º›ÏË Ì·ı‹ÙÚÈ·, ʛϠ̷ıËÙ‹

Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κατανοήσεις με τον κα-

λύτερο τρόπο όλα όσα περιέχονται στο σχολικό βιβλίο σου

και είναι σημαντικά στην καθημερινή σου ζωή.

Kάθε διδακτική ενότητα περιλαμβάνει:

� Τα κύρια σημεία του μαθήματος, αυτά που πρέπει να θυ-

μάσαι.

� Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Βιβλίου του Mαθητή.

� Απαντήσεις στις δραστηριότητες του Τετραδίου Εργα-

σιών.

Έφη Παφίλη

¶ÂÚȯfiÌÂÓ·

ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ZOYME MAZI (Oμάδα και Kοινωνία – Σχέσεις)ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Zούμε μαζί και συνεργαζόμαστε – Xρειαζόμαστε ο ένας τον

άλλον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Για να ζούμε μαζί, χρειαζόμαστε κανόνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Eνδιαφερόμαστε για την κοινότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Eνημερωνόμαστε: ποιοι αποφασίζουν και τι αποφασίζουν . . . . 31ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Eκλογές στο δήμο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Ο TOΠOΣ MAΣ (Tόπος και Xώρος – Σχέσεις)ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ένας τόπος με χίλια πρόσωπα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Xωριά και πόλεις του τόπου μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Δημιουργήματα της φύσης και έργα του ανθρώπου. . . . . . . . . . 56ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Eνδιαφερόμαστε για το περιβάλλον . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. O χάρτης, μια εικόνα του τόπου μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Ένας χάρτης μάς πληροφορεί (α) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Ένας χάρτης μάς πληροφορεί (β) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

ΕΝΟΤΗΤΑ 3. MEΣA ΣYΓKOINΩNIAΣ KAI METAΦOPAΣ(Συγκοινωνίες και Mέσα μεταφοράς – Σύστημα)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Tρένα, αυτοκίνητα, πλοία, αεροπλάνα άλλοτε και τώρα . . . . . . . 95ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Tα μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς στη ζωή μας. . . . . . . . . . 99ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Kυκλοφορούμε με ασφάλεια. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

ΕΝΟΤΗΤΑ 4. ΦYTA KAI ZΩA TOY TOΠOY MAΣ(Φυσικό Περιβάλλον και Άνθρωπος – Σχέσεις)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Φυτά του τόπου μας (α) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Φυτά του τόπου μας (β) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. O βλαστός, τα φύλλα και οι ρίζες των φυτών. . . . . . . . . . . . . . . 138ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Kατηγορίες φυτών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Tα φυτά και το περιβάλλον τους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Kατοικίδια ζώα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Aγρίμια και πουλιά του βουνού και του δάσους . . . . . . . . . . . . 158ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Zώα της θάλασσας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Zώα του γλυκού νερού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Ένα ζωάκι γεννιέται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

ΕΝΟΤΗΤΑ 5. TPOΦH KAI ENEPΓEIA(Φυσικές Eπιστήμες – Σύστημα και Σχέσεις)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Aπό πού παίρνουμε ενέργεια; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Eνέργεια, τροφή, ζωή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

ΕΝΟΤΗΤΑ 6. TI XPEIAZOMAΣTE ΓIA NA ZOYME(Aνάγκες, αγαθά και κατανάλωση – Σχέσεις)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Άνθρωποι και ανάγκες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Eίμαστε παιδιά και έχουμε δικαιώματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Άντρες και γυναίκες ίσοι στη ζωή και στην εργασία . . . . . . . . . 220ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Xρειαζόμαστε όλα αυτά που αγοράζουμε; . . . . . . . . . . . . . . . . . 225ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Διαφημίσεις παντού!!!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Oι συσκευασίες μάς πληροφορούν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

ΕΝΟΤΗΤΑ 7. O ΠOΛITIΣMOΣ MAΣ (Πολιτισμός)ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. O πολιτισμός των αρχαίων Eλλήνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. H παράσταση αρχίζει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. «Mαλαματένιος αργαλειός κι ελεφαντένιο χτένι...» . . . . . . . . . . 259ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. O πολιτισμός σε κάθε βήμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Nους και σώμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

ΕΝΟΤΗΤΑ 8. EΠIKOINΩNOYME KAI ENHMEPΩNOMAΣTE(Eπικοινωνία και Eνημέρωση)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Eπικοινωνούμε και ενημερωνόμαστε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ξεπερνάμε τις δυσκολίες στην επικοινωνία . . . . . . . . . . . . . . . 297ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Eνημέρωση με χίλιους τρόπους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Mπροστά στην τηλεόραση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Tο διαδίκτυο, ένας πολύπλοκος κόσμος! . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Oι εφημερίδες και τα περιοδικά μάς ενημερώνουν . . . . . . . . . 314ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

