การควบคม และการตรวจสอบ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทเหมาะสมกบประเทศไทย

อรอนงค ชมพล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2558

DPU

Appropriate Control and check of the amendment to the Constitution

Onanong Chumpol

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2015

DPU

ค

หวขอวทยานพนธ การควบคม และการตรวจสอบ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทเหมาะสมกบประเทศไทย ผเขยน อรอนงค ชมพล อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.วระ โลจายะ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2558

บทคดยอ วทยานพนธฉบบนมวตถประสงคในการศกษาแนวคด ทฤษฎ และหลกเกณฑเกยวกบการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แนวคดและทมาขององคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รวมถงการศกษากฎหมายทเกยวกบขอบเขตการใชอ านาจขององคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตลอดจนศกษากระบวนการในการควบคมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และศกษาการก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของตางประเทศและประเทศไทย อกทงเพอศกษาปญหาทางกฎหมายเกยวกบการควบคม ตรวจสอบของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และหาแนวทางในการแกไขปญหาทางกฎหมายทเกดขนโดยก าหนดองคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตลอดจนการหาแนวทางในการก าหนดระยะเวลาเพอใชควบคมกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และการหาแนวทางเพอใหประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเหมาะสมกบประเทศไทยตอไป จากการศกษา พบวา ในอดตระหวางการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เกดปญหาเกยวกบการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกอนมการประกาศใชทถกรางขนโดยฝายนตบญญต เนองจากองคกรทท าหนาทตรวจสอบมไดถกก าหนดในบทบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงเกดปญหาการตความวา องคกรใดจะมอ านาจในการตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาว สงผลท าใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อกทงยงเกดปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เนองจาก การทบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดมการก าหนดระยะเวลาของกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนระยะเวลาเพยงสน ๆ สงผลท าใหเกดปญหาการวพากษวจารณอยางกวางในการน าบทบญญตมาบงคบใช เพราะระยะเวลาทก าหนดตามบทบญญตของรฐธรรมนญมความส าคญเปน

ฆ

DPU

ง

อยางมาก เพราะจะท าใหเกดการใชอ านาจของฝายนตบญญตทเปนการแกไขรฐธรรมนญไดงาย มผลท าใหเกดการลมลางระบอบการปกครองอนมผลกระทบโดยตรงตอประเทศไทย ในบางกรณ เกดปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เนองจาก บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการบญญตถงการเขามามสวนรวมของประชาชนในกระบวนการของการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม สงผลโดยตรงตอกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทตราขนโดยฝายนตบญญตวาถกตองตามเจตนารมณและวตถประสงคของประชาชนชาวไทยซงถอวาเปนผใชอ านาจสถาปนารฐธรรมนญหรอไม นนเอง ดงน น จะเหนไดวา ประเทศไทยจงควรน าหลกการ แนวคด และบทบญญตของรฐธรรมนญในประเทศตรกและประเทศโรมาเนยมาปรบใชกบการแกไขปญหาของประเทศไทย เนองจากในประเทศดงกลาวมการก าหนดบทบญญตของรฐธรรมนญ ทเกยวกบองคกรผท าหนาทตรวจสอบและอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางชดเจน อกทงประเทศไทยควรน าแนวคด ทฤษฎ หลกการทางกฎหมาย และขอกฎหมายของประเทศอตาลมาเปนแบบอยาง เพอเปนแนวทางในการปรบปรงบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต โดยรฐธรรมนญฉบบใหมควรมการก าหนดใหมบทบญญตเกยวกบระยะเวลาในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ตลอดจนประเทศไทยควรน าแนวคดของประเทศฝรงเศสทเกยวกบหลกการใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยการลงประชามตของประชาชน มาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการขาดสทธการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสมกบการปกครองของประเทศไทยซงเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขไดอยางย งยนสบตอไป

DPU

จ

Thesis Title Appropriate Control and check of the amendment to the

Constitution

Author Onanong Chumpol

Thesis Advisor Assistant Professor Dr. Weera Lojaya

Department Law

Academic Year 2015

ABSTRACT

The objectives of the thesis were to study the concept, theory and criteria

regarding control and check of the amendment to the Constitution, concept and source of the

regulatory entity where check the constitutional amendment including study the law regarding

the scope of authority exercised by the regulatory entity where check the constitutional

amendment as well as to study the procedure on constitutional amendment control and to

study the determination on people’s participation in the amendment to the constitution in

overseas and in Thailand. In addition, to study legal problems regarding the constitutional

amendment control and check the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 and to

find a guideline solving the legal problems arising by determining the regulatory entity where

check the constitutional amendment including to find a guideline determining the time

duration for controlling the procedure of the amendment to the Constitution and to find a

guideline to make people participating in the amendment to the Constitution suitable for

Thailand.

On the basis of the results of this research, it can be concluded that in the past –-

during the announcement of the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 – there

are problems regarding the check of draft amendment to the Constitution of the Kingdom of

Thailand before the announcement the Constitution drafted by the Legislative due to there is

no regulatory entity provision stipulated in any provision of the Constitution of the Kingdom

of Thailand, B.E. 2550. This has caused a problem in interpretation that which entity has the

authority of the said check of draft amendment to the Constitution of the Kingdom of

Thailand and caused a legal problem regarding the regulatory entity where check the

amendment to the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550. In addition, there is a

problem regarding the time duration on amendment to the Constitution of the Kingdom of

Thailand, B.E. 2550 because of the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 has

DPU

ฉ

stipulated the time duration of the procedure on the amendment to the Constitution in short-

term which has caused a widely criticizing problem in applicable provisions due to the time

duration described in the provisions of the Constitution is very essential as it may cause the

Legislative exercising its power to amend to the Constitution easily and may result to be an

abolition of the regime which affects to Thailand directly. In some case, it may cause the

problem of lack of people’s participation in the amendment to the Constitution because of the

provisions of the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 has not stipulated the

procedure on people’s participation in the legislation of draft amendment to the Constitution,

directly effecting to the procedure on amendment to the Constitution enacted by the

Legislative whether it is in correspondence with the intention and objective of Thai citizens as

it is deemed that they are the originator of the Constitution.

Therefore, we can see that the concept, principle and provisions of the

Constitution of Turkey and Romania should be applied with the legal problem in Thailand

because of such countries have expressly stipulated the provisions of the Constitution

regarding the regulatory entity and authority of check of the amendment to the Constitution.

Furthermore, the concept, principle and provisions of the Constitution of Italy shall be a

model in order to improve the provisions of the Constitution of the Kingdom of Thailand. If

the coming permanent Constitution is pronounced in future, such new Constitution shall

specify the provisions regarding the time duration on procedure on the amendment to the

Constitution. In addition, the concept of France regarding the principle of people’s

participation in the procedure of the amendment to the Constitution by referendum vote

should be applied in Thailand in order to sufficiently solve the problem of lacking of people’s

participation in the procedure of the amendment to the Constitution and be compatible with

Thailand’s administration, the Democratic Regime of Government with the King as Head,

sustainably and ahead.

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ ความส าเรจของวทยานพนธฉบบน เกดขนดวยความเมตตาและเอาใจใสจากบคคลทงหลาย โดยไดรบความกรณาจาก รองศาสตราจารย ดร.วระ โลจายะ ททานไดสละเวลาอนมคารบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ และผลกดนใหขาพเจามความมงมนในการศกษาคนควาหาขอมลอยางตอเนองและสม าเสมอ อกทงทานยงไดใหค าชแนะ รวมทงแนวความคดทางดานวชาการและแนะน าขอบกพรองของวทยานพนธเปนอยางด อกทงทานใหการดแลเอาใจใสอยางใกลชด ตงแตเรมท าวทยานพนธจนกระทงเสรจสมบรณ จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย เลอนฉว ททานไดใหความกรณารบเปนประธานในการสอบวทยานพนธ และใหค าแนะน าอยางดยงในการท าวทยานพนธ รวมทงกรณาสละเวลาอนมคาในการตรวจสอบเนอหาทงหมด เพอความสมบรณถกตองของวทยานพนธฉบบน

ขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ไพศษฐ พพฒนกล และรองศาสตราจารย ประเสรฐ ตณศร ททงสองทานไดใหความกรณารบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ ตลอดจนไดใหค าแนะน า ขอชแนะทเปนประโยชนอยางยงในการจดท าวทยานพนธฉบบนใหเกดความสมบรณมากทสด ขอขอบคณในการชวยเหลอจาก คณพสธร พนธสวรรณ ทไดกรณาชวยคนควาขอมลทางกฎหมาย ตลอดจนไดใหค าแนะน าวธการเขยนวทยานพนธ ตลอดจนไดเสนอแนะประเดนตาง ๆ ทเปนประโยชนตอวทยานพนธของขาพเจา เพอใหวทยานพนธเกดความสมบรณมากทสดเทาทจะเปนไปได ขอขอบคณ อาจารยทกทานในคณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตยตลอดจนเพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ ทกคนของสาขากฎหมายมหาชนทมาจากการเขารวมคลนกวชาการ ทไดมอบก าลงใจ รวมถงคอยใหความชวยเหลออยางดตอขาพเจาเสมอมา

สดทายน ขอกราบขอบพระคณบคคลทส าคญยง คอ คณพอสรตน และคณแมอมาพร ชมพล ทเปนแรงผลกดน เปนก าลงใจ ตลอดจนใหการสนบสนนทด จนเปนผลใหการศกษาระดบมหาบณฑตส าเรจลลวงในทสด

อนง หากวทยานพนธฉบบนสามารถกอใหเกดความรและขอคดทมประโยชนอนควรแกการศกษาหรอปฏบต ผเขยนขอมอบคณความดครงนแดครบาอาจารยทกทาน ตลอดจนผแตงหนงสอ ต าราทกทานทผเขยนไดใชอางองในวทยานพนธฉบบน รวมถงผมพระคณของผเขยนทกทาน แตหากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดหรอขอบกพรองประการใดผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

อรอนงค ชมพล

DPU

ซ

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ฆฆบทคดยอภาษาองกฤษ จ กตตกรรมประกาศ ชช บทท 1. บทน า 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 7 1.3 สมมตฐานของการศกษา 7 1.4 ขอบเขตของการศกษา 8 1.5 วธด าเนนการศกษา 8 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 9

2. แนวคด ทฤษฎ และหลกการเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญ และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 10 2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญ 10 2.1.1 ความหมายของรฐธรรมนญ 11 2.1.2 ประเภทของรฐธรรมนญ 12 1) รฐธรรมนญลายลกษณอกษร 13 2) รฐธรรมนญไมเปนลายลกษณอกษร 14 2.1.3 องคกรผมอ านาจในการสถาปนารฐธรรมนญ 16 1) องคกรผมอ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญ 16 2) องคกรผมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญ 21 2.2 หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ 26 2.2.1 ความหมายของความเปนกฎหมายสงสด 28 2.2.2 เหตผลและผลของความเปนกฎหมายสงสด 29 2.2.3 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบความเปนกฎหมายสงสด 33

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 2.3 หลกการเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 34 2.3.1 ความหมายของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 35 2.3.2 กระบวนการและขนตอนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 36 2.3.3 วธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 40 2.3.4 การควบคมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก 41 2.4 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบการออกเสยงประชามต 44 2.4.1 นยามและความหมายของประชามต 44 2.4.2 การลงประชามตในประเทศไทย 48 2.5 ทฤษฎการมสวนรวมของประชาชน 58 2.5.1 ความหมายของการมสวนรวมทางการเมอง 59 2.5.2 เงอนไขและรปแบบของการมสวนรวมของประชาชน 64

3. กฎหมายทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ของตางประเทศและประเทศไทย 65 3.1 กฎหมายทเกยวกบการควบคมและตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตม รฐธรรมนญของตางประเทศ 65 3.1.1 ประเทศทมการก าหนดองคกรใหมอ านาจวนจฉยเรองการแกไขเพมเตม รฐธรรมนญ 65 1) ประเทศโรมาเนย 65 2) ประเทศสาธารณรฐตรก 69 3.1.2 ประเทศทมการก าหนดระยะเวลาในกระบวนการแกไขเพมเตม รฐธรรมนญ 74 1) ประเทศเดนมารก 74 2) ประเทศเนเธอรแลนด 77 3) ประเทศอตาล 82

DPU

ญ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 3.1.3 ประเทศทมการก าหนดใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการแกไข เพมเตมรฐธรรมนญโดยใชอ านาจผานประมขของรฐ 86 1) ประเทศฝรงเศส 86 2) ประเทศเดนมารก 94 3.2 กฎหมายเกยวกบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและกระบวนการ ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย 97 3.2.1 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 97 1) มาตรา 291 97 2) ขนตอนการพจารณารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตมของรฐสภาตามบทบญญตของรฐธรรมนญ และขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 98 3.2.2 กระบวนการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญภายใตโครงสราง ระบบรฐธรรมนญไทยโดยศาลรฐธรรมนญ 103 3.3 อ านาจหนาทศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย 109 3.3.1 ความเปนมาของศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย 109 3.3.2 กฎเกณฑทเกยวกบสถานะของศาลรฐธรรมนญ 111 3.3.3 คณสมบตและการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญ 112 3.3.4 อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ 113 4. วเคราะหปญหาทางกฎหมายเกยวกบการควบคม ตรวจสอบ ของการแกไข เพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และแนวทางการแกไข 135 4.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตม รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และแนวทางแกไขปญหา 136

DPU

ฎ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4.1.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 133 4.1.2 แนวทางการแกไขปญหา 140 4.2 ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และแนวทางแกไข 142 4.2.1 ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 142 4.2.2 แนวทางแกไขปญหา 147 4.3 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไข เพมเตมรฐธรรมนญและแนวทางการแกไข 150 4.3.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชน ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 150 4.3.2 แนวทางการแกไขปญหา 154 5. บทสรปและขอเสนอแนะ 163 5.1 บทสรป 163 5.2 ขอเสนอแนะ 168 บรรณานกรม 172 ภาคผนวก 179 ก. ค าวนจฉยกลาง ศาลรฐธรรมนญ 179 ข. ค าวนจฉยสวนตน ตลาการศาลรฐธรรมนญ 205 ประวตผเขยน 234

DPU

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ในอดตระหวางมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประเทศไทยไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในระหวางการบงคบใชแลว 2 ฉบบ โดยแตละฉบบ

มไดมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนการประกาศใช ท งในกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญและเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะใช

หลกการจากทฤษฎและแนวคดทางกฎหมายเพอเปนเกณฑในการควบคมกระบวนการ ทงในสวน

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญ การตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ตลอดจนการตรวจสอบ

ความชอบดวยกฎหมายวา รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมกอนมการประกาศใชนนขดกระบวนการ

หรอมเนอหาทขดกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 หรอไม

อยางไรกตาม หลงจากทไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทง 2 ฉบบดงกลาวแลว

ไดมความพยายามทจะแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อกครง

แตปรากฏวาศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยเกยวกบรางแกไขเพมเตมดงกลาววาไมชอบดวย

รฐธรรมนญ สงผลท าใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในครงทสามนเปนอนตกไป

ทฤษฎทางกฎหมายทน ามาใชเพอแสดงความชอบธรรมในการควบคมและตรวจสอบ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะประกอบดวยทฤษฎหลากหลายทฤษฎ เชน ทฤษฎความเปน

กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ โดยทฤษฎดงกลาวเปนทฤษฎทก าหนดใหรฐธรรมนญเปนกฎหมาย

สงสด ซงมเหตผลและขออาง 3 ประการ ดงน

1. ขออางจากขนตอนการจดท ารฐธรรมนญทมการจดท ายากกวากฎหมายธรรมดา อกทง

รฐธรรมนญยงบญญตวา กฎหมายธรรมดาทจะตราขนมวธการตราโดยอาศยบทบญญตใน

รฐธรรมนญ

DPU

2

2. ขออางจากเนอหาหรอบทบญญตของรฐธรรมนญ กลาวคอ รฐธรรมนญเปนกฎหมายทม

บทบญญตเฉพาะทเกยวกบการใชอ านาจปกครองประเทศ เชน การก าหนดการใชอ านาจของฝายนต

บญญต ฝายบรหารและฝายตลาการ อกทง รฐธรรมนญยงเปนกฎหมายทวางระเบยบเกยวกบ

สถาบนทางการเมองของรฐ เชน การก าหนดรปแบบของรฐวาเปนรฐเดยวหรอรฐรวม ก าหนดรป

ประมขของรฐ เปนตน อกทงทฤษฎทางกฎหมายยงไดก าหนดใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายทก าหนด

หนาทของสถาบนการเมองตาง ๆ เชน หนาทของประมข คณะรฐมนตร และศาล ฯลฯ ดงนน

รฐธรรมนญจงเปนกฎหมายทเหนอกวากฎหมายธรรมดา

3. รฐธรรมนญเปนกฎหมายทมบทบญญตคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ซงถาไม

ก าหนดใหการจดท ากฎหมายธรรมดาตองเคารพตอบทบญญตของรฐธรรมนญแลว สทธเสรภาพ

ของประชาชนทถกบญญตไวในรฐธรรมนญ อาจจะถกแกไขเปลยนแปลงไดโดยผจดท ากฎหมาย

ธรรมดานนเอง

ทฤษฎการแกไขรฐธรรมนญซงกระท าการแกไขไดยาก คอ การก าหนดใหรฐธรรมนญ

ทจะแกไขเพมเตมตองท าโดยวธพเศษและยากกวาการแกไขกฎหมายธรรมดา กฎหมายธรรมดา

ประกอบดวย พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราชก าหนด นนเอง ฉะนน

การแกไขรฐธรรมนญชนดทเปนลายลกษณอกษร จงไมสามารถออกกฎหมายธรรมดามาแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญได เมอพจารณาจากทฤษฎจงสรปไดวา หลกการแกไขเพมเตมจงตองม

กระบวนการแกไขทสลบซบซอนและมวธพ เศษทยงยากกวาการแกไขกฎหมายธรรมดา

กระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยากดงกลาวจงมกระบวนการทประกอบดวยการ

ควบคมในหลายลกษณะ เชน การควบคมโดยใชระยะเวลาในการแกไขรฐธรรมนญ เปนตน

หลกการทเ กยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ปรากฏอยในบทบญญตของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ในหมวดท 15 เรองการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ ดงตอไปน

มาตรา 291 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหกระท าไดตามหลกเกณฑและวธการ

ดงตอไปน

(1) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎรมจ านวน

ไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกท งหมดเทาทมอยของสภาผ แทนราษฎร หรอจาก

DPU

3

สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชก

ทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวาหาหมนคน

ตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย

ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ จะเสนอมได

(2) ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมและใหรฐสภา

พจารณาเปนสามวาระ

(3) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธ เรยกชอและ

ลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากง

หนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(4) การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา ตองจดใหมการรบฟงความ

คดเหนจากประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย

การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา ใหถอเอาเสยงขาง

มากเปนประมาณ

(5) เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนก าหนดนแลวให

รฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป

(6) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนน

โดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากง

หนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(7) เมอการลงมตไดเปนไปตามทกลาวแลว ใหน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขน

ทลเกลาทลกระหมอมถวาย และใหน าบทบญญตมาตรา 150 และมาตรา 151 มาใชบงคบโดย

อนโลม

เมอพจารณาจากบทบญญตทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะเหนไดวา บทบญญตดงกลาวยงมไดมการก าหนด

กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางสมบรณ ท าใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบการ

น าบทบญญต มาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาบงคบใชใน

DPU

4

การยกรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จากการศกษาพบวา เกดปญหาทเกยวกบการน า มาตรา 291

ดงกลาวมาบงคบใชในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ดงตอไปน

1. ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนา ทตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 พบวา ในปจจบนเกดปญหาเกยวกบการใช

อ านาจตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมกอนมการประกาศใช เนองจากบทบญญตของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 มไดก าหนดองคกรทจะมอ านาจ

และหนาทในการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมกอนมการ

ประกาศใชเพราะรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 ทเปนบทบญญต

เกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ไดมการก าหนดเพยงหลกเกณฑและวธการในการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญเทานน ในทางกลบกนบทบญญตดงกลาวมไดก าหนดองคกรทจะท าหนาท

ตรวจสอบความชอบของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ทงในสวนของกระบวนการและเนอหาของ

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ซงจากการไมก าหนดองคกรทท าหนาทตรวจสอบดงกลาว จงเกด

ปญหาเกยวกบการตความวา องคกรใดทจะมอ านาจในการตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

รวมถงเกดปญหาเกยวกบการตความเรองขอบเขตของการใชอ านาจในการเขาไปตรวจสอบราง

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกอนมการประกาศใช เพราะเมอบทบญญตท

รบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไมไดก าหนดวาองคกรใดเปนผม

อ านาจและหนาทในการตรวจสอบ จงสงผลท าใหไมมองคกรใดทจะตรวจสอบความชอบดวย

กฎหมายวารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาวทตราขนโดยฝายนตบญญตนนมกระบวนการ

ตลอดจนขนตอนในการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทชอบดวยกฎหมายและไมมองคกรใดท า

หนาทตรวจสอบเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนมเนอหาทเปนการขดตอบทบญญต

และเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 นนเอง

2. ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 พบวา ปญหาดงกลาวเกดจากการทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (5) ทก าหนดบทบญญตวา “เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนให

รอไว 15 วน เมอพนก าหนดนแลว ใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป” เนองจากการก าหนด

ระยะเวลาใหรฐสภาพจารณาเพยง 15 วน สงผลท าใหเกดปญหาการวพากษวจารณอยางกวางในการ

DPU

5

น าบทบญญตดงกลาวมาบงคบใช เพราะระยะเวลาทก าหนดตามบทบญญตของรฐธรรมนญม

ความส าคญเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงระยะเวลาในกระบวนการพจารณารางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตม เปนการก าหนดเวลาใหฝายนตบญญตสามารถทจะใชระยะเวลาทก าหนดในการ

พจารณาอยางรอบคอบและเหมาะสมอนจะน าไปสการลงมตเหนชอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

อกทงระยะเวลาในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ยงมวตถประสงคเพอใหสมาชกรฐสภาซงเปน

ฝายนตบญญตสามารถใชอ านาจของตนทไดรบมาจากประชาชนสามารถท าหนาทกลนกรอง

กฎหมายเพอประโยชนของประชาชน ดงนน การทบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พทธศกราช 2550 ไดมการก าหนดระยะเวลาของกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปน

ระยะเวลาเพยงส น ๆ จงกอใหเกดปญหาทงเรองการตความการนบระยะเวลา และปญหาเรองการ

นบระยะเวลาเพอรวบรดขนตอนการแกไขรฐธรรมนญ ดงนน การก าหนดระยะเวลาทเกยวกบการ

พจารณารางรฐธรรมนญของฝายนตบญญต จงเปนการขดตอทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญและขดตอหลกทฤษฎการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญไดยาก นนเอง

3. ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ จากปญหาทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงในเรองการควบคม

กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอปญหาเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบความชอบ

ของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย ยงมปญหาทมความส าคญอกประการหนง คอ

ปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เนองจากบทบญญต

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการบญญตถงการเขามามสวนรวม

ของประชาชนในกระบวนการของการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยเมอพจารณาจาก

บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 พบวา ในขนตอน

หลกเกณฑ และวธการ มไดก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการใด ๆ โดยปญหา

ดงกลาว สงผลท าใหเมอมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยอาศยอ านาจสบทอดของผสถาปนา

รฐธรรมนญ จะมการก าหนดใหฝายนตบญญตแตเพยงฝายเดยวทสามารถเปนตวแทนของ

ประชาชนเขาไปแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 นนเกดจากกระบวนการทไดผานการลงประชามตของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตย

ดงนน ปญหาทเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจง

DPU

6

เปนปญหาทขดตอหลกทฤษฎการมสวนรวมของประชาชนตอรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสด

ของประเทศ การไมก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจง

กอใหเกดผลเสยโดยตรงตอกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและยงเกดผลเสยเมอไมมการ

ควบคมและชขาดวา การประกาศใชรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทตราโดยฝายนตบญญตนน

ถกตองตามเจตนารมณและวตถประสงคของประชาชนชาวไทยหรอไม เพราะรฐธรรมนญถอเปน

กฎหมายสงสดของประเทศทก าหนดระบอบการปกครอง รปแบบรฐ รปแบบประมข อกทงยง

ก าหนดหนาทขององคกรตาง ๆ ทส าคญของประเทศไทย และทส าคญทสด คอ เปนกฎหมายทให

ความคมครองความเสมอภาค สทธเสรภาพ ตลอดจนศกดศรความเปนมนษยแกประชาชนชาวไทย

ไมวาจะก าเนดทใด เพศใด หรอศาสนาใด ยอมไดรบความคมครองเสมอภาคกน นนเอง

อนง ในปจจบนไดมการท ารฐประหารในประเทศไทย เมอวนท 22 พฤษภาคม 2557

โดยคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) อนม พล.อ.ประยทธ จนทรโอชา เปนหวหนาคณะ

ซงวทยานพนธฉบบนไดมการจดท าและศกษากอนมท าการรฐประหารดงกลาว สงผลท าใหผเขยน

จงยงคงมความจ าเปนในการจดท าวทยานพนธฉบบน เพราะในอนาคตหลงจากมการคนอ านาจกลบ

สประชาชน จะมแนวโนมทเชอไดวาระบอบประชาธปไตยของประเทศไทยจะถกน ากลบมาใช

ดงเดม ซงจะท าใหประเทศไทยกลบมามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยตามระบอบ

ประชาธปไตยอกครงหนง และปญหาทางกฎหมายทเกดจากกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ

ภายหลงมการบงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบใหม กมแนวโนมอาจกลบมาเกดขน

อกครงเชนกน

ผเขยนจงมความสนใจทจะศกษาปญหาทเกดขนจากการควบคมตรวจสอบของการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ตลอดจน ศกษาทฤษฎเกยวกบ

ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ทฤษฎกระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขได

ยาก รวมถงหลกการก าหนดระยะเวลาเพอใชควบคมกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและจะ

ท าการศกษาหลกเกณฑ แนวคด วธการ ขอกฎหมายของประเทศตาง ๆ ทมระบบการควบคม

ตรวจสอบ ของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เพอมาปรบใชกบบทบญญตของกฎหมายในประเทศ

ไทยใหสามารถแกไขปญหาทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสมเพอใหประเทศไทย

DPU

7

สามารถแกไขปญหาและปองกนปญหาทเกดจากการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทจะเกดขนในอนาคตไดอยางย งยนสบตอไป นนเอง

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาแนวคด ทฤษฎและหลกเกณฑเกยวกบการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แนวคดและทมาขององคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

2. เพอศกษากฎหมายทเกยวกบขอบเขตการใชอ านาจขององคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตลอดจนศกษากระบวนการในการควบคมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และศกษาการก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของตางประเทศและประเทศไทย

3. เพอศกษาปญหาทางกฎหมายทเกดการใชอ านาจขององคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญรวมถงปญหาทเกดจากกระบวนการในการควบคมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และการก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

4. เพอศกษาหาแนวทางในการก าหนดองคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตลอดจนการหาแนวทางในการก าหนดระยะเวลาเพอใชควบคมกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และการหาแนวทางเพอใหประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

1.3 สมมตฐานในการศกษา

ในอดตระหวางมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ประเทศไทยไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในระหวางการบงคบใชแลว 2 ฉบบ โดยแตละฉบบมไดมปญหาเกยวกบการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ อกทงยงเกดปญหาเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยเฉพาะอยางยงเกดปญหาเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมไดถกก าหนดในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในบางกรณเกดปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทถกก าหนดตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยเฉพาะการก าหนดระยะเวลาดงกลาวเปนปญหาทเกดจากชองวางทางกฎหมาย ซงขดตอหลกทฤษฎการแกไขรฐธรรมนญประเภทยาก ตลอดจนเกดปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงขดตอหลกการมสวนรวมของประชาชนตอรฐธรรมนญทเปน

DPU

8

กฎหมายสงสดของประเทศ ดงนน เพอปองกนปญหาทางกฎหมายทเกดจากการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทจะเกดขนในอนาคต และเพอใหการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเปนไปตามทฤษฎและหลกการทถกตอง ผเขยนจงไดศกษาแนวคด ทฤษฎทางกฎหมายและกฎหมายของตางประเทศเพอเสนอใหมการควบคมตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดอยางเหมาะสม นนเอง

1.4 ขอบเขตของการศกษา ศกษาทฤษฎเกยวกบการควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญไดยาก ทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ทฤษฎการมสวนรวมของประชาชนตอรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ตลอดจนศกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบตาง ๆ ในอดต รวมทงศกษาค าวนจฉยสวนกลางของศาลรฐธรรมนญไทย และค าวนจฉยสวนตนของตลาการศาลรฐธรรมนญไทยในคดทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และศกษาบทบญญตของกฎหมายทเกยวของกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของประเทศไทยและตางประเทศ อกทงศกษาตวอยางของแนวคด หลกเกณฑ วธการของประเทศตาง ๆ เพอน ามาเปนแนวทางในการปรบปรงบทบญญตทางกฎหมายในเรองการควบคม ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของประเทศไทย ตอไป 1.5 วธด าเนนการศกษา

ในการศกษาครงนเนนการศกษาวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) เปนส าคญ ซงรวบรวมขอมลตาง ๆ ทงกฎหมายทเกยวของ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบตาง ๆ รฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ เปนตน ตลอดจนศกษาจากต าราทางกฎหมาย บทความทางวชาการทางนตศาสตร เอกสารทเปนค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในประเทศไทยเอกสารหลกฐานตาง ๆทเกยวของกบเรองทศกษา และน าขอมลทไดมาวเคราะหเพอหาขอสรปและแนวทางทจะแกไขปญหาตอไป

DPU

9

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหทราบถงแนวคด ทฤษฎและหลกเกณฑเกยวกบการควบคม ตรวจสอบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ แนวคดและทมาขององคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ

2. ท าใหทราบถงกฎหมายทเกยวกบขอบเขตการใชอ านาจขององคกรทจะท าหนาทตรวจสอบ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตลอดจนศกษากระบวนการในการควบคมการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ และศกษาการก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ของตางประเทศและประเทศไทย

3. ท าใหทราบถงปญหาทางกฎหมายทเกดการใชอ านาจขององคกรทจะท าหนาทตรวจสอบ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รวมถงปญหาทเกดจากกระบวนการในการควบคมการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ และการก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

4. ท าใหทราบถงแนวทางในการก าหนดองคกรทจะท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ ตลอดจนการหาแนวทางในการก าหนดระยะเวลาเพอใชควบคมกระบวนการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ และการหาแนวทางเพอใหประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ

DPU

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และหลกการเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญ

และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แนวคดเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญน เปนการสรางความเชอมโยงระหวางรฐในฐานะผปกครองซงมอ านาจสงสดกบประชาชนผอยใตการปกครอง โดยรฐจะตองใหการรบรองและคมครองซงสทธเสรภาพของผ อยใตการปกครองและประชาชนจะตองมสวนรวมในการปกครองหรอในการใชอ านาจสงสดในการปกครองประเทศ ทงนจะตองมการสรางระบบควบคมตรวจสอบการใชอ านาจและมการปรบปรงโครงสรางทางการเมองใหมเสถยรภาพ และเมอสงคมมการเปลยนแปลงไปเปนอยางมาก รฐธรรมนญอาจมเนอหาไมสอดรบกบการเปลยนแปลงของสงคมทเปนพลวต จงจ าเปนทจะตองมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหเหมาะสม เพอจะไดบรรลวตถประสงคทจะแกไขขอบกพรองของรฐธรรมนญฉบบเกานนเอง ซงผเขยนจะไดกลาวถงแนวคดทวไปและทฤษฎเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญ การยกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและแนวคดการมสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยประมขของรฐ ดงน

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสถาปนารฐธรรมนญ ในการจดท ารางรฐธรรมนญเปนอ านาจของฝายนตบญญตหรอสภารางรฐธรรมนญทสามารถจะกระท าไดทงตามบทบญญตของรฐธรรมนญและจารตประเพณทปฏบตกนสบเนองตอมาในการจดท ารฐธรรมนญหลายฉบบ แตทงนตองมการเปดโอกาสใหเกดการมสวนรวมอยางกวางขวางจากทกฝาย นบต งแตการคดเลอกบคคลเขามาท าหนาท ขนตอนในการจดท ารางรฐธรรมนญ การรบฟงความคดเหน ในขนตอนของการจะประกาศใชรฐธรรมนญตองมการลงประชามตจากประชาชน โดยในขนตอนนตองเปดโอกาสใหมการเผยแพรรางรฐธรรมนญ การโตแยง การวพากษวจารณไดอยางกวางขวางกอนทจะมการลงประชามตเกดขน เพอใหเปนประชามตทประชาชนไดใชศกยภาพของตนเองอยางเตมท นอกจากนอาจเปนอ านาจของสภารางรฐธรรมนญกได1

1 จาก หลกการพนฐานกฎหมายมหาชนวาดวยรฐ รฐธรรมนญและกฎหมาย (น. 116 – 123), โดย เกรยงไกร เจรญธนาวฒน, 2552, กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

11

2.1.1 ความหมายของรฐธรรมนญ ความหมายของค าวา “รฐธรรมนญ” นน มผใหความหมายไวหลายทานดวยกน เชน ศาสตราจารยไพโรจน ชยนาม2 ไดใหความหมายวา “รฐธรรมนญ คอ ตวบทกฎหมายทเปนลายลกษณอกษรทตามปกตไดมการประกาศใชอยางเปนพธการมากบางนอยบาง เปนกฎหมายทก าหนดองคการทางการเมองของรฐ” ศาสตราจารยหยด แสงอทย3 ไดใหความหมายของค าวารฐธรรมนญตามความหมายในทางกฎหมายวาหมายถง “กฎหมายทก าหนดระเบยบแหงอ านาจสงสดในรฐและความสมพนธระหวางอ านาจเหลานตอกนและกน” และใหความหมายของค าวารฐธรรมนญตามความหมายในทางการเมองวาหมายถง “รฐธรรมนญแหงระบอบประชาธปไตย” ศาสตราจารย ดร. สมภพ โหตระกตย4 ไดกลาวไววา รฐธรรมนญมความหมายสองนย คอ ความหมายอยางกวางและอยางแคบ ตามความหมายอยางกวาง “รฐธรรมนญ” ไดแก ระบบกฎหมาย จารตประเพณ (Custom) และธรรมเนยมปฏบต (Conventions) ซงกลาวถง (1) บรรดาองคาพยพ (Organ) หรอสถาบนการเมองของรฐ เชน ประมขของรฐ สภานตบญญต คณะรฐมนตร ศาล (2) หนาทขององคาพยพหรอสถาบนการ เ มองของ รฐ เ ชน หนา ท น ตบญญต บ รหาร และ ตลาการ (3) ความสมพนธระหวางองคาพยพของรฐ หรอสถาบนการเมองซงกนและกน เชน ความสมพนธระหวางสภานตบญญตกบคณะรฐมนตร หรอคณะรฐมนตรกบศาล และ (4) ความสมพนธระหวางองคาพยพของรฐหรอสถาบนการเมองกบเอกชน เชน การจ ากดขอบเขตการปฏบตหนาทของแตละองคาพยพ เพอคมครองเสรภาพของประชาชน ความหมายอยางกวางนใชอยในประเทศองกฤษ และหมายถงรฐธรรมนญของประเทศองกฤษ สวนความหมายอยางแคบ หมายถง กฎหมายฉบบหนงหรอหลายฉบบ ซงรวบรวมกฎเกณฑการปกครองประเทศขนไว เชน การด ารงต าแหนงประมขของรฐ การท าหนาทนตบญญต หนาทบรหาร หนาทตลาการ ฯลฯ และกฎหมายนนไดจดท าตามวธการทก าหนดเปนพเศษแตกตาง

2 จาก สถาบนการเมองและกฎหมายรฐธรรมนญ ภาค 1 ความน าทวไป (น. 77), โดย ไพโรจน ชยนาม, 2524,กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 3 จาก หลกรฐธรรมนญทวไป (น. 39 - 40), โดย หยด แสงอทย, 2538, กรงเทพฯ: วญญชน. 4 จาก ค าสอนชนปรญญาตรกฎหมายรฐธรรมนญ ภาค 1 (น. 11 - 12), โดย สมภพ โหตระกตย, 2512,กรงเทพฯ: น าเซยการพมพ.

DPU

12

จากกฎหมายธรรมดา และไดรบการยกยองใหเปนกฎหมายสงสดของประเทศ ความหมายนไดแก รฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ เชน สหรฐอเมรกา ฝรงเศส เยอรมน ญปน ไทย ฯลฯ จากค าอธบายของนกวชาการดงกลาว สามารถน ามาอธบายขยายความเปนขอตาง ๆ ดงน คอ 1) รฐธรรมนญ คอ ชอของกฎหมายชนดหนง ท านองเดยวกบชอกฎหมายอน เชน พระราชบญญต พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง เปนตน เพยงแตวารฐธรรมนญเปนชอกฎหมายชนดหนงทมความส าคญ (หรอศกดฐานะของกฎหมาย) สงกวากฎหมายอนใดทงปวงท าใหกฎหมายทงหลายจะมเนอหาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญกเปนอนใชบงคบมได 2) รฐธรรมนญ คอ ชอของกฎหมายลายลกษณอกษรชนดหนงทบญญตถงกฎเกณฑการปกครองประเทศทางการเมอง หรอสถาบนทางการเมองสงสดของประเทศนนเอง บรรดากฎเกณฑเหลาน หมายถง กฎเกณฑทก าหนดรปของรฐวาเปนรฐเดยวหรอรฐรวม สถาบนนตบญญตเปนระบบสภาเดยวหรอสภาค มวาระการด ารงต าแหนงกป รฐบาลเปนรปแบบใด ระบบรฐสภาหรอระบบประธานาธบด มรฐมนตรจ านวนกคน มวาระการด ารงต าแหนงกป ศาลมกระบบ เปนตน 3) รฐธรรมนญเปนชอของกฎหมายลายลกษณอกษรชนดหนง ทบญญตถงสถาบนการเมองสงสดของประเทศตนวามสถาบนการเมองอะไรบาง และรฐธรรมนญมกจะบญญตวา สถาบนการเมองเหลานมความสมพนธซงกนและกนอยางไรดวย การอธบายความหมายของค าวา “รฐธรรมนญ” ดงกลาว เปนการบรรยายความหมายของรฐธรรมนญโดยทวไป ซงอาจสรปไดวา5 รฐธรรมนญเปนกฎหมายชนดหนงทบญญตถงกฎเกณฑทางปกครองประเทศทางการเมองหรอสถาบนการเมองในประเทศของตนวามอะไรบาง และยงบญญตถงความสมพนธของสถาบนการเมองเหลานในประเทศของตนวามอะไรบาง นอกจากนนยงบญญตถงความสมพนธของสถาบนการเมองเหลาน วามความสมพนธกนหรอไม ถามความสมพนธกนจะมความสมพนธกนอยางไรนนเอง 2.1.2 ประเภทของรฐธรรมนญ การแบงแยกประเภทของรฐธรรมนญนน สามารถแบงออกไดเปนสองประเภท ไดแก รฐธรรมนญลายลกษณอกษร และรฐธรรมนญไมเปนลายลกษณอกษร ซงผเขยนจะไดอธบาย ดงน

5 จาก กฎหมายรฐธรรมนญ แนวคด และประสบการณของตางประเทศ (น. 60 - 61), โดย ชาญชย แสวงศกด, 2552, กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

13

1) รฐธรรมนญลายลกษณอกษร รฐธรรมนญลายลกษณอกษร6 คอ เอกสารฉบบหนง หรอหลายฉบบซงรวบรวมกฎเกณฑทางปกครองประเทศขนไวและไดจดท าดวยวธการทแตกตางจากการจดท ากฎหมายธรรมดา จากการกลาววารฐธรรมนญเปนลายลกษณอกษร คอ เอกสารฉบบหนงหรอหลายฉบบ หมายความวาบางประเทศนยมรวบรวมกฎเกณฑการปกครองประเทศไวในเอกสารฉบบเดยว (รวมถงรฐธรรมนญฉบบแกไขเพมเตมดวย) เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 หรอรฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน ซงถอวาเปนรฐธรรมนญทรวบรวมกฎเกณฑไวเปนเอกสารฉบบเดยว สวนบางประเทศนยมแยกบญญตไวเปนหลายฉบบ เชน รฐธรรมนญของประเทศสเปน ประกอบดวยกฎหมายถง 7 ฉบบทเกยวกบกฎเกณฑการปกครองประเทศ เชน พระราชบญญตวาดวยหลกการของกระบวนการแหงชาต ค.ศ. 1958 พระราชบญญตวาดวยประชาชนชาวสเปน พระราชบญญตวาดวยการจดระเบยบของรฐ ค.ศ. 1967 พระราชบญญตวาดวยการจดตงสภานตบญญต ลงวนท 27 กรกฎาคม ค.ศ. 1942 แกไขเพมเตม ค.ศ. 1967 เปนตน รฐธรรมนญของประเทศสวเดน กประกอบไปดวยกฎหมายรากฐานของประเทศ 4 ฉบบ เปนตน อนง เอกสารทไดจดท าขน โดยอาศยอ านาจจากขอความในรฐธรรมนญหรอเอกสารทเกยวของกบการใชรฐธรรมนญ เปนเพยงเอกสารทบญญตถงรายละเอยดเกยวกบการปกครองของประเทศ เชน กฎหมายเลอกตง กฎหมายก าหนดเงนเดอนสมาชกสภานตบญญต เปนตน เอกสารเหลาน ไมเรยกวาเปน “รฐธรรมนญ” เพราะเอกสารเหลานมวธการจดท าเหมอนกฎหมายธรรมดา ซงแตกตางจากวธการจดท ารฐธรรมนญ จากการทกลาววาเปนเอกสารซงรวบรวมกฎเกณฑการปกครองประเทศทางดานการเมองหมายความวาเปนเอกสารทรวบรวมกฎเกณฑทกลาวถงตวประมขของรฐ ซงอาจเปนกษตรยหรอประธานาธบด กลาวถงการใชอ านาจอธปไตยวาใครเปนผใช ใชอยางไรและผใชอ านาจอธปไตยเหลาน มความสมพนธซงกนและกนอยางไร การใหความคมครองสทธและเสรภาพแกประชาชน เปนตน นอกจากนน จากการทกลาววา รฐธรรมนญเปนเอกสารทมวธการจดท าเปนพเศษแตกตางจากการจดท ากฎหมายธรรมดา หมายความวา ตวผจดท ารฐธรรมนญนนอาจเปนผท าการ

6 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 22). เลมเดม.

DPU

14

ปฏวตกได สภารางรฐธรรมนญหรอสภานตบญญตกได สวนตวผจดท ากฎหมายธรรมดา โดยปกตเปนการจดท าโดยสภานตบญญตซงตวสภานตบญญตนเกดขนโดยรฐธรรมนญ7 สวนวธการจดท ารฐธรรมนญลายลกษณอกษรนน มวธการจดท าเปนพเศษ เพอใหแตกตางจากการจดท ากฎหมายธรรมดา เชน จะตองมระเบยบหรอขอบงคบก าหนดจ านวนผเขารวมประชมหรอการลงคะแนนเสยงใหความเหนชอบ จะตองมจ านวนมากกวาการใหความเหนชอบของกฎหมายธรรมดา เชน มจ านวนสองในสาม หรอสามในสของสมาชกทงหมด เปนตน สวนการจดท ากฎหมายธรรมดานน เชน พระราชบญญต จะตองเปนไปตามทรฐธรรมนญก าหนดและวธการจดท าจะไปขดหรอแยงตอหลกการ หรอกฎเกณฑของรฐธรรมนญทก าหนดไวไมได ประเทศทไดชอวามรฐธรรมนญลายลกษณอกษร เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ไทย ญปน เปนตน ซงประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศแรกทใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษร โดยไดประกาศใชต งแตป ค.ศ. 1787 กลาวไดวา รฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกาเปนรฐธรรมนญทมอายยนนานทสด 2) รฐธรรมนญไมเปนลายลกษณอกษร รฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษร หรอทเรยกอกอยางหนงวารฐธรรมนญจารตประเพณนนหมายถง ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ ค าพพากษาของศาลยตธรรม กฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครองประเทศทางดานการเมอง ธรรมเนยมปฏบตตาง ๆ ทยดถอตดตอกนมา รวมกนเขาเปนบทบญญตทมอ านาจเปนกฎหมายสงสด ก าหนดรปการปกครองของรฐ ทง ๆ ทไมไดเขยนรวบรวมไวเปนรปเลม8 รฐธรรมนญจารตประเพณ9 หมายถงรฐธรรมนญทไมใชลายลกษณอกษร แตเปนรฐธรรมนญทประชาชนเหนจรงไดวามบทบญญตเชนนน และไดมการปฏบตตอเนองกนมาในรฐ จะเหนไดวาทจะเปนรฐธรรมนญจารตประเพณนน ตองเขาองคประกอบสองประการ กลาวคอ (1) ไมใชลายลกษณอกษร (2) ประชาชนไดเหนจรงวา ขอความนน ๆ เปนบทบญญตของรฐธรรมนญ และ (3) ไดมการปฏบตตอเนองกนมาในรฐในฐานะทเปนรฐธรรมนญ

7 จาก หลกการธรรมนญทวไป : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตร มหา วทยาล ยธรรมศาสต ร (น . 8 - 9) , โดย สมยศ เ ช อไทย , 2535, ก ร ง เทพฯ : คณะ น ตศ าสต ร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 8 หลกพนฐานกฎหมายมหาชนวาดวยรฐ รฐธรรมนญ และกฎหมาย (น. 124). เลมเดม. 9 หลกรฐธรรมนญทวไป (น. 44). เลมเดม.

DPU

15

ในปจจบน รฐธรรมนญของสหราชอาณาจกร (ประเทศองกฤษ เวลส สกอตแลนดและไอรแลนดเหนอ) เปนแบบฉบบของรฐธรรมนญจารตประเพณ ซงรฐธรรมนญทใชอยดงกลาวจะไมปรากฏออกมาในลกษณะเปนรปเลมโดยเฉพาะ แตไดน าเอากฎหมายฉบบตาง ๆ ทยดถอปฏบตมาแตโบราณ ค าพพากษาของศาลยตธรรม จารตประเพณและธรรมเนยมปฏบตตาง ๆ รวมกนขนเปนกฎเกณฑการปกครองของประเทศ (1) กฎหมาย ไดแก Magna Carta ค.ศ. 121510 (พระราชบญญตวาดวยรฐสภา) Petition of Right ค.ศ. 1628 (พระราชบญญตวาดวยสทธเสรภาพของประชาชน) Bill of Rights ค.ศ. 1689 (พระราชบญญตวาดวยการจ ากดอ านาจของรฐสภา) The Minister of Crown Act ค.ศ. 1437 (พระราชบญญตเกยวกบฝายบรหาร) The Act of Settlement ค.ศ. 1701 (กฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ) The Judicature Act ค.ศ. 1873 (พระราชบญญตเกยวกบฝายตลาการ) เปนตน (2) ค าพพากษาของศาลยตธรรม ในบางกรณค าพพากษาไดกลายเปนสวนหนงของกฎเกณฑการปกครองประเทศ เชน ค าพพากษาเกยวกบการรบรสทธและเสรภาพของประชาชน เมอคดระหวางเอกชนกบฝายบรหาร เปนตน (3) จารตประเพณ ไดแก จารตประเพณของรฐสภา เชน การจดระเบยบวาระของสภา การพจารณารางกฎหมายหรอกฎหมายการเงน เปนตน (4) ธรรมเนยมปฏบต หมายความถง กฎขอบงคบตาง ๆ ทเปนผลของการปฏบตทางการเมอง กฎขอบงคบเหลานแมจะไมมผลบงคบทางกฎหมาย แตกไมอาจละเมดได เพราะกฎเหลานเปนธรรมเนยมปฏบตซงเปนทยอมรบของมหาชนทวไป ตวอยางเชน ธรรมเนยมปฏบตในรฐสภาทวา เมอสมาชกคนใดเขามาอภปรายในสภาครงแรก จะไมมผหนงผใดหรอสมาชกเกาคดคานหรอซกถามเลยจะปลอยใหสมาชกผนนมเอกสทธในการพดโดยไมมผใดกลาวอะไรทงสน ซงเปนสทธของสมาชกใหมหรอการทประธานสภาจะตองเปดโอกาสใหสมาชกพรรคการเมองฝายขางนอยในสภาไดอภปรายสลบกบสมาชกพรรคการเมองเสยงขางมาก หรอธรรมเนยมปฏบตทเปนความสมพนธระหวางสหราชอาณาจกรกบประเทศในเครอจกรภพ ทวารฐสภาแหงสหราชอาณาจกรจะไมตรากฎหมายใชบงคบแกประเทศในเครอจกรภพ เวนแต ไดรบการขอรองและไดรบความยนยอมจากประเทศนน ๆ เสยกอน เปนตน

10 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 91). เลมเดม.

DPU

16

2.1.3 องคกรผมอ านาจในการสถาปนารฐธรรมนญ ในทางทฤษฎกฎหมายรฐธรรมนญ ถอวาอ านาจในการจดใหมกบอ านาจในการจดท านนเปนของคกน ทงน เพราะไมมผจดใหม กยอมไมมผจดท า ยกเวนบางกรณทผมอ านาจจดใหมกบผมอ านาจจดท าเปนบคคลคนเดยวกน เชน ผ ทท าปฏวตหรอรฐประหารส าเรจ กอาจน าเอารฐธรรมนญทตนรางไวแลวออกประกาศใช ในกรณนยอมถอวารฐธรรมนญฉบบนเกดจากการจดใหมและการจดท าโดยผกอการปฏวตหรอรฐประหาร11 1) องคกรผมอ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญ รฐธรรมนญลายลกษณอกษรทกฉบบทไดประกาศใชตอมานนเปนผลงานอนเกดจากผ มอ านาจทางการเมอง อ านาจดงกลาวนในทางวชากฎหมายรฐธรรมนญเรยกวา “อ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญ” ในฐานะทเปนรฐถาธปตยหรอเจาของอ านาจอธปไตย ผทเปนเจาของอ านาจนไดแก (1) ประมขของรฐเปนผมอ านาจจดใหม ผมอ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญชนดน เกดขนโดยการแสดงเจตนารมณของพระมหากษตรยแตฝายเดยว และโดยเฉพาะในประเทศทมการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย แตในภายหลงพระมหากษตรยทรงยอมจ ากดอ านาจของพระองคเอง โดยจดใหมสภานตบญญต ขน และทรงยอมรบรในสทธเสรภาพบางประการของราษฎร รฐธรรมนญชนดนยงถอวาพระมหากษตรยทรงมอ านาจเหนอราษฎรอย และรฐธรรมนญประเภทนยงถอไมไดวาเปนประชาธปไตยอยางสมบรณ อยางใดททรงเหนสมควรใหจงจะให เปนเพยงกาวหนงทจะววฒนาการไปสการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางสมบรณเทานน รฐธรรมนญตามวถนไดกอใหเกดผลดคอ การทพระมหากษตรยทรงพระราชทานรฐธรรมนญเสยเอง เปนการชวยใหประเทศรอดพนจากการปฏวตหรอรฐประหาร เพราะประมขของรฐไดรบจดใหมรฐธรรมนญกอนทประชาชนจะรองขอ หรอใชอ านาจบงคบ และมผลใหประชาชนเคารพย าเกรงประมขของรฐมากยงขน ตวอยางของรฐธรรมนญชนดนไดแก รฐธรรมนญของประเทศญปนฉบบแรก ลงวนท 11 กมภาพนธ ค.ศ. 1889 และไดยกเลกเมอหลงสงครามโลกครงท 2 รฐธรรมนญของสมาพนธรฐ

11 จาก ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 (น. 90), โดย วษณ เครองาม และบวรศกด อวรรณโณ, 2520, กรงเทพฯ: น าอกษรการพมพ.

DPU

17

เยอรมนเมอ ค.ศ. 1815 รฐธรรมนญของประเทศเอธโอเปย ค.ศ. 1931 และรฐธรรมนญของประเทศโมนาโค ลงวนท 5 มกราคม ค.ศ. 191112 ส าหรบประเทศไทย พระมหากษตรยในฐานะประมขของรฐเคยมพระราชด ารจะพระราชทานรฐธรรมนญในท านองนมาแลว เชน สมยรชกาลท 5 เคยถงกบมโครงการจดรางรฐธรรมนญขนพอเปนเคาโครงงาย ๆ ส าหรบจดรปการปกครองประเทศใหม ดงทเรยกวา “รางรฐธรรมนญฉบบสมเดจกรมพระยาเทวะวงศวโรปการ” เพราะสมเดจในกรมพระองคนทรงรางขนครงยงทรงเปนเสนาบดกระทรวงการตางประเทศ แตโครงการนไมไดววฒนาการไปมากนก ตอมาในสมยรชกาลท 7 ไดทรงมพระราชด ารสในเรองนอกครงหนง จนถงกบมการรางรฐธรรมนญ 2 ฉบบ นบไดวาเปนครงแรกทพระมหากษตรยทรงเปนผด ารเองทจะใหมการปกครองแบบพระมหากษต รยอยภายใตรฐธรรมนญ ราง รฐธรรมนญฉบบแรกรางโดยพระยา กลญาณไมตร (ดร.ฟรานซส บ.แซร) เมอม พ.ศ. 2467 รางรฐธรรมนญฉบบท 2 รางโดยนายเรยมอนด บ. สตเวนส และพระยาศรวศาลวาจา ในป พ.ศ. 2474 แตปรากฏวาคณะอภรฐมนตรในเวลานนไมเหนดวยกบรางรฐธรรมนญทง 2 ฉบบ แผนการทจะประกาศใชรฐธรรมนญฉบบรชกาลท 7 เพอพระราชทานแกชาวไทย ในวนท 6 เมษายน พ.ศ. 2474 จงถกระงบไป13 ตอมาในวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2474 คณะราษฎรกไดกอการปฏว ตส าเรจและประกาศใชรฐธรรมนญซงตนไดเตรยมรางไวกอนแลว ส าหรบรฐธรรมนญฉบบแรกของไทยซงมชอวา “พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475” น ซงถอกนวาเปนรฐธรรมนญทเกดขนจากความตกลงระหวางประมขของรฐกบคณะบคคล กลาวคอ เมอคณะราษฎรไดยดอ านาจการปกครองประเทศไทยส าเรจ เมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 กไดน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาถวายตอพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 เพอขอใหทรงยนยอมเปนกษตรยภายใตรฐธรรมนญ และพระองคทานกไดยอมรบตามค าขอรองของคณะราษฎร ดงปรากฏตามขอความตอนหนงในพระราชปรารภ มวา “โดยทคณะราษฎรไดขอรองใหอยภายใตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามเพอบานเมองจะไดเจรญขน และโดยทไดทรงยอมรบตามค าขอรองของคณะราษฎร จง....”

12 จาก เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 – 7 เรองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 117), โดย วษณ เครองาม, 2535, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 13 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 – 7 เรองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 118). เลมเดม.

DPU

18

(2) ผกอการปฏวตหรอรฐประหารเปนผจดใหม ในบางคราวคณะบคคลจะรวมกนใชก าลงบงคบรฐบาล เพอเปลยนรปการปกครองหรอคณะรฐบาล โดยพลการหรอไมมการเจรจาตกลงกบประมขของรฐหรอรฐบาลชดกอน ซงเรยกการกระท าเชนนวา การปฏวตหรอรฐประหาร ในกรณเชนน ผท าการปฏวตหรอรฐประหารส าเรจกจะเปนผจดใหมรฐธรรมนญขน และในบางครงกจะเปนผจดท ากฎเกณฑการปกครองประเทศเสยเองเปนการชวคราว ในรปของประกาศคณะปฏวต และในภายหลงกอาจจดใหมกฎเกณฑการปกครองประเทศในรปของรฐธรรมนญตอไป14 ตวอยางเชน ประกาศคณะปฏวตฉบบท 2 ลงวนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2520 (ประกาศฉบบน มศกดฐานะเทยบเทารฐธรรมนญเพราะมเนอหาเกยวกบกฎเกณฑการปกครองประเทศ) ไดก าหนดวา 1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2519 สนสดลง 2. สภาปฏรปการปกครองแผนดนและคณะรฐมนตรสนสดลงพรอมกบรฐธรรมนญ 3. ศาลทงหลายมอ านาจด าเนนการพจารณา และพพากษาคดตามบทกฎหมายและประกาศของคณะปฏวต เมอผท าการปฏวตหรอรฐประหารส าเรจ กเปนผมอ านาจจดใหมรฐธรรมนญไดและในบางครงกเปนผจดท ารฐธรรมนญเสยเองดวย ซงออกมาในรปของประกาศคณะปฏวตและบางครงกน าเอารฐธรรมนญทตนไดเตรยมไวกอนแลว มาประกาศใชเปนรฐธรรมนญของประเทศ (3) ราษฎรเปนผจดใหม ค าวาราษฎรในทน หมายถง ราษฎรทรวมกนกอการปฏวต หรอเปลยนแปลงระบอบการปกครองในประเทศไดส าเรจ ราษฎรทงปวงยอมกลายเปนรฐถาธปตย เปนเจาของอ านาจอธปไตยซงตนไดชวงชงมาได แมแตหวหนาทกอการปฏวตกตองอยใตความประสงคของประชาชน จะท าการใดตามความพอใจของตนเองดงในกรณขางตนหาไดไม ตวอยางเชน รฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกา ค.ศ. 1787 ซงเปนผลมาจากการทชาวอเมรกน 13 รฐใหญปฏวตแยกตวจากประเทศองกฤษ เมอ 4 กรกฎาคม ค.ศ. 1776 หรอรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส ค.ศ. 1791 ซงเปนผลมาจากการทชาวฝรงเศสปฏวตยดอ านาจจากพระเจาหลยสท 16 ในป ค.ศ. 1789 เปนตน ในปจจบนประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยตางใหการยอมรบวาอ านาจอธปไตยโดยแทจรงแลวเปนของประชาชน ประชาชนในฐานะเจาของอ านาจอธปไตยยอมสามารถใชอ านาจในการก าหนดหรออยางนอยกมสวนรวมในการปกครองประเทศ ดงนน เมอ

14 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 (น. 90 - 93). เลมเดม.

DPU

19

ประชาชนเปนผมอ านาจสงสด อ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญ หรออ านาจในการกอตงองคกรทางการเมอง (pouvoir constituant) จงเปนของประชาชน แมวาในปจจบนการทประเทศเสรประชาธปไตยสวนใหญมการปกครองในรปแบบประชาธปไตยแบบมผแทนกมไดท าใหอ านาจอธปไตยไมใชเปนของประชาชน หากแตประชาธปไตยแบบมผแทนเปนเพยงรปแบบการปกครองประเภทหนงเทาน น เมอประชาชนเปนผมอ านาจในการกอต งองคกรทางการเมอง (pouvoir constituant) ประชาชนจงมอ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญและมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญเพราะผจดใหมรฐธรรมนญและผจดท ารฐธรรมนญอาจเปนบคคลคนเดยวกนกได15 (4) ประมขของรฐและราษฎรหรอคณะบคคลมอ านาจรวมกนจดใหม รฐธรรมนญชนดน คอ ขอตกลงระหวางกษตรยกบราษฎรหรอคณะบคคลคณะหนง ซงกระท าหรอถอกนวาในนามของราษฎรจดการรวมกนใหมขน รฐธรรมนญชนดนยอมมลกษณะเปนประชาธปไตยคอนขางมาก16 ตามรฐธรรมนญชนดน มกเกดจากการปฏวตหรอรฐประหาร ซงเหนความส าคญและความจ าเปนทจะตองมพระมหากษตรยเปนประมขตอไป เพอความเจรญและความสงบสขของประเทศชาต แตจ ากดพระราชอ านาจของพระองคใหอยภายใตรฐธรรมนญ และพระมหากษตรยกไดทรงยอมรบรองรฐธรรมนญนน เชน รฐธรรมนญของกรก ค.ศ. 1845 รฐธรรมนญของรมาเนย ค.ศ. 1764 รฐธรรมนญของบลแกเรย ค.ศ. 1869 กมลกษณะเดยวกน17 เปนตน ส าหรบประเทศไทยนน ถอเปนประเพณทางการเมองตลอดมาวา ไมวาจะมการปฏวตหรอรฐประหารเกดขนครงใด การตรารฐธรรมนญขนใชบงคบใหมจะตองถอวาเปนความตกลงรวมกนระหวางประมขของรฐกบคณะผกอการปฏวตหรอรฐประหารเสมอ เชน พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พ.ศ. 2475 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2489 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 เปนตน ทงน เพราะเมอพจารณาขอความในค าปรารภของรฐธรรมนญแลว จะเหนไดวาผกอการปฏวตหรอรฐประหารมเจตนาทจะขอพระราชทานความเหนชอบ และขอประกาศใชเปนกฎหมาย

15 จาก กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 84), โดย วษณ เครองาม, 2530, กรงเทพฯ: นตบรรณการ. 16 จาก กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 20), โดย พรชย เลอนฉว, 2552, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. 17 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 – 7 เรองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 119). เลมเดม.

DPU

20

สงสดของประเทศ ซงพระมหากษตรยกไดทรงลงพระปรมาภไธยตามค ากราบบงคมทลของผท าการปฏวตหรอรฐประหาร (5) ผมอ านาจจากองคกรภายนอกในฐานะผมอ านาจจดใหม ในชวงภายหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา ไดมประเทศใหมเกดขนมากและสวนใหญของประเทศเหลาน เปนประเทศทเพงไดรบเอกราช ยอมเปนธรรมดาวาประเทศเหลานยอมปรารถนาทจะมรฐธรรมนญเปนหลกในการปกครองประเทศโดยเรวทสด ท งน เพราะการมรฐธรรมนญเปนการแสดงฐานะระหวางประเทศของตน ผมอ านาจทจะจดใหมรฐธรรมนญขนในประเทศเหลาน จะใหเปนไปตามวถทางทงสทไดกลาวมาแลวยอมเปนการพนวสย โดยเฉพาะในชวงหวเลยวหวตอเปลยนจากสภาพของอาณานคมหรอเมองขนไปสความเปนเอกราช ทงน เพราะเมอรฐเจาอาณานคมจะใหเอกราชคอ แกรฐใตอาณานคม รฐเจาอาณานคมมกจะตกลงเปนเงอนไขกอนเสมอวา รฐใตอาณานคมจะตองจดท ารฐธรรมนญ ซงรฐเจาอาณานคมรบรองแลว เชน ประเทศองกฤษใหเอกราชคนแกมลาย ในป พ.ศ. 2500 และประเทศสงคโปร ในป พ.ศ. 250618 กรณทเหนไดชดเจน ไดแก กรณของรฐธรรมนญของประเทศญปน ฉบบปจจบน ค.ศ. 1947 (รฐธรรมนญฉบบกอนหนาฉบบนคอ รฐธรรมนญฉบบ ค.ศ. 1889 ซงเ รยกวา รฐธรรมนญเมอจ) เมอกองทพทหารฝายสมพนธมตรเขายดครองประเทศญปนไดภายหลงสงครามโลกครงท 2 ผบญชาการทหารในเวลานนคอ นายพลแมค อาเธอร ไดเสนอวา ประเทศญปนจะปลอดจากการถกยดครอง และไดเอกราชโดยสมบรณกตอเมอมการจดท ารฐธรรมนญ ซงก าหนดกฎเกณฑการปกครองจนเปนทพอใจแกรฐบาลของประเทศสหรฐอเมรกาแลว กรณนถอไดวา รฐบาลของประเทศสหรฐอเมรกาอยในฐานะผมอ านาจจดใหม ในขณะนน นายพลแมค อาเธอร ไดตงคณะกรรมาธการรางรฐธรรมนญขนประกอบดวยชาวอเมรกน รวมทงสน 25 นาย โดยมนายพลวทนย เปนประธานคณะกรรมาธการใชเวลารางเพยง 6 วน และไดรฐธรรมนญซงไดชอวาสมบรณทสดฉบบหนง19 รฐธรรมนญทเกดขนโดยผมอ านาจภายนอกรฐเปนผจดใหมเชนน อาจกอใหเกดผลเสย คอ ท าใหประชาชนขาดความภาคภมใจในรฐธรรมนญของตน ซงเปนเหตผลทางจตวทยาการเมอง

18 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 21). เลมเดม. 19 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 – 7 เรองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 120 - 121). เลมเดม.

DPU

21

และขอเสยอกประการหนงกคอ รฐธรรมนญประเภทน ยอมมบทบญญตบางอยางซงไมสอดคลองกบลกษณะนสย สภาพภมศาสตร ประวตศาสตรและความเปนอยของประชาชน ในกรณนจะเหนไดวา ประเทศทไดรบเอกราชใหม ๆ ทงในทวปอเมรกา หรอในทวปยโรปนน จะหาทางแกไขโดยวธเปลยนรฐธรรมนญทไดรบเสยแตตอนแรก ๆ หรออาจใชวธแกไขเพมเตมเสยใหม เพราะบรรดาผ น าในประเทศทเพงไดรบเอกราชใหม ๆ น ตองการแสดงความหมายใหเหนอยางเตมทวาตนตองการยตและหลดพนจากการปกครองหรอครอบง าเมองขนตามแบบเดม เชน รฐธรรมนญของประเทศญปนฉบบดงกลาว รฐบาลของประเทศญปนเคยตงคณะกรรมาธการขนชดหนง เพอพจารณาหาทางแกไข แตในทสดคณะกรรมาธการสลายตวไปโดยไมไดแสดงความเหนวาควรแกไขรฐธรรมนญนหรอไมแตประการใด อยางไรกตาม รฐธรรมนญบางฉบบกเปนสงทรฐเจาอาณานคมไดใหแกเมองขนของตนกอนทจะเปนเอกราชโดยแทจรงหลายป เชน รฐธรรมนญของประเทศอนเดย ค.ศ. 1943 (ประเทศอนเดยไดรบเอกราชเมอวนท 13 กรกฎาคม ค.ศ. 1947) รฐธรรมนญของประเทศฟลปปนส ค.ศ. 1935 (สวนประเทศฟลปปนสไดรบเอกราชเมอ ค.ศ. 1946)20 2) องคกรผมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญ รฐธรรมนญนอกจากจะเกดขนจากผมอ านาจจดใหมรฐธรรมนญดงไดกลาวขางตนแลว ยงสามารถเกดจากผมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญดวย ซงไดรบมอบหมายจากผเปนรฏฐาธปตย หรอเกดจากผมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญ ตามบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบใดฉบบหนง ซงพอจะแบงแยกประเภทของผมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญได ดงตอไปน (1) โดยบคคลคนเดยว ในกรณบคคลคนเดยวจดท ารฐธรรมนญ มกเกดขนจากการกระท าปฏว ต หรอรฐประหารและผท าปฏวตหรอรฐประหาร ไดจดรางรฐธรรมนญเตรยมไวกอนแลว รางรฐธรรมนญประเภทนมกมขอความสน ๆ และมงหมายจะใหเปนรฐธรรมนญฉบบชวคราว21 (2) โดยคณะบคคล (คณะกรรมาธการ) ในกรณทคณะบคคลจดท ารฐธรรมนญ ไดแก กรณทมการจดตงคณะกรรมาธการขนยกรางและพจารณารางรฐธรรมนญ คณะกรรมาธการอาจมจ านวน 10 ถง 20 คน โดยคดเลอกจากผทรงคณวฒในสาขาวชาตาง ๆ ประเทศทเพงเปลยนแปลงระบอบการปกครอง หรอเพงไดรบเอก

20 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 – 7 เรองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 123). เลมเดม. 21 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 (น. 90). เลมเดม.

DPU

22

ราชใหม ๆ มกจดท ารฐธรรมนญในลกษณะน เชน การจดท ารฐธรรมนญของประเทศอนโดนเซย พ.ศ. 2487 รฐธรรมนญสหพนธรฐมาเลเซย พ.ศ. 2500 หรอรฐธรรมนญของประเทศญปน พ.ศ. 2490 เปนตน22 (3) โดยสภานตบญญต ในกรณทสภานตบญญตเปนผมอ านาจจดท ารฐธรรมนญนน มกเปนกรณทตองการยกรางรฐธรรมนญใหม เพอยกเลกรฐธรรมนญฉบบเกาทงฉบบ การใหสภานตบญญตซงเปนสภาทใชอ านาจในการด าเนนการทางกฎหมายอยแลว เปนผจดท าเสยเองยอมเปนการประหยดคาใชจาย แตผลเสยกคอ อาจท างานไดลาชา เพราะตองปฏบตหนาทนตบญญตในเวลาเดยวกน และสมาชกสภาอาจขาดความรความช านาญในการรางรฐธรรมนญ ซงตองอาศยความรทางทฤษฎกฎหมายรฐธรรมนญอยไมนอย ตวอยางทสภานตบญญตเปนผมอ านาจจดท า23 ไดแก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2534 เปนรฐธรรมนญทเกดจากอ านาจการจดท ารฐธรรมนญของสภานตบญญตแหงชาตตามธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2534 มาตรา 624 อยางไรกด ในกรณทรฐธรรมนญไดมอบอ านาจใหองคกรใดสามารถจดท ารฐธรรมนญไดโดยการบญญตขอความไวในรฐธรรมนญอยางชดเจน องคกรนนกมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญไดตามอ านาจทไดรบมอบ ดงนน หากรฐธรรมนญก าหนดใหสภานตบญญตมอ านาจจดท ารฐธรรมนญโดยการยกรางรฐธรรมนญไดแลว สภานตบญญตกจะเปนองคกรทไดรบมอบอ านาจมาจากรฐธรรมนญโดยตรง ซงท าใหสภานตบญญตมอ านาจในการจดท ารฐธรรมนญตามทรฐธรรมนญไดมอบอ านาจไว แตในกรณดงกลาวถอวาสภานตบญญตมอ านาจจ ากด กลาวคอ สภานตบญญตมอ านาจเพยงเทาทรฐธรรมนญใหอ านาจไวเทานน สภานตบญญตไมสามารถใชอ านาจไปในทางทขดกบรฐธรรมนญได กรณทจะใหสภานตบญญตจดท ารฐธรรมนญไดแกกรณทตองการยกรางรฐธรรมนญใหมเพอยกเลกรฐธรรมนญฉบบเกาทงฉบบ ซงการใหสภานตบญญตเปนผจดท ายอมเปนการประหยดคาใชจายเพราะอ านาจหนาทของสภานตบญญตกมหนาทพจารณากฎหมายอยแลว แตเนองจากหนาทหลกทปฏบตอยมจ านวนมาก การใหสภานตบญญตเปนผจดท ารฐธรรมนญ

22 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 (น. 91). เลมเดม. 23 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 23). เลมเดม. 24 มาตรา 6 ใหมสภานตบญญตแหงชาต มหนาทจดท ารฐธรรมนญ และพจารณารางพระราชบญญต ในการจดท ารฐธรรมนญ ใหสภานตบญญตแหงชาตค านงถงการเลอกตงทวไป ซงจะมขนภายในปพทธศกราช 2534.

DPU

23

อาจเกดความลาชาและอาจขาดความช านาญในการรางรฐธรรมนญซงตองอาศยความรความเชยวชาญเฉพาะดานกฎหมายรฐธรรมนญโดยเฉพาะ25 (4) โดยสภารางรฐธรรมนญ กลาวโดยทวไป สภารางรฐธรรมนญ (Convention) เปนองคกรทไดรบการเลอกตงมาจากประชาชนเปนพเศษเพอท าหนาทในการรางรฐธรรมนญ โดยมสมาชกทประกอบไปดวยบคคลทประชาชนทวท งประเทศไดออกเสยงเลอกต งใหเขามาท าหนาทเปนผรางรฐธรรมนญขนมาโดยเฉพาะ เมอไดสภารางรฐธรรมนญแลวสภาฯ กจะแตงตงคณะกรรมาธการขนเพอศกษาและท าหนาทยกรางรฐธรรมนญ โดยคณะกรรมาธการทถกตงขนสวนหนงจะประกอบไปดวยบคคลทเปนสมาชกสภารางรฐธรรมนญ อกสวนหนงจะเปนบคคลภายนอกทมความเชยวชาญในหลากหลายสาขาวชา เชน สาขาวชานตศาสตร รฐศาสตร ฯลฯ หรอบคคลทมประสบการณในทางการเมอง เปนตน เมอสภารางรฐธรรมนญไดท าหนาทยกรางรฐธรรมนญเสรจเรยบรอยแลวรฐธรรมนญจะยงไมมผลใชบงคบในทนทแตจะตองน ารางรฐธรรมนญไปใหประชาชนออกเสยงลงประชามต (Referendum) เสยกอน หากประชาชนสวนใหญทมสทธออกเสยงลงประชามตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญ ขนตอนตอไปกจะน ารางรฐธรรมนญทผานความเหนชอบจากประชาชนน ามาประกาศเพอใชบงคบเปนรฐธรรมนญตอไป โดยปกตเมอสภารางรฐธรรมนญไดท าหนาทยกรางรฐธรรมนญเสรจเรยบรอยแลวกจะถกยบไปทนททรฐธรรมนญไดประกาศใช แตอยางไรกดรฐธรรมนญฉบบใหมทประกาศใชอาจใหสภารางรฐธรรมนญยงคงอยตอไปเพอท าหนาทเปนสภานตบญญตชวคราวจนกวาจะมการเลอกตงสมาชกสภานตบญญตขนใหม26 เมอรางรฐธรรมนญใหมเขาสการพจารณาของสภารางรฐธรรมนญแลว สมาชกสภารางรฐธรรมนญทกคนมสทธขอแกไขเปลยนแปลงเพมเตม หรอตดทอนขอความไดตามใจชอบแลว สภากจะลงมตในรางนน แตเสยงทเหนชอบดวยจะตองมากกวาธรรมดา เชน 2 ใน 3 ของจ านวนสมาชกทงหมด เปนตน ประเทศตาง ๆ ทไดมรฐธรรมนญขนใหมหลงสงครามโลกครงท 2 น เชน ประเทศฝรงเศส อตาล อนเดย ฯลฯ ยอมมสภารางรฐธรรมนญขนท านองนท ง สน ดงน น สภารางรฐธรรมนญของประเทศเหลานจงเปนสภาทประกอบดวยผแทนของราษฎรอยางแทจรง เพราะเปน

25 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520 (น. 85). เลมเดม. 26 สถาบนการเมองและกฎหมายรฐธรรมนญ ภาค 1 ความน าทวไป (น. 144 - 146). เลมเดม.

DPU

24

ผทราษฎรทวประเทศไดลงคะแนนเลอกตงขนมา เพอใหท าหนาทรางบทบญญตรฐธรรมนญ อนเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศแทนตน27 ส าหรบประเทศไทย ไดมการจดตงสภารางรฐธรรมนญขนเปนครงแรกเมอ พ.ศ. 2491 เพอรางรฐธรรมนญขนประกาศใชในป พ.ศ. 2492 โดยสมาชกสภารางรฐธรรมนญประกอบดวยสมาชก 40 คน ตอมาเมอ พ.ศ. 2502 ไดมการจดต งสภารางรฐธรรมนญอกครงหนง เพอรางรฐธรรมนญซงประกาศใชในป พ.ศ. 2511 ซงจะเหนไดวา สภารางรฐธรรมนญของประเทศไทยนน จะเปนสภารางรฐธรรมนญทมความหมายไมตรงกบความหมายของสภารางรฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ ทมการปกครองระบอบประชาธปไตย ทงน เพราะสภารางรฐธรรมนญตามแบบฉบบแลว ตวสมาชกมาจากการเลอกต งของราษฎร แตส าหรบประเทศไทย สมาชกสภารางรฐธรรมนญจะมาจากการแตงตง เชน ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 ไดบญญตถงหนาทและทมาของสมาชกสภารางรฐธรรมนญไว28 ในป พ.ศ. 2539 ไดมการจดตงสภารางรฐธรรมนญขนอกครง โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2534 (แกไขเพมเตมครงท 6 พ.ศ. 2539 ลงวนท 22 กนยายน พ.ศ. 2539) สมาชกสภารางรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญฉบบน มสมาชกสองประเภท ก) สมาชกประเภทท 1 ใหบคคลผมคณสมบต และไมมลกษณะตองหามตามทก าหนด สมครรบเลอกตงเปนตวแทนในจงหวดตาง ๆ หากในจงหวดใดมผสมครเกนกวา 10 คน ใหผสมครทกคนลงคะแนนเลอกกนเอง โดยวธลงคะแนนลบ และผสมครแตละคนมสทธลงคะแนนเลอกผสมครดวยกนเอง จ านวน 3 คน ตอจากนน ใหผวาราชการจงหวด สงรายชอผสมครทไดรบคะแนนสงสดตามล าดบ จ านวน 10 คน ตอประธานรฐสภา เพอน ามาเสนอใหรฐสภาท าการเลอก เหลอเพยง 1 คน เพอเปนตวแทนของจงหวดนน ๆ ข) สมาชกประเภทท 2 ใหสภาของสถาบนอดมศกษาแตละแหง เสนอรายชอบคคล ผมความเชยวชาญในสาขากฎหมายมหาชน สาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตร และ ผมประสบการณในดานการเมอง การบรหารราชการแผนดนหรอการรางรฐธรรมนญ ประเภทละ

27 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 24). เลมเดม. 28 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2502 มาตรา 6 บญญตวา “ใหสภารางรฐธรรมนญมหนาทรางรฐธรรมนญ และใหมฐานะเปนรฐสภาท าหนาทนตบญญตดวย” มาตรา 8 บญญตวา “พระมหากษตรยทรงตงสมาชกสภารางรฐธรรมนญตามมตของสภา ใหเปนประธานสภาคนหนง เปนรองประธานคนหนงหรอหลายคนกได”

DPU

25

ไมเกน 5 คน ตอประธานรฐสภา เพอน าเสนอใหรฐสภาท าการเลอกในแตละสาขาใหเหลอจ านวนตามทก าหนดไวคอ สาขากฎหมายมหาชน จ านวน 8 คน สาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตร จ านวน 8 คน และผมประสบการณในดานการเมอง การบรหารราชการแผนดนหรอการรางรฐธรรมนญ จ านวน 7 คน ตอจากนน เมอสภารางรฐธรรมนญ ไดจดท ารางรฐธรรมนญเสรจแลว ตองน าเสนอตอรฐสภา เพอขอความเหนชอบ และเมอรฐสภาใหความเหนชอบแลวใหประธานรฐสภาน าขนทลเกลาฯ ถวาย เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย สภารางรฐธรรมนญไดรางรฐธรรมนญเสรจสน และไดผานความเหนชอบของรฐสภาจนกลายเปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ในป พ.ศ. 2549 สภารางรฐธรรมนญ ไดถกจดตงขนเปนครงสดทายโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พ.ศ. 2549 ซงในมาตรา 9 ไดบญญตใหมสภารางรฐธรรมนญขนเพอจดท ารางรฐธรรมนญ ประกอบดวยสมาชก ซงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ แตงตง ตามวธการทบญญตไวในรฐธรรมนญน มจ านวน 100 คน พระมหากษตรยทรงแตงตงสมาชกสภารางรฐธรรมนญเปนประธานสภารางรฐธรรมนญคนหนง และรองประธานสภารางรฐธรรมนญอกไมเกนสองคน ตามมตของสภารางรฐธรรมนญ... มาตรา 25 ในการจดท ารางรฐธรรมนญ ใหสภารางรฐธรรมนญแตงตงคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญขนคณะหนง ประกอบดวยผ ทรงคณวฒ ซงเปนหรอมไดเปนสมาชกสภารางรฐธรรมนญทไดรบการคดเลอกตามมตของสภาจ านวน 25 คน และผทรงคณวฒซงเปนหรอมไดเปนสมาชกสภารางรฐธรรมนญจ านวน 10 คนตามค าแนะน าของประธานคณะมนตรความมนคงแหงชาต... มาตรา 29 ใหสภารางรฐธรรมนญจดท ารางรฐธรรมนญและพจารณาใหแลวเสรจตามมาตรา 28 ภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนเปดประชมสภารางรฐธรรมนญครงแรก เมอจดท ารางรฐธรรมนญเสรจแลว ใหเผยแพรใหประชาชนทราบและจดใหมการออกเสยงประชามตวาจะใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบรางรฐธรรมนญทงฉบบ ซงตองจดท าไมเรวกวาสบหาวนและไมชาวาสามสบวนนบแตวนทเผยแพรรางรฐธรรมนญดงกลาว... การออกเสยงประชามตตองกระท าภายในวนเดยวกนทวราชอาณาจกร ตอมาสภารางรฐธรรมนญไดพจารณารางรฐธรรมนญฉบบใหมเสรจสนและผานการออกเสยงประชามตของประชาชน ดวยคะแนนเสยงขางมากแลว ประธานสภานตบญญตแหงชาตไดน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวาย และไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว จนกลายมาเปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

DPU

26

โดยทวไปแลว การจดท ารางรฐธรรมนญโดยสภารางรฐธรรมนญยอมมผลดดงน29 คอ ก. ท าใหไดสมาชกสภารางรฐธรรมนญจากบคคลหลายวงการ หลายอาชพ ท าใหไดความเหนทแตกตางกนออกไป ข. สภารางรฐธรรมนญทท าหนาทรางรฐธรรมนญโดยเฉพาะ ยอมสามารถทมเทเวลาส าหรบจดรางรฐธรรมนญได โดยไมตองพะวกพะวนกบงานอน หากมอบหนาทนใหสภานตบญญตเปนผรางอาจตองใชเวลายาวนาน และอาจไดผรางทขาดความร ความเขาใจในการจดท ารฐธรรมนญ ค. เปนการลดความตงเครยดทางการเมอง และเปนการประสานประโยชนจากทกฝาย การรางรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา ประสบผลส าเรจ เพราะมการตงสมาชกสภารางจากผแทนของรฐทกรฐ หากรฐธรรมนญถกรางโดยคณะกรรมาธการ อาจท าใหไดจ านวนกรรมาธการนอย ซงไมอาจพทกษผลประโยชนของทกฝายได อนง โปรดสงเกตวา การจดท ารฐธรรมนญโดยสภานตบญญตหรอสภารางรฐธรรมนญอาจมอบหมายใหกรรมาธการไปยกรางมากอน แลวใหสภาดงกลาวเปนผพจารณาในขนสดทายกได

2.2 หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ โดยเหตทรฐธรรมนญก าหนดกฎเกณฑอนเปนระเบยบพนฐานในการปกครองรฐไว และกฎเกณฑจ านวนมากกเปนกฎเกณฑทจะขจดขดขวางมใหผปกครองใชอ านาจตามอ าเภอใจ จงเปนทเหนประจกษอยในตวเองวาระบบกฎหมายจะตองท าใหรฐธรรมนญมคาบงคบสงกวากฎหมายอน ๆ ทใชบงคบอยในรฐ เพราะถารฐธรรมนญไมมฐานะอนสงกวากฎหมายอน ๆ แลว องคกรนตบญญตอาจออกกฎหมายยกเลกกฎเกณฑในรฐธรรมนญเสยได หรอคณะรฐมนตรกอาจออกค าสงทางบรหารโดยอ าเภอใจ โดยไมค านงถงกฎเกณฑกตกาในรฐธรรมนญ หรอศาลกอาจพจารณาพพากษาคดไปตามใจตน โดยไมใยดบทบญญตในรฐธรรมนญไดเชนกน ซงหากเปนเชนนนแลว หลกประกนสทธเสรภาพ ตลอดจนการก าหนดกรอบของการใชอ านาจ การถวงดลอ านาจขององคกรของรฐทปรากฏอยในรฐธรรมนญกเปนอนไรความหมาย ดวยเหตทกลาวมาน จงมความจ าเปนทจะตองยอมรบใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายทมคาบงคบสงสดในรฐ โดยสรางองคกรและกระบวนการขนมาคมครองความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ เชน สรางระบบการควบคมตรวจสอบวาบทบญญตแหงกฎหมายทรฐสภาไดตราขนนนมขอความขดหรอแยงหรอตราขนโดยชอบดวยกระบวนการทรฐธรรมนญบญญตไวหรอไม หากพบวาบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนน นฝาฝนหรอลวงละเมดรฐธรรมนญ กจะตอง

29 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 24). เลมเดม.

DPU

27

ด าเนนการประกาศใหบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวใชไมได หรอเพกถอนบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวเสย30 ดงนน หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญนน31 เปนหลกการพนฐานของประชาธปไตยทส าคญหลกการหนง เนองจากรฐธรรมนญเปนกฎหมายทก าหนดโครงสรางของสถาบนทางการเมอง ก าหนดอ านาจหนาทขององคกรตามรฐธรรมนญตลอดจนความสมพนธระหวางองคกรเหลานนกบประชาชน รวมถงการรบรองสทธและเสรภาพของประชาชนไวในรฐธรรมนญ ดงนน รฐธรรมนญจงถอเสมอนเปนสญญาประชาคมทสมาชกทกคนในสงคมรวมกนสรางขนเพอใชเปนกฎเกณฑในการปกครองและควบคมสงคมใหเกดความสงบเรยบรอย ทกคนในสงคมไมวาจะเปนผปกครองหรอผอยภายใตการปกครองกตองใหความเคารพและปฏบตตามบทบญญตในรฐธรรมนญเพอเปนหลกประกนเจตนารมณของประชาชนและใหความคมครองตอสทธและเสรภาพของประชาชนมใหถกลวงละเมดและเพอมใหหลกการตาง ๆ ทรฐธรรมนญใหการรบรองถกเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมไดโดยงายเชนเดยวกบการแกไขกฎหมายธรรมดา จงมความจ าเปนตองยอมรบใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด สวนประเทศตาง ๆ ทมกฎเกณฑการปกครองประเทศทไมเปนลายลกษณอกษร หรออกนยหนงวา ประเทศทมรฐธรรมนญชนดทไมเปนลายลกษณอกษร เชน ประเทศสหราชอาณาจกรองกฤษ เปนตน จะไมยอมรบวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดเหนอกวากฎหมายอน ๆ ทงปวง แตยอมรบนบถอวารฐสภาซงประกอบไปดวยสภาสองสภา คอ สภาขนนางและสภาสามญ เปนสถาบนทมอ านาจสงสดในการตรากฎหมาย ซงจะออกกฎหมายในลกษณะอยางใดกได หรอในกรณบางประเทศทไมยอมรบหลกการแบงแยกอ านาจหนาทของผใชอ านาจอธปไตย กจะไมยอมรบวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดเชนเดยวกน เชน ประเทศคอมมวนสตสวนใหญ ส าหรบประเทศทม รฐธรรมนญเปนลายลกษณอกษรน น จะยอมรบนบถอวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดเหนอกฎหมายธรรมดา เชน พระราชบญญต พระราชก าหนด พระราชกฤษฎกา หรอกฎกระทรวงตาง ๆ เปนตน ดงนน กฎหมายธรรมดาจะมวธการจดท า หรอมบทบญญตมาขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไมได ซงผเขยนจะไดอธบายถงหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ ดงตอไปน

30 จาก ค าสอนวาดวยรฐและหลกกฎหมายมหาชน (น. 134), โดย วรเจตน ภาครตน, 2555, กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 31 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 53). เลมเดม.

DPU

28

2.2.1 ความหมายของความเปนกฎหมายสงสด ความเปนกฎหมายสงสด (supremacy of law)32 หมายถง ภาวะสงสดของกฎหมายซงแสดงใหเหนถงสถานะของกฎหมายฉบบนน ๆ วาอยในล าดบทสงกวากฎหมายฉบบอน หรอทเรยกกนวา ล าดบศกดของกฎหมาย ทงน เนองจากวาผทมอ านาจในการตรากฎหมายมความประสงคจะใหกฎหมายแตละฉบบมรปแบบทแตกตางกน เพราะเนอหาในกฎหมายแตละฉบบกมลกษณะทตางกน กฎหมายบางฉบบกมความส าคญมากในขณะทกฎหมายบางฉบบกมความส าคญนอย อกทงหลกเกณฑและรปแบบในการตรากฎหมายกมความแตกตางกน การก าหนดใหรฐธรรมนญมสถานะเปนกฎหมายสงสดเพราะเหตวาหากพจารณาในดานของการจดท ากจะเหนไดวาการจดท ารฐธรรมนญยอมมความยงยากและซบซอนมากกวาการจดท ากฎหมายระดบพระราชบญญต หรอกฎเกณฑแหงกฎหมายทออกโดยฝายบรหาร เชน พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ หรอหากพจารณาในดานของเนอหาสาระแลวกจะเหนไดวารฐธรรมนญเปนกฎหมายทจดตงสถาบนทางการเมองโดยก าหนดโครงสราง อ านาจหนาท การใชอ านาจและการควบคมการใชอ านาจของสถาบนการเมองดงกลาว อกทงยงไดการรบรองและความคมครองถงสทธและเสรภาพของประชาชน เพราะหากรฐธรรมนญไมใหการรบรองและคมครองแลว สทธและเสรภาพของประชาชนกจะถกลดรอนไดโดยงาย ทงน เพราะการจดท าหรอการตรากฎหมายธรรมดายอมมความงายกวาการจดท ารฐธรรมนญ และทส าคญ หากไมก าหนดใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดกตองมการก าหนดใหกฎหมายอนเปนกฎหมายสงสด เพราะตามทไดกลาวมาแลวขางตนวากฎหมายแตละฉบบตางมรปแบบทแตกตางกน ซงทสดแลวตองมกฎหมายทมรปแบบหนงทอยสงกวากฎหมายอน และเปนจดเรมตนของกฎหมายอน ดงนน เมอรฐธรรมนญมลกษณะพเศษทแตกตางจากกฎหมายอนไมวาจะเปนรปแบบในการจดท าทมความยงยากมากกวากฎหมายอน มเนอหาสาระในการก าหนดโครงสรางและอ านาจหนาทของสถาบนการเมองรวมถงการใหความรบรองและคมครองสทธและเสรภาพ รฐธรรมนญจงอยในสถานะทสงกวากฎหมายอนและมสถานะความเปนกฎหมายสงสดททกคนในสงคมตองใหความเคารพและปฏบตตาม33

32 จาก การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ : ศกษากรณตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 40), โดย ขจรชย ชยพพฒนานนท, 2553, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 33 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 71). เลมเดม.

DPU

29

หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญมเฉพาะในประเทศทมรฐธรรมนญลายลกษณอกษรและมกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญลายลกษณอกษรทท าไดยากกวากฎหมายธรรมดาเทานน ดวยเหตนประเทศทมรฐธรรมนญจารตประเพณหรอรฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษร ตลอดจนประเทศทมรฐธรรมนญลายลกษณอกษรแตกระบวนการแกไขเพมเตมใชวธการเดยวกนกบการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา จงไมมหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ เพราะกฎหมายทออกโดยรฐสภาสามารถแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญไดเสมอ34 หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญนจงไดถกน ามาบรรจไวเปนลายลกษณอกษรในรฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกาเปนครงแรก ซงบญญตไวในหมวด 6 มาตรา 2 วา “รฐธรรมนญน และบรรดากฎหมายสหรฐทจะบญญตขนตามรฐธรรมนญน และบรรดาสนธสญญาทไดท าขนและจะท าขนตามอ านาจแหงสหรฐเปนกฎหมายสงสดของประเทศและ ผพพากษาในทกมลรฐจะถกผกพนดงวานน ไมวาจะมบทใด ๆ ในรฐธรรมนญหรอกฎหมายแหงมลรฐก าหนดไวเปนอยางอนกตาม” และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยหลายฉบบกไดบญญตถงความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญรวมถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กไดบญญตไวในมาตรา 6 วา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได” 2.2.2 เหตผลและผลของความเปนกฎหมายสงสด รฐธรรมนญถอเปนสญญาประชาคม เพราะกระบวนการในการจดท ารฐธรรมนญตางจากกฎหมายธรรมดาทรฐสภาตราขน ซงการจดท ารฐธรรมนญจะมกระบวนการพเศษ เชน เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมไมทางตรงกออม เพราะอ านาจในการกอตงองคกรทางการเมองเเละรฐธรรมนญ ไมใชอ านาจออกกฎหมายธรรมดา แตเปนอ านาจทเปนทมาของรฐธรรมนญ ซงเปนอ านาจทไมมสงใดอยเหนอและผกมดได 1) เหตผลของความเปนกฎหมายสงสด รฐธรรมนญลายลกษณอกษรนน ถอวาเปนกฎหมายสงสดเหนอกฎหมายธรรมดาทงปวง กดวยเหตผลดงตอไปน35

34 จาก คมอสอบ กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 18), โดย สรยา ปานแปน และอนวฒน บญนนท, 2553, กรงเทพฯ: วญญชน. 35 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 53 - 55). เลมเดม.

DPU

30

(1) พจารณาเปรยบเทยบจากการจดท ากฎหมาย การตรากฎหมายธรรมดานน (พระราชบญญต) ยอมมวธการตราโดยอาศยบทบญญตในรฐธรรมนญนนเอง กลาวคอ รฐธรรมนญจะบญญตวาใครเปนผมหนาทตรา วธการตรากฎหมายนนมขนตอนอยางไรบาง สวนรฐธรรมนญนนจดท าขนยากกวากฎหมายธรรมดา ตองระดมความคดเหนและอาศยหลกเกณฑตางๆ มาก บางครงตองตงสภารางรฐธรรมนญเปนการเฉพาะ ฉะนน รฐธรรมนญจงควรมฐานะสงกวากฎหมายธรรมดา เพราะถอวารฐธรรมนญเปนทมาของกฎหมายธรรมดานนเอง (2) พจารณาจากเนอหาหรอบทบญญต รฐธรรมนญเปนกฎหมายเกยวกบการใชอ านาจปกครองประเทศ เชน การใชอ านาจนตบญญต อ านาจบรหาร และอ านาจตลาการ และวางระเบยบการปกครองประเทศ เชน การก าหนดรปของรฐวาเปนรฐเดยวหรอรฐรวม ก าหนดรปของประมขของรฐวาเปนกษตรยหรอประธานาธบด หนาทประมขของรฐ หนาทของรฐ หนาทของสภานตบญญต คณะรฐมนตรและศาล ฯลฯ สถาบนตาง ๆ ทก าหนดไวในรฐธรรมนญ ลวนเปนสถาบนสงสดของประเทศ สวนกฎหมายธรรมดามขอความขยายอ านาจหนาททเกยวกบสถาบนเหลาน ฉะนน รฐธรรมนญจงควรเปนกฎหมายเหนอกวากฎหมายธรรมดา36 (3) พจารณาจากในแงสทธและเสรภาพของประชาชน รฐธรรมนญเปนกฎหมายทคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ถาไมก าหนดใหการจดท ากฎหมายตองเคารพบทบญญตหลกการในรฐธรรมนญสทธเสรภาพของประชาชนทบญญตไวในรฐธรรมนญนนจะมลกษณะไมมนคงถาวร อาจถกเปลยนแปลงหรอแกไขโดยผจดท ากฎหมายธรรมดาได ดวยเหตนรฐธรรมนญจงควรมลกษณะสงกวากฎหมายธรรมดา37 2) ผลของความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ การกระท าของบรรดาสถาบนทางการเมองตาง ๆ ทถกจดตงขนโดยบทบญญตของรฐธรรมนญจะมการกระท าใด ๆ ทไปขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไมได ซงถาหากการกระท าของสถาบนเหลานไปขดหรอแยงเขา กถอวาเปนอนใชบงคบมได (สถาบนเหลาน เชน ประมขของรฐ สภานตบญญต คณะรฐมนตร ตลาการศาลรฐธรรมนญ เปนตน) และเพอใหหลกแหงความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญนศกดสทธจงมความจ าเปนทจะตองจดใหมการควบคมการกระท าของสถาบนเหลานวากระท าไปโดยชอบดวยบทบญญตของรฐธรรมนญหรอไม และเมอปรากฏวาม

36 แหลงเดม. 37 แหลงเดม.

DPU

31

การกระท าใด ๆ ทเปนการขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ การกระท าเหลานนกถอวาเปนการเสยเปลาหรอใชบงคบมได38 การกระท าของบรรดาสถาบนตาง ๆ ทมกจะไปขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ มกจะเกดขนกบสถาบนนตบญญตมากกวาสถาบนอน ๆ ซงการกระท าของสถาบนนตบญญต ไดแก การตรากฎหมาย การควบคมการบรหารราชการแผนดน การไมอนมตงบประมาณแผนดนของฝายบรหาร เปนตน ในบรรดาการกระท าของฝายนตบญญตดงกลาวจะเหนไดวา การตรากฎหมายนนยอมมโอกาสทจะไปขดหรอแยงตอบทบญญตของรฐธรรมนญไดงายกวาการกระท าอน ๆ ทงน เพราะการตรากฎหมายเปนการกระท าตามหลกเกณฑทางนตศาสตร ซงไมสามารถพสจนไดในขณะจดท าวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม ซงสภานตบญญตอาจเหนวากฎหมายทตนจดท าขนนนไมขดตอรฐธรรมนญกได แตส าหรบนกกฎหมายอน ๆ อาจเหนวาขดตอรฐธรรมนญกได ฉะนน เพอใหรฐธรรมนญมลกษณะเหมาะสมกบการเปนกฎหมายสงสดของประเทศ จงจ าเปนตองจดใหมมาตรการส าหรบควบคมและชขาดวา กฎหมายทสภานตบญญตไดจดท าขนนนขดตอรฐธรรมนญหรอไม39 กลาวโดยสรป การยอมรบความเปนกฎหมายสงสดกเพอรกษาไวซงความเปนนตรฐ และเพอทจะคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนไมใหถกลวงละเมดโดยผใชอ านาจปกครอง เพราะหากขาดเสยซงความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญกจะเปนการเปดโอกาสใหผใชอ านาจปกครองสามารถเปลยนแปลงหรอแกไขบทบญญตตาง ๆ ทรฐธรรมนญรบรองไวไดโดยงายใชวธการเชนเดยวกบการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา จงมความจ าเปนตองยอมรบใหรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด โดยนยนยอมสงผล 2 ประการ คอ (1) กฎหมายอนจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญไมได นอกจากเหตผลของการเปนสญญาประชาคมเพราะประชาชนมสวนรวมในการรางนนเมอพจารณาถงความเปนศกดของกฎหมายหรอชนของกฎหมาย (hierarchy of law) รฐธรรมนญมสถานะเหนอกฎหมายทงปวงทเปนกฎหมายภายใน (domestic law) กฎหมายทงปวงไมวามทมากอนหรอหลงจากการประกาศใชรฐธรรมนญแลวจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไมได และในสวนทเกยวกบบททวไปของรฐธรรมนญฉบบปจจบนบญญตวา “รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎหรอขอบงคบ ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน บทบญญตนน

38 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 60). เลมเดม. 39 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 55). เลมเดม.

DPU

32

เปนอนใชบงคบมได”40 ซงรบรองความเปนสงสดของรฐธรรมนญ ถายอมใหกฎหมายอนในระบบกฎหมายมสถานะเหนอกวาหรอขดแยงใชบงคบได เทากบเปนการขยายอ านาจใหกบฝายนตบญญต และเปนอนตรายตอปวงชนในชาตหากฝายนตบญญตสามารถออกกฎหมายไดตามอ าเภอใจ ดงค ากลาวของ John Marshall ผพพากษาศาลสงของสหรฐอเมรกาในคด Marburry V. Madison ซงเปนคดประวตศาสตรในทางรฐธรรมนญตอนหนงวา “...เราจะถอวารฐธรรมนญเปนรากฐานของกฎหมายอนทงหลายมคาบงคบสงกวากฎหมายทงหลายอน และไมอาจแกไขเปลยนแปลงไดโดยอาศยกระบวนการเดยวกนกบกระบวนการในการตรากฎหมายธรรมดา หรอเราจะถอวารฐธรรมนญมคาบงคบเสมอกบกฎหมายธรรมดาทตราขนโดยองคกรฝายนตบญญต ซงผลกคอหากฝายนตบญญตมเจตจ านงทจะแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญแลว กสามารถท าไดตามอ าเภอใจของตนทกเวลา...” จากค ากลาวของ John Marshall นนแสดงใหเหนไดอยางชดเจนถงความเปนสงสดของรฐธรรมนญทมความส าคญโดยเฉพาะประเทศทปกครองระบอบประชาธปไตย 41 ซงผลทตามมาทส าคญโดยสรป คอ ก. รฐธรรมนญนนจะตองก าหนดวธการ หรอกระบวนการในการแกไขเปลยนแปลงตวเองไวเปนพเศษแตกตางจากกฎหมายธรรมดาโดยทวไป ข. ตองก าหนดใหมวธการในการพจารณาตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายธรรมดาโดยทวไปทตราขนโดยองคกรฝายนตบญญตดวย ในสวนทเกยวกบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญนน ตองมองคกรหรอสถาบนท าหนาทดแลรกษารฐธรรมนญ และมอ านาจตรวจสอบ อกทงวนจฉยวากฎหมายใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม กระบวนการดงกลาวเรยกวา Judicial Review โดยมหลกวาดวยกระบวนการตรวจสอบและผลของค าวนจฉยอยางเปนระบบเรยกวา “ระบบการควบคมมใหกฎหมายขดกบรฐธรรมนญ” (control of constitutional validity of legislation)42 (2) การแกไขรฐธรรมนญกระท าไดยาก ดวยเหตผลของความเปนสงสดของรฐธรรมนญทกลาวมานน การพจารณาแกไขเพมเตมกระท าไดยากโดยองคกรหรอวธการพเศษยงกวาการแกไขกฎหมายอน ๆ ซงเรยกสภาพนวาความเปนกฎหมายสงสดทมนคงของรฐธรรมนญ (la rigidité constitutionnelle) องคกรทง 3 ของ

40 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 6. 41 จาก หลกพนฐานกฎหมายมหาชน (น. 175 - 176), โดย เกรยงไกร เจรญธนาวฒน, 2556, กรงเทพฯ: วญญชน. 42 แหลงเดม.

DPU

33

อ านาจอธปไตยทรฐธรรมนญสรางขนมาจงมฐานะทต ากวาจะไปแกไขรฐธรรมนญไมได ซงรฐธรรมนญลายลกษณอกษรนนโดยแทจรงไมจ าเปนตองแกไขไดยากเสมอไป และการทนกกฎหมายทวไปใหความส าคญกบการแกไขไดงายหรอแกไขไดยากกเพอทจะท าใหเขาใจปญหาวารฐธรรมนญของรฐนน ใหอ านาจแกสภามากนอยแคไหนเพยงใด ในสวนของรฐธรรมนญแกไขยากเขาใจวาผทรางรฐธรรมนญมความประสงคจะด ารงหลกการส าคญบางประการในรฐธรรมนญเอาไวจงวางหลกในการแกไขรฐธรรมนญเอาไวใหมวธการพเศษตางไปจากกฎหมายธรรมดา หรออาจมบางมาตราทไมสามารถแกไขไดไมวาโดยวธการใด ๆ นอกจากการปฏวต (révolution) รฐประหาร (Coup d’ Etat) และลมลางรฐธรรมนญนนเสย43 2.2.3 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบความเปนกฎหมายสงสด รฐธรรมนญนนจดเปนกฎหมายประเภทหนงซงโดยหลกการแลวยอมสามารถแกไขเพมเตมไดเสมอ หากเกดความลาสมยหรอไมเหมาะสมกบสภาพของสงคม เศรษฐกจ และการเมอง แตการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยเฉพาะรฐธรรมนญลายลกษณอกษรไมสามารถแกไขไดโดยงาย เพราะในประเทศทใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษรถอวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในประเทศ ดงนน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงตองมองคกรและวธการแกไขเพมเตมไวเปนพเศษแตกตางกบการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา แตความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญจะมไดกแตเฉพาะในประเทศทใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษรเทานน เพราะในประเทศทมรฐธรรมนญจารตประเพณ เชน ประเทศองกฤษหรอเครอสหราชอาณาจกร กฎหมายทกฉบบจะมฐานะเทาเทยมกนไมเวนแมแตรฐธรรมนญ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงสามารถกระท าไดโดยกฎหมายระดบพระราชบญญต ค าพพากษาของศาลยตธรรม จารตประเพณ และธรรมเนยมปฏบต ดงนน ประเทศทมรฐธรรมนญจารตประเพณจงไมมหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ แตในประเทศทมรฐธรรมนญลายลกษณอกษรจะยดถอหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ กฎหมายในล าดบทต ากวารฐธรรมนญจงไมอาจขดหรอแยงกบรฐธรรมนญได เชนเดยวกบกฎหมายในล าดบทต ากวาไมสามารถแกไขกฎหมายในล าดบทสงกวาได ดงนน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงไมสามารถแกไขโดยกฎหมายระดบพระราชบญญต หากกระท าการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยพระราชบญญตซงเปนกฎหมายทต ากวารฐธรรมนญ พระราชบญญตฉบบนนกขดกบรฐธรรมนญ และเพอเปนหลกประกนความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญจงจ าเปนตองมองคกรและกระบวนการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดวยวธการพเศษยงกวาการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดาทวไป และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตองกระท าโดยรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมซง

43 หลกพนฐานกฎหมายมหาชน (น. 175 - 176). เลมเดม.

DPU

34

เปนกฎหมายในล าดบเดยวกนกบรฐธรรมนญ มใชแกไขเพมเตมโดยรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายในล าดบทต ากวารฐธรรมนญ อยางไรกด เมอรฐธรรมนญมสถานะความเปนกฎหมายสงสด บคคลทกคนภายในรฐกตองใหความเคารพและปฏบตตามบทบญญตในรฐธรรมนญไมเวนแมแตประชาชนซงถอวาเปนเจาของอ านาจอธปไตยและเปนผมอ านาจในการจดใหมรฐธรรมนญ หรออ านาจในการกอตงองคกรทางการเมองกตองอยภายใตรฐธรรมนญและไมสามารถใชอ านาจไปในทางทขดหรอแยงกบรฐธรรมนญได เชน ประชาชนไมสามารถใชอ านาจไปในทางรบกวนสทธของผอนโดยอางวาตนเองเปนเจาของอ านาจอธปไตย เพราะประชาชนทกคนกเปนเจาของอ านาจอธปไตยคนละหนงสวนเชนเดยวกน ดงน น เมอรฐธรรมนญถอเปนสญญาประชาคมทประชาชนทกคนรวมกนสรางสรรคขนมาเปนหลกเกณฑทใชในการปกครองประเทศ ประชาชนทกคนจงตองใหความเคารพและไมอาจใชอ านาจจนลวงละเมดตอสทธและเสรภาพของบคคลอนไดเชนเดยวกบผปกครองกไมสามารถใชอ านาจตามอ าเภอใจจนลวงละเมดตอสทธและเสรภาพของประชาชน เมอเปนเชนน ในการจดท ารฐธรรมนญโดยประชาชนกด การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยประชาชนกด ประชาชนจงไมสามารถจดท าหรอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางไรขอบเขต แตจะตองค านงถงหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญเชนเดยวกน ทงน เพราะวตถประสงคทส าคญของหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญกคอการปกปองสทธและเสรภาพของประชาชนนนเอง44 2.3 หลกการเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยทวไปแลว รฐธรรมนญนนควรใหมการแกไขไดมากนอยเพยงใด ส าหรบปญหานนน จะเหนไดวา กฎหมายทกชนด ทกศกด ทกฐานะ ยอมมความลาสมยในตวของมนเองหรออาจไมเหมาะสมกบสถานการณของบานเมองในชวงตอ ๆ มากได การลาสมยนนอาจเปนเพราะบทบญญตนนลาสมยเอง หรออาจเปนเพราะกฎหมายนน ๆ ไมไดบญญตหลกการทควรบญญตไวกตาม ดงนน รฐธรรมนญในฐานะทเปนกฎหมายประเภทหนง ยอมอยในสภาพทอาจถกแกไขเพอใหเหมาะสมกบสภาวะของประเทศ หรอสอดคลองกบความตองการของประชาชนเชนเดยวกบกฎหมายธรรมดาได และการยอมใหมการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญได กเทากบเปนการระบาย

44 การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ: ศกษากรณตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (น. 44). เลมเดม.

DPU

35

ความรสกนกคดของราษฎรในแตละสมยใหปรากฏออกมา หากไมยนยอมใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแลว อาจท าใหมการน าไปสการปฏวต รฐประหาร เพอลมเลกรฐธรรมนญในทสด 2.3.1 ความหมายของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หมายถง การเปลยนแปลงถอยค า บทบญญตหรอเนอหาแหงรฐธรรมนญ ไมวาโดยแกไขบทบญญตหรอเนอหาทปรากฏอยแลว หรอเปนการเพมเตมบทบญญตหรอเนอหาใหมทไมไดปรากฏอยในรฐธรรมนญมากอน ทงนวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนยอมเปนไปตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ45 ดงเชนกรณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวในมาตรา 291 อยางไรกตาม เนองจากรฐธรรมนญมวธการจดท าแตกตางจากกฎหมายธรรมดา และเนอหาหรอหลกการอนเปนสาระส าคญของรฐธรรมนญ กมความเกยวพนกบความมนคง และความเจรญของประเทศ ผมอ านาจจดท ารฐธรรมนญจงมกมความหวงใยในการเปลยนแปลงเนอหา หรอหลกการในรฐธรรมนญและพยายามปองกนมใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกระท าไดโดยงาย เหมอนกบการแกไขกฎหมายธรรมดา ทงน เพอเปนการควบคมไมใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางพร าเพรอ จนรฐธรรมนญหมดความส าคญในฐานะทเปนกฎหมายสงสดของประเทศได46 นอกจากความตองการทจะใหการแกไขรฐธรรมนญแตกตางจากกฎหมายธรรมดาแลวในบางคราวผมอ านาจจดท ารฐธรรมนญบางประเทศ ยงมความตองการทจะไมใหมการแกไขสาระส าคญบางประการในรฐธรรมนญอกดวย แตทงนจะหามแกไขทกมาตราหาไดไม เพราะในทสดกจะมการยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบโดยวถทางนอกรฐธรรมนญไดอยนนเอง ตวอยางเชน รฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส ค.ศ. 1958 มาตรา 89 วรรคหา บญญตวา “หามเปลยนแปลงแกไขรปแบบการปกครองแบบสาธารณรฐไปเปนรปแบบอน” โดยสรปแลว บทบญญตในรฐธรรมนญทหามการแกไขเพมเตม มกจะเปนเรองดงตอไปน (1) รปแบบการปกครองแบบสาธารณรฐ เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ฝรงเศส เปนตน (2) อาณาเขตของประเทศ เชน รฐธรรมนญของสาธารณรฐจน ค.ศ. 1946 มาตรา 4 บญญตวา “เขตแดนของสาธารณรฐจนจะไมมการเปลยนแปลง เวนเสยแตไดรบความเหนชอบจาก

45 จาก สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เรอง การจดท าและแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ (น. 47), โดย ธตพนธ เชอบญชย, 2552, กรงเทพฯ: องคการคาของครสภา. 46 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 35). เลมเดม.

DPU

36

สภาแหงชาต” หรอรฐธรรมนญของประเทศโปแลนด ค.ศ. 1952 บญญตวา “ดนแดนสวนทเปนโปแลนดไดรบมาในครงน จะตองอยกบโปแลนดตลอดไป” (3) ศาสนาประจ าชาต เชน โมรอคโค เปนตน (4) รปแบบเศรษฐกจสงคมและการเมองแบบสงคมนยม เชน รฐธรรมนญสาธารณรฐประชาชนจน ค.ศ. 1982 มาตรา 1 วรรคสอง บญญตวา “ระบบสงคมนยมเปนระบบการปกครองขนมลฐานของสาธารณรฐประชาชนจน หามบคคลใดหรอองคกรใดมเจตนาทจะท าลาย” (5) ความเปนเอกภาพ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 1 บญญตวา “ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยวกน จะแบงแยกมได” (6) ความสมพนธระหวางรฐบาลมลรฐกบรฐบาลกลาง เชน ประเทศสหรฐอเมรกา สหพนธสาธารณรฐเยอรมน อนง เ กยวกบบทบญญตหามแกไขหลกการบางหลกการในรฐธรรมนญ ไดม นกนตศาสตรบางทานแสดงความคดเหนไววา การหามแกไขดงกลาวเปนการขดตอเจตนารมณของระบอบประชาธปไตย เพราะวาเจาของอ านาจอธปไตยไมวาจะเปนคณะบคคลหรอประชาชนในยคหนงสมยหนง ยอมไมมอ านาจทจะไปจ ากดสทธผ เปนเจาของอ านาจอธปไตยในอนาคต การปกครองระบอบประชาธปไตยเปนการปกครองตามเสยงขางมากของประชาชน ถาหากประชาชนสวนขางมากในอนาคตประสงคจะวางกฎเกณฑการปกครองในรปใด ซงหากเหนวาเหมาะสมและเปนผลดแกประเทศชาตเปนสวนรวมแลว กสามารถทจะกระท าไดในฐานะเปนเจาของอ านาจอธปไตยโดยเสร ปราศจากขอผกมดหรอขอบงคบใดๆ ดงนน รฐธรรมนญทดควรจะมบทบญญตใหผใชอ านาจอธปไตยแกไขไดตามความเหมาะสม47 2.3.2 กระบวนการและขนตอนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามการปกครองในระบอบประชาธปไตย อาจมไดทงในกรณทไดมการก าหนดวธการและขนตอนการแกไขเพมเตมไวในรฐธรรมนญ และกรณทไมไดมการก าหนดวธการและขนตอนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงท งสองกรณมรปแบบและรายละเอยดในการแกไขเพมเตมทแตกตางกน ซงกระบวนการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ม 2 แนวคด48 คอ

47 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 37). เลมเดม. 48 จาก รปแบบและวธแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ (น. 16 - 22), โดย พนศกด ไวส ารวจ, 2538, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

DPU

37

แนวคดแรก49 เนองจากหลกการทวาการกระท าทางกฎหมายจะถกแกไขเพมเตมไดกแตในรปแบบวธการเดยวกนทจดท าขนมา เพราะฉะนน รฐธรรมนญกจะแกไขจากเจาหนาทผมอ านาจทจดท าขนและใชรปแบบกระบวนการทจดท าขนมา แตเปนแนวคดทยงไมมประเทศใดในโลกใช ซงหมายถงในกรณทรฐธรรมนญไมไดบญญตวธการแกไขเพมเตมไว จงตองกลบไปพจารณาถงรปแบบและวธการเดยวกนทไดจดท ารฐธรรมนญขนมา สวนอกแนวคดหนง50 ทใชกนโดยทวไป คอ ความตองการใหสถานะของรฐธรรมนญมความมนคงพอสมควรทจะไมถกรเรมแกไขอยางไมเหมาะสม จงจ ากดแตเพยงวาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญท าไดยากกวากฎหมายธรรมดาโดยทยงไมไปไกลถงขนาดวธแรก ซงเปนกรณทรฐธรรมนญไดบญญตถงองคกรและวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไว แตการแกไขจะตองกระท าไดยากกวาการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา ดงนน จงสามารถแบงประเภทของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได 2 ประเภท ดงน 1) รฐธรรมนญไดบญญตถงวธการแกไขเพมเตมไว รฐธรรมนญสวนใหญไดก าหนดขนตอนและกระบวนการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวเพอใหสามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหเหมาะสมกบสภาพสงคม เศรษฐกจ และการเมองทเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา และเพอใหการด าเนนกจกรรมทางการเมองไมหยดชะงกในกรณทอาจเกดวกฤตการณทางการเมอง นอกจากนการก าหนดใหรฐธรรมนญสามารถแกไขเพมเตมไดโดยยากยงชวยใหเกดการปองกนปญหาจากกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทไมเหมาะสม โดยรฐธรรมนญจะมการก าหนดบทบญญต ขนตอน และกระบวนการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางชดเจน51 2) รฐธรรมนญไมไดบญญตถงวธการแกไขเพมเตมไว อยางไรกตาม แมรฐธรรมนญสวนใหญจะไดบญญตถงวธการแกไขเพมเตมไว แตรฐธรรมนญบางฉบบกมไดบญญตวธการแกไขเพมเตมไว ซงกไมอาจตความไดวารฐธรรมนญนนไมสามารถแกไขได เพราะผรางรฐธรรมนญในขณะนนไมมอ านาจทจะไปผกพนคนรนหลงใหมระบอบการปกครองตายตวอยเชนเดยวเสมอไป อกทงเหตการณทางการเมองยงเปลยนแปลงไดตลอดเวลา ดงนน รฐธรรมนญจงตองเปลยนแปลงไปตามสภาวการณในขณะนนเพอไมใหเกดความตงเครยดทางการเมอง แตปญหาทตองพบในกรณทรฐธรรมนญไมไดบญญตวธการแกไขเพมเตมไวกคอ บคคลใดจะเปนผแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและวธการแกไขจะตองท าอยางไร

49 หลกพนฐานกฎหมายมหาชน (น. 184). เลมเดม. 50 แหลงเดม. 51 แหลงเดม.

DPU

38

ซงในกรณทรฐธรรมนญไมไดบญญตวธการแกไขเพมเตมไวจ าตองพเคราะหถงก าเนดของรฐธรรมนญ ซงก าเนดรฐธรรมนญโดยปกตมอย 3 กรณ ดงน (1) รฐธรรมนญทประมขแหงรฐเปนผให เมอกษตรยของประเทศทมรปการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชยพจารณาเหนวา ถงเวลาทประชาชนของประเทศควรจะมสทธมสวนในการปกครองประเทศ ประมขของรฐจะจดใหมรฐธรรมนญเพอใหประชาชนมสวนรวมในการปกครองประเทศ โดยก าหนดใหประชาชนมสทธเลอกตงผแทนของตนท าหนาทนตบญญต และในขณะเดยวกนประมขของรฐยนยอมจ ากดอ านาจการปกครองของตนใหลดนอยลง แตเนองจากประมขเปนผจดใหมรฐธรรมนญเสยเอง ประมขจงสงวนอ านาจการปกครองทส าคญไวบางประการ ราษฎรจงไมมสทธมสวนในการปกครองอยางสมบรณ รฐธรรมนญประเภทนยงถอไมไดวาเปนประชาธปไตยอยางสมบรณ แตกเปนกาวหนงทจะววฒนาการไปสการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางแทจรง รฐธรรมนญทเกดขนตามวธน ชวยใหประเทศรอดพนจากการปฏวตหรอรฐประหาร เพราะประมขของรฐไดรบจดใหมรฐธรรมนญกอนทประชาชนจะขอรอง หรอใชอ านาจบงคบ และมผลใหประชาชนเคารพ ย าเกรงประมขของรฐมากยงขน ตวอยางรฐธรรมนญประเภทนกคอ รฐธรรมนญของประเทศญปน ซงประกาศใช เมอ ค.ศ. 1889 และไดยกเลกเมอหลงสงครามโลกครงท 2 รฐธรรมนญของรฐโมนาโค (Monaco) ซงประกาศใชเมอ ค.ศ. 1911 และรฐธรรมนญของประเทศเอธโอเปย (Ethiopie) หรอแตเดมเรยกกนวา ประเทศอบสซเนย (Abyssinea) ซงพระเจาจกรพรรด Haile Selassie I พระราชทานแดประชาชนของพระองค เมอ ค.ศ. 1931 (กอนประชาชนชาวไทยจะไดรบพระราชทานรฐธรรมนญ 1 ป) ในมาตรา 6 ของรฐธรรมนญฉบบนบญญตวา “The Supreme power rests in the hands of the Emperer” กลาวคอ แทนทจะมการรบรองวาอ านาจอธปไตยนนเปนของประชาชนพลเมองเหมอนรฐธรรมนญของประเทศอน ๆ กลบบญญตวา อ านาจอธปไตยนนเปนขององคจกรพรรด และพระองคใชอ านาจนตามบทบญญตของกฎหมาย52 (2) รฐธรรมนญทบญญตขนโดยความตกลงระหวางประมขแหงรฐกบราษฎร เมอราษฎรตองการจ ากดอ านาจการปกครองของกษตรย และในขณะเดยวกนกยงตองการใหกษตรยองคนนเปนประมขของประเทศอยตอไป เมอราษฎรไดพรอมใจกนขดขนไมปฏบตตามความตองการของประมขของรฐ เชน กรณประชาชนชาวองกฤษไมยอมช าระภาษใหแกกษตรยองกฤษ และกษตรยเหนวาเหตการณจะลกลามไปสการปฏวต ประมขของรฐอาจท าความ

52 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 40 - 41). เลมเดม.

DPU

39

ตกลงกบราษฎรเพอใหมรฐธรรมนญขน เชน รฐธรรมนญของประเทศองกฤษ อาท Magna Carta 1215, Petition of Rights 1628, Bill of Rights 1688, Act of Establishment 1700.53 ในบางกรณเ มอราชบลลงกของประเทศหนงวางลง ตามกฎหมายวาดวยการสบราชสมบตผทจะเปนประมขของรฐ บงเอญเปนเจาชายองคหนง รฐสภาซงท าหนาทแทนประชาชนอาจท าความตกลงกบผทจะเชญมาเปนประมขใหยอมรบรปการปกครองประเทศเสยกอนกได เชน รฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส ค.ศ. 1814 และ ค.ศ. 1830 รฐธรรมนญแบบนเกดขนโดยความตกลงยนยอมระหวางผทจะเปนประมขของรฐกบประชาชน เชน ตามรฐธรรมนญของฝรงเศส ค.ศ. 1830 เจาชายหลยสฟลลปส แหงออรเลองซ กอนขนเปนพระเจาแผนดนจะตองท าพธรบรขอความในรฐธรรมนญ ซงสภาของประชาชนไดท าขนและปฏญาณวาจะปฏบตตามรฐธรรมนญทกประการ นอกจากนกมรฐธรรมนญของประเทศแหลมบอลขาน เชน รฐธรรมนญของกรก ค.ศ. 1844 รมาเนย ค.ศ. 1864 บลกาเรย ค.ศ. 1869 ส าหรบรฐธรรมนญฉบบแรกของประเทศไทยทเรยกวา “พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พ.ศ. 2475” มลกษณะเปนรฐธรรมนญทเกดขนจากความตกลงระหวางประมขแหงรฐกบราษฎร กลาวคอ เมอคณะราษฎรไดยดอ านาจการปกครองประเทศไทยส าเรจ เมอวนท 24 มถนายน 2475 ไดน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวายตอพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 เพอขอใหทรงยนยอมเปนกษตรยภายใตระบบรฐธรรมนญ และพระองคทานไดยอมรบตามค าขอรองของคณะราษฎร ดงปรากฏตามขอความตอนหนงในพระราชปรารภ มวา “โดยทคณะราษฎรไดขอรองใหอยใตรฐธรรมนญการปกครองแผนดนสยาม เพอบานเมองจะไดเจรญขน และโดยทไดทรงยอมรบค าขอรองของคณะราษฎรจง...........” รฐธรรมนญฉบบนจงจดเขาอยในประเภทรฐธรรมนญทเกดขนจากความตกลงยนยอมระหวางประมขของรฐกบราษฎร54 (3) รฐธรรมนญทบญญตขนโดยราษฎรตามวถทางประชาธปไตย การจดต งสภารางรฐธรรมนญเพอจดท ารฐธรรมนญนนมก าเนดจากสหรฐอเมรกา โดยปกตสภารางรฐธรรมนญจะประกอบดวยผซงราษฎรเลอกตงใหมาท าหนาทรางรฐธรรมนญเทานน แตกมบางประเทศ เชน ประเทศฝรงเศสซงไดก าหนดใหสภารางรฐธรรมนญ (Convention) ท าหนาทจดท ากฎหมายธรรมดาดวย ในประเทศไทยสภารางรฐธรรมนญสภาแรก คอ สภาราง

53 แหลงเดม. 54 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 42 - 43). เลมเดม.

DPU

40

รฐธรรมนญ พ.ศ. 2491 ประกอบดวยสมาชกซงไดรบเลอกตงจากรฐสภาจ านวน 40 คน และท าหนาทรางรฐธรรมนญหนาทเดยว ใน พ.ศ. 2502 สภารางรฐธรรมนญทเกดจากธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร เปนสภาทประกอบดวยสมาชกซงพระมหากษตรยทรงแตงตงมจ านวน 240 คน มหนาทจดท ารฐธรรมนญและจดท ากฎหมายธรรมดาดวย การจดใหมสภารางรฐธรรมนญ เพอจดท ารฐธรรมนญมกเปนกรณทประเทศตองการเปลยนรปการปกครองเสยใหม หรอเปนกรณทประเทศใหมเพงไดรบเอกราช ยงไมเคยมรฐธรรมนญมากอน เชน สหรฐอเมรกา ค.ศ. 1787 เชคโกสโลวาเกย ยโกสลาเวย ภายหลงสงครามโลกครงท 1 และอนเดย ปากสถาน ภายหลงสงครามโลกครงท 2 นอกจากจดตงสภารางรฐธรรมนญเพอจดท ารฐธรรมนญแลว บางประเทศใชวธจดตงสภานตบญญตใหมหนาทจดท ารฐธรรมนญและจดท ากฎหมายธรรมดาดวย การจดต งสภานตบญญตเพอจดท ารฐธรรมนญมกเปนประเทศทเคยมรฐธรรมนญอยกอนแลว แตประสงคจะปรบปรงใหมใหเหมาะสมกบสถานการณของประเทศ จงไดมอบใหสภานตบญญตเปนผจดท า เมอจดท าเสรจแลวจะประกาศใชแทนฉบบเดม55 2.3.3 วธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รฐธรรมนญอาจแกไขได 2 วธ คอ รฐธรรมนญทแกไขไดงาย และรฐธรรมนญทแกไขไดยาก ซงผเขยนจะไดอธบาย ดงน 1) รฐธรรมนญแบบแกไขงาย56 หมายถง รฐธรรมนญทสามารถแกไขเพมเตมไดโดยวธการเชนเดยวกบการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยวธการอยางงายนสวนใหญจะใชกบประเทศทมรฐธรรมนญจารตประเพณ เนองจากเนอหาสวนใหญของรฐธรรมนญไมไดบญญตไวเปนลายลกษณอกษร ตวอยางเชนในรฐธรรมนญขององกฤษซงสามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดโดยการออกกฎหมายระดบพระราชบญญตมาแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเทานน ทงนเนองจากองกฤษไมมหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญการแกไขเพมเตมจงสามารถกระท าไดโดยงายนนเอง ซงประโยชนของการทสามารถแกไขเพมเตมไดโดยงายท าใหรฐธรรมนญสามารถแกไขใหเหมาะสมกบสภาวการณปจจบน และท าใหสามารถหลกเลยงวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยผดกฎหมาย เชน การปฏวตหรอรฐประหาร แตอยางไรกด การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยวธการอยางงายนอาจท าใหรฐธรรมนญคลายความศกดสทธลงเนองจากเนอหาของรฐธรรมนญอาจถกเปลยนแปลงไดงายจนเกนไปท าใหคณคาทมอย

55 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 45 - 46). เลมเดม. 56 หลกรฐธรรมนญทวไป (น. 55). เลมเดม.

DPU

41

ภายในรฐธรรมนญลดนอยลงไป57 และการละเมดตอบทบญญตจารตประเพณยอมสามารถกระท าไดโดยงายจนท าใหบทบญญตทใหความคมครองแกสทธและเสรภาพของประชาชนอาจไดรบความกระทบกระเทอน 2) รฐธรรมนญทแกไขไดยาก58 หมายถง รฐธรรมนญทไมสามารถแกไขเพมเตมไดโดยวธการเชนเดยวกบการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา แตจะตองกระท าโดยวธการทพเศษและยากกวาการแกไขเพมเตมกฎหมายธรรมดา59 ซงสวนใหญประเทศทใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษรจะนยมใชวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแบบแกไขยากท าใหรฐธรรมนญมสถานะความเปนกฎหมายสงสด นอกจากน ท าใหรฐธรรมนญมคณคาและมความส าคญมากกวากฎหมายธรรมดา และการแกไขไดยากนเองท าใหรฐธรรมนญมความมนคงและแนนอน รวมถงสามารถใหความคมครองแกสทธและเสรภาพของประชาชนไดดกวารฐธรรมนญแบบแกไขไดงาย เพราะมการบญญตไวเปนลายลกษณอกษรท าใหเกดความชดเจนและแนนอน และหากมการละเมดหรอฝาฝนตอบทบญญตดงกลาวกสามารถเหนไดโดยงาย แมวาการแกไขไดยากจะท าใหรฐธรรมนญขาดความยดหยนตอการเปลยนแปลงทางสงคมและการเมองในปจจบนทมลกษณะเปนพลวตกตาม โดยประเทศทใชรฐธรรมนญลายลกษณอกษรและมวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแบบแกไขยาก ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ฝรงเศส สวตเซอรแลนด และประเทศไทย เปนตน 2.3.4 การควบคมแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก การแกไขรฐธรรมนญลายลกษณอกษร60 เพอใหมลกษณะเปนการแกไขไดยาก อาจใชกระบวนการควบคมตอไปนในการควบคม เพอใหรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษรนนมความมนคงและแนนอน และใหความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ ซงผเขยนจะไดอธบายกระบวนการควบคมแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก ดงน

57 หลกรฐธรรมนญทวไป (น. 56). เลมเดม. 58 หลกพนฐานกฎหมายมหาชน (น. 191). เลมเดม. 59 การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ : ศกษากรณตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (น. 39). เลมเดม. 60 กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง (น. 57). เลมเดม.

DPU

42

1) การควบคมผเสนอขอแกไข ในรฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ ผมสทธเสนอขอแกไขรฐธรรมนญ สวนมากมกจะเปนผทรฐธรรมนญบญญตใหมสทธเสนอรางกฎหมายใหสภานตบญญตพจารณา ซงไดแก ประมขของรฐ สมาชกสภานตบญญต คณะรฐมนตร และประชาชน61 ในกรณทรฐธรรมนญใหสทธประมขของรฐเสนอขอแกไขรฐธรรมนญได เชน รฐธรรมนญอนเดย การเสนอขอแกไขของประมขของรฐจะตองไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรและสมาชกสภานตบญญตจ านวนไมนอยกวาหนงในสาม นอกจากนมรฐธรรมนญยโกสลาเวย โปแลนด ส าหรบประเทศฝรงเศสและเบลเยยม คณะรฐมนตรจะเปนผเสนอแทนประมขของรฐ ในกรณทรฐธรรมนญบญญตใหสทธสภานตบญญตเปนผเสนอขอแกไขรฐธรรมนญเพอใหการเสนอของแกไขเปนไปไดยาก ไมมรฐธรรมนญของประเทศใดยนยอมใหสมาชกสภานตบญญตเสนอการแกไขโดยเอกเทศ รฐธรรมนญจะก าหนดใหตองมสมาชกจ านวนหนงลงชอรบรอง เชน รฐธรรมนญบลกาเรย ตองมสมาชกจ านวนหนงในสของจ านวนสมาชกทงหมดเปนผรบรอง รฐธรรมนญอยปตจะตองมสมาชกจ านวนสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมด ในกรณทเปนรฐธรรมนญของประเทศทมรปแบบเปนสหรฐ จะตองมสมาชกสภานตบญญตของมลรฐจ านวนสองในสามของจ านวนทงหมดเปนผรบรอง62 2) การควบคมผด าเนนการพจารณาแกไข รฐธรรมนญของประเทศสวนมากก าหนดใหสภานตบญญตเปนผด าเนนการพจารณาแกไข โดยถอวาสภานตบญญตประกอบดวยผแทนซงราษฎรไดเลอกต งตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ถาหากเปนระบบสองสภา สภาทงสองจะประชมรวมกนแกไข63 อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวา ประเทศสวนใหญไมนยมจดตงสภารางรฐธรรมนญ หรอคณะกรรมการพเศษขนมา เพอด าเนนการแกไขรฐธรรมนญเหมอนกบการจดท ารฐธรรมนญ

61 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 - 7 เ รองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 139). เลมเดม. 62 แหลงเดม. 63 แหลงเดม.

DPU

43

3) การควบคมวธการแกไข สาระส าคญของวธการแกไขรฐธรรมนญคอ การลงมตใหความเหนชอบขอเสนอขอแกไข การใหความเหนชอบผลของการแกไขของสภานตบญญต และการใหความเหนชอบเพอสงใหประมขของรฐประกาศใชบงคบตอไป การลงมตทง 3 กรณดงกลาวน จะตองเปนการลงมตทมจ านวนคะแนนเสยงขางมากเปนพเศษ เชน สองในสามของจ านวนสมาชกซงมาประชม หรออาจมจ านวนสองในสามของสมาชกทงหมดไมวาจะเปนสภาเดยวหรอสองสภา แตบางประเทศ เชน ประเทศออสเตรเลยและอตาล ก าหนดวาจะตองใหคะแนนเสยงเกนกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมด64 4) การควบคมระยะเวลาแกไข การแกไขรฐธรรมนญน น เพอให มลกษณะเปนการแกไขเพมเ ตมไดโดยยาก บางประเทศจงไดก าหนดใหการแกไขตองกระท าในระยะเวลานานพอสมควร เชน รฐธรรมนญของประเทศเบลเยยม เนเธอรแลนด และกรก (ค.ศ. 1864) ไดบญญตใหยบสภานตบญญตซงท าหนาทแกไขเรยบรอยแลว เมอราษฎรไดเลอกสมาชกชดใหมประกอบเปนสภานตบญญตแลว สภานตบญญตใหมจะตองลงความเหนชอบการแกไขรฐธรรมนญของสภานตบญญต ซงถกยบไปแลว สภาใหมจะแกไขประการใดมได สวนรฐธรรมนญของประเทศเดนมารก ฟนแลนด และสวเดน บญญตไปในทางทวา จะยบสภาเพอใหสภาใหมลงมตใหความเหนชอบหรอไมกได นอกจากบญญตใหสภานตบญญตตองถกยบ และสภานตบญญตทไดรบเลอกใหมรวมกนพจารณาใหความเหนชอบในรฐธรรมนญทแกไขแลว ยงมรฐธรรมนญบางประเทศก าหนดหลกการใหมระยะเวลาคนกลางระหวางการลงมตแตละครง เชน รฐธรรมนญของประเทศอตาลบญญตใหการลงมตครงสดทาย ตองกระท าภายหลง 3 เดอนของการลงมตครงทสอง สวนของประเทศไทยนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (5) ไดบญญตไววา “เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนก าหนดนแลว ใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป” 5) การใหประมขของรฐหรอประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขรฐธรรมนญ หนาทของประมขของรฐในสวนทเกยวกบการแกไข คอ การลงนามในรฐธรรมนญทไดแกไขรฐธรรมนญของหลายประเทศไดใหอ านาจประมขของรฐทจะลงนามในรฐธรรมนญหรอไมก

64 เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 - 7 เ รองความรทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (น. 140). เลมเดม.

DPU

44

ได ตวอยางเชน รฐธรรมนญของประเทศฝรงเศสไดใหอ านาจประมขของรฐทจะวนจฉยวา สมควรใหประชาชนลงคะแนนเสยงแสดงประชามตในรางรฐธรรมนญทแกไขแลวหรอไมกได ในกรณทไมใหประชาชนแสดงประชามตจะตองน ารฐธรรมนญทแกไขนนเขาสรฐสภาเพอพจารณา และจะตองไดรบคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในหาของสมาชกรฐสภา รฐธรรมนญดงกลาวถงจะมผลใชบงคบได 2.4 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบการออกเสยงประชามต การออกเสยงประชามตเปนกลไกการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในการแสดงความคดเหนของประชาชนดวยการลงคะแนน ออกเสยงเพอตดสนใจวาจะใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบในเรองทมความส าคญ ๆ และมผลกระทบตอประโยชนไดเสยของประเทศชาต หรอกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน ถอเปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความตองการทแทจรงของตนใหรฐบาลทราบ กอนทจะน ามตหรอการตดสนใจนนไปปฏบตหรอบงคบใชเปนกฎหมายทวไป 2.4.1 นยามและความหมายของประชามต ประชามตเปนค านาม มความหมายวา มตของประชาชนสวนใหญในประเทศทแสดงออกในเรองใดเรองหนง หรอทใดทหนง โดยมตของประชาชนนน รฐใหสทธออกเสยงลงคะแนนรบรองรางกฎหมายส าคญทไดผานสภานตบญญตแลว หรอใหตดสนในปญหาส าคญในการบรหารประเทศ65 สวนนกวชาการอกทานหนงไดใหความหมายของค าวา “ประชามต” วา เปนการรวบรวมความคดเหนของบคคลตาง ๆ เปนจ านวนมาก ในเรองเกยวกบประโยชนของสวนรวม ซงความคดเหนนนอาจมอทธพลเหนอบคคลทวไป และเหนอแนวนโยบายการปกครองประเทศ66 ค าวา “ประชามต” ทนยมใชในภาษาองกฤษมอย 2 ค า ดงกลาวขางตน คอ ใชค าวา “plebiscite” และ “referendum” ซงคลาย ๆ กน และหลาย ๆ ทานใชในความหมายเดยวกนปะปนกน บางทานกใหความหมายแตกตางกน ซงท าใหเกดความเขาใจไขวเขวพอสมควร ซงผเขยนจะไดอธบายความหมายและความแตกตางกนของค าวา “plebiscite” และ “referendum” ดงน

65 จาก การน าประชามตในประเทศไทย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 4), โดย นพรตน อภวมลลกษณ, 2538, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. 66 จาก ระบอบประชาธปไตย (น. 64), โดย ธานนทร กรยวเชยร, 2520, กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.

DPU

45

1) ความหมายของประชามตทใชค าวา “referendum” โดยปกตแลว การใหประชาชนมาลงคะแนนแสดงประชามตในทางรบรองรางกฎหมายธรรมดาเรองใดเรองหนงทงฉบบหรอเพยงหลกการบางอยาง หรอรางรฐธรรมนญทงฉบบ หรอเพยงหลกการส าคญบางสวนของรฐธรรมนญ ประชาชนจะลงคะแนนเปนประชามตวาจะรบรางกฎหมายนนหรอไมรบ (เหนดวยหรอไมเหนดวย) และผลกจะเปนไปตามคะแนนเสยงของสวนขางมาก ตวอยางเชน เมอรฐสภาไดรางกฎหมายธรรมดาเรองใดเรองหนงทเปนกฎหมายทกระทบสวนไดเสยส าคญของประเทศชาตและประชาชน หรอไดรางรฐธรรมนญขนใหมทงฉบบ หรอมการแกไขปรบปรงใหม ถาในรฐธรรมนญไดบญญตใหตองน ารางรฐธรรมนญฉบบนนไปขอความเหนชอบจากประชาชน กอนทจะประกาศใชกจะตองมการน ากฎหมายนนมาใหประชาชนท าการออกเสยงแสดงประชามตกอน ถาประชาชนสวนใหญไมเหนดวย กฎหมายนนกจะตกไป จะตองท าการรางขนมาใหมหรอตองท าการแกไขปรบปรงใหมเสยกอน จงจะน ามาใหประชาชนออกเสยงแสดงประชามตอกครง จนกวาจะไดรบความเหนชอบจากประชาชนสวนใหญจงจะสามารถประกาศใชไดประชาชนจะสามารถใชสทธในการออกเสยงแสดงประชามตในเรองใดไดบาง ตามปกตแลวรฐธรรมนญจะตองบญญตไว การน าวธการลงประชามตมาใชนน จะใชไดผลดในประเทศทประชาชนมการศกษาด มความส านก หรอตระหนกในทางการเมองด มความสนใจเกยวกบความเคลอนไหวทางการเมองตลอดเวลา สนใจขาวสารบานเมอง เชน อานหนงสอพมพ ฟงวทย ดโทรทศน เปนตน และสอเหลานจะตองมแพรหลายสามารถเขาถงประชาชนไดในทก ๆ ทองท ประชาชนสามารถรบรขาวสารไดฉบไว การคมนาคมสะดวก ประชาชนมฐานะความเปนอยดพอสมควร มอสระในการแสดงความคดเหน และเรองทจะน ามาใหประชาชนลงประชามตนน ประชาชนจะตองเขาใจในปญหานน ๆ อยางละเอยดถถวน ประชามตทออกมาจงจะตรงตามขอเทจจรงมากทสด 2) ความหมายของประชามตทใชค าวา “plebiscite” ค าวา “plebiscite” นนมกจะไมใชเรองของกฎหมาย และไมใชเรองของประชาธปไตยทกเรอง “plebiscite” มกเกยวดวยการขอรองใหประชาชนลงคะแนนเกยวกบตวบคคล หรอหลกการอยางใดอยางหนงทบคคลผนนเสนอขน คอ บางครงเปนการเอาเรองของบคคลมารวมกบหลกการอยางใดอยางหนง หรอหลายอยาง67 การออกเสยงประชามต ทเรยกวา “plebiscite” น เปนอกวธหนงทจะทราบความเหนสวนใหญของประชาชนทวไปเปนลกษณะของการหารอราษฎรเกยวกบเรองใดเรองหนง

67 สถาบนการเมองและกฎหมายรฐธรรมนญ ภาค 1 ความน าทวไป (น. 174 - 182). เลมเดม.

DPU

46

วธด าเนนการในการขอทราบเสยงสวนใหญของประชาชน กมวธคลายคลงกบการออกเสยงประชามตทเรยกวา “referendum” กคอ การใหประชาชนมาออกเสยง เพอลงประชามต เกยวกบปญหาทเกยวของกบสวนรวมทส าคญบางอยาง เชน ปญหาเกยวกบอ านาจอธปไตย หรอการแยกรฐ หรอแยกออกจากสงกดทางการเมอง ประชาชนทเกยวของกบปญหาในลกษณะดงกลาวนอาจจะไดรบสทธใหออกเสยงลงประชามตวาจะยงคงสงกดอยกบรฐเดม หรอตองการแยกตวเองตงเปน รฐอสระ หรอผนวกกบรฐอน การออกเสยงแสดงประชามตทเรยกวา “plebiscite” น จะแตกตางจากประชามตทเรยกวา “referendum” โดยทวไป คอ ลกษณะของประเดนหรอปญหาทใหประชาชนแสดงความคดเหน68 อยางไรกตาม ทงสองค านการน ามาใชบางครงกไมสามารถแยกใหความแตกตางกนไดโดยเดดขาด การลงคะแนนประชามตแบบ “plebiscite” นยมท ากนบอย ๆ ในประเทศฝรงเศส ตงแตสมยปฏวตใหญ โดยทว ๆ ไปแลวจะเหนวามลกษณะแตกตางกบการลงคะแนนประชามตแบบ “referendum” ถงแมวาในการปฏบตหลายครงจะเปนประชาธปไตย คอ ยนยอมใหประชาชนมาลงคะแนนประชามตไดอยางถกตอง มอสระเสร ไมมการใชอทธพลหรออ านาจมดขมข ประชาชนมความสะดวกในการลงคะแนน แตกมใชเปนเรองของการใหความเหนชอบแกรางกฎหมายธรรมดาหรอรางรฐธรรมนญแตเพยงอยางเดยว มกจะมเรองอนแอบแฝงอยดวยเสมอไมมากกนอย เชน เกยวกบการใหการยอมรบนบถอ หรอท าเพอบคคลบางคน เปนตนวาใหความสนบสนนหรอยอมรบนบถอ นายพล เดอโกลล ของประเทศฝรงเศส สนบสนนประธานาธบดเฟอรดนานด มารคอส ของประเทศฟลปปนส เปนตน มเรองหลายเรองรวมกนอยในการทราษฎรจะตองลงคะแนนรวม ๆ ลงไป ไมมทางแยกไดวาเรองใดจะรบหรอเรองใดไมรบ69 กลาวโดยสรปแลว ความหมายของค าวา “ประชามต” นยมใชกนในความหมายหลก ๆ อย 2 ความหมายดวยกน กลาวคอใชในค าวา “referendum” ซงหมายถงการใหประชาชนลงคะแนนรบรองรางกฎหมาย ไมวาจะเปนกฎหมายธรรมดาเรองใดเรองหนงทงฉบบ หรอเพยงหลกการบางอยาง หรอรบรองรางรฐธรรมนญทงฉบบ หรอเพยงหลกการบางสวนของรฐธรรมนญ ซงปกตแลวจะเปนการรบรองรางกฎหมายทผานการพจารณาของสภานตบญญตมาแลว แตในบางครงอาจจะมการน าหลกการใหญ ๆ ของกฎหมายมาขอใหประชาชนลงคะแนนเหนชอบกอนน าเขาสการพจารณาของสภากได และนอกจากนนยงนาจะหมายความรวมถงการใหประชาชนลงคะแนน

68 จาก มตมหาชนกบประชาธปไตย (น. 202), โดย เสถยร หอมขจร, 2525, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. 69 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 8). เลมเดม.

DPU

47

รบรองเพอใหยกเลกกฎหมายธรรมดาเรองใดเรองหนงทงฉบบ หรอเพยงหลกการบางอยาง รวมทงการรบรองการยกเลกรฐธรรมนญดวย สวนอกความหมายหนงของประชามตใชค าวา “plebiscite” ซงหมายถง การใหประชาชนลงคะแนนเพอตองการทราบความเหนชอบของประชาชนสวนใหญในเรองใดเรองหนง อาจจะเปนการลงคะแนนเพอรบรองตวบคคล หรอหลกการอยางใดอยางหนงทบคคลนนเสนอขน หรอบางครงอาจจะเปนการลงคะแนนรบรองใหกบทงตวบคคล และหลกการของเขาไปพรอม ๆ กน รวมทงเปนการขอความเหนจากประชาชนสวนใหญในเรองอน ๆ เรองใดเรองหนงทกเรองทไมเกยวกบเรองกฎหมาย นอกจากนนค าวา “plebiscite” ยงใชคาบเกยวกบกฎหมายระหวางประเทศดวย กลาวคอ เปนการใชเพอทจะขอความเหนชอบจากประชาชนในดนแดนของประเทศหนง ทจะตองถกตดทอนไปรวมกบอกประเทศหนงวาเขาพรอมทจะถกเอาไปรวมกบประเทศอนหรอไมเพยงไร70 นอกจากการน าประชามตมาใชใน 2 ความหมายหลก ๆ ดงกลาวแลว การแสดงออกซงอ านาจอธปไตยของประชาชนโดยวธการอน ๆ เชน การออกเสยงเลอกตง (election) การรเรมเสนอรางกฎหมาย (initiative) และการถอดถอนผแทน (recall) เหลานบางครงอาจจะมการน ามาใชปะปนกนกบการใชประชามตใน 2 ความหมายดงกลาวขางตนพอสมควร ตวอยางเชน การใหประชาชนออกเสยงเลอกตงในบางประเทศไดมการน ามาใชปะปนกบการใชประชามตในความหมายของ “referendum” เชน ในประเทศเดนมารก ไดน าวธการเลอกตงมาใชในการใหความเหนชอบในการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญ กลาวคอ เมอสภาไดลงมตผานขอเสนอทเปนรางรฐธรรมนญแลว ถารฐบาลตองการทจะด าเนนเรองตอไปกจะตองท าการยบสภา จดใหมการประกาศเลอกตงสมาชกสภาใหม เมอไดสภาใหมแลวกน ารางรฐธรรมนญนนเขาสการพจารณาของสภาทตงใหมอกครง ถาสภาใหมเหนดวยใหผานรางรฐธรรมนญ โดยไมมการแกไขเพมเตม ถงจะสามารถน ารางรฐธรรมนญนนเสนอใหประชาชนลงประชามตได ซงการทรฐบาลจ าเปนตองมการยบสภาเพอท าการเลอกตงสมาชกสภาชดใหมกอน ถงจะสามารถน ากฎหมายไปใหประชาชนลงประชามตได ปกตแลว การใหประชาชนมสทธรเรมเสนอรางกฎหมาย (initiative) นน เปนการใหสทธประชาชนจ านวนหนงตามทกฎหมายก าหนดไวในแตละเรองมสทธเสนอรางกฎหมายเพอใหสภาพจารณาหรอออกกฎหมายหรอเพอใหประชาชนลงประชามตรบรองโดยตรงโดยไมตองผานสภา ถาผทรเรมเสนอรางกฎหมายไมใชเสยงสวนใหญแลว กอยในความหมายน แตในบางกรณถาเปนการน าวธการนมาใชในมลรฐเลก ๆ ถาประชาชนสามารถรวบรวมชอผสนบสนนใหมการเสนอ

70 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 14 - 15.). เลมเดม.

DPU

48

รางกฎหมายในเรองใดเรองหนง มจ านวนเกนกวากงหนงของผมสทธออกเสยงลงคะแนนทงหมดกเปนการเสนอกฎหมายโดยประชามต ซงการเสนอเชนนกเทากบเปนการทประชาชนรบรองรางกฎหมายไปในตวเลย ไมจ าเปนตองน ามาลงประชามตอกครงหนง หรออาจจะมการน ามาลงประชามตอกครงหนงกได เพอเปนการยนยนวาทประชาชนไดลงลายมอชอมานนไมไดเกดจาก การขมข หรอเปนการเสนอโดยลายมอชอปลอม เปนการรบรองกฎหมายทใชในความหมาย “referendum” เชนกน เปนการรบรองรางกฎหมายโดยไมมการน าเขาสการพจารณาของสภาเพราะเทากบเปนการใชสทธเสนอกฎหมายโดยวธการใชประชาธปไตยโดยตรงแลว นอกจากนน การใหประชาชนจ านวนหนงสามารถขอใหมการถอดถอนผแทนออกจากต าแหนงทเรยกวา “recall” นน ถาประชาชนทเสนอในขนแรกใหถอดถอนมจ านวนไมถงกงหนงของผมสทธออกเสยงเลอกตง กนาจะอยในความหมายน แตถากรณทผเสนอใหถอดถอนในชนแรกมาจากเสยงสวนใหญของผมสทธออกเสยงเลอกตง กนาจะเทากบเปนการใหประชาชนลงคะแนนแสดงประชามต เพอไมรบรองตวบคคลไปเลยนนเอง71 2.4.2 การลงประชามตในประเทศไทย การลงประชามตในประเทศไทยมการก าหนดสทธของประชาชนเพอเสนอใหมการ ลงประชามต รวมทงมการก าหนดสทธในการเสนอรางกฎหมาย ซงผเขยนจะไดอธบายถงการ ลงประชามตในประเทศไทย ดงน การลงประชามตเปนวธการวดมตมหาชนอยางหนงเนองจากมตมหาชน คอ ความคดเหนพองตองกนในเรองหนงเรองใดของประชาชนเปนจ านวนมากโดยไมจ าเปนตองเปนเรองเอกฉนท ความคดเหนของประชาชนทแสดงออกไดมากเนองจากความไมเปนเอกฉนทในหนงสอพมพ ในวงการสนทนา ซงจะเหนวายงพบกบความคดเหนทขดแยงกนอยเสมอ ฉะนน การทจะตดสนใจวาฝายใดเปนฝายขางมากจงเปนเรองยาก ในสมยกอนสงครามโลกครงท 2 ไดมการแสดง “ประชามต” ดวยการเดนขบวนเพอเรยกรองดนแดนฝงซายของแมน าโขง การเดนขบวนดงกลาวรฐบาลของ จอมพล ป. พบลสงคราม กลบกลาววาประชามตนนวดไมไดโดยทางพฤตนย เชนเดยวกบเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2516 ไดมการเดนขบวนและมการชมนมตอตานรฐบาลของ จอมพลถนอม กตตขจร กนอยางแขงขน แตรฐบาลจอมพลถนอมหาไดยอมรบอยางแทจรงไมวานนคอ “ประชามต”72 รวมทงการชมนมเรยกรองใหมการแกไขรฐธรรมนญและเรยกรองใหพลเอก

71 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 16). เลมเดม. 72 จาก ความรเรองประชาธปไตยส าหรบประชาชน (น. 158), โดย คณะอนกรรมการอดมการณของชาต, 2527, กรงเทพฯ: คณะอนกรรมการ.

DPU

49

สจนดา คราประยร ลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตรเมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2535 ทผานมาซงรฐบาลในขณะนนหรอบรรดาเหลาทพหาไดยอมรบวานนคอ ประชามตทแทจรงไมเนองจากวาไมไดมการลงประชามตกนทงประเทศวาคนสวนใหญตองการหรอมความเหนดวยหรอไมกบขอเรยกรองนน ถามการวดประชามตโดยการน าวธการลงประชามตมาใชกจะสามารถสรปไดวามตมหาชนนนเปนประชามตทแทจรงหรอไม ฝายทถกขบไลกจะหายเคลอบแคลงสงสยและยอมรบแตโดยด ถงแมวาจะไมเหนดวยแตกตองปฏบตตามประชามต 1) การลงประชามตตามทเคยบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ในประเทศไทย ไดเคยมบญญตเรองประชามตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาแลวถง 3 ฉบบดวยกน กลาวคอ (1) การลงประชามตตามบทบญญตรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2492 การบญญตใหสทธของประชาชนในการออกเสยงประชามตไวในรฐธรรมนญ หมวด 4 หมวดหนาทปวงชนชาวไทยโดยบญญตไวในมาตรา 50 วา “ในการใชสทธเลอกตงและสทธออกเสยงประชามต บคคลมหนาทตองกระท าโดยสจรตและมงถงประโยชนสวนรวม”73 โดยในรฐธรรมนญฉบบนไดบญญตใหสทธประชาชนในการออกเสยงเปนประชามต ในกรณทใหความเหนชอบกบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมได ถาพระมหากษตรยเหนวารางรฐธรรมนญนนกระทบถงประโยชนได เ สยส าคญของประเทศหรอประชาชน และตอง ขนอยกบดลพ นจของพระมหากษตรยอกวาจะเหนสมควรใหมการออกเสยงแสดงประชามตหรอไม ถงแมวารางรฐธรรมนญนนจะกระทบถงประโยชนไดเสยส าคญของประเทศหรอประชาชนกตามแตถาพระองคเหนวา ไมสมควรจะใหมการออกเสยงประชามตกไมสามารถท าไดโดยบญญตไวในหมวด 10 หมวดแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา 174 ถาพระมหากษตรยทรงพระราชด ารเหนวารางรฐธรรมนญทน าขนทลเกลาฯ ถวาย ตามมาตรา 173 กระทบถงประโยชนไดเสยส าคญของประเทศหรอประชาชนและทรงพระราชด ารเหนสมควรใหประชาชนไดวนจฉย พระมหากษตรยยอมทรงไวซงพระราชอ านาจทจะใหประชาชนทวประเทศ ออกเสยงเปนประชามตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญในการใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต พระมหากษตรยจะไดทรงตราพระราชกฤษฎกาภายในก าหนดเวลาเกาสบวน นบแตวนทน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวายในพระราชกฤษฎกานน ตองก าหนดวนใหประชาชนออกเสยงภายในเกาสบวน ซงตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกรและใหประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

73 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492.

DPU

50

ในเมอพระมหากษตรยทรงใชพระราชอ านาจตามมาตราน มใหน าบทบญญตมาตรา 173 (7) มาใชบงคบ มาตรา 175 ในการใหประชาชนออกเสยงตามมาตรา 174 ถามเสยงขางมากเปนประชามตเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญ พระมหากษตรยจะไดทรงลงพระปรมาภไธยภายใน สามสบวนนบแตวนประกาศผลประชามตและเมอไดประกาศรฐธรรมนญนนในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ถาไมมเสยงขางมากเปนประชามตเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญ กใหรางรฐธรรมนญฉบบนนตกไป มาตรา 176 บคคลผมสทธเลอกตงสมาชกสภาผแทน ยอมมสทธออกเสยงประชามตหลกเกณฑและวธการออกเสยงประชามตใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน74 (2) การลงประชามตตามบทบญญตรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2511 รฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2511 ไดมการบญญตเรองการลงประชามตไวในหมวด 4 หนาทของชนชาวไทย มาตรา 49 วา “ในการใชสทธเลอกตงและสทธออกเสยงประชามต บคคลมหนาทตองกระท าโดยสจรตและมงถงประโยชนสวนรวม”75 และไดบญญตไวในหมวด 10 หมวดแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา 170 ถาพระมหากษตรยทรงพระราชด ารเหนวารางรฐธรรมนญทน าขนทลเกลาฯ ถวายตามมาตรา 169 กระทบถงประโยชนไดเสยส าคญของประเทศหรอประชาชนและทรงพระราชด ารเหนสมควรใหประชาชนไดวนจฉยพระมหากษตรยยอมทรงไวซงพระราชอ านาจทจะใหประชาชนทวประเทศ ออกเสยงเปนประชามตวาเหนชอบดวยหรอไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญ ในการใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตจะไดมการประกาศพระบรมราชโองการในเกาสบวนนบแตวนทน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวายและใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ เมอมประกาศพระบรมราชโองการ ตามวรรคสองใหตราพระราชกฤษฎกาก าหนดวนใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต ภายในเกาสบวนนบแตวนประกาศพระบรมราชโองการ และวนออกเสยงประชามตตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร

74 แหลงเดม. 75 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511.

DPU

51

ในเมอพระมหากษตรยใชพระราชอ านาจตามมาตราน มใหน าบทบญญตมาตรา 169 (7) มาใชบงคบ มาตรา 171 บคคลผมสทธเลอกตงสมาชกสภาผแทน ยอมมสทธออกเสยงประชามตหลกเกณฑและวธการออกเสยงประชามตใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา 172 ในการใหประชาชนออกเสยงตามมาตรา 170 ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณ ถามประชามตเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญ พระมหากษตรยจะไดทรงลงพระปรมาภไธย ภายในสามสบวนนบแตว นประกาศผลประชามตและเมอไดประกาศรฐธรรมนญน นใน ราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ถามประชามตไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญให รางรฐธรรมนญนนตกไป76 (3) การลงประชามตตามบทบญญตรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2517 รฐธรรมนญฉบบสดทายทบญญตถง เรองการออกเสยงประชามตของประชาชนไวคอ ฉบบป พ.ศ. 2517 โดยบญญตไวในหมวด 4 หมวดหนาทของชาวไทย มาตรา 58 วา “ในการใชสทธเลอกตงและออกเสยงประชามต บคคลมหนาทกระท าโดยสจรต”77 ซงกบญญตไวท านองเดยวกบฉบบป พ.ศ. 2492 และป พ.ศ. 2511 จะแตกตางกบรฐธรรมนญ 2 ฉบบแรกบางกตรงทไดมการตดขอความในตอนทายของมาตราชวงขอความวา “และมงถงประโยชนสวนรวมออก” เทานน ซงกไมท าใหความหมายเปลยนแปลงไปมากนก และกไดบญญตใหสทธในเรองเดยวกนไวในหมวด 11 หมวดการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา 229 ถาพระมหากษตรยทรงพระราชด ารเหนวารางรฐธรรมนญทน าขนทลเกลาฯ ถวายตามมาตรา 228 กระทบถงผลประโยชนไดเสยส าคญของประเทศหรอประชาชนและทรงพระราชด ารเหนสมควรใหประชาชนไดวนจฉย พระมหากษตรยยอมทรงไวซงพระราชอ านาจ ทจะใหประชาชนทวประเทศออกเสยงเปนประชามตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญนน ในการใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต จะไดมการประกาศพระบรมราชโองการภายในเกาสบวนนบแตวนทน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวายและใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

76 แหลงเดม. 77 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517.

DPU

52

เมอมพระบรมราชโองการตามวรรคสองใหตราพระราชกฤษฎกาก าหนดวนใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต ภายในเกาสบวนนบแตวนประกาศพระบรมราชโองการและวนออกเสยงประชามตตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร ในเมอพระมหากษตรยทรงใชพระราชอ านาจตามมาตราน มใหน าบญญตมาตรา 228 (7) มาใชบงคบ มาตรา 230 บคคลผมสทธเลอกต งสมาชกสภาผแทนราษฎรยอมมสทธออกเสยงประชามต หลกเกณฑและวธการออกเสยงประชามตใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน มาตรา 231 ในการใหประชาชนออกเสยงตามมาตรา 229 ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณถามประชามตเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญพระมหากษตรยจะไดทรงลงพระปรมาภไธย ภายในสามสบวนนบแตว นประกาศผลประชามตและเมอไดประกาศรฐธรรมนญน นใน ราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได ถามประชามตไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญใหรางรฐธรรมนญนนตกไป78 จากหลกการเกยวกบการออกเสยงประชามตกบญญตไวคลาย ๆ กน ท ง 3 ฉบบ กลาวคอ บญญตใหสทธประชาชนในการออกเสยงประชามตไดกแตเฉพาะเพอใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเทานนและกก าหนดใหเปนพระราชด ารของพระมหากษตรยวาเหนสมควรจะน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทผานความเหนชอบจากรฐสภา แลวไปใหประชาชนแสดงประชามตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญนนอกช นหนงหรอไม ซงจะมความแตกตางกนบางกแตเฉพาะในเรองวธการน าไปใหประชาชนออกเสยงแสดงประชามตเทานน คอ ตามรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2492 ใหตราเปนพระราชกฤษฎกาและใหประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ สวนรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2511 และ ฉบบป พ.ศ. 2517 ใหท าเปนประกาศพระบรมราชโองการและใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการเสยกอน จากนนใหตราเปนพระราชกฤษฎกาก าหนดวนลงประชามตอกทหนง 2) กระบวนการในการออกเสยงประชามตตามทเคยบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย79 ในรฐธรรมนญทง 3 ฉบบ ไดก าหนดขนตอนในการออกเสยงประชามตไว ดงน

78 แหลงเดม. 79 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 131 - 132). เลมเดม.

DPU

53

(1) ในกรณทพระมหากษตรยทรงพระราชด ารเหนสมควรทจะใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตในเรองใดกจะไดทรงตราพระราชกฤษฎกาภายในก าหนดเวลาเกาสบวนนบแตวนทน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวาย และในพระราชกฤษฎกานนจะตองก าหนดวนใหประชาชนออกเสยงประชามตภายใน 90 วน หรอถาตามบทบญญตรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2511 และ ฉบบป พ.ศ. 2517 กจะตองมการประกาศพระบรมราชโองการภายใน 90 วน นบแตวนทน ารางรฐธรรมนญขนทลเกลาฯ ถวายกอนตอจากน น ถงจะไดตราพระราชกฤษฎกาก าหนดวนใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตภายใน 90 วน นบแตวนประกาศพระบรมราชโองการ (2) ก าหนดวนออกเสยงประชามตจะตองเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร (3) ผ ท ม สทธออกเสยงประชามต ก คอ บคคลผ ม สทธออกเสยงเ ลอกต งสมาชกสภาผแทนราษฎรนนเอง (4) หลกเกณฑและวธการออกเสยงประชามต จะตองเปนไปตามกฎหมายพเศษทวาดวยการออกเสยงประชามตทจะบญญตขนโดยเฉพาะ (5) การออกเสยงประชามตใหถอเอามตเสยงขางมากของผมาใชสทธออกเสยงเปนการตดสนวา ประชาชนเหนชอบหรอไมเหนชอบดวยรางรฐธรรมนญในกรณทประชามตไมเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญนน กเปนอนตกไปในกรณทประชามตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญ รางรฐธรรมนญจะมผลใชบงคบเปนรฐธรรมนญตอไป เมอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยในก าหนดเวลา 30 วน นบแตวนประกาศผลประชามต และเมอไดประกาศรฐธรรมนญนนในราชกจจานเบกษา การประกาศใชรฐธรรมนญทประชาชนไดมประชามตเหนชอบน พระมหากษตรยลงพระปรมาภไธยไดทนท เพราะถอวาผกราบบงคมทลถวายรางรฐธรรมนญทลงประชามตนนคอ ประชาชนนนเอง 3) สาเหตทไมมบทบญญตเรองประชามตไวในรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มา80 ในการรางรฐธรรมนญป พ.ศ. 2521 ซงเปนรฐธรรมนญฉบบหนงทมความเปนประชาธปไตยพอสมควร เนองจากสมาชกสภาผแทนราษฎรไดมสวนรวมในการพจารณาดวย กไดมการถกเถยงกนในชนกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญวาเหนควรจะเปดโอกาสใหประชาชนแสดงประชามต ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดวยหรอไม ฝายทเหนดวยวาควรใหมบทบญญตทใหประชาชนแสดงประชามตในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เชนเดยวกบทเคยบญญตไวในรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2492, 2511 และ 2517

80 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 132 - 133). เลมเดม.

DPU

54

ใหเหตผลวาจะเปนโอกาสทรฐจะไดฟงเสยงประชาชนทวไป และเปนการเหมาะสมส าหรบการปกครองในระบอบประชาธปไตยทใหถอเสยงสวนใหญ จงเหนควรใหมมาตราทมบทบญญตใหมการแสดงประชามตไวดวย สวนฝายทไมเหนดวยทจะใหมบทบญญตดงกลาวกใหเหตผลวา ตามสภาพความเปนจรงในประเทศไทยยงไมจ าเปนทจะใหสทธประชาชนแสดงประชามตเพราะเปนไปไดยากในทางปฏบต เนองจากประชาชนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจดพอ และการแกไขรฐธรรมนญเปนเรองยากส าหรบประชาชนในการทจะออกเสยงแสดงประชามตมากกวาการออกเสยงลงคะแนนเลอกตง ฉะนน จะท าใหประชาชนไมมาใชสทธแสดงประชามตและจะไมไดเสยงประชามตทแทจรง อกกรณหนงหากมการเสนอแกไขรฐธรรมนญโดยฝายคณะรฐมนตรและหากประชาชนแสดงประชามตวาไมเหนดวยยอมจะกระทบกระเทอนองคพระมหากษตรย เพราะเปนพระราชอ านาจของพระองคทจะทรงเหนสมควรใหมการแสดงประชามต ฉะนน จงไมสมควรจะน าวธการประชามตมาใชกบการแกไขรฐธรรมนญ ซงมกรรมาธการบางทานไดเสนอวธแกไขไว ดงน (1) เนองจากรฐธรรมนญเปนกฎหมายส าคญ จงสมควรใหแกไขไดยาก ควรใชวธการทใหสภาผานรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวยคะแนนเสยง 3 ใน 4 แลวรอไวระยะหนงจนกวาจะมสภาชดตอไป จงสงใหสภาใหมพจารณากลนกรองและยนยนดวยคะแนนเสยง 3 ใน 4 เชนเดยวกน วธการนจะเหมาะสมกวาการใหประชามต เพราะสภาชดใหมอาจมขอพจารณาไดกวางกวา ถาพจารณาเฉพาะสภาชดเดยวอาจแคบไปไมทนหรอไมเหมาะสมกบภาวะบานเมอง และหากสภาชดใหมเหนดวยกบการแกไขรฐธรรมนญ กเทากบเปนการยนยนมตสภาชดเดมโดยเสยงของประชาชนเชนเดยวกน (2) ควรใหมการพจารณาแกไขปรบปรงรฐธรรมนญทก ๆ 3 ป เพอจะไดพจารณาถงจดบกพรองทจะสมควรแกไข เพอใหถกตองและสอดคลองกบสภาพบานเมองในทกขณะและจะไดชวยผอนคลายความรสกของสมาชกวาจะไดมการแกไขรฐธรรมนญไดเทากบเปนการสรางประชามตในสภา ในทสดทประชมไดลงมตวา สมควรทจะใหมการแสดงประชามตในการแกไขรฐธรรมนญหรอไม ซงปรากฏวา เหนควรใหมการแสดงประชามต 9 ทาน ไมเหนดวย 15 ทาน ฉะนน รฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2521 จงไมมบทบญญตทใหประชาชนแสดงประชามตไวในรฐธรรมนญ สวนในรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2534 กไมมบทบญญตใหประชาชนสามารถแสดงประชามตไดเชนกน เนองจากวารฐธรรมนญนไดรางขนในขณะทประเทศไมมสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกสภาผแทนราษฎรไมไดมสวนรวมในการพจารณาดวย ดงนน รฐธรรมนญฉบบนจง

DPU

55

ถกรางขนเพอสนบสนนผมฐานอ านาจทางการเมองในขณะนนมากกวาทจะคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน หรอใหสทธแกประชาชนในการใชประชาธปไตยอยางกวางขวางเปนการรางขน เพอใหมอ านาจสภารกษาความสงบแหงชาต (ร.ส.ช.) มากกวา สวนตามรางรฐธรรมนญตามแนวทางคณะกรรมาธการวสามญพจารณาศกษาแนวทางแกไขรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 สภาผแทนราษฎรไดน าบทบญญตใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมาบญญตไวดวย แตจะสงใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตไดกเฉพาะแตกรณทการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทายในการใหความเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญไดคะแนนเสยง นอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกท งหมดเทาทมอยของท งสองสภา แตมคะแนนเสยงเหนชอบของสมาชกสภาผแทนราษฎรมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดเทาทมอยกใหสามารถน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนไปใหประชาชนผมสทธออกเสยงเลอกตงในการเลอกตงทวไปออกเสยงเปนประชามตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบดวยได ภายในหกสบวน ทงน หลกเกณฑและวธการออกเสยงเปนประชามตใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการน น ดงน น ตามแนวทางของคณะกรรมาธการจงขอเพมเตมขอความในมาตรา 211 (6) อกหนงวรรค ดงน ในกรณทคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมจ านวนนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา แตมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดทมอย กใหน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนไปใหประชาชนลงประชามตภายใน 60 วน โดยใชกระบวนการเลอกตงทวไปโดยอนโลม” กลาวโดยสรปกคอ จะใหใชระบบ referendum ไดกเฉพาะในกรณทสภาผแทนราษฎรและวฒสภาขดแยงกนและมมตไมผาน แตคะแนนเสยงของสมาชกสภาผแทนราษฎรทลงมตเหนชอบเกนกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด ใหน ารางรฐธรรมนญไปใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตได 4) การลงประชามตในทางปฏบตในประเทศไทย จากการศกษาหลกการทเกยวกบการปกครองในระบบรฐสภา โดยมพระมหากษตรยเปนประมขนน มหลกเกณฑส าคญอนเปนทยอมรบอยวา “ประมขของประเทศไมตองรบผดชอบทางการเมอง ฝายบรหารหรอฝายรฐบาลรบผดชอบทางการเมองรวมกนตอรฐสภาซงเปนตวแทนของประชาชน อ านาจนตบญญตและอ านาจบรหาร รฐสภาและรฐบาลตองรวมมอกน รฐสภาเปนผ ตราพระราชบญญตและควบคมการปกครองบรหารประเทศของรฐบาลแทนประชาชน รฐบาลเหนผด าเนนการปกครองบรหารประเทศใหเปนไปตามนโยบายทไดวางไว อ านาจทแยกกนอยนยงตองรวมมอกนและสามารถคานกนไดอยางมประสทธภาพ กลาวคอ รฐบาลสามารถเปดอภปรายลงมต

DPU

56

ไมไววางใจรฐบาลมผลใหรฐบาลตองลาออกได81 ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทง 3 ฉบบดงกลาวเขาเกณฑทระบไวทกประการและในหมวดพระมหากษตรยกยนยนในแนวคดทวาพระมหากษตรยยอมถกเสมอ พระมหากษตรยไมสามารถจะท าผดได หลก “The King can do no wrong” อนเปนแนวความคดหลกอนหนงของระบบรฐสภา กลาวคอ ประมขยอมไมตองรบผดชอบทางการเมองใด ๆ ทงสน เพอแสดงใหเหนวาประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตยอยางแทจรง หรอเพอใหการจดใหมรฐธรรมนญหรอการจดท ารฐธรรมนญสอดคลองกบรปการปกครองระบอบประชาธปไตย รฐธรรมนญซงจดท าโดยสภารางรฐธรรมนญ หรอสภานตบญญตจะถกน ามาใหประชาชนทงประเทศลงคะแนนเสยงแสดงประชามตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบในรางรฐธรรมนญนน วธการน ารฐธรรมนญมาขอความเหนชอบจากประชาชนเรมมขนในสมยทมลรฐจดท ารฐธรรมนญประจ ามลรฐ และการจดท ารฐธรรมนญสหรฐอเมรกา ค.ศ. 1787 และประเทศตาง ๆ ไดยดถอเปนแบบอยางมาจนถงปจจบนน82 ดงนน การทรฐธรรมนญบญญตใหอ านาจพระมหากษตรยตองเปนผใชพระราชวนจฉยเองวาจะเหนสมควรหรอไมเชนน ยอมท าใหพระองคอยในฐานะล าบากทจะทรงตดสนพระทยทจะใชพระราชอ านาจดงกลาวนอยไมนอย ในฐานะทพระองคทรงเปนประมขของชาต หากทรงเลงเหนผลกระทบทส าคญอนเกดขนจากการประกาศใชกฎหมายและทรงโปรดใหประชาชนลงมต ซงโดยหลกแลวยอมเปนสงทถกตองไมมอะไรเสยหาย แตในทางปฏบตแลวผลของการลงประชามตนนอาจจะคลาดเคลอนไปจากทควรจะเปน ทงน เพราะเปนททราบกนอยท วไปแลววา พระมหากษตรยจะทรงลงพระปรมาภไธยประกาศใชรฐธรรมนญอยเสมอ โดยมไดคดคานแตถาเกดมกรณทพระองคทรงใชพระราชอ านาจตามบทบญญตของรฐธรรมนญทใหอ านาจไวน สงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนไปใหประชาชนวนจฉยลงประชามตเชนนเกดขน ประชาชนกจะทราบไดทนทวาพระองคทานไมทรงเหนดวยกบรฐสภา ยงถาญตตขอแกไขเพมเ ตมรฐธรรมนญมาจากคณะรฐมนตรกยงท าใหมองไปอกไดวาทรงไมเหนดวยกบคณะรฐมนตรและรฐสภา จรงอยแมจะมการลงนามรบสนองพระบรมราชโองการและใหผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการมท งประธานรฐสภา (พระบรมราชโองการ) ตามรฐธรรมนญ ฉบบป พ.ศ. 2511 และ พ.ศ. 2517 หรอ

81 จาก เรองของรฐธรรมนญและการเลอกตง (น. 38), โดย โกสนทร วงศสรวฒน, 2522, กรงเทพฯ: แพรพทยา. 82 ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 46). เลมเดม.

DPU

57

ประธานองคมนตร (พระราชกฤษฎกา) ตามรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2492 กตาม แตในทางความเปนจรงคงจะตองมการกระทบกระเทอนแน ๆ แมความเหนอกฝายจะเหนวา การทจะใหพระมหากษตรยประกาศกระแสพระบรมราชโองการ ไมใชเปนการดงพระมหากษตรยลงมาเลนกบการเมองและการทรฐธรรมนญบญญตใหอ านาจพระองคไวเชนนน เปนการมอบหมายสงส าคญใหแกพระองคในฐานะทเปนประมขของชาตใหปฏบตตามรฐธรรมนญ เมอพระมหากษตรยทรงเปนประมขภายใตรฐธรรมนญแลว รฐธรรมนญบญญตไวประการใดกจะตองปฏบตตามเทานนเอง พระมหากษตรยเปนเพยงประธานจดใหมการลงประชามตเทานน ถาประชาชนเอาอยางไร ทานกเอาอยางนนไมใชทานไมเหนดวยกบกฎหมาย แตความเหนวาเรองนมความส าคญตอประโยชนไดเสยของประเทศ ควรจะใหประชาชนวนจฉยอกเทาน นซงทานกวางตวเปนกลาง ถาประชาชนเหนอยางไรทานกเอาอยางนน เมอเปนเชนน พระมหากษตรยกไมตองทรงรบผดเปนสวนพระองคจะวาเปนการกระทบกระเทอนตอราชบลลงกกเปนไปไมได มเชนนนแลวในกรณทรฐธรรมนญบญญตไววาการทจะประกาศสงคราม กตองประกาศในกระแสพระบรมราชโองการ ดงนน ถาเกดแพสงครามแลว พระมหากษตรยจะมตองเปนผรบผดถงกบสละราชสมบตเชนนนหรอ ถาหากถอวาตองรบผดชอบซงเรองนนาจะเปนการททานปฏบตตามรฐธรรมนญทบญญตไวเทานน อยางไรกตาม เมอเกดรฐประหาร 19 กนยายน 2549 จงตองมการรางรฐธรรมนญขนมาใหม โดยใหประชาชนไดมสวนรวมในการรางรฐธรรมนญมากทสด ไดยกรางขนมาจากฐานเดมของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 อาศยหลกวา "ลดการผกขาดอ านาจรฐ เพมอ านาจประชาชน" - "ของดคงอย สวนทบกพรองตองแกไข และใหสทธประโยชนแกประชาชนมากขน" และก าหนดเปนมาตรฐานบงคบเอาไววา รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะตองผานการลงประชามตของประชาชนทงประเทศเสยกอน โดยไดมการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการรางรฐธรรมนญมาตงแตตน มการปรบปรงแกไขตดทอนและเพมเตมรางรฐธรรมนญตามความคดเหนของประชาชน อาท หลงจากรบฟงความคดเหน ไดรบขอเสนอแนะจากประชาชนจ านวนมากกวา ใหมการก าหนดโทษส าหรบคนท าผดซอเสยงหรอโกงเลอกตง โดยเฉพาะกรรมการบรหารพรรคการเมองทรเหนหรอปลอยปละละเลย ไมปองกนดแล หรอแกไขเยยวยา ใหพรรคการเมองนนไดรบโทษถงยบพรรค สภารางรฐธรรมนญจงก าหนดบทลงโทษในมาตรา 237 วรรคสองนนเอง ตอมากอนการลงประชามต นอกจากจะมการเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบรางรฐธรรมนญอยางละเอยดชดแจงแลว โดยพมพรฐธรรมนญแจกใหอานทกครวเรอน ยงไดมการจด

DPU

58

เวทถกแถลงเกยวกบประเดนตาง ๆ ในรฐธรรมนญ เพอประกอบการพจารณาวา ควรรบหรอไมรบรางรฐธรรมนญทงฉบบ ในทสด เมอวนท 19 สงหาคม พ.ศ. 2550 ไดจดใหมการลงมตรบรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงผลปรากฏผล ดงน 1. ภาคกลาง เหนชอบ 5,714,973 คน (รอยละ 66.53) ไมเหนชอบ 2,874,674 คน (รอยละ 33.47) 2. ภาคใต เหนชอบ 3,214,506 คน (รอยละ 88.30) ไมเหนชอบ 425,883 คน (รอยละ 11.70) 3. ภาคอสาน เหนชอบ 3,050,182 คน (รอยละ 37.20) ไมเหนชอบ 5,149,957 คน (รอยละ 62.80) 4. ภาคเหนอ เหนชอบ 2,747,645 คน (รอยละ 54.47) ไม เหนชอบ 2,296,927 คน (รอยละ 45.53) โดยผลเทากบวา ประชาชนเสยงขางมาก 14,727,306 เสยง หรอคดเปน 57.81% มมตเหนชอบ ประชาชนทงประเทศ จงยอมรบในผลของประชามตดงกลาว และใหบงคบใชรฐธรรมนญ 2550 “ทงฉบบ”83 2.5 ทฤษฎการมสวนรวมของประชาชน

การมสวนรวมทางการเมองเปนกระบวนการทางการเมองอนเปนเงอนไขส าคญในระบอบประชาธปไตย เพราะตามระบอบประชาธปไตยตองเปนการปกครองโดยประชาชน หรอโดยความยนยอมของประชาชน กลาวคอ แมประชาชนทงหมดหรอสวนใหญไมสามารถจดการหรอด าเนนการไดดวยตนเองโดยตรง แตกตองมโอกาสทจะแสดงเจตนารมณตามความตองการของเขาวา ตองการบคคลใดเปนตวแทนในการตดสนใจในทางการเมองตาง ๆ ในทางการบรหาร มสทธถอดถอนผแทน เสนอกฎหมาย มโอกาสทจะตดตามขาวสารทางการเมอง แสดงความคดเหน เสนอขอเรยกรองไมเหนดวยกบนโยบาย มาตรการ หรอการด าเนนการตาง ๆ ของผบรหารทงระดบทองถนและระดบชาต กระบวนการเหลานคอ การมสวนรวมทางการเมอง84

83 จาก เจมศกด ปนทอง . (2550). 19 สงหาคม - 1 ป ประชามต "เหนชอบ"รฐธรรมนญ 2550 (เจมศกดขอคดดวยฅน) หนงสอพมพแนวหนา . สบคน 20 พฤษภาคม 2556 จาก http://www.pantown.com/market. php?id=20352&name=market4&area=3&topic=26&action=view. 84 จาก การมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดแผนพฒนาทองถน (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 14), โดย ชมยพร ชมกล, 2552, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

59

การปกครองในระบอบประชาธปไตยจ าเปนอยางยงทจะตองใหประชาชนเขามามสวนรวมในทางการเมอง ทงน เนองจากการใหประชาชนเขามามสวนรวมในทางการเมองจะชวยท าใหการปกครองในระบอบประชาธปไตยมการพฒนามากขน สาเหตเพราะจะท าใหผใชอ านาจปกครองและผถกปกครองมการสอสารหรอมความสมพนธระหวางกนเกดขน เนองจากประชาชนสามารถแสดงถงความตองการของตนตอผใชอ านาจปกครองท าใหการปกครองเปนไปตามเจตนารมณของประชาชนมากขนอนเปนตวชวดถงความเปนประชาธปไตย นอกจากนการมสวนรวมของประชาชนยงเปนการสงเสรมใหเกดการกระจายอ านาจ หากไมเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในทางการเมองการใชอ านาจกจะรวมศนยอยทนกการเมอง แตหากเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในทางการเมองการใชอ านาจกจะไมรวมศนยอยทนกการเมองและกอใหเกดความรสกในความเปนเจาของอ านาจอธปไตยเพราะประชาชนมสวนในการด าเนนงานของรฐบาล ดงนน การมสวนรวมของประชาชนจงเปนการยนยนหลกการในเรองของอ านาจอธปไตยเปนของประชาชนอกทงยงท าใหมความเปนประชาธปไตยมากขน ดงนน การมสวนรวมในทางการเมองของประชาชนจงเปนหวใจของการปกครองในระบอบประชาธปไตย85 2.5.1 ความหมายของการมสวนรวมทางการเมอง

ค าวา การมสวนรวม (Participation) น น ตามพจนานกรมองกฤษฉบบออกฟอรด ไดใหค านยามไววา เปนการมสวน (รวมกบคนอน) ในการกระท าบางอยางหรอบางเรอง ค าวา การมสวนรวมโดยมากมกจะใชในความหมายตรงกนขามกบค าวา การเมนเฉย (Apathy) ฉะนน ค าวาการมสวนรวมตามความหมายขางตน จงหมายถง การทบคคลรวมกนกระท าการในเรองใดเรองหนงหรอในประเดนใดประเดนหนงทบคคลนนสนใจ ไมวาเขาจะไดปฏบตการเพอแสดงถงความสนใจอยางจรงจงหรอไมกตาม และไมจ าเปนทบคคลนนจะตองเขาไปเกยวของกบกจกรรมนนโดยตรงกได เพยงแคมทศนคต ความคดเหน ความสนใจ ความหวงใย กเพยงพอแลวทจะเรยกวาเปนการมสวนรวมได86

กระบวนการการมสวนรวมของประชาชน เปนกระบวนการสอสารสองทางทมเปาหมายโดยรวมเพอทจะใหเกดการตดสนใจทดขนและไดรบการสนบสนนจากสาธารณชน ซงเปาหมายของกระบวนการการมสวนรวมของประชาชน กคอ การใหขอมลตอสาธารณชนและ

85 การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ : ศกษากรณตามมาตรา 291 ของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (น. 45). เลมเดม. 86 จาก การมสวนรวมของประชาชนในอ านาจตลาการ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 6 - 7), โดย

ภทราวธ มกรเวส, 2553, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

DPU

60

ใหสาธารณชนแสดงความคดเหนตอโครงการทน าเสนอหรอนโยบายของรฐ และมสวนรวมในการแกปญหาเพอหาทางออกทดทสดส าหรบทก ๆ คน การมสวนรวมของประชาชนยงจดเปนรปแบบหนงของแนวความคดในการกระจายอ านาจจากสวนกลางมาสสวนทองถน เพราะประชาชนในทองถน คอ ผทรปญหาและความตองการของตนเองดกวาผอน การมสวนรวมของประชาชนจงเปนการเปดกวางในความคดเหนโดยการสอสารสองทางในประเดนทเกยวของกบประชาชน ซงใน แตละประเดนนนไมสามารถใชเกณฑใดเกณฑหนงมาตดสนใจไดเหมอนกน ดงนน การมสวนรวมของประชาชน จงเปนการกระจายโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมอง และการบรหารเกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ รวมทงการจดสรรทรพยากรของชมชนและของชาต

จากค ากลาวขางตน อาจสรปหลกการหรอองคประกอบส าคญของค าวาประชาธปไตยแบบมสวนรวม ไดดงน คอ การใหประชาชนมสวนรวมในการเมองและการบรหาร มการกระจายอ านาจในการตดสนใจและการจดสรรทรพยากรตาง ๆ ในระหวางประชาชนใหเทาเทยมกน อ านาจในการตดสนใจและการจดสรรทรพยากรตาง ๆ นน จะสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของประชาชน มการเพมการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน มความยดหยนได กลาวคอ มโครงสรางการท างานทสามารถตรวจสอบได มความโปรงใส และค านงถงความตองการทรพยากรของผมสวนรวม และการมสวนรวมของประชาชนมทงในระดบทองถนและระดบชาต87

การมสวนรวมทางการเมองจงเปนหวใจของการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยเฉพาะในสงคมประชาธปไตยแบบตะวนตก แตท งนมไดหมายความวาประชาชนทงหมดตองการทจะมสวนรวมในทางการเมอง เพราะยงมประชาชนอกจ านวนหนงทพอใจทจะเปนผสงเกตการณทางการเมองมากกวาจะเขามามสวนรวมในทางการเมองโดยตรง และหากเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในทางการเมองมากเกนไป กอาจจะไมเกดผลดได เนองจากในบรบทของการมสวนรวมในทางการเมองนน ประชาชนจะมสทธมสวนรวมในทางการเมอง ทงรปแบบหรอวธการ และขอบเขต กลม หรอจ านวนของประชาชนผมสทธมสวนรวมในทางการเมองไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใดนน ยงขนอยกบระดบของพฒนาการทางการเมอง ความตนตวทางการเมอง และวฒภาวะทางการเมองหรอภมปญญาทางการเมองของรฐนน ๆ เปนส าคญดวย88

87 จาก ประชาธปไตยแบบมสวนรวม (น. 25), โดย บวรศกด อวรรณโณ, และถวลวด บรกล, 2548,

นนทบร: ศนยสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา. 88 การมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดแผนพฒนาทองถน (น. 15). เลมเดม.

DPU

61

ความหมายของการมสวนรวมทางการเมองน น ไดมนกวชาการหลายทานใหความหมายไว ดงน Frankly Lisk (1985) ใหความหมายการมสวนรวมในมมมองทกวางวาเปนการเขารวมอยางแขงขนของประชาชน ในการด าเนนการตดสนใจในทกระดบและทกรปแบบของกจกรรม ตาง ๆ ทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง และโดยเฉพาะในบรบทของกระบวนการวางแผนทมการก าหนดรปแบบแนวคดการมสวนรวมสมพนธกบการเขารวมของมวลชนอยางกวางขวางในการเลอก การบรหาร และการประเมนผลของแผนงานและโครงการตาง ๆ ทจะน ามาซงการยกระดบความเปนอยใหสงขน

Mibrath and Goel89 ไดใหความหมายวาการมสวนรวมทางการเมอง หมายถง การกระท าของบคคลเพอพยายามมอทธพลหรอสนบสนนตอรฐบาลและระบบการเมอง และยงรวมถงบทบาทของประชาชนในการกระท าใด ๆ เพอมอทธพลตอผลทางการเมอง โดยพฤตกรรมการมสวนรวมทางการเมองนนจะเพมความสนใจทางการเมองไปสกจกรรมทางการเมองทตองการความสนใจและแรงจงใจมากขนเปนล าดบ

Herbert McClosky90 เหนวา การมสวนรวมทางการเมองเปนกจกรรมทกระท าโดย สมครใจ ซงสมาชกทงหลายทอยในสงคมไดมสวนกระท ารวมกนในอนทจะเลอกผน าของตนและก าหนดนโยบายของรฐ การกระท านนอาจกระท าโดยทางตรงหรอทางออมกได ซงบคคลทม สวนรวมในทางการเมองนนไดแกบคคลทเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ ตอไปน คอ การใชสทธออกเสยงเลอกตง การแสวงหาความรทางการเมอง การอภปรายหรอพดคยเกยวกบการเมอง การเขารวมชมนมทางการเมอง ฯลฯ เพราะการเขารวมทางการเมองเปนการกระตนเตอนใหผปกครองและผอยใตปกครองไดส านกถงหนาทและความรบผดชอบของตน ทงยงเปนการชวยขยายขอบขายของความรทางดานการเมองใหกวางขวางขนอกดวย

Erwin (1976)91 กลาววา การมสวนรวมของประชาชน คอ กระบวนการใหประชาชนเขามามสวนเกยวของในการด าเนนงานพฒนา รวมคด รวมตดสนใจแกปญหาของตนเอง รวมใช

89 จาก โครงการการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนและความคดเหนตอการท างานของรฐบาลและองคกรอสระ (รายงานผลการวจย) (น. 59 - 60), โดย ถวลวด บรกล, และคณะ, 2547, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.). 90 แหลงเดม.

91 จาก โครงการศกษาพฒนาการด าเนนงานการมสวนรวมของประชาชน ในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (รายงานผลการวจย) (น. 2 - 1), โดย สถาบนวจยสงคมและสถาบนสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544, กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

DPU

62

ความคดสรางสรรค ความรและความช านาญรวมกบวทยากรทเหมาะสม และสนบสนนตดตามผลการปฏบตงานขององคกรและเจาหนาททเกยวของ

คะนงนจ ศรบวเอยม เละคณะ ใหความหมายการมสวนรวมของประชาชนวา หมายถง การกระจายโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมอง และการบรหารเกยวกบการตดสนใจในเรองตาง ๆ รวมทง การจดสรรทรพยากรของชมชนและของชาต ซงจะสงผลกระทบตอวถชวตและความเปนอยของประชาชน โดยการใหขอมลแสดงความคดเหน ใหค าแนะน าปรกษา รวมวางแผน รวมปฏบต รวมตลอดจนการควบคมโดยตรงจากประชาชน92 การมสวนรวมยงอธบายไดในหลายมต ทงในแงของมตความลกทงในเชงกวาง93 1) การมสวนรวมในความหมายทแคบ คอ การพจารณาถงการมสวนชวยเหลอโดยสมครใจโดยประชาชนตอโครงการใดโครงการหนงของโครงการสาธารณะตาง ๆ ทคาดวาจะสงผลตอการพฒนาชาตแตไมไดหวงวาจะใหประชาชนเปลยนแปลงโครงการหรอวจารณเนอหาของโครงการ 2) การมสวนรวมในความหมายทกวาง หมายถง การใหประชาชนในชนบทรสกตนตวเพอทจะทราบถงการรบความชวยเหลอและตอบสนองตอโครงการพฒนา ขณะเดยวกนกสนบสนนความคดรเรมของคนในทองถน 3) ในเรองของการพฒนาชนบท การมสวนรวม คอ การใหประชาชนเขามาเกยวของในกระบวนการตดสนใจ กระบวนการด าเนนการ และรวมรบผลประโยชนจากโครงการพฒนา นอกจากนยงเกยวของกบความพยายามทจะประเมนผลโครงการนน ๆ ดวย 4) การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนานนอาจเขาในอยางกวาง ๆ ไดวา คอ การทประชาชนไดเขารวมอยางแขงขนในกระบวนการตดสนใจตาง ๆ ในเรองทจะมผลกระทบตอเขา 5) การมสวนรวมในชมชน หมายถง การทประชาชนจะมทงสทธและหนาททจะเขารวมในการแกปญหาของเขา มความรบผดชอบมากขนทจะส ารวจตรวจสอบความจ าเปนในเรองตาง ๆ การระดมทรพยากรทองถน และเสนอแนวทางแกไขใหม ๆ เชนเดยวกบการกอตงและด ารงรกษาองคกรตาง ๆ ในทองถน

92 จาก การมสวนรวม : แนวคด ทฤษฎ และกระบวนการ เอกสารประกอบการศกษาดงาน

ของคณะกรรมาธการการพฒนาทางการเมองและการมสวนรวมของประชาชน (น. 6), โดย ถวลวด บรกล, 2551, กรงเทพฯ: วฒสภา.

93 การมสวนรวม : แนวคด ทฤษฎ และกระบวนการ เอกสารประกอบการศกษาดงานของคณะกรรมาธการการพฒนาทางการเมองและการมสวนรวมของประชาชน (น. 5). เลมเดม.

DPU

63

6) การมสวนรวมนนจะตองเปนกระบวนการด าเนนการอยางแขงขน ซงหมายถงวา บคคลหรอกลมทมสวนรวมนนไดเปนผมความรเรมและไดมงใชความพยายามตลอดจนความเปนตวของตวเองทจะด าเนนการตามความรเรมนน 7) การมสวนรวม คอ การทไดมการจดการทจะใชความพยายามทจะเพมความสามารถทจะควบคมทรพยากรและระเบยบในสถาบนตาง ๆ ในสภาพสงคมนน ๆ ทงนโดยกลมทด าเนนการและความเคลอนไหวทจะด าเนนการนไมถกควบคมโดยทรพยากรและระเบยบตาง ๆ

กลาวโดยสรป การมสวนรวมทางการเมองจะตองเปนไปดวยความสมครใจ เนองจากจะตองเปนไปตามความตองการอนแทจรงของประชาชนในการก าหนดความเปนไปของสงคม ทงนเพราะตนเปนสวนหนงของสงคมไมวาจะใชวธการทถกตองตามกฎหมายหรอไมกตาม โดย มความมงหมายเพอทจะมอทธพลตอการก าหนดนโยบายหรอการด าเนนงานสาธารณะ หรอการเลอกผน าทางการเมองทงในระดบชาตและระดบทองถน แมวาความมงหมายในทางการเมองนนในความเปนจรงอาจไมมผลตอการตดสนใจของรฐบาลกตาม ซงในทางตรงกนขามหากการกระท านนไมมความมงหมายในทางการเมองแลว การกระท านนกไมถอวาเปนการมสวนรวมในทางการเมองแตอยางใด ดงนน พนฐานของการมสวนรวมของประชาชนอยางนอยตองมความสมครใจทจะ เขารวมในกจกรรมนนโดยปราศจากการบงคบขเขญ มเชนนนกไมอาจถอวาเปนการมสวนรวม อกทงประชาชนทเขามามสวนรวมจะตองมสทธเทาเทยมกบบคคลอน นนหมายถงจะตองมความ เสมอภาคในระหวางประชาชนทเขามามสวนรวมดวยกนเองโดยไมมการเลอกปฏบต และประชาชนทเขามามสวนรวมจะตองมความรความสามารถพอทจะเขารวมในกจกรรมนน ๆ กลาวคอ ประชาชนทเขารวมในกจกรรมจะตองมความรในเรองนน ๆ เพราะหากกจกรรมทเขามามสวนรวมมความสลบซบซอนเกนความสามารถของผเขารวมกจกรรมการมสวนรวมยอมเกดขนไมได นอกจากนประชาชนทเขามามสวนรวมตดสนใจในกจกรรมนน ๆ กจะตองยอมรบถงผลกระทบของเรองทไดตดสนใจดงกลาวดวย94

94 การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ : ศกษากรณตามมาตรา 291 ของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (น. 45 - 46). เลมเดม.

DPU

64

2.5.2 เงอนไขและรปแบบของการมสวนรวมของประชาชน การมสวนรวมของประชาชน ตองมเงอนไขส าคญดงน คอ95 1. ประชาชนตองมอสรภาพในการทจะมสวนรวม (Freedom to Participate) หมายถง ประชาชนมอสระทจะเขารวมหรอไมกได การเขารวมตองเปนไปดวยความสมครใจ การถกบงคบใหรวมไมวาจะในรปแบบใดไมถอวาเปนการมสวนรวม 2. ประชาชนตองสามารถทจะมสวนรวม (Ability to Participate) ประชาชนหรอกลมเปาหมายจะตองมความสามารถพอทจะเขารวมในกจกรรมนน ๆ หมายความวา ในบางกจกรรมแมจะก าหนดวาผเขารวมมเสรภาพและเสมอภาค แตกจกรรมทก าหนดไวมความซบซอน เกนความสามารถของกลมเปาหมาย การมสวนรวมยอมเกดขนไมได 3. ประชาชนตองเตมใจทจะมสวนรวม (Willingness to Participate) ประชาชนทจะเขารวมในกจกรรมใดตองเกดจากความสนใจทสอดคลองกบการมสวนรวมนน รปแบบของการมสวนรวมของประชาชน มดงน96 1. การมสวนรวมแบบเปนกนเอง ซงเปนไปโดยการอาสาสมคร หรอการรวมตวกนเองเพอแกปญหาของตวเอง เปนการกระท าทไมไดรบความชวยเหลอจากภายนอก 2. การมสวนรวมแบบชกน า เปนการเขารวมโดยตองการความเหนชอบหรอการสนบสนนโดยรฐบาล ซงเปนรปแบบทเปนลกษณะทวไปของประเทศก าลงพฒนา 3. การมสวนรวมแบบบงคบ เปนการเขารวมภายใตการด าเนนการตามนโยบายของรฐ ภายใตการจดการของเจาหนาทของรฐ หรอโดยการบงคบโดยตรง รปแบบนเปนรปแบบทสงผลใหผกระท าไดรบผลทนท แตจะไมไดผลในระยะยาว หรออาจเกดผลเสยทไมไดรบการสนบสนนจากประชาชนในทสด

95 จาก แนวทางการเสรมสรางประชาธปไตยแบบมสวนรวมตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 : ปญหา อปสรรคและทางออก.(รายงานผลการวจย) (น. 3), โดย คนงนจ ศรบวเอยม, และคณะ, 2545, กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา.

96 แนวทางการเสรมสรางประชาธปไตยแบบมสวนรวมตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 : ปญหา อปสรรคและทางออก (น. 5). เลมเดม.

DPU

บทท 3 กฎหมายทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญของตางประเทศและประเทศไทย

ในบทนเปนการศกษาแนวความคดทางกฎหมายทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของตางประเทศและประเทศไทย ตลอดจนศกษาการก าหนดองคกรใหมอ านาจวนจฉยเรองการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ในกลมประเทศทใชระบบกฎหมาย Civil law รวมถงอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญในประเทศไทย อกท งศกษาการก าหนดระยะเวลาในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และการก าหนดใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยใชอ านาจผานประมขของรฐในประเทศตาง ๆ ซงผ เขยนไดกลาวถงกฎหมายทเกยวกบการควบคม ตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของตางประเทศและประเทศไทย โดยจะกลาวถงดงน

3.1 กฎหมายทเกยวกบการควบคมและตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของตางประเทศ ในการควบคมและตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ มการก าหนดอ านาจหนาทและกระบวนการตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมตามกฎหมายทแตกตางกนออกไปในแตละประเทศ ผเขยนจงไดศกษาประเทศทมกฎหมายเกยวกบการควบคมและตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศตาง ๆ ซงจะขอกลาวถงประเทศทมลกษณะพเศษในการก าหนดกฎหมายทเกยวกบการควบคมและตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ดงน 3.1.1 ประเทศทมการก าหนดองคกรใหมอ านาจวนจฉยเรองการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 1) ประเทศโรมาเนย

(1) ประวตความเปนมา และองคประกอบของศาลรฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย และการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญแหงประเทศโรมา เนยฉบบปจจบน ก าหนดใหศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการรฐธรรมนญ 9 ทาน ซงมทมา 3 ทาง คอ มาจากการคดเลอกโดยสภา

DPU

66

ผแทนราษฎร (Chamber of Deputies) จ านวน 3 ทาน มาจากการคดเลอกโดยวฒสภา (Senate) จ านวน 3 ทาน และมาจากการคดเลอกโดยประธานาธบดแหงประเทศโรมาเนย จ านวน 3 ทาน ตลาการรฐธรรมนญจะมวาระ 9 ป โดยจะด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยวและไมมการเลอกแทนท1

ในหลกการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญตามกฎหมาย ซงรฐธรรมนญของประเทศโรมาเนยไดก าหนดใหศาลรฐธรรมนญเปนองคกรทมอ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมาย ดงน

1. การควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายกอนประกาศใช เมอมกรณทเสนอโดยประธานาธบดแหงประเทศโรมาเนย ประธานสภาผแทนราษฎร

หรอประธานวฒสภา รฐบาล ศาลฎกา (The High Court of Cassation and Justice) ผตรวจการแผนดน (Ombudsman) สมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวา 50 คน และสมาชกวฒสภาไมนอยกวา 25 คน ศาลรฐธรรมนญจะประกาศใหความเหนชอบแหงรฐธรรมนญกอนทจะมการประกาศใช2

2. การควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหลงประกาศใชแลว ในกรณทไมอาจใหความเหนชอบในขอกฎหมายของรฐธรรมนญได กอนการ

ประกาศใช รฐสภามหนาททจะตองพจารณาตวบทบญญตนนใหม โดยมหนาทน าบทบญญตนนเขาสกระบวนการพจารณาของศาลรฐธรรมนญ3 ซงศาลรฐธรรมนญมอ านาจตดสนคดคานในขอกฎหมายทไมเปนไปตามรฐธรรมนญและตามขอบญญต โดยจะน าขนพจารณากอนทคดจะไปส

1 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 142 (2) – (3) “(2) The Constitutional Court consists of nine judges, appointed for a term of office of nine years,

that connot be prolonged renewed. (3) Three judges shall be appointed by the Chamber of Deputies, three by the Senate, and three by

the President of Romania”. 2 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 15 (1). “When a case is submitted by the President of Romania, by one of the Presidents of the two

Chambers of Parliament, by the Government, by the High Court of Cassation and Justice, by the Advocate of the People, by a number of at least fifty Deputies or of least twenty-five Senators, the Constitutional Court shall pronounce on the constitutionality of the laws before their promulgation”.

3 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 147 (2). “In cases of unconstitutionality of laws, before the promulgation thereof, the Parliament is bound

to reconsider those provisions, in order to bring them into line with the decision of the Constitutional Court”.

DPU

67

ศาลยตธรรมหรออนญาโตตลาการ ขอคดคานในขอกฎหมายอาจน าขนสศาลโดยตรงโดยการเสนอจากประชาชน4

(2) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยศาลรฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย

บทบญญตในกฎหมายและขอบญญตทมผลบงคบใช หรอกระทงระเบยบตาง ๆ ซงไมเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญ จะตองสนผลบงคบใชภายใน 45 วน นบแตวนประกาศผลของค าพพากษาศาลรฐธรรมนญ ในขณะเดยวกน ส าหรบรฐสภาหรอรฐบาลนน ในกรณเดยวกนนตามบทบญญตของรฐธรรมนญแลวจะน าเขาสการพจารณาขอกฎหมายทไมเปนไปตามรฐธรรมนญ ตามระยะเวลาทก าหนดนบทบญญตทไมเปนไปตามรฐธรรมนญจะตองสนผลไปตามกฎหมาย5 โดยรฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนยก าหนดใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเปนองคกรทมอ านาจพจารณาและใหความเหนชอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงสภาผแทนราษฎรและวฒสภาจะตองมมตรบรางเสนอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยเสยงขางมากอยางนอยสองในสามของสมาชกของทงสองสภา6

อยางไรกตาม หากไมสามารถลงมตได สมาชกสภาผแทนราษฎรและวฒสภาจะลงมตโดยใชวธนงรวมกนตดสนใจ โดยคะแนนเสยงสามในสของสมาชกสภาผแทนราษฎรและวฒสภาก

4 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 146 (d). “The Constitutional Court shall have the following powers : d) to decide on objections as to the unconstitutionality of laws and ordinances, brought up before

courts of law or commercial arbitration ; the objection as to the unconstitutionality may also be brought up directly by the Advocate of the People…”.

5 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 147 (1). “The provisions of the laws and ordinances in force, as well as those of the regulations, which are

found to be unconstitutional, shall cease their legal effects within 45 days of the publication of decision of the Constitutional Court if, in the meantime, the Parliament or the Government, as the case may be, cannot bring into line the unconstitutional provisions with the provisions of the Constitution. For this limited length of time the provisions found to be unconstitutional shall be suspended de jure”.

6 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 151 (1). “(1) The draft of proposal of revision must be adopted by the Chamber of Deputies and the Senate,

by a majority of at least two thirds of the members of each Chamber”.

DPU

68

ได และการแกไขกฎหมายจะเปนทสดหลงจากมการรบรองโดยประชามตภายใน 30 วน หลงจากรางกฎหมายผานการเสนอแกไขแลว7

ศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได 2 ขน ดงน

1. การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนเขาสการพจารณาของรฐสภา กลาวคอ กอนการเสนอรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตอรฐสภาเพอใหเรมกระบวนการพจารณาแกไขรฐธรรมนญ ผเสนอรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะตองน ารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยเสยกอน เพอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทจะเสนอนน ชอบดวยรฐธรรมนญหรอไม โดยศาลรฐธรรมนญจะตองวนจฉยใหเสรจภายใน 10 วน8

2. การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญหลงจากทรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนการลงประชามต กลาวคอ เมอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาไดใหความเหนชอบแกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแลว กตองสงรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวอกครงหนง โดยศาลรฐธรรมนญสามารถพจารณายอนหลงเพอปรบปรงแกไขกฎหมายรฐธรรมนญ และในการวนจฉยครงน ศาลรฐธรรมนญจะตองวนจฉยใหเสรจสนภายใน 5 วน นบแตรฐธรรมนญนนผานการพจารณา ภายใตบทบญญตแหงมาตรา 20 และมาตรา 21 ทงน หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนขด

7 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 151 (2), (3). “(2) If no agreement can be reached by a mediation procedure, the Chamber of Deputies and the

Senate shall decide thereupon, in joint sitting, by the vote of at least three quarters of the number of Deputies and Senators.

(3) The revision shall be final after the approval by a referendum held within 30 days of the date of passing the draft or proposal of revision”.

8 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 19. “Before submission to the Parliament in order to initiate the legislative procedure for the revision

of the Constitution, the bill or the legislative proposal, accompanied by the opinion of the Legislative Council, shall be handed in to the Constitutional Court, which shall have to pronounce on the observance of constitutional provisions in regard of such revision within ten days”.

DPU

69

หรอแยงกบรฐธรรมนญแลว กตองสงรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนไปยงสภาผแทนราษฎรและวฒสภา เพอใหสภาทงสองตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนอกครงหนง9

2) ประเทศสาธารณรฐตรก (1) ประวตความเปนมา องคประกอบ และอ านาจวนจฉยความชอบตาม

รฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 บญญตใหศาลรฐธรรมนญ

ประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญ 17 คน10 มาจากการคดเลอกของสภานตบญญตแหงชาตแหงสาธารณรฐตรก (Turkish Grand National Assembly) และมาจากการคดเลอกของประธานาธบด ดงน

1) ตลาการศาลรฐธรรมนญทมาจากการคดเลอกของสภานตบญญตแหงชาต รฐธรรมนญของประเทศสาธารณรฐตรกไดบญญตใหสภานตบญญตแหงชาตคดเลอก

บคคลทจะมาด ารงต าแหนงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ โดยคดเลอกผทจะมาด ารงต าแหนง จ านวน 2 ทาน จากประธานศาล หรอตลาการของศาลการบญช โดยศาลการบญชจะตองสงรายชอใหสภานตบญญตแหงชาตคดเลอก และคดเลอกผ ท จะมาด ารงต าแหนง จ านวน 1 ทาน จากทนายความอสระ โดยประธานเนตบณฑตยสภา จะตองสงรายชอทนายความอสระ 3 รายชอ เพอใหสภานตบญญตแหงชาตคดเลอก 1 คน

9 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย มาตรา 23. “1. The Constitutional Court shall ex officio pronounce on the law for the revision of the

Constitution within five days from its passage, the provisions under Articles 20 and 21 being applied accordingly.

2. The decision by which it is found that constitutional provisions concerning revision have not been complied with shall be sent to the Chamber of Deputies and to the Senate in order to re-examine the law for the revision of the Constitution and bring it into accord with the decision of the Constitutional Court”.

10 รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 มาตรา 146 วรรค 1. “The Constitutional Court shall be composed of seventeen members”

DPU

70

2) ตลาการศาลรฐธรรมนญทมาจากการคดเลอกของประธานาธบดแหงสาธารณรฐตรก

รฐธรรมนญบญญตใหประธานาธบดเปนผคดเลอกผทจะมาด ารงต าแหนงเปนตลาการรฐธรรมนญอก 14 คน จากทมาตาง ๆ กน11 ดงน

(1) คดเลอกจากผพพากษาศาลอทธรณ (High Court of Appeals) จ านวน 3 ทาน (2) คดเลอกจากสมาชกสภาแหงรฐ (Council of State) จ านวน 2 ทาน (3) คดเลอกจากศาลทหารชนอทธรณ (Military Court of Appeals) จ านวน 1 ทาน (4) คดเลอกจากศาลปกครองทหารชนสงสด (High Military Administration Court)

จ านวน 1 ทาน (5) คดเลอกจากสภาการศกษาระดบสง (Council of Higher Education) จ านวน

3 ทาน ซงจะเปนนกวชาการในสายนตศาสตร เศรษฐศาสตร หรอรฐศาสตร ซงไมใชสมาชกสภาการศกษาระดบสง

(6) คดเลอกจากขาราชการระดบสง (High level executives) ผประกอบวชาชพกฎหมายอสระผพพากษาและอยการระดบสง หรอผชวยตลาการศาลรฐธรรมนญ (Rapporteur of the constitutional court) จ านวน 4 ทาน

ท งน ในการแตงต งผทมคณสมบตเพอด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญน น ผทเปนนกวชาการจะตองมต าแหนงไมนอยกวาผ ชวยศาสตราจารยหรอศาสตราจารย กรณขาราชการระดบสง จะตองเปนผส าเรจการศกษาระดบมหาวทยาลย (Higher education) และเคยรบราชการมาไมนอยกวา 20 ป กรณผประกอบวชาชพกฎหมายอสระ หรอผพพากษาและอยการระดบสง จะตองมประสบการณท างานมาไมนอยกวา 20 ป และผทจะด ารงต าแหนงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญไดจะตองมอายไมต ากวา 45 ป และตลาการศาลรฐธรรมนญจะมวาระ 12 ป โดยด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว12

ในสวนของการใชอ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายโดยศาลรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐตรกนน รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐตรกบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรฐบญญต รฐก าหนด และขอบงคบการประชมของสภานตบญญตแหงชาต โดยทอ านาจดงกลาวเปนอ านาจทศาลรฐธรรมนญจะใชได

11 จาก กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 242), โดย ชมพนช ตงถาวร, 2556, กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา. 12 แหลงเดม.

DPU

71

กตอเมอมการรองขอตอศาลรฐธรรมนญเทานน ซงศาลรฐธรรมนญไมสามารถยกปญหาเรองกฎหมายขดหรอแยงกบรฐธรรมนญขนมาวนจฉยเองได ทงน รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐตรกไดบญญตใหการรองขอตอศาลรฐธรรมนญใหมอ านาจในการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายได 2 กรณ ดงน

1. การรองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายนนไมมผลใชบงคบ รฐธรรมนญบญญตใหประธานาธบดแหงสาธารณรฐ พรรคทมเสยงขางมากในสภา

พรรคฝายคานหลกในสภา สมาชกสภานตบญญตแหงชาตไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดทมอย มสทธรองขอตอศาลรฐธรรมนญ เพอใหมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายใดไมมผลบงคบใช13 โดยรฐธรรมนญไดก าหนดขอจ ากดไววา จะตองรองขอตอศาลรฐธรรมนญภายใน 60 วน นบแตวนทรฐบญญตนนประกาศในรฐกจจานเบกษา14

2. การรองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายนนขดหรอแยงกบรฐธรรมนญในกรณทมการน าบทบญญตแหงกฎหมายนนมาใชบงคบแกคดในศาล

ในกรณทมการน าขอพพาทขนสศาล และในระหวางการพจารณาปรากฏวากฎหมายซงจะมผลบงคบตามกฎหมายอาจจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ รฐธรรมนญบญญตใหศาลทก าลงพจารณาคดนนอยยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญ เพอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายนนขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไม ซงกระบวนการพจารณาจะตองระงบไวชวคราวจนกวาศาลรฐธรรมนญจะไดมค าวนจฉยเรองดงกลาวแลว โดยศาลรฐธรรมนญจะตองวนจฉยใหแลวเสรจภายในก าหนดเวลา 5 เดอน นบแตวนทไดรบค ารองดงกลาว15

13 รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 มาตรา 150. “The President of the Republic, parliamentary groups of the party in power and of the main

opposition party and a minimum of one-fifth of the total number of members of the Turkish Grand National Assembly shall have the right to apply for annulment action to the Constitutional Court, based on the assertion of the unconstitutionality of laws in form and in substance, of decrees having the force of law, of Rules of Procedure of the Turkish Grand National Assembly or of specific articles or provisions thereof. If more than on political party is in power, the right of the parties in power to apply for annulment action shall be exercised by the party having the greatest number of members”.

14 รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 มาตรา 151. “The right to apply for annulment directly to the Constitutional Court shall lapse sixty days after

publication in the Official Gazette of the contested law, the decree having the force of law, or the Rules of Procedure”.

15 รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 มาตรา 152.

DPU

72

ท งน เ มอศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายน นขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ กใหบทบญญตแหงกฎหมายนนเฉพาะสวนทขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ หรอบทบญญตแหงกฎหมายนนทงฉบบตองตกไป และรฐธรรมนญไดบญญตไวอยางชดแจงวา ศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยเพยงวาบทบญญตแหงกฎหมายนนชอบดวยรฐธรรมนญ มผลใชบงคบตอไป หรอไมชอบดวยรฐธรรมนญตองตกไปเทานน แตไมมอ านาจวนจฉยไปในทาง “ชน า” วาบทบญญตแหงกฎหมายน นควรมเนอหาอยางไร ควรแกไขเพมเตมอยางไร เนองจากศาลรฐธรรมนญไมใชผสรางกฎหมาย16

(2) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรกบญญตไวอยางชดแจงวาศาลรฐธรรมนญม

อ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยบทบญญตเชนนเกดขนตงแตรฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1961 ฉบบแกไขเพมเตม ค.ศ. 1971 และในฉบบปจจบนกยงมบทบญญตเชนนนอย ทงน เมอพจารณาการบญญตใหอ านาจศาลรฐธรรมนญวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแลว อาจกลาวไดวาการบญญตบทบญญตใหอ านาจดงกลาวแกศาลรฐธรรมนญ นอกจากจะเปนการใหอ านาจแกศาลรฐธรรมนญในการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในมตหนงแลว ในอกมตหนงกยงถอเปนการจ ากดขอบเขตอ านาจของศาลรฐธรรมนญในการวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญในกรณดงกลาวดวย17

ในปจจบนรฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ไดมการก าหนดใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจวนจฉยในความชอบดวยรฐธรรมนญโดยมอ านาจพจารณาไดทงรปแบบและเนอหาแหงกฎหมายรวมไปถงค าสงของศาล วาชอบดวยกฎหมายหรอไม อกทงมอ านาจในการพจารณาหลกเกณฑและวธพจารณาของสภาสมชชาแหงชาตตรกและมอ านาจในการออกค าตดสนในแตละค ารอง ในกรณหากมการแกไขรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐตรกจะมอ านาจ

“If a court which is trying a case, finds that the law or the decree having the force of law to by

applied is unconstitutional, or if it is convinced of the seriousness of a claim of unconstitutionality submitted by one of the parties, it shall postpone the consideration of the case until the Constitutional Court decides on the issue…”.

16 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 251). เลมเดม.

17 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 252). เลมเดม.

DPU

73

พจารณาและตรวจสอบไดเพยงรปแบบเทานน อยางไรกตาม ศาลรฐธรรมนญจะไมสามารถออกค าตดสนใด ๆ ไดกอนมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอเนอหาของค าสงศาลวาชอบดวยกฎหมาย รวมถงค าสงศาลซงอาศยอ านาจตามกฎหมายในระหวางสภาวะฉกเฉน หรอสภาวะสงคราม และค าสงศาลทใชในกฎอยการศก18

ในการตรวจสอบรปแบบของกฎหมายอาจมขอจ ากด โดยจะตองยดหลกพจารณาจากการผานการใหความเหนชอบและการลงมตตามทรฐธรรมนญก าหนด อกทงศาลรฐธรรมนญจะมอ านาจวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญในเรองการตรวจสอบการแกไขรฐธรรมนญทมขอจ ากดโดยการพจารณาของศาลรฐธรรมนญจะอาศยปจจย ไดแก การลงคะแนน การอภปรายภายใตกระบวนการพจารณาของสภา ตลอดจนศาลรฐธรรมนญมอ านาจในการตรวจสอบรปแบบตามความชอบของกฎหมาย โดยการรองขอจากประธานาธบด หรอสมาชกสมชชาแหงชาตตรกจ านวน 1 ใน 5 ของสมาชกทงหมด ซงผรองตอศาลรฐธรรมนญเพอขอใหมการตรวจสอบหรอเพกถอนกระบวนการแกไขรฐธรรมนญทเกดความบกพรองหรอไมชอบดวยกฎหมายในทางรปแบบ จะตองยนค ารอง ไมเกน 10 วน

ศาลรฐธรรมนญไดวนจฉยในค าวนจฉยท E.2008/16, K.2008/116 ลงวนท 5 มถนายน ค.ศ. 2008 โดยวนจฉยวารฐธรรมนญใหอ านาจศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบวาการลงมตใหความเหนชอบแกการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนถกตองตามทรฐธรรมนญก าหนดไวหรอไม อ านาจน รวมไปถงการตรวจสอบดวยวาประเดนทสภานตบญญตแหงชาตลงมตในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน สภานตบญญตแหงชาตมอ านาจน าประเดนนนมาลงมตหรอไม ในเมอ

18 รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 มาตรา 148.

“The Constitutional Court shall examine the constitutionality, in respect of both form and substance, of laws, decrees having the force of law, and the Rules of Procedure of the Turkish Grand National Assembly (TGNA) and decide on individual applications. Constitutional amendments shall be examined and verified only with regard to their form. However, no action shall be brought before the Constitutional Court alleging unconstitutionality as to the form or substance of decrees having the force of law issued during a state of emergency., martial law or in time of war.

The verification of laws as to form shall be restricted to consideration of whether the requisite majority was obtained in the last ballot; the verification of constitutional amendments shall be restricted to consideration of whether the requisite majorities were obtained for the proposal and in the ballot, and whether the prohibition on debates under urgent procedure was complied with. Verification as to form may be requested by the President of the Republic or by one-fifth of the members of the TGNA. Applications for annulment on the grounds of defect in form shall not be made more than ten days after the date”.

DPU

74

บทบญญตแหงรฐธรรมนญบญญตถงขอหามในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางชดแจงวาเรองใดหามแกไขแลว กเทากบวา ในประเดนนน สภานตบญญตแหงชาตไมมอ านาจทจะน าประเดนดงกลาวมาลงมต ดงนน การลงมตใหความเหนชอบในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวจงไมชอบดวยรฐธรรมนญ19

3.1.2 ประเทศทมการก าหนดระยะเวลาในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 1) ประเทศเดนมารก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารกทใชบงคบอยในปจจบนเปนรฐธรรมนญท

ประกาศใชมาตงแต ค.ศ. 1849 ซงเปนปทประเทศเดนมารกเปลยนแปลงระบอบการปกครอง จากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยอยใตรฐธรรมนญ และใน ค.ศ. 1953 กไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงมผลเปนการเปลยนแปลงระบบรฐสภา โดยเปลยนจากระบบสภาคซงมทงสภาผแทนราษฎร และวฒสภา มาเปนระบบสภาเดยว สงผลใหปจจบนรฐสภาแหงราชอาณาจกรเดนมารก (Folketing) มเฉพาะสภาผแทนราษฏรเทานน20

(1) องคกรทมอ านาจเสนอรางพระราชบญญต21 1) พระมหากษตรย (โดยรฐมนตรเปนผกระท าการแทน) 2) รฐสภา (Folketing) โดยสมาชกรฐสภาแตละคนสามารถเสนอราง

พระราชบญญตได (2) กระบวนการรางพระราชบญญต กอนทพระราชบญญตจะถกแกไขปรบปรง รฐธรรมนญซงมการยนญตตครงท 2

จะไดรบการลงพระปรมาภไธย (ratified ใหสตยาบรรณ) โดยพระมหากษตรย บทบญญตอาจจะน าเสนอไดโดย การน าขอเสนอการแกไขกฎหมายกบตวบทของรฐธรรมนญทมไดถกแกไขปรบปรง น ามาปรบเขาดวยกนถาจ าเปน ในแตละบท หมวด หรอตวมาตรา ไมวาจะเปนหวขอหรอ

19 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 264 - 265). เลมเดม. 20 Formal and informal methods of constitutional change in Denmark. In Engineering constitutional

change : A comparative perspective on Europe, Canada and the USA. Xenophon Contiades (ed.) (P.76 – 77), by Helle Krunke, 2012, New York : Routledge. อางถงใน กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 145). เลมเดม.

21 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 41.

DPU

75

เลขมาตราจะถกปรบปรง ซงในพระราชบญญตจะประกอบดวยบทบญญตซงอางองตามยอหนาท 1 (เอ) ทงน จะตองเสนอผานมาโดยสภาเทานน ดวยคะแนนเสยงไมต ากวาสองในสาม22

พระราชบญญตจะไมสามารถผานไดหากมไดมการเสนอญตตทงสามครงในรฐสภา สมาชกรฐสภาจ านวนสองในหาอาจเสนอตอประธานรฐสภาถงการยนญตตครงท 3 ใหมการอภปรายกอนระยะเวลาสบสองสปดาห หลงจากรางนนผานการลงมตครงท 2 ค าเสนอนนจะตองเขยนและลงลายมอชอของสมาชกผรวมยนค าเสนอนน อยางไรกตาม จะไมมการเลอนเวลาส าหรบพระราชบญญต เ ก ยวกบพระราชบญญตการเ งนการคลง พระราชบญญตงบประมาณ พระราชบญญตการจดสรรงบชวคราว พระราชบญญตสนเชอรฐบาล พระราชบญญตเกยวกบการไดสญชาต พระราชบญญตเกยวกบการเวนคน พระราชบญญตเกยวกบภาษทางออม และในกรณเรงดวน รางพระราชบญญตนนในการเรมตนการรางจะเลอนเวลาออกไปไมไดโดยวตถประสงคของพระราชบญญตน น23 ท งน หากพระราชบญญตไมมขอสรปภายในหาสปดาหต งแตการ

22 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 138. “1. Before Bills to amend the Constitution which have been given a second reading have been

ratified by the King, provisions may be introduced by by law whereby : a. The proposals adopted and the unamended provisions of the Constitution are adjusted to

each as require; b. The division into chapters, sections and articles and their headings and numbering are

modified”. 2. A Bill containing provisions as referred to under paragraph 1 (a) shall be passed by the

Chambers only if at least two-thirds of the votes cast are in favor”. 23 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 41. “(1.) Any members of the Folketing shall be entitled to introduce Bill and other measures.

(2) A Bill cannot finally be passed until it has been read tree times in Parliament. (3) Two-fifths of the Members of Parliament may submit a request to the President that the third

reading take place no earlier than twelve weekdays after the Bill has been passed at the second reading. The request must be in writing and signed by the participating Members, However, there can be no postponement of bills for Finance Acts, supplementary estimates, temporary appropriation Acts, Government loan Acts, Acts concerning the granting of citizenship, Acts concerning expropriation, Acts concerning indirect taxes and, in urgent cases, Bills for Acts, the commencement of which cannot be postponed due to the purpose of the Act.

(4) In the event of a general election and at the end of the sessional year, all Bills and proposals for other resolutions that have not already been finally passed lapse”.

DPU

76

ลงคะแนนครงสดทายสนสดลง พระราชบญญตนนจะถกถอนออก เวนแตกฎหมายจะก าหนดไวเปนอยางอน24

เมอมการขอใหมการลงประชามตในพระราชบญญตภายในระยะเวลาหาสปดาหนบจากพระราชบญญตไดผานการลงมตครงสดทาย รฐสภาจะถอดถอนการลงมต หรอเมอใดทรฐสภามไดมมตทสอดคลองตามทกฎหมายก าหนด พระราชบญญตซงจะตองท าประชามต จะตองน าเสนอตอนายกรฐมนตรโดยไมชกชา ซงเปนผสามารถจดใหตพมพพระราชบญญตพรอมกบค าแถลงวาใหมการท าประชามต โดยก าหนดการทจะท าประชามตจะตองกระท าในในชวงไมนอยกวาสบสองสปดาหแตไมเกนสบแปดสปดาหนบจากวนทมการจดพมพพระราชบญญตขน ทงนในชวงการท าประชามต การลงคะแนนอาจจะเปนการสนบสนนหรอคดคานตวพระราชบญญตกได เพอใหรางนนถกยกเลก โดยผมสทธเลอกตงเสยงขางมากซงลงคะแนนและไมนอยกวารอยละสามสบของผทลงคะแนนทงหมดซงยนคดคานรางนน25

ในกรณเรงดวน พระราชบญญตซงมการเสนอใหท าประชามตอาจไดรบพระบรม ราชานญาตหลงจากมการผานประชามตโดยทนท และพระราชบญญตจะก าหนดถงอ านาจนไวดวย ภายใตอนมาตรา (1) สมาชกวฒสภาจ านวนหนงในสามสามารถเสนอใหมการลงประชามตในพระราชบญญตหรอกฎหมายเพอใหมพระบรมราชานญาตกได ซงการท าประชามตตองเกยวเนองตามกฎหมายขางตน เมอใดทพระราชบญญตตกไปเนองจากประชามต นายกรฐมนตรจะตองประกาศถงการตกไปนนโดยไมชกชา และตองไมเกนสบสวนหลงจากการท าประชามต จากวนทประกาศถงการตกไปนนใหถอวาพระราชบญญตไมมผลบงคบใช26

24 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 42 (3) – (4). “(3) Where a referendum on a Bill has been requested the Folketing may, within a period of five

weekdays from the final passing of the Bill, resolve that the Bill shall be withdrawn (4) Where the Folketing has made no resolution in accordance with sub-section (3), notice that the

Bill is to be submitted to a referendum shall be given without delay to the Prime Minister, who shall then cause the Bill to be published together with a statement that a referendum is to be held. The referendum shall be held, in accordance with the decision of the Prime Minister, not less than twelve and not more than eighteen weekdays after the publication of the Bill”.

25 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 42 (5). “At the referendum, votes shall be cast for or against the Bill. For the Bill to be rejected, a

majority of the electors who vote and not less than thirty percent of all persons who are entitled to vote, shall have voted against the Bill”.

26 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก มาตรา 42 (7).

DPU

77

(3) การลงประชามต และการประกาศใชพระราชบญญตรฐธรรมนญ เมอสภาผแทนราษฎรไดใหความเหนชอบแกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแลว กตอง

น ารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวไปขอความเหนชอบจากประชาชนโดยผานกระบวนการลงประชามต ทงน จะตองใหมผใหความเหนชอบแกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเกนกวากงหนงของผทมาลงคะแนนเสยงทงหมด และจะตองมผมาลงคะแนนเสยงไมนอยกวารอยละ 40 ของจ านวนผมสทธเลอกตงทงหมดดวย จงจะถอวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวไดรบความเหนชอบจากประชาชน

เมอรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดรบความเหนชอบโดยผานกระบวนการลงประชามตเรยบรอยแลว กตองน าขนทลเกลาฯ ถวายใหทรงลงพระปรมาภไธย แลวจงประกาศใชเปนพระราชบญญตรฐธรรมนญ

2) ประเทศเนเธอรแลนด (1) การตรวจสอบและควบคมระยะเวลาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 1) อ านาจตลาการ27 อ านาจตลาการเปนของผพพากษา องคการทใชอ านาจตลาการคอ ศาลรฐธรรมนญ

สหพนธ ศาลสงสหพนธ ศาลสหพนธทตงขนตามกฎหมายหลกน และศาลมลรฐ 2) อ านาจพจารณาพพากษาของศาลรฐธรรมนญสหพนธ28 ศาลรฐธรรมนญสหพนธมอ านาจพจารณาพพากษาในเรองตอไปน การตความกฎหมายหลกนเมอเกดปญหาการขดแยงในสทธและหนาทขององคการ

สงสดของสหพนธ หรอฝายอนทเกยวของทกฎหมายหลกน หรอระเบยบขององคการสงสดของสหพนธไดใหอ านาจอสระไว

“In an emergency, a Bill which may be submitted to a referendum may receive the Royal Assent

immediately after it has been passed, provided that the Bill contains a provision to this effect. Where, under the rules of sub-section (1), one-third of the members of the Folketing request a referendum on the Bill or on the Act to which the Royal Assent has been given, such referendum shall be held in accordance with the above rules. Where the Act is rejected by the referendum., an announcement to that effect shall be made by the Prime Minister without undue delay, and not later than fourteen days after the referendum was held. From the date of such announcement the Act shall become ineffective”.

27 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 92. 28 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 93.

DPU

78

(2) การควบคมระยะเวลาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ขอเสนอขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตองแจงโดยชดเจนวาจะแกไขเพมเตมดวย

ขอความอะไรบาง ใหตรากฎหมายประกาศเหตผลทจะตองพจารณาขอเสนอแกไขเพมเตมตามวธการทก าหนดไวในกฎหมายนน29

ภายหลงทไดประกาศใชกฎหมายดงกลาว ใหประกาศยบรฐสภา สภาทไดรบเลอกตงใหมมหนาทพจารณาขอเสนอแกไขรฐธรรมนญและจะใหความเหนชอบแกการเสนอแกไขเพมเตมนนไมได เวนไวแตจะมคะแนนเสยงเหนชอบดวยไมต ากวาสองในสามของผออกเสยงทงหมด30

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทพระมหากษตรยและรฐสภาเหนชอบดวยนนยอมประกาศใชบงคบไดและใหเพมเตมเขาไปในรฐธรรมนญ31

พระมหากษตรยทรงประกาศใชรฐธรรมนญทแกไขเพมเตมแลว พระมหากษตรยทรงจดล าดบหมวด ตอนของทกหมวดและการใหเลขหมายมาตราตามล าดบ หากจ าเปนจะทรงแกไขเพมเตมการใหน ามาตราอนมาใชกบอกมาตราหนงหรอหลายมาตราได32

การแกไข เพม เ ตมบทบญญตของรฐธรรมนญใหสอดคลองกบปฏญญาแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนดทมอยในปจจบนนหรอตามทจะไดมการแกไขเพมเตมภายหลงบทบญญตมาตรา 210, 211 และ 212 จะน ามาใชในกรณนไมได33

องคการของรฐ กฎหมาย ขอบงคบและขอก าหนดทใชบงคบอยในขณะทมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมผลใชบงคบตอไปจนกวาจะไดมการแกไขหรอเปลยนแปลงตามบทบญญตของรฐธรรมนญ34

(3) การใหประมขของรฐมสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ 1) พระราชอ านาจของพระมหากษตรย พระมหากษตรยทรงมพระราชฐานะทจะละเมดมไดบรรดารฐมนตรตองรบผดชอบ35

29 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 210. 30 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 211. 31 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 212. 32 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 214. 33 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 212. 34 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 215. 35 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 55.

DPU

79

อ านาจบรหารเปนของพระมหากษตรย36 และพระมหากษตรยทรงตราระเบยบการทวไปในการบรหาร บทบญญตใดทก าหนดโทษนนจะก าหนดไวในระเบยบการไมได เวนแตจะมกฎหมายบญญตใหกระท าดงกลาวได

โทษทจะลงแกผกระท าความผดใหเปนไปตามกฎหมาย37 พระมหากษตรยทรงควบคมแนวนโยบายทวไปของความสมพนธกบตางประเทศ

พระมหากษตรยทรงสงเสรมการพฒนาสนตภาพตามกฎหมายระหวางประเทศ38 2) การประกาศสงครามของพระมหากษตรย39 พระมหากษตรยจะทรงประกาศสงครามกบประเทศอนไมได เวนไวแตจะทรงไดรบ

ความยนยอมของรฐสภากอน ความยนยอมดงกลาวยอมไมจ าเปนตองไดรบในกรณทไดมสภาพสงครามเกดขนแลวและการตดตอขอความยนยอมของรฐสภาจะกระท าไมได

รฐสภาพจารณาและมมตเกยวกบเรองนในทประชมรวมกน พระมหากษตรยจะทรงประกาศเลกสงครามระหวางราชอาณาจกรกบประเทศอนไมได

เวนไวแตจะไดรบความยนยอมจากรฐสภากอน 3) ขอตกลงกบตางประเทศและองคการอนตามกฎหมายระหวางประเทศ ขอตกลงกบตางประเทศและองคการอนตามกฎหมายระหวางประเทศจะกระท าไดกแต

โดยพระมหากษตรยหรอโดยพระราชอ านาจของพระมหากษตรย หากขอตกลงดงกลาวก าหนดใหไดรบสตยาบนโดยพระมหากษตรยหรอโดยพระราชอ านาจ หากขอตกลงดงกลาวก าหนดใหไดรบสตยาบนโดยพระมหากษตรยกตองไดรบสตยาบนของพระมหากษตรย ใหเสนอขอตกลงตอรฐสภาโดยมชกชาขอตกลงจะไดรบสตยาบนหรอไมมผลใชบงคบเวนไวแตรฐสภาจะใหความเหนชอบ ศาลยตธรรมไมมอ านาจหนาทพจารณาการชอบดวยรฐธรรมนญของขอตกลง40

ความเหนชอบอาจจะใหโดยชดเจนหรอโดยปรยาย ความเหนชอบโดยชดเจนนน ใหโดยการออกพระราชบญญต ความเหนชอบโดยปรยายนน ใหถอวาเปนการใหแลวในเมอภายใน 30 วน ภายหลงทไดเสนอขอตกลงตอรฐสภาแลว ไมไดมการแถลงโดยหรอในนามของสภาใดสภาหนงของรฐสภาหรอโดยสมาชกรฐสภาใดสภาหนงไมต ากวา 1/5 ไมไดแสดงเจตนาทจะใหการ

36 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 56. 37 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 57. 38 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 58. 39 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 59. 40 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 60.

DPU

80

รบรองโดยชดเจน ระยะเวลาทก าหนดไวในวรรคกอนนนใชบงคบไมไดในระหวางทรฐสภาไมอยในสมยประชม41

นอกจากกรณทก าหนดไวในมาตรา 63 ไมตองใหความเหนชอบในกรณตอไปน คอ (ก) หากขอตกลงเปนเรองทไดก าหนดไวในกฎหมายแลว (ข) หากขอตกลงเกยวกบเรองทจะตองปฏบตตามขอตกลงทไดใหความเหนชอบ

นนมไดบญญตวาจะตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภาเสยกอน (ค) หากขอตกลงไมไดท าใหราชอาณาจกรมพนธกรณหนกหนวงและหาก

ขอตกลงนนมผลใชบงคบไมเกนหนงป (ง) ในกรณพเศษ หากมสถานการณบงคบ ถาไมท าขอตกลงนนกอนการไดรบ

ความเหนชอบกจะเปนการขดตอประโยชนของราชอาณาจกร ใหน าขอตกลงตามขอ (ง) เสนอรฐสภาโดยมชกชา ใหน าบทบญญต มาตรา 61 มาใช

โดยอนโลม หากรฐสภาไมใหความเหนชอบ ขอตกลงเปนอนหมดสภาพทนทเฉพาะทขดแยงกบขอความของขอตกลง ขอตกลงทจะตกลงกนโดยมการตกลงกนวาขอตกลงจะลมเลกทนทหากรฐสภาไมใหความยนยอม ทงน ขอตกลงนนจะตองขดแยงตอประโยชนของราชอาณาจกร42

หากจ าเปนทจะใหสอดคลองความคลคลายของการเมองระหวางประเทศ ขอตกลงอาจแยงกบบทบญญตของรฐธรรมนญบางมาตราได ในกรณดงกลาวน รฐสภาตองใหความเหนชอบอยางชดเจน สภาทงสองรฐสภาจะใหความเหนชอบแกขอตกลงทมลกษณะดงกลาวไมไดเวนไวแตจะมคะแนนเสยงเหนชอบไมต ากวา 2 ใน 3 ของสมาชกทออกเสยงลงคะแนน43

บทบญญตในมาตรา 61 - 64 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ใชบงคบแกกรณทการแกไขเพมเตมหรอการยกเลกสญญา44

ขอความในขอตกลงทอาจผกมดบคคลใดกตามจะมผลผกพนอกเมอไดมการประกาศขอตกลงนนแลว ระเบยบการประกาศขอตกลงนนใหก าหนดไวในกฎหมาย45

ระเบยบการทก าหนดโดยกฎหมายทใชบงคบอยในพระราชอาณาจกรใชบงคบไมได หากการใชบงคบนนอาจขดตอขอตกลงทผกมดบคคลใดกตามทไดตกลงไวกอนหรอหลงการประกาศใชระเบยบการทก าหนดไวในกฎหมายนน46

41 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 61. 42 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 62. 43 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 63. 44 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 64. 45 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 65.

DPU

81

ภายใตอ านาจบทบญญตมาตรา 63 เฉพาะทจ าเปนเทานน อ านาจบางประการเกยวกบการออกกฎหมาย การบรหาร และการศาลอาจโอนใหเปนขององคการทตงขนโดยกฎหมายระหวางประเทศโดยขอตกลงได การตดสนใดๆ ขององคการระหวางประเทศทตงขนตามกฎหมายนน ใหน าบทบญญตมาตรา 65 และมาตรา 66 มาใชบงคบ47

4) พระราชอ านาจในการบงคบบญชากองทพ พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจสงสดในการบงคบบญชากองทพ พระมหา -

กษตรยทรงแตงตงนายทหาร พระองคทรงเลอนยศ เลอนต าแหนง ทรงใหออกจากราชการ และพระราชทานบ าเหนจบ านาญตามระเบยบการทก าหนดไวในกฎหมาย กฎหมายวางหลกเกณฑในการใหบ าเหนจบ านาญ48

5) พระราชอ านาจในการควบคมการเงนทวไป49 พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจในการควบคมการเงนทวไป พระองคทรง

ก าหนดคาตอบแทนแกกรรมการและพนกงานเจาหนาททไดรบคาตอบแทนจากกระทรวงการคลง คาตอบแทนกรรมการสภาแหงรฐ ศาลตรวจเงนแผนดน และเจาหนาทฝายตลาการ ให

ก าหนดไวในกฎหมาย พระมหากษตรยทรงรวมเอาคาตอบแทนดงกลาวไวในประมาณการรายจายของแผนดน เงนบ าเหนจบ านาญของขาราชการใหก าหนดไวในกฎหมาย 6) พระราชอ านาจในการพระราชทานอภยโทษ50 พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจทจะพระราชทานอภยโทษทเปนโทษตาม

ค าพพากษาของศาล พระองคจะทรงใชพระราชอ านาจนไดภายหลงทไดทรงปรกษาหารอกบ ผพพากษาทไดรบการแตงตงมาเพอการนโดยเฉพาะตามระเบยบการบรหาร

การนรโทษกรรมหรอการรอลงอาญาจะกระท าไมไดเว นไวโดยบทบญญตแหงกฎหมาย

46 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 66. 47 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 67. 48 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 68. 49 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 72. 50 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 72.

DPU

82

7) การยกเวนไมตองปฏบตตามกฎหมาย51 การยกเวนไมตองปฏบตตามกฎหมายจะกระท าไดกแตโดยพระบรมราชานญาตตามท

กฎหมายก าหนดไว กฎหมายทอนญาตดงกลาวตองก าหนดวาสทธไดรบการยกเวนไมตองปฏบตตามกฎหมายนนโดยอาศยอ านาจบทบญญตมาตราใด

การยกเวนไมตองปฏบตตามมาตรการบรหารทวไปน นจะกระท าไดกแตโดยทมาตรการดงกลาวก าหนดใหพระมหากษตรยทรงก าหนดใหพระองคทรงไวซงอ านาจดงกลาวดวย

8) การเสนอรางกฎหมายตอรฐสภา52 พระมหากษตรยทรงเสนอรางกฎหมายตอรฐสภาไดและทรงเสนอขอเสนอใด ๆ ตอ

รฐสภาตามทพระองคเหนสมควรได พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอ านาจท จะใหความเหนชอบหรอทรงยบย งรางกฎหมายทผานการพจารณาของรฐสภาได

9) การยบสภา53 พระมหากษตรยทรงยบสภาทงสองของรฐสภา พระราชกฤษฎกาทใหยบสภานนตองม

บทบญญตก าหนดใหมการเลอกตงใหมภายใน 40 วน และใหสภาทไดรบเลอกตงใหมประชมกนภายใน 3 เดอน

สภาทไดรบเลอกใหมภายหลงการยบสภา อายของสภาใหก าหนดไวในกฎหมายซงมระยะเวลาอยในต าแหนงแตกตางจากทก าหนดไวในมาตรา 95 และ 101 ได

สภาแหงรฐทตองใชพระราชอ านาจแทนพระองคจะใชอ านาจยบสภาไมได 3) ประเทศอตาล (1) องคกรทมสทธเสนอรางแกไขเพมเตม รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล ก าหนดใหผ มสทธเสนอรางรฐบญญตเขาส

การพจารณาของรฐสภา54 ไดแก

51 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 78. 52 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 80. 53 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด มาตรา 82. 54 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 71. “The initiative of legislation belongs to the Government, to every member of the Chambers and to

the organs and entities empowered by constitutional law. The people exercise initiative in legislation by means of proposal by at least 50,000 electors, of a

bill drawn up in articles”.

DPU

83

ก. รฐบาล ข. สมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา ค. ประชาชนผมสทธเลอกตงไมนอยกวา 50,000 คน (2) กระบวนการพจารณารางแกไขเพมเตมโดยรฐสภา รางทน าเสนอโดยแตละรฐสภานนจะตองอยภายใตขอบงคบการประชมของรฐสภา

ซงจะพจารณาโดยคณะกรรมาธการกอน แลวจงพจารณาโดยสมาชกทงสภา ซงจะมการพจารณาไปทละหมวดแลวจงเขาสการลงมตครงสดทาย55

หลงจากทไดมการแถลงตอสภา รางทไดน าเสนอตอสภา หรอมการผานมาจากวฒสภา (สภาสง) จะตองมการตพมพและเผยแพรโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได และจะไดรบการบญญตในวาระการประชมสามญโดยทนท56 ทงน ในการลงมตของแตละสภานนจะไมสามารถกระท าได หากสมาชกสวนใหญไมมาประชม และรางทน าเสนอนนกจะเปนอนตกไป เวนแตรฐธรรมนญจะก าหนดไวเปนอยางอน57

เมอสภาทสองพจารณาใหความเหนชอบเรยบรอยแลว กตองสงกลบไปใหสภาแรกทพจารณา ถาหากสภาทสองทพจารณาเหนชอบดวยกบสภาแรก กถอวารางรฐบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภาเรยบรอยแลว แตถาหากสภาทสองแกไขเพมเตมรางรฐบญญตนนอกครงหนง โดยพจารณาเฉพาะสวนทสภาทสองแกไขเพมเตมมาเทานน กระบวนการพจารณาแกไขเพมเตมรางรฐบญญตแลวสงใหอกสภาหนงพจารณาจะด าเนนไปเรอย ๆ จนกวาท งสองสภาจะใหความเหนชอบในรางรฐบญญตทมเนอความอยางเดยวกน ดวยเหตน จงอาจกลาวไดวา รฐธรรมนญใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจเทากนในการพจารณารางกฎหมาย ผดกบรฐธรรมนญหลาย

55 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 72. “A Bill introduced in either House of Parliament shall, under the Rules of procedure of such

House, be scrutinized by a Committee and then by the whole House, which shall consider it section by section and then put it to the final vote”.

56 ขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร ขอท 68 (1). “After being announced in House, bills introduced in the Chamber or transmitted from the Senate

shall be printed and distributed in the shortest time possible, They shall be entered immediately in the general agenda”.

57 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 64. “The decisions of each Chamber and of Parliament are not valid if the majority of the members is

not present, and if they are not passed by a majority of those present, unless the Constitution stipulates a special majority”.

DPU

84

ประเทศรวมทงประเทศไทย ทก าหนดใหสภาผแทนราษฎรมอ านาจพจารณารางกฎหมายธรรมดามากกวาวฒสภา เพราะในกรณของประเทศอตาลนน จะถอวารางรฐบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภาไมไดเลย ถาหากสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวย58

รางรฐบญญตจะถกประกาศใชโดยประธานาธบดแหงสาธารณรฐ ภายใน 1 เดอน ภายหลงรางรฐบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภา แตในกรณจ าเปนเรงดวน รฐสภาโดยสมาชกเสยงขางมากจะลงมตใหตองประกาศใชรางรฐบญญตเปนการดวนกได ซงในกรณนรางรฐบญญตจะถกประกาศใชโดยทนทนบแตวนทไดรบความเหนชอบ กฎหมายจะถกตพมพโดยทนทหลงจากมการประกาศใช และจะมผลบงคบใชภายใน 15 วน นบแตวนทมการตพมพ เวนแตจะมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน59

อยางไรกตาม เมอประธานาธบดไดรบรางรฐบญญต ประธานาธบดอาจยบย งรางรฐบญญตได โดยสงคนไปยงรฐสภาพรอมดวยเหตผล เพอใหรฐสภาพจารณารางรฐบญญตนนอกครงหนง แตหากรฐสภาลงมตยนยนรางรฐบญญตนน กสามารถประกาศใชรางรฐบญญตนนได60

(3) การอภปรายครงทสองของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา เพอพจารณารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ61

รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 138 ก าหนดใหแตละสภาตองพจารณารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญถงสองครง ซงเปนขนตอนทรฐธรรมนญก าหนดขนเพมเตมจากการรางรฐบญญตธรรมดา โดยการพจารณาครงแรก และครงทสองจะตองทงระยะเวลาหางกนอยางนอยสามเดอน ทงน ระยะเวลาสามเดอนดงกลาว ใหเรมนบเมอวฒสภาสงรางรฐบญญตคนกลบมา

58 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 77). เลมเดม. 59 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 73. “Laws are promulgated by the President of the Republic within one month of their approval. If the Housed, each by an absolute majority of its members, declare a law to be urgent, the law is

promulgated within the deadline established therein. A laws is published immediately after promulgation and comes into force on the fifteenth day

following publication, unless such law establishes a different deadline”. 60 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 74. “The President of the Republic may send Parliament a reasoned opinion to request that a law

scheduled for promulgation be considered anew. IF such law is passed again, it shall be promulgated”. 61 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 83 - 85). เลมเดม.

DPU

85

ยงสภาผแทนราษฎร โดยรางรฐบญญตนนมเนอความตรงกบทสภาผแทนราษฎรสงใหวฒสภากลาวคอ ใหเรมนบระยะเวลาสามเดอนเมอสภาผแทนราษฎร และวฒสภาเหนตรงกนในเนอความของรางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนเอง

จากนน แตละสภาจะพจารณารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญซงเปนการอภปรายเปนครงทสอง โดยในสวนของสภาผ แทนราษฎรน น ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร ก าหนดใหสภาผแทนราษฎรตองตงคณะกรรมาธการเพอพจารณารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและท าเปนรายงานใหแกสภาผแทนราษฎร จากนน สภาผแทนราษฎรกจะอภปราย โดยจะเปนการอภปรายรางรฐบญญตทงฉบบ ไมไดพจารณาแยกเปนสวน ๆ เหมอนอยางการอภปรายครงแรก และการลงมตเพอใหความเหนชอบแกรางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญครงน จะใชเสยงขางมากธรรมดาแบบรางรฐบญญตธรรมดาไมได แตตองใชเสยงขางมากเดดขาด (Absolute Majority) นนคอ รางรฐบญญตดงกลาวจะตองไดรบความเหนชอบเปนคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด และในกรณทสมาชกรฐสภาลงมตใหความเหนชอบไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมด ประธานสภาผแทนราษฎรจะตองลงบนทกไวดวย เนองจากคะแนนเสยงดงกลาวเปนเงอนไขในการประกาศใชรางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ในสวนของการอภปรายของวฒสภากเชนเดยวกน วฒสภาตองตงคณะกรรมาธการเพอพจารณารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และท าเปนรายงานสงใหแกวฒสภา จากนน วฒสภากจะอภปรายโดยจะตองพจารณาและลงมตรางรฐบญญตดงกลาวทงฉบบ จะแยกพจารณาหรอใหความเหนชอบเปนบางมาตราไมได62 และในการลงมตเพอใหความเหนชอบน น เชนเดยวกบการลงมตใหความเหนชอบของสภาผแทนราษฎร นนคอ จะใชเสยงขางมากธรรมดาอยางการพจารณารางรฐบญญตธรรมดา หรอการลงมตใหความเหนชอบในขนการอภปรายครงแรกไมได เพราะรฐธรรมนญฯ ก าหนดใหการลงมตใหความเหนชอบแกรางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะตองไดมตมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมด และในกรณทสมาชกวฒสภาลงมตใหความเหนชอบไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทงหมด ประธานวฒสภาจะตองบนทกไวในรายงานเรองการลงมตทจะตองสงใหแกสภาผแทนราษฎรดวย63

62 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 123. 63 รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 124.

DPU

86

(4) การประกาศใชรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการลงประชามต64 หลงจากทสภาผแทนราษฎร และวฒสภาไดใหความเหนชอบแกรางรฐบญญตแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญเปนทเรยบรอยแลว ท งสองสภา จะตองน ารางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนประกาศในรฐกจจานเบกษา (Official Gazette) และรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล มาตรา 138 เปดชองใหจดท าประชามตในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได โดยมเงอนไขวาภายในสามเดอนนบแตวนประกาศในรฐกจจานเบกษา สมาชกจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา หรอผมสทธเลอกตงไมนอยกวา 500,000 คน หรอสภาทปรกษาแหงแควน (Regional Council) ไมนอยกวา 5 แควน สามารถรองขอใหมการท าประชามตได และถาหากมการท าประชามต รางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวจะมผลบงคบใชกตอเมอ ประชาชนไดลงประชามตใหความเหนชอบเกนกงหนงของคะแนนเสยงทงหมด

อยางไรกตาม รฐธรรมนญฯ มาตราดงกลาวไดวางขอก าหนดในการจดท าประชามตไวในมาตรา 138 วรรคสามวา ถาหากในขนตอนการอภปรายครงทสองของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา แตละสภาไดลงมตใหความเหนชอบแกรางรฐบญญตประกอบรฐธรรมนญไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกทมอยทงหมดของแตละสภา รางรฐบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวจะตองมผลบงคบใชโดยจะมการจดท าประชามตไมได

3.1.3 ประเทศทมการก าหนดใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยใชอ านาจผานประมขของรฐ

1) ประเทศฝรงเศส ในประเทศฝรงเศส การลงประชามตไดรบการน ามาปฏบตหลายครง ตงแตเสรจสน

สงครามโลกครงท 2 เปนตนมา มทงบทบญญตทใหสทธประชาชนในการออกเสยงลงประชามตรบรองการออกกฎหมายทเปนกฎหมายธรรมดา และรฐธรรมนญน าประชามตมาใชเพอรบรเรองหนงเรองใดหรอหลายเรอง ตลอดจนน าวธการลงประชามตมาใชเพอรบรองการเปลยนแปลงสถานภาพของรฐสมาชกแหงประชาคมดวย

ระบบการเมองของประเทศฝรงเศสในปจจบนเปนระบบผสม กลาวคอ ระบบประธานาธบด ซงเปนประมขของประเทศมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชนมวาระด ารงต าแหนง 5 ป และสามารถทจะไดรบการเลอกตงใหมอกไดแตจะเปนเกน 2 วาระตดตอกนไมได (10 ป) ดงนน จงท าใหประธานาธบดของประเทศฝรงเศสมความชอบธรรมทจะใชอ านาจโดยตรง

64 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ (น. 86). เลมเดม.

DPU

87

ไมเหมอนประธานาธบดในระบบรฐสภา ในระบบน ประธานาธบดมอ านาจส าคญหลายประการ เชน อ านาจในการแตงตงนายกรฐมนตร อ านาจลงนามในกฎหมายทคณะรฐมนตรมมตและอ านาจเปนประธานการประชมคณะรฐมนตร เปนตน ซงระบบนจะใหอ านาจประธานาธบดมาก65

(1) การลงประชามตในการรบรองกฎหมายธรรมดา ตามบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบปจจบน (ค.ศ. 1958) ไดใหอ านาจแกประธานาธบด

แหงสาธารณรฐมสทธทจะจดใหมการออกเสยงประชามตรบรองรางกฎหมายธรรมดา ตามค าเสนอของรฐบาลในระหวางทรฐสภาอยในสมยประชมหรอโดยการเสนอรวมกนของทงสองสภา แตประธานาธบดโดยค าแนะน าของรฐบาล หรอรฐบาลไมมอ านาจทจะเสนอรางกฎหมายใหแกประชาชนลงประชามตไดทกเรอง ประธานาธบดมอ านาจทจะเสนอรางกฎหมายใหประชาชนลงประชามตได กแตเฉพาะทเปนกฎหมายวาดวยการจดระเบยบองคกรของรฐ การใหความเหนชอบแกขอตกลงของประชาคมปฏบตหนาทของสถาบน แมสนธสญญานนจะไมขดตอรฐธรรมนญกตาม ตามทบญญตไวในมาตรา 1166

ดงนน ประธานาธบดจงมอ านาจทจะเสนอรางกฎหมายดงกลาวขางตนใหประชาชนรบรองอกชนหนงได ซงในกรณเชนนไมเปนการบงคบวาถาเปนกฎหมายเกยวกบเรองเหลานจะตองสงใหประชาชนลงประชามตทกครงไป ซงตองขนอยกบประธานาธบดวา จะเหนควรใหมการรบรองจากประชาชนโดยการลงประชามตหรอไมกได ตวอยางเชน การใหประชาชนรบรองรางกฎหมายทก าหนดอนาคตของนวคาเลโดเนยตามขอตกลง เมอวนท 26 มถนายน 1988 ทกรงปารส ซงไดกระท าเมอป ค.ศ. 198867

65 จาก รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญ พจารณาศกษาแนวทางแกไขรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 (น. 476), โดย ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, 2536, กรงเทพฯ: ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. 66 ตามค าเสนอของรฐบาลในระหวางทรฐสภาอยในสมยประชม หรอโดยการเสนอรวมกนของสภาทประกาศในราชกจจานเบกษา ประธานาธบดแหงสาธารณรฐมสทธจดใหมการออกเสยงประชามต เกยวกบรางกฎหมายวาดวยการจดระเบยบองคกรของรฐ การใหความเหนชอบแกขอตกลงของประชาคมหรอการใหสตยาบนแกสนธสญญา ซงแมจะไมขดตอรฐธรรมนญ แตอาจกระทบกระเทอนถงการปฏบตหนาทของสถาบนหากผลการออกเสยงประชามต เปนการอนมตใหใชรางกฎหมายนน ประธานาธบดแหงสาธารณรฐประกาศใชรางกฎหมายนนภายในระยะเวลาตามความในมาตรากอน...” 67 จาก การเมองในสหรฐอเมรกา องกฤษ และฝรงเศสตอนการเมองฝรงเศส (น. 86), โดย สรพล ราชภณฑารกษ, 2533, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

DPU

88

(2) การลงประชามตในการรบรองรฐธรรมนญ ประเทศฝรงเศสไดเปลยนรฐธรรมนญมาแลว 15 ฉบบ ตงแตครสตศกราช 1789 ซงเปน

ปปฏวตใหญ เหตทเปลยนเพราะแตละครงเกดวกฤตการณขน รฐธรรมนญของประเทศฝรงเศสในสมยสาธารณรฐท 4 และสาธารณรฐท 5 ตางกไดน าวธการใหประชาชนมสวนรวมในการจดท าและใหความเหนชอบไมวาจะเปนการรบรองรฐธรรมนญฉบบใหมและรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย

1) การลงประชามตรบรองรฐธรรมนญสาธารณรฐท 468 การลงประชามตรบรองรฐธรรมนญสาธารณรฐท 4 เปนการลงประชามตรบรอง

รฐธรรมนญฉบบใหมลงวนท 27 ตลาคม ค.ศ. 1946 โดยมขนตอนในการรางรฐธรรมนญและการ ลงประชามต ดงตอไปน

เมอวนท 21 ตลาคม ค.ศ. 1945 ไดมการเรยกองคคณะผมสทธออกเสยงลงคะแนนแสดงประชามต เปนครงแรกทองคคณะนมจ านวนมากมายและลงคะแนนอยางเสรทสดทเคยมมาในประเทศฝรงเศส เพราะทหารและสตรกเพงไดรบสทธลงคะแนนเปนครงแรกดวย ในวนนผมสทธออกเสยงจะท าการลงคะแนนดวยบตรสองบตร คอ บตรแรกเปนการเลอกตงผสมครรบเลอกตง สวนอกบตรหนงเปนการลงคะแนนเพอตอบค าถามททางการไดตงไวสองประการ

ตวบทรางรฐธรรมนญน เมอประชาชนไดลงคะแนนรบรองแลว เรยกวา รฐธรรมนญฉบบเลกกไดรบการประกาศใชเปนรฐธรรมนญชวคราว ลงวนท 2 พฤศจกายน ค.ศ. 1945 ขอความในตวบทยงมบทบญญตการปกครองโดยรฐสภาชวคราว เกยวกบความสมพนธระหวางรฐบาลและสมชชารางรฐธรรมนญน เพอปองกนมใหสมชชามอ านาจมากจนเลยขอบเขตจะกลายเปนรปของ “การปกครองโดยสภาอยางบรบรณ” ไป รฐธรรมนญฉบบเลกนเปนการก าหนดระบอบการปกครองชวคราวของประเทศฝรงเศสไปจนกวาจะมรฐธรรมนญฉบบบรบรณขนใหม

2) การลงประชามตรบรองรฐธรรมนญฉบบใหม (สาธารณรฐท 5) การลงประชามตรบรองรฐธรรมนญฉบบใหม (สาธารณรฐท 5) เปนการลงประชามต

รบรองรฐธรรมนญฉบบลงวน ท 3 ม ถนายน ค.ศ . 1958 และรฐธรรมนญฉบบลงวน ท 4 ตลาคม ค.ศ. 1958

ในสมยสาธารณรฐท 4 การเมองของประเทศฝรงเศสประสบปญหามากมาย ท าใหการปกครองบรหารประเทศเปนไปดวยความไมมนคงแนนอนและไมมประสทธภาพ รฐบาลลมลกคลกคลานอยเสมอ ท าความเบอระอาใหกบชาวฝรงเศสไมนอยเลย ค าวา “เลนการเมอง” เปนค ากลาวทมความหมายใกลเคยงกบความเปนจรงอยางทสดในยคนน ในขณะเดยวกนกบทประเทศ

68 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 92 - 95). เลมเดม.

DPU

89

ฝรงเศสก าลงวนวายระส าระสายกนอยนนมวรบรษผเคยกเกยรตภมประเทศมาแลวครงหนง คอ นายพลเดอโกลล เมอเกดความยงยากระส าระสายมากเขา นายพลเดอโกลลกไดรบการแตงตงใหเขาด ารงต าแหนงส าคญ เพอแกปญหาของประเทศในการน นายพลเดอโกลลไดสถาปนาสาธารณรฐท 5 ขนดวยการรางรฐธรรมนญฉบบใหม ซงผนวกแนวความคดของนายพลเดอโกลลในการปกครองบรหารประเทศเขาไวเปนจ านวนมาก69

การแกไขรฐธรรมนญนกเทากบเปน “การแกไข-ยกเลกรฐธรรมนญ ฉบบลงวนท 3 มถนายน ค.ศ. 1958 ซงแกไขมาตรา 90 ของรฐธรรมนญสาธารณรฐครงท 4 (27 ตลาคม ค.ศ. 1946) และอนทจรงมาตรา 90 นกอยในบรรดามาตราทสมชชาแหงชาต (สภาลาง) และสภาแหงสาธารณรฐ (สภาบน) ไดลงมตวาจะท าการแกไขอยแลว แตไมมการด าเนนการแกไขอยางจรงจงเทานน การแกไขรฐธรรมนญครงน จงเปนการท าไดโดยถกตองตามกฎหมายและตามรฐธรรมนญ ฉบบลงวนท 3 มถนายน ค.ศ. 1958 น ก าหนดใหรฐบาลทตงขนใหมเมอวนท 1 มถนายน ค.ศ. 1958 เปนผท าหนาทยกราง แตมไดปลอยใหนายพลเดอโกลลท าตามชอบใจ แตไดก าหนดหลกการส าคญทางประชาธปไตยทรฐบาลจะตองบญญตไวในรางรฐธรรมนญใหมนดวย กอนทจะเสนอใหประชาชนแสดงประชามต

3) การลงประชามตเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญฉบบปจจบน (ค.ศ. 1958)

ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน (ฉบบลงวนท 4 ตลาคม ค.ศ. 1958) ซงเปนรฐธรรมนญของสาธารณรฐท 5 ยงไดมบทบญญตใหสทธประชาชนในการแสดงประชามตเกยวกบการรบรองรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไดอกดวย กลาวคอ ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบนไดรบรองสทธของประชาชนในการออกเสยงประชามตไวในมาตรา 3 ซงบญญตวา “อธปไตยแหงชาตเปนของปวงชน ปวงชนใชอ านาจอธปไตยโดยทางผแทนและโดยวธการออกเสยงประชามต”

สวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา 89 ซงบญญตวา “สทธทจะเสนอแกไขรฐธรรมนญ เปนสทธของประธานาธบดแหงสาธารณรฐตามค าแนะน าของนายกรฐมนตรของสมาชกรฐสภา ญตตหรอขอเสนอใหแกไขรฐธรรมนญจะตองไดรบความเหนชอบจากถงสองสภาโดยมขอความเหมอนกน บทบญญตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะใชบงคบไดกตอเมอไดรบความเหนชอบโดยการออกเสยงประชามตแลว”

การรเรมใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เปนสทธของประธานาธบดแหงสาธารณรฐ ตามขอเสนอของนายกรฐมนตรและสมาชกรฐสภา

69 เรองของรฐธรรมนญและการเลอกตง (น. 30 - 33). เลมเดม.

DPU

90

รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐบาลหรอทเสนอโดยสมาชกรฐสภาจะตองไดรบความเหนชอบจากสภาทงสองในเนอความอยางเดยวกน และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะมผลใชบงคบหลงจากทไดมการออกเสยงประชามตแลว

อยางไรกตาม รางแกไขเพมเตมทเสนอโดยรฐบาล อาจไมตองน ามาใหประชาชนออกเสยงประชามตกได หากประธานาธบดแหงสาธารณรฐตดสนใจทจะเสนอใหทประชมรวมกนของสภาทงสองเปนผพจารณารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน ในกรณน รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะตองไดรบความเหนชอบดวยคะแนนเสยงมากกวาสามในหาของผออกเสยงลงคะแนน ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎรท าหนาทเปนส านกงานของทประชมรวมกน

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทสงผลกระทบตอบรณภาพแหงดนแดน จะกระท ามได การแกไขเปลยนแปลงรปแบบของรฐบาลสาธารณรฐ ไมอาจกระท าได เหตทตองน าวธการลงประชามตมาใชในการรบรองการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

อาจจะมาจากหลกทถอวารฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดทจะใชในการปกครองประเทศ การเปลยนแปลงแกไขกควรจะใหประชาชนมสวนรวมในการใหความเหนชอบดวยในฐานะทประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตยทแทจรง และเนองจากวารฐธรรมนญเปนเครองชแนวทางของชาต และก าหนดวธการด าเนนนโยบายในการปกครองประเทศตาง ๆ เปนหลกประกนเรองสทธและเสรภาพของประชาชน จงตองมลกษณะทแกไขยากพอสมควร แตอยางไรกตามกควรจะใหมการแกไขปรบปรงได ตามววฒนาการทางการเมองและทางสงคมทมความจ าเปน

ตามบทบญญตของรฐธรรมนญของประเทศฝรง เศส มาตรา 89 ป ค.ศ. 1958 ไดก าหนดใหมวธเสนอขอแกไขรฐธรรมนญไว 2 วธ และวธรบรอง 2 วธ ดงน70

(1) วธการเสนอขอแกไขรฐธรรมนญ ม 2 วธ คอ 1. ประธานาธบดตามขอเสนอคณะรฐมนตรเสนอเปนรางแกไขรฐธรรมนญเสนอ

ตอสภา 2. สมาชกรฐสภา (ซงม 2 สภา) เปนผเสนอรางแกไขรฐธรรมนญตอสภา รางแกไข

รฐธรรมนญจะตองผานทงสองสภาโดยมขอความตรงกน (2) วธการรบรองรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ม 2 วธ คอ 1. การลงประชามตภายหลงทผานรฐสภาแลว

70 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 102). เลมเดม.

DPU

91

2. ประธานาธบดเหนวาไมจ าเปนตองใหลงประชามต กจะเสนอใหทประชมรวมกนของรฐสภาพจารณา ในกรณนรฐสภาจะตองลงคะแนน 3 ใน 5 ของคะแนนทลง (ไมเกยวกบจ านวนสมาชกทงหมดหรอทประชม)

กรรมการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศสตามมาตรา 89 ของรฐธรรมนญฉบบปจจบน (ค.ศ. 1958) ไดก าหนดระบบการแกไขไวเปน 2 รปแบบดงกลาวขางตน สดแทแตผใดจะเปนผเสนอแกไข กลาวคอ

ถาการรเรมขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมาจากรฐบาล กระบวนการในการแกไขจะมลกษณะดงน คอ นายกรฐมนตรจะเปนผเสนอความคดเหนแกประธานาธบดวาเหนควรจะแกไขเพมเตมในประเดนใด ถาประธานาธบดเหนชอบกจะมการยกรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแลวสงใหสภาแหงรฐ (ศาลปกครองสงสด) ตรวจแกไขรางเสรจแลวกน าเสนอคณะรฐมนตร เมอคณะรฐมนตรอนมตกจะน าเขาสการพจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา โดยในขนตอนนจะใชการพจารณาเหมอนกฎหมายธรรมดา คอ พจารณาโดยแตละสภาหรอโดยกรรมาธการรวมแลวใหสองสภามมต จนไดรางรฐธรรมนญทมขอความเดยวกนททงสองสภายอมรบ แลวประธานาธบดจะเปนผเลอกในขนตอนตอไปวาจะใหสงรางรฐธรรมนญนนไปขอใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต หรอจะจดใหมการประชมรวมกนของทงสองสภา โดยสองสภาตองมมตไมนอยกวา 3 ใน 5 ของจ านวนสมาชกทงสองสภาทลงมต จงจะถอเปนการแกไขเพมเตมทมผล

ถาการรเรมแกไขเพมเตมนนเสนอโดยสมาชกรฐสภา ขนตอนการพจารณากจะพจารณาเหมอนกฎหมายธรรมดาดงในกรณแรก จนไดรางรฐธรรมนญทมขอความเดยวกนททงสองสภายอมรบ แลวตองน ารางรฐธรรมนญดงกลาวไปขอใหประชาชนออกเสยงเปนมต มขอสงเกตวาในกรณนจะเลอกใชวธใหทงสองสภาประชมรวมกนเปน Congress เพอลงมตอยางในกรณแรกไมได เพราะผรางรฐธรรมนญเกรงวาสภาทงสองจะรวมมอกนแกไขรฐธรรมนญโดยไมมองคกรอนดลและคานเลย อยางไรกตาม ปจจบนคณะกรรมการพจารณาแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดเสนอใหแกไขกระบวนการใหม โดยก าหนดวาไมวาจะเปนการเสนอโดยประธานาธบดหรอรฐบาลหรอโดยสมาชกรฐสภากตาม จะมการพจารณาโดยสภาทงสองเหมอนรางกฎหมายธรรมดา จดนเองทเสนอขอแกไขโดยใหแยกเปน 2 กรณ กลาวคอ

กรณแรก ถาทงสองสภาใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญทมขอความอยางเดยวกนประธานาธบดมอ านาจขอใหสภาทงสองประชมรวมกนเปน Congress และมมต 3 ใน 5 ของจ านวนสมาชกทลงคะแนนใหความเหนชอบแกรางรฐธรรมนญนนได ถามเชนนนรางรฐธรรมนญทสภาทงสองพจารณาเสรจแลวจะตองน าไปใหประชาชนออกเสยงเปนประชามต

DPU

92

กรณทสอง ถาภายหลงจากการทสภาผ แทนราษฎรและวฒสภาตางพจารณารางรฐธรรมนญสองครงแลว ยงไมสามารถตกลงกนในรางทมขอความเดยวกนได แตปรากฏวารางนนไดรบความเหนชอบจากสภาหนงในสภาใดถง 3 ใน 5 ของจ านวนสมาชกทออกเสยงของสภานน ประธานาธบดมอ านาจขอใหสงรางดงกลาวไปใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตได

ตามขอเสนอใหมน จะเหลอกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเพยงกระบวนการเดยว และนอกจากนนยงเปนการแกไขปญหาในกรณทสภาใดสภาหนง (โดยเฉพาะวฒสภา) ไมยอมใหความรวมมอในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยไมยอมลงมตในขอความเดยวกบทสภาผแทนมมต ถาแตละสภาพจารณารวมกนสองครงแลว ยงไมสามารถตกลงกนได แตสภาใดสภาหนงมเสยงสมาชกเหนดวยกบรางนนถง 3 ใน 5 ของผลงคะแนน กใหประธานาธบดสงรางแกไขนนใหประชาชนออกเสยงเปนประชามตได เพอหาทางออกไมใหสภาใดสภาหนงสามารถสรางอปสรรคใหแกการแกไขรฐธรรมนญไดซงรฐธรรมนญเดมไมไดก าหนดทางออกไว

รฐธรรมนญนไดมการแกไขหลายครง ทงแกไขโดยผานความเหนชอบจากการประชมทงสองสภาคองเกรสและแกไขโดยการลงประชามต ตวอยางเชน การแกไขมาตรา 67 ในหมวดประธานาธบด ซงเดมบทบญญตของมาตรานใหมการเลอกตงประธานาธบด โดยทางออมโดยทางรฐสภาคอจะถกเลอกจากคณะผเลอก ซงประกอบดวยสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกเทศบาล และสมาชกทวไปจากดนแดนโพนทะเล สมาชกสภาจงหวด และนายกเทศมนตรทงประเทศ ซงไดขอแกไขใหเปนการเลอกตงประธานาธบดโดยตรงจากประชาชนผมสทธออกเสยงเลอกตง โดยใหถอเอาเสยงขางมากเดดขาด และถามความจ าเปนอาจจะมการเลอกตง 2 รอบ ในการแกไขรฐธรรมนญในครงนไดจดใหมการลงประชามตรบรองจากประชาชน เมอวนท 28 ตลาคม ค.ศ. 1962 เปนตน

(3) การใหประชาชนลงประชามต เพอรบรเรองหนงเรองใดหรอหลายเรอง71 นอกจากการน าวธการประชามตมาใชในการรบรองกฎหมายและรฐธรรมนญแลวใน

ประเทศฝรงเศส สมยประธานาธบดเดอโกลล ยงไดน าประชามตมาใชในการขอความเหนชอบจากประชาชนในเรองใดเรองหนงหรอหลายเรอง โดยในบางเรองอาจขอความเหนชอบจากพลเมองโดยไมตองผานรฐสภา ในประเทศฝรงเศสไดมการน าวธการแสดงประชามตมาใชในเรองอน นอกจากเรองทเกยวกบการรบรองกฎหมายและรฐธรรมนญหลายครง เชน การน าวธการลงประชามตมาใชเพอใหประชาชนตดสนวาตองการทจะใหประเทศฝรงเศสมสถาบนการเมองแบบใด เมอวนท 21 ตลาคม ค.ศ. 1945 หรอการขอประชามต ในเรองรบรองในการยนยอมใหชาวอลจเรย

71 การเมองในสหรฐอเมรกา องกฤษ และฝรงเศสตอนการเมองฝรงเศส (น. 48). เลมเดม.

DPU

93

มการปกครองตนเอง โดยผานสถาบนการเมองกอนทจะปกครองตนเองโดยไดกระท าเมอวนท 8 มกราคม ค.ศ. 1961 ในเรองนเปนเรองนโยบายก าหนดใจตนเองในอลจเรย เปนตน

(4) การลงประชามตรบรองการเปลยนแปลงสถานภาพของรฐสมาชกแหงประชาคม

ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ฉบบ ค.ศ. 1958 ซงใชบงคบอยในปจจบนนก าหนดไววาในการทจะเปลยนแปลงสถานภาพของรฐสมาชกแหงประชาคมนนจะตองไดรบการยนยนจากประชาชน โดยการออกเสยงประชามตของประชาชนของรฐสมาชกทเกยวของซงในเรองนไดบญญตไวในมาตรา 86 ซงบญญตวา “การเปลยนแปลงสถานภาพของรฐสมาชกแหงประชาคมนน จะกระท าไดโดยสาธารณรฐรองขอหรอโดยมตของสภานตบญญตแหงรฐทเกยวของ และมการยนยนโดยการออกเสยงประชามตของรฐสมาชกทเกยวของโดยการจดการ และการควบคมโดยสถาบนแหงประชาคม การเปลยนแปลงสถานภาพนใหก าหนดโดยขอตกลงทไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแหงสาธารณรฐ และสภานตบญญตของรฐสมาชกทเกยวของ

โดยวธการเดยวกนน รฐสภาแหงประชาคมอาจจะเปนอสระ เมอเปนอสระรฐสมาชกนนยอมสนสมาชกภาพแหงประชาคม”72

ในการทจะเปลยนแปลงสถานภาพของรฐสมาชกแหงประชาคมนนจะท าไดกตอเมอมการรองขอโดยสาธารณรฐ หรอโดยมตของสภานตบญญตแหงรฐทเกยวของ และจะตองไดรบการรบรองยนยนจากประชาชนทอยในรฐสมาชกทเกยวของทยนยอมใหมการเปลยนแปลงได โดยขอตกลงทไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแหงสาธารณรฐและสภานตบญญตของรฐสมาชกทเกยวของ

(5) อ านาจการเสนอใหประชาชนลงประชามตในประเทศฝรงเศส ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ ฉบบ ค.ศ. 1958 มไดชชดลงไปเลยทเดยววาอ านาจใน

การเสนอใหประชาชนลงประชามตนนจะเปนอ านาจของประธานาธบดโดยล าพงหรอองคกรอนใด เพยงแตมาตรา 11 บญญตวา “ประธานาธบดแหงสาธารณรฐฝรงเศส โดยการเสนอของรฐบาลในระหวางสมยการประชมสภาหรอโดยการเสนอของทงสองสภารวมกน โดยขอเสนอนนตพมพใน Journal officiel (ราชกจจานเบกษา) สามารถทจะจดใหประชาชนลงประชามตเกยวกบรางกฎหมายใด ๆ ซงมผลตอการบรหารประเทศตอขอตกลงระหวางประชาคมฝรงเศส หรอมผลผกพนอนมตให

72 จาก รฐธรรมนญนานาชาต (น. 34), โดย เดชชาต วงศโกมลเชษฎ, 2516, กรงเทพฯ: สถาบนวจยแหงชาต.

DPU

94

สตยาบนตอสนธสญญารางกฎหมายดงกลาวอาจมผลกระทบตอการด าเนนงานของสถาบนทางการเมองกได แตทงนตองไมขดตอรฐธรรมนญ”73

ในป ค.ศ. 1969 ประธานาธบดไดตกลงทจะใหมการลงประชามตตามมาตรา 11 เปนการแกไขรฐธรรมนญ ป ค.ศ. 1958 อยางมากมายหลายมาตราโดยกฤษฎกาลงวนท 2 เมษายน ค.ศ. 1969 ประกาศใหมการลงคะแนนประชามต ปญหาสองประการตางกนแตเกยวโยงกน คอ ปญหาการแบงเขตทางการบรหารใหม มการกระจายอ านาจไปสสวนภมภาคมการแบงออกเปนแควน (Regions) ทกแควนม Prefet และสภาแหงแควน ฯลฯ และอกปญหาหนงเกยวกบการแกไขรปทรงและอ านาจหนาทของสภาสง จะมการแกไขรฐธรรมนญมาตราตาง ๆ เฉพาะทเกยวกบ สภาสงจะมถง 18 มาตราดวยกน ซงถาเปนไปตามนนสภาสงจะกลายเปนสภาทมผแทนของดนแดนและขององคกรทางอาชพและสงคม สภาเศรษฐกจแหงชาตตามทอยเดมตามรฐธรรมนญจะถกเลกไป สภาสงเกอบจะไมมบทบาทในการออกกฎหมายเลย หนาทของประธานสภาสงทเคยใหมหนาทเปนประธานาธบดชวคราวอยางแตกอนกจะไมมเพราะจะใหนายกรฐมนตรเปนแทน

2) ประเทศเดนมารก ในประเทศเดนมารกเปนประเทศทมรปแบบของรฐเปนรฐเดยวซงมพระมหากษตรย

เปนประมข แตไดน าวธการลงประชามตมาใชกนอยางแพรหลายทงในสวนทเกยวกบการรบรองกฎหมายธรรมดา และในสวนทเกยวกบการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญดวย

(1) การลงประชามตในการรบรองกฎหมายธรรมดา นบตงแตป พ.ศ. 2496 เปนตนมา ประเทศเดนมารกมเพยงสภาเดยว การรเรมเสนอราง

กฎหมายจงอยทสมาชกภาพสภาฟอลเคทงหรอพระมหากษตรยรางกฎหมายจะมผลบงคบเปนกฎหมายไดกตอเมอผานการพจารณาของสภาฟอลเคทงตามระเบยบวธการทถกตองจะไดรบความเหนชอบจากกษตรยภายใน 30 วน หลงจากผานการพจารณาจากสภาภายในการประชมนนจะตองมสมาชกสภาจ านวนครงหนงของสมาชกสภาทงหมดเขารวมประชมและลงคะแนนเสยงจงจะถอวาเปนองคประชม

รางกฎหมายแตละฉบบจะตองไดรบการพจารณา 3 วาระ แตถาสมาชกสภาจ านวน 2 ใน 5 รองขอเปนลายลกษณอกษร ประธานอาจจะหนวงเหนยวการพจารณาในวาระท 3 ออกไปจนพนก าหนด 12 วน หลงจากการพจารณาวาระท 2 ได การรองขอจะตองท าเปนลายลกษณอกษรและลงลายมอชอสมาชกสภาผทรองขอ

73 เรองของรฐธรรมนญและการเลอกตง (น. 31). เลมเดม.

DPU

95

อยางไรกด การหนวงเหนยวเชนนไมอาจกระท าไดในการพจารณารางกฎหมายการเงนและกฎหมายพเศษอน ๆ74

ขนตอนในการลงประชามต การลงประชามตเปนการแกไขขอบกพรองจากการทยกเลกสภาสง จงไดมการคดหา

วธการทจะตรวจสอบกลนกรองในการออกกฎหมายอกชนหนง นนคอ ไดมการน าวธการเสนอรางกฎหมายไปใหประชาชนตรวจสอบอกชนหนงโดยการลงประชามต ซงเปนไปตามรฐธรรมนญ มาตรา 4275 คอ

1) เมอสภาฟอลเคทงผานรางกฎหมายแลวสมาชกสภาจ านวน 1 ใน 3 อาจรองขอขนภายใน 3 วน หลงจากผานรางกฎหมายในวาระสดทายใหประธานเสนอรางกฎหมายนนใหประชาชนลงประชามต (กษตรยไมอาจทรงใหความเหนชอบในรางกฎหมายภายในก าหนด 3 วนน เวนแตกรณเหตฉกเฉน) การรองขอจะตองท าเปนลายลกษณอกษรและลงลายมอชอโดยสมาชกทรองขอ (มาตรา 42 (1))

2) ภายในก าหนด 5 วนหลงจากผานวาระสดทายสภาฟอลเคทงอาจมมตใหถอนรางกฎหมายนนได ถามฉะนนนายกรฐมนตรจะตองตพมพรางกฎหมายพรอมดวยประกาศใหมการลงประชามต ซงจะตองท ากนไมต ากวา 12 วน และไมเกนกวา 18 วน ภายหลงประกาศรางกฎหมาย (มาตรา 42 (3) (4))

3) รางกฎหมายทจะถอวาถกปฏเสธเดดขาดกตอเมอผออกเสยงสวนใหญลงคะแนนคดคาน และเมอรวมคะแนนแลวจะตองไดไมต ากวารอยละ 30 ของจ านวนผมสทธออกเสยงทงหมด (มาตรา 42 (5))

อยางไรกตาม มกฎหมายหลายประเภททไมสามารถน าวธการใหประชาชนออกเสยงลงประชามตมาใชได เนองจากอาจจะเกดผลเสยมากกวาผลด เชน รางกฎหมายเกยวกบการคลง, รางกฎหมายเกยวดวยการใหกยมเงนของรฐบาล, รางกฎหมายขาราชการพลเรอน (แกไขเพมเตม), รางกฎหมายเกยวดวยเงนเดอนและบ านาญ, รางกฎหมายเกยวดวยการแปลงสญชาต, รางกฎหมายเวนคน, รางกฎหมายเกยวดวยภาษทางตรงและทางออม พรอมทงรางกฎหมายเกยวกบการปฏบตตามสนธสญญา เปนตน (มาตรา 42 (6))

74 จาก ประชาธปไตยแอตแลนตก งานแปลของสภาวจยแหงชาตอนดบท 20 (น. 93 - 94), โดย เสนห จามรก, 2512, กรงเทพฯ: สถาบนวจยแหงชาต. 75 Constitution of the Kingdom of Denmark Act. (รฐธรรมนญ ประเทศเดนมารก)

DPU

96

(2) การลงประชามตในการรบรองรฐธรรมนญ นอกจากน ประเทศเดนมารกยงน าการลงประชามตมาใชในการแกไขเปลยนแปลง

รฐธรรมนญไดดวยเชนกน ขนตอนในการลงประชามต รฐธรรมนญของประเทศเดนมารก ไดก าหนดวธการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไว

ในมาตรา 88 ดงตอไปน 1) ในขนแรก สภาฟอลเคทงจะตองผานขอเสนอในรปเปนรางกฎหมายขนมากอน 2) ถารฐบาลตองการด าเนนเรองตอไป กจะตองประกาศใหมการเลอกตงสมาชกสภา

ชดใหม 3) ถาสภาใหมภายหลงการเลอกตงยงคงผานรางกฎหมายนนอกโดยไมมการแกไข

เพมเตมกตองเสนอรางกฎหมายนนไปใหประชาชนผมสทธออกเสยงลงประชามตวาจะเหนดวยหรอคดคานโดยตรงภายในก าหนด 6 เดอน หลงจากผานการพจารณาในวาระสดทาย

4) ถาผมสทธออกเสยงเลอกสวนใหญลงคะแนนสนบสนน ซงจะตองรวมกนแลวอยางต าตองรอยละ 40 ของจ านวนผมสทธออกเสยงทงหมด รางกฎหมายนนถงจะไดรบความเหนชอบของกษตรยและมผลใชบงคบเปนสวนหนงของรฐธรรมนญ76

การลงประชามตในการรบรองรฐธรรมนญ มหลกการแตกตางจากหลกการลงประชามตในกฎหมายธรรมดาบางเลกนอย กลาวคอ ถาเปนรางกฎหมายธรรมดาจะมการลงประชามตในรางกฎหมายนนไดกตอเมอสมาชกสภาจ านวน 1 ใน 3 รองขอ ภายใน 3 วน หลงจากผานวาระสดทาย เพอใหประธานสภาเสนอรางกฎหมายนนใหประชาชนลงประชามต ซงถาเกดกรณเชนนขนภายในก าหนด 5 วนตอจากนน สภาอาจจะมมตใหถอนรางกฎหมายนนไมสงใหประชาชนลงประชามตกได แตถาไมมการถอนรางกฎหมายนน นายกรฐมนตรกจะพมพรางกฎหมายนนประกาศใหประชาชนทราบ พรอมทงประกาศใหมการลงประชามตซงวนลงประชามตจะตองหลงจากทไดมการประกาศใหประชาชนทราบไมนอยกวา 12 วน แตไมเกน 18 วน และรางกฎหมายจะถกปฏเสธกตอเมอเสยงสวนใหญคดคาน และตองไดคะแนนไมต ากวารอยละ 30 ของ ผมสทธออกเสยงเลอกตงทงหมด

สวนการลงประชามตในรฐธรรมนญนน ไมตองมผรองขอใหมการลงประชามต กลาวคอ หลงจากทสภาผานขอเสนอรางกฎหมายขนมาแลว ถารฐบาลตองการจะใหรฐธรรมนญมการแกไข กจะตองประกาศใหมการเลอกตงสมาชกสภาใหมท งหมด ถาสภาใหมยงคงผานราง

76 ประชาธปไตยแอตแลนตก งานแปลของสภาวจยแหงชาตอนดบท 20 (น. 94 - 95). เลมเดม.

DPU

97

รฐธรรมนญนนโดยไมมการแกไขเพมเตมกจะตองมการเสนอรางรฐธรรมนญนน ใหประชาชนลงประชามตโดยอตโนมตเลยโดยไมตองมผรองขอเปนการบงคบโดยรฐธรรมนญ การออกเสยงลงประชามตเหนดวยหรอคดคานกฎหมายนจะตองท าภายในก าหนด 6 เดอนหลงจากผานการพจารณาในวาระสดทาย และจะตองไดคะแนนสนบสนนไมต ากวารอยละ 40 ของผมสทธออกเสยงเลอกตงท งหมด (ไมใชผมาลงคะแนนเสยง) ซงสงกวาการรบรองกฎหมายธรรมดา ดงน น การแกไขรฐธรรมนญของประเทศเดนมารกนนจะยากกวาการออกกฎหมายธรรมดามากและเปนการบงคบวา จะตองผานการรบรองจากประชาชนโดยการออกเสยงลงประชามต และจะตองเปนการบงคบวาจะตองผานการรบรองจากประชาชนโดยการออกเสยงลงประชามตและจะตองเปนคะแนนทคอนขางสง สวนการออกกฎหมายธรรมดาไมเปนการบงคบวาจะตองมการลงประชามตทกครงไป ตองขนอยกบวาจะมการรองขอใหมการลงประชามตจากสมาชกจ านวน 1 ใน 3 หรอไม ถามการรองขอถงจะมการเสนอลงประชามตได77 3.2 กฎหมายเกยวกบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและกระบวนการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย 3.2.1 กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550

1) มาตรา 291 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหกระท าไดตามหลกเกณฑและวธการดงตอไปน (1) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎรม

จ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวาหาหมนคนตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย

ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ จะเสนอมได

(2) ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมและใหรฐสภาพจารณาเปนสามวาระ

77 การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (น. 77). เลมเดม.

DPU

98

(3) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(4) การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา ตองจดใหมการรบฟงความคดเหนจากประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย

การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณ

(5) เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนก าหนดนแลวใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป

(6) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธ เรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(7) เมอการลงมตไดเปนไปตามทกลาวแลว ใหน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย และใหน าบทบญญตมาตรา 150 และมาตรา 151 มาใชบงคบโดยอนโลม

2) ขนตอนการพจารณารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตมของรฐสภาตามบทบญญตของรฐธรรมนญ และขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553

การเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตอรฐสภา การเสนอขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตองเสนอเปน “ญตตขอแกไขเพมเตม” โดยผม

สทธเสนอ ไดแก78 (1) คณะรฐมนตร หรอ (2) สมาชกสภาผแทนราษฎรมจ านวนไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจ านวนสมาชก

ทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอ (3) สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา รวมกนเสนอมจ านวนไมนอยกวา

1 ใน 5ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอ (4) ประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวา 50,000 คน

78 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (1) วรรคหนง.

DPU

99

ทงน โดยมหลกการส าคญภายใตเงอนไขทเครงครด กลาวคอ ญตตขอแกไขรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอเปลยนรปของรฐจะเสนอมได79

จากนนประธานรฐสภาจะบรรจรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเขาระเบยบวาระการประชมรฐสภาภายใน 15 วน ในสมยประชม นบแตวนทไดรบญตตนน หรอนบแตวนทตรวจเอกสารถกตองครบถวน หากเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทเสนอโดยประชาชนผมสทธเลอกตง80 เพอเขาสการพจารณาของทประชมรฐสภา อนประกอบดวย สมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภาตอไป81 เปน 3 วาระตามล าดบ82 ไดแก

วาระทหนง ขนรบหลกการ วาระทสอง ขนพจารณาเรยงตามล าดบมาตรา และ วาระทสาม การใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบ ใหมผลเปนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ โดยมรายละเอยด ดงน (1) การพจารณาของรฐสภาในวาระทหนง ขนรบหลกการ83 การพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในวาระทหนง รฐสภาจะพจารณาและลงมต

วาจะรบหลกการ หรอไมรบหลกการแหงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน โดยทประชมรฐสภาจะตงคณะกรรมาธการเพอพจารณากอนรบหลกการกได เพอประโยชนในการพจารณา แตในกรณทมการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหลายฉบบมาในคราวเดยวกน และทประชมรฐสภามมตใหพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหลายฉบบรวมกนแลวนน รฐสภาจะลงมตรบหลกการ หรอไมรบหลกการแหงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแตละฉบบ หรอทงหมดรวมกนกได ซงเมอทประชมรฐสภาไดมมตรบหลกการแลว จะลงมตตอไปวา จะใชรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมฉบบใดเปนหลกในการพจารณาในวาระทสอง ขนคณะกรรมาธการตอไป

สวนการออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงนจะใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย

79 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (1) วรรคสอง และขอบงคบการ

ประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 87. 80 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 91. 81 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 136 (16). 82 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (2) และขอบงคบการประชมรฐสภา

พ.ศ. 2553 ขอ 92. 83 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (3) และขอบงคบการประชมรฐสภา

พ.ศ. 2553 ขอ 93 และขอ 94.

DPU

100

และหากปรากฏผลวา มคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนนไมนอยกวากงหนง (รอยละ 50) ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทง 2 สภา ถอไดวา รฐสภามมตรบหลกการแหงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแลว84 แตหากทประชมรฐสภาลงมตในวาระทหนงไมรบหลกการแลว รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ยอมเปนอนตกไป85

ในทางปฏบต เ มอ ทประชมมมตรบหลกการแลว ทประชมรฐสภาจะมมตต งคณะกรรมาธการ ขนคณะหนง เพอเปนสวนหนงของการพจารณาในวาระทสองจากสมาชกรฐสภามจ านวนไมเกน 45 คน ตามหลกเกณฑทก าหนด86 จากนนจะเขาสขนตอนในการพจารณาวาระทสอง ขนพจารณาเรยงตามล าดบมาตราตอไป

(2) การพจารณาของรฐสภาในวาระทสอง การพจารณาในวาระทสองจะแบงการพจารณา ออกเปน 2 ขนตอน ดงน

1) การพจารณาในขนของคณะกรรมาธการ การพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในขนคณะกรรมาธการน หากสมาชกรฐสภาผใดประสงคจะแกไขเพมเตมรางรฐธรรมนญในขอความหรอประเดนใด ซงขอบงคบการประชมรฐสภาไดเปดโอกาสใหสมาชกรฐสภาเสนอขอแกไขเพมเตมได โดยการเสนอเปนค าแปรญตตทตองกระท าลวงหนาเปนหนงสอตอประธานคณะกรรมาธการภายในก าหนดเวลา 15 วน นบแตวนถดจากวนทรฐสภารบหลกการ เวนแตรฐสภาจะไดก าหนดเวลาแปรญตตนนไวเปนอยางอน87

การแปรญตตนน โดยปกตตองแปรเปนรายมาตรา ทงน การแกไขเพมเตมมาตราทไมเกยวเนองกบหลกการ หากจะเพมมาตราขนใหมหรอ ตดทอน หรอแกไขขอความของมาตราทมอยแลวจะกระท าไดตอเมอไมขดกบหลกการแหงรางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตม ทใชเปนหลกในการพจารณา88

แตถาหากการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทเสนอโดยประชาชนผมสทธเลอกตง คณะกรรมาธการจะตองจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผเสนอพรอมทงรายงานการรบ

84 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 93 วรรคสอง. 85 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 105. 86 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 95. 87 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 96 วรรคหนง. 88 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 96 วรรคสอง.

DPU

101

ฟงความคดเหนตอรฐสภาดวย89 และเมอคณะกรรมาธการไดพจารณาเสรจแลว จะรายงานตอประธานรฐสภา ประกอบดวย

ก. รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมซงแสดงรางเดมและการแกไขเพมเตม ข. รายงานของคณะกรรมาธการ ซงมรายละเอยดเกยวกบการแกไขเพมเตม

ขอความในแตละมาตราและมตของคณะกรรมาธการเกยวดวยค าแปรญตต (ถาม) ตลอดจน การไมเหนดวยกบมตของคณะกรรมาธการในขอใด ๆ ในรปแบบของการสงวนค าแปรญตต โดยผแปรญตต90 หรอ ในรปแบบของการสงวนความเหน โดยกรรมาธการ91 ทงน เพอขอใหรฐสภาวนจฉยในขอนนตอไป และ

ค. การรบฟงความคดเหนจากประชาชน ผมสทธเลอกต ง ซงเปนผเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม92 และเมอประธานรฐสภาไดรบรางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตมและรายงานของคณะกรรมาธการดงกลาวแลว จะบรรจเขาระเบยบวาระการประชมรฐสภา ภายใน 15 วน ในสมยประชม93 เพอเขาสขนตอนการพจารณาเรยงล าดบมาตรา โดยทประชมรวมกนของรฐสภาตอไป94

2) การพจารณาขนเรยงตามล าดบมาตรา โดยทประชมรวมกนของรฐสภา อนเปนการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทคณะกรรมาธการพจารณาเสรจแลว95 เมอการพจารณาในขนคณะกรรมาธการไดเสรจสนลงและรายงานตอประธานรฐสภา เพอบรรจระเบยบวาระการประชมรฐสภาแลว จะเขาสข นตอนการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทคณะกรรมาธการพจารณาเสรจแลวโดยทประชมรวมกนของสมาชกรฐสภาจะพจารณาเรมตนดวย ชอราง ค าปรารภแลว พจารณาเนอหาในแตละมาตราเรยงตามล าดบ และในขนตอนน สมาชกรฐสภาจะอภปรายชแจงแสดงความคดเหนตอทประชม โดยเฉพาะในสวนของถอยค าหรอขอความทมการแกไขเพมเตม หรอทมการสงวนค าแปรญตตหรอทมการสงวนความเหนไว ทงน เวนแตทประชมรฐสภาจะลงมตเปนอยางอน

89 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (4) วรรคหนง และขอบงคบการ

ประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 100. 90 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 71. 91 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 72. 92 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 100. 93 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 98. 94 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 97. 95 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 99.

DPU

102

ในการประชมรวมกนของรฐสภาเพอพจารณาเรยงล าดบมาตราน เฉพาะแตคณะกรรมาธการหรอบคคลทไดรบมอบหมายจากกรรมาธการหรอประธานรฐสภาอนญาตเทานน ทจะมสทธแถลงตอบชแจง หรอแกไขเพมเตมในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนตอทประชมได96 อาจเปนการตอบชแจงในประเดนทสมาชกรฐสภาในฐานะผเสนอค าแปรญตต ซงไดสงวนค าแปรญตตของตนไว โดยอภปรายและแสดงความคดเหนในประเดนนน และเมอการอภปรายในแตละมาตราเสรจสนลง ทประชมรฐสภาจะไดพจารณาทงรางอนเปนการสรปอกครงหนงและในการพจารณาครงน สมาชกรฐสภาอาจขอแกไขเพมเตมถอยค า และเนอความไดเฉพาะทเหนวายงขดแยงกนอย97 ตอจากนนกจะเปนการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสองขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา โดยถอเอาเสยงขางมากเปนประมาณ98 และเมอไดพจารณารางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตม ในวาระทสองเสรจสนแลวจะรอระยะเวลาไว 15 วน เมอพนก าหนดนแลวรฐสภาจะพจารณาในวาระทสาม99 เปนล าดบตอไป

(3) การพจารณาของรฐสภาในวาระทสาม ถอวาเปนวาระแหงการเหนชอบใหมผลเปนการแกไขรฐธรรมนญ การพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในวาระทสามนน จะไมมการอภปรายแสดงความคดเหนใด ๆ โดยทประชมรฐสภาจะลงมตเพยงวา เหนชอบหรอไมเหนชอบในการทจะออกใชเปนรฐธรรมนญ100 เทานน

1) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสาม ขนสดทายของการประชมการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสาม ขนสดทายจะใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนง (มากกวารอยละ 50) ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา101 ในกรณทรฐสภาลงมตในวาระทสามไมเหนชอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ยอมตกไป102

96 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 73 วรรคสอง. 97 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 102. 98 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (4) วรรคสอง และขอบงคบการ

ประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 101. 99 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (5) และขอบงคบการประชมรฐสภา

พ.ศ. 2553 ขอ 103. 100 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 104 วรรคหนง. 101 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (6) และขอบงคบการประชม

รฐสภาพ.ศ. 2553 ขอ 104 วรรคสอง. 102 ขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. 2553 ขอ 105.

DPU

103

2) การมผลใชบงคบ ในขนตอนหลงจากทรฐสภามมตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแลว ประธานรฐสภาจะด าเนนการสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเพอใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย103 ภายใน 20 วน นบแตวนทไดรบรางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตมนนจากรฐสภา เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และในเวลาตอมาเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ยอมมผลใชบงคบเปนกฎหมาย104 อนมผลเปนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและมเนอความปรากฏในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยสบไป

หากพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย และพระราชทานคนมายงรฐสภา หรอเมอพน90 วนแลว มไดพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษารางรฐธรรมนญ แกไขเพมเตมนนใหม ถายนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของจ านวนสมาชกทงหมดทมอยท งสองสภาให

นายกรฐมนตรน า ขนทลเกลาฯ ถวายอกครงหนง เ มอครบก าหนด 30 ว นแลว พระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธย พระราชทานคนมายงรฐสภา ใหนายกรฐมนตรน ารางรฐธรรมนญน นประกาศในราชกจจาน เบกษาใชบงคบเปนกฎหมายได เสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว 3.2.2 กระบวนการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญภายใตโครงสรางระบบรฐธรรมนญไทยโดยศาลรฐธรรมนญ

เมอพจารณาจากบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ทกมาตราแลวไมปรากฏวามการบญญตใหศาลรฐธรรมนญมเขตอ านาจในลกษณะดงกลาวแตอยางใด ดงนน เมอพจารณาประกอบกบหลกการทวาศาลรฐธรรมนญไทยเปนศาลทมเขตอ านาจจ ากดและเฉพาะแลว จงสรปไดวา เมอรฐธรรมนญไมไดบญญตใหศาลรฐธรรมนญมเขตอ านาจในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไว ยอมหมายความวา ตามระบบกฎหมายรฐธรรมนญไทยปจจบน รฐธรรมนญไมอนญาตใหศาลรฐธรรมนญมเขตอ านาจดงกลาว ดงนนศาลรฐธรรมนญจงไมสามารถตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได105

103 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (7) และขอบงคบการประชม

รฐสภาพ.ศ. 2553 ขอ 106. 104 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 150 โดยผลของมาตรา 291 (7). 105 จาก การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญโดยองคกรตลาการ

(Judicial review of Constitutional Amendments) (รายงานผลการวจย) (น. 41), โดย ปนเทพ ศรนพงศ, 2555, กรงเทพฯ: คณะกรรมการวจยและสมมนา คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

104

นอกจากน เมอพจารณาจากเขตอ านาจของศาลรฐธรรมนญไทยในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมายหรอกฎหมายนน อาจพเคราะหในแตละประเดนไดดงน

ในสวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมาย รฐธรรมนญไดก าหนดเขตอ านาจของศาลรฐธรรมนญไวอยางชดเจน เชน มาตรา 154

การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 น น เปนการตรวจสอบกอนการประกาศใชของ “รางพระราชบญญต” ทรฐสภาใหความเหนชอบแลว แตนายกรฐมนตรยงไมไดน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยวามขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญหรอไม ทงน เพอปองกนมใหรางกฎหมายทก าลงประกาศใชบงคบขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ106 ซงมหลกเกณฑในการตรวจสอบดงตอไปน

1) วตถแหงการตรวจสอบ วตถแหงการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญตามมาตรา 154 ไดแก “ราง

พระราชบญญต” ซงรฐสภาใหความเหนชอบแลวแตนายกรฐมนตรยงไมไดน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยตามมาตรา 150 หรอ “รางพระราชบญญต” ซงรฐสภาลงมตยนยนตามมาตรา 151 แตนายกรฐมนตรยงไมไดน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยอกครงหนง ทงน ไมวาจะเปนรางพระราชบญญตทวไปหรอรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนกตาม107

2) ผมสทธเสนอเรอง108 ผมสทธเสนอเรองขอใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของราง

พระราชบญญตตามมาตรา 154 ไดแก บคคล 2 ประเภท ดงตอไปน (1) สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภารวมกน ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภารวมกน

จ านวนไมนอยกวา 1 ใน 10 ของจ านวนสมาชกท งหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญตใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ บคคลตามจ านวนดงกลาวมสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานสภา

106 จาก คมอสอบกฎหมายรฐธรรมนญ (น. 53), โดย สรยา ปานแปนและอนวฒน บญนนท, 2553,

กรงเทพฯ: วญญชน. 107 คมอสอบกฎหมายรฐธรรมนญ (น. 63 - 64). เลมเดม. 108 แหลงเดม.

DPU

105

ผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชาตามมาตรา 154 วรรคหนง (1) ซงในประเดนน ประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวไมมดลพนจทจะสงความเหนหรอไมสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ซงเปนหนาทของประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวทจะตองสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยในทกกรณ

ส าหรบจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนไมนอยกวา 1 ใน 10 นนพจารณาจากจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาในขณะทมการเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชก ไมใชพจารณาจากจ านวนสมาชกทงหมดของแตละสภา หรอพจารณาจากจ านวนสมาชกทงหมดของทงสองสภา หรอพจารณาจากจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา

(2) นายกรฐมนตร ในกรณทนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตใดมขอความขดหรอแยงตอ

รฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรมสทธสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยไดโดยตรง และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชาตามมาตรา 154 วรรคหนง (2) ในการน มขอสงเกตวา บทบญญตดงกลาวใหสทธแกนายกรฐมนตรเทานน มไดใหสทธแกคณะรฐมนตรดวย

3) ขอบเขตแหงการตรวจสอบ109 การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตตามมาตรา 154 เปน

การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายกอนประกาศใช รฐธรรมนญจงบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมายไดทงเนอหาและกระบวนการตรา ซงในระหวางทศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญหรอไม ใหนายกรฐมนตรระงบการด าเนนการเพอประกาศใชรางพระราชบญญตดงกลาวไวจนกวาศาลรฐธรรมนญจะมค าวนจฉยตามมาตรา 154 วรรคสอง

(1) การตรวจสอบเนอหาของรางพระราชบญญต ในสวนของการตรวจสอบเนอหาของรางพระราชบญญตนน ศาลรฐธรรมนญยอมม

อ านาจพจารณาวนจฉยวารางพระราชบญญตฉบบใดทรฐสภาใหความเหนชอบแลวมขอความขด

109 คมอสอบกฎหมายรฐธรรมนญ (น. 64 - 70). เลมเดม.

DPU

106

หรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม เปนตนวารางพระราชบญญตมขอความจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลเกนความจ าเปนและกระทบกระเทอนสาระส าคญแหงสทธและเสรภาพนนหรอไม หรอมขอความละเมดศกดศรความเปนมนษยของบคคลหรอไม หรอมขอความขดตอหลกความเสมอภาคหรอไม

(2) การตรวจสอบกระบวนการตรารางพระราชบญญต ในสวนของการตรวจสอบกระบวนการตรารางพระราชบญญต ศาลรฐธรรมนญยอมม

อ านาจพจารณาวนจฉยวารางพระราชบญญตฉบบใดทรฐสภาใหความเหนชอบแลวตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญหรอไม ซงรางพระราชบญญตจะตองตราขนโดยถกตองตามรฐธรรมนญ มาตรา 90 ประกอบมาตรา 88 และมาตรา 142 - 153 นอกจากน รางพระราชบญญตจะตองตราขนโดยถกตองตามรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคสอง ทตองระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอ านาจในการตรากฎหมายทจ ากดสทธและเสรภาพนนดวย มฉะนนแลวรางพระราชบญญตดงกลาวยอมขดตอรฐธรรมนญ กรณจงมประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาในทกขนตอนของกระบวนการนตบญญต เปนตนวา รางพระราชบญญตดงกลาวเสนอโดยผมอ านาจเสนอหรอไม การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวของสภาผแทนราษฎรและวฒสภาไดด าเนนการโดยครบองคประชมหรอไม และรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไดมการระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอ านาจในการตรากฎหมายอนเปนการจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลหรอไม

4) ผลของค าวนจฉย110 ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตฉบบใดตราขนโดยไมถกตอง

ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไปทงฉบบตามมาตรา 154 วรรคสาม สวนในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตฉบบใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ถาขอความดงกลาวเปนสาระส าคญ ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไปทงฉบบเชนกนตามมาตรา 154 วรรคสาม แตหากขอความนนไมเปนสาระส าคญ เฉพาะขอความทขดหรอแยงเทานนทเปนอนตกไปตามมาตรา 154 วรรคส

บทบญญตดงกลาวมขอสงเกตวา ในกรณขอความทขดหรอแยงนนไมเปนสาระส าคญ หากเปนรางพระราชบญญต นายกรฐมนตรกสามารถน ารางพระราชบญญต ขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยจะไดทรงลงพระปรมาภไธยตอไปไดทนทตามมาตรา 154 วรรคส แตหากเปนรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ใหสงรางพระราชบญญตประกอบ

110 คมอสอบกฎหมายรฐธรรมนญ (น. 70 - 71). เลมเดม.

DPU

107

รฐธรรมนญนนกลบคนสสภาผแทนราษฎรและวฒสภากอน เพอใหสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาพจารณาแกไขเพมเตมมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ โดยมตในการแกไขเพมเตมใหใชคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา เมอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาพจารณาแกไขเพมเตมเสรจแลว นายกรฐมนตรจงจะสามารถน ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยจะไดทรงลงพระปรมาภไธยตอไปไดตามมาตรา 141 วรรคสาม

ในกรณการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมาย รฐธรรมนญไดบญญตถอยค าทมลกษณะเฉพาะในกฎหมายแตละลกษณะ ดงนนเมอรฐธรรมนญไมไดก าหนดไวโดยชดแจงใหศาลรฐธรรมนญมเขตอ านาจในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม และกไมไดก าหนดใหมการอนโลมน าบทบญญตวาดวยเขตอ านาจศาลรฐธรรมนญเพออนญาตใหศาลรฐธรรมนญเขามาตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมได จงยอมหมายความวารฐธรรมนญไมประสงคใหศาลรฐธรรมนญเขามาตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในชนของรางรฐธรรมนญกอนการประกาศใชทไดผานความเหนชอบของรฐสภาแลว ศาลรฐธรรมนญจงไมมเขตอ านาจในการวนจฉยแตอยางใดวารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมมปญหาความชอบดวยรฐธรรมนญหรอไม111

ขณะทเขตอ านาจของศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายภายหลงประกาศใชนน ตามรฐธรรมนญไดก าหนดถงชองทางในการเสนอเรองเพอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยได 4 กรณ กลาวคอ การพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม (มาตรา 211) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามทผ ตรวจการแผนดนเปนผ เสนอ (มาตรา 245) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเปนผเสนอ (มาตรา 257) และการพจารณาวนจฉยค ารองของบคคลซงถกละเมดสทธและเสรภาพเพอมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม (มาตรา 212)

หากพจารณาถอยค าในบทบญญตรฐธรรมนญ กรณการตรวจสอบกฎหมายภายหลงการประกาศใชรฐธรรมนญก าหนดเขตอ านาจของศาลรฐธรรมนญโดยใหมอ านาจพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญของ “บทบญญตแหงกฎหมาย” แตมไดระบไวโดยเฉพาะวาเปนแตพระราชบญญต

111 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญโดยองคกรตลาการ

(Judicial review of Constitutional Amendments) (น. 42). เลมเดม.

DPU

108

ประกอบรฐธรรมนญหรอพระราชบญญต ซงแตกตางจากการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมาย ดงนนจะตความไปไดหรอไมวา ค าวาบทบญญตแหงกฎหมายในทนจะรวมไปถงรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย112

หากพจารณาตามความหมายทวไป ค าวา “กฎหมาย” ยอมหมายถงกฎหมายในสาม ล า ดบชน กลาวคอ กฎหมายล าดบรฐธรรมนญ กฎหมายล าดบนตบญญต และกฎหมายล าดบรอง แตหากพจารณาความหมายของค าวาบทบญญตแหงกฎหมายตามรฐธรรมนญนน อาจพจารณาไดจากมาตรา 6 ของรฐธรรมนญ ซงใชสามค าทแตกตางกน กลาวคอ ค าวา “รฐธรรมนญ” “กฎหมาย” และ “กฎ หรอขอบงคบ” ดงนน จงกลาวไดวา ค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ตามรฐธรรมนญ ไมหมายความรวมถงกฎหมายล าดบรฐธรรมนญ (“รฐธรรมนญ”) และกฎหมายล าดบรอง (“กฎ หรอขอบงคบ”)

อกทงเมอพจารณาจากวตถประสงคและจดมงหมายของการควบคมความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายแลว การจดตงศาลรฐธรรมนญมขนเพอตรวจสอบการใชอ านาจในการออกกฎหมายของฝายนตบญญตวาเปนไปในขอบเขตทรฐธรรมนญก าหนดหรอไม โดยเฉพาะอยางยงตรวจสอบการออกกฎหมายทจ ากดสทธเสรภาพของประชาชนไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ดงน นค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ในทน จงตองใหความหมายโดยหมายถงเฉพาะแตบทบญญตของกฎหมายทเรยกวา “กฎหมายตามรปแบบ” ซงตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญตหรอรฐสภาเทาน น อนหมายความถงเฉพาะแตพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต และพระราชก าหนดทรฐสภาอนมตแลวซงมผลใชบงคบดงเชนพระราชบญญต113

การตความค าวา “บทบญญตแหงกฎหมาย” ดงกลาวสอดคลองกบแนวคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญซงปรากฏในค าสงศาลรฐธรรมนญท 32/2553 โดยศาลรฐธรรมนญไดวนจฉยวา

“ค ารองทยนตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ซงค าวา “กฎหมาย” หมายถง กฎหมายในความหมายของรฐธรรมนญ คอ กฎหมายทตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญต ซงไดแก พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ พระราชบญญต หรอกฎหมายอนทเทยบเทา และมใชโตแยงวาบทบญญตแหงรฐธรรมนญขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญดวยกน”

112 แหลงเดม. 113 จาก เขตอ านาจศาลรฐธรรมนญไทย มาตรา 264 และมาตรา 266 (รายงานผลการวจย) (น. 37 - 38), โดย

สมคด เลศไพฑรย, และบรรเจด สงคะเนต, 2543, กรงเทพฯ: ส านกงานศาลรฐธรรมนญ และ ความรเบองตนเกยวกบศาลรฐธรรมนญ (น. 10 - 11), โดย ส านกงานศาลรฐธรรมนญ, 2554, กรงเทพฯ: ส านกงานศาลรฐธรรมนญ.

DPU

109

ดงน น จ ง เ ปน ทชด เจนวาภายใตโครงสรางระบบรฐธรรมนญไทยปจ จบน ศาลรฐธรรมนญไมสามารถอาศยกระบวนการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายมาตความเพอขยายเขตอ านาจของตนใหรวมไปถงการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางกรณศาลรฐธรรมนญเยอรมนได เมอเปนเชนน จงอาจสรปไดวา ภายใตโครงสรางเขตอ านาจศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ศาลรฐธรรมนญไมมเขตอ านาจในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ไมวาจะในชนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม หรอรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทประกาศใชแลวกตาม

3.3 อ านาจหนาทศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย

ตามหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ สงผลใหตองสรางระบบการควบคมกฎหมายมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ เพอรกษาสถานะความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญไว เพราะหากใหกฎเกณฑอนสามารถขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไดเสยแลว คณคาของรฐธรรมนญกหายไป ศาลรฐธรรมนญจงเขามาท าหนาทในการตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายไมวาจะเปนทงทางเนอหาและกระบวนการตรา ซงผเขยนจะไดอธบายตอไป ดงน 3.3.1 ความเปนมาของศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย

ภายใตระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยและภายใตหลกการแบงแยกอ านาจและหลกการตรวจสอบและถวงดลอ านาจ อ านาจนตบญญต อ านาจบรหาร และอ านาจตลาการตามรฐธรรมนญในแตละฉบบและแตละยค แตละสมย ตางกถวงดลอ านาจซงกนและกน114

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดก าหนดใหมการจดตงศาลรฐธรรมนญขนเปนครงแรกในประเทศไทย ผลจากการเปลยนแปลงของโลกยคโลกาภวตน กระแสประชาธปไตยโลกทจะเหนการเมองการปกครองทดในนานาอารยะประเทศ ท าใหประเทศตาง ๆ รวมทงประเทศไทยใหความส าคญตอการพฒนาทางการเมองมากขน กระแสเรยกรองใหมการปฏรปทางการเมองของประเทศไทยนน ตงแตเกดเหตการณพฤษภาทมฬในป พ.ศ. 2535 เปนตน กอนจะน าไปสการจดตงคณะกรรมการพฒนาประชาธปไตย (คพป.) ซงจดท าขอเสนอในการปฏรปการเมอง ในสวนนเกยวของกบศาลรฐธรรมนญหรอองคกรของรฐทเปนอสระ ซงจะท าหนาท

114 จาก ศาลรฐธรรมนญกบกระบวนการตรวจสอบอ านาจรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) (น. 18), โดย ผดงพนธ จนทโร, 2545, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร

DPU

110

ตความและชขาดขอกฎหมายตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ ไดศกษาและวเคราะหปญหาการพฒนาการของสถาบนตลาการรฐธรรมนญไววา115

1) ควรมลกษณะเปนศาลรฐธรรมนญมากกวาเปนองคกรทางการเมอง (คณะตลาการรฐธรรมนญ)

2) ควรมองคประกอบของตลาการจ านวนไมมากนก มบทบญญตเชอมโยงการไดมาหรอแตงตงโดยรฐสภาอยางมอสระ ไมอยใตการเมองหรอพรรคการเมอง

3) มวธพจารณาทมมาตรฐาน สามารถตรวจสอบไดโดยสาธารณชน ตลาการทกคนตองท าความเหนและลงพมพในราชกจจานเบกษา

4) ค าวนจฉยของศาลยตธรรม ทวนจฉยวากฎหมายนนไมขดตอรฐธรรมนญ คความมสทธน าเสนอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยชขาดได

5) ควรเพมอ านาจหนาทใหตลาการศาลรฐธรรมนญมอ านาจพจารณาเรองทบคคลหรอกลมบคคลใชสทธและเสรภาพเปนปฏปกษตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย และรฐธรรมนญ

6) ควรมสวนธรการของตลาการศาลรฐธรรมนญทเปนอสระไมใหฝายใดมาครอบง าได กรอบแนวคดและขอเสนอของคณะกรรมการพฒนาประชาธปไตยไดน าบางสวนของ

กรอบแนวคดดงกลาวขางตนไปศกษาหาเหตผลและความจ าเปนทจะตองจดตงศาลรฐธรรมนญขนในประเทศไทย ซงอาจสรปได ดงน116

1) ความจ าเปนในการเปนกลไกก ากบการน ารฐธรรมนญไปใชใหเกดความชอบธรรม เพอรกษาความเปนกฎหมายสงสดและความศกดสทธของกฎหมายรฐธรรมนญ

2) ความจ าเปนในการด ารงฐานะอสระไมผกพนอ านาจรฐและการเมอง กลาวคอ เปนอสระไมอยในอ านาจ พนธะหรออาณตใด ๆ ขององคกรอน

3) ความจ าเปนในการเปนองคกรอ านาจสงสด เพอใหมอ านาจในการกอใหเกดการผกพนตามกฎหมายกบองคกรอน ๆ อยางแลวเสรจเดดขาด

4) ความจ าเปนในการเปนองคกรตลาการ หมายถง สถาบนหรอสถานะทางตลาการทมอ านาจอสระในกระบวนการวนจฉยชขาดปญหาทเกยวของกบรฐธรรมนญและกฎหมายอนทงในขอเทจจรงและขอกฎหมาย

115 ศาลรฐธรรมนญกบกระบวนการตรวจสอบอ านาจรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 (น. 23). เลมเดม. 116 ศาลรฐธรรมนญกบกระบวนการตรวจสอบอ านาจรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 (น. 24). เลมเดม.

DPU

111

5) ความจ าเปนในการเปนองคกรคมครองปองกนเสถยรภาพของรฐธรรมนญ เพอใหองคกรตาง ๆ ทเกยวของเกดทางเลอกทเหมาะสมในการบงคบใชรฐธรรมนญแทนการยกเลกหรอเปลยนแปลงแกไขรฐธรรมนญ

6) ความจ าเปนในการบ ารงรกษาจดบกพรองของรฐธรรมนญใหมผลบงคบตอไปได อนเปนการใชการวนจฉยอดชองวางทางกฎหมาย สรางหรอวางธรรมเนยมปฏบตไวเปนขออางองโดยไมหยดชะงก

7) ความจ าเปนในการก ากบกระบวนการปฏรปทางการเมองใหบรรลผลตามเจตนารมณ โดยการบรณาการรวมกบองคกรอน ๆ ทมสวนสนบสนนและบงคบใหกลไกการปฏรปทางการเมองเกดความส าเรจบรรลเปาหมายในการพฒนาทางการเมอง

อยางไรกตาม การใชระบบตลาการรฐธรรมนญมมาตงแต พ.ศ. 2489 ไมสามารถใหหลกประกนในแงของความเปนอสระ และการชวยสงเสรมสรางความมประสทธภาพของการบรหารราชการแผนดนอนเกดจากความสมพนธอนดระหวางองคกรตามรฐธรรมนญ รวมท งหลกประกนส าหรบสทธและเสรภาพของประชาชนได นอกจากนแลว การน าเรองเขาสการวนจฉยของตลาการรฐธรรมนญยงเปนไปดวยความยากล าบาก ท าใหมค าวนจฉยออกมาไมถง 20 เรอง ในชวงระยะเวลากวา 50 ป ของการมองคกรดงกลาว117 ดวยเหตน นกวชาการทานหนง คอ ดร.กมลชย รตนสกาววงศ118 จงไดเสนอใหมการจดตงองคกรศาลรฐธรรมนญทมความเปนอสระ พรอมทงเสนอเปนรางรฐธรรมนญ เฉพาะในสวนทเกยวกบศาลรฐธรรมนญ ซงขอเสนอดงกลาวมอทธพลอยางสงตอสภารางรฐธรรมนญ ในการยกรางบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550119 3.3.2 กฎเกณฑทเกยวกบสถานะของศาลรฐธรรมนญ

ในสวนทเกยวกบสถานะของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการจดล าดบความส าคญไวอยางชดเจน อยางไรกตาม การทรฐธรรมนญบญญตเกยวกบศาลรฐธรรมนญไวเปนล าดบแรกในหมวดทวาดวยศาล ประกอบกบบทบาทในการ

117 จาก “คณะตลาการรฐธรรมนญ” ใน รวมบทความทางวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 80 ป

ศาสตราจารยไพโรจน ชยนาม (น. 41), โดย ชยวฒน วงศวฒนศานต, 2535, กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

118 จาก ศาลรฐธรรมนญและวธพจารณาคดรฐธรรมนญ (น. 15 - 16), โดย กมลชย รตนสกาววงศ, 2538, กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

119 จาก กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 448), โดย บญศร มวงศอโฆษ, 2551, กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

112

ชความเปนไปของรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสด กคงจะชใหเหนถงสถานะความส าคญของศาลรฐธรรมนญเมอเปรยบเทยบกบศาลอน ๆ ได ความจ าเปนในการจดล าดบความส าคญของศาลตางๆ เปนลายลกษณอกษรจงอาจยงมใชเปนเรองเรงดวน แตในโอกาสตอไป หากจะเพมบทบาทของศาลรฐธรรมนญในการเขาไปตรวจสอบค าพพากษาของศาลอน ๆ เพอการคมครองสทธและเสรภาพเปนไปอยางมประสทธภาพ อาจตองมการบญญตใหเหนถงความสมพนธในสวนน ใหชดเจนยงขน 3.3.3 คณสมบตและการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญ120

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 204 ก าหนดใหศาลรฐธรรมนญประกอบดวย ประธานศาลรฐธรรมนญคนหนงและตลาการศาลรฐธรรมนญอนอก แปดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภาจากบคคลดงตอไปน

(1) ผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกา ซงไดรบเลอก โดยทประชมใหญศาลฎกาโดยวธลงคะแนนลบ จ านวนสามคน

(2) ตลาการในศาลปกครองสงสดซงไดรบเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดโดยวธลงคะแนนลบ จ านวนสองคน

(3) ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรซงมความรความเชยวชาญทางดานนตศาสตรอยาง แทจรงและไดรบเลอกตามมาตรา 206 จ านวนสองคน

(4) ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร หรอสงคมศาสตรอน ซงมความรความเชยวชาญทางดานการบรหารราชการแผนดนอยางแทจรงและไดรบเลอกตามมาตรา 206จ านวนสองคน

ส าหรบการสรรหาและการเลอกตลาการศาลรฐธรรมนญตามมาตรา 204 (3) และ (4) แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 206 ก าหนดใหด าเนนการดงตอไปน

คณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญคณะหนง ประกอบดวยประธานศาลฎกา ประธานศาลปกครองสงสด ประธานสภาผแทนราษฎร ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร และประธานองคกรอสระตามรฐธรรมนญซงเลอกกนเองใหเหลอหนงคน เปนกรรมการ ท าหนาท สรรหาและคดเลอกผทรงคณวฒตามมาตรา 204 (3) และ (4) ใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทมเหตท าใหตองมการเลอกบคคลใหด ารงต าแหนงดงกลาว แลวใหเสนอรายชอผไดรบเลอก

120 กฎหมายรฐธรรมนญ (น. 449 - 450). เลมเดม.

DPU

113

พรอมความยนยอมของผนนตอประธานวฒสภา มตในการคดเลอกดงกลาวตองลงคะแนนโดยเปดเผยและตองมคะแนนไมนอยกวาสองในสามของจ านวนกรรมการทงหมดเทาทมอย

เ มอประธานวฒสภาไดรบรายชอผ ไดรบการคดเลอกมาแลว รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 206 (2) ก าหนดใหประธานวฒสภาเรยกประชมวฒสภาเพอมมตใหความเหนชอบบคคลผไดรบการคดเลอกภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายชอ การลงมตใหใชวธลงคะแนนลบ ในกรณทวฒสภาใหความเหนชอบ ใหประธานวฒสภาน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงตอไป

ในกรณทวฒสภาไมเหนชอบในรายชอใด ไมวาทงหมดหรอบางสวน ใหสงรายชอนนกลบไปยงคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญพรอมดวยเหตผลเพอใหด าเนนการสรรหาใหม หากคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญไมเหนดวยกบวฒสภาและมมตยนยนตามมตเดมดวยคะแนนเอกฉนท ใหสงรายชอนนใหประธานวฒสภาน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงตอไป แตถามตทยนยนตามมตเดมไมเปนเอกฉนท ใหเรมกระบวนการสรรหาใหม ซงตองด าเนนการใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทมเหตใหตองด าเนนการดงกลาว 3.3.4 อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดก าหนดใหศาลรฐธรรมนญ มอ านาจหนาทในการพจารณาวนจฉยคดรฐธรรมนญ ซงอาจแบงไดเปน 9 ประการ121 คอ

1) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมาย และรางขอบงคบการประชมของฝายนตบญญตกอนทจะประกาศใชบงคบมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

(1) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ122

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มสถานะทแตกตางจากพระราชบญญตทวไป กลาวคอ กอนทจะน ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย รฐธรรมนญก าหนดเปนบทบงคบวาตองสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญกอน123

121 จาก 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 46 - 47), โดย ส านกงานศาล

รฐธรรมนญ, 2551, กรงเทพฯ: บรษท พ. เพรส จ ากด. 122 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 141. 123 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 48). เลมเดม.

DPU

114

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ม 9 ฉบบ คอ

1. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา

2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง 3. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง 4. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการออกเสยงประชามต 5. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ 6. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนง

ทางการเมอง 7. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน 8. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต 9. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน (2) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญต124 รางพระราชบญญตใดทรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอนทนายกรฐมนตรจะน าขน

ทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย หรอรางพระราชบญญตใดทรฐสภาลงมตยนย นและกอนทนายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนงนน125 ถา

1) สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญน หรอกระบวนการตรากฎหมายไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน ใหเสนอความเหนตอ ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยและแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา

124 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 154. 125 จาก ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบ

กบระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (รายงานผลการวจย) (น. 133 - 134), โดย อสสระ นตทณฑประภาศ, 2546, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

DPU

115

2) นายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนหรอกระบวนการตรากฎหมายไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน ใหสงความเหนเชนวานนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชา

ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตน นมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน และขอความดงกลาวเปนสาระส าคญ ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไปทงฉบบ

ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตน นมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนแตไมเปนสาระส าคญ ใหเฉพาะขอความทขดหรอแยงน นเปนอนตกไปรางพระราชบญญตฉบบนนยงสามารถประกาศใชบงคบได126

(3) การพจารณาวนจฉยรางขอบงคบการประชมของฝายนตบญญตไมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ127

ศาลรฐธรรมนญมอ านาจพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภา ซงไดใหความเหนชอบแลว แตยงมไดประกาศในราชกจจานเบกษาวา มขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ หรอไม โดยผมสทธเขาชอเสนอไดแกสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา จ านวนไมนอยกวาหนงในสบของแตละสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน จ านวนไมนอยกวาหนงในสบของทงสองสภา ในกรณยนเรองเสนอใหพจารณารางขอบงคบการประชมรฐสภา

(4) การพจารณาวนจฉยรางพระราชบญญตวามหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบย งไวหรอไม128

รฐธรรมนญไดก าหนดกระบวนการตราพระราชบญญตวาตองเรมตนเสนอใหสภาผแทนราษฎรพจารณากอน เมอสภาผแทนราษฎรเหนชอบแลวจงเสนอรางพระราชบญญตนนตอไปยงวฒสภาเพอพจารณาใหความเหนชอบ อยางไรกด ในขนตอนนหากวฒสภาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎรถอวาวฒสภาไดยบย งรางพระราชบญญตนนไวกอนและตองสงกลบคนใหสภาผแทนราษฎร หรอหากวฒสภาแกไขเพมเตมรางพระราชบญญตนน แตสภาผแทนราษฎรไม

126 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 49). เลมเดม. 127 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 155. 128 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 149.

DPU

116

เหนดวยกบการแกไข และตอมาไดมการตงคณะกรรมาธการรวมกนเพอพจารณาแลว แตสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวยกบรางของคณะกรรมาธการรวมกน ในกรณเชนนถอวามการยบย งรางพระราชบญญตน นไวกอน และระหวางทมการย บย งรางพระราชบญญตดงกลาวน สภาผแทนราษฎรจะยกขนพจารณาใหมไดตอเมอระยะเวลา 180 วนไดลวงพนไปแลว (เวนแตจะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ซงสภาผแทนราษฎรอาจยกขนพจารณาใหมไดทนท) ดงนน ในระหวางทมการยบย งรางพระราชบญญตไวน รฐธรรมนญมาตรา 149 หามมใหคณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบย งไวตามทบญญตไว129

ในกรณทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตทเสนอหรอสงใหพจารณานน เปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญต ทตองย บย งไว ใหประธานสภาผ แทนราษฎรหรอประธานวฒสภาสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาเปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบย งไว ใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป130

อนง การหามมใหเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบย งไว ใหน ามาบงคบใชกบการเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดวยโดยอนโลม

2) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายทประกาศใชบงคบแลวมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

กรณทพระราชบญญตไดประกาศใชบงคบแลว หากตอมาปรากฏวาบทบญญตของกฎหมายนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ รฐธรรมนญไดก าหนดใหมการควบคมกฎหมายทรฐสภาใหความเหนชอบแลวมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญโดยก าหนดใหมชองทางการเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยได 4 กรณ131 คอ

129 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 50 - 51). เลมเดม. 130 ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบ

ระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (น. 118). เลมเดม. 131 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 51 - 52). เลมเดม.

DPU

117

(1) การพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม132

การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดตามรฐธรรมนญมาตรา 211 ตองเปนกรณทมคดเกดขนในศาลกอน ไมวาจะเกดขนในศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาลทหาร หรอศาลอน และไมวาคดจะอยระหวางการพจารณาในชนศาลใดกตาม หากศาลเหนเองหรอคความ (โจทก - จ าเลย หรอผฟอง - ผถกฟอง) ในคดนนโตแยงวาบทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะใชบงคบแกคดนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญและยงไมมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหนดงกลาวไปใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายนน ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ (ในกรณนศาลสามารถพจารณาตอไปไดแตตองรอการพจารณาคดไวเปนการชวคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ) 133

บทบญญตแหงกฎหมายทศาลจะสงใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยน หมายถง กฎหมายในระดบพระราชบญญตซงตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญตหรอรฐสภา หรอกฎหมายทใชบงคบดงเชนพระราชบญญต เชน พระราชก าหนดทไดรบการพจารณาอนมตจากรฐสภาแลว เปนตน

(2) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามทผตรวจการแผนดนเปนผเสนอ134

การควบคมกฎหมายมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญโดยผตรวจการแผนดนเปนผเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 245135 ไมจ าตองเปนคดในศาลกอนเหมอนกบกรณตาม (1) การเสนอเรองเพอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยโดยผตรวจการแผนดน โดยหลกการแลวเปนกรณทมผรองเรยนตอผตรวจการแผนดนกอน เวนแตเปนกรณทผตรวจการแผนดนเหนวาบทบญญตแหงกฎหมายใดมผลกระทบตอความเสยหายของประชาชน

132 ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบ

ระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (น. 134 - 137). เลมเดม. 133 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 211. 134 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 245. 135 ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบ

ระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (น. 122 – 124). เลมเดม.

DPU

118

สวนรวม หรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะ ผตรวจการแผนดนอาจพจารณาและเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาไดโดยไมจ าเปนตองมการรองเรยน136

ส าหรบบทบญญตแหงกฎหมายทผตรวจการแผนดนจะเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณานน มความหมายเดยวกบบทบญญตแหงกฎหมาย ตาม (1) ซงหมายถง กฎหมายในระดบพระราชบญญตซงตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญตหรอรฐสภา หรอกฎหมายทใชบงคบดงเชนพระราชบญญต เชน พระราชก าหนดทไดรบการพจารณาอนมตจากรฐสภาแลว เปนตน

(3) การพจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเปนผเสนอ137

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมอ านาจหนาทเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญ ในกรณทเหนชอบตามทผรองเรยนวาบทบญญตแหงกฎหมายใดกระทบตอสทธมนษยชนและมปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรก ทบญญตใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมอ านาจหนาทในการเสนอเรองพรอมดวยความเหนตอศาลรฐธรรมนญได ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

ส าหรบบทบญญตแหงกฎหมายทคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตจะเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณานน มความหมายเชนเดยวกบทไดกลาวมาแลวตาม (1) และ (2) กลาวคอเปนกฎหมายในระดบพระราชบญญตซงตราขนโดยองคกรทใชอ านาจนตบญญตหรอรฐสภา หรอกฎหมายทใชบงคบเชนพระราชบญญต เชน พระราชก าหนดทไดรบการพจารณาอนมตจากรฐสภาแลว เปนตน

(4) การพจารณาวนจฉยค ารองของบคคลทถกละเมดสทธและเสรภาพเพอมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม138

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทบญญตใหบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไวมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม แตตองเปนกรณทไมอาจใชสทธโดยวธการอนไดแลว ส าหรบรายละเอยด

136 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 52 - 53). เลมเดม. 137 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 257. 138 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 212.

DPU

119

เกยวกบหลกเกณฑและวธการยนค ารองใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ139

อยางไรกด ในระหวางทยงไมไดมการตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญมาใชบงคบ รฐธรรมนญไดก าหนดบทเฉพาะกาลใหศาลรฐธรรมนญออกเปนขอก าหนดเกยวกบวธพจารณาและการท าค าวนจฉยได แตท งนตองตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญใหแลวเสรจภายในหนงป นบแตวนท 24 สงหาคม 2550 ซงเปนวนประกาศใชรฐธรรมนญ 2550

ปจจบนศาลรฐธรรมนญไดออก “ขอก าหนดฯ” มาใชบงคบแลว ซงตามขอก าหนดฯ ขอ 21 และขอ 22 บญญตวา

“ขอ 21 บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองไวมสทธยนค ารองตอศาลเพอมค าวนจฉยวาบทบญญตแหงกฎหมายขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได

การใชสทธตามวรรคหนงตองเปนกรณทไมอาจใชสทธโดยวธการอนไดแลว ทงน ตามมาตรา 211 มาตรา 245 (1) และมาตรา 257 วรรคหนง (1) ของรฐธรรมนญ”

“ขอ 22 การยนค ารองของบคคลตามขอ 21 นอกจากตองด าเนนการตาม ขอ 18 แลว ใหระบเหตทไมอาจใชสทธโดยวธการอนไดแลวดวย”

การใชสทธของบคคลในการยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญ ตองเปนกรณทไมอาจใชสทธโดยวธการอนไดแลว หมายความวา หากบคคลใดสามารถใชสทธทางศาลตาม (1) หรอสามารถใชสทธโดยการรองเรยนตอผตรวจการแผนดน ตาม (2) หรอสามารถใชสทธโดยการรองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ตาม (3) ได บคคลนนจะตองใชสทธตามชองทางนนกอน นอกจากวาไมสามารถใชสทธตามชองทางนนไดแลว จงจะมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญ

3) การวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของเงอนไขการตราพระราชก าหนดมใหขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ140

การตราพระราชก าหนดใหใชบงคบดงเชนพระราชบญญตนนรฐธรรมนญไดก าหนดเงอนไขไว141 ดงน

139 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 54). เลมเดม. 140 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 184. 141 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 59). เลมเดม.

DPU

120

(1) ตราขนเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ

(2) การตราพระราชก าหนดตาม (1) ใหกระท าไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวา เปนกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอนมอาจจะหลกเลยงได

เมอพระราชก าหนดมผลใชบงคบแลว คณะรฐมนตรจะตองเสนอพระราชก าหนดนนตอรฐสภา เพอใหรฐสภาพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชบญญตนนตอไป และในระหวางทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภายงไมไดอนมตพระราชก าหนดนน สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภามสทธเขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาพระราชก าหนดนนไมเปนไปตามเงอนไข (1) และ (2) และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอพจารณาวนจฉย

4) การวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ กระท าการใดเพอใหตนมสวนโดยตรงหรอโดยออมในการใชงบประมาณรายจาย หรอไม142

รฐธรรมนญก าหนดมาตรการเพอตรวจสอบกระบวนการพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป รางพระราชบญญตงบประมาณรายงาย เพม เ ตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย วามการเสนอการแปรญตต หรอการกระท าดวยประการ ใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจายหรอไม โดยใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา มจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา เสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอพจารณา และหากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการมสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย จะท าใหการเสนอ การแปรญตตหรอการกระท าดงกลาวสนผลไป

5) การวนจฉยปญหาความขดแยงเกยวกบอ านาจหนาทระหวางรฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรตามรฐธรรมนญทมใชศาลตงแตสององคกรขนไป143

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ก าหนดให “องคกรตามรฐธรรมนญ” ม 2 ประเภท144 ดงน

142 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 168. 143 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 214. 144 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 60). เลมเดม.

DPU

121

(1) องคกรอสระตามรฐธรรมนญ ม 4 องคกร คอ คณะกรรมการการเลอกต ง ผตรวจการแผนดน คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

(2) องคกรอนตามรฐธรรมนญ ม 3 องคกร คอ องคกรอยการ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ปญหาความขดแยงเกยวกบอ านาจหนาททจะเสนอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยไดนน ตองเปนปญหาความขดแยงเกยวกบอ านาจหนาทระหวางรฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรตามรฐธรรมนญ และตองเปนความขดแยงระหวางองคกรตาง ๆ ตงแตสององคกรขนไปเทานน มใชกรณการมปญหาเกยวกบอ านาจหนาทขององคกรใดองคกรหนงวามอ านาจกระท าการในเรองใดเรองหนงหรอไม

ส าหรบปญหาความขดแยงเกยวกบอ านาจหนาทระหวางรฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรตามรฐธรรมนญ กบศาล ไมวาจะเปนศาลปกครอง หรอศาลยตธรรม ใหศาลปกครองหรอศาลยตธรรมมอ านาจในการพจารณาวนจฉยแลวแตกรณ

6) การวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมอง การพ จารณาอทธรณของสมาชกสภาผแทนราษฎรและการวนจฉยกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมองโดยมชอบดวยรฐธรรมนญ

(1) การวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมองวาขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญหรอขดหรอแยงตอหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอไม145

สมาชกสภาผแทนราษฎร กรรมการบรหารของพรรคการเมอง หรอสมาชกพรรคการเมองมสทธเสนอเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยมตหรอขอบงคบของพรรคการเมองวาขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญหรอไม อนเปนการคมครองสมาชกสภาผแทนราษฎรซงเปนสมาชกของพรรคการเมองซงตองปฏบตหนาทในฐานะผแทนปวงชนชาวไทยเพอประโยชนสวนรวมของปวงชนชาวไทยเหนอประโยชนของพรรคการเมองทตนสงกดอย ส าหรบการพจารณาวนจฉยวามตหรอขอบงคบของพรรคการเมองขดหรอแยงตอหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอไมนนเปนการคมครองสมาชกพรรคการเมองและประชาชนโดยทวไป ทงน เนองจากพรรคการเมองเปนสถาบนทางการเมองทส าคญในการปกครองระบอบประชาธปไตย ดงน น

145 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 65.

DPU

122

การด าเนนกจการของพรรคการเมอง หรอการก าหนดขอบงคบของพรรคการเมองจงตองไมขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข146

(2) การพจารณาอทธรณของสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองมมตใหพนจากการเปนสมาชกพรรคการเมอง147

สมาชกสภาผแทนราษฎรทถกพรรคการเมองมมตใหพนจากการเปนสมาชกของพรรคการเมอง (ซงมผลใหตองสนสดการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรดวย) มสทธอทธรณตอศาลรฐธรรมนญ เพอคดคานวามตของพรรคการเมองดงกลาวขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญน หรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จงถอวา เ ปนการคมครองสมาชกสภาผแทนราษฎรในการปฏบตหนาทในฐานะผแทนปวงชนชาวไทย

(3) การพจารณาวนจฉยกรณบคคลหรอพรรคการเมองใชสทธและเสรภาพในทางการเมองโดยมชอบดวยรฐธรรมนญ148

ผททราบวาบคคลใดหรอพรรคการเมองใดกระท าการเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอกระท าการเพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ มสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนค ารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระท าเชนวาน หรออาจสงยบพรรคการเมองดงกลาว

นอกจากน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 237 ไดก าหนดมาตรการเพอปกปองคมครองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข โดยก าหนดใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจสงเพกถอนสทธเลอกตงของผสมครรบเลอกตงตลอดจนหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหารของพรรคการเมองทมสวนรเหนหรอปลอยปละละเลย ใหผสมครรบเลอกตงกระท าการฝาฝนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา หรอระเบยบหรอประกาศของคณะกรรมการการเลอกตง และใหถอวาบคคลหรอพรรคการเมองนนกระท าการเพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน

146 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย: สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 61). เลมเดม. 147 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (7). 148 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 237.

DPU

123

7) การวนจฉยสมาชกภาพหรอคณสมบตของสมาชกรฐสภา รฐมนตร และกรรมการการเลอกตง

(1) การวนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา149 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ก าหนดเหตทสมาชกภาพของ

สมาชกสภาผแทนราษฎรคนใดคนหนงสนสดลง ดงตอไปน 1) ลาออก150 2) ขาดคณสมบตของผมสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร151 3) มลกษณะตองหามมใหใชสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทน

ราษฎร152 4) กระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน153 5) ลาออกจากพรรคการเมองทตนเปนสมาชก หรอพรรคการเมองทตนเปน

สมาชกมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของทประชมรวมของคณะกรรมการบรหารของพรรคการเมองและสมาชกสภาผแทนราษฎรทสงกดพรรคการเมองนน ใหพนจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองทตนเปนสมาชก ในกรณเชนน ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนทลาออกหรอพรรคการเมองมมต เวนแตสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนไดอทธรณตอศาลรฐธรรมนญภายในสามสบวนนบแตวนทพรรคการเมองมมตคดคานวามตดงกลาวจะขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญน ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวามตดงกลาวมไดมลกษณะตามอทธรณ ใหถอวาสมาชกภาพสนสดลงนบแตวนทศาลรฐธรรมนญวนจฉย แตถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวามตดงกลาวมลกษณะตามอทธรณสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนอาจเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนไดภายในสามสบวนนบแตวนทศาลรฐธรรมนญวนจฉย154

6) ขาดจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองในกรณทศาลรฐธรรมนญมค าสงยบพรรคการเมองทสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนเปนสมาชกและไมอาจเขาเปนสมาชกของพรรค

149 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 91. 150 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (3). 151 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 101. 152 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 102. 153 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 265, 266. 154 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (7).

DPU

124

การเมองอนไดภายในหกสบวนนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าสง ในกรณเชนนใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนถดจากวนทครบก าหนดหกสบวนนน155

7) ขาดประชมเกนจ านวนหนงในสของจ านวนวนประชมในสมยประชมทมก าหนดเวลาไมนอยกวาหนงรอยยสบวนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎร156

8) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลห โทษ หรอความผดฐานหมนประมาท157

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ก าหนดเหตทสมาชกภาพของสมาชกวฒสภาคนใดคนหนงสนสดลงดงตอไปน

1) ลาออก158 2) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามของผมสทธสมครรบเลอกตงหรอม

สทธไดรบการเสนอชอเพอเขารบการสรรหาเปนสมาชกวฒสภา159 3) เปนรฐมนตร เปนผด ารงต าแหนงทางการเมองอน หรอเปนผด ารงต าแหนง

ในองคกรอสระตามรฐธรรมนญหรอกระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน160 4) ขาดประชมเกนจ านวนหนงในสของจ านวนวนประชมในสมยประชมทม

ก าหนดเวลาไมนอยกวาหนงรอยยสบวน โดยไมไดรบอนญาตจากประธานวฒสภา161 5) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอ

การลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดล หโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท162

ในกรณดงกลาวขางตน สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอรองตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชก และใหประธานแหงสภาทไดรบค ารองสงค ารองน นไปย งศาล

155 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (8). 156 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (10). 157 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (11). 158 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 119 (3). 159 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 115. 160 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 116 265 และ 266. 161 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 119 (7). 162 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 119 (8).

DPU

125

รฐธรรมนญเพอวนจฉยวาสมาชกภาพของสมาชกผนนสนสดลงหรอไม หรอคณะกรรมการการเลอกตงเหนวา สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาคนใดคนหนงสนสดลงเพราะเหตดงกลาว ใหสงเรองไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกและใหประธานแหงสภานนสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย

(2) การวนจฉยวาความเปนรฐมนตรสนสดลงหรอไม163 ในกรณทความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตว164 เพราะเหตดงตอไปน 1) ลาออก165 2) ตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ

เวนแตเปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท166

3) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามของผด ารงต าแหนงรฐมนตร167 4) กระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน หรอกระท าการตองหามใน

การเปนหนสวน หรอผถอหน หรอคงไวซงความเปนหนสวนหรอผถอหน หรอคงไวซงความเปนหนสวน หรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท168

5) ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลงในกรณทนายกรฐมนตรด ารงต าแหนงตดตอกนเกนกวาแปดป169

ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธเขาชอรองตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาความเปนรฐมนตรของรฐมนตรคนหนงคนใดสนสดลงหรอไม และใหประธานแหงสภาทไดรบค ารองสงค ารองนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และใหคณะกรรมการการเลอกตงเปนผสงเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยไดดวยเชนเดยวกบขอ (1)

163 ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบ

ระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (น. 127 - 130). เลมเดม. 164 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 182. 165 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 182 (2). 166 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 182 (3). 167 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 174. 168 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 267 268 และ 269. 169 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 171.

DPU

126

(3) การวนจฉยวากรรมการการเลอกตงคนใดขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอไม170

สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน มจ านวนไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาวากรรมการการเลอกตงคนใดคนหนงขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม หรอกระท าการอนตองหามตามทรฐธรรมนญก าหนดตามมาตรา 230 และใหประธานรฐสภาสงค ารองนนไปยงศาลรฐธรรมนญภายในสามวนนบแตวนทไดรบค ารองเพอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

การขาดคณสมบตและลกษณะตองหาม หรอการกระท าอนตองหามของกรรมการการเลอกตงซงเปนเหตใหตองพนจากต าแหนงมดงน171

1) กรรมการการเลอกตงตองมอายไมต ากวาสสบปบรบรณ 2) กรรมการการเลอกตงตองส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา 3) ขาดคณสมบตและมลกษณะตองหามตามมาตรา 205 (1) (4) (5) และ (6) 4) ไมเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ ผตรวจการแผนดน กรรมการปองกนและ

ปราบปรามการทจรตแหงชาต กรรมการตรวจเงนแผนดน หรอกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต 5) ไมเปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า 6) ไมเปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการ

สวนทองถน หรอไมเปนกรรมการหรอทปรกษาของรฐวสาหกจหรอของหนวยงานของรฐ 7) ไมด ารงต าแหนงใดในหางหนสวน บรษท หรอองคการทด าเนนธรกจโดย

มงหากผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด 8) ไมประกอบวชาชพอสระอนใด 8) การวนจฉยหนงสอสนธสญญาใดตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกท

บญญตใหอ านาจกบศาลรฐธรรมนญในการพจารณาวนจฉยกรณทมปญหาวาหนงสอสญญาใดทฝายบรหารท าความตกลงกบนานาประเทศหรอกบองคการระหวางประเทศ ตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม172 ซงหนงสอสญญาดงกลาว ไดแก

1) หนงสอสญญาทมบทเปลยนแปลงอาณาเขตไทย

170 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 233. 171 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 207 และ 230. 172 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 190.

DPU

127

2) หนงสอสญญาทมบทเปลยนแปลงเขตพนทนอกอาณาเขตซงประเทศไทยมสทธอธปไตยหรอมเขตอ านาจตามหนงสอสญญาหรอตามกฎหมายระหวางประเทศ

3) หนงสอสญญาทจะตองออกพระราชบญญตเพอใหการเปนไปตามหนงสอสญญา 4) หนงสอสญญาทมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจหรอสงคมของประเทศ

อยางกวางขวาง 5) หนงสอสญญาทมผลผกพนดานการคา การลงทน หรองบประมาณของประเทศ

อยางมนยส าคญ สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน มจ านวน

ไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หากเหนวาหนงสอสญญาใดเปนหนงสอสญญาทจะตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอน ใหเสนอตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยชขาดวา หนงสอสญญาดงกลาว ตองไดรบความเหนชอบของรฐสภาหรอไม 9) อ านาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550

อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 ม 8 ประการ173 ดงน

(1) การวนจฉยชขาดค าสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจงการจดตงพรรคการเมอง174

ผยนจดแจงการจดตงพรรคการเมองทไมเหนดวยกบค าสงไมรบจดแจงการจดตงพรรคการเมองของนายทะเบยน อาจยนค ารองคดคานค าสงของนายทะเบยนตอศาลรฐธรรมนญไดภายในสามสบวน นบแตวนทไดรบหนงสอแจงค าสงดงกลาว

(2) การวนจฉยชขาดค าสงของนายทะเบยนพรรคการเมองทไมรบจดแจงการเปลยนแปลงนโยบายพรรคการเมอง ขอบงคบพรรคการเมอง การเปลยนแปลงชอ อาชพ ทอยและลายมอชอของกรรมการบรหารพรรคการเมองทไดจดแจงไวกบนายทะเบยนพรรคการเมอง หรอการเปลยนแปลงรายละเอยดในหนงสอแจงการจดตงสาขาพรรคการเมอง175

173 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 68 - 69). เลมเดม. 174 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 13 และ 14. 175 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 41.

DPU

128

หวหนาพรรคการเมองทไมเหนดวยกบค าสงของนายทะเบยนทไมรบจดแจงการเปลยนแปลง ซงม 3 กรณ คอ กรณแรก การขอเปลยนแปลงนโยบายพรรคการเมองหรอขอบงคบพรรคการเมอง กรณทสองการขอเปลยนแปลงชอ อาชพ ทอย และลายมอชอของกรรมการบรหารพรรคการเมองทไดจดแจงไวกบนายทะเบยน และกรณทสาม การขอเปลยนแปลงรายละเอยดในหนงสอแจงการจดตงสาขาพรรคการเมอง ในกรณเชนวาน หวหนาพรรคการเมองดงกลาวอาจยนค ารองคดคานค าสงของนายทะเบยนตอศาลรฐธรรมนญไดภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงค าสงไมรบจดแจงการเปลยนแปลงนน

(3) การวนจฉยวามตหรอขอบงคบพรรคการเมองขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญหรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข176

สมาชกพรรคการเมองซงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวาหนงในสของจ านวนสมาชกซงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร กรรมการบรหารพรรคการเมองจ านวนไมนอยกวาหนงในสามของจ านวนกรรมการบรหารพรรคการเมอง หรอสมาชกพรรคการเมอง จ านวนไมนอยกวาหนงรอยคนเหนวามตหรอขอบงคบในเรองใดของพรรคการเมองทตนเปนสมาชกอยนนขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญ หรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสทธรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย

นอกจากน มตหรอขอบงคบพรรคการเมองซงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 33 ถอวาเปนมตหรอขอบงคบทขดหรอแยงตอหลกการพนฐานแหงการปกครองในระบอบประชาธปไตยยงหมายถง ขอบงคบพรรคการเมองทมขอก าหนดใหด าเนนการทางวนยหรอจรรยาบรรณ โดยมไดเปดโอกาสใหผถกด าเนนการทางวนยหรอจรรยาบรรณมโอกาสรขอกลาวหาและแกขอกลาวหาไดตามสมควร หรอขอบงคบพรรคการเมองทมขอก าหนดใหมการด าเนนการเพอใหสมาชกทด ารงต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรพนจากสมาชกภาพของพรรคการเมอง เพราะเหตทสมาชกผน นลงมตหรอไมลงมตในสภาผแทนราษฎรหรอในทประชมรวมกนของรฐสภา หรอกรณอนใดตามทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนด

อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญในการวนจฉยมตหรอขอบงคบพรรคการเมองทขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญ หรอขดหรอแยงกบ

176 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 33.

DPU

129

หลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 33 น เปนบทบญญตทขยายรายละเอยดของอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 65 ซงไดกลาวไวแลวในขางตน

(4) การวนจฉยชขาดสมาชกภาพของสมาชกพรรคการเมองทด ารงต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร177

การสนสดสมาชกภาพของสมาชกพรรคการเมองทด ารงต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรเนองจากพรรคการเมองทตนเปนสมาชกมมตใหออกตามขอบงคบพรรคการเมองเพราะกระท าผดวนยหรอจรรยาบรรณอยางรายแรง หรอมเหตรายแรงอนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 20 (4) สมาชกผนนมสทธอทธรณตอศาลรฐธรรมนญภายในสามสบวนนบแตวนทพรรคการเมองมมต เพอคดคานวามตดงกลาวขดตอสถานะและการปฏบตหนาทของสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญ หรอขดหรอแยงกบหลกการพนฐานแหงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงการอทธรณดงกลาวใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญในการวนจฉยชขาดสมาชกภาพของสมาชกพรรคการเมองทด ารงต าแหนงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 20 น เปนบทบญญตทขยายรายละเอยดของอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 106 (7) ซงไดกลาวไวแลวขางตน

(5) การวนจฉยใหหวหนาพรรคการเมอง คณะกรรมการบรหารพรรคการเมอง หรอกรรมการบรหารพรรคการเมอง ระงบหรอจดการแกไขการกระท าใด ๆ อนเปนการฝาฝนนโยบายพรรคการเมองหรอขอบงคบพรรคการเมอง หรอ ใหหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหารพรรคการเมองทงคณะหรอบางคนออกจากต าแหนง178

เมอปรากฏวาหวหนาพรรคการเมอง คณะกรรมการบรหารพรรคการเมอง หรอกรรมการบรหารพรรคการเมอง จดใหพรรคการเมองกระท าการใด ๆ ฝาฝนนโยบายพรรคการเมองหรอขอบงคบพรรคการเมอง ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง

177 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 20 (4). 178 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 31.

DPU

130

พ.ศ. 2550 มาตรา 31 ก าหนดใหนายทะเบยนมอ านาจเตอนเปนหนงสอใหหวหนาพรรคการเมอง คณะกรรมการบรหารพรรคการเมอง หรอกรรมการบรหารพรรคการเมองนน ระงบหรอจดการแกไขการกระท านนภายในระยะเวลาทนายทะเบยนก าหนด

ถาหวหนาพรรคการเมอง คณะกรรมการบรหารพรรคการเมอง หรอกรรมการบรหารพรรคการเมอง ไมปฏบตตามค าเตอนของนายทะเบยน นายทะเบยนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการการเลอกตงมอ านาจยนค ารองเพอใหศาลรฐธรรมนญมค าสงใหระงบหรอจดการแกไขการกระท าดงกลาวหรอใหหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหารพรรคการเมองทงคณะหรอบางคนออกจากต าแหนงได ในกรณทศาลรฐธรรมนญมค าสงใหหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหารพรรคการเมองท งคณะหรอบางคนออกจากต าแหนง ผ น นไมมสทธเปนกรรมการบรหารพรรคการเมองอก เวนแตจะพนก าหนดสองปนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าสง

(6) การวนจฉยเกยวกบการสนสภาพความเปนพรรคการเมอง179 พรรคการเมองยอมสนสภาพความเปนพรรคการเมองดวยเหตใดเหตหนงดงตอไปน 1) ภายในหนงปนบแตวนทนายทะเบยนพรรคการเมองรบจดแจงการจดตง

พรรคการเมองใด แตปรากฏวาพรรคการเมองนนไมด าเนนการรบสมครสมาชกใหมจ านวนไมนอยกวาหาพนคน ซงอยางนอยตองประกอบดวยสมาชกซงมทอยในแตละภาคตามบญชรายชอภาคและจงหวดทนายทะเบยนประกาศก าหนด และมสาขาพรรคการเมองอยางนอยภาคละหนงสาขา

2) ไมสงผสมครเขารบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในการเลอกตงทวไปสองครงตดตอกน หรอเปนเวลาแปดปตดตอกน สดแตระยะเวลาใดจะยาวกวากน

3) มจ านวนสมาชกเหลอไมถงหาพนคน เปนระยะเวลาตดตอกนหนงป 4) ไมมการเรยกประชมใหญพรรคการเมอง หรอไมมการด าเนนกจกรรมใด

ทางการเมอง เปนระยะเวลาตดตอกนหนงป โดยมไดมเหตผลอนสมควรอนจะอางไดตามกฎหมาย เมอปรากฏตอนายทะเบยนหรอเมอมผยนค ารองตอนายทะเบยนวามเหตดงกลาว

ใหนายทะเบยนด าเนนการสอบสวนขอเทจจรง ถาเหนวามเหตดงกลาวเกดขนกบพรรคการเมองใดจรงใหนายทะเบยนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการการเลอกตงประกาศในราชกจจานเบกษาวาพรรคการเมองนนสนสภาพความเปนพรรคการเมอง

ในกรณทหวหนาพรรคการเมองทถกประกาศวาสนสภาพ เหนวาการประกาศของนายทะเบยนไมเปนไปตามเหตของการสนสภาพความเปนพรรคการเมองตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการ เ มอง พ .ศ . 2550 มาตรา 91 หวหนาพรรคการเ มองหรอ

179 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 91.

DPU

131

กรรมการบรหารพรรคการเมองนน อาจยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญใหมค าสงเลกการประกาศได ตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

มใหน าความในมาตรา 91 นมาใชบงคบกบกรณทพรรคการเมองมสมาชกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร

(7) การวนจฉยใหยบพรรคการเมอง180 การพจารณาวนจฉยยบพรรคการเมองตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย

พรรคการเมอง พ.ศ. 2550 สามารถแยกไดเปน 2 กรณ181 คอ กรณเกยวกบการบรหารจดการของพรรคการเมอง ตามมาตรา 93 และกรณเกยวกบการกระท าของพรรคการเมองทมผลกระทบตอการปกครองหรอความมนคงของรฐ ตามมาตรา 94

เหตผลของการยบพรรคการเมองซงตองมการรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยยบพรรคการเมองกรณการบรหารจดการของพรรคการเมอง ตามมาตรา 93 ม 3 กรณ182

กรณแรก คอ กรณทพรรคการเมองมเหตตองเลกตามขอบงคบพรรคการเมอง แตพรรคการเมองนนยงมสมาชกสภาผแทนราษฎรอย

กรณทสอง คอ กรณทพรรคการเมองใดไมจดท ารายงานการด าเนนกจการของพรรคการเมองในรอบปปฏทนทผานมาแจงใหนายทะเบยนทราบ

กรณทสาม คอ กรณทพรรคการเมองไมจดท ารายงานการใชจายเงนสนบสนนพรรคการเมองใหถกตองตามความเปนจรงยนตอคณะกรรมการการเลอกตง

เหตของการยบพรรคการเมองซงตองมการรองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยยบพรรคการเมองกรณการกระท าของพรรคการเมองมผลกระทบตอการปกครองและความมนคงของรฐตามมาตรา 94 มดงน183

1) กระท าการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ หรอกระท าการตามทรฐธรรมนญใหถอวาเปนการกระท าเพอใหไดมาซงอ านาจโดยวธการดงกลาว

180 ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหาเกยวกบโครงสรางและอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบ

ระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (น. 150 - 152). เลมเดม. 181 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 93 และ 94. 182 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 74). เลมเดม. 183 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 74 - 75). เลมเดม.

DPU

132

2) กระท าการอนเปนการฝาฝนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา หรอระเบยบ หรอประกาศของคณะกรรมการการเลอกตง ซงมผลท าใหการเลอกตงมไดเปนไปโดยสจรต และเทยงธรรม

3) กระท าการอนอาจเปนปฏปกษตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ

4) กระท าการอนอาจเปนภยตอความมนคงของรฐท งภายในและภายนอกราชอาณาจกร หรอขดตอกฎหมายหรอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอ

5) พรรคการเมองรบบคคลผไมมสญชาตไทยโดยการเกดหรอผมสญชาตไทยโดยการแปลงสญชาตซงไดสญชาตไทยมาแลวนอยกวาหาปเขาเปนสมาชกหรอด ารงต าแหนงใด ๆ ในพรรคการเมอง หรอยอมใหกระท าการอยางใดอยางหนงเพอประโยชนของพรรคการเมอง หรอพรรคการเมอง กรรมการบรหารพรรคการเมอง ผด ารงต าแหนงในพรรคการเมอง หรอเจาหนาทของพรรคการเมอง ชวยเหลอหรอสนบสนนผสมครรบเลอกตงเปนสมาชกวฒสภาหรอผเขารบการสรรหาเปนสมาชกวฒสภาเพอใหไดรบเลอกตงหรอไดรบการสรรหาเปนสมาชกวฒสภา ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม หรอพรรคการเมองและผด ารงต าแหนงในพรรคการเมองรบบรจาคเงน ทรพยสน หรอประโยชนอนใดอนอาจค านวณเปนเงนได โดยรหรอควรจะรวาไดมาโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอมเหตอนควรสงสยวามแหลงทมาโดยไมชอบดวยกฎหมาย หรอพรรคการเมองและผด ารงต าแหนงในพรรคการเมองรบบรจาคจากผใดเพอกระท าการหรอสนบสนนการกระท าอนเปนการบอนท าลายความมนคงของราชอาณาจกร ราชบลลงก เศรษฐกจของประเทศ หรอราชการแผนดน หรอกระท าการอนเปนการกอกวนหรอคกคามความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอกระท าการอนเปนการท าลายทรพยากรธรรมชาตของประเทศ หรอพรรคการเมองรบบรจาคเพอด าเนนกจการของพรรคการเมองจากบคคล องคการ หรอนตบคคลตามทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 บญญตหามไวหรอตามทก าหนดในประกาศของคณะกรรมการการเลอกตง184 หรอพรรคการเมองหรอผใดสมคบ รเหนเปนใจ หรอสนบสนนใหบคคลใดด าเนนการใด เพอใหบคคลอนหรอคณะกรรมการการเลอกต ง หลงเชอหรอเขาใจวาพรรคการเมองอน หรอบคคลใดกระท าความผดตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 โดยปราศจากมลความจรง185

184 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 69. 185 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 104.

DPU

133

เมอปรากฏตอนายทะเบยน หรอเมอนายทะเบยนไดรบแจงจากคณะกรรมการบรหารพรรคการเมองและไดตรวจสอบแลวเหนวาพรรคการเมองใดกระท าการตามมาตรา 94 ใหนายทะเบยนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการการเลอกตงแจงตออยการสงสด พรอมดวยหลกฐานเมออยการสงสดไดรบแจงใหพจารณาเรองดงกลาวใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจง ถาอยการสงสดเหนสมควร กใหยนค ารองเพอใหศาลรฐธรรมนญมค าสงยบพรรคการเมองดงกลาว ถาอยการสงสดไมยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญใหนายทะเบยนตงคณะท างานขนคณะหนงโดยมผแทนจากนายทะเบยนและผแทนจากส านกงานอยการสงสด เพอด าเนนการรวบรวมพยานหลกฐาน แลวสงใหอยการสงสดเพอยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญตอไป ในกรณทคณะท างานดงกลาวไมอาจหาขอยตเกยวกบการด าเนนการยนค ารองไดภายในสามสบวนนบแตวนทแตงตงคณะท างาน ใหนายทะเบยนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการการเลอกตงมอ านาจยนค ารองเอง

หากนายทะเบยนเหนสมควรจะใหระงบการด าเนนการของพรรคการเมองซงกระท าการตามมาตรา 94 ใหนายทะเบยนโดยความเหนชอบของคณะกรรมการการเลอกตงแจงตออยการสงสดขอใหศาลรฐธรรมนญสงระงบการกระท าดงกลาวของพรรคการเมองไวเปนการชวคราวกอนทศาลรฐธรรมนญจะไดมค าสงใหยบพรรคการเมองนน186

(8) การว น จฉย เพ กถอนสท ธ เ ล อกต ง ของหวหน าพรรคการ เ ม องและกรรมการบรหารพรรคการเมอง187

ศาลรฐธรรมนญมอ านาจสงยบพรรคการเมองเพราะเหตอนเนองมาจากการฝาฝนหลกเกณฑการใชจายเงนสนบสนนพรรคการเมอง หรอเหตของการยบพรรคการเมองโดยศาลรฐธรรมนญ และปรากฏหลกฐานอนควรเชอไดวาหวหนาพรรคการเมองหรอกรรมการบรหารพรรคการเมองผใดมสวนรวม รเหน หรอปลอยปละละเลย หรอทราบถงการกระท าดงกลาวแลวมไดยบย ง หรอแกไขการกระท าดงกลาว ศาลรฐธรรมนญมอ านาจสงเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคการเมอง และกรรมการบรหารพรรคการเมองนน มก าหนดเวลาหาปนบแตวนทมค าสงใหยบพรรคการเมอง

10) อ านาจหนาทในการเสนอรางกฎหมายตอรฐสภา อ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญในการเสนอรางกฎหมายตอรฐสภาเปนอ านาจหนาท

ของศาลรฐธรรมนญทไมเกยวกบการพจารณาวนจฉยคด ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

186 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 95. 187 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 มาตรา 98.

DPU

134

พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทบญญตใหศาลรฐธรรมนญ ศาลฎกา หรอองคกรอสระตามรฐธรรมนญมอ านาจหนา ท ในการเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ รางพระราชบญญตทเกยวกบการจดองคกร และพระราชบญญตทประธานศาลและประธานองคกรนนเปนผรกษาการ188 ทงน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 139 (3) และมาตรา 142 (3)

188 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย (น. 77). เลมเดม.

DPU

บทท 4

วเคราะหปญหาทางกฎหมายเกยวกบการควบคม ตรวจสอบ

ของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 และแนวทางการแกไข

ในอดตระหวางมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประเทศไทยไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในระหวางการบงคบใชแลว 2 ฉบบ โดยแตละฉบบ

มไดมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนการประกาศใช ท งในกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญและเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม อกทงหลงจากทไดมการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญท ง 2 ฉบบดงกลาวแลว ไดมความพยายามทจะแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อกครง แตปรากฏวาศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยเกยวกบ

รางแกไขเพมเตมดงกลาววาไมชอบดวยรฐธรรมนญ สงผลท าใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใน

ครงทสามน จงเปนอนตกไป

เมอพจารณาจากบทบญญตทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะเหนไดวา บทบญญตดงกลาวยงมไดมการก าหนด

กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางสมบรณ ท าใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบการ

น าบทบญญต มาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาบงคบใชใน

การยกรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ดงนนผเขยนจะขอกลาวถงเกดปญหาทเกยวกบการน า มาตรา

291 ดงกลาวมาบงคบใชในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ดงตอไปน

DPU

136

4.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และแนวทางแกไขปญหา

ในอดตระหวางการบงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ไดเกดปญหาเกยวกบการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกอนมการ

ประกาศใช ท ถกรางขนโดยฝายนตบญญต เ นองจากในบทบญญตตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการก าหนดองคกรซงท าหนาทตรวจสอบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญจงสงผลกอใหเกดปญหาเกยวกบการตความวา องคกรใดจะมอ านาจในการ

ตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยปญหาทางกฎหมายทเกดขน ผเขยนจะขอกลาว ดงน

4.1.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

นบต งแตมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประเทศไทยไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมาแลว 2 ฉบบ โดยแตละฉบบทประกาศใชใน

ปจจบนทมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมไดมการตรวจสอบความชอบกอนการประกาศใช ทงใน

กระบวนการและเนอหาแตในปจจบนมปญหาเกยวกบการใชอ านาจตรวจสอบรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมกอนมการประกาศใช โดยเฉพาะอยางยงองคกรทท าหนาทตรวจสอบรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมกอนมการประกาศใช เนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

มไดก าหนดองคกรทจะมอ านาจมาตรวจสอบความชอบของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแต

บทบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 ไดก าหนดเพยง

หลกเกณฑและวธการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเทานน แตตามบทบญญตมาตราดงกลาวก

มไดก าหนดองคกรทจะมาตรวจสอบความชอบของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมท งในสวน

กระบวนการรางและเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

จากทกลาวมาขางตน ถอไดวาอ านาจในการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน

จะเปนอ านาจของฝายนตบญญตทถกก าหนดหนาทและการใชอ านาจหนาทในการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยจากการทงมรดกของผสถาปนารฐธรรมนญในฉบบนน ๆ

เพอใหฝายนตบญญตซงโดยปกตมอ านาจเพยงตรากฎหมายระดบแมบทสามารถแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญได แตการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของฝายนตบญญตยงตองอยภายใตหลกเกณฑท

DPU

137

รฐธรรมนญเดมนนไดก าหนด โดยหลกเกณฑและวธการดงกลาวจะตองยดหลกการทไมมการ

เปลยนแปลงหลกการบางอยางตามทรฐธรรมนญฉบบเดมไดก าหนด เชน การเปลยนแปลงรปแบบ

ของรฐ เปนตน

ในระหวางการบงคบใชรฐธรรมนญฉบบดงกลาวจงเกดปญหาเกยวกบการตรวจสอบ

รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกอนมการประกาศใชทถกรางขนโดยฝาย

นตบญญต เนองจากองคกรทท าหนาทตรวจสอบมไดถกก าหนดในบทบญญตตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงเกดปญหาการตความวา องคกรใดจะมอ านาจในการ

ตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาว โดยการตความจากปญหาทเกดขน ตามหลก

กฎหมายของประเทศตาง ๆ ทเปนทยอมรบจะก าหนดใหศาลรฐธรรมนญเปนองคกรทมอ านาจ

หนาทในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงในสวนกระบวนการและเนอหาของราง

รฐธรรมนญแกไขเพมเตมวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม จากการศกษาพบวา ในประเทศไทยไดมการ

ตความอ านาจหนาทตามล าดบศกดของกฎหมายและบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พทธศกราช 2550 ตามมาตรา 154 โดยศาลรฐธรรมนญของไทยไดตความวา กฎหมายใน

ประเทศไทยแบงเปน 3 ประเภท ไดแก รฐธรรมนญ กฎหมาย กฎ (เปนการตความตามความหมาย

อยางแคบ) เมอพจารณาจากบทบญญตตามมาตรา 154 สามารถตความไดวา รฐธรรมนญมใช

กฎหมาย ท าใหศาลรฐธรรมนญไมสามารถใชอ านาจตามมาตรา 154 ในสวนการควบคมการตรา

กฎหมายทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได เนองจากตามมาตรา 154 ก าหนดอ านาจหนาทของศาล

รฐธรรมนญใหมอ านาจหนาทในการตรวจสอบเฉพาะกฎหมาย คอ พระราชบญญต พระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญ หรอพระราชก าหนด เทานน เพอตรวจสอบความชอบทงกระบวนการและ

เนอหาของกฎหมายวาชอบหรอขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

อยางไรกตาม จากการศกษาค าวนจฉยคดสวนตนของตลาการศาลรฐธรรมนญ

ในค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 18 - 22/2555 พบวา ค าวนจฉยกลางของศาลรฐธรรมนญดงกลาว

มไดวนจฉยวา ศาลรฐธรรมนญมเขตอ านาจในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แตกลบปรากฏในค าวนจฉยคดสวนตนของตลาการศาลรฐธรรมนญ

โดยตลาการศาลรฐธรรมนญหลายทานมการปฏเสธวา ศาลรฐธรรมนญไมมอ านาจตรวจสอบคด

ดงกลาว เนองจากไมมบทบญญตตามรฐธรรมนญ หรอกฎหมายใด ใหอ านาจศาลรฐธรรมนญ

DPU

138

ตรวจสอบและวนจฉยปญหาขอนได จงเปนเรองทอยนอกเหนออ านาจศาลรฐธรรมนญทจะวนจฉย

อกทงการแกไขรฐธรรมนญเปนอ านาจหนาทของฝายนตบญญต ศาลมอาจกาวลวงเขาไปตรวจสอบ

ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงไมรบวนจฉยในประเดนบางสวนของคดดงกลาว ดงน น

การตความในเรองอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

จงเปนการตความกฎหมายโดยศาลรฐธรรมนญอยางแคบ ซงสงผลท าใหศาลรฐธรรมนญของ

ประเทศไทย จงไมมอ านาจในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนเอง

เมอพจารณาจากค าวนจฉยกลางของศาลรฐธรรมนญและค าวนจฉยสวนตนของตลาการ

ศาลรฐธรรมนญ พบวา ศาลรฐธรรมนญของประเทศไทยไมมอ านาจในการตรวจสอบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ แตศาลรฐธรรมนญไดใชอ านาจในมาตราอนแทนการทบทบญญตของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดก าหนดใหมอ านาจ โดยเฉพาะอยางยง

ศาลรฐธรรมนญไดอาศยอ านาจตามมาตรา 68 ในเรองสทธพทกษรฐธรรมนญในการใชอ านาจเพอ

ตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงในสวนกระบวนการและเนอหาของรางแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ ซงการกระท าดงกลาวถงแมจะอาศยอ านาจตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 แตกไมสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญทงหมด

เนองจากในบางกรณ ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญเปนการตความอยางกวางมากเกนกวา

เจตนารมณของรฐธรรมนญ ดงตวอยางของค าวนจฉยกลางของศาลรฐธรรมนญท 15 - 18/2556

เรอง ค ารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา 68 ในสวนของค า

วนจฉยดงตอไปน

ปญหาทตองพจารณาในประเดนทสองมวา การแกไขเพมเตมเนอหาของราง

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท...) พทธศกราช...มลกษณะเปนการกระท า

เพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวใน

รฐธรรมนญนหรอไม

การแกไขรฐธรรมนญตามรางรฐธรรมนญแกไขเพม เตมทผ รองเสนอใหศาล

รฐธรรมนญพจารณาวนจฉยนน มเนอหาสาระส าคญเปนการแกไขคณสมบตของสมาชกวฒสภา

โดยเปลยนแปลงแกไขเนอหาสาระในหลายประเดน จงมประเดนทจะตองพจารณาวนจฉยวา

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาว เปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนม

DPU

139

พระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเพอใหบคคลใดไดมาซงอ านาจการปกครองประเทศโดย

วธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน หรอไม

เหนวา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 รางขนโดยใชรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 เปนแมแบบ โดยไดแกไขหลกการในเรองคณสมบตของ

สมาชกวฒสภาจากเดมไวหลายประการ เพอปองกนไมใหเกดปญหาเหมอนเชนการใชรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 กลาวคอ บญญตใหมสมาชกวฒสภาทมาจากการสรรหา

เขามาเปนองคประกอบรวมกบสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตงในสดสวนทเทาเทยมกน เพอให

โอกาสแกประชาชนทกภาคสวน ทกสาขาอาชพ ไดมสวนรวมในการท าหนาทของวฒสภา ใหเกด

ประโยชนแกประเทศชาตไดอยางรอบคอบ ทงยงไดก าหนดคณสมบตของสมาชกวฒสภาใหเปน

อสระจากการเมองและสมาชกสภาผแทนราษฎร เชน หามบพการ คสมรส บตรของผด ารงต าแหนง

สมาชกสภาผ แทนราษฎรหรอผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง เขามาเปนสมาชกวฒสภาและ

ก าหนดเวลาหามเกยวของกบพรรคการเมองและด ารงต าแหนงทางการเมองไวเปนเวลา 5 ป เปนตน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ก าหนดใหรฐสภา ประกอบดวย

2 สภา คอ วฒสภาและสภาผแทนราษฎร ใหมดลยภาพระหวางกน โดยไดก าหนดบทบาทของ

วฒสภาใหเปนองคกรตรวจทานกลนกรองการท างานของสมาชกสภาผแทนราษฎรและถวงดล

อ านาจกบสมา ชกสภาผ แทนราษฎร โดยใหอ านาจสมา ชกว ฒสภาในการถอดถอน

สมาชกสภาผแทนราษฎรได ในกรณทถกกลาวหาวามพฤตการณร ารวยผดปกต สอไปในทางทจรต

ตอหนาท สอวาจงใจใชอ านาจหนาทขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมายหรอฝาฝน

หรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง ตามทบญญตไวในมาตรา 270 เมอพจารณาจาก

อ านาจหนาทของสมาชกวฒสภาแลวจะเหนไดอยางชดเจนวา รฐธรรมนญมเจตนารมณใหสมาชก

วฒสภาเปนอสระจากสมาชกสภาผแทนราษฎรอยางแทจรง จงไดบญญตหามความสมพนธ

เกยวของกนดงกลาว เพราะหากยอมใหสมาชกวฒสภาและสมาชกสภาผแทนราษฎรมความสมพนธ

ใกลชดกน ยอมไมอาจหวงไดวา จะมการตรวจสอบอยางตรงไปตรงมา อนเปนการขดกบหลกการ

ดลและคานอ านาจซงกนและกน อนเปนหลกการพนฐานของรฐธรรมนญน

ส าหรบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามค ารองน เปนการแกกลบไปสจดบกพรองท

เคยปรากฏแลวในอดต เปนจดบกพรองทลอแหลม เสยงตอการสญสนศรทธาและสามคคธรรมของ

DPU

140

มวลหมมหาชนชาวไทย เปนความพยายามน าประเทศชาตใหถอยหลงเขาคลอง ท าใหวฒสภา

กลบไปเปนสภาญาตพนอง สภาของครอบครว และสภาผวเมย สญเสยสถานะและศกยภาพแหงการ

เปนสตปญญาใหแกสภาผแทนราษฎร กลายเปนเพยงเสยงสะทอนของมวลชนกลมเดยวกน ท าลาย

สาระส าคญของการมสองสภา น าพาไปสการผกขาดอ านาจรฐ ตดการมสวนรวมของปวงประชา

หลากสาขาหลายอาชพ เปนการเปดชองใหผรวมกระท าการครงนกลบมโอกาสไดมาซงอ านาจใน

การปกครองโดยวธการทมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน คอ รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงไดรบความเหนชอบจากการออกเสยงแสดงประชามตของ

ประชาชน

นอกจากน การแกไขทมาของสมาชกวฒสภาใหมาจากการเลอกตงเพยงทางเดยว อนม

ทมาเหมอนกบสมาชกสภาผแทนราษฎร จงยอมเปนเสมอนสภาเดยวกน ไมเกดความแตกตางและ

เปนอสระซงกนและกนของทงสองสภา เปนการท าลายลกษณะและสาระส าคญของระบบสองสภา

ใหสญสนไป

การแกไขทมาและคณสมบตของสมาชกวฒสภาใหมความสมพนธเกยวของกบฝาย

การเมองหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรได ยอมท าใหหลกการตรวจสอบและถวงดลอ านาจซงกน

และกนของระบบสองสภาตองสญเสยไปอยางมนยส าคญ ท าใหฝายการเมองสามารถควบคม

อ านาจเหนอรฐสภาไดอยางเบดเสรจเดดขาด ปราศจากการตรวจสอบและถวงดลซงกนและกน

อนเปนการกระทบตอการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

และเปดทางใหบคคลทเกยวของกบการด าเนนการครงนไดอ านาจในการปกครองประเทศโดย

วธการทไมเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน

อาศยเหตผลดงกลาวขางตน จงวนจฉยโดยมตเสยงขางมาก 6 ตอ 3 วาการด าเนนการ

พจารณาและลงมตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของผถกรองทงหมดในคดน เปนการกระท าทไมชอบ

ดวยรฐธรรมนญ มาตรา 122 มาตรา 125 วรรคหนง และวรรคสอง มาตรา 126 วรรคสาม มาตรา

291 (1) (2) และ (4) และมาตรา 3 วรรคสอง และวนจฉยโดยมตเสยงขางมาก 5 ตอ 4 วามเนอความ

ทเปนสาระส าคญขดแยงตอหลกการพนฐานและเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 อนเปนการกระท าเพอใหผถกรองทงหมดไดมาซงอ านาจในการปกครองประเทศ

DPU

141

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 ฝาฝนรฐธรรมนญ มาตรา 68 วรรคหนง

เมอพจารณาจากเนอหาของค าวนจฉยในคดดงกลาวจะเหนไดวา เกดปญหาทสงผล

โดยตรงตอองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ คอ ศาลรฐธรรมนญของ

ประเทศไทย เนองจากศาลรฐธรรมนญใชอ านาจการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจาก

มาตรา 68 ทงในสวนกระบวนการและเนอหา ซงค าวนจฉยดงกลาวแสดงใหเหนถงการขดกนใน

การตความกฎหมาย เพราะศาลรฐธรรมนญอาศยอ านาจตามมาตรา 68 ทเปนบทบญญตของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 แตกลบมเนอหาในค าวนจฉยทใชอ านาจ

วนจฉยตามมาตรา 291 ทเปนการก าหนดกระบวนการ อกทง ยงรวมถงค าวนจฉยบางสวน ยงเปน

การพจารณาเนอหาของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญวาขดกบรฐธรรมนญหรอไม การกระท า

ดงกลาวของศาลรฐธรรมนญจงเปนการกระท าทอาศยอ านาจจากเรองสทธพทกษรฐธรรมนญมา

วนจฉย ทงกระบวนการในการรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและเนอหาของรางแกไขรฐธรรมนญ

นนเอง

จากการศกษาพบวา หลกการในการตรวจสอบขององคกรทท าหนาทตรวจสอบ

ความชอบของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของประเทศทมรฐธรรมนญ แบงออกเปน 2 สวน คอ

1. ประเทศทมบทบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจในการตรวจสอบรางแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ ทงในสวนกระบวนการและเนอหากอนมการประกาศใช โดยประเทศทใช

รปแบบดงกลาวจะมบทบญญตของรฐธรรมนญทก าหนดอ านาจเปนการเฉพาะวาศาลรฐธรรมนญม

อ านาจในการตรวจสอบ โดยไมตองมการตความอ านาจหนาทในการตรวจสอบแตอยางใด

2. ประเทศทมไดก าหนดบทบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจในการตรวจสอบราง

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงกระบวนการและเนอหากอนมการประกาศใช โดยประเทศในกลม

ดงกลาวจะแบงการตความโดยศาลรฐธรรมนญของประเทศนน ๆ เปนสองลกษณะ

ลกษณะแรก ศาลรฐธรรมนญในกลมประเทศดงกลาวจะตความวา ศาลรฐธรรมนญม

อ านาจในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เนองจากถอวารฐธรรมนญเปนกฎหมายฉบบ

หนง ศาลจงมความชอบทจะใชอ านาจในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเพอปองกน

DPU

142

มใหรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ท งกระบวนการและเนอหากอนมการประกาศใชขดกบ

รฐธรรมนญฉบบเดม

ลกษณะสอง ศาลรฐธรรมนญในบางประเทศจะตความวา ศาลรฐธรรมนญไมมอ านาจ

หนาทและไมสามารถตรวจสอบความชอบของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได เนองจากศาล

รฐธรรมนญในประเทศดงกลาวจะตความอยางเครงครดวา หากไมมตวบทใหอ านาจในการ

ตรวจสอบศาลรฐธรรมนญกจะไมสามารถเขามาตรวจสอบความชอบในการตรารางแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ ทงในสวนกระบวนการและเนอหากอนการประกาศใชวาชอบดวยกฎหมายหรอไม

เมอพจารณาเปรยบเทยบหลกการตความของศาลรฐธรรมนญในกรณตาง ๆ พบวา

การตความโดยค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในประเทศไทย จงเปนแบบลกษณะทสองของกลม

ประเทศทสอง โดยศาลรฐธรรมนญไทย ตความอยางเครงครดวาศาลไมมอ านาจโดยตรงในการ

พจารณาวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชทถกตราขนโดยฝายนตบญญตชอบ

ดวยกฎหมายหรอไม แตศาลรฐธรรมนญจะอาศยอ านาจโดยออมในเรองสทธพทกษรฐธรรมนญมา

วนจฉยแทน การกระท าดงกลาวของศาลรฐธรรมนญจงผดตอหลกการทเปนทยอมรบใน

ตางประเทศ เพราะการกระท าดงกลาวของศาลรฐธรรมนญเปนการใชอ านาจการตรวจสอบในเรอง

การตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชทสงผลใหเกดความเสยหายตอ

หลกการตความอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญและสงผลเสยหายตอค าวนจฉยทมผลในการ

ผกมดและเปนบรรทดฐานขององคกรทกองคกรในประเทศไทย

นอกจากน การทรฐธรรมนญของประเทศไทยไมไดมบทบญญตทใหอ านาจโดยตรงกบ

ศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงสงผลท าใหเกด

ปญหาตาง ๆ ทงในเรองการตความอ านาจหนาทในการตรวจสอบและสงผลตอการใชอ านาจจาก

มาตราอนมาตรวจสอบความชอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนมการประกาศใชทงในเรอง

กระบวนการและเนอหาของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม อกทงปญหา

ทางกฎหมายทเกยวกบองคกรในการท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการ

ประกาศใชมผลตอหลกการทางกฎหมายของศาลรฐธรรมนญ ความเชอมนของประชาชนตอค า

วนจฉยของศาลรฐธรรมนญทอาศยหลกการทเกยวของในเรองดงกลาว ตลอดจนปญหาทเกดจาก

การตความของศาลและปญหาทเกดจากการใชอ านาจโดยออมในการตรวจสอบทเกดขนในประเทศ

DPU

143

ไทยจากทเกดจากการตความของศาลและปญหาทเกดจากการใชอ านาจโดยออมในการตรวจสอบท

เกดขนในประเทศไทย ดงนน ปญหาทเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญจงเปนปญหาทส าคญในระดบตน ๆ ของประเทศไทยทสมควรหาแนวทางการแกไขให

เกดความชดเจนเพอใหศาลรฐธรรมนญทเปนองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญสามารถปฏบตหนาทในการตรวจสอบไดอยางถกตองตามหลกการของกฎหมายและ

ตามวตถประสงคของการกอตงศาลรฐธรรมนญนนเอง

4.1.2 แนวทางการแกไขปญหา

ผเขยนเหนควรใหมการก าหนดอ านาจของศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบ

ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชท งในสวนกระบวนการและเนอหาใน

บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตอยางชดเจน

เนองจากการทรฐธรรมนญของประเทศไทยไมไดมบทบญญตทใหอ านาจโดยตรงกบศาล

รฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงสงผลท าใหเกดปญหา

ตาง ๆ ซงสงผลตอความเชอมนของประชาชนตอค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย

นนเอง

จากการศกษาทฤษฎหลกกฎหมายและขอกฎหมาย ตลอดจนบทบญญตของรฐธรรมนญ

ในประเทศตาง ๆ เกยวกบเรองอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ พบวา

ประเทศตรกมการก าหนดอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญใหมอ านาจในการตรวจสอบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญอยางชดเจน ซงปรากฏอยใน มาตรา 148 (1) แหงรฐธรรมนญตรก ฉบบป

ค.ศ.1982 ทไดบญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยมขอจ ากดในการตรวจสอบไววา ใหกระท าเฉพาะความชอบดวย

รฐธรรมนญในทางรปแบบเทานน โดยภายใตบทบญญตดงกลาว ศาลรฐธรรมนญของประเทศตรก

ไดใชอ านาจหนาททก าหนดตามรฐธรรมนญดงกลาวในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญ

ของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เชน ค าวนจฉยท 1987/15 ลงวนท 8 มถนายน ค.ศ.1987 โดย

ค าวนจฉยดงกลาว ศาลรฐธรรมนญตรกไดใชอ านาจตามบทบญญตของรฐธรรมนญประเทศตรกใน

การตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในกระบวนการกอนมการประกาศใช

DPU

144

ประเทศโรมาเนย เปนอกประเทศหนงทไดก าหนดบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

ประเทศโรมาเนย ค.ศ. 1991 บญญตใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจในการตรวจสอบความชอบดวย

รฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดกอนทรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะประกาศใช

บงคบเปนกฎหมาย โดยบญญตไวในมาตรา 146 (A) โดยบญญตวา “ใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจ

พจารณาวนจฉยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได โดยกอนทรฐสภาจะประกาศใชรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตม อยในบงคบตองสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยเสยกอน” ดงนน จากบทบญญตของรฐธรรมนญประเทศโรมาเนย ศาลรฐธรรมนญจงม

อ านาจในการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญอยางชดเจน อกทง ศาลรฐธรรมนญ ยงมค า

วนจฉยท 148 ลงวนท 16 เมษายน ค.ศ. 2003 วา ศาลรฐธรรมนญมความชอบตามอ านาจของ

บทบญญตในรฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนยในการพจารณาวนจฉยรางการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญไดอยางชดเจน

เมอพจารณาเปรยบเทยบรฐธรรมนญของประเทศไทยกบรฐธรรมนญของประเทศ

ตาง ๆ พบวา ประเทศไทยจงควรน าหลกการ แนวคด และบทบญญตของรฐธรรมนญในประเทศ

ตรกและประเทศโรมาเนยมาใชกบการแกไขปญหาของประเทศไทย เนองจากในประเทศดงกลาวม

การก าหนดบทบญญตของรฐธรรมนญในประเทศนนๆทเกยวกบองคกรผท าหนาทตรวจสอบและ

อ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางชดเจนหากประเทศไทยน า

หลกการ แนวคด และขอบญญตของประเทศดงกลาวมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศ

ไทยสามารถแกไขปญหาทเกยวของกบการท าหนาทตรวจสอบขององคกร คอ ศาลรฐธรรมนญของ

ประเทศไทย และสามรถแกไขปญหาความชดเจนของอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม โดยผเขยนเหนควรใหมการก าหนดในบทบญญตของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตวา “ใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจ

พจารณาวนจฉยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได โดยกอนทรฐสภาจะประกาศใชรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตม อยในบงคบตองสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยเสยกอน”

จากทกลาวมาขางตน เมอประเทศไทยมการก าหนดบทบญญตทใหอ านาจตรวจสอบแก

ศาลรฐธรรมนญจะท าใหศาลรฐธรรมนญสามารถบงคบใหฝายนตบญญตทใชอ านาจจากมรดกของ

DPU

145

ผสถาปนารฐธรรมนญตองสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย

เสยกอนทจะมการประกาศใชเปนกฎหมาย ดงนน เมอประเทศไทยมการปรบแกไขเพมเตมโดยเพม

บทบญญตทก าหนดอ านาจหนาทขององคกรทท าหนาทตรวจสอบและอ านาจหนาทในการ

ตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางชดเจนจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาท

เกดจากการไมมบทบญญตทก าหนดใหมการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยาง

เหมาะสมและเปนประโยชนตอประชาชนชาวไทยทสามารถมนใจวาฝายนตบญญตทท าหนาทตรา

รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะออกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทถกตองตามเจตนารมณของ

รฐธรรมนญและเปนการคมครองประชาชนโดยการตรวจสอบทงกระบวนการและเนอหาของราง

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญจากองคกรตลาการ เพอประโยชนของประชาชนและประเทศชาตตอไป

4.2 ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 และแนวทางแกไข

ในอดตระหวางมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประเทศไทยไดมการก าหนดบทบญญตทเกยวกบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดย

กระบวนการแกไขเพมรฐธรรมนญตามกฎหมายดงกลาว เกดปญหาทเกยวกบระยะเวลาในการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงผเขยนจะขอกลาวดงตอไปน

4.2.1 ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550

ในกรณทมการยนแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามกระบวนการทรฐธรรมนญก าหนด

ฝายนตบญญตจะอาศยอ านาจในการพจารณาแกไขเพมเ ตมรฐธรรมนญตามมาตรา 291

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยการใชอ านาจดงกลาวจะตองกระท า

ตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไวตามบทบญญตดงกลาวอยางชดเจน ในระหวางมการบงคบ

ใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยฝายนต

บญญตแตเกดปญหาจากการก าหนดระยะเวลาในการขอแปรญตต ตามขอบงคบการประชมของ

สภา ดงทกลาวมาขนตน ซงเกดปญหาเกยวกบการก าหนดวนแปรญตตของรางรฐธรรมนญแกไข

เพมเตม โดยปญหาดงกลาวพบวาเกดจากการอาศยชองวางในเรองระยะเวลาทถกก าหนดตาม

ขอบงคบการประชมของรฐสภา เนองจากมไดก าหนดการนบระยะเวลาอยางชดเจน จงเกดปญหา

DPU

146

จากการตความในการก าหนดระยะเวลาของการแปรญตตดงกลาว ซงเกดจากการตความอยางกวาง

ของประธานรฐสภานนเอง

ในทางกลบกน อาจจะเกดปญหาในลกษณะดงกลาวไดอก หากมการตความอยางกวาง

ขยายบทบญญตของกฎหมายซงเปนเรองระยะเวลาเชนเดยวกนแตเปนระยะเวลาทถกก าหนดโดย

บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 คอบทบญญตมาตรา 291 (5)

ทก าหนดไวในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตวา

“เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนใหรอไว 15 วน เมอพนก าหนดนแลว ใหรฐสภาพจารณาใน

วาระทสามตอไป” จะเหนไดวา ปญหาเกดจากการทมาตรา 291 (5) ไดก าหนดระยะเวลาในการ

พจารณาจากวาระทสองไปสวาระทสามเพยง 15 วน สงผลท าใหเมอมการตความอยางกวางขยาย

บทบญญตในเรองดงกลาว จะเกดปญหาในเรองระยะเวลาเชนเดยวกบการตความเรองระยะเวลาการ

ขอแปรญตตดงกลาวมาขางตน เพราะในการแกไขรฐธรรมนญ ระยะเวลาในกระบวนการพจารณา

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม มความส าคญเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการใหเวลาแกฝายนต

บญญตเพอสามารถทจะใชระยะเวลาทก าหนดในการพจารณาอยางรอบคอบและเหมาะสม อนจะ

น าไปสการลงมตเหนชอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม รวมทงระยะเวลาในกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญยงมวตถประสงคเพอใหสมาชกรฐสภา ซงเปนฝายนตบญญตสามารถใชดลพนจของ

ตนทรบมาจากประชาชน ท าหนาทกลนกรองกฎหมาย เพอประโยชนของประชาชน ดงนน การท

รฐธรรมนญก าหนดระยะเวลาของกระบวนการเพยงระยะเวลาสน ๆ จงกอใหเกดปญหาทงในเรอง

การตความการนบระยะเวลา เรองการนบระยะเวลาเพอรวบรดขนตอนการแกไขรฐธรรมนญ จาก

การศกษาพบวา การทรฐธรรมนญก าหนดระยะเวลาของกระบวนการเพยง 15 วน สงผลท าใหเกด

การกระท าทมาจากฝายนตบญญต ซงขดตอหลกทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

และทฤษฎการก าหนดใหมการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญไดยาก เพราะตามทฤษฎความเปน

กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญมวตถประสงคเพอก าหนดใหรฐธรรมนญทเปนลายลกษณอกษร

เปนกฎหมายสงสดเหนอกวากฎหมายธรรมดา ดวยเหตผล 3 สวน คอ

1. เกดจากขนตอนการจดท ารฐธรรมนญจะจดท ายากกวากฎหมายธรรมดา อกทง

รฐธรรมนญจะบญญตวา กฎหมายธรรมดาทจะตราขนยอมมวธการตราโดยอาศยบทบญญตใน

รฐธรรมนญ

DPU

147

2. เนอหาหรอบทบญญตของรฐธรรมนญ กลาวคอ รฐธรรมนญเปนกฎหมายทม

บทบญญตเฉพาะทเกยวกบการใชอ านาจปกครองประเทศ ทงดานการเมอง เชน การก าหนดการใช

อ านาจของฝายนตบญญต ฝายบรหารและฝายตลาการ อกทง รฐธรรมนญยงเปนกฎหมายทวาง

ระเบยบเกยวกบสถาบนทางการเมองของรฐ เชน การก าหนดรปแบบของรฐวาเปนรฐเดยวหรอรฐ

รวม ก าหนดรปประมขของรฐ อกทงรฐธรรมนญยงเปนกฎหมายทก าหนดหนาทของสถาบน

การเมองตาง ๆ เชน หนาทของประมข คณะรฐมนตร และศาล ฯลฯ ดงนน รฐธรรมนญจงเปน

กฎหมายทเหนอกวากฎหมายธรรมดา

3. รฐธรรมนญเปนกฎหมายทมบทบญญตคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

ซงถาไมก าหนดใหการจดท ากฎหมายธรรมดาตองเคารพตอบทญตตของรฐธรรมนญแลว

สทธเสรภาพของประชาชนทถกบญญตไวในรฐธรรมนญ อาจจะถกแกไขเปลยนแปลงไดโดย

ผจดท ากฎหมายธรรมดานนเอง

จากเหตผลของการเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ จงสงผลท าใหเกดทฤษฎ

กระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก เนองจากหากมการแกไขรฐธรรมนญไดงาย

จะท าใหเกดปญหาตาง ๆ เชน การออกกฎหมายในระดบแมบท เพอมายกเลกบทบญญตทเกยวกบ

สถาบนการปกครองทถกก าหนดไวในรฐธรรมนญ เปนตน ดงนน รฐธรรมนญทแกไขไดยาก คอ

รฐธรรมนญทจะแกไขโดยวธเดยวกบการแกไขกฎหมายธรรมดาไมได แตจะตองท าโดยวธพเศษ

และยากกวา ฉะนน จงแกไขเพมเตมรฐธรรมนญชนดนโดยการออกกฎหมายธรรมดาไมได และ

ตองมกระบวนการแกไขทสลบซบซอนและยงยากกวาการแกไขกฎหมายธรรมดานนเอง

เมอพจารณาเปรยบเทยบปญหาเกยวกบระยะเวลาทใชควบคมกระบวนการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา 291 (5) กบหลกการของทฤษฎทกลาวมาขางตน พบวา การบญญต

ระยะเวลาตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 (5)

จงเปนการขดตอทฤษฎกระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก เพราะการทก าหนด

ระยะเวลาตามกฎหมายดงกลาวเพยง 15 วน กอใหเกดปญหาการรวบรดวธการพจารณาหรอ

กระบวนการพจารณาตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

รวมถงยงอาจจะสงผลตอการกระท าของฝายนตบญญตทใชอ านาจซงเปนอ านาจสบทอดของ

ผสถาปนารฐธรรมนญในการตความเพอกอใหเกดความไดเปรยบของฝายทมเสยงขางมากใน

DPU

148

รฐสภา ในบางกรณอาจจะเกดการอาศยชองวางของการตความในเรองระยะเวลาตามมาตรา 291 (5)

ซงเปนบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยการกระท าของ

ฝายนตบญญตอาจจะมเจตนาเพอผลประโยชนของพรรคพวกตน หรอมเจตนาทจะแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญใหเปนไปตามความประสงคของพรรคทตนสงกดอย ซงการกระท าทงหมดไมวาจะ

เปนการรวบรดขนตอนโดยอาศยการตความเกยวกบระยะเวลาหรอการกระท าอนใดดงกลาวมา

ขางตน ลวนแตเปนการกระท าทสงผลท าใหเกดการแกไขรฐธรรมนญไดโดยงาย การกระท า

ดงกลาวทอาจจะเกดขนโดยฝายนตบญญต จงเปนการกระท าทขดตอหลกทฤษฎการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญไดยากตลอดจนเปนการขดตอหลกการพทกษรฐธรรมนญตามทรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตไวในเรองสทธพทกษรฐธรรมนญ อกทงการกระท าท

อาจจะเกดขนยงสงผลท าใหเกดการขาดความรอบคอบของฝายนตบญญตในการใชดลพนจและการ

ใชเหตผลเพอพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ดงนน ปญหาทเกดจากระยะเวลาทถกก าหนด

โดยบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยการใชอ านาจของฝาย

นตบญญตจงอาจจะสงผลท าใหเกดปญหาทางกฎหมายทงในเรองการตความ การใชชองวางทาง

กฎหมาย การอาศยระยะเวลาของกระบวนการอยางสน ท าใหเกดการขาดความรอบคอบซงปญหาท

อาจจะเกดขนทงหมด เปนปญหาทขดตอหลกการไมวาจะเปนหลกความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญ ทฤษฎการแกไขรฐธรรมนญไดยาก ตลอดจนยงเปนการไมสอดคลองตอเจตนารมณ

ของบทบญญตทรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

อนง การรวบรดวธการพจารณาหรอกระบวนการพจารณาของฝายนตบญญต เกดจาก

การก าหนดระยะเวลาทไมสอดคลองตอการควบคมระยะเวลาในกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ สงผลท าใหเกดการกระท าทแสดงถงการใชอ านาจไปในทางทไมชอบเพอเออ

ประโยชนแกฝายนตบญญตทมเสยงขางมากโดยไมเปนธรรม ซงเกดจากการอาศยชองวางตาม

บทบญญตของกฎหมายดงกลาว เชน ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ ท 15-18/2556 ดงตอไปน

ประเดนทหนง กระบวนการพจารณารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไข

เพมเตม (ฉบบท....) พทธศกราช...มลกษณะเปนการกระท าเพอใหไดมาซงอ านาจในการปกครอง

ประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน หรอไม

DPU

149

(2) การก าหนดวนแปรญตตรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม

(ฉบบท...) พทธศกราช...ชอบดวยรฐธรรมนญ หรอไม

การอภปรายแสดงความคดเหนในการบญญตกฎหมาย เปนสทธขนพนฐานของสมาชก

รฐสภาโดยเฉพาะผทไดขอแปรญตต สงวนค าแปรญตต หรอกรรมาธการทสงวนความเหนไว ยอม

มสทธทจะอภปรายแสดงความเหนและใหเหตผลในประเดนทไดแปรญตต สงวนค าแปรญตต หรอ

ไดสงวนความเหนไว ส าหรบประเดนน ขอเทจจรงจากพยานหลกฐานในส านวนและจากการเบก

ความตอศาลรฐธรรมนญในชนไตสวน ปรากฏในการพจารณาวาระทหนงและวาระทสอง ผถกรอง

ท 1 และผถกรองท 2 ไดผลดกนท าหนาทประธานทประชมไดมการตดสทธผขออภปรายในวาระท

หนง และตดสทธผขอแปรญตต ผสงวนค าแปรญตต และผสงวนความเหน เปนจ านวนถง 57 คน

โดยอางวา ความเหนดงกลาวขดตอหลกการ ทง ๆ ทยงไมไดมการฟงการอภปราย ทงน ผถกรองท

1 และผถกรองท 2 ไดใชเสยงขางมากในทประชมปดการอภปราย เหนวา แมการปดการอภปรายจะ

เปนดลพนจของประธานและแมเสยงขางมากมสทธทจะลงมตใหปดการอภปรายไดกตาม แตการ

ใชดลพนจและการใชเสยงขางมากดงกลาว จะตองไมตดสทธการท าหนาทของสมาชกรฐสภา หรอ

ละเลยไมฟงความเหนของฝายขางนอย การรวบรดปดการอภปรายและปดประชมเพอใหมการ

ลงคะแนนเสยง จงเปนการใชอ านาจไปในทางทไมชอบ เออประโยชนแกฝายขางมากโดยไมเปน

ธรรม อนเปนการขดตอหลกนตธรรม นอกจากนผรองยงอางอกวา การนบระยะเวลาในการแปร

ญตตของผถกรองท 1 ไมถกตอง โดยอางวาเมอทประชมพจารณารบหลกการในวาระทหนงแลว

เมอวนท 4 เมษายน 2556 มผเสนอก าหนดเวลาในการขอแปรญตต 15 วน และ 60 วน ซงตาม

ขอบงคบการประชมจะตองใหทประชมรฐสภาพจารณาลงมตวา จะใชก าหนดเวลาใด แตกอนทจะ

มการลงมตเกดปญหาเรององคประชมในขณะนนไมครบตามทรฐธรรมนญก าหนดจงยงมไดมการ

ลงมต ผถกรองท 1 ไดสงใหก าหนดเวลายนค าแปรญตตภายใน 15 วน นบแตวนทรฐสภารบ

หลกการ แตมผทกทวง ผถกรองท 1 จงไดนดประชมอกครงในวนท 18 เมษายน 2556 ในการ

ประชมครงน ทประชมไดลงมตใหก าหนดเวลาแปรญตต 15 วน แตผถกรองท 1 ไดสรปใหเรมตน

นบยอนหลงไปโดยใหนบระยะเวลา 15 วนนน ตงแตวนท 5 เมษายน 2556 ท าใหระยะเวลาการขอ

แปรญตตไมครบ 15 วนตามมตทประชม เพราะจะเหลอระยะเวลาใหสมาชกรฐสภาเสนอค าแปร

ญตตเพยง 1 วน เทานน เหนวา การแปรญตตเปนสทธของสมาชกรฐสภาทจะเสนอความคดเหน

DPU

150

การแปรญตตจงตองมเวลาพอสมควรเพอใหสมาชกผประสงคจะขอแปรญตตไดทราบระยะเวลาท

แนนอนในการยนขอแปรญตต อนเปนสทธในการท าหนาทของสมาชกรฐสภาภายใตบทบญญต

แหงรฐธรรมนญ การนบระยะเวลาในการแปรญตต ยอมไมอาจนบเวลายอนหลงได แตตอง

นบตงแตวนททประชมมมตเปนตนไป การเรมนบระยะเวลายอนหลงไปจนท าใหเหลอระยะเวลา

ขอแปรญตตเพยง 1 วน เปนการด าเนนการทขดตอขอบงคบการประชมและไมเปนกลาง จงไมชอบ

ดวยรฐธรรมนญ มาตรา 125 วรรคหนง และวรรคสอง ทงขดตอหลกนตธรรมตามรฐธรรมนญ

มาตรา 3 วรรคสอง ดวยการก าหนดเวลาแปรญตตรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จงไมชอบดวย

รฐธรรมนญ มาตรา 3 วรรคสอง และมาตรา 125 วรรคหนง

เมอพจารณาจากค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญและปญหาทางกฎหมายเกยวกบ

ระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จะเหนไดวาการก าหนดวนตามมาตรา 291 (5) ทเปน

ระยะเวลาเพอการควบคมกระบวนการแกไขของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย จงเปนการ

ก าหนดระยะเวลาทนอยเกนไปส าหรบระยะเวลาทใชเพอควบคมกระบวนการ เพราะการก าหนด

ระยะเวลาเพยง 15 วน สงผลกอใหเกดความเสยหายจากการรวบรดขนตอนโดยอางระยะเวลาตามท

บทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาวซงท าใหการกระท าทอาจจะเกดขนกอใหเกดปญหาในการ

ตความการใชระยะเวลา และการนบระยะเวลาทรฐธรรมนญก าหนด อกทงเกดปญหาในการควบคม

กระบวนการทเกยวกบการแกไขรฐธรรมนญ ตลอดจนอาจจะสงผลท าใหเกดการใชอ านาจของฝาย

นตบญญตทเปนการแกไขรฐธรรมนญไดงายนนเอง

จากทกลาวมาขางตน การกระท าทอาจจะเกดขนของฝายนตบญญตโดยการอาศยอ านาจ

ตามรฐธรรมนญในเรองระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญจงเปนปญหาส าคญ

อยางยงของประเทศไทย ทสงผลเสยตอความมนคงของรฐธรรมนญ ในบางกรณอาจสงผลเสยตอ

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เพราะการเกดกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดงาย

อาจจะท าใหเกดการลมลางระบอบการปกครอง การเปลยนรปแบบของรฐ รปแบบประมขของรฐ

อนมผลโดยตรงตอประเทศไทยและประชาชนชาวไทยทอยภายใตความคมครองของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 นนเอง

DPU

151

4.2.2 แนวทางแกไขปญหา

ผเขยนเหนควรวาหากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต

รฐธรรมนญฉบบใหมควรมการก าหนดใหมบทบญญตทเกยวกบระยะในกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญ เนองจากในอดตบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

เกดปญหาทางกฎหมายทเกดจากการตความและการนบระยะเวลาเพอใชควบคมกระบวนการแกไข

รฐธรรมนญโดยฝายนตบญญต สงผลท าใหเกดปญหาทขดตอทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญและขดตอหลกการแกไขรฐธรรมนญไดยากนนเอง

นอกจากน ผเขยนเหนควรใหฝายนตบญญตตองบงคบใชและตความขอบงคบการ

ประชมรฐสภาอยางเครงครด เพอปองกนการรวบรดวธการพจารณาหรอกระบวนการพจารณาของ

ฝายนตบญญตในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เพราะการกระท าทเกดจากการอาศย

ชองวางตามบทบญญตของกฎหมายแสดงถงการใชอ านาจไปในทางทไมชอบ เพอเออประโยชนแก

ฝายนตบญญตทมเสยงขางมากโดยไมเปนธรรม ซงการกระท าทอาจจะเกดขนดงกลาวของฝายนต

บญญตทอาศยอ านาจตามรฐธรรมนญเกยวกบการตความกฎหมาย อาจจะเปนการตความในเรอง

ระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญตามทฝายนตบญญตตองการจากทกลาวมา

ขางตนจงเปนปญหาส าคญอยางยงของประเทศไทย ทสงผลเสยตอความมนคงของรฐธรรมนญ ใน

บางกรณอาจสงผลเสยตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขก

เปนได

จากการศกษาในตางประเทศทเกยวของกบการก าหนดระยะเวลาเพอใชควบคม

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญ พบวา มประเทศทก าหนดเรองระยะเวลาในการควบคม

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญ โดยบางประเทศไดก าหนดใหการใชระยะเวลาเพอควบคม

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ตองกระท าในระยะเวลานานพอสมควร ซงสามารถแบงประเทศ

ดงกลาวไดเปนสองลกษณะ ดงน

ลกษณะทหนง ไดแก ประเทศเนเธอรแลนด ไดบญญตไวในรฐธรรมนญของประเทศ

เนเธอรแลนด ซงมเนอหาใจความส าคญวา ในการแกไขรฐธรรมนญใหยบสภานตบญญตซงท า

หนาทแกไขรฐธรรมนญเรยบรอยแลว เมอราษฎรไดเลอกสมาชกชดใหมประกอบเปนสภานต

DPU

152

บญญตแลว สภานตบญญตใหมจะตองลงมตใหความเหนชอบแกไขรฐธรรมนญของสภานตบญญต

ซงถกยบไปแลว สภาใหมจะแกไขประการใดมได

ประเทศเดนมารก ไดมบทบญญตไวในรฐธรรมนญของประเทศเดนมารก ซงมเนอหา

ใจความส าคญวา ในการแกไขรฐธรรมนญจะยบสภาเพอใหสภาใหมลงมตใหความเหนชอบหรอไมกได

ลกษณะทสอง ไดแกประเทศอตาล ไดมบทบญญตไวในรฐธรรมนญของประเทศอตาลซง

มเนอหาใจความส าคญวา ใหการลงมตครงสดทายตองกระท าภายหลง 3 เดอนของการลงมตครงทสอง

เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศไทยกบประเทศตาง ๆ พบวา ปญหาทเกดจากการใช

ระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญของประเทศไทย หากมการประกาศใช

รฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตรฐธรรมนญฉบบใหมควรมการก าหนดใหมบทบญญตท

เกยวกบระยะในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญโดยการน าหลกการ หลกเกณฑ ทฤษฎและขอ

กฎหมายของตางประเทศ เชน ประเทศอตาล มาปรบใชกบประเทศไทย เพอแกไขปญหาทเกดจาก

การใชระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ โดยการน าแนวคด และหลกเกณฑ

ขอกฎหมายของประเทศอตาลทก าหนดใหการลงมตครงสดทายตองกระท าภายหลง 3 เดอนของ

การลงมตครงทสอง เพราะการน าหลกการดงกลาวมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทย

สามารถแกไขปญหาทเกดจากการตความระยะเวลาและการน าระยะเวลามาเพอใชควบคม

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม เนองจากหากมระยะเวลาทเหมาะสมกบ

กระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ท าใหสามารถควบคมกระบวนการพจารณาแกไขรฐธรรมนญได

อยางเหมาะสม อกทงการก าหนดระยะเวลาทเหมาะสมและมประสทธภาพอยางในประเทศอตาลจะ

ท าใหประเทศไทยไมมชองวางทางกฎหมายและสามารถขจดปญหาทเกดขนจากการรวบรดขนตอน

ของกระบวนการพจารณาแกไขรฐธรรมนญทเกดขนในประเทศไทยไดอยางเหมาะสม และม

ประสทธภาพตอไป

ดงนน หากประเทศไทยน าแนวคด ทฤษฎ หลกการทางกฎหมาย และขอกฎหมายของ

ประเทศอตาลมาเปนแบบอยางเพอเปนแนวทางในการแกไขเพมเตมหรอปรบปรงบทบญญตของ

รฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต โดยรฐธรรมนญฉบบใหมควรมการก าหนดใหม

บทบญญตทเกยวกบระยะในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญเพมเตมวา “หลงจากการลงมตในวาระ

ทสองของกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ใหกระท าไดภายหลง 3 เดอนของการลงมตวาระทสอง

DPU

153

เมอพนก าหนดถงจะสามารถใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามได” ซงหากมการก าหนดบทบญญต

ทางกฎหมายดงกลาว จะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากผลของการใชระยะเวลา

เพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ เชน ผลกระทบตอความมนคงของรฐธรรมนญ ในบาง

กรณอาจจะมผลกระทบตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขอก

ทงยงปองกนการเกดกระบวนการแกไขรฐธรรมนญโดยงายไดอยางสมบรณ ตลอดจนท าใหเกดการ

ปองกนการลมลางระบอบการปกครอง การเปลยนรปแบบของรฐ รปแบบประมขของรฐ เพราะจะ

ท าใหกระบวนการแกไขรฐธรรมนญกลบมาสอดคลองกบทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของ

รฐธรรมนญและหลกกระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก ตลอดจนท าใหเกดการ

บงคบใชกฎหมายตามเจตนารมณและวตถประสงครฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตอนม

ผลโดยตรงตอประเทศไทยและประชาชนชาวไทยทอยภายใตความคมครองของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมการประกาศใชในอนาคต นนเอง

4.3 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญและแนวทางการแกไข

ในอดตระหวางมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ประเทศไทยเกดปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

เนองจากบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการบญญตถง

การเขามามสวนรวมของประชาชนในกระบวนการของการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

ซงผเขยนจะขอกลาวถงปญหาทางกฎหมาย ดงตอไปน

4.3.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ

จากปญหาทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงในเรองการควบคมกระบวนการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอปญหาเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบความชอบของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย ยงมปญหาทมความส าคญอกประการหนง คอ ปญหาการขาด

การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เนองจากบทบญญตของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการบญญตถงการเขามามสวนรวมของประชาชน

ในกระบวนการของการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยเมอพจารณาจากบทบญญตของ

DPU

154

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 พบวา ในขนตอน หลกเกณฑ

และวธการ มไดก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการใด ๆ โดยปญหาดงกลาว

สงผลท าให เมอมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยอาศยอ านาจจากมรดกของผ สถาปนา

รฐธรรมนญ จะมการก าหนดใหฝายนตบญญตแตเพยงฝายเดยวทสามารถเปนตวแทนของ

ประชาชนเขาไปแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 นนเกดจากกระบวนการทไดผานการลงประชามตของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตย

ดงนน ประชาชนจงถอเปนผสถาปนารฐธรรมนญฉบบดงกลาว การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตาม

บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 จงเกดปญหาจาก

กรณทมการฟองคดตอศาลรฐธรรมนญใหมค าวนจฉยวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบขด

กบมาตรา 291 หรอไม ซงประเดนดงกลาวศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยท 18 - 22/2555 ลงวนท

13 กรกฎาคม พ.ศ. 2555 โดยมใจความส าคญตอนหนงทเกยวของกบปญหาดงกลาววา

ประเดนเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา 291 สามารถ

แกไขเพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

ประเดนพจารณาวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 มาตรา 291 จะน าไปสการแกไขบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ทงฉบบ ไดหรอไม นน เหนวา อ านาจในการกอตงองคกรสงสดทางการเมอง

หรออ านาจสถาปนารฐธรรมนญ เปนอ านาจของประชาชนอนเปนทมาโดยตรงในการใหก าเนด

รฐธรรมนญ โดยถอวามอ านาจเหนอรฐธรรมนญทกอตงระบบกฎหมายและองคกรทงหลายในการ

ใชอ านาจทางการเมองการปกครอง เมอองคกรทถกจดตงมเพยงอ านาจตามทรฐธรรมนญใหไว และ

อยภายใตรฐธรรมนญ จงเปนไปไมไดทจะใหองคกรนนใชอ านาจทไดรบมอบมาจากรฐธรรมนญ

นนเองกลบไปแกรฐธรรมนญนนเหมอนการใชอ านาจแกไขกฎหมายธรรมดา ส าหรบประเทศไทย

เปนประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เปนประเทศ

ทใชระบบประมวลกฎหมายทยดหลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญทรฐธรรมนญ

จะตองก าหนดวธการหรอกระบวนการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญไวเปนพเศษแตกตางจาก

กฎหมายโดยทวไป การตรารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนกระบวนการ

ทไดผานการลงประชามตโดยตรงของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตย ประชาชนจงเปนผ

DPU

155

สถาปนารฐธรรมนญฉบบน ดงนน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ มาตรา 291 แม

จะเปนอ านาจของรฐสภากตาม แตการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยการยกรางใหมทงฉบบยงไม

สอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญ มาตรา 291 เนองจากรฐธรรมนญฉบบปจจบนนไดมา

โดยการลงประชามตของประชาชนกควรจะไดใหประชาชนผมอ านาจสถาปนารฐธรรมนญไดลง

ประชามตเสยกอนวาสมควรจะมรฐธรรมนญฉบบใหมหรอไม หรอรฐสภาจะใชอ านาจในการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนรายมาตรากเปนความเหมาะสมและเปนอ านาจของรฐสภาทจะ

ด าเนนการดงกลาวนได ซงจะเปนการสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญ มาตรา 291

จากค าวนจฉยดงทกลาวมาขางตน จะเหนไดวา ศาลรฐธรรมนญไดวนจฉยในเรอง

เกยวกบการก าหนดใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ควรใหประชาชนผ มอ านาจสถาปนา

รฐธรรมนญไดลงประชามตเสยกอนวาสมควรมรฐธรรมนญฉบบใหมหรอไม ดงนน จากค าวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญในเรองดงกลาวจงแสดงใหเหนถงการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา 291 ซงเปนบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 อยางชดเจน อกทง ค าวนจฉยดงกลาวยงแสดงใหเหนถงปญหาของการไมม

บทบญญตทเกยวของกบการก าหนดใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และถงแมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญดงกลาวจะ

ก าหนดค าวนจฉยเฉพาะการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา

291 ในสวนของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ทงฉบบ แต

จากการศกษา พบวา การขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตาม

มาตรา 291 ยงรวมถงการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนบาง

มาตราอกดวย ดงนน จงสรปไดวา การยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบใหหมายความรวมถงการแกไข

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ท งฉบบ หรอการแกไขรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในบางมาตราของประเทศไทยจงขาดการมสวนรวมของ

ประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนเอง

เมอพจารณาเปรยบเทยบปญหาจากขอเทจจรงกบทฤษฎการมสวนรวมของประชาชน

ตอรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสดของประเทศ จะเหนไดวา ตามค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ถอวาประชาชนเปนผสถาปนารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ดงนน หากฝาย

DPU

156

นตบญญตทอาศยอ านาจของประชาชนผสถาปนารฐธรรมนญจะท าการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ฉบบดงกลาวไมวาจะแกไขบางมาตราหรอแกไขรฐธรรมนญทงฉบบนน จะตองสอบถามกบ

ประชาชนซงเปนผสถาปนารฐธรรมนญฉบบนกอนการประกาศใชรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

เนองจากตามทฤษฎการมสวนรวมของประชาชนตอรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสด พบวา เมอ

พจารณาดวยเหตผลวารฐธรรมนญถอเปนกฎหมายสงสด ผลทตามมาคอการกระท าของบรรดา

สถาบนทางการเมองตาง ๆ ทถกจดตงขนโดยบทบญญตของรฐธรรมนญจะมการกระท าใด ๆ ทขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญไมได ถาหากการกระท าของสถาบนเหลานนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ถอไดวาการกระท าดงกลาวของสถาบนเหลานนเปนอนใชบงคบมได และเพอใหหลกความเปน

กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญนศกดสทธจงมความจ าเปนทตองใหมการควบคมการกระท าของ

สถาบนเหลานวาเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญหรอไม และเมอมการกระท าใด ๆ ทขดหรอ

แยงกบรฐธรรมนญ การกระท าเหลานนกถอวาเปนอนใชบงคบมได

การกระท าของบรรดาสถาบนตาง ๆ ทกระท าโดยขดหรอแยงกบรฐธรรมนญมกจะเกด

ขนกบสถาบนนตบญญตมากกวาสถาบนอน ๆ ซงการกระท าของสถาบนนตบญญตไดแก การตรา

กฎหมาย การควบคมบรหารราชการแผนดน การใชอ านาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เปนตน

ในบรรดาการกระท าของฝายนตบญญตดงกลาวจะเหนไดวา การตรากฎหมายตาง ๆ ของฝาย

นตบญญตนน ยอมมโอกาสทจะไปขดหรอแยงตอรฐ ไดงายกวาการกระท าอน ๆ ทงน เพราะการ

ตรากฎหมายเปนการกระท าตามหลกเกณฑทางนตศาสตร ซงไมสามารถพสจนไดในขณะจดท าวา

ขดตอรฐธรรมนญหรอไม สถาบนนตบญญตอาจจะเหนวากฎหมายทตนจดท าน น ไมขดตอ

รฐธรรมนญกได แตส าหรบนกกฎหมายอน ๆ อาจจะเหนวาการกระท าของสถาบนนตบญญตเปน

การขดตอรฐธรรมนญกเปนได ฉะนน เพอใหรฐธรรมนญมลกษณะสมกบการเปนกฎหมายสงสด

ของประเทศจงจ าเปนตองจดใหมมาตรการส าหรบควบคมและชขาดวากฎหมายทสถาบนนต

บญญตไดจดท าขนในทกประเภท ขดตอรฐธรรมนญหรอไม

ดงนน จากการทประเทศไทยไมมบทบญญตทใหสทธการมสวนรวมของประชาชนใน

เรองการมสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงสงผลกอใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการม

DPU

157

สวนรวมของประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทขดตอหลกการมสวนรวมของ

ประชาชนนนเอง

อยางไรกตาม การทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาการแกไขรฐธรรมนญของฝายนตบญญต

จะตองไดรบความยนยอมจากการลงประชามตของประชาชนนน จงถอเปนการควบคมและชขาดวา

รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทตราขนโดยฝายนตบญญตน นเปนการขดตอเจตนารมณของ

ผสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชนหรอไม ดงน น การทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 มาตรา 291 มไดก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวม จงถอเปนปญหาทาง

กฎหมายทขดตอทฤษฎการมสวนรวมของประชาชน ตลอดจนยงเปนปญหาทางกฎหมายทม

ความส าคญและตองไดรบการแกไขเปนล าดบตน ๆ เพราะหากไมก าหนดใหประชาชนเขามามสวน

รวมในกรณตาง ๆ ทเกยวของกบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไมวาจะแกไขบางมาตรา

หรอแกไขรฐธรรมนญทงฉบบนน จะท าใหไมสามารถพสจนไดวาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญท

เกดจากการใชอ านาจของฝายนตบญญตตามทรฐธรรมนญก าหนดนน ถกตองตามเจตนารมณและ

วตถประสงคของประชาชนซงถอวาเปนผใชอ านาจสถาปนารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550

จากทกลาวมาขางตน การกระท าของฝายนตบญญตและการทรฐธรรมนญมได

ก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงกอใหเกดผลเสยโดยตรง

ตอกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และยงเกดผลเสยหายเมอไมมการควบคมและชขาดวา

การประกาศใชรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทตราโดยฝายนตบญญตนน ถกตองตามเจตนารมณ

และวตถประสงคของประชาชนชาวไทยหรอไม เพราะรฐธรรมนญถอเปนกฎหมายสงสดของ

ประเทศทก าหนดระบอบการปกครอง รปแบบรฐ รปแบบประมข อกทงยงก าหนดหนาทของ

องคกรตาง ๆ ทส าคญของประเทศไทย และทส าคญทสด คอ เปนกฎหมายทใหความคมครองความ

เสมอภาค สทธเสรภาพ ตลอดจนศกดศรความเปนมนษยแกประชาชนชาวไทย ไมวาจะก าเนดทใด

เพศใด หรอศาสนาใด ยอมไดรบความคมครองเสมอกนตามหลกนตธรรม นนเอง

4.3.2 แนวทางการแกไขปญหา

ผเขยนเหนควรวาหากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต

รฐธรรมนญฉบบใหมดงกลาวควรมการบญญตเกยวกบหลกการใหประชาชนเขามามสวนรวมใน

DPU

158

กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยการลงประชามตของประชาชน เนองจากปญหาทาง

กฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญสงผล

โดยตรงตอการควบคมและชขาดวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทถกตราขนโดยฝายนตบญญตจาก

การอาศยอ านาจของผสถาปนารฐธรรมนญททงมรดกทางอ านาจไวใหนน ขดตอรฐธรรมนญหรอ

ขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของผสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชนตามค าวนจฉยของศาล

รฐธรรมนญหรอไม

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎและขอกฎหมายในตางประเทศ พบวา ประเทศฝรงเศสได

มการก าหนดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยการมสวนรวม

ดงกลาวของประชาชนในประเทศฝรงเศสนนจะอาศยอ านาจในการมสวนรวมผานประมขของรฐ

คอ ประธานาธบดแหงสาธารณรฐฝรงเศส เพราะโดยสวนใหญในรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส

จะก าหนดใหประธานาธบดแหงสาธารณรฐมหนาทเกยวของกบการแกไขรฐธรรมนญ คอ การลง

นามในรฐธรรมนญทไดแกไขเพมเตมโดยตรงดงนน ประเทศฝรงเศสจงถอเปนประเทศทไดใหสทธ

แกประชาชนในการเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญผานสถาบนประมขของ

ประเทศฝรงเศส

อยางไรกตาม บทบญญตของรฐธรรมนญแหงประเทศฝรงเศส ไดมการก าหนดเกยวกบ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ใน 2 ลกษณะซงมใจความส าคญ ดงน

1. รฐธรรมนญของฝรงเศสไดก าหนดใหสทธทจะเสนอแกไขรฐธรรมนญเปนสทธของ

ประธานาธบดแหงสาธารณรฐตามค าแนะน าของนายกรฐมนตรและของสมาชกรฐสภาให

ประธานาธบดแหงสาธารณรฐมอ านาจลงนามในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมและหาก

ประธานาธบดแหงสาธารณรฐไดลงนามรบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแลวกใหมการประกาศใช

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไดเลย

2. รฐธรรมนญของฝรงเศสไดก าหนดใหสทธทจะเสนอแกไขรฐธรรมนญเปนสทธของ

ประธานาธบดแหงสาธารณรฐตามค าแนะน าของนายกรฐมนตรและของสมาชกรฐสภา และหาก

ประธานาธบดแหงสาธารณรฐไมลงนามในรางรฐธรรมนญแกไขเพมใหประธานาธบดแหง

สาธารณรฐมอ านาจทจะวนจฉยวาสมควรใหประชาชนลงคะแนนเสยงแสดงประชามตในราง

รฐธรรมนญทแกไขแลวหรอไมกได โดยแบงเปน 2 กรณ คอ

DPU

159

ในกรณแรก เปนกรณทรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทเสนอโดยรฐบาล อาจไมตอง

น ามาใหประชาชนออกเสยงประชามตกได หากประธานาธบดแหงสาธารณรฐเหนควรทจะเสนอ

ตอรฐสภาในการประชมรวมกนทงสองสภาเปนสภาคองเกรส ในกรณนจะถอวารางขอเสนอแกไข

รฐธรรมนญไดรบความเหนชอบจากรฐสภาไดกตอเมอมสมาชกรฐสภา 3 ใน 5 ทออกเสยงเหนชอบ

ดวย ในการนส านกเลขาธการแหงสภาผแทนท าหนาทเปนส านกเลขาธการของทประชมรวมกน

ของสภาคองเกรสรางรฐธรรมนญทแกไขเพมเตมดงกลาวถงมผลบงคบใช

ในกรณทสอง เปนกรณทใหประชาชนแสดงประชามต ประธานาธบดแหงสาธารณรฐม

สทธจดใหมการออกเสยงประชามตเกยวกบรางกฎหมายวาดวยการจดระเบยบองคกรของรฐ

การใหความเหนชอบแกขอตกลงของประชาคม หรอการใหสตยาบนแกสนธสญญาซงแมจะไมขด

ตอรฐธรรมนญ แตอาจกระทบกระเทอนถงการปฏบตหนาทของสถาบน ในสวนของญตตหรอ

ขอเสนอใหแกไขรฐธรรมนญทไดรบความเหนชอบจากทงสองสภาโดยมขอความเหมอนกน

แตรางแกไขเพมเตมไมไดรบความเหนชอบจากสมาชกรฐสภาดวยคะแนนเสยงไมเกนสามในหา

ของผออกเสยงลงคะแนน รางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะใชบงคบไดกตอเมอไดรบความเหนชอบ

โดยการออกเสยงประชามตแลว และภายหลงมผลการออกเสยงประชามตเปนการอนมตใหใชราง

กฎหมายนน ใหประธานาธบดแหงสาธารณรฐประกาศใชรางกฎหมายนนภายในระยะเวลาตามท

กฎหมายก าหนด

อยางไรกตาม ในกรณทใหประชาชนแสดงประชามตและภายหลงมผลการออกเสยง

ประชามตวาไมมการอนมตใหใชรางรฐธรรมนญแกไขเพมรางรฐธรรมนญแกไขเพมดงกลาวจะม

ผลเปนอนตกไปตามผลการออกเสยงประชามต นนเอง

ประเทศเดนมารกมบทบญญตทางกฎหมายเกยวกบการน าการลงประชามตมาใชในการ

แกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญดวยเชนกนซงขนตอนในการลงประชามตของรฐธรรมนญประเทศ

เดนมารก ไดก าหนดวธการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวในมาตรา 88 ดงตอไปน

(1) ในขนแรก สภาฟอลเคทงจะตองผานขอเสนอในรปแบบเปนรางกฎหมายขนมากอน

(2) ถารฐบาลตองการด าเนนเรองตอไป กจะตองประกาศใหมการเลอกตงสมาชกสภา

ชดใหม

DPU

160

(3) ถาสภาใหมภายหลงการเลอกตงยงคงผานรางกฎหมายนนอกโดยไมมการแกไข

เพมเตมกตองเสนอรางกฎหมายนนไปใหประชาชนผมสทธออกเสยงลงประชามตวาจะเหนดวย

หรอคดคานโดยตรงภายในก าหนด 6 เดอน หลงจากผานการพจารณาในวาระสดทาย

(4) ถาผมสทธออกเสยงเลอกสวนใหญลงคะแนนสนบสนน ซงจะตองรวมกนแลวอยาง

ต าตองรอยละ 40 ของจ านวนผมสทธออกเสยงทงหมด รางกฎหมายนนถงจะไดรบความเหนชอบ

ของกษตรยและมผลใชบงคบเปนสวนหนงของรฐธรรมนญ

การลงประชามตในการรบรองรฐธรรมนญ มหลกการแตกตางจากหลกการลง

ประชามตในกฎหมายธรรมดาบางเลกนอย กลาวคอ ถาเปนรางกฎหมายธรรมดาจะมการลง

ประชามตในรางกฎหมายนนไดกตอเมอสมาชกสภาจ านวน 1 ใน 3 รองขอ ภายใน 3 วน หลงจาก

ผานวาระสดทาย เพอใหประธานสภาเสนอรางกฎหมายนนใหประชาชนลงประชามต ซงถาเกด

กรณเชนนขนภายในก าหนด 5 วนตอจากนน สภาอาจจะมมตใหถอนรางกฎหมายนนไมสงให

ประชาชนลงประชามตกได แตถาไมมการถอนรางกฎหมายนน นายกรฐมนตรกจะพมพราง

กฎหมายนนประกาศใหประชาชนทราบ พรอมทงประกาศใหมการลงประชามตซงวนลงประชามต

จะตองหลงจากทไดมการประกาศใหประชาชนทราบไมนอยกวา 12 วน แตไมเกน 18 วน และราง

กฎหมายจะถกปฏเสธกตอเมอเสยงสวนใหญคดคาน และตองไดคะแนนไมต ากวารอยละ 30 ของ

ผมสทธออกเสยงเลอกตงทงหมด

การลงประชามตในรฐธรรมนญของประเทศเดนมารกนน ไมตองมผรองขอใหมการลง

ประชามต กลาวคอ หลงจากทสภาผานขอเสนอรางกฎหมายขนมาแลว ถารฐบาลตองการจะให

รฐธรรมนญมการแกไข กจะตองประกาศใหมการเลอกตงสมาชกสภาใหมทงหมด ถาสภาใหมยงคง

ผานรางรฐธรรมนญน นโดยไมมการแกไขเพมเตมกจะตองมการเสนอรางรฐธรรมนญน น

ใหประชาชนลงประชามตโดยอตโนมตเลยโดยไมตองมผรองขอเปนการบงคบโดยรฐธรรมนญ

การออกเสยงลงประชามตเหนดวยหรอคดคานกฎหมายนจะตองท าภายในก าหนด 6 เดอนหลงจาก

ผานการพจารณาในวาระสดทาย และจะตองไดคะแนนสนบสนนไมต ากวารอยละ 40 ของผมสทธ

ออกเสยงเลอกตงทงหมด (ไมใชผมาลงคะแนนเสยง) ซงสงกวาการรบรองกฎหมายธรรมดา ดงนน

การแกไขรฐธรรมนญของประเทศเดนมารกนนจะยากกวาการออกกฎหมายธรรมดามากและเปน

การบงคบวา จะตองผานการรบรองจากประชาชนโดยการออกเสยงลงประชามต และจะตองเปน

DPU

161

การบงคบวาจะตองผานการรบรองจากประชาชนโดยการออกเสยงลงประชามตและจะตองเปน

คะแนนทคอนขางสง สวนการออกกฎหมายธรรมดาไมเปนการบงคบวาจะตองมการลงประชามต

ทกครงไป ตองขนอยกบวาจะมการรองขอใหมการลงประชามตจากสมาชกจ านวน 1 ใน 3 หรอไม

ถามการรองขอถงจะมการเสนอลงประชามตได

นอกจากน จากการศกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยหลายฉบบ พบวา ในอดต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดมการก าหนดการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยปรากฏอยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 3 ฉบบ ไดแก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2511 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 โดยรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยท ง 3 ฉบบ ไดมการก าหนดใหประชาชนมสวนรวมในการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญโดยการลงประชามต กรณประมขไมลงนาม แตในขณะนนมไดมการลงประชามตของ

ประชาชนในการมสวนรวมแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแตอยางใด เนองจากในระหวางการบงคบใช

ของรฐธรรมนญทง 3 ฉบบ ยงมไดมการตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการลง

ประชามต จงท าใหเจตนารมณและวตถประสงคของบทบญญตของรฐธรรมนญ ทง 3 ฉบบ ยงไม

สามารถบรรลวตถประสงคทจะใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได

อยางเหมาะสมนนเอง

เมอพจารณาเปรยบเทยบประเทศไทยกบตางประเทศและหลกทฤษฎการมสวนรวมของ

ประชาชนตอความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ พบวา ประเทศไทยจะตองน าแนวคด

หลกการ ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนตอความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

และน าหลกการทางกฎหมายหรอขอกฎหมายของประเทศฝรงเศสมาปรบใชกบประเทศไทย จะท า

ใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาในกรณการขาดการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม เนองจากหลกการและแนวคด ตลอดจนขอกฎหมาย

ของประเทศฝรงเศสไดการก าหนดใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญโดยการลงประชามตแบบประเทศฝรงเศส

DPU

162

ดงนน หากประเทศไทยมการก าหนดใหน าหลกการของประเทศฝรงเศสมาปรบใชกบ

รฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต โดยรฐธรรมนญฉบบใหมดงกลาวควรมการก าหนด

บทบญญตใหประชาชนมสทธในการมสวนรวมแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยการก าหนดวา :

ในกรณแรก ถาสภาท งสองใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

รางดงกลาวจะตองไดรบความเหนชอบจากสภาทงสองดวยคะแนนเสยงมากกวาสามในหาของ

สมาชกรฐสภา ในกรณนไมตองน ารางดงกลาวมาใหประชาชนออกเสยงประชามต และใหน าราง

ขนทลเกลา เพอทรงลงพระปรมาภไธยตอไป

ในกรณทสอง ถาสภาทงสองใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ไมได

รบความเหนชอบจากสภาทงสองมากกวาสามในหา ในกรณนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จะตอง

น ามาใหประชาชนออกเสยงประชามต ถาการออกเสยงประชามตเปนไปตามเสยงขางมาก กใหถอ

วารางดงกลาวมผลใชบงคบไดและใหน ารางดงกลาวขนทลเกลาเพอทรงลงพระปรมาภไธยตอไป

อยางไรกตาม หากภายหลงมผลการออกเสยงประชามตวาไมมการอนมตใหใชราง

รฐธรรมนญแกไขเพมดงกลาวใหถอวารางรฐธรรมนญแกไขเพมนนเปนอนตกไปตามผลการออก

เสยงประชามตของประชาชนซงการก าหนดหลกการดงกลาวในบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต จะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาการขาด

การมสวนรวมของประชาชนไดอยางเหมาะสม ตลอดจนสามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดตรง

ตามเจตนารมณของผสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชนชาวไทยทกคน

จากทกลาวมาขนตน หากประเทศไทยน าแนวคดของประเทศฝรงเศสมาปรบใชใน

ประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการขาดสทธการมสวนรวมของ

ประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสมกบการ

ปกครองของประเทศไทยซงเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน

พระประมข อกทงยงเปนการปองกนมใหอ านาจอธปไตยทเปนของปวงชนชาวไทยถกลมลางจาก

การใชอ านาจของฝายนตบญญต ทมกจะใชอ านาจของตนตรากฎหมายในล าดบศกดตาง ๆ รวมทง

ตรารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมาขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยในอดตทมการประกาศใช หรอขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของผสถาปนา

รฐธรรมนญคอประชาชนของประเทศไทยทกคน นนเอง

DPU

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

ในอดตระหวางมการบงคบใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ประเทศไทยไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในระหวางการบงคบใชแลว 2 ฉบบ โดยแตละฉบบ มไดมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนการประกาศใช ท งในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญและเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม อกทงหลงจากทไดมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญท ง 2 ฉบบดงกลาวแลว ไดมความพยายามทจะแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 อกครง แตปรากฏวาศาลรฐธรรมนญไดมค าวนจฉยเกยวกบรางแกไขเพมเตมดงกลาววาไมชอบดวยรฐธรรมนญ สงผลท าใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในครงทสามน จงเปนอนตกไป

เมอพจารณาจากบทบญญตทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จะเหนไดวา บทบญญตดงกลาวยงมไดมการก าหนดกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางสมบรณ ท าใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบการน าบทบญญต มาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาบงคบใชในการยกรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ดงนน ผเขยนจะขอกลาวถงปญหาทเกยวกบการน า มาตรา 291 ดงกลาวมาบงคบใชในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ดงตอไปน

1) ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนา ทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ในอดตระหวางการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เกดปญหาเกยวกบการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกอนมการประกาศใชทถกรางขนโดยฝายนตบญญต เนองจากองคกรทท าหนาทตรวจสอบมไดถกก าหนดในบทบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงเกดปญหาการตความวา องคกรใดจะมอ านาจในการตรวจสอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาว โดยการตความจากปญหาทเกดขน ตามหลกกฎหมายของประเทศตาง ๆ ทเปนทยอมรบจะก าหนดใหศาลรฐธรรมนญเปนองคกรทมอ านาจหนาทในการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงในสวนกระบวนการ

DPU

164

และเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม จากการศกษาพบวา ในประเทศไทยไดมการตความอ านาจหนาทตามล าดบศกดของกฎหมายและบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ตามมาตรา 154 โดยศาลรฐธรรมนญของไทยไดตความวา กฎหมายในประเทศไทยแบงเปน 3 ประเภท ไดแก รฐธรรมนญ กฎหมาย กฎ (เปนการตความตามความหมายอยางแคบ) เมอพจารณาจากบทบญญตตามมาตรา 154 สามารถตความไดวา รฐธรรมนญมใชกฎหมาย ท าใหศาลรฐธรรมนญไมสามารถใชอ านาจตามมาตรา 154 ในสวนการควบคมการตรากฎหมายทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญได เนองจากตามมาตรา 154 ก าหนดอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญใหมอ านาจหนาทในการตรวจสอบเฉพาะกฎหมาย คอ พระราชบญญต พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ หรอพระราชก าหนด เทานน เพอตรวจสอบความชอบทงกระบวนการและเนอหาของกฎหมายวาชอบหรอขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

เมอพจารณาเปรยบเทยบหลกการตความของศาลรฐธรรมนญในกรณตาง ๆ พบวา การตความโดยค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในประเทศไทย จงเปนแบบลกษณะทสองของกลมประเทศทสอง โดยศาลรฐธรรมนญไทย ตความอยางเครงครดวาศาลไมมอ านาจโดยตรงในการพจารณาวารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชทถกตราขนโดยฝายนตบญญตชอบดวยกฎหมายหรอไม แตศาลรฐธรรมนญจะอาศยอ านาจโดยออมในเรองสทธพทกษรฐธรรมนญมาวนจฉยแทน การกระท าดงกลาวของศาลรฐธรรมนญจงผดตอหลกการทเปนทยอมรบในตางประเทศ เพราะการกระท าดงกลาวของศาลรฐธรรมนญเปนการใชอ านาจการตรวจสอบในเรองการตรวจสอบรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชทสงผลใหเกดความเสยหายตอหลกการตความอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญและสงผลเสยหายตอค าวนจฉยทมผลในการผกมดและเปนบรรทดฐานขององคกรทกองคกรในประเทศไทย

นอกจากน การทรฐธรรมนญของประเทศไทยไมไดมบทบญญตทใหอ านาจโดยตรงกบศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงสงผลท าใหเกดปญหาตาง ๆ ทงในเรองการตความอ านาจหนาทในการตรวจสอบและสงผลตอการใชอ านาจจากมาตราอนมาตรวจสอบความชอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนมการประกาศใชทงในเรองกระบวนการและเนอหาของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญวาขดตอรฐธรรมนญหรอไม อกทงปญหาทางกฎหมายทเกยวกบองคกรในการท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชมผลตอหลกการทางกฎหมายของศาลรฐธรรมนญ ความเชอมนของประชาชนตอค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญทอาศยหลกการทเกยวของในเรองดงกลาว ตลอดจนปญหาทเกดจากการตความของศาลและปญหาทเกดจากการใชอ านาจโดยออมในการตรวจสอบทเกดขนในประเทศ

DPU

165

ไทยจากทเกดจากการตความของศาลและปญหาทเกดจากการใชอ านาจโดยออมในการตรวจสอบทเกดขนในประเทศไทย ดงนน ปญหาทเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงเปนปญหาทส าคญในระดบตน ๆ ของประเทศไทยทสมควรหาแนวทางการแกไขใหเกดความชดเจนเพอใหศาลรฐธรรมนญทเปนองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญสามารถปฏบตหนาทในการตรวจสอบไดอยางถกตองตามหลกการของกฎหมายและตามวตถประสงคของการกอตงศาลรฐธรรมนญ นนเอง

2) ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ในกรณทมการยนแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามกระบวนการทรฐธรรมนญก าหนด ฝายนตบญญตจะอาศยอ านาจในการพจารณาแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยการใชอ านาจดงกลาวจะตองกระท าตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไวตามบทบญญตดงกลาวอยางชดเจน ในปจจบนมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยฝายนตบญญตแตเกดปญหาจากการก าหนดระยะเวลาในการขอแปรญตต ตามขอบงคบการประชมของสภา ดงทกลาวมาขางตน ซงเกดปญหาเกยวกบการก าหนดวนแปรญตตของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยปญหาดงกลาวพบวาเกดจากการอาศยชองวางในเรองระยะเวลาทถกก าหนดตามขอบงคบการประชมของรฐสภา เนองจากมไดก าหนดการนบระยะเวลาอยางชดเจน จงเกดปญหาจากการตความในการก าหนดระยะเวลาของการแปรญตตดงกลาว ซงเกดจากการตความอยางกวางของประธานรฐสภานนเอง

ในทางกลบกน อาจจะเกดปญหาในลกษณะดงกลาวไดอก หากมการตความอยางกวางขยายบทบญญตของกฎหมายซงเปนเรองระยะเวลาเชนเดยวกน แตเปนระยะเวลาทถกก าหนดโดยบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 คอบทบญญตมาตรา 291 (5) ทก าหนดไวในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตวา “เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนใหรอไว 15 วน เมอพนก าหนดนแลว ใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป” จะเหนไดวา ปญหาเกดจากการทมาตรา 291 (5) ไดก าหนดระยะเวลาในการพจารณาจากวาระทสองไปสวาระทสามเพยง 15 วน สงผลท าใหเมอมการตความอยางกวางขยายบทบญญตในเรองดงกลาว จะเกดปญหาในเรองระยะเวลาเชนเดยวกบการตความเรองระยะเวลาการขอแปรญตตดงกลาวมาขางตน เพราะในการแกไขรฐธรรมนญ ระยะเวลาในกระบวนการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม มความส าคญเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการใหเวลาแกฝายนตบญญตเพอสามารถทจะใชระยะเวลาทก าหนดในการพจารณาอยางรอบคอบและเหมาะสม อนจะน าไปสการลงมตเหนชอบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม รวมทงระยะเวลาในกระบวนการแกไข

DPU

166

รฐธรรมนญยงมวตถประสงคเพอใหสมาชกรฐสภา ซงเปนฝายนตบญญตสามารถใชดลพนจของตนทรบมาจากประชาชน ท าหนาทกลนกรองกฎหมาย เพอประโยชนของประชาชน ดงนน การทรฐธรรมนญก าหนดระยะเวลาของกระบวนการเพยงระยะเวลาสน ๆ จงกอใหเกดปญหาทงในเรองการตความการนบระยะเวลา เรองการนบระยะเวลาเพอรวบรดขนตอนการแกไขรฐธรรมนญ จากการศกษาพบวา การทรฐธรรมนญก าหนดระยะเวลาของกระบวนการเพยง 15 วน สงผลท าใหเกดการกระท าทมาจากฝายนตบญญต ซงขดตอหลกทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ และทฤษฎการก าหนดใหมการแกไขเปลยนแปลงรฐธรรมนญไดยาก

ดงนน จะเหนไดวา การก าหนดวนตามมาตรา 291 (5) ทเปนระยะเวลาเพอการควบคมกระบวนการแกไขของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย จงเปนการก าหนดระยะเวลาทนอยเกนไปส าหรบระยะเวลาทใชเพอควบคมกระบวนการ เพราะการก าหนดระยะเวลาเพยง 15 วน สงผลกอใหเกดความเสยหายจากการรวบรดขนตอนโดยอางระยะเวลาตามทบทบญญตของรฐธรรมนญดงกลาวซงท าใหการกระท าทอาจจะเกดขนกอใหเกดปญหาในการตความการใชระยะเวลา และการนบระยะเวลาทรฐธรรมนญก าหนด อกทงเกดปญหาในการควบคมกระบวนการทเกยวกบการแกไขรฐธรรมนญ ตลอดจนอาจจะสงผลท าใหเกดการใชอ านาจของฝายนตบญญตทเปนการแกไขรฐธรรมนญไดงายนนเอง

จากทกลาวมาขางตน การกระท าทอาจจะเกดขนของฝายนตบญญตโดยการอาศยอ านาจตามรฐธรรมนญในเรองระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญจงเปนปญหาส าคญอยางยงของประเทศไทย ทสงผลเสยตอความมนคงของรฐธรรมนญ ในบางกรณอาจสงผลเสยตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เพราะการเกดกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดงาย อาจจะท าใหเกดการลมลางระบอบการปกครอง การเปลยนรปแบบของรฐ รปแบบประมขของรฐ อนมผลโดยตรงตอประเทศไทยและประชาชนชาวไทยทอยภายใตความคมครองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 นนเอง

3) ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

จากปญหาทเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทงในเรองการควบคมกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอปญหาเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบความชอบของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย ยงมปญหาทมความส าคญอกประการหนง คอ ปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เนองจากบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มไดมการบญญตถงการเขามามสวนรวมของประชาชน

DPU

167

ในกระบวนการของการตรารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยเมอพจารณาจากบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 พบวา ในขนตอน หลกเกณฑ และวธการ มไดก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการใด ๆ โดยปญหาดงกลาว สงผลท าให เมอมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยอาศยอ านาจจากมรดกของผ สถาปนารฐธรรมนญ จะมการก าหนดใหฝายนตบญญตแตเพยงฝายเดยวทสามารถเปนตวแทนของประชาชนเขาไปแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 นนเกดจากกระบวนการทไดผานการลงประชามตของประชาชนผเปนเจาของอ านาจอธปไตย ดงนน ประชาชนจงถอเปนผสถาปนารฐธรรมนญฉบบดงกลาว การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 291 จงเกดปญหาจากกรณทมการฟองคดตอศาลรฐธรรมนญ

ดงนน จากการทประเทศไทยไมมบทบญญตทใหสทธการมสวนรวมของประชาชนในเรองการมสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 จงสงผลกอใหเกดปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงถอเปนปญหาทางกฎหมายทขดตอทฤษฎการมสวนรวมของประชาชน ตลอดจนยงเปนปญหาทางกฎหมายทมความส าคญและตองไดรบการแกไขเปนล าดบตน ๆ เพราะหากไมก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในกรณ ตาง ๆ ทเกยวของกบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไมวาจะแกไขบางมาตราหรอแกไขรฐธรรมนญทงฉบบนน จะท าใหไมสามารถพสจนไดวาการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเกดจากการใชอ านาจของฝายนตบญญตตามทรฐธรรมนญก าหนดนน ถกตองตามเจตนารมณของประชาชนซงถอวาเปนผใชอ านาจสถาปนารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

จากทกลาวมาขางตน การกระท าของฝายนตบญญตและการทรฐธรรมนญมไดก าหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จงกอใหเกดผลเสยโดยตรงตอกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และยงเกดผลเสยหายเมอไมมการควบคมและชขาดวา การประกาศใชรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทตราโดยฝายนตบญญตนน ถกตองตามเจตนารมณและวตถประสงคของประชาชนชาวไทยหรอไม เพราะรฐธรรมนญถอเปนกฎหมายสงสดของประเทศทก าหนดระบอบการปกครอง รปแบบรฐ รปแบบประมข อกทงยงก าหนดหนาทขององคกรตาง ๆ ทส าคญของประเทศไทย และทส าคญทสด คอ เปนกฎหมายทใหความคมครองความเสมอภาค สทธเสรภาพ ตลอดจนศกดศรความเปนมนษยแกประชาชนชาวไทย ไมวาจะก าเนดทใด เพศใด หรอศาสนาใด ยอมไดรบความคมครองเสมอกนตามหลกนตธรรม นนเอง

DPU

168

5.2 ขอเสนอแนะ ส าหรบแนวทางการแกไขปญหาทางกฎหมายเกยวกบการควบคม ตรวจสอบของการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในประเทศไทยนน ผเขยนจะขอเสนอแนะทางแกไขปญหาดงกลาว ดงน 5.2.1 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบองคกรทท าหนาทตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ผเขยนเหนควรใหมการก าหนดอ านาจของศาลรฐธรรมนญในการตรวจสอบความชอบในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกอนการประกาศใชท งในสวนกระบวนการและเนอหาในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตอยางชดเจน เพราะจากการศกษาเปรยบเทยบรฐธรรมนญของประเทศไทยกบรฐธรรมนญของประเทศตาง ๆ พบวา ประเทศไทยจงควรน าหลกการ แนวคด และบทบญญตของรฐธรรมนญในประเทศตรกและประเทศโรมาเนยมาใชกบการแกไขปญหาของประเทศไทย เนองจากในประเทศดงกลาวมการก าหนดบทบญญตของรฐธรรมนญในประเทศนน ๆ ทเกยวกบองคกรผท าหนาทตรวจสอบและอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญอยางชดเจน หากประเทศไทยน าหลกการ แนวคด และขอบญญตของประเทศดงกลาวมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกยวของกบการท าหนาทตรวจสอบขององคกร คอ ศาลรฐธรรมนญของประเทศไทย และสามรถแกไขปญหาความชดเจนของอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม

นอกจากน ผ เ ขยนเหนควรใหมการก าหนดในบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตวา “ใหศาลรฐธรรมนญมอ านาจพจารณาวนจฉยการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได โดยกอนทรฐสภาจะประกาศใชรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม อยในบงคบตองสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยเสยกอน”

จากทกลาวมาขางตน จะเหนไดวา หากประเทศไทยมการก าหนดบทบญญตทใหอ านาจตรวจสอบแกศาลรฐธรรมนญจะท าใหศาลรฐธรรมนญสามารถบงคบใหฝายนตบญญตทใชอ านาจจากมรดกของผสถาปนารฐธรรมนญตองสงรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยเสยกอนทจะมการประกาศใชเปนกฎหมาย ดงนน เมอประเทศไทยมการปรบแกไขเพมเตมโดยเพมบทบญญตทก าหนดอ านาจหนาทขององคกรทท าหนาทตรวจสอบและอ านาจหนาทในการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวอยางชดเจนจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการไมมบทบญญตทก าหนดใหมการตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสมและเปนประโยชนตอประชาชนชาวไทยทสามารถมนใจวาฝายนตบญญตทท า

DPU

169

หนาทตรารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจะออกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทถกตองตามเจตนารมณของรฐธรรมนญและเปนการคมครองประชาชนโดยการตรวจสอบทงกระบวนการและเนอหาของรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจากองคกรตลาการ เพอประโยชนของประชาชนและประเทศชาตตอไป 5.2.2 ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ผเขยนเหนควรวาหากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตรฐธรรมนญฉบบใหมควรมการก าหนดใหมบทบญญตทเกยวกบระยะในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ โดยการน าหลกการ หลกเกณฑ ทฤษฎและขอกฎหมายของตางประเทศ เชน ประเทศอตาล มาปรบใชกบประเทศไทย เพอแกไขปญหาทเกดจากการใชระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ โดยการน าแนวคด และหลกเกณฑ ขอกฎหมายของประเทศอตาลทก าหนดใหการลงมตครงสดทายตองกระท าภายหลง 3 เดอนของการลงมตครงทสอง เพราะการน าหลกการดงกลาวมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการตความระยะเวลาและการน าระยะเวลามาเพอใชควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม เนองจากหากมระยะเวลาทเหมาะสมกบกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ท าใหสามารถควบคมกระบวนการพจารณาแกไขรฐธรรมนญไดอยางเหมาะสม อกทงการก าหนดระยะเวลาทเหมาะสมและมประสทธภาพอยางในประเทศอตาล จะท าใหประเทศไทยไมมชองวางทางกฎหมายและสามารถขจดปญหาทเกดขนจากการรวบรดขนตอนของกระบวนการพจารณาแกไขรฐธรรมนญทเกดขนในประเทศไทยไดอยางเหมาะสม และมประสทธภาพตอไป

นอกจากน ผเขยนเหนควรวา รฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต ควรมการก าหนดใหมบทบญญตทเกยวกบระยะในกระบวนการแกไขรฐธรรมนญเพมเตมวา “หลงจากการลงมตในวาระทสองของกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ ใหกระท าไดภายหลง 3 เดอนของการลงมตวาระทสอง เมอพนก าหนดถงจะสามารถใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามได”

จากทกลาวมาขางตน จะเหนไดวา หากประเทศไทยมการก าหนดบทบญญตทางกฎหมายดงกลาว จะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากผลของการใชระยะเวลาเพอควบคมกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ เชน ผลกระทบตอความมนคงของรฐธรรมนญ ในบางกรณอาจจะมผลกระทบตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข อกทงยงปองกนการเกดกระบวนการแกไขรฐธรรมนญโดยงายไดอยางสมบรณ ตลอดจนท าใหเกดการปองกนการลมลางระบอบการปกครอง การเปลยนรปแบบของรฐ รปแบบประมขของรฐ เพราะจะท าใหกระบวนการแกไขรฐธรรมนญกลบมาสอดคลองกบทฤษฎความเปนกฎหมายสงสดของ

DPU

170

รฐธรรมนญและหลกกระบวนการควบคมรฐธรรมนญใหมการแกไขไดยาก ตลอดจนท าใหเกดการบงคบใชกฎหมายตามเจตนารมณและวตถประสงครฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคตอนมผลโดยตรงตอประเทศไทยและประชาชนชาวไทยทอยภายใตความคมครองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมการประกาศใชในอนาคต นนเอง 5.2.3 ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการขาดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ผเขยนเหนควรวา หากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต รฐธรรมนญฉบบใหมดงกลาวควรมการบญญตเกยวกบหลกการใหประชาชนเขามามสวนรวมในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยการลงประชามตของประชาชน เพราะจากการศกษาเปรยบเทยบประเทศไทยกบประเทศตาง ๆ พบวา ประเทศฝรงเศสไดมการก าหนดการมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยการมสวนรวมดงกลาวของประชาชนในประเทศฝรงเศสน นจะอาศยอ านาจในการมสวนรวมโดยใหประชาชนสามารถออกเสยงลงประชามตใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมได หากประเทศไทยน าแนวคดของประเทศฝรงเศสมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการขาดสทธการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสมกบการปกครองของประเทศไทยซงเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข

ผเขยนเหนควรวา หากมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต รฐธรรมนญฉบบใหมดงกลาวควรมบทบญญตทก าหนดวา

ในกรณแรก ถาสภาทงสองใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมรางดงกลาวจะตองไดรบความเหนชอบจากสภาทงสองดวยคะแนนเสยงมากกวาสามในหาของสมาชกรฐสภา ในกรณนไมตองน ารางดงกลาวมาใหประชาชนออกเสยงประชามต และใหน ารางขนทลเกลา เพอทรงลงพระปรมาภไธยตอไป

ในกรณทสอง ถาสภาทงสองใหความเหนชอบในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ไมไดรบความเหนชอบจากสภาทงสองมากกวาสามในหา ในกรณนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จะตองน ามาใหประชาชนออกเสยงประชามต ถาการออกเสยงประชามตเปนไปตามเสยงขางมาก กใหถอวารางดงกลาวมผลใชบงคบไดและใหน ารางดงกลาวขนทลเกลาเพอทรงลงพระปรมาภไธยตอไป

อยางไรกตาม หากภายหลงมผลการออกเสยงประชามตวาไมมการอนมตใหใชรางรฐธรรมนญแกไขเพมดงกลาวใหถอวารางรฐธรรมนญแกไขเพมนนเปนอนตกไปตามผลการออกเสยงประชามตของประชาชน ซงการก าหนดหลกการดงกลาวในบทบญญตของรฐธรรมนญแหง

DPU

171

ราชอาณาจกรไทยฉบบถาวรทจะมขนในอนาคต จะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาการขาดการมสวนรวมของประชาชนไดอยางเหมาะสม ตลอดจนสามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดตรงตามเจตนารมณของผสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชนชาวไทยทกคน

จากทกลาวมาขนตน หากประเทศไทยน าแนวคดของประเทศฝรงเศสมาปรบใชในประเทศไทยจะท าใหประเทศไทยสามารถแกไขปญหาทเกดจากการขาดสทธการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดอยางมประสทธภาพและเหมาะสมกบการปกครองของประเทศไทยซงเปนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข อกทงยงเปนการปองกนมใหอ านาจอธปไตยทเปนของปวงชนชาวไทยถกลมลางจากการใชอ านาจของฝายนตบญญต ทมกจะใชอ านาจของตนตรากฎหมายในล าดบศกดตาง ๆ รวมทงตรารางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมาขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยในอดตทมการประกาศใช หรอขดตอเจตนารมณและวตถประสงคของผสถาปนารฐธรรมนญคอประชาชนของประเทศไทยทกคน นนเอง

DPU

บรรณานกรม

DPU

172

บรรณานกรม ภาษาไทย กมลชย รตนสกาววงศ. (2538). ศาลรฐธรรมนญและวธพจารณาคดรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ:

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. กนกรตน ปญญานรกษวงศ. (2552). การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในประเทศไทย (วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กาญจนารตน ลวโรจน. (2544). สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวด

รฐธรรมนญและกฎหมาย เรอง 4. การจดท าและแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: องคการคาของครสภา.

กจบด ชนเบญจภช. (2548). กฎหมายรฐธรรมนญ และสถาบนการเมอง. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

โกสนทร วงศสรวฒน. (2522). เรองของรฐธรรมนญและการเลอกตง. กรงเทพฯ: แพรพทยา. เกรยงไกร เจรญธนาวฒน. (2552). หลกพนฐานกฎหมายมหาชนวาดวยรฐ รฐธรรมนญ และ กฎหมาย. กรงเทพฯ: วญญชน. _________. (2556). หลกพนฐานกฎหมายมหาชน. กรงเทพฯ: วญญชน. ขจรชย ชยพพฒนานนท. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ :

ศกษากรณตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

คณะอนกรรมการอดมการณของชาต ในคณะกรรมการเอกลกษณของชาต. (2527). ความรเรอง ประชาธปไตยส าหรบประชาชน. กรงเทพฯ: คณะอนกรรมการ. คนงนจ ศรบวเอยม และคณะ. (2545). แนวทางการเสรมสรางประชาธปไตยแบบมสวนรวมตาม

รฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 : ปญหา อปสรรคและทางออก (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

เจมศกด ปนทอง . (2550). 19 สงหาคม - 1 ป ประชามต “เหนชอบ” รฐธรรมนญ 2550 (เจมศกดขอค ด ด ว ย ฅน ) หน ง ส อ พ ม พ แน วห น า . ส บ คน 20 พ ฤ ษ ภ า ค ม 2556, จ า ก http://www.pantown.com/market.php?id=20352&name=market4&area=3&topic=26&action=view.

DPU

173

ชมพนท ตงถาวร. (2556). กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและการควบคมความชอบดวย รฐธรรมนญของการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในตางประเทศ. กรงเทพฯ : สถาบน พระปกเกลา. ชมยพร ชมกล. (2552). การมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดแผนพฒนาทองถน

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชาญชย แสวงศกด. (2552). กฎหมายรฐธรรมนญ แนวคด และประสบการณของตางประเทศ.

กรงเทพฯ: วญญชน. _________. (2553). กฎหมายมหาชน : ความเปนมา ทฤษฎและหลกการส าคญ. กรงเทพฯ:

วญญชน. ชยวฒน วงศวฒนศานต. (2535). “คณะตลาการรฐธรรมนญ” ใน รวมบทความทางวชาการเนองใน

โอกาสครบรอบ 80 ป ศาสตราจารยไพโรจน ชยนาม. กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ฌานทธ สนตะพนธ. (2551). เขตอ านาจศาลรฐธรรมนญ (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ณฐกร วทตานนท. (2557). หลกรฐธรรมนญเบองตน. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เดชชาต วงศโกมลเชษฐ. (2516). รฐธรรมนญนานาชาต. กรงเทพฯ: สถาบนวจยแหงชาต. ถวลวด บรกล และคณะ. (2547). โครงการการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนและความ

คดเหนตอการท างานของรฐบาลและองคกรอสระ (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

ถวลวด บรกล. (2551). การมสวนรวม : แนวคด ทฤษฎ และกระบวนการ เอกสารประกอบการศกษาดงานของคณะกรรมาธการการพฒนาทางการเมองและการมสวนรวมของประชาชน. กรงเทพฯ: วฒสภา.

ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2502 ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช 2534 ธานนทร กรยวเชยร. (2520). ระบอบประชาธปไตย. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว. ธตพนธ เชอบญชย. (2552). สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เรอง การจดท า และแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: องคการคาของครสภา. นพรตน อภวมลลกษณ. (2538). การน าประชามตมาใชในประเทศไทย (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. นนทวฒน บรมานนท. (2548). ค าอธบายศพทกฎหมายมหาชน ฝรงเศส -ไทย. กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

174

บรรเจด สงคะเนต. (2544). ความรทวไปเกยวกบศาลรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: วญญชน. บวรศกด อวรรณโณ และถวลวด บรกล. (2548). ประชาธปไตยแบบมสวนรวม. นนทบร :

ศนยสนตวธและธรรมาภบาล สถาบนพระปกเกลา. บญศ ร ม ว ง ศ อ โฆษ . ( 2551) . กฎหมา ย ร ฐธ ร รมน ญ . ก ร ง เ ทพฯ : คณะ น ต ศ า สต ร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปนเทพ ศรนพงศ. (2555). การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญกบการตรวจสอบความชอบดวย

รฐธรรมนญโดยองคกรตลาการ (Judicial review of Constitutional Amendments) (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ: คณะกรรมการวจยและสมมนา คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ผดงพนธ จนทโร. (2545). ศาลรฐธรรมนญกบกระบวนการตรวจสอบอ านาจรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 (วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต ). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พรชย เลอนฉว. (2552). กฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง พ.ศ. 2550 พนศกด ไวส ารวจ. (2538). รปแบบและวธแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.). ไพโรจน ชยนาม. (2515). สถาบนการเมองและรฐธรรมนญของตางประเทศกบระบบการปกครองไทย.

กรงเทพฯ: คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. _________. (2524). สถาบนการเมองและกฎหมายรฐธรรมนญ ภาค 1 ความน าทวไป. กรงเทพฯ:

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ภทราวธ มกรเวส. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในอ านาจตลาการ (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. โภคน พลกล. (2530). ปญหาและขอคดบางเรองจากรฐธรรมนญไทย. กรงเทพฯ: สมาคม

สงคมศาสตรแหงประเทศไทย. มนตร รปสวรรณ. (2550). บทวเคราะหทางวชาการเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. กรงเทพฯ: วญญชน. _________. (2551). บทวเคราะหทางวชาการเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกไทย พทธศกราช 2550 เลม 2. กรงเทพฯ: วญญชน.

DPU

175

มานตย จมปา. (2551). ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2550).กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ยตธรรม ปทมะ. บทความวชาการ “การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามมาตรา 291 (Amendment of the Constitution under Article 291)” ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา ปท 3 ฉบบท 5 เมษายน 2556. ยวรตน กมลเวช. (2527). เอกสารการสอนชดวชาสงคมศกษา 6 (รฐศาสตรส าหรบคร) หนวย 1 - 8.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2521 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 รฐธรรมนญแหงประเทศโรมาเนย รฐธรรมนญแหงประเทศสาธารณรฐตรก ค.ศ. 1982 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเดนมารก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐอตาล รฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส วรเจตน ภาครตน. (2555). ค าสอนวาดวยรฐและหลกกฎหมายมหาชน. กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. วรพจน วศรตพชญ. (2540). ขอความคดและหลกการพนฐานในกฎหมายมหาชน : รวมบทความบาง

เรองเกยวกบกฎหมายปกครองและกฎหมายรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: นตธรรม. วรพชร จนทรขนต. (2552). กระบวนการตรวจสอบการใชอ านาจรฐภายใตรฐธรรมนญแหง ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต) กรงเทพฯ: จฬ าลงกรณ มหาวทยาลย. วาร นาสกล. (2554). หลกกฎหมายมหาชน. กรงเทพฯ: บรษท ฟล สไตล จ ากด.

DPU

176

วสทธ โพธแทน. (2524). ประชาธปไตย แนวความคดและตวแบบประเทศประชาธปไตยในอดม ค ต . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

วษณ เครองาม และบวรศกด อวรรณโณ. (2520). ธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2520. กรงเทพฯ: น าอกษรการพมพ.

วษณ เครองาม. (2530). กฎหมายรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. _________. (2535). เอกสารการสอนชดกฎหมายมหาชน (Public Law) หนวยท 1 - 7 เรองความร

ทวไปเกยวกบรฐธรรมนญ (หนวยท 3) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วสาข อมใจ. (2552). ปญหาวาดวยโครงสรางและอ านาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ : ศกษา เปรยบเทยบศาลรฐธรรมนญตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 254 0 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 (วทยานพนธนตศาสตร มหาบณฑต). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมคด เลศไพฑรย และบรรเจด สงคะเนต. (2543). เขตอ านาจศาลรฐธรรมนญไทย มาตรา 264 และ

มาตรา 266 (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ: ส านกงานศาลรฐธรรมนญ สมคด เลศไพฑรย. (2548). กฎหมายรฐธรรมนญ หลกการใหมตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สมภพ โหตระกตย. (2512). ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (ภาค 1). กรงเทพฯ: น าเซย

การพมพ. _________. (2512). ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายรฐธรรมนญ (ภาค 2). กรงเทพฯ: น าเซยการ

พมพ. สม ย ศ เ ช อ ไ ท ย . ( 2535) . หล ก ก า ร ธ ร ร มน ญ ท ว ไ ป . ก ร ง เ ทพ ฯ : คณ ะ น ต ศ า ส ต ร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. _________. (2549). หลกกฎหมายมหาชนเบองตน. กรงเทพฯ : วญญชน. _________. (2552). หลกกฎหมายมหาชนเบองตน. กรงเทพฯ : วญญชน. สถาบนวจยแหงชาต. (2516). รฐธรรมนญนานาชาต :รฐธรรมนญฝรงเศส (สาธารณรฐท 5)

รฐธรรมนญสหพนธสาธารณรฐเยอรมน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรเนเธอรแลนด. กรงเทพฯ: สภาวจยแหงชาต.

DPU

177

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ. (2551). หลกการตความกฎหมายมหาชน. กรงเทพฯ: บรษท พ. เพรส จ ากด.

_________. (2551). 10 ป ศาลรฐธรรมนญไทย :สทศวรรษใหมของนตรฐไทย. กรงเทพฯ: บรษท พ. เพรส จ ากด.

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ. (2554). ความรเบองตนเกยวกบศาลรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: ส านกงานศาลรฐธรรมนญ.

สถาบนวจยสงคมและสถาบนสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2544). โครงการศกษาพฒนาการด าเนนงานการมสวนรวมของประชาชน ในกระบวนการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. (2536). รายงานการประชมคณะกรรมาธการวสามญ พจารณาศกษาแนวทางแกไขรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534. กรงเทพฯ: ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร. เสถยร หอมขจร. (2525). มตมหาชนกบประชาธปไตย. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. สรยา ปานแปน, และอนวฒน บญนนท. (2553). คมอสอบกฎหมายรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ:

วญญชน. เสนห จามรก. (2512). ประชาธปไตยแอตแลนตก งานแปลของสภาวจยแหงชาตอนดบท 20.

กรงเทพฯ: สภาวจยแหงชาต. สรพล ราชภณฑารกษ. (2533). การเมองในสหรฐอเมรกา องกฤษ และฝรงเศสตอนการเมองฝรงเศส.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง. หยด แสงอทย. (2538). หลกรฐธรรมนญทวไป. กรงเทพฯ: วญญชน. อภรด ตะเคยนนช. (2557). ปญหาทางกฎหมายเกยวกบสทธการมสวนรวมของประชาชนในการ

กอสรางอนสาวรยแหงชาต อนสาวรย อนสรณสถาน และการจ าลองพระพทธรปส าคญ(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

อานนท อาภาภรม. (2528). รฐศาสตรเบองตน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. อสสระ นตทณฑประภาศ. (2546). ระบบศาลรฐธรรมนญไทย : ศกษาปญหา เก ยวกบโครงสราง

และอ านาจหนาทโดยเปรยบเทยบกบระบบศาลรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศส และเยอรมน (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

DPU

178

ภาษาตางประเทศ

Jean-Claude Escarras. Présentation du Rapport italien de Massimo Luciani. In La revision de la constitution. Aix-Marseille : Presses universitaires d’Aix-Marseille. Judicial Review of Constitutional Amendment : A comparative study. Istanbul : Ekin Press. Helle Krunke. (2012). Formal and informal methods of constitutional change in Denmark.

In Engineering constitutional change : A comparative perspective on Europe, Canada and the USA. Xenophon Contiades (ed.) New York : Routledge.

Kemal Gozler. (2008). Judicial Review of Constitutional Amendments : A comparative study. Istanbul : Ekin Press.

DPU

ภาคผนวก

DPU

ภาคผนวก ก ค าวนจฉยกลาง ศาลรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

คาวนจฉยท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕

ในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ศาลรฐธรรมนญ

วนท ๑๓ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๕

พลเอก สมเจตน บญถนอม กบคณะ ท ๑

นายวนธงชย ชานาญกจ ท ๒

นายวรตน กลยาศร ท ๓

นายวรนทร เทยมจรส ท ๔

และนายบวร ยสนทร กบคณะ ท ๕

ประธานรฐสภา ในฐานะรฐสภา ท ๑

คณะรฐมนตร ท ๒ พรรคเพอไทย ท ๓

พรรคชาตไทยพฒนา ท ๔

นายสนย จลพงศธร กบคณะ ท ๕

และนายภราดร ปรศนานนทกล กบคณะ ท ๖

เรอง คารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

พลเอก สมเจตน บญถนอม กบคณะ นายวนธงชย ชานาญกจ นายวรตน กลยาศร

นายวรนทร เทยมจรส นายบวร ยสนธร กบคณะ ยนคารองรวมหาคารองขอใหศาลรฐธรรมนญ

พจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

ระหวาง

ผถกรอง

ผรอง

DPU

หนา ๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลว เหนวา คารองทงหามประเดนแหงคดเปนเรองเดยวกน

จงมคาสงใหรวมการพจารณาคด เรองพจารณาท ๑๘/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๙/๒๕๕๕

เรองพจารณาท ๒๐/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๒๑/๒๕๕๕ และเรองพจารณาท ๒๒/๒๕๕๕ เขาดวยกน

เพอประโยชนในการดาเนนกระบวนพจารณา โดยใหเรยกพลเอก สมเจตน บญถนอม กบคณะ ผรองท ๑

นายวนธงชย ชานาญกจ ผรองท ๒ นายวรตน กลยาศร ผรองท ๓ นายวรนทร เทยมจรส ผรองท ๔

และนายบวร ยสนธร กบคณะ ผรองท ๕ และใหเรยกประธานรฐสภา ในฐานะรฐสภา ผถกรองท ๑

คณะรฐมนตร ผถกรองท ๒ พรรคเพอไทย ผถกรองท ๓ พรรคชาตไทยพฒนา ผถกรองท ๔

นายสนย จลพงศธร กบคณะ ผถกรองท ๕ และนายภราดร ปรศนานนทกล กบคณะ ผถกรองท ๖

ขอเทจจรงและเอกสารประกอบคารองทงหา สรปไดดงน

คารองทหนง (เรองพจารณาท ๑๘/๒๕๕๕)

ผรองท ๑ กลาวอางวา ผถกรองท ๒ ผถกรองท ๓ และผถกรองท ๔ ไดยนญตตขอแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

ตอผถกรองท ๑ โดยผรองท ๑ เหนวา รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เปนบทบญญตเกยวกบหลกเกณฑ

และวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเทานน ไมใชหลกเกณฑและวธการทจะยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ

ดงนน การทผถกรองทงสามเสนอขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เพอจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหม

จงมผลใหเปนการยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ เปนการลมลาง

การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน จงเปน

การกระทาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ นอกจากน กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

เปนอานาจหนาทของรฐสภาซงประกอบดวยสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา แต

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทเสนอซงรฐสภาใหความเหนชอบในวาระทสองแลว ไดกาหนดใหมสภาราง

รฐธรรมนญเปนผจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหม โดยไมตองนากลบมาใหรฐสภาพจารณาใหความเหนชอบ

อกครง จงเปนการถายโอนอานาจหนาทไปใหสภารางรฐธรรมนญ และทาใหสภารางรฐธรรมนญและ

คณะรฐมนตรทจะเกดขนภายหลงการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมแลวเสรจไดมาซงอานาจในการปกครอง

ประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน กรณจงเปนการกระทาทขดตอ

DPU

หนา ๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ดวย ทงน ผรองท ๑ ไดเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงแลว

จงขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยและมคาสง ดงน

(๑) มคาสงใหผถกรองท ๑ และผถกรองท ๒ เลกการกระทาใด ๆ เกยวกบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

(๒) มคาสงใหยบพรรคผถกรองท ๓ และพรรคผถกรองท ๔ ซงเปนผยนรางแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

(๓) มคาสงใหเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการบรหารของพรรคผถกรองท ๓

และพรรคผถกรองท ๔ เปนเวลาหาปนบตงแตวนทศาลรฐธรรมนญมคาสง

คารองทสอง (เรองพจารณาท ๑๙/๒๕๕๕)

ผรองท ๒ กลาวอางวา ผถกรองท ๑ ผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ใชสทธและเสรภาพ

ตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

โดยผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ไดจดทารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม

(ฉบบท ..) พทธศกราช .... ขน มสาระสาคญเปนการจดใหมการรางรฐธรรมนญฉบบใหม โดยการเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ หมวด ๑๖ การจดทารฐธรรมนญฉบบใหม

โดยเพม มาตรา ๒๙๑/๑ ถงมาตรา ๒๙๑/๑๖ ใหมสภารางรฐธรรมนญทาหนาทจดทารางรฐธรรมนญ

ฉบบใหม ผรองท ๒ เหนวา การกระทาดงกลาวเปนการลมลางหรอยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบขดกบ

หลกการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ การกระทาดงกลาวจะสงผลใหมการปรบเปลยนองคาพยพการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขได ซงรวมถงมาตรา ๒ ทบญญตวา ประเทศไทย

มการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข การยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ

จงเปนการทาลายหลกการสาคญทรฐธรรมนญมงคมครองและขดตอมาตรา ๖๘ นอกจากน รฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ เปนบทบญญตใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนประเดน ไมมเจตนารมณใหตง

สภารางรฐธรรมนญขนมาโดยเสยงขางมาก ดงนน หากบคคลหรอพรรคการเมองใดทาการลมลางหรอ

ยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ทงฉบบ ดวยวธการใด ๆ ยอมเปนภย

ตอรฐธรรมนญ ประชาชนผพบเหนยอมมสทธทจะพทกษรฐธรรมนญดวยการเสนอเรองดงกลาวตอ

อยการสงสดได โดยผรองไดใชสทธเสนอความเหนดงกลาวตออยการสงสด ตงแตวนท ๒๓ กมภาพนธ ๒๕๕๕

DPU

หนา ๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

แตยงไมทราบผลการดาเนนการแตอยางใด และเมอวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๕ ผถกรองท ๑ ไดมมต

ดวยเสยงขางมากใหรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช ....

ทผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ เปนผเสนอผานความเหนชอบของรฐสภาเรยงลาดบมาตรา

ในวาระทสอง และผถกรองท ๑ จะพจารณาในวาระทสามขนลงมต ในวนท ๕ มถนายน ๒๕๕๕

ซงหากรางรฐธรรมนญดงกลาวผานความเหนชอบของรฐสภาในวาระทสาม และมการนาขนทลเกลา ฯ

ถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย ยอมไมสามารถยนเรองใหศาลรฐธรรมนญพจารณา

วนจฉยไดอกตอไป ผรองท ๒ เหนวา รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง มความหมายวา ผรองท ๒

ในฐานะผทราบการกระทาอนตองหามยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงได

และมสทธยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาวไดอกทางหนงดวย

เมออยการสงสดไมดาเนนการตามทผรองท ๒ เสนอเรอง ผรองท ๒ จงมความจาเปนตองอาศย

สทธพทกษรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ ยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอใหพจารณาวนจฉยและมคาสง

ดงน

(๑) วนจฉยสงการใหผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ถอนรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... ออกจากการพจารณาของผถกรองท ๑

(๒) วนจฉยสงการใหผถกรองท ๑ ระงบการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามในวนท ๕

มถนายน ๒๕๕๕

คารองทสาม (เรองพจารณาท ๒๐/๒๕๕๕)

ผรองท ๓ กลาวอางวา ผถกรองท ๒ และสมาชกสภาผแทนราษฎรสงกดพรรคผถกรองท ๓

ไดเสนอรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... ตอมา

ทประชมรฐสภาไดมมตเสยงขางมากรบหลกการในวาระทหนง และมมตเสยงขางมากใหรางรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... ผานวาระทสอง และรฐสภา

จะพจารณาวาระทสาม ในวนท ๕ มถนายน ๒๕๕๕ ผรองท ๓ เหนวาการกระทาของผถกรองทงสาม

ในการเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยใหมสภารางรฐธรรมนญเพอรางรฐธรรมนญฉบบใหม

โดยไมมการสงวนมาตราใดไวนน เปนการเปดชองใหกลมบคคลสามารถทาการยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ

และเปนการทาลายหลกการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข จงเปน

DPU

หนา ๕ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

การลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดงนน การกระทา

ของผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ในการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาว จงเปน

การกระทาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ และมาตรา ๒๙๑ และไมเปนไปตามหลกเกณฑและวธการ

แกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๙๑ ประกอบกบมาตรา ๑๓๖ (๑๖) เพราะรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ มไดมเจตนารมณใหจดตงสภารางรฐธรรมนญและยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ แตมเจตนารมณ

เพอเปดโอกาสใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนประเดน ซงมใชการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได

ในทกมาตราหรอทกกรณ การมอบหมายใหสภารางรฐธรรมนญจดทารฐธรรมนญฉบบใหมจงขดตอ

รฐธรรมนญ เพราะแมรฐสภาจะมอานาจในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แตการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน

รฐสภาสามารถกระทาไดเฉพาะตามกรอบทรฐธรรมนญกาหนด เมอรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ประกอบ

มาตรา ๑๓๖ (๑๖) บญญตใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนอานาจหนาทของรฐสภาโดยเฉพาะ

การทรฐสภาจะแตงตงหรอมอบหมายใหสภารางรฐธรรมนญมาทาหนาทรางรฐธรรมนญฉบบใหม

จงไมสามารถกระทาได เพราะเปนการกระทาทอยนอกกรอบของบทบญญตแหงรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

อกทงผมอานาจกระทาการรางรฐธรรมนญฉบบใหมไดตองเปนองคกรผมอานาจในการสถาปนารฐธรรมนญ

ซงไมใชองคกรทไดรบมอบอานาจมาจากรฐธรรมนญดงเชนรฐสภา เมอรฐสภาไมมอานาจรางรฐธรรมนญ

ฉบบใหม รฐสภากยอมไมสามารถโอนหนาทหรอมอบหมายใหผใดรางรฐธรรมนญได ดงนน การกระทา

ของผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ในการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม และการกาหนดใหม

สภารางรฐธรรมนญทาหนาทจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมแทนรฐสภา จงเปนการกระทาทขดตอ

รฐธรรมนญ มาตรา ๑๓๖ และมาตรา ๒๙๑ ผรองท ๓ จงเหนวา การกระทาของผถกรองท ๒

และผถกรองท ๓ ในการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม และการกระทาของผถกรองท ๑

ในการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม เปนการใชสทธตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครอง

ประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ซงถอวาเปนการกระทาทขดตอ

รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ มาตรา ๑๓๖ และมาตรา ๒๙๑ โดยผรองท ๓ ไดเสนอเรองใหอยการสงสด

ตรวจสอบขอเทจจรงแลว จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยและมคาสง ดงน

DPU

หนา ๖ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

(๑) วนจฉยวาการเสนอญตตรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม โดยผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓

และการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมโดยผถกรองท ๑ เปนไปโดยมชอบดวยรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ และใหรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาวเปนอนตกไป

(๒) วนจฉยสงการใหผถกรองท ๒ และผถกรองท ๓ ถอนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

ออกจากการพจารณาของผถกรองท ๑

(๓) วนจฉยสงการใหผถกรองท ๑ ระงบการออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามในวนท ๕

มถนายน ๒๕๕๕

คารองทส (เรองพจารณาท ๒๑/๒๕๕๕)

ผรองท ๔ กลาวอางวา บคคล คณะบคคล คณะรฐมนตรและพรรคการเมอง ไดเสนอญตต

พรอมรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ โดยมวตถประสงคเพอใหมคณะบคคล

มาทาหนาทในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ การกระทาดงกลาวถอไดวาเปนการแกไขหลกการสาคญของ

การปกครองประเทศในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและเปนการลมลาง

รฐธรรมนญ อนเปนการตองหามตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ และมาตรา ๒๙๑

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหอานาจรฐสภาเทานน การกาหนดใหมคณะบคคลทาหนาทแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญทงฉบบ เปนการขดตอหลกการทบญญตไวในรฐธรรมนญ ผรองท ๔ ไดเสนอเรองให

อยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงเมอวนท ๑๖ มนาคม ๒๕๕๕ แตไมทราบผลการดาเนนการแตอยางใด

จงขอใหศาลรฐธรรมนญรบคารองและมคาสงคมครองฉกเฉนใหรฐสภางดเวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑

คารองทหา (เรองพจารณาท ๒๒/๒๕๕๕)

ผรองท ๕ กลาวอางวา เมอวนท ๒๕ กมภาพนธ ๒๕๕๕ รฐสภาไดมมตรบหลกการ

รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... รวมทงสน ๓ ฉบบ

ทผถกรองท ๒ ผถกรองท ๕ และผถกรองท ๖ เปนผเสนอ และเหนวา การใชสทธและเสรภาพของ

ผถกรองดงกลาวทดาเนนการเพอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ตามรางทยนตอผถกรองท ๑ นน

ยอมมผลกระทบตอสทธและเสรภาพ ศกดศรความเปนมนษยของปวงชนชาวไทย เพราะรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตม มาตรา ๒๙๑ ไมใชเปนการขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญฉบบปจจบนตามทบญญตไวใน

DPU

หนา ๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

มาตรา ๒๙๑ เพราะไมมญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญซงตองแสดงขอขดของของรฐธรรมนญมาตราใด

ทไมสามารถใชบงคบหรอมปญหาใด ๆ และเมอรฐธรรมนญฉบบปจจบนมทมาจากการทาประชามต

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เพอใหมสมาชกสภารางรฐธรรมนญ กตองทาประชามต

นอกจากน รางรฐธรรมนญทมบทบญญตใหมสภารางรฐธรรมนญขนมามอานาจพเศษในการลมลาง

รฐธรรมนญฉบบปจจบน โดยการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมขนมาใชแทน และใหอานาจรฐสภา

เลอกคณะบคคลเปนสภารางรฐธรรมนญไดดวย จงเหนวาการกระทาของคณะรฐมนตร สมาชก

สภาผแทนราษฎรหรอสมาชกรฐสภาทจะยกเลกรฐธรรมนญฉบบปจจบนและจดทารฐธรรมนญฉบบใหม

ยอมเปนการกระทาทฝาฝนตอรฐธรรมนญ ผรองท ๕ ไดเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรง

เมอวนท ๖ มนาคม ๒๕๕๕ แตยงไมทราบผลการดาเนนการแตอยางใด จงขอใหศาลรฐธรรมนญ

รบคารองเพอการพจารณาและไตสวนฉกเฉนกอนทรฐสภาจะลงมตในวาระทสามของการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ

ประเดนทศาลรฐธรรมนญตองพจารณาเบองตนมวา คารองของผรองทงหาตองดวยหลกเกณฑ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ หรอไม

รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง บญญตวา “บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน

หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวใน

รฐธรรมนญน มได” และวรรคสอง บญญตวา “ในกรณทบคคลหรอพรรคการเมองใดกระทาการ

ตามวรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาวยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรง

และยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาว แตทงน ไมกระทบกระเทอน

การดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว”

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลว เหนวา มาตรา ๖๘ วรรคสอง เปนบทบญญตทใหสทธแก

ผทราบการกระทาของบคคลหรอพรรคการเมองผกระทาการตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง มสทธใหม

การตรวจสอบการกระทาดงกลาวไดสองประการคอ หนง เสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรง

และสอง ยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาวโดยอานาจหนาท

ในการตรวจสอบและวนจฉยสงการในกรณทผรองใชสทธพทกษรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ วรรคสองน

DPU

หนา ๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

เปนภาระหนาทของศาลรฐธรรมนญ อยการสงสดเพยงแตมหนาทตรวจสอบขอเทจจรงเบองตนและยนคารอง

ตอศาลรฐธรรมนญไดเทานน หาไดตดสทธของผรองทจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงไม

เมอผรองไดเคยเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบแลวยงไมไดผลเปนทพอใจ จงชอบทจะใชสทธประการ

ทสองยนคารองตอศาลรฐธรรมนญได ศาลรฐธรรมนญจงมคาสงใหรบคารองทงหานไวพจารณาวนจฉย

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ และขอกาหนดศาลรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาและการทาคาวนจฉย

พ.ศ. ๒๕๕๐ ขอ ๑๗ (๒) และแจงใหผถกรองทงหกยนคาชแจงแกขอกลาวหาภายในสบหาวน

นบแตวนทไดรบสาเนาคารอง

ผถกรองทงหกยนคาชแจงแกขอกลาวหา และเอกสารประกอบ สรปไดดงน

ผถกรองท ๑ ชแจงวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนการใชอานาจของรฐสภา ตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ มใชการใชสทธและเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางท

บญญตไวในรฐธรรมนญ รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทงสามฉบบนน ไดตรวจสอบและวนจฉยวาไมม

ลกษณะหรอมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลงรปของรฐแตอยางใด และการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภาไมใช

การกระทาทขดตอรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ จงบรรจญตตรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเขาระเบยบ

วาระการประชมรวมกนของรฐสภา โดยในวาระทหนง ขนรบหลกการ ไดใหสมาชกรฐสภาอภปราย

แสดงความคดเหนโดยไมไดมการครอบงาการปฏบตหนาทของสมาชกรฐสภา ตอมาทประชมรวมกน

ของรฐสภาไดลงมตรบหลกการรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทงสามฉบบ และมมตใหตงคณะกรรมาธการ

โดยใชรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของคณะรฐมนตรเปนหลกในการพจารณา ในการพจารณาวาระทสอง

ประธานรฐสภาไดปฏบตหนาทควบคมการประชมดวยความเปนกลาง รวมทงใหสมาชกรฐสภาไดอภปราย

เปนเวลาถงสบหาวน และไดรอการลงมตในวาระทสาม ตามทรฐธรรมนญกาหนดเปนเวลาสบหาวน

นอกจากน แมวารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมจะใหอานาจประธานรฐสภาในการตรวจสอบวา

รางรฐธรรมนญทสภารางรฐธรรมนญจดทาขนมเนอหาเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐหรอไมกตาม แตประธาน

รฐสภาไดแสดงจดยนทชดเจนวา จะจดใหมการตงคณะกรรมการประกอบดวยบคคลทเปนกลาง

DPU

หนา ๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

เพอพจารณาตรวจสอบรางรฐธรรมนญของสภารางรฐธรรมนญในประเดนดงกลาว จงเหนไดวา ประธาน

รฐสภามเจตนาแนวแนในอนทจะพทกษรกษาไวซงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข และไดปฏบตหนาทตามรฐธรรมนญและขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. ๒๕๕๓ แลว

ทงนประเทศไทยไดเคยมประเพณการปฏบตในการจดทารฐธรรมนญโดยสภารางรฐธรรมนญมาแลว

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ๖) พทธศกราช ๒๕๓๙

สาหรบกรณทศาลรฐธรรมนญมคาสงไปยงเลขาธการสภาผแทนราษฎรใหแจงประธานรฐสภา

ในฐานะรฐสภาใหรอการดาเนนการเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวกอนจนกวาจะมคาวนจฉยนน

เหนวา อาจกระทบตอการใชอานาจนตบญญตของรฐสภาในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แตเพอ

ความรอบคอบจงเหนควรรบฟงความคดเหนของสมาชกรฐสภากอน จงไดมคาสงงดการประชมรวมกน

ของรฐสภาเพอลงมตรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในวาระทสามในวนองคารท ๕ มถนายน ๒๕๕๕

แตจดใหมการประชมรวมกนของรฐสภาในวนศกรท ๘ มถนายน ๒๕๕๕ ซงสมาชกรฐสภาสวนใหญ

เหนวา ทประชมสามารถลงคะแนนเสยงในวาระทสามได อยางไรกตาม ประธานรฐสภาไดมนโยบาย

สรางความปรองดองสมานฉนทจงใชดลพนจเลอนการพจารณาลงคะแนนเสยงในวาระทสามออกไปกอน

จากเหตผลทกลาวมาขางตน จงเหนไดวาการดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนไป

โดยถกตองตามรฐธรรมนญและขอบงคบการประชมรฐสภา พ.ศ. ๒๕๕๓ ประกอบกบการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญเปนการใชอานาจนตบญญตของรฐสภาตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ และมาตรา ๑๒๒

มใชเปนการใชสทธและเสรภาพของบคคลหรอพรรคการเมองตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยยกคารองของผรองทงหา

ผถกรองท ๒ ชแจงรวมสามประเดน สรปไดวา

ประเดนทหนง รางรฐธรรมนญของผถกรองท ๒ ทเสนอตอรฐสภามไดเปนการใชสทธและ

เสรภาพตามมาตรา ๖๘ เพราะผถกรองท ๒ เปนองคกรทใชอานาจการปกครองตามรฐธรรมนญ

การเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมตอรฐสภาเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ (๑)

และเนอหาสาระของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมกมไดมบทบญญตใดทมลกษณะตามทบญญตไว

ในมาตรา ๖๘ รวมทงการพจารณาเหนชอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ กเปนอานาจของรฐสภา

ตามขนตอนทบญญตไวในรฐธรรมนญ และรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไมไดเปนไปเพอลมลาง

DPU

หนา ๑๐ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ

หรอเปนไปเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไว

ในรฐธรรมนญน แตอยางใด เพราะตามรางมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา มหลกการทสงเพยงพอทจะ

เปนหลกประกนมใหสภารางรฐธรรมนญรางรฐธรรมนญโดยไมเปนไปตามหลกการดงกลาวได และ

หากรางรฐธรรมนญไมเปนไปตามหลกการทกาหนด รางของสภารางรฐธรรมนญกจะเปนอนตกไป

การจดใหมสภารางรฐธรรมนญเปนเชนเดยวกบสภารางรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๓๔ แกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบท ๖) พทธศกราช

๒๕๓๙ ซงประกอบดวยบคคล จานวน ๙๙ คน มาจากการเลอกตงจงหวดละหนงคน จานวน

๗๗ คน และมาจากการคดเลอกโดยทประชมของรฐสภา จานวน ๒๒ คน โดยมไดมสวนเขาไป

ดาเนนการใด ๆ เพอใหไดมาซงสมาชกสภารางรฐธรรมนญแตอยางใด รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม

ของผถกรองท ๒ ไมปรากฏวามหลกการหรอขอความใดทจะชแจงหรอแสดงใหเหนไดวา ผถกรองท ๒

ยกรางรฐธรรมนญฉบบนเพอใหไดมาซงอานาจการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ แตประการใด

ประเดนทสอง รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทผถกรองท ๒ เสนอมไดขดตอรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ แตประการใด เพราะเปนการดาเนนการตามอานาจหนาทของคณะรฐมนตรทกาหนดไวใน

มาตรา ๒๙๑ (๑) โดยยดหลกการสงสดของการปกครองประเทศ คอ หามเปลยนการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง ทกประการ และรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทผถกรองท ๒ เสนอมได

เปนการยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ทงฉบบ แตเปนการเพมหมวด ๑๖

การจดทารฐธรรมนญฉบบใหม กาหนดใหมสภารางรฐธรรมนญทาหนาทจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหม

การจะยกเลกรฐธรรมนญฉบบปจจบนหรอไม เปนสงทจะเกดขนในอนาคตโดยการดาเนนการของ

สภารางรฐธรรมนญซงตองไมมลกษณะตามรางรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา ซงการดาเนนการ

ดงกลาวเปนแนวทางทเคยดาเนนการในรฐธรรมนญของประเทศไทย คอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(ฉะบบชวคราว) พทธศกราช ๒๔๙๐ ซงแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉะบบชวคราว)

แกไขเพมเตม (ฉะบบท ๒) พทธศกราช ๒๔๙๑ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

DPU

หนา ๑๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

๒๕๓๔ แกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ๖) พทธศกราช

๒๕๓๙

ประเดนทสาม รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทผถกรองท ๒ เสนอใหมสภารางรฐธรรมนญ

จดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมโดยใหเปนหนาทของรฐสภา ไมขดตอหลกการประชาธปไตยทดาเนนการ

ผานผแทนประชาชนตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ แตประการใด เพราะการตงสภารางรฐธรรมนญ

กเพอพจารณาศกษาถงขอดขอเสยและปญหาตาง ๆ จากการใชบงคบบทบญญตตาง ๆ ของรฐธรรมนญ

ฉบบอน ๆ ทผานมา ซงเมอจดทาแลวเสรจจะตองนากลบไปใหประชาชนออกเสยงประชามต ซงการนา

รางรฐธรรมนญไปถามประชาชนผเปนเจาของอานาจอธปไตยโดยไมตองผานผแทนของประชาชน

เปนหลกการทเปนประชาธปไตยทนานาอารยประเทศยอมรบ

การเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของผถกรองท ๒ เปนการดาเนนการตามนโยบายของ

คณะรฐมนตรทแถลงตอรฐสภาตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๖ ซงตองดาเนนการตามนโยบายทไดแถลงไว

และการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของผถกรองท ๒ เปนเพยงการเสนอกรอบแนวความคด

ในการกาหนดใหประชาชนมสวนรวมในการจดทารางรฐธรรมนญ ซงเมอรฐสภารบหลกการและดาเนนการ

ตามบทบญญตของรฐธรรมนญแลว ยอมเปนอนสนสดภาระหนาทของผถกรองท ๒ การเสนอ

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของผถกรองท ๒ จงเปนการดาเนนการทถกตองตามกระบวนการทกาหนดไว

ในรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

ผถกรองท ๓ ชแจงสรปไดวา ผรองทงหาไมมสทธยนคารองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง เนองจากผรองทงหาไดใชสทธเสนอเรองใหอยการสงสด

ตรวจสอบขอเทจจรงและไดมความเหนเปนทยตแลว การทผรองทงหาใชสทธยนคารองโดยตรงตอ

ศาลรฐธรรมนญเพอใหพจารณาในเรองเดยวกน จงเปนการไมชอบ และการทศาลรฐธรรมนญรบคารอง

ของผรองทงหาไวพจารณา จงเปนการดาเนนกระบวนพจารณาทผดระเบยบ ศาลรฐธรรมนญไมมอานาจ

ตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..)

พทธศกราช .... การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมใชเปนอานาจของฝายนตบญญตในการตรากฎหมาย

แตเปนการใชอานาจตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ซงกาหนดขนตอนและวธการแตกตางจากกระบวนการ

นตบญญตทวไป อานาจการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงไมใชอานาจในการแกไขเพมเตมกฎหมาย

DPU

หนา ๑๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

แตเปนอานาจสถาปนารฐธรรมนญทมลาดบชนสงกวาอานาจนตบญญต อานาจบรหาร และอานาจตลาการ

ศาลรฐธรรมนญมอานาจตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายเทานน รฐธรรมนญไมได

ใหอานาจตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไวแตอยางใด และ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมใชการใชสทธและเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

เนองจากรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เปนบทบญญตกาหนดหลกเกณฑและวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

มใชบทบญญตวาดวยสทธเสรภาพ การขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงเปนการปฏบตหนาทของรฐสภา

และคณะรฐมนตร และเมอไดมการบรรจญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเขาสทประชมรฐสภาแลว

เปนขนตอนของรฐสภา มใชเปนการดาเนนการของผเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมอกตอไป และมใช

กรณทรฐสภาใชสทธเสรภาพ เพราะสทธเสรภาพตามทรฐธรรมนญบญญตรบรองไวตองเปนกรณท

บญญตไวในหมวด ๓ สวนท ๑ ถงสวนท ๑๒ เทานน จะตความเกนเลยไปถงการดาเนนการขององคกร

ตามรฐธรรมนญซงเปนไปตามอานาจหนาททรฐธรรมนญบญญตไวมได อานาจหนาทของรฐสภาเปนไปตาม

ทรฐธรรมนญและกฎหมายบญญต ผถกรองท ๓ เหนวา เมอมอาจนา เรองการพจารณา

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไปใชกบเรองการใชสทธและเสรภาพตามมาตรา ๖๘ ได ศาลรฐธรรมนญ

จงไมมอานาจตรวจสอบ เจตนารมณของรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เพอปองกนการใชสทธเสรภาพหรอ

การใชกาลงลมลางการปกครอง เชน การทารฐประหาร รฐธรรมนญจงใหอานาจศาลรฐธรรมนญมคาสง

ใหเลกการกระทานนเสยกอน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนไมอาจเทยบไดกบการทารฐประหาร

เนองจากเปนการดาเนนการของรฐสภา หากตองดวยเงอนไขและไมมลกษณะตองหามในเรองการเปลยนแปลง

การปกครอง หรอเปลยนแปลงรปของรฐแลวยอมถอเปนอานาจโดยเดดขาดของรฐสภา องคกรอนใด

รวมทงศาลรฐธรรมนญกไมมอานาจเขาไปตรวจสอบได

การเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของผถกรองท ๓ และสมาชกสภาผแทนราษฎร

รวมถงการพจารณาดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภาไดดาเนนการโดยชอบดวยรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ แลว เพราะเปนการดาเนนการตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สาหรบ

เนอหาของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนน ไมมบทบญญตสวนใดทมผลเปนการเปลยนแปลงรปแบบ

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลงรปของรฐแตอยางใด

โดยสาระสาคญของการแกไขเพมเตมเปนการเพมหมวด ๑๖ การจดทารฐธรรมนญฉบบใหม มใช

DPU

หนา ๑๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

เปนการลมลางหรอยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบในทนท ตอมาเมอมสภารางรฐธรรมนญและดาเนนการ

รางรฐธรรมนญกเปนการดาเนนการตามบทบญญตของรฐธรรมนญทใชบงคบอย นอกจากนรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมทเสนอทงสามฉบบ และทรฐสภาใหความเหนชอบในวาระทสองแลวมขอความหาม

การเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลง

รปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรย ดงนน ในการเสนอ

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในครงน หรอการจดทาของสภารางรฐธรรมนญ จะไมมผลเปนการเปลยนแปลง

ดงกลาว จงไมใชเปนการกระทาอนตองหามตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

กระบวนการจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมไมมผลเปนการลมลางการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอมลกษณะเปนการไดมาซงอานาจในการปกครอง

ประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญแตประการใด เพราะตามหลกเกณฑ

ทกาหนดในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม กาหนดใหประชาชนมสวนรวมโดยตรงทงในการเลอกสมาชก

สภารางรฐธรรมนญและการลงประชามต และรฐสภามสวนรวมในการคดเลอกสมาชกสภารางรฐธรรมนญ

จานวน ๒๒ คน ในการรางรฐธรรมนญ สภารางรฐธรรมนญตองรบฟงความคดเหนของประชาชน

ในทวทกภมภาค ดงนน สภารางรฐธรรมนญจงมความเปนอสระไมถกครอบงาจากรฐบาลหรอรฐสภา

และพระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอานาจในการทจะพระราชทานรฐธรรมนญทผานการลงประชามต

ของประชาชน นอกจากน สมาชกสภารางรฐธรรมนญมาจากการเลอกตงของประชาชนทวประเทศ

คณสมบตของผสมครกเปดกวางใหบคคลทมคณสมบตตามทกาหนดสามารถสมครรบเลอกตงได

สวนสมาชกสภารางรฐธรรมนญทรฐสภาเปนผคดเลอก รฐบาลหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรฝายรฐบาล

กไมสามารถกาหนดตวบคคลได เพราะตองผานการเสนอชอจากสถาบนหรอองคกรทกาหนด จงไมอาจม

บคคลใดหรอกลมบคคลใดไปครอบงาทางความคดใหสมาชกสภารางรฐธรรมนญจดทารางรฐธรรมนญ

ใหมเนอหาสาระตามทฝายตนเองตองการได และมใชเปนการไดอานาจการปกครองประเทศโดยวธการ

ซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ เพราะตองเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญ

ทบงคบใชอยในขณะนน ซงตองมาจากการเลอกตงของประชาชน มใชวาเมอรฐธรรมนญประกาศใชแลว

ผถกรองท ๒ จะไดอานาจการปกครองประเทศโดยทนท

DPU

หนา ๑๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ผถกรองท ๓ เปนพรรคการเมองทยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขโดยตลอดดงทกาหนดไวในขอบงคบพรรคอยางชดเจน ดงนน จงเปนไปไมไดทจะ

มความคดในการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ขอมลตาง ๆ

ทเสนอตอศาลรฐธรรมนญนนเปนเพยงจนตนาการของผรองทงสน และในการเสนอรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมเปนการดาเนนการโดยสมาชกสภาผแทนราษฎรและคณะรฐมนตร ซงเปนกจการทางการเมอง

ทแยกจากการดาเนนการของผถกรองท ๓ เพราะความสมพนธระหวางพรรคการเมองกบสมาชก

สภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๒ สมาชกสภาผแทนราษฎรไมอยในความผกมด

แหงอาณต มอบหมายหรอการครอบงาใด ๆ หรอสถานะและความสมพนธระหวางพรรคผถกรองท ๓

กบผถกรองท ๒ ในทางรฐธรรมนญและกฎหมายถอวามบทบาทและหนาทแยกจากกน และในการเสนอ

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของสมาชกสภาผแทนราษฎรนน พรรคมไดมมตหรอคาสงมอบหมายใด ๆ

เพยงแตเปนนโยบายของพรรคในการหาเสยง สวนการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของผถกรองท ๒

กเปนการดาเนนการตามนโยบายทไดแถลงไวตอรฐสภา ผถกรองท ๓ จงขอใหศาลรฐธรรมนญ

มคาวนจฉยหรอคาสงยกคารองของผรองทกคารอง

ผถกรองท ๔ ชแจงสรปไดวา พรรคไมเคยมการเรยกประชมคณะกรรมการบรหารพรรคหรอ

เรยกประชมตามขอบงคบพรรคชาตไทยพฒนา พ.ศ. ๒๕๕๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๔

เพอมมตในการดาเนนการในเรองทถกกลาวหา การทสมาชกพรรคไดรวมกบสมาชกพรรคการเมองอน

เสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เปนการปฏบตหนาทในฐานะสมาชกสภาผแทนราษฎร

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๒ ประกอบกบจานวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของพรรคไมเพยงพอ

ตอการเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ และการกระทาดงกลาวผถกรองท ๔ มไดมสวนเกยวของ

การทสมาชกพรรคไดรวมเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมน ผถกรองท ๔ เหนวามไดเปนการกระทา

ทกระทบกระเทอนตอรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

และรปของรฐแตอยางใด และการเสนอแกไขรฐธรรมนญโดยการจดตงสภารางรฐธรรมนญเคยมทางปฏบต

ตามรฐธรรมนญอนอาจถอไดวาเปนประเพณหนงในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขและมเนอหาเปนการสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขทงสน ดงจะเหนไดจากบทบญญตใหพระมหากษตรยทรงแตงตงประธานและรองประธาน

DPU

หนา ๑๕ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

สภารางรฐธรรมนญ บทบญญตทใหสภารางรฐธรรมนญอาจนารฐธรรมนญฉบบใดทเหนวามความเปน

ประชาธปไตยสงมาเปนตนแบบในการยกราง ดงนน จงเหนไดวา ญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาว

มไดมเนอหาเปนปฏปกษตอการปกครองในระบอบประชาธปไตย ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ การใช

สทธของผรองทงหาเปนการใชสทธโดยไมสจรต เนองจากการเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ดงกลาวมไดกอใหเกดผลกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพของผรองทงหา จงขอใหศาลรฐธรรมนญ

ยกคารองในสวนของผถกรองท ๔

นายสามารถ แกวมชย สมาชกในคณะของผถกรองท ๕ ชแจงขอกลาวหาสรปไดวา ผรองทงหา

ไมมสทธยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ เนองจากรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เปนกรณทรฐธรรมนญไมได

ใหสทธประชาชนยนคารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญ แตกาหนดใหผททราบการกระทาตามวรรคหนง

ตองเสนอเรองตออยการสงสดเพอตรวจสอบขอเทจจรง และยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอพจารณา

วนจฉย การทศาลรฐธรรมนญมคาสงใหรบคารองไวพจารณา จงเปนการไมชอบดวยรฐธรรมนญ อกทง

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไมไดเปนการใชสทธและเสรภาพทผรองทงหาจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ

ใหตรวจสอบตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ ได เนองจากการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนอานาจหนาท

ของรฐสภาทจะพจารณาและดาเนนการตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ มใชเรองของ

การตรากฎหมายของฝายนตบญญตทศาลรฐธรรมนญจะเขามาตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของ

กฎหมายได จงมใชเปนการใชสทธเสรภาพตามรฐธรรมนญตามความหมายของมาตรา ๖๘ ผรอง

ทงหาจงไมสามารถใชสทธยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ นอกจากน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ไดดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ทกประการ มไดมวตถประสงค

เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมา

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญแตอยางใด

กระบวนการในการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมมความเปนประชาธปไตยและสอดคลองกบหลกการพนฐาน

ของการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เนองจากกระทาโดยสภาราง

รฐธรรมนญทไดรบเลอกตงจากประชาชนมาเปนตวแทนของแตละจงหวด และคดเลอกโดยทประชม

รฐสภาอก ๒๒ คน สภารางรฐธรรมนญจงมความเปนอสระจากฝายการเมองทสามารถยกรางรฐธรรมนญ

โดยไมถกแทรกแซงหรอครอบงาใด ๆ และตองจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชน และตอง

DPU

หนา ๑๖ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ผานการพจารณาของประธานรฐสภาวารฐธรรมนญมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา

หรอไม หากมลกษณะตองหามและรฐสภาพจารณาเหนวามลกษณะตองหามดงกลาว รางรฐธรรมนญนน

กตองตกไป จงขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยชขาดวา การยนญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของ

สมาชกสภาผแทนราษฎรและคณะรฐมนตร รวมถงการพจารณาของรฐสภาเกยวกบการแกไขรฐธรรมนญ

มใชกรณตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ แตอยางใด และขอใหยกคารองของผรองทงหา

ผถกรองท ๖ ชแจงสรปไดวา การเสนอญตตขอใหแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

ของผถกรองท ๖ กบคณะเปนการปฏบตหนาทในฐานะสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกรฐสภา

โดยในเนอหาสาระมไดกระทบกระเทอนรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขและรปของรฐแตอยางใด การจดตงสภารางรฐธรรมนญกเปนแนวทางทสอดคลองและ

ไมตองหามตามรฐธรรมนญ เพราะเคยมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเพอจดตงสภารางรฐธรรมนญ

ในการจดทารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และในประเดนเกยวกบคารองน

ไดมความเหนของอยการสงสดซงพจารณาขอเทจจรงเบองตนแลวเหนวา การเสนอญตตแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญดงกลาวเปนการดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

อกทงญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเสนอนน รฐสภาไดมมตรบหลกการดงกลาวแลว ซงแสดงใหเหนวา

ญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญมไดมเนอหาอนเปนปฏปกษตอระบอบประชาธปไตยตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๘ ไมมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน

ประมข และไมมผลเปลยนแปลงรปของรฐ ซงเปนไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง การทผรองทงหาใชสทธรองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวา

พรรคชาตไทยพฒนากระทาการฝาฝนรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เปนการใชสทธโดยไมสจรต จงขอให

ศาลรฐธรรมนญสงยกคารอง

ศาลรฐธรรมนญตรวจคารองและคาชแจงแกขอกลาวหาแลว คดมประเดนทตองวนจฉย ดงน

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

ประเดนทสอง การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

DPU

หนา ๑๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ประเดนทสาม การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

หรอไม

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหตให

ศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมองและเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการบรหาร

พรรคการเมองหรอไม

ศาลรฐธรรมนญกาหนดใหผรองทงหานาสบกอนแลวใหผถกรองทงหกนาสบแก

ศาลไดไตสวนพยานฝายผรอง เมอวนท ๕ กรกฎาคม ๒๕๕๕ จานวน ๗ ปาก คอ

พลเอก สมเจตน บญถนอม นายเดชอดม ไกรฤทธ นายวนธงชย ชานาญกจ นายวรตน กลยาศร

นายสรพล นตไกรพจน นายวรนทร เทยมจรส และนายบวร ยสนทร สรปความไดวา

ผรองมสทธเสนอคารองตอศาลรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง โดยม

เหตผลทางวชาการวาศาลมอานาจในการวนจฉยชขาดวาอะไรเปนกฎหมายทจะตความได และการวนจฉย

ของศาลรฐธรรมนญในคดน ไมไดวนจฉยวาการดาเนนการนขดรฐธรรมนญหรอไม ศาลวนจฉย

เพยงขนตอนตนเทานนวา ศาลรฐธรรมนญจะตรวจสอบวาการดาเนนการเชนน ละเมดหลกการ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เปนปฏปกษตอรฐธรรมนญหรอไม ทงน รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

มเจตนารมณใหมการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนรายประเดนหรอรายมาตรา มใชใหแกไขเพอนาไปส

การยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ ขอกลาวอางของผถกรองทวา การแกไขรฐธรรมนญเพอยกรางรฐธรรมนญ

ฉบบใหมเปนเรองทเคยกระทามาแลว รบฟงไมได เนองจากมบรบททางสงคมทแตกตางกน โดยรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ผานการลงประชามตของประชาชนในลกษณะทเปนการใช

อานาจอธปไตยโดยตรงของประชาชนทงหมด ดงนน หากจะตองมการแกไขรฐธรรมนญโดยสมาชก

รฐสภาทเปนผแทนของประชาชนทอาจขดแยงกบเจตนารมณของประชาชนทงหมด ไดแกการยกเลก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ แลวยกรางขนใหม จงจะตองกระทาโดยการรบฟง

ประชามตจากประชาชนทงประเทศ เปนไปตามทฤษฎวาดวยการใชอานาจทไดรบมอบหมายจะลบลาง

การกระทาหรออานาจของผมอานาจสถาปนารฐธรรมนญโดยตรงหาอาจกระทาไดไม ผถกรองจงไมม

DPU

หนา ๑๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

อานาจในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในลกษณะทใหมการยกรางรฐธรรมนญขนใหมทงฉบบโดยยกเลก

ฉบบเดมได เนองจากจะเปนการขดตออานาจสถาปนารฐธรรมนญของประชาชน

นอกจากน การทใหประธานรฐสภาและรฐสภาวนจฉยตามรางมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา วา

รางรฐธรรมนญทสภารางรฐธรรมนญรางขนนนจะมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลงรปของรฐ หรอไม นน กไมเปน

หลกประกนทเชอถอได เพราะมาตรา ๒๙๑/๑๓ วรรคสอง การกาหนดใหประธานรฐสภาแตเพยงผเดยว

เปนผมอานาจวนจฉยวารางรฐธรรมนญทจดทาขนใหมนนมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครอง หรอไม

หากประธานรฐสภาวนจฉยวารางรฐธรรมนญไมมปญหาตามมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา แลว กไมตอง

นารางรฐธรรมนญดงกลาวมาใหรฐสภาวนจฉย ดงนน แมรางรฐธรรมนญอาจมผลเปนการเปลยนแปลง

การปกครอง แตประธานรฐสภาอาจวนจฉยวาไมมปญหาตามมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา และสง

รางรฐธรรมนญใหคณะกรรมการการเลอกตงนาออกใหประชาชนออกเสยงประชามตได โดยองคกรอน

ไมอาจเขาไปตรวจสอบได อกทงแมรางรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา จะกาหนดวาไมให

แกไขในหมวด ๒ วาดวยพระมหากษตรยกตาม แตกยงมพระราชอานาจของพระมหากษตรยอยใน

รฐธรรมนญหมวดอน ๆ ดวย

ศาลไดไตสวนพยานฝายผถกรอง เมอวนท ๖ กรกฎาคม ๒๕๕๕ จานวน ๗ ปาก คอ

นายโภคน พลกล นายอดมเดช รตนเสถยร นายชมพล ศลปอาชา นายสมศกด เกยรตสรนนท

นายยงยทธ วชยดษฐ นายภราดร ปรศนานนทกล และนายอชพร จารจนดา สรปความไดวา

การยนคารองตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง ตองเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบ

ขอเทจจรงเพอพจารณากลนกรองเรองแลวเหนวามมลจงจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญได โดยรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๖๓ กเคยบญญตหลกเกณฑไวทานองเดยวกนกบ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ คอ ใหยนตออยการสงสด

ไดชองทางเดยว ดงปรากฏขอมลตามเอกสารบทความทางวชาการทจดทาโดยศาลรฐธรรมนญ และ

เวบไซตของศาลรฐธรรมนญ รวมทงคาสงศาลรฐธรรมนญท ๑๒/๒๕๔๙

สวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในลกษณะนสามารถกระทาได เพราะอยในกรอบของรฐธรรมนญ

ไมวาจะเปนรายประเดนในแตละมาตรา หรอหลายมาตราพรอมกน เชน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๑๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๓๔ หรอกรณตองการทจะแกไขมาตราใดมาตราหนงเพอนาไปส

การจดทารฐธรรมนญฉบบใหมขนทงฉบบ กยงอยในความหมายการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ แตทงน

ตองไมมการแกไขเพมเตมเรองทรฐธรรมนญหามไว และการจดตงสภารางรฐธรรมนญเพอยกราง

รฐธรรมนญใหมทงฉบบ ประเทศไทยเคยดาเนนการมาแลวถง ๓ ครง ไดแก สภารางรฐธรรมนญ

เพอจดทารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๔๙๒ สภารางรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ๖) พทธศกราช ๒๕๓๙ เพอจดทารฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และสภารางรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

(ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๔๙ เพอจดทารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

การจดตงสภารางรฐธรรมนญ เพอจดทารฐธรรมนญฉบบใหมในครงน มความเปนประชาธปไตย

สมาชกสภารางรฐธรรมนญมความเปนอสระ ปราศจากการครอบงาของฝายการเมอง และวธการจดทา

รางรฐธรรมนญฉบบใหมโดยการตงสภารางรฐธรรมนญกไมมบทบญญตใดเปดโอกาสใหมการลมลางหรอ

เปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขได เพราะมขอหามไวใน

มาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง ของรฐธรรมนญฉบบปจจบน และมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา

ของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมอยางชดเจนแลว ดวยเหตนรฐธรรมนญฉบบใหมยงคงยดรปแบบการปกครอง

และรปของรฐเชนเดม เพราะจะตองอยในกรอบทรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนใหอานาจไวเทานน

หากพจารณาตามขอเทจจรงแลว ขอยตในขณะนรางรฐธรรมนญฉบบนเปนเพยงแครางทผานการพจารณา

ในวาระทสองเทานน ยงไมมการแกไขรฐธรรมนญ แตกลบมการจนตนาการวาจะไปแกไขเชนนนเชนน

ซงเปนการนาเอาจนตภาพไปตดสนขอเทจจรงในปจจบน การดาเนนกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ทผานมา กมการเปดโอกาสใหมการอภปรายและแปรญตต

อยางเปดเผย การดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในครงนเปนไปตามนโยบายของคณะรฐมนตร

ทแถลงไวตอรฐสภากอนเขารบหนาท ซงคณะรฐมนตรตองปฏบตตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๖

และผกพนใหคณะรฐมนตรจะตองรบผดชอบตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๘

ประธานรฐสภาไดยนยนวา เมอสภารางรฐธรรมนญไดจดทารางรฐธรรมนญใหมแลวเสรจ

จะจดใหมการตงคณะกรรมการทประกอบดวยบคคลทเปนกลาง เพอพจารณาตรวจสอบรางรฐธรรมนญ

ทสภารางรฐธรรมนญจดทาขนจะมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนม

DPU

หนา ๒๐ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

พระมหากษตรยทรงเปนประมข แกไขในหมวดพระมหากษตรย หรอเปลยนแปลงรปของรฐ หรอไม

โดยจะไมใชดลพนจแตเพยงลาพง

สวนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมของผถกรองท ๖ นนแตกตางจากรางรฐธรรมนญแกไข

เพมเตมของผถกรองท ๒ และท ๕ กลาวคอ เมอสภารางรฐธรรมนญไดรางรฐธรรมนญเสรจเรยบรอยแลว

ตองนามาใหรฐสภาพจารณาอกครง และเคยมการเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเพอจดตง

สภารางรฐธรรมนญเมอป พ.ศ. ๒๕๓๙ ในการจดทารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

๒๕๔๐ ดงนน ในการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมฉบบน จงถอไดวาเปนประเพณการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

นอกจากน การดาเนนการของผถกรองท ๕ และท ๖ และสมาชกพรรคคนอนในฐานะ

สมาชกสภาผแทนราษฎรทมความเปนอสระในการปฏบตหนาท ไมผกพนกบพรรคผถกรองท ๓ และท ๔

ศาลรฐธรรมนญพเคราะหพยานหลกฐานทงสองฝายแลว คดมประเดนทตองวนจฉยตามทได

กาหนดไว

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

มประเดนทพรรคเพอไทย ผถกรองท ๓ ยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย

ในขอกฎหมายวา ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองของผรองทงหาไวพจารณาวนจฉย ตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๘ วรรคสอง ไดหรอไม

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ วรรคหนง บญญตวา

“บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน มได” และวรรคสอง บญญตวา

“ในกรณทบคคลหรอพรรคการเมองใดกระทาการตามวรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาวยอมมสทธ

เสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลก

การกระทาดงกลาว แตทงน ไมกระทบกระเทอนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว”

DPU

หนา ๒๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ศาลรฐธรรมนญพจารณาแลว เหนวา มาตรา ๖๘ วรรคสอง เปนบทบญญตทใหสทธแก

ผทราบการกระทาอนเปนการฝาฝนขอหามตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง ทจะใชสทธใหมการตรวจสอบ

การกระทาดงกลาวได โดยใหมสทธสองประการ คอ ประการทหนง เสนอเรองใหอยการสงสด

ตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ และประการทสอง สามารถยนคารองขอให

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาวได เพราะอานาจหนาทในการตรวจสอบและ

วนจฉยสงการในกรณทผรองใชสทธพทกษรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง น เปนอานาจหนาท

ของศาลรฐธรรมนญ อยการสงสดเพยงแตมหนาทตรวจสอบขอเทจจรงเบองตน และยนคารองขอ

ตอศาลรฐธรรมนญไดเทานน หาไดตดสทธของผรองทจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงไม แมผรอง

ไดเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบแลว กไมตดสทธผรองทจะใชสทธในประการทสองยนคารอง

ตอศาลรฐธรรมนญได เหนวาการแปลความดงกลาวนจะสอดคลองตอเจตนารมณในมาตรา ๖๘ ซงบญญตไว

ในรฐธรรมนญ และเปนไปเพอการรบรองสทธพทกษรฐธรรมนญทบญญตไวในมาตรา ๖๙ ทวา “บคคล

ยอมมสทธตอตานโดยสนตวธซงการกระทาใด ๆ ทเปนไปเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน” เนองจากการทศาลรฐธรรมนญจะมคาสง

ใหเลกการกระทาทอาจเปนการใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจ

ในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญไดนน การกระทา

ดงกลาวจะตองกาลงดาเนนอยและยงไมบงเกดผล ศาลรฐธรรมนญจงจะมคาวนจฉยสงใหเลกการกระทานนได

หาไมแลวคาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง น กจะพนวสย ไมสามารถใชบงคบได

ทงสทธพทกษรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ น มหลกการสาคญมงหมายใหชนชาวไทยทกคนมสวนรวม

ในการปกปองพทกษรกษาการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และ

การเขาสอานาจในการปกครองประเทศใหเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ มใหถกลมลาง

โดยสภาพจงเปนมาตรการในการปองกนไวลวงหนาเพอจะไดมโอกาสตรวจสอบและวนจฉยสงการใหเลก

การกระทาทจะเปนอนตรายตอระบอบการปกครองและการลมลางรฐธรรมนญมใหเกดขนได เพราะหาก

ปลอยใหเกดการกระทาทเปนภยรายแรงตอรฐธรรมนญและระบอบการปกครองตามรฐธรรมนญขนแลว

ยอมสดวสยทจะแกไขใหกลบคนดได เชนนแลว ประชาชนผทราบเหตตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง

DPU

หนา ๒๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ยอมสามารถยนคารองตอศาลรฐธรรมนญไดโดยตรง ทงน เพอใหประชาชนใชสทธของตนตอตาน

การกระทานนไดโดยสนตวธ

เนองจากเจตนารมณของรฐธรรมนญมาตรานมไดมงหมายลงโทษทางอาญา หรอลงโทษทาง

รฐธรรมนญโดยการยบพรรคการเมองเทานน แตยงหมายถงการสงใหเลกการกระทาทมชอบตามมาตรา ๖๘

วรรคหนง เสยกอนทการกระทานนจะบงเกดผล การมอยของมาตรา ๖๘ และมาตรา ๖๙

แหงรฐธรรมนญน จงเปนไปเพอรกษาหรอคมครองตวรฐธรรมนญเอง ตลอดจนหลกการทรฐธรรมนญ

ไดรบรองหรอกาหนดกรอบไวใหเปนเจตนารมณหลกทางการเมองของชาต คอการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และปองกนการกระทาเพอใหไดมาซงอานาจ

ในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ ความมงหมาย

ของรฐธรรมนญในประการนตางหากทถอเปนเจตนารมณหลกของรฐธรรมนญทจะตองยดถอไวเปนสาคญ

ยงกวาเจตนารมณของผรางรฐธรรมนญ ซงแมจะถอเปนเครองมอชวยคนหาเจตนารมณของรฐธรรมนญได

แตความเหนของผรางรฐธรรมนญคนใดคนหนงกมใชเจตนารมณทงหมดของรฐธรรมนญ อยางไรกตาม

หากพจารณาจากรายงานการประชมของสภารางรฐธรรมนญ ทงการรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ยงพจารณาไดวา

สาระสาคญของการอภปรายนนมเจตนารวมกนอยทการจะใหประชาชนสามารถใชสทธพทกษรฐธรรมนญ

ผานกลไกของศาลรฐธรรมนญตามมาตรานเปนสาคญยงกวาเรองของตวบคคลผมสทธเสนอคารอง

การตความเกยวกบผมสทธเสนอคารองตอศาลรฐธรรมนญ จงตองตความไปในแนวทางของการยอมรบสทธ

มใชจากดสทธ เพอใหชนชาวไทยและศาลรฐธรรมนญสามารถเขามาตรวจสอบการกระทาทอาจมปญหา

ตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง เพอพทกษรฐธรรมนญไดสมดงเจตนารมณของบทบญญตดงกลาว

กรณอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง แลว แตยงไมมคาสง

ประการใดจากอยการสงสด หากปลอยใหกระบวนการลงมตในวาระทสามลลวงไปแลว แมตอมา

อยการสงสดจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญใหวนจฉยวากระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาวนน

เปนไปโดยมชอบดวยมาตรา ๖๘ วรรคหนง ใหเลกการกระทานน กจะไมสามารถบงคบตามคาวนจฉย

ในทางใดไดอก รวมทงไมอาจยอนคนแกไขผลทเกดขนจากการกระทาดงกลาวได

DPU

หนา ๒๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ศาลรฐธรรมนญจงมอานาจรบคารองไวพจารณาและวนจฉยไดตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

วรรคสอง

ประเดนทสอง การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

ประเดนพจารณาวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

มาตรา ๒๙๑ จะนาไปสการแกไขบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

ทงฉบบ ไดหรอไม นน เหนวา อานาจในการกอตงองคกรสงสดทางการเมองหรออานาจสถาปนา

รฐธรรมนญ เปนอานาจของประชาชนอนเปนทมาโดยตรงในการใหกาเนดรฐธรรมนญ โดยถอวามอานาจ

เหนอรฐธรรมนญทกอตงระบบกฎหมายและองคกรทงหลายในการใชอานาจทางการเมองการปกครอง

เมอองคกรทถกจดตงมเพยงอานาจตามทรฐธรรมนญใหไว และอยภายใตรฐธรรมนญ จงเปนไปไมได

ทจะใหองคกรนนใชอานาจทไดรบมอบมาจากรฐธรรมนญนนเองกลบไปแกรฐธรรมนญนนเหมอนการใช

อานาจแกไขกฎหมายธรรมดา สาหรบประเทศไทยเปนประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เปนประเทศทใชระบบประมวลกฎหมายทยดหลกความเปน

กฎหมายสงสดของรฐธรรมนญทรฐธรรมนญจะตองกาหนดวธการหรอกระบวนการแกไขเปลยนแปลง

รฐธรรมนญไวเปนพเศษแตกตางจากกฎหมายโดยทวไป

การตรารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ เปนกระบวนการทไดผาน

การลงประชามตโดยตรงของประชาชนผเปนเจาของอานาจอธปไตย ประชาชนจงเปนผสถาปนารฐธรรมนญ

ฉบบน ดงนน การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ แมจะเปนอานาจของรฐสภา

กตาม แตการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยการยกรางใหมทงฉบบยงไมสอดคลองกบเจตนารมณของ

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เนองจากรฐธรรมนญฉบบปจจบนนไดมาโดยการลงประชามตของประชาชน

กควรจะไดใหประชาชนผมอานาจสถาปนารฐธรรมนญไดลงประชามตเสยกอนวาสมควรจะมรฐธรรมนญ

ฉบบใหมหรอไม หรอรฐสภาจะใชอานาจในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนรายมาตรากเปนความเหมาะสม

และเปนอานาจของรฐสภาทจะดาเนนการดงกลาวนได ซงจะเปนการสอดคลองกบเจตนารมณของ

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

DPU

หนา ๒๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ประเดนทสาม การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

หรอไม

พจารณาแลวเหนวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ มเจตนารมณเพอตองการ

ใหมวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญขนเปนรายมาตราเพอปฏรปการเมองและปรบปรงโครงสรางทางการเมอง

ขนใหมใหมเสถยรภาพและประสทธภาพยงขน และเปนอานาจทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ ใหไวเพอเปนชองทางในการแกไขปญหาทอาจเกดขนจากขอบกพรองในตวรฐธรรมนญเอง

หรอปญหาจากขอเทจจรงทางการเมองทตองมการแกปญหาอยางเปนระบบ และมความสอดคลอง

ตอเนองในคราวเดยวกน รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... จงเปนผลมาจาก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑ อนถอไดวามทมาจาก

รฐธรรมนญฉบบปจจบน หากพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช ....

ทมาจากการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เพอใหมสภารางรฐธรรมนญมาทาหนาทจดทา

รางรฐธรรมนญฉบบใหม และกาหนดกระบวนการจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหม ดงทไดผานความเหนชอบ

ของรฐสภาในวาระทสอง และกาลงเขาสการลงมตในวาระทสาม จะเหนไดวากระบวนการดงกลาวยงไมม

ขอเทจจรงเพยงพอทจะถอไดวาเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ ดงทผรองกลาวอาง อกทงขนตอนการจดตงสภารางรฐธรรมนญยงมได

เปนรปธรรม การกลาวอางของผรองจงเปนการคาดการณลวงหนาซงยงไมปรากฏผลประการใด และ

ยงเมอพจารณาบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง ซงถอเปนขอจากดของ

การแกไขเพมเตมของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตไวอยางชดแจง

ในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญวา “ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลง

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลงรปของรฐ

จะเสนอมได” ประกอบกบบนทกหลกการและเหตผลประกอบรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... ใหเหตผลวา “จะยงคงรกษาระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไวตลอดไป” และในบทบญญตของรางรฐธรรมนญดงกลาว

DPU

หนา ๒๕ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

มาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา กยงบญญตคมกนเพอรบรองการรางรฐธรรมนญทจะไมกระทบถงสาระสาคญ

แหงรฐวา “รางรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขหรอเปลยนแปลงรปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรย

จะกระทามได” และหากรางรฐธรรมนญมลกษณะตามวรรคหาดงกลาว “ใหรางรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป”

ตามทกาหนดไวในมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหก

อยางไรกตาม หากสภารางรฐธรรมนญไดจดทารางรฐธรรมนญทมลกษณะเปนการเปลยนแปลง

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ

หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรยแลว ทงประธานรฐสภาและรฐสภา

กมอานาจยบยงใหรางรฐธรรมนญนนเปนอนตกไปได รวมทงหากบคคลใดทราบวามกระทาการเพอลมลาง

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน ผทราบ

การกระทาดงกลาวกยงมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอให

ศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาวในทกชวงเหตการณทบคคลนนทราบตราบเทาท

รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ ยงมผลใชบงคบ ประการสาคญเมอพจารณาคาชแจงแกขอกลาวหา บนทก

ถอยคายนยนขอเทจจรง และการไตสวนของศาลจากฝายผถกรอง อาท นายสมศกด เกยรตสรนนท

ประธานรฐสภา นายอชพร จารจนดา ผแทนคณะรฐมนตร นายยงยทธ วชยดษฐ ผแทนพรรคเพอไทย

นายชมพล ศลปอาชา ผแทนพรรคชาตไทยพฒนา และนายภราดร ปรศนานนทกล ลวนตางเบกความ

ถงเจตนารมณในการดาเนนการเพอใหมการจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมวา มไดมเจตนารมณ

ทจะกระทาการเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามรฐธรรมนญนและผถกรองทงหมดยงแสดงถงเจตคตอนตงมนวา จะดารงคงไวซงการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขอยเชนเดม

พจารณาแลวจงเหนวา ขอเทจจรงยงรบฟงไมไดวา การกระทาของผถกรองทงหกเปนการลมลาง

การปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอให

ไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน

แตอยางใด ขอกลาวอางทงหมดจงคงเปนเพยงการคาดการณ หรอเปนความหวงใยตอสถาบนพระมหากษตรย

และการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทงยงหางไกลตอการทจะ

DPU

หนา ๒๖ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

เกดเหตตามทกลาวอาง ขอเทจจรงทเกดขนจงยงไมพอฟงไดวาเปนการลมลางการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญนแตอยางใด ดงนน การกระทาของ

ผถกรองทงหกจงฟงไมไดวามเจตนาลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมได

เปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ วรรคหนง จงใหยกคารองในประเดนน และเมอไดวนจฉยเปนดงนแลว

จงไมจาตองวนจฉยในประเดนท ๔ อกตอไป

อาศยเหตผลดงกลาวขางตน จงใหยกคารองทงหาคารอง

นายวสนต สรอยพสทธ ประธานศาลรฐธรรมนญ

นายจรญ อนทจาร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายเฉลมพล เอกอร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายชช ชลวร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายนรกษ มาประณต ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายบญสง กลบปผา ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายสพจน ไขมกด ตลาการศาลรฐธรรมนญ

นายอดมศกด นตมนตร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

DPU

ภาคผนวก ข ค าวนจฉยสวนตน ตลาการศาลรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๔๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ความเหนในการวนจฉยคดสวนตน

ของ นายเฉลมพล เอกอร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

คาวนจฉยท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕

วนท ๑๓ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๕

ประเดนวนจฉย

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

ประเดนทสอง การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

ประเดนทสาม การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

หรอไม

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหต

ใหศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมองและเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคการเมอง หรอไม

ความเหน

ประเดนทหนง ในประเดนน เปนการโตแยงอานาจศาล เหนวาตามหลกกฎหมายทวไป

ศาลยอมมอานาจพจารณาวนจฉยวาศาลเองมอานาจพจารณาวนจฉยคารองหรอคดหรอไมอยแลว

(jurisdiction to determine its own jurisdiction หรอ compétence de la compétence)

แตทงน หากพจารณาตามประเดนคาโตแยงของฝายผถกรอง กอาจแยกเปน ๒ ประเดนยอย ดงน คอ

๑) ผรองมสทธเสนอคารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงหรอไม และ ๒) การดาเนนการของผถกรอง

ถอเปนการใชสทธเสรภาพ อนเปนองคประกอบประการหนงของมาตรา ๖๘ วรรคหนง หรอไม

DPU

หนา ๔๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ในประเดนยอยทหนง พจารณาแลวเหนวา รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ อยในหมวด ๓

สทธและเสรภาพของชนชาวไทย สวนท ๑๓ สทธพทกษรฐธรรมนญ โดยมมาตรารวมหมวดอยดวย

อกมาตราหนงคอ มาตรา ๖๙ ทบญญตวา “บคคลยอมมสทธตอตานโดยสนตวธซงการกระทาใด ๆ

ทเปนไปเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวใน

รฐธรรมนญน” วตถประสงคของมาตรา ๖๘ มไวเพอปกปองหลกการสาคญทรฐธรรมนญไดรบรอง

หรอกาหนดกรอบไวใหเปนเจตนารมณหลกในทางการเมองของชาต กลาวคอ การปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และปองกนการกระทาเพอใหไดมาซงอานาจใน

การปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง

จงใหสทธพทกษรฐธรรมนญแกบคคลผทราบการกระทาดงกลาวดาเนนกระบวนการทบญญตไว

เพอศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการ อานาจของศาลรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง นน เปนอานาจ

สงใหเลกกระทาการอนเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวใน

รฐธรรมนญ กอนทการกระทานนสาเรจผล เพราะถาการกระทานนสาเรจผลหรอลวงพนไปแลว การท

จะสงใหเลกการกระทากไมมประโยชนอนใด การสงใหเลกการกระทาดงกลาวไดทนการจงมความสาคญยง

เมอพจารณาตามตวบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง ความมงหมายและ

เหตผลของการมบทบญญตน ประกอบเจตนารมณจากคาอภปรายในภาพรวมของผรางรฐธรรมนญ

ทงฉบบป พ.ศ. ๒๕๔๐ และฉบบป พ.ศ. ๒๕๕๐ แลว เหนวา ผทราบการกระทาดงกลาวมสทธ

สองประการคอ (๑) เสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรง และ (๒) ผทราบการกระทา

ดงกลาวยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยโดยตรง ทงน เพราะวาถาตความวา เมอผทราบ

การกระทาเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงแลว อยการสงสดตองยนคารองขอให

ศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยทกกรณไป กจะกลายเปนวาอยการสงสดทาหนาทเปนเพยงบรษไปรษณย

แตถาตความวา เมอผทราบการกระทาเสนอเรองตออยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงแลว อยการสงสด

พจารณาแลวไมยนเรองตอศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย กจะกลายเปนวาในเรองทรายแรงและสาคญ

เชนนอยการสงสดเปนผมอานาจเพยงคนเดยวทจะวนจฉยวากรณเปนการกระทาดงทผทราบการกระทา

อางหรอไม ดงนน ขอความทวา “และยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ” ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

DPU

หนา ๔๕ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

วรรคสอง จงเปนขอความทใชกบผทราบการกระทาตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง นนเอง

การตความเชนนสอดคลองกบรฐธรรมนญ หมวด ๓ สทธและเสรภาพของชนชาวไทย สวนท ๑๓

สทธพทกษรฐธรรมนญ ทระบชดเจนวาสทธพทกษรฐธรรมนญเปนสทธของชนชาวไทย มใชอานาจของ

อยการสงสดแตเพยงผเดยว

จงเหนวา ผรองมสทธยนคารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงได

สวนประเดนยอยทสอง ผถกรองโตแยงวา การกระทาของผถกรองในการเสนอญตตขอแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญเปนการใชอานาจหรอปฏบตหนาท หาใชการใชสทธเสรภาพไม จงไมอยในอานาจ

ของศาลรฐธรรมนญทจะวนจฉยสงใหเลกการกระทานนได ตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง พจารณาแลว

เหนวา มาตรา ๖๘ มความมงหมายทจะพทกษรฐธรรมนญ ดงนน ขนาดการกระทาทเปนการใช

สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญ กตองหามแลว การใชอานาจหนาทกระทาการเชนวานนกยงตองหามขนไปอก

ถาเปนหนาท คณะรฐมนตรทกคณะ สมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภาทกคน

ทเขารบตาแหนง กจะตองเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทกครงทเขารบตาแหนง มใชเลอกเสนอ

เมอตนพจารณาเหนเปนการสมควร แททจรงแลว การเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนนเปนสทธ

ตามรฐธรรมนญของคณะรฐมนตรหรอของสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอของสมาชกสภาผแทนราษฎร

รวมกบสมาชกวฒสภา ตามจานวนทรฐธรรมนญกาหนด เปนสทธทเรยกวาสทธเสนอญตตแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ (right of constitutional amendment initiative) ในทานองเดยวกบสทธของ

คณะรฐมนตร หรอสมาชกสภาผแทนราษฎร ทมสทธเสนอรางกฎหมาย (right of legislative initiative)

เพยงแตในกรณนเปนการเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซงมใชเปนกระบวนการนตบญญตตามปรกต

แตเปนกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ทรฐธรรมนญบญญตไวเปนการเฉพาะ การใชสทธดงกลาวน

จะเลอกใชหรอไมกไดตามทเหนเปนการสมควร

ในสวนของพรรคการเมองนน เหนวา เปนการใชสทธเสรภาพตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๕ ทรบรองไวในวรรคหนงวา “บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนจดตงพรรคการเมอง

เพอสรางเจตนารมณทางการเมองของประชาชนและเพอดาเนนกจกรรมในทางการเมองใหเปนไป

DPU

หนา ๔๖ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ตามเจตนารมณนนตามวถทางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามทบญญตไวในรฐธรรมนญน” ตอเนองเขากบการใชสทธเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของ

ผดารงตาแหนงทางการเมองทเปนสมาชกพรรคการเมองนนเอง

ดงนน เหนวา ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

วรรคสองได

ประเดนทสอง ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

เปนการปกครองระบอบประชาธปไตยตามรฐธรรมนญ (constitutional democracy) โดยยดถอ

หลกความเปนสงสดของรฐธรรมนญ (supremacy of the constitution) องคกรตาง ๆ ทกอตงขนมา

ตามรฐธรรมนญจะมอานาจตามทรฐธรรมนญกาหนด ไมวาจะเปนองคกรนตบญญต บรหาร หรอตลาการ

และตองใชอานาจตามขอบเขตทรฐธรรมนญกาหนดไว สวนอานาจในการกอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญ

(constituent power) นน เปนของปวงชนชาวไทย รวมกบพระมหากษตรย ซงจะพระราชทาน

พระบรมราชานมตโดยทรงลงพระปรมาภไธยในรฐธรรมนญ ดงทปรากฏในคาปรารภของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ความตอนหนงวา “เมอจดทารางรฐธรรมนญเสรจแลว

สภารางรฐธรรมนญไดเผยแพรใหประชาชนทราบและจดใหมการออกเสยงประชามตเพอใหความเหนชอบ

แกรางรฐธรรมนญทงฉบบ การออกเสยงลงประชามตปรากฏผลวา ประชาชนผมสทธเลอกตงโดย

เสยงขางมากของผมาออกเสยงประชามตเหนชอบใหนารางรฐธรรมนญฉบบใหมมาใชบงคบ ประธาน

สภานตบญญตแหงชาตจงนารางรฐธรรมนญขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย

ใหประกาศใชเปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยสบไป ทรงพระราชดารวาสมควรพระราชทาน

พระบรมราชานมตตามมตของมหาชน”

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ จงเปนรฐธรรมนญฉบบแรกทผาน

การออกเสยงประชามตเพอใหความเหนชอบแกรฐธรรมนญทงฉบบ เปนการแสดงออกใหเหนถงอานาจ

ในการกอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญของปวงชนชาวไทยผานการออกเสยงลงประชามต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดมบทบญญตเกยวกบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญไวในหมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มมาตรา ๒๙๑ เพยงมาตราเดยว

ซงกาหนดหลกเกณฑและวธการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไว เปนการมอบอานาจจากผทรงอานาจ

DPU

หนา ๔๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

กอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญใหรฐสภาซงเปนองคกรทกอตงขนตามรฐธรรมนญมอานาจในการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ ซงเปนอานาจทนอกเหนอไปจากอานาจนตบญญตตามปรกต การแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ หมายความถง การเปลยนแปลงบทบญญตของรฐธรรมนญโดยการแกไขถอยคาหรอขอความเดม

ทมอยแลว หรอเพมเตมขอความใหมเขาไปในรฐธรรมนญ แตไมรวมถงการจดทารฐธรรมนญฉบบใหม

ดงนน แมวารฐธรรมนญจะมอบอานาจใหรฐสภามอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไดกตาม แตหาก

รฐสภาจะจดทารฐธรรมนญฉบบใหมแทนทรฐธรรมนญฉบบเดมกเปนการกระทาทเกนขอบเขตอานาจ

ทไดรบมอบมา เพราะเปนสงทรฐธรรมนญมไดมอบอานาจไว อานาจในการจดทารฐธรรมนญฉบบใหม

ยงคงอยกบผทรงอานาจกอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญ การจดทารฐธรรมนญฉบบใหมจงตองขอ

ความเหนชอบจากผทรงอานาจดงกลาวเสยกอน

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถกระทาไดเปนรายมาตรา

หรอกลมมาตรา หรอเปนสวน ๆ ไป เทานน แตผลในทสดอาจเปนการแกไขเพมเตมทกมาตรากได

ททาไมไดกคอขอหามตามมาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง ทบญญตวา “ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหรอ

เปลยนแปลงรปของรฐจะเสนอมได” ซงถาเขาขอหามดงกลาวนกทาไมได

รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... แมจะม

การแกไขเพมเตมโดยเพมความในมาตรา ๑๓๖ และเพมความอกหมวดหนงเปนหมวด ๑๖ การจดทา

รฐธรรมนญฉบบใหม แตเมอพจารณาชอหมวด ๑๖ เนอหาของบทบญญตในหมวด ตลอดจนบนทก

หลกการและเหตผล เปนการแสดงใหเหนชดวาจะใหมการจดทารฐธรรมนญฉบบใหม ซงเมอกระบวนการ

ตาง ๆ ตามหมวด ๑๖ สาเรจแลว กจะมผลใหเกดรฐธรรมนญฉบบใหมใชแทนรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ในทสด

เมออานาจในการจดทารฐธรรมนญใหมยงคงอยกบผทรงอานาจกอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญ

ซงไดแกปวงชนชาวไทยดงกลาวมาขางตนและรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๕๐ กไดผานการลงประชามต

กอนนาขนทลเกลา ฯ การจะจดทารฐธรรมนญฉบบใหมจงตองไดรบความเหนชอบจากประชาชนชาวไทย

เสยกอน โดยตองจดใหมการลงประชามตขอความเหนชอบในการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมเพอใชแทน

DPU

หนา ๔๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ฉบบป ๒๕๕๐ ทใชบงคบอยในปจจบน เมอมประชามตเหนชอบดวยแลว จงจะดาเนนกระบวนการ

ในการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมได

จงเหนวา การดาเนนการเกยวกบรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..)

พทธศกราช .... ทผานมาไมสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญ และเปนการกระทาทเกนขอบเขต

อานาจทไดรบมอบมาจากผทรงอานาจกอตงหรอสถาปนารฐธรรมนญ จงตองดาเนนการเสยใหสอดคลอง

กบเจตนารมณของรฐธรรมนญ

ประเดนทสาม เมอพจารณาคารอง คาชแจงแกขอกลาวหา บนทกยนยนขอเทจจรงหรอ

ความเหน พยานหลกฐานตาง ๆ ของผรองและผถกรอง ตลอดจนฟงการไตสวนพยานของทงสองฝายแลว

เหนวา ในชนน มแตเพยงการพจารณารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..)

พทธศกราช .... ซงผานการพจารณาในวาระท ๑ และวาระท ๒ แลว เนอหาในรางรฐธรรมนญแกไข

เพมเตมดงกลาวกยงไมมผลใชบงคบ แตแมจะมผลใชบงคบแลวกตามกยงไมอาจคาดการณใด ๆ ได

เพราะเปนเรองในอนาคต พยานหลกฐานทปรากฏในชนนยงไมเพยงพอทจะใหรบฟงไดวา มการกระทา

ทเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และเพอใหไดมา

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ

จงเหนควรยกคารองของผรองในสวนน

ประเดนทส เมอไดพจารณาวนจฉยประเดนทสามดงกลาวขางตนแลว ประเดนทสจงไมจาตอง

วนจฉย

อาศยเหตผลดงกลาวขางตน จงวนจฉยวา กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามคารอง

ไมสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญ สวนประเดนทสาม นน กรณไมมพยานหลกฐานเพยงพอ

ดงวนจฉยขางตน จงใหยกคารอง

นายเฉลมพล เอกอร

ตลาการศาลรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๒๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ความเหนในการวนจฉยคดสวนตน

ของ นายวสนต สรอยพสทธ ประธานศาลรฐธรรมนญ

คาวนจฉยท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕

วนท ๑๓ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๕

ประเดนวนจฉย

๑. ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ หรอไม

๒. การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไขเพมเตม

โดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบไดหรอไม

๓. การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมได

เปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง หรอไม

๔. หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหตใหศาลรฐธรรมนญ

ตองสงใหยบพรรคการเมองและเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคการเมองและกรรมการบรหาร

พรรคการเมองหรอไม

ความเหน

ประเดนท ๑ ซงเปนปญหาเรองอานาจในการยนคารองของผรองทงหาสานวนและอานาจ

ของศาลรฐธรรมนญในการรบไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เหนวา รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ บญญตวา

“บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน มได

ในกรณทบคคลหรอพรรคการเมองใดกระทาการตามวรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาว

ยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

สงการใหเลกการกระทาดงกลาว แตทงน ไมกระทบกระเทอนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว

DPU

หนา ๒๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหพรรคการเมองใดเลกกระทาการตามวรรคสอง

ศาลรฐธรรมนญอาจสงยบพรรคการเมองดงกลาวได

ในกรณทศาลรฐธรรมนญมคาสงยบพรรคการเมองตามวรรคสาม ใหเพกถอนสทธเลอกตงของ

หวหนาพรรคการเมองและกรรมการบรหารของพรรคการเมองทถกยบในขณะทกระทาความผดตาม

วรรคหนงเปนระยะเวลาหาปนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมคาสงดงกลาว”

บทบญญตในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ นอยในหมวด ๓ วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย

สวนท ๑๓ สทธพทกษรฐธรรมนญ เหนไดในเบองตนวาสทธตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ เปนสทธ

ของชนชาวไทยโดยทวไป เมอปรากฏวามบคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

วรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาวยอมมสทธได ๒ ทาง คอ หนง เสนอเรองใหอยการสงสด

ตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ และสอง ยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

สงการใหเลกการกระทาดงกลาว เนองจากอานาจหนาทในการตรวจสอบและวนจฉยสงการในกรณทผรอง

ใชสทธพทกษรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ วรรคสอง น เปนอานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ มใชของ

อยการสงสด และสทธพทกษรฐธรรมนญกมใชเปนสทธของอยการสงสดเทานน อยการสงสดเพยงแต

มหนาทตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองตอศาลรฐธรรมนญไดตามอานาจหนาททบญญตไวในพระราชบญญต

องคกรอยการและพนกงานอยการ พ.ศ. ๒๕๕๓ มาตรา ๑๖ ฉะนน ขอความตามทบญญตไวใน

รฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ จงมความหมายทไมเปนการตดสทธของผรองทจะยนคารองตอศาลรฐธรรมนญ

โดยตรงอกทางหนง เพอใหสทธในการพทกษรฐธรรมนญของประชาชนเปนไปไดอยางกวางขวางและ

มประสทธผล มฉะนนหากอยการสงสดดาเนนการลาชา ยอมไมทนการทศาลรฐธรรมนญจะมคาสง

หามการกระทาทมชอบตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ ได เนองจากการเสนอญตตเปนเรองการกระทา

ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ เปนการกระทาของรฐบาล สาหรบขอกลาวอางวาคณะรฐมนตร

และรฐสภามใชบคคลตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ อกทงการทคณะรฐมนตรไดเสนอญตต

ขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..)

พทธศกราช .... และรฐสภาพจารณาเหนชอบเปนการปฏบตตามอานาจหนาท มไดเปนการใชสทธและ

เสรภาพตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ กรณจงไมเขาองคประกอบทจะเปนความผดนน เหนวา

คณะรฐมนตรยอมประกอบดวยบคคลผมตาแหนงนายกรฐมนตรและบคคลผมตาแหนงรฐมนตรอกไมเกน

DPU

หนา ๒๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

สามสบหาคน โดยคณะรฐมนตรมหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน ตามท

บญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๗๑ วรรคหนง สวนรฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรซงมสมาชก

หารอยคน และวฒสภาซงมสมาชกหนงรอยหาสบคน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๘๘ วรรคหนง

ประกอบมาตรา ๙๓ วรรคหนง และมาตรา ๑๑๑ วรรคหนง ดงนน การกระทาของคณะรฐมนตร

และรฐสภาจงเปนการกระทาของคณะบคคล สวนทอางวาญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเสนอ

ใหรฐสภาพจารณาเปนการปฏบตตามอานาจหนาทของคณะรฐมนตร จงไมเปนการใชสทธและเสรภาพ

ตามรฐธรรมนญนน เหนวา ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ บญญตใหการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

กระทาไดตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดไวใน (๑) ถง (๗) ของมาตราดงกลาว และคณะรฐมนตร

เปนคณะบคคลคณะหนงทมสทธเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได โดยไมเปนบทบงคบ

ใหคณะรฐมนตรมหนาทตองปฏบตในเรองการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญแตประการใด กรณเปนดลพนจ

ของคณะรฐมนตรทตองพจารณาวามเหตอนสมควรทจะแกไขเพมเตมหรอไม หากมเหตผลสมควรกจะ

ตองดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ตอไป และ

รฐสภากอาจใชสทธอยางหนงอยางใดซงอาจไมเปนไปตามญตตทคณะรฐมนตรเสนอกได ดงนน การเสนอ

ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของคณะรฐมนตรและการพจารณาของรฐสภา ยอมเปนเรองของการใช

สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

จงเหนวา ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองของผรองทงหาสานวนไวพจารณาวนจฉยได

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

ประเดนท ๒ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบไดหรอไม สาหรบประเดนขอนในเบองตน เหนวา การแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ทผถกรองทงหกกบพวกดาเนนการอยน เปน

การเปลยนแปลงวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ จากหลกเกณฑทใหแกไขเพมเตมเปนรายมาตราโดยรฐสภา

เปลยนเปนใหมสภารางรฐธรรมนญขนยกรางรฐธรรมนญขนใหมทงฉบบเพอนาไปสการยกเลกรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ทงฉบบ วธการเชนนเปนอานาจของรฐสภา และ

ตราบเทาทรฐธรรมนญฉบบใหมยงมไดมผลบงคบใช รฐธรรมนญฉบบปจจบนกยงมผลใชบงคบอย

จงมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดทใชในการปกครองประเทศโดยตอเนอง ไมอาจถอวาเปนการลมลาง

DPU

หนา ๓๐ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

การปกครองแตอยางใด ทมการกาหนดกรอบการยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมไวแตเพยงวา รางรฐธรรมนญ

ทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอ

เปลยนแปลงรปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรยจะกระทามได

และรฐสภาจะไมเปนผพจารณาอก เมอสภารางรฐธรรมนญยกรางเสรจกจดสงไปใหประธานรฐสภา

ตอจากนนประธานรฐสภากจะสงรางรฐธรรมนญฉบบใหมไปใหคณะกรรมการการเลอกตงดาเนนการ

ลงประชามต เวนแตประธานรฐสภาเหนวา รางรฐธรรมนญฉบบใหมมลกษณะตองหามตามกรอบดงกลาว

จงจะนาเสนอใหรฐสภาวนจฉย วธการทผถกรองทงหกกบพวกกาหนดใหจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหม

เชนน เปนการถายโอนภาระหนาทในการจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมไปยงสภารางรฐธรรมนญ

อยางเดดขาด เสมอนวารฐสภาปดความรบผดชอบโดยสนเชง ไมสมกบทเปนผใชอานาจนตบญญตแทน

ประชาชน ทงการทจะวนจฉยวา รางรฐธรรมนญฉบบใหมมลกษณะตองหามตามกรอบขางตนหรอไม

ตกเปนอานาจของประธานรฐสภาเพยงผเดยวเทานน ยอมเปนเรองทนาระแวงสงสยไดวา ถาราง

รฐธรรมนญฉบบใหมมลกษณะตองหาม แตประธานรฐสภาเหนวาไมมลกษณะตองหาม ยอมไมตอง

ผานการพจารณาวนจฉยของรฐสภา แตจะนาไปลงประชามตไดเลย ซงกรณเชนนจะเปนอนตรายอยางยง

เพราะจะแนใจไดอยางไรวาประชาชนมความเขาใจรางรฐธรรมนญฉบบใหมในทกประเดน อยางไรกตาม

ปญหาตามประเดนขอน ไมมบทบญญตตามรฐธรรมนญหรอกฎหมายใดใหอานาจศาลรฐธรรมนญ

ตรวจสอบและวนจฉยปญหาขอนได จงเปนเรองทอยนอกเหนออานาจศาลรฐธรรมนญทจะวนจฉย

คงยกขนกลาวเปนขอสงเกตเทานน

ประเดนท ๓ กรณตามคารองของผรองเปนการกระทาเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนหรอไม

ในประเดนขอน จากการไตสวนพยานหลกฐานของทงสองฝาย ขอเทจจรงไดความจาก

พยานหลกฐานของฝายผรองวา รฐบาลไดแถลงนโยบายตอรฐสภาไววาจะแกไขรฐธรรมนญฉบบปจจบน

พรรคเพอไทยผถกรองท ๓ กมนโยบายเชนเดยวกน แตมสมาชกของผถกรองท ๓ จานวนหนงรวมอย

ในกลมทเรยกตวเองวา “แนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต” หรอ น.ป.ช. ซงมการจด

การชมนมทางการเมองเปนประจา สมาชกของผถกรองท ๓ หลายคนเปนแกนนาของกลม น.ป.ช. บางคน

DPU

หนา ๓๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

กลาวขอความในการชมนมชวนใหเขาใจความหมายไปในทางรายตอสถาบนพระมหากษตรย บางคน

กลาวขอความแสดงเจตนารมณของตนวาตองการใหพระมหากษตรยทรงมสถานะเชนเดยวกบพระมหากษตรย

ของบางประเทศทเปนเพยงสญลกษณเทานน พฤตการณเชนนยอมทาใหบคคลทวไปกงวลและมขอระแวง

สงสยไดวา การทคณะรฐมนตรผถกรองท ๒ ซงประกอบดวยสมาชกของพรรคผถกรองท ๓ เปนสวนใหญ

กบผถกรองท ๕ ซงเปนสมาชกของพรรคผถกรองท ๓ เกอบทงหมด ดาเนนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เพอเปลยนแปลงวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจากเดมมาเปนการตงสภา

รางรฐธรรมนญขนทาหนาทยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมเพอยกเลกรฐธรรมนญฉบบปจจบน จงมเหตททาให

บคคลทวไปเขาใจไดวาผถกรองทงหกกบพวกอาจมแผนการเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขเปนระบอบอนได ทงรางรฐธรรมนญทแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ กมชองทางใหกระทาเชนนนได ดงไดกลาวเปนขอสงเกตไวแลวในประเดนขอ ๒

ซงเหตผลดงกลาวยอมเปนเหตใหผรองทงหามายนคารองตอศาลรฐธรรมนญเปนคดทงหาสานวนน

แตในทางไตสวนพยานหลกฐานของผรองทงหาคงมลกษณะเปนเพยงการคาดเดาหรอตงขอสนนษฐาน

ไปในทางรายเทานน ขอเทจจรงไมปรากฏวาผถกรองทงหกกบพวกมแผนการอยางไรทจะลมลางหรอ

เปลยนแปลงการปกครอง หรอจะเปลยนแปลงสถานะของสถาบนพระมหากษตรย ถาการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ทาไดสาเรจ มการเลอกตงสมาชกสภารางรฐธรรมนญ ๗๗ จงหวด จงหวด

ละ ๑ คน ใครจะไดรบการเลอกตงกยงไมทราบ แมจะพอคาดเดาไดจากการเลอกตงสมาชกสภาผแทน

ราษฎรครงทผานมา แตกอาจไมเปนไปตามทคาดหมายกได นกวชาการอก ๒๒ คน ทจะเปนสมาชก

สภารางรฐธรรมนญดวยกนกยงไมอาจทราบไดวาเปนใคร หรอในอกทางหนง สมาชกสภารางรฐธรรมนญ

อาจยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมมเนอหาใกลเคยงกบรฐธรรมนญฉบบปจจบนโดยมขอแตกตางเพยง

รายละเอยดกได อนเปนเรองในอนาคต นายสมศกด เกยรตสรนนท ประธานรฐสภา ในฐานะผถกรองท ๑

กเบกความยนยนวา การใชอานาจของตนตามรางรฐธรรมนญฉบบแกไขเพมเตม มาตรา ๒๙๑/๑๓ นน

นายสมศกด เหนวา หมวด ๒ ไปแตะไมไดเลย ใหลอกเลย และการแกไขเกยวกบพระราชอานาจของ

พระมหากษตรยในหมวดอนกถอวาเขาขายเปนการแตะตองหมวดพระมหากษตรยเชนเดยวกน แสดงถง

เจตนารมณของนายสมศกดในฐานะประธานรฐสภาวาไมประสงคจะใหรางรฐธรรมนญฉบบใหม

มการเปลยนแปลงสถานะและพระราชอานาจของพระมหากษตรย นายยงยทธ วชยดษฐ หวหนา

DPU

หนา ๓๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

พรรคเพอไทยในฐานะผถกรองท ๓ กเบกความยนยนวา กรรมการบรหารพรรคผถกรองท ๓

จะไมเปลยนแปลงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขอยางเดดขาด

และจะรกษาไวดวย บคคลทแสดงความคดเหนในแนวทางอน เปนเรองสวนตวของบคคลนน โดยบคคล

เหลานนมไดเปนกรรมการบรหารพรรคผถกรองท ๓ ดงน พยานหลกฐานของฝายผรองมแต

ขอสนนษฐาน แมจะมความเปนไปไดอยบาง แตกมใชพยานหลกฐานทมนาหนกในการรบฟง เมอพยาน

บคคลของฝายผถกรองลวนแตมาเบกความปฏเสธ ทงยงใหคามนพอสมควรแกการใหความเชอถอ

ขอเทจจรงจงยงไมเพยงพอใหรบฟงวาการกระทาของผถกรองทงหกเปนการกระทาเพอลมลางการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน สาหรบในสวนเพอใหไดมา

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนหรอไมนน

เหนวา ขณะนผถกรองทงหกกบพวกดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เพอเปลยนแปลง

วธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจากเดมเปนการตงสภารางรฐธรรมนญขนยกรางรฐธรรมนญฉบบใหม

ซงจะมผลเปนการยกเลกรฐธรรมนญฉบบปจจบน แตกอนทรฐธรรมนญฉบบใหมจะประกาศใช รฐธรรมนญ

ฉบบปจจบนยงคงมผลใชบงคบอย ซงผถกรองทงหกกบพวกกอยในอานาจในการปกครองประเทศ

ตามรฐธรรมนญนแลว เมอรฐธรรมนญฉบบใหมถกประกาศใช จะมขอความในรฐธรรมนญฉบบใหม

เปนการเออประโยชนแกผถกรองทงหกอยางไรหรอไม ยอมไมมผใดทราบ พยานหลกฐานของฝายผรอง

ทงหาในเรองนกยงรบฟงเปนมนคงไมไดวาผถกรองทงหกกบพวกมแผนการอยางไรหรอไม กรณคงเปน

เพยงการคาดคะเนหรอสนนษฐานเอาเทานน เพราะผทจะไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

ตามรฐธรรมนญฉบบใหมอาจเปนผอนทไมใชผถกรองทงหกกบพวกกได แมจะมขอระแวงเกยวกบ

บทเฉพาะกาลในรางรฐธรรมนญฉบบใหมวาอาจมการรางใหเออประโยชนแกผถกรองทงหกกบพวก

แตกเปนการคาดคะเนเชนเดยวกน ยงรบฟงเปนยตเชนนนไมได

กลาวโดยสรป ขอเทจจรงยงฟงไมไดวาการกระทาของผถกรองทงหกตามคารองของผรองทงหา

เปนการกระทาเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญน และกรณไมจาตองวนจฉยในประเดนขอ ๔ ตอไป อยางไรกตาม

ในระหวางการยกรางรฐธรรมนญฉบบใหม หากมการกระทาทเปนการฝาฝนมาตรา ๖๘ วรรคหนง

DPU

หนา ๓๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

แหงรฐธรรมนญฉบบปจจบน ยอมเปนสทธของผทราบการกระทานน จะดาเนนการใชสทธตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๘ วรรคสอง ไดอก

อาศยเหตผลดงกลาวมา จงมความเหนใหยกคารองของผรองทงหาสานวน

นายวสนต สรอยพสทธ

ประธานศาลรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๘๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ความเหนในการวนจฉยคดสวนตน

ของ นายอดมศกด นตมนตร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

คาวนจฉยท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕

วนท ๑๓ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๕

ประเดนวนจฉย มประเดนวนจฉยตามคารองรวม ๔ ประเดน ดงน

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

ประเดนทสอง การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

ประเดนทสาม การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

หรอไม

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหตให

ศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมอง และเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคการเมอง หรอไม

ความเหน

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

คารองทงหาเปนกรณทผรองใชสทธพทกษรฐธรรมนญโดยอางวา ผถกรองกาลงใชสทธและ

เสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน

ประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ โดยวธการซงมไดเปนไป

ตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ อนเปนการฝาฝนขอหามตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

DPU

หนา ๘๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ผถกรองตางยนคาชแจงสรปไดวา การเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของคณะรฐมนตร

และสมาชกสภาผแทนราษฎร รวมถงการพจารณาดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภา

ไดดาเนนการโดยชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ทกประการ และเนอหาของรางรฐธรรมนญแกไข

เพมเตม ไมมบทบญญตในสวนใดทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐแตอยางใด

เนองจากหลงการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสการปกครอง

ระบอบประชาธปไตย ประเทศไทยมการปฏวตรฐประหารหลายครง ผลกระทบจากการปฏวตรฐประหาร

ทาใหเกดความเสยหายทงทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม อกทงในการตอตานการปฏวต

รฐประหาร ประชาชนชาวไทยไดเสยชวตและทรพยสนเปนจานวนมาก แตการเขาสอานาจหรอการใหไดมา

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนน มใช

เกดจากการปฏวตรฐประหารโดยกองกาลงทหารเพยงประการเดยว การใหไดมาซงอานาจในการปกครอง

ประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ อาจกระทาการโดยวธการอน ๆ

ไดอก ดงเชน การปลกระดมประชาชนใหกอการจลาจลเพอใหเกดการลมลางการปกครอง หรอ

การกระทาใด ๆ เพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ เปนตน ดงนน เพอปกปองการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สทธของบคคลทจะใชสทธและเสรภาพ

ของชนชาวไทยในการพทกษรฐธรรมนญ ตามบทบญญตมาตรา ๖๘ จงเปนการใชสทธในเชงปองกน

กลาวคอ บคคลผใชสทธตองทราบการกระทาตองหามนนขณะกระทาการหรอจะกระทาการ หมายถง

การกระทาตองหามนนยงไมสาเรจหรอยงไมยตสนสดลงโดยสมบรณเรยบรอย ทงน เพอปองกนมให

การกระทาตองหามนนสาเรจเสรจสนไป

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง มอบอานาจใหศาลรฐธรรมนญซงเปนองคกรตลาการ

วนจฉยสงการใหเลกการกระทาตองหามนนได อนเปนมาตรการปองกนการกระทาตองหามทจาเปน

ตองวนจฉยสงการใหเลกการกระทาตองหามนนไดอยางทนทวงท สอดคลองเหมาะสมกบสถานการณ

เพอใหสมฤทธผลตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ และเปนการสนบสนนการใชสทธของประชาชน ดงนน

ตามบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ น จงเปนกรณทตองปรบบทกฎหมายวา ผทราบการกระทา

มวธการใชสทธได ๒ ชองทาง กลาวคอ

DPU

หนา ๘๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

(๑) มสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญ

วนจฉยสงการ หรอ

(๒) มสทธยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการ

เมอศาลรฐธรรมนญมคาสงรบคารองทงหาไวพจารณาวนจฉย และมคาสงใหผทเกยวของชะลอ

การพจารณาลงมตรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในวาระ ๓ ไปกอนจนกวาศาลรฐธรรมนญจะมคาวนจฉย

ซงเปนกรณทศาลรฐธรรมนญปรบบทกฎหมายรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ รบคารองทยนโดยตรงตอ

ศาลรฐธรรมนญไวพจารณาเปนกรณแรก เพราะเปนคารองทขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลก

การกระทา สวนการสงยบพรรคการเมองเปนผลทตองพจารณาตอไป ตางกบคาสงศาลรฐธรรมนญ

เรองพจารณาท ๑๒/๒๕๔๙ เปนคารองขอใหยบพรรคการเมองดวยขออางตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๓

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ อนมขอความลกษณะเชนเดยวกบมาตรา ๖๘

ของรฐธรรมนญฉบบปจจบน โดยไมไดขอใหวนจฉยสงการใหเลกการกระทาใด เปนกรณทยนคารอง

โดยตรงตอศาลรฐธรรมนญไมได จงไมไดขดแยงกนอยางใด

การท ผถกรองตางยนคาชแจงวา ผถกรองรวมกนยนญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ตามอานาจและกระบวนการทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ตามขอเทจจรงรบฟงไดยตแลววา

การทคณะรฐมนตรและสมาชกสภาผแทนราษฎรผถกรอง เสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน

เปนไปตามนโยบายทคณะรฐมนตรไดแถลงตอรฐสภา และนโยบายของคณะรฐมนตรดงกลาวนน

เปนนโยบายทมาจากการหาเสยงทพรรคผถกรองท ๓ ไดประกาศนโยบายในการเลอกตงโดยทวไปวา

เมอไดเปนรฐบาลแลวจะดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยการจดตงสภารางรฐธรรมนญ เพอจดทา

รฐธรรมนญฉบบใหม โดยใหประชาชนเปนผออกเสยงประชามตวาจะใหความเหนชอบกบรางรฐธรรมนญ

หรอไม จงเหนไดวา การเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน เปนการกระทาทสบทอดตอเนองมาจาก

นโยบายของพรรคการเมองไดหาเสยงไวตอประชาชน อนเปนการใชสทธเสรภาพในการดาเนนกจกรรม

ทางการเมองตามเจตนารมณของพรรคการเมอง ในกรณบคคลนนเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรและ

สมาชกวฒสภา ยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๒ ทบญญตวา สมาชกสภาผแทนราษฎร

และสมาชกวฒสภาเปนผแทนปวงชนชาวไทย โดยไมอยในความผกมดแหงอาณตมอบหมายหรอ

ความครอบงาใด ๆ และตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เพอประโยชนสวนรวมของปวงชนชาวไทย

โดยปราศจากการขดกนแหงผลประโยชน แตถาการปฏบตหนาทเปนการกระทาตองหามตามรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๙๐ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

มาตรา ๖๘ วรรคหนง ยอมไมไดรบความคมครอง ศาลรฐธรรมนญจงมอานาจสงการใหเลกการกระทา

ตองหามนนได

ประเดนทสอง การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ สามารถแกไข

เพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบได หรอไม

ประเดนทกาหนดไวน เปนการพจารณาถงกระบวนการในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ มใชการพจารณาวนจฉยประเดนหลกเกยวกบ การกระทาตองหาม

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ โดยตรง ในเบองตนจะเหนไดวารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ฯ มไดกาหนดให

ยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบตามประเดนทกาหนดไวแตอยางใด ขอโตแยงทวาเปนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญโดยกาหนดใหมสภารางรฐธรรมนญยกรางรฐธรรมนญฉบบใหม และนาไปสการยกเลก

รฐธรรมนญฉบบปจจบนทผานการทาประชามตมาแลว โดยมไดมการจดทาประชามตกอนรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตมนน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ มไดบญญตใหตองจดทาประชามตกอน แตรฐสภา

ไดกาหนดในรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ฯ ใหสภารางรฐธรรมนญทาหนาทรางรฐธรรมนญฉบบใหม

เทานน มไดมอบอานาจใหสภารางรฐธรรมนญเหนชอบรางรฐธรรมนญฉบบใหมทจดทาขนแตอยางใด

สภารางรฐธรรมนญมสมาชกทมทมาเปน ๒ สวน ประกอบดวยสมาชกทมาจากการเลอกตงโดยตรงของ

ประชาชนจงหวดละหนงคน และมาจากการคดเลอกโดยทประชมรฐสภาจานวนยสบสองคน จงเหนไดวา

สภารางรฐธรรมนญเปนองคกรทมสมาชกมาจากการเลอกตงทงทางตรงและทางออมของประชาชน

เปนการยดโยงโดยตรงกบประชาชนผมอานาจสถาปนารฐธรรมนญ เพอใหสะทอนความตองการของ

ประชาชนตามหลกการของการจดทาประชามตอยแลว

เมอพจารณาถงวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบนน ตามประเพณ

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขของประเทศไทย ไดเคยม

การยกรางรฐธรรมนญโดยรฐสภาหรอสภานตบญญตเปนผยกรางรฐธรรมนญ เชน รฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรสยาม พทธศกราช ๒๔๗๕ มสภาผแทนราษฎรซงในขณะนนมสภาเดยวเปนผยกราง

รฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๑๑ ใหมสภารางรฐธรรมนญซงมฐานะ

เปนรฐสภาเปนผยกราง และการจดใหมสภารางรฐธรรมนญเปนองคกรผยกรางรฐธรรมนญ ดงเชน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๔๙๒ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๔๐ สาหรบกระบวนการยกรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ นน

DPU

หนา ๙๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๔๙ ไดกาหนดใหมสภารางรฐธรรมนญ

เมอจดทารางรฐธรรมนญเสรจแลวตองมการจดใหมการออกเสยงประชามต หากประชาชนผมสทธ

เลอกตงโดยเสยงขางมากของผมาออกเสยงประชามต เหนชอบใหนารางรฐธรรมนญฉบบใหมมาใชบงคบแลว

ใหประธานสภานตบญญตแหงชาตนารางรฐธรรมนญนนทลเกลา ฯ ถวาย และเมอทรงลงพระปรมาภไธยแลว

ใหประกาศในราชกจจานเบกษาและใชบงคบได

ตามรายงานการประชมรวมกนของรฐสภา ครงท ๑ (สมยสามญนตบญญต) วนพฤหสบดท

๒๓ กมภาพนธ พทธศกราช ๒๕๕๕ และรายงานการประชมของคณะกรรมาธการพจารณารางรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... ทประธานกรรมาธการ ฯ สงไปถง

ประธานรฐสภา ตามหนงสอเลขท ๒๙๓๒/๒๕๕๕ ลงวนท ๖ เมษายน ๒๕๕๕ ปรากฏขอมลวา

สมาชกรฐสภาไดอภปรายถงการขอใหรอนารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ฉบบทประชาชนเขาชอเสนอญตตไว

มาพจารณาไปพรอมกนดวย ไดมการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเปนรายมาตรา โดยม

กรรมาธการบางคนสงวนคาแปรญตตใหมการทาประชามตกอนรางรฐธรรมนญฉบบใหมไวดวย ซงเหนไดวา

ขอมลดงกลาวขางตนเปนการใชอานาจของรฐสภาเพอพจารณาแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๒๙๑ ทมสมาชกรฐสภาทประกอบดวยสมาชกสภาผแทนราษฎรฝายรฐบาล สมาชกสภาผแทน

ราษฎรฝายคาน และสมาชกวฒสภา รวมประชมดวยกนตามปกต เปนการใชอานาจนตบญญตแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภา ซงเปน “อานาจตามรฐธรรมนญ” เชนเดยวกบการใชอานาจตลาการ

ของศาลทตองอยภายใตรฐธรรมนญเชนกน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ไมไดบญญตใหศาลรฐธรรมนญ

มอานาจตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญในการใชอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภาไว

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑

สามารถแกไขเพมเตมโดยยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบไดหรอไม และตองมการทาประชามตกอน

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ฯ หรอไม เปนอานาจของรฐสภาและองคกรทมอานาจหนาทเกยวของ

ตองพจารณาโดยคานงถงขอเรยกรอง หรอความวตกกงวลในทางสงคมวทยาการเมองของประชาชน

ทกภาคสวนดวย ศาลรฐธรรมนญไมอาจพจารณาวนจฉยในประเดนนได

ประเดนทสาม การกระทาของผถกรองเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

DPU

หนา ๙๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง

หรอไม

ตามรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมไดกาหนดขอหามอยางชดแจงวา รางรฐธรรมนญทมผลเปน

การเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอ

เปลยนแปลงรปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรย จะกระทามได

และเมอจดทารางรฐธรรมนญเสรจแลวใหประธานรฐสภาและรฐสภาวนจฉยกอนวา รางรฐธรรมนญนน

มลกษณะตองหามหรอไมเทานน ไมไดใหรฐสภามอานาจเหนชอบรางรฐธรรมนญฉบบใหมทงฉบบ

แตรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมกาหนดใหสงรางรฐธรรมนญฉบบใหมใหคณะกรรมการการเลอกตง

จดใหมการออกเสยงประชามตของประชาชนวาจะเหนชอบรางรฐธรรมนญฉบบใหมหรอไม เพอให

ประชาชนเปนผใชอานาจสถาปนารฐธรรมนญของตนโดยตรง มใชสมาชกรฐสภาซงเปนผแทนปวงชนชาวไทย

ทเปนผใช “อานาจตามรฐธรรมนญ” ในการตรากฎหมายตามบทบญญตของรฐธรรมนญเทานน อนเปน

กระบวนการททกภาคสวนทงหนวยงานของรฐ เอกชน สมาชกพรรคการเมองและพรรคการเมองทกพรรค

และประชาชนผเกยวของทกคน ตองมสวนรวมในการใหความรกบประชาชนทวไป เปนพฒนาการทาง

การเมองของประชาชนตามระบอบประชาธปไตย ใหประชาชนไดปรบปรงทบทวนวฒนธรรมทางการเมอง

ตามครรลองของระบอบประชาธปไตยใหเจรญงอกงามยงขน และเปนการยนยนอานาจสถาปนา

รฐธรรมนญของประชาชนทไดแสดงเจตจานงดวยตนเอง รฐสภามไดใชอานาจตรารฐธรรมนญฉบบใหม

แตอยางใด ตามรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมมไดมเนอหาหรอขอความใดใหยกเลกรฐธรรมนญ

ฉบบปจจบนตามทผรองโตแยงวา รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดผานการทาประชามตมาแลวแตอยางใด

แมในทสดเมอรฐธรรมนญฉบบใหมใชบงคบแลวตองยกเลกรฐธรรมนญฉบบปจจบน แตเปนการยกเลก

โดยรฐธรรมนญฉบบใหม ทผานการทาประชามตเหนชอบของประชาชนผมอานาจสถาปนารฐธรรมนญ

รวมกบพระมหากษตรย โดยลาดบศกดของกฎหมายทเทากน รฐธรรมนญฉบบปจจบนมไดยกเลกไป

ตามรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมอยางใด รฐธรรมนญฉบบปจจบนยงคงเปนรฐธรรมนญทมสภาพบงคบ

อยตอไป จงมใชการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามรฐธรรมนญนแตอยางใด

การทผรองเหนวาเปนการเปดชองใหมกลมบคคลทาการยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบ โดยไมเชอถอ

ทมาของสมาชกสภารางรฐธรรมนญ ไมเชอถอกระบวนการออกเสยงประชามตวาจะสจรตเทยงธรรม

DPU

หนา ๙๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

และเหนวาจะมการครอบงาทางความคดได ผรองเหนวาสงคมมความคลางแคลงใจในความสจรตใจของ

พรรคเพอไทยและบคคลทเกยวของ โดยเชอวามเจตนาซอนเรนตองการชวยเหลอบคคลบางคนใหไดรบ

ประโยชนจากการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญนน เปนความวตกกงวลทเกดขนไดดวยความหวงใยในชาตบานเมอง

แตเปนความเชอและความคดเหนตามพฤตการณและสถานการณทแตกตางกน เปนการคาดคะเน

เหตการณลวงหนาในอนาคต ยงไมอาจพจารณาประกอบการดาเนนการของผถกรองใหรบฟงขอเทจจรง

ไดประการใด ขอเทจจรงทจะใชประกอบการพจารณาวนจฉยของศาล ตองเปนขอเทจจรงทเกดขนแลว

ในเวลาทศาลมคาวนจฉย เพราะศาลมหนาทตองใหความเปนธรรมกบทกฝาย กรณยงรบฟงขอเทจจรง

ไมไดวาการกระทาของผถกรอง เปนการกระทาเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ โดยวธการ

ซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนอยางใด

นอกจากน กระบวนการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมยงไมเรมตน และยงมขนตอนอกมาก

ในขณะทกระบวนการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมไดดาเนนการตอไป เนอหาตามรางรฐธรรมนญฉบบใหม

เรมชดเจนขน โดยตองจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในทวทกภมภาคดวย ตามรางรฐธรรมนญ

แกไขเพมเตม มาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคส เปนโอกาสใหประชาชนไดรเหนรบทราบถงพฤตการณใด

ทเกดขนอก หรอในขนตอนทรางรฐธรรมนญฉบบใหมจดทาเสรจแลว ประชาชนมความวตกกงวลสงสย

ประการใดแลว ประธานรฐสภาและสมาชกรฐสภาไดดาเนนการใหมการอภปรายของรฐสภา เพอความชดเจน

โปรงใสประการใดหรอไม อนเปนสญญาณใหเกดความไมไววางใจเพมขนอก ประชาชนทกคนสามารถชวยกน

ตรวจสอบตดตาม และจดการปองกนมใหความวตกกงวลนน ๆ เกดขนหรอสมฤทธผลไดในทกขนตอน

ตามชองทางตาง ๆ ของกฎหมายและตามครรลองของระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง

เปนประมข

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหตให

ศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมอง และเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคการเมอง หรอไม

เมอไดพจารณาเปนยตขางตนแลววา การรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม

(ฉบบท ..) พทธศกราช .... ของผถกรองท ๑ ถงผถกรองท ๖ มใชการใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามรฐธรรมนญน

หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวใน

DPU

หนา ๙๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

รฐธรรมนญน จงไมมกรณตองวนจฉยสงการใหเลกการกระทาใด และไมมกรณใดทศาลรฐธรรมนญ

อาจสงยบพรรคการเมองใดได กรณไมจาตองพจารณาวนจฉยใหเพกถอนสทธเลอกตงของผใดตามท

กาหนดไวในประเดนทสอกตอไป

ดวยเหตผลดงไดพจารณาแลวขางตน จงเหนวาการกระทาของผถกรองทกราย ไมใชการกระทา

ตองหามตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง ใหยกคารองทกคารอง

นายอดมศกด นตมนตร

ตลาการศาลรฐธรรมนญ DPU

หนา ๔๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ความเหนในการวนจฉยคดสวนตน

ของ นายชช ชลวร ตลาการศาลรฐธรรมนญ

คาวนจฉยท ๑๘ – ๒๒/๒๕๕๕ เรองพจารณาท ๑๘/๒๕๕๕

เรองพจารณาท ๑๙/๒๕๕๕

เรองพจารณาท ๒๐/๒๕๕๕

เรองพจารณาท ๒๑/๒๕๕๕

เรองพจารณาท ๒๒/๒๕๕๕

วนท ๑๓ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๕

ประเดนวนจฉย

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

ประเดนทสอง กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนไปตามมาตรา ๒๙๑ หรอไม

สามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบไดหรอไม

ประเดนทสาม การแกไขรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๙๑ มปญหาวาเปนการลมลางการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจ

ในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนหรอไม

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหต

ใหศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมองและเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคการเมองหรอไม

ความเหน

ประเดนทหนง ศาลรฐธรรมนญมอานาจรบคารองไวพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

หรอไม

DPU

หนา ๕๐ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ขอเทจจรงตามคารอง คาชแจงแกขอกลาวหา เอกสารประกอบ และทางการไตสวน สรปไดวา

ในคดน ผรองทงหายนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ โดยอางวา ผถกรองท ๒ ถงท ๖ ยนญตตขอแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

โดยเสนอเปนรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท..) พทธศกราช .... รวม ๓ ฉบบ

และเสนอญตตดงกลาวตอผถกรองท ๑ แลว และผถกรองท ๑ เหนชอบใหบรรจระเบยบวาระการประชม

รวมกนของรฐสภา โดยทประชมรฐสภาไดพจารณาในวาระท ๑ ลงมตรบหลกการแหงรางรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท..) พทธศกราช .... ทง ๓ ฉบบ และตงกรรมาธการ

ขนคณะหนงจานวน ๔๕ คน โดยถอเอารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยของคณะรฐมนตรเปนหลก

ในการพจารณา และในการพจารณาวาระท ๒ ขนพจารณาเรยงลาดบมาตราและพจารณาวาระท ๒

เสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวนและกาหนดใหมการออกเสยงลงคะแนนใหความเหนชอบในวาระท ๓

ในวนท ๕ มถนายน ๒๕๕๕ ผรองทงหาเหนวา การดาเนนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของผถกรอง

ทงหกไมเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ เพราะมใชเปนการแกไขเพมเตมแตเปน

การจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมทงฉบบ มผลใหเปนการยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ จงเปนการกระทาเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญน อนเปนการฝาฝนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

มาตรา ๖๘ ผรองทงหายนคารองตออยการสงสดแลว แตในระหวางการตรวจสอบขอเทจจรง

เพอพจารณาของอยการสงสดตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสอง ผรองทงหายนคารองตอ

ศาลรฐธรรมนญโดยตรง ขอให สงเลกการกระทาใด ๆ เกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ดงกลาว ใหยบพรรคการเมองผถกรองท ๓ (พรรคเพอไทย)

และผถกรองท ๔ (พรรคชาตไทยพฒนา) และเพกถอนสทธเลอกตงหวหนาพรรคและกรรมการบรหารพรรค

ของผถกรองท ๓ และผถกรองท ๔ ตอมาเมอวนท ๗ มถนายน ๒๕๕๕ อยการสงสดมความเหน

จากการตรวจสอบขอเทจจรงวา อยการสงสดไมยนคารองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทา

DPU

หนา ๕๑ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ตามมาตรา ๖๘ เนองจากขอเทจจรงยงไมพอฟงวามพฤตการณหรอการกระทาอนเปนเหตใหตองยน

คารองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๘ บญญตวา

“บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน มได

ในกรณทบคคลหรอพรรคการเมองใดกระทาการตามวรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาว

ยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย

สงการใหเลกการกระทาดงกลาว แตทงน ไมกระทบกระเทอนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว

ในกรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหพรรคการเมองใดเลกกระทาการตามวรรคสอง

ศาลรฐธรรมนญอาจสงยบพรรคการเมองดงกลาวได

ในกรณทศาลรฐธรรมนญมคาสงยบพรรคการเมองตามวรรคสาม ใหเพกถอนสทธเลอกตง

ของหวหนาพรรคการเมองและกรรมการบรหารของพรรคการเมองทถกยบในขณะทกระทาความผด

ตามวรรคหนงเปนระยะเวลาหาปนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมคาสงดงกลาว”

เหนวา บทบญญตมาตรา ๖๘ บญญตไวในหมวด ๓ วาดวยสทธและเสรภาพของชนชาวไทย

สวนท ๑๓ สทธพทกษรฐธรรมนญ โดยมวตถประสงคหามบคคลใดใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมา

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ และ

ใหบคคลใดกตามททราบวามบคคลหรอพรรคการเมองกระทาการดงกลาวใหมสทธพทกษรฐธรรมนญ

โดยเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย หลกการน

บญญตไวเปนครงแรกในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๖๓ ตอมา

เมอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ใชบงคบ ไดบญญตรบรองสทธพทกษ

รฐธรรมนญไวเชนกนในมาตรา ๖๘ โดยมหลกการใหบคคลใดจะใชสทธตามบทบญญตมาตรานได

กตอเมอปรากฏเหตตามมาตรา ๖๘ วรรคหนงทมบคคลหรอพรรคการเมองมการกระทาโดยมเจตนา

เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเพอใหไดมา

DPU

หนา ๕๒ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน และ

การกระทาของบคคลหรอพรรคการเมองดงกลาวโดยความหมายตามบทบญญตมาตรา ๖๘ วรรคหนง

ไมอาจอางวาเปนการใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญไดโดยชอบ การใชสทธพทกษรฐธรรมนญของ

บคคลเปนไปตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคสองทบญญตวา “ในกรณทบคคลหรอพรรคการเมองใด

กระทาการตามวรรคหนง ผทราบการกระทาดงกลาวยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบ

ขอเทจจรงและยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระทาดงกลาว แตทงน

ไมกระทบกระเทอนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว” ขนตอนของการใชสทธจงเรมเมอม

ผทราบวาบคคลหรอพรรคการเมองใดมการกระทาตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง บคคลผทราบเรอง

ดงกลาวยอมมสทธเสนอเรองใหอยการสงสดตรวจสอบขอเทจจรง จากนนอยการสงสดมอานาจตรวจสอบ

ขอเทจจรงของเรองทเสนอแกตน และมอานาจยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยสงการตอไป

ผททราบการกระทาตามความในมาตรา ๖๘ วรรคสอง น ไมมอานาจยนคารองตอศาลรฐธรรมนญได

โดยตรง เนองจากกรณทปรากฏมการกระทาของบคคลหรอพรรคการเมองใดตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง

โดยมเจตนาเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอ

เพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญ

ผลของการกระทาดงกลาวยอมกระทบตอปวงชนชาวไทยเจาของอานาจอธปไตย ปวงชนชาวไทย

ซงประกอบกนเปนรฐจงเปนผไดรบความเสยหาย ประชาชนแตละคนไมมผใดไดรบความเสยหายเปนพเศษ

แตกตางกน กรณจงไมกอใหเกดสทธแกบคคลหรอคณะบคคลใดจะใชสทธเฉพาะของตวเองในการปองกน

พทกษรฐธรรมนญดวยการเสนอเรองใหศาลรฐธรรมนญมคาวนจฉย เมอบคคลใดทราบการกระทาดงกลาว

ตองเสนอเรองใหอยการสงสดดาเนนการตรวจสอบการกระทานนเพอใหอยการสงสดเปนผกลนกรอง

ขอเทจจรงเสยกอนวามมลเหตเพยงพอทจะยนคารองขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการตามมาตรา ๖๘

วรรคสอง หรอไม ประกอบกบอยการสงสดเปนผมอานาจในการใชบงคบกฎหมายอาญา โดยเฉพาะ

การกระทาดงกลาวยงเปนความผดตอความมนคงของรฐตามประมวลกฎหมายอาญาอนเปนความผด

อาญาแผนดนดวย มาตรา ๖๘ วรรคสอง จงบญญตใหการเสนอเรองของอยการสงสดตอศาลรฐธรรมนญ

เพอวนจฉยนนไมกระทบกระเทอนการดาเนนคดอาญาตอผกระทาการดงกลาว และหากใหบคคลผทราบ

การกระทาตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง ใชสทธยนคารองตอศาลรฐธรรมนญโดยตรงไดแลว อยการสงสด

DPU

หนา ๕๓ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ตรวจสอบขอเทจจรงแลวดาเนนการอะไรตอไมได ทาใหบทบญญตเกยวกบหนาทของอยการสงสด

ดงกลาวไมมผลใชบงคบ จากเหตผลดงกลาวจงเหนวา มาตรา ๖๘ วรรคสอง กาหนดขนตอนการใช

สทธพทกษรฐธรรมนญของบคคลซงเปนผทราบการกระทาใหตองเสนอเรองตออยการสงสดเพอตรวจสอบ

ขอเทจจรง และเมอตรวจสอบแลวเหนวามบคคลหรอพรรคการเมองกระทาตามวรรคหนง อยการสงสด

มอานาจยนคารองตอศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยตอไป ซงสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญ

ทไมปรากฏวามเจตนาใหอานาจบคคลใดยนคารองตอศาลรฐธรรมนญไดโดยตรง เมอขอเทจจรงของคดน

ฟงไดวา การยนคารองของผรองทงหาเปนการยนตอศาลรฐธรรมนญโดยตรง แมผรองทงหาจะเสนอเรอง

ใหอยการสงสดแลวและอยในระหวางการตรวจสอบขอเทจจรงและการพจารณาของอยการสงสดกตาม

กรณกไมอาจทาใหผรองทงหามสทธยนคารองใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๘ วรรคสอง โดยตรงได

มประเดนทผถกรองท ๓ โตแยงวา ศาลรฐธรรมนญไมมอานาจตรวจสอบการแกไขรฐธรรมนญ

เพราะไมมมาตราใดบญญตใหอานาจ และบทบญญตใดของรฐธรรมนญจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

ดวยกนเอง มได นน เหนวา รฐธรรมนญมบทบญญตเกยวกบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวเปน

การเฉพาะในหมวด ๑๕ มาตรา ๒๙๑ ซงเปนบทบญญตวาดวยหลกเกณฑและวธการของการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญ โดยบญญตวา

“มาตรา ๒๙๑ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหกระทาไดตามหลกเกณฑและวธการดงตอไปน

(๑) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎรมจานวนไมนอยกวา

หนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎร

และสมาชกวฒสภามจานวนไมนอยกวาหนงในหาของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวาหาหมนคนตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอ

กฎหมาย

ญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ จะเสนอมได

(๒) ญตตขอแกไขเพมเตมตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมและใหรฐสภาพจารณา

เปนสามวาระ

DPU

หนา ๕๔ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

(๓) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการ ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนน

โดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากงหนงของจานวน

สมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(๔) การพจารณาในวาระทสองขนพจารณาเรยงลาดบมาตรา ตองจดใหมการรบฟงความคดเหน

จากประชาชนผมสทธเลอกตงทเขาชอเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดวย

การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสองขนพจารณาเรยงลาดบมาตรา ใหถอเอาเสยงขางมาก

เปนประมาณ

(๕) เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไวสบหาวน เมอพนกาหนดนแลวใหรฐสภา

พจารณาในวาระทสามตอไป

(๖) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนน

โดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนง

ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

(๗) เมอการลงมตไดเปนไปตามทกลาวแลว ใหนารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลา

ทลกระหมอมถวาย และใหนาบทบญญตมาตรา ๑๕๐ และมาตรา ๑๕๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

เหนวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนบทบญญตทผมอานาจจดทารฐธรรมนญไดกาหนดขน

เพอใหมการแกไขรฐธรรมนญ กรณหากปรากฏสภาพการณของสงคมรฐมการเปลยนแปลงทาให

บทบญญตใด ๆ ของรฐธรรมนญทใชบงคบไมสอดคลองกบสภาพการณดงกลาว ประชาชนมเจตนารมณ

รวมกนใหแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ผมอานาจจดทารฐธรรมนญจงมบทบญญตวางหลกเกยวกบการแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญไวลวงหนาเพอใหมรฐธรรมนญใชบงคบอยางสอดคลองเหมาะสมกบสภาพการณและ

ความตองการของประชาชนในชวงเวลาใด ๆ ดวยวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยหลกการแลว

ผมอานาจจดทารฐธรรมนญจะกาหนดผมอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญไว สาหรบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑

กาหนดใหรฐสภาเปนผมอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญโดยพจารณาประกอบกบรฐธรรมนญ

มาตรา ๑๓๖ (๑๖) กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของรฐสภาจะแตกตางจากกระบวนการ

ตรากฎหมายในระดบพระราชบญญตหรอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ขอแตกตางทสาคญจะเหนได

DPU

หนา ๕๕ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ตามมาตรา ๒๙๑ ทกาหนดผมสทธเสนอญตตขอแกไขเพมเตมในกรณของสมาชกสภาผแทนราษฎร

สมาชกวฒสภาหรอประชาชนผมสทธเลอกตงจะมจานวนมากกวาการเสนอรางพระราชบญญตหรอ

รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ กระบวนการพจารณาของรฐสภากาหนดเปน ๓ วาระ การออกเสยง

ลงคะแนนในวาระทหนงขนรบหลกการและในวาระทสามขนสดทาย ใชวธเรยกชอและลงคะแนน

โดยเปดเผย คะแนนเสยงเหนชอบในวาระท ๑ ตองไมนอยกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของทงสองสภา คะแนนเสยงเหนชอบในวาระทสามตองมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของทงสองสภา เปนตน ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไมมบทบญญตใด

ใหอานาจศาลรฐธรรมนญตรวจสอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ เพราะรฐสภาไมไดใชอานาจในฐานะ

ฝายนตบญญต หากแตใชอานาจการจดทารฐธรรมนญ ตามทผมอานาจจดทารฐธรรมนญไดมอบหมาย

ใหตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑ ศาลรฐธรรมนญ

เปนองคกรใชอานาจตลาการในลกษณะของการถวงดลการใชอานาจของฝายนตบญญตและฝายบรหาร

ตามหลกการแยกใชอานาจอธปไตยออกเปนอานาจนตบญญต อานาจบรหาร และอานาจตลาการ

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๓ ศาลรฐธรรมนญจงไมอาจจะตรวจสอบอานาจการจดทารฐธรรมนญหรอ

อานาจการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญได แตอยางไรกตาม ศาลรฐธรรมนญซงเปนองคกรใชอานาจตลาการ

อาจใชอานาจปฏเสธไมบงคบรบรองบทบญญตใดของรฐธรรมนญทเหนโดยชดแจงวาบญญตขนโดยไมเปน

ตามเจตนารมณของปวงชนชาวไทยซงเปนเจาของอานาจอธปไตย ดงนน ศาลรฐธรรมนญจงไมมอานาจ

วนจฉยคารองทงหาทขอใหตรวจสอบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๒๙๑ ได

ประเดนทสอง กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนไปตามมาตรา ๒๙๑ หรอไม

สามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบไดหรอไม

เหนวา บทบญญตมาตรา ๒๙๑ ของรฐธรรมนญเปนบทบญญตอยในหมวด ๑๕ วาดวย

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ โดยเปนบทบญญตทกาหนดหลกเกณฑและวธการในการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญ และกาหนดขอหามตามมาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง ไวแตเฉพาะการหามเสนอญตต

ขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ การกาหนดเงอนไขในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญดงกลาว

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ แสดงเจตนาไวชดเจนวาใหมการแกไขเพมเตม

DPU

หนา ๕๖ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

รฐธรรมนญไดตราบเทาทมเนอหาไมเขาเงอนไขทเปนขอหาม โดยมไดบญญตขอหามในเรองอน รวมทง

การแกไขเพมเตมโดยใหมการจดทารฐธรรมนญใหมทงฉบบ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ฉบบป ๒๕๕๐

ตามมาตรา ๒๙๑ มการแกไขเพมเตมรวม ๒ ครง ไดแก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไข

เพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๔ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๔

ซงเปนการแกไขเพมเตมและยกเลกความเปนรายมาตรา บทบญญตของรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑

ไดบญญตหลกเกณฑและวธการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไวทานองเดยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๓๔ มาตรา ๒๑๑ ตอมามการแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แกไขเพมเตม (ฉบบท ๕) พทธศกราช ๒๕๓๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม

(ฉบบท ๖) พทธศกราช ๒๕๓๙ บญญตใหเพมความเปนหมวด ๑๒ การจดทารฐธรรมนญฉบบใหม

มาตรา ๒๑๑ ทว ถงมาตรา ๒๑๑ เอกนวสต ซงมเนอหาสาระใหมการกาหนดหลกเกณฑและวธ

การจดทารฐธรรมนญฉบบใหมเพอใชแทนรฐธรรมนญฉบบเดม โดยใหจดตงสภารางรฐธรรมนญขนเพอทา

หนาทยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมแลวใหนาเสนอตอรฐสภาพจารณาเพอใหความเหนชอบ และในกรณ

ทมคะแนนเสยงใหความเหนชอบไมถงกงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

ใหดาเนนการจดใหมประชามตเพอใหประชาชนออกเสยงลงคะแนนวาจะเหนชอบหรอไมเหนชอบกบ

รางรฐธรรมนญทสภารางรฐธรรมนญเสนอตามมาตรา ๒๑๑ ปณรส วรรคหา และตอมาไดมการจดทา

รฐธรรมนญแลวไดประกาศใชเปนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ซงปรากฏ

ไดรบการยอมรบวาเปนรฐธรรมนญทเปนประชาธปไตยฉบบหนง จงกลาวไดวา การแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญทเปนการยกเลกรฐธรรมนญทงฉบบในอดตไดเคยกระทามาแลว

สาหรบกระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญในคดน ขอเทจจรงฟงไดวา ผถกรองท ๒ ถงท ๖

ไดเสนอญตตขอแกไขเพมเตมโดยเสนอเปนรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..)

พทธศกราช .... และผถกรองท ๑ นาเขาสการพจารณาของรฐสภาโดยดาเนนการตามทมาตรา ๒๙๑

กาหนดไวแลว และอยในระหวางรอการออกเสยงลงคะแนนในวาระท ๓ กระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญดงกลาวจงเปนไปตามทรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ กาหนดแลว สวนการพจารณาวา

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบกระทาไดหรอไม เมอพจารณารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช .... มาตรา ๔ ทใหเพมความตอไปนเปนหมวด ๑๖ การจดทา

DPU

หนา ๕๗ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

รฐธรรมนญฉบบใหม มาตรา ๒๙๑/๑ ถง มาตรา ๒๙๑/๑๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ซงมเนอหาสาระเกยวกบการกาหนดหลกเกณฑและวธการจดทารฐธรรมนญฉบบใหม โดยรางมาตรา ๒๙๑/๑

ใหมสภารางรฐธรรมนญทาหนาทจดทารางรฐธรรมนญฉบบใหมตามหมวดนโดยสภารางรฐธรรมนญ

ประกอบดวยสมาชกทมาจากการเลอกตงและคดเลอก และกาหนดกรอบการจดทารางรฐธรรมนญไวใน

รางมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา วา รางรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไข

บทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรยจะกระทามได การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามรางรฐธรรมนญน

จงเปนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบซงเปนไปตามเงอนไขอนเปนขอหามทรฐธรรมนญ ฉบบป

๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง กาหนดไว กระบวนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญจงเปนไป

ตามมาตรา ๒๙๑ และสามารถแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทงฉบบได

ประเดนทสาม การแกไขรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๙๑ มปญหาวาเปนการลมลางการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจ

ในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนหรอไม

เหนวา การลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญนเปนขอหามทบญญตไวในรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคหนง ซงหามมให

บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอการกระทาดงกลาว บทบญญตมาตรา ๖๘ วรรคหนง

มองคประกอบ ๓ สวน ดงน ผกระทาคอ บคคลซงรวมถงพรรคการเมองตามความในวรรคสองดวย

การกระทาคอการใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ และเจตนาของการกระทา คอ เพอลมลาง

การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และเพอใหไดมาซงอานาจ

ในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน สวนกรณของ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๒๙๑ เมอพจารณาองคประกอบตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง

แลวเหนวา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญเปนบทบญญตทผมอานาจจดทารฐธรรมนญไดกาหนดขนเพอให

มการแกไขรฐธรรมนญ ซงกาหนดผมอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญและกระบวนการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญไว รฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ กาหนดใหรฐสภาเปนผมอานาจแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

DPU

หนา ๕๘ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๙๑ ประกอบมาตรา ๑๓๖ (๑๖) และมขอกาหนดหามเสนอญตตขอแกไข

เพมเตมรฐธรรมนญทมผลเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปของรฐ ตามมาตรา ๒๙๑ (๑) วรรคสอง การแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญของรฐสภาตามคารองทงหาฉบบอนเปนประเดนพจารณาคดนจงมไดเปนการใชสทธและ

เสรภาพของบคคลหรอพรรคการเมองใดตามรฐธรรมนญ หากแตเปนการใชอานาจแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญตามบทบญญตทรฐธรรมนญกาหนดไว และไมอาจแปลเจตนารมณของการแกไขเพมเตม

รฐธรรมนญของรฐสภาซงเสนอใหมการแกไขใหจดทารฐธรรมนญฉบบใหมและใหประชาชนออกเสยง

ประชามตวาเปนการกระทาเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทาง

ทบญญตไวในรฐธรรมนญตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง เพราะประชาชนเจาของอานาจอธปไตยจะเปน

ผลงคะแนนออกเสยงประชามตตดสนใจอนเปนการกระทาทรฐสภาเคารพตอเจตนารมณของประชาชน

ดงจะเหนไดวารางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แกไขเพมเตม (ฉบบท ..) พทธศกราช ....

มเนอหากาหนดขอหามไวในรางมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา วา รางรฐธรรมนญทมผลเปน

การเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอ

เปลยนแปลงรปของรฐ หรอเปลยนแปลงแกไขบทบญญตในหมวดวาดวยพระมหากษตรยจะกระทามได

ทงยงใหประชาชนซงเปนเจาของอานาจอธปไตยตามรฐธรรมนญ มาตรา ๓ เขามามสวนรวมใน

การจดทาโดยการเลอกตงสมาชกสภารางรฐธรรมนญจานวน ๗๗ คน และการใหความคดเหนซงกาหนด

ใหสภารางรฐธรรมนญตองจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในทวทกภมภาคในการจดทา

รางรฐธรรมนญ ดวย เมอสภารางรฐธรรมนญจดทารฐธรรมนญฉบบใหมเสรจ ประชาชนผมสทธเลอกตง

เปนผมอานาจในการใหความเหนชอบดวยการออกเสยงลงประชามต และเมอมประชามตเหนชอบ

ใหนาขนทลเกลา ฯ ถวาย และนาบทบญญตวาดวยการตราพระราชบญญต มาตรา ๑๕๐ และ

มาตรา ๑๕๑ มาใชบงคบโดยอนโลม โดยใหประธานรฐสภาเปนผรบสนองพระบรมราชโองการ

นอกจากนปรากฏขอเทจจรงจากทางการไตสวนไดวา ผถกรองท ๑ ใหถอยคายนยนตอศาลรฐธรรมนญวา

การใชอานาจตามมาตรา ๒๙๑/๑๓ วรรคสอง ในการพจารณาวารางรฐธรรมนญทสภารางรฐธรรมนญ

จดทาเสรจสนแลววามลกษณะตามมาตรา ๒๙๑/๑๑ วรรคหา หรอไม นน ผถกรองท ๑ จะไมใช

DPU

หนา ๕๙ เลม ๑๒๙ ตอนท ๑๑๘ ก ราชกจจานเบกษา ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๕

อานาจวนจฉยโดยลาพงแตจะตงคณะกรรมการซงประกอบดวยผทรงคณวฒเปนทยอมรบและจะวนจฉย

เปนไปตามมตของคณะกรรมการดงกลาว จงเหนไดวา กระบวนการจดทารฐธรรมนญฉบบใหมดงกลาว

ยงคงยดหลกการสาคญของการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดงนน

การแกไขรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๙๑ จงไมมปญหาวาเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญ หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศ

โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน

ประเดนทส หากกรณเปนการกระทาทเขาขายตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จะถอเปนเหต

ใหศาลรฐธรรมนญตองสงยบพรรคการเมองและเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการ

บรหารพรรคการเมองหรอไม

เหนวา เมอวนจฉยแลววา การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๙๑ ไมเปนเหต

ตามมาตรา ๖๘ วรรคหนง จงไมมเหตใหตองสงยบพรรคการเมองตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘

วรรคสาม และไมมเหตสงเพกถอนสทธเลอกตงของหวหนาพรรคและกรรมการบรหารพรรคการเมอง

ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๖๘ วรรคส

อาศยเหตผลดงกลาวขางตน จงสงยกคารองทงหาฉบบ

นายชช ชลวร

ตลาการศาลรฐธรรมนญ

DPU

237

ประวตผเขยน

ชอ นามสกล นางสาวอรอนงค ชมพล ประวตการศกษา ปการศกษา 2549 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน นตกร กรมสอบสวนคดพเศษ DPU