Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
I
ผู�ช�วยศาสตราจารย� ดร.สุกัญญา จงถาวรสถิตย�
หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาเวชระเบียนภาควิชาสังคมศาสตร� คณะสังคมศาสตร�และมนุษยศาสตร�มหาวิทยาลัยมหิดล
วิทยาศาสตร�พ�้นฐานทางคลินิก Basic Clinical Science
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
II
ISBN : 978-616-443-144-7
จัดพิมพ์โดย : หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาเวชระเบียน คณะสังคมศาสตร์เเละมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
ออกแบบปกและรูปเล่ม : น�า้ฝน นามวงษ์ ส�านักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์ พิมพ์ที่ : ส�านักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์พิมพ์ครั้งที่ 1ปีที่พิมพ์: 2561พิมพ์จ�ำนวน: 100 เล่ม
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
III
วทิยาศาสตร์พืน้ฐานทางคลนิกิ เป็นองค์ความรูท้างการแพทย์พืน้ฐานท่ีส�าคญั ท�าให้เกดิความเข้าใจ
การเกิดโรคในระบบต่างๆ ของร่างกาย การตรวจวินิจฉัยโรค และแนวทางการรักษาของแพทย์ ซึ่งนักศึกษา
เวชระเบียน เป็นบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข มีบทบาทเก่ียวกับการดูแลจัดเก็บประวัติข้อมูล
การรักษาพยาบาลของผู้ป่วยในโรงพยาบาล การให้รหัสกลุ่มโรค รหัสหัตถการทั้งผู้ป่วยนอก และผู้ป่วยใน
การให้รหัสทางการแพทย์ในระบบกลุ่มวินิจฉัยโรคร่วม การตรวจสอบคุณภาพรหัสทางการแพทย์และ
เวชระเบียน การจัดท�าสถิติรายงานผู้ป่วย เป็นต้น ความรู้ทางการแพทย์พื้นฐาน จะสามารถน�าไปประยุกต์ใช้
ในการปฎิบัติงานในโรงพยาบาลได้ ไม่ว่าจะเป็นงานเวชระเบียน งานบริการทางคลินิก งานวิชาการ หรือ
งานวจิยั ผูเ้ขยีนได้รวบรวมองค์ความรูท้างการแพทย์ท่ีจ�าเป็นในทางคลนิกิ โรคทีพ่บบ่อยๆ ในผูป่้วย จากต�ารา
ต่างประเทศเป็นส่วนใหญ่ มาเขียนเป็นภาษาไทยให้อ่านเข้าใจง่าย พร้อมกับรวบรวมศัพท์เทคนิคทาง
การแพทย์ที่แพทย์ใช้บ่อยในทางคลินิกควบคู่ไปด้วย จะช่วยให้นักศึกษาเข้าใจการบันทึกการวินิจฉัยโรค และ
แนวทางการรักษาของแพทย์ในเวชระเบียนไม่ว่าจะเป็นแฟ้มเวชระเบียนหรือเวชระบียนอิเล็กทรอนิกส์
ซึ่งนักศึกษามีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกายวิภาคศาสตร์มาแล้ว ส�าหรับเนื้อหาในหนังสือเล่มนี้ แบ่งตามระบบ
ของร่างกาย 5 ระบบ ได้แก่ ระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบทางเดินอาหาร
ระบบทางเดินปัสสาวะ และระบบสืบพันธุ์เพศหญิง โดยแต่ละระบบ เนื้อหาประกอบด้วย กายวิภาคและ
สรีรวิทยา พยาธิสภาพของโรค การวินิจฉัย การรักษา หัตถการ และค�าย่อที่ใช้บ่อย
ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ในการอ่านประกอบการเรียนการสอน
ในรายวิชา วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิก ศัพท์เทคนิคทางการแพทย์ พยาธิวิทยา วิธีด�าเนินการ
ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์ การให้รหัสกลุ่มโรค และรหัสหัตถการ ส�าหรับนักศึกษาวิทยาศาสตรบัณฑิต
สาขาวิชาเวชระเบียน และผู้สนใจทั่วไป
ผูเ้ขยีนขอขอบคุณผูท้รงคุณวฒุ ิทีไ่ด้กรุณาให้ค�าแนะน�า ตรวจความถูกต้องครบถ้วนของเนือ้หา ได้แก่
นายแพทย์สมชาย ดุษฎีเวทกุล นายแพทย์ธรรมเชษฐ์ เดชวีระธรรม และรองศาสตราจารย์ ดร.แสงเทียน
อยู่เถา ตลอดจนขอขอบคุณภาควิชาสังคมศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
ที่ให้การสนับสนุนในการท�าหนังสือเล่มนี้
ผู้ช่วยศำสตรำจำรย์ ดร. สุกัญญำ จงถำวรสถิตย์
ภาควิชาสังคมศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์
มหาวิทยาลัยมหิดล
ค�ำน�ำ
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
IV
ค�ำน�ำ
สำรบัญ
บทที่ 1 ระบบกระดูกและกลำ้มเนื้อ
บทน�า
กายวิภาคและสรีรวิทยาของกระดูก
พยาธิสภาพของกระดูก
การวินิจฉัยและหัตถการ
กายวิภาคและสรีรวิทยาของกล้ามเนื้อ
พยาธิสภาพของกล้ามเนื้อ
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
กายวิภาคและสรีรวิทยาของข้อต่อ
พยาธิสภาพของข้อต่อ
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
ค�าย่อที่ใช้บ่อย
สรุป
บทที่ 2 ระบบหัวใจและหลอดเลือด
บทน�า
กายวิภาคและสรีรวิทยาของระบบหัวใจและหลอดเลือด
พยาธิสภาพของโรค
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
ค�าย่อที่ใช้บ่อย
สรุป
III
IV
1
3
3
9
11
12
15
17
18
20
25
26
27
29
31
31
35
47
55
56
สำรบัญ
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
V
บทที่ 3 ระบบทำงเดินอำหำร
บทน�า
กายวิภาคและสรีรวิทยาของระบบทางเดินอาหาร
พยาธิสภาพของโรค
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
ค�าย่อที่ใช้บ่อย
สรุป
บทที่ 4 ระบบทำงเดินปัสสำวะ
บทน�า
กายวิภาคและสรีรวิทยาของระบบทางเดินปัสสาวะ
พยาธิสภาพของโรค
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
ค�าย่อที่ใช้บ่อย
สรุป
บทที่ 5 ระบบสืบพันธุ์เพศหญิง
บทน�า
กายวิภาคและสรีรวิทยาของระบบสืบพันธุ์เพศหญิง
พยาธิสภาพของโรค
การวินิจฉัย การรักษา และหัตถการ
ค�าย่อที่ใช้บ่อย
สรุป
บรรณำนุกรม
ประมวลค�ำย่อ
Index
ดัชน ี
ประวัติผู้เขียน
สำรบัญ (ต่อ)
57
59
59
64
71
77
78
79
81
81
83
87
94
94
95
97
97
102
108
113
114
115
119
127
137
145
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
147
ประวัติผู้เขียน
กำรศึกษำ
- ปร.ด. (ประชากรศาสตร์) (นานาชาติ)
มหาวิทยาลัยมหิดล
- วท.ม. (สาธารณสุขศาสตร์) สาขาวิชาเอก โรคติดเชื้อ (ระบาดวิทยา)
มหาวิทยาลัยมหิดล
- วท.บ. (พยาบาลและผดุงครรภ์)
มหาวิทยาลัยขอนแก่น
สถำนที่ปฎิบัติงำน
หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชา เวชระเบียน และหลักสูตรการจัดการมหาบัณฑิต สาขาวิชา
การจัดการเวชสารสนเทศ ภาควิชาสังคมศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
ผลงำนวิจัย
1. Chongthawonsatid, S., & Chinjenpradit, W. (2017). The use of a pedometer with or
without a supervised exercise program for control of pre to mild hypertension: A randomized
control trial and follow-up study in Thailand. Journal of Health Research. https://doi.org/10.1108/
JHR-11-2017-009
2. Chongthawonsatid, S. (2017). Validity of principal diagnoses on discharge
summaries and coding assessments, ICD 10: The national data in Thailand. Healthcare
Informatics Research. 23(4):293-303.
3. Chongthawonsatid, S. (2017). Inequity of healthcare utilization on mammography
examination and Pap smear screening in Thailand: Analysis of a population-based household
survey. PLoS ONE. 12(3): e0173656. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0173656
4. Chongthawonsatid, S., & Dutsadeevettakul, S. (2017). Validity and reliability of the
ankle-brachial index by oscillometric blood pressure and automated ankle-brachial index.
Journal of Research in Medical Sciences. 22:44.
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
148
5. Prasithsirikul, W., Chongthawonsatid, S., Keadpudsa, S., Klinbuayaem, W., Rerksirikul,
P., & Kerr, S.J. (2017). Depression and anxiety were low amongst virally suppressed, long-term
treated HIV-infected individuals enrolled in a public sector antiretroviral program in Thailand.
AIDS Care. Psychological and Socio-medical Aspects of AIDS/HIV. 29(3). 299-305.
6. Chongthawonsatid, S. (2015). Medical records management of foreign
patients in Thai border hospitals. Journal of Health Research. 29 (6): 473-80.
7. Chongthawonsatid, S. (2015). Relationship between dyslipidemia patients and
hypertension: Follow up medical record data. Journal of Health Research. 29(5): 365-70.
8. Chongthawonsatid, S. (2015). Demographic factors and health care behavior of
hypertension disease in Thailand. Silpakorn University Science and Technology Journal. 9(1): 9-16.
9. Chongthawonsatid, S. (2015). Social epidemiology in public health research.
Journal of Public Health. 44(1): 93-105 (in Thai).
10. Chongthawonsatid, S. (2012). Life expectancy of HIV/AIDS patients in the era of
highly active antiretroviral therapy: Thailand, 2008-2010. Office of Disease Prevention and
Control I Journal. 16(2): 77-9. (in Thai).
11. Chongthawonsatid, S. (2011). Projection of HIV/AIDS patients at Bamrasnaradura
Infectious Diseases Institute, 2011-2013. Journal of Bamrasnaradura Infectious Diseases
Institute. 5(1): 36-41. (in Thai).
12. Ruansawang, P., Chongthawonsatid, S., Prasithsirikul, W., Limjaroen, K., Muangpaisan,
K., & Siriwarothai, Y. (2011). Demographic factors, stage of disease and survival of HIV patients
in adult. Journal of Health Science. 20(4): 586-93. (in Thai).
13. Ruansawang, P., Chongthawonsatid, S., Prasithsirikul, W., Limjaroen, K., Muangpaisan,
K., & Siriwarothai, Y. (2011). Demographic factors, stage of disease and adherence of
antiretroviral drug therapy in HIV/AIDS. Disease Control Journal. 37(1): 18-26. (in Thai).
14. Chongthawonsatid, S. (2010). Cause of death among HIV infected patients.
Office of Disease Prevention and Control I Journal. 14(2): 123-26.(in Thai).
15. Chongthawonsatid, S., Ingkavanit, A., & Poonsawad, N. (2009). The relationship
between age, time of diagnosis and type of pneumonia in patients under five years old,
Ayutthaya province: 2003-2007. Office of Disease Prevention and Control I Journal. 13(2). (in Thai).
16. Theerawitthayalert, R., Chongthawonsatid, S., & Narasetaphan, P. (2009). Knowledge
and behavior of care-taker on prevention of diarrheal disease in children. Disease Control
Journal. 35(1): 39-46. (in Thai).
วิทยาศาสตร์พื้นฐานทางคลินิกBasic Clinical Science
149
17. Chongthawonsatid, S., & Rattanadilok Na Bhuket, P. (2009). Demographic factors
and cholera in Thailand, 2007. Journal of Health Science. 18:187-92. (in Thai).
18. Chongthawonsatid, S., Isarabhakdi, P., Jampaklay, A., Entwisle, B., & Suchindran,
C.M. (2008). The relationship between migration and timing of birth in Nang Rong, Thailand.
Journal of Population and Social Studies. 17(1): 1-18.
19. Sirinavin, S., Thavornnunth, J., Sakchainanont, B., Bangtrakulnonth, A., Chongthawon-
satid, S., & Junumporn, S. (2003). Norfloxacin and azithromycin for treatment of nontyphoid-
al salmonella carriers. Clinical Infectious Diseases. 27(9): 37: 685-91.
20. Chongthawonsatid, S., Patumanond, J., & Ratanarat, P. (2002). Survival of patients
with colorectal cancer in Thailand. Bulletin of the Department of Medical Services. 27(9):
434-442. (in Thai).