จ

การอายดตวผตองหา

อนนต อภชยนนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

สาขานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2555

DPU

ฉ

The seizure of alleged offender

Anan Apichainan

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Laws

Department of Law Faculty of Law Pridi Banomyong

Dhurakij Pundit University

2012

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน ตลอดระยะเวลาของการศกษาผเขยนไดพยายามศกษาคนควา

หาความรจากหนงสอ วทยานพนธ และเอกสารตางๆ ทเกยวของ ตลอดจนไดคนควาหาขอมลทาง

อนเทอรเนต และสอบถามขอความรจากคณาจารย ผทรงคณวฒ และผปฏบตงานทเกยวของ

อกหลายทาน ดวยประสงคใหวทยานพนธเรองนเปนวทยานพนธทดมประโยชนตอสงคมมากทสด

เทาทจะทาได โดยเฉพาะการมประโยชนตอกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย นอกจากนน

ผเขยนยงไดรบความเมตตาจากทานอาจารย ดร.อทย อาทเวช ทไดกรณาสละเวลาอนมคารบเปนอาจารย

ทปรกษาวทยานพนธ คอยใหคาแนะนา ใหคาปรกษา ตลอดจนตรวจสอบขอบกพรองและควบคม

คณภาพของวทยานพนธใหอยในประเดนทไดกาหนดไว ทาใหผเขยนสามารถเรยบเรยงวทยานพนธ

ฉบบนออกมาไดเปนผลสาเรจ

ผเขยนขอขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร เปนอยางสงทไดกรณา

สละเวลาอนมคา รบเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ และขอขอบพระคณทานศาสตราจารย

ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล ทานศาสตราจารย ดร.อดม รฐอมฤต และผชวยศาสตราจารย ดร.ธาน

วรภทร ทไดกรณาสละเวลาอนมคา รบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ ใหคาแนะนาและชแนะ

แนวทางในการปรบปรงวทยานพนธฉบบนใหสมบรณยงขน และขอขอบคณทานอาจารยทกๆ ทาน

ทไดอบรมสงสอนใหวชาความรทางดานกฎหมายแกผเขยน และขอขอบคณเจาหนาทหลกสตร

มหาบณฑต สาขานตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทคอยใหกาลงใจและคาแนะนา เกยวกบ

การจดทาวทยานพนธ จนสาเรจลลวงไปไดดวยด

ทายทสดน ผเขยนขอกราบแทบเทาคณพอสมชย คณแมกมลย อภชยนนท บดา-มารดา

ซงเปนผมพระคณอยางหาทสดมได ทานทงสองไดใหความรกความอบอน ใหโอกาสทางการศกษา

ใหการอบรมสงสอนและชแนะแนวทางทดแกผเขยนตลอดมา นอกจากน ผเขยนตองขอขอบคณ

เพอนพองนองพทกคนทคอยชวยเหลอคอยใหกาลงใจในการจดทาวทยานพนธครงน

อนง หากวทยานพนธฉบบนมคณประโยชนตอสงคมหรอมประโยชนตอผทจะศกษา

คนควาตอไป ผเขยนขอมอบความดทงหลายทงปวงนเพอเปนการแสดงความกตญกตเวทตา

แดบดามารดา คณครอปชฌายอาจารย และผมพระคณทกๆ ทาน หากมขอผดพลาดหรอบกพรอง

ประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

นายอนนต อภชยนนท

DPU

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย..................................................................................................................... ฆ

บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................................ จ

กตตกรรมประกาศ...................................................................................................................... ช

บทท

1. บทนา............................................................................................................................. 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................. 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา..................................................................................... 4

1.3 สมมตฐานของการศกษา......................................................................................... 4

1.4 ขอบเขตของการศกษา............................................................................................ 5

1.5 วธดาเนนการศกษา................................................................................................. 5

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ..................................................................................... 5

2. แนวคดและหลกการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ การอายดตวผตองหา

และการคมครองสทธของผตองหา................................................................................ 6

2.1 แนวความคดในเรองการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ............................................. 6

2.2 แนวความคดและหลกการอายดตวผตองหา............................................................ 9

2.3 แนวความคดและหลกการคมครองสทธของผตองหา............................................. 14

2.3.1 สทธของผตองหาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 20

2.3.1.1 สทธทจะไดรบการสอบสวนและดาเนนคดดวยความถกตอง รวดเรว

และเปนธรรมตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย..................... 25

2.3.1.2 สทธและประโยชนของผตองขง ตามพระราชบญญตราชทณฑฯ... 30

2.3.2 การคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาในระดบสากล........................... 32

2.3.2.1 กฎบตรสหประชาชาต (Charter of the United Nations)..................... 32

2.3.2.2 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

(Universal Declaration of Human Rights, 1948).......................... 33

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

2.3.2.3 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมอง

และสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Convenant

on Civil and Political Rights, 1966)................................................ 34

2.3.2.4 หลกเพอการคมครองบคคลทถกคมขงหรอจาคก

(Body of Principles for the Protection of All Persons

under Any From of Detention or Imprisonment, 1988).................. 35

2.3.3 การคมครองสทธของผตองหาในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

โดยองคกรตลาการ และองคกรอยการ.......................................................... 36

2.3.3.1 การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

โดยองคกรตลาการ........................................................................... 37

2.3.3.2 การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

โดยองคกรอยการ............................................................................. 39

3. บทบญญตทเกยวกบการออกหมายจบตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ....... 42

3.1 การออกหมายจบตามกฎหมายไทย......................................................................... 43

3.1.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550.................................. 46

3.1.2 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา...................................................... 47

3.1.3 ขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการ

เกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา พ.ศ. 2548........................................ 50

3.2 การออกหมายจบตามกฎหมายตางประเทศ............................................................ 52

3.2.1 ประเทศฝรงเศส............................................................................................ 52

3.2.2 ประเทศสหรฐอเมรกา.................................................................................. 53

3.2.3 ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน............................................................ 57

3.2.4 ประเทศญปน................................................................................................ 63

4. ปญหาการอายดตวผตองหา และการดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอน............... 67

4.1 เหตผลทางกฎหมายในการออกหมายจบเพอการอายดตวผตองหา......................... 67

4.1.1 กรณมเหตอนเนองจากความรายแรงของความผดอาญา.................................. 71

DPU

ญ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4.1.2 กรณมเหตอนควรเชอวาจะหลบหน.............................................................. 73

4.1.3 กรณเหตอนควรเชอวาจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน................................. 76

4.1.4 กรณมเหตอนควรเชอวาจะไปกออนตรายประการอน.................................. 77

4.2 ปญหาการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน..................................... 81

4.2.1 ความไมชดเจนของกฎหมายเกยวกบการอายดตวผตองหา

และการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน..................................... 82

4.2.2 การประสานความรวมมอของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม................ 86

4.2.3 การมบทบาทของศาลตอการดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอน....................................................................................... 91

4.2.4 การมบทบาทของพนกงานอยการตอการดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอน....................................................................................... 94

5. บทสรปและขอเสนอแนะ............................................................................................ 97

5.1 บทสรป................................................................................................................... 97

5.2 ขอเสนอแนะ........................................................................................................... 99

บรรณานกรม.............................................................................................................................. 102

ภาคผนวก................................................................................................................................... 108

ก ระเบยบตารวจวาดวยการอายดผตองขงยงเรอนจา (ฉ.2) ลงวนท 2 พ.ค. 2517...... 109

ข หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/9610 ลงวนท 16 กนยายน 2546........ 112

ค บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท 452/2546............................ 115

ง หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/6167 ลงวนท 20 พฤษภาคม 2545..... 122

จ หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/10615 ลงวนท 27 สงหาคม 2545...... 125

ฉ หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/558 ลงวนท 18 มกราคม 2542 ......... 128

ช หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0011.233/01284 ลงวนท 25 มนาคม 2553.... 130

ซ หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0011.25/3828 ลงวนท 12 ตลาคม 2553........ 132

ฌ คาสงกรมตารวจท 960/2537 เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรด

การสอบสวนคดอาญา............................................................................................ 134

DPU

ฎ

สารบญ (ตอ)

หนา

ญ สาเนา หนงสอกรมราชทณฑ กระทรวงมหาดไทย ท มท 1005/3596

ลงวนท 2 กนยาย 2529........................................................................................... 138

ฎ สาเนา หนงสอกรมราชทณฑ กระทรวงมหาดไทย ท มท 1005/ว 109

ลงวนท 2 กนยาย 2529........................................................................................... 140

ฏ หนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28 ตลาคม 2529................................... 143

ฐ หนงสอสานกงานอยการสงสด ท อส (สฝปผ.)0018/ว 145

ลงวนท 30 กนยายน 2541................................................................................................. 147

ฑ ระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ

พ.ศ. 2547............................................................................................................................ 151

ฒ คาสงศาลปกครองสงสด ท 550/2550 ลงวนท 27 สงหาคม 2550................................... 162

ณ คาสงศาลปกครองสงสด ท 418/2551 ลงวนท 2 กรกฎาคม 2551.................................... 167

ด คาสงศาลปกครองสงสด ท 381/2553 ลงวนท 22 กนยายน 2553.................................... 173

ประวตผเขยน.............................................................................................................................. 178

DPU

ค

หวขอวทยานพนธ การอายดตวผตองหา

ชอผเขยน อนนต อภชยนนท

อาจารยทปรกษา ดร.อทย อาทเวช

สาขาวชา นตศาสตร

ปการศกษา 2555

บทคดยอ

การอายดตวผตองหา หมายถง การทพนกงานสอบสวนแจงใหเจาหนาทหรอหนวยงาน

ทมตวผตองหาไวในความควบคมหรอขงทราบวา ผตองหาอยระหวางถกดาเนนคด และขอความรวมมอ

จากเจาหนาทหรอหนวยงานนนใหสงตวหรอแจงใหพนกงานสอบสวนทราบ หากมการปลอยตว

ผตองหาออกไปจากการควบคมหรอคมขง เพอทพนกงานสอบสวนจะไดนาตวผตองหาดงกลาว

ไปดาเนนคดตอไป โดยมจดมงหมายคอ เพอใหการสอบสวนดาเนนไปโดยเรยบรอย เพอเปน

หลกประกนการมตวผตองหายนฟองคดตอศาล และเพอเปนการปองกนมใหผตองหาหลบหน

ภายหลงจากไดรบการปลอยตวไปจากเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขง

แตอยางไรกด การทสานกงานตารวจแหงชาตวางแนวทางการปฏบตในเรองดงกลาว

โดยกาหนดใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอน รบดาเนนการ

ขอใหศาลออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลว ใหรบมหนงสอขออายดตวผตองหาพรอมกบ

สงสาเนาหมายจบไปยงสถานทคมขงผตองหาโดยเรว นน ยอมเปนการขดตอหลกการออกหมายจบ

หรอการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ เพราะกรณดงกลาวถอวาผตองหาไดอยในอานาจหรออยในการ

ควบคมของรฐแลว จงไมมเหตจาเปนทศาลตองออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวน

กรณดงกลาวจากการศกษาหลกการออกหมายจบตามกฎหมายตางประเทศ พบวา

ในการออกหมายจบทกคด ศาลจะตองพจารณาเหตจาเปนในการออกหมายจบดวยเสมอวา บคคล

ทศาลจะออกหมายจบนน มพฤตการณจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไป

กอเหตอนตรายประการอน หรอไม หากศาลพจารณาแลวเหนวา บคคลนนไมมพฤตการณดงกลาว

ศาลจะไมออกหมายจบตามคารองของพนกงานสอบสวน ทงน เพอเปนการคมครองสทธของบคคล

ในเรองการจบ ซงเปนหลกการทรบไดรบการยอมรบในระดบสากล และปรากฏอยในปฏญญาสากล

วาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ. 1966 หลกการเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอจาคก ค.ศ. 1988 รวมทงกฎหมาย

วธพจารณาความอาญาของหลายประเทศ

ฆ

DPU

ง

นอกจากนน ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน (ไมวาจะมการอายดตว

ผตองหาไวดาเนนคด หรอไม) พนกงานสอบสวนกควรรบเรงสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาดงกลาว

ใหเสรจสนไปโดยเรวในระหวางทผตองหานนยงถกคมขง ไมมเหตผลหรอความจาเปนอนใดทตองรอ

ใหผตองหาพนโทษในคดทถกคมขงเสยกอนจงจะเรมสอบสวนดาเนนคด การทพนกงานสอบสวน

ละเลยการปฏบตหนาทดงกลาว นอกจากจะทาใหผตองหาตองเสยสทธในการไดรบการสอบสวน

ดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 134 วรรค 3 ไดบญญตรบรองไว ยงอาจจะทาให

ผตองหาตองเสยสทธหรอประโยชนบางประการทพงไดรบตามพระราชบญญตราชทณฑฯ ในฐานะ

ผตองขงหรอนกโทษเดดขาด เชน การไดรบการพจารณาใหพกการลงโทษ การขอยายไปคมขง

ยงเรอนจาซงเปนภมลาเนา เปนตน

ดงนน เพอเปนการแกไขปญหาในเรองการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญา

กบผตองหาทถกคมขงในคดอนใหเปนไปดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม มากยงขน

วทยานพนธฉบบน จงไดเสนอแนะใหมการบญญตกฎหมายเกยวกบการอายดตวผตองหาและ

การดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน ไวเปนการเฉพาะเรอง เพอใหเจาพนกงาน

ผเกยวของ (อาท ตารวจ อยการ ศาล และราชทณฑ) ถอปฏบตตามไปในทศทางเดยวกน ทงน

โดยอาศยอานาจตามความในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา พทธศกราช 2477 ทใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการตามพระราชบญญตฉบบน และ

มอานาจออกกฎกระทรวง เพอวางระเบยบการงานตามหนาทใหการดาเนนคดอาญาเปนไปโดย

เรยบรอย

DPU

จ

Thesis Title The seizure of alleged offender

Author Anan Apichainan

Thesis Advisor Dr. Uthai Arthivech

Department Law

Academic Year 2012

ABSTRACT

The seizure of alleged offenders means that the investigators inform to the officers or

Departments that alleged offenders are in, under their control or detention, and be during a legal

action. The investigators also request for the co-operation from them to send or advise the

necessary matters to the investigators, if there is any release the alleged offenders from their

control or detention in order that the investigators can make a further legal action. The purpose is

to fulfill the investigation fruitfully and to be sure that there are alleged offenders under their

control for a court to make a legal action and to prevent them from escaping after their control for

a court to make a legal action and to prevent them from escaping after their releases from a prison

or jail. However, according to the operation method policy of the Royal Thai Police concerning

the mentioned matters. They set up the regulations that the investigators who want to have to

alleged offenders who are in other lawsuits and be under control or detention in other places, they

(investigators) have to request the court for issuing the warrant to arrest very quickly. After that

please quickly send the letters to seizure the alleged offenders and simultaneously send the copy

of the warrant to arrest to the controlling or detention places of alleged offenders as quick as

possible. This way of doing is against the principle in issuing the warrant to arrest or to take the

individuals under the government’s detention because such case, the alleged offenders already

been under the government’s detention or control, so, it is no need for the court to issue the

warrant to arrest as per investigators’ request again.

In such a case we found, by the study the principle in issuing the warrant to arrest of

the foreign laws, that to issue the warrant to arrest in every lawsuit. The court will consider, the

necessity in issuing such a warrant, the ones whom the court issues the warrant to arrest should

have the escaping behaviors or getting involved in the law evidences or to be dangerous in other

DPU

ฉ

aspects. If the court considered such a case and found that there would have none in such

behaviors, the court would not issue the warrant to arrest as per the police’s request so as to cover

and protect the human rights in the arrest policy which is acceptable worldwide. Besides, it’s also

in the Declaration of Human Rights 1948 and the International Regulations for the human rights

and political rights 1966 in order to cover every individual who has been detained or jailed 1988,

together with the Criminal Procedure Code in many countries.

Moreover, in conducting the criminal lawsuit with the alleged offenders who are

under detention in other cases. (it’s not the seizure of alleged offender for other action). The

investigations should expedite the investigation with the said alleged offenders to complete it as

soon as possible while the detention on them is still on. There is no reason or any necessity to

wait for the alleged offenders to be release, then the investigation should being.

The neglect to do this duty should have done wrong to the alleged offenders who lost

their rights in quickly investigation and justice according to the Thai constitution of 2550 BE. and

the Criminal Procedure Code of Thailand article 134 paragraph 3. which, of course, assures such

cases. Besides, the alleged offenders may lose their rights or some benefits that they should have

according to the decree of the Penitentiary Department about the status of the detainees or the top

dangerous prisoners such as to get the refrain from penalty consideration and transferring to their

hometown prisons.

Therefore, to solve the seizure problems for the alleged offenders and make a

criminal lawsuit with the detainees in other cases to be correct, justify and quickly. This thesis is

proposing to set up the decree for seizure the alleged offenders and to make the criminal lawsuit

with other detainees of other law cases for a special purpose only in order to be used by the

concerned officers (such as police, prosecutor, Judge and correctional officer) in the same

direction by the Authority of the article 5 of The Act Promulgating the Criminal Procedure Code

BE. 2477 in which the Prime Minister is responsible and control of the execution of this act for

that purpose, and has the power to issue Ministerial Regulation in accordance with their

respective duties, so that conducting of criminal case shall be properly carried out.

DPU

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในคดอาญาเมอพบวามการกระทาความผดเกดขนผทถกกลาวหาวาเปนผกระทาความผด

จะตองถกนาตวเขาสกระบวนการเพอพสจนความถกผดตามทถกกลาวหาโดยเรมตนในชนการสอบสวน

ซงพนกงานสอบสวนจะเปนผทาหนาทสบสวนสอบสวนขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐานตาง ๆ

เพอพสจนความถกผดของผตองหาในคด และเมอทาการสอบสวนคดเสรจสนแลว พนกงานสอบสวน

จะสรปสานวนการสอบสวนพรอมดวยความเหนทางคดสงไปยงพนกงานอยการเพอดาเนนการตอไป

ในกรณทพนกงานสอบสวนเสนอความเหนควรสงฟองผตองหา พนกงานสอบสวนจะตองสงสานวน

พรอมตวผตองหาไปยงพนกงานอยการ เวนแตผตองหานนถกขงอยแลว หรอในกรณทรตวผกระทา

ความผด แตเรยกหรอจบตวยงไมได พนกงานสอบสวนจะสงสานวนพรอมดวยความเหนวาควรสงฟอง

หรอสงไมฟองผตองหาไปยงพนกงานอยการ หากพนกงานอยการพจารณาแลวเหนควรสงฟองผตองหา

พนกงานสอบสวนกตองดาเนนการเพอใหไดตวผตองหามาฟองคดตอไป1

ดวยเหตน การใชมาตรการบงคบเพอทจะเอาตวผถกกลาวหาหรอผตองหาไวในอานาจรฐ

จงถอวามความจาเปนเพอใหการดาเนนคดเปนไปโดยเรยบรอย เพราะการทรฐไมมตวผถกกลาวหา

หรอผตองหามาอยในอานาจการควบคม การดาเนนคดอาญากยอมไมอาจกระทาไดหรอยากตอการ

ทรฐจะดาเนนคดตอไปได2 แตทงนในการใชมาตรการบงคบดงกลาว รฐจะตองควบคมการปฏบตหนาท

ของเจาพนกงานใหอยบนพนฐานแหงการเคารพสทธและเสรภาพของผถกกลาวหาหรอผตองหา

ซงมฐานะเปนประธานในคด3 เพราะตราบใดทศาลยงมไดมคาพพากษาวาเปนผกระทาความผดแลว

กยอมเปนการอนมชอบทเจาพนกงานจะควบคมตวบคคลนนไว แตหากมความจาเปนตองควบคมตวไว

ความจาเปนโดยนยดงกลาวจะตองเปนความจาเปนตามกฎหมายเทานน มใชความจาเปนเพอใหสะดวก

ตอการปฏบตหนาทเพยงอยางเดยว นอกจากนน รฐยงตองตระหนกในเรองการดาเนนกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาโดยรวดเรว (Speedy Trial) ซงเปนหลกการคมครองความยตธรรมในการดาเนนคด

1 จาก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 141-143. 2 คณต ณ นคร. (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 338-344. 3 คณต ณ นคร. (2551). ภมธรรมและบทบาทของพนกงานอยการ. หนา 20.

DPU

2

ใหเสรจสนไปโดยปราศจากความลาชาทไมมเหตผล และลดความไมยตธรรมทผถกกลาวหาหรอ

ผตองหาจะตองสญเสยไปในระหวางเวลาทถกควบคมตวหรอถกขงอยในอานาจรฐ4

แตอยางไรกตาม หากในการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวนปรากฏขอเทจจรงวา

ผถกกลาวหาหรอผตองหาทพนกงานสอบสวนตองการไดตวมาดาเนนคดนนไดถกควบคมหรอขง

ตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลในอกคดหนงแลว เชนน การใชมาตรการบงคบเพอเอาตวบคคลไว

ในอานาจรฐ กอาจจะไมมความจาเปนอกตอไป เพราะกรณดงกลาวถอวาผถกกลาวหาหรอผตองหา

ไดถกคมขงอยในอานาจรฐแลว และถงแมวาจะเปนคนละคดกนกตามพนกงานสอบสวนกไมอาจ

ปฏเสธหนาทในการสอบสวนดาเนนคดใหเสรจสนไปดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

ตามทกฎหมายกาหนดไวได ดวยเหตน สานกงานตารวจแหงชาต จงไดวางแนวทางปฏบตเกยวกบ

การดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน โดยกาหนดใหพนกงานสอบสวนดาเนนการ

อยางหนง ทเรยกวา “การอายดตวผตองหา” ไปยงเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขงผตองหา เพอแจง

ใหทราบวา ผตองหาดงกลาวอยระหวางถกดาเนนคด และขอความรวมมอจากเรอนจาหรอทณฑสถาน

ใหสงตวหรอแจงใหพนกงานสอบสวนทราบ หากจะมการปลอยตวผตองหาออกไปจากการควบคม

หรอคมขง เพอทพนกงานสอบสวนจะไดนาตวผตองหาดงกลาวไปดาเนนคดตอไป

ในการขออายดตวผตองหาและดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนนน แนวทาง

ปฏบตดงกลาวกาหนดใหพนกงานสอบสวนรบดาเนนการขอใหศาลออกหมายจบผตองหา หลงจาก

ศาลออกหมายจบแลว ใหรบมหนงสอขออายดตวผตองหาพรอมกบสงสาเนาหมายจบไปยงสถานท

คมขงผตองหาโดยเรว และใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอน

ใหแลวเสรจโดยไมตองรอใหผตองหาพนโทษในคดเดมกอน และในกรณทการสอบสวนเสรจสน

และมความเหนควรสงฟองผตองหาอายดตว หลงจากสงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการแลว

ใหพนกงานสอบสวนหมนตดตามผลการสงคดของพนกงานอยการจนกระทงพนกงานอยการ

มคาสงฟองผตองหาทถกอายดตวตอศาล และเรอนจาไดรบหมายนดพจารณาของศาลนนแลว

หรอพนกงานอยการมคาสงเดดขาดไมฟองผตองหาอายดแลว ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอ

ขอถอนอายดผตองหาดงกลาวไปยงสถานททขออายดไวโดยดวนทสด5

แนวทางปฏบตดงกลาวขางตนถอวามความสอดคลองกบหลกการดาเนนกระบวนการ

ยตธรรมโดยรวดเรว (Speedy Trial) และหลกนตธรรม (Rule of Law) เปนอยางยง เพยงแตวาในขนตอน

4 อทย อาทเวช. (2554). คมอกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 3 การสอบสวน มาตรการบงคบ

ในคดอาญา. หนา 103. (ดหมายเหตทายคาพพากษาฎกาท 430/2546). 5 จาก ภาคผนวก ข. หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/9610 ลงวนท 16 กนยายน 2546

เรอง แนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา. หนา 112.

DPU

3

ของการอายดตวผตองหานน การทสานกงานตารวจแหงชาตไปกาหนดแนวทางปฏบตโดยใหพนกงาน

สอบสวนรบดาเนนการขอใหศาลออกหมายจบผตองหา ทงทขอเทจจรงปรากฏชดอยในขณะนนวา

ผตองหาทพนกงานสอบสวนรองขอใหศาลออกหมายจบอยระหวางการคมขงตามคาพพากษาหรอ

คาสงของศาลในอกคดหนง กรณดงกลาวจงอาจขดตอหลกการออกหมายจบเพอเอาตวบคคลไวใน

อานาจรฐ เพราะการทผตองหาถกคมขงอยนน ตองถอวายงไมมเหตจาเปนในการออกหมายจบผตองหา

ตามกฎหมายแตประการใด

นอกจากนน การทแนวทางปฏบตดงกลาวกาหนดใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวน

ดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนใหแลวเสรจ โดยไมตองรอใหผตองหาพนโทษในคดเดม

และใหรบมหนงสอขอถอนอายดไปยงสถานททขออายดตวผตองหาไวโดยดวนทสด เมอพนกงาน

อยการมคาสงฟองผตองหาอายดตอศาล หรอมคาสงเดดขาดไมฟองผตองหาอายด แตในทางปฏบต

กลบพบวา พนกงานสอบสวนเมอไดขออายดตวผตองหาไวแลว (สวนใหญ) มกจะรอใหผตองหา

พนโทษในคดเดมกอน จงจะไปรบตวจากเรอนจาหรอทณฑสถาน มาควบคมไวเพอสอบสวนดาเนนคด

หรอในกรณทพนกงานอยการมคาสงฟองผตองหาอายดตวตอศาล หรอมคาสงเดดขาดไมฟอง

ผตองหาอายดตว แลว แตพนกงานสอบสวนกลบไมแจงถอนอายดตวผตองหาไปยงสถานทคมขง

“โดยดวนทสด” ทงท สานกงานตารวจแหงชาต ไดสงการใหถอปฏบตโดยเครงครดแลว

กรณดงกลาวสะทอนใหเหนวา การอายดตวผตองหาและการดาเนนคดกบผตองหา

ทถกคมขงในคดอนนน ปจจบนยงคงเปนปญหาซงหนวยงานทเกยวของ (ตารวจ อยการ ศาล และ

ราชทณฑ) ควรใหความสาคญและรวมกนแกไขปญหาอยางจรงจง เพอใหการปฏบตหนาทของ

เจาพนกงานเปนไปในทศทางเดยวกน การอายดตวผตองหาอาจเปนหลกประกนในเรองการมตว

ผตองหาไวดาเนนคดได แตอยางไรกตาม เมอพนกงานสอบสวนไดขออายดตวผตองหาไวเพอการ

ดาเนนคดแลว กควรทจะรบเรงสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาดงกลาวใหเสรจสนไปโดยเรว ทงน

เพอมใหกระทบตอสทธหรอประโยชนบางประการทผตองหามสทธจะไดรบตามกฎหมายในฐานะ

ผตองขงหรอนกโทษเดดขาด6 เชน การพกการลงโทษ หรอ การยายการคมขงไปยงเรอนจาซงเปน

ภมลาเนา ฯลฯ และทสาคญเพอมใหกระทบกระเทอนตอสทธของผตองหาในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา ในอนทจะไดรบการสอบสวนและดาเนนคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรองและคมครองสทธไว

ดงนน วทยานพนธฉบบน จงมงศกษาเรองการอายดตวผตองหา เพอใหทราบความหมาย

เหตผล และความจาเปนของการอายดตวผตองหา โดยศกษาภายใตแนวความคดและหลกการในเรอง

การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐและการคมครองสทธและเสรภาพของผตองหา ตลอดจนศกษาและ

6 ขนษฐนนท อภหรรษากร. (2552). วารสารผตรวจการแผนดน. ปท 2 ฉบบท 1. หนา 105-107.

DPU

4

วเคราะหสภาพปญหาในเรองการอายดตวผตองหาโดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบการออกหมายจบ

และปญหาในทางปฏบตเกยวกบการดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน และแนวทาง

ในการแกไขปญหา ทงน เพอใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานเปนไปอยางถกตอง เหมาะสม

และสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา

40 (3),(7) ทกาหนดวา “บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรว

และเปนธรรม และผตองหามสทธไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม”

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาความหมาย หลกการ เหตผล และความจาเปนในการอายดตวผตองหา

2. เพอศกษาแนวความคดและหลกการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ หลกเกณฑการออกหมายจบ

ของศาลตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ

3. เพอศกษาแนวความคดและหลกการเพอคมครองสทธเสรภาพของผตองหา กรณ ถกอายดตวไว

ดาเนนคดอาญาในระหวางทถกคมขงในคดอน

4. เพอศกษาหลกกฎหมายและแนวทางปฏบตทถกตองในเรองการอายดตวผตองหาและ

การดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน

1.3 สมมตฐานของการศกษา

การอายดตวผตองหาไปยงสถานทคมขงเปนวธการอยางหนงเพอจะเอาตวบคคลทตองหา

วาเปนผกระทาความผดไวในอานาจรฐ เพอประโยชนในการดาเนนคดและเพอความสะดวกในการ

ปฏบตหนาทของเจาพนกงานในการนาตวผกระทาความผดเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญา

แตเนองจากในปจจบนยงไมมการบญญตหลกเกณฑและวธการเกยวกบการอายดตวผตองหาและ

การดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไวเปนกฎหมายเฉพาะเรอง ทาใหการปฏบตหนาท

ของเจาพนกงานทเกยวของเปนไปอยางไมถกตองและไมเปนไปในทศทางเดยวกน กอใหเกดความลาชา

ในการดาเนนคด ซงสงผลกระทบตอสทธเสรภาพของผตองหาในอนทจะไดรบการสอบสวนและ

ดาเนนคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ดงนน วทยานพนธนจงไดเสนอใหมการบญญต

กฎหมายเกยวกบการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไว

เปนการเฉพาะ เพอใหเจาพนกงานผเกยวของถอปฏบตตามเปนแนวทางเดยวกน ทงน โดยอาศย

อานาจตามความในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

พทธศกราช 2477 ทใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการและมอานาจออกกฎกระทรวงเพอวางระเบยบ

การงานตามหนาทใหการดาเนนคดอาญาเปนไปโดยเรยบรอย

DPU

5

1.4 ขอบเขตของการศกษา

มงศกษาถงหลกเกณฑและวธการปฏบตทถกตองเกยวกบการอายดตวผตองหาและ

การดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน ทงน เพอใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงาน

ทเกยวของไมวาจะเปน ตารวจ อยการ ศาล หรอราชทณฑ กตาม เปนไปในทศทางเดยวกน ซงจะสงผล

ใหการสอบสวนและการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน เปนไปอยางถกตอง รวดเรว

ตอเนอง และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรอง

และคมครองสทธไว

1.5 วธดาเนนการศกษา

การศกษาวจยน เปนการศกษาดวยวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยศกษา

วเคราะหขอมลจากเอกสารทเปนตวบทกฎหมาย ตาราทางวชาการ งานวจย วทยานพนธ บทความ

วารสาร ความเหนของนกกฎหมาย และผลงานทางวชาการอนๆ ตลอดจนขอมลจากเวปไซดตางๆ

ทางอนเทอรเนต ทงภาษาไทย และภาษาตางประเทศ

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบถงความหมาย หลกการ เหตผล และความจาเปนของการอายดตวผตองหา

2. ทาใหทราบถงแนวความคดและหลกการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ หลกเกณฑการออก

หมายจบของศาล ตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ

3. ทาใหทราบถงแนวความคดและหลกการเพอคมครองสทธเสรภาพของผตองหา กรณ

ถกอายดตวไวดาเนนคดอาญาในระหวางทถกคมขงในคดอน

4. ทาใหทราบถงหลกกฎหมายและแนวทางปฏบตทถกตองในเรองการอายดตวผตองหา

และการดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน

DPU

บทท 2

แนวคดและหลกการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ

การอายดตวผตองหา และการคมครองสทธของผตองหา

ในการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาเพอพสจนความถกผดของผถกกลาวหา

ในคดนนกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญตใหการดาเนนกระบวนพจารณาตองกระทาตอหนา

หรอตองมตวผถกกลาวอยดวย เพอทบคคลดงกลาวจะไดมสทธตอสคดอยางเตมท แตเมอใดกตาม

ทรฐไมมตวผถกกลาวหาอยในอานาจรฐแลว การดาเนนคดอาญาของรฐกยอมไมอาจกระทาได

ดงนน การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐจงถอไดวาเปนเรองจาเปนเพอใหการดาเนนคดอาญาเปนไป

โดยเรยบรอย แตอยางไรกดในการดาเนนการเพอใหไดตวผถกกลาวหาหรอผตองหามาดาเนนคด

รฐตองมการกลนกรองการปฏบตหนาทของเจาพนกงานใหอยบนพนฐานของการเคารพสทธและ

เสรภาพของบคคลเปนสาคญ เพราะตราบใดทศาลยงไมมคาพพากษาวาเปนผกระทาผดแลว กตอง

สนนษฐานไวกอนวา บคคลผนนเปนผบรสทธ และจะปฏบตตอบคคลดงกลาวเสมอนเปนผกระทา

ความผดมได ดวยเหตน ผเขยนจงมความจาเปนตองสรางความเขาใจในเรองการเอาตวบคคล

ไวในอานาจรฐ และการอายดตวผตองหา รวมไปถงการคมครองสทธของผตองหาในคด โดยศกษา

จากแนวคด ทฤษฎ หลกเกณฑ และแนวทางปฏบตตางๆ ทงน เพอเปนการคมครองสทธและ

เสรภาพของผถกกลาวหา และเพอใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานทเกยวของเปนไปดวยความ

ถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

2.1 แนวความคดในเรองการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ

เนองจากกฎหมายวธพจารณาความอาญา แยกการดาเนนคดอาญาออกเปน 2 ขนตอน

ใหญๆ กลาวคอ “ขนตอนกอนฟอง” (Pre-trial) และ “ขนตอนหลงฟอง” (Trial) และไดยกฐานะของ

ผถกกลาวหาใหเปนประธานในคด เพอใหมสทธตางๆ และเปดโอกาสใหผถกกลาวหาไดตอสคด

อยางเตมท1 การจบ ควบคมหรอขงผถกกลาวหาในคดอาญาจงนบวาเปนมาตรการบงคบทางกฎหมาย

ทมความสาคญและมลกษณะพนฐานเชนเดยวกบมาตรการบงคบทางอาญาอนๆ ซงโดยหลกการแลว

การจบ ควบคมหรอขง เปนกระบวนการในการเอาตวผถกกลาวหามาไวในอานาจรฐ การกระทา

1 คณต ณ นคร. (2546). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 45.

DPU

7

ดงกลาว จะตองพจารณาถงเหตแหงความจาเปนในแงทวา หากไมเอาตวผนนไวในระหวางการ

ดาเนนคดอาญาของเจาพนกงานหรอการพจารณาของศาลแลว การดาเนนคดอาญาของเจาพนกงาน

หรอการพจารณาคดของศาลจะไมอาจกระทาไดเลย แตเนองจากเหตทจะออกหมายจบกบเหต

ทจะควบคมหรอขงไดนนเปนเหตเดยวกน คอ เหตเกรงวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบ

พยานหลกฐาน2 เหตแหงความจาเปนทงสองประการดงกลาวถอเปนปรชญาพนฐานเบองตน

ทกอใหเกดจดมงหมายของการจบ ควบคมหรอขงผถกกลาวหาในคดอาญา ซงนบวามความสาคญ

เปนอยางยง อกทงยงเปนเงอนไขทปองกนมใหเกดสภาวะแหงการลงโทษโดยกระบวนการอนมชอบ

ดวยกฎหมาย ดงนน จงเปนการสอดคลองกบแนวคดทวา “ในคดอาญาทใหสนนษฐานไวกอนวา

ผตองหาหรอจาเลยเปนผบรสทธจนกวาจะพสจนไดวาเปนผกระทาความผดโดยศาลมคาพพากษา

อนถงทสดวาเปนผกระทาความผด” (presumption of innoceco) ดวยเหตดงกลาวจดมงหมายของ

การจบ ควบคมหรอขงผถกกลาวหาในคดอาญาจงเปนไปเพอจดมงหมาย ดงน

1) เพอใหการสอบสวนดาเนนไปไดโดยเรยบรอย

2) เพอเปนหลกประกนการมตวของผตองหาเพอฟองศาล

3) เพอปองกนมใหผตองหาไปกระทาผดซาอก

4) เพอปองกนมใหผตองหาไปทาลายพยานหลกฐานหรอขมขพยาน

5) เพอปองกนการหลบหนของผตองหา

1) เพอใหการสอบสวนดาเนนไปไดโดยเรยบรอย

ในการดาเนนคดอาญากบถกกลาวหาหรอผตองหา รฐอาจมความจาเปนตองใช

มาตรการบงคบทางกฎหมาย โดยการจบ ควบคมหรอขงผถกกลาวหาหรอผตองหาในคดไวกอน

ทงน เพอเปนการสอบปากคาผถกกลาวหาหรอผตองหา เพราะหากไมมการสอบปากคาแลว

การฟองรองดาเนนคดอาญาตอศาลตอไปกยอมไมอาจกระทาได ตามมาตรา 120 แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย ทบญญตวา “หามมใหพนกงานอยการยนฟองคดใด

ตอศาลโดยมไดมการสอบสวนในความผดนนกอน”

ความจาเปนประการนจงเปนการมงความสาคญไปทการสอบสวนในคดอาญา เจาพนกงาน

ผสอบสวนจะตองพจารณาวา หากไมมการควบคมหรอขงผถกกลาวหาในคดอาญานนแลว การสอบสวน

จะดาเนนไปได หรอไม การควบคมหรอขงจงมใชจะกระทาไดทกกรณ แตสามารถกระทาไดเฉพาะ

กรณทจาเปนและในขอบเขตจากดเพอใหการสอบสวนดาเนนไปไดโดยเรยบรอย ซงเนอหาสาคญ

ของหลกนอยทการสอบปากคาผถกกลาวหาในคด เพอใหเปนไปตาม “หลกฟงความทกฝาย”

2 คณต ณ นคร. (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 338-341.

DPU

8

2) เพอเปนหลกประกนการมตวของผตองหาเพอฟองศาล

การทพนกงานอยการจะยนฟองผตองหาตอศาลนน ถาตวผตองหาไมอยในอานาจศาล

พนกงานอยการจะตองนาตวผตองหาไปศาลในวนฟอง แมจะเปนชนไตสวนมลฟองกตาม กรณ

จงอาจมความจาเปนจะตองจบ ควบคมหรอขงผตองหาไวเพอปองกนมใหหลบหน มฉะนนแลว

พนกงานอยการจะฟองคดไมไดเพราะไมมตวผตองหาอยในอานาจรฐ และสาหรบกรณทมการฟองคด

ตอศาลและผถกกลาวหาตกเปนจาเลยในคดนนแลว กฎหมายวธพจารณาความอาญาวางหลกไววา

การพจารณาและการสบพยานในศาลใหกระทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย ดงนน หากจาเลยไมมา

การพจารณาจะดาเนนตอไปไมได การจบกมผตองหาหรอจาเลยไวจงมความจาเปนในเรองของ

เหตผลขางตน ดงนน การทจะตองสงตวผตองหาพรอมการฟองศาลกด หรอการพจารณาและ

สบพยานตองกระทาตอหนาจาเลยกด เหลานคอความจาเปนของการมตวของผตองหาในการ

ดาเนนคดอาญาของรฐนนเอง

3) เพอปองกนมใหผตองหาไปกระทาความผดซาอก

การทบคคลหนงบคคลใดถกกลาวหาวาเปนผกระทาความผด ถาหากพฤตการณและ

สงแวดลอมประกอบกบความผดทถกกลาวหาเปนทนาสงสยโดยเหตอนสมควรวา ผถกกลาวหานน

มจตใจทชวราย และเปนอนตรายตอสงคม การจบ ควบคมหรอขงในระหวางการดาเนนคดกเปน

การตดโอกาสมใหผถกกลาวหานนออกไปกระทาความผดอก

อยางไรกตาม การจบ ควบคมหรอขงในระหวางคดเปนเรองของขอยกเวน โดยหลกแลว

เจาพนกงานหรอศาลตองไมควบคมตวบคคลใหเขาถกจากดเสรภาพ เจาพนกงานจะควบคมตว

ผตองหาไวกเฉพาะในกรณทมความจาเปนเพอการดาเนนคดเทานน เพราะกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาเปนกฎหมายทใหความคมครองสทธเสรภาพของบคคล ดงนน หากเจาพนกงานเชอวา

ผตองหาเมอถกปลอยตวไปจะไมไปกระทาความผดอก เจาพนกงานกตองปลอยตวไปดวยเหตผล

ขางตน

4) เพอปองกนมใหผตองหาไปทาลายพยานหลกฐานหรอขมขพยาน

การทจะใหผถกกลาวหาเปนอสระในระหวางการสอบสวนหรอพจารณาคด อาจทาให

บคคลนนออกไปขมขพยานหรอไปทาลายพยานหลกฐาน โดยเฉพาะหากผถกกลาวหาเปนผทม

อทธพลดวยแลว อาจจะกระทาการอยางใดอยางหนง เพอทาใหเสยหายแกรปคดไดหรออาจจะทา

ใหผทจะมาเปนพยานเกรงกลว อาจไมกลาใหการเปนพยาน ซงจะทาใหคดของรฐเสยหายได

5) เพอปองกนการหลบหนของผตองหา

ความจาเปนในเรองการจบ ควบคมหรอขงอกประการหนงกคอ ปองกนไมใหผถกกลาวหา

หลบหนจากการดาเนนคดและการลงโทษ ซงหากบคคลนนไดกระทาความผดจรงและโทษทณฑ

ทจะไดรบนนรายแรง ผถกกลาวหาอาจเกรงกลวและหลบหนไป ฉะนน ถาหากขอเทจจรงปรากฏ

DPU

9

ชดเจนวา ไมสามารถปลอยตวได กไมควรจะปลอยตวไปจากการควบคมหรอขง ประกอบกบ

หลกของกฎหมายอาญายงยอมรบใหมอายความการลงโทษ ทาใหมทางเลอกอกทางหนงท

ผถกกลาวหาจะเลอกเอาการหลบหนเปนระยะเวลายาวนานจนพนอายความลงโทษทจะตองถกลงโทษ

ในความผดนนเสย และถาหากความสามารถของรฐในการตดตามตวผกระทาผดไมมประสทธภาพ

กยงทาใหผถกกลาวหามความเชอมนวาเมอตนหลบหนไปไดแลวกจะไมถกลงโทษอก

อยางไรกตาม ความจาเปนเพอใหไดตวผถกกลาวหามาดาเนนคดและรบโทษตาม

คาพพากษานน อาจเปนเพยงความจาเปนในลาดบรอง เพราะกรณอาจไมมการบงคบโทษในคดนน

เลยกเปนได แมศาลจะพพากษาวาจาเลยไดกระทาความผดจรง เปนตนวาศาลพพากษาใหรอการ

กาหนดโทษหรอรอการลงโทษจาเลยไว

2.2 แนวความคดและหลกการอายดตวผตองหา

ในการดาเนนคดอาญาเพอพสจนความถกผดของผถกกลาวหาในคดนน กฎหมาย

วธพจารณาความอาญาของไทยไดบญญตใหการดาเนนคดเกอบทกขนตอนตองกระทาตอหนา

จาเลยหรอตองมตวผตองหาหรอจาเลยอยดวยในการดาเนนคด ดงทปรากฏในบทบญญตมาตรา

ตางๆ เชน

มาตรา 142 วรรคสาม “...ในกรณทเสนอความเหนควรสงฟอง ใหพนกงานสอบสวน

สงสานวนพรอมกบผตองหาไปยงพนกงานอยการ เวนแตผตองหานนถกขงอยแลว...”

มาตรา 165 วรรคแรก “ในคดซงพนกงานอยการเปนโจทก ในวนไตสวนมลฟอง

ใหจาเลยมาหรอคมตวมาศาล ใหศาลสงสาเนาฟองแกจาเลยรายตวไป เมอศาลเชอวาเปนจาเลยจรง

แลว ใหอานและอธบายฟองใหฟง และถามวาไดกระทาผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง

คาใหการของจาเลยใหจดไว ถาจาเลยไมยอมใหการกใหศาลจดรายงานไว และดาเนนการตอไป...”

มาตรา 172 “ การพจารณาและสบพยานในศาล ใหทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย เวนแต

บญญตไวเปนอยางอน

เมอโจทกหรอทนายโจทกและจาเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอวาเปนจาเลยจรง

ใหอานและอธบายฟองใหจาเลยฟง และถามวาไดกระทาผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง

คาใหการของจาเลยใหจดไว ถาจาเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไวและดาเนนการพจารณา

ตอไป...”

จากบทบญญตกฎหมายขางตนจงไมอาจปฏเสธไดเลยวาในการดาเนนคดอาญานน

การมตวผกระทาผดไวดาเนนคดเปนเรองทสาคญและจาเปนตอการดาเนนกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาเปนอยางยง เพราะรฐไมอาจดาเนนคดไปฝายเดยวโดยทไมมตวผกระทาผดหรอดาเนน

DPU

10

กระบวนพจารณาและพพากษาคดไปโดยทยงไมไดตวผถกกลาวหาหรอผตองหามาอยในอานาจรฐ

ฉะนนการดาเนนการเพอใหไดตวผถกกลาวหามาดาเนนคดหรอการใชมาตรการบงคบกบผถกกลาวหา

จงถอวามความจาเปน เพราะหากรฐไมอาจใชมาตรการบงคบกบผถกกลาวหาไดเลย การดาเนนคด

ของรฐกยอมไมอาจกระทาได หรอยากตอการทรฐจะดาเนนคดกบผถกกลาวหาได

ยกตวอยาง กรณทผถกกลาวหาหรอผตองหาถกคมขงอยในเรอนจาหรอทณฑสถาน

ตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลในอกคดหนง เมอเจาพนกงานตารวจหรอพนกงานสอบสวน

สบทราบทอยและมความจาเปนตองการตว มาดาเนนคดในอกคดหนง การออกหมายเรยกหรอการ

จบกมตวผตองหาโดยปกตวธยอมไมอาจนามาใชได เนองจากบคคลดงกลาวอยในระหวางคมขง

หรอในกรณทผตองหาถกฝากขงอยในเรอนจาหรอทณฑสถานตามคาสงของศาลในอกคดหนง

และไดรบอนญาตจากศาลใหประกนตว หากภายหลงผตองหาหลบหนการประกนตว กรณยอม

เปนการยากทเจาพนกงานตารวจหรอพนกงานสอบสวนจะตดตามตวผตองหาหรอผถกกลาวหา

มาดาเนนคดไดโดยงาย

แตอยางไรกด การทมตวผถกกลาวหาอยในอานาจรฐแลวกใชวาการดาเนนคดอาญา

จะเปนไปโดยสะดวกทกกรณ ยกตวอยางกรณทผถกกลาวหาหรอผตองหาทพนกงานสอบสวน

ตองการตวไวดาเนนคด ถกคมขงตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลในอกคดหนง (ถอวามตวอยใน

อานาจรฐแลว) แตดวยเหตทผตองหาไดกอคดไวในหลายทองทและถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอ

ทณฑสถาน ซงอยนอกเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได ดงนน หากพนกงาน

สอบสวนไดไปตดตอแจงขอกลาวหาตามกฎหมาย และปรากฏวาคดนนอยในอานาจศาลแขวง

ซงจะตองสงตวผตองหาไปยงพนกงานอยการเพอยนฟองคดตอศาล ภายใน 48 ชวโมง ตาม

พระราชบญญตจดตงศาลแขวงและวธพจารณาความอาญาในศาลแขวงฯ ในทางปฏบตหากผตองหา

ถกคมขงอยในเรอนจาหรอทณฑสถานทอยใกลหรออยในเขตอานาจศาล การเบกตวผตองหาจาก

เรอนจาหรอทณฑสถานไปศาล กยงพอทจะดาเนนการไดทนเวลา แตหากผตองหาถกคมขง

อยในเรอนจาหรอทณฑสถานทตงอยในตางจงหวด การดาเนนการดงกลาวอาจไมทนเวลา

ทกฎหมายกาหนด

หรอในกรณทผตองหาถกคมขงอยในเรอนจาหรอทณฑสถานซงอยในเขตอานาจศาล

ทพนกงานอยการสามารถยนฟองคดได เมอพนกงานสอบสวนไดตดตอแจงขอกลาวหาและ

สอบปากคาผตองหาเรยบรอยแลว ตอมาในระหวางดาเนนการปรากฏวาผตองหาดงกลาวถกโอนยาย

การคมขงไปยงเรอนจาแหงอนเพอดาเนนคดในเขตอานาจศาลอน กรณดงกลาวกอาจทาใหการ

ดาเนนคดของพนกงานสอบสวนตองหยดชะงกลง เนองจากพนกงานสอบสวนไมมตวผตองหา

สงใหพนกงานอยการยนฟองคดตอศาลตามกฎหมาย เปนตน

DPU

11

จากปญหาดงกลาวทาใหพนกงานสอบสวน (สวนใหญ) มกจะรอใหผตองหาทตองการตว

ไวดาเนนคด พนโทษในคดเดมเสยกอน พนกงานสอบสวนจงจะไปรบตวจากเรอนจาหรอทณฑสถาน

มาควบคมตวไวเพอดาเนนคดตอไป ทงน เพอมใหเกดความยงยากในการสงตวผตองหาไปดาเนนคด

ในชนพนกงานอยการ แตอยางไรกด เนองจากกาหนดวนพนโทษทคานวณไวตามหมายขงของศาล

กบวนทเรอนจาหรอทณฑสถานจะปลอยตวผตองหาดงกลาวอาจไมตรงกน เพราะในขณะทถกคมขง

ผตองหารายนนๆ อาจไดรบพระราชทานอภยโทษในวาระตางๆ หรอไดรบการลดวนตองโทษจาคก

หรอไดรบการพกการลงโทษ ฯลฯ ทาใหผตองหาไดรบการปลอยตวไปกอนครบกาหนดตามหมายขง

พนกงานสอบสวนจงไมอาจทราบไดแนชดวาผตองหาทตองการตวมาดาเนนคดนนจะพนโทษ

หรอไดรบการปลอยตวไปจากเรอนจาหรอทณฑสถานเมอใด

ดงนน การทพนกงานสอบสวนมหนงสอแจงไปยงเรอนจาหรอทณฑสถานเพอให

ทราบวาผตองหาดงกลาวอยระหวางถกดาเนนคด และขอความรวมมอจากเรอนจาหรอทณฑสถาน

ใหสงตวหรอแจงใหพนกงานสอบสวนทราบลวงหนา หากจะมการปลอยตวผตองหาออกไปจาก

การควบคมหรอคมขง (ทเรยกวา “การอายดตวผตองหา”) เพอทพนกงานสอบสวนจะไดนาตว

ผตองหาไปดาเนนคดตอไป จงถอวามความจาเปนตอการดาเนนคดของพนกงานสอบสวนเปนอยางยง

“การอายดตวผตองหา” จากการศกษาพบวา สานกงานตารวจแหงชาต หรอ กรมตารวจ

(เดม) ไดกาหนดใหพนกงานสอบสวนถอปฏบตตามระเบยบกรมตารวจวาดวยการอายดผตองขง

ยงเรอนจา (ฉบบท 2) ลงวนท 2 พ.ค. 2517 (ลกษณะท 6 บทท 13 ขอ 168) ดงน

“...เพอใหการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองขงไดเปนไปโดยสะดวกเรยบรอย

สมความประสงคของทางราชการ ใหปฏบตดงตอไปน

ก. เรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร เรอนจากลางคลองเปรม และทณฑสถานหญง

(1) เมอพนกงานสอบสวน สถานตารวจนครบาลใดในกรงเทพมหานครขออายดตว

ผตองขงไวตอเรอนจาพเศษกรงเทพมหานครแลวใหรบสาเนาคาขออายดตวสงสถานตารวจนครบาล

สาราญราษฎร สวนการขออายดตวผตองขงตอเรอนจากลางคลองเปรมหรอทณฑสถานหญง ใหรบ

สาเนาคาขออายดตวสงสถานตารวจนครบาลเตาปน เพอใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร

หรอสถานตารวจนครบาลเตาปน แลวแตกรณใชเปนหลกฐานในการตดตอขอรบตวผตองอายด

จากเรอนจา

(2) เมอเรอนจาจะปลอยตวผตองขงทพนกงานสอบสวนขออายดไวตามใน (1)

ทางเรอนจาจะแจงไปยงสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร หรอสถานตารวจนครบาลเตาปน

แลวแตกรณใหทราบลวงหนา

DPU

12

(3) ใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร หรอสถานตารวจนครบาลเตาปน แลวแตกรณ

สงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดนนไปจากเรอนจา แลวแจงใหพนกงานสอบสวนผขออายดสง

เจาหนาทไปรบตวผตองอายดนนจากสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร หรอสถานตารวจนครบาล

เตาปนแลวแตกรณ เพอดาเนนการตอไป

ข. เรอนจาจงหวดอนนอกจากจงหวดพระนครและจงหวดธนบร

(1) การอายดตวผตองขงทเรอนจาแตละแหง (นอกจากจงหวดพระนครและจงหวด

ธนบร) ใหผกากบการตารวจภธรจงหวด หรอผบงคบกองตารวจภธรอาเภอ ทเรอนจานนตงอยในเขต

ทองทสวนกลาง ทาหนาทในการขออายด รบและสงตวผตองอายด

(2) เมอพนกงานสอบสวนอาเภอใดในจงหวดทเรอนจาตงอยประสงคจะขออายดตว

ผตองขงทเรอนจาแหงนนแลว ใหแจงตอผกากบการหรอผบงคบกองตารวจดงกลาวใน (1) เปนของ

ผขออายด แตถาเปนกรณรบดวน ซงพนกงานสอบสวนจาเปนตองขออายดตรงตอเรอนจาเอง

เมออายดแลว พนกงานสอบสวนตองแจงการอายดใหฝายตารวจผมหนาทในการนทราบดวย

เพอเปนหลกฐานในการรบและสงตวผตองอายดตอไป

(3) เรอนจาจะปลอยตวผตองขงทมการอายดตามทกลาวไวใน (2) ตองแจงใหผกากบการ

ตารวจภธรจงหวด หรอผบงคบกองตารวจภธรอาเภอดงกลาวใน (1) ทราบ

(4) การรบและสงตวผตองอายด ใหเปนหนาทของผกากบการ หรอผบงคบกอง

ผมหนาทในการอายด จดเจาหนาทตารวจไปรบและสงตวผตองอายด

(5) คาพาหนะและคาเบยเลยงเดนทาง ตลอดจนคาใชจายตางๆ ทตองจายไปในการน

ทงหมด ใหเบกจายจากเงนคาใชสอยของกระทรวงมหาดไทย”

ตอมา ในป พ.ศ. 2546 ไดมการแกไขหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

เนองจากสานกงานตารวจแหงชาต ไดมหนงสอหารอไปยงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ในประเดนปญหาเกยวกบการดาเนนการตามมาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา3

ซงคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 11) ไดพจารณาปญหาขอหารอของสานกงานตารวจแหงชาต แลว

มความเหนวา กรณตามมาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทวา “พนกงาน

สอบสวนจะจบและควบคมหรอจดการใหจบหรอควบคมผตองหาหรอบคคลใด ซงระหวางการ

สอบสวนปรากฏวาเปนผกระทาความผดนน ไมถอเปนเหตจาเปนอยางอนตามทมกฎหมายบญญต

ใหเจาพนกงานมอานาจจบไดโดยไมมหมาย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา

237 วรรคหนง ดงนน เจาพนกงานจะตองขอหมายจบจากศาลเสยกอน”

3 จาก ภาคผนวก ค. บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง หารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบการ

จบกมตามมาตรา 78 มาตรา 117 มาตรา 134 มาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 113.

DPU

13

ดวยเหตดงกลาว สานกงานตารวจแหงชาตจงกาหนดแนวทางปฏบต เกยวกบการ

อายดตวผตองหาใหพนกงานสอบสวนถอปฏบตเสยใหม ตามหนงสอสานกงานตารวจแหงชาต

ท 0004.6/9610 ลงวนท 16 กนยายน 2546 เรอง แนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา โดยกาหนด

“...ใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอนรบดาเนนการขอใหศาล

ออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลว ใหรบมหนงสอขออายดตวผตองหา พรอมกบ

สงสาเนาหมายจบไปยงสถานทคมขงผตองหาโดยเรว ในกรณทศาลไมออกหมายจบผตองหาซงถก

คมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ พนกงานสอบสวนไมสามารถมหนงสอขออายดตวผตองหาได

หากผตองหาไดรบการปลอยตวจากสถานท คมขง และพนกงานสอบสวนยงมความจาเปน

ตองไดตวผตองหาดงกลาวไวเพอสอบสวนดาเนนคด ใหพนกงานสอบสวนออกหมายเรยกผตองหา

หากผตองหาไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควรกด ไดหนไปกด จงรองขอ

ตอศาลใหออกหมายจบตอไป...

ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอนใหแลวเสรจ

โดยไมตองรอใหผตองหาพนโทษในคดเดม และในกรณทการสอบสวนเสรจสนและมความเหน

ควรสงฟองผตองหาอายด หลงจากสงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการแลว ใหพนกงาน

สอบสวนหมนตดตามผลการสงคดของพนกงานอยการ จนกระทงพนกงานอยการมคาสงฟอง

ผตองหาทถกอายดตอศาล และเรอนจาไดรบหมายนดพจารณาของศาลนนแลว หรอพนกงานอยการ

มคาสงเดดขาดไมฟองผตองหาอายดแลว ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอขอถอนอายดผตองหา

ดงกลาวไปยงสถานททขออายดไวโดยดวนทสด...”

นอกจากนน สานกงานตารวจแหงชาต ยงไดมหนงสอ ท 0011.233/01284 ลงวนท 25

มนาคม 2553, หนงสอ ท 0011.25/3828 ลงวนท 12 ตลาคม 2553 แจงกาชบการปฏบตเกยวกบการ

อายดตวผตองหา และหนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/558 ลงวนท 18 มกราคม 2542

เรอง กาชบการปฏบต เก ยวกบการดาเนนคดกบผตองหาทมการอายดตว ตามลาดบ และ

จากการศกษายงพบขอมลทเกยวของกบการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดกบผตองหาทม

การอายดตวในหนงสอของกรมราชทณฑ และสานกงานอยการสงสด หรอ กรมอยการ (เดม)

เชน หนงสอกรมราชทณฑ ท มท 1005/3596 ลงวนท 2 กนยายน 2529 เรอง การสงตวผทถกคมขง

ไปฟองศาล, หนงสอกรมราชทณฑ ท มท 1005/ว 109 ลงวนท 2 กนยายน 2529 เรอง การสงตว

ผทถกคมขงไปฟองศาล, หนงสอกรมราชทณฑ ดวนมาก ท มท 1005/ว.32 ลงวนท 29 มนาคม 2534

เรองการโอนตวผตองขงและการขอโอนตวผตองขงไปดาเนนคดทเรอนจาหรอทณฑสถานอน,

หนงสอกรมราชทณฑ ท มท 0906/ว 154 ลงวนท 31 พฤษภาคม 2537 เรอง แจงทางปฏบตเกยวกบ

การลดวนตองโทษจาคก, หนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28 ตลาคม 2529 เรอง

DPU

14

การดาเนนคดกบผตองหาและผทถกคมขงอยในเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน, หนงสอ

สานกงานอยการสงสด ท อส (สฝปผ.)0018/ว 145 ลงวนท 30 กนยายน 2541 เรอง แนวทางปฏบต

ในการรบสานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวน เปนตน4

2.3 แนวความคดและหลกการคมครองสทธผตองหา

สทธและเสรภาพของบคคลเปนเรองความชอบธรรมทพงมในสงคม แมวาบคคลนน

จะตกอยในฐานะผตองหาในคดอาญากตาม ในประเทศเสรประชาธปไตยสวนใหญถอวาการ

ใหความคมครองในเรองสทธและเสรภาพของบคคลเปนสงทมความจาเปนและสาคญอยางยง

ทรฐจกตองดาเนนการใหสงเหลานแกประชาชน (โดยเสมอกน) และคมครองสงเหลานแกประชาชน5

อยางไรกด ในการศกษาเรอง “สทธเสรภาพ” โดยเฉพาะการศกษาเพอคมครองสทธเสรภาพของ

ผตองหาหรอบคคลผถกกลาวหาในคดอาญานน มความจาเปนอยางยงทจะตองทราบความหมาย

ของสทธเสรภาพของบคคลวา “สทธ” (Rights) และ “เสรภาพ” (Liberty) นน มความหมายวา

อยางไร เนองจาก คาวา “สทธ” และ “เสรภาพ” เปนคาทมความผกพนซงกนและกน จนไมอาจทจะ

แยกกลาวถงคาใดคาหนงไวโดยเฉพาะได ดงนน จงไดมนกวชาการใหความเหนไว ดงน

ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดกลาวถงสทธเสรภาพไว ดงน6

ความหมายของคาวา “สทธ” มความเหนอย 2 ความเหน คอ

ความเหนท 1 เหนวา “สทธ” หมายถง “อานาจทกฎหมายใหแกบคคลในอนทจะ

มเจตจานง” (Willensmacht) เชน ในการทบคคลใดมกรรมสทธเหนอทรพย บคคลนนยอมมอานาจ

ทจะมเจตจานงทจะครอบครองทจะใชสอย หรอทจะจาหนายทรพยนน โดยเขาจะใชอานาจนน

หรอไม กได หรอจะใชอานาจดงกลาวแตเพยงบางประการกได แลวแตเจตจานง (Will) ของเขา

ความเหนท 1 นจะเหนไดวา ความสาคญอยท “อานาจ” (Macht) ทกฎหมายใหแกบคคล

ความเหนท 2 เหนวา “สทธ” คอ “ประโยชนทกฎหมายคมครองให” ความเหนน

นกกฎหมายเยอรมนเปนผคดขน(Jhering) ผทมความเหนในประการท 2 น จงเนนหนกไปท

“วตถประสงค” (Zweek) ของสทธ กลาวคอ การทกฎหมายใหอานาจแกบคคลทจะมเจตจานง

(Willensmacht) กเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลมงประสงค ฉะนนจงควรจะถอวา

“สทธ” เปน “ประโยชน” ทกฎหมายคมครองมากกวาทจะเปน “อานาจ” สวนบคคลทไมเหนดวย

4 จาก ภาคผนวก ฉ-ฐ. หนา 128-147. 5 สพศ ประณตพลกรง. (2528). การคมครองสทธเสรภาพผตองหาโดยองคกรตลาการ

ในชนการพจารณา: ศกษาเปรยบเทยบกรณไทยและสหรฐอเมรกา. หนา 8. 6 หยด แสงอทย. (2509). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. หนา 205.

DPU

15

กบความเหนท 2 น เหนวา การทจะถอวา “สทธ” เปนประโยชนทกฎหมายคมครองใหนนแคบไป

เพราะม “สทธ” เปนจานวนมากทไมเปนประโยชนแกเจาของสทธนนๆ

ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดแสดงความเหนทงสองความคดเหนวา เปนการมอง

ในเรองสทธไปคนละแง โดยความเหนท 1 มองไปในแงเนอหา (Inhalt) สวนความเหนท 2 มองไป

ในแงจดประสงคของสทธ (week) แตควรจะอธบายความหมายของคาวา “สทธ” วา “ไดแกประโยชน

ทกฎหมายรบรองและคมครองให”7

สาหรบ “เสรภาพ” นน ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดเปรยบเทยบกบ “สทธ” วา

เปนสงทคลายคลงกน และยงไดกลาวอกวา “เสรภาพ (Liberty) ตามตาราธรรมศาสตรขององกฤษ

ไดแยก “เสรภาพ” ออกจาก “สทธ” ซงตามกฎหมายภาคพนยโรปไมไดแยกเสรภาพออกไปตางหาก

โดยจดเขาอยในจาพวกสทธตามกฎหมายมหาชน แตตามกฎหมายองกฤษ เสรภาพอาจเปนเรอง

กฎหมายเอกชนกได แซลมอนด (Salmond) ไดใหความหมายของคาวา “เสรภาพ” ไววา เปนประโยชน

ซงบคคลไดมาโดยปราศจากหนาทในทางกฎหมายใด ๆตอตนเอง กลาวคอ เปนสงทบคคลอาจกระทาได

โดยจะไมถกปองกนขดขวางโดยกฎหมายเปนประโยชนทบคคลจะกระทาการใดๆ ไดตามชอบใจ...” 8

ศาสตราจารย ดร.บวรศกด อวรรณโณ ไดกลาวถง “สทธเสรภาพ” ไววา9

“เสรภาพ” คอ อานาจทจะกระทาการอะไรกได หรอไมประพฤตอยางใดอยางหนง

(มอานาจทจะเลอกประพฤต) ซงกอใหเกดหนาทเชงปฏเสธแกผอนทจะไดเขามารบกวนการใชอานาจ

เลอกประพฤตของเรา และในทานองเดยวกนกกอใหเกดหนาทใหเราไมสามารถเขาไปรบกวน

การใชอานาจเลอกประพฤตของผอน สวน “สทธ” นน หมายถง อานาจทจะใหผอนตองกระทาหรอ

งดเวนกระทาการบางอยาง ตามทเรามสทธอนเปนการบงคบใหคนอนตองกระทาตามสทธของเรา

ศาสตราจารย วชา มหาคณ ไดกลาวถงสทธเสรภาพไววา10

“สทธ” หมายถง การทบคคลจะพงกระทาไดภายในขอบเขตของกฎหมาย กลาวอกนย

หนง สทธของบคคลจะตองมกฎหมายรบรอง หรอยอมบงคบให สวนเสรภาพหมายถงการทบคคล

สามารถทาสงหนงสงใดไดโดยไมถกรบกวน ทงนโดยไดรบความคมครองจากรฐ สทธและเสรภาพ

จงมลกษณะทคลายคลงกน แตเสรภาพมลกษณะเปนสทธตามธรรมชาต (Natural Rights) ซงม

ความหมายวา ในการใชชวตสวนตวของบคคลในรฐมขอบเขตทรฐจะไมเขาไปแทรกแซง

7 หยด แสงอทย. (2529). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. หนา 206. 8 หยด แสงอทย. (2529). แหลงเดม. หนา 210-211. 9 บวรศกด อวรรณโณ. (2538). กฎหมายมหาชน เลม 3 ทมาและนตวธ. หนา 348. 10 วชา มหาคณ. (2524). “ผลกระทบของกฎหมายทไมเปนธรรมตอสทธของประชาชน

ในกระบวนการยตธรรม.” วารสารนตศาสตร, 11, 4. หนา 564.

DPU

16

ศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ ไดกลาวถง “สทธเสรภาพ”ไววา11

“สทธ” (Rights) คอ อานาจทกฎหมายรองรบใหแกบคคลในอนทจะกระทาการ

เกยวของกบทรพยหรอบคคลอนฯ

“เสรภาพ” (Liberty) ไดแก ภาวะของมนษยทไมอยภายใตการครอบงาของผอนภาวะท

ปราศจากการถกหนวงเหนยวขดขวาง กลาวโดยสรป เสรภาพ คออานาจของบคคลในอนทจะ

กาหนดตนเอง (self-determination) โดยอานาจน บคคลยอมเลอกวถชวตของตนไดดวยตนเอง

เสรภาพจงเปนอานาจทบคคลมอยเหนอตนเอง

“สทธกบเสรภาพ แมจะคลายคลงกนในขอทวาตางกเปนอานาจทกฎหมายรบรองใหแก

บคคล แตกแตกตางกนในขอสาระสาคญอนมอาจมองขามเสยได สทธเปนอานาจของบคคล

ในอนทจะเรยกรองใหบคคลอนอกคนหนง หรอหลายคน กระทาการหรอละเวนกระทาการอยางใด

อยางหนงโดยเฉพาะเจาะจงใหเกดประโยชนแกตน เสรภาพเปนอานาจของบคคลในอนทจะกระทา

ในสงทตนประสงคจะกระทา และทจะไมกระทาในสงทตนไมประสงคจะกระทา แมวาการมอานาจ

ดงกลาวจะมผลกอใหเกดหนาทแกผอน แตหนาทนนกเปนเพยงหนาททจะตองละเวนจากการ

กระทาใดๆ ทเปนอปสรรคขดขวางการใชเสรภาพของเขาเทานน”

แนวความคดทางกฎหมายในเรองสทธและเสรภาพ (Legal Concept) ถอวาเปนอานาจ

อนชอบธรรม แตเดมผทจะมอานาจใชไดจะตองมตาแหนงฐานะพเศษ (A Special Position) ในสงคม

เชน พระมหากษตรย และสมเดจพระสนตะปาปา และในสมยโรมนใหเปนอานาจของหวหนา

ครอบครว (สาม-บดา) ทเรยกวา Patria Potestas ทจะดาเนนการใดๆทเหมาะสมตอภรรยาบตรหรอ

ผสบสายสกล ตอมาไดขยายครอบคลมไปถงชวตและความเปนตายของผทอยใตอานาจเหลานนดวย

ดงนน สถานภาพของบคคลจงเปนตวกาหนดระดบอานาจอนชอบธรรมในเรองสทธเสรภาพเชนกน

ผทมสถานภาพทตากวายอมมอานาจอนชอบธรรมทนอยกวา รวมไปถงการไดรบความคมครอง

ทนอยกวาตามไปดวย12 โดยปจจยทเปนตวกาหนดใหสถานภาพของบคคลเปนเชนนน อาจจะเกด

จากกฎหมาย จารตประเพณ หรอความเชออยางแรงกลาทถอปฏบตตอๆ กนมากได ดงนน

แนวความคดดงกลาวทวา “สทธเสรภาพหรออานาจอนชอบธรรมเปนของเฉพาะตาแหนงฐานะหรอ

สถานภาพ” ตอมาจงไดมการขยายแนวความคดดงกลาวไปวา “ใหมนษยทกคนมสทธเสรภาพ

และควรไดรบการคมครองอยางเทาเทยมกนดวย ไมวาบคคลนนจะอยในฐานะใดของสงคมกตาม

แมแตตกเปนผถกกลาวหาในคดอาญา กพงไดสทธเสรภาพภายใตกฎหมาย และไดรบการคมครอง

สทธเสรภาพอยางเสมอภาคเชนกน”

11 วรพจน วศรตพชญ. (2538). สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ. หนา 21-23. 12 นพนธ สรยะ. (2525). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป หนวยท 5 เรองสทธ. หนา 11.

DPU

17

“สทธมนษยชน” กบการคมครองสทธเสรภาพของบคคล นน คาวา “สทธมนษยชน”

(Human Rights) มาจากแนวความคดของทางตะวนตก ซงอาจจะมาจากคาวา Right of man ทแปล

มาจาก droits del’homme ในภาษาฝรงเศส ซงคาวา Droits del’homme ปรากฏในเอกสารสาคญ

ในทางประวตศาสตรทมชอ เรยกวา ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และพลเมอง (Declaration

des droits del’Homme et de Citoyen) และแนวความคดในเรอง “สทธมนษยชน” นน กไดรบการยอมรบ

มานานโดยเขามาแทนทสงเดมทเรยกวา “สทธตามธรรมชาต” (Natural Rights) ซงปรชญาเมธสโตอก

(Stoics) ในสมยกรก เปนผคดคนขนจากรากฐานของกฎหมายธรรมชาต (Natural Law) โดยอธบาย

คาวา “สทธตามธรรมชาตนนมอยกบตวมนษยทกคนตลอดเวลา สทธเหลานมใชอภสทธของบคคล

ใดบคคลหนงโดยเฉพาะ หากแตเปนความชอบธรรมทมนษยทกคนจะพงม โดยเหตทเขาเกดมาเปน

มนษยและเปนผมเหตผล” โดยแนวคดในเรองสทธมนษยชนนมทใชอยในแนวคดเรองอนๆ ดวย เชน

หลกนตธรรม (The rule of Law)

สาหรบลกษณะทสาคญของกฎมายธรรมชาต นน เปนกฎหมายทใชไดโดยไมจากดเวลา

ไมมขอบเขตในดานสถานทของการบงคบใช และประการสดทาย ไดแก การอยเหนอกฎหมายของรฐ

หากรฐออกกฎหมายขดแยงกบกฎหมายธรรมชาตแลว (ยอมจะไมมผลใชบงคบ) แนวคดในเรอง

สทธตามธรรมชาตมสวนชวยผลกดนใหเกดแนวคดเรองการคมครองสทธเสรภาพของปจเจกชน

ในลกษณะทเปนรปธรรมมากขนตามลาดบในสวนตางๆ ของโลก เชน13

ประเทศองกฤษ

หลกฐานทเปนเอกสารสาคญทางประวตศาสตรอนแสดงถงการคมครองสทธเสรภาพ

ของบคคลทมชอเสยง คอ Magna Carta (The Great Charter) ซงปรากฏขนในราวป ค.ศ. 1215

เปนเอกสารทใหความคมครองสทธเสรภาพขององกฤษ โดยมบทบญญตรวมทงสน 63 ขอ ขอความ

ทสาคญทกลาวถงการใหความคมครองสทธเสรภาพของบคคลทอยในฐานะผตองหา สรปไดดงน

1. หามการปฏเสธ หรอทาใหความยตธรรมลาชา

2. การงดเวนการใชกฎหมาย หรอการงดเวนการใชกฎหมายบงคบแกบคคลใดบคคล

หนง จะกระทาไมได (Equality before the law)

3. บคคลใดจะถกจบกม กกขง ขบไล หรอรบทรพยสนหาไดไม เวนแตจะไดรบการ

พจารณาโดยบคคลชนเดยวกบเขา (His Peers) และตามกฎหมายบานเมอง

หลกในขอสดทายดงกลาว กอใหเกดหลกเสรภาพสวนบคคล (Personal liberty) และ

ไดพฒนาในระยะตอมาจนกอใหเกดกระบวนการ (Due Process of Law) รวมทงระบบการพจารณา

13 เสยงชย สมตรวสนต. (2537). การคมครองสทธเสรภาพของผตองหากอนการประทบฟอง

โดยองคกรศาล. หนา 11.

DPU

18

คดโดยลกขน (Jury) ซงเปนบคคลระดบเดยวกบเขา (Trial by Jury of equal) ทาหนาทตดสน

ขอเทจจรงวา จาเลยผดหรอไม สวนผพพากษาทาหนาทกาหนดโทษ นอกจากนนยงมนกนตศาสตร

บางทานทใหแนวคดวา Magna Carta ดเสมอนกบวาเปนการระงบขอพพาทระหวางกลมผลประโยชน

(ภายหลงจากสมยความคลอนแคลนแหงเสถยรภาพของราชบลลงกองกฤษ) มากกวาการกาหนดสทธ

ขนพนฐานของมนษย

เอกสารทางประวตศาสตรทมชอเสยง นอกเหนอจาก Magna Carta แลว ในดานการคมครอง

สทธของบคคลอกฉบบหนง คอ The English Bill of Rights ซงเปนเอกสารทรฐสภาขององกฤษ

ไดตราขนในป ค.ศ. 1689 ไดรบรองสทธของประชาชนในสวนทเกยวกบการคมครองสทธเสรภาพ

ของผตองหาไวหลายประการดวยกน คอ

1. หลกประกนจากการรบ การคน และการออกหมายโดยปราศจากเหตอนชอบธรรม

กลาวคอ การจบและการคน จะตองกระทาโดยอาศยมลเหตอนสมควร การออกหมายตองมเหต

อนสมควร และโดยการใหสตยาบนหรอสาบาน

2. บคคลไมจาตองตอบคาถามในทางอาญา เวนเสยแตวาอยตอหนาหรอไดรบขอ

กลาวหาจากคณะลกขนใหญ (Grand Jury) นอกจากประเทศอยในสภาวะสงครามหรอเปนอนตราย

ตอสาธารณะ และไมถกกลาวหาในความผดเดยวกนสองครงหรอถกบงคบใหการเปนพยาน

ปรกปราตนเอง ไมถกตดสทธในชวต เสรภาพหรอทรพยสน เวนแตทกฎหมายบญญตไว

3. สทธทจะไดรบการพจารณาอยางเปดเผยโดยคณะลกขน และสทธในการปรกษาทนาย

4. การเรยกหลกประกนจะตองไมสงเกนไป และไมถกทรมานหรอการลงโทษโดย

ผดธรรมดา

ประเทศสหรฐอเมรกา

หลกในการคมครองสทธเสรภาพของผตองหาในประเทศสหรฐอเมรกานน ไดพฒนา

มาจากรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา ทประกาศใช ในป ค.ศ. 1789 ภายหลงจากประกาศอสรภาพ

และเสรจสนสงครามระหวางมลรฐอาณานคมของสหรฐอเมรกากบองกฤษไดสนสดลง แตเฉพาะ

ในสวนทเกยวกบการคมครองสทธนนยงไมสมบรณ จนกระทงในป ค.ศ. 1791ไดมการแกไข

เปลยนแปลงบทบญญตรฐธรรมนญซง เรยกวา Amendment เพอรบรองและคมครองสทธเสรภาพ

ของผตองหาในคดอาญา ซงมสาระสาคญ ดงน

1. การตรวจคนบคคล เคหสถาน ทรพยสน หรอเอกสารจะตองมหมายคน

2. การพจารณาคดอาญาทมโทษหนก เชน ประหารชวต จะตองผานคณะลกขน และ

ในความผดอนเดยวกนจะมการพจารณาซาอกไมได บคคลจะถกบงคบใหการปรกปราตนเองไมได

DPU

19

การลงโทษบคคล การจากดสทธจะตองกระทาโดยกระบวนการของกฎหมาย ทรพยสนสวนตว

ถาจะนาไปใชเพอสาธารณะประโยชน จะตองมการตอบแทนดวยความเปนธรรม

3. การพจารณาพพากษาคดอาญาจะตองไมลาชา และจะตองกระทาโดยเปดเผย ณ ท

ซงความผดไดเกดขนโดยลกขนทไมมอคต บคคลจะตองไดรบแจงใหทราบถงลกษณะและเหตผล

ทกลาวหา และการใหประกน เรองทจะมทนายแกตาง การสบพยานจะตองกระทาตอหนาผตองหา

4. การกาหนดคาปรบ และการประกนตวจะสงเกนควรไมได และหามการลงโทษท

ทารณโหดราย

นอกจากนนแนวคดในทางสากล (ชวงศตวรรษท 19) แนวความคดในเรองสทธ

มนษยชน (Right of man) และ กฎหมายธรรมชาต (Natural Law) กเรมเสอมไป แตอยางไรกตาม

แนวคดในเรอง สทธมนษยชน กไดรบการฟนฟอกในชวงศตวรรษท 20 นเอง โดยมเหตผลทสทธ

มนษยชนกลบมาไดรบความสนใจอก คอ

ประการแรก มวกฤตการณเกดขนหลายอยางไมวาจะเปนลทธนาซ (Nazism), ฟาสซส

(Facism), การเกดสงคราม และลทธชาตนยม ซงเหตการณเหลานกอใหเกดการเปลยนแปลงทรนแรง

ไปสแนวคดในเรอง สทธมนษยชน

ประการทสอง ความเชอทวา มนษยควรมความเทาเทยมกน (Equality among men)

ไดเพมมากขนในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง โดยมการกอตงองคการสหประชาชาต (United

Nations) เพอทาใหคากลาวของ Winston Churchill ทวาจะเทดทนสทธของมนษย (the enthronement

of human rights) เปนสงทสมบรณขนมา

จากเหตผลดงกลาวขางตน ทาใหทราบถงววฒนาการในเรองการคมครองสทธทมมา

ในประเทศตางๆ และการทประเทศตางๆ ไดรวมกนกอตงองคการสหประชาชาตขน จงไดรวมกนราง

“กฎบตรสหประชาชาต” เพอใชเปนขอบงคบ และเปนแนวทางการดาเนนการของสหประชาชาต

และไดมการราง “ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน” เพอใหสอดคลองกบกฎบตรสหประชาชาต

ซงประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทยกไดลงมตรบรอง เมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 ซงบทบญญต

เรองสทธทประกาศรบรองในปฏญญาสากลดงกลาว สวนใหญกมาจากสทธตามธรรมชาต (Natural

Rights) แตเรยกวา “สทธมนษยชน” (Human Rights)

“ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน” ไดบญญตรบรองสทธเสรภาพของบคคลไว

หลายประการดวยกน แตเฉพาะในสวนทเกยวของกบสทธเสรภาพของผตองหาในคดอาญากไดม

การบญญตหรอกลาวถงไวหลายประการดวยกน14 ดงน

14 เสยงชย สมตรวสนต. (2537). แหลงเดม. หนา 16.

DPU

20

1. สวนทเกยวกบสทธเสรภาพในรางกาย

ขอ 3 บญญตวา “บคคลมสทธในการดารงชวต ในเสรภาพ และความมนคงแหงรางกาย”

2. สวนทเกยวกบสทธทจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมาย

ขอ 9 บญญตวา “บคคลใดจะถกจบ กกขง หรอเนรเทศโดยพลการไมได” และขอ 11 (1)

บญญตวา “บคคลซงถกกลาวหาดวยความผดทางอาญา มสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวา

บรสทธ จนกวาจะมการพสจนวามความผดทางกฎหมายในการพจารณาโดยเปดเผย ณ ทซงตนไดรบ

หลกประกนตางๆ ทจาเปนในการตอสคด”

3. สวนทเกยวกบหลกประกนการไมถกแทรกแซงในกจการสวนตว เคหสถาน การสอสาร

ครอบครว

ขอ 12 บญญตวา “การเขาไปแทรกแซงโดยพลการในกจการสวนตว ครอบครว เคหสถาน

การสอสาร ตลอดจนการกระทาใดๆ ททาใหเสอมเสยตอเกยรตยศ และชอเสยงของบคคล นน

จะทามไดทกๆ คนมสทธทจะไดรบการคมครองตามกฎหมายจากการกระทาใดๆ ดงกลาว”

2.3.1 การคมครองสทธเสรภาพของผตองหาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550

ในการดาเนนคดอาญานน การทกฎหมายยกใหผถกกลาวหาหรอผตองหา เปนประธาน

ในคด กเพอเปนการคมครองสทธของผถกกลาวหา และใหมการนาคดเขาสกระบวนการยตธรรม

อยางถกตองและชอบธรรม ยกตวอยางเชน กรณทผเสยหายเปนโจทกฟองคด กอนศาลประทบรบฟอง

ผตองหายงไมตกเปนจาเลยในคด ดวยเหตน พนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ศาล จะปฏบตตอ

ผนนเยยงจาเลยไมได (ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 165)15 หลกดงกลาวน

เปนหลกประกนทมใหผถกกลาวหาตองตกเปนวตถแหงการซกฟอกทงทยงไมตกเปนจาเลยในคด

ซงทาใหผถกกลาวหานนกลายเปน “กรรมในคด” ไมใชประธานในคด และเมอเปนประธานในคด

กจะตองไดรบการคมครองในเรองสทธตางๆ ในฐานะทเปนผถกกลาวหาในคดตามทรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทยไดกาหนดไว เชน จะตองไดรบการคมครองในเรองการจบกม การแจงสทธ

ของผถกกลาวหาใหทราบ การม พบ และปรกษาทนายความ และทสาคญสทธทจะไดรบความ

รวดเรวและเปนธรรมในการดาเนนคดอาญา กลาวคอ สทธทจะไดรบการสอบสวน หรอการพจารณา

โดยรวดเรว และเปนธรรม ทงนเปนไปตามทกาหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แตอยางไรกด เมอกลาวถงหลกประกนสทธเสรภาพของผตองหาแลว จะเหนไดวา รฐธรรมนญ

15 จรวฒ ลมปพนธ และธาน วรภทร. (2548). สทธผตองขงระหวางพจารณา. สบคนเมอวนท

29 สงหาคม 2552, จาก http://www.dpu.ac.th/research/archive.php?act=view&id=211

DPU

21

แหงราชอาณาจกรไทย ในฐานะทเปนกฎหมายทมศกดสงสดไดกลาวถงหลกประกนสทธเสรภาพของ

บคคลทตกอยในฐานะผตองหา เอาไวดวย ดงน

1) เรองการจบ การคนตวบคคล และเคหสถาน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 บญญตไว ดงน

มาตรา 32 “บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย

การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมจะกระทา

มได แตการลงโทษตามคาพพากษาของศาลหรอตามทกฎหมายบญญตไมถอวาเปนการลงโทษดวย

วธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมตามความในวรรคน

การจบและการคมขงบคคล จะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาลหรอมเหต

อยางอนตามทกฎหมายบญญต

การคนตวบคคลหรอการกระทาใดอนกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนง

จะกระทามได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญต

ในกรณทมการกระทาซงกระทบตอสทธและเสรภาพตามวรรคหนง ผเสยหายพนกงาน

อยการ หรอบคคลอนใด เพอประโยชนของผเสยหาย มสทธรองตอศาลเพอใหสงระงบหรอเพกถอน

การกระทาเชนวานน รวมทงจะกาหนดวธการตามสมควรหรอการเยยวยาความเสยหายทเกดขน

ดวยกได”

มาตรา 33 “บคคลยอมมเสรภาพในเคหสถาน

บคคลยอมไดรบความคมครองในการทจะอยอาศยและครอบครองเคหสถานโดยปกตสข

การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยนยอมของผครอบครอง หรอการตรวจคน

เคหสถานหรอในทรโหฐานจะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาล หรอมเหตอยางอนตามท

กฎหมายบญญต”

เมอเปรยบเทยบกบรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ของสหรฐอเมรกา ซงไดวางหลกการ

คมครองสทธเสรภาพของประชาชนในสวนนเอาไว ดงตอไปน “สทธของประชาชน ทจะมความ

มนคงปลอดภยในรางกาย เคหสถาน เอกสาร และสงของ จากการจบ การคน และยด โดยไมมเหต

อนสมควรนน จะถกลวงละเมดมได และหามออกหมาย เวนแตจะมเหตอนควร ซงไดมาจากการ

สาบาน หรอปฏญาณตน และหมายตองระบใหแนชดถงสถานทจะถกคน บคคลทจะถกจบ หรอ

สงของทจะถกคน”

บทบญญตดงกลาวขางตน ไดวางหลกประกนการคมครองสทธเสรภาพของผตองหาไว

หลายประการ เชน ในเรองการจบ และการยดจะกระทาไดตอเมอมเหตอนสมควร และการออก

DPU

22

หมายจะกระทาไดตอเมอมเหตอนควร เทานน16 และในกรณการคมครองสทธเสรภาพของบคคล

ในรฐธรรมนญของฝรงเศส (สาธารณรฐ ท 5) ใหอานาจศาลเทานนทเปนผคมครองสทธเสรภาพ

ของบคคลรฐธรรมนญฝรงเศส (หมวด 8) วาดวยอานาจตลาการ มาตรา 66 บญญตวา “หามมให

กกขงบคคลใดตามอาเภอใจ อานาจตลาการเปนผพทกษเสรภาพของบคคล และรบรองใหมการ

เคารพหลกการน ตามเงอนไขทกาหนดไวในกฎหมาย”17

2) สทธในการม พบ และปรกษาทนาย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 40 บญญตวา “บคคลยอมม

สทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน (7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวน

หรอการพจารณาคดทถกตอง รวดเรว และเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบ

หรอไดรบทราบพยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และ

การไดรบการปลอยตวชวคราว”

การทรฐตองตงทนายความใหแกผตองหาหรอจาเลยกเพอเปนการชวยเหลอทาง

กฎหมายใหแกประชาชนและเปนการใหโอกาสอยางเทาเทยมกนแกคความในการตอสคดและ

เปนการแสดงใหเหนถงความเปนประธานในคดของผตองหา ดงนน หากสทธในการมทนายไมม

การรบรองไว ยอมไมชอบดวยหลกกฎหมาย18

3) สทธทจะไดรบการสอบสวน หรอการพจารณาโดยรวดเรว และเปนธรรม

การคมครองสทธในสวนนอาจกลาวไดวา เปนกระบวนการหนงทมความจาเปนตองม

ในกระบวนการยตธรรม ในอดตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 ไดมการรบรอง

การพจารณาคดอาญาดวยความรวดเรวและเปนธรรมไวเปนฉบบแรก ในมาตรา 34 ซงบญญตวา

“ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดดวยความรวดเรว

และเปนธรรม ในกรณทผตองหาหรอจาเลยเปนผยากไรไมมทนทรพยพอทจะจดหาทนายความ

สาหรบตนเองได บคคลดงกลาวยอมมสทธทจะไดรบการชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต”

ตอมารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 253419 กไดมการรบรองในเรอง

การพจารณาคดอาญาดวยความรวดเรวและเปนธรรมไวใน 2 มาตรา กลาวคอ

16 เกยรตขจร วจนะสวสด. “หลกประกนจาการถกจบกม ตรวจคนทไมชอบธรรม.”

วารสารนตศาสตร, 11, 3. หนา 455. 17 เดชชาต วงศโกมลเชษฐ. (2526). รฐธรรมนญนานาชาต. หนา. 27. 18 เสยงชย สมตรวสนต. (2537). เลมเดม. หนา 21. 19 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2534 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2538).

DPU

23

มาตรา 31 “ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธทจะไดรบการสอบสวนหรอการ

พจารณาคดดวยความรวดเรวและเปนธรรม” และ

มาตรา 64 “รฐพงจดระบบงานของกระบวนการยตธรรม ใหมประสทธภาพและเกด

ความยตธรรมแกประชาชนเทาเทยมกนโดยทวถง และใหเปนไปดวยความสะดวกรวดเรว”

และตอมารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงถอวาเปนรฐธรรมนญ

ฉบบทมพฒนาการดานสทธมนษยชนในสวนทเกยวกบการคมครองสทธเสรภาพในกระบวน

การยตธรรมทางอาญาอยางชดเจน กไดบญญตรบรองหลกการพจารณาคดอาญาดวยความรวดเรว

และเปนธรรมไวดงเชนรฐธรรมนญฉบบกอนๆ เชนกน กลาวคอ

มาตรา 241 วรรคแรก บญญตวา “ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธทจะไดรบการ

สอบสวนหรอพจารณาคดด วยความรวดเรวและเปนธรรม ในชนสอบสวนผตองหามสทธ

ใหทนายความหรอผซงตนไววางใจเขาฟงการสอบสวนปากคาตนได”20

ความมงหมายของบทบญญตดงกลาวขางตน เพอประกนความมอสรภาพและเสรภาพ

ของบคคลเมอตองถกดาเนนคดอาญา กลาวคอ บคคลผถกกลาวหา ผตองหา หรอจาเลย

มสทธทจะไดรบการสอบสวนและพจารณาคดอาญาดวยความรวดเรวและเปนธรรม ซงนบเปนหลก

ปฏบตทสอดคลองกบการคมครองสทธมนษยชนและสทธเสรภาพขนมลฐานของปจเจกชนในอนท

จะไดรบความยตธรรมโดยกฎหมายอยางเสมอ

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ฉบบปจจบน) กไดบญญต

รบรองหลกการในเรองสทธของบคคลทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดโดยรวดเรว และ

เปนธรรมไวเชนกน ในมาตรา 40 ซงบญญตวา “บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรมดงตอไปน

(1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง

(2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรอง

การไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การ

เสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การ

ไดรบการพจาณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจาณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบ

เหตผลประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

(3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรวและ

เปนธรรม

20 หลกประกนนสอดคลองกบ ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ขอ 10 และกตการะหวาง

ประเทศวา ดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ขอ 14 วรรค3 ขอ ( 3)

DPU

24

(4) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคดมสทธ

ไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบ

การสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง

(5) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และ

ความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปน

ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

(6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความ

คมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสม

ในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

(7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคด

ทถกตองรวดเรว เปนธรรม และโอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบ

พยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการ

ปลอยตวชวคราว

(8) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ”

ความมงหมายของบทบญญตดงกลาวเปนหลกประกนความมอสรภาพและเสรภาพ

ในการดาเนนชวต โดยไมตกอยภายใตการควบคมจากอานาจรฐในเวลานานเกนสมควร อนจะทาให

เขาเสยสทธบางอยางท เขาควรมควรได นอกจากนน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

กไดบญญตการรบรองสทธของบคคลทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดโดยรวดเรว และ

เปนธรรมไวเชนกน โดยปรากฏถอยคาดงกลาว ในมาตรา 8 ทบญญตวา “นบแตเวลาทไดยนฟองแลว

จาเลยมสทธดงตอไปน (1) ไดรบการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม...”21

กรณดงกลาวนบวาเปนการบญญตไวใหสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 มาตรา 241 วรรคแรก และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

มาตรา 40

4) สทธทจะไดรบการคมครองจากศาล กรณถกควบคมโดยมชอบดวยกฎหมาย22

สทธขอนไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2492

มาตรา 31 ฉบบ (2511) มาตรา 29 ฉบบ (2517) มาตรา 33 และฉบบ (2521) มาตรา 28 ซงบญญตวา

“ในกรณทมการคมขงตวบคคล ผถกคมขงเองกด พนกงานอยการกด บคคลอนเพอประโยชนของ

ผถกคมขงกด มสทธรองตอศาลทองทซงอาจมการพจารณาคดอาญาวาการคมขงเปนการมชอบ

21 แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณา ความอาญา (ฉบบท 22) พ.ศ.2547. 22 เสยงชย สมตรวสนต. (2537). เลมเดม. หนา 24.

DPU

25

ดวยกฎหมาย เมอมคารอง เชนวาน ใหศาลดาเนนการไตสวนฝายเดยวโดยดวน ถาเหนวาคารองนน

มมล ศาลมอานาจสงผคมขงใหนาตวผถกคมขงมาศาลโดยพลน และถาผคมขงแสดงใหเปนทพอใจ

ไมไดวาการคมขงเปนการชอบดวยกฎหมาย กใหศาลสงปลอยตวผถกคมขงไปทนท” กลไกดงกลาวม

ความมงหมายเพอคมครองเสรภาพของบคคลจากการกระทาทละเมดกฎหมายอยางรวดเรว

โดยไมสามารถทจะรอใหรฐเขามาชวยคมครองไดทนทวงท หรอแมเปนการกระทาจากฝายรฐเอง

กตาม หลกการดงกลาวนเรยกวา Habeas Corpus ซงมทมาจากประเทศองกฤษ และไดรบการรบรอง

ไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย มาตรา 90

2.3.1.1 สทธทจะไดรบการสอบสวนและดาเนนคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แนวความคดในเรองสทธดงกลาว จากการศกษาพบวา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย หลายๆ ฉบบ ไดมการบญญตหลกเกณฑในเรองการดาเนนคดอาญาความถกตอง รวดเรว และเปน

ธรรม เพอเปนการคมครองสทธของบคคลในกระบวนการยตธรรมใหไดรบการสอบสวนหรอ

พจารณาคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ไมวาผนนจะอยในฐานะเปนผเสยหาย ผตองหา

หรอจาเลย กตามโดยปรากฏรายละเอยด ดงน

1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2517

รฐธรรมนญฯ ฉบบนไดมการรบรองหลกการดาเนนคดอาญาดวยความรวดเรวและเปน

ธรรมไวเปนฉบบแรก โดยปรากฏอยในมาตรา 34 ทบญญตวา “ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลย

มสทธทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดดวยความรวดเรวและเปนธรรม...”

2) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2534

รฐธรรมนญฯ ฉบบนกไดบญญตรบรองหลกการในเรองการดาเนนคดอาญาดวยความ

รวดเรวและเปนธรรมไวในมาตรา 31 และมาตรา 64 ดงน

มาตรา 31 “ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณา

คดดวยความรวดเรวและเปนธรรม”

มาตรา 64 “รฐพงจดระบบงานของกระบวนการยตธรรม ใหมประสทธภาพและเกดความ

ยตธรรมแกประชาชนเทาเทยมกนโดยทวถง และใหเปนไปดวยความสะดวกรวดเรว”

3) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

รฐธรรมนญฯ ฉบบนกไดบญญตรบรองหลกการดาเนนคดอาญาดวยความรวดเรวและ

เปนธรรมไวดงเชนรฐธรรมนญฯ ฉบบกอนๆ กลาวคอ

DPU

26

มาตรา 241 วรรคแรก บญญตวา “ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธทจะไดรบการ

สอบสวนหรอพจารณาคดดวยความรวดเรวและเปนธรรม ในชนสอบสวนผตองหามสทธ

ใหทนายความหรอผซงตนไววางใจเขาฟงการสอบสวนปากคาตนได”

4) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 (ฉบบปจจบน)

รฐธรรมนญฉบบนไดบญญตรบรองหลกการในเรองสทธของบคคลทจะไดรบการ

สอบสวนหรอการพจารณาคดโดยรวดเรว และเปนธรรมไวเชนกน โดยปรากฏอยในมาตรา 40

ซงบญญตวา “บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรมดงตอไปน

(1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง

(2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐาน

เรองการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ

การเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ

การไดรบการพจาณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจาณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบ

เหตผลประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

(3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรวและ

เปนธรรม

(4) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคดมสทธ

ไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบการ

สอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง

(5) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และ

ความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปน ให

เปนไปตามทกฎหมายบญญต

(6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความ

คมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสม

ในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

(7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคด

ทถกตองรวดเรว เปนธรรม และโอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบ

พยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการ

ปลอยตวชวคราว

(8) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ”

ความมงหมายของบทบญญตดงกลาวเปนหลกประกนความมอสรภาพและเสรภาพ

ในการดาเนนชวตโดยไมตกอยภายใตการควบคมจากอานาจรฐในเวลานานเกนสมควร อนจะทาให

DPU

27

ตองเสยสทธบางอยางทเขาควรมควรได ดงนน สทธทจะไดรบการสอบสวนหรอพจารณาคดอาญา

ดวยความรวดเรว และเปนธรรมนบไดวาเปนหลกการปฏบตทสอดคลองกบหลกการคมครอง

สทธมนษยชนและสทธเสรภาพขนพนฐานของประชาชนในอนทจะไดรบความยตธรรมโดยกฎหมาย

อยางเสมอภาค

จากบทบญญตรฐธรรมนญดงกลาวขางตน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาก

ไดมการบญญตรบรองสทธของบคคลในคดอาญาทจะไดรบการพจารณาคดอาญาดวยความรวดเรว

ตอเนอง และเปนธรรมไวเชนกน โดยบญญตไวในมาตรา 8 ทวา “นบแตเวลาทไดยนฟองแลว จาเลยม

สทธดงตอไปน (1) ไดรบการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม.....”

บทบญญตดงกลาวถอเปนการคมครองสทธของจาเลยจากมมมองทวาจาเลยนนเปนผ

บรสทธจนกวาจะไดรบการพสจนวาเขามความผด ดงนน การทมการพจารณาและพพากษาโดยเรวก

จะทาใหผบรสทธไดพนจากสภาพทตองตกใจเปนจาเลยภายในระยะเวลาทรวดเรวดวย23

แตสาหรบการสอบสวนดวยความรวดเรวนน มการบญญตไวในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 130 ทวา “ใหเรมการสอบสวนโดยมชกชา จะทาการในทใดเวลาใด

แลวแตจะเหนสมควรโดยผตองหาไมจาตองอยดวย” บทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวาการดาเนนคด

ในชนสอบสวนเปนความลบ โดยขอกฎหมายวางหลกไววา พนกงานสอบสวนสามารถทาการ

สอบสวนไดโดยไมจาตองกระทาตอหนาผตองหา

และในมาตรา 134 วรรค 3 ทวา “ผตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว

ตอเนอง และเปนธรรม” แตปญหาวาการกระทาอยางไรจะถอวาเปนการสอบสวนทรวดเรวหรอ

ชกชา หรอไมประการใดนน สามารถศกษาไดจากคาพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

คาพพากษาศาลฎกาท 430/254624

จาเลยตองคาพพากษาถงทสดวา กระทาความผดฐานมเฮโรอนและกญชาไวในครอบครอง

เพอจาหนาย ถกลงโทษจาคก 6 ป 6 เดอน ตามคดอาญาหมายเลขแดงท 5694/2539 ของศาลอาญา

กรงเทพใต ตอมาวนท 18 กนยายน 2539 ซงเปนวนเกดเหตคดน จาเลยอยระหวางตองโทษในคด

ดงกลาว โดยถกขงอยทเรอนจากลางคลองเปรม เจาพนกงานราชทณฑไดตรวจคนจาเลย แลวแจง

ขอกลาวหาแกจาเลยวา มเฮโรอนของกลางไวในครอบครอง และทาบนทกการจบกมตามเอกสาร

หมาย จ.2 วนท 21 ตลาคม 2539 ผบญชาการเรอนจากลางคลองเปรมมหนงสอถงผกากบการสถาน

ตารวจนครบาลประชาชนแจงความดาเนนคดแกจาเลย ตอมาวนท 11 มถนายน 2541 รอยตารวจเอก ส.

23 ชาญณรงค ปราณจตต. (2543). รายงานการวจยเรองการวจยเพอหาวธลดปรมาณคด

ทมาสศาลและความรวดเรวในการดาเนนคด. หนา 287. 24 อทย อาทเวช. (2554). เลมเดม. หนา 101.

DPU

28

พนกงานสอบสวน สถานตารวจนครบาลประชาชนไปสอบสวนจาเลยทเรอนจากลางคลองเปรม

ทาบนทกการแจงสทธตอผถกจบหรอผตองหา บนทกการแจงขอกลาวหา บญชของกลางคดอาญา

และสงของกลางไปใหกองพสจนหลกฐานตรวจพสจน วนท 22 มถนายน 2542 รอยตารวจเอก ส.

มอบสานวนการสอบสวนใหพนตารวจโท บ. สอบสวนตอ และโจทกฟองคดเมอวนท 6 กนยายน

2542 มปญหาตองวนจฉยตามฎกาของโจทกเพยงขอเดยววา การสอบสวนคดนชอบดวยกฎหมาย

หรอไม โดยโจทกฎกาวาพนกงานสอบสวนไดมหนงสออายดตวจาเลยเมอป พ.ศ. 2539 ถอวาเรม

มการสอบสวนตงแตนนมา การสอบสวนคดนจงชอบดวยกฎหมาย ศาลฎกาเหนวา โจทกม

รอยตารวจเอก ส. เบกความในเรองนเพยงปากเดยววา เรอนจากลางคลองเปรมสงเรองใหพยาน

ประมาณป พ.ศ. 2539 พยานจงสงเรองใหอายดตวจาเลยไวทเรอนจาดงกลาว รอยตารวจเอก ส.

เบกความลอยๆ เพยงประโยคเดยว โดยไมไดระบใหแนนอนวาขออายดตวจาเลยเมอไร โจทกไมม

พยานเอกสาร หรอพยานบคคลปากอนสนบสนนคาเบกความของรอยตารวจเอก ส. การกระทาตาง ๆ

ในการสอบสวน ปรากฏวาเพงกระทา เมอวนท 11 มถนายน 2541 จงไมนาเชอวาพนกงานสอบสวน

ไดมหนงสออายดตวจาเลย ตงแตป พ.ศ. 2539

อยางไรกตามแมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 241 วรรคแรก

บญญตวา ในคดอาญาผตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 บญญตวา ใหเรมการสอบสวนโดยมชกชา

จะทาการในทใดเวลาใด แลวแตจะเหนสมควรโดยผตองหาไมจาตองอยดวย อนเปนบทบญญต

เพอคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาใหไดรบผลกระทบจากการเปนผตองหาใหนอยทสด

แตไมมบทบญญตของกฎหมายวา ถาพนกงานสอบสวนไมไดทาการสอบสวนโดยมชกชาแลว

การสอบสวนนนจะเปนการสอบสวนทไมชอบ ดงนน เมอการสอบสวนคดนกระทาโดยเจาพนกงาน

ซงกฎหมายใหอานาจและหนาททาการสอบสวนจงเปนการสอบสวนทชอบ ทศาลอทธรณวนจฉยวา

พนกงานสอบสวนเพงเรมสอบสวนหลงจากไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชา เกอบ 2 ป เปนการ

ทไมปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 และรฐธรรมนญแหงราชอาณา

จกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 241 วรรคแรก จงเปนการสอบสวนทไมชอบดวยกฎหมายทาใหโจทก

ไมมอานาจฟองและพพากษายกฟองโจทก โดยยงมไดวนจฉยอทธรณของจาเลยนน ไมตองดวย

ความเหนของศาลฎกา จงเหนสมควรยอนสานวนใหศาลอทธรณพจารณาและพพากษาใหม

ตามประเดนทจาเลยอทธรณ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 243 และ มาตรา

247 ประกอบดวย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 15

พพากษายกคาพพากษาศาลอทธรณ ใหศาลชนตนสงสานวนคนไปยงศาลอทธรณ

เพอใหพพากษาใหมตามรปคด

DPU

29

คดนมหมายเหตทายฎกา โดยทานผพพากษา ดร.จตฤด วรเวสส สรปไดดงน

สทธทจะไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาโดยเรว ตอเนองและเปนธรรมตามบทบญญต

มาตรา 241 วรรคแรก ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาจากหลกการ

ดาเนนกระบวนการยตธรรมโดยรวดเรว (Speedy Trial) ซงเปนหลกคมครองความยตธรรมในการ

ดาเนนการดงกลาวใหเสรจสนโดยปราศจากความลาชาทไมมเหตผล เพอใหสอดคลองกบหลก

นตธรรม (Rule of Law) และลดความไมยตธรรมทผตองหาหรอจาเลยตองสญเสยไปในระหวาง

เวลานน ดงนน บทบญญตในมาตรานจงเปนหลกประกนสาคญในการปกปองมใหมการคมขง

ผตองหากอนการพจารณาคดทเกนเลยหรอไมเหมาะสม เพอบรรเทาความกงวลของประชาชน

และสามารถตาหนกลาวโทษตอรฐหากมกรณดงกลาวเกดขน รวมทงมความเปนไปไดทจะให

ผตองหาหรอจาเลยสามารถจดการกบปญหาความลาชาดงกลาวไดดวยตวของเขาเองดวย

ขอเทจจรงในคดนปรากฏวาจาเลยเปนชาวตางประเทศตองคาพพากษาถงทสดใหจาคก

อยในเรอนจา 6 ป 6 เดอน และในระหวางทถกจาคกจาเลยถกตรวจพบวามเฮโรอนไวในครอบครอง

โดยมการทาบนทกการจบกมในความผดดงกลาว เมอวนท 21 ตลาคม 2539 แตผบญชาการเรอนจา

มหนงสอแจงความดาเนนคดแกจาเลยตอผกากบการสถานตารวจ เมอวนท 11 มถนายน 2541

ซงเปนเวลาหลงจากทาบนทกการจบกมถง 1 ป 7 เดอนเศษ จากนน พนกงานสอบสวนคนแรก

กรบดาเนนการสอบสวนและสงของกลางไปตรวจพสจน จนถงวนท 22 มถนายน 2542 จงมอบ

สานวนการสอบสวนใหพนกงานสอบสวนคนทสองดาเนนการตอ และปรากฏวาพนกงานอยการ

โจทก ฟองคดเมอวนท 6 กนยายน 2542 ซงเปนเวลาภายหลงนบจากเรมทาการสอบสวนครงแรก

ถง 1 ป 3 เดอน โดยปญหาทเกดขนมาใหพจารณาในชนฎกาของคดนมเพยงวา การสอบสวนคดน

ชอบดวยกฎหมายหรอไม หากพจารณาในแงของบทบญญตรฐธรรมนญ มาตรา 241 วรรคแรก

ทใหสทธตอผตองหาในอนทจะไดรบการสอบสวนอยางรวดเรว กคงตองพจารณาวาการสอบสวน

ทใชเวลานานถง 1 ป 3 เดอนนน มเหตผลทจะอางถงความลาชาทเกดขนไดหรอไม ซงขอเทจจรง

ในคดนไมปรากฏ แตถาพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 ทให

เรมทาการสอบสวนโดยไมชกชา กปรากฏขอเทจจรงในคดวา หลงจากททางสถานตารวจไดรบ

หนงสอแจงจากผบญชาการเรอนจาแลว พนกงานสอบสวนกเรมดาเนนการสอบสวน มการแจงสทธ

แจงขอกลาวหา ทาบญชของกลางคดอาญา รวมทงสงของกลางไปตรวจพสจนหลกฐานตามลาดบ

ขนตอน ซงกรณนถอวาไดเรมทาการสอบสวนแลว ดงนน จะถอวาชกชาไมได เพยงแตประเดนท

นาสนใจอยทชวงระยะเวลาทสอบสวนวาเปนการลาชา (Length of delay) ไมรวดเรวตามทรฐธรรมนญ

บญญตไวหรอไม เมอพจารณาถงสทธของผตองหาในอนทจะไดรบการสอบสวนทรวดเรว ตอเนอง

และเปนธรรมในบทบญญตรฐธรรมนญ จะเหนไดวา กาหนดไวเปนเพยงหลกการ แตรายละเอยด

แหงขนตอนการดาเนนการสอบสวนทรวดเรวไมลาชานนตองมการตราเปนกฎหมายลกออกมา

DPU

30

รองรบสทธดงกลาวใหสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญทมงคมครองสทธในทางอาญาของ

ประชาชน ซงปจจบนยงไมม25

2.3.1.2 สทธและประโยชนของผตองขง ตามพระราชบญญตราชทณฑฯ26

สทธ (RIGHT) หมายถง อานาจอนชอบธรรม หรออานาจทจะกระทาการใดๆ ไดอยางอสระ

โดยไดรบการรบรองจากกฎหมาย

ประโยชน (BENEFIT) หมายถง ผลทไดตามตองการหรอ สงทเปนผลดหรอเปนคณ

โดยทวไปเรามกจะเคยไดยนและใช คาวา “สทธ” กบ “ประโยชน” ควบคกนไปเสมอ ๆ

แตค าทงสองคากมไดมความหมายท เหมอนกนเสยท เดยว โดยเฉพาะในทางราชทณฑ ตาม

พระราชบญญตราชทณฑ พทธศกราช 2479 ไดบญญตถอยคาทเกยวกบ สทธและประโยชนไว ดงน

(กรณเกยวกบสทธ) มาตรา 42 บญญตวา “นกโทษเดดขาดทถกปลอยพนโทษไปนน

มสทธไดรบใบสาคญในการปลอย...” ใบสาคญในการปลอยตวนมชอเฉพาะวา ใบบรสทธ เรอนจา

หรอทณฑสถานทกแหงมหนาทตามกฎหมายทจะตองออกใบบรสทธใหกบผตองขงทกรายทปลอยตว

หรอเมอครบกาหนดพนโทษ หากเรอนจาหรอทณฑสถานแหงใดไมออกใบบรสทธใหกถอวา

ไมปฏบตตามบทบญญตของกฎหมายทวางไว

สทธพนฐานทสาคญประการหนงซงเจาหนาทราชทณฑและผตองขงตองรบรรวมกนและ

เปนสทธสากลตามมาตรฐานขององคการสหประชาชาต วาดวยการปฏบตตอผตองขง ในสวนของ

มาตรฐานขนตาของการปฏบตตอนกโทษ คอ สทธในการรองทกขของผตองขง ซงรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และกฎกระทรวง

มหาดไทย ออกตามความในมาตรา 58 แหงพระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ.2479 บญญตรบรองสทธ

ดงกลาวไว สรปไดวา ผตองขงทกคนมสทธในการรองทกขหรอเสนอเรองราวใด ๆตอเจาหนาทเรอนจา

อธบด รฐมนตร หรอทลเกลาฯ ถวายฎกาตอพระมหากษตรย โดยอาจกระทาดวยวาจา หรอดวยการ

ยนหนงสอ ซงหากผตองขงไมสามารถจดหาเครองเขยนสวนตวได ทางเรอนจามหนาทตองจดหาให

และหากผตองขงขอสงวนขอความเปนความลบ กหามเจาหนาทเปดออกอาน หรออยในบรเวณใกลเคยง

ในระยะทอาจอานเขาใจขอความ หรอขออาน หรอยอมใหอนกระทาการเชนนน นอกจากผตองขง

จะยนยอมเอง และเจาหนาทเรอนจาตองจดสงไปยงผรบทผตองขงระบ เพอดาเนนการตอไปตาม

สมควร การทกฎหมายระบใหผตองขงมสทธประการใด พนกงานเจาหนาทของรฐยอมมหนาท

ในการทจะปฏบตการเพอรองรบสทธนนๆ หากพนกงานเจาหนาทของรฐกระทาการอนเปนการ

ละเมด หรอจากดสทธทกฎหมายรองรบ ผเสยหายยอมใชสทธรองทกขหรอรองเรยนไดโดยชอบ

25 อทย อาทเวช. (2554). เลมเดม. หนา 102-104.

26 ขนษฐนนท อภหรรษากร. (2552). เลมเดม. หนา 106-109

DPU

31

(กรณเกยวกบประโยชน) มาตรา 32 บญญตวา “นกโทษเดดขาดคนใดแสดงใหเหนความ

ประพฤตด มความอตสาหะ ความกาวหนาในการศกษาและทาการงานเกดผลดหรอความดความชอบแก

ทางราชการเปนพเศษ อาจไดรบประโยชนอยางหนง หรอหลายอยาง ดงตอไปน

(1) ใหความสะดวกในเรอนจา ตามทอธบดกาหนดไวในขอบงคบ

(2) เลอนชน

(3) ตงใหมตาแหนงหนาทชวยเหลอเจาพนกงานเรอนจา

(4) ลาไมเกนสวนในคราวหนง...

(5) พกการลงโทษ...

(6) ลดวนตองโทษจาคก...

(7) ในการลดวนตองโทษตาม (๖) ใหมคณะกรรมการ...

(8) นกโทษเดดขาดทสงออกไปทางานสาธารณะนอกเรอนจา... ”

จากทไดกลาวไปแลววา ในการรองเรยนขอใหเรงรดดาเนนคดทพนกงานสอบสวน

ไดแจงอายดตวไวของผตองขง ผตองขงมกจะอางมาในคารองเสมอๆ วาการทตนถกอายดตวไวนน

ทาใหตองเสยสทธหรอประโยชนบางประการตามกฎหมายราชทณฑ กรณดงกลาวทาใหตองสงสยวา

การไดรบสทธหรอประโยชนของผตองขงนน เปนไปโดยอตโนมตหรอตองขนอยกบความประพฤต

สวนตวของผตองขงดวยหรอไม

(กรณบทบญญตทไมไดระบไวชดเจนวาเปนสทธหรอเปนประโยชน) เชน ในมาตรา 11

วรรคหนง แหงพระราชบญญตราชทณฑ ซงบญญตวา “รฐมนตรมอานาจแยกประเภทหรอชน

ของผตองขง และวางเงอนไขในการยายจากประเภทหรอชนหนงไปยงอกประเภทหรอชนหนง

โดยวธเลอนขนหรอลดลง ตลอดจนการปฏบตตางๆ สาหรบผตองขง” และวรรคสอง “คนตองขง

และคนฝากใหแยกขงไวตางหากจากนกโทษเดดขาดเทาทจะกระทาได” บทบญญตมาตรานไดวาง

แนวทางการปฏบตตอผตองขงเพอประโยชนในการควบคม และการพฒนาพฤตนสยเปนสาคญ

โดยมเจตนารมณทไมตองการใหผตองขงในแตละประเภทหรอแตละชนเขาไปปะปนกนเทาทจะทาได

ทงน เพอไมใหมโอกาสถายทอดพฤตกรรมทไมดระหวางกน และตามหลกของกระบวนการยตธรรม

ในประเทศไทย ผตองขงระหวางสอบสวนหรอพจารณาคด ยงตองถอวาเปนผบรสทธจนกวาศาลจะม

คาพพากษาวาเปนผกระทาผด ดงนน จงตองมการปฏบตทแตกตางจากนกโทษเดดขาดดวย

DPU

32

2.3.2 การคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาในระดบสากล27

2.3.2.1 กฎบตรสหประชาชาต (Charter of the United Nations)

“กฎบตรสหประชาชาต” ถอกาเนดและมการลงนามรบรองกฎบตร เมอวนท 26 มถนายน

ค.ศ. 1943 นบไดวาเปนจดเรมตนทสาคญของการยอมรบสทธมนษยชนในระดบโลกกวาได ดงท

ปรากฏในคาปรารภโดยมสาระบางตอนยนยนวา “เราในฐานะประชาชนของสหประชาชาตมเจตจานง

แนวแนทจะยายนยนความศรทธาในสทธมนษยชนขนพนฐาน ในศกดศร และคณคาของมนษย...”28

โดยธารงไวดวยหลกการสาคญ เชน หลกการไมเลอกปฏบต (Non-discrimination) เปนหลกการ

ทประกาศครงแรกในกฎบตรสหประชาชาตซงกาหนดใหรฐตองสงเสรมการคมครองสทธมนษยชน

โดยไมเลอกปฏบตดวยเหตผลทางดานเผาพนธ เพศ ภาษา และศาสนา โดยมสาระสาคญ 2 ประการ

ไดแก ประการแรก การหามปฏบตทแตกตาง ดงนน หากการดาเนนการใดๆ ของรฐเปนการกระทา

เพอใหสทธ หรอลดทอนสทธ หรอประโยชนของประชาชนแลวจะตองอยบนพนฐานของความ

เทาเทยมกน และในประการตอมา จะตองเปนการกระทาในทางยนยน (re-affirmative action)

ซงเปนการปฏบตทมงหมายสงเสรมกลมใดกลมหนงเปนพเศษเพอใหบคคลทอยในสถานะ

ทเสยเปรยบกวาไดรบโอกาสทจะใชสทธไดเทาเทยมกบผอน ตอมาหลกการดงกลาวไดถกนา

ไปบญญตไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน มาตรา 3 โดยวางหลกการสาคญไววา “ทกคน

มสทธและเสรภาพอยางเทาเทยมกน” และตราสารสทธมนษยชนตอมาเกอบทกเรองไดบรรจ

หลกการนไวในมาตราตนๆ29 เชน กตการะหวางประเทศ เปนตน

นอกจากนน ยงไดมการกาหนดมาตรฐานองคการสหประชาชาตวาดวยกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา (United Nations Standards on Criminal Justice) อนเปนการคมครองสทธของ

ผตองหาไวหลายประการ เชน

1) ประมวลระเบยบการปฏบตของเจาหนาททมอานาจหนาทบงคบใชกฎหมาย ค.ศ. 1979

(ขอ 1) วางหลกไววา “เจาหนาทของรฐทมอานาจหนาทบงคบใชกฎหมายพงปฏบตหนาทใหถกตอง

ตามกฎหมายตลอดเวลาเพอบรการชมชน และเพอปกปองคมครองบคคลใหปลอดภยจากการ

กระทาทผดกฎหมาย โดยจะตองทมเทการทางานดวยความรบผดชอบตามมาตรฐานของวชาชพนน”

และมหมายเหตของคาวา “เจาหนาททมอานาจหนาทบงคบใชกฎหมาย” ใหรวมถงเจาหนาทตาม

กฎหมายทกประเภทไมวาจะไดรบการแตงตงหรอเลอกตงทมอานาจหนาทอยางตารวจ โดยเฉพาะ

27 ไพศาล วตตธรรม. (2548). การคมครองสทธของบคคลในการออกหมายจบ. หนา 15-18. 28 จรญ โฆษณานนท. (2545). สทธมนษยชนไรพรมแดน ปรชญา กฎหมายและความเปนจรง

ทางสงคม. หนา 269. 29 วชย ศรรตน. (2544, กนยายน-ธนวาคม). “พฒนาการของสทธมนษยชน.” ดลพาห, 48, 3. หนา 32.

DPU

33

อยางยงอานาจในการจบกม หรอคมขงโดยกาหนดใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานดงกลาวตอง

กระทาโดยเคารพ และมงคมครองศกดศรความเปนมนษย ตลอดจนพทกษรกษาสทธมนษยชนของ

บคคลทกคน (ขอ 2) และจะใชกาลงบงคบไดกตอเมอมเหตจาเปนอยางยง และเฉพาะกรณเปนการ

ปฏบตหนาทบงคบใชกฎหมายนนๆ (ขอ 3) ซงกรณทมความจาเปนโดยชอบตามพฤตการณเพอ

ปองกนอาชญากรรม หรอในการจบกมผกระทาความผด หรอผตองสงสยโดยชอบดวยกฎหมายและ

กฎหมายภายในของประเทศโดยทวไปจะตองระบขอจากดใหการใชกาลงบงคบดงกลาวใหอยใน

กรอบความพอด

2) หลกการเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอจาคก ค.ศ. 1988 เปนหลกการ

ทไดรบการรบรองโดยทประชมสมชชาทวไปโดยมตท 43/173 ลงวนท 9 ธนวาคม ค.ศ. 1988 โดยวาง

หลกเกณฑในการใชอานาจรฐในการจบกมคมขงหรอจาคกวาจะกระทาไดอยางจากดเพยงเทาท

กาหนดไวในบทบญญตของกฎหมาย และโดยบคคลผทกฎหมายระบอานาจหนาทนนไวสาหรบการ

ดงกลาว (ขอ 2) โดยการใชอานาจไดเพยงภายใตหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดและการใชอานาจ

หนาทนน พงถกตรวจสอบไดโดยองคกรศาล หรอองคกรอน (ขอ 9) และผถกจบกมคมขงหรอจาคก

ตองไดรบแจงถงรายละเอยดของการจบกม คมขง จาคก และเจาหนาทตองอธบายใหผนนทราบวา

ผนนมสทธตามกฎหมายอยางไร และจะใชสทธนนไดอยางไร (ขอ 13) และผถกคมขงในฐานะผตอง

สงสย หรอผถกกลาวหาวากระทาความผดทางอาญานนพงไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ

และพงไดรบการปฏบตเหมอนอยางขอสนนษฐานนนดวย โดยการจบกมขงบคคลระหวางการ

สอบสวนหรอพจารณาจะกระทาไดตอเมอเปนไปเพอประโยชนแหงความยตธรรมและตองกระทา

ภายใตเงอนไข และวธการทกฎหมายกาหนดเทานน (ขอ 36) เปนตน

2.3.2.2 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (Universal Declaration of Human Rights

1948)30

“ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน” เปนเอกสารทใหการรบรองคมครองสทธทมนษย

พงไดรบความคมครองตามกฎบตรสหประชาชาตรวมทงเสรภาพขนมลฐานสาหรบทกคนทกแหง

ในโลก โดยไมมการเลอกปฏบต ผตองหาเองกถอเปนบคคลประเภทหนงทไดรบความคมครอง

เชนกน31 ดงนน จงไดมการบญญตหลกเกณฑในการคมครองสทธเสรภาพของบคคลไวรวมทงไดวาง

กรอบในการจากดการแทรกแซงของรฐไวอยางกวางๆ โดยหลกเกณฑทสาคญในการคมครองคอ

มนษยทงหลายเกดมาพรอมกบความมอสระมศกดศร และความเทาเทยมกน (ขอ 1) ดงนน บคคลใด

30 วชย ศรรตน. แหลงเดม. หนา 17. 31 อภรตน เพชรศร. (2529). สทธของผตองหาในประเทศไทย สทธมนษยชนและกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาในประเทศไทย. หนา 12.

DPU

34

จะถกทรมาน หรอไดรบการปฏบตหรอลงโทษโดยวธการโหดรายไรมนษยธรรม หรอหยามเกยรตมได

(ขอ 5) และทสาคญบคคลใดจะถกจบ กกขงโดยพลการมได (ขอ 9)

หลกการดงกลาวขางตนแสดงใหเหนวา มนษยทกคนยอมมศกดศรของความเปนมนษย

และมสทธเทาเทยมกนโดยเฉพาะสทธและเสรภาพในชวต และรางกาย แมบคคลนนจะเปนผถกกลาวหา

วาเปนผกระทาความผดทางอาญา กตาม การจบกม กกขง รวมถงการปฏบตตอผถกกลาวหาจะตอง

คานงถงหลกการเหลาน กลาวคอ จะตองกระทาโดยอาศยอานาจตามบทบญญตของกฎหมายทกาหนด

ไวอยางเครงครด และตองปฏบตตอบคคลเชนนโดยคานงถงศกดศรความเปนมนษย32 และการ

คมครองดงกลาวยงรวมไปถงการคมครองระหวางการพจารณาคด เชน สทธเทาเทยมกนทจะไดรบ

การพจารณาคดอยางเปดเผยและเปนธรรม โดยคณะบคคลทเปนอสระไมลาเอยง (ขอ 10) โดยอยบน

ขอสนนษฐานไวกอนวาผนนบรสทธ (ขอ 11) เปนตน

2.3.2.3 กตการะหวางประเทศดวยสทธของพลเมอง และสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966

(International Convenant on Civil and Political Rights, 1966)

สาหรบ “กตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมอง และสทธทางการเมอง” เปน

กฎหมายระหวางประเทศทมเนอหาสาระเปนการรบรองหลกการวาดวยสทธขนพนฐานของมนษย

โดยมบทบญญต รวมทงสน 53 ขอ ในขอ 1-27 เปนการรบรองสทธเสรภาพ สวนในขอ 28-53

เปนวธการดาเนนงานเพอบงคบการใหเปนไปตามสทธเสรภาพทรบรองไวไดวางหลกประกน

สทธเสรภาพของผถกกลาวหา โดยมใจความสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

หลายประการ อาทเชน33

1) หลกเกณฑในการกาหนดมาตรการควบคมการใชอานาจของรฐทจะจบกม คมขงบคคล

วาจะตองทาภายในขอบเขตทกฎหมายกาหนด และไดรบการตรวจสอบโดยองคกรภายนอก ไดแก

ศาล โดยการสงตวผถกจบแกศาลเพอตรวจสอบถงเหตทจบทนททถกจบและมสทธรองขอตอศาล

ใหตรวจสอบความชอบธรรมของการจบหรอควบคมได และมสทธรองขอใหปลอยกรณทมการควบคมตว

โดยมชอบดวยกฎหมาย และมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนในกรณการควบคมกระทาโดยมชอบ

ดวยกฎหมาย ซงบญญตไวใน ขอ 9 (1)-(5) ซงสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตรา 9 ซงองคการสหประชาชาตไดใหคาจากดความของคาวา “จบกม คมขง โดยพลการ” วา

หมายถง การจบกม คมขงทผดกฎหมาย และไมยตธรรมตามกฎหมายสากล

32 ชาญเชาวน ไชยานกจ. (2542). “สทธมนษยชนกบกระบวนการยตธรรม.” บทบณฑต, 4, 55.

หนา 169- 170. 33 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 18-19.

DPU

35

2) สทธไดรบการปฏบตทเปนธรรมในระหวางการดาเนนคด และสทธทจะตอสคด

อยางเตมท ไดมการรบรองสทธของบคคลทกคนทจะไดรบการพจารณาของศาลในคดอาญาไว

ในขอท 14 เชน บคคลจะไดรบการพจารณาคดอาญาอยางเสมอภาคและเปนธรรมโดยเปดเผย

ในศาลทมอานาจอสระและเปนกลาง และไดรบการสนนษฐานวา เปนผบรสทธจนกวาจะพสจนไดวา

กระทาผดตามกฎหมาย และไดรบหลกประกนขนตาอยางเสมอภาคเตม เชน สทธไดรบแจงขอหา

สทธในการพจารณาตอหนา เปนตน

เนองจากหลกเกณฑในการคมครองสทธมนษยชนในตางประเทศ ถอเปนหลกสากล

ทไดรบการยอมรบมาเปนเวลานานโดยเฉพาะการคมครองสทธเสรภาพของผทตกเปนผตองหา

ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาไมวาการจบ การคน การคมขง ซงมาตรการดงกลาวสงผลกระทบ

ตอเนอตวรางกายรวมถงทรพยสน และชอเสยงของผถกใชมาตรการดงกลาวโดยตรง ดงนน จงไดม

การวางหลกเกณฑในการใชมาตรการดงกลาวใหเปนบรรทดฐาน เพอใหเกดความสมดล เพอใหการ

ใชอานาจของรฐเปนไปอยางมประสทธภาพ และยงเปนการคมครองสทธเสรภาพของผถกใช

มาตรการดงกลาวดวย โดยวางหลกทสาคญในการคมครองสทธของผถกจบหลายประการ อาท

หลกในการไมเลอกปฏบต การจบตองไมกระทาโดยพลการ และจะใชกาลงไดตอเมอมเหตจาเปน

เรงดวนเทานน นอกจากนยงไดวางมาตรการในการตรวจสอบการใชอานาจดงกลาวเพอใหเปนไป

ตามหลกเกณฑทไดวางไว เชน การใหศาลเปนผตรวจสอบเหตในการจบ การขงและยงไดสราง

มาตรการในการเยยวยาผทตองเสยหายอนเนองมาจากการจบกมหรอคมขงโดยไมชอบ หลกการดงกลาว

นอกจากจะไดรบการยอมรบจากประเทศในซกโลกตะวนตก และไดแพรกระจายและซมซบ

เขาสกระบวนการยตธรรมของไทยดวย

2.3.2.4 หลกการเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอจาคก (Body of Principles

for the Protection of All Persons under Any From of Detention or Imprisonment, 1988)34

ทประชมสมชชาทวไปไดมมตรบรอง มตท 43/173 ลงวนท 9 ธนวาคม ค.ศ. 1988 หลกการน

โดยมขอบเขตเพอใชคมครองสทธของบคคลทกคนทถกคมขงหรอจาคกสาหรบในสวนทเกยวกบ

การจบนน ไดมการบญญตไวดงตอไปน

ขอ 11 “บคคลจะถกคมขงโดยปราศจากการไตสวนของศาลหรอองคกรอนไมได

ศาลหรอองคกรอนพงมอานาจหนาทในการทบทวนหรอตรวจสอบความชอบดวยเหตผลในการ

จะคมขงผนนตอไป”

ขอ 32 “ผทถกคมขงหรอทปรกษาของผนนมสทธทจะรองขอตอศาลหรอองคกรอน

ไมวาเวลาใดกตามภายในหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดเพอใหไตสวนวาการคมขงนนเปนไป

34 ชยวฒน วฒนะ. (2551). เหตออกหมายจบ ศกษากรณ เหตความรายแรงในการออกหมายจบ. หนา 21.

DPU

36

โดยชอบดวยกฎหมายหรอไม และเพอขอใหมการปลอยตวโดยไมชกชา หากวาการคมขงนน

เปนไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย”

ขอ 36 “ การจบกมหรอคมขงบคคลในระหวางการสอบสวนหรอการพจารณาคดนน

จะกระทาไดตอเมอเปนไปเพอประโยชนแหงความยตธรรมและตองกระทาภายใตเงอนไขและวธการ

ทกฎหมายกาหนดเทานน การออกคาสงจากดอสรภาพของบคคลโดยทมไดเปนไปเพอปองกนการ

ขดขวางกระบวนการยตธรรมหรอเพอรกษาความปลอดภยหรอความเปนระเบยบเรยบรอยของ

สถานทคมขงนนแลว จะกระทามได”

ขอ 37 “ผทถกคมขงในระหวางการดาเนนคดอาญานนจะตองถกนาตวไปยงศาลหรอ

องคกรอนตามทกฎหมายกาหนดในทนททจะกระทาไดนบแตเวลาทผนนถกจบกม ทงนเพอจะไดม

การตรวจสอบและวนจฉยวาการควบคมตวผนนเปนการชอบหรอจาเปนหรอไม การคมขงบคคลใด

ในระหวางการสอบสวนหรอการพจารณาคดนนจะกระทาไมได เวนแตมหมายคมขงทออกโดยชอบ

ขององคกรทออกคาสงคมขงนน ผทถกคมขงดงกลาวมสทธทจะทาหนงสอระบถงสงทเขาไดรบ

การปฏบตในระหวางทถกคมขงใหองคกรทตรวจสอบความถกตองของการคมขงดงกลาวนนได

ทราบขอเทจจรงดวย”35

2.3.3 การคมครองสทธของผตองหาในกระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยองคกรตลาการและ

องคกรอยการ36

ในการดาเนนคดอาญานน เรมตงแตขนตอนกอนฟอง (Pre-trial Stage) กลาวคอ กอนทคด

จะถกเสนอตอศาล ไดแกกระบวนการพจารณาชนตารวจและพนกงานอยการ จากนนกเขาสขนตอน

การพจารณาของศาล (Trial Stage) ซงในชนนเรมตงแตคดเขาสการพจารณาของศาล จนถงการ

พจารณาพพากษาของศาล และขนตอนสดทายของกระบวนการยตธรรม คอ ขนตอนการบงคบโทษ

ตามคาพพากษา กฎหมายใหอานาจหนวยงานตางๆ ของรฐเพอปองกนและปราบปรามอาชญากรรม

และเพอแกไขปรบปรงใหผกระทาผดกลบตวเปนคนดเขาสสงคมไดอยางมคณภาพ โดยในแตละ

ขนตอนเหลาน ประกอบไปดวยมาตรการตางๆ ทมผลเปนการละเมดสทธและเสรภาพขอประชาชน

และบคคลทเกยวของอยไมมากกนอย ดงนน ในการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาจงตอง

กระทาภายในกรอบของกฎหมาย และเพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน แตอยางไรกด

ในการคมครองสทธเสรภาพของบคคลจะอาศยเพยงการรางกฎหมายใหอานาจอยางเดยวนน กไมอาจ

35 ชาต ชยเดชสรยะ. (2549). มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา. หนา 52. 36 สรศกด ลขสทธวฒนกล. “การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญา.” บทบณฑตย,

เลมท 64, ตอนท 3. หนา 4.

DPU

37

บรรลวตถประสงคของการคมครองได จงตองมกลไกหรอมาตรการในการควบคมการใชอานาจ

ของเจาหนาทใหอยในกรอบอานาจทกฎหมายกาหนดไว โดยเฉพาะในการดาเนนกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา เพอใหเกดความโปรงใสอนจะนาไปสการตรวจสอบการใชอานาจรฐ (Accountability)

ประกอบกบการกาหนดมาตรการหรอกลไกตางๆ ในการตรวจสอบและถวงดลโดยองคกรภายนอก

หรอองคกรภายใน เพอใหการคมครองสทธเสรภาพของบคคลหรอประชาชนมประสทธภาพ

และบรรลวตถประสงคตามหลกนตรฐได โดยการตรวจสอบถวงดลอาจแบงเปน 2 ประเภท คอ37

1) การตรวจสอบถวงดลภายในองคกร

เปนการตรวจสอบการใชอานาจหนาทโดยลาดบ “การบงคบบญชา” และ “การกากบ

ดแล” โดยใหผบงคบบญชาใชอานาจของตนในการตรวจสอบการใชอานาจของผใตบงคบบญชา

เมอเกดการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย กใหผบงคบบญชาสามารถสงเพกถอน แกไข เปลยนแปลงได

2) การตรวจสอบถวงดลจากภายนอก

เปนการตรวจสอบการใชอานาจโดยองคกรอน เพอใหเกดการคานอานาจหรอถวงดล

อานาจมใหองคกรใดใชอานาจเกนขอบเขต หรอโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผลการตรวจสอบ

โดยองคกรภายนอกนจะทาใหมผลตอการดาเนนการตางๆ ทางคด ซงจะเปนกลไกใหองคกร

ผใชอานาจระมดระวงในการใชอานาจมากยงขน

2.3.3.1 การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยองคกรตลาการ38

ในประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตย มกจะมการแบงแยกอานาจรฐ

ออกเปน 3 ฝาย คอ 1. อานาจนตบญญต 2. อานาจบรหาร 3. อานาจตลาการ โดยแตละอานาจ

จะถกมอบหมายใหองคกรตางๆ กน กลาวคอ สภานตบญญตสาหรบอานาจนตบญญต ประมขของ

รฐหรอคณะรฐมนตรสาหรบอานาจบรหาร และศาลสาหรบอานาจตลาการ จากทไดกลาวไปแลววา

เมอรฐมหนาทในการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน การดาเนนกจกรรมตางๆ ของรฐ จงตอง

มการจดสรรการใชอานาจขององคกรตางๆ เพอใหมการถวงดลและคานอานาจกนอยในตว ซงเรา

เรยกวา “การแบงแยกอานาจ” นนเอง ซงในเรองน มองเตสกเออ (นกปราชญชาวฝรงเศส) ไดเขยน

หนงสอชอ“เจตนารมณของกฎหมาย” ซงในบรรพ 11 บทท 6 ของหนงสอดงกลาว กลาววา

“เมออานาจนตบญญตและอานาจบรหารไดรวมอยในตวบคคลเดยวกนหรอในองคกร

เดยวกน...เสรภาพจะไมมเลย เพราะเราอาจเกรงวากษตรยหรอคณะบคคลอนเดยวกนนนจะออก

กฎหมายแบบทรราช และใชบงคบกฎหมายโดยวธของทรราช

37 สรศกด ลขสทธวฒนกล. แหลงเดม. หนา 19. 38 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 19.

DPU

38

อกอยางหนง กรณจะไมมเสรภาพ ถาอานาจในการตดสนใจไมแยกออกมาจากอานาจ

นตบญญต ชวต และเสรภาพของผอยในปกครองจะตองเผชญกบการควบคมทลาเอยง เพราะ

ผพพากษาจะกลายเปนผออกกฎหมาย ถาอานาจนรวมเขากบอานาจบรหาร ผพพากษากอาจประพฤต

ตวแบบรนแรง และกดข

กรณจะเปนการอวสานของทกสงทกอยาง ถาอานาจทงสาม นนคอ การตรากฎหมาย

การบงคบตามมตมหาชน และการพจารณาคดของเอกชน ไดถกใชโดยบคคลคนเดยวกนหรอองคกร

เดยวกน ไมวาจะเปนกรณของบรรดาขนนางหรอประชาชนกตาม”

มองเตสกเออไดแบงอานาจออกเปนสามประการคอ อานาจนตบญญต อานาจบรหาร

และอานาจตลาการ (แยกกน) ไมรวมอยในองคกรเดยวกน มฉะนนประชาชนจะเดอดรอน เขากลาว

วา เปนความจรงอยชวฟาดนสลายวา มนษยเราเมอมอานาจแลวกมกจะใชอานาจนนเกนไปจนกวาจะ

ถกกาหนดขดคนในการใช เขาจงอาศยหลกทวาอานาจหยดยงอานาจกลาวคอ อานาจเทานนทจะ

หยดยงอานาจได39

หลกการแยกอานาจดงกลาว มอทธพลตอการเมอง การปกครองในประเทศตางๆ

มากมาย ในปฏญญาสทธมนษยและพลเมองของฝรงเศส ซงสมชชาแหงชาตไดลงมตเมอวนท 27

สงหาคม ค.ศ. 1789 ขอ 16 ไดกลาวถงการแยกอานาจไววา “สงคมใดไมมหลกประกนสทธ

โดยแทจรง และไมมการแยกอานาจโดยชดแจง สงคมนนไมมรฐธรรมนญ”40

สาหรบอานาจตลาการนน มปญหาถกเถยงกนวา อานาจตลาการนนมอยหรอไม ซงตาม

ความคดของมองเตสกเออ เหนวา ม โดยมองเตสกเออเรยกวา “อานาจพพากษา” สาหรบ Locke นน

เหนวา ไมมอานาจตลาการ เพราะเขามความเหนวา อานาจตลาการซอนอยกบอานาจนตบญญต41

ปญหาทวาอานาจตลาการมหรอไมนน ความเหนสวนมาก เหนวา อานาจตลาการนนมอย

แมแตผทเหนวาอานาจตลาการเปนสวนหนงของอานาจบรหารกยงมความเหนกนวาเจาหนาท

ทจะทาหนาทตลาการนน ตองเปนเจาหนาทพเศษจดไวโดยเฉพาะ

ความสาคญของอานาจตลาการนนนบวามความสาคญเปนอยางยง แมจะมความเหน

ใหจดอานาจนอยในสวนของอานาจบรหาร หรอการปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมาย แตสงหนง

ทมความเหนตรงกนกคอ เจาหนาททจะทาหนาทตลาการนนจะตองเปนเจาหนาทพเศษทจดไว

โดยเฉพาะเพอใหการกระทาหนาทดงกลาวเปนไปโดยสมบรณ เปนอสระสามารถเหนยวรงอานาจ

อนๆ ไดสมดงเจตนารมณของทฤษฎการแบงแยกอานาจ42

39 ไพโรจน ชยนาม. (2528). กฎหมายรฐธรรมนญ. หนา 150. 40 วชา มหาคณ. (2522). การใชเหตผลในทางกฎหมาย. หนา 91. 41 เดอน บนนาค. (2521, เมษายน). “การแยกอานาจ.” วารสารนตศาสตร, 9. หนา 79. 42 เดอน บนนาค. แหลงเดม. หนา 79-80.

DPU

39

ดงนนจะเหนไดวา อานาจตลาการและองคกรตลาการไดรบการยอมรบนบถอตลอดมาทก

ยคทกสมย เพราะเปนอานาจเปนสถาบนทคอยเปนเครองเหนยวรง การใชอานาจการกระทาการ

ทไมชอบ อนเปนการลวงละเมดสทธเสรภาพของบคคล จนอาจกลาวไดวาอานาจตลาการมนคง

เพยงใด เสรภาพของประชาชนกบรบรณเพยงนน เมอองคกรตลาการเปนกลไกเปนเครองมอหนง

ของรฐในการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน มงเสรมสรางใหเกดความสงบสขในสงคมสวนรวม

ผตองหาซงเปนบคคลซงไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ จงจาเปนตองไดรบการคมครอง

องคกรตลาการจงมความจาเปนและเปนความชอบธรรมอยางยงทจะตองคมครองสทธเสรภาพของ

ผตองหา และองคกรตลาการจะตองมสวนในการคมครองทกขนตอนตามบทบาทอานาจหนาททมอย

แมในชนกอนการพจารณากจาตองมการคมครองดวยเชนกน

2.3.3.2 การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยองคกรอยการ

ในการดาเนนคดอาญาโดยรฐ (Public Prosecution) ซงมอยการเปนองคกรในการ

ดาเนนคดทสาคญองคกรหนงนน อยการไมใชคแพชนะกบผตองหาและจาเลย อยการไมใชคความ

ในเนอหาไมวาในกรณใด อยางไรกตาม พนกงานอยการในอดตเมอเราเรมมระบบอยการใหมๆ

ไดเขาใจบทบาทของตนผดพลาดจนตองมการตกเตอนกนวา

“...บรรดาความในหนาทพนกงานอยการทไดวากลาวในเวลาใดๆ พนกงานอยการ

ไมควรคดใหความชนะอยางเดยว ถงความเรองนนจะชนะเปนไปตามความประสงคได แตเมอเหนวา

ไมใชความจรงและปราศจากความยตธรรมแลว พนกงานอยการกไมควรคดใหความชนะทจะ

เปนเหตใหผไมมความผดตองรบโทษเลย...”

แตภารกจและบทบาททสาคญของพนกงานอยการ คอ อานวยความยตธรรม รกษา

ผลประโยชนของรฐ และคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยจกตองกระทาดวยความรวดเรว

เทาเทยมกนและเปนธรรม กบทงตองกระทาใหเปนทเชอถอศรทธาแกประชาชน เนองจากพนกงาน

อยการเปนทนายแผนดน และเปนตวแทนของแผนดนในการตรวจสอบและคนหาความจรง

ในคดอาญา การควบคมการดาเนนคดอาญาของรฐเพอรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน

และเพอประโยชนสวนรวม ดงนน ในการดาเนนคดอาญาพนกงานอยการจะตองปฏบตตอผตองหา

และจาเลย โดยคานงถงศกดศรความเปนมนษย ตลอดจนสทธและเสรภาพของบคคลดงกลาว

ตามรฐธรรมนญและกฎหมายอนดวย สวนบคคลซงเปนผเสยหายและพยานในคดพนกงานอยการ

พงใหความคมครองและการปฏบตทเหมาะสมตามทกฎหมายบญญตไว

ดวยเหตดงกลาว พนกงานอยการจงตองมความเปนกลาง กลาวคอ ตองดแลประโยชนรฐ

คอ การรกษาความสงบเรยบรอยของสงคม และตองดแลประโยชนสวนบคคล คอ การคมครอง

สทธสวนบคคลดวย เมอพจารณาตามกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลวจะเหนวา พนกงานอยการ

DPU

40

มหนาทตองตรวจสอบความจรงอยางมภาวะวสยกอนสงคดเสมอ แมวาตามกฎหมายพนกงาน

อยการจะไมมหนาทในการเรมคด แตพนกงานอยการกจะตองรบผดชอบในการสอบสวน

4 ประการ คอ 1) รบผดชอบในความชอบดวยกฎหมายของการสอบสวน 2) รบผดชอบในความชอบดวย

ระเบยบของการสอบสวน 3) รบผดชอบในความละเอยดรอบคอบของการสอบสวน และ 4)

รบผดชอบในความเชอถอไดของการสอบสวน เปนตน43

สาหรบการคมครองสทธในเรองการจากดเสรภาพของบคคลโดยเฉพาะการเอาตว

บคคลไวในอานาจรฐ สานกงานอยการสงสดไดวางหลกปฏบตไวในระเบยบสานกงานอยการสงสด

วาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ.2547 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2551) หมวดท 2

การคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยเฉพาะอยางยงการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ “ขอ 32

(หลกในการจากดสทธเสรภาพของบคคล) ทวา “...การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ จะกระทาได

ตอเมอมความจาเปนทไมอาจหลกเลยงไดเทานน เหตนการคมขงผตองหาหรอจาเลย ตามปกต

จะตองพจารณาวาเปนกรณทนาเชอไดวาผตองหาหรอจาเลยจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบ

พยานหลกฐานหรอไมดวย ฉะนน หากกรณคดมหลกฐานตามสมควรวา การกระทาของผตองหา

หรอจาเลยเปนความผดรายแรง หรอเปนทนาเชอวาผตองหาหรอจาเลยจะหลบหนหรอจะไปยงเหยง

กบพยานหลกฐาน หรอกรณคดมหลกฐานตามสมควรวา การกระทาของผตองหาหรอจาเลยเปน

ความผดและมเหตอนจาเปนและสมควรกจะเปนกรณทตองนาเหตดงกลาวมาพจารณาวาจาเปนตอง

คมขงผตองหาหรอจาเลยเพอดาเนนคดตอไปหรอไมดวยเชนกน

ในการพจารณาคารองขอปลอยชวคราวผตองหา พนกงานอยการตองพจารณาถงความ

จาเปนในการเอาตวบคคลนนไวในอานาจรฐ ตามนยดงกลาวมาแลวในวรรคหนง โดยพจารณา

ชงนาหนกระหวางประโยชนของรฐในการรกษาความสงบเรยบรอยกบสทธและเสรภาพขนพนฐาน

ของบคคลซงขดแยงกน หากเหนวาสทธและเสรภาพของบคคลจะถกกระทบเกนความจาเปนหรอ

เกนสมควร โดยเฉพาะอยางยงเมอเหนวาไมมพฤตการณทนาเชอวาผตองหาหรอจาเลยจะหลบหน

หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอไมมเหตอนทจาเปนและสมควรแลว พนกงานอยการ

ตองปลอยตวบคคลหรออนญาตใหปลอยชวคราวตามคารองเสมอ”

ดงนน การกระทาของรฐทเปนการจากดสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคลโดยเฉพาะ

การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ จะกระทาไดกตอเมอ มความจาเปนทไมอาจหลกเลยงไดเทานน

ดวยเหตน ในการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาพนกงานอยการจงมหนาทในการตรวจสอบ

และถวงดลการปฏบตหนาทของเจาพนกงานตารวจและศาล โดยเฉพาะหากพบวามการรองขอ

ตอศาลใหออกหมายจบผตองหาหรอจาเลย ซงถกควบคมตวหรอคมขงอยกด พนกงานอยการ

43 คณต ณ นคร. (2551). ภมธรรมและบทบาทของพนกงานอยการ. หนา 68-69.

DPU

41

จะตองเขาตรวจสอบถงเหตผลและความชอบธรรมในการปฏบตหนาทดงกลาวโดยเรว เพราะตามปกต

ศาลจะพจารณาออกหมายหรอไมนน ตองมเหตอนควรเชอวาผตองหาหรอจาเลยจะหลบหน หรอจะ

ไปยงเหยงกบพยานหลกฐานประกอบการพจารณาดวยเสมอ

DPU

บทท 3

บทบญญตทเกยวกบการออกหมายจบตามกฎหมายไทย

และกฎหมายตางประเทศ

กระบวนการยตธรรมทางอาญา อาจแบงออกไดเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนกอนฟองคด

และขนตอนหลงฟองคด โดยขนตอนกอนฟองคดจะเปนเรองของเจาพนกงานฝายปกครอง ตารวจ

พนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ในขนตอนกอนฟองนเจาพนกงานจะตองดาเนนมาตรการ

ในเรองตางๆ เชน การจบกม การควบคมหรอขง การสอบสวน การฟองคด และการปลอยชวคราว

ซงในแตละขนตอนอาจมการกระทบตอสทธเสรภาพตอผถกกลาวหาได ฉะนนการกระทาใดๆ

ทอาจกระทบสทธเสรภาพ กฎหมายจงตองบญญตใหอานาจเจาพนกงานในการดาเนนการไว

อยางชดเจน สวนขนตอนหลงฟองคดเปนเรองของศาล กลาวคอ ภายหลงจากมการยนฟองคดแลว

การใชดลพนจในการสงคด การพจารณาพพากษาคด รวมถงการใชมาตรการบงคบทอาจกระทบ

ตอสทธเสรภาพของบคคลในคดอาญา อาท การจบ การคน จะเปนหนาทของศาล ซงในเรองการจบ

นอกจากการจบความผดซงหนาของเจาพนกงานแลว การจบกมบคคลผตองสงสยวาเปนผกระทา

ความผดโดยปกต “จะตองมหมายจบของศาลเสมอ” การจบโดยไมมหมายจบเปนเพยงขอยกเวนเทานน

และในการทศาลจะออกหมายจบผตองสงสยหรอผตองหาหรอไม ศาลจะตองใชดลพนจพจารณาวา

มหลกฐานตามสมควรเพยงพอทจะเชอไดวาผนนเปนผกระทาความผดหรอไม ประกอบกบมเหตจาเปน

ทศาลตองออกหมายจบบคคลนนๆ ตามคารองขอของพนกงานสอบสวนหรอไม1

ในคดอาญา “การจบ” อาจมสวนสาคญในการดาเนนคด เพราะเปนการกระทาเพอใหไดตว

ผกระทาผดหรอผตองสงสยวากระทาผดมาฟองรองดาเนนคด ซงตามหลกกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา พนกงานสอบสวนจะตองสงสานวนการสอบสวนทมความเหนควรสงฟองพรอมตว

ผตองหาไปยงพนกงานอยการ เมอพนกงานอยการใชดลพนจสงฟองและยนฟองคดตอศาลกจะตอง

มตวผตองหาสงพรอมกบคาฟองดวยเสมอ และกรณทศาลสงใหไตสวนมลฟองกจะตองมตวผตองหา

ไปในวนไตสวนมลฟองดวย แมในชนพจารณาของศาลกจะตองพจารณาตอหนาจาเลยเพอใหจาเลย

มโอกาสตอสคดไดอยางเตมท และสดทายเมอศาลมคาพพากษาถงทสดใหลงโทษจาคกจาเลย

ฝายราชทณฑกตองนาตวจาเลยไปบงคบคดตามคาพพากษาตอไปเชนกน ดงนน ในการดาเนนคดอาญา

1 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 28.

DPU

43

ถาไมไดตวผตองหามาควบคมไวเพอพสจนความถกผดตงแตเรมตนคด กระบวนการยตธรรมกอาจจะ

ไมสามารถดาเนนการมาจนถงจดสดทายได ดวยเหตนเจาพนกงานตารวจจงมความตองการทจะ

มอานาจในการจบใหมากขนจนเปนเหตใหเกดการใชอานาจตามอาเภอใจในการจบกมผตองสงสย

หรอผถกกลาวหา เชน จบโดยไมมเหตผลเพยงพอ หรอไมมพยานหลกฐานเพยงพอ โดยเฉพาะการจบ

โดยไมมหมายจบ ซงเปนการตดสนใจในเหตการณเฉพาะหนาโดยไมผานการพจารณาของศาล

สงตางๆ เหลานอาจกอใหเกดความเดอดรอนตอผถกจบและเกดความรสกทไมดตอผรเหนเหตการณ

ในการกระทาของเจาพนกงาน อกทงยงกระทบกระเทอนตอความนาเชอถอของกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาอกดวย2

ดงนน ในบทนจงเหนควรทจะศกษาถงหลกการออกหมายจบตามกฎหมายไทยและ

กฎหมายตางประเทศ เพอใหเกดความรความเขาใจในถงเหตในการออกหมายจบ และเพอสะทอน

ใหเหนวา การรองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาทอยในระหวางตองโทษจาคกในคดอน หรอการ

นาเอาหมายจบของศาลไปยนขออายดตวผตองหาทอยในระหวางตองโทษจาคกในคดอน อาจไมถกตอง

เพราะการอายดตวผตองหามใชการจบกมผกระทาผดดงเชนปกตทวไป สงตางๆ เหลานควรไดรบการ

ไตรตรองใหรอบคอบเสยกอน เพราะการกระทาบางอยางอาจมความจาเปนเพอใหการดาเนนคดเปนไป

โดยเรยบรอย แตกอาจจะสงกระทบตอสทธเสรภาพของผตองหาในคดไดเชนกน

3.1 การออกหมายจบตามกฎหมายไทย3

“การจบ” หมายถง การยดตวเอาไว แตหลกการและวธการจบตองปฏบตอยางไรนน

ตองพจารณาบทบญญตในมาตรา 83 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทวา “การจบนน

เจาพนกงานหรอราษฎรซงทาการจบตองแจงแกผทจะถกจบนนวาเขาตองถกจบ แลวสงใหผถกจบ

ไปยงททาการของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจพรอมดวยผจบ แตถาจาเปนกใหจบตวไป”

ประเดนในเรองการจบ ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ไดใหความหมายของ “การจบ” ไววา หมายถง

การกระทาขนตนเพอจากดเสรภาพในการเคลอนไหวเปลยนททางของบคคล ซงเสรภาพในการ

เคลอนไหวเปลยนททางนหมายถงเสรภาพในรางกายตามกฎหมายรฐธรรมนญ

แตสาหรบวตถประสงคของการจบ หรอเหตออกหมายจบนน แมวาในปจจบนการ

ดาเนนคดอาญา ผถกกลาวหาจะเปนประธานในคด กตาม แตในบางกรณการใชมาตรการบงคบของรฐ

กบผถกกลาวหากยงมความจาเปน เพราะหากรฐไมอาจใชมาตรการบงคบกบผถกกลาวหาไดเลยแลว

การดาเนนคดอาญาของรฐกยอมไมอาจกระทาได หรอยากตอการทรฐจะดาเนนคดกบผถกกลาวหา

2 ไพศาล วตตธรรม. (2548). แหลงเดม. หนา 53. 3 พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525. หนา 222.

DPU

44

การจบและควบคมตวระหวางคดจงอาจมความจาเปนตองกระทาเพอเปนหลกประกนสาหรบรฐ

ในการดาเนนคดชนกาหนดคด ชนบงคบคด หรอเพอเปนหลกประกนสาหรบรฐทงสองประการ

ทกลาวมาแลว โดยมวตถประสงคทสาคญ 3 ประการ คอ4

- เพอใหการสอบสวนดาเนนไปไดโดยเรยบรอย

- เพอประกนการมตวของผตองหาหรอจาเลย และ

- เพอประกนการบงคบโทษ

1. เพอใหการสอบสวนดาเนนไปไดโดยเรยบรอย

ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาคนใดคนหนงนน รฐอาจมความจาเปนทจะตองใช

มาตรการบงคบควบคมตวผตองหาไวกอน โดยเฉพาะอยางยงเพอการสอบสวนปากคาผตองหา

เพราะหากไมมการสอบสวนปากคาผตองหาแลว การฟองผตองหาตอไป (หากจาเปนตองกระทา)

กยอมไมอาจกระทาได เพราะมาตรา 120 บญญตไววา “หามมใหพนกงานอยการยนฟองคดใด

ตอศาลโดยมไดมการสอบสวนในความผดนนกอน” และเมอไดมการสอบสวนปากคาผตองหาแลว

กรณกอาจมความจาเปนตองควบคมตวผตองหานนไวตอไปอก เพราะหากไมมการควบคมตว

ผตองหาไวตอไปแลว ผตองหานนอาจจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอไปกอเหตอนตราย

ประการอน ทาใหเกดความเสยหายแกการสอบสวนคดนนได

2. เพอประกนการมตวของผตองหาหรอจาเลย

ในการทพนกงานอยการจะฟองรองผตองหาคนใดตอศาลนน ถาผตองหาคนนนไมอย

ในอานาจศาล พนกงานอยการตองสงตวผตองหานนพรอมฟอง5 นอกจากนนการพจารณาและ

สบพยานในศาลตองกระทาตอหนาจาเลย6 เพอเปนการวางหลกประกน “สทธทจะอยรวมกนดวยใน

การดาเนนคดอาญา” ของจาเลย ซงเหลานกคอหลกประกนการมตวของผตองหาหรอจาเลยไว

ในระหวางดาเนนคดกบผตองหาหรอจาเลยนน เพราะหากผตองหาหรอจาเลยหลบหนกยอมจะทาให

ไมสามารถดาเนนคดกบผตองหาหรอจาเลยนนได

3. เพอประกนการบงคบโทษ

ในกรณทศาลพพากษายกฟองนน ศาลอาจสงขงจาเลยไวระหวางทคดยงไมถงทสดได7

และโดยทในการดาเนนการตอไปของศาลสงไมมความจาเปนทจะตองกระทาตอหนาจาเลย

การควบคมตวจาเลยไวในกรณทศาลพพากษายกฟองน จงเปนกรณของการควบคมตวเพอประกน

4 คณต ณ นคร. (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 341.

5 จาก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 165 วรรคหนง.

6 จาก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคหนง. 7 จาก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 185 วรรคหนง.

DPU

45

การบงคบโทษนนเอง เพราะหากปลอยตวจาเลยไป จาเลยอาจหลบหนไปเสยและหากในทสด

ศาลสงพพากษาลงโทษ กอาจไมไดตวจาเลยมาลงโทษ หรอไดตวจาเลยมาโดยยาก กฎหมายจง

ใหอานาจศาลทจะสงขงจาเลยไวในระหวางคดยงไมถงทสดไดดวย เพอมใหเกดความเสยหายแกรฐ

อยางไรกด แมวาวตถประสงคของการจบหรอควบคมตวระหวางคดจะมเพยง 3 ประการ

แตโดยหลกการแลวกคอ เพอใหการสอบสวนเปนไปไดโดยเรยบรอย และเพอประกนการมตวของ

ผตองหาหรอจาเลย สวนวตถประสงคเพอประกนการบงคบโทษนนเปนเพยงวตถประสงครอง

เพราะกรณอาจไมมการบงคบโทษในคดนนเลยกเปนได แมศาลจะพพากษาวาจาเลยมความผด

แตศาลกอาจใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษจาเลยไว8 นอกจากนน ในเรองการควบคมตว

ระหวางคด การเรยก การจบการขง และการนาตว ยงถอเปนเรองเดยวกนคอ เปนมาตรการบงคบ

เกยวกบการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ แตการใชมาตรการดงกลาวตองเกดจาก “ความจาเปน” เทานน

กลาวคอ การทตองเรยกผถกกลาวหากเพราะมความจาเปนตองไดตวผถกกลาวหามาเพอการอยางใด

อยางหนงโดยเฉพาะ เชน เพอสอบสวนปากคาผตองหา และการทตองจบบคคลใดกเพราะกรณอาจ

มความจาเปนตองเอาตวบคคลผนนมาไวในอานาจรฐ เปนตน แตเมอความจาเปนเชนวานนหมดไป

ในภายหลงกตองปลอยตวผนนไป

การเรยกและการจบมใชเหตทกอใหเกดอานาจควบคมตวระหวางคดแกเจาพนกงาน

หรอศาลแลวแตกรณโดยอตโนมต การควบคมตวระหวางคดจะตองเกดจากความจาเปนในแงทวา

หากไมควบคมหรอขงผตองหาไวในระหวางการดาเนนคดของเจาพนกงาน หรอหากไมขงผถก

กลาวหาหรอจาเลยไวในระหวางการพจารณาคดของศาลแลว การดาเนนคดของเจาพนกงานหรอ

การพจารณาคดของศาลแลวแตกรณจะไมอาจกระทาได9 เชน เมอมเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน

หรออาจไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน อยางไรกด ในทางปฏบต

ไดแยก “การควบคมหรอขง” กบ “การจบ” ออกตางหากจากกน กลาวคอ การทจะจบบคคลใด

ไดหรอไม เจาพนกงานหรอศาลแลวแตกรณจะพจารณาเหตทจะออกหมายจบ หรอเหตทจะจบได

โดยไมตองมหมายจบเปนเกณฑ เมอไดมการจบบคคลใดแลว เจาพนกงานหรอศาลแลวแตกรณ

จะควบคมหรอขงบคคลนนไวเลยทเดยว เวนแต บคคลนนจะไดรบอนญาตใหปลอยชวคราว

อนเปนการแสดงวาการควบคมของเจาพนกงานเปนอานาจทเกดขนโดยอตโนมตหลงจากการจบ

อกทงเมอเจาพนกงานไดควบคมผถกจบมาจนครบกาหนดตามอานาจแลว เจาพนกงานกมอานาจทจะ

ขอใหศาลสงขงผถกจบนนตอไปอกโดยอตโนมต ซงตามปกตศาลกจะสงขงผถกจบตอไปจนกวา

พนกงานสอบสวนจะสอบสวนคดเสรจ หรอพนกงานอยการจะสงคดนนเสรจ ดงนน จะเหนไดวา

8 จาก ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56.

9 คณต ณ นคร. (2549). เลมเดม. หนา 338.

DPU

46

การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐในทางปฏบตไดกระทาเพยงเพอประโยชนแหงความสะดวกในการ

ปฏบตหนาทของเจาพนกงานเทานน มไดพจารณาถงความจาเปนในการเอาตวบคคลไวในอานาจ

รฐเลย ปญหาความไมเปนธรรมในการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ จงเกดขนจากทางปฏบตทไม

สอดคลองกบหลกกฎหมายของเจาพนกงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญานนเอง10

3.1.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ในการดาเนนคดอาญาการจบเปนการใชอานาจรฐขนตนในการควบคมการเคลอนไหว

ของบคคลทเปนผตองหาวากระทาความผดโดยมการยดตวบคคลนนไวเพอใหบคคลนนใหการตอบ

ขอกลาวหา และเนองจากการจบเปนการจากดสทธและเสรภาพในการเคลอนไหวรางกาย

ของผตองหา ดงนน เพอเปนการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลในคดอาญาตามกฎหมายไทย

จงไดมการกาหนดกรอบในการใชอานาจการจบของเจาพนกงานใหอยในกรอบท เหมาะสม

และสมควรตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงนอกจากจะตองอยภายใต

บทบญญตแหงรฐธรรมนญ มาตรา 29 วรรคหนง ทกาหนดวา “...หามมใหมการจากดสทธและ

เสรภาพของบคคลตามทรฐธรรมนญรบรองไว เวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

เฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนกาหนดไว และเทาทจาเปนเทานน และจะกระทบกระเทอนสาระสาคญ

แหงสทธและเสรภาพนนมได...” และในการจบกมตวบคคลกตองเปนไปตามทรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย ซงมรายละเอยดบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ดงน

หลกเกณฑในการออกหมายจบตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตเกยวกบการจบไวใน

มาตรา 32 วรรคสาม วา “การจบและการคมขงบคคล จะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาล

หรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต” บทบญญตดงกลาว รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ไดกาหนดใหศาลเปนองคกรเดยวทมอานาจออกหมายจบเพอเปนการตรวจสอบอานาจการจบกม คมขง

ของเจาพนกงานตารวจ กลาวคอ หากมไดเปนความผดซงหนา หรอมเหตจาเปนอยางอนแลว

จะจบกมผกระทาผดไดตอเมอมหมายและผมอานาจออกหมายไดคอศาลเทานน

จากบทบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฯ ดงกลาวขางตน อาจพจารณา

เกยวกบการจบได ดงน

ประการแรก แสดงใหเหนถงความเปนเสรนยมและความเปนประชาธปไตยในเรอง

การจบ เพราะถอวา ผตองหาเปน“ประธานในคด” การใชมาตรการบงคบในการจบกบผตองหา

จะกระทามไดหากไมมหมายจบของศาล ซงเปนไปตามหลกสากลทถอวา เสรภาพของบคคล

10 ชยวฒน วฒนะ. (2551). เหตออกหมายจบ ศกษากรณ เหตความรายแรงในการออกหมายจบ. หนา 18.

DPU

47

ทจะไมถกจบเปนหลก การจบเปนขอยกเวน หลกการดงกลาวแตกตางจากทางปฏบตของ

เจาพนกงานทถอวาการจบเปนหลก การไมจบเปนขอยกเวน

ประการทสอง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดกาหนดใหศาลเปนองคกรเดยว

ทมอานาจออกหมายจบเพอเปนการตรวจสอบอานาจการจบกม คมขง ของเจาพนกงานตารวจ กลาวคอ

หากมได เปนความผดซงหนา หรอมเหตจาเปนอยางอนแลว จะจบกมผกระทาผดไดตอเมอ

มหมายจบและผมอานาจออกหมายได คอ ศาลเทานน ทงน เพอใหศาลไตสวนเสยกอนวามเหต

ทจะจบไดหรอไม เพราะการจบกบการขงนนเปนเรองเดยวกน คอเปนการจากดเสรภาพในการ

เคลอนไหวของบคคลซงตองอาศยคาสงหรอหมายของศาล

ประการทสาม การทรฐธรรมนญไดวางหลกเอาไววาการจบตองมหมายจบของศาล

เวนแต มการกระทาความผดซงหนา หรอมเหตจาเปนอยางอน เพอใหศาลเปนองคกรหลกในการ

ตรวจสอบการใชอานาจรฐ เพอใหเกดการถวงดลอานาจทแทจรง

ประการทส ตามรฐธรรมนญเมอจบแลวเจาหนาทตารวจจะตองแจงขอกลาวหาและ

รายละเอยดแหงการจบโดยไมชกชา รวมทงจะตองใหโอกาสกบตวผถกจบแจงใหญาต หรอ

คนทผถกจบไววางใจทราบในโอกาสแรก โดยใหเปนหนาทของเจาพนกงานตารวจผจบตองเปนผแจง

และหากผจบไมแจงขอกลาวหาและสทธดงกลาวใหผถกจบทราบ ยอมถอวาเปนการจบทไมชอบ

ดวยกฎหมายเชนกน การแจงเชนนกเพอใหญาตหรอคนทผถกจบไววางใจเขามาดแลผถกจบได

ปจจบนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 134 ใหพนกงานสอบสวนมหนาทแจง

ขอกลาวหาแกผตองหา จงทาใหการปฏบตของเจาพนกงานผจบในบางครงกไมมการแจงใหผถกจบ

ทราบวาตนถกจบดวยเรองใด เพราะเหตทถอวาเปนหนาทของพนกงานสอบสวน จงทาใหเกดการ

ขดขนในการจบกมเสมอ เมอจบแลวใหนาตวผถกจบไปศาลภายใน 48 ชวโมง นบแตวนทผถกจบ

ถกจบตวไปถงททาการของพนกงานสอบสวน เพอทศาลจะไดดวามเหตทจะขงผถกจบเอาไวตาม

กฎหมายหรอไม ถาหากศาลเหนวาไมมเหตศาลกปลอยไป ในการออกหมายจบหรอหมายขงนน

ศาลจะออกกตอเมอมหลกฐานตามสมควรวาผนนไดกระทาผดอาญารายแรงทมอตราโทษตามท

กฎหมายบญญต หรอมหลกฐานวาผนนไดกระทาความผดอาญาและมเหตอนควรเชอวาจะหลบหน

หรอเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายอนจงจะออกหมายจบได

3.1.2 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ในเรองการจบ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญตหลกเกณฑเกยวกบ

การออกหมายจบไวใน มาตรา 59/1 วา “กอนออกหมายจะตองปรากฏพยานหลกฐานตามสมควร

ททาใหศาลเชอไดวามเหตทจะออกหมายตามมาตรา 66 มาตรา 69 หรอ มาตรา 71…” ดงนน จงอาจ

กลาวไดวาการออกหมายจบของศาลจะตองพจารณาเหตในการออกหมายจบเสมอ ซงเหตในการ

DPU

48

ออกหมายจบไดมการแกไขตามทปรากฏในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

และมาตรา 66 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยกาหนดเหตทจะออกหมายจบได

ในกรณดงตอไปน

“มาตรา 66 เหตทจะออกหมายได มดงตอไปน11

1. เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญา ซงมอตราโทษ

จาคกอยางสงเกนสามป หรอ

2. เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาและมเหตอน

ควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน

ถาบคคลนนไมมทอยเปนหลกแหลงหรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอ

แกตวอนควร ใหสนนษฐานวาบคคลนนหลบหน”

เหตออกหมายจบตามมาตรา 66 (1) และ (2) มองคประกอบทเหมอนกนประการหนง

คอ ตองมหลกฐานตามสมควรวา บคคลนนนาจะไดกระทาผดอาญาตามทถกกลาวหา แตมขอ

แตกตางกนในเรองของเหตผลทศาลจะพจารณาออกหมายจบ กลาวคอ เหตทจะออกหมายจบตาม

มาตรา 66 (1) จะพจารณาจากอตราโทษจาคกของความผดทมการรองขอใหศาลออกหมายจบเปน

เกณฑ หากความผดนนมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป แมผกระทาจะไมมพฤตการณหลบหนหรอ

จะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไปกอเหตอนตรายประการอน ศาลออกหมายจบได แตถาอตรา

โทษจาคกกาหนดไว 3 ป หรอตากวานน กไมเขาหลกเกณฑของมาตรา 66 (1) จงตองพจารณาวา

เขาหลกเกณฑตามมาตรา 66 (2) หรอไม

อยางไรกตาม แมองคประกอบในเรองอตราโทษจะเขาหลกเกณฑทศาลมอานาจออก

หมายจบไดตามมาตรา 66 (1) แตศาลยอมมดลยพนจทจะไมออกหมายจบกได แมความผดนนจะม

อตราโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป หากศาลเหนวาพนกงานสอบสวนเพยงแตนดหมาย หรอออก

“หมายเรยก” มาได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 52 วรรคหนง ศาลกอาจ

ไมออก “หมายจบ” ตามทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจรองขอกได

ตวอยางเชน พนกงานสอบสวนยนคารองตอศาลตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 59 ขอใหศาลออกหมายจบนายแดงในความผดฐานทารายรางกายนายดาไดรบ

อนตรายสาหส อนเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 297 ซงมโทษจาคกตงแต

6 เดอน ถง 10 ป ศาลยอมมอานาจทจะไมออกหมายจบนายแดงตามคารองขอดงกลาวไดหากศาล

เหนวานายแดงมการงานเปนหลกฐานมนคง และไมมพฤตการณทจะหลบหน หรอยงเหยง

11 อทย อาทเวช. (2554). คมอกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 3 การสอบสวน มาตรการบงคบ

ในคดอาญา. หนา 240-242.

DPU

49

กบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน แมวาความผดซงนายแดงถกกลาวหาจะมอตรา

โทษจาคกอยางสงเกน 3 ป ซงเปนเหตออกหมายจบตามมาตรา 66 (1) ไดกตาม ในกรณเชนน

พนกงานสอบสวนตองนดหมาย หรอออกหมายเรยกใหนายแดงมาทพนกงานสอบสวนตามอานาจ

ทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 52 ใหไว

สาหรบ มาตรา 66 (2) เหตแหงการออกหมายจบไมไดกาหนดใหพจารณาอตราโทษ

เปนเกณฑอยางเชน ตามมาตรา 66 (1) แตจะพจารณาจากพฤตการณของบคคลทศาลจะออก

หมายจบเปนหลกวามพฤตการณจะหลบหน หรอไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอไปกอเหต

อนตรายประการอน หรอไม ดงนน แมอตราโทษอยางสงของความผดทกระทาลงจะกาหนดไว 3 ป

หรอตากวานน หากมพฤตการณดงทระบไว ในมาตรา 66 (2) แลว ศาลกออกหมายจบได เชน

นายขาวรองทกขตอพนกงานสอบสวนขอใหดาเนนคดตอนายมวงซงออกเชคโดยมเจตนา

ทจะไมใหมการใชเงนตามเชคซงมอตราโทษจาคกไมเกน 3 ป ขณะทพนกงานสอบสวนจะออก

หมายเรยกนายมวงมาพบนน ปรากฏหลกฐานวานายมวงกาลงจะหลบหนออกนอกประเทศ

โดยเดนทางไปยงตางประเทศเชนน พนกงานสอบสวนยอมรองขอใหศาลออกหมายจบนายมวงได

หากศาลเหนวานายมวงกาลงจะหลบหนออกนอกประเทศตามคารอง ศาลกออกหมายจบนายมวง

ตามมาตรา 66 (2) ได

สวนกรณตามตวอยางแรก ทนายแดงทารายรางกายนายดาจนไดรบอนตรายสาหสนน

หากสมมตวามพฤตการณทนายแดงจะสงคนไปทาลายพยานหลกฐาน หรอทารายคนในครอบครว

ของนายดา ดงน ศาลกออกหมายจบโดยอาศยอานาจตามมาตรา 66 (1) และ (2) ไดทงสองอนมาตรา

อยางไรกตาม ถาเหตทขอใหศาลออกหมายจบไมใชเหตดงทบญญตไวในมาตรา 66 แลว ศาลกจะ

ไมออกหมายจบให ดงคาพพากษาฎกาท 126/2489 อยการฟองขอใหศาลออกหมายจบจาเลย

โดยอางวาจาเลยถกศาลสงขงระหวางสอบสวนครบกาหนด จนศาลสงปลอยตวไปแลวเชนน

ไมชอบทศาลจะรบประทบฟองและออกหมายจบใหเพราะเจาพนกงานยงมอานาจทจะดาเนนการ

เพอเอาตวจาเลยมาสงศาลพรอมฟองได มฉะนนจะเปนการยดอายความอนเปนผลรายแกจาเลย

กรณดงกลาวจะเหนไดวา เหตในการออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาในปจจบนนน ควรจะตองประกอบดวยการมหลกฐานตามสมควรวาผนนนาจะกระทา

ความผดและมเหตเฉพาะเจาะจง (เหตในการออกหมายจบ) ประกอบการใชดลพนจออกหมายจบ

ของศาลตามคารองขอของพนกงานสอบสวน แมวาคดดงกลาวจะมอตราโทษจาคกอยางสงเกนกวา

สามปหรอไมเกนสามปกตาม หากศาลเหนวาไมมเหตออกหมายจบ กลาวคอ บคคลทจะออก

หมายจบนนไมมพฤตการณจะหลบหนหรอไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไปกอเหตอนตราย

ประการอนแลว ศาลอาจจะไมออกหมายจบกได หรอในกรณมเหตออกหมาย แตหากศาลเหนวา

DPU

50

พนกงานสอบสวนสามารถออกหมายเรยกกอนได ศาลกอาจจะไมออกหมายจบกได12ทงน เพอให

เกดดลยภาพระหวางการคมครองสทธเสรภาพของบคคลตามเจตนารมณของรฐธรรมนญกบการ

ปองกนและปราบปรามอาชญากรรม อยางมประสทธภาพ

นอกจากนนทกลาวมาแลวขางตน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 58

ยงไดใหอานาจศาลในการออกคาสงหรอหมายอาญาไดภายใตหลกเกณฑและวธการทกาหนด

ในขอบงคบของประธานศาลฎกา ทเรยกวา “ขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑและ

วธการเกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา” ทงน เพอใหการออกคาสงหรอหมายอาญาของศาล

เปนไปอยางเหมาะสมและเปนหลกประกนการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

3.1.3 ขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการเกยวกบการออกคาสงหรอ

หมายอาญา พ.ศ. 2548

หลกเกณฑในการออกหมายจบ ตามขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑ

และวธการเกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา ไดบญญตไว ดงน

“ขอ 9 พนกงานฝายปกครอง หรอตารวจ หรอเจาพนกงานอนซงรองขอใหศาลออก

หมายจบหรอหมายคน จะตองเปนผมอานาจหนาทเกยวของกบการสบสวนหรอสอบสวนคดทรอง

ขอออกหมายนนและตองพรอมทจะมาใหผพพากษาสอบถามกอนออกหมายไดทนท

ในกรณทพนกงานฝายปกครองหรอเจาพนกงานอนเปนผรองขอ ผนนตองดารงตาแหนง

ตงแตระดบสามขนไป ในกรณทเปนตารวจ ผนนตองมยศตงแตชนรอยตารวจตรขนไป”

“ขอ 10 คารองขอใหศาลออกหมายจบ ตองมรายละเอยดและเอกสารประกอบ

ดงตอไปน

(1) ตองระบชอตว ชอสกล รปพรรณ อาย อาชพ หมายเลขประจาตวประชาชนของ

บคคลทจะถกจบเทาททราบ

(2) ตองระบเหตทจะออกหมายจบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา

66 พรอมทงสาเนาเอกสารซงสนบสนนเหตแหงการออกหมายจบ

(3) แนบแบบพมพหมายจบทกรอกขอความครบถวนแลวพรอมสาเนา รวมทงเอกสาร

อนทเกยวของ เชน บนทกคารองทกข หนงสอมอบอานาจใหรองทกข เปนตน มาทายคารอง”

“ขอ 14 การรองขอใหออกหมายจบ ผรองขอตองเสนอพยานหลกฐานตามสมควรวา

ผจะถกจบนาจะไดกระทาความผดอาญาซงมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป หรอนาจะไดกระทา

12 ฤทธรงค สมอดร. (2551). การคมครองสทธผถกกลาวหาศกษาเนนหนก กรณการออกหมายจบ

นายสนย มโนมยอดม อดตอธบดกรมสอบสวนคดพเศษ (DSI). รายงานการอบรมหลกสตร “ผพพากษาผบรหาร

ในศาลชนตน” รนท 6 สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม.

DPU

51

ความผดอาญา และมเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอ

กอเหตอนตรายประการอน

ถาผจะถกจบไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนด โดยไมมขอ

แกตวอนควรใหสนนษฐานวาผนนจะหลบหน”

“ขอ 17 พยานหลกฐานทอาจพสจนไดวามเหตสมควรในการออกหมายจบหรอหมาย

คนใหรวมถง

(1) ขอมลทไดจากการสบสวนสอบสวน เชน บนทกการสอบสวน บนทกถอยคาของ

สายลบ หรอของเจาพนกงานทไดจากการแฝงตวเขาไปในองคกรอาชญากรรม ขอมลทไดจาก

รายงานของแหลงขาวของเจาพนกงานหรอการหาขาวจากผกระทาความผดททาไวเปนลายลกษณ

อกษร และขอมลทไดจากรายงานการเฝาสงเกตการณของเจาพนกงานททาไวเปนลายลกษณอกษร

เปนตน

(2) ขอมลทไดจากการวเคราะหทางนตวทยาศาสตร หรอทไดจากการใชเครองมอทาง

วทยาศาสตรหรอเทคโนโลย เชน เครองมอตรวจพสจนลายพมพนวมอ เครองมอตรวจพสจนของกลาง

เครองจบเทจ เครองมอตรวจโลหะ และเครองมอตรวจพสจนทางพนธกรรม เปนตน

(3) ขอมลทไดจากสออเลกทรอนกส เชน ขอมลทไดจากจดหมายอเลกทรอนกส หรอ

อนเตอรเนต เปนตน

(4) ขอมลทไดจากหนงสอของพนกงานอยการเรองขอใหจดการใหไดตวผตองหา

(อ.ก. 29)”

“ขอ 18 ในการรบฟงพยานหลกฐานเพอพจารณาอนญาตใหออกหมายจบหรอหมายคน

ผพพากษาไมจาตองถอเครงครดเชนเดยวกบการรบฟงพยานหลกฐานทใชพสจนความผดของจาเลย”

“ขอ 19 คาสงของศาลในการอนญาตใหออกหมายหรอยกคารอง จะตองระบเหตผล

ใหครบถวนและชดแจง”

“ขอ 24 เมอมเหตทจะเพกถอนหมายจบหรอหมายคน ใหเจาพนกงานหรอบคคลทเกยวของ

รายงานหรอแจงใหศาลทออกหมายทราบโดยเรว ในกรณเชนนใหผพพากษาไตสวนและมคาสง

เปนการดวน

เมอผพพากษามคาสงใหเพกถอนหมายจบหรอหมายคนแลว ใหผพพากษาแจงให

เจาพนกงานทเกยวของทราบ ทงน บคคลทเกยวของอาจรองขอใหผพพากษาออกหลกฐานการ

เพกถอนหมายจบหรอหมายคนนนใหกได”

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาในการรองขอใหออกหมายจบตามขอบงคบ

ของประธานศาลฎกา ผรองขอตองเสนอพยานหลกฐานตามสมควรวาผจะถกจบนาจะไดกระทา

DPU

52

ความผดอาญาซงมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป หรอนาจะไดกระทาความผดอาญา และมเหต

อนควรเชอวาผนนจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอกอเหตอนตรายประการอน

และถาผจะถกจบไมมทอยเปนหลกแหลงหรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตว

อนควรใหสนนษฐานวาผนนจะหลบหน ซงเหตในการรองขอออกหมายทประธานศาลฎกา

ไดกาหนดเปนแนวทางในการปฏบตนนกคอเหตในการออกหมายจบทสอดคลองตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 66 นนเอง

3.2 การออกหมายจบตามกฎหมายตางประเทศ

เนองจากประเทศไทยเปนประเทศในกลมทใชระบบกฎหมาย Civil Law ดงนน ในบทน

จงขอหยบยกเอาหลกกฎหมายของตางประเทศในสวนทเกยวกบการออกหมายจบ ทงประเทศ

ในกลมทใชระบบกฎหมาย Civil Law และ Common Law เชน ประเทศฝรงเศส ประเทศ

สหรฐอเมรกา ประเทศสหพนธรฐเยอรมน และประเทศญปน ทงน เพอเกดความเขาใจในหลกการ

ในเรองเหตออกหมายจบ ดงน

3.2.1 ประเทศฝรงเศส13

ในประเทศฝรงเศสเสรภาพในการเดนทางไปมาของบคคล ถอเปนเสรภาพทสาคญ

ทมการบญญตไวในปฏญญาสทธมนษยชนและสทธพลเมองแหงสาธารณรฐฝรงเศส ค.ศ. 1789

ซงเปนสวนหนงของรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐฝรงเศส ค.ศ. 1958 การกระทาใดทจะกระทบ

ตอเสรภาพของบคคลจงตองชอบดวยกฎหมาย ดวยเหตนในการปฏบตหนาทของตารวจฝายคด

ในการจบกมตวผกระทาความผดจงตองดาเนนการดวยความรอบคอบระมดระวง เรองน

รฐธรรมนญแหงสาธารณรฐฝรงเศส ค.ศ. 1958 ไดบญญตรบรองสทธเสรภาพของประชาชน

ในเรองการจบและควบคมตว ไวในหมวดท 8 วาดวย องคกรตลาการ ดงน

มาตรา 66 “การจบกม คมขง บคคลใดตามอาเภอใจจะกระทามได

องคกรตลาการในฐานะผคมครองสทธเสรภาพสวนบคคลจะเปนผรบประกนใหมการ

เคารพหลกการนตามเงอนไขทกาหนดไวในกฎหมาย”

ดวยเหตนกฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศสบญญตจงไดใหอานาจแกผพพากษา

สอบสวนในการออกหมายอาญาตางๆ เพอใหการสอบสวนบรรลผล ผพพากษาสอบสวนมอานาจ

ออกหมายเรยก หมายนาตว หมายขง และหมายจบ และผพพากษาสอบสวนสามารถออกหมายจบได

หากผตองหาหลบหนหรออยนอกเขตราชอาณาจกร ซงหากจบตวผตองหาไดตามหมายจบแลว

13 อทย อาทเวช. (2553). “การจบการคนในประเทศฝรงเศส” เอกสารประกอบการเสวนากฎหมาย

ครงท 5/2553 สานกงานศาลยตธรรม.

DPU

53

กจะมผลทาใหสามารถขงตวผถกจบไวไดดวย แตในบางกรณทมความจาเปนตองควบคมผตองหาไว

เพอมใหหลบหน หรอทาลายพยานหลกฐาน โดยทศาลยงมไดมคาพพากษาวามความผดเกดขน

ซงถอวาเปนเรองรายแรงตามกฎหมายฝรงเศส กฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศส จงได

อนญาตใหควบคมผตองหาไดเฉพาะคดทเปนความผดอกฤษฏโทษซงมโทษจาคก และหามมให

ควบคมตวผตองหาในคดทมโทษปรบ ทสาคญการออกหมายจบและหมายคมขงบคคลใดนน

เปนอานาจการใชดลยพนจของผพพากษาสอบสวนเพยงผเดยว14

สาหรบเหตในการออกหมายนน เนองจากหมายจบรวมคณลกษณะของหมายใหนาตวมา

และหมายขงไวดวยกน กลาวคอ หมายจบเหมอนหมายใหนาตวมาตรงทอนญาตใหทาการจบกม

บคคลได และยงเหมอนหมายขงตรงทสามารถกกขงบคคลไดตอไปดวย ดงนน หมายจบตาม

กฎหมายฝรงเศสจงเปนหมายทสงใหตารวจนาตวผตองหามามอบใหผพพากษาสอบสวน โดยประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศสกาหนดใหผพพากษาสอบสวนสามารถออกหมายจบได

หากผตองหาหลบหนหรออยนอกราชอาณาจกร ซงหากจบตวผตองหาตามหมายจบไดแลวกจะมผล

โดยหมายจบนนเอง และทาใหสามารถขงตวผถกจบไดดวย

3.2.2 ประเทศสหรฐอเมรกา

ในประเทศสหรฐอเมรกาหลกประกนสทธเกยวกบการจบนนถอวาเปนหลกประกน

ทสาคญทสดในการคมครองสทธของผตองหาหรอจาเลย ตามกฎหมายรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา

โดยบรรดาบทบญญตแกไขเพมเตม (Amendments) มาตรา 1-10 ซงเปนทรจกกนดในชอวา Bill of

Rights การทรฐธรรมนญสหรฐซงเปนรฐธรรมนญของสหพนธรฐ (Federal constitution) สามารถเขา

ไปมบทบาทในการใหหลกประกนแกผตองหาหรอจาเลยในคดอาญาในแตละขนตอนของกระบวน

การยตธรรมของทกๆ มลรฐนน กเนองจากศาลสงสดของสหรฐอเมรกา (U.S. Supreme Court) ซงเปน

องคกรทมอานาจตความรฐธรรมนญ ไดตความรฐธรรมนญในลกษณะทเปนการขยายความใหเขาไป

คมครองสทธของผตองหาหรอจาเลยอยางแทจรง และในขณะเดยวกนกเปนการกาหนดมาตรฐาน

ขนตาใหกบเจาหนาททงหลายทเกยวของในกระบวนการยตธรรมทงในระดบสหพนธรฐและมลรฐ

โดยเฉพาะเจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย ซงไดแก เจาหนาทตารวจและอยการทจะตองปฏบตตาม

กฎเกณฑทศาลสงสดไดวางไวเทานน15

การคมครองสทธเสรภาพของบคคลในเรองการจบ มปรากฏใน Fourth Amendment ดงน

Fourth Amendment บญญตวา “The right of the people to be secure in their persons ,

houses , papers , and effects against unreasonable searches and seizures , shall not be violated ,

14 ชยวฒน วฒนะ. (2551). เลมเดม. หนา 28-29. 15 ณรงค ใจหาญ และคณะ. (2540). สทธของผตองหาจาเลยและผตองโทษในคดอาญา. หนา 22.

DPU

54

and no warrants shall issue , but upon probable cause , supported by oath or affirmation and

particularly describing the place to be searched and the persons of things to be seized”

“สทธของบคคลทจะไดรบความปลอดภยในรางกาย บานเรอน เอกสาร ทรพยสนใหพนจาก

การคน และยด โดยไมมเหตอนสมควรจะถกลวงละเมดมได และหามมใหมการออกหมาย เวนแต

จะมเหตอนควร (Probable Cause) และหมายเชนนนจะออกไดตอเมอปรากฏเหตอนนาเชอถอ

ประกอบกบไดมการสาบานใหถอยคารบรอง โดยจะตองระบสถานททจะถกคน ตวบคคล หรอสงของ

ทจะจบหรอยดดวย”16

การจบเปนการทเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายของรฐ โดยเฉพาะเจาหนาทตารวจใชอานาจ

ในการจากดเสรภาพในการเคลอนไหวของบคคล ศาลสงสดของสหรฐอเมรกาจงตความวาเปน “การยด”

อยางหนง คอเปน “การยดตวบคคล” (Seizure of person) จงอยในความหมายของรฐธรรมนญ

สหรฐอเมรกาฉบบแกไขเพมเตมท 4 (The Fourth Amendment) ดวยเหตน การจบทชอบดวยกฎหมาย

จงตองม “ความสมเหตสมผล” และหากจะมการออกหมายจบตองม “เหตอนควรสงสย” (Probable

cause) จงจะสามารถออกหมายได17

สาหรบผมอานาจออกหมายจบนน แมวากฎหมายรฐธรรมนญสหรฐอเมรกาจะไมได

เขยนเอาไวชดเจนวา การจบจะตองมหมาย แตไดระบไวใน Fourth Amendment วา หมายทออกนน

จะตองมลกษณะอยางไร และมไดกลาวถงตวผมอานาจในการออกหมายนนวาเปนผใด แตอยางไรกด

ศาลสงสดของสหรฐอเมรกาไดตดสนวางหลกไววา “ผมอานาจออกหมายจะตองมความเปนกลาง

และเปนอสระ” ซงคอศาลนนเอง การออกหมายโดยฝายบรหาร เชนตารวจ หรออยการนน ศาลฎกา

สหรฐอเมรกา ตความวา ขดตอความมงหมายทมงคมครองประชาชนจากการใชอานาจโดยปราศจาก

เหตอนควรของเจาพนกงาน เนองจากการออกหมายจบบคคลใดนนตามกฎหมายรฐธรรมนญ

ตองปรากฏเหตอนควรสงสยกอน และแนวทางในการตความคาวา “เหตอนควรสงสย” (Probable

Cause) นน มกจะไมคอยแนนอน ขนอยกบทศนคตของศาลแตละแหง เจาหนาทตารวจเองจงมกจะ

มความพอใจทจะมาขอหมายเพอใหศาล (Magistrate) พเคราะหถง “เหตอนควรสงสย” เสยกอน

แทนทจะจบโดยไมมหมายแลวมาตดพยานในตอนหลงเมอมคาวนจฉยวาการจบไมชอบ ตามหลกการ

ไมยอมรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบ (Exclusionary Rule)”18

นอกจากนน ศาลสงสดสหรฐอเมรกาไดวางหลกไววา การจบไมจาเปนตองมหมายจบ

หากการจบนนไดกระทาไปโดยมเหตอนควรแลวถอวาเปนการจบทชอบดวยกฎหมาย ในกรณ

16 สเมธ ลขตธนานนท. (2528). เหตในการจบ. หนา 19. 17 ณรงค ใจหาญ. (2540). เลมเดม. หนา 24. 18 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 30.

DPU

55

ทตองมการออกหมายนนจะตองอยในการควบคมของอยการและศาล อยการมบทบาทในการ

ควบคมอานาจของตารวจกฎหมายบงคบใหอยการตองใหความเหนชอบในหมายจบนนกอน

มฉะนนแลวศาลจะออกหมายจบไมได กลาวคอ เจาพนกงานตารวจตองเอาหมายไปใหอยการ

ตรวจสอบพรอมสานวนการสอบสวน อยการจะสอบสวนเจาพนกงานตารวจเพมเตมหากอยการ

เหนชอบดวย อยการจะเซนชอดานหลงสานวนคด และเจาพนกงานตารวจกจะนาหมายนนไปยง

ศาลตอไป หมายทออกตามคารองตองแสดงเหตแหงการรองขอออกหมายซงผรองรวมทงพยาน

ทผรองอางถงจะตองมาแสดงตนและสาบาน ตอหนาผพพากษา หรอศาลแหงสหรฐ ในกรณน

เจาหนาทศาลตองบนทกไวโดยถอเปนสวนประกอบคารองขอออกหมาย และเมอมการจบตว

ผตองหาไดแลว เจาพนกงานตารวจจะตองพาตวผตองหาทอยในความควบคมไปพบศาลโดยเรว

เพอใหศาลไดมโอกาสเขามาตรวจสอบถง “เหตอนควรสงสย” (probable cause) โดยเฉพาะในการจบ

ทไมมหมายจบ

สวนกรณการจบโดยมหมายจบ กเปนการเปดโอกาสใหศาลตรวจสอบถงความจาเปน

ทจะควบคมตวผตองหาไว19 การนาตวผตองหามาสศาลโดยเรวเปนเรองสาคญ หากมการควบคมตว

ผตองหาไวและไมมาปรากฏตวตอศาล หรอนามาโดยชกชาไมปรากฏเหตอนสมควร จะมผลใหการ

ควบคมตวในระหวางนนเปนการควบคมตวทไมชอบดวยกฎหมาย การดาเนนการในชวงดงกลาว เชน

การสอบสวน การไดรบคาสารภาพ กอาจจะไมมผลหรออาจนามาใชกลาวอางไมได ดงนน

จะเหนไดวา มาตรการกาหนดใหมการนาตวผตองหามาสศาลโดยเรวของสหรฐอเมรกา เปนมาตรการ

ททาใหศาลเขามามบทบาทในการคมครองผตองหาไดอยางเตมท การควบคมตวผตองหาของ

เจาพนกงานตารวจมระยะเวลาอนสน ทาใหมโอกาสในการกระทาการทมชอบเกยวกบการสอบสวน

การกระทาทรมานนอยลง เพราะศาลไดมโอกาสเขามาคมครองแจงใหทราบถงสทธตางๆ แมวา

เจาพนกงานตารวจจะสามารถควบคมตวไวในระยะเวลาอนสน แตกไมเกดปญหาในทางปฏบตของ

เจาพนกงานตารวจในการสอบสวนมากนก เพราะรายละเอยดขอเทจจรงและพยานหลกฐาน

สวนใหญไดทาการรวบรวมไวกอนการจบกมแลว การสอบสวนหลงการจบกม จงเปนการสอบปากคา

เพอประกอบขอเทจจรงเทานน การกาหนดมาตรการใหมการนาผตองหามาสอานาจศาล จงทาให

เกดผลดตอการคมครองสทธเสรภาพผตองหา ทาใหศาลหรอองคกรตลาการมบทบาทในการคมครอง

ผตองหาในชนกอนการพจารณาไดอยางแทจรง

19 เขมชย ชตวงศ. (2526). กฎหมายวธพจารณาความอาญาเปรยบเทยบ 2. หนา 6.

DPU

56

สาหรบแนวคดและทฤษฎของ “เหตอนควรสงสย” หรอ “เหตผลอนควรเชอ” (Probable

Cause) นน20 เนองจากการศกษาเรองกระบวนการจบและการคนของสหรฐอเมรกาจะตองทาการศกษา

จากหลกการตามรฐธรรมนญ โดยเฉพาะบทบญญตของรฐธรรมนญสหรฐอเมรกาฉบบแกไขเพมเตม

ท 4 (The Fourth Amendment) ทไดบญญตหลกเกณฑในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

เอาไววา “สทธของประชาชนทจะไดรบความคมครองปองกนในชวต รางกาย เคหสถาน เอกสาร

และทรพยสนใหปลอดภยจากการจบกม ตรวจคน และยด โดยปราศจากเหตผลอนควรเชอถอไดนน

ผใดจะละเมดมได หมายอาญาและออกมได เวนแตจะออกโดยอาศยเหตผลอนควรเชอได (probable

cause) ...” อยางไรกด แมวาใน The Fourth Amendment จะมไดกลาวถง การจบเอาไว หากแตการจบ

เปนกรณทเจาหนาทบงคบใชกฎหมายของรฐ โดยเฉพาะเจาพนกงานตารวจใชอานาจในการจากด

เสรภาพในการเคลอนไหวของบคคล ดงนน ศาลสงสดของสหรฐอเมรกาจงตความวา เปน “การยด”

อยางหนง คอ เปนการยดตวบคคล ดงบทบญญตทปรากฏใน The Fourth Amendment ในสวนทาย

ทวา “against unreasonable searches and seizures” จงใหความหมายของการยดรวมถงการจบดวย21

นอกจากน The Fourth Amendment ยงไดกาหนดหลกเกณฑในการตรวจคน ยด จบ

ทชอบดวยกฎหมายจะตองประกอบไปดวย 2 ประการ ไดแก

1. หามจบ ยด คน โดยไมมเหตผล (Unreasonable) และ

2. จะตองออกหมายคนหรอหมายจบโดยตองมเหตอนควรเชอได (Probable Cause)

ดงนน การคนและการจบไมวาจะกระทาลงโดยมหมายหรอไม หากกระทาโดยปราศจาก

เหตผลอนสมควร ยอมไมชอบดวยกฎหมาย อยางไรกด กรณใดถอวามเหตผลอนสมควรหรอไม

(Probable Cause) รฐธรรมนญสหรฐอเมรกา ฉบบแกไขเพมเตมท 4 มไดใหความหมายไว แตศาลฎกา

ของสหรฐอเมรกาไดเคยวางหลกไวในคด Carroll v. United States โดยมคาพพากษาเปนบรรทดฐาน

ไววา กรณทจะถอวาม “เหตอนควรเชอได” นน มความหมายมากกวาการเพยงแคมความสงสย

และสามารถเกดขนไดในทกกรณทมขอเทจจรงและสภาพแวดลอมพรอมดวยขอมลทนาเชอถอ

อยางมเหตผลเพยงพอทเจาหนาทจะทาการจบบคคลคนหนง ซงตนมเหตอนควรเชอโดยชอบดวย

เหตผลวาเขาไดกระทาความผดฐานใดฐานหนงหรอกาลงกระทาความผดอย22 และในคด Brinegar.

v. United States ศาลกไดยนยนวามาตรฐานของเหตอนควรเชอไดนน เบากวาการทจะพจารณาวา

บคคลใดเปนผกระทาความผดหรอไม และเปนการพจารณาเรองของขอเทจจรงและทปฏบตอย

20 จตต ธรรมมโนวานช. (2537). หลกกฎหมายและแนวปฏบตวาดวยการจบและแจงขอกลาวหา,

การควบคมและฝากขง, การคน, และการปลอยชวคราว. หนา 48. 21 ไพศาล วตตธรรม. เลมเดม. หนา 34. 22 อทย อาทเวช. (2544). การจบการคนในประเทศสหรฐอเมรกา. หนา 3.

DPU

57

ในชวตประจาวนของบคคลโดยทวไปซงมเหตผลและรอบคอบ ไมใชเปนเรองโดยเฉพาะของ

ผชานาญทางดานกฎหมาย จงเปนเรองของความสจรตใจในการวเคราะหวามเหตอนควรเชอได

หรอไม โดยการวเคราะหดงกลาวตองตงอยในระดบทสงกวาการสงสย แตไมตองถงกบแนใจวา

ผนนเปนผกระทาความผด ซงศาลฎกาไดตดสนคดไวมากมายวาขอเทจจรงอยางใดถอเปนเหตอนควร

เชอไดในการจบหรอคน ซงสวนมากศาลมกจะตความไปในทางคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชน23

3.2.3 ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

การดาเนนคดอาญาในประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มลกษณะเชนเดยวกบ

ประเทศตางๆ ทใชระบบประมวลกฎหมาย Civil Law คอ เปนการดาเนนคดในระบบกลาวหา

มการแยกการดาเนนคดออกเปนขนตอนสาคญๆ โดยเปนการแยกหนาทในการ “สอบสวน

ฟองรอง” ออกจากหนาทใน “การพจารณาพพากษา” อนเปนขนตอนหลงการฟองคดอาญาโดยม

องคกรททาหนาทแยกตางหากจากกน ดงนน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของเยอรมน

(StPO) จงแยกจากการดาเนนคดออกเปน 3 ขนตอนใหญๆ คอ24

1) กระบวนการดาเนนคดอาญาชนตน (Vorverfahren)

เปนกระบวนการในการหาขอเทจจรงตางๆ เกยวกบการกระทาความผด เพอหาตว

ผกระทาความผดมาลงโทษ ซงเปนขนตอนกอนการฟองคดอาญา หนาทในขนนเปนหนาทของ

องคกรอยการ การดาเนนคดในชนน แมวาการจะชขาดไดจะตองมการพจารณาขอเทจจรงตางๆ

ทเกดขน โดยเฉพาะอยางยงขอเทจจรงทไดมาโดยชอบดวยกฎหมาย การชขาดในขนนจงเปนการ

ชขาดคดอาญาชนเจาพนกงาน หากขอเทจจรงทไดมาพอฟงไดวาผกลาวหาไดกระทาความผดจรง

กจะดาเนนการฟองศาลเพอทาการชขาดคดอาญาโดยศาล

2) กระบวนการดาเนนคดอาญาชนกลาง (Zwischenverfahren)

เมอพนกงานอยการสอบสวนเสรจและสงใหมการดาเนนคดแลว กอนทจะถงขนตอน

สดทายเพอพจารณาพพากษา จะตองมการดาเนนกระบวนการในชนกลางเสยกอน โดยมวตถประสงค

เพอควบคมการใชดลยพนจในการสงใหฟองคดของพนกงานอยการ โดยศาลจะเปนผทาหนาท

ไตสวนมลฟองน ซงศาลอาจสงใหคดมมลหรอไมมมลกได ทงนขนอยกบพยานหลกฐานทนามาแสดง

23 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 35. 24 คณต ณ นคร. (2540). “อยการเยอรมนและการดาเนนคดอาญาของอยการเยอรมนกอนฟอง”

ในรวมบทความดานวชาการ. หนา 154.

DPU

58

3) กระบวนการดาเนนคดอาญาชนหลก (Hauptverfahren)

การดาเนนคดอาญาในชนนเปนกระบวนการชขาดคดโดยศาล การทในแตละขนตอน

กฎหมายวธพจารณาความอาญาของเยอรมนกาหนดองคกรตางๆ ทจะเขามามบทบาทหนาท

ทแตกตางกนโดยภาระหลกขององคกรทงหลายกคอ การชวยกนตรวจสอบคนหาความจรง เพอบรรล

เปาหมายของการดาเนนคดอาญา คอ การชขาดเรองทกลาวหา หนาทในการคนหาความจรงของ

องคกรตางๆ เหลานจะตองทาการคนหาความจรงในเนอหาโดยเฉพาะอยางยงไมวาขอความจรงท

ไดมานนจะเปนคณหรอเปนโทษแกผตองหากตาม

สวนการดาเนนคดอาญาในชนสอบสวนฟองรอง (Vorverfahren) นน เนองจาก

กระบวนการดาเนนคดอาญาของประเทศเยอรมนเปนกระบวนการเดยว ผรบผดชอบในการ

ดาเนนคดอาญาในชนน คอ พนกงานอยการ แมวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 163 วรรคแรก ของประเทศเยอรมน เจาพนกงานตารวจจะมหนาทตองตดตามการกระทา

ความผดอาญาและตองกระทาการทกอยางโดยไมชกชา เพอปองกนมใหคดมดมนไปกตาม

แตเจาพนกงานตารวจกมฐานะเปนเพยงมอของอยการเทานน ทงน ไมวาการทเจาพนกงานตารวจ

กระทาไปนนจะเปนการตองกระทาไปกอนตามกฎหมาย หรอทาตามคาสงของพนกงานอยการ

ในกรณทกระทาไปกอนเจาพนกงานตารวจตองสงเรองราวใหพนกงานอยการโดยไมชกชา (มาตรา

163 วรรคสอง) กลาวโดยสรปกคอ ในประเทศเยอรมน การเรมคดกด การดาเนนคดตอไปกด

และการวนจฉยคดกด พนกงานอยการเปนผพจารณาตดสนใจเองทงสน25 เจาพนกงานตารวจ

ในประเทศเยอรมนไมเปนหนวยงานทขนอยกบอยการ แตขนกบกระทรวงมหาดไทยของมลรฐ

เจาพนกงานตารวจสวนใหญกฎหมายกาหนดใหเปน “เจาพนกงานผมหนาทชวยเหลออยการ”

(Hilfsbeamte der Staasanwaltschaft) เจาพนกงานตารวจดงกลาวจงมผบงคบบญชา 2 ฝาย คอ

ผบงคบบญชาฝายตารวจโดยตรงของตนฝายหนง และพนกงานอยการอกฝายหนง (ในสวนทเกยวกบ

การดาเนนคดอาญา เจาพนกงานผมหนาทชวยเหลออยการตองฟงคาสงของอยการเปนอนดบแรก)

สาหรบมาตรการบงคบผตองหา กฎหมายวธพจารณาความอาญาของประเทศเยอรมน

ไดบญญตวธการตางๆ ทเปนมาตรการบงคบตอตวผตองหาไว ซงมาตรการบางอยางอาจเปนการ

กระทาทกระทบตอสทธเสรภาพของผตองหา อยางเชน การออกหมายจบ รวมถงมาตรการบางอยาง

ทอาจเปนการกระทาทกระทบตอรางกายของผตองหา เชน การตรวจเลอด ดงนน มาตรการเชงบงคบ

ดงกลาวเหลาน จงเปนการกระทาทกระทบตอสทธขนพนฐานของบคคล ซงไดรบการรบรอง

25 อรณ กระจางแสง. (2533 , กนยายน). วารสารนตศาสตร, 20, 3. หนา 62.

DPU

59

ตามกฎหมายรฐธรรมนญ และกฎหมายวธพจารณาความอาญาของประเทศเยอรมนไดวางมาตรการ

เชงบงคบทอาจเปนการกระทบตอเสรภาพของผตองหาไว 3 ประการ26 ดงตอไปน

1) การจบชวคราว

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาอาญา (StPO) ไมมการบญญตเรองอานาจควบคมตว

โดยตารวจไว มแตเรองอานาจในการจบชวคราวและการจบบคคลทตองสงสยวากระทาความผดไว

เพอถามชอและทอย และเหตทจะทาการจบชวคราวนน มบญญตไวตามมาตรา 127 ประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยจะทาการจบชวคราวไดในกรณความผดซงหนา และประชาชน

มสทธจบบคคลทตองสงสยวากระทาผดและกาลงจะหลบหนไวชวคราว (มาตรา 127 วรรค 1)

หากเปนกรณการจบโดยพนกงานอยการหรอเจาพนกงานตารวจ ในกรณความผดซงกอนหนานน

พนกงานอยการและเจาพนกงานตารวจมอานาจตามจาเปนเพอทราบชอทอยของผตองสงสยได

และมอานาจจบผนนไวไดดวยตามมาตรา 163-b วรรค 1

นอกจากน พนกงานอยการหรอเจาพนกงานตารวจ ยงมอานาจจบบคคลบางคนไวได

หากเขาสามารถใหความกระจางแกความผดทเกดขนได (มาตรา 163-b วรรค 2) และในกรณดงกลาว

บคคลทถกจบไวชวคราวนนหากยงไมไดรบการปลอยตวจะตองถกนาไปยงผพพากษาโดยเรว และ

อยางชาทสดกในวนรงขนตาม (มาตรา 128 วรรค 1) และในกรณการจบโดยพนกงานอยการหรอ

เจาพนกงานตารวจ ตามมาตรา 163-b กาหนดระยะเวลาในการจบวาจะจบไดเฉพาะเพอใหทราบชอ

และทอย แตอยางไรกตามจะตองไมเกน 12 ชวโมง ตามมาตรา 163-c วรรค 3 หลงจากนนจะตอง

นาสงผพพากษา เวนแตไดรบอนญาตจากผพพากษาใหสามารถจบไวไดนานกวานน โดยผถกจบไว

ชวคราวมสทธตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กลาวคอ มสทธไดรบทราบขอกลาวหา

จากเจาพนกงานตารวจ โดยเจาพนกงานตารวจจะตองแจงขอหาแกผถกจบ รวมทงแจงถงสทธของ

ผถกจบกอนจะทาการสอบปากคา และนาสงผพพากษาสอบสวน ตามมาตรา 128 หากผพพากษา

สงขงจะตองแจงถงสทธของเขาวา เขามสทธทจะตดตอไปยงผใกลชดถงการถกจบไวได และ

ในกรณการจบโดยพนกงานอยการหรอเจาพนกงานตารวจ ตามมาตรา 163-b และ 163-c จะตอง

แจงใหเขาทราบถงสทธทจะแจงการถกจบไปยงผใกลชดโดยทนท เวนแตการแจงนนจะทาให

การสอบสวนเสยหาย รวมถงจะตองรบการแจงใหทราบถงสทธในการมทนายกอนทจะสอบปากคา

ผถกจบดวย

26 ไพศาล วตตธรรม. (2548). เลมเดม. หนา 44-45.

DPU

60

2) การออกหมายนา

ในการทจะไดตวผตองหามาทาการสอบสวน มาตรา 163-a วรรค 3 ใหอานาจแก

ผพพากษาสอบสวน หรอพนกงานอยการ ทจะออกหมายนาผตองหาทปฏเสธไมมาตามหมายเรยก

ทงน โดยการใชกาลงบงคบใหมา เหตทจะออกหมายนาไดนน มเหตกาหนดไว 2 ประการคอ

1. เมอผตองหาไมมาปรากฏตว โดยไมมเหตอนสมควร

2. เมอมเหตทจะออกหมายจบไดตามมาตรา 134a (แตยงไมออกหมายจบ)

การบงคบตามกฎหมายน พนกงานอยการเปนผบงคบตามหมาย โดยมตารวจจะเปนผชวย

3) การออกหมายจบ

การออกหมายจบ ตามกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมนนนมวตถประสงคเพอใหได

ตวมาขงไวชวคราว ซงเปนการกระทาทกระทบตอเสรภาพของผตองหาอยางยง เพราะผตองหา

ถกจากดเสรภาพกอนมคาพพากษาอนเปนการขดตอหลกทสนนษฐานวา “เปนผบรสทธจนกวาจะม

คาพพากษา” และหมายจบนนออกโดยผพพากษาสอบสวน ตามมาตรา 114 วรรค 1 และหมายจบ

ตองมละเอยดตามมาตรา 114 วรรค 2 ดงน

1. ผถกกลาวหา

2. ขอหาทกระทาความผด เวลา สถานท และหลกฐานอนๆเกยวกบการกระทาผด

3. มมลเหตทจะคมขง

4. มเหตทจะคมขงเพอความปลอดภยของสงคม

สาหรบหลกเกณฑในการออกหมายจบ ตามหลกเกณฑในมาตรา 112 วรรค 1 แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) มองคประกอบ 3 ประการ27 กลาวคอ

(1) ความสงสยอยางชดแจงวามการกระทาความผด (die dringende Tatverdacht)

ซงหมายถง ตามทางการสบสวนสอบสวนทดาเนนการมานน มความเปนไปไดอยางมาก ทผถกกลาวหา

จะเปนผกระทาความผด หรอเปนผมสวนรวมในการกระทาความผด หรออาจกลาวไดวา มความ

เปนไปไดทจะสามารถลงโทษผกระทาความผดไดตามมาตรา 112 วรรคหนง ประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO)

(2) เหตแหงการออกหมายจบ (Haftgrund) ตามมาตรา 112 วรรคหนง ตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) แบงออกเปน 4 กรณ

1. หลบหน หรอนาจะหลบหน (Flucht oder Fluchtgefahr) กลาวคอ เหตแหงการ

ออกหมายจบในกรณทหลบหนนนเกดขนจากขอเทจจรงทมอยแลวซงสามารถยนยนไดวา ผถกกลาวหา

หลบหน หรอหลบซอนตวอย หรอมความเสยงทผถกกลาวหาจะหลบหนกระบวนการดาเนนการ

27 ไพศาล วตตธรรม. (2548). แหลงเดม. หนา 47.

DPU

61

พจารณาคดอาญา จงสงผลตอเหตแหงการออกหมายจบผถกกลาวหาทตองถกควบคมตวอย

ในอานาจรฐ โดยเหตทหลบหน หรอนาจะหลบหน ตามมาตรา 112 วรรค 2 ขอ 1 และขอ 2 แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน(StPO) นน จะตองไมใชเพยงแคขอสนนษฐาน แตตอง

อยบนพนฐานของขอเทจจรงทแสดงใหเหนถงอนตรายดงกลาว คอ การหลบหน โดยหลกการวนจฉย

ในกรณนใชมาตรฐานของวญชนวาจากขอเทจจรงทมอย ผถกกลาวหาจะหลบหนหรอนาจะ

หลบหนหรอไม ผพพากษาจะตองใชดลยพนจชงนาหนกขอเทจจรงทงหมด ไมแตเพยงความรายแรง

ของขอกลาวหาตอตวผถกกลาวหาและระดบความรนแรงของโทษทคาดวาผถกกลาวหาจะไดรบ

เทานน แตรวมถงกรณบคลกสวนตวของผถกกลาวหาตองถกนามาพจารณาประกอบการใชดลยพนจ

ในการพจารณาเหตดงกลาวดวย ดงนน เพยงแคอตราโทษทสงทคาดวาผถกกลาวหาจะไดรบ

จงไมเพยงพอทจะถอวา เปนเหตทหลบหนหรอนาจะหลบหน และการคาดการณทวา ผถกกลาวหา

จะหลบเลยงกระบวนการพจารณาคดอาญาจะตองมความเปนไปไดมากกวาทจะเปนไปไมได

2. เหตแหงการออกหมายจบ กรณอนตรายทจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน (Verdun-

kelungsgefahr) ตามมาตรา 112 วรรคสอง ขอ 3 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน

(StPO) โดยถอวา เหตแหงการออกหมายจบในกรณนเกดขน เมอปรากฏขอเทจจรงวาการกระทา

ของผถกกลาวหามเจตนาจะ

- ทาลาย เปลยนแปลง เอาไปเสย ซอนเรน หรอปลอมแปลงพยานหลกฐาน หรอ

- ใชอทธพลดวยวธการอนมชอบตอผรวมกระทาผด พยาน หรอพยานผเชยวชาญ หรอ

- ใหผอนกระทาเชนวานน และจากการกระทาดงกลาวกอใหเกดความเสยงทวาจะทาให

คนหาความจรงยากยงขน

3. เหตแหงการออกหมายจบ กรณ ความสงสยอยางชดแจงวามการกระทาความผด ตามท

ระบไวในมาตรา 112 วรรค 3 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) เหตทจะจบได

ในประเทศเยอรมนตองเปนเหตความรายแรงของความผด โดยกฎหมายประเทศเยอรมนมไดบญญต

โดยระบอตราโทษ แตกฎหมายเยอรมนระบฐานความผดลงไปเลย เชนความผดเกยวกบชวต ศาลสามารถ

ทจะออกหมายจบ ในกรณดงกลาวเปนกรณทแมวาจะไมมเหตทจะออกหมายจบตามมาตรา 112 วรรค

สอง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) กลาวคอ ผถกกลาวหาไมไดหน หรอ

นาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน แตมความสงสยอยางชดแจงวา ผถกกลาวหา

ไดกระทาผดตามฐานความผด (eine katalogtat) ตามทระบไวในมาตรา 112 วรรคสาม แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมนในความผดบางฐานความผด เชน ความผดเกยวกบชวตนนเอง

แตอยางไรกตาม การทสามารถจบผถกกลาวหามาเพอดาเนนการสบสวนสอบสวนโดยอาศยเหต

แตเพยงวาผถกกลาวหาไดกระทาความผดตามทระบไว โดยไมมเหตทจะออกหมายจบได และการ

DPU

62

บงคบโทษกไมไดเสยไป ทาใหบทบญญตดงกลาวมปญหาในแงของนตนโยบาย ดวยเหตน

ศาลรฐธรรมนญเยอรมนจงไดพจารณาตความบทบญญตดงกลาววา การจะจบตวผถกกลาวหาเพอนาตว

มาสบสวนสอบสวน ตามมาตรา 112 วรรคสาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน

(StPO) จะทาไดไมเฉพาะเพยงแตมความสงสยอยางชดแจงวาผถกกลาวหาไดกระทาความผด

ตามฐานความผดทระบไวในมาตรา 112 วรรคสาม แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เยอรมน (StPO) เทานน แตจะตองมเหตทจะออกหมายจบดวย โดยเหตทจะออกหมายจบตามมาตรา

112 วรรคสามน ศาลรฐธรรมนญเยอรมนวางมาตรฐานในการพสจนถงเหตทจะออกหมายจบไว

ตากวากรณของเหตทจะออกหมายจบตามมาตรา 112 วรรคสอง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาเยอรมน (StPO) ดงนน จงไมจาเปนทจะมตองมขอเทจจรงอยางชดแจงถงความเสยงทผถกกลาวหา

จะหลบหน หรอไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน เพยงแตมขอเทจจรงเพยงพอวามความเปนไปไดท

ผถกกลาวหาจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน กเปนการเพยงพอแลวทจะเปนเหต

ในการออกหมายจบของศาลในความสงสยอยางชดแจงวามการกระทาความผดตามทระบไว นนเอง

4. เหตแหงการออกหมายจบ กรณ อนตรายทจะไปกระทาความผดซา มาตรา 112a

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) เปนเหตแหงการออกหมายจบเหตสดทาย

คอ มเหตเกรงวา ผตองหาจะไปกอความผดขนใหม ซงเหตแหงการออกหมายจบตามมาตราน

ถกจากดใหใชไดบางกรณเทานน อาจกลาวไดวา ใชไดสาหรบกบความผดบางประเภท เชน ความผด

ฐานขมขน หากไมควบคมตวผกระทาความผดอาจจะไปกระทาความผดซาอกนนเอง

(3) การออกหมายจบประการท 3 (ประการสดทาย) คอ หลกความไดสดสวน มาตรา 112

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน (StPO) การออกหมายจบเพอทจะเอาตว

ผถกกลาวหามาสอบสวนนน จะตองไดสดสวนกบความสาคญของขอเทจจรงและโทษ รวมถงวธการ

เพอความปลอดภย โดยหลกความไดสดสวนไมใชเปนหลกทระบไวในมาตรา 112 ในทางตรงขาม

การออกหมายจบเพอเอาตวผถกกลาวหามาสอบสวนทขดตอหลกความไดสดสวนอาจเปนเหตผล

ทจะไมออกหมายจบกได ซงในกรณดงกลาว ความไมไดสดสวนดงกลาวจะตองเปนสงทมอยจรง

มใชแตเพยงยงคงเปนทสงสยอย ทงน ตามมาตรา 113 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เยอรมน (StPO) บญญตวา หากเปนความผดทมโทษจาคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบแบบ day-fine

ไมเกน 180 วน ไมอาจออกหมายจบไดโดยเหตทจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน แตอาจออก

หมายจบไดหากเกรงวาจะหลบหนนนเอง หลกความไดสดสวนกบการออกหมายจบจงตอง

ดขอเทจจรงและโทษมาพจารณาดวย

ภายหลงจากไดมการจบบคคลแลวกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมนยงไดบญญต

ใหการนาผถกจบกมไปพบเจาหนาทศาลโดยไมชกชาตามมาตรา 115 เมอไดมการจบกมบคคลแลว

DPU

63

สงแรกทเจาหนาทตองปฏบตคอการนาผถกจบกมไปพบกบศาลฝายบรหาร (Compotent Judgo)

เพอพจารณาวาขอกลาวหาทถกกลาวหานนมมลหรอไม ในระหวางการพจารณา เขาจะไดรบแจง

ถงสทธตางๆ ของเขาโดยในระหวางน เขาไมจาเปนตองตอบคาถามอยางใดอยางหนงทงสน และตอง

ใหโอกาสผถกกลาวหาทจะพสจนความผดได หากไมสามารถนาผถกกลาวหาไปพบศาลฝายบรหาร

ภายหลงการจบกม กจะตองนาไปพบศาลแมจสเตรท (Magistrate) โดยไมชกชา ซงศาลแมจสเตรท

จะตรวจดขอกลาวหา หากพจารณาแลวเหนวาเขาไมไดกระทาผดตามขอกลาวหากตองรบปลอยตว

ทนท การทกฎหมายเยอรมนกาหนดใหศาลเปนผพจารณาตรวจสอบวาสมควรจะควบคมตว

ผถกกลาวหาหรอไม ทาใหไม เกดปญหาเรองการลดรอนสทธและเสรภาพภายหลงการจบกม

เชนเดยวกบกฎหมายประเทศสหรฐอเมรกาทกาหนดใหศาลเปนผตรวจสอบในเหตการณจบ

และตรวจสอบภายหลงการจบ เพอเปนการคมครองสทธและเสรภาพบคคล

ดงนน จะเหนวาการพจารณาเหตแหงหารออกหมายจบของประเทศเยอรมน พจารณา

เหตใหญๆ อย 3 เหต คอ

1. เหตเกรงวาผตองหา หลบหน หรอจะหลบหน

2. เหตเกรงวาผตองหาจะทาใหพยานหลกฐานยงเหยง กลาวคอ มเจตนาจะทาลาย

เปลยนแปลงพยานหลกฐาน ใชอทธพล หรอวธการอนมชอบตอพยานผเชยวชาญ หรอใหผอน

กระทาเชนวานน รวมถงกรณทเกรงวาจะทาใหการคนหาความจรงยากยงขนดวย

3. เหตแหงความรายแรงของความผด โดยจะระบบางฐานความผดทมสภาพความผด

รายแรงจรงๆมไดระบอตราโทษ เชน ประเทศไทยในเหตออกหมายจบ

3.2.4 ประเทศญปน28

กฎหมายรฐธรรมนญของประเทศญปน ค.ศ. 1947 นน ไดรบอทธพลจากระบบกฎหมาย

แองโกลอเมรกนโดยอาศยหลก Rule of Law และเปนกฎหมายทวางหลกการพนฐานใหอานาจ

อธปไตยเปนของประชาชน นอกจากนน กฎหมายรฐธรรมนญประเทศญปนฉบบปจจบนนยงได

วางหลกการรองรบหลกประกนสทธและเสรภาพของบคคลตามหลกการพนฐานสทธมนษยชน

ไวหลายประการ โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบมาตรการการบงคบอนเปนการควบคมตวผตองหา

ในคด ไดบญญตไวใน หมวดท 3 วาดวยสทธหนาทของพลเมอง (Rights and Duties of The People)

ดงน

28 พนตารวจตรหญง รตนา ธมรตน. (2544). อานาจรฐในการควบคมตวผตองหา : ศกษาเปรยบเทยบ

ระหวางประเทศไทยกบประเทศญปน. หนา 131-132.

DPU

64

“มาตรา 31 บคคลจะไมสญเสยชวตหรอเสรภาพ หรอถกลงโทษทางอาญาใดๆ เวนแต

จะเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมาย” (No person shall be deprived of life or liberty , nor shall

any other criminal penalty be imposed , excepted according to procedure established by law.)

“มาตรา 33 บคคลจะไมถกจบโดยปราศจากหมายจบ ซงออกโดยผพพากษาทมอานาจ

เทานน และหมายจบจะตองระบความผดซงบคคลนนถกกลาวหา เวนแตบคคลนนจะถกจบในขณะ

กระทาความผด” (No person shall be apprehended except upon warrant issued by a competent

judicial officer which specifies the offense with which the person is charged, unless he is

apprehended , the offense being committed.)

“มาตรา 34 บคคลจะไมถกจบหรอถกคมขง โดยปราศจากการแจงขอหาใหเขาทราบหรอ

โดยปราศจากสทธในการพบทนายความในทนท หรอถกคมขงโดยไมมเหตอนควร และเหตแหงการ

ถกคมขงจะตองเสนอตอศาลในทนทโดยเปดเผยตอหนาผถกคมขง และทนายความของเขา”

(No person shall be arrested or detained without being at once informed of the charges against

him or without the immediate privilege of counsel ; nor shall he be detained without adequate

cause ; and upon demand of any person such cause must be immediately shown in open court in

his presence and the presence of his counsel.)

บทบญญตตางๆ ทเกยวกบการควบคมตวผตองหาตามรฐธรรมนญดงกลาว เปนบทบญญต

ทสาคญททาใหประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบปจจบนของญปน (ประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา ค.ศ. 1948) ไดมการบญญตเรองทเกยวกบการควบคมตวผตองหาไวใน

อานาจรฐวาจะตองเปนไปตามหลกการทรฐธรรมนญกาหนดไว เชน การคมขงบคคลใดจะกระทาได

ตองมหมายศาล และจะกระทาการคมขงไดตองมเหตอนควรเทานน เหตทรฐธรรมนญของญปน

ค.ศ. 1947 (The Constitution of Japan 1947) ไดบญญตไววา “บคคลจะไมถกจบโดยปราศจาก

หมายจบซงออกโดยผพพากษาทมอานาจเทานน...” ทเปนเชนน เพราะถอวาศาลเปนองคกรกลาง

ทจะทาหนาทคมครองสทธและเสรภาพของบคคลไดเปนอยางด29

บคคลทกฎหมายญปนใหใชมาตรการจบเพอการสอบสวนได ไดแก บคคลทพนกงาน

สอบสวนอาจจบไดโดยไมมหมายจบ คอ กรณกระทาความผดซงหนา บคคลทถกจบโยมหมายจบ

และบคคลทศาลอาจจบไดโดยไดรบคารองขอจากพนกงานอยการหรอตารวจ

บคคลทมอานาจยนคารองขอใหศาลออกหมายจบ เจาหนาททอาจยนคารองขอใหศาล

ออกหมายจบไดนน โดยหลกไดแกพนกงานอยการ และเจาหนาทตารวจ (ระดบหวหนาสถานหรอ

29 พนตารวจตรหญง รตนา ธมรตน. (2544). แหลงเดม. หนา 179-181.

DPU

65

ระดบสารวตร) ยกเวนกรณการจบกรณฉกเฉน (Emergency Arrest) ทใหเจาพนกงานธรการอยการ

หรอเจาหนาทตารวจชนผนอยยนคารองขอตอศาลได

การขอออกหมายจบผตองหาตอศาลนน อาจแบงออกไดเปน 3 กรณ ดงน

(1) กรณปกต เปนการรองขอใหศาลออกหมายจบกอนทจะมการจบตวผตองหา และ

ขณะจบผตองหา เจาหนาทตองมหมายจบแสดงใหผตองหาดดวย ความผดทอาจออกหมายจบในกรณน

ไดแก ความผดทมโทษปรบไมเกนกวาหารอยเยน หรอโทษกกขง หรอโทษปรบเพยงเลกนอย

(2) กรณเรงดวน หรอทเรยกวา การจดการตามหมายโดยเรงดวน (Emergency Execution)

เปนกรณมการรองขอออกหมายจบแลว แตมเหตเรงดวนทเจาหนาทผจบตองเขาไปดาเนนการจบ

กอนทหมายจะมาถง จงทาใหไมอาจแสดงหมายใหผตองหาดไดในขณะจบ นอกจากตองแจงให

ผตองหาทราบถงการกระทาความผดแลว เจาหนาทผปฏบตยงตองแจงใหผตองหาทราบดวยวาไดม

การดาเนนการออกหมายแลว ซงเมอจบผตองหาและไดหมายจบมาแลว ตองแสดงหมายจบใหผตองหา

ดโดยเรวทสดเทาทจะทาได

(3) กรณฉกเฉน (Emergency Arrest) เปนกรณทมเหตฉกเฉนตองทาการจบกอน

โดยในขณะจบยงไมมการขอใหศาลออกหมายจบ เมอจบแลวจงจะมการขอออกหมายจบยอนหลง

ตามมาในทนทในระยะเวลาทตอเนองกบการจบ การออกหมายจบในกรณนนาจะถอไดวาญปน

ใชวธการจบแบบเดยวกบของสหรฐอเมรกา ซงใหมกรณการจบโดยมเหตฉกเฉนได แตพนกงาน

อยการตองดาเนนการขอหมายจบจากศาลโดยเรวทสดเรยกวาหมายจบยอนหลง (Post-Arrest Warrant)

ความผดทอาจขอหมายจบแบบฉกเฉนได ไดแก ความผดทมโทษประหารชวต หรอจาคกตลอดชวต

หรอโทษใชแรงงาน หรอมอตราโทษจาคกกวาสามปขนไป ซงเปนความผดทรายแรงและเปนกรณ

ฉกเฉนทไมอาจหลกเลยงได และดวยเหตฉกเฉนจงทาใหการขอออกหมายจบในกรณน เจาหนาท

ทขอใหศาลออกหมายจบไดอาจเปนเจาพนกงานอยการหรอตารวจชนผนอยกได ซงแตกตางจาก

2 กรณแรกทตองใหพนกงานอยการและนายตารวจระดบหวหนาสถาน หรอระดบสารวตรเปนผขอ

ออกหมายจบตอศาล

ในการพจารณาเหตออกหมายจบของญปน ศาลทไดรบการขอออกหมายจบจะพจารณา

ออกหมายจบใหเมอศาลเชอวามเหตพอสมควร (Adequate Cause) ปรากฏใหเหนวาผตองหา

ไดกระทาความผดนนๆ และผตองหานนไมมทอย เปนหลกแหลง หรอไมมาพบเจาพนกงาน

ตามหมายเรยกโดยปราศจากเหตผลทสมควร นอกจากศาลพจารณาเหตดงกลาวแลว ศาลยงตอง

พจารณาถงความจาเปนในการออกหมายดวย หากศาลพจารณาแลวเหนวามเหตพอสมควรแตยงไม

มความจาเปนตองใชวธการจบ ศาลกจะไมออกหมายจบ

สาหรบเหตออกหมายจบของญปนนนจะไมพจารณาถงเหตทาใหพยานหลกฐาน

ยงเหยง แตจะพจารณาเหตแหงการหลบหนเปนหลกเทานน ซงแตกตางจากเหตในการจบของ

DPU

66

ประเทศเยอรมน การจบของประเทศเยอรมนนอกจากจะพจารณาวาผถกกลาวหาไดกระทาความผด

อาญาทมโทษสงแลวยงตองปรากฏดวยวามมลเหตทจะจบได (grounds for arrest) ตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาของเยอรมน มาตรา 112 ดงน

1. นาเชอวาผตองหาจะหลบหนหรอหลบซอน หรอพจารณาจากสถานการณแตละคด

แลวนาเชอวาผตองหาจะหลกเลยงการไปศาล

2. ผตองหามเจตนาจะทาลาย เปลยนแปลง เคลอนยายพยานหลกฐาน หรอกระทาการ

อนใดซงไมสมควรตอจาเลยคนอนๆ หรอตอพยาน เชน ใชอทธพล หรอวธการอนมชอบตอผรวม

กระทาความผด พยาน หรอพยานผเชยวชาญ หรอเปนเหตใหบคคลอนกระทาการเชนวานน

3. ผถกกลาวหาวาไดกระทาความผดอาญาขนรายแรง เหตความรายแรงของความผดน

กฎหมายของประเทศเยอรมนมไดบญญตโดยระบอตราโทษเชนทประเทศไทยบญญตไว

แตประเทศเยอรมนไดระบเปนฐานความผด ซงโดยสภาพความผดเปนความผดทรายแรงจรงๆ

เชน ฐานฆาผอน จงจะพจารณาเปนเหตใหจบได หากเปนความผดอาญาทเกยวกบศลธรรม และ

มหลกฐานนาเชอวากอนศาลมคาพพากษาผถกกลาวหาอาจกระทาความผดนนขนอกกเปนเหต

จาเปนตองควบคมตวไว จงใหจบได

สวนความผดฐานทไมรายแรงถงขนาดการจบ จะไปพจารณาเหตเกรงวาจะหลบหน

และเหตเกรงวาจะทาใหพยานหลกฐานยงเหยง ซงกเพยงพอทจะรกษาความสงบเรยบรอยในรฐได

หมายจบของศาลในประเทศญปนไมถอวาเปนคาสงใหจบ แตอยการ เจาพนกงาน

ธรการอยการ หรอตารวจสามารถใชดลยพนจวาจะจบหรอไมจบตามหมายกได ทงน เนองจาก

ในการสอบสวนของญปนนนจะใชความสมครใจของผตองหาเปนหลก และเมอผตองหามาพบ

พนกงานอยการ เจาพนกงานธรการอยการ หรอเจาหนาทตารวจดวยความสมครใจแลว กไมมการ

ใชวธการจบหรอควบคมตวผตองหาแตอยางใด ในขณะเดยวกนผตองหาทถกเรยกใหมาพบอาจจะ

ไมมากได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของญปน มาตรา 118 ในทางปฏบตของ

ประเทศญปนจงมกปรากฏวาผตองหาถกจบนอยมาก แตจะใหความรวมมอในการมาพบกบเจาหนาท

เพราะทราบวาเมอมาพบแลว กจะไมถกจบหรอควบคมเนองจากกฎหมายไดกาหนดไว

DPU

67

บทท 4

ปญหาการอายดตวผตองหา

และการดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอน

จากทไดกลาวไปแลววา “การมตวผกระทาผดไวดาเนนคดอาญาถอเปนเรองทสาคญ

และจาเปนตอการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนอยางยง เนองจากรฐไมอาจดาเนนคดไป

ฝายเดยวโดยทไมมตวผกระทาผด หรอดาเนนกระบวนพจารณาและพพากษาคดไปโดยทยงไมไดตว

ผตองหามาอยในอานาจรฐ” ดวยเหตน การดาเนนการเพอเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ จงเปนเรอง

จาเปนอยางยงเพอใหการดาเนนคดเปนไปโดยเรยบรอย, เพอเปนหลกประกนการมตวผตองหา

ไวดาเนนคด, เพอปองกนมใหผตองหาไปกระทาความผดซา, เพอปองกนมใหผตองหาไปทาลาย

พยานหลกฐานหรอขมขพยาน และเพอปองกนการหลบหนของผตองหา

การอายดตวผตองหาตอเรอนจาหรอทณฑสถานจงเปนอกวถทางหนงทพนกงานสอบสวน

ไดดาเนนการไปโดยมวตถประสงคเพอใหการสอบสวนเปนไปไดโดยเรยบรอย และเปนหลกประกน

ในเรองการมตวผตองหายนฟองคดตอศาล และปองกนการหลบหนของผตองหา หากไดรบการ

ปลอยตวพนโทษจากเรอนจาหรอทณฑสถาน แตอยางไรกด การทสานกงานตารวจแหงชาตกาหนด

แนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหาโดยใหพนกงานสอบสวนดาเนนการขอใหศาลออก

หมายจบผตองหาซงถกคมขงในคดอนเพอนาไปประกอบการขออายดตวผตองหายงเรอนจาและ

ทณฑสถานนน อาจจะขดตอหลกการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ โดยเฉพาะในเรองการออกหมายจบ

เพราะการทผตองหาถกคมขงในคดอนตองถอวายงไมมเหตจาเปนในการออกหมายจบตามกฎหมาย

แตอยางไรกตาม การทศาลออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวนเพออายดตวผตองหา

ดงกลาว จงมขอประเดนทสาคญวา ศาลอาศยเหตผลทางกฎหมายขอใดเปนหลกในการออก

หมายจบ ดงนน ในบทนผเขยนจงไดวเคราะหปญหาทเกยวของโดยเฉพาะในเรองเหตผลทางกฎหมาย

ในการออกหมายจบเพอการอายดตวผตองหา และปญหาในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขง

ในคดอนไว ดงน

4.1 เหตผลทางกฎหมายในการออกหมายจบเพอการอายดตวผตองหา

ในเรองการอายดตวผตองหา จากการศกษาระเบยบกรมตารวจวาดวยการอายดผตองขง

ยงเรอนจา (ฉบบท 2) ลงวนท 2 พ.ค. 2517 (ขอ 168) พบวา ในกรณทพนกงานสอบสวนมความจาเปน

DPU

68

จะขออายดตวผตองขงตอเรอนจานน ระเบยบดงกลาวกาหนดใหพนกงานสอบสวนรบสงสาเนา

คาขออายดตวไปยงสถานตารวจทองททเรอนจานนตงอย เพอดาเนนการและใชเปนหลกฐานในการ

ตดตอขอรบตวผตองอายดจากเรอนจา และเมอเรอนจาจะปลอยตวผตองขงทพนกงานสอบสวน

ขออายดไว เรอนจากจะแจงไปยงสถานตารวจทองทใหทราบลวงหนา จากนน ใหสถานตารวจทองท

สงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดไปจากเรอนจา แลวแจงใหพนกงานสอบสวนผขออายดสงเจาหนาท

ไปรบตวผตองอายดจากสถานตารวจทองท เพอดาเนนการตอไป

ตอมา ในป พ.ศ. 2546 หลงจากสานกงานตารวจแหงชาตไดมหนงสอหารอขอกฎหมาย

ไปยงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ในประเดนปญหาเกยวกบการดาเนนการตามมาตรา 136

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาซงคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 11) ไดพจารณา

ปญหาขอหารอของสานกงานตารวจแหงชาต แลว มความเหนวา “กรณตามมาตรา 136 แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทวา พนกงานสอบสวนจะจบและควบคมหรอจดการใหจบ

หรอควบคมผตองหาหรอบคคลใด ซงระหวางการสอบสวนปรากฏวาเปนผกระทาความผดนน

ไมถอวาเปนเหตจาเปนอยางอนตามทมกฎหมายบญญตใหเจาพนกงานมอานาจจบไดโดยไมมหมาย

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 237 วรรคหนง ดงนน เจาพนกงานจะตอง

ขอหมายจบจากศาลเสยกอน” 1

ดวยเหตน สานกงานตารวจแหงชาตจงกาหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตว

ผตองหาเสยใหม โดยกาหนดใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอน

รบดาเนนการขอใหศาลออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลว ใหรบมหนงสอขออายดตว

ผตองหา พรอมกบสงสาเนาหมายจบไปยงสถานทคมขงผตองหาโดยเรว ในกรณทศาลไมออก

หมายจบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ พนกงานสอบสวนไมสามารถมหนงสอขอ

อายดตวผตองหาได หากผตองหาไดรบการปลอยตวจากสถานทคมขง และพนกงานสอบสวน

ยงมความจาเปนตองไดตวผตองหาดงกลาวไวเพอสอบสวนดาเนนคด ใหพนกงานสอบสวน

ออกหมายเรยกผตองหา หากผตองหาไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควรกด

ไดหนไปกด จงรองขอตอศาลใหออกหมายจบตอไป...

อยางไรกตาม การทสานกงานตารวจแหงชาตกาหนดวา “ในกรณทศาลไมออกหมายจบ

ผตองหาซงถกคมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ พนกงานสอบสวนไมสามารถมหนงสอขออายดตว

ผตองหาได...” นน แสดงใหเหนวา สานกงานตารวจแหงชาตเองกคานงถงปญหาทอาจจะเกดขน

ในกรณทศาลไมออกหมายจบเชนกน ประเดนนจงนาจะเปนหนาทของศาลทจะตองพจารณาคารอง

1 จาก ภาคผนวก ค. บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง หารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบการ

จบกมตามมาตรา 78 มาตรา 117 มาตรา 134 มาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 115.

DPU

69

ขอออกหมายจบของพนกงานสอบสวนโดยยดหลกเกณฑตามทกฎหมายบญญตไวอยางเครงครด

เพอมใหเกดปญหาและสรางความเดอดรอนแกผตองหาทถกควบคมหรอคมขงอยในเรอนจาหรอ

ทณฑสถาน นอกจากนน สานกงานตารวจแหงชาต เองกควรตองทบทวนในหลกการปฏบตเสยใหม

วา “การอายดตวผตองหา” ทถกคมขงในคดอนนนถอวาเปน “การจบ” หรอไม เพราะหากการอายดตว

ผตองหาไมถอวาเปนการจบแลว กไมมความจาเปนทพนกงานสอบสวนตองรองขอใหศาลออกหมายจบ

เพอนามาประกอบการอายดตวผตองหาแตอยางใด

ในการออกหมายจบ การมหลกฐานตามสมควรวาบคคลนาจะไดกระทาความผดอาญา

อาจถอเปนเงอนไขประการแรกทศาลจะใชในการพจารณาวา จะออกหมายจบบคคลใดได หรอไม

แตอยางไรกด ตามกฎหมายบคคลผตองสงสยกยอมไดรบการสนนษฐานไวกอนวา “เปนผบรสทธ”

จนกวาจะมคาพพากษาของศาลวามความผด ซงหลกการดงกลาวน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรองไวในมาตรา 39 วรรคสอง ทวา “ในคดอาญาตองสนนษฐาน

ไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด” และในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา

59/1 ทวา “กอนทจะมการออกหมายจบจะตองปรากฏพยานหลกฐานตามสมควรททาใหศาลเชอไดวา

มเหตทจะออกหมาย” ซงคาวา “พยานหลกฐานตามสมควร” ในมาตรา 59/1 นน นาจะหมายถง

มพยานหลกฐานเพยงพอททาใหนาเชอถอวามเหตทจะออกหมายมากกวาไมมเหตทจะออกหมาย

นนเอง

นอกจากน ในการออกหมายจบเมอพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 66 ระเบยบราชการฝายตลาการศาลยตธรรมวาดวยแนวปฏบตในการออกหมายจบ

และหมายคนในคดอาญา พ.ศ. 2545 (ขอ 14) และขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑ

และวธการเกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา พ.ศ. 2548 (ขอ 10) แลว จะเหนวา ประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 66 กาหนดไววา “เหตทจะออกหมายจบได มดงตอไปน

(1) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาซงมอตราโทษ

จาคกอยางสงเกนสามป หรอ

(2) เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาและมเหต

อนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน

ถาบคคลนนไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอ

แกตวอนควร ใหสนนษฐานวาบคคลนนจะหลบหน”

สาหรบการรองขอออกหมายจบนน ตามระเบยบราชการฝายตลาการศาลยตธรรมวา

ดวยแนวปฏบตในการออกหมายจบและหมายคนในคดอาญา พ.ศ. 2545 และขอบงคบของประธาน

ศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการเกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา พ.ศ. 2548 ไดกาหนดไว

DPU

70

เปนแนวทางเดยวกนวา ในการรองขอใหออกหมายจบ ผรองขอตองเสนอพยานหลกฐานตามสมควรวา

ผจะถกจบนาจะไดกระทาความผดอาญาซงมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป หรอนาจะไดกระทา

ความผดอาญาและมเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหต

อนตรายประการอน และในกรณทผจะถกจบไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยก

หรอตามนด โดยไมมขอแกตวอนควร ใหสนนษฐานวาผนนจะหลบหน

จากหลกเกณฑการออกหมายจบดงกลาวขางตน จะเหนวา เหตออกหมายจบตามมาตรา

66 (1) และ (2) นน มองคประกอบทเหมอนกนประการหนงคอ ตองมหลกฐานตามสมควรวา บคคลนน

นาจะไดกระทาผดอาญาตามทถกกลาวหา แตมขอแตกตางกนในเรองของเหตผลทศาลจะพจารณาออก

หมายจบ กลาวคอ เหตทจะออกหมายจบตามมาตรา 66 (1) พจารณาจากอตราโทษจาคกของความผด

ทมการรองขอใหศาลออกหมายจบเปนเกณฑ หากความผดนนมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป แมผกระทา

จะไมมพฤตการณหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไปกอเหตอนตรายประการอน

ศาลออกหมายจบได แตถาอตราโทษจาคกกาหนดไว 3 ป หรอตากวานน กไมเขาหลกเกณฑของ

มาตรา 66 (1) จงตองพจารณาวา เขาหลกเกณฑตามมาตรา 66 (2) หรอไม

สวนกรณตามมาตรา 66 (2) เหตแหงการออกหมายจบไมไดกาหนดใหพจารณาอตราโทษ

เปนเกณฑอยางเชนมาตรา 66 (1) แตจะพจารณาจากพฤตการณของบคคลทศาลจะออกหมายจบ

เปนหลกวามพฤตการณจะหลบหน หรอไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอไปกอเหตอนตรายประการอน

หรอไม แมอตราโทษอยางสงของความผดทกระทาลงจะกาหนดไว 3 ป หรอตากวา หากมพฤตการณ

ดงทระบไวในมาตรา 66 (2) แลว ศาลกออกหมายจบได

ดวยเหตน ในเรองการออกหมายจบเพออายดตวผตองหาทถกคมขงในคดอนจงมประเดน

ทควรพจารณาวา การทศาลออกหมายจบผตองหาทถกคมขงในคดอน ศาลอาศยเหตออกหมายจบ

ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 66 (1) หรอ 66 (2) หรออาศยอานาจตามบทบญญตขอใด เพราะ

ตามหลกสากล การพจารณาออกหมายจบ นอกจากมหลกฐานตามสมควรวาบคคลนนนาจะเปน

ผกระทาความผดแลว ยงจะตองมพฤตการณของบคคลทจะเปนเหตใหศาลออกหมายจบประกอบกน

แมวาคดดงกลาวจะมอตราโทษจาคกอยางสงเกนกวาสามป หรอไม กตาม ฉะนน ในเรองการออก

หมายจบเพออายดตวผตองหาทถกคมขงในคดอน ผเขยนจงไดวเคราะหถงเหตออกหมายจบในกรณ

ตางๆ วามเหตใดบางทพนกงานสอบสวนพอจะอางเปนเหตในการรองขอใหศาลออกหมายจบ

ผตองหาทถกคมขงในคดอนได ทงนเพอเปนการสนบสนนหรอหกลางการออกหมายจบหรอการ

นาเอาหมายจบของศาลไปยนขออายดตวผตองหาทถกคมขงในคด

DPU

71

4.1.1 กรณมเหตอนเนองจากความรายแรงของความผดอาญา

การพจารณาเหตอนเนองมาจากความรายแรงของความผดอาญา ตามมาตรา 66 (1) แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานน เปนการพจารณาทระดบโทษ โดยความรายแรง

ของความผดตามกฎหมายปจจบน คอ ความผดทมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป (อตราโทษดงกลาว

เปนอตราโทษขนสง มใชอตราโทษขนตา) ดวยเหตน หากความผดอาญานนมอตราโทษจาคกสามป

หรอตากวานน กยงไมเปนเหตออกหมายจบผกระทาความผดได ตวอยางเชน นายแดงเอาทรพย

ของนายดาไปโดยทจรต นายแดงมความผดฐานลกทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334

(อตราโทษจาคกไมเกนสามป) จงไมมเหตทจะออกหมายจบตามมาตรา 66 (1) ได แตอยางไรกด แมวาจะ

ไมสามารถอาศยเหตออกหมายจบตามมาตรา 66 (1) ได แตกฎหมายกเปดชองใหโดยดาเนนการ

ออกหมายเรยกเสยกอน หากไมมาตามหมายเรยก โดยไมมขอแกตวอนควรตาม มาตรา 66 วรรคสอง

กฎหมายใหสนนษฐานวาบคคลนนจะหลบหน ซงมผลคอเปนเหตใหออกหมายจบไดเชนกน2

กรณดงกลาวตามหลกกฎหมายเยอรมนเหตทจะออกหมายจบเนองจากกระทาความผด

รายแรงนน กฎหมายเยอรมนไดบญญตระบฐานความผดอาญาไวเปนการเฉพาะเจาะจงมไดบญญต

โดยพจารณาจากระดบโทษอยางกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย ทาใหมความชดเจนกวา

แตอยางไรกตาม การทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน มาตรา 112 วรรคสาม บญญต

ใหความผดบางฐานเปนความผดรายแรงโดยสภาพความผดนนตองเปนความผดทรายแรงจรงๆ เชน

ความผดเกยวกบชวต ศาลสามารถทจะออกหมายจบไดโดยไมตองมเหตแหงการออกหมายจบ

กลาวคอ ไมตองมเหตจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน ตามมาตรา 112 วรรค 2 กรณ

ทาใหบทบญญตดงกลาวมปญหา จนกระทงศาลรฐธรรมนญเยอรมนไดตความบทบญญตดงกลาววา

“การจะจบตวผถกกลาวหาเพอนาตวมาสบสวนสอบสวนตามมาตรา 112 วรรคสาม แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมนนน ไมเพยงแตมความสงสยอยางชดแจงวาผถกกลาวหา

ไดกระทาความผดในฐานความผดทรายแรงเทานน แตจะตองมเหตออกหมายจบดวย กลาวคอ

ตองมเหตทหลบหน หรอจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานดวย

การทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (1) ใชอตราโทษของความผด

เปนองคประกอบในการพจารณาเหตในการออกหมายจบโดยทไมตองมเหตแหงการออกหมายจบ

(เหตจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน ฯลฯ) จงเปนการบญญตกฎหมายในลกษณะ

ทเนนไปทประโยชนของรฐในการทจะคนหาความจรงเกยวกบการกระทาความผด และเอาตว

ผกระทาความผดมาลงโทษมากกวาการคมครองสทธเสรภาพของผถกกลาวหาในคด ดงนน ในการ

2 เกยรตขจร วจนะสวสด. (2547). คาอธบายหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวย

การดาเนนคดในขนตอนกอนการพจารณา. หนา 254.

DPU

72

ตความหลกเกณฑในการออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตามมาตรา 66 (1)

จงควรตความไปในทศทางเดยวกนกบศาลรฐธรรมนญเยอรมน ทตความวา “การจะจบตวผถกกลาวหา

เพอนาตวมาสบสวนสอบสวนตามมาตรา 112 วรรคสาม ไมเพยงแตมความสงสยอยางชดแจงวาผถก

กลาวหาไดกระทาความผดในฐานความผดทรายแรงเทานน แตจะตองมเหตออกหมายจบดวย

เพยงแตวาเหตออกหมายจบดงกลาวไมตองมความชดเจนเหมอนกรณของเหตออกหมายจบในกรณ

ความผดทวๆ ไป (มาตรา 112 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเยอรมน)3

ดวยเหตน การทพนกงานสอบสวนจะไปรองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาโดยเฉพาะ

ผตองหาทถกคมขงในคดอน (ซงไมมพฤตการณวาจะหลบหนจากการคมขง) แมวาความผดทผตองหา

ไดกระทานนจะมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป ซงเปนเหตใหศาลออกหมายจบไดตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (1) กตาม อยางนอยพนกงานสอบสวนกควรทจะแจงขอเทจจรง

ใหศาลไดรบทราบดวยวา ผตองหาดงกลาวถกคมขงในคดอน และสานกงานตารวจแหงชาตมหนงสอ

แจงเวยนกาชบใหพนกงานสอบสวนถอปฏบตอยางเครงครด4 ในเรองดงกลาว ทงน เพอประกอบการ

ใชดลพนจของศาลในการออกหมายจบ มใชเพยงแตรองขอใหศาลออกหมายจบโดยอางวา มหลกฐาน

ตามสมควรและนาเชอวาบคคลดงกลาวไดกระทาความผดอาญาซงมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป

เพอใหศาลออกหมายจบผตองหาเพยงอยางเดยว

ยกตวอยางเชน ในคดทพนกงานสอบสวน สถานตารวจนครบาลชนะสงคราม ไดยนคารอง

ขอใหศาลออกหมายจบ นายพชฏ ชนบาน ทนายความของพนตารวจโท ทกษณ ชนวตร (อดต

นายกรฐมนตร) และคณหญงพจมาน ชนวตร (อดตภรยา) จาเลยในคดทจรตซอขายทดนรชดาภเษก

นางสาวศภศร ศรสวสด เสมยนทนายความ และนายธนา ตนศร ผประสานงานคดพนตารวจโท ทกษณ

ชนวตร ผตองหาคดใหสนบนเจาพนกงาน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 144 ซงถกควบคมตว

อยทเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง (ในขณะนน) ฐานละเมดอานาจศาล

โดยใหเหตผลวา หากครบกาหนดถกจาคกแลว ผตองหาทงสามคนอาจถกปลอยตวไปโดยไมไดแจง

ใหผรองทราบ ผรองจงขอใหศาลออกหมายจบเพออายดตวผตองหาทงสามไว ศาลพเคราะหแลว

เหนวา ผตองหาถกควบคมตวอยภายในเรอนจา หากผรองตองการจะทาการสอบสวนหรอแจงขอกลาวหา

กสามารถกระทาไดภายในเรอนจา และผรองไมไดแสดงระเบยบการขออายดตว จงใหผรองประสาน

กบทางเรอนจาเพอทาการสอบสวนหรอแจงขอกลาวหากอน หากพบวามปญหาหรอมความจาเปน

กสามารถรวบรวมพยานหลกฐานเพอขอออกหมายจบในภายหลง ศาลจงยกคารอง

3 คณต ณ นคร. (2549). คาอธบายกฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 289.

4 จาก ภาคผนวก ข. หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/9610 ลงวนท 16 กนยายน 2546

เรอง แนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา. หนา 112.

DPU

73

ประเดนน การทศาลวนจฉยวา “...ผรองไมไดแสดงระเบยบการขออายดตวผตองหา จงให

ผรองประสานกบทางเรอนจาเพอทาการสอบสวนหรอแจงขอกลาวหา หากพบวามปญหาหรอ

มความจาเปน กสามารถรวบรวมพยานหลกฐานเพอขอใหศาลออกหมายจบในภายหลงได ...” นน

ผเขยนเหนวา ในคดน พนกงานสอบสวนนาจะไมไดอางระเบยบหรอแนวทางปฏบตเกยวกบ

การอายดตวผตองหาใหศาลทราบ กรณจงเปนประเดนทนาสนใจวา ถาหากพนกงานสอบสวนไดอาง

ระเบยบหรอแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหาดงกลาวใหศาลทราบ ศาลจะออกหมายจบ

ผตองหาทถกคมขงในคดอน ตามคารองขอของพนกงานสอบสวนหรอไม

4.1.2 กรณมเหตอนควรเชอวาจะหลบหน

สาหรบเหตในการออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา

66 (2) นน กาหนดวา “เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะกระทาความผดอาญาและมเหต

อนควรเชอวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน”

กรณดงกลาวแสดงใหเหนวา ในการออกหมายจบโดยอาศยเหตออกหมายในขอนจะตองปรากฏ

หลกฐานตามสมควรวานาจะไดกระทาความผดอาญาและตองมเหตอนควรเชอวาจะหลบหน

ประกอบดวย แตในการทจะพจารณาวา “มเหตอนควรเชอวาจะหลบหน” หรอไม อยางไร นน

เนองจากยงไมมแนวคาพพากษาศาลฎกาทตความในเรองดงกลาวเอาไวอยางชดเจน ฉะนนคงตอง

เปนหนาทของพนกงานสอบสวนทจะตองวนจฉยพฤตการณของผกระทาผดหรอผตองหา

เปนเรองๆ ไป ซงกรณดงกลาวตามมาตรา 66 วรรคทาย กาหนดวา หากผกระทาความผดไมมทอย

เปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยก หรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร ใหสนนษฐานวา

“จะหลบหน” ซงเปนเหตทจะออกหมายจบได แตหากปรากฏขอเทจจรงวา ผตองหามทอยแนนอน

เปนหลกแหลง พนกงานสอบสวนจะขอใหศาลออกหมายจบทนทไมได ในทางปฏบตจะตองออก

หมายเรยกผตองหาเสยกอน หากผตองหาไมมาพบตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร

จงจะมอานาจขอใหศาลออกหมายจบได ดงนน กอนทจะขอใหศาลออกหมายจบ พนกงานสอบสวน

ควรสบสวนสอบสวนใหไดความวาเสยกอนวา บคคลผกระทาความผดมพฤตการณทจะหลบหน

หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน หรอไม และในการพจารณา

ออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (2) ศาลอาจตองพจารณา

บคลกสวนตวของผถกกลาวหาประกอบการใชดลพนจดวย นอกจากนน การคาดการณทวาผตองหา

จะหลบหน หรอหลกเลยงกระบวนการพจารณาคดอาญา หรอไม กจะตองเปนขอเทจจรงทมความ

เปนไปไดมากกวาทจะเปนไปไมได ฉะนนลาพงเพยงความรายแรงของขอกลาวหาและระดบ

ความรนแรงของโทษทคาดวาผถกกลาวหาจะไดรบอยางเดยวจงยงไมเพยงพอทจะถอวา “จะหลบหน”

DPU

74

ตวอยาง คดทศาลไดวเคราะหเหตออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 66 (2) ในเรองพฤตการณหลบหน กรณ นายสนย มโนมยอดม (อดต อธบด

กรมสอบสวนคดพเศษ) ซงถกพนตารวจโท ทกษณ ชนวตร (อดตนายกรฐมนตร) แจงความ

หมนประมาท และไมไปรายงานตวตามหมายเรยกของพนกงานสอบสวน จนกระทงพนกงาน

สอบสวนไดรองขอใหศาลออกหมายจบ แตศาลไดพเคราะหแลว เหนวา นายสนยฯ “ไมได

หลบหน” จงยกคารอง ตอมาพนกงานสอบสวนไดออกหมายเรยกนายสนยฯ อก เปนครงท 2

เมอนายสนยฯ ไมเขาพบตามหมายเรยก พนกงานสอบสวนจงไดรองขอใหศาลออกหมายจบอกครง

แตศาลกไดยกคารอง จนกระทงมการยนขอใหศาลออกหมายจบเปนครงท 3 ศาลจงตองออก

หมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวน แตนายสนยฯ กไดยนคารองตอศาลขอใหเพกถอน

การออกหมายจบ โดยระบวา การออกหมายจบไมปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 66 (2) แตศาลยกคารอง นายสนยฯ จงไดยนคารองตอศาลอทธรณ ขอใหเพกถอน

หมายจบดงกลาว จนกระทงศาลจงหวดพระนครศรอยธยาไดอานคาพพากษาของศาลอทธรณภาค 1

ซงมคาสงใหเพกถอนหมายจบดงกลาว โดยสรปวา “การออกหมายจบมชอบดวยขอกฎหมาย และ

ผตองหา “ไมไดหลบหน”

และในคดทพนกงานสอบสวน สถานตารวจนครบาลชนะสงคราม ไดยนคารองขอใหศาล

ออกหมายจบ นายพชฏ ชนบาน ทนายความของพนตารวจโท ทกษณ ชนวตร (อดตนายกรฐมนตร)

และคณหญงพจมาน ชนวตร (อดตภรยา) จาเลยในคดทจรตซอขายทดนรชดาภเษก นางสาวศภศร

ศรสวสด เสมยนทนายความ และนายธนา ตนศร ผประสานงานคดพนตารวจโท ทกษณ ชนวตร

ผตองหาคดใหสนบนเจาพนกงาน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 144 ซงถกควบคมตวอยท

เรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง (ในขณะนน) ฐานละเมดอานาจศาล

จากกรณนาถงกระดาษทบรรจเงนสด 2 ลานบาท มอบให ม.ล. ฐตพงศ ชมพนท นตกร 5 ศาลฎกา

แผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง ศาลไดออกนงบลลงกอานคาสงคารอง หมายเลข

คดดาท 1366/2551 โดยศาลพจารณาแลวเหนวา จากการไตสวนพนกงานสอบสวน ผรอง ไดความวา

ผตองหาทงสามคนถกพพากษาใหจาคกเปนเวลา 6 เดอน ฐานละเมดอานาจศาล โดยถกคมขงอยท

เรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง ซงหากครบกาหนดถกจาคกแลว

ผตองหาทงสามคนอาจถกปลอยตวไปโดยไมไดแจงใหผรองทราบ ผรองจงขอใหศาลออกหมายจบ

เพออายดตวผตองหาทงสามไว ศาลพเคราะหแลวเหนวา ผตองหาถกควบคมตวอยภายในเรอนจา

หากผรองตองการจะทาการสอบสวน หรอแจงขอหากสามารถกระทาไดภายในเรอนจา แตผรอง

ไมไดแสดงระเบยบการขออายดตวผตองหายงเรอนจา จงใหผรองประสานกบทางเรอนจาเพอทาการ

DPU

75

สอบสวนหรอแจงขอกลาวหากอน หากพบวามปญหา หรอมความจาเปนกสามารถรวบรวมพยานหลกฐาน

เพอขอออกหมายจบในภายหลงได ศาลจงยกคารอง

จากตวอยางดงกลาว แสดงใหเหนวา ในคดอาญาเมอผตองหาไมมพฤตการณทจะหลบหน

ศาลอาจใชดลพนจไมออกหมายจบ หรอเพกถอนหมายจบนนเสยกได เพราะถอวาไมมเหตทจะออก

หมายจบอกตอไป ในเรองการอายดตวผตองหาทถกคมขงในคดอนกเชนกน การทพนกงานสอบสวน

สถานตารวจนครบาลชนะสงคราม ไดยนคารองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาในคด เพอทจะได

แจงอายดตวไปยงเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง โดยศาลพจารณาแลว

เหนวา “ผตองหาถกควบคมตวอยภายในเรอนจา หากผรองตองการจะทาการสอบสวน หรอแจงขอ

กลาวหากสามารถกระทาไดภายในเรอนจา จงใหผรองประสานกบทางเรอนจาเพอทาการสอบสวน

หรอแจงขอกลาวหากอน หากพบวามปญหาหรอมความจาเปนกสามารถรวบรวมพยานหลกฐาน

เพอขอออกหมายจบในภายหลงได ศาลจงยกคารอง” ซงกรณดงกลาว ผเขยนเหนวา แมวาระเบยบ

หรอแนวทางปฏบตของสานกงานตารวจแหงชาตจะกาหนดใหพนกงานสอบสวนรบดาเนนการ

ขอใหศาลออกหมายจบกตาม แตถาผตองหาดงกลาวไมมพฤตการณวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยง

กบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน ซงเปนเหตแหงการออกหมายจบ ศาลกไมควร

ใชดลพนจออกหมายจบผตองหาตามคารองขอของพนกงานสอบสวน เพราะกรณดงกลาวถอวา

เปนการขดตอหลกการออกหมายจบ และอาจทาใหผตองหานนตองถกจากดสทธและเสรภาพโดยไม

จาเปนอกดวย

ในประเดนเรองการออกหมายจบน เมอพจารณากฎหมายวธพจารณาความอาญาของ

ประเทศฝรงเศส จะเหนวา การออกหมายจบตามกฎหมายฝรงเศส กฎหมายไดบญญตใหอานาจ

ผพพากษาสอบสวนเพยงผเดยวในการออกหมายเรยก หมายนาตว หมายขง และหมายจบ หากผตองหา

หลบหนหรออยนอกเขตราชอาณาจกร ซงหากจบตวผตองหาไดตามหมายจบแลว กจะมผลทาให

สามารถขงตวผถกจบไวไดดวย แตในบางกรณทมความจาเปนตองควบคมผตองหาไวเพอมใหหลบหน

หรอทาลายพยานหลกฐานโดยทศาลยงมไดมคาพพากษาวามความผดเกดขน (ซงถอวาเปนเรอง

รายแรง) กฎหมายวธพจารณาความอาญาฝรงเศสจะอนญาตใหควบคมผตองหาไดเฉพาะคดทเปน

ความผดอกฤษฏโทษ ซงมโทษจาคก และสาหรบเหตในการออกหมายจบตามกฎหมายฝรงเศส

กฎหมายวธพจารณาความอาญาของฝรงเศสกาหนดใหผพพากษาสอบสวนเทานนสามารถออก

หมายจบได หากผตองหาหลบหนหรออยนอกราชอาณาจกร

และสาหรบกฎหมายวธพจารณาความอาญาของญปนในเรองการออกหมายจบผตองหา

นอกจากศาลจะพจารณาออกหมายจบตามคารองขอของเจาพนกงานเมอมเหตพอสมควรปรากฏ

ใหเหนวาผตองหาไดกระทาความผด และไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาพบเจาพนกงาน

DPU

76

ตามหมายเรยกโดยปราศจากเหตผลทสมควรแลว ศาลยงตองพจารณาถงความจาเปนในการ

ออกหมายจบ กลาวคอ หากศาลพจารณาแลวยงไมมความจาเปนตองใชวธการจบ ศาลกจะไมออก

หมายจบ เนองจากกฎหมายวธพจารณาความอาญาของญปนศาลจะพจารณาเหตแหงการหลบหน

เปนหลกในการออกหมายจบ

จากหลกการออกหมายจบดงกลาวขางตน ถอวาเปนขอมลสาคญทจะสนบสนน

และยนยนหลกการออกหมายจบไดอยางชดเจนวา เมอผตองหาไมมพฤตการณทจะหลบหนแลว

ศาลกไมมความจาเปนตองออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวน หรอแมกระทง

ในกรณทศาลไดออกหมายจบผตองหาไปแลว หากตอมาปรากฏขอเทจจรงวา พฤตการณทเปนเหต

ใหศาลออกหมายจบไดหมดไปแลว ศาลกควรทจะเพกถอนหมายจบนนเสย

4.1.3 กรณมเหตอนควรเชอวาจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน

การออกหมายจบ เนองจาก “มเหตอนควรเชอวาจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน” นน

กฎหมายมไดใหรายละเอยดชดเจนวา แคไหนเพยงใดจงจะถอวาเขาเหตประการดงกลาว ประกอบกบ

เรองนยงไมมแนวคาพพากษาทวนจฉยเพอเปนแนวทางแกผปฏบตงาน กรณดงกลาวทาใหเกดอปสรรค

ตอการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญา เพราะในทางปฏบตพนกงานสอบสวนผขอออกหมายจบ

จะตองใชดลพนจพจารณาวาพฤตการณและหลกฐานแคไหนจงเขาลกษณะวามเหตอนควรเชอวา

จะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน จนบางครงไมกลาทจะดาเนนการกบผกระทาความผด เพราะกลววา

หากปฏบตหนาทดงกลาวไปโดยผดพลาดแลว ประสทธภาพในการควบคมอาชญากรรมจะลดลง

และตนเองอาจถกดาเนนคดตามกฎหมายได

ประเดนน จากการศกษาพบวา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของเยอรมน

มการบญญตไวอยางชดเจนในมาตรา 112 วรรค 2 ขอ 3 ทวา5

การออกหมายจบใหกระทาไดเมอมขอเทจจรงทแสดงใหเหนวาผถกกลาวหามเจตนาจะ

(1) ทาลาย เปลยนแปลง เอาไปเสย ซอนเรน หรอปลอมแปลงพยานหลกฐาน หรอ

(2) ใชอทธพลดวยวธการอนมชอบตอผรวมกระทาความผด พยาน หรอพยานผเชยวชาญ

หรอ

(3) ใหผอนกระทาเชนวานน

และจากการกระทาดงกลาวกอใหเกดความเสยงทวาจะทาใหคนหาความจรงยากยงขน

กรณดงกลาวจะเหนวา ตามกฎหมายเยอรมนเพยงแตกระทาตาม (1), (2) หรอ (3) นน

ยงไมเปนการเพยงพอ แตจะตองเปนทเกรงวาผถกกลาวหาจะทาใหการคนหาความจรงยากยงขนดวย

ดงนน หากกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 ไดกาหนดรายละเอยดไวชดเจนอยางกฎหมาย

5 คณต ณ นคร. (2549). เลมเดม. หนา 290.

DPU

77

วธพจารณาความอาญาของเยอรมน กยอมจะเกดผลดตอการปฏบตหนาทของเจาพนกงานในการ

ใชดลพนจวา พฤตการณอยางใดทถอวาผตองหาเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐานแลว แตอยางไรกด

การรองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาทถกคมขงในคดอนโดยอาศยเหตหรอพฤตการณในการ

ออกหมายจบตามขอน ผเขยนเหนวา อาจเปนไปไดยาก เพราะผตองหาถกคมขงอยในเรอนจาหรอ

ทณฑสถาน การทจะออกไปยงเหยงกบพยานหลกฐานทอยภายนอกเรอนจาคงเปนไปไดยาก

แตถาหากเปนการกระทาความผดในเรอนจาหรอทณฑสถาน เชน ในระหวางทผตองหาถกคมขง

ในคดอน ไดกอเหตทารายรางกายผตองขงดวยกนจนเปนเหตใหไดรบบาดเจบสาหส กรณดงกลาว

ผตองหาทกอเหต กอาจจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานโดยการการขมข หรอใชอทธพลดวยวธการ

อนมชอบดวยกฎหมาย ซงจะทาใหคนหาความจรงเปนไปไดยากยงขน กรณดงกลาวจงตองมการ

ยายการคมขง เพอปองกนมใหเกดเหตการณดงกลาวซงจะสงผลเสยตอรปคด แตผเขยนกยงเหนวา

แมวาจะมพฤตการณวาผตองหาอาจเขาไปยงเหยงกบพยานหลกฐานกตาม แตการทผตองหายงถกคมขง

กไมมความจาเปนทพนกงานสอบสวนตองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาแตอยางใด

4.1.4 กรณมเหตอนควรเชอวาจะไปกออนตรายประการอน

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (2) เมอมหลกฐานตามสมควรวา

บคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาและมเหตอนควรเชอวาจะกออนตรายประการอน ศาลชอบ

ทจะออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวนได แตดวยเหตออกหมายจบกรณนเปนเหตใหม

ถอยคาในตวบทกฎหมายวธพจารณาความอาญายงไมไดบญญตไวใหชดเจนวา กรณใดจงจะถอวา

กอเหตอนตรายประการอน หรอไม ประกอบกบเรองนยงไมมแนวคาพพากษาฎกาทวนจฉยไวเปน

บรรทดฐาน ทาใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานผเกยวของเปนไปดวยความยากลาบากในการทจะ

พจารณาขอบเขตหรอตความเพอบงคบใชกฎหมายดงกลาว แตหากพจารณาเหตออกหมายจบ

ตามกฎมายวธพจารณาความอาญาของประเทศเยอรมน มาตรา 112 ประกอบมาตรา 112a จะเหนไดวา

มาตรา 112a เปนมาตรการเสรมจากมาตรา 112 โดยเปนการออกหมายจบเมอมเหตอนตรายทจะ

ไปกระทาความผดซา แตการออกหมายจบโดยอาศยเหตออกหมายกรณน ไดถกจากดใหใชไดเฉพาะ

ในบางกรณเทานน เหตออกหมายจบตามกฎหมายเยอรมนจะพจารณาเหตใหญๆอย 3 เหต คอ

เหตเกรงวาจะหลบหน เกรงวาจะทาใหพยานหลกฐานยงเหยง และเหตแหงความรายแรงของความผด

ดงนน เหตออกหมายจบตามมาตรา 112a จงเปนเพยงมาตรการเสรมจากเหตออกหมายจบตามมาตรา

112 เทานน ประเดนน ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ไดใหความเหนไววา ในกรณท “ผถกกลาวหา

ไปกระทาความผดซาอก” นน ความผดดงกลาวตองมความรายแรงดวย เชน ผถกกลาวหาวากระทา

ความผดฐานขมขน หากปลอยตวไปโดยไมควบคมไวในอานาจรฐแลว ผถกกลาวหาจะไปกระทา

ความผดซาอกนนเอง

DPU

78

แตอยางไรกด การจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปนการจบเพอนาตว

บคคลดงกลาวมาดาเนนคด และใหศาลลงโทษในความผดทผถกจบไดกระทาลงไปแลว แตถา

เปนการจบผทจะกระทาความผด รฐจะดาเนนคดกบผถกจบนนไดอยางไรในเมอเขายงไมไดกระทา

ความผด6 กรณดงกลาว การจบผทจะกระทาความผดคงเปนไปไมได เพราะผนนยงไมไดลงมอ

กระทาความผด แตถาเปนการจบกมผกระทาความผดทมการกระทาความผดเกดขนแลว และมเหต

อนควรเชอไดวาหากปลอยตวไปโดยไมควบคมไวในอานาจรฐ ผนนจะไปกระทาความผดซาอก

การทรฐตองควบคมตวไวจงถอวาจะเปนไปตามวตถประสงคในการจบตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา กลาวคอ เพอดาเนนคดแกผกระทาความผด (ทเกดขนแลว) กรณจงมใช

เปนการจบหรอควบคมผทยงไมไดกระทาความผด เพอปองกนมใหมการกระทาความผดเกดขน

แตอยางใด

ปญหาความไมชดเจนของ มาตรา 66 (2) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทไมไดบญญตวา กรณอยางไรจงจะถอวากอเหตอนตรายประการอน ทาใหเกดความยากลาบาก

ในการปฏบตงานของเจาพนกงาน กรณดงกลาว หากจะนาหลกเกณฑการออกหมายจบเมอมเหต

อนตรายทจะไปกระทาความผดซา มาตรา 112a แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ของเยอรมนมาปรบใชหรอเปนแนวทางในการพจารณาออกหมายจบตามมาตรา 66 (2) ผเขยนเหนวา

ศาลจะตองใชดลยพนจในการพจารณาเหตออกหมายในกรณดงกลาวนเปนอยางสง อกทง ศาลควร

วางกรอบการใชดลพนจใหชดเจน เพราะเหตออกหมายจบตามมาตรา 112a เปนเพยงมาตรการเสรม

และไดถกจากดใหใชไดเฉพาะในบางกรณเทานน

นอกจากนน ในกรณทบคคลใดไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยก

หรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร ซงกฎหมายใหสนนษฐานวาบคคลนนหลบหน ประเดนน

แมวาบคคลนนจะไมมาตามหมายเรยกโดยไมมเหตอนควรกตาม แตพนกงานสอบสวนหรอศาล

กไมควรมงทจะออกหมายจบบคคลนน เพราะไดการสงหมายเรยกไปยงบคคลนนแลวเพยงอยางเดยว

แตควรจะพจารณาถงเหตหลกในการอออกหมายจบทวา บคคลนนมพฤตการณจะหลบหน หรอ

จะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน มากกวาการอาศยบทสนนษฐาน

ทางกฎหมาย เชน ในคด นายสนย มโนมยอดม (อดตอธบดกรมสอบสวนคดพเศษ) ซงถกพนตารวจโท

ทกษณ ชนวตร (อดตนายกรฐมนตร) แจงความหมนประมาท และไมไปรายงานตวตามหมายเรยก

ของพนกงานสอบสวน ถง 3 ครง จนกระทงศาลออกหมายจบนายสนยฯ ตามคารองขอของพนกงาน

สอบสวน ตอมา นายสนยฯ ไดยนคารองตอศาลขอใหเพกถอนการออกหมายจบ โดยระบวาการออก

หมายจบไมปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (2) แตศาลกยกคารอง

6 เกยรตขจร วจนะสวสด. (2547). เลมเดม. หนา 258.

DPU

79

จนกระทง นายสนยฯ ไดยนคารองตอศาลอทธรณ ขอใหเพกถอนหมายจบดงกลาว ศาลอทธรณภาค 1

จงมคาสงใหเพกถอนหมายจบดงกลาว โดยสรปวา “การออกหมายจบมชอบดวยขอกฎหมาย และ

ผตองหาไมไดหลบหน

จากการวเคราะหเรองเหตออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

จะเหนวา ในการออกหมายจบไมวาจะเปนการออกหมายจบ ตามมาตรา 66 (1), (2) หรอ มาตรา

66 วรรคสอง กตาม ศาลยอมตองพจารณาถงเหตผลความจาเปนในการออกหมายจบเสมอ

ซงความจาเปนโดยนยดงกลาวกคอ พจารณาวามเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน หรอจะไปยงเหยง

กบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน หรอไม เพราะหากไมมพฤตการณดงกลาว

ศาลอาจใชดลพนจไมออกหมายจบ หรอเพกถอนหมายจบนนเสยกได

อยางไรกด เมอยอนกลบไปพจารณาในเรองการออกหมายจบเพออายดตวผตองหา

ทถกคมขงในคดอน จากตวอยางคดทจรตซอขายทดนรชดาภเษก จะเหนไดวา ในคดนนพนกงาน

สอบสวน ไดยนคารองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาในคด เพอทจะนาไปยนขออายดตวผตองหา

ยงเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง ตามระเบยบหรอแนวทางทสานกงาน

ตารวจแหงชาตกาหนดไว แตเนองจากศาลพจารณาแลวเหนวา “ผตองหาถกควบคมตวอยภายใน

เรอนจา หากพนกงานสอบสวนตองการจะทาการสอบสวน หรอแจงขอหากสามารถกระทาได

ภายในเรอนจา...” กรณดงกลาวแสดงวา ศาลไดพจารณาแลว เหนวา ไมมเหตทจะออกหมายจบ

ผตองหาไดเพราะผตองหาถกควบคมตวอยทเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถานหญงกลาง

แตอยางไรกตาม การทศาลวนจฉยยกคารองขอออกหมายจบดงกลาว อาจเปนเพราะ

พนกงานสอบสวนไมไดอางระเบยบหรอแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหาใหศาลทราบ

กรณจงเปนประเดนทนาสนใจวา หากพนกงานสอบสวนไดอางระเบยบหรอแนวทางปฏบตเกยวกบ

การอายดตวผตองหาใหศาลทราบ ศาลยงจะออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวน

หรอไม

หรอในกรณทศาลไดออกหมายจบตามคารองขอของพนกงานสอบสวน โดยทพนกงาน

สอบสวนไมไดแจงใหศาลทราบกอนวาผตองหาถกคมขงในคดอน หรอในกรณทศาลออกหมายจบ

ผตองหาตามคารองขอของพนกงานสอบสวนไปแลว หากภายหลงศาลทราบเองกด หรอมผแถลง

ใหศาลทราบกดวา ผตองหาทศาลไดออกหมายจบไปนนถกคมขงอยทเรอนจาหรอทณฑสถาน

กรณดงกลาวศาลจะใชดลพนจเพกถอนหมายจบดงกลาวทออกไปแลว เพอคมครองสทธของ

ผตองหาในคดอาญา หรอไม

การอายดตวผตองหาอาจจะมความจาเปนตอกระบวนการยตธรรมเพอใหการนาตว

ผกระทาความผดมาดาเนนคดเปนไปไดงายกวาการจบกมผกระทาความผดตามปกต แตดวยความเคารพ

DPU

80

ในดลพนจของศาล ผเขยนเหนวา การทศาลออกหมายจบผตองหาทอยในระหวางตองโทษจาคก

ตามคารองขอของพนกงานสอบสวนนน ประเดนทหนง อาจเปนไปไดวาในขณะนนศาลกไมอาจทราบ

ไดวาผตองหาดงกลาวถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอทณฑสถานแหงใด หรอไม เพราะปจจบนยงไมม

ระบบทสามารถจะตรวจสอบการถกคมขงของบคคลไดอยางชดเจนและถกตอง คงมเพยงระบบ

(Police) ของสานกงานตารวจแหงชาต เทานน ทสามารถตรวจสอบหมายจบผตองหาได แตกยง

ไมสามารถตรวจสอบการถกคมขงของบคคลไดเชนกน หรอประเดนทสอง ศาลอาจจะทราบวา

ผตองหาถกคมขงในคดอน แตดวยเหตจาเปนเนองจากพนกงานสอบสวนอางระเบยบหรอแนวทาง

ปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา ซงสานกงานตารวจแหงชาตกาหนดใหตองมหมายจบของศาล

ประกอบการแจงอายดตวตอเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขง มฉะนนจะขออายดตวผตองหาไมได

ประกอบกบในบางคดผตองหาใกลจะพนโทษปลอยตวจากเรอนจาหรอทณฑสถาน ดงนน หากไมรบ

ดาเนนการแจงอายดตวไวจะเปนการยากทพนกงานสอบสวนจะตดตามเพอใหไดตวผตองหาดงกลาว

มาดาเนนคด ศาลจงยอมทจะออกหมายจบตามคารองขอ ทงทเปนการออกหมายจบโดยมชอบ

ดวยหลกเกณฑการออกหมายจบ กตาม

อยางไรกด ประเดนเรองหมายจบกบการอายดตวผตองหาน เมอพจารณายอนไป

ในชวงเวลากอนทจะมการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ในป พ.ศ. 2547 “การอายดตว

ผตองหา” นาจะเปนเรองทเกยวกบการจบหรอควบคมตวผตองหาหรอบคคลใดซงในระหวาง

การสอบสวน ปรากฏวาเปนผกระทาความผด ตามมาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา กลาวคอ เปนกรณทพนกงานสอบสวนจดการใหจบหรอควบคมผตองหาหรอบคคลใด

ซงระหวางการสอบสวนปรากฏวาเปนผกระทาความผด ประเดนน สานกงานตารวจแหงชาต

เหนวา เปนเหตจาเปนอยางอนทพนกงานสอบสวนสามารถจบกมผตองหาทปรากฏตวตอหนา

และไดทาการสอบสวนชดเจนแลววาเปนผกระทาความผดจรง โดยไมตองมคาสงหรอหมาย

ของศาล ตามมาตรา237 วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540

แตเนองจากประเดนน คณะกรรมการกฤษฎกา มความเหนวา กรณตามมาตรา 136

ไมถอเปนเหตจาเปนอยางอนตามทมกฎหมายบญญตใหเจาพนกงานมอานาจจบไดโดยไมมหมาย

ตามมาตรา 237 วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ดงนน หากพนกงาน

สอบสวนจะทาการจบหรอควบคมตวผตองหาระหวางการสอบสวนจะตองขอใหศาลออกหมายจบ

เสยกอน สานกงานตารวจแหงชาตจงไดกาหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

เสยใหม โดยใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอนรบดาเนนการขอใหศาล

ออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลวใหรบมหนงสอขออายดตวผตองหาพรอมกบสงสาเนา

หมายจบไปยงสถานทคมขงผตองหาโดยเรว...”

DPU

81

ดวยเหตน จงเปนทมาของการทพนกงานสอบสวนรองขอใหศาลออกหมายจบเพอนาไป

ขออายดตวผตองหาทถกคมขงในคดอน ซงถอวาเปนการกระทาทขดตอหลกการออกหมายจบสากล

ตามทผเขยนไดกลาวอธบายไปแลว

4.2 ปญหาการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

ในการดาเนนคดอาญานน เนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ไดบญญตรบรองสทธของบคคลในกระบวนการยตธรรมไวตอนหนงวา “ในคดอาญาผตองหา

หรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดทถกตอง รวดเรว เปนธรรม และโอกาส

ในการตอสคดอยางเพยงพอ...” และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ลกษณะ 2 การสอบสวน)

กไดบญญตรบรองสทธดงกลาวไวเชนกน โดยปรากฏอยในมาตรา 130 ทวา “ใหเรมการสอบสวน

โดยมชกชา จะทาการในทใดเวลาใด แลวแตจะเหนสมควร โดยผตองหาไมจาตองอยดวย” และมาตรา

134 วรรค 3 ทวา “ผตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม”

กรณดงกลาวแสดงใหเหนวา เมอกฎหมายไดบญญตใหเปนสทธของผตองหาในอนทจะ

ไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดทถกตองรวดเรวและเปนธรรมแลว ในทางกลบกนกยอม

เปนหนาทของเจาพนกงานทจะตองปฏบตใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนดไว แตในปจจบน

ดเหมอนวาการปฏบตหนาท เพอคมครองสทธของผตองหาหรอจาเลยจะลดนอยถอยลงจนกลาย

เปนวา ผตองหาหรอจาเลยจากท เปนประธานในคด กกลายเปน “กรรมในคด” ไปเสยทงหมด

โดยเฉพาะอยางยงในกรณทผตองหาถกคมขงในคดอน (ไมวาจะมการแจงอายดตวไวดาเนนคด

หรอไม กตาม) สทธในการตอสคดอยาง “ประธานในคด” ตามทนกวชาการหลายๆ ทานไดกลาวไว

กยอมเปนไปไดยาก เพราะวาบคคลดงกลาวยงตกอยในสถานะภาพของผตองขงซงอยระหวางการ

ตองโทษตามคาพพากษาของศาลในอกคดหนง สงเหลาน ผเขยนเหนวา เปนเรองทกระบวนการ

ยตธรรมควรเรงหาทางแกไขและคมครองสทธของผตองหาทถกคมขงในคดอนใหมสทธไดรบ

การสอบสวนหรอพจารณาคดดวยความถกตอง รวดเรวและเปนธรรม เชนกน

การดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนโดยหลกการแลวกไมนาจะแตกตางจากการ

ดาเนนคดอาญา กรณผตองหาถกฝากขงหรอไดรบการปลอยชวคราว ทพนกงานสอบสวนตองดาเนนคด

ดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฯ ไดบญญตรบรองและ

คมครองสทธไว แตในปจจบนกลบพบวา ในคดทผตองหายงถกคมขงในคดอนอยนน พนกงาน

สอบสวนกลบไมรบเรงดาเนนคดใหเสรจสนไปโดยเรวในระหวางทผตองหายงถกคมขงในคดอน

(โดยสวนใหญ) มกรอใหผตองหาพนโทษในคดเดมเสยกอน จงจะไปรบตวจากเรอนจาหรอทณฑสถาน

มาควบคมไวเพอสอบสวนดาเนนคดตอไป กรณดงกลาวสงผลทาใหการดาเนนคดอาญากบผตองหา

DPU

82

ทถกคมขงในคดอนเปนไปดวยความลาชา และไมสอดคลองกบเจตนารมณของรฐธรรมนญฯ อกทง

ยงกระทบตอสทธหรอประโยชนบางประการทผตองหาพงจะไดรบตามกฎหมายในฐานะผตองขง

หรอนกโทษเดดขาดอกดวย เรองนจากการศกษาพบวา ประเดนปญหาหลกนาจะมาจากความไมชดเจน

ของกฎหมาย ระเบยบ หรอแนวทางปฏบตในเรองดงกลาว และทสาคญคอในเรองการอายดตวผตองหา

และการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอนนน ยงไมมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

ทาใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานผเกยวของไมเปนไปในทศทางเดยวกน ประกอบกบในการ

ปฏบตหนาทของเจาพนกงานยงขาดการประสานความรวมมอทดตอกนทาใหการดาเนนคดอาญา

เปนไปดวยความลาชากวาทควรจะเปน ซงผเขยนขออธบาย ดงน

4.2.1 ความไมชดเจนของกฎหมายเกยวกบการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอน

ในเรองการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

แมวาจะไมมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ แตจากการศกษาพบวา ในเรองการอายดตวผตองหานน

ระเบยบกรมตารวจวาดวยการอายดผตองขงยงเรอนจา (ฉบบท 2) ลงวนท 2 พ.ค. 2517 (ลกษณะท 6

บทท 13 ขอ 168) ไดกาหนดแนวทางปฏบตไววา “ใหพนกงานสอบสวนผขออายดตวผตองขง

ตอเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร สงสาเนาคาขออายดตวตอสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร

สวนการขออายดตวผตองขงตอเรอนจากลางคลองเปรมหรอทณฑสถานหญง ใหสงสาเนาคาขอ

อายดตวทสถานตารวจนครบาลเตาปน เพอใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจ

นครบาลเตาปน แลวแตกรณ ใชเปนหลกฐานในการตดตอขอรบตวผตองอายดจากเรอนจา และ

เมอเรอนจาจะปลอยตวผตองขงทพนกงานสอบสวนขออายดไว เรอนจาตองแจงไปยงสถานตารวจ

นครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน ใหทราบลวงหนา จากนนใหสถานตารวจ

นครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน สงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดไปจาก

เรอนจา แลวแจงใหพนกงานสอบสวนผขออายดสงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดนนจากสถานตารวจ

นครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน เพอดาเนนการตอไป...

และสาหรบการอายดตวผตองขงตอเรอนจาจงหวดอนนอกจากจงหวดพระนครและ

จงหวดธนบร ใหผกากบการตารวจภธรจงหวดหรอผบงคบกองตารวจภธรอาเภอ ทเรอนจานนตงอย

ในเขตทองทสวนกลาง ทาหนาทในการขออายด รบและสงตวผตองอายด โดยใหพนกงานสอบสวน

ทประสงคจะขออายดตวผตองขงทเรอนจาแหงนนแจงตอผกากบการ หรอผบงคบกองตารวจ แตถา

เปนกรณรบดวนจาเปนตองขออายดตรงตอเรอนจาเอง เมออายดแลวใหพนกงานสอบสวนแจงการอายด

ใหฝายตารวจผมหนาทในการนทราบดวย เพอเปนหลกฐานในการรบและสงตวผตองอายดตอไป”

DPU

83

ระเบยบกรมตารวจดงกลาวขางตน จะเหนวา เปนเพยงแนวทางปฏบตทเกยวกบการ

แจงอายดตวผตองหาและการรบสงตวผตองอายดตอเรอนจาหรอทณฑสถานเทานน ระเบยบฉบบน

ยงไมมรายละเอยดทชดเจนเกยวกบการดาเนนคดอาญากบผตองอายด วาภายหลงจากอายดตว

ผตองหาไวแลว พนกงานสอบสวนตองดาเนนการอยางไรตอไป แตอยางไรกด หากสงเกตขอความ

ตอนหนงในระเบยบน ทกาหนดวา “...เมอเรอนจาจะปลอยตวผตองขงทพนกงานสอบสวนขออายดไว

เรอนจาตองแจงไปยงสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน แลวแตกรณ

ใหทราบลวงหนา เพอใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน

สงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดไปจากเรอนจา แลวแจงใหพนกงานสอบสวนผขออายดสงเจาหนาท

ไปรบตวผตองอายดจากสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎร หรอสถานตารวจนครบาลเตาปน

เพอดาเนนการตอไป...”

กรณดงกลาวอาจทาใหเกดความเขาใจวา เมอแจงอายดตวผตองขง (ผตองหา) ไวแลว

ตองรอใหผตองหาพนโทษในคดเดมกอนเสยกอน จงจะสามารถดาเนนคดกบผตองหาดงกลาวได

หรออาจเปนไปไดวา การทพนกงานสอบสวนมกจะอางวา “ตองรอใหผตองหาพนโทษในคดเดมกอน

จงจะสามารถดาเนนคดกบผตองหาตอไปได” นน มทมาจากระเบยบกรมตารวจฉบบน แตอยางไรกตาม

ประเดนปญหาขอน ในป พ.ศ. 2452 สภาทนายความไดมหนงสอถงสานกงานตารวจแหงชาต โดยแสดง

ความคดเหนเกยวกบการขออายดตวผตองขง และการดาเนนการตางๆ เกยวกบการอายดตวและการ

ถอนอายดตวผตองขง สรปวา “การทผตองขงทพนกงานสอบสวนขออายดตวบางคนใกลจะพนโทษ

พนกงานสอบสวนจงเรมดาเนนคดกบผตองขงคนนน หรอในกรณผตองขงบางคนทพนกงานสอบสวน

ไดขออายดตวไว ตอมาคดเสรจสนแลว แตพนกงานสอบสวนไมแจงถอนอายดตวผตองขง ทาให

ผตองขงตองเสยสทธหรอประโยชนทควรจะไดรบ เชนการทจะไดรบการปลอยตวจากทณฑสถาน

แตกลบตองไปปลอยตวทสถานตารวจ เปนตน...”

ดวยเหตผลดงกลาว สานกงานตารวจแหงชาตจงไดมหนงสอ ท 0004.6/558 ลงวนท 18

มกราคม 2542 แจงกาชบการปฏบตเกยวกบการดาเนนคดกบผตองหาทมการอายดตวใหพนกงาน

สอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอนใหแลวเสรจโดยไมตองรอ

ใหผตองหาพนโทษในคดเดม และในกรณทการสอบสวนเสรจสนและมความเหนควรสงฟอง

ผตองหาอายด หลงจากสงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการแลว ใหพนกงานสอบสวน

หมนตดตามผลการสงคดของพนกงานอยการ จนกระทงพนกงานอยการมคาสงฟองผตองหา

ทถกอายดตอศาล และเรอนจาไดรบหมายนดพจารณาของศาลนนแลว หรอพนกงานอยการมคาสง

เดดขาดไมฟองผตองหาอายดแลว ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอขอถอนอายดผตองหาดงกลาว

ไปยงสถานททขออายดไวโดยดวนทสด หนงสอฉบบนถอวาเปนจดเรมตนทสานกงานตารวจ

DPU

84

แหงชาตไดกาหนดแนวทางการดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนโดยใหพนกงานสอบสวน

รบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอนใหแลวเสรจโดยไมตองรอใหผตองหา

พนโทษในคดเดม

และตอมาในป พ.ศ. 2546 สานกงานตารวจแหงชาต ไดมหนงสอ ท 0004.6/9610 ลงวนท

16 กนยายน 2546 แจงกาชบการปฏบตเกยวกบการดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไวใน

ขอท 4 อกครงวา “...ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอน

ใหแลวเสรจโดยไมตองรอใหพนโทษในคดเดมกอน และสงสานวนใหพนกงานอยการโดยเรว...”

และในป พ.ศ. 2553 สานกงานตารวจแหงชาต กไดมหนงสอ ท 0011.233/01284 ลงวนท 25 มนาคม

2553 และหนงสอ ท 0011.25/3828 ลงวนท 12 ตลาคม 2553 แจงกาชบการปฏบตเกยวกบการอายดตว

ผตองหา โดยใหพนกงานสอบสวนถอปฏบตตามหนงสอ ท 0004.6/9610 ลงวนท 16 กนยายน 2546

โดยเครงครด ตามลาดบ

การทสานกงานตารวจแหงชาตตองมหนงสอแจงกาชบการปฏบตหนาทในเรองดงกลาว

อยหลายครง ยอมแสดงใหเหนวา การปฏบตหนาทพนกงานสอบสวนอาจไมเปนไปตามหลกการ

หรอแนวทางปฏบตทสานกงานตารวจแหงชาตวางไว โดยเฉาะในเรองการดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอน ซงพนกงานสอบสวนมกจะอางวา “ไมสามารถดาเนนการได หรอตองรอ

ใหผตองหาพนโทษในคดเดมเสยกอน จงจะไปรบตวมาดาเนนคดตอไปได” การทพนกงานสอบสวน

มแนวความคดเชนน จงเปนการปฏเสธสทธของผตองหาในคดอาญาทมสทธไดรบการสอบสวน

หรอการพจารณาคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ไดบญญตรบรองสทธไว และอาจทาใหผตองหาดงกลาวตองถกควบคมตว

ในระหวางการสอบสวนดาเนนคดอกครง (โดยไมจาเปน) ภายหลงจากไดรบการปลอยตวพนโทษ

ในคดเดม อยางไรกด แมวาประเดนน พนกงานสอบสวนจะอางไดวา ผตองหาจะมสทธขอประกนตว

หรอขอใหปลอยตวชวคราวไดกตาม แตผเขยนเหนวากรณนกยงไมอาจทจะรบประกนไดวา

ผตองหาจะไดรบสทธนนทกกรณไป โดยเฉพาะผตองหาทมประวตวาเคยตองโทษจาคกมาแลว

ปญหาความลาชาในการดาเนนคดอาญากบผตองหาซงถกคมขงในคดอน (ไมวาจะม

การแจงอายดตวไวดาเนนคดหรอไม กตาม) ผเขยนเหนวา สวนหนงอยทตวพนกงานสอบสวน

และอกสวนอยทตวบทกฎหมายหรอแนวทางปฏบต ซงไมมกาหนดระยะเวลาดาเนนการเอาไว

ใหชดเจน ยกตวอยางเชน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 ทกาหนดใหเรม

การสอบสวนโดยมชกชา และในมาตรา 134 วรรค 3 ทกาหนดวา ผตองหามสทธไดรบการสอบสวน

ดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม หรอกรณหนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/9610

DPU

85

(ขอ 4) ทกาหนดใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอน

ใหแลวเสรจโดยไมตองรอใหพนโทษในคดเดมกอน และสงสานวนใหพนกงานอยการโดยเรว เปนตน

การทกฎหมาย ระเบยบ หรอแนวทางการปฏบตดงกลาว ไมกาหนดกรอบเวลาดาเนนการ

ใหชดเจนวา “โดยมชกชา” หรอ “โดยเรว” ตามทบญญตไวนน พนกงานสอบสวนตองรบดาเนนการ

ใหแลวเสรจภายในกาหนดเวลาเทาใด (กวน กเดอน หรอกป) กรณจงเปนสาเหตหนงทกอใหเกดปญหา

ในทางปฏบตซงสงผลกระทบตอสทธของผตองหาในคดในอนทจะไดรบการสอบสวนดาเนนคด

ดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตรบรอง

และคมครองสทธไวเปนอยางมาก

อยางไรกด การดาเนนคดอาญาอยางไร จงจะถอวา “รวดเรว” หรอ “ลาชา” เนองจากยงไมม

การกาหนดไวใหชดเจน แตจากการศกษาคนควา พบวาคาพพากษาฎกาท 430/2546 พบวา ศาลฎกา

ไดวนจฉยไวในทานองวา “...แมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 241 วรรคแรก

จะบญญตวา ในคดอาญาผตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม

และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 บญญตวา ใหเรมการสอบสวนโดยมชกชา

จะทาการในทใดเวลาใด แลวแตจะเหนสมควร โดยผตองหาไมจาตองอยดวย อนเปนบทบญญต

เพอคมครองสทธและเสรภาพของผตองหาใหไดรบผลกระทบจากการเปนผตองหาใหนอยทสด

แตไมมบทบญญตของกฎหมายวา ถาพนกงานสอบสวนไมไดทาการสอบสวนโดยมชกชาแลว

การสอบสวนนนจะเปนการสอบสวนทไมชอบ ดงนน เมอการสอบสวนคดนกระทาโดยเจาพนกงาน

ซงกฎหมายใหอานาจและหนาททาการสอบสวนจงเปนการสอบสวนทชอบ ทศาลอทธรณวนจฉยวา

พนกงานสอบสวนเพงเรมสอบสวนหลงจากไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชา เกอบ 2 ป

เปนการทไมปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 130 และรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 241 วรรคแรก จงเปนการสอบสวนทไมชอบดวยกฎหมาย

ทาใหโจทกไมมอานาจฟองและพพากษายกฟองโจทก โดยยงมไดวนจฉยอทธรณของจาเลยนน

ไมตองดวยความเหนของศาลฎกา จงเหนสมควรยอนสานวนใหศาลอทธรณพจารณาและพพากษาใหม

ตามประเดนทจาเลยอทธรณ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 243 และ 247

ประกอบดวย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 15 พพากษายกคาพพากษาศาลอทธรณ

ใหศาลชนตนสงสานวนคนไปยงศาลอทธรณเพอใหพพากษาใหมตามรปคด ”

ขอเทจจรงในคดน มประเดนทนาสนใจคอ การทพนกงานสอบสวนใชเวลาสอบสวนคด

เปนเวลา 1 ป 3 เดอน นน ถอวาเปนการสอบสวนทลาชาหรอไม เพราะเมอพจารณาถงสทธของผตองหา

ในอนทจะไดรบการสอบสวนทรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม ตามบทบญญตรฐธรรมนญฯ กจะพบวา

รฐธรรมนญกาหนดไวเปนเพยงหลกการเทานน แตรายละเอยดขนตอนของการดาเนนการสอบสวน

DPU

86

ทรวดเรว (ไมลาชา) นน ตองมการตราเปนกฎหมายลกออกมารองรบสทธดงกลาว ซงปจจบน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญตรบรองสทธดงกลาวไวในมาตรา 134 วรรค 3

ทวา “ผตองหามสทธไดรบการสอบสวนดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม” แตอยางไรกตาม

บทบญญตดงกลาว กไมไดกาหนดกรอบระยะเวลาดาเนนการใหชดเจนเชนกน คงบญญตไวให

สอดคลองตามรฐธรรมนญฯ เทานน ดงนน เพอใหการดาเนนคดอาญากบผตองหาเปนไปดวยความ

ถกตอง รวดเรว และเปนธรรม การกาหนดกรอบระยะเวลาในการสบสวนสอบสวน และการดาเนนคด

ใหชดเจน กอาจเปนอกวธการหนงซงจะชวยใหการดาเนนคดเปนไปดวยความรวดเรวมากยงขน

โดยเฉพาะการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน ซงถอวาพนกงานสอบสวนทราบตว

ผกระทาผดและมตวผกระทาผดหรอผตองหาอยในความควบคมของรฐแลว

4.2.2 การประสานความรวมมอของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม

ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอนไมวาจะมการแจงอายดตวผตองหา

หรอไมกตาม โดยหลกพนกงานสอบสวนกควรทจะรบเรงสอบสวนดาเนนคดใหเสรจสนไปโดยเรว

เพราะกรณดงกลาวถอวาพนกงานสอบสวนมตวผตองหาอยในอานาจรฐแลว แตอยางไรกด ประเดนน

จากการศกษาพบวา พนกงานสอบสวน (สวนใหญ) กยงคงอางวา “ตองรอใหผตองหาพนโทษ

ในคดเดมเสยกอน จงจะไปรบตวจากเรอนจาหรอทณฑสถานมาควบคมไวเพอสอบสวนดาเนนคด

ตอไปได”

การทพนกงานสอบสวนอางเชนน หากมใชเพราะความเกยจครานตอการปฏบตหนาทแลว

กคงเปนเพราะปญหาทเกดขนในทางปฏบต ซงสวนหนงนาจะมาจากการทผตองหาดงกลาวยงอย

ระหวางการคมขงตามคาพพากษาในอกคดหนง และยงไมไดรบการปลอยตวพนโทษจากเรอนจา

หรอทณฑสถาน พนกงานสอบสวนจงเหนวายงไมมความจาเปนตองรบเรงดาเนนคดใหแลวเสรจ

ไปโดยเรวแตอยางใด (เหตผลขอนอาจเปนเพยงขออางตามความรสกเทานน) และอกสวนหนง

อาจมาจากปญหาทเกดขนในทางปฏบตอยางแทจรง เชน ในกรณคดทตองสอบสวนดาเนนคดกบ

ผตองหาทถกคมขงในคดอนนนเปนคดอาญาทอยในอานาจการพจารณาพพากษาคดของศาลแขวง

ซงพระราชบญญตจดตงศาลแขวงและวธพจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ. 2499 มาตรา 7

กาหนดไววา “ในการสอบสวนคดอาญาทอยในอานาจศาลแขวงทจะพจารณาพพากษาได เมอมการ

จบตวผตองหาแลว ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบสงตวผตองหาพรอมดวยสานวนการสอบสวน

ไปยงพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการยนฟองตอศาลแขวงใหทนภายในกาหนดเวลาสสบแปด

ชวโมงนบแตเวลาทผตองหาถกจบ...”

ในการดาเนนคดดงกลาว จะเหนไดวา หากผตองหาถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอทณฑสถาน

ซงอยในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได กคงจะไมเปนปญหามากนก แตถาหาก

DPU

87

ผตองหาถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอทณฑสถาน ซงอยนอกเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยน

ฟองคดไดแลว พนกงานสอบสวนอาจนาตวผตองหาไปสงใหพนกงานอยการยนฟองคดตอศาลแขวง

ไมทนภายในกาหนดเวลาสสบแปดชวโมงตามกฎหมาย ดวยเหตน จงทาใหพนกงานสอบสวน

(สวนใหญ) เลอกทจะดาเนนการยนคารองขอผดฟองผตองหาทกคดไป เพอใหหมดปญหาเรองการ

สงตวผตองหาไปใหพนกงานอยการยนฟองภายในสสบแปดชวโมง ซงเปนสงทไมถกตองนก

นอกจากนน ในกรณทผตองหาถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอทณฑสถาน ซงอยนอกเขต

อานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได ในการสงสานวนการสอบสวน พนกงานสอบสวน

จะตองดาเนนการเพอขอโอนตวผตองหาไปคมขงยงเรอนจาหรอทณฑสถานทอยในเขตอานาจศาล

ทพนกงานอยการจะยนฟองคดได ทงน ตามความในหนงสอสานกงานอยการสงสด ท อส (สฝปผ.)

0018/ว 145 ทวา

“กรณสานวนรตวผกระทาความผด และพนกงานสอบสวนมความเหนควรสงฟองตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรคสาม แลว พนกงานอยการจะรบสานวน

ไดตองเขาหลกเกณฑดงตอไปน

1. พนกงานสอบสวนตองสงตวผตองหามาพรอมสานวน ไมวาผตองหาซงไดรบการ

ปลอยชวคราวจะถกสอบสวนเกนกาหนดเวลาสามเดอนหรอหกเดอน ตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 113 วรรคแรก แลวกตาม

2. หากผตองหาถกขงอยตองเปนกรณทผตองหาถกขงอยในอานาจศาลทพนกงาน

อยการรบสานวนไวจะยนฟองได

3. สานวนทผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตในอานาจศาลอนนนม

ขอพจารณาเปน 3 กรณ คอ

3.1 ในคดอนในเรอนจาซงอยในอานาจศาลอนทมคาพพากษาถงทสดใหจาคกนน

ไดมการแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 47 บญญตใหเรอนจาหรอทณฑสถาน

เปนภมลาเนาของผทถกจาคก ทาใหศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทผถกจาคาตองโทษอยมอานาจ

ชาระคดได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 22 (1) ซงทาใหพนกงานอยการ

ประจาศาลนนฟองคดได พนกงานสอบสวนผรบผดชอบ จงสามารถสงสานวนไปยงพนกงานอยการ

ประจาศาลนนเพอฟองคดได แมวาจะอยคนละเขตทองทหรอคนละจงหวดกตาม

3.2 ในคดอนในเรอนจาซงอยในอานาจศาลอนทคดยงไมถงทสด ถาพนกงานสอบสวน

ไมสามารถดาเนนการใหผตองหามาอยในอานาจศาลทพนกงานอยการจะฟองได หรอนาผตองหา

มาสงพรอมสานวนได พนกงานอยการกรบสานวนไมไดเพราะขดกบบทบญญตในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรคสาม จนกวาผตองหาถกโอนตวหรอนาตวมาได

DPU

88

3.3 กรณผตองหาหลายคนกระทาผดรวมกน เปนคดเกยวพนกนและผตองหาบางคน

ถกจาคกถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอนในอานาจศาลอน

ซงคดยงไมถงทสด การรบสานวนของพนกงานอยการกตองอยในหลกเกณฑดงกลาวขางตน

เพยงแตใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแยกสานวนทาความเหนควรสงฟองผตองหาทถกจาคก

ตามคาพพากษาถงทสดสงไปยงพนกงานอยการทสามารถดาเนนคดได สวนผตองหาทถกคมขงใน

คดอนซงคดยงไมถงทสด และไมไดถกคมขงในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองได หาก

พนกงานสอบสวนทาความเหนควรสงฟองแลวสงสานวนมายงพนกงานอยการ กรณนพนกงาน

อยการจะรบสานวนไวพจารณาไมได...”

กรณดงกลาวจะเหนวา การดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนมขนตอนทยงยาก

กวาการดาเนนคดอาญาทวๆ ไป พนกงานสอบสวนจงมกไมรบเรงดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขง

ในคดอน เพราะอยางไรเสยผตองหาดงกลาวกไดชอวายงเปนผตองขงทตองรบโทษตามคาพพากษา

ในคดอนอย ประกอบกบคดทตองหานน หากมอายความฟองคดทยาวนาน และผตองหายงไมไดรบ

การปลอยตวพนโทษในคดเดมดวยแลว ในระหวางนนพนกงานสอบสวนผรบผดชอบสานวนกอาจ

ไดยายไปปฏบตราชการในทองทอน ความรบผดชอบในคดนกจะตองยตลง การดาเนนคดดงกลาว

กจะเปนหนาทของพนกงานสอบสวนทานอนในสถานตารวจทองทนนเปนผรบผดชอบตอไป

(สานวนการสอบสวนไมตดตามตวพนกงานสอบสวนไปดวย) ดวยเหตน การดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอนจงเปนดวยความลาชากวาการดาเนนคดทวไป

แตอยางไรกตาม ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอนนนกมใชวา

จะเปนไปโดยยงยากเสยทกกรณ หากพนกงานสอบสวนหรอเจาพนกงานผเกยวของไดพจารณา

และศกษากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอแนวทางปฏบตทเกยวของ กจะพบวา เรองน หนวยงาน

ทเกยวของ (สานกงานตารวจแหงชาต สานกงานอยการ ศาล และกรมราชทณฑ) ตางกมหนงสอ

สงการใหเจาหนาทผเกยวของถอปฏบตในเรองดงกลาวไวแลวทงสน เชน ในเรองการสงตวผถกคมขง

ไปฟองศาล กรมอยการกเคยมหนงสอหารอและประสานความรวมมอไปยงกรมราชทณฑ จนกระทง

มหนงสอแจงเวยนแนวทางปฏบตในเรองดงกลาวแลว7 เพยงแตวาเนอหาสาระในการปฏบตหนาท

ดงกลาว ยงไมมการบญญตไวเปนกฎหมายเฉพาะเรองเพอใหหนวยงานหรอผทเกยวของไดรบทราบ

และถอปฏบตเปนไปในทศทางเดยวกน นอกจากนน สงทยงขาดหายไปอกประการหนงกคอ

การประสานความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญา (ตารวจ อยการ

7 จาก ภาคผนวก ฎ และ ฏ หนงสอกรมราชทณฑ ท มท 1005/ว 109 ลงวนท 2 กนยายน 2529

เรอง การสงตวผถกคมขงไปฟองศาล และหนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28 ตลาคม 2529

เรอง การดาเนนคดกบผตองหาและผทถกคมขงอยในเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน. หนา 140-146.

DPU

89

ศาล และราชทณฑ) การประสานความรวมมอทดจะชวยใหการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขง

ในคดอน เปนไปไดโดยสะดวกและรวดเรวมากยงขน ซงผเขยนจงขออธบาย ดงน

1. เรมตงแตการอายดตวผตองหา ในเรองการอายดตวผตองหานน หากพนกงานสอบสวน

มความจาเปนตองการอายดตวผตองหาทถกคมขงในคดอนไวสอบสวนดาเนนคด พนกงานสอบสวน

ควรหารอไปยงพนกงานอยการ และศาล เสยกอนวา สามารถดาเนนการได หรอไม อยางไร ทงน

เพอใหการอายดตวผตองหาตอเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขงเปนไปโดยชอบดวยกฎหมาย

2. ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน หากผตองหาถกคมขง ณ

เรอนจาหรอทณฑสถานทอยนอกเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได พนกงานสอบสวน

จะตองดาเนนการเพอขอโอนตวผตองหาไปคมขงยงเรอนจาหรอทณฑสถานทอยในเขตอานาจศาล

ทพนกงานอยการจะยนฟองคดได ดงนน กอนทจะดาเนนการ พนกงานสอบสวนควรควรพจารณา

ขอมลในเบองตนเสยกอนวา คดเดมทผตองหาถกคมขงอยนน คดถงทสดแลวหรอไม หากคดเดม

ยงไมถงทสด การพจารณาอนญาตใหโอนยายการคมขงจะเปนอานาจของศาลทพจารณาคด พนกงาน

สอบสวนจงตองยนคารองขอโอนยายการคมขงตอศาล แตหากคดเดมถงทสดแลว การพจารณา

อนญาตจะเปนอานาจของกรมราชทณฑ พนกงานสอบสวนจงตองยนคารองขอโอนยายการคมขง

ไปยงผบญชาการเรอนจา หรอผอานวยการทณฑสถาน เพอเสนอเรองตอกรมราชทณฑตอไป

3. ในกรณทไมสามารถขอโอนตวผตองหาไปคมขงยงเรอนจาหรอทณฑสถานทอย

ในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได พนกงานสอบสวนตองรบหารอไปยงพนกงาน

อยการ เพอขอใหพนกงานอยการดาเนนการตามหนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28

ตลาคม 2529 เรอง การดาเนนคดกบผตองหาและผทถกคมขงอยในเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน

หรอรบหารอไปยงพนกงานอยการ เพอขอสงสานวนการสอบสวนไปยงพนกงานอยการประจาศาล

ทมอานาจเหนอเรอนจาทผตองหาถกคมขงอย เพอพจารณายนฟองคดตอศาล โดยอาศยอานาจ

ตามมาตรา 47 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทบญญตใหภมลาเนาของผทถกจาคก

ตามคาพพากษาถงทสดของศาลหรอตามคาสงโดยชอบดวยกฎหมาย ไดแก เรอนจาหรอทณฑสถาน

ทถกจาคกอย จนกวาจะไดรบการปลอยตว ประกอบกบ มาตรา 22 (1) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา ซงจะทาใหพนกงานอยการประจาศาลทมอานาจเหนอเรอนจาทผตองหาถกคมขงอย

มอานาจฟองคด และศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทผตองหาถกคมขงอยกจะมอานาจชาระคดได

แมวาจะอยคนละเขตทองทหรอคนละจงหวดกนกตาม

4. ในกรณทคดเดมทผตองหาถกคมขงอยนนคดยงไมถงทสด พนกงานสอบสวน

ตองมหนงสอหารอไปยงศาลทมอานาจพจารณาคดเสยกอนวา ศาลยงคงตองการตวผตองหาดงกลาว

ไวเบกความในคด หรอไม ซงหากผตองหาเบกความเสรจแลว หรอศาลไมตองการตวผตองหาไว

DPU

90

เบกความในคดแลว พนกงานสอบสวนอาจขออนญาตตอศาลเพอขอโอนตวชวคราวมาดาเนนคดได

แตทงน กขนอยกบดลพนจของศาลในการพจารณาอนญาต ซงหากศาลไมอนญาต พนกงานสอบสวน

ตองรบหารอไปยงพนกงานอยการ เพอหาทางดาเนนการตาม ขอ 3 ตอไป หรอ

5. ในกรณทคดเดมยงไมถงทสด แตถาผตองหาไดถกคมขงอย ณ เรอนจาหรอทณฑสถาน

ทอยในเขตอานาจศาลเดยวกนกบคดทพนกงานสอบสวนประสงคจะดาเนนคดแลว พนกงานสอบสวน

กสามารถสงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการพจารณายนฟองคดตอศาลไดโดยไมตองสงตว

ผตองหาพรอมสานวนอก เพราะผตองหาไดถกคมขงอยในเขตอานาจศาลแลว ทงน ตามความ

ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรค 3 ทวา “...ในกรณทเหนควรสงฟอง

ใหพนกงานสอบสวนสงสานวนพรอมกบผตองหาไปยงพนกงานอยการ เวนแต ผตองหานนถกขง

อยแลว...” กรณดงกลาว พนกงานสอบสวนไมจาเปนตองรอใหคดเดมถงทสดแตอยางใด

เหตทผเขยนเสนอแนะแนวทางการประสานความรวมมอระหวางพนกงานสอบสวน

กบพนกงานอยการเปนสวนใหญ กเพราะวาการดาเนนคดอาญาในชนกอนฟองคดนแททจรงแลว

เปนกระบวนการเดยวกน แมวาเจาพนกงานผทาหนาทจะมหลายฝายกตาม8 กรณดงกลาวแสดง

ใหเหนวา ในการดาเนนการชนสอบสวนฟองรองของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการเปน

กระบวนการเดยวกน มใชแยกออกเปนคนละสวนเหมอนเชนในปจจบน การแยกอานาจหรอจากด

อานาจสอบสวนของพนกงานอยการในปจจบนทาใหอานาจหนาทของพนกงานอยการมเพยงพจารณา

ตรวจสานวนคดของพนกงานสอบสวนและยนฟองผตองหาตอศาลเทานน พนกงานอยการมสวนรวม

ในการตรวจสอบถงความชอบในการปฏบตหนาทของพนกงานสอบสวนนอยมาก กรณจงสงผลให

ผตองหาในคดไมไดรบการอานวยความยตธรรมจากพนกงานอยการเทาทควร

ในเรองการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนกเชนกน

การทพนกงานสอบสวนดาเนนการในเรองการแจงอายดตวกด การดาเนนการเพอดาเนนคดกบ

ผตองหาทถกคมขงในคดอนกด (ไมวาจะเปนการแจงขอกลาวหา การสอบสวนปากคาผตองหา)

หรอการสงตวผตองหาทถกคมขงในคดอนไปยงพนกงานอยการเพอดาเนนการตามกฎหมายกด

พนกงานสอบสวนผรบผดชอบสานวนมกจะดาเนนการไปตามระเบยบปฏบตหรอแนวทางปฏบต

ทสานกงานตารวจแหงชาตไดกาหนดไวเพยงอยางเดยว โดยลมทจะหารอขอกฎหมายไปยงพนกงาน

อยการและศาล หรอประสานความรวมมอไปยงกรมราชทณฑ กรณดงกลาวจงเปนสาเหตหนงททา

ใหเกดปญหาในทางปฏบตมากมาย และสดทายกสงผลทาใหการดาเนนคดอาญาเปนไปดวยความ

ลาชากวาทควรจะเปน แมวาจะมตวผตองหาอยในอานาจรฐแลวกตาม

8 คณต ณ นคร. (2549). เลมเดม. หนา 416.

DPU

91

4.2.3 การมบทบาทของศาลตอการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

การทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (มาตรา 29 วรรคหนง)

กาหนดวา “...หามมใหมการจากดสทธและเสรภาพของบคคลตามทรฐธรรมนญรบรองไว เวนแต

โดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนกาหนดไว และเทาท

จาเปนเทานน และจะกระทบกระเทอนสาระสาคญแหงสทธและเสรภาพนนมได...” และในมาตรา 32

วรรคสาม กาหนดวา “การจบและการคมขงบคคล จะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาล

หรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต” นน กรณดงกลาวยอมแสดงใหเหนวา ศาลหรอองคกร

ตลาการ เปนองคกรทมความสาคญ เปนกลาง และเปนองคกรททรงไวซงความยตธรรม อกทง

การปฏบตหนาทของผพพากษานนถอวาทางานภายใตพระปรมาภไธยไทยของพระมหากษตรย

ฉะนน ในการจบ การคน หรอคมขงบคคลใด ซงเปนการจากดหรอกระทบตอสทธเสรภาพของ

บคคล กฎหมายจงใหเปนอานาจของศาลหรอผพพากษาเทานนทจะเปนผออกหมายดงกลาวได

ทงน เพอใหศาลไดไตสวนเสยกอนวามเหตทจะออกหมายไดหรอไม อกทงเปนการตรวจสอบการ

ใชอานาจรฐ เพอใหเกดการถวงดลอานาจทแทจรง

แตอยางไรกด เมอกลาวถงบทบาทของศาลตอการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถก

อายดตวไวในระหวางตองโทษจาคก ผเขยนเหนวา ศาลไมควรออกหมายจบผตองหาซงถกคมขง

ในคดอนตามคารองขอของพนกงานสอบสวนไมวาดวยเหตใดๆ (ไมมความจาเปนทศาลตองออก

หมายจบ) เพราะจากการศกษาและวเคราะหเหตออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 66 และขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการเกยวกบการ

ออกคาสงหรอหมายอาญา พ.ศ. 2548 พบวา เหตออกหมายจบนอกจากมเหตอนควรเชอวาบคคลนน

ไดกระทาความผดอาญาแลว ยงตองมเหตอนควรเชอวาผตองหาจะหลบหนประกอบดวยเสมอ แมวา

คดดงกลาวจะมอตราโทษสงเกนกวา 3 ป ซงเปนเหตใหศาลสามารถออกหมายจบตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66 (1) กตาม (ในการออกหมายจบไมวาจะเปนการออก

หมายจบตามมาตรา 66 (1) , (2) หรอ มาตรา 66 วรรคสอง ยอมตองพจารณาถงเหตผลความจาเปน

ในการออกหมายจบดวยเสมอ “ความจาเปน” โดยนยดงกลาว คอ มเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน

หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตรายประการอน หรอไม เพราะหากไมม

พฤตการณดงกลาวศาลอาจใชดลพนจไมออกหมายจบ หรอเพกถอนหมายจบนนเสยกได)

ในการใชดลพนจออกหมายจบของศาลตามคารองขอของพนกงานสอบสวน แมวาคด

ดงกลาวจะมอตราโทษจาคกอยางสงเกนกวาสามป หรอไมเกนสามปกตาม หากศาลเหนวาไมมเหต

ออกหมาย หรอบคคลนนไมมพฤตการณหลบหน ศาลอาจจะไมออกหมายจบกได หรอในกรณ

มเหตออกหมาย แตหากศาลเหนวา พนกงานสอบสวนสามารถออกหมายเรยกกอนได ศาลอาจจะ

DPU

92

ไมออกหมายจบกได9 ยกตวอยางเชน ในคดทจรตซอขายทดนรชดาภเษก พนกงานสอบสวน

สถานตารวจนครบาลชนะสงคราม ไดขอใหศาลมคาสงออกหมายจบผตองหาในคดใหสนบน

เจาพนกงาน (ป.อาญา มาตรา 144) ซงถกคมตวอยทเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร และทณฑสถาน

หญงกลาง ศาลไดออกนงบลลงกอานคาสงคารอง (หมายเลขคดดาท 1366/2551) โดยพเคราะหวา

ผตองหาถกควบคมตวอยภายในเรอนจา หากผรองตองการจะทาการสอบสวนหรอแจงขอกลาวหา

กสามารถกระทาไดภายในเรอนจา จงใหผรองประสานกบทางเรอนจาเพอทาการสอบสวนหรอ

แจงขอกลาวหาเสยกอน หากพบวามปญหาหรอมความจาเปนกสามารถรวบรวมพยานหลกฐาน

เพอขอออกหมายจบในภายหลงได ศาลจงยกคารอง10 กรณดงกลาวแสดงใหเหนวา เมอผตองหา

ไมมพฤตการณทจะหลบหนแลว ศาลตองใชดลพนจไมออกหมายจบ หรอเพกถอนหมายจบนน

หากศาลเหนวาการออกหมายไมชอบดวยกฎหมาย ทงน ตามขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวย

หลกเกณฑและวธการเกยวกบการออกคาสงหรอหมายอาญา พ.ศ. 2548 (ขอ 24) “เมอมเหตทจะ

เพกถอนหมายจบหรอหมายคน ใหเจาพนกงานหรอบคคลทเกยวของรายงานหรอแจงใหศาลทออกหมาย

ทราบโดยเรว ในกรณเชนนใหผพพากษาไตสวนและมคาสงเปนการดวน...”

สาหรบกรณทศาลไดออกหมายจบตามคารองของพนกงานสอบสวนและมการนาเอา

ไปยนขออายดตวผตองหานน ผเขยนเขาใจวาศาลอาจจะไมทราบวาผตองหาคนดงกลาวถกคมขง

อย ณ เรอนจาหรอทณฑสถาน แหงใด หรอไม เพราะปจจบนยงไมมระบบทสามารถจะตรวจสอบ

การถกคมขงของบคคลไดอยางแนชด ประกอบกบพนกงานสอบสวนเองกไมแจงใหศาลทราบวา

ผตองหาทขอออกหมายจบนนถกคมขงอยทเรอนจาหรอทณฑสถานตามคาพพากษาหรอคาสง

ของศาลในคดอน เพราะหากแจงใหศาลทราบ ศาลบางทานอาจจะไมออกหมายจบใหตามทรองขอ

ซงจะสงผลทาใหพนกงานสอบสวนไมสามารถแจงอายดตวผตองหาตอเรอนจาหรอทณฑสถานได

หรอกรณอาจเปนไปไดวาในขณะทรองขอออกหมายจบนนพนกงานสอบสวนกไมทราบเชนกน

วาผตองหาดงกลาวถกคมขงอยทใดหรอไม

อยางไรกด ปญหาเกยวกบการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญากบผตองหา

ทถกคมขงในคดอนนน ไดมการฟองคดตอศาลปกครองหลายคด แตศาลปกครองกมอาจทจะ

9 ฤทธรงค สมอดร. (2551). การคมครองสทธผถกกลาวหาศกษาเนนหนก กรณการออกหมายจบ

นายสนย มโนมยอดม อดตอธบดกรมสอบสวนคดพเศษ (DSI). รายงานการอบรมหลกสตร “ผพพากษาผบรหาร

ในศาลชนตน” รนท 6 สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม. 10

ศาลสอน ตร. 3 ผตองหาสนบนอยในคกดนมาขอหมายจบอก. (2551,3 กรกฎาคม). ผจดการ.

สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2553, จาก http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?

NewsID=9510000078367&TabID=3&

DPU

93

ดาเนนการใดๆ เพอเปนการแกไขเยยวยาไดใหแกผฟองคด (ผตองขง) ได เนองจากศาลปกครอง

เหนวา การสอบสวนคดอาญาเปนขนตอนดาเนนการเพอนาไปสการลงโทษผกระทาความผดทางอาญา

ทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดใหอานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง การท

พนกงานสอบสวนจะดาเนนการสอบสวนหรอพนกงานอยการจะพจารณาสงฟองหรอไมอยางใด

หรอใชเวลาดาเนนการเพยงใดนน ยอมเปนอานาจของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการทจะ

ใชดลพนจภายใตหลกเกณฑของกฎหมายและระเบยบทเกยวของ อนเปนการใชอานาจตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา คดนจงเปนคดพพาทเกยวกบการใชอานาจในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา ซงอยในอานาจพจารณาของศาลยตธรรม คดจงไมอยในอานาจของศาลปกครองทจะ

พจารณาพพากษาตามมาตรา 9 วรรคหนง (2) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครอง พ.ศ. 2542

และสาหรบการอายดตวผตองหานน ศาลปกครองเหนวา การอายดตวผตองหาเปนวธการ

ในขนตอนการดาเนนการของเจาหนาทของรฐ เพอใหไดตวผฟองคดซงถกกลาวหาวากระทาความผด

อาญาในคดทไดขออายดตวไวนนมาดาเนนการสอบสวนเพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจน

ความผด และเพอจะเอาตวผกระทาผดมาฟองลงโทษตามอานาจหนาททกาหนดไวในประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา อนเปนการปฏบตหนาทในกระบวนการยตธรรมทางอาญา จงไมเขาเกณฑ

เปนคดพพาท ตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. 2542 ทศาลปกครองชนตนมคาสงไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจาก

สารบบความนน ชอบแลว11

จากขอเทจจรงขางตน เพอเปนการคมครองสทธของผถกกลาวหาในคดใหไดรบ

ความเปนธรรมในการสอบสวนดาเนนคดอาญาอยางถกตองรวดเรว และเปนธรรม ศาลในคดอาญา

ซงอานาจหนาทในการพจารณาพพากษาคดโดยตรง จงควรทจะเขามามบทบาทในการตรวจสอบ

ขอเทจจรงในเรองการอายดตวผตองหา และการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

ใหมากยงขน นอกจากนน หนวยงานทเกยวของ เชน ตารวจ อยการ และราชทณฑ กควรใหความ

รวมมออยางจรงจง ลดการใชอานาจหรอกระทาการอนมชอบดวยกฎหมายตอผตองหาทถกคมขง

ในคดอน เพราะถงอยางไรกตามผตองหาหรอผถกกลาวหาดงกลาว กยงถอวาเปนบคคลซงกฎหมาย

ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธในคดทตองหา จนกวาศาลจะมคาพพากษาถงทสดวาเปน

ผกระทาความผด ดงนน จงมความจาเปนและมความชอบธรรมอยางยงทหนวยงานในกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาจะตองคมครองสทธเสรภาพของผตองหาหรอผถกกลาวหาทถกคมขงในคดอน

ใหไดรบความเปนธรรมในการตอสคดและไมถกลดรอนสทธและเสรภาพในขณะทถกคมขง

11 จาก ภาคผนวก ฒ ณ และ ด คาสงศาลปกครองสงสด. หนา 152-176.

DPU

94

4.2.4 การมบทบาทของพนกงานอยการตอการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

“...บรรดาความในหนาทพนกงานอยการทไดวากลาวในเวลาใดๆ พนกงานอยการ

ไมควรคดใหความชนะอยางเดยว ถงความเรองนนจะชนะเปนไปตามความประสงคได แตเมอ

เหนวาไมใชความจรงและปราศจากความยตธรรมแลว พนกงานอยการกไมควรคดใหความชนะ

ทจะเปนเหตใหผไมมความผดตองรบโทษเลย...”

ถอยคาดงกลาว แสดงใหเหนภารกจและบทบาททสาคญของพนกงานอยการ คอ

การอานวยความยตธรรม รกษาผลประโยชนของรฐ และคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

โดยจกตองกระทาดวยความรวดเรว เทาเทยมกนและเปนธรรม กบทงตองกระทาใหเปนทเชอถอ

ศรทธาแกประชาชน เนองจากพนกงานอยการเปนทนายแผนดน และเปนตวแทนของแผนดน

ในการตรวจสอบและคนหาความจรงในคดอาญา การควบคมการดาเนนคดอาญาของรฐเพอรกษา

ความสงบเรยบรอยของประชาชนและเพอประโยชนสวนรวม ดงนน ในการดาเนนคดอาญา

พนกงานอยการจะตองปฏบตตอผตองหาและจาเลย โดยคานงถงศกดศรความเปนมนษย

ตลอดจนสทธและเสรภาพของบคคลดงกลาวตามรฐธรรมนญและกฎหมายอนดวย

พนกงานอยการตองมความเปนกลาง กลาวคอ ตองดแลประโยชนรฐ คอ การรกษา

ความสงบเรยบรอยของสงคม และตองดแลประโยชนสวนบคคล คอ การคมครองสทธของบคคล

ดวย ตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา นน พนกงานอยการมหนาทตองตรวจสอบความจรง

อยางมภาวะวสยกอนสงคดเสมอ แมวาตามกฎหมายพนกงานอยการจะไมมหนาทในการเรมคด

แตพนกงานอยการกจะตองรบผดชอบในการสอบสวน 4 ประการ คอ

1) รบผดชอบในความชอบดวยกฎหมายของการสอบสวน

2) รบผดชอบในความชอบดวยระเบยบของการสอบสวน

3) รบผดชอบในความละเอยดรอบคอบของการสอบสวน และ

4) รบผดชอบในความเชอถอไดของการสอบสวน เปนตน

อยางไรกด จากการศกษาระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญา

ของพนกงานอยการ พบวา พนกงานอยการในฐานะทนายความของแผนดน นอกจากมอานาจหนาท

ในการอานวยความยตธรรม รกษาผลประโยชนของรฐ และคมครองสทธเสรภาพของประชาชนแลว

พนกงานอยการยงมอานาจตรวจสอบและคนหาความจรงในคดอาญา ควบคมการดาเนนคดอาญา

ของรฐใหเปนไปดวยความสงบเรยบรอย โดยเฉพาะในเรองการจากดสทธและเสรภาพขนพนฐาน

ของบคคล เชน การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ ซงจะกระทาไดตอเมอกรณมความจาเปนทไมอาจ

หลกเลยงไดเทานน การคมขงผตองหาหรอจาเลย ตามปกตจะตองพจารณาวาเปนกรณทนาเชอวา

ผตองหาหรอจาเลยจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไมดวย ฉะนน หากกรณ

DPU

95

คดมหลกฐานตามสมควรวา การกระทาของผตองหาหรอจาเลยเปนความผดรายแรง หรอเปนทนาเชอวา

ผตองหาหรอจาเลยจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกรณคดมหลกฐานตาม

สมควรวาการกระทาของผตองหาหรอจาเลยเปนความผด และมเหตอนทจาเปนและสมควร

กจะเปนกรณทตองนาเหตดงกลาวมาพจารณาวามความจาเปนตองคมขงผตองหาหรอจาเลย

เพอดาเนนคดตอไปดวยหรอไมเชนกน

ในการพจารณาคารองขอปลอยชวคราวผตองหากเชนกน พนกงานอยการกตองพจารณา

ถงความจาเปนในการทจะเอาตวบคคลนนไวในอานาจรฐ ตามนยดงกลาวมาแลวขางตน โดยชงนาหนก

ระหวางประโยชนของรฐในการรกษาความสงบเรยบรอยกบสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคล

ซงขดแยงกน หากเหนวาสทธและเสรภาพของบคคลจะถกระทบเกนความจาเปนหรอเกนสมควร

โดยเฉพาะอยางยงเมอเหนวาไมมพฤตการณทนาเชอวาผตองหาจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบ

พยานหลกฐาน หรอไมมเหตอนทจาเปนและสมควรแลว พนกงานอยการตองปลอยตวบคคลหรอ

อนญาตใหปลอยชวคราวตามคารองขอเสมอ

ดวยเหตผลดงกลาวขางตน หากพนกงานอยการพบวาการปฏบตหนาทของพนกงาน

สอบสวนในการสอบสวนดาเนนคดกบผถกกลาวหาในคดจะเปนไปดวยความลาชาโดยไมมเหต

อนควร หรอการปฏบตหนาทของศาลหรอผพพากษาในคดอาจจะสงผลกระทบตอสทธและ

เสรภาพของบคคลตามทกฎหมายบญญตรบรองและคมครองสทธไว โดยเฉพาะในเรอง

การอายดตวผตองหาตอเรอนจาหรอทณฑสถาน ซงผ เขยนไดกลาวไปแลวนน กรณเชนน

พนกงานอยการจงควรทจะเขามาตรวจสอบการทางานของพนกงานสอบสวนและศาล ทงน

เพอเปนการคมครองสทธของผถกกลาวหาในคด ตามระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการ

ดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ ขอ 8 (หนาทเรงรดคด) และขอ 32 (หลกในการจากดสทธเสร

และเสรภาพของบคคล)

นอกจากนน ในเรองการรบสานวนการสอบสวน พนกงานอยการควรซกซอมทาความ

เขาใจกบพนกงานสอบสวนใหถกตองตรงกนวา การสงสานวนการสอบสวนสานวนทผตองหา

ถกคมขงในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน หากคดอนนนศาลไดมคาพพากษาใหจาคก

คดถงทสดใหพนกงานอยการประจาศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทผตองหาตองโทษจาคก

อยนน เปนผรบสานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวนเพอดาเนนคดตอไป แตถาศาล

ในคดอนนนยงมไดมคาพพากษาถงทสด พนกงานอยการจะรบสานวนกรสอบสวนไวไมได

จนกวาพนกงานสอบสวนจะดาเนนการใหผตองหามาอยในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการ

จะฟองคดได หรอนาผตองหามาสงพรอมสานวนการสอบสวน และหากเปนคดทมผตองหาหลาย

คนกระทาผดรวมกน และผตองหาบางคนตองโทษจาคกคดถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน

DPU

96

กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอนในเขตอานาจศาลอนซงคดยงไมถงทสด พนกงานอยการ

จะตองใหพนกงานสอบสวนแยกสานวนการสอบสวนของผตองหาทถกจาคกตามคาพพากษา

ถงทสด และผตองหาทถกคมขงในคดอนซงคดยงไมถงทสด สงไปยงพนกงานอยการทมอานาจ

ดาเนนคด ตามหลกเกณฑและวธการดงกลาวขางตน ทงน เปนไปตามระเบยบสานกงานอยการ

สงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ ขอ 99 (สานวนทผตองหาถกคมขงอยในคดอน

ทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน)

แตอยางไรกด ในกรณทพนกงานอยการเหนวา พนกงานสอบสวนไมสามารถขอโอนตว

ผตองหาไปคมขงยงเรอนจาหรอทณฑสถานทอยในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองคดได

พนกงานอยการกควรรบดาเนนการ ตามหนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28 ตลาคม 2529

ซงกรมอยการไดเคยขอความรวมมอกบกรมราชทณฑในเรองการสงตวผตองขงไปฟองศาลไว

ทงน เพอการดาเนนคดสามารถดาเนนการตอไปไดโดยเรว กรณดงกลาวน หากพนกงานอยการ

จะรอใหพนกงานสอบสวนดาเนนการใหผตองหามาอยในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการจะฟอง

คดได หรอนาผตองหามาสงพรอมสานวนการสอบสวน เทานน จงจะยอมรบสานวนการสอบสวน

จากพนกงานสอบสวน การดาเนนคดอาญากอาจเปนไปดวยความลาชา และการปฏบตหนาทของ

พนกงานอยการดงกลาวกอาจจะไมเปนการอานวยความยตธรรมและคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชนตามภารกจและบทบาทของพนกงานอยการ

DPU

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

จากการศกษาและวเคราะหปญหาในเรองการอายดตวผตองหาและการดาเนนคด

กบผตองหาทถกคมขงในคดอน ภายใตแนวความคดและหลกการในเรองการเอาตวบคคลไวใน

อานาจรฐ การคมครองสทธเสรภาพของผตองหา และการสอบสวนดาเนนคดอาญาดวยความถกตอง

รวดเรว และเปนธรรม ทาใหเหนวา หลกเกณฑหรอแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

ยงขดตอกฎหมายโดยเฉพาะในเรองการออกหมายจบผตองหาทถกคมขงในคดอน นอกจากนน

ในการสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนของพนกงานสอบสวน ปจจบนยงเปนไป

ดวยความลาชา และไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 มาตรา 40 (3),(7) ทกาหนดวา “บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณา

อยางถกตอง รวดเรว และเปนธรรม และผตองหามสทธไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว

เปนธรรม ดงนน จงขอสรปและเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหาในเรองการอายดตวผตองหา

และการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน ดงน

5.1 บทสรป

การอายดตวผตองหาไปยงเรอนจาหรอทณฑสถานนน การทสานกงานตารวจแหงชาต

วางแนวทางการปฏบตในเรองดงกลาว โดยกาหนดใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหา

ซงถกคมขงในคดอน รบดาเนนการขอใหศาลออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลวใหรบ

มหนงสอขออายดตวผตองหาพรอมกบสงสาเนาหมายจบไปยงสถานทคมขงผตองหาโดยเรว...

ในกรณศาลไมออกหมายจบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ พนกงานสอบสวน

ไมสามารถมหนงสอขออายดตวผตองหาได... นน จากการศกษาพบวา การทพนกงานสอบสวน

รองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาทถกคมขงในคดอน ตองถอวายงไมมเหตจาเปนในการออก

หมายจบ การทศาลออกหมายจบผตองหาทอยระหวางการคมขงตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล

ยอมเปนการขดตอหลกกฎหมายในเรองการออกหมายจบหรอการเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ

เพราะถอวากรณดงกลาวผตองหาไดอยในอานาจหรออยในการควบคมของรฐแลว

DPU

98

แตอยางไรกด เมอยอนมาพจารณาหลกการออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 66 จะเหนไดวา เหตทจะออกหมายจบตามมาตรา 66 นน ไดแยกไว

ตามทปรากฏในมาตรา 66 (1) , (2) และมาตรา 66 วรรคสอง ดวยเหตน จงอาจทาใหเกดเขาใจวาการ

ในการออกหมายจบผตองหา จะอาศยเหตในการออกหมาย ตามมาตรา 66 (1) , (2) หรอ ตามมาตรา

66 วรรคสอง กได เพราะในแตละอนมาตราและวรรค มเนอหาสาระในการพจารณาทไมเหมอนกน

กลาวคอ ตามมาตรา 60 (1) จะพจารณาจากอตราโทษจาคกของความผดทมการรองขอใหศาลออก

หมายจบเปนเกณฑ หากความผดนนมโทษจาคกอยางสงเกน 3 ป แมผกระทาจะไมมพฤตการณ

หลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไปกอเหตอนตรายประการอน ศาลออกหมายจบได

แตถาอตราโทษจาคกกาหนดไว 3 ป หรอตากวานน กจะไมเขาหลกเกณฑของมาตรา 66 (1)

สวนกรณตามมาตรา 66 (2) นน เหตแหงการออกหมายจบไมไดกาหนดใหพจารณา

อตราโทษเปนเกณฑอยางเชนในมาตรา 66 (1) แตจะพจารณาจากพฤตการณของบคคลทศาลจะออก

หมายจบเปนหลกวามพฤตการณจะหลบหน จะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหตอนตราย

ประการอน หรอไม ดงนน แมอตราโทษอยางสงของความผดทกระทาลงจะกาหนดไว 3 ป หรอ

ตากวานน หากมพฤตการณดงทระบไว ในมาตรา 66 (2) แลว ศาลกออกหมายจบได

กรณดงกลาวจากการศกษาหลกการออกหมายจบตามกฎหมายตางประเทศ พบวา

ในการออกหมายจบทกคด ศาลจะตองพจารณาเหตจาเปนในการออกหมายจบดวยเสมอวา บคคล

ทศาลจะออกหมายจบนน มพฤตการณจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไป

กอเหตอนตรายประการอน หรอไม หากศาลพจารณาแลวเหนวา บคคลนนไมมพฤตการณดงกลาว

ศาลจะไมออกหมายจบตามคารองขอของตารวจ ทงน เพอเปนการคมครองสทธของบคคลในเรอง

การจบ ซงเปนหลกการทรบไดรบการยอมรบในระดบสากล และปรากฏอยในปฏญญาสากลวาดวย

สทธมนษยชน ค.ศ. 1948 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.

1966 หลกการเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอจาคก ค.ศ. 1988 รวมทงกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาของหลายประเทศ

นอกจากนน ในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน (ไมวาจะมการอายดตว

ผตองหาไวดาเนนคด หรอไม) พนกงานสอบสวนกควรเรงสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาดงกลาว

ใหเสรจสนไปโดยเรวในระหวางทผตองหานนยงถกคมขง ไมมเหตผลหรอความจาเปนขอใดทตองรอ

ใหผตองหาพนโทษในคดทถกคมขงเสยกอนจงจะเรมสอบสวนดาเนนคด การทพนกงานสอบสวน

ละเลยการปฏบตหนาทดงกลาว นอกจากจะทาใหผตองหาตองเสยสทธในการไดรบการสอบสวน

ดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

ไดบญญตรบรองไว ยงอาจจะทาใหผตองหาตองเสยสทธหรอประโยชนบางประการทพงไดรบ

DPU

99

ตามพระราชบญญตราชทณฑฯ ในฐานะผตองขงหรอนกโทษเดดขาด เชน การพกการลงโทษ , การยาย

ไปคมขงยงเรอนจาซงเปนภมลาเนา เปนตน

5.2 ขอเสนอแนะ

เนองจากการอายดตวผตองหาเปนวธการหนงทรฐไดกระทาไปเพอประโยชนในการ

ดาเนนคดและเพอความสะดวกในการปฏบตหนาทของเจาพนกงานตารวจในการนาตวผกระทาผด

มาเขาสกระบวนการยตธรรม แตเนองจากหลกเกณฑดงกลาวยงไมมการบญญตไวเปนกฎหมาย

จงทาใหเกดปญหาในทางปฏบตซงกระทบตอสทธของผตองหา เชน การออกหมายจบผตองหา

ทอยระหวางการควบคมหรอคมขงตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล ตลอดจนความลาชาในการ

ดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอน ดงนน ผเขยนจงขอเสนอแนะแนวทางในการแกไขปญหา

ซงอาจจะชวยใหการอายดตวผตองหาและการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอน

เปนไปดวยความถกตอง รวดเรว และเปนไปในทศทางเดยวกนมากยงขน ดงน

1) เหนควรทจะบญญตเรอง “การอายดตวผตองหา” ไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาใหชดเจน โดยแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ในเรองหมายอาญา

โดยเพมเตม คาวา “อายด” ลงในมาตรา 2 (9) จากเดม เปนขอความ ดงน “หมายอาญา” หมายความถง

หนงสอบงการทออกตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนสงใหเจาหนาททาการจบ ขง จาคก อายด

หรอปลอยผตองหา จาเลย หรอนกโทษ... นอกจากนน เหนควรเพมเตม “หมายอายดตว” ไวในระบบ

หมายอาญาของไทย เพอมใหเกดปญหาการออกหมายจบผตองหาทอยระหวางการควบคมหรอคมขง

ตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล โดยทผตองหารายนนๆไมมพฤตการณจะหลบหน (เพราะการอายด

“มใชการจบ” ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา) และ

2) เหนควรบญญตหลกเกณฑและวธการเกยวกบการอายดตวผตองหาและการดาเนนคด

อาญากบผตองหาทถกคมขงในคดอนไวเปนกฎหมายเฉพาะเรอง เพอใหพนกงานสอบสวน พนกงาน

อยการ ศาล และเจาพนกงานราชทณฑ ถอปฏบตเปนไปในทศทางหรอแนวทางเดยวกน โดยอาจ

กาหนดใหพนกงานสอบสวนซงเหนวา มเหตจาเปนอยางยงทจะตองอายดตวผตองหาไวดาเนนคด

ยนคารองดงกลาวผานพนกงานอยการเพอขอความเหนชอบกอนทจะเสนอคารองขออายดตวผตองหา

ไปยงศาลทมเขตอานาจ เพอใหศาลออกหมายอายดตวผตองหาไปยงเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขง

เพอดาเนนการตามหมายอายดตวตอไป ทงน โดยอาศยอานาจตามความในมาตรา 5 แหงพระราชบญญต

ใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช 2477 ทใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการ

ตามพระราชบญญตฉบบน และมอานาจออกกฎกระทรวง เพอวางระเบยบการงานตามหนาทใหการ

ดาเนนคดอาญาเปนไปโดยเรยบรอย และ

DPU

100

3) เหนควรเสนอใหแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 66

ใหมความชดเจนมากยงขน โดยบญญตใหการพจารณาออกหมายจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 66 (1) และ มาตรา 66 (2) ศาลตองพจารณาวามหลกฐานตามสมควรวาผนน

นาจะกระทาความผด และมพฤตการณจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอจะไปกอเหต

อนตรายประการอน หรอไม (ทกกรณ) ไมวาคดดงกลาวจะมอตราโทษจาคกอยางสงเกนกวาสามป

หรอไมเกนสามป กตาม และ

4) เหนควรทกระทรวงยตธรรมจะพฒนาใหมฐานขอมลทสามารถตรวจสอบประวต

การถกคมขงของบคคล เพอทศาลหรอผพพากษาจะไดตรวจสอบขอมลในเบองตนกอนใชดลพนจ

ออกหมายจบผตองหาตามคารองขอของพนกงานสอบสวน ทงน เพอปองกนมใหเกดความผดพลาด

ในการออกหมายจบผตองหาทอยระหวางการควบคมหรอคมขงตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล

5) สาหรบกรณปญหาความลาชาในการดาเนนคดอาญากบผตองหาทถกคมขงในคด

อน ผเขยนเหนวา รฐควรทจะกาหนดกรอบระยะเวลาในการสอบสวนดาเนนคดอาญากบผตองหาท

ถกคมขงในคดอนใหมความชดเจนเชนเดยวกบการสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาทไดรบการ

ปลอยชวคราว ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 113 กาหนดวา “...การปลอย

ชวคราวนนใหใชไดระหวางการสอบสวนหรอจนกวาผตองหาถกศาลสงขงระหวางสอบสวนหรอ

จนถงศาลประทบฟอง แตมใหเกนสามเดอนนบแตวนแรกทมการปลอยชวคราว ไมวาเปนการ

ปลอยชวคราวโดยพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ...ในกรณทมเหตจาเปนทาใหไมอาจ

ทาการสอบสวนไดเสรจภายในกาหนดสามเดอนจะยดเวลาการปลอยชวคราวใหเกนสามเดอนกได

แตมใหเกนหกเดอน...”

และคาสงคาสงกรมตารวจ ท 960/2537 เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรดการ

สอบสวนคดอาญา ไดกาหนดไววา “...พนกงานสอบสวนตองทาการสอบสวนคดใหเสรจสนภายใน

เวลา 1 เดอน สาหรบคดอาญาธรรมดา และภายใน 2 เดอน สาหรบคดอกฉกรรจ นบแตวนแรก

ทผตองหาไดรบการปลอยชวคราว หากสอบสวนไมเสรจสนใหขยายเวลาการสอบสวนตอไปอก

ตามความจาเปนไดครงละ 15 วน แตรวมแลวตองไมเกน 6 เดอน นบแตวนแรกทผตองหาไดรบการ

ปลอยชวคราว...”

เหตทผ เขยนเสนอแนะใหกาหนดกรอบเวลาในการสอบสวนดาเนนคดใหชดเจน

เนองจากผตองหาหรอผถกกลาวหาทถกคมขงในคดอน (ไมวาจะมการแจงอายดตวไวดาเนนคดหรอไม)

ตางกมสทธทจะไดรบการสอบสวนดาเนนคดดวยความถกตอง รวดเรว และเปนธรรม เพราะตราบใด

กตามทศาลยงมไดมคาพพากษาในคดทอยระหวางการสอบสวนดาเนนคด กตองถอวาบคคลดงกลาว

DPU

101

ยงเปนผบรสทธในคดนนจนกวาจะมคาพพากษาของศาลเชนกน ฉะนนเมอพนกงานสอบสวนทราบตว

หรอมการแจงอายดตวไวดาเนนคดแลว กยอมตองรบเรงสอบสวนดาเนนคดใหเสรจสนดวยความ

รวดเรว โดยไมจาตองรอใหผตองหานนพนโทษในคดเดมกอนแตอยางใด DPU

การอายดตวผตองหา

ในระหวางตองโทษ

จาคก”

บรรณานกรม

DPU

103

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

เกยรตขจร วจนะสวสด. (2547). คาอธบายหลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการ

ดาเนนคดในขนตอนกอนการพจารณา. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: จรรชการพมพ.

เขมชย ชตวงศ. (2526). กฎหมายวธพจารณาความอาญาเปรยบเทยบ 2. กรงเทพฯ: คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

คณต ณ นคร. (2546). กฎหมายวธพจารณาความอาญา (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: วญชน.

________ . (2540). อยการเยอรมนและการดาเนนคดอาญาของอยการเยอรมนกอนฟอง.

รวมบทความดานวชาการ : หางหนสวนจากดพมพอกษร.

________ . (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: วญชน.

________ . (2551). ภมธรรมและบทบาทของพนกงานอยการ. กรงเทพฯ: วญชน.

จรญ โฆษณานนท. (2545). สทธมนษยชนไรพรมแดน ปรชญา กฎหมายและความเปนจรงทาง

สงคม. กรงเทพฯ: นตธรรม.

จรนต หะวานนท. (2544). สทธทางวธพจารณาความอาญาตามรฐธรรมนญ (พมพครงท 2).

กรงเทพฯ: วญชน.

จตต ธรรมมโนวานช. (2537). หลกกฎหมายและแนวปฏบตวาดวยการจบและแจงขอกลาวหา ,

การควบคมและฝากขง , การคน , และการปลอยชวคราว. ภาควชากฎหมายวธสบญญต

สวนวชากฎหมาย โรงเรยนนายรอยตารวจ.

ชาต ชยเดชสรยะ. (2549). มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา. กรงเทพ: เดอนตลา.

เดชชาต วงศโกมลเชษฐ. (2526). รฐธรรมนญนานาชาต. กรงเทพฯ: สภาวจยแหงชาต.

นพนธ สรยะ. (2525). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป หนวยท 5 เรองสทธ. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

บวรศกด อวรรณโณ. (2538). กฎหมายมหาชน เลม 3 ทมาและนตวธ. กรงเทพฯ: นตธรรม.

DPU

104

ไพโรจน ชยนาม. (2528). กฎหมายรฐธรรมนญ. ม.ป.ท.

วรพจน วศรตพชญ. (2538). สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ. กรงเทพฯ: วญชน.

วชา มหาคณ. (2522). การใชเหตผลในทางกฎหมาย. กรงเทพฯ: ศรพรการพมพ.

สพศ ประณตพลกรง. (2528). การคมครองสทธเสรภาพผตองหาโดยองคกรตลาการในชนการ

พจารณา : ศกษาเปรยบเทยบกรณไทยและสหรฐอเมรกา. ม.ป.ท.

หยด แสงอทย. (2509). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. กรงเทพฯ: ประกายพรก.

________ . (2529). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. กรงเทพฯ: ประกายพรก.

อภรตน เพชรศร. (2529). สทธของผตองหาในประเทศไทย สทธมนษยชน และกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาในประเทศไทย. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

อทย อาทเวช. (2554). คมอกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 3 การสอบสวน มาตรการบงคบ

ในคดอาญา. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด ว. เจ. พรนตง.

เอกสารอนๆ

ชาญณรงค ปราณจตต. (2543). รายงานการวจยเรองการวจยเพอหาวธลดปรมาณคด

ทมาสศาลและความรวดเรวในการดาเนนคด. (ม.ป.ท.)

ณรงค ใจหาญ. ( 2540). สทธของผตองหาจาเลย และผตองโทษในคดอาญา

(รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณ). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.

ฤทธรงค สมอดร. (2551). การคมครองสทธผถกกลาวหาศกษาเนนหนก กรณการออกหมายจบ

นายสนย มโนมยอดม อดตอธบดกรมสอบสวนคดพเศษ (DSI). รายงานการอบรม

หลกสตร “ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน” รนท 6 วทยาลยขาราชการฝายตลาการ

ศาลยตธรรม สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม.

อทย อาทเวช. (2544). การจบการคนในประเทศสหรฐอเมรกา. เอกสารประกอบการเรยนการสอน

วชาสทธมนษยชน. มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

________ . (2553, กนยายน). “การจบการคนในประเทศฝรงเศส” เอกสารประกอบการเสวนา

ของสานกงานศาลยตธรรม ครงท 5/2553 วนท 2 กนยายน 2553.

DPU

105

วทยานพนธ

กนกทพย ใสสะอาด. (2550). การคมครองสทธผถกคมขงโดยไมชอบดวยกฎหมาย. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ชยวฒน วฒนะ. (2551). เหตออกหมายจบ ศกษากรณ เหตความรายแรงในการออกหมายจบ.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจ

บณฑตย.

ณรงคภทร ชวนกล. (2547). การคมครองสทธเสรภาพของบคคล กรณการจบ

โดยไมมหมายจบของตารวจ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ทววฒน ธาราจนทร. (2540). การชดใชคาทดแทนโดยรฐเนองจากการคมขงอนเกดจากความ

ผดพลาดในกระบวนการยตธรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พมพเพญ พฒโน. (2542). กลไกทางกฎหมายในการคมครองสทธตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 : ศกษากรณการจบ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไพศาล วตตธรรม. (2548). การคมครองสทธของบคคลในการออกหมายจบ. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

มาล ทองภสวรรค. (2524). การคมขงและการกกขงผถกกลาวหาวากระทาผดอาญา. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รตนา ธมรตน. (2544). อานาจรฐในการควบคมตวผตองหา : ศกษาเปรยบเทยบระหวางประเทศ

ไทยกบประเทศญปน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร

กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สเมธ ลขตธนานนท. (2528). เหตในการจบ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

นตศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสยงชย สมตรวสนต. (2537). การคมครองสทธเสรภาพของผตองหากอนการประทบฟอง

โดยองคกรศาล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

106

บทความ

เกยรตขจร วจนะสวสด. (ม.ป.ป.). “หลกประกนจาการถกจบกม ตรวจคนทไมชอบธรรม.”

วารสารนตศาสตร, 11, 3, หนา 455.

ขนษฐนนท อภหรรษากร. (2552, 1 ม.ค.- ม.ย. 52). “วาดวย...เรองรองเรยนของผตองขง.”

วารสารผตรวจการแผนดน, 2, 1, หนา 105-107.

________ . (2554, 1 ม.ค.- ม.ย. 54). “การแกไขปญหาเรองรองเรยนของผตองขง อนเนองมาจาก

การอายดตวผตองหา (ผตองขง) โดยพนกงานสอบสวน.” วารสารผตรวจการแผนดน,

4, 1, หนา 15.

คณต ณ นคร. (2540). “อยการเยอรมนและการดาเนนคดอาญาของอยการเยอรมนกอนฟอง.”

ในรวมบทความดานวชาการ : หางหนสวนจากดพมพอกษร.

ชาญเชาวน ไชยานกจ. (2542). “สทธมนษยชนกบกระบวนการยตธรรม.” บทบณฑต, 4, 55,

หนา 169-170.

เดอน บนนาค. (2521, เมษายน). “การแยกอานาจ.” วารสารนตศาสตร 9. หนา 79.

ไพจตร ปญญพนธ. (2509, เมษายน). “จบ.” บทบณฑตย, ล. 28, ต. 2. หนา 311.

________ . (2524). จบ. วารสารกฎหมายจฬาลงกรณ, 6, 2, หนา 5-6

วราวธ ถาวรศร. (2547, มกราคม-เมษายน) “จบผตองหาเพอการสอบสวนครงหนงแลว จะขอใหศาล

ออกหมายจบผตองหาซา เพอการฟองคดอกไดหรอไม.” ดลพาห, 51, 1, หนา 159-164 .

วชย ศรรตน. (2544 , กนยายน-ธนวาคม). “พฒนาการของสทธมนษยชน.”

ดลพาห, 48, 3, หนา 32.

วชา มหาคณ. (2524). “ผลกระทบของกฎหมายทไมเปนธรรม ตอสทธของประชาชน

ในกระบวนการยตธรรม.” วารสารนตศาสตร, 11, 4, หนา 564.

สรศกด ลขสทธวฒนกล. (ม.ป.ป.). “การตรวจสอบถวงดลในกระบวนการยตธรรมทางอาญา.”

บทบณฑตย, ล. 64, ต. 3, หนา 4.

อรณ กระจางแสง. (2533, กนยายน). “บทบาทของอยการในการสอบสวนคดอาญา”

วารสารนตศาสตร, 20, 3, หนา 62.

DPU

107

ภาษาตางประเทศ

BOOKS

Packer , Herbert L. (1968). The limits of the Criminal Sanction. Stanford, CA: Stanford

University Press.

Luard , David Even. (1967). The International Protection of Human Rights. New York: F.A.

Praeger.

Wrobleski, Henry M., Hess, Karen M. (1979). Introduction to Law Enforcement and

Criminal Justice. St. Paul: West Publishing.

Stuckey, Gilbert B. (1976). Procedures in the Justice System Columbus. Ohio: Charles E.

Merrill Publishing Company.

ELECTRONIC SOURCES

จรวฒ ลมปพนธ และธาน วรภทร. (2548). สทธผตองขงระหวางพจารณา. สบคนเมอวนท

29 สงหาคม 2552, จากเวบไซต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

http://www.dpu.ac.th/research/archive.php?act=view&id=211

อาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม : ศาลสอน ตร. 3 ผตองหาสนบนอยในคก

ดนมาขอหมายจบอก. (2551,3 กรกฎาคม). ผจดการ. สบคนเมอวนท 10 สงหาคม

2553, จาก http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?

NewsID=9510000078367&TabID=3&

DPU

การอายดตวผตองหา

ในระหวางตองโทษ

จาคก”

การอายดตวผตองหา

ในระหวางตองโทษ

จาคก”

ภาคผนวก

DPU

109

การอายดตวผตองหา

ในระหวางตองโทษ

จาคก”

ภาคผนวก ก

ระเบยบตารวจ วาดวยการอายดผตองขงยงเรอนจา (ฉ.๒)

ลงวนท ๒ พ.ค. ๒๕๑๗

DPU

110

ระเบยบตารวจ

วาดวยการอายดผตองขงยงเรอนจา (ฉ.๒)

ลงวนท ๒ พ.ค. ๒๕๑๗

ขอ ๑๖๘ เพอใหการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองขงไดเปนไปโดยสะดวกเรยบรอยสมความ

ประสงคของทางราชการ ใหปฏบตดงตอไปน

ก. เรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร เรอนจากลางคลองเปรมและทณฑสถานหญง

(๑) เมอพนกงานสอบสวนสถานตารวจนครบาลใดในกรงเทพมหานครขออายดตว

ผตองขงไวตอเรอนจาพเศษกรงเทพมหานครแลว ใหรบสาเนาคาขออายดตวสงสถานตารวจนครบาล

สาราญราษฎร สวนการขออายดตวผตองขงตอเรอนจากลางคลองเปรมหรอทณฑสถานหญง ใหรบสาเนา

คารองขออายดตวสง สถานตารวจนครบาลเตาปน เพอใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถาน

ตารวจนครบาลเตาปน แลวแตกรณ ใชเปนหลกฐานในการตดตอขอรบตวผตองอายดจากเรอนจา

(๒) เมอเรอนจาจะปลอยตวผตองขงทพนกงานสอบสวนขออายดไวตามนย (๑)

ทางเรอนจาจะแจงไปยงสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาป แลวแตกรณ

ใหทราบลวงหนา

(๓) ใหสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาลเตาปน แลวแต

กรณ สงเจาหนาทไปรบตวผตองอายดนนไปจากเรอนจา แลวแจงใหพนกงานสอบสวนผขออายดสง

เจาหนาทไปรบตวผตองอายดนนจากสถานตารวจนครบาลสาราญราษฎรหรอสถานตารวจนครบาล

เตาปนแลวแตกรณ เพอดาเนนการตอไป

ข. เรอนจาจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานคร

(๑) การอายดตวผตองขงทเรอนจาแตละแหง (นอกจากกรงเทพมหานคร) ใหผกากบ

การตารวจภธรจงหวด หรอผบงคบกองตารวจภธรอาเภอ ทเรอนจานนตงอยในเขตทองทศนยกลางทา

หนาทในการขออายด รบและสงตวผตองอายด

(๒) เมอพนกงานสอบสวนอาเภอใดในจงหวดทเรอนจาตงอย ประสงคจะขออายดตว

ผตองขงทเรอนจาแหงนนแลว ใหแจงตอผกากบการหรอผบงคบกองตารวจดงกลาวใน (๑) เปนของ

ผขออายด แตถากรณรบดวน ซงพนกงานสอบสวนจาเปนตองขออายดตรงตอเรอนจาเอง เมออายดแลว

พนกงานสอบสวนตองแจงการอายดใหฝายตารวจผมหนาทในการนทราบดวย เพอเปนหลกฐานในการ

รบและสงตวผตองหาอายดตอไป

DPU

111

(๓) เรอนจาจะปลอยผตองขงทอายดตามทกลาวไวใน (๒) ตองแจงใหผกากบการ

ตารวจภธรจงหวด หรอผบงคบกองตารวจภธรอาเภอดงกลาวใน (๑) ทราบ

(๔) การรบและสงตวผตองอายด ใหเปนหนาทของผกากบการหรอผบงคบกอง

ผมหนาทในการอายด จดเจาหนาทตารวจไปรบและสงตวผตองอายด

(๕) คาพาหนะและคาเบยเลยงเดนทาง ตลอดจนคาใชจายตางๆทตองจายไปในการน

ทงหมด ใหเบกจายเงนคาใชสอยของกรมมหาดไทย

DPU

112 การอายดตวผตองหา

ในระหวางตองโทษ

จาคก”

ภาคผนวก ข

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/9610

ลงวนท 16 กนยายน 2546

DPU

113

บนทกขอความ สวนราชการ สานกงานตารวจแหงชาต โทร. 0 2205 3460

ท 0004.6/9610 วนท 16 กนยายน 2546

เรอง แนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

ผบช.น., ก., ภ. 1-9, ปส., สตม., ส., และจตร.

ผบก.สบส. ดวยปรากฏวา การปฏบตของพนกงานสอบสวนเกยวกบการอายดตวผตองหา

ในปจจบนมปญหาในทางปฏบต เนองจากการอายดตวผตองหาทผานมา พนกงานสอบสวนปฏบต

ตามมาตรา 136 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กลาวคอ เปนกรณทพนกงานสอบสวน

จดการใหจบหรอควบคมตวผตองหาหรอบคคลใด ซงระหวางการสอบสวนปรากฏวาเปนผกระทา

ความผด บดน คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 11) มความเหนวา กรณตามมาตรา 136 แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาดงกลาว ไมถอเปนเหตจาเปนอยางอนตามทมกฎหมาย

บญญตใหเจาพนกงานมอานาจจบไดโดยไมมหมายตามมาตรา 237 วรรคหนง ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย โดยเจาพนกงานจะตองขอหมายจบจากศาลเสยกอน

ดงน เพอใหการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหาเปนไปโดยถกตองตามกฎหมาย

จงกาหนดแนวทางปฏบตดงน

1. กรณพนกงานสอบสวนจาเปนตองไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอนไว

เพอสอบสวนดาเนนคดในอกคดหนง ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอแจงไปยงสถานทคมขง

ผตองหา เชน เรอนจา สถานตารวจหรอหนวยงานตางๆ ทคมขงผตองหาวาผตองหาดงกลาวเปน

บคคลทพนกงานสอบสวนตองการไดตวไวเพอสอบสวนดาเนนคด ทงนเพอเปนขอมลเบองตน

สาหรบสถานทคมขง อนจะเปนประโยชนในการคมขงผตองหา การพจารณาปลอยชวคราว

หรอคดคานการปลอยชวคราว

2. ใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอนรบดาเนนการ

ขอใหศาลออกหมายจบ หลงจากศาลออกหมายจบแลวใหรบมหนงสอขออายดตวผตองหา

พรอมกบสงสาเนาหมายจบไปยงสถานทคมขงตวผตองหาโดยเรว

DPU

114

3. ในกรณทศาลไมออกหมายจบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ

พนกงานสอบสวนไมสามารถมหนงสอขออายดตวผตองหาได หากผตองหาไดรบการปลอยตวจาก

สถานท คมขง และพนกงานสอบสวนยงมความจาเปนตองไดตวผตองหาดงกลาวไวเพอสอบสวน

ดาเนนคด ใหพนกงานสอบสวนออกหมายเรยกผตองหา หากผตองหาไมมาตามหมายเรยกหรอ

ตามนดโดยไมมขอแกตวอนควรกด ไดหนไปกด จงรองขอตอศาลใหออกหมายจบตอไป

4. ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนดาเนนคดกบผตองหาซงถกคมขงในคดอนให

แลวเสรจโดยไมตองรอใหพนโทษในคดเดมกอน และสงสานวนใหพนกงานอยการโดยเรว

การสงสานวนคดทผตองหาบางคนถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดของศาลอน ใหถอปฏบตตาม

หนงสอท 0004.6/10615 ลงวนท 27 ส.ค.2545 การสงสานวนคดทผตองหาถกคมขงอยในคดอน

ทเรอนจาซงอยในเขตอานาจของศาลอน ใหถอปฏบตตามหนงสอท 0004.6/6167 ลงวนท 20

พ.ค. 2545

5. ในระหวางทผตองหาอายดตวถกคมขงอย เมอพนกงานสอบสวนเหนวาไมจาเปน

ตองขงผตองหาอายดไวระหวางการสอบสวนในคดทขออายด เชน ในคดความผดตอสวนตว เมอได

ถอนคารองทกขหรอยอมความกนโดยถกตองตามกฎหมายหรอคดเลกกน ตามมาตรา 37 แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอขอถอนอายดตว

ผตองหาดงกลาวไปยงสถานททขออายดไวโดยดวนทสด

6. ในกรณทการสอบสวนเสรจสนและมความเหนควรสงฟองผตองหาอายด หลงจาก

สงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการแลว ใหพนกงานสอบสวนหมนตดตามผล

การสงคดของพนกงานอยการ จนกระทงพนกงานอยการมคาสงฟองผตองหาทถกอายดตอศาล และ

เรอนจาไดรบหมายนดพจารณาของศาลนนแลว หรอพนกงานอยการมคาสงเดดขาดไมฟอง

ผตองหาอายดแลว ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอขอถอนอายดผตองหาดงกลาวไปยงสถานท

ทขออายดไวโดยดวนทสด จงแจงมาเพอทราบและถอปฏบตโดยเครงครด

พล.ต.อ. วฑฒชย ศรรตนวฑฒ

(วฑฒชย ศรรตนวฑฒ)

รอง ผบ.ตร.ปรท.ผบ.ตร.

DPU

115

ภาคผนวก ค

บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

เรองเสรจท ๔๕๒/๒๕๔๖

DPU

116

เรองเสรจท ๔๕๒/๒๕๔๖

บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

เรอง หารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบการจบกมตามมาตรา ๗๘ มาตรา ๑๑๗

มาตรา ๑๓๔ และมาตรา ๑๓๖ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

สานกงานตารวจแหงชาต ไดมหนงสอ ดวนทสด ท ตช ๐๐๐๔.๖/๔๙๒๑ ลงวนท๒๘

ตลาคม ๒๕๔๕ ถงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ขอหารอในประเดนปญหาเกยวกบการ

ดาเนนการตามมาตรา ๗๘ มาตรา ๑๑๗ มาตรา ๑๓๔ และมาตรา ๑๓๖ แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา ใหสอดคลองกบบทบญญตมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย ทบญญตวา "ในคดอาญา การจบและคมขงบคคลใดจะกระทามได เวนแตมคาสง

หรอหมายของศาล หรอผนนไดกระทาความผดซงหนา หรอมเหตจาเปนอยางอนใหจบไดโดยไมม

หมายตามทกฎหมายบญญต..." โดยมประเดนปญหาทขอหารอรวม ๗ ประเดน ดงน

ประเดนทหนง กรณตามมาตรา ๗๘ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

(ก) มาตรา ๗๘ (๒) เมอพบบคคลนนกาลงพยายามกระทาความผด หรอพบโดยม

พฤตการณอนควรสงสยวาผนนจะกระทาความผดโดยมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอนอน

สามารถอาจใชในการกระทาความผด

(ข) มาตรา ๗๘ (๓) เมอมเหตอนควรสงสยวาผนนไดกระทาความผดมาแลวและ

จะหลบหน

(ค) มาตรา ๗๘ (๔) เมอมผขอใหจบโดยแจงวาบคคลนนไดกระทาความผดและแจง

ดวยวาไดรองทกขไวตามระเบยบแลว

กรณตามมาตรา ๗๘ (๒) (๓) และ (๔) นน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

บญญตไวเปนขอยกเวนในการจบกมโดยไมตองมหมาย ซงสานกงานตารวจแหงชาตเหนวา กรณ

ดงกลาวพนกงานฝายปกครองหรอตารวจสามารถจบกมไดโดยไมตองมคาสงหรอหมายของศาล

ตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทสอง กรณตามมาตรา ๑๑๗ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทบญญตใหอานาจนายประกนขอใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจทใกลทสดจบตวผตองหา

หรอจาเลยทมประกน ซงเหนวาจาเลยไดหนหรอจะหลบหน หรอนายประกนจะทาการจบผตองหา

หรอจาเลยเองเมอไมสามารถขอใหพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบกมไดทนทวงท สานกงาน

ตารวจแหงชาต เหนวา กรณนเปนเหตจาเปนอยางอนทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจและนาย

DPU

117

ประกนจบไดโดยไมตองมคาสงหรอหมายของศาล ตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทสาม กรณตามมาตรา ๑๓๔ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทบญญตวา เมอผตองหาถกเรยกหรอสงตวมาหรอเขาหาพนกงานสอบสวนเอง หรอปรากฏวาผใด

ซงมาอยตอหนาเจาพนกงานเปนผตองหา ใหถามชอตว นามสกล ชาต บงคบ บดามารดา อาย อาชพ

ทอย ทเกด และแจงขอหาใหทราบ สานกงานตารวจแหงชาต เหนวา การแจงขอหาใหผตองหา

ทราบดงกลาวไมใชการจบกม พนกงานสอบสวนสามารถดาเนนการไดโดยไมตองมคาสงหรอ

หมายของศาลตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทส กรณตามมาตรา ๑๓๖ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทบญญตวา พนกงานสอบสวนจะจบและควบคมหรอจดการใหจบหรอควบคมผตองหาหรอบคคลใด

ซงในระหวางสอบสวนปรากฏวาเปนผกระทาผด สานกงานตารวจแหงชาตเหนวา กรณดงกลาว

เปนเหตจาเปนอยางอนทพนกงานสอบสวนสามารถจบกมผตองหาทปรากฏตวตอหนาและไดทา

การสอบสวนจนชดเจนแลววาเปนผกระทาผดจรง โดยไมตองมคาสงหรอหมายของศาลตามมาตรา

๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทหา ในกรณทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบกมผตองหามาแลว ตอมามเหตตอง

ปลอยตวผตองหาเนองจากสงฟองศาลไมทนตามกาหนด หลงจากพนกงานสอบสวนทาการ

สอบสวนเสรจสนและมความเหนควรสงฟองผตองหา สานกงานตารวจแหงชาตเหนวา พนกงาน

สอบสวนสามารถขอใหศาลออกหมายจบในขอหาเดม เพอจบกมผตองหาแลวสงตวผตองหาพรอม

สานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการได

ประเดนทหก ในกรณทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบกมผตองหามาแลว ตอมา

มการปลอยตวผตองหาดวยเหตทพนกงานสอบสวนมความเหนควรสงไมฟอง หลงจากพนกงาน

สอบสวนสงสานวนใหพนกงานอยการแลว พนกงานอยการมความเหนควรสงฟองจงมความจาเปน

ทตองนาตวผตองหามาฟอง สานกงานตารวจแหงชาตเหนวา พนกงานสอบสวนสามารถขอใหศาล

ออกหมายจบในขอหาเดมเพอจบกมตวผตองหามาฟองได

ประเดนทเจด ในกรณทผตองหาซงมหมายจบของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจชน

ผใหญ และพนกงานอยการไดสงใหจดการอยางหนงอยางใดเพอใหไดตวผตองหามาฟอง แตยง

ไมไดขอใหศาลออกหมายจบ ปรากฏวาผตองหานนกาลงจะหลบหนออกนอกประเทศ สานกงาน

ตารวจแหงชาต เหนวา เจาหนาทตารวจสามารถจบกมตวไดโดยไมตองมคาสงหรอหมายของศาล

DPU

118

เพราะเปนเหตจาเปนเรงดวน หากรอใหศาลออกหมายอาจจะทาใหผตองหาหลบหนหรอออกนอก

ราชอาณาจกรไป

ในชนพจารณาเรองนของคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๑๑) ผแทนสานกงานตารวจ

แหงชาต (พลตารวจตร จกรทพย กญชร ณ อยธยา) ไดชแจงขอเทจจรงเพมเตมวา กรณขอหารอ

ตามประเดนทเจด นน เปนกรณผตองหาถกออกหมายจบตามหมายจบของพนกงานฝายปกครอง

หรอตารวจชนผใหญ ซงเปนการออกหมายจบโดยอาศยอานาจตามมาตรา ๕๘ แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญากอนวนท ๑๒ ตลาคม ๒๕๔๕ ซงเปนวนทบทบญญตมาตรา ๒๓๗

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมผลใชบงคบ ทงน ตามมาตรา ๓๓๕ (๖) ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย แตมปญหาวา หากผตองหาจะหลบหนออกนอกประเทศภายหลงวนท ๑๑

ตลาคม ๒๕๔๕ เจาหนาทจะกระทาการจบกมโดยไมตองมหมายไดหรอไม ซงในขณะนเจาหนาท

ตารวจไดดาเนนการรองขอใหศาลออกหมายจบผตองหาในคดทเคยออกหมายจบโดยพนกงานฝาย

ปกครองหรอตารวจชนผใหญแลว ทงน เพอใหเปนไปตามบทบญญตมาตรา ๒๓๗ ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย

คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๑๑) ไดพจารณาปญหาขอหารอของสานกงานตารวจ

แหงชาต โดยมผแทนสานกงานตารวจแหงชาต ผแทนสานกงานศาลยตธรรม ผแทนสานกงาน

อยการสงสด และผแทนกระทรวงมหาดไทย (กรมการปกครอง) เปนผชแจงรายละเอยดขอเทจจรง

แลว มความเหนดงตอไปน

โดยทมาตรา ๓๑ วรรคหนงและวรรคสามของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

บญญตวาบคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย การจบ คมขง ตรวจคนตวบคคล

จะกระทามไดเวนแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย ประกอบกบมาตรา ๒๙

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดบญญตหลกประกนเกยวกบสทธและเสรภาพของบคคล

ไววา บคคลจะถกจากดสทธและเสรภาพตามทรฐธรรมนญรบรองไวไมได เวนแตโดยอาศยอานาจ

ตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอการทรฐธรรมนญกาหนดไวและเทาทจาเปนเทานน และ

จะกระทบกระเทอนสาระสาคญแหงสทธและเสรภาพนนมได ตลอดจนบทบญญตมาตรา ๒๓๗

วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทบญญตใหในคดอาญา การจบและคมขงบคคลใด

จะกระทามได เวนแตมคาสงหรอหมายของศาล หรอผนนไดกระทาความผดซงหนา หรอมเหต

จาเปนอยางอนใหจบไดโดยไมมหมายตามทกฎหมายบญญต ดงนน การจะดาเนนการตามขอยกเวน

ตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนงของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทใหอานาจกระทาไดจะตอง

ปฏบตในขอบเขตและเงอนไขทจากดเทาทมเหตจาเปนจรง ๆ เทานน

DPU

119

อยางไรกตาม การจะพจารณาวาขอเทจจรงใดถอวาเปนเหตจาเปนอยางอนใหจบโดย

ไมมหมายตามมาตรา ๗๘ มาตรา ๑๑๗ มาตรา ๑๓๔ และมาตรา ๑๓๖ แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญานน คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๑๑) มความเหนในแตละประเดนดงตอไปน

ประเดนทหนง กรณตามมาตรา ๗๘ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

สามารถแยกประเดนการพจารณาไดดงน

(๑) กรณตามมาตรา ๗๘ (๒) แยกพจารณาไดเปน ๒ ประการ คอ

(ก) กรณเมอพบบคคลกาลงพยายามกระทาความผดนน เหนวา ในกรณทพนกงาน

ฝายปกครองหรอตารวจพบเหนบคคลใดกาลงพยายามกระทาความผดตามมาตรา ๗๘ (๒) แหง

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กรณดงกลาวถอไดวาเปนการกระทาความผดซงหนาตาม

มาตรา ๘๐ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และเปนกรณทเขาขอยกเวนตามมาตรา

๒๓๗ วรรคหนงของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทกาหนดใหมการจบโดยไมตองมคาสง

หรอหมายของศาล

(ข) กรณเมอพบบคคลโดยมพฤตการณอนควรสงสยวาผนนจะกระทาความผด

โดยมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอนอนสามารถอาจใชในการกระทาความผดนน เหนวา กรณ

ดงกลาวอาจถอวาเปนเหตจาเปนอยางอนใหจบโดยไมมหมายได ดงปรากฏในกรณทพนกงานฝาย

ปกครองหรอตารวจพบเหนบคคลมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอน อนสามารถอาจใชในการ

กระทาความผด อยางไรกตาม การจะพจารณาวากรณใดจะเขาขอยกเวนตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยหรอไม นน ตองพจารณาขอเทจจรงอนประกอบดวย เชน

ผนนมอาวธไวในครอบครองโดยมเจตนาทจะนาอาวธดงกลาวไปใชในการกระทาความผด

ในทนททนใดนนเอง จงเปนเหตจาเปนอยางอนซงเขาขอยกเวนทใหจบไดโดยไมตองมคาสง

หรอหมายของศาล

(๒) กรณตามมาตรา ๗๘ (๓) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เหนวา

กรณใดจะถอวาเปนกรณทมเหตอนควรสงสยวาผนนไดกระทาความผดมาแลวและจะหลบหน

ซงเขาขอยกเวนทใหจบไดโดยไมมคาสงหรอหมายของศาลตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยหรอไม นน จะตองพจารณาขอเทจจรงเปนกรณๆ ไป และ

ตองพจารณาขอเทจจรงอยางเครงครดวา เปนกรณทมหลกฐานตามสมควรวาผนนไดกระทา

ความผดอาญาและมเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน และมความจาเปนเรงดวน ซงไมสามารถ

ขอหมายจบจากศาลไดทนทวงทตามนยมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

เชน กรณทผกระทาความผดจะหลบหนออกนอกประเทศ เปนตน

DPU

120

(๓) กรณตามมาตรา ๗๘ (๔) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เหนวา

กรณเมอมผขอใหจบโดยแจงวาบคคลผนนไดกระทาความผดและแจงดวยวาไดรองทกขไวตาม

ระเบยบนน ไมเปนขอยกเวนทใหอานาจพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบไดโดยไมตองมคาสง

หรอหมายของศาล เนองจากมใชกรณเปนความผดซงหนาหรอมเหตจาเปนอยางอนทใหจบได

ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตเปนขอยกเวน เพราะไมใชกรณเรงดวน

ประเดนทสอง กรณตามมาตรา ๑๑๗ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เหนวา ถอไดวาเปนเหตจาเปนอยางอนตามทมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย บญญตเปนเหตยกเวนไว เพราะเปนกรณเรงดวนทไมอาจรอใหศาลออกหมายจบ

ไดทน และผตองหาหรอจาเลยทหลบหนหรอจะหลบหนดงกลาวตองเปนผทไดเคยถกจบมากอน

ทจะไดรบการปลอยชวคราว โดยอาจถกจบตามหมายจบ หรอมฉะนนกเปนกรณการจบไดโดยท

ไมตองมหมายจบ ซงถอวาไดผานกระบวนการตรวจสอบจากศาลมาแลวครงหนง ดงนน เจาพนกงาน

หรอบคคลซงทาสญญาประกนจงสามารถจบผตองหาหรอจาเลยทหนหรอจะหลบหนไดตามท

กาหนดในมาตรา ๑๑๗ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยไมเปนการขดกบมาตรา

๒๓๗ วรรคหนง ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทสาม กรณตามมาตรา ๑๓๔ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เหนวา กรณทพนกงานสอบสวนแจงขอหาแกผตองหาซงเปนกรณทผตองหาถกเรยกหรอ

สงตวมาหรอเขาหาพนกงานสอบสวนเอง หรอปรากฏวาผซงมาอยตอหนาเจาพนกงานเปนผตองหา

นน เปนเรองขนตอนการสอบสวนผตองหา ไมใชการจบกมตามนยของมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ประเดนทส กรณตามมาตรา ๑๓๖ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเหนวา

กรณทพนกงานสอบสวนจะจบและควบคมหรอจดการใหจบหรอควบคมผตองหาหรอบคคลใด

ซงระหวางการสอบสวนปรากฏวาเปนผกระทาความผดนน ไมถอเปนเหตจาเปนอยางอนตามท

มกฎหมายบญญตใหเจาพนกงานมอานาจจบไดโดยไมมหมายตามมาตรา ๒๓๗ วรรคหนง

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยเจาพนกงานจะตองขอหมายจบจากศาลเสยกอน

ประเดนทหา เหนวา กรณทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบกมตวผตองหามาแลว

ตอมามเหตปลอยตวผตองหาเนองจากสงฟองศาลไมทนตามกาหนด หลงจากพนกงานสอบสวน

ทาการสอบสวนเสรจสนและมความเหนควรสงฟองผตองหา กรณดงกลาวพนกงานสอบสวน

มอานาจขอใหศาลออกหมายจบผตองหาในขอหาเดมเพอจบกมตวผตองหาแลวสงตวผตองหา

ใหพนกงานอยการได

DPU

121

ประเดนทหก เหนวา กรณทพนกงานฝายปกครองหรอตารวจจบกมตวผตองหามาแลว

ตอมามการปลอยตวผตองหาดวยเหตควรทพนกงานสอบสวนเหนควรสงไมฟอง หลงจากพนกงาน

สอบสวนสงสานวนใหพนกงานอยการแลว พนกงานอยการมความเหนควรสงฟอง กรณดงกลาว

พนกงานสอบสวนมอานาจขอใหศาลออกหมายจบผตองหาในขอหาเดมเพอจบกมตวผตองหา

มาฟองตอศาลได

ประเดนท เจด เหนวา เนองจากบทบญญต มาตรา ๒๓๗ ของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย ไดใชบงคบมาเปนระยะเวลาพอสมควรแลว หนวยงานทเกยวของซงตองถอปฏบต

ตามบทบญญตดงกลาวไดออกระเบยบปฏบตและดาเนนการเพอใหสอดคลองกบบทบญญต

มาตรา ๒๓๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยแลว ดงนน จงไมมความจาเปนทจะตองพจารณา

ประเดนตามปญหาดงกลาวอก

ลงชอ พรทพย จาละ

(นางสาวพรทพย จาละ)

รองเลขาธการฯ

รกษาราชการแทน เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

DPU

122

ภาคผนวก ง

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/6167

ลงวนท 20 พฤษภาคม 2545

DPU

123

บนทกขอความ สวนราชการ สานกงานตารวจแหงชาต โทร. 0 2205 3466

ท 0004.6/6167 วนท 20 พฤษภาคม 2545

เรอง แนวทางปฏบตในการสงสานวนคดทผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขต

อานาจศาลอน

รอง ผบ.ตร., ผชวย ผบ.ตร., ผบช., ผบก. หรอผดารงตาแหนงเทยบเทา ตามหนงสอสานกงานอยการสงสด ท อส (สฝปผ.) 0018/ว 145 ลง 30 ก.ย. 2541

กาหนดใหพนกงานอยการรบสานวนการสอบสวนทพนกงานสอบสวนมความเหนควรสงฟอง

แตผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอนตอเมอศาลมคาพพากษาถง

ทสดในคดทถกคมขงนนแลว หรอเมอพนกงานสอบสวนดาเนนการใหผตองหามาอยเขตอานาจ

ศาลทพนกงานอยการจะฟองไดแลวเทานน (รายละเอยดปรากฏตามเอกสารทแนบ) ซงตอมาปรากฏ

วาคณะกรรมการประสานงานกระบวนการยตธรรมมมตในการประชมครงท 1/2545 เมอ 23 ม.ค.

2545 กาหนดแนวทางปฏบตในการสงสานวนใหพนกงานอยการ ตาม ป.ว อาญา มาตรา 142 วรรคสาม

กรณทผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน ศาลยงไมไดมคาพพากษา

ถงทสดในคดทถกคมขงและคดใกลขาดอายความวา ใหมการประสานงานกนระหวางตารวจและ

พนกงานอยการเพอขอตอศาลใหโอนตวผตองหาไปยงศาลทมอานาจพจารณาคด

ดงนน เพอใหการสงสานวนคดทผตองหาถกคมขงอยในคดอนท เรอนจาซงอย

ในเขตอานาจศาลอนและศาลยงไมไดมคาพพากษาถงทสดในคดทถกคมขงใหพนกงานอยการ

เปนไปดวยความเรยบรอยสอดคลองกบมตคณะกรรมการดงกลาวและสมฤทธผล สามารถนาตว

ผตองหามาฟองลงโทษได จงใหหวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวนปฏบต ดงน

1. ในกรณคดใกลขาดอายความ ใหหวหนาพนกงานสอบสวนประสานกบพนกงาน

อยการ เพอขอตอศาลใหโอนตวผตองหาไปยงศาลทมอานาจพจารณาคด

2. ในคดอนๆ นอกจากกรณตาม 1 ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวน และสรปสานวน

เสนอผบงคบบญชาผมอานาจสงคดตามระเบยบ เพอพจารณาและมความเหนทางคดในกรณทเสนอ

ความเหนควรสงฟองใหเกบสานวนไวททาการของพนกงานสอบสวน โดยใหอยในความ

รบผดชอบของหวหนาพนกงานสอบสวน เมอมการแตงตงโยกยายใหหวหนาพนกงานสอบสวน

สงมอบสานวนเชนเดยวกบการสงมอบสานวนทอยระหวางการสอบสวน และใหหวหนาพนกงาน

สอบสวนตดตามผลคด เมอศาลมคาพพากษาถงทสดใหจาคก ใหขอคดสาเนาคาพพากษาถงทสด

DPU

124

ประกอบสานวน แลวสงสานวนใหพนกงานอยการตอไป หรอถาตอมาศาลยงไมไดมคาพพากษา

ถงทสดแตคดใกลจะหมดอายความใหหวหนาพนกงานสอบสวนรบดาเนนการตาม 1 ตอไป จงแจงมาเพอทราบ และแจงใหหวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวน

ในสงกดทราบเพอถอปฏบตโดยเครงครดตอไป หากเกดความบกพรองหรอเสยหายแกทางราชการขน

หวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวนตองรบผดทางวนยตามควรแกกรณ

พล.ต.อ. สนต ศรตานนท

(สนต ศรตานนท)

ผบ.ตร.

DPU

125

ภาคผนวก จ

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/10615

ลงวนท 27 สงหาคม 2545

DPU

126

บนทกขอความ สวนราชการ สานกงานตารวจแหงชาต โทร. 0 2205 3466

ท 0004.6/10615 วนท 27 สงหาคม 2545

เรอง กาหนดแนวทางปฏบตเกยวกบสานวนการสอบสวนคดทผตองหาหลบหนประกน

และคดทผตองหาบางคนถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดของศาลอน

รอง ผบ.ตร., ผชวย ผบ.ตร., ผบช., ผบก. หรอผดารงตาแหนงเทยบเทา

ตามหนงสอ ตร. ท 0004.6/6167 ลง 20 พ.ค. 2545 ไดกาหนดแนวทางปฏบตในการ

สงสานวนคดทผตองหาถกคมขงอยทคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอนไวแลว แตยงไมได

กาหนดแนวทางปฏบตในกรณผตองหาหลายคนกระทาผดรวมกนเปนคดทเกยวพนกนและ

ผตองหาบางคนถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดของศาลอน กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอน

ในอานาจศาลอน ซงคดยงไมถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน ประกอบกบ ตร.ไดหารอปญหา

ขอกฎหมาย กรณพนกงานอยการไมรบสานวนการสอบสวนไปยงสานกงานคณะกรรมการ

กฤษฎกา ตอมาสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกามหนงสอ ท นร 0601/0886 ลง 19 ก.ย. 2544

แจงความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา (ทประชมใหญ) ตอบขอหารอ ตร.ในประเดนกรณ

การสงสานวนคดทผตองหาหลบหนประกนและพนกงานสอบสวนมความเหนควรสงฟองผตองหา

สรปความไดวา สานวนการสอบสวนตามมาตรา 142 แหง ป.ว.อาญา ทพนกงานสอบสวนไดปลอยตว

ผตองหาชวคราว ตอมาผตองหาไดหลบหนประกน ไมมผลใหสานวนนนเปนสานวนตามมาตรา 141

ซงเปนกรณจบตวผตองหายงไมได พนกงานสอบสวนตองสงสานวนการสอบสวนพรอมตว

ผตองหาไปยงพนกงานอยการ

ดงนน เพอใหการปฏบตเกยวกบสานวนการสอบสวนในคดทผตองหาหลบหนประกน

และมความเหนควรสงฟองผตองหาแตพนกงานอยการไมรบสานวน และการปฏบตกรณผตองหา

หลายคนกระทาผดรวมกนในคดทเกยวพนกน และผตองหาบางคนถกจาคกตามคาพพากษาถงทสด

ของศาลอนเปนไปดวยความเรยบรอย สอดคลองกบความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกาดงกลาว

จงใหหวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวนปฏบตดงน

1. ในคดทผตองหาหลบหนประกน ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนและสรปสานวน

เสนอผบงคบบญชาเพอพจารณาและมความเหนทางคดตามระเบยบวาดวยอานาจการทาความเหนใน

คด ในกรณทผบงคบบญชาผมอานาจมความเหนควรสงฟองให เกบสานวนไวททาการ

ของพนกงานสอบสวน โดยใหอยในความรบผดชอบของหวหนาพนกงานสอบสวน และใหจดทา

สมดสารบบคมสานวนประเภทอยการไมรบสานวนแลวเกบสานวนการสอบสวนประเภทน

DPU

127

ไวตางหากเปนสดสวนโดยเฉพาะ และสามารถตรวจสอบไดทกเวลา หามมใหเกบไวกบตว

พนกงานสอบสวนทสอบสวนคด และใหจาหนายคด (วงแดง) ออกจากสมดสถตคดอาญาประจา

ททาการและสมดบนทกคดประจาตวพนกงานสอบสวน โดยหมายเหตวา “อยการไมรบสานวน”

หากมการเปลยนแปลงหวหนาพนกงานสอบสวนใหหวหนาพนกงานสอบสวนคนเดมสงมอบ

สานวนเชนเดยวกบการสงมอบสานวนทอยระหวางการสอบสวนตอหวหนาพนกงานสอบสวน

คนใหม เมอไดตวผตองหามาแลวใหดาเนนการตาม ป.ว.อาญา มาตรา 142 วรรคสาม ตอไป

2. ในกรณทผตองหาหลายคนกระทาผดรวมกน เปนคดเกยวพนกน และผตองหาบาง

คนถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดของศาลอน กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอนในอานาจศาลอน

ซงคดยงไมถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแยกสานวน

ทาความเหนควรสงฟองผตองหาทถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดสงไปยงพนกงานอยการประจาศาล

ทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทผถกจาคกตองโทษอย แมวาจะอยคนละเขตทองทหรอคนละจงหวด

กตาม สวนผตองหาทถกคมขงในคดอนซงคดยงไมถงทสดใหดาเนนการตามหนงสอ ตร. ท

0004.6/6167 ลง 20 พ.ค. 2545 ตอไป

จงแจงมาเพอทราบ และใหแจงหวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวน

ในสงกดทราบเพอถอปฏบตโดยเครงครดตอไป หากเกดความบกพรองหรอเสยหายแกทางราชการ

ขนหวหนาพนกงานสอบสวนและพนกงานสอบสวนตองรบผดชอบทางวนยตามควรแกกรณ

พล.ต.อ. สนต ศรตานนท

(สนต ศรตานนท)

ผบ.ตร.

DPU

128

ภาคผนวก ฉ

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0004.6/558

ลงวนท 18 มกราคม 2542

DPU

129

บนทกขอความ สวนราชการ สานกงานตารวจแหงชาต กองคด โทร. 2052358

ท 0004.6/558 วนท 18 มกราคม 2542

เรอง กาชบการปฏบตเกยวกบการดาเนนคดกบผตองหาทมการอายดตว

ผบช.น. , ผบช.ก. , ผบช.ส , ผบช.ปส. , ผบช.สตม. , ผบช.ภ 1-9 , จตร.

ดวยสภาทนายความไดมหนงสอแสดงความคดเหนเกยวกบการขออายดตวผตองขง

และการดาเนนการตางๆ เกยวกบการอายดตวและการถอนอายดตวผตองขง เชน กรณทผตองขงท

พนกงานสอบสวนขออายดตวบางคนใกลพนโทษ พนกงานสอบสวนจงเรมดาเนนคดกบผตองขง

คนนน หรอกรณผตองขงบางคนทพนกงานสอบสวนไดขออายดตวไว ตอมาคดเสรจสนแต

พนกงานสอบสวนไมแจงถอนอายดตวผตองขง ทาใหผตองขงเสยสทธประโยชนทควรจะไดรบ

เชน การทจะไดรบการปลอยตวจากทณฑสถานกลบตองไปปลอยตวทสถานตารวจ เปนตน

ฉะนน จงขอใหทานกาชบพนกงานสอบสวนถอปฏบต ดงน

1. ในคดทมการอายดตวผตองหา ใหพนกงานสอบสวนรบสอบสวนผตองหาทถกอายด

และเรงรดการสอบสวนแลวสงสานวนใหพนกงานอยการโดยเรว

2. ในระหวางทผตองหาอายดถกคมขงอย เมอพนกงานสอบสวนเหนวาไมจาเปน

ตองขงผตองหาอายดไวระหวางการสอบสวนในคดทขออายด เชน ในคดความผดตอสวนตว

เมอไดถอนคารองทกขหรอยอมความกนโดยถกตองตามกฎหมายหรอคดอาญาเลกกนตาม ม. 37

แหง ป. วอาญา ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอแจงขอถอนการอายดผตองหาดงกลาวไปยง

เรอนจาโดยดวนทสด

3. ในกรณทการสอบสวนเสรจสนและมความเหนควรสงฟองผตองหาอายด หลงจาก

สงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการแลว ใหพนกงานสอบสวนหมนตดตามผลสงคด

ของพนกงานอยการ จนกระทงพนกงานอยการมคาสงฟองผตองหาทถกอายดตอศาลและเรอนจา

ไดรบหมายนดพจารณาของศาลนนแลว หรอในกรณมคาสงเดดขาดไมฟองผตองหาอายดดงกลาว

ใหพนกงานสอบสวนรบมหนงสอแจงขอถอนการอายดผตองหาดงกลาวไปยงเรอนจาโดยดวนทสด

พล.ต.ท.

(สมบต อมรววฒน)

ผชวย ผบ.ตร.ปรท.ผบ.ตร.

DPU

130

ภาคผนวก ช

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0011.233/01284

ลงวนท 25 มนาคม 2553

DPU

131

บนทกขอความ สวนราชการ ตร โทร. 0 2205 3463 โทรสาร 0 2251 2662

ท 0011.233/01284 วนท 25 มนาคม 2553

เรอง กาชบการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

ผบช.น., ก., สตม., ปส., ภ.1-9 และ ศชต.

ดวยสานกงานผตรวจการแผนดน มหนงสอ ดวนทสด ท ผผ 12/80 ลงวนท 26 ก.พ. 2553

แจงผลการวนจฉยขอเทจจรงและขอกฎหมาย กรณ นกโทษเดดขาดชายสรชย วงคประดษฐ ผรอง

ไดยนหนงสอรองเรยนวาพนกงานสอบสวนขออายดตวผรองโดยทศาลไมไดออกหมายจบซงเปนการ

ขดตอหลกเกณฑหรอแนวทางการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา ตามหนงสอ ตร. ท 0004.6/9610

ลง 16 ก.ย. 2546 ซงกาหนดใหพนกงานสอบสวนทตองการไดตวผตองหาซงถกคมขงในคดอน

รบดาเนนการขอใหศาลออกหมายจบ และหลงจากศาลออกหมายจบแลวใหรบมหนงสอขออายดตว

ผตองหา สาหรบกรณทศาลไมออกหมายจบผตองหาซงถกคมขงในคดอนไมวาดวยเหตใดๆ พนกงาน

สอบสวนไมสามารถมหนงสอขออายดตวผตองหา จงเสนอแนะให ตร. ซกซอมทาความเขาใจในเรอง

แนวทางเกยวกบการอายดตวผตองหา

ตร. พจารณาแลว เหนวาเพอเปนแนวทางปฏบตในการขออายดตวผตองหาซงถกคมขง

ในคดอน จงใหทานกาชบพนกงานสอบสวนในสงกด ใหถอปฏบตตามหนงสอ ตร. ท 0004.6/9610

ลง 16 ก.ย. 2546 อยางเครงครด จงแจงมาเพอพจารณาดาเนนการ

พล.ต.ท.

(สมยศ พมพนธมวง)

ผชวย ผบ.ตร. ปรท. ผบ.ตร.

DPU

132

ภาคผนวก ซ

หนงสอสานกงานตารวจแหงชาต ท 0011.25/3828

ลงวนท 12 ตลาคม 2553

DPU

133

บนทกขอความ สวนราชการ ตร โทร. 0 2205 3472

ท 0011.25/3828 วนท 12 ตลาคม 2553

เรอง กาชบการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา

ผบช.น. , ภ.1-9 , ศชต. , ก. , ปส. , สตม. , กมค. , และ จต.

ตามหนงสอ ตร. ท 0004.6/9610 ลง 16 ก.ย. 2546 กาหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการ

อายดตวผตองหาไวแลวนน ตอมา ตร. ไดรบแจงจากสานกงานผตรวจการแผนดนวา ไดรบเรอง

รองเรยนจากประชาชนเกยวกบการอายดตวผตองหาตอเรอนจาหรอทณฑสถานของพนกงานสอบสวน

แลวไมดาเนนคดใหเสรจสน เปนเหตใหผตองหาทถกอายดตวไดรบความเสยหาย สานกงานผตรวจการ

แผนดนจงไดประชมหนวยงานทเกยวของ และเสนอแนวทางแกไขปญหาวา พนกงานสอบสวนควร

ดาเนนคดอยางรวดเรวและควรจดทาฐานขอมลกลางอยางเปนระบบเพอใหสะดวกตอการตรวจสอบ

และปองกนการหลงลมหรอความลาชาในการดาเนนคด

ตร. พจารณาแลว เหนวา เพอใหการปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหาเปนไปโดยถกตอง

ตามกฎหมาย และไมกอใหเกดความเสยหายแกผถกอายดตว จงใหปฏบตดงน

1. ใหพนกงานสอบสวนถอปฏบตตามหนงสอหนงสอ ตร. ท 0004.6/9610 ลง 16 ก.ย.

2546 เรองแนวทางปฏบตเกยวกบการอายดตวผตองหา โดยเครงครด

2. ใหสถานตารวจหรอหนวยงานทมหนาทสอบสวนคดอาญาทกแหง จดทาสมดคมคด

ทมการอายดตวผตองหาไวประจาทสถานตารวจหรอหนวยงาน เพอใหผบงคบบญชาตรวจสอบได

โดยสะดวกตลอดเวลา และใหผบงคบบญชาตามลาดบชนจนถงผบงคบการตรวจสอบผลการปฏบต

ของพนกงานสอบสวนทกระยะ จงแจงมาเพอทราบและถอปฏบต

พล.ต.ท.

(สมยศ พมพนธมวง)

ผชวย ผบ.ตร. ปรท. ผบ.ตร.

DPU

134

ภาคผนวก ฌ

คาสงกรมตารวจ ท 960/2537

เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรดการสอบสวนคดอาญา

DPU

135

คาสงกรมตารวจ

ท 960/2537

เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรดการสอบสวนคดอาญา

-----------------------------------------

ตามทไดมพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการกรมตารวจกระทรวงมหาดไทย (ฉบบท 22)

พ.ศ. 2536 เปนผลใหมการเปลยนแปลงหนวยราชการในกรมตารวจ นน

เพอใหการสอบสวนคดอาญาโดยพนกงานสอบสวนของกรมตารวจมประสทธภาพมากขน

ภายใตการอานวยการและชวยเหลอจากผบงคบบญชาทกระดบโดยใกลชด

อาศยอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 18 วรรคทาย และ

ขอบงคบกระทรวงมหาดไทย วาดวยระเบยบการดาเนนคดอาญา พ.ศ. 2523 ขอ 2.5 ซงแกไขเพมเตม

โดยขอบงคบกระทรวงมหาดไทย วาดวยระเบยบการดาเนนคดอาญา (ฉบบท 5) พ.ศ. 2536 ขอ 3

อธบดกรมตารวจในฐานะหวหนาพนกงานสอบสวนทวราชอาณาจกร จงใหยกเลกคาสงกรมตารวจ

ท 244/2532 เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรดการสอบสวนคดอาญา ลงวนท 3 มนาคม 2532

และคาสงกรมตรวจ ท 1599/2532 ลงวนท 1 ธนวาคม 2532 เรอง มาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรด

การสอบสวนคดอาญา (แกไขเพมเตม) และใหใชมาตรการควบคม ตรวจสอบ เรงรดการสอบสวน

คดอาญา ดงน

1. ระยะเวลาการสอบสวนคดอาญา

1.1 คดทไมปรากฏวาผใดเปนผกระทาผด

1.1.1 คดอาญาทวไป ใหพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนมกาหนด

3 เดอน นบตงแตวนทรบคารองทกข หรอคากลาวโทษ

1.1.2 คดอกฉกรรจ ใหพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนมกาหนด

1 ป นบตงแตวนทรบคารองทกข หรอคากลาวโทษ

เมอพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนมาเปนระยะเวลาตามทกาหนดแลว

ยงไมปรากฏวาผใดเปนผกระทาผด เหนควรงดการสอบสวนหรอมความจาเปนตองทาการสบสวน

สอบสวนเกนระยะเวลาทกาหนด ใหเสนอสานวนการสอบสวนพรอมความเหนตามลาดบชนไปยง

ผบงคบการหรอหวหนาตารวจภธรจงหวดแลวแตกรณทรบผดชอบการสอบสวนในเขตพนทนน

DPU

136

ตรวจพจารณาและดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตร 140 ภายใน 30 วน

นบตงแตวนครบกาหนดตาม 1.1.1 หรอ 1.1.2

1.2 คดทรตวผกระทาผดแตเรยกหรอจบกมตวยงไมได

1.2.1 คดอาญาทวไป ใหพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนใหเสรจสน

ภายในกาหนด 2 เดอน นบตงแตวนทรบคารองทกขหรอคากลาวโทษ

1.2.2 คดอกฉกรรจ ใหพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนใหเสรจสน

ภายในกาหนด 3 เดอน นบแตวนทรบคารองทกขหรอคากลาวโทษ

เมอพนกงานสอบสวนทาการสบสวนสอบสวนมาเปนระยะเวลาตามทกาหนดแลว

ยงไมสามารถนาตวผกระทาผดมาดาเนนคดได โดยไดรวบรวมพยานหลกฐานเสรจสนแลว หรอ

มความจาเปนตองสอบสวนเกนระยะเวลาทกาหนด ใหพนกงานสอบสวนเสนอสานวนการสอบสวน

พรอมความเหนตามลาดบชนยงผยงคบการหรอ หวหนาตารวจภธรจงหวดแลวแตกรณ ทรบผดชอบ

การสอบสวนในเขตพนทนน ตรวจพจารณาและดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 141 ภายในระยะเวลา 10 วนนบตงแตวนครบกาหนดตาม 1.2.1 หรอ 1.2.2

1.3 คดทผตองหาไดรบการปลอยชวคราว

1.3.1 ใหพนกงานสอบสวนทาการสอบสวนใหเสรจสนภายในเวลา 1 เดอน

สาหรบคดอาญาธรรมดา และภายใน 2 เดอน สาหรบคดอกฉกรรจ นบแตวนแรกทผตองหาไดรบ

การปลอยชวคราว หากมเหตจาเปนไมอาจทาการสอบสวนใหเสรจสนภายในเวลาดงกลาว ใหพนกงาน

สอบสวนเสนอสานวนการสอบสวนพรอมทงเหตแหงความจาเปนและความเหน เพอขออนมต

ขยายเวลาสอบสวนไปยงผบงคบการหรอหวหนาตารวจภธรจงหวดแลวแตกรณทรบผดชอบ

การสอบสวนในเขตพนทนน

1.3.2 ใหผบงคบการหรอหวหนาตารวจภธรจงหวดแลวแตกรณ ทรบผดชอบการ

สอบสวนในเขตพนทนนพจารณาอนมตขยายเวลาการสอบสวนตอไปอก ตามความจาเปนไดครงละ

15 วนรวมแลวตองไมเกน 6 เดอน นบแตวนแรกทผตองหาไดรบการปลอยชวคราว โดยใหบนทก

เหตความจาเปนในการอนมตแตละครงไวในสานวนการสอบสวน

1.3.3 เมอทาการสอบสวนครบกาหนด 6 เดอน นบแตวนแรกทมการปลอย

ชวคราวและยงมความจาเปนทจะตองควบคมผตองหาไวตอไป ใหผบงคบการหรอหวหนาตารวจภธร

จงหวดแลวแตกรณ ทรบผดชอบการสอบสวนในเขตพนทนน บนทกเหตแหงความจาเปนไว

ในสานวนการสอบสวน กอนทจะนาตวผตองหาไปศาลเพอยนคารองขอใหศาลออกหมายขง

ผตองหานนไว แลวรายงานใหผบงคบบญชาตามลาดบชนจนถงกรมตารวจทราบ

DPU

137

1.3.4 กรณททาการสอบสวนครบกาหนด 6 เดอนแลว ยงมความจาเปนทจะ

ตองควบคมผตองหาไวตอไป ในการยนคารองตอศาลขอหมายขงผตองหาตามบทบญญต มาตรา 87

วรรคส ถงวรรคเกา แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หากศาลไมสงอนญาตใหควบคม

ผตองหาไวอกตอไป ใหพนกงานสอบสวนรบรายงานใหผบงคบบญชาตามลาดบชนทราบ เพอหาทาง

แกไขมใหการสอบสวนตองเสยหาย พรอมทงพจารณาวาพนกงานสอบสวนมขอบกพรองในการ

สอบสวนจนเปนเหตใหศาลใชดลพนจไมอนญาตใหควบคมผตองหาไวอกตอไปหรอไม แลวรบ

รายงานใหกรมตารวจทราบทนทดวย

1.3.5 ในการนาตวผตองหาไปยนคารองตอศาลขอหมายขงผตองหา ใหหวหนา

สถานตารวจหรอพนกงานสอบสวนชนผใหญตามทกรมตารวจมอบหมายใหเปนพนกงานสอบสวน

ผรบผดชอบ ตามนยคาสงกรมตารวจ ท 382/2530 ลงวนท 1 พฤษภาคม 2530 ไปศาลดวย เพอแถลง

ใหศาลทราบถงเหตผลและความจาเปนทการสอบสวนยงไมเสรจสน จาเปนตองควบคมผตองหา

ตอไปอก

1.4 คดทผตองหาถกควบคมตวหรอถกฝากขงในระหวางการสอบสวน

ใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบและผบงคบบญชาเรงรดพนกงานสอบสวน

เพอใหการสอบสวนเสรจสนไปกอนทจะครบอานาจผลดฟองหรอฝากขง ตามทพระราชบญญตวธ

พจารณาความอาญาในศาลแขวง และเพอใหการสอบสวนเสรจสนเทานน เมอกาสอบสวนเสรจสน

แลวใหรบสรปสานวนมความเหนเสนอผบงคบบญชาผมอานาจสงคดหรอพนกงานอยการ แลวแต

กรณพจารณาตอไปทนท...

ฯลฯ

5.5 บรรดาระเบยบ คาสงใดในสวนทขดหรอแยงกบคาสงน ใหยกเลกและใหถอ

ปฏบตตามคาสงน

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท 10 สงหาคม พ.ศ. 2537

(ลงชอ) พลตารวจเอก ประทน สนตประภพ

(ประทน สนตประภพ)

อธบดกรมตารวจ

DPU

138

ภาคผนวก ญ

หนงสอกรมราชทณฑ ท มท ๑๐๐๕/๓๕๙๖

ลงวนท ๒ กนยายน ๒๕๒๙

DPU

139

(สาเนา)

ท มท ๑๐๐๕/๓๕๙๖ กรมราชทณฑ กระทรวงมหาดไทย

ถนนอษฎางค กท. ๑๐๒๐๐

๒ กนยายน ๒๕๒๙

เรอง การสงตวผทถกคมขงไปฟองศาล

เรยน อธบดกรมอยการ

อางถง หนงสอกรมอยการ ท มท ๑๒๐๑/๖๓๗๔ ลงวนท ๑๒ มถนายน ๒๕๒๙

สงทสงมาดวย สาเนาหนงสอกรมราชทณฑ ท มท ๑๐๐๕/ว ๑๐๙ ลงวนท ๒ กนยายน ๒๕๒๙

ตามทกรมอยการขอทาความตกลงในหลกการ กรณทผตองหาหรอผตองขงซงถกคมขง

ทเรอนจา ตามคาพพากษาของศาลอนหรอตามหมายขงของศาลในคดอน เมอถกจบกมสอบสวน

โดยกระทาผดในคดอนระหวางถกคมขงอยในเรอนจา และกรณผตองหาหรอผตองขงทกระทาผด

ในเขตอานาจศาลหนง แตถกคมขงในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน และไมเปนการ

สะดวกทจะสงตวผตองหาหรอผตองขงนนไปฟองและดาเนนคดในศาลทความผดไดเกดขนในเขต

ศาลนน เมอพนกงานอยการจะยนฟองผตองหาหรอผตองขงดงกลาวตอศาลทมเขตอานาจเหนอ

เรอนจาทควบคมตวอย โดยมหนงสอแจงไปยงเรอนจา กขอใหเรอนจาจดสงตวผตองหาหรอผตองขง

นนไปเพอฟองศาล ความละเอยดแจงอยแลว นน

กรมราชทณฑพจารณาแลว เพอประสานความรวมมอในกระบวนการยตธรรมใหการ

ดาเนนคดไดเปนไปโดยสะดวกรวดเรว กรมราชทณฑไมขดของในหลกการดงกลาว ทงน ไดแจง

ใหเรอนและทณฑสถานทกแหงไดทราบและปฏบตตอไปแลว จงเรยนมาเพอโปรดทราบ

ขอแสดงความนบถอ

(ลงชอ) สนท รจณรงค

(นายสนท รจณรงค)

อธบดกรมราชทณฑ

DPU

140

ภาคผนวก ฎ

หนงสอกรมราชทณฑ ท มท ๑๐๐๕/ว ๑๐๙

ลงวนท ๒ กนยายน ๒๕๒๙

DPU

141

(สาเนา)

ท มท ๑๐๐๕/ว ๑๐๙ กรมราชทณฑ กระทรวงมหาดไทย

ถนนอษฎางค กท. ๑๐๒๐๐

๒ กนยายน ๒๕๒๙

เรอง การสงตวผทถกคมขงไปฟองศาล

เรยน ผวาราชการจงหวด ผบญชาการเรอนจา ผอานวยการและผปกครองทณฑสถาน

สถานกกกน สถานกกขง และศนยอบรมพเศษ

สงทสงมาดวย ๑. สาเนาหนงสอกรมอยการ ท มท ๑๒๐๑/๖๓๗๔ ลงวนท ๑๒ มถนายน ๒๕๒๙

๒. สาเนาหนงสอกรมราชทณฑ ท มท ๑๐๐๕/๓๕๙๖ ลงวนท ๒ กนยายน ๒๕๒๙

ดวยกรมอยการไดตดตอขอทาความตกลงในหลกการกบกรมราชทณฑ กรณทผตองหา

หรอผตองขงซงถกคมขงทเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน หรอตามหมายขงของศาลในคดอน

เมอถกจบกมสอบสวนเพราะกระทาผดในคดอนระหวางการตองโทษคมขงอยในเรอนจา และ

ในกรณทผตองหาหรอผตองขงทกระทาผดในเขตอานาจศาลหนง แตถกคมขงในคดอนทเรอนจา

ซงอยในเขตอานาจศาลอน และไมเปนการสะดวกทจะสงตวผตองหาหรอผตองขงนนไปฟองและ

ดาเนนคดในศาลทความผดไดเกดขนในเขตศาลนนได เมอพนกงานอยการจะยนฟองผตองหาหรอ

ผตองขงดงกลาวตอศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทควบคมตวอย โดยมหนงสอแจงไปยงเรอนจา

ขอใหเรอนจาจดสงตวผตองหาหรอผตองขงนนไปเพอฟองศาล ตามรายละเอยดปรากฏตามสาเนา

หนงสอกรมอยการทสงมาพรอมหนงสอน กรมราชทณฑพจารณาแลว เหนวา การประสานงานใหความรวมมอตอกนตามนยดงกลาว

จะทาใหเกดผลดตอกระบวนการยตธรรม ดงนน หากมกรณทพนกงานอยการไมอาจรองขอตอศาล

ใหเบกตวผตองขงสงฟองในคดอนได และพนกงานอยการมหนงสอแจงใหเรอนจาหรอทณฑสถานใด

นาตวผตองขงเพอสงฟองศาลแลว ขอใหเรอนจาและทณฑสถานใหความรวมมอจดสงตวผตองขงนน

ไปสงฟองศาล ทงน ใหระมดระวงในการควบคมอยาใหเกดความเสยหายขนได

DPU

142

จงเรยนมาเพอทราบและถอปฏบตตอไป

ขอแสดงความนบถอ

(ลงชอ) สนท รจณรงค

(นายสนท รจณรงค)

อธบดกรมราชทณฑ

DPU

143

ภาคผนวก ฏ

หนงสอกรมอยการ ท มท ๑๒๐๓/ว ๘๕

ลงวนท ๒๘ ตลาคม ๒๕๒๙

DPU

144

ท มท ๑๒๐๓/ว ๘๕ กรมอยการ

ถนนหนาหบเผย กรงเทพฯ ๑๐๒๐๐

๒๘ ตลาคม ๒๕๒๙

เรอง การดาเนนคดกบผตองหาและผทถกคมขงอยในเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน

เรยน รองอธบด อยการพเศษฝาย อยการพเศษประจาเขต อยการฎกา อยการอทธรณ

อยการจงหวด เลขานการ ก.อ. เลขานการกรม และผอานวยการ สคช. สงทสงมาดวย ๑. สาเนาหนงสอกรมราชทณฑ ท มท ๑๐๐๕/๓๕๙๖ และท มท ๑๐๐๕/ว ๑๐๙

ลงวนท ๒ กนยายน ๒๕๒๙ รวม ๒ ฉบบ

๒. สาเนาคาพพากษาศาลอทธรณ คดหมายเลขดาท ๕๒๔๒/๒๕๒๙

หมายเลขแดงท ๓๐๗๒/๒๕๒๙ ระหวาง พนกงานอยการจงหวดนนทบร โจทก

นกโทษชายวโรจนหรอสาโรจน แซหลมหรอแซลม หรอจตวาร กบพวก

รวม ๓๐๕ คน จาเลย เรองความผดตอเจาพนกงาน ความผดเกยวกบความ

สงบสขของประชาชน และความผดเกยวกบการกอใหเกดอนตราย

ตอประชาชน ๑ ชด

ดวยกรมอยการไดรบรายงานจากสานกงานอยการเขตเกยวกบปญหาขอขดของในเรอง

การสงตวผตองหาและผทถกคมขงในคดอาญาไปฟองศาล ดงน

๑. สานกงานอยการเขต ๑ รายงานวา พนกงานอยการจงหวดนนทบร ไดฟองผทถกคมขง

ซงเปนนกโทษทกอการจลาจลในเรอนจากลางบางขวาง จานวน ๓๐๒ คน ซงถกคมขงอยทเรอนจากลาง

บางขวางและเรอนจาจงหวดนนทบร ตามคาพพากษาของศาลอน และตามหมายของศาลจงหวด

นนทบร (คดอน) โดยฟองขอใหเบกตวผถกคมขงจากเรอนจาทงสองแหงมาพจารณา ศาลจงหวด

นนทบร ไมประทบฟอง อางวา พนกงานอยการไมสงตวผตองหาไปศาลพรอมฟอง พนกงานอยการ

ไดยนอทธรณคาสงศาลจงหวดนนทบร

๒. สานกงานอยการเขต ๒ แจงวา พนกงานอยการจงหวดชลบรไดรบสานวนการ

สอบสวนคด เรองปลนทรพยสานวนหนง มผตองหารวม ๖ คน ปรากฏวา ผตองหาท ๑ และท ๒

ตองโทษจาคกอยทเรอนจากลางบางขวาง ตามคาพพากษาของศาลอาญาธนบร พนกงานสอบสวน

จะสงตวผตองหาท ๑ และท ๒ มาใหดาเนนคดภายหลง ตอมาพนกงานสอบสวน แจงวา เรอนจากลาง

บางขวางไมอาจโอนตวผตองหาท ๑ และท ๒ มาจาคกทเรอนจากลางชลบรได เนองจากกรมราชทณฑ

DPU

145

ไมอนญาต โดยอางวาไมเหมาะสมและปลอดภยอยางยงทจะยายนกโทษทง ๒ ซงตองโทษจาคก

ถงตลอดชวตไปดาเนนคดทเรอนจากลางชลบร เพราะสภาพเรอนจาไมมนคงแขงแรง อาจเปน

ชองทางใหผทถกสงตวมาดาเนนคดหลบหนไดงาย ขอใหโอนคดไปพจารณาทศาลจงหวดนนทบร

พนกงานอยการจงหวดชลบรจงไมอาจดาเนนคดกบผตองหาทงสองนนได

สานกงานอยการเขตจงหารอไปเพอขอใหกรมอยการพจารณาหาทางแกไข กรมอยการ

เหนวา ขอขดของดงกลาวเกดขนไดเปนประจา หากจะดาเนนการแกไขขอขดของเปนเรองๆ ไปจะเกด

ความลาชา โดยผตองขงทกระทาความผดอาจพนโทษเสยกอน ยากแกการจบกมตวมาฟองภายหลง

หรอคดอาจขาดอายความการฟองคด กรมอยการจงขอทาความตกลงในหลกการกบกรมราชทณฑ

เพอประสานงานกนดงตอไปน

๑. กรณทผตองหาหรอผทถกคมขงทเรอนจาตามคาพพากษาของศาลอน หรอตามหมายขง

ของศาลในคดอน หากผตองหาหรอผทถกคมขงดงกลาวไดถกจบกมสอบสวน โดยกลาวหาวา

กระทาผดในคดอนใดขนอกในระหวางทถกคมขงอยในเรอนจาดงกลาว และพนกงานอยการจะยน

ฟองผตองหาหรอผทถกคมขงในคดอนดงกลาวตอศาล เมอพนกงานอยการมหนงสอแจง ขอใหเรอนจา

รวมมอโดยสงตวผตองหาหรอผทถกคมขงไปเพอฟองศาล

๒. กรณผตองหาไดกระทาผดในเขตอานาจศาลหนง แตผตองหาดงกลาวไดถกคมขง

ในคดอนอยทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน และไมเปนการสะดวกทจะสงตวผตองหาไปฟอง

และดาเนนคดในศาลทความผดไดเกดขน เมอพนกงานอยการจะยนฟองผตองหาหรอผทถกคมขง

ดงกลาวตอศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทควบคมตวอย และพนกงานอยการมหนงสอแจงไปยง

เรอนจา กใหเรอนจาจดสงตวผตองหาหรอผทถกคมขงไปเพอฟองศาลตอไป

กรมราชทณฑไดมหนงสอตอบไมขดของในหลกการดงกลาว และไดแจงใหเรอนจา

และทณฑสถานทกแหงไดทราบและถอปฏบต ดงปรากฏรายละเอยดตามหนงสอทสงมาดวย ขอ ๑

อนง สาหรบคดทพนกงานอยการอทธรณจงหวดนนทบรไดอทธรณคาสงของศาล

จงหวดนนทบรนน ตอมาศาลอทธรณไดพพากษาแกเปนวา ใหประทบฟองโจทกปรากฏตามสาเนา

คาพพากษาศาลอทธรณทสงมาดวย ขอ ๒

อยการพจารณาแลวเหนวา การฟองคดเชนนอาจเกดขนไดในศาลอนๆ เพอใหเกดผลด

และความสะดวกรวดเรวในการดาเนนคด กรมอยการจงแจงแนวทางปฏบตสาหรบการฟองคด

ประเภทดงกลาวไวดงน

๑. ใหพนกงานอยการฟองผตองหาหรอผทถกคมขง โดยวธขอใหศาลเบกตวตามแนว

คาพพากษาศาลอทธรณดงกลาว ทงน กอนยนฟองใหพนกงานอยการประสานงานกบศาลเพอให

ทราบคาพพากษาศาลอทธรณวาศาลมอานาจเบกตวผตองหาหรอผทถกคมขงได

DPU

146

๒. ในกรณทศาลไมยอมเบกตว กใหฟองโดยวธการฟองสงตว ทงน โดยใหทาหนงสอ

แจงเรอนจาหรอทณฑสถานทคมขงผตองหาหรอผทถกคมขงใหสงตวผตองหาหรอผทถกคมขงไป

เพอฟองศาลตามหลกการทไดตกลงกบกรมราชทณฑดงกลาวตอไป จงเรยนมาเพอทราบและใหถอปฏบต

ขอแสดงความนบถอ

สจนต ทมสวรรณ

(นายสจนต ทมสวรรณ)

อธบดกรมอยการ

DPU

147

ภาคผนวก ฐ

หนงสอสานกงานอยการสงสด ท อส (สฝปผ.)0018/ว 145

ลงวนท 30 กนยายน 2541

DPU

148

ท อส (สฝปผ.)0018/ว 145 สานกงานอยการสงสด

ถนนหนาหบเผย กรงเทพฯ 10200

30 กนยายน 2541

เรอง แนวทางปฏบตในการรบสานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวน

เรยน รองอยการสงสด อธบดอยการฝาย อธบดอยการเขต อยการพเศษฝาย เลขานการอยการสงสด

อยการจงหวด และผอานวยการสถาบนกฎหมายอาญา

อางถง 1. หนงสอกรมอยการ ท มท 1203/ว 85 ลงวนท 28 ตลาคม 2529

2. หนงสอกรมอยการ ท มท 120/ว 28 ลงวนท 1 พฤษภาคม 2533 ดวยในการดาเนนคดกบผตองหาหรอผตองขงทถกคมขงในคดอนทเรอนจาซงอย

ในเขตอานาจของศาลอนเกดปญหาในทางปฏบตกบพนกงานอยการตลอดมา ซงกรมอยการเคยม

หนงสอเวยนทอางถง 1. ใหพนกงานอยการมหนงสอแจงขอใหเรอนจาสงตวผตองหาหรอผทถกคม

ขงไปเพอฟองศาล แตทางปฏบตกรมราชทณฑไมสามารถสงตวได เพราะตดขดเรองงบประมาณ

และปญหาความปลอดภยในการยายตวผตองขง ตอมากรมอยการไดมหนงสอเวยนทอางถง 2.

กาหนดวาในกรณทผตองหาถกคมขงอยในเรอนจาบางขวางหรอเรอนจาอนในเขตกรงเทพมหานคร

ใหพนกงานอยการแหงทองททความผดเกดในเขต สงสานวนการสอบสวนไปกรมอยการ เพอยน

ฟองผตองหาหรอผตองขงตอศาลอาญา หากผตองหาถกขงอยในเรอนจาอนนอกจากน ใหพนกงาน

อยการแหงทองทความผดเกดในเขต สงสานวนการสอบสวนไปใหพนกงานอยการทผตองหาหรอ

ผตองขงอยเพอยนฟองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 22(1) ทางปฏบต

พนกงานอยการไดยนฟองตามระเบยบน แตศาลอาญาใชดลพนจไมประทบรบฟองโดยใหไปยน

ฟองยงศาลทความผดเกดในเขต โดยอางวา ถาฟองยงศาลทความผดเกดในเขต จะเปนการสะดวก

ยงกวายนฟองทศาลอาญา (คาพพากษาศาลฎกาท 14/2537)

ดงนน แมจะไดวางหลกเกณฑในการดาเนนคดประเภทนไว แตกไมสามารถแกไข

ปญหาอปสรรคในการดาเนนคดได ตอมาในป พ.ศ. 2535 ไดมการแกไขประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย มาตรา 47 กาหนดใหเรอนจาหรอทณฑสถานเปนภมลาเนาของผถกจาคกตามคาพพากษา

ถงทสด ทาใหสามารถแกไขปญหาไปไดเฉพาะกรณทศาลมคาพพากษาถงทสดแลว สวนกรณ

DPU

149

ทผตองหาทถกขงอยในเรอนจาในเขตอานาจของศาลอนทคดยงไมถงทสด กยงเปนปญหาวา

จะดาเนนคดทศาลใด เพราะประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 47 มไดบญญตไว

สานกงานอยการสงสดไดพจารณาแลว เหนวาปญหาทเกดขนมสาเหตมาจากพนกงาน

อยการยอมรบสานวนการสอบสวนโดยไมปฏบตใหถกตองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 141 และมาตรา 142 จงเหนควรปรบปรงแกไขระเบยบเกยวกบการรบสานวนรตว

ผกระทาผดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 141 และมาตรา 142 วรรคสาม โดย

ใหยกเลกหนงสอเวยนทอางองทงสองฉบบ และซกซอมความเขาใจเกยวกบแนวทางปฏบตในการ

รบสานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวน โดยใหถอปฏบตเสยใหม ดงน

สานวนรตวผกระทาความผดแตเรยกหรอจบตวยงไมได ตามมาตรา 141 หมายถง

สานวนทยงเรยกหรอจบตวยงไมได ไมมผตองหาปรากฏตอพนกงานสอบสวน ดงนน คดประเภทน

พนกงานสอบสวนผรบผดชอบจงเพยงทาความเหนควรสงฟองหรอควรสงไมฟองไปพรอมสานวน

ใหพนกงานอยการ เชนนพนกงานอยการรบสานวนได

แตสานวนรตวผกระทาความผดและผนนถกควบคมหรอขงหรอปลอยตวชวคราวหรอ

เชอวาคงไดตวมาเมอออกหมายเรยก ตามมาตรา 142 หมายถง สานวนทมตวผตองหาอยในอานาจ

ควบคม ขงหรอปลอยตวชวคราวของศาลหรอพนกงานสอบสวนสามารถไดตวมาเมอออก

หมายเรยก ดงนน เมอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบมความเหนควรสงฟอง สานวนดงกลาวน ยอม

ตองมผตองหาปรากฏตอพนกงานสอบสวนและไดทาการสอบสวนผตองหาแลว กรณเชนน

พนกงานสอบสวนผรบผดชอบจะสงสานวนไดกตอเมอสงตวผตองหามาดวยหรอผตองหาถกขงอย

ในอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองได แมตอมาพนกงานสอบสวนผรบผดชอบจะไมสามารถ

สงตวผตองหาได โดยผตองหาหลบหนประกนหรอไมสามารถดาเนนการใหผตองหามาอยใน

อานาจศาลทพนกงานอยการจะฟองได เชน ถกคมขงอยในอานาจศาลอน กไมทาใหสานวนรตว

ผกระทาผดตามมาตรา 142 เปลยนไปเปนสานวนรตวผกระทาผดตามมาตรา 141 ตามทเขาใจกน

กรณสานวนรตวผกระทาความผด และพนกงานสอบสวนมความเหนควรสงฟองตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรคสาม แลว พนกงานอยการจะรบสานวน

ไดตองเขาหลกเกณฑดงตอไปน

1. พนกงานสอบสวนตองสงตวผตองหามาพรอมสานวน ไมวาผตองหาซงไดรบการ

ปลอยชวคราวจะถกสอบสวนเกนกาหนดเวลาสามเดอนหรอหกเดอน ตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 113 วรรคแรก แลวกตาม

2. หากผตองหาถกขงอยตองเปนกรณทผตองหาถกขงอยในอานาจศาลทพนกงาน

อยการรบสานวนไวจะยนฟองได

DPU

150

3. สานวนทผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตในอานาจศาลอนนน

มขอพจารณาเปน 3 กรณ คอ

3.1 ในคดอนในเรอนจาซงอยในอานาจศาลอนทมคาพพากษาถงทสดใหจาคกนน

ไดมการแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 47 บญญตใหเรอนจาหรอทณฑสถาน

เปนภมลาเนาของผทถกจาคก ทาใหศาลทมเขตอานาจเหนอเรอนจาทผถกจาคาตองโทษอยมอานาจ

ชาระคดได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 22 (1) ซงทาใหพนกงานอยการ

ประจาศาลนนฟองคดได พนกงานสอบสวนผรบผดชอบ จงสามารถสงสานวนไปยงพนกงาน

อยการประจาศาลนนเพอฟองคดได แมวาจะอยคนละเขตทองทหรอคนละจงหวดกตาม

3.2 ในคดอนในเรอนจาซงอยในอานาจศาลอนทคดยงไมถงทสด ถาพนกงาน

สอบสวนไมสามารถดาเนนการใหผตองหามาอยในอานาจศาลทพนกงานอยการจะฟองได หรอ

นาผตองหามาสงพรอมสานวนได พนกงานอยการกรบสานวนไมไดเพราะขดกบบทบญญต

ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรคสาม จนกวาผตองหาถกโอนตว

หรอนาตวมาได

3.3 กรณผตองหาหลายคนกระทาผดรวมกน เปนคดเกยวพนกนและผตองหา

บางคนถกจาคกถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอนในอานาจ

ศาลอนซงคดยงไมถงทสด การรบสานวนของพนกงานอยการกตองอยในหลกเกณฑดงกลาว

ขางตน เพยงแตใหพนกงานสอบสวนผรบผดชอบแยกสานวนทาความเหนควรสงฟองผตองหา

ทถกจาคกตามคาพพากษาถงทสดสงไปยงพนกงานอยการทสามารถดาเนนคดได สวนผตองหา

ทถกคมขงในคดอนซงคดยงไมถงทสด และไมไดถกคมขงในเขตอานาจศาลทพนกงานอยการ

จะยนฟองได หากพนกงานสอบสวนทาความเหนควรสงฟองแลวสงสานวนมายงพนกงานอยการ

กรณนพนกงานอยการจะรบสานวนไวพจารณาไมได

จงเรยนมาเพอทราบและถอปฏบต

ขอแสดงความนบถอ

ดเรก สนทรเกต

(นายดเรก สนทรเกต)

รองอยการสงสด ปฏบตราชการแทน

อยการสงสด

DPU

151

ภาคผนวก ฑ

ระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญา

ของพนกงานอยการ พ.ศ. 2547

DPU

152

ระเบยบสานกงานอยการสงสด

วาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ

พ.ศ. 2547

--------------------

โดยทเปนการสมควรปรบปรงระเบยบและหลกปฏบตราชการในการดาเนนคดอาญา

ของพนกงานอยการเสยใหมใหเหมาะสมกบบทบาทและภารกจของสานกงานอยการสงสด

ในการอานวยความยตธรรม การรกษาผลประโยชนของรฐและการคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชนใหมประสทธภาพยงขน

อาศยอานาจตามความในมาตรา 15 แหงพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498

อยการสงสดจงวางระเบยบไวดงน

ขอ 1 (ชอระเบยบ)

ระเบยบนเรยกวา ระเบยบสานกงานอยการสงสดวาดวยการดาเนนคดอาญาของ

พนกงานอยการ พ.ศ. 2547

ขอ 2 (วนใชบงคบ)

ระเบยบนใหใชบงคบตงแตวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2547...

ฯลฯ

หมวดท 1

ขอความเบองตน

สวนท 1

บททวไป

ขอ 5 (ภารกจและบทบาทของพนกงานอยการ)

พนกงานอยการมอานาจหนาทในการอานวยความยตธรรม การรกษาผลประโยชนของ

รฐ และการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยจกตองกระทาดวยความรวดเรว เทาเทยมกนและ

เปนธรรม กบทงตองกระทาใหเปนทเชอถอศรทธาแกประชาชน

พนกงานอยการเปนทนายแผนดน และเปนตวแทนของแผนดนในการตรวจสอบและ

คนหาความจรงในคดอาญา การควบคมการดาเนนคดอาญาของรฐเพอรกษาความสงบเรยบรอยของ

ประชาชนและเพอประโยชนสวนรวม

ในการปฏบตตอผตองหาและจาเลย ใหพนกงานอยการคานงถงศกดศรความเปนมนษย

ตลอดจนสทธและเสรภาพของบคคลดงกลาวตามรฐธรรมนญและกฎหมายอนดวย สวนบคคล

DPU

153

ซงเปนผเสยหายและพยาน พนกงานอยการพงใหความคมครองและการปฏบตทเหมาะสมตามท

กฎหมายบญญตไว

ขอ 6 (หลกการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ)

พนกงานอยการมอสระในการดาเนนคดอาญาภายในขอบเขตอานาจหนาทตาม

กฎหมาย ระเบยบและคาสงของสานกงานอยการสงสด

การมอบหมายใหดาเนนคด การควบคมและการตรวจสอบ รวมทงการเปลยนตว

ผดาเนนคด เปนอานาจของผบงคบบญชา

ผบงคบบญชาอาจกาหนดการแบงภาระหนาท และหรอมอบหมายงานใหพนกงาน

อยการในบงคบบญชาคนใดคนหนงปฏบตงาน หรอชวยกลนกรองงานเปนการทวไปหรอเปนการ

เฉพาะเรองกได

ผบงคบบญชาอาจเรยกสานวนคดใดคดหนงทอยในเขตอานาจมาตรวจสอบพจารณา

และหรอดาเนนคดเสยเอง หรอจะมอบหมายใหพนกงานอยการคนใดดาเนนคดแทนกได และ

ในกรณทเหนควรกลบความเหนหรอกลบคาสงเดม ใหเสนอตามลาดบชนจนถงอธบดเพอพจารณา

คาสง เวนแตความเหนหรอคาสงเดมนนเปนของอธบด ใหเสนออยการสงสดหรอรองอยการสงสด

ผไดรบมอบหมายเพอพจารณาสง

ขอ 7 (การอดชองวางของระเบยบและการหารอ)

ในกรณทระเบยบนไมไดกลาวถงไว ใหพนกงานอยการใชดลพนจพจารณาปฏบตไป

ตามทเหนสมควร โดยไมใหเสยหายแกราชการ

หากจาเปนจะตองหารอในปญหาหรอขอขดของอนเกดจากการปฏบตตามระเบยบน

ใหหารอไปยงอยการสงสด โดยเสนอผานผบงคบบญชาตามลาดบชน

ขอ 8 (หนาทเรงรดคด)

พนกงานอยการตองดาเนนคดทกคดให เสรจสนไปโดยรวดเรว โดยเฉพาะคด

ทผตองหาหรอจาเลยถกคมขงอยใหดาเนนคดโดยเรวเปนพเศษ...

ฯลฯ

สวนท 3

แนวทางปฏบตในการรบสานวนการสอบสวน

จากพนกงานสอบสวน

ขอ 13 (การรบสานวนรตวผกระทาความผด แตเรยกหรอจบตวยงไมได)

สานวนรตวผกระทาความผดแตเรยกหรอจบตวไมไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา 141 นน หมายถงสานวนทยงเรยกหรอจบตวผตองหายงไมไดและไมมตว

DPU

154

ผตองหาปรากฏตอพนกงานสอบสวน เมอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบมความเหนควรสงฟอง

หรอควรสงไมฟองแลว ใหพนกงานอยการรบสานวนดงกลาวไวพจารณาได โดยพนกงานสอบสวน

ไมตองสงตวผตองหาพรอมสานวน

ขอ 14 (การรบสานวนรตวผกระทาความผดและผนนถกควบคมหรอขงอยหรอปลอยตว

ชวคราวหรอเชอวาคงไดตวมาเมอออกหมายเรยก)

สานวนรตวผกระทาความผด และผนนถกควบคมหรอขงอยหรอปลอยตวชวคราว หรอ

เชอวาคงไดตวมาเมอออกหมายเรยกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142

หมายถง สานวนทมตวผตองหาอยในอานาจควบคม ขง หรอปลอยตวชวคราวของศาลหรอพนกงาน

สอบสวน หรอพนกงานสอบสวนสามารถไดตวมาเมออกหมายเรยก

สานวนดงกลาวในวรรคกอน หากพนกงานสอบสวนผรบผดชอบมความเหนควรสง

ฟอง ยอมตองมตวผตองหาปรากฏตอพนกงานสอบสวนและไดทาการสอบสวนผตองหาแลว

พนกงานอยการจะรบสานวนดงกลาวไวพจารณาไดกตอเมอพนกงานสอบสวนผรบผดชอบสงตว

ผตองหามาพรอมสานวน หรอผตองหาถกขงอยในอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองได

ถาพนกงานสอบสวนผรบผดชอบไมสามารถสงตวผตองหาได โดยผตองหาหลบหนประกน

หรอไมสามารถดาเนนการใหผตองหามาอย ในอานาจศาลทพนกงานอยการจะยนฟองได

กรณเชนนไมทาใหสานวนดงกลาวเปลยนเปนสานวนรตวผกระทาความผดแตเรยกหรอจบตว

ผตองหาไมได ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 141 พนกงานอยการจะรบ

สานวนดงกลาวไวพจารณาไมได

พนกงานอยการจะรบสานวนการสอบสวนดงกลาวไวในวรรคหนง ซงพนกงาน

สอบสวนผรบผดชอบมความเหนควรสงฟองไวพจารณาไดตองเขาหลกเกณฑดงตอไปน

(1) พนกงานสอบสวนตองสงตวผตองหามาพรอมสานวน แมวาผตองหาซงไดรบการ

ปลอยชวคราวจะถกสอบสวนเกนกาหนดเวลาสามเดอนหรอหกเดอน ตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 113 วรรคแรก แลวกตาม

(2) หากผตองหาขงอยตองเปนกรณทผตองหาถกขงอยในอานาจศาลทพนกงานอยการ

ผรบสานวนไวจะยนฟองได

(3) ถาผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอนนนใหนา

ความในขอ 99 มาใชบงคบ

สวนท 4

การควบคมตรวจสอบทวไปและการปฏบตตอสานวน

DPU

155

ขอ 15 (การควบคมการดาเนนคดสาคญ)

ในคดอาญาทมความสาคญ เชน โดยฐานความผด โดยฐานะของผตองหา จาเลยหรอ

ผเสยหายหรอคดทอยในความสนใจของประชาชนทวไป ใหหวหนาพกงานอยการพจารณาเขารวม

ดาเนนคดหรอควบคมการดาเนนคดโดยใกลชด และใหรายงานผลการดาเนนคดดงกลาว

ใหสานกงานอยการสงสดทราบเปนกรณพเศษโดยผานอธบด

เมอไดรบสานวนการสอบสวนคดดงกลาวในวรรคหนงแลว ใหหวหนาพนกงานอยการ

รบรายงานใหอธบดทราบ และเมออธบดทราบแลว ไมวาจะโดยการรายงานดงกลาวหรอไมกตาม

หากเหนสมควรจะเขาดาเนนคดหรอรวมดาเนนคดกได แลวใหรายงานสานกงานอยการสงสดเพอ

ทราบ

ขอ 16 (การรายงานสนวนคาง)

สานวนคดอาญาดงตอไปนใหถอวาเปนสานวนทคางระหวางการจดการ คอ

(1) สานวนทยงมไดสง

(2) สานวนทอยระหวางการสอบสวนเพมเตม หรอใหสงพยานมาเพอซกถาม

(3) สานวนปรากฏผตองหาทสงตวมาซงมคาสงฟองและรอสงตวมาฟองหรอ

ถาผตองหาหลบหนและยงมไดจดการใหไดตวมา

(4) สานวนทพนกงานอยการสงไมฟองผตองหา และอยในระหวางการ

พจารณาของผบญชาการตารวจแหงชาตหรอผวาราชการจงหวด หรอผมอานาจหนาทตามกฎหมาย

อนแลวแตกรณ รวมตลอดถงสานวนทผบญชาการตารวจแหงชาตหรอผวาราชการจงหวดหรอ

ผมอานาจหนาทตามกฎหมายอนแยงใหฟอง และอยระหวางการพจารณาของอยการสงสดดวย

(5) สานวนทอยระหวางขออนญาตฟอง

สานวนปรากฏผตองหาทไมไดสงตวมา ซงพนกงานอยการสงฟองผตองหาและแจง

ใหพนกงานสอบสวนนาตวผตองหามาสงเพอยนฟองนน มใหถอเปนสานวนคาง

หวหนาพนกงานอยการตองสงรายงานสานวนคางประจาเดอน ตามแบบและวธการท

สานกงานอยการสงสดกาหนด โดยผานผบงคบบญชาตามลาดบชน ไปยงสานกงานอยการสงสด

ภายในวนทาการทหาของเดอนถดไป...

ฯลฯ

หมวดท 2

การคมครองสทธเสรภาพและเสรภาพของประชาชน

สวนท 1

การปลอยชวคราว

DPU

156

ขอ 32 (หลกในการจากดสทธเสรและเสรภาพของบคคล)

การกระทาของรฐทเปนการจากดสทธและเสรภาพขนพนฐานของบคคลโดยเฉพาะอยางยง

การเอาตวบคคลไวในอานาจรฐ จะกระทาไดตอเมอกรณมความจาเปนทไมอาจหลกเลยงได เทานน

เหตนการคมขงผตองหาหรอจาเลย ตามปกตจกตองพจารณาวาเปนกรณทนาเชอวาผตองหา

หรอจาเลยจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอไมดวย ฉะนน หากกรณคดมหลกฐาน

ตามสมควรวา การกระทาของผตองหาหรอจาเลยเปนความผดรายแรง หรอเปนทนาเชอวาผตองหา

หรอจาเลยจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกรณคดมหลกฐานตามสมควรวา

การกระทาของผตองหาหรอจาเลยเปนความผด และมเหตอนทจาเปนและสมควรกจะเปนกรณทตอง

นาเหตดงกลาวมาพจารณาวาจาเปนตองคมขงผตองหาหรอจาเลยเพอดาเนนคดตอไปดวยหรอไม

เชนกน

ในการพจารณาคารองขอปลอยชวคราวผตองหา พนกงานอยการตองพจารณาถงความ

จาเปนในการทจะเอาตวบคคลนนไวในอานาจรฐ ตามนยดงกลาวมาแลวในวรรคหนง โดยพจารณา

ชงนาหนกระหวางประโยชนของรฐในการรกษาความสงบเรยบรอยกบสทธและเสรภาพขน

พนฐานของบคคลซงขดแยงกน หากเหนวาสทธและเสรภาพของบคคลจะถกระทบเกนความจาเปน

หรอเกนสมควร โดยเฉพาะอยางยงเมอเหนวาไมมพฤตการณทนาเชอวาผตองหาจะหลบหนหรอ

จะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอไมมเหตอนทจาเปนและสมควรแลว พนกงานอยการ

ตองปลอยตวบคคลหรออนญาตใหปลอยชวคราวตามคารองขอเสมอ

ขอ 33 (การพจารณาและสงคารองขอปลอยชวคราว)

ในการพจารณาคารองขอปลอยชวคราวผตองหา พนกงานอยการตองพจารณา

โดยไมชกชาหวหนาพนกงานอยการเปนผสงอนญาตหรอไมอนญาตใหปลอยชวคราว โดยจะตอง

บนทกเหตผลในการสงไวใหชดเจน ในกรณสงไมอนญาตใหปลอยชวคราว พนกงานอยการตองแจง

ผลการพจารณาพรอมดวยเหตผลใหผรองขอปลอยชวคราวทราบโดยเรวความผดลหโทษหรอ

ความผดทมอตราโทษไมสงกวาความผดลหโทษ หรอความผดอนทกฎหมายไมไดใหอานาจ

ควบคมผตองหา พนกงานอยการจะสงควบคมผตองหาไมได ในกรณเชนนใหผตองหาลงลายมอชอ

รบทราบวนและเวลานดเพอมาพบพนกงานอยการตามกาหนด หากไมลงลายมอชอใหบนทกไว

เปนหลกฐานในการอนญาตใหปลอยชวคราว ในคดทมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสามป ขนไป

พนกงานอยการพงตระหนกวา กฎหมายมไดบญญตใหตองมหลกประกนดวยเสมอไป

ในการปลอยชวคราวโดยมประกน ตองทาสญญาประกนตามแบบทสานกงานอยการ

สงสดกาหนด ในการกาหนดจานวนเงนในสญญาประกนหรอเรยกหลกประกน พนกงานอยการ

DPU

157

จะกาหนดจานวนเงนหรอเรยกหลกประกนจนเกนควรแกกรณมไดหลกทรพยตามมาตรา 114

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หมายความถง หลกทรพยทกชนด เชน ทดน อาคาร

สงปลกสราง พนธบตร สลากออมสน ตวแลกเงนทธนาคารเปนผจายและผจายไดรบรองตลอดไป

ตวสญญาใชเงนทธนาคารเปนผออกตว เชคทธนาคารเปนผสงจายหรอรบรอง หนงสอรบรอง

ของธนาคารหรอหนงสอรบรองของบรษทประกนภยทรบรองวาจะชาระเงนตามจานวนทระบ

ในสญญาประกนแทนผประกนในกรณผดสญญาประกน เปนตนการฝาก การจาย การถอนหรอ

คนเงนสด ซงเปนหลกประกนใหเปนไปตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการนน สวนหนงสอ

สาคญอยางอน เอกสารสทธตามกฎหมาย ทดน หรอเอกสารหลกทรพยอน ใหเกบรกษาไวใน

ตนรภย หากไมมตนรภยใหเกบรกษาไวในสถานทเหนสมควร

ขอ 34 (การประกนดวยบคคลโดยไมมหลกประกน)

การพจารณาคารองขอปลอยชวคราวโดยไมมหลกประกน ใหพจารณาความนาเชอถอ

ของผรองจากอาชพ สถานภาพ ชอเสยงทางสงคมหรอคณสมบตอน ๆ ของผรอง ผตองหามสทธ

รองขอใหปลอยชวคราวโดยไมมหลกประกนไดดวย

ขอ 35 (กรณหนวยงานของรฐขอปลอยชวคราว)

ในกรณเจาหนาทของหนวยงานของรฐตกเปนผตองหาในคดอาญาเนองมาจาก

การปฏบตงานตามหนาท หากหนวยงานของรฐหรอผรบมอบอานาจ รองขอใหปลอยชวคราว

ดวยบคคล แทนการนาเงนสดหรอหลกทรพยมาวางประกน ใหหวหนาพนกงานอยการพจารณา

ใหความรวมมอ

ขอ 36 (การใชหลกประกนเดมในการปลอยชวคราว)

ในจงหวดอนนอกเขตกรงเทพมหานคร หากมการปลอยชวคราวผตองหาในชนสอบสวน

โดยมการวางเงนสดหรอหลกทรพยอนเปนประกนตอพนกงานสอบสวนและยงไมไดรบหลกประกนคน

แลวตอมาผตองหาหรอผมประโยชนเกยวของรองขอปลอยชวคราวตอพนกงานอยการ โดยขอให

ถอเอาทรพยสนดงกลาวเปนหลกประกน เมอเหนเปนการสมควร หวหนาพนกงานอยการอาจสง

อนญาตใหปลอยชวคราวโดยถอวาทรพยสนนนเปนหลกประกนในชนพนกงานอยการได เมอม

คาสงอนญาตใหปลอยชวคราวแลว ใหหวหนาพนกงานอยการจดการใหไดหลกประกนดงกลาว

มาโดยเรว

ขอ 37 (การปลอยชวคราวชนศาล)

ในกรณทศาลสอบถามพนกงานอยการวาจะคดคานการขอปลอยชวคราวผตองหา

หรอจาเลยหรอไมประการใด ใหพนกงานอยการพจารณาแถลงตามหลกการในขอ 32 หากเหน

เปนการสมควร พนกงานอยการจะบรรยายในคาฟองวา จะคดคานการขอปลอยชวคราวจาเลย

DPU

158

หรอไม โดยพจารณาขอเทจจรงตามหลกการในขอ 32 กได ในกรณทเดกหรอเยาวชนถกฟอง

ในความผดทมอตราโทษจาคกอยางสงเกนสบป ใหพนกงานอยการบรรยายในคาฟองดวยวา

จะคดคานการขอปลอยชวคราวจาเลยในระหวางการพจารณาหรอไมประการใด ในกรณทคดคาน

ใหระบเหตแหงการคดคานไวดวย ทงน ใหคานงผลเสยหายแกรปคด การคมครองสทธและสวสดภาพ

ของเดกหรอเยาวชนทถกฟองดวยเสมอ

ขอ 38 (การอทธรณคดคานคาสงไมอนญาตใหปลอยชวคราว)

การอทธรณคดคานคาสงไมอนญาตใหปลอยชวคราวของหวหนาพนกงานอยการ

ใหอทธรณไปยงอธบดการยนอทธรณคดคานคาสงไมอนญาตใหปลอยชวคราว จะยนตอหวหนา

พนกงานอยการ หรอยนโดยตรงตออธบดกได ใหหวหนาพนกงานอยการรบสงคาอทธรณทไดรบ

ไปยงอธบดเพอพจารณาสงโดยเรว และใหนาความในขอ 33 วรรคหนงและวรรคสองมาใชบงคบ

โดยอนโลม คาสงของอธบดใหเปนทสด

ขอ 39 (การพจารณาสานวนคดอาญาทมการปลอยชวคราวครบกาหนด 6 เดอน)

สานวนคดอาญาทมการปลอยชวคราวโดยพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ

โดยมประกน หรอมประกนและหลกประกน หากสานวนคดดงกลาวใกลครบกาหนด 6 เดอน

ใหพนกงานอยการพจารณายนคารองตอศาลขอใหขงผตองหาตอไปตามมาตรา 113 แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา เฉพาะแตในกรณทคดมหลกฐานตามสมควรวาการกระทาของ

ผตองหาเปนความผดอาญารายแรง หรอมหลกฐานตามสมควรวาการกระทาของผตองหา

เปนความผด และมเหตอนควรเชอวาผตองหาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน

หรอกอเหตอนตรายประการอนตามนยมาตรา 66 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 237 เทานน แตถาพนกงานอยการจะไม

ยนคารองตอศาลขอใหขงผตองหา กใหขอความเหนชอบจากอธบด

ขอ 40 (การพจารณากรณผดสญญาประกน)

ในกรณผดสญญาประกน ถาเหนสมควรหวหนาพนกงานอยการจะลดหรองดคาปรบ

กได แลวรายงานตามลาดบชนถงอธบดการลดคาปรบดงกลาวในวรรคกอน ควรปรบไมนอยกวา

รอยละสบของจานวนตามสญญาบวกดวยคาใชจายในกรณทอาจมการดาเนนคด

สวนท 2

การดาเนนการเพอคมครองสทธและเสรภาพ

ขอ 41 (หลกการคมครองสทธและเสรภาพ)

DPU

159

อนสนธหลกการในการจากดสทธและเสรภาพของบคคลตามนยขอ 32 พนกงานอยการ

มหนาทคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

เมอความปรากฏตอพนกงานอยการเองหรอจากการรองขอวาบคคลใดถกเอาตวไว

ในอานาจรฐโดยมชอบ หรอโดยผนนไมจาตองยอม พนกงานอยการตองรบดาเนนการเพอคมครอง

สทธและเสรภาพของประชาชน

ขอ 42 (วธปฏบตเบองตน)

เมอมกรณทจะตองคมครองสทธและเสรภาพของบคคลตามขอ 41 กลาวคอ เมอปรากฏ

วาไมจาเปนตองขงผตองหาหรอจาเลยไวระหวางสอบสวนตามนยมาตรา 72 (2) แหงประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา หรอบคคลใดตองถกควบคม ขง หรอจาคกโดยผดกฎหมาย หรอถกจาคก

ผดจากคาพพากษาของศาล หรอบคคลใดถกควบคม หรอขงโดยบคคลอนโดยไมมอานาจโดยชอบ

ดวยกฎหมายตามนยมาตรา 90 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ทงน ไมวากรณ

จะเกดขนกอนหรอหลงจากทพนกงานอยการไดรบสานวนการสอบสวนหรอไดมการสอบสวน

เรองนนหรอไม ใหหวหนาพนกงานอยการสงจายเรองใหพนกงานอยการ คนใดคนหนงดาเนนการ

โดยไมชกชา และจดลงสารบบคดเปนคดประเภทคมครองสทธและเสรภาพ

ขอ 43 (การตรวจสอบขอเทจจรง)

เพอใหไดมาซงขอเทจจรงประกอบการพจารณาดาเนนการคมครองสทธและเสรภาพตอไป

ใหพนกงานอยการดาเนนการตรวจสอบโดย

(1) แจงใหบคคลทเหนวามสวนเกยวของมาพบพนกงานอยการแลวสอบปากคาไว

(2) ถาจาเปนใหออกหมายเรยกบคคลทเหนวามสวนเกยวของมาใหถอยคาตอพนกงาน

อยการ ตามความในมาตรา 13 และมาตรา 14 แหงพระราชบญญตพนกงานอยการ พ.ศ. 2498

(3) ดาเนนการอนใดตามทเหนสมควร

การบนทกคาใหการหรอบนทกอนใดตามความในขอน ใหปฏบตตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา มาตรา 9 มาตรา 11 มาตรา 12 และมาตรา 13 โดยอนโลม

บคคลผถกคมขงหรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผถกคมขง มสทธยนคารองขอ

ตามหมวดน

ขอ 44 (อานาจหนาทในการพจารณาและสงสานวน)

เมอพนกงานอยการไดตรวจสอบขอเทจจรงจนสนกระแสความแลว ใหพจารณา

ทาความเหนเสนอหวหนาพนกงานอยการ เพอสงยนคารองหรอสงยตเรองแลวแตกรณ

DPU

160

ขอ 45 (การดาเนนการตามมาตรา 72(2))

เมอพนกงานอยการเหนวา เปนกรณจะตองดาเนนการคมครองสทธและเสรภาพตาม

มาตรา 72(2) แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เพราะไมมความจาเปนตองขงบคคล

ไวระหวางสอบสวน ใหพนกงานอยการยนคารองขอใหศาลออกหมายปลอยผตองหาไปทนท

กรณทไมมความจาเปนตองขงบคคลไวระหวางสอบสวน เชน ไมมพฤตการณวาจะ

หลบหนและจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน อกทงไมมพฤตการณวาจะกออนตรายโดยไปกระทา

ความผดซา

ขอ 46 (การดาเนนการคมครองบคคลผถกคมขงโดยมชอบดวยกฎหมาย)

เมอพนกงานอยการเหนวา เปนกรณจะตองดาเนนการคมครองสทธและเสรภาพ

ตามมาตรา 90 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ. 2540 มาตรา 240 เพราะบคคลตองถกคมขงโดยผดกฎหมาย หรอถกจาคกผดจากคาพพากษา หรอ

บคคลถกคมขงโดยบคคลอนโดยไมมอานาจโดยชอบดวยกฎหมาย ใหพนกงานอยการยนคารองตอศาล

ขอใหปลอย...

ฯลฯ

หมวดท 4

การฟองและการดาเนนคดชนศาล

สวนท 2

การดาเนนคดกบผตองหาทถกคมขงในคดอนทเรอนจา

ซงอยในเขตอานาจศาลอน

ขอ 99 (สานวนทผตองหาถกคมขงอยในคดอนทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาลอน)

สานวนการสอบสวนทผตองหาถกคมขงอยในคดอน ทเรอนจาซงอยในเขตอานาจศาล

อน หากคดอนนนศาลไดมคาพพากษาถงทสดใหจาคก ใหพนกงานอยการประจาศาลทมเขตอานาจ

เหนอเรอนจาทผตองหาตองโทษจาคกอยนน เปนผรบสานวนการสอบสวนจากพนกงานสอบสวน

เพอดาเนนคดตอไป แตถาศาลในคดอนนนยงมไดมคาพพากษาถงทสด พนกงานอยการจะรบ

สานวนกรสอบสวนไวไมได จนกวาพนกงานสอบสวนจะดาเนนการใหผตองหามาอยในเขตอานาจ

ศาลทพนกงานอยการจะฟองคดได หรอนาผตองหามาสงพรอมสานวนการสอบสวน

กรณตามวรรคหนง หากเปนคดทมผตองหาหลายคนกระทาผดรวมกน และผตองหา

บางคนตองโทษจาคกคดถงทสดตามคาพพากษาของศาลอน กบผตองหาบางคนถกคมขงในคดอน

ในเขตอานาจศาลอนซงคดยงไมถงทสด พนกงานอยการจะตองใหพนกงานสอบสวนแยกสานวน

การสอบสวนของผตองหาทถกจาคกตามคาพพากษาถงทสด และผตองหาทถกคมขงในคดอนซง

DPU

161

คดยงไมถงทสด สงไปยงพนกงานอยการทมอานาจดาเนนคด ตามหลกเกณฑและวธการดงกลาวใน

วรรคกอน แลวแตกรณ...

ฯลฯ

ประกาศ ณ วนท 8 กนยายน พ.ศ. 2547

(ลงชอ) เรวต ฉาเฉลม

(นายเรวต ฉาเฉลม)

อยการสงสด

DPU

162

ภาคผนวก ฒ

คาสง ศาลปกครองสงสด ท ๕๕๐/๒๕๕๐

DPU

163

คารองท ๒๑๗/๒๕๕๐

คาสงท ๕๕๐/๒๕๕๐

ในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ศาลปกครองสงสด

วนท ๒๗ เดอน สงหาคม พทธศกราช ๒๕๕๐

เรอง คดพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต

หรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร (คารองอทธรณคาสงไมรบคาฟองไวพจารณา)

ผฟองคดท ๒ ยนคารองอทธรณคาสงในคดหมายเลขดาท ๔๙/๒๕๕๐ หมายเลขแดงท

๗๖/๒๕๕๐ ของศาลปกครองชนตน (ศาลปกครองนครราชสมา)

คดนผฟองคดทงสามฟองวา เมอประมาณเดอนมถนายน พ.ศ. ๒๕๔๔ ผฟองคด

ท ๑ ผฟองคดท ๒ และผฟองคดท ๓ ถกจบกมและถกควบคมตวทสถานตารวจภธรอาเภออมพวา

จงหวดสมทรสาคร ในความผดฐานรวมกนปลนทรพย ในขณะทผฟองคดทงสามถกควบคมตวอยนน

ไดมพนกงานสอบสวนสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบง จงหวดชลบร มาทาการสอบสวน

ผฟองคดทงสาม ซงในชนสอบสวนผฟองคดทงสามกใหการรบสารภาพในความผดดงกลาว

แตพนกงานสอบสวนสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบงไมสงสานวนการสอบสวนไปใหพนกงาน

ระหวาง

คาสง

ผฟองคด

ผถกฟองคด

พนกงานอยการจงหวดพทยา ท ๑

ผกากบการสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบง ท ๒

พนกงานสอบสวนสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบง ท ๓

นายกระตาย ศรวเชยร ท ๑

นายเวนช ชมแวงวาป ท ๒

นายสงหทอง แพงจกร ท ๓

(ต. ๒๑) DPU

164

อยการจงหวดพทยาเพอดาเนนการฟองตอศาล ทาใหผฟองคดทงสามถกอายดตวไวและถกคมขง

ทเรอนจากลางนครราชสมาจนถงปจจบนเปนระยะเวลา ๕ ป ๗ เดอน ตอมาในระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๙

ผฟองคดไดมหนงสอสอบถามความคบหนาไปยงผกากบการสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบง

และผบงคบการตารวจภธรจงหวดชลบร ซงผบงคบการตารวจภธรจงหวดชลบรไดมหนงสอแจงให

ผฟองคดทราบวา คดนพนกงานสอบสวนสถานตารวจภธรตาบลแหลมฉบงไดสงสานวนการสอบสวนไปให

พนกงานอยการจงหวดพทยาแลว ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๔ ผฟองคดทงสามจงไดมหนงสอถงสานกงานอยการ

สงสดและสานกงานอยการจงหวดพทยาเพอขอใหดาเนนคดไปตามอานาจหนาททกฎหมายกาหนดให

ตองปฏบต แตกไมไดรบแจงวา ไดสงฟองคดนตอศาลยตธรรมแลวหรอไม ทาใหผฟองคดทงสาม

ไมไดรบสทธในการพระราชทานอภยโทษและเสยสทธทควรไดรบจากทางเรอนจา จงนาคดมาฟอง

ตอศาลปกครอง

ขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสง ดงน

๑. ใหผถกฟองคดทงสามปฏบตหนาทภายในเวลาทกฎหมายกาหนด

๒. ใหโอนคดปลนทรพยทอายดตวไวในป พ.ศ. ๒๕๔๔ ไปใหพนกงานอยการจงหวด

นครราชสมายนฟองคดตอศาลจงหวดนครราชสมา หรอใหนาตวผฟองคดไปฟองทศาลจงหวด

พทยา

๓. ใหผถกฟองคดแจงผลการดาเนนคดตามกฎหมายใหผฟองคดทราบภายในเวลา

ทศาลกาหนด

ศาลปกครองชนตนพจารณาแลวเหนวา คดนผฟองคดทงสามฟองวา เมอประมาณ

เดอนมถนายน พ.ศ. ๒๕๔๔ ผฟองคดทงสามไดกระทาความผดฐานรวมกนปลนทรพยถกจบกม

และถกควบคมตวทสถานตารวจภธรอาเภออมพวา จงหวดสมทรสาครโดยพนกงานสอบสวนสถาน

ตารวจภธรตาบลแหลมฉบงไดทาการสอบสวนผฟองคดทงสามแลว และไดสงสานวนการสอบสวน

ไปใหพนกงานอยการจงหวดพทยาตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๔ แตจนบดนยงมไดรบทราบการสงฟองคด

ของผฟองคดทงสามตอศาลยตธรรม เปนเหตใหผฟองคดทงสามไมไดรบความเปนธรรมในการ

พจารณาอภยโทษหรอเสยสทธทควรจะไดรบจากทางเรอนจา กรณพพาทคดนจงเปนเรองเกยวกบ

การดาเนนการทางกระบวนการยตธรรมทางอาญา ตองปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาทอยในอานาจพจารณาพพากษาของศาลยตธรรม มใชการใชอานาจทางปกครองหรอการ

ดาเนนกจการทางปกครองทศาลปกครองจะรบไวพจารณาพพาทหรอมคาสงได ตามมาตรา ๙ วรรคหนง

แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ศาลปกครองชนตน

จงมคาสงไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจากสารบบความ

DPU

165

ผฟองคดท ๒ ยนคารองอทธรณคาสงของศาลปกครองชนตนทไมรบคาฟองไว

พจารณา ความวา ผถกฟองคดทงสามเปนเจาหนาทของรฐมหนาทตามกฎหมาย แตละเลยเพกเฉย

ตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร ผฟองคด

มไดฟองเพอขอใหมผลในทางอาญาของศาลยตธรรมแตอยางใด เพยงแตตองการใหศาลปกครอง

มคาสงใหผถกฟองคดทงสามปฏบตหนาทตามกฎหมายกาหนด คดจงอยในอานาจพจารณา

พพากษาของศาลปกครอง ขอใหศาลปกครองสงสดมคาสงรบคาฟองไวพจารณา

ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา แมตามคารองอทธรณคาสงผฟองคดท ๒

จะกลาวอางวาผถกฟองคดทงสามซงเปนเจาหนาทของรฐไมดาเนนการฟองผฟองคดทงสาม

เปนคดอาญาตอศาลยตธรรม จงเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต

หรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร แตการสอบสวนคดอาญาเปนขนตอนดาเนนการ

เพอนาไปสการลงโทษผกระทาความผดทางอาญาทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

กาหนดใหอานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง การทพนกงานสอบสวนจะดาเนนการสอบสวน

หรอพนกงานอยการจะพจารณาสงฟองหรอไมอยางใดหรอใชเวลาดาเนนการเพยงใดนน ยอมเปน

อานาจของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการทจะใชดลพนจภายใตหลกเกณฑของกฎหมาย

และระเบยบทเกยวของ อนเปนการใชอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา คดน

จงเปนคดพพาทเกยวกบการใชอานาจในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงอยในอานาจพจารณา

ของศาลยตธรรม คดจงไมอยในอานาจของศาลปกครองทจะพจารณาพพากษาตามมาตรา ๙

วรรคหนง (๒) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

ทศาลปกครองชนตนมคาสงไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจากสารบบความนน

ชอบแลว ศาลปกครองสงสดเหนพองดวย

จงมคาสงยนตามคาสงของศาลปกครองชนตน

นายจรญ อนทจาร ตลาการเจาของสานวน

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายดาร วฒนสงหะ

ตลาการหวหนาคณะศาลปกครองสงสด

นายปรชา ชวลตธารง

ตลาการศาลปกครองสงสด

DPU

166

นายวชย ชนชมพนท

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายวรพจน วศรตพชญ

ตลาการศาลปกครองสงสด

วนทอาน ๕ ตลาคม ๒๕๕๐

ศศภทร : ผพมพ

ภคพล : ผตรวจ

DPU

167

ภาคผนวก ณ

คาสง ศาลปกครองสงสด ท ๔๑๘/๒๕๕๑

DPU

168

คารองท ๘๑๕/๒๕๕๐

คาสงท ๔๑๘/๒๕๕๑

ในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ศาลปกครองสงสด

วนท ๒ เดอน กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๑

เรอง คดพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตอง

ปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร (คารองอทธรณคาสงไมรบคาฟอง

ไวพจารณา)

ผฟองคดยนคารองอทธรณคาสง ในคดหมายเลขดาท ๒๕๐/๒๕๕๐ หมายเลขแดงท

๓๐๖/๒๕๕๐ ของศาลปกครองชนตน (ศาลปกครองนครราชสมา)

คดนผฟองคดฟองวา เมอป พ.ศ. ๒๕๓๖ ผฟองคดถกเจาหนาทตารวจ สถานตารวจ

นครบาลพญาไทจบกมในขอหาฆาผอนและไดมการดาเนนคดกบผฟองคดจนคดถงทสดแลว

เปนคดหมายเลขแดงท ๖๗๖๘/๒๕๓๘ โดยศาลพพากษาจาคกผฟองคดตลอดชวต ตอมาผฟองคด

ไดรบพระราชทานอภยโทษปจจบนเหลอโทษจาคก ๑ ป ๘ เดอน ในระหวางทผฟองคดถกคมขง

อยทเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร เรอนจากลางคลองเปรม และเรอนจากลางบางขวางในคด

ดงกลาวขางตน ผถกฟองคดทงหาไดมหนงสอขออายดตวผฟองคดตอผบญชาการเรอนจาดงกลาว

ระหวาง

ผฟองคด

ผถกฟองคด

ผกากบการสถานตารวจนครบาลยานนาวา ท ๑

ผกากบการสถานตารวจนครบาลบางเขน ท ๒

ผกากบการสถานตารวจนