บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาครงนเปนการศกษาการพฒนากรอบสมรรถนะพยาบาลวชาชพในหอผปวย กงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ผศกษาไดทบทวนเอกสาร ต ารา และงานวจยทเกยวของ ครอบคลม ดงหวขอตอไปน 1. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ 1.1 ความหมายของสมรรถนะ 1.2 ประเภท และองคประกอบของสมรรถนะ 2. การพฒนากรอบสมรรถนะ 3. ลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด 3.1 แนวคดเกยวกบหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด 3.2 ลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม 3.3 บทบาทหนาทพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม 4. สมรรถนะพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด

แนวคดเกยวกบสมรรถนะ แนวคดเกยวกบสมรรถนะมการอธบายดวยแบบจ าลองภเขาน าแขง (Iceberg Model) คณลกษณะของบคคลเปรยบเสมอนภเขาน าแขง มสองสวน คอ สวนทลอยอยเหนอน า ไดแก ความร (knowledge) และทกษะ (skill) ทบคคลมอย สามารถสงเกต วด และพฒนาไดงาย และสวนทจมอยใตน ามปรมาณมากกวา ไดแก แรงจงใจหรอแรงขบภายใน (motives) อปนสยหรอบคลกลกษณะประจ าตวของบคคล (traits) ทศนคต คานยม และความคดเหนเกยวกบภาพลกษณภายใน (self image) ของตนเอง และบทบาททแสดงออกตอสงคม (social role) ซงเปนสวนทมผลตอพฤตกรรมในการท างานของบคคลอยางมาก สงเกต วด และพฒนาไดยาก (McClelland, 1973)

8

ความหมายของสมรรถนะ สมรรถนะ (competency) มผใหความหมายไวหลายทาน ดงตอไปน สมรรถนะ หมายถง ความสามารถ การมคณสมบตเหมาะแกการจดท าสงหนงสงใดได (ราชบณฑตยสถาน, 2546) คอ ทกษะ ความร ความสามารถ และคณลกษณะสวนบคคล (สกญญา รศมธรรมโชต, 2549; ประจกษ ทรพยอดม, 2550; Marrelli et al., 2005) ทจะสามารถปฏบตงานใหประสบผลส าเรจ (ธ ารง คงคาสวสด, 2549) มประสทธภาพ (Marrelli et al., 2005) ท าใหบคคลนนท างานในความรบผดชอบของตนไดดกวาผอน (ประจกษ ทรพยอดม, 2550) ซงคณลกษณะเชงพฤตกรรมมาจากแรงผลกดนเบองลก อปนสย ภาพลกษณภายใน และบทบาททแสดงออกตอสงคม (ส านกงานขาราชการพลเรอน, 2551) สมรรถนะเปนองคประกอบของความร ทกษะ และคณลกษณะของบคคลทเกยวของกน มอทธพลตอผลสมฤทธ ในการท างานของบคคล เปนบทบาทหรอความรบผดชอบซงสมพนธกบผลงาน สามารถวดคา เปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน และพฒนาไดโดยการฝกอบรม (Parry, 1998) เปนความสามารถทเปนพฤตกรรมสวนบคคล และคณลกษณะของบคคล มจดเนนทส าคญทพฤตกรรมมากกวารายละเอยดของการวเคราะหงาน (เพญจนทร แสนประสาน, 2554) สมรรถนะของพยาบาล หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมของพยาบาลทเปนผลมาจากความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะอน ๆ ทตองการใหม เพอชวยใหการปฏบตงานของพยาบาลบรรลวสยทศน พนธกจ และภารกจขององคกร (ส านกการพยาบาล กรมการแพทย, 2547) เปนความสามารถในการปฏบตการพยาบาลทงหมดของพยาบาล ทมความหมายกวาง มากกวางานทปฏบต หรอทกษะทางเทคนค แตประกอบดวยความร ทกษะ คานยม ความเชอ และเจตคตทสะทอน และวางรากฐานการปฏบตการพยาบาล (Percival, Anderson, & Lawson, 1994) สถาบนรบรองคณภาพองคกรสขภาพของอเมรกา (Joint Commission on Accreditation of Health Care Organization [JCAHO], 1993) ใหความหมายวา สมรรถนะของพยาบาล หมายถง ความสามารถของพยาบาลในการปฏบตงานโดยมความร เจตคต ทกษะ พฤตกรรมและลกษณะพเศษสวนบคคลทจ าเปนตอการปฏบตหนาทส าหรบต าแหนงหนาทของตนไดเปนอยางด หรอเปนการปฏบตงานทเปนอยจรงของพยาบาลในต าแหนงเฉพาะ โดยบคคลนนมการบรณาการความร เจตคต ทกษะ และพฤตกรรมมาใชในการปฏบตการพยาบาลใหเปนไปตามเปาหมายทไดตงไว สมรรถนะ มลกษณะส าคญ 3 ประการ คอ 1) ประกอบดวย 2 สวน คอ สวนทมองเหนไดชดไดแก ทกษะ และความร และสวนทซอนเรนทเรยกรวมวา คณลกษณะ (Parry, 1996) ไดแก พฤตกรรมทสะทอนมาจากคานยม อปนสย ทศนคต และแรงขบ (McClelland, 1973) 2) สมรรถนะ

9

ตองแสดงใหเหนถงผลงาน 3) ผลงานนนตองสามารถวดคาได เรยกวา ตวชวดผลการปฏบตงาน (key performance indicator: KPI) นนคอ สมรรถนะเปนเรองของการใชความรความสามารถ และทกษะอยางมประสทธภาพ และวดคาผลงานได จากหลายแนวคดสรปไดวา สมรรถนะหมายถง ความร (knowledge) ความสามารถ (abilities) ทกษะ(skill) และคณลกษณะ(characteristics) ของบคคลซงบคคลนนจะแสดงออกเปนวธคด และพฤตกรรมทสมพนธสอดคลองกบภาระงานในต าแหนงหนาท ๆ รบผดชอบ สามารถสงเกต วด และพฒนาได สงผลใหการปฏบตงานนน ๆ ประสบผลส าเรจตามเกณฑมาตรฐาน หรอสงกวา บรรลวตถประสงค และเปาหมายขององคกร สรปสมรรถนะของพยาบาล หมายถง ความสามารถในการปฏบตการพยาบาลทงหมดของพยาบาล ทประกอบดวย ความร ทกษะ คณลกษณะสวนบคคล และคณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากการบรณาการ ความร ทกษะ และคณลกษณะพเศษสวนบคคลทจ าเปนตอการปฏบตหนาทในต าแหนงของตนหรอต าแหนงเฉพาะไดเปนอยางด เพอชวยใหการปฏบตงานของพยาบาล เปนไปตามเปาหมายทไดตงไว บรรลวสยทศน พนธกจ และภารกจขององคกร ในการศกษาครงน สมรรถนะของพยาบาลวชาชพ หมายถง พฤตกรรมบงชความสามารถ ทแสดงถง ความรความสามารถ ทกษะเฉพาะทาง และเปนคณลกษณะเฉพาะเจาะจงทจ าเปนของพยาบาลในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ประเภทของสมรรถนะ ประเภทของสมรรถนะ มผแบงประเภทสมรรถนะไวหลายทาน ดงตอไปน แมคเคลแลนด (McClelland, 1975) แบงกลมสมรรถนะของบคลากรเปน 3 กลม ไดแก 1) สมรรถนะภาวะผน า 2) สมรรถนะวชาชพ 3) สมรรถนะดานเทคนค ฮอล และ โจนส (Hall & Jones, 1976) แบงประเภทสมรรถนะพยาบาลวชาชพไว 5 กลม ดงน 1) สมรรถนะเชงความร 2) สมรรถนะเชงเจตคต 3) สมรรถนะเชงปฏบตการ 4) สมรรถนะเชงผลผลต และ 5) สมรรถนะเชงแสดงออก เฟย และ มลทเนอร (Fey & Miltner, 2000) แบงสมรรถนะของพยาบาลออกเปน 3 ประเภท ไดแก 1) สมรรถนะหลก เปนสมรรถนะพนฐานทพยาบาลทกคนตองม เปนแนวทางในการก าหนดกระบวนหลกในการท างาน 2) สมรรถนะทจ าเปนในการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทาง เปนสมรรถนะทตองใชทกษะ และความรเฉพาะทางมาประยกตใชในหนวยงาน และ/หรอผรบบรการทมลกษณะ

10

พเศษเฉพาะ ไดแก หองผาตด อบตเหต และฉกเฉน หนวยวกฤตหรอไอซย 3) สมรรถนะในการบรหารจดการในการดแลผปวย คอ การผสมผสานกนระหวางสมรรถนะขนพนฐาน และเฉพาะทาง National Panel for Acute Care Nurse Practitioner competencies (2004) ของ National Organization of Nurse Practitioner Faculties (NONPF) จ าแนกประเภทสมรรถนะของพยาบาล เปน 2 ประเภท ดงน 1. สมรรถนะหลก โดยมพฤตกรรม เนนเกยวกบผปวย มจรยธรรม เชยวชาญในงาน การสอสาร/ information technology ท างานเปนทม พฒนาตอเนอง และมงความส าเรจ 2. สมรรถนะเฉพาะกลมวชาชพ โดยมพฤตกรรม การดแลโดยใชกระบวนการพยาบาล การบรหารยา การเสรมสรางพลงอ านาจ การจดการความเสยง และการประกนคณภาพการดแล อภญญา จ าปามล (2548) ไดท าการวจย และจ าแนกสมรรถนะของพยาบาลผาตด ซงคลายคลงกบของส านกงาน ก.พ ดงน 1. สมรรถนะหลก 2. สมรรถนะประจ ากลมงาน (job family / functional competencies) ประกอบดวย 2.1 สมรรถนะพนฐานวชาชพ (common/basic/generic/core professional competencies) เปนสมรรถนะทพยาบาลวชาชพทกคนตองมในทกหนวยงาน 2.2 สมรรถนะจ าเปนทพยาบาลประจ าหอผปวยแยกตามสาขาเฉพาะตองม (specific/ essential competencies) ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม แบงสมรรถนะออกเปน 2 ประเภท (ฝายการพยาบาล, 2552) ไดแก 1. สมรรถนะหลก 2. สมรรถนะตามต าแหนงหนาท (functional competency) ประกอบดวย 2.1 สมรรถนะตามต าแหนงหนาทเชงวชาชพ (professional competency) 2.2 สมรรถนะตามต าแหนงหนาทเฉพาะทาง (specific competency) สรปสมรรถนะทางการพยาบาลแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก สมรรถนะหลก สมรรถนะวชาชพ และสมรรถนะเชงเทคนคหรอสมรรถนะเฉพาะ ซงสามารถน ามาก าหนดสมรรถนะส าหรบบคลากรในองคกรได ตามลกษณะงาน ภาระงาน ขดความสามารถทควรม และบรบทขององคกรหรอหนวยงานแตละแหง ในการศกษาครงน เปนการพฒนากรอบสมรรถนะเฉพาะ (specific competency) ของพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม เทานน สวนสมรรถนะหลก และสมรรถนะเชงวชาชพยดตามกรอบ และแบบประเมนสมรรถนะของฝายการพยาบาลทไดก าหนดไว

11

ประโยชนของสมรรถนะ ประโยชนของสมรรถนะ ผบรหารสามารถน าสมรรถนะมาใชเปนปจจยในการบรหารหนวยงาน ดานการบรหารงานทรพยากรมนษย และการพฒนางานบรการ (ปยะชย จนทรวงศไพศาล, 2549) ซงสอดคลองกบค ากลาวของ ธ ารงศกด คงคาสวสด (2549) ทกลาววาการก าหนดกรอบสมรรถนะ ทชดเจนเหมาะสมของบคลากรในหนวยงาน มประโยชนในการบรหารงานบคคลในดานตาง ๆ ไดแก การสรรหา การคดเลอกตามคณสมบต และสมรรถนะของต าแหนงทตองการ ความกาวหนาในอาชพ การประเมนผลการปฏบตงาน การใหคาตอบแทน และการวางแผนพฒนาบคลากร เชนเดยวกบ ดวงจนทร ทพยปรชา (2548) ทกลาวถงประโยชนของสมรรถนะ ไดแก การคดเลอก สรรหาบคลากร การเลอนขนเขาสต าแหนงส าคญ การพฒนาบคลากร และการจายคาตอบแทน สวน ส านกการพยาบาล กรมการแพทย (2548ข) กลาววา ประโยชนของสมรรถนะ คอ เปนเครองมอในการบรหารบคลากร ชวยจดท าแผนพฒนาบคลากรใหถกตองตรงทศทาง จดสรรบคลากรใหเหมาะสมกบงาน สนบสนนตวชวดของหนวยงานใหบรรลเปาหมาย ชวยใหบคลากรทราบถงระดบความสามารถของตนเองเพอใหเกดการพฒนา และเรยนร และชวยใหเกดการหลอหลอมสมรรถนะขององคกรไปในทางทดขน สรป สมรรถนะมประโยชนตอหลายฝาย ดงน 1) ตอองคกรในการบรหารทรพยากรบคคล การพจารณาเลอกสรรบคคลเขาท างาน การจายคาตอบแทน การเลอนต าแหนงใหสงขน เปนเครองมอพนฐานในการวางแนวทางการพฒนาบคลากร ท าใหองคกรบรรลเปาหมาย 2) ตอบคลากร กรอบสมรรถนะชวยใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดตรงตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมายไดอยางมประสทธภาพ สงผลตอการบรรลเปาหมายขององคกร ชวยในการประเมนสมรรถนะของตนเอง และมทศทางในการพฒนาตนเองใหมสมรรถนะตามทองคกรก าหนด และความกาวหนาในอาชพ และ 3) ตอผรบบรการไดรบผลงานทมคณภาพ และปลอดภย องคประกอบของสมรรถนะ องคประกอบของสมรรถนะ ครอบคลมกลมพฤตกรรมส าคญ (critical behaviors) ทตองกระท าเพอใหงานใดงานหนงบรรลผลส าเรจเปนอยางด กลมสมรรถนะ (competency cluster) ทมการจดกลมความสามารถหลาย ๆ อยางทคลายคลงกน หรอเชอมโยงเกยวเนองกนอยางใกลชดจนจดเขาเปนกลมเดยวกน เมอน ากลมสมรรถนะมาเชอมโยงกนจะไดเปนกรอบสมรรถนะ ซงจะตองระบพฤตกรรมยอย และพฤตกรรมบงชสมรรถนะของแตละสมรรถนะไวดวย (ดวงจนทร ทพยปรชา,

12

2548) องคประกอบของสมรรถนะ ประกอบดวย 2 สวน คอ สวนของถอยค าซงเปนค าอธบายพฤตกรรม และสวนของเกณฑหรอขอก าหนดของพฤตกรรมซงเปนลกษณะพฤตกรรมส าคญทจ าเปนในการปฏบตตามมาตรฐานทก าหนด (Fey & Miltner, 2000) สรป องคประกอบของสมรรถนะ ประกอบดวย 2 สวน คอ สวนของถอยค าซงเปนค าอธบายพฤตกรรม และสวนของเกณฑหรอขอก าหนดของพฤตกรรมซงเปนลกษณะพฤตกรรมส าคญทจ าเปนในการปฏบตตามมาตรฐานทก าหนด

การพฒนากรอบสมรรถนะ กรอบสมรรถนะ หมายถง รายการของสมรรถนะทจ าเปนตอการท างานประเภทใดประเภทหนง หรอต าแหนงใดต าแหนงหนงใหไดผลส าเรจ โดยทรายการของสมรรถนะดงกลาวจะตองระบพฤตกรรมยอย และพฤตกรรมบงชความสามารถของแตละสมรรถนะไวดวย เปนการพรรณนาพฤตกรรมของการปฏบตงานของการใชทกษะ และคณลกษณะเฉพาะซงบคคลตองการเพอใหงานทท ามประสทธภาพ (ดวงจนทร ทพยปรชา, 2548) สมรรถนะของผปฏบตงานแตละวชาชพ หรอวชาชพเดยวกนยอมไมเหมอนกน จากบรบท สภาพการณ และต าแหนงทแตกตางกน ดงนน กรอบสมรรถนะจงสามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลา ทกองคกรวชาชพตองคนหากรอบสมรรถนะทเฉพาะของตนเอง (บญใจ ศรสถตนรากร, 2550) ซงวธการคนหาหรอสรางกรอบสมรรถนะมหลายวธใหแตละองคกรเลอกใชตามเหมาะสม ขนตอนการก าหนดกรอบสมรรถนะมผก าหนดไวหลายวธ ดงน ดวงจนทร ทพยปรชา (2548) ไดก าหนดการวเคราะห และการสรางแบบสมรรถนะของงานในต าแหนงใดต าแหนงหนง ประกอบดวย 8 ขนตอน ดงน 1. ก าหนดประสทธผลของงานทสงผลตอเปาหมายยทธศาสตรขององคกร 2. เลอกกลมบคคลเปาหมายในงานนน 3. เลอกวธการวเคราะหทครอบคลมทงงาน การกระท า และบทบาท 4. รวบรวมขอมลทเกยวกบพฤตกรรม และสภาพแวดลอมของงาน 5. วเคราะหหาพฤตกรรมส าคญของผท างานส าเรจเปนอยางด 6. น ามาจดหมวดหมเปนสมรรถนะ กลมสมรรถนะ และกรอบสมรรถนะ 7. ทดสอบความถกตองเหมาะสม 8. เขยนพจนานกรมสมรรถนะแลวน าไปใชประโยชน

13

ธ ารงศกด คงคาสวสด (2549) ก าหนดวธการหาองคประกอบสมรรถนะไว 6 ขนตอน ไดแก 1. ตงคณะกรรมการพฒนาสมรรถนะ หารอเพอจดแบงกลมงานในองคกร ซงทวไปมกแบงกนตามหนาท 2. จดการประชมเชงปฏบตการหนวยงานตาง ๆ เพอระดมความคดเหนในแตละต าแหนงงาน วาท าอะไรกนบาง หรอหาสมรรถนะในหนาท ๆ รบผดชอบ 3. เตรยมแบบฟอรมหาสมรรถนะในหนาทรบผดชอบ ซงประกอบดวยชอหนวยงาน ต าแหนง งาน และความรบผดชอบทตองการ 4. ใหผเขารวมประชมด าเนนการคนหาสมรรถนะในหนาทรบผดชอบ โดยพจารณาจากความร ทกษะ ความช านาญโดยเฉพาะอยางยงในเชงเทคนค และคณลกษณะทตองการ 5. การเขยนค าอธบาย หรอค านยามของสมรรถนะในหนาทแตละตว ซงหมายถงพฤตกรรมทตองการใหปฏบต การแบงระดบสมรรถนะ และระดบสมรรถนะตามความคาดหวง 6. ก าหนดระดบสมรรถนะทความคาดหวงในแตละขอ สกญญา รศมธรรมโชต ไดเสนอขนตอนการก าหนดรปแบบสมรรถนะตามแนวคดของแมคเคลแลนด มทงหมด 6 ขนตอน ไดแก (David C. McClelland อางใน สกญญา รศมธรรมโชต, 2549) 1. ก าหนดเกณฑทใชวดประเมนผลการปฏบตการท างาน เปนเกณฑทดเลศ และมประสทธผลของต าแหนงงาน 2. ก าหนดกลมตวอยาง น าเกณฑทไดจากเกณฑในขอ 1 มาคนหากลมของบคคลทมผลงานเลศ และกลมเปรยบเทยบทมผลงานเฉลยตามเกณฑปกต 3. เกบขอมลซงการเกบรวบรวมขอมลมหลายวธ เชน การสมภาษณ (behavioural event interview) การใชคณะกรรมการผเชยวชาญ (expert panels) การใชแบบส ารวจ (survey) ใชระบบผเชยวชาญ (competency model database expert system) การวเคราะหงาน (job function/task analysis) หรอการสงเกตพฤตกรรม (direct observation) 4. วเคราะหขอมล และสรางกรอบสมรรถนะ 5. ตรวจสอบความถกตองของกรอบสมรรถนะ 6. น ากรอบสมรรถนะไปใชงาน มารเรลล และคณะ (Marrelli et al., 2005) ไดก าหนดกลยทธการพฒนากรอบสมรรถนะส าหรบองคกรสขภาพ เชน ดานจตเวช และทมงานทดแลกลมตดยาเสพตด โดยพฒนามาจากกรอบ

14

สมรรถนะขององคกรธรกจ และอตสาหกรรม ทมความกาวหนาดานสมรรถนะในการท างาน มทงหมด 7 ขนตอน คอ 1. ก าหนดวตถประสงค ตองชดเจน และเปนวตถประสงคทเฉพาะ โดยสามารถตอบค าถามทง 4 ขอ ตอไปน 1.1 ท าไมตองพฒนากรอบสมรรถนะ มความจ าเปนอยางไรในการพฒนา เชน การใชเพอแกไขปญหา การเพมผลก าไรหรอเพอเพมโอกาสในการด าเนนการใหผลประกอบการบรรลเปาหมายจากการพฒนากรอบสมรรถนะ ก าหนด และประยกตใชสมรรถนะ 1.2 จะพฒนากรอบสมรรถนะอะไรในหนวยงาน ตองระบวตถประสงคความตองการสมรรถนะวาเพอการปฏบตงานทมประสทธภาพ เพอกลมอาชพ งานทเฉพาะเจาะจง หรองานหนาทใดหนาทหนง และผลลพธทไดส าหรบกลมงานเดยว หรอองคกรทงหมด หลายองคกร หรอสมาชกทกคนในอาชพ 1.3 จ าเปนตองใชกรอบเวลาแบบไหน ปจจบนหรออนาคต หลายองคกรเลอกใชกรอบเวลาทงปจจบน และอนาคต เพอทการคาดคะเนถงอนาคตได ขนกบการเปลยนแปลง และปจจยทมอทธพลตอบรบทของหนวยงาน ทเราก าลงศกษาอย 1.4 จะน ากรอบสมรรถนะทพฒนาขนไปใชอยางไร เชน ใชในการวางแผนกลยทธ บรหารจดการ การรบรอง การคดเลอกคนเขาท างาน การปฏบตงาน การฝกอบรม/พฒนางาน การเลอนต าแหนง การสบทอดต าแหนง การจายคาตอบแทน/ใหรางวลหรอการยอมรบ หรอการวางแผนอาชพ ซงการตดสนใจขนกบเปาหมายการน าไปใช 2. แสวงหาผใหการสนบสนน และสงเสรมในเรองแหลงขอมล การใหขอมลโดยตรง เปนผมสวนชวยใหงานส าเรจลลวงไปไดดวยด สามารถใหการสงเสรม สนบสนนใหบคคลทเกยวของในการปฏบตงาน ในหนวยงานใหความรวมมอ ในการศกษาน คอ ผมอ านาจควบคมหนวยงานทท าการศกษา อาจเปนหวหนางาน ผตรวจการ หวหนาหอผปวย หรอผเชยวชาญในงานนนๆ เปนอยางด 3. การสอสารแกผทมสวนเกยวของ วางแผนสอสารแกผทเกยวของทกฝาย ทงผทได รบผลประโยชน และผลกระทบทางลบทไมไดรบความสะดวกจากการศกษาสมรรถนะ โดยใชกลยทธการในการสอสาร และด าเนนการตามแผน ก าหนดตารางเวลาในการสอสารแตละกลม สอสารแกทกคนทมสวนเกยวของอยางตอเนอง มการใชสอรวมดวย เชน การสรป การสงขอมลทางอเลคทรอนค หนงสอหรอวารสาร เปนตน 4. การรวบรวมขอมล ในขนตอนตาง ๆ ทงรปแบบการพฒนา และการก าหนดสมรรถนะ การเลอกกลมตวอยางผใหขอมล และการไดมาซงขอมล ดงน 4.1 การก าหนดกลมตวอยาง มดงน

15

4.1.1 การก าหนดกลมตวอยาง ควรใชกลมตวอยางทหลากหลายในต าแหนงหนาท อาจเปนผปฏบตงานโดยตรงทมความรความเขาใจในการท างานอยางลกซง เปนผบรหาร ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญทมความรความช านาญในงานนน ๆ เปนอยางด หรอกลมบคลากรทมความเชยวชาญ และมผลการปฏบตงานทเปนเลศ การรวบรวมขอมลจ าเปนตองมทงสมรรถนะทตองรบผดชอบ และหนาททคนเคยในงาน การเขยนรายงานดวยตนเองเกยวกบสมรรถนะทรบผดชอบอาจมขอบกพรอง จากความตองการการยอมรบจากสงคมมากกวางานทตองท าจรง 4.1.2 เลอกผทมผลการปฏบตงานด การทจะไดขอมลทถกตอง ผทใหขอมลตองมความรสงเกยวกบการปฏบตงานทมประสทธภาพ ในการก าหนดสมรรถนะเปาหมาย และการระบสมรรถนะทตองการ คอการปฏบตงานทเปนเลศ ไมใชโดยทวไป ตามเกณฑหรอต ากวา 4.1.3 ใชกลมตวอยางทมลกษณะเปนทนาพอใจ เชน มการคดวเคราะหระดบสง เปนตน 4.1.4 ใชการเลอกกลมตวแทน หากการศกษาสมรรถนะนนมบทบาทหนาท หลายระดบ การเลอกกลมตวอยางตองมาจากทกระดบ 4.2 ก าหนดวธการรวบรวมขอมล ซงมหลายวธ และหลายองคประกอบทท าใหวธการรวบรวมขอมลสมบรณ ควรใชหลายวธรวมกน เพอใหขอมลทไดมความถกตอง ครอบคลม นาเชอ ถอ โดยเลอกอยางนอย 2 วธการขนไป จาก 8 วธการ ดงตอไปน 4.2.1 การทบทวนวรรณกรรม (literature review) เปนการคนหาความรทไดมการศกษามากอน เปนวธการทงาย รวดเรวในการสรปเนอหาใหส น อาจท าการทบทวนไดจากหนงสอ วารสาร นตยสาร วทยานพนธ ซงเนอหาของการศกษาคอนขางกวาง ตองมการพจารณาใหดกอนน ามาใช 4.2.2 การสนทนากลม (focus group) เปนการท างานโดยมผด าเนนงานรวมกบกลมผทปฏบตงานกลมเลกๆ เปนผบรหาร ผใตบงคบบญชา ผรบบรการ หรอบคคลอนๆ ทมสวนเกยวของกบงานทท า เพอบงช หรอระบงานทท าอย หรอบงชสมรรถนะทพวกเขาเชอวามความจ าเปนในการปฏบตงานเพอใหไดผลงานทด ขอดของวธน คอ สามารถสนบสนนการศกษาสมรรถนะ และการน ามาประยกต เพราะสามารถรวบรวมขอมลจากคนหลายคนไดจ านวนมาก หลากหลาย และรวดเรว แตมขอเสย คอ ใชคนจ านวนมากท าใหรบกวนเวลาท างาน ผชวยเหลออาจไมมทกษะเพยงพอในการกระตนสมาชกกลม คณภาพของขอมลขนกบความสามารถในการคดวเคราะห และประสบการณของสมาชก และอาจมผลดานลบไดหากความคดเหนของกลมมนใจในมมมองทจ ากด ปรมาณขอมลเชงคณภาพมมากใชเวลาในการวเคราะหนาน

16

4.2.3 การสมภาษณอยางมโครงสราง (structured interviews) ตองมการวางแผนในการใชค าถาม เกยวกบเรองงานทรบผดชอบ มการเทยบเคยงกบองคกรอนทท าใหมองเหนวา สมรรถนะใดจ าเปนตองมในงาน ซงมตวแปรหลายตวทตองค านงถง ไดแก สงแวดลอม วฒนธรรม และความแตกตางระหวางความรบผดชอบทมความสมพนธกบขอมลทมอยางจ ากด 4.2.4 การสมภาษณเพอการคนหาพฤตกรรมทมความเฉพาะเจาะจงผสมภาษณจะถามถงสงทท า ทคด พด และความรสกในสถานการณทเปนความทาทาย หรอยงยาก สมรรถนะทใชแลวสามารถแกไขปญหา หรอสถานการณได การปฏบตทท าบอย ปานกลาง และนอยเพอใชในการเปรยบเทยบ 4.2.5 การส ารวจ โดยการใชแบบสอบถามทมกถามถงความถของงานทท า หรอความถของสมรรถนะทใชในงาน สวนใหญมกใชการเขยนใหขอมลทคดวามความส าคญเพมเตมเขามา 4.2.6 การสงเกต การรวบรวมขอมลชนดน ทมผวจยตองลงไปสงเกตขณะปฏบตงาน งานทมความซบซอน และกจกรรมทหลากหลายจะใชเวลาในการสงเกตมาก งานทท าเปนประจ าหรอท าแบบเดม ๆ อาจใชเวลา 2 ชวโมงใน 1 วนในการสงเกตซ าไปซ ามา สวนงานทมความซบซอนอาจใชเวลาเปนสปดาห งานทท าเปนรอบ เปนฤดกาล หรองานทเกยวของกบปจจยอน อาจตองใชเวลาในการสงเกตนานหลายสปดาห หรอเปนเดอน การสงเกตจะรวมถงการสอบถามถงวธการปฏบต และท าไมตองท า ผสงเกตสรปสมรรถนะทใชในการปฏบตการทมประสทธภาพแลวจงสงใหผเชยวชาญระบอกครง 4.2.7 การจดบนทกการท างาน เปนการเกบขอมลโดยการบนทกการท างานประจ าวนตงแตเรมท างานจนกระทงสนสดการท างานในแตละกจกรรมนน ๆ อาจใชการถามแลวท าการบนทกหลายครง เปนวน สปดาห หรอเปนเดอน ขนกบความซบซอน และความหลากหลายของงานนน ๆ 4.2.8 การรวบรวมขอมล โดยเลอกจากวธการดงกลาวขางตน ทมความเหมาะสมกบบรบทของหนวยงาน วธการสมภาษณเปนวธทใชในการหาขอมลเชงลกทไดผลด และการวางแผนบนทกและวเคราะหขอมล นบเปนสงส าคญมาก เพราะท าใหขอมลทรวบรวมไดมความสมบรณ และวเคราะหไดตรงตามวตถประสงคทตงไว 5. ระบสมรรถนะ และการก าหนดกรอบสมรรถนะ ดงน 5.1 การก าหนดงาน (job definition) อาจมาจากการทบทวนเอกสาร ความรพนฐานทตองรบผดชอบตองาน อาจอยทองคกร วชาชพ การศกษา และประสบการณทตองการในหนาท

17

รบผดชอบ เอกสารงานทรวมทงการพรรณนางาน การรบเขาท างาน นโยบายการปฏบตงาน คมอการปฏบตงาน แผนผงองคกร 5.2 การก าหนดสมรรถนะ จะตามมาหลงจากการก าหนดเนองาน และน ามาจดหมวดหมสมรรถนะ (competency category) แลว 5.3 การรวบรวมกลมสมรรถนะทเหมอนกน น ามาสรางเปนชดสมรรถนะทมค าอธบายความหมายทมความชดเจนในแตละตว สวนมากชดสมรรถนะไมควรมสมรรถนะยอยมากกวา 20 ตว 5.4 มการทบทวน หรอตรวจสอบสมรรถนะทไดโดยผเชยวชาญทมประสบการณในงาน และมความรในเนองานเปนอยางด หรอเปนผบรหารทเคยปฏบตงานดในหนวยงานนน และ ไดรบการเลอนต าแหนงสงขน แลวน าขอเสนอแนะมาปรบปรงแกไข 5.5 การพฒนาพฤตกรรมทตองการ สวนใหญแบงเปนระดบ 3 ระดบขนไป ซงพฤตกรรมเหลานมาจากการก าหนดเนองาน และการก าหนดสมรรถนะ ควรสอบถามหนาทจากผบงคบบญชาดวย วตถประสงคของพฤตกรรมทตองการ เพอแสดงใหเหนวาสมรรถนะตามความเปนจรงควรเปนอยางไร 6. น ากรอบสมรรถนะทไดมาทดลองใช สวนใหญมกใชในการพฒนาบคลากร วางแผนการท างาน คดเลอกคนเขาท างาน อบรม และพฒนางาน ประเมนผลการท างาน ใหรางวล และจายคาตอบแทนบคลากร และการปรบเลอนต าแหนง 7. ประเมนผล และปรบปรงสมรรถนะ หลงจากมการน ากรอบสมรรถนะมาใชแลว ควรมการทบทวน และปรบปรงใหมความทนสมย เหมาะสมตามบรบทของหนวยงานทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ดรากานดส และ เมนทแซส (Draganidis & Mentzas, 2006) ท าการทบทวนอยางมระบบ และวเคราะหจากระบบการจดการสมรรถนะ จ านวน 22 ระบบรวมกบระบบการจดการ การเรยนร อก 18 ระบบ และสรป การก าหนดกรอบสมรรถนะไว 9 ขนตอน ไดแก 1. แตงตงทมสรางสมรรถนะ (competency system team) ประกอบดวย ผบรหารระดบ สง เจาหนาท ๆ ท างานดานการพฒนาทรพยากรบคคล และผปฏบตงานทมความรความเขาใจระบบการท างานในองคกรอยางลกซง 2. ก าหนดเกณฑทใชวดการประเมนผลการปฏบตงาน (identification of performance metrics) ไดแก ผลงานดเลศ ผลงานตามเกณฑเฉลย และผลงานเกณฑต าสดทสามารถท างานนน ๆได เปนการจดล าดบพฤตกรรมการท างาน โดยก าหนดการปฏบตงานทกระดบ หากลมตวอยางในหนวยงานนน ๆ และหาระดบทคาดหวงเพอใชเปนเกณฑในการหาคนทท างานไดด ไดปานกลาง

18

หรอไดนอย คนหาจ านวน และระดบความสามารถทแตกตางของผปฏบตงานทมอย เทยบกบจ านวน และระดบความสามารถของผปฏบตงานทองคกรตองการ 3. สรางรายการสมรรถนะเฉพาะงาน (development of a tentative competencies list) โดยทมสรางสมรรถนะ ใชวธการทบทวนจากสมรรถนะขององคกรอนทสรางไว และน ามาเลอกใหเขากบกลยทธขององคกร 4. ใหค านยามสมรรถนะ และก าหนดพฤตกรรมบงชความสามารถ (definition of competencies and behavioral indicators) โดยไดจาก การสมภาษณรายบคคล การสนทนากลม และการส ารวจจากผปฏบตงานและผบรหาร 5. พฒนากรอบสมรรถนะเฉพาะเบองตน (development of an initial competency model) โดยน าขอมลทรวบรวมไดมาวเคราะหทงเชงปรมาณ และเนอหา แลวก าหนดเปนกรอบสมรรถนะ ทจ าเปนในการปฏบตงาน 6. ตรวจสอบกรอบสมรรถนะทได (cross-check initial model) ดวยวธการประชมกลม สมภาษณ หรอใชแบบส ารวจ 7. เรยบเรยงสมรรถนะใหละเอยด (model refinement) เปนการวเคราะหสมรรถนะทไดซ า โดยใชวธการเดยวกนกบการพฒนาครงแรก ปรบปรงแกไข เพอใหไดกรอบสมรรถนะทด ถกตองยงขน 8. การตรวจสอบความถกตองของกรอบสมรรถนะ (validation of the model) โดยการเปลยนสมรรถนะเปนแบบสอบถาม เพอวดระดบประสทธภาพของแตละคนวาท างานไดดมาก ปานกลาง หรอพอใช การจดล าดบจากค าถามนไดมาจากหลาย ๆ คน เชน ผบรหาร กลมเพอน และจากการรายงานดวยตนเอง การประเมนจดล าดบจากค าถามจะสมพนธกบการประเมนจดล าดบจากการปฏบตการเพอก าหนดแตละสมรรถนะทสมพนธกบการปฏบตงาน 9. สรปสมรรถนะขนสดทาย (finalize the model) โดยการคดสมรรถนะทไมมความสมพนธกบการปฏบตงานออก เพอใหไดสมรรถนะทมผลตอการปฏบตงานมประสทธภาพ กระทรวงคมนาคมของบรทชโคลมเบย (British Columbia Ministry of Transportation, 2008) ประเทศแคนาดาก าหนดการสรางกรอบสมรรถนะม 6 ขนตอน ดงน 1. ก าหนดผรบบรการทส าคญ หมายถง ผทไดรบบรการจากบทบาทหรอหนาทของผปฏบตงาน 2. ก าหนดความรบผดชอบทส าคญหรอผลลพธทส าคญ คออะไร 3. ก าหนดพฤตกรรมตวอยาง หมายถง ผรบบรการจะประเมนคณภาพของผลลพธไดอยางไร

19

4. เลอกพฤตกรรมสมรรถนะทส าคญ 5. เลอกระดบเปาหมาย ไมไดหมายถง ขนต าของมาตรฐาน แตหมายถง การปฏบตทสงกวารอยละ75 ของเวลา 6. มการทบทวนสมรรถนะอกครง สรป การพฒนากรอบสมรรถนะ หมายถง กระบวนการจดท ากลมรายการสมรรถนะ ใหไดมาซงพฤตกรรมทแสดงถง ความรความสามารถ ทกษะเฉพาะทาง และเปนคณลกษณะเฉพาะเจาะจงทจ าเปนของบคลากรในหนวยงานนนๆ การพฒนากรอบสมรรถนะมหลากหลายวธ มความเหมาะสมกบแตละหนวยงานตางกน ผศกษาเลอกใชวธการของ มารเรลล และคณะ (Marrelli et al., 2005) เนองจากมความชดเจน เขาใจงาย โดยประยกตโดยประยกตกลยทธการพฒนากรอบสมรรถนะ ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) การก าหนดวตถประสงค 2) การแสวงหาผใหการสนบสนน 3) การสอสารแกผทมสวนเกยวของ 4) การรวบรวมขอมล 5) การระบสมรรถนะ และการก าหนดกรอบสมรรถนะ มรายงานการน าแนวคดนมาใชในหลายการศกษา ไดแก การพฒนากรอบสมรรถนะของพยาบาลผดงครรภวชาชพในหนวยคลอดโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม (สมศร เชตะวน, 2553) การพฒนากรอบสมรรถนะพยาบาลวชาชพในหอผปวยฟนฟสภาพ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม (นภา วชระรตน, 2554) การพฒนากรอบสมรรถนะพยาบาลวชาชพหนวยงานอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย (เอกกมล ยศบวพศ, 2554) การพฒนากรอบสมรรถนะของผตรวจการพยาบาลนอกเวลาราชการโรงพยาบาลแพร (ศศธร อนทดม, 2555) และไดมการน าผลการศกษาไปตอยอดสรางแบบประเมนสมรรถนะเฉพาะของพยาบาล การประเมนผลงาน และแผนพฒนาบคลากรไดเปนอยางด

ลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด หนวยผปวยวกฤตโรคหวใจ (Coronary Care Unit หรอ Cardiac Care Unit: CCU) เปน หนวย หรอหอผปวยวกฤตชนดหนง ทใหการดแลผปวยวกฤตโรคหวใจ (Mehta & Khan, 2002) แนวคดนเรมครงแรกในป ค.ศ 1960 โดยศลยแพทย ชอวลเลยม โมเซนธอล (William Mosenthal) ของศนยแพทยดารเมาท-ฮทชอค (Dartmouth-Hitchcock) ในฟลาเดลเฟย ประเทศสหรฐอเมรกา เนองจากมผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย เสยชวตจากภาวะแทรกซอนของโรค คอ ภาวะหวใจเตนผดจงหวะชนด เวนทรคลาร ฟบรลเลชน (ventricular fibrillation) และ เวนทรคลาร สแตนดสตลล (ventricular standstill) ซงสามารถปองกนได หากตรวจพบอาการในระยะเรมแรก และสามารถควบคม รกษาได หากมการวางแผนการรกษา และใหการรกษาพยาบาลทมประสทธภาพ (Meltzer, Penneo, &

20

Kitchell, 1970) ตอมาไดรบการยอมรบ น าไปสการใชงานอยางแพรหลาย โดย เฉพาะอยางยงในการดแล หรอการใหบรการผปวยหลงกลามเนอหวใจตาย ลกษณะการใหบรการ คอ ใหการดแลผปวยโรคหวใจทอยในระยะอนตราย ปญหาสขภาพไมแนนอน และซบซอน มความเสยงสง เชน ภาวะชอกจากหวใจ หวใจท างานลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะชนดรายแรง กลามเนอหวใจตายทอาจคกคาม และเสยชวตไดในขณะใดขณะหนง (American Association of Critical Care Nurses [AACN], 2002) ตองการการตดตามอยางใกลชดทงคลนไฟฟาหวใจ ระบบไหลเวยนเลอดอยางตอเนองทตองอาศยอปกรณเครองมอทางการแพทยทรกล าเขาสรางกาย ไดแก เครองชวยหายใจ เครองพยงการท างานของหวใจ เครองกระตนจงหวะการท างานของหวใจ การเจาะน าจากชองเยอหมหวใจ การชอกหวใจดวยไฟฟา หรอการชวยฟนคนชพขนสง การดแลทงกอน และหลงการท าหตถการตาง ๆ เชน การตรวจสวนหวใจและหลอดเลอด การถางขยายหลอดเลอดหวใจตบดวยบอลลนและขดลวด เปนตน (Pilcher & Odell, 2000) ตอมามการขยายการใหบรการโดยจดตงหนวยผปวยกงวกฤตโรคหวใจขน เพอใหการดแลผปวยทพนจากระยะวกฤต มอาการไมคงท ตองการการดแลใกลชด ไมปลอดภยหากยายไปอยหอผปวยอายรกรรมรวม แนวคดเกยวกบหอผปวยผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด จดตงขนเพอใหการดแลผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด ทพนภาวะวกฤตจากหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด แตยงไมปลอดภยเพยงพอทจะยายไปรกษาตอทหอผปวยอายรกรรมรวม แกไขปญหาการกลบเขามารกษาซ าในหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด และปญหาหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอดไมมเตยงเพยงพอกบจ านวนผปวย ในแตละหนวยงานทเปดใหบรการมชอเรยกตาง ๆ กน ไดแก หนวยดแลผปวยทตองเฝาระวงใกลชด (intermediate care unit) หนวยดแลผปวยทมความรนแรงของโรค (Progressive Care Unit: PCU) หนวยดแลผปวยทใสเครองตดตามคลนไฟฟาหวใจแบบไรสาย (Telemetry floor Step down Unit) หรอหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด (Sub Coronary Care Unit: Sub CCU) ซงลกษณะงานแตละแหงมความแตกตางกนขนกบนโยบายของหนวยงาน จ านวนผปวย และระดบความรนแรงของโรค แตสงหนงทเหมอนกน คอ การรกษา พยาบาลในผปวยกลมเดยวกน มรายละเอยดเดยวกนทงโรค อาการ การรกษา การฟนฟสมรรถภาพ การควบคมปจจยเสยง และการใหสขศกษา สอดคลองกบระบบการจ าแนกผปวยวกฤต ตามท คเลน, ซเวตตา, บรกส, และ เฟอรารา (Cullen, Civetta, Briggs, & Ferrara, 1974) ไดพฒนาขน เรยกระบบ Therapeutic Intervention Score System (TISS) คอ TISS 76 และ มแรนดา, รจค, และ สชวฟล (Miranda, Rijk,

21

& Schaufeli, 1996) น ามาพฒนาตอ ในป 1983 คอ TISS 28 เปนระบบทใชในการจ าแนกผปวยวกฤต โดยมวตถประสงคในการจ าแนก 2 ประการ คอ การจ าแนกความรนแรงของความเจบปวย และการจ าแนกตามจ านวนภาระงานในหอผปวยวกฤต โดยแบงประเภทผปวยตามความซบซอนของอาการ และการปฏบตการพยาบาลเปน 4 ประเภท ไดแก 1) ผปวยทตองการการพยาบาลตามปกต และการเฝาระวง (routine wake up) 2) ผปวยทตองการการพยาบาลอยางใกลชด (closed observation) 3) ผปวยทตองการการพยาบาลทมความซบซอน (intensive nursing care) 4) ผปวยทตองการการพยาบาลอยางซบซอน และการดแลจากแพทยอยางใกลชด (intensive nursing and physician care) หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม หากพจารณาตามชอควรจะเปนผปวยกงวกฤต แตสภาพความเปนจรงหอผปวยมผปวยทอยในการดแลครบทง 4 ประเภทดงกลาวขางตน ซงเขาไดกบการพยาบาลผปวยวกฤตโรคหวใจ ประกอบกบไมมเอกสาร หรอต าราเกยวกบการพยาบาลผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอดโดยตรง มแตการพยาบาลผปวยวกฤตโรคหวใจเทานน จงสามารถสรปไดวาการพยาบาลผปวยในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ไมมความแตกตางกบการพยาบาลผปวยในหนวยวกฤตโรคหวใจในดานองคประกอบของเนอหา แตแตกตางในระดบความรนแรงของโรค และการรกษาตามแตหนวยงานนน ๆ ก าหนดขน จงสามารถอางองตามการพยาบาลผปวยวกฤตได การพยาบาลผปวยวกฤตทกประเภทม 3 องคประกอบ คอ ผปวยวกฤต (critical ill patient) พยาบาลผปวยวกฤต (critical care nurse) และสงแวดลอมในหนวยวกฤต (critical care environment) โดยมรายละเอยดดงน (AACN, 2002) ผปวยวกฤต คอ ผปวยทมภาวะเสยง เปนปญหาความเจบปวยทซบซอน คกคามชวต จ าเปนตองใหการดแลรกษาอยางเรงดวน และตอเนอง โดยการใชศาสตรหลายสาขา และเปนพเศษมากกวาผปวยทวไป ดวยความระมดระวง และรอบคอบ รวมทงชวยดานการตอบสนองตอความตองการขนพนฐานตามแนวคดของมาสโลว ทง 5 ดาน คอ 1) ดานรางกาย เพอการมชวตอย และรกษาความสมดลของสรรวทยา คอ อากาศ อาหาร น า และยารกษาโรค และเครองมอเทคโนโลยททนสมย เพอใหรอดพนจากภาวะวกฤต 2) ดานความปลอดภย ตองการหลกคมครองทมนคง สามารถปองกนอนตรายทคกคามชวต การจดสงแวดลอมทชวยใหเกดความปลอดภย เชน การใช EKG monitor เฝาระวงอาการผดปกตตลอด 24 ชวโมง และมผดแลอยางใกลชดตลอดเวลา เ ปนตน 3) ดานความรก และความเปนเจาของ เปนความตองการใหผอนหวงใยตนเอง พยาบาลควรใหความส าคญในการใหญาต หรอบคคลส าคญทเปนทรกของผปวยเขาเยยมเพอเปนการสนบสนน

22

และใหก าลงใจ สงเสรมสมพนธภาพของผปวย และครอบครว 4) ดานความภาค ภมใจ โดยพยาบาลจะตองใหขอมลกระตนใหผปวยมสวนรวมในการตดสนใจ และการท ากจกรรมการรกษาพยาบาลรวมกน 5) ดานการประจกษในคณคาของตนเอง เปนความตองการขนสงสดของมนษย ในผปวยภาวะวกฤตมความเปนไปไดยาก เพราะชวตก าลงถกคกคามจากการเจบปวย ดงนนพยาบาลมบทบาทในการเสรม และใหก าลงใจทงแกผปวย และญาต (AACN, 2002) พยาบาลผปวยวกฤต คอ บคคลากรทส าคญทสดในการดแลผปวย เพราะเปนผทอยใกลชดกบผปวยตลอดเวลา 24 ชวโมง ดงน นคณสมบตของพยาบาลผปวยวกฤตโรคหวใจทเหมาะสมมความส าคญมาก ประกอบดวยคณสมบต ดงน (AACN, 2002) 1. มสตปญญา เฉลยวฉลาด ซงชวยใหเกดการเรยนรไดงาย เนองจากการเรยนรเกยวกบโรค การรกษา เครองมอ และอปกรณการแพทยตาง ๆ มมากซบซอน และเปลยนแปลง กาวหนาตลอดเวลา 2. ควรเปนผมประสบการณเกยวกบการพยาบาลผปวยหนกมาแลว และพอใจกบการใหการพยาบาลผปวยขางเตยงเพอทจะสามารถประเมนผปวยไดอยางมประสทธภาพ ปลอดภยสง 3. มสภาวะทางอารมณคงท เนองจากสภาพแวดลอม ทงลกษณะผปวยทอาการหนก มเครองมออปกรณการแพทยจ านวนมาก งานทรบเรง ตองการทงความถกตองรวดเรว ท าใหเกดความเครยดไดงาย ถามสภาวะทางอารมณทดจะ ท าใหงานส าเรจไดงาย 4. มวฒภาวะ การท างานในต าแหนงน ไดรบการยอมรบ และมอ านาจในการปฏบตงานเกนขอบเขตของพยาบาล อาจท าใหประเมนตนเองเหนอบคคลอนได การมวฒภาวะจะชวยใหพยาบาลปรบตวไดเหมาะสม เปนผลดตอทงตวพยาบาล เพอนรวมงานวชาชพเดยวกน ตางวชาชพ ผปวย และญาต 5. มสขภาพด เพอปองกนปญหาขาดแคลนคนท างาน ในหนวยงานนดานอตราก าลงมความส าคญมาก หากขาดคนท างาน และไมสามารถหาก าลงมาชดเชยบอย ๆ จะสงผลตอประสทธภาพการท างาน และความปลอดภยของผปวยได นอกจากคณสมบตดงกลาวแลว จะตองเปนพยาบาลวชาชพทไดรบใบประกอบโรคศลปะ และปฏบตงาน บนพนฐานดงตอไปน (AACN, 2002) 1. มความรบผดชอบอยบนพนฐานของวชาชพ 2. มความรอบรถงความสมพนธของระบบตาง ๆ ภายในรางกาย และกลไกธรรมชาตของชวต 3. มความเชอถอ และตระหนกถงความส าคญในความเปนองครวมของแตละบคคล ความแตกตางของบคคล รวมทงความสมพนธทางสงคม และสภาพแวดลอม

23

4. มการศกษาในกจกรรมการปฏบตการพยาบาลอยางตอเนอง และความกาวหนาทางวทยาศาสตรการแพทย ครอบคลมเรองของจตสงคม พฤตกรรมศาสตร พยาธสรรวทยา ตลอดจนแนวทางในการรกษาเฉพาะโรคในผปวยวกฤต 5. มการพฒนาความสามารถในการปฏสมพนธกบผปวย และสมาชกในครอบครวรวม ทงเจาหนาทในทมสขภาพ ทกสาขาทเกยวของในการดแลรกษาผปวย 6. มการตระหนกถงความรบผดชอบทเกยวของกบสภาพแวดลอม เพอใหการปฏบต การพยาบาลด าเนนไปอยางปลอดภย 7. พฒนาความร และทกษะใหทนกบความกาวหนาของเทคโนโลยใหม ๆ อยางตอเนอง 8. ควรใชระบบการพยาบาลแบบเจาของไข และกระบวนการพยาบาลรปแบบการพยาบาลผปวยวกฤต ทงดานการรวบรวมขอมล ก าหนด และจดเรยงล าดบความส าคญ และความเรงดวนของปญหา ความตองการของผปวย เพอวางแผนใหการพยาบาลทเหมาะสม ตดตามประเมนผล ปรบแผนการพยาบาล และมการบนทกกจกรรม และผลลพธอยางครอบคลมครบถวน ระบบการพยาบาลผปวยภาวะวกฤต เปนระบบทดแทนท งหมด เนองจากผปวยมขดจ ากดในการตอบสนองตอความตองการ ๆ ดแลตนเอง แพทย และพยาบาลเปนผชวยเหลอทงหมด สนบสนนผปวย และครอบครวในการเผชญ และปรบตวใหเขากบภาวะวกฤตทเกดขนเฉยบพลน โดยการรวมรบรขอมล รวมตดสนใจ เลอกวธการรกษา ทเกยวของกบผปวยตามสภาพความเปนจรง และเปนทปรกษาในปญหาอน ๆ ทครอบครวไมสามารถแกไขได (Orem, 1991) สงแวดลอมในหอผปวยวกฤต หมายถง ลกษณะบรเวณหรอขอบเขตของหอผปวยทจดใหสภาพแวดลอมเอออ านวย สนบสนนในการรกษาพยาบาล มหลายดาน ดงน (AACN, 2002) 1. ดานกายภาพ ประกอบดวย 1.1 โครงสรางของหนวยงาน การจดสถานทใหเหมาะสม เชน การมหองแยก ระยะหางระหวางเตยง เคานเตอรพยาบาล หองเกบเครองมอ เปนตน 1.2 เครองมอเครองใช ทมเทคโนโลยสง และอเลคโทรนคททนสมย ทใชในการชวยเหลอ หรอเฝาระวงอาการเปลยนแปลงตาง ๆ ใหอยในสภาพพรอมใชงานไดทนท 1.3 นโยบายการบรหารจดการภายในสถาบน และ/หรอในสถานทเอออ านวยในการพยาบาลผปวยวกฤตในหลาย ๆ ดาน คอ 1) กฎเกณฑในการรบ-ยายผปวย 2) มาตรฐานการพยาบาลทเปนแนวทางการปฏบตงานใหมประสทธภาพ 3) ประสทธภาพในการรกษา 4) ระบบประกนคณภาพการรกษาพยาบาล ทรวมถงการจดอตราก าลงของพยาบาลตอจ านวนผปวย ซงมาตรฐาน สากลก าหนดใหพยาบาล:ผปวยวกฤต = 1:2 5) มาตรฐานทางจรยธรรม

24

2. ดานจตใจ สงแวดลอมทเปลยนไป กอใหเกดความเครยดมากมาย ทสงผลกระทบตอผปวย ครอบครว และพยาบาลทตองเผชญ คอ 2.1 ความไมคงทของอาการ การเจบปวยทคกคามชวต 2.2 เครองมอ ทงจ านวนทหลากหลาย และความกาวหนาของววฒนาการทใชในการรกษา เปนความแปลกใหม กอใหเกดความกลว สบสน และไมแนใจ 2.3 วธการทยงยากซบซอนของการรกษา 2.4 เหตการณแวดลอมทเกดขนภายในตวผปวย ไดแก 2.4.1 ความเจบปวด หว และการใสทอชวยหายใจ เปนสาเหต ทกอใหเกดความเครยดสงในผปวยภาวะวกฤต (Fontaine, 1993) 2.4.2 ไมรเวลา ไมมความเปนสวนตว 2.4.3 ถกแยกจากครอบครว และบคคลทรก 2.4.4 นอนไมหลบจากแสง และเสยงทดงตลอดเวลา 2.4.5 ภาพของแพทย และพยาบาลทเดนไปมา และเสยงพดคย 2.4.6 การรบรขอมลในการรกษาทไมกระจางชด 2.4.7 ไมสามารถตดตอสอสารใหสนองตอบความตองการ สรป การพยาบาลผปวยวกฤต/ กงวกฤตโรคหวใจ ม 3 องคประกอบ คอ 1) ผปวยวกฤตกงวกฤตโรคหวใจ ทมปญหาความเจบปวยซบซอน คกคามชวต ตองการการดแลเรงดวน และ ใกลชด ชวยเหลอตนเองไมไดหรอไดนอย 2) พยาบาลผปวยวกฤต/กงวกฤตทมความรความสามารถทงดานการปฏบตการพยาบาล ดานมนษยสมพนธ ดานวฒภาวะ และมอารมณคงท และ 3) สงแวด ลอมในหอผปวยวกฤต/ กงวกฤตโรคหวใจ เปนสภาพแวดลอมทเอออ านวย สนบสนนในการรกษา พยาบาลผปวย ทงดานกายภาพ และดานจตใจ เพอชวยใหผปวยปลอดภย สามารถกลบไปใชชวตไดตามปกต ลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจและหลอดเลอด งานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม มขอบเขตการบรการ คอ ใหการดแลผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอด ทงชาย และหญงทมอายตงแต 15 ป ขนไปทมปญหาซบซอนกงวกฤตตองเฝาระวงอยางใกลชด ทงกอน และหลงการตรวจวนจฉย/รกษาจากหนวยตรวจสวนหวใจ และหลอดเลอด ไดแก การตรวจสวนหวใจ และหลอดเลอด การ

25

ขยายหลอดเลอดหวใจตบดวยลกโปง หรอบอลลน การใสเครองกระตนหวใจแบบถาวร การศกษา และรกษาภาวะหวใจเตนผดจงหวะดวยคลนวทยความถสง ใหบรการหลงตรวจพเศษจากหนวยตรวจพเศษหวใจแบบภายนอก ไดแก การตรวจคลนเสยงสะทอนหวใจพบความผดปกตของกลามเนอ หรอลนหวใจอยางรนแรง รวมทงผปวยทมการท าหตถการตาง ๆ ไดแก การชอกหวใจดวยไฟฟา การเจาะน าจากชองเยอหมหวใจ การใสเครองกระตนจงหวะหวใจแบบชวคราว ผปวยทตองไดรบยาพเศษ เชน ยาละลายลมเลอด ผปวยกลมโรค 5 อนดบแรกของหนวยงานไดแก โรคหลอดเลอดหวใจ กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โรคลนหวใจ ภาวะหวใจเตนผดจงหวะ และภาวะหวใจวาย (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) โดยภาระงานดานตาง ๆ ของหอผปวย มดงน ดานการใหบรการ หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอดใหบรการผปวยทมอาการ หรอระดบความรนแรงของโรคอยในชวงกงกลางระหวางหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด และหอผปวยสามญอายรกรรม เปนผปวยทมปญหาซบซอน อยในภาวะฉกเฉนทตองเฝาระวงอยางใกลชด มทงรบใหม และรบยายผปวยทพนภาวะวกฤตจากหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด มาดแลตอจนพนจากภาวะกงวกฤต หรอรบยายผปวยกงวกฤตทหนกเกนกวาภาระงานของหอผปวยสามญ อายรกรรม เนนการฟนฟสมรรถภาพการท างานของหวใจ การใหสขศกษาในดานตาง ๆ ไดแก การควบคมปจจยเสยง และการดแลตนเองใหเหมาะสมกบโรค แลวจ าหนาย หรอยายไปหอผปวยสามญอายรกรรมกอนจ าหนาย สวนในรายทอาการแยลงสงตอหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด หรอผาตดหวใจฉกเฉน แตปญหาทพบในทางปฏบต คอ การใหบรการไมเปนไปตามแบบ ชวงกงกลาง เนองจากตองรองรบผปวยวกฤตทลนมาจากหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอดทไมมจ านวนเตยงเพยงพอ รวมทงใหบรการผปวยศลยกรรมหวใจกอนการผาตดในรายทมความเสยงสงตองใสเครองพยงการท างานของหวใจ (Intra aortic balloon pump) และหลงการผาตดหวใจในรายทมปญหาดานอายรกรรมตองการ ๆ ดแลใกลชด กอนยายไปหอผปวยสามญศลยกรรมหวใจ การรบผปวยเดกทมอายนอยกวา 15 ป จากศนยศรพฒน สงมาท าหตถการทหนวยตรวจสวนหวใจ และหลอดเลอดนอกเวลาราชการ หลงการศกษาสรรวทยาของทางเดนคลนไฟฟาหวใจ และรกษาภาวะหวใจเตนผดจงหวะดวยคลนวทยความถสง ทตองการใชสทธเบกคารกษาพยาบาลจากสวนราชการ และการดแลใกลชดกอนสงกลบ

26

ดานการศกษา เปนสถานทอบรม ดงานขององคกรตาง ๆ ทงภายใน และตางประเทศ เปนสถานทฝกปฏบตของนกศกษาพยาบาล พยาบาลหลกสตรวกฤต นกศกษาแพทยปทหก แพทยเฉพาะทางอายรกรรมปทหนงถงปทสาม แพทยตอยอดดานอายรกรรมหวใจปทหนงถงสอง และแพทยอบตเหต และฉกเฉน ซงหมนเวยนเปลยนกลมตลอดเวลา พยาบาลในหอผปวย มหนาทชวยดแล เปนทปรกษา พรอมทงนเทศงานนกศกษาพยาบาลทขนฝกปฏบต เปนพยาบาลพเลยงใหแกพยาบาลหลกสตรวกฤต และพยาบาลทมาศกษาดงานจากประเทศตาง ๆ ไดแก จน และญปน ดงนนการพฒนาบคลากร จะตองพฒนาทงดานภาระงานประจ า และดานภาษาตางประเทศ ไดแก ภาษา องกฤษ จน และญปน ควบคไปดวยอยางตอเนอง ดานการพฒนาคณภาพการพยาบาล เปนหนวยงานทมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย จดอบรมพยาบาลใหมของฝายการพยาบาล โปรแกรมพเลยงงานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร และของหอผปวย พฒนาพยาบาลเกาดานการพยาบาลภาวะวกฤต หตถการทส าคญของงานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร การชวยฟนคนชพทงขนพนฐาน และขนสงในโรงพยาบาล และโรงพยาบาลในเครอขายภาคเหนอ อบรมพยาบาลจากโรงพยาบาลในเครอขายทงการดแล ประเมน การฟนฟสมรรถภาพการท างานของหวใจ การสงตอขอมล อบรมประจ าปดานอปกรณ และเครองมอแพทยของโรงพยาบาล ซงพยาบาลในหอผปวย มหนาทเปนผนเทศ ทปรกษา พเลยง วทยากรทงการพยาบาลกอน และหลงการท าหตถการพเศษตาง ๆ การแปลผลคลนไฟฟาหวใจ เปนทมงานอบรมการชวยฟนคนชพทงขนพนฐาน และขนสงของโรงพยาบาล (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) ดานบรหาร บรหารจดการ การเตรยมความพรอมของสถานท อปกรณการแพทย เครองมอ/เครองใชในหนวยงานใหมความพรอมใช ดานบคลากรทขนปฏบตงาน อตราก าลง การบรหารเตยงทมอตราการหมนเวยนเตยงสง การก ากบดแลใหงานในหอผปวยเปนไปอยางราบรน มการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของทงใน และนอกโรงพยาบาล ซงพยาบาลในหอผปวยตองมสมรรถนะสง ทงดานการจดการเครองมอ และอปกรณการแพทยตาง ๆ การใช แกไขปญหาเบองตน ดแลรกษา และการสงซอมบ ารง รวมแสดงความคดเหนเพอใหแพทยน าไปประกอบการตดสนใจเลอกยายผปวยทยงไมพนภาวะกงวกฤตแตอาการดทสดออกไปหอผปวยสามญอายรกรรม เพอรบผปวยทมอาการหนกกวาเขามาแทน การท างานดงกลาวนอกจากจะตองท าอยางรวดเรวแขงกบเวลาแลว

27

ยงจะตองมการตรวจสอบความสมบรณของการบนทกทางการพยาบาล การคดเงน การเบกอปกรณ และยาใหครบถวน ประสานงานกบผปวย และญาต การใหขอมลตาง ๆ อยางเพยงพอ มวฒภาวะทางอารมณเพอลดการปะทะ ปองกนปญหาดานการฟองรอง และความไมพงพอใจของผรบบรการ (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) ดานการวจย ท าการวจยเพอพฒนาคณภาพการท างานในหนวยงานอยางตอเนอง สงเสรม สนบสนน การท าวจยดานผลงานสวนบคคลของบคลากรในหนวยงานเพอความกาวหนาตามบนไดอาชพ และการมสวนรวมในโครงการวจยทเกยวของกบโรคหวใจทงในระดบโรงพยาบาล ระดบประเทศ และระดบสากลนานาชาต รวมทงใหความรวมมอในการท าวจยของบคลากรในทมสขภาพอน ๆ ซงพยาบาลในหอผปวย ตองมสมรรถนะดานความร ดานการวจย มความกระตอรอรนทจะรบ เรยนรและศกษาเรองใหม ๆ การเขารบการอบรมเปนผชวยวจยท งใน และตางประเทศ การตดตอกบ ผประสานงาน และเครอขายวจยทงใน และตางประเทศ การลงทะเบยนผปวยเพอเขางานวจยดวยภาษาตางประเทศตามเวลาจรง การเตรยมเอกสารเพอเตรยมรบการเยยมหนวยวจย เพอการควบคมคณภาพงานวจย (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) จากการประมวลลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ในดานภาระงานดานตาง ๆ ทงดานบรการ การศกษา การพฒนาคณภาพการพยาบาล การบรหาร และการวจย และการจ าแนกผปวยตามระบบ TISS 76 แลวพบวา มองคประกอบของลกษณะงานเดยวกนกบหอผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม โดยมเกณฑในการรบเขาเหมอนกน และแตกตางกน ดงน เกณฑในการรบผปวยของหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด และหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด ทเหมอนกน มดงน (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) 1. ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ซงเกดขนในเวลา 12-48 ชวโมงทมอาการแสดงหรอสงสยวาจะเปน ดงน 1.1 Prolong severe typical chest pain 1.2 Troponin test positive 1.3 Hemodynamic compromise 1.4 History of coronary heart disease 2. Unstable angina

28

2.1 Prolonged chest pain at rest 2.2 Hemodynamic compromise 2.3 Dynamic ST depress 3. Potentially life – threatening arrhythmias 4. Congestive heart failure เกณฑในการรบผปวยของหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด และหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด ทแตกตางกน มดงน (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) 1. Sub CCU ไมรบผปวย ดงตอไปน 1.1 Congestive heart failure ทมภาวะ acute pulmonary edema, respiratory failure ทจ าเปนตองใสเครองชวยหายใจ ยกเวนกรณเตยงหอผปวย CCU เตมเทานน 1.2 Severe CHF with symptomatic hypotension, syncope and other hemodynamic compromise 1.3 ผปวยทไดรบรกษาดวยการฟอกไตดวยเครองอยางตอเนอง ( continuous renal replacement therapy: CRRT) เนองจากไมมอตราก าลงเพยงพอ 2. CCU ไมรบผปวยกอน และหลงการท าหตถการตาง ๆ ดานหวใจทมาตามนด มอาการปกตคงท ยกเวนกรณเตยงหอผปวย Sub CCU เตมเทานน จากเกณฑดงกลาว สรปไดวาลกษณะงานในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด และหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม มความคลายคลงกนทงกลมผปวย เปาหมาย แผนการรกษา และการท าหตถการ การใชเครองมอตาง ๆ โดยมสวนทแตกตางกน 3 ดาน คอ 1) หอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด รบผปวยทมระดบความเจบปวยรนแรงมากกวา 2) ผปวยทใสเครองชวยหายใจ และ 3) ผปวยทไดรบรกษาดวยการฟอกไตดวยเครอง CRRT อยางตอเนอง ซงสงผลใหบทบาทหนาทหรอสมรรถนะของพยาบาลใน 2 หนวยงานเหมอนกนเกอบทงหมด นนคอหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ สามารถองตามแนวคด ลกษณะงาน บทบาทหนาท และสมรรถนะของพยาบาลในหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด ได ยกเวนผปวยทมการฟอกไตดวยเครอง CRRT อยางตอเนอง ในสวนทมการยดหยนได คอการดแลผปวยมระดบความเจบปวยรนแรง และไดรบรกษาดวยการใสเครองชวยหายใจ

29

บทบาทหนาทพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม จากแนวคด ลกษณะงาน และบทบาทหนาทพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรค หวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม สามารถแบงลกษณะงานดานปฏบตการพยาบาลทครอบคลมการบรการ และบรบทของหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ดงน (หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2540) ดานบรหาร 1. บรหารดานบคคล ส าหรบพยาบาลวชาชพทปฏบตงานนอกเวลาราชการ ท าหนาทหวหนาเวร มดงน 1.1 ตรวจสอบอตราก าลงใหพยงพอ เหมาะสมตอภาระงาน และจ านวนผปวยในแตละวน 1.2 มอบหมายหนาท ความรบผดชอบใหแกบคลากรในแตละเวร 1.3 ใหค าแนะน าแกบคลากรในการดแลผปวยโรคหวใจแตละราย 1.4 ดแลใหบคลากรปฏบตงานเปนไปตามเปาหมาย ตวชวด ตามกฎระเบยบของฝายการพยาบาล อยางตอเนอง และมผลลพธกอใหเกดประโยชนแกหนวยงาน 2. บรหารดานพสด/ครภณฑ ส าหรบพยาบาลวชาชพทปฏบตงานนอกเวลาราชการ ท าหนาทหวหนาเวร มดงน 2.1 มอบหมายหรอตรวจสอบ และบ ารงรกษาวสดอปกรณตาง ๆ ใหอยในสภาพทพรอมใชงานกบผปวยตลอดเวลา 2.2 ตดตามการตรวจเชคบ ารงรกษาตามมาตรฐาน บรหารวสดใหเพยงพอกบความตองการใช ใชพลงงาน และอปกรณตาง ๆ อยางประหยด คมคาคมทน ไมใชวสดอปกรณมากเกนความจ าเปนเพอลดความสนเปลอง 2.3 ดแลความสะอาด และจดสงแวดลอมภายในหนวยงานใหถกสขลกษณะสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย กอใหเกดความสะดวก ปลอดภยแกผปวย ญาต เจาหนาทผปฏบตงาน และผอนทเกยวของ ด ารงรกษามาตรฐานตามกจกรรม 5 ส. 3. การประสานงาน ส าหรบพยาบาลวชาชพ มดงน 3.1 ประสานงานกบลกคาภายใน ดงน แพทย เจาหนาทของหนวยงานตางๆ ทตองการประสานงาน ไดแก หนวยตรวจรงส หนวยตรวจทางหองปฏบตการ งานเภสชกรรม งานโภชนาการ

30

ธนาคารเลอด การเงน ศนยประสานสทธ งานสงคมสงเคราะห งานแมบาน โดยปฏบตตามแนวทางปฏบต ขนตอนการด าเนนงาน และนโยบายของโรงพยาบาล เพอชวยใหการรกษาผปวยส าเรจลลวงดวยด 3.2 ประสานงานกบลกคาภายนอก ไดแก ผปวย และญาต ในกรณทตองไดรบการรกษาแบบพเศษ การตรวจพเศษ หรอการผาตด การใหยาละลายลมเลอด การชอกหวใจดวยไฟฟา การกระตนจงหวะหวใจดวยเครองกระตนจงหวะหวใจแบบถาวร และชวคราว การตรวจสวนหวใจ การถางขยายหลอดเลอดหวใจดวยลกโปง การผาตดลนหวใจ การผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ การใสเครองพยงการท างานของหวใจ การฟอกไต เพอใหเกดความรวมมอ ความปลอดภย และประโยชนสงสดในการรกษาพยาบาล ลดปญหาหนวยงานถกฟองรอง หรอมขอรองเรยนตาง ๆ 3.3 ประสานงานกบลกคาภายนอก ไดแก ผมาดงานทงใน และตางประเทศ หนวย งานจากโรงพยาบาลอนทงใน และนอกเครอขายอยางเปนขนตอนตามแนวทางปฏบตของหนวยงาน สรางความเปนกนเอง และความประทบใจในการใหบรการ เปนชอเสยงของหนวยงาน 4. การตดสนใจแกปญหา/การนเทศงาน ส าหรบพยาบาลวชาชพทปฏบตงานนอกเวลาราชการ ท าหนาทหวหนาเวร มดงน 4.1 นเทศ ใหความร ค าแนะน า เปนทปรกษาแกบคลากรในทมทงดานการบรหาร การบรการพยาบาล การประสานงาน ตดตามประเมนผล โดยยดขนตอน และแนวทางปฏบตของฝายการพยาบาล เพอใหการดแลผปวยมประสทธภาพ 4.2 วนจฉยสงการแกไขปญหาเฉพาะหนาเมอพบอปสรรค โดยยดขนตอน และแนวทางปฏบตของฝายการพยาบาล เพอลดการเกดอบตการณ ตาง ๆ ดานบรการ การพยาบาลผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด ส าหรบพยาบาลวชาชพ โดยใชกระบวนการพยาบาล/มาตรฐานวชาชพ/ แนวทางปฏบต และคมอทเกยวของ/สอดคลองกบแผนการรกษาของแพทย ดวยพฤตกรรมบรการทด โดยมรายละเอยด ดงน 1. ใชการวางแผนจ าหนาย และการใหสขศกษาผปวยเปนรายบคคลตงแตแรกรบ จนถงจ าหนาย รวมกบการบรหารความเสยงตาง ๆ ตามนโยบายของโรงพยาบาล โดยเรมจากการซกประวต ตรวจรางกาย ประเมน/ คนหาปญหา ตงขอวนจฉยทางการพยาบาล วางแผนใหการพยาบาล ปฏบตการพยาบาลตามแผนทวางไว ตดตามประเมนผล และแกไขปญหาทงเกา และเกดขนใหม เพอใหผปวยไดรบการดแลอยางถกตองไดมาตรฐาน ปลอดภย ไมเกดภาวะแทรกซอน

31

ท าบนทกทางการพยาบาลอยางเปนระบบ ถกตองครบถวน และครอบคลมทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม สามารถน าไปใชเปนเอกสารอางอง และหลกฐานทางการพยาบาลได 2. พทกษสทธผปวย โดยใหขอมลผปวยครบตามความเหมาะสมกบสถานการณ ไมน าความลบผปวยทพงปกปดไปเปดเผย ใหความมดชด เปนสดสวนเมอมการตรวจ/รกษา แจงใหผปวยทราบขอมลทกครงทใหการรกษาพยาบาล 3. ใหการพยาบาลผปวยทไดรบการท าหตถการพเศษเฉพาะทางโรคหวใจทตองใชเครองมอ/อปกรณการแพทยทตองใชความรความช านาญเฉพาะทางในการ ตรวจวนจฉย /รกษา พยาบาลไดแก 3.1 การตรวจสวนหวใจ และหลอดเลอด 3.2 การถางขยายหลอดเลอดหวใจดวยลกโปง และขดลวด 3.3 การชอกหวใจดวยไฟฟาทงชนด cardioversion และ defibrillation 3.4 เครองกระตนจงหวะหวใจทงแบบชวคราว (temporary pacemaker: TPM, external pacemaker) และแบบถาวร (permanent pacemaker: PPM) 3.5 การถางขยายลนหวใจไมตรลดวยลกโปง (percutaneous balloon mitral valvulotomy: PBMV) 3.6 การใสสายสวนหลอดเลอดด าใหญ 3.7 เครองพยงการท างานของหวใจ 3.8 การใสสายเพอวดความดนโลหตทางหลอดเลอดแดงโดยตรง 3.9 การชวยฟนคนชพ 3.10 เตรยมผปวยในการผาตดไดแก การเปลยนลนหวใจ การเยบซอมผนงหวใจ การท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 3.11 เครองชวยหายใจ กรณเตยงของ หอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอดเตม 4. ดแลผปวยทไดรบยาทมผลตอการท างานของหวใจ/ ยากลมทตองเฝาระวงเปนพเศษ และสารน าตาง ๆ ทตองใชความรความช านาญเฉพาะทาง ไดแก ยาละลายลมเลอด (streptokinase) ยาทมความเสยงสง (adrenaline, adenosine, amiodarone, atropine, dobutamine, dopamine, heparin, levophed, nitroglycerine) สารอาหาร และยาทางหลอดเลอดด า อยางถกตอง ใกลชด ตามมาตรฐาน เพอปองกน และแกไขการเกดภาวะแทรกซอนตาง ๆ ลดการเกดอบตการณจากในการใหยา 5. เตรยมอปกรณ/ เครองมอตาง ๆ และชวยแพทยในการท าหตถการตาง ๆ ไดแก การใสและการถอดสายสวนทางหลอดเลอด การใสเครองกระตนจงหวะการเตนของหวใจแบบชวคราว

32

การใสเครองพยงการท างานของหวใจ การเจาะน าจากชองเยอหมหวใจ การใสทอทางเดนหายใจทางปากหรอจมก การเจาะคอ 6. ดแลการไดรบออกซเจน / และการดดเสมหะ 7. ดแลดานกจวตรประจ าวนใหด าเนนตอไปตามปกต ไดแก การท าความสะอาดรางกาย พลกตว เปลยนทานอน การออกก าลงกาย การฟนฟสมรรถภาพการท างานของหวใจ การรบประทานอาหาร / ปอนอาหาร/ ใหอาหารทางสายยาง การขบถาย การพกผอนนอนหลบ 8. ดแลดานจตใจ อารมณ และสงคม ชวยลดความเครยด/ วตกกงวลจาการอยหอผปวยกงวกฤต ใหผปวย และญาตมสวนรวมในการรกษาพยาบาล/ การปฏบตตวตาง ๆ ยดผปวยเปนศนยกลาง/ เนนการพทกษสทธผปวย และญาต ในรายทอาการหนกมาก หรอมแนวโนมตอการสญเสยชวต น าแนวทางการดแลผปวยระยะสดทายมาใช และดแลผปวยในระยะสดทายของชวต ใหถงแกกรรมอยางสงบ มเกยรต และศกดศร โดยค านงถงสทธมนษยชน 9. ใหสขศกษาแกผ ปวย และญาตต งแตแรกรบจนถงจ าหนาย อยางเปนขนตอน เหมาะสมกบสถานการณ โดยเรมจาก กฎระเบยบของโรงพยาบาล โรค ความเสยง อาการ การรกษา การปฏบตตวตาง ๆ อปกรณ / เครองมอทใชในการรกษาพยาบาล การทานยา อาหาร ออกก าลงกาย มาตรวจตามนด การดแลตนเองตอทบาน การสงเกตอาการผดปกต ฯลฯ ใชสอตาง ๆ เขาชวย ไดแก ใหดภาพยนตรสอการสอน แจกเอกสาร แผนพบ คมอการดแลตนเอง เพอใหสามารถน ากลบไปทบทวนตอทบาน ตดตามประเมนผลการสอน เพมเตมใหในรายทยงไมผานเกณฑการประเมน บนทกรายงาน เพอใหทมสามรถตอยอดได ชวยใหผปวยสามารถดแลตนเองตอทบานไดดยงขน 10. ใชอปกรณอเลคโทรนคททนสมย ตองอาศยความรความช านาญในการประยกตใช และแปลผล ไดแก bed side EKG monitoring, respirator, defibrillator, temporary pacemaker, intra aortic balloon pump ได และรายงานแพทยเมอพบความผดปกต เพอชวยใหการรกษาพยาบาลผปวยไดรวดเรว มคณภาพ 11. ใชระบบสารสนเทศในการท างานอยางถกตอง เพอความรวดเรว ลดความผดพลาด ลดการใชกระดาษ และยงสามารถดงขอมลมาใชในทางสถตได 12. ใชหลกฐานเชงประจกษ ในการปฏบต และพฒนาการพยาบาล 13. ใหความรวมมอทางดานการศกษา วจยกบหนวยงานทเกยวของ และน าผลงานวจยมาพฒนาการงานดานการพยาบาล

33

ดานวชาการ งานดานวชาการ ส าหรบพยาบาลวชาชพ รวมทงการพฒนาคณภาพการพยาบาลบนพนฐานของงานประจ า โดยปฏบตงาน ดงน 1. รวมกบหนวยงาน และโรงพยาบาลในการบรหารความเสยง (risk management) โครงการดแลผปวย แผลกดทบ ลนลมตกเตยง การจดการอาการปวด การปองกนการตดเชอ โครงการบรหารยา การตายอยางสมศกดศร และการดแลผปวยระยะสดทาย 2. น าความรทางวชาการมาประยกตใชพฒนาคณภาพงาน 3. เขารวมในโครงการ 5 นาททวปญญา (โครงการตอเนอง) 4. รวมโครงการบรหารยา (โครงการตอเนอง) 5. รวมโครงการบนทกทางการพยาบาล (โครงการตอเนอง) 6. รวมโครงการดแลผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน 7. เปนสมาชก 5 ส 8. เขารบการอบรมทางดานวชาการตาง ๆ ตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงาน 9. หนาทพเศษทไดรบมอบหมาย เปนผนเทศในดานการปฏบตการพยาบาลผปวยทซบซอน/ ใชเครองมอพเศษในหนวยงานทขอความชวยเหลอ สรป บทบาทหนาทของพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจและหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม สอดคลองกบภาระงานขององคกรไดแก งานดานบรหารทงดานก าลงคน เครองมอ และดานการดแลผปวย และญาต ดานบรการพยาบาลแบบองครวมทงดานรางกาย และจตใจทตองการการดแลใกลชด การใหยา และการท าหตถการตาง ๆ เพอชวยใหผปวยปลอดภยพนจากขดอนตราย ดานวชาการ ครอบคลมทงการพฒนาตนเอง หนวยงาน คณภาพการพยาบาล รวมทง การเปนผนเทศดานการปฏบตการพยาบาลผปวยทซบซอน/ ใชเครองมอพเศษในหนวยงานทขอความชวยเหลอ ซงพยาบาลจ าเปนตองมสมรรถนะสง

34

สมรรถนะพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม เปนหนวยงานทใหบรการผปวยเฉพาะกลมทมความแตกตางจากหนวยงานอนชดเจน ดงนนพยาบาลในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด จงตองมความร ความสามารถ และทกษะทเฉพาะ ซงสามารถอางองตามสมรรถนะพยาบาลในหอผปวยวกฤตโรคหวใจได จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของยงไมพบสมรรถนะพยาบาลในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจและหลอดเลอดโดยตรง แตพบองคกรทงใน และตางประเทศมการก าหนดสมรรถนะพยาบาลในหอผปวยวกฤตโรคหวใจไว ดงน สมาคมพยาบาลผปวยวกฤตของสหรฐอเมรกา (AACN, 2002) ก าหนดใหพยาบาลผปวยวกฤตตองมสมรรถนะ ดงน 1. การประเมนภาวะความเจบปวย และความเสยงทอาจเกดขนกบผปวย และครอบครว โดยใชความรความสามารถ ความเชยวชาญ และประสบการณในการตรวจรางกาย วเคราะห สรป ตดตาม และเฝาระวงอาการเปลยนแปลงผปวย 2. การมวจารณญาณในการตดสนใจ 3. การวางแผนใหการพยาบาลเพอชวยแกปญหาใหกบผปวย และมการปรบเปลยนแผนการพยาบาลใหทนกบอาการเปลยนแปลงของผปวย 4. การใหขอมลทเกยวของกบการเจบปวยแกผ ปวย และญาตเพอประกอบการตดสนใจรวมกบทมสขภาพ 5. การใหค าปรกษา และหาแหลงสนบสนนทางดานสขภาพใหแกผปวย และญาตเมอจ าหนายจากหอผปวยหนก 6. การเคารพในคณคา ความเชอ และพทกษสทธของผปวย 7. การใหค าแนะน าแกทมสขภาพ 8. การใชศาสตร และศลปะในการประสานงานระหวางผปวย ครอบครวของผปวย และทมสขภาพ สมาคมพยาบาลผปวยวกฤตสหรฐอเมรกา ก าหนดใหพยาบาลผปวยวกฤตมสมรรถนะครอบคลมทกดานแบบองครวม โดยใหการดแลผปวยทงดานรางกาย จตใจ การบรหารจดการดานความเจบปวย เปนทปรกษา และการประสานงานตาง ๆ

35

สมาคมพยาบาลวกฤตโรคหวใจของประเทศองกฤษ (British Association for Nursing in Cardiac Care [BACCN], 2004) ก าหนดใหสมรรถนะพยาบาลวกฤตโรคหวใจ มดงน 1. สมรรถนะหลกดานวชาชพการพยาบาล คอ 1.1 ดานการยอมรบความเปนบคคลของมนษย 1.2 การตดตอสอสาร กบผปวย และทมสหสาขาวชาชพ 1.3 การใหสขศกษาแกผปวย และญาต การใหความรส าหรบเจาหนาท 1.4 การมภาวะผน า 1.5 การบรหารจดการทรพยากร 1.6 การปฏบตตามมาตรฐานการพยาบาล 1.7 ดานการวจย 2. สมรรถนะหลกดานคลนก คอ 2.1 การเฝาตดตาม และดแลระบบไหลเวยนเลอด 2.2 การเฝาตดตาม และการแปลผลคลนไฟฟาหวใจ 2.3 การแปลผลเอกซเรยทรวงอก 2.4 การวเคราะหคากาซในหลอดเลอดแดง และการใหออกซเจน 2.5 การฟงเสยงหวใจ 2.6 การฟงเสยงปอด 2.7 การเจาะเลอด การเกบสงสงตรวจ และวเคราะหผล 2.8 การประเมน และการจดการอาการเจบอก 2.9 การดแลแผล และดแลผปวยใสสายระบายทรวงอก 3. สมรรถนะเฉพาะดานคลนก คอ 3.1 การรกษาดวยออกซเจน 3.2 การชวยฟนคนชพขนพนฐาน และขนสง 3.3 การดแลผปวยทใสเครองกระตนจงหวะหวใจทงชนดชวคราว และถาวร 3.4 การดแลผปวยทใสเครองพยงการท างานของหวใจ 3.5 การชอกหวใจดวยไฟฟา 3.6 การใหยาละลายลมเลอด 3.7 การชวยแพทยตรวจภาวะหมดสตดวยการท า tilt-table testing 3.8 การชวยแพทยตรวจสมรรถภาพหวใจดวยการท า exercise tolerance testing

36

สมรรถนะพยาบาลวกฤตของสมาคมพยาบาลวกฤตโรคหวใจประเทศองกฤษ แบงเปน 3 ดาน คอ สมรรถนะหลกดานวชาชพการพยาบาล สมรรถนะหลกดานคลนก และสมรรถนะเฉพาะดานคลนก รวมทงมการแยกรายขอใหเหนชดเจนโดยเฉพาะสมรรถนะเฉพาะดานคลนกทมความแตกตางกบสมรรถนะเฉพาะดานคลนกของพยาบาลวกฤตทวไป และการแยกรายขอชวยใหงายตอการน าไปปฏบต และประเมนผล สภาการพยาบาล แหงประเทศไทย ไดก าหนดสมรรถนะการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทาง ไวดงน (สภาการพยาบาล, 2552) สมรรถนะของการพยาบาลเฉพาะทางดานคลนกประกอบดวย 4 สมรรถนะ ไดแก 1. มความร และความสามารถในการพยาบาลผปวยกลมเฉพาะโรคทมปญหาสขภาพซบซอน โดยมพฤตกรรมบงชความสามารถ ดงน 1.1 มความรดานระบาดวทยา และสถานการณเกยวกบโรคเฉพาะสาขา 1.2 มความรเรองตวชวดตาง ๆ ทสะทอนผลลพธทางการพยาบาล และผลลพธของทมทเกยวของกบโรคเฉพาะสาขา 1.3 มความรเรองโรค กระบวนการกอโรค พยาธสภาพ และผลกระทบของโรคเฉพาะสาขา 1.4 มความรเรองการรกษา การใชยา และการใชเทคโนโลยตาง ๆ ทเกยวของกบการรกษา และพเคราะหสบสวนโรคเฉพาะสาขา 1.5 สามารถประเมนสขภาพผปวยกลมเฉพาะโรคทมปญหาสขภาพซบซอน 1.6 สามารถคาดการณปญหาทซบซอนจากการเปลยนแปลงของผปวย และวางแผนแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ 1.7 สามารถวางแผน ใหการบ าบดทางการพยาบาล และประเมนผลการดแลผปวยเฉพาะโรคไดอยางมประสทธภาพ 1.8 สามารถปฏบตงานเปนทมกบพยาบาล แพทย บคลากรในทมสขภาพทเกยวของเพอการวางแผนการดแลผปวยเฉพาะโรคได 1.9 สามารถประสานความรวมมอกบครอบครวของผปวย และแหลงประโยชนในชมชนในการดแลผปวยเฉพาะโรคอยางตอเนองเพอใหเกดประโยชนสงสด 1.10 สามารถเปนทปรกษา และใหขอมลทางดานสขภาพแกผปวย 2. มความสามารถในการพฒนาคณภาพการรกษาพยาบาลผปวยเฉพาะโรคโดยใชหลกฐานเชงประจกษ โดยมพฤตกรรมบงชความสามารถ ดงน 2.1 ประเมน และคดเลอกหลกฐานเชงประจกษทเกยวของกบการดแลผปวยเฉพาะโรค

37

2.2 ใชหลกฐานเชงประจกษ ในการพฒนาคณภาพการรกษาพยาบาลผปวยเฉพาะโรค 3. มความสามารถในการจดการขอมลทางสขภาพของผปวยเฉพาะโรคไดอยางเหมาะสม โดยมพฤตกรรมบงชความสามารถ ดงน 3.1 มทกษะในการจดการขอมลทางสขภาพโดยมการรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การแปลความหมายของขอมล 3.2 เสนอแนวทางในการน าขอมลสขภาพของผ รบบรการมาประยกตใชในหนวยงานทตนเองรบผดชอบ 3.3 น าเสนอขอมลสขภาพในรปแบบตาง ๆ 3.4 ระบผลลพธ และตวชวดผลลพธคณภาพทางการพยาบาลส าหรบผปวย 3.5 เลอกใชเครองมอวดผลลพธคณภาพทางการพยาบาลส าหรบผปวย 3.6 น าผลการวเคราะหผลลพธมาเปนแนวทางในการปรบปรงการพยาบาลผปวยอยางตอเนอง 3.7 จดท าฐานขอมล และผลลพธการดแลผปวยอยางงาย 4. มทกษะพเศษในการพยาบาลเฉพาะดานทางคลนกในผปวยกลมเฉพาะโรคไดอยางมประสทธภาพ สมรรถนะการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทางของสภาการพยาบาล เปนสมรรถนะทก าหนดไวเปนแนวทางในการปฏบตการพยาบาลไดทกสาขา รวมทงกลมผปวยวกฤตโรคหวใจดวย ส านกการพยาบาล กรมการแพทย (2548ก) ไดก าหนดหนวยงานทเปนสวนหนงของหนวยบรการในศนยโรคหวใจ ไดแก หองตรวจผปวยนอก หองตรวจฉกเฉน หองตรวจสวนหวใจ หนวยวกฤตโรคหวใจ/ไอซยหวใจ (CCU/ICU) หองผาตด หนวยฟนฟสมรรถภาพการท างานของหวใจ (cardiac rehabilitation) โดยยงไมมหนวยงาน Sub CCU / Sub ICU และไดแบงสมรรถนะของพยาบาลวชาชพในหนวยบรการของศนยโรคหวใจ ออกเปนสมรรถนะทพงประสงค และสมรรถนะทจ าเปน ดงน (ส านกการพยาบาล กรมการแพทย, 2548ก) สมรรถนะทพงประสงคของพยาบาลศนยโรคหวใจ ประกอบดวย 1. สามารถใชกระบวนการพยาบาลในการปฏบตการไดดมคณภาพ 2. สามารถประเมนปญหา และเฝาระวงอาการของผปวยโรคหวใจและปอด ในรายทมภาวะซบซอน ฉกเฉนได 3. สามารถวนจฉยปญหา และความตองการ และก าหนดแผนการพยาบาลส าหรบผปวยแตละรายได 4. สามารถใหการพยาบาล และดแลในเรองตอไปน

38

4.1 Pacemaker management 4.2 Transcutaneous pacemaker 4.3 EKG interpretation 4.4 Restraints 4.5 Unit specific equipment: ventilator, IABP (Intra Aortic Balloon Pump), CRRT (Continuous Renal Replacement Therapy) 4.6 Cardioversion / Defibrillations 4.7 First safety / Infection control 4.8 Conscious sedation 4.9 Cardiovascular intervention 5. สามารถปฏบตการในเรองตอไปนได 5.1 การชวยฟนคนชพขนสง 5.2 EKG interpretation 5.3 Hemodynamic monitoring 5.4 Bedside lLab testing 5.5 Emergency drug review สมรรถนะทจ าเปนของพยาบาลศนยโรคหวใจ ส านกการพยาบาลไดจดท าสมรรถนะทจ าเปนของพยาบาลศนยโรคหวใจโดยการสมภาษณผทรงคณวฒดานการแพทย และดานการพยาบาล เพอทราบแนวคด มมมอง และความคดเหนในการพฒนาระบบบรการพยาบาลสความเปนเลศของศนยโรคหวใจ พบวาผทรงคณวฒทงสองสาขาวชาชพใหความส าคญใน 2 ประเดนหลก คอ 1) การก าหนดมาตรฐาน และพฒนาระบบบรการพยาบาลใหไดมาตรฐาน 2) การก าหนด และพฒนาสมรรถนะของพยาบาลทปฏบตงานในศนยโรคหวใจใหสามารถจดบรการทเปนเลศได โดยสรปสมรรถนะทจ าเปนของพยาบาลศนยโรคหวใจ ไวดงน (ส านกการพยาบาล กรมการแพทย, 2548ก) 1. สมรรถนะพนฐานทวไป 1.1 มความรความเขาใจในพนฐานกายวภาคศาสตร และสรรวทยาเปนอยางด 1.2 สามารถบรณาการความรเกยวกบโรค การรกษาเพอการประเมนผปวยแบบองครวมได 1.3 สามารถออกแบบโครงการการดแลผปวยกลมตาง ๆ โดยการบรณาการบ าบดทางการพยาบาล และการรกษาของแพทย เพอประสทธภาพของการดแล และความคมคาใชจาย

39

1.4 มความรดานภาษาองกฤษ และการวจย สามารถน ามาใชงานไดอยางจรงจง 1.5 มการพฒนาทกษะ การคดวเคราะห การแกปญหา และการตดสนใจโดยใชหลกทางวทยาศาสตร 1.6 ก าหนดในการเปนผน าทมในการพฒนาระบบการดแลทมประสทธภาพ กลาแสดงความคดเหน และกลารวมตดสนใจ 1.7 มทกษะในการศกษาคนควาทางวชาชพ คดอยางเปนระบบ และมเหนผลเชงจรยธรรม 1.8 ตองผานการอบรมหลกสตร ทเนนตามความตองการของหนวยงาน โดยมการประสานความรวมมอทงฝายผผลต ผเรยน และผใช ใหมแนวทางการผลตบคลากรพยาบาล และการท างานเปนไปในแนวเดยวกน 2. สมรรถนะเฉพาะสาขา 2.1 มความร ทกษะ ความสามารถในการพยาบาลเฉพาะดานโรคหวใจ และพฒนาตนเองอยางตอเนองอยเสมอ 2.2 เรยนร และพฒนาทกษะ ความสามารถในการใชเทคโนโลย อปกรณทางการ แพทยทเปนเครองมอพเศษเฉพาะโรคหวใจตลอดเวลา 2.3 มความรเกยวกบแนวคด และหลกการในการดแลผปวยโรคหวใจ คอ การเนนทความปลอดภย และคณภาพชวตของผปวยโรคหวใจในทกระยะของการดแล ในสวนความคดเหนเพมเตมจากการสมภาษณผ ทรงคณวฒดานการแพทย สรปสาระส าคญเกยวกบการพยาบาลผปวยโรคหวใจ มลกษณะเฉพาะของการดแล ทตองพจารณา ดงน 1. ความหลากหลายของการดแลเฉพาะดานทเชยวชาญตางกน ไดแก การดแลผปวยผาตดเปดหวใจ แตกตางจากการดแลผปวยขยายเสนเลอด 2. ความรวดเรว ถกตอง มมาตรฐานในการดแลภาวะฉกเฉน และวกฤต เพอแกไขปญหาของผปวยทนทวงท 3. ความช านาญในการใชอปกรณ เครองมอทางการแพทยขนสงทมความทนสมย 4. มศกยภาพในการบรณาการความรทางวทยาศาสตร และศาสตรอนๆ สถตการท าวจย การพฒนาทกษะการคดอยางมเหตผล ใชขอมลเชงประจกษเพอตดสนใจแกปญหาอยางเหมาะสม ถกตอง มมาตรฐาน 5. เปนผน าทมในการดแลทมความคดสรางสรรค กลาแสดงความคดเหน และรวมตดสนใจในการดแลผปวย

40

6. มแนวคดในการบรหารเชงระบบ และการจดการอยางมคณภาพ เพอใหสามารถปฏบตการพยาบาลอยางเปนระบบ 7. เปนนกวจยทางการพยาบาล 8. เปนผจดการทางการพยาบาล 9. เปนผจดการความรทางการพยาบาล สมาคมพยาบาลโรคหวใจ และทรวงอกแหงประเทศไทย ไดก าหนดสมรรถนะทจ าเปนของพยาบาลเฉพาะทางโรคหวใจหลอดเลอด และทรวงอก ทครอบคลมทงผปวยในภาวะวกฤต และฉกเฉนขน โดยการเชญนกวชาการ และนกปฏบตทมความเชยวชาญดานหวใจหลอดเลอด และทรวงอก จากสถาบนตาง ๆ ทวประเทศทงภาครฐ และเอกชน โรงพยาบาลในสงกดมหาวทยาลย สงกดกระทรวงสาธารณสข และโรงพยาบาลของรฐในสงกดอน ๆ โดยมการระดมสมอง ประชมเชงปฏบตการ และกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ระหวางเดอนกมภาพนธ 2550 ถงเดอนกรกฎาคม 2551 ประกอบดวย 5 สมรรถนะ (เพญจนทร แสนประสาน, ดวงกมล วตราดล, และ บปผาวลย ศรล า, 2554) ดงน 1. การประเมนผปวยโรคหวใจ หลอดเลอด และทรวงอก คอ การรวบรวมขอมลดานสขภาพโดยครอบคลม กาย จต วญญาณ และสงคม เพอก าหนดขอวนจฉย และวางแผนการพยาบาลทสอดคลองกบขอวนจฉยของแพทย และปญหาของผปวย เพอใหผปวยไดรบการรกษาพยาบาลทมคณภาพ รวมทงทกษะในการสงเกต และตรวจพบอาการเปลยนแปลงทรวดเรวอาจน าไปสภาวะเสยง และการเสยชวตฉบพลนได 2. การบรหารยาผปวยโรคหวใจ หลอดเลอด และทรวงอก คอ การจดหา จดเตรยม และน ามาใหผปวยไดอยางถกตอง ตามแผนการรกษา และการเฝาระวงการเกดภาวะแทรกซอน และผลขางเคยงทอาจเกดขนได เนองจากยาโรคหวใจ และหลอดเลอดสวนมากมผลตอหวใจโดยตรง และอาจสงผลใหเกดภาวะฉบพลนทนดวน ทมผลคกคามตอชวตได 3. การปฏบตการชวยฟนคนชพผปวยโรคหวใจ หลอดเลอด และทรวงอก คอ การมทกษะ สามารถประเมนภาวะหวใจหยดเตน การตามทมมาชวยการดแลผปวยขนตนขณะรอทม รวมทงการชวยฟนคนชพเบองตน และขนสงไดอยางมประสทธ ภาพ รวมทงความสามารถในการใชเครองมอพเศษตาง ๆ 4. การใหการพยาบาล และชวยท าหตถการโรคหวใจ หลอดเลอด และทรวงอก คอ การปฏบตการพยาบาลในการชวยเหลอผปวย โดยใชหตถการในการกระท าตอผปวย ผรบบรการเพอชวยในการดแลรกษา วนจฉย และปองกนภาวะแทรกซอนเนองจากมหตถการหลายอยางทมการสอดใสสายเขาไปในรางกาย ซงมผลกระทบตอผปวยทงดานรางกาย และจตใจ

41

5. การเสรมสรางพลงอ านาจ ในองคประกอบ 9 ดาน ไดแก Pain management, End of life Care, Health promotion, Quality of life, Cardiac rehabilitation, Self help group, Symptom management, Referral system และ Home health care เปนการเสรมสรางพลงอ านาจโดยการสงเสรมการดแลตนเองใหผปวย/ ผดแล และเครอขายพนธมตรในการชวยเหลอกน และกน เปนสงทมความจ าเปนอยางยง สมรรถนะของพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ยดตามกรอบโครงสรางสมรรถนะบคลากรพยาบาล ของฝายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม (ฝายการพยาบาล, 2552) และของงานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร (งานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร, 2552) ดงน 1. สมรรถนะหลก คอความสามารถหลกซงสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของบคคลทจะชวยสนบสนนใหโรงพยาบาล สามารถบรรลเปาหมายและวสยทศนทก าหนด เปนคณลกษณะทบคลากรทกคนตองมเหมอนกนไมวาจะเปนต าแหนงใด ระดบใด เพอหลอหลอมคานยม และพฤตกรรมทพงประสงครวมกน ประกอบดวย 5 ดาน ไดแก 1.1 ดานจตบรการ คอ ความตงใจและความพยายามในการใหบรการเพอสนองตอความตองการของลกคา ผรบบรการตลอดจนหนวยงานทเกยวของ 1.2 ดานจรยธรรม และคณธรรม คอ การครองตน และประพฤตตนใหเหมาะสมถกตองตามหลกกฎหมาย คณธรรม และจรยธรรม ตลอดจนหลกแนวทางในวชาชพโดยมงประโยชนแกสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตนทงนเพอด ารงศกดศรแหงวชาชพ และเพอเปนก าลงส าคญในการผลกดน สนบสนนภารกจหลกขององคกรใหบรรลเปาหมาย 1.3 ดานการท างานเปนทม คอ ความสามารถในการท างานรวมกบผอนโดยมการวางเปาหมายทชดเจนรวมกน ยอมรบในคณคาของผอน และเสรมสรางสมพนธภาพอนดตอกน เพอใหงานบรรลตามเปาหมายทตองการ 1.4 ดานการมงผลสมฤทธ คอ ความมงมนจะปฏบตงานใหด หรอใหเกดผลส าเรจตามมาตรฐานทมอย รวมถงการสรางสรรคพฒนาผลงานหรอกระบวนการปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายขององคกร 1.5 ดานการสงสมความเชยวชาญในงาน คอ ความตงใจ ใฝร ขวนขวายเพอการพฒนาศกยภาพ ความสามารถเชงวชาการ และเทคโนโลยตางๆ ในสาขาวชาชพ เพอใหการบรการทตอบสนองตอความตองการของผรบบรการตลอดจนหนวยงานทเกยวของ 2. สมรรถนะตามต าแหนงหนาท หมายถง ความสามารถในการปฏบตงานทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะ และคณลกษณะเฉพาะของงาน ในต าแหนงหนง ๆ เปนคณลกษณะทท าให

42

การปฏบตงานในต าแหนงนนส าเรจไดเปนอยางด โดยทวไปจะไดจากการคนหา และวเคราะหจากหนาทความรบผดชอบของต าแหนงงาน โดยแบงสมรรถนะตามต าแหนงหนาทออกเปน 2 ประเภทยอย ไดแก (ฝายการพยาบาล, 2552) 2.1 สมรรถนะเชงวชาชพ คอ ความ สามารถดานบรหารทบคลากรในองคกรทกคนตองมในการท างาน เพอใหงานส าเรจ และสอด คลองกบแผนกลยทธ วสยทศนขององคกร ประกอบดวย 4 ดาน ดงน 2.1.1 ดานภาวะผน า คอ ความเขาใจในบทบาท เทคนค และวธการของการเปนผน าและผตามทด ปฏบตงานตาง ๆ ในทมงานทเหมาะสมกบฐานต าแหนง และความรบผดชอบเพอใหเกดผลส าเรจตามเปาหมายของงาน รวมสรางเสรมความเขมแขงทย งยนของทม และพฒนาศกยภาพของสมาชกในทมอยางตอเนอง ปฏบตตนเปนผแทนทมคณคาของหนวยงาน และองคกร 2.1.2 ดานการวางแผน และการจดระบบงาน คอ ความรความสามารถในการก าหนดแนวทางการท างานโดยมเปาหมาย วธการ และขนตอนในการท างานทชดเจน 2.1.3 ดานการคดเชงระบบ และการมองภาพองครวม คอ ความรความสามารถในการท าความเขาใจในระบบงานยอย สามารถเชอมโยง และบรณาการในลกษณะองครวมเพอใหเกดการประสานการปฏบตงานโดยมงใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร 2.1.4 ดานการแกไขปญหาและการตดสนใจ คอ การประเมนสถานการณ และขอมลตาง ๆ รวมทงก าหนดแนวทางเลอกในการแกไขปญหา ตลอดจนพจารณาแนวทางเลอกทเหมาะสมกบสถานการณนน ๆ 2.2 สมรรถนะเฉพาะทาง (specific competency) คอ คณลกษณะเฉพาะเจาะจง หรอเปนความสามารถของวชาชพเฉพาะทาง ทจ าเปนในการน าไปปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจ โดยแบงระดบความสามารถตามระดบความเชยวชาญเฉพาะดานในการพยาบาลนนๆ (Expert scale) เปน 5 ระดบ ไดแก 1) พยาบาลผปฏบตงานมอใหม (0 - 1 ป) 2) พยาบาลผปฏบตงานประจ าได (1+ - 3 ป ) 3) พยาบาลผมความสามารถ / กลมผทสามารถแกปญหาได (3+ - 5 ป) 4) พยาบาลระดบผช านาญการ/ กลมผทสามารถปฏบตงานไดคลอง (5+ - 10 ป) และ 5) พยาบาลระดบผเชยวชาญ /กลมผทสามารถปฏบตงานไดอยางเชยวชาญ (10 ปขนไป) และก าหนดเกณฑการประเมนระดบสมรรถนะพยาบาล โดยผ ทมระดบคะแนนสมรรถนะต งแตรอยละ 80 ขนไปถอวามระดบสมรรถนะครบตามทหนวยงานก าหนด (ฝายการพยาบาล, 2552 ) สมรรถนะเฉพาะทาง (specific competency) ยดตามกรอบสมรรถนะพยาบาลของงานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร มท งหมด 5 องคประกอบ โดยใชรวมกบกลมวกฤต 4 องคประกอบ ไดแก 1) ความสามารถในการดแลผปวยระบบหวใจ และหลอดเลอดในภาวะวกฤต

43

2) ความ สามารถในการดแลผปวยโรคระบบทางเดนหายใจในภาวะวกฤต 3) ความสามารถในการดแลผปวยภาวะฉกเฉนทางอายรศาสตร 4) ความสามารถในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองระยะเฉยบพลน และอก 1 องคประกอบใชรวมกบกลมสามญอายรกรรม คอ ความสามารถในการบรหารยา (งานการพยาบาลผปวยอายรศาสตร, 2552) หอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ไดน าสมรรถนะเฉพาะทางดงกลาวขางตน มาจดท าแนวทางการประเมนสมรรถนะเฉพาะทางของพยาบาลในหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด ใหเหมาะสม โดยใหน าหนกความส าคญแตกตางกน ตามบรบทของหนวยงานตนเอง ดงน (หอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด, 2552) 1. ความสามารถในการดแลผปวยระบบหวใจและหลอดเลอดในภาวะวกฤต รวม 100 คะแนน แบงเปน 1.1 การดแลผปวยการดแลผปวย : acute coronary syndrome, cardiogenic shock, acute heart failure (pulmonary edema, dilated cardiomyopathy) 1.2 การดแลผปวยโดยใชเครองมอพเศษทางโรคหวใจ (Intra Aortic Balloon Pump, Pacemaker) 1.3 การดแลผปวยทท าหตถการพเศษทางโรคหวใจ (coronary angiography, percutaneuos transluminal coronary angioplasty, continuous renal replacement treatment, electrophysiology study with radiofrequency ablation) 1.4 การดแลผปวยทใชยาพเศษทางโรคหวใจ (fibrinolytic agent, anti platelets, anti coagulant , coronary dilator) 1.5 EKG monitoring and interpretation 1.6 Defibrillator / Cardioversion 2. ความสามารถในการดแลผปวยโรคระบบทางเดนหายใจในภาวะวกฤตรวม 50 คะแนน แบงเปน Mechanical ventilator และ ABGs / CBG interpretation 3. ความสามารถในการดแลผปวยภาวะฉกเฉนทางอายรศาสตร รวม 100 คะแนน แบงเปน 3.1 Advanced CPR 3.2 Monitoring - Invasive monitoring (IBP, CVP) - Noninvasive monitoring (Oxygen sat, NIBP, HR, RR) 3.3 การดแลผปวยภาวะ shock

44

3.4 การดแลผปวยท า dialysis 4. ความสามารถในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองระยะเฉยบพลน Neuro signs interpretation รวม 50 คะแนน หอผปวยกงวกฤตโรคหวใจและหลอดเลอด ไดน าแนวทางการประเมนสมรรถนะเฉพาะทางบางสวนของหอผปวยหนกโรคหวใจ และหลอดเลอด ทตรงกบหนวยงานมาประยกตใชรวมดวย ไลนดเบก (Lindberg, 2006) ไดท าการวจยเชงคณภาพ เพอศกษาถงสมรรถนะพยาบาลวชาชพหนวยผปวยวกฤตหวใจ คอ อะไร และท าอยางไรใหมสมรรถนะตามเกณฑตามการรบรของพยาบาลวชาชพหนวยผปวยวกฤตหวใจ พบวา พยาบาลใหความหมายของสมรรถนะ ดงน 1) ความสามารถในการใหความรวมมอ 2) ความสามารถในการยอมรบสถานการณทถกตองตาง ๆ 3) การรบรในความสามารถ และขอจ ากดของตนเอง 4) ความสามารถในการปฏบตงาน 5) ความ สามารถในการใชเทคโนโลยใหเปนประโยชนในการดแลผปวย ดานการสรางสมรรถนะพยาบาลวชาชพหนวยผปวยวกฤตหวใจใหไดตามเกณฑทก าหนดนน กลมตวอยางเหนวา สงทเปนรากฐานในการสรางสมรรถนะ คอ การมความเขาใจในงาน การมวฒภาวะทางอารมณ และทศนคตทด เปนสงส าคญทสด อาร, ทารจา, และ เฮเลนา (Aari, Tarja, & Helena, 2008) ไดทบทวนวรรณกรรม วเคราะหแบบเมตา (Meta analysis) เกยวกบสมรรถนะของพยาบาลในไอซย และพยาบาลวกฤต ทงดานแนวคด และโมเดล โดยการสบคนงานวจยจากฐานขอมล คอคแรน และ เมดไลน (COCHRANE and MEDLINE) ในป ค.ศ 1994-2005 จ านวน 45 ฉบบ ผลการศกษา สรปไดวาสมรรถนะทประกอบดวย ความรพนฐาน ทกษะ ทศนคต คณลกษณะ และประสบการณการท างานในไอซยม 2 ประเภท คอ 1. สมรรถนะดานคลนก โดยแบงเปน 3 องคประกอบยอย ไดแก สมรรถนะพนฐานดานการพยาบาล สมรรถนะแนวทางปฏบตดานคลนก และสมรรถนะการปฏบตการพยาบาล 2. สมรรถนะดานวชาชพ โดยแบงเปน 4 องคประกอบยอย ไดแก สมรรถนะดานจรยธรรม ดานการตดสนใจ ดานการพฒนางาน และสมรรถนะดานการรวมมอ และการประสานงาน โจนส และ จอนหสน (Jones & Johnson, 2008) ไดทบทวนวรรณกรรม วเคราะหแบบเมตา (Meta analysis) เกยวกบบทบาทของพยาบาลผปวยวกฤตโรคหวใจ คอ อะไร โดยมวตถ ประสงคเพอสราง และก าหนดบทบาทของพยาบาลในหนวยวกฤตโรคหวใจ โดยการสบคนงาน วจยทมาจากแหลงปฐมภมทตพมพในวารสารดานสขภาพ ในป ค. ศ 1990-2006 ผลการศกษาพบวา พยาบาลผปวยวกฤตโรคหวใจมบทบาททงหมด 5 ดาน ไดแก 1) การประเมน และการจดการผปวย 2) การ

45

สอสารใหขอมล และการใหความรทางดานสขภาพ 3) การดแลผปวยทางดานรางกาย 4) การดแลผปวยโดยใชเทคโนโลย เครองมอ อปกรณการแพทย 5) การพฒนาสมพนธภาพ และการตอบสนองตอความตองการของผปวย เคนดอลล-กอลแลกเฮอร และ บลเจน (Kendall-Gallagher & Blegen, 2009) ศกษาความสมพนธระหวางสมรรถนะของพยาบาลทผานการอบรมหลกสตรเฉพาะทาง และความปลอดภยของผปวยในไอซย โดยวดสดสวนระหวางพยาบาลทผานการอบรมหลกสตรเฉพาะทาง คณลกษณะขององคกร และความเสยงทเปนอนตรายตอผปวย พบวา สดสวนของพยาบาลทผานการอบรมหลกสตรเฉพาะทางมความสมพนธแบบผกผนกบอตราการลนลมตกเตยง จ านวนชวโมงการพยาบาลทงหมดมความสมพนธแบบผกผนกบความชกของการตดเชอในทางเดนปสสาวะ นฤมล กจจานนท (2540) ศกษาตวประกอบสมรรถนะพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤตโรงพยาบาลของรฐ โดยสอบถามพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤตโรงพยาบาลของรฐ ทวประเทศ จ านวน1,082 คน วเคราะหขอมลโดยการสกดตวประกอบดวยวธตวประกอบภาพพจนหมนแกนแบบออโธโกนอลดวยวธแวรแมกซ ผลการศกษาพบวา ตวประกอบสมรรถนะพยาบาลหนวยอภบาลผปวยภาวะวกฤตทส าคญม 9 ดาน ไดแก 1) ดานภาวะผน า 2) ดานความร ความสามารถในการพยาบาลผปวยโรคระบบตาง ๆ 3) ดานเทคนคทางการพยาบาล 4) ดานความรความสามารถในการพยาบาลผปวยวกฤต 5) ดานความเชยวชาญพเศษทางการพยาบาล 6) ดานความรความสามารถพนฐานทางการพยาบาล 7) ดานการประชาสมพนธ 8) ดานการบรหาร และ 9) ดานการเฝาระวงอาการผดปกต สรพร โกวทเทวาวงศ (2547) ไดศกษาตวประกอบสมรรถนะพยาบาลหวหนาเวร หอผปวยวกฤต โรงพยาบาลรฐ ทมประสบการณการเปนหวหนาเวร 1 ปขนไป จ านวน 16 โรงพยาบาล พบวามสมรรถนะทงหมด 6 ตวประกอบ คอ 1) การก ากบรกษาคณภาพการดแลผปวย 2) การปฏบต การพยาบาลผปวยวกฤต 3) การจดการดานก าลงคนทางการพยาบาล 4) การมภาวะผน า 5) การสอสารกบผปวย และทมงาน6) การพยาบาลผปวยระยะสดทาย ภาวณ วยปทมะ (2553) ไดศกษาสมรรถนะพยาบาลวชาชพหนวยผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด โดยใชเทคนคเดลฟาย ผใหขอมลเปนผเชยวชาญดานการดแลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด คอ แพทย พยาบาล และอาจารยผสอนหรอรบผดชอบหลกสตรการดแลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด ผลการวจยพบวา สมรรถนะของพยาบาลวชาชพหนวยผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด ประกอบดวยสมรรถนะ 5 ดาน มพฤตกรรมบงชความสามารถ 55 ขอ ดงน 1. ดานการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทางผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด แบงเปน

46

1.1 สมรรถนะทจ าเปนส าหรบการพยาบาลผปวยประเภทท 1 คะแนน TISS-76 <10 คะแนน เปนผ ปวยทตองการการพยาบาลตามปกต และการเฝาระวง มพฤตกรรมบงชความสามารถ 8 ขอ ดงน 1.1.1 สามารถวางแผน ใหการพยาบาล และประเมนผลการพยาบาลไดอยางเหมาะสมกบอาการทเปลยนแปลงของผปวย 1.1.2 มความรเรองคลนไฟฟาหวใจ และสามารถแปลผลคลนไฟฟาหวใจเบองตนได 1.1.3 มความรเกยวกบกายวภาค พยาธสรรวทยาของหวใจ และหลอดเลอด 1.1.4 มความร และสามารถใหค าปรกษาทถกตองเหมาะสมกบผปวย และครอบครวกลมทมความเสยงโรคหวใจ และหลอดเลอด 1.1.5 มความรเกยวกบการด าเนนโรค กระบวนการกอโรค และพยาธสภาพของโรคหวใจและหลอดเลอด 1.1.6 สามารถวางแผนจ าหนาย และใหขอมลทถกตอง เหมาะสมกบผปวย และครอบครวเฉพาะรายได 1.1.7 สามารถสนบสนน และชวยเหลอใหครอบครวผปวยไดมสวนรวมรบรขอมลตามสภาพเปนจรง และมสวนในการรวมตดสนใจในแนวทางการรกษา 1.1.8 มความรดานระบาดวทยา และสถานการณเกยวกบโรคหวใจและหลอดเลอด 1.2 สมรรถนะทจ าเปนส าหรบการพยาบาลผปวยประเภทท 2 คะแนน TISS-76 >10 ถง 19 คะแนน เปนผปวยทตองการการพยาบาลอยางใกลชด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 7 ขอ ดงน 1.2.1 มความรเรองแนวทางการรกษาโรคหวใจและหลอดเลอดดวยการใชยา และการรกษาแบบประคบประคอง 1.2.2 มความรเรองแนวทางการรกษาโรคหวใจและหลอดเลอดดวยการขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลน และขดลวด 1.2.3 สามารถวางแผนการพยาบาลรวมกบทมไดสอดคลองกบแนวทางการรกษาทเปนมาตรฐานรายโรค ของกลมโรคหวใจ และหลอดเลอด 1.2.4 มความรเรองแนวทางการรกษาทเปนมาตรฐานรายโรค ของกลมโรคหวใจ และหลอดเลอด

47

1.2.5 มความรเรองแนวทางการรกษาโรคหวใจและหลอดเลอด ดวยการผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ 1.2.6 มความรเรองการตรวจสวนหวใจ และหลอดเลอดดวยสารทบรงส 1.2.7 มความรเรองการตรวจวนจฉยโรคหวใจ และหลอดเลอดดวยคลนเสยงสะทอนความถสง และสามารถแปลผลการตรวจเบองตนได 1.3 สมรรถนะทจ าเปนส าหรบการพยาบาลผปวยประเภทท 3 มคะแนน TISS-76 >20 ถง 39 คะแนน เปนผ ปวยทตองการการพยาบาลทมความซบซอน มพฤตกรรมบงชความสามารถ 7 ขอ ดงน 1.3.1 เฝาระวง และบนทกสญญาณชพของผปวยไดอยางตอเนอง สามารถคาดการณ และวางแผนแกไขปญหาทเกดจากสญญาณชพทเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ 1.3.2 มความรเกยวกบการอานคา แปลผลจากเครองวดคาแรงดนในหลอดเลอด เครองพยงการท างานของหวใจ 1.3.3 สามารถเตรยมอปกรณ ชวยแพทยในการเจาะระบายน าในชองเยอหมหวใจ รวมทงใหขอมลกบผปวย และญาตไดถกตอง และครบถวน 1.3.4 มความรเกยวกบวธการใชการดแล และแกไขความผดปกตเบองตนของเครองวดคาแรงดนในหลอดเลอด เครองพยงการท างานของหวใจ เครองกระตนจงหวะหวใจชนดชวคราว เครองตรวจคลนไฟฟาหวใจ (12 leads EKG) 1.3.5 มความรเกยวกบการดแลผปวยใสเครองกระตนจงหวะหวใจชนดชวคราว และชนดถาวร 1.3.6 สามารถเตรยมอปกรณ,ชวยแพทยในการใสสายวดแรงดนในหองหวใจ (Swan-Ganz catheter) รวมทงใหขอมลกบผปวย และญาตไดถกตอง และครบถวน 1.3.7 สามารถเตรยมอปกรณ ชวยแพทยในการใสสายสวนชนดตาง ๆ ทางหลอดเลอดด า และหลอดเลอดแดง รวมทงใหขอมลกบผปวย และญาตไดถกตอง และครบถวน 1.4 สมรรถนะทจ าเปนส าหรบการพยาบาลผปวยประเภทท 4 มคะแนน TISS-76 > 40 คะแนน เปนผปวยทตองการการพยาบาลอยางซบซอน และการดแลจากแพทยอยางใกลชด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 11 ขอ ดงน 1.4.1 สามารถประเมนไดวาผปวยมภาวะคลนไฟฟาหวใจทผดปกตเสยงตออนตรายถงชวต 1.4.2 สามารถจดการกบการเปลยนแปลงของอาการอยางรวดเรวของผปวยไดอยางมประสทธภาพ

48

1.4.3 มความรเกยวกบมาตรฐานการชวยฟนคนชพขนพนฐาน และขนสง 1.4.4 มทกษะในการชวยฟนคนชพขนพนฐาน และขนสง 1.4.5 สามารถประเมนไดวาผปวยมสญญาณชพทผดปกตเสยงตอภาวะระบบหายใจ และระบบหวใจลมเหลว 1.4.6 สามารถประเมนไดวาผปวยมแนวโนมเขาสภาวะชอก 1.4.7 สามารถประเมน และแยกไดวาผปวยมอาการของภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนทงประเภท STEMI (ST elevation myocardial infarction) NSTEMI (Non ST elevation myocardial infarction) และ Unstable angina 1.4.8 สามารถปฏบตตามแผนภมมาตรฐานการชวยชวต (algorithms) ในภาวะฉกเฉน ไดอยางถกตอง 1.4.9 มทกษะในการใชเครองชอกไฟฟาหวใจ (defibrillator) ไดอยางถกตอง 1.4.10 สามารถประเมนไดวาผปวยมภาวะบบรดหวใจจากน าในชองเยอหมหวใจ 1.4.11 สามารถสนบสนน และชวยเหลอใหครอบครวผปวยเผชญ และปรบตวกบเหตการณวกฤต ความสญเสยทเกดขนเฉยบพลนได 2. ดานการบรหารยาโรคหวใจ และหลอดเลอด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 7 ขอ ดงน 2.1 มความร และสามารถบรหารยาโรคหวใจและหลอดเลอด และยาทมความเสยงสงไดอยางปลอดภย 2.2 มความร และทกษะในการบรหารยาทใชในการชวยฟนคนชพ 2.3 มความร และทกษะในการประเมน และดแลผปวย กอน ขณะ และหลงใหยาโรคหวใจ และหลอดเลอดได 2.4 มความรเกยวกบการปองกนความคลาดเคลอนทางยา 2.5 มความรในการปรบขนาดของยาทมผลตอสญญาณชพ เชน Inotropic drug เมอผปวยมสญญาณชพเปลยนแปลง 2.6 มความรเกยวกบกลไกการออกฤทธ ขอบงใช ขอควรระวง และผลขางเคยงของยาโรคหวใจ และหลอดเลอดกลมตาง ๆ 2.7 สามารถใหขอมลเกยวกบวธการใชยาขอควรระวง และภาวะแทรกซอนกบผปวย และญาตไดถกตอง 3. ดานการพฒนาคณภาพการรกษาพยาบาลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 7 ขอ ดงน

49

3.1 สามารถก าหนดตวชวดคณภาพการดแลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอดไดตามมาตรฐานวชาชพ 3.2 สามารถปรบปรงแนวทางปฏบตการดแลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอดโดยใชหลกฐานเชงประจกษ 3.3 เปนทปรกษาใหพยาบาล และบคลากรทมสขภาพในการจดการปญหาสขภาพผปวยโรคอนทมอาการวกฤตทางหวใจ และหลอดเลอดรวมดวย 3.4 สามารถวดผลลพธชวดทางสขภาพในผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอดไดอยางถกตอง 3.5 สามารถจดการขอมลทางสขภาพ และจดท าเปนฐานขอมลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอดไดอยางถกตอง 3.6 สามารถก าหนดแนวทางปฏบตทดทสด (Best practice) ในการดแลผปวยวกฤตหวใจและหลอดเลอดได 3.7 มความร และทกษะในการสอนการปฏบตการชวยฟนคนชพขนพนฐาน และขนสง ใหกบบคลากรทางการพยาบาลได 4. ดานการจดการทางการพยาบาลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 4 ขอ ดงน 4.1 สามารถตดสนใจ แกไขปญหาเฉพาะหนาไดถกตองรวดเรว 4.2 สามารถเปนผน า และสงการในการท างานเปนทมได 4.3 ควบคมก ากบบคลากรในการปฏบตงานชวยเหลอผปวยหวใจ และหลอดเลอดในกรณฉกเฉนได 4.4 มทกษะการสอสาร และประสานงานกบบคลากร และหนวยงานทเกยวของในกรณฉกเฉน 5. ดานการตดสนใจทางจรยธรรมในการพยาบาลผปวยวกฤตหวใจ และหลอดเลอด มพฤตกรรมบงชความสามารถ 4 ขอ ดงน 5.1 มความรเกยวกบสทธการรกษาพยาบาลของผปวย และสามารถใหขอมลไดอยางถกตองครบถวน 5.2 ปฏบตงานภายใตขอบเขตทกฎหมาย และพระราชบญญตวชาชพก าหนด 5.3 ปฏบตงานโดยค านงถงการปองกนความเสยงจากการถกฟองรอง 5.4 มความรและปฏบตตามแนวทางการใหขอมลเพอประกอบการตดสนใจในการท าหตถการทมความเสยง

50

สภานน อนนอก (2553) ไดพฒนาแบบประเมนสมรรถนะพยาบาลวชาชพศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก โรงพยาบาลศรราช ผลการศกษาพบวา สมรรถนะพยาบาลวชาชพศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก โรงพยาบาลศรราช ประกอบดวย 9 ดาน ดงน 1. ดานการประเมนผปวยศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก 2. ดานการใหการพยาบาลผปวยศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก 3. ดานการพยาบาลผ ปวยทท าหตถการเพอการตรวจวนจฉย และรกษาในผปวยศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก 4. ดานการบรหารยาในผปวยศลยศาสตรหวใจและทรวงอก 5. ดานการปฏบตการชวยฟนคนชพขนสง และการแกปญหาฉกเฉน 6. ดานการใช และดแลเครองมออปกรณการแพทยภายในหนวยงาน 7. ดานการจดการความเสยง และภาวะแทรกซอนทางศลยศาสตรหวใจ และทรวงอก 8. ดานการเสรมสรางพลงอ านาจ 9. ดานการวจย และพฒนาทางการพยาบาล จากการทบทวนวรรณกรรม ทง 15 แนวคด ทเกยวของกบสมรรถนะของพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด ทงใน และตางประเทศ สรปไดวา สมรรถนะเฉพาะของพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด ประกอบดวย สมรรถนะ 6 ดาน ไดแก 1. ดานความรเกยวกบระบบหวใจ และหลอดเลอด 2. ดานการประเมนผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด 3. ดานการพยาบาลผปวยกงวกฤตโรคหวใจ และหลอดเลอด 4. ดานการพยาบาลผปวยทท าหตถการเพอการตรวจวนจฉย และรกษาผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอด 5. ดานการบรหารยาในผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอด 6. ดานการปฏบตการชวยฟนคนชพ สวนสมรรถนะอน ๆ นอกเหนอ จากน จดอยในกลมสมรรถนะหลก และสมรรถนะตามต าแหนงหนาทเชงวชาชพ ทพยาบาลวชาชพทกคนตองม ไดแก จรยธรรม การตดสนใจ การสงการ การอ านวยการ การบรหารจดการ และความรเรองกฎหมาย รายการสมรรถนะทง 6 ดาน ครอบคลมบรบท และการใหบรการของหนวยงาน สามารถน ามาจดกลมพฤตกรรมบงชความสามารถไดงาย และสะดวกในการน าไปใชในการประเมน รวมทงสามารถปรบปรงไดในอนาคตหากมการปรบเปลยนขอมล หรอวธการรกษาพยาบาลไดเปนอยางด

51

กรอบแนวคดในการศกษา ในการศกษาครงน เปนการศกษาการพฒนากรอบสมรรถนะพยาบาลวชาชพในหอผปวยกงวกฤตหวใจ และหลอดเลอด โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ผศกษาไดประยกตกลยทธ การพฒนากรอบสมรรถนะของ มารเรลล และคณะ (Marrelli et al., 2005) ประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก 1) การก าหนดวตถประสงค 2) การแสวงหาผใหการสนบสนน 3) การสอสารแกผทมสวนเกยวของ 4) การรวบรวมขอมล และ 5) การระบสมรรถนะ และการสรางกรอบสมรรถนะ