenaar, opgesteld door T. Calabrese.

- 110 -


55 1 000 / 1 500 €


Rue du bon secours à BruxellesBijstandstraat te Brussel

signé et daté en bas à droite James Ensor 1887 pointe-sèchegesigneerd en gedateerd onderaan rechts James Ensor 1887 droge naald

13 x 9 cm.



Littérature – Literatuur :Lois Delteil, Leys, De Braekeleer, Ensor. Le peintre graveurillustré, Paris 1924, n° 17 Albert Croquez, L’œuvre gravé de James Ensor, Genève-Brussels 1947, n° 17 Auguste Taevernier, James Ensor, catalogue illustré de sesgravures, Gent 1973, n° 17James N. Elesh, James Ensor. The complete graphic work, New York 1982, n° 17

- 111 -


56 20 000 / 30 000 €


Arbre en hiverBoom in de winter

signé et daté en bas à droite L. Spilliaert/1929lavis d’encre de Chine sur papiergesigneerd en gedateerd onderaan rechts L. Spilliaert/1929lavis van Oost-Indische inkt op papier

73,5 x 53 cm.


Provenance – Herkomst :Acquis à la – verworven bij Galerie Van Loo, BruxellesCollection – Collectie Eric Drossart

- 112 -



57 800 / 1 200 €


Le rideauHet gordijn

pointe-sèche sur papier vergédroge naald op papier vergé

17,1 x 12 cm.


Provenance – Herkomst :Acquis à la – verworven bij Galerie DeromCollection – Collectie Eric Drossart

Exposition – Tentoonstelling :Bruxelles, Galerie Patrick Derom, Estampes belges, 1995, cat.n° 45

Littérature – Literatuur :R.L. Delevoy, Fernand Khnopff. Catalogue de l’œuvre, Bruxelles,1987, p. 339, n° 397 (ill.)

- 114 -


58 2 000 / 3 000 €

FELICIEN ROPS (1833-1898)

Les deux amiesDe twee vriendinnen

signé dans la planche Félicien Ropsnuméroté en bas à droite 97/100eau forte et aquateinte en couleursgesigneerd in de plaat Félicien Ropsgenummerd onderaan rechts 97/100ets en aquatint in kleur

36 x 25 cm.

publié par G. Pellet, Paris 1908 – gepubliciteerd door G. Pellet,

Parijs 1908


Littérature – Literatuur :Maurice Exsteens, L’œuvre gravé et lithographié de FélicienRops, Paris, Pellet, 1928, n° 861

- 115 -


- 116 -

CONDITIONS DE LA VENTE

La participation aux enchères implique l’acceptation inconditionnelle des conditions de vente suivantes:

Le plus offrant dernier enchérisseur sera l’adjudicataire. Il aura l’obligation de payer le prix d’adjudication de

lot au comptant, majoré de 25% pour frais et T.V.A., sans préjudice du droit de suite lorsque celui-ci est appli-

cable a l’œuvre. Il lui sera en outre réclamé la somme de 5 € par lot, acquis, au titre de frais de dossier.

BA Auctions se réserve la faculté de refuser toute enchère, de procéder à toute décision, réunion ou retrait de

lots sans devoir motiver sa décision. Les indications figurant dans les catalogues, annonces, brochures ou tous

autres écrits émanant de BA Auctions, doivent être considérées comme de simples indications qui n’engagent

en aucun cas la responsabilité de BA Auctions. Celle-ci ne garantit ni l’exactitude d’une déclaration relative à

l’auteur, ni l’origine, la date, l’âge, l’attribution, la provenance, le poids ou l’état matériel du lot. Aucun employé

de BA Auctions n’est autorisé à donner des garanties à cet égard. En conséquence, les acheteurs doivent

s’assurer eux-mêmes avant la vente, de la nature des lots et de leur état matériel. Les bijoux et objets sous

vitrine pourront être examinés par les amateurs avant la vente, sur rendez-vous uniquement. Les profits et

risques passent à l’acquéreur dès l’adjudication. Il ne deviendra cependant propriétaire qu’au moment du paie-

ment complet du prix et de ses accessoires. Toute réclamation doit, sous peine d’irrecevabilité, nous parvenir

par lettre recommandée endéans les 10 jours de l’adjudication. En cas de contestation ou d’erreur d’adjudica-

tion, le lot sera recrié. I’huissier de justice ou le notaire instrumentant tranchera souverainement et sans appel

tout litige pouvant survenir au sujet des enchères pendant la vente. Les acheteurs sont tenus de payer et de

prendre livraison des lots leur ayant été adjugés dans les 5 jours ouvrables qui suivent la vacation. Passé ce

délai, BA Auctions se réserve le droit, et ce sans mise en demeure préalable, soit de remettre en vente les lots

payés, non-enlevés, soit de les faire transférer en garde-meubles aux frais, risques et périls de l’acheteur.

Sans préjudice de poursuites en payement à charge de l’acheteur défaillant, les lots impayés dans le délai

indiqué ci-dessus pourront être remis en adjudication sur folle enchère dès que BA Auctions l’estimera

opportun. Dans ce cas, l’acheteur sera tenu de payer la différence de prix éventuelle ainsi que tous frais et

débours relatifs aux ventes nécessitées pour pouvoir adjuger à nouveau le lot. Il ne pourra réclamer l’excédent

s’il y en a. Les factures et relevés de compte sont payables au grand comptant. Toute somme non payée à son

échéance porte intérêt de retard de plein droit et sans mise en demeure préalable au taux de 1% par mois.

En outre, en cas de non-paiement à l’échéance, les montants dus sont majorés de plein droit d’une indemnité

forfaitaire de 15% a titre de dommages et intérêts conventionnels, avec un minimum de 62 € et indépendam-

ment des intérêts de retard. Tout adjudicataire est réputé avoir agi pour son propre compte et est tenu pour

personnellement responsable du payement des lots qui lui auront été adjugés en quelque qualité que ce soit.

Il devra en acquitter le montant en Euro ou chèque certifié avant leur enlèvement et dans le délai prévu pour

celui-ci à l’article 6. En cas de payement par chèque non certifié, BA Auctions aura le droit de différer la déli-

vrance des adjudications jusqu’a l’encaissement. Les objets resteront aux risques de l’acheteur pendant ce

délai supplémentaire. Par décision de l’assemblée générale de la Chambre Syndicale des salles de Vente en

date du 30 novembre 1984:

- la scission des factures après la vente sera refusée,

- seuls seront pris en considération les ordres d’achat remis à BA Auctions ou à son délégué.

Conformément à la législation en matière de T.V.A., il est rappelé que ces factures devront être demandées par

les acheteurs au plus tard le cinquième jour du mois qui suit la vente. Aucune facture ne pourra être rédigée

après cette date. Nous demandons aux acquéreurs de procéder à l’enlèvement de leurs achats le plus rapide-

ment possible afin de limiter les frais de stockage à leur charge. Les trois semaines de stockage suivant la vente

sont gratuites. A partir de la quatrième jusqu’à la dixième semaine, nous compterons un montant de

15€ pour le stockage. Passé ce délai les frais seront de 10 € par mois augmenté des frais d’assurance calculés

sur la valeur pour les objets et tableaux et 20 € par mois augmenté de frais d’assurance calculés sur la valeur

pour les meubles. En cas de litige seuls les Tribunaux de Bruxelles seront compétents.

CONFORMEMENT A L’ART. 21 LE PAIEMENT EN ESPECES EST LIMITE A 2999€ PAR BORDEREAU.

Le prix de la vente par un commerçant d’un ou de plusieurs biens pour un montant de 3000 €, ou plus, ne peut

être acquitté en espèces que pour un montant n’excédant pas 10% du prix de la vente et pour autant que ce

montant ne soit pas supérieur à 2999 €, que la vente soit effectuée en une opération ou sous la forme d’opéra-

tions fractionnées qui apparaissent liées.


- 117 -

VERKOOPSVOORWAARDEN

De deelname aan de veiling impliceert de onvoorwaardelijke aanvaarding van de volgende veilingvoorwaarden:

De hoogste bieder zal de koper zijn. Hij zal de verplichting hebben de prijs van de toewijzing van het lot contant

te betalen, te vermeerderen met 25% voor de kosten en de BTW, alsook het volgrecht wanneer dit van toepas-

sing is. Bovendien zal hem, als dossierkosten, een bedrag van 5 € per lot aangerekend worden. BA Auctions

behoudt zich het recht voor een bod te weigeren, hieromtrent een beslissing te nemen, de loten te groeperen

of in te houden zonder haar beslissing te motiveren. De aanduidingen vermeld in de catalogus, de aankondi-

gingen, de brochures of elk ander geschrift uitgaande van de veilingzaal dienen als aanwijzingen beschouwd te

worden, die de verantwoordelijkheid van BA Auctions niet in het gedrang brengen. BA Auctions waarborgt niet

de echtheid van een beschrijving met betrekking tot de auteur, de oorsprong, de datum, de ouderdom, de

toewijzing aan of de echtheid van, het gewicht of de staat van het lot. De aangestelden van BA Auctions hebben

noch de toelating, noch de bevoegdheid hieromtrent enige waarborg te verschaffen. Bijgevolg dienen de kopers

zelf, voor de verkoop, zich te vergewissen van de aard van de loten en hun materiële staat. De juwelen en

objecten in de vitrines kunnen door de kopers, voor de verkoop, enkel op afspraak, onderzocht worden. Vanaf

de toewijzing worden de voordelen en risico’s aan de koper overgedragen. Hij zal nochtans pas eigenaar worden

na de betaling van de volledige prijs en van de bijkomende kosten. Op straffe van onontvankelijkheid, moet elke

klacht ons bij aangetekend schrijven bereiken binnen de 10 dagen na de toewijzing. In geval van vergissing of

betwisting bij de toewijzing zal het lot opnieuw geroepen worden. De instrumenterende gerechtsdeurwaarder

of notaris beslist, gedurende de verkoop, soeverein en zonder mogelijkheid tot beroep, over elke betwisting

nopens de toewijzing. De kopers zijn gehouden de hun toegewezen loten te betalen en af te halen binnen de

drie dagen die de verkoopdag volgen. Eenmaal deze termijn verlopen, behoudt BA Auctions zich het recht voor

en dit zonder voorafgaandelijke ingebrekestelling, hetzij de niet afgehaalde loten opnieuw te koop aan te

bieden, hetzij deze over te brengen naar een bergplaats op kosten, risico en gevaar van de ingebrekeblijvende

koper. Onverminderd de vervolging in betaling lastens de ingebrekeblijvende koper, kunnen de onbetaalde loten

na de hierboven vermelde termijn opnieuw te koop aangeboden worden, en dit bij rouwkoop en wanneer

BA Auctions het gepast acht. In dit geval zal de koper ertoe gehouden zijn het verschil in prijs te betalen, alsook

alle kosten en onkosten m.b.t. deze noodgedwongen verkoop. Hij zal geenszins aanspraak kunnen maken op het

overschot, mocht dit bestaan. Facturen en rekeninguitreksels dien contant en bij ontvangst betaald te worden.

Bij niet betaling op de vervaldag wordt van rechtswege en zonder ingebrekestelling de hoofdsom met 1% nala-

tigheidsintrest per maand verhoogd. Bij niet betaling op de vervaldag worden de verschuldigde bedragen

eveneens en van rechtswege en zonder ingebrekestelling, verhoogd met een bijkomende schadevergoeding,

conventioneel en onverminderbaar vastgesteld op 15% met een minimum van 62 €. Elke koper wordt geacht

gehandeld te hebben in eigen naam. Hij is persoonlijk gehouden tot de betaling van de loten die hem toege-

wezen werden, welke ook zijn hoedanigheid moge zijn. Hij zal de prijs in Belgisch baar geld of gecertifieerde

cheque betalen voor de afhaling ervan en binnen de termijn voorzien in artikel 6. In geval van betaling bij niet

gecertifieerde cheque heeft BA Auctions het recht de levering van de toegewezen loten uit te stellen tot op het

ogenblik van de inning van de cheque. De risico’s m.b.t. deze loten blijven, gedurende deze bijkomende termijn,

ten laste van de koper. De opsplitsing van facturen na verkoop wordt geweigerd, enkel kooporders overhandigd

aan BA Auctions of haar afgevaardigde komen in aanmerking. Overeenkomstig de wetgeving inzake B.T.W., wordt

eraan herinnerd dat de facturen door de kopers dienen gevraagd te worden ten laatste voor de vijfde dag van

de maand volgend op de verkoop. Geen enkele factuur wordt na deze dag opgesteld. In geval van betwisting

zullen enkel de rechtbanken van Brussel bevoegd zijn.

OVEREENKOMSTIG ART. 21 IS DE BETALING IN CONTANTEN BEPERKT TOT 2999 € PER AANKOOP.

De prijs van de verkoop door een handelaar van één of meerdere goederen evenals de prijs van één of meerdere

dienstprestaties geleverd door een dienstverstrekker, voor een bedrag van 3000 € of meer, mag niet in contanten

worden vereffend uitgezonderd voor een bedrag dat 10% van de prijs van de verkoop, en voor zover dit bedrag

niet hoger is dan 2999€, ongeacht of de verkoop of de dienstprestatie plaatsvindt in één verrichting of via meer-

dere verrichtingen waartussen een verband lijkt te bestaan.


- 118 -

ENLEVEMENT DES LOTS:

Les lots non enlevés après ces dates seront transférés

en garde-meuble aux frais des acheteurs

AFHALING DER LOTEN:

Na deze data zullen de niet afgehaalde loten overgebracht worden

naar een opslagplaats op kosten van de kopers

!

!

Mercredi 07 octobre 2015 de 10h à 13h et de 14h à 17h

Jeudi 08 octobre 2015 de 10h à 13h et de 14h à 17h

Vendredi 09 octobre 2015 de 10h à 13h et de 14h à 17h

Woensdag 07 oktober 2015 van 10u tot 13u en van 14u tot 17u

Donderdag 08 oktober 2015 van 10u tot 13u en van 14u tot 17u

Vrijdag 09 oktober 2015 van 10u tot 13u en van 14u tot 17u


- 119 -

Vente publique par le ministère de l’étude de Maître L. INDEKEU,

Huissier de Justice à 1190 Bruxelles.

Au comptant avec augmentation de 25% pour frais, 5 euro par lot,

ainsi que le droit de suite s’il est applicable à l’œuvre.

Veiling door tussenkomst van het kantoor van Meester L. INDEKEU,

Gerechtsdeurwaarder te 1190 Brussel.

Contante betaling met opgeld van 25% voor kosten, 5 euro per lot,

evenals het volgrecht indien dit van toepassing is.

ATTENTION I OPGELET !

Vos ordres d’achats doivent nous parvenir, PAR ECRIT, 24H AVANT LA VENTE s.v.p.

Uw aankooporders dienen ons SCHRIFTELIJK bezorgd te worden, en dit 24 U

VOOR DE VEILING a.u.b.


- 120 -

ARTIST N° CATAL.

Jean Brusselmans ............................................................................. 24, 31

Jozef Cantré............................................................................................. 22

Franz Charlet ............................................................................................ 1

Emile Claus........................................................................................... 5, 9

Evariste De Buck .................................................................................... 23

Valerius de Saedeleer ............................................................................... 35

Gustave De Smet............................................................................. 4, 7, 39

Léon De Smet............................................................................................ 6

James Ensor ............ 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 47, 48, 49, 50, 51, 55

Alfred - William Finch ............................................................................ 19

Lucien Frank....................................................................................... 3, 52

Fernand Khnopff......................................................................... 44, 45, 57

Georges Lemmen ....................................................................... 28, 29, 46

George Minne...................................................................................... 8, 34

George Morren ........................................................................................ 54

Constant Permeke................................................................. 10, 25, 41, 43

Félicien Rops........................................................................................... 58

Walter Sauer............................................................................................ 53

Albert Saverys ......................................................................................... 40

Frans Smeers....................................................................................... 2, 38

Léon Spilliaert....................................................................... 27, 33, 37, 56

Edgard Tytgat .......................................................................................... 42

Frits Van den Berghe ......................................................................... 21, 36

Théo Van Rysselberghe...................................................................... 20, 32

Rik Wouters ...................................................................................... 26, 30

INDEX ALPHABETIQUE I ALFABETISCHE INDEX


7 – 9, RUE ERNEST ALLARDSTRAAT (SABLON-ZAVEL) • B-1000 BRUXELLES - BRUSSEL

T. +32 (0)2 511 53 24 • [email protected]

WWW.BA-AUCTIONS.COM

Documents

BA cata Ensor 167x242