ZOYME MAZI

Eισαγωγή

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μόνος. Έχει ανάγκη να επικοινω-

νεί και να συνεργάζεται με άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτό από τα παλιά

χρόνια οι άνθρωποι δημιούργησαν κοινότητες και έθεσαν κανόνες για

τη σωστή λειτουργία τους. Σήμερα, καθένας από εμάς ανήκει σε κά-

ποια ομάδα μικρή ή μεγάλη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

13

�Στα πολύ παλιά χρόνια, οι άνθρωποι, για να αντιμετωπί-

σουν τις δυσκολίες που συναντούσαν στην καθημερινή

τους ζωή, δημιούργησαν τις πρώτες κοινότητες.

�Σήμερα ζούμε σε μικρές κοινότητες, τα χωριά, ή σε μεγαλύτερες,

τις πόλεις.

� Γιατί ζούμε σε πόλεις και σε χωριά;

Απάντηση

Ζούμε σε πόλεις και σε χωριά γιατί χρειαζό-

μαστε ο ένας τον άλλο. Έτσι, αντιμετωπίζουμε

τις δυσκολίες και νιώθουμε πιο ασφαλείς.

Διαβάζουμε το κείμενο στη σελίδα 10. Τι πιστεύουμε ότι εί-

ναι η κοινότητα;

Τι να θυμάμαι

1

Κεφάλαιο 1

Zούμε μαζί και συνεργαζόμαστε –Xρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον

ΒΙΒΛΙΟΜΑΘΗΤΗ

14

Απάντηση

Η κοινότητα είναι μια ομάδα ανθρώπων που ζουν στο ίδιο μέρος,

έχουν να αντιμετωπίσουν τις ίδιες δυσκολίες και συνεργάζονται για

να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους και να είναι ασφαλείς.

� Υπογραμμίζουμε στο παραπάνω κείμενο τις δυσκολίες που αντιμε-

τωπίζουν οι «είκοσι έξι άνθρωποι».

Απάντηση

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι «είκοσι έξι άνθρωποι» είναι:

«να ψήνουν το ψωμί»

«να κουβαλούν το νερό»

«να βράζουν το φαΐ».

� Αν πηγαίναμε εμείς κατασκήνωση στο βουνό, ποιες δυσκολίες θα

αντιμετωπίζαμε; Τι ωφέλειες θα είχαμε;

Απάντηση

Αν πηγαίναμε κατασκήνωση στο βουνό, θα αντιμετωπίζαμε αρκετές

δυσκολίες. Θα έπρεπε να διαλέξουμε ένα ασφαλές μέρος για να κα-

τασκηνώσουμε, να βρούμε τι θα φάμε και πώς θα το μαγειρέψουμε,

να σκεφτούμε πώς θα προφυλαχτούμε από τη βροχή, αν αρχίσει να

βρέχει, πού θα βρούμε νερό να πιούμε και πώς θα είμαστε ασφαλείς.

Οι ωφέλειες από την κατασκήνωση στο βουνό θα ήταν ότι θα βρι-

σκόμασταν στη φύση και στον καθαρό αέρα, θα μαθαίναμε πώς είναι

η ζωή χωρίς ανέσεις, θα συνεργαζόμασταν για να αντιμετωπίσουμε

όποια προβλήματα εμφανίζονταν και θα περνούσαμε δημιουργικά το

χρόνο μας.

� Αναζητούμε στο λεξικό της τάξης μας τι σημαίνει η λέξη κοινότητα.

15

Απάντηση

Κοινότητα: 1) η ένωση προσώπων που έχουν κοινή καταγωγή ήκοινά ενδιαφέροντα και επιδιώξεις 2) η κατώτερη βαθμίδα διοικητι-κής διαίρεσης του κράτους.

Πιανόμαστε χέρι χέρι και κάνουμε έναν κύκλο όπως τα παιδιά

της εικόνας (βλ. εικόνα στη σελίδα 10). Ας συζητήσουμε τι μας

ενώνει.

Απάντηση

Μας ενώνει το ότι είμαστε παιδιά, έχουμε την ίδια ηλικία, παίζουμεμαζί, έχουμε ανάγκη το ένα το άλλο, λύνουμε όλα μαζί τα προβλήμα-τά μας, μας ενδιαφέρουν τα ίδια πράγματα και καταλαβαινόμαστε.

Στην εικόνα (βλ. σελίδα 11) φαίνονται άνθρωποι μιας κοινό-

τητας που έχουν σχέσεις μεταξύ τους. Για παράδειγμα, τα

παιδιά αγοράζουν παγωτά από το περίπτερο.� Ποιες άλλες σχέσεις μπορούμε να βρούμε ανάμεσα στους ανθρώ-

πους της εικόνας;

Απάντηση

– Κάποιοι άνθρωποι κάθονται στο καφενείο και συζητούν.

– Ο ταχυδρόμος μοιράζει τα γράμματα στους ανθρώπους της κοινό-

τητας.

– Ο οδοκαθαριστής καθαρίζει το δρόμο.

– Ο μανάβης πουλά φρούτα και λαχανικά.

– Μια κυρία πηγαίνει τη γάτα της στον κτηνίατρο.

– Ένας κύριος είναι στο περίπτερο και ψωνίζει.

– Μια κυρία έχει αγοράσει λουλούδια από κάποιο ανθοπωλείο που

βρίσκεται κοντά.

2

3

16

– Στο συνεργείο αυτοκινήτων οι τεχνικοί επισκευάζουν τα αυτοκίνητα.

– Τα παιδιά της κοινότητας βρίσκονται στο σχολείο όπου αναπτύσ-

σουν σχέσεις μεταξύ τους αλλά και με τους δασκάλους.

– Μια κυρία με τα παιδιά της έχουν βγει από το φαρμακείο.

Συζητάμε τις ιστορίες που μας «διηγούνται» οι εικόνες (βλ.

σελίδες 12 και 13).

Απάντηση

• Παραδοσιακοί χοροί. Μια ομάδα νέων που είναι ντυμένοι με πα-

ραδοσιακές φορεσιές χορεύουν στην πλατεία. Οι άνθρωποι της

κοινότητας είναι συγκεντρωμένοι και τους παρακολουθούν. Πρό-

κειται ίσως για κάποια γιορτή.

• Θεατρική παράσταση. Οι μαθητές κάποιου σχολείου «έχουν ανε-

βάσει» ένα θεατρικό έργο. Το κοινό, γονείς και δάσκαλοι, παρακο-

λουθούν την προσπάθεια των παιδιών.

• Καρναβάλι. Πλήθος κόσμου συμμετέχει στην αποκριάτικη αυτή

παρέλαση, άλλοι μεταμφιεσμένοι και άλλοι όχι.

• Αφίσα από παιδική γιορτή. Οι μαθητές του 8ου Δημοτικού Σχολεί-

ου Παλαιού Φαλήρου έχουν διοργανώσει μια γιορτή σε συνεργα-

σία με το Δήμο Παλαιού Φαλήρου. Καλούν όλους την Τετάρτη 8

Ιουνίου στις 8 μ.μ. να παρακολουθήσουν τη γιορτή.

• Μεταφορά ασθενούς με ασθενοφόρο. Κάποιος αρρώστησε και

μεταφέρεται στο νοσοκομείο από το πλήρωμα ενός ασθενοφόρου.

• Διάνοιξη δρόμου. Εργάτες με ειδικά μηχανήματα ανοίγουν ένα

δρόμο που θα διευκολύνει τους κατοίκους μιας περιοχής.

• Διάσωση ύστερα από σεισμό. Ειδικά συνεργεία με άνδρες της

ΕΜΑΚ και πυροσβέστες προσπαθούν να απεγκλωβίσουν όσους

βρίσκονται παγιδευμένοι στα ερείπια του κτιρίου που κατέρρευσε.

4.

� Διηγούμαστε στην τάξη χαρούμενες και δύσκολες στιγμές που

περάσαμε στη δική μας κοινότητα.

Απάντηση

� Μαζεύουμε φωτογραφίες από τη ζωή της κοινότητάς μας και

δημιουργούμε τη δική μας αφίσα.

Απάντηση

Φτιάχνουμε μια αφίσα συγκεντρώνοντας φωτογραφίες από τη ζωή

της κοινότητάς μας.

Τι θα σου έλειπε περισσότερο αν

ζούσατε, εσύ με την οικογένειά σου,

κάπου μόνοι σας;

17

Xαρούμενες στιγμές στην κοινότητά μας

� Η διοργάνωση της έκθεσης βιβλί-ου από τους μαθητές των δημοτι-κών σχολείων.

� Η βράβευση των μαθητών οι οποίοισυμμετέχουν στο διαγωνισμό ζω-γραφικής.

� Τα εγκαίνια του πολιτιστικού κέ-ντρου.

Δύσκολες στιγμές στην κοινότητά μας

� Οι πλημμύρες που κατέστρεψαν τηνπεριουσία πολλών ανθρώπων τηςκοινότητας.

� Η πυρκαγιά στο κοντινό δάσος πουαπείλησε τα σπίτια κάποιων κατοί-κων.

� Η κατάρρευση μιας γέφυρας από ταορμητικά νερά του ποταμού.

TETPAΔIOEPΓAΣIΩN

1

Απάντηση

Συζητήσαμε και ερευνήσαμε γιατί οι άνθρωποι ζούμε σεκοινότητες. Μπορούμε να γράψουμε δύο προτάσεις με τηλέξη κοινότητα;

Απάντησηα) Μέσα στην κοινότητα οι άνθρωποι συνεργάζονται και προσπα-

θούν να ζουν αρμονικά.β) Στην εθνική γιορτή ο πρόεδρος της κοινότητας έβγαλε λόγο στην

πλατεία.

Παιχνίδι ρόλων

Ζωντανεύουμε με ρόλους κάποιες από τις καθημερινές μας

σχέσεις με άλλους ανθρώπους της δικής μας κοινότητας.

Απάντηση

Στο φούρνο

– Καλημέρα, κυρία Μαρία.

18

Έξω από την κοινότητα

Οι φίλοι μου.

Το παιχνίδι.

Το σπίτι μου.

Τα άτομα της κοινότητάς μου.Η πλατεία όπου μαζευόμαστεκαι παίζουμε.

θα μου έλειπε

θα μ

ου έ

λειπ

ε

θα μου έλειπ

ε

2

H επαφή με άλ-λους ανθρώπους.

Tο σχολείο μουκαι οι συμμαθητές

μου.

3

19

– Καλημέρα, παιδί μου. Τι να σου δώσω;

– Θα ήθελα ένα κιλό ψωμί και μισό κιλό κουλουράκια, απ’ αυτά με

την κανέλα που αρέσουν στη γιαγιά μου.

– Αλήθεια, τι κάνει η γιαγιά σου; Έχω να τη δω μέρες.

– Είχε γρίπη και ο γιατρός της είπε να μη βγαίνει έξω μέχρι να γίνει

εντελώς καλά.

– Περαστικά να της πεις και να προσέχει. Ορίστε το ψωμί και τα κου-

λουράκια.

Στο περίπτερο

– Γεια σας, κύριε Τάκη.

– Γεια σου Νάντια. Δεν έχεις σχολείο σήμερα;

– Όχι. Σήμερα είναι των Τριών Ιεραρχών· είναι σχολική γιορτή.

– Τι θα ήθελες;

– Την εφημερίδα που παίρνει ο μπαμπάς μου και ένα πακετάκι τσίχλες.

– Ορίστε. Θέλεις κάτι άλλο;

– Όχι, ευχαριστώ. Γεια σας!

20

� Όταν παίζουμε κρυφτό, έχουμε κανό-νες. Σε τι μας χρειάζονται οι κανόνες;

Απάντηση

Οι κανόνες χρειάζονται για να έχουμε καλές

σχέσεις με τους συνανθρώπους μας και να αποφεύγονται οι αδικίες.

Στη γειτονιά μας

Σήμερα βρήκα στο γραμματοκιβώτιό μας αυτό το φυλλά-

διο. Ας το διαβάσουμε και ας συζητήσουμε τους λόγους

που ο Δήμος Καλλιθέας το μοίρασε στους δημότες του.

�Για να ζούμε αρμονικά με τους άλλους, βάζουμε κανόνες

και τους ακολουθούμε.

�Όλοι μας είμαστε μέλη μιας κοινότητας και οφείλουμε να τηρούμε

τους κανόνες της.

Τι να θυμάμαι

Κεφάλαιο 2

Για να ζούμε μαζί,χρειαζόμαστε κανόνες

ΒΙΒΛΙΟΜΑΘΗΤΗ

1

21

Απάντηση

Ο Δήμος Καλλιθέας μοίρασε το φυλλάδιο αυτό στους δημότες του

για να τους ενημερώσει τι πρέπει να κάνουν με τα σκουπίδια, ώστε ο

δήμος τους να είναι καθαρός. Κάποιοι από τους δημότες δεν έριχναν

τα σκουπίδια στους κάδους απορριμμάτων, δεν τα έβαζαν σε σακού-

λες ή τα κατέβαζαν αφού το απορριμματοφόρο είχε περάσει.

� Τι συμβαίνει συνήθως όταν οι άνθρωποι μιας κοινότητας δε δεί-

χνουν σεβασμό στους κανόνες;

Απάντηση

Όταν οι άνθρωποι μιας κοινότητας δε δείχνουν σεβασμό στους κα-

νόνες, καθένας κάνει ό,τι θέλει, οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζή-

σουν αρμονικά και δεν είναι ευτυχισμένοι.

Yπάρχουν όμως κι άλλοι κανόνες...

Ας βρούμε κανόνες που ακολουθούμε τις ώρες που πολ-

λοί άνθρωποι θέλουν να ξεκουραστούν.

Απάντηση

Όταν οι άνθρωποι θέλουν να ξεκουραστούν, το μεσημέρι και τη νύ-

χτα, δεν πρέπει να κάνουμε φασαρία, πρέπει να χαμηλώνουμε την

ένταση της τηλεόρασης, να μη βάζουμε δυνατά μουσική, να απο-

φεύγουμε εργασίες με μηχανήματα που κάνουν θόρυβο μέσα στο

σπίτι ή σε εξωτερικούς χώρους, οι οδηγοί να μην κορνάρουν και να

ελέγχουν τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων ή των δικύκλων τους,

ώστε να μην προκαλούν ηχορύπανση.

2

22

Παρατηρούμε τις εικόνες και συζητούμε:

� Ποια ανάγκη, ποιον κανόνα, ποια παράβαση μας δείχνουν;

ΑπάντησηΟι εικόνες δείχνουν το χαμηλό πεζοδρόμιο για την εύκολη διάβασηόσων έχουν κινητικά προβλήματα και μετακινούνται με αναπηρικάαμαξίδια ή των γονέων που βγάζουν βόλτα τα μωρά τους με τα κα-ροτσάκια. Αν και στο χαμηλό πεζοδρόμιο απαγορεύεται η στάθμευ-ση, ορισμένοι παραβιάζουν τον κανόνα και εμποδίζουν τους συναν-θρώπους τους που μόνο από εκεί μπορούν να περάσουν.

� Τι μπορεί να νιώθει εκείνος που μόνο από εκεί μπορεί να περάσει;

Απάντηση

Όποιος μπορεί να περάσει μόνο από εκεί νιώθει θυμό και αγανάκτη-

ση που κάποιοι αδιαφορούν και σκέφτονται μόνο το συμφέρον τους.

� Τι θα λέγαμε στον οδηγό;

Απάντηση

Στον οδηγό του αυτοκινήτου θα λέγαμε ότι στάθμευσε παράνομα

και ότι αδιαφορεί για τους συνανθρώπους του που μόνο από εκεί

μπορούν να περάσουν.

«Oι κανόνες είναι μόνο για τους άλλους».

Σχολιάζουμε την άποψη των παιδιών της εικόνας.

Απάντηση

Η άποψη αυτή των παιδιών δεν είναι σωστή. Οι κανόνες που υπάρ-

χουν σε μια κοινωνία αφορούν όλους τους ανθρώπους και όλοι μας

πρέπει να τους τηρούμε. Mόνο έτσι δε θα υπάρχουν προβλήματα

και ο ένας θα σέβεται τον άλλο.

3

4

23

Στην τάξη μας

Στην τάξη μας έχουμε κανόνες.

Ας χωριστούμε τυχαία σε ομάδες, κι ας συζητήσουμε στην

ομάδα μας:� Ποιοι κανόνες φαίνεται να είναι πιο σημαντικοί για το δάσκαλό μας;

Απάντηση

Οι πιο σημαντικοί κανόνες για το δάσκαλό μας είναι:

α) Προσέχουμε στο μάθημα.

β) Δεν κάνουμε φασαρία την ώρα του μαθήματος.

γ) Σηκώνουμε το χέρι μας για να πάρουμε το λόγο.

δ) Σεβόμαστε τους συμμαθητές μας.

ε) Κάνουμε τις ασκήσεις μας και σημειώνουμε όσα δεν έχουμε κα-

ταλάβει.

στ) Δεν ξεχνάμε στο σπίτι τα βιβλία και τα τετράδιά μας.

� Με ποιον κανόνα νομίζουμε ότι θα συμφωνούσαν όλοι στην τάξη;

Απάντηση

Νομίζω ότι όλοι θα συμφωνούσαν με τον κανόνα: «Δεν κάνουμε φα-

σαρία την ώρα του μαθήματος». Αν δεν τηρούμε αυτό τον κανόνα, δεν

μπορεί να γίνει μάθημα.

Στο σπίτι μας

Στο σπίτι μας και στην οικογένειά μας έχουμε κανόνες.

Συζητάμε στην ομάδα μας:� Ποια πράγματα στο σπίτι δε μας επιτρέπουν οι γονείς μας;

Απάντηση

Οι γονείς μας δεν μας επιτρέπουν:

α) Να κάνουμε φασαρία τις ώρες κοινής ησυχίας.

β) Να βλέπουμε πολλές ώρες τηλεόραση.

5

6

24

γ) Να παίζουμε, αν δεν έχουμε τελειώσει τα μαθήματά μας.δ) Να αφήνουμε τα παιχνίδια μας σε διάφορα σημεία του σπιτιού.ε) Να μιλάμε άσχημα.

Ας γράψουμε μερικούς κανόνες που

πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητοι για

να συνεργαζόμαστε στις ομάδες μας.

� Συζητάμε στην τάξη τους κανόνες που γρά-

ψαμε στις ομάδες μας.

ΑπάντησηΚανόνες που θα τηρούμε όταν εργαζόμαστε στην ομάδα μας:α) Δε μιλάμε όλοι μαζί, αλλά ακούμε προσεκτικά αυτόν που μιλάει

κάθε φορά.β) Λέμε όλοι τη γνώμη μας.γ) Συνεργαζόμαστε με τους συμμαθητές μας.δ) Όταν διαφωνούμε, δεν τσακωνόμαστε.

� Γράφουμε στον πίνακα ανακοινώσεων τους κανόνες με τους οποί-ους συμφωνούμε οι περισσότεροι. Αυτός ο κατάλογος μπορεί ναεμπλουτίζεται με καινούριους κανόνες, κάθε φορά που θα συμφω-νήσουμε ότι μας χρειάζονται.

ΑπάντησηΓράφουμε στον πίνακα ανακοινώσεων τους κανόνες με τους οποίουςοι περισσότεροι συμφωνούμε. Για παράδειγμα: «Λέμε όλοι τη γνώμημας» και « Όταν διαφωνούμε, δεν τσακωνόμαστε».

TETPAΔIOEPΓAΣIΩN

5

25

�Με ποιους τρόπους ενδιαφερόμαστε γιατην κοινότητά μας;

Απάντηση

Ενδιαφερόμαστε για την κοινότητά μας όταν

προσπαθούμε να λύσουμε κάθε πρόβλημα που δημιουργείται, όταν

επικοινωνούμε με τους αρμόδιους και κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για

να γίνει καλύτερο το μέρος που ζούμε.

Ας πούμε κι εμείς τη γνώμη μας γι’ αυτό που συζητούν τα

παιδιά της εικόνας (βλ. σελίδα 17).

Κεφάλαιο 3

Eνδιαφερόμαστε για την κοινότητα

� Όταν στην κοινότητά μας δημιουργούνται προβλήματα,

προσπαθούμε να τα λύσουμε.

� Επικοινωνούμε με τους αρμόδιους και τους ενημερώνουμε για

όποιο θέμα αφορά την κοινότητα.

� Όλοι μας πρέπει να προσπαθήσουμε ώστε να γίνει το μέρος που

ζούμε καλύτερο.

Τι να θυμάμαι

ΒΙΒΛΙΟΜΑΘΗΤΗ

1

26

Απάντηση

Τα παιδιά συζητούν για τα προβλήματα που υπάρχουν στην κοινότητά

τους. Η τσουλήθρα στην παδική χαρά είναι σπασμένη, η αυλή του

σχολείου είναι όλο μπετόν, ο σωλήνας του νερού μπροστά στο σπίτι

ενός παιδιού είναι σπασμένος, δεν υπάρχει χώρος στο πεζοδρόμιο

γιατί παρκάρουν τα αυτοκίνητα, η παραλία είναι γεμάτη σκουπίδια και

στο Δήμο δεν υπάρχει Πολιτιστικό Κέντρο. Όλοι νοιάζονται και θέ-

λουν να λυθούν αυτά τα προβλήματα. Αντί να περιμένουν από τους

μεγάλους πότε θα ασχοληθούν με τα θέματα αυτά, μπορούν να κά-

νουν τις δικές τους ενέργειες προς τους αρμόδιους. Έτσι, μπορούν να

στείλουν μια επιστολή προς το Δήμαρχο και το Nομάρχη στην οποία

θα αναφέρουν το πρόβλημα και θα ζητούν την επίλυσή του, να οργα-

νώσουν μια εκστρατεία για τον καθαρισμό της παραλίας με συμμετο-

χή όλων των μαθητών του σχολείου και τέλος, να κάνουν γνωστά τα

προβλήματα στο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου τους.

α) Όπως ανακαλύψαμε, όσα συμβαίνουν σε μια κοινότητα

αφορούν όλους τους κατοίκους της.� Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας;

Απάντηση

Όσα συμβαίνουν σε μια κοινότητα αφορούν όλους τους κατοίκους

της. Βέβαια, καθένας μας πρέπει να γνωρίζει τι συμβαίνει στον τόπο

που ζει και να φροντίζει για τη βελτίωσή του.

β) Καθένας μόνος του δεν έχει δύναμη, δηλαδή δεν μπορεί να κά-

νει πολλά πράγματα. Αν όμως ενωθούμε, αποκτούμε δύναμη. Γι’

αυτό, ας φτιάξουμε ομάδες για δράση. Από εδώ και πέρα έτσι θα

εργαζόμαστε!

2

27

� Βρίσκουμε ονόματα για τις ομάδες μας.ΑπάντησηΕπειδή καθένας μόνος του δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα,φτιάχνουμε ομάδες των τεσσάρων ατόμων. Τους δίνουμε ονόματατης επιλογής μας.

γ) Κάθε ομάδα επιλέγει ένα από τα προβλήματα της πόλης ή τουχωριού μας. Συζητάμε, προτείνουμε λύσεις και τις ανακοινώ-νουμε στην τάξη.

ΑπάντησηΕπιλέγουμε ένα πρόβλημα της κοινότητάς μας, για παράδειγμα, τηνανάγκη να γίνει ένα Πολιτιστικό Κέντρο στο δήμο μας. Στην αρχή συ-ζητάμε για ποιο λόγο χρειάζεται ένα Πολιτιστικό Kέντρο.

Το Πολιτιστικό Kέντρο είναι απαραίτητο, γιατί εκεί θα λειτουργή-σει βιβλιοθήκη όπου κάθε δημότης θα μπορεί να δανείζεται όποιοβιβλίο θέλει να διαβάσει, θα υπάρχουν τμήματα με ειδικούς δασκά-λους για να μαθαίνουν όσοι θέλουν μουσική, χορό, ζωγραφική, θαδιοργανώνονται εκθέσεις και θα γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.Η δημιουργία ενός τέτοιου κέντρου θα ωφελήσει πολύ τους κατοί-κους, γιατί θα περνούν ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο τους και πα-ράλληλα θα μορφώνονται.

Στη συνέχεια προτείνουμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς. Συζη-τούμε, για παράδειγμα, με τους δασκάλους μας και με το Σύλλογο Γο-νέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας την ανάγκη δημιουργίας τουΠολιτιστικού Κέντρου. Όλοι μαζί στέλνουμε μια επιστολή στο Δήμαρχοκαι στο Νομάρχη της περιοχής μας ζητώντας τους να μελετήσουν τοθέμα και να φροντίσουν για την ίδρυση Πολιτιστικού Κέντρου. Επίσης,μπορούμε να ενημερώσουμε τους κατοίκους της περιοχής μέσω τηςμαθητικής μας εφημερίδας και να ζητήσουμε τη βοήθειά τους.

Τέλος, ανακοινώνουμε στην τάξη τις προτάσεις μας.

28

Ας ερευνήσουμε λοιπόν ποιοι μπορούν να μας βοηθήσουν

να λύσουμε τα προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν σε

μια κοινότητα.

Απάντηση

Για να λυθούν τα προβλήματα που υπάρχουν σε μια κοινότητα, μπο-ρούν να μας βοηθήσουν οι υπηρεσίες του δήμου, διάφοροι σύλλο-γοι ή ακόμα και απλοί πολίτες που θα προσφέρουν εθελοντική ερ-γασία για τη βελτίωση της ζωής στην κοινότητα. Ειδικότερα, για θέ-ματα λειτουργίας της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, για την ίδρυση καιλειτουργία των ΚΑΠΗ και για τη δημοτική συγκοινωνία αρμόδιεςείναι οι υπηρεσίες του δήμου. Για την προστασία των άγριων ζώωντης περιοχής αρμόδιοι είναι οι σύλλογοι που ενδιαφέρονται για τηνπανίδα της περιοχής ή το Κέντρο Προστασίας Άγριων Ζώων. Τέλος,για την προσφορά βοήθειας στους συμπολίτες μας που έχουν ανά-γκη χρειάζεται η εθελοντική συμμετοχή όλων μας.

Πώς λύνουμε ένα πρόβλημα;

Aποφασίζουμε ποιο από τα προβλήματα της πόλης μας ή του

χωριού μας μας απασχολεί περισσότερο.

Απάντηση

Ας υποθέσουμε ότι το πρόβλημα που μας απασχολεί περισσότερο

είναι ότι το κτίριο όπου στεγάζεται το σχολείο μας είναι παλιό, πέ-

φτουν σοβάδες από τους τοίχους και οι αίθουσες είναι ακατάλληλες.

� Εργαζόμαστε σε ομάδες και ερευνούμε ποιοι μπορούν να μας

βοηθήσουν να το λύσουμε.

Απάντηση

Για να λυθεί το πρόβλημα αυτό, μπορούν να βοηθήσουν ο Διευθυντής

του σχολείου, οι δάσκαλοί μας, ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, ο

3

4

29

δήμος, η νομαρχία, αρμόδιες υπηρεσίες, όπως η Πολεοδομία και, τέ-

λος, ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων. Όλοι οι παραπάνω φορείς μπο-

ρούν να βοηθήσουν ώστε να έχουμε ένα σχολείο κατάλληλο και ασφα-

λές. Ο δήμος, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων,

μπορεί να βρει το χώρο και τα χρήματα για την ανέγερση ενός νέου

σχολείου και η Πολεοδομία να δώσει την άδεια για την κατασκευή του.

Φτιάχνουμε το δικό μας παραμύθι

Η κάθε ομάδα γράφει το παραμύθι

της για να το διαβάσει στις άλλες

ομάδες.

Απάντηση

«Κάποτε υπήρχε ένας δήμος που τον έλεγαν Βρομούπολη. Κανέναςπολίτης δεν ενδιαφερόταν για τίποτα. Δεν έκαναν τίποτε ούτε για την

κακή κατάσταση των δρόμων ούτε για τις πλατείες και τα πάρκα, που

είχαν γεμίσει σκουπίδια και αδέσποτα ζώα ούτε για τη δημιουργία

χώρων άθλησης και αναψυχής.Όλοι έλεγαν «Τι μπορούμε να κάνουμε; Καθένας μόνος του δεν

έχει τη δύναμη να κάνει τίποτα. Ας φροντίσουν οι υπεύθυνοι· αυτή

είναι η δουλειά τους. Άλλωστε, μπορούμε να ζήσουμε και έτσι».Ξαφνικά, μια μέρα κάτι παράξενο συνέβη. Άρχισε να φυσά δυνα-

τός αέρας και μια άσχημη μυρωδιά κάλυψε την πόλη. Κανείς δεν

τολμούσε να βγει από το σπίτι του. Τα δέντρα και τα φυτά είχαν μαρα-

θεί, το νερό είχε μολυνθεί και οι άνθρωποι ο ένας μετά τον άλλο έπε-

φταν άρρωστοι στο κρεβάτι.

Τότε άρχισαν να αναρωτιούνται όλοι τι έφταιγε για το κακό που

τους βρήκε. Η απάντηση ήταν εύκολο να βρεθεί. Πλήρωναν για την

αδιαφορία τους.

Ύστερα από αυτό κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να ζουν έτσι και άλλα-

TETPAΔIOEPΓAΣIΩN

6

30

ξαν. Αποφάσισαν να ενδιαφέρονται. Δούλεψαν όλοι μαζί κι έφτιαξαν

τόσο ωραία την πόλη τους, που την ονόμασαν Ομορφούπολη».

Πώς φανταζόμαστε το δήμο μας ύστερα από πολλά χρόνια,

όταν θα είμαστε κι εμείς μεγάλοι;

Απάντηση

Ύστερα από πολλά χρόνια ο δήμος μας θα έχει γίνει σίγουρα ωραιότε-

ρος. Όλοι οι δημόσιοι χώροι θα είναι καθαροί, τα κτίρια θα είναι βαμ-

μένα, στους δρόμους θα υπάρχουν δέντρα με πλούσιο φύλλωμα, θα

έχουν φτιαχτεί πάρκα, για να παίζουν τα παιδιά και για να ξεκουράζο-

νται οι περαστικοί, θα υπάρχουν πεζοδρόμια, θα έχει μειωθεί η ρύ-

πανση του αέρα, θα έχουν δημιουργηθεί χώροι άθλησης και παιδικές

χαρές, θα διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Πνευματικό

Κέντρο και όλοι οι δημότες θα ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη της πε-

ριοχής μας.

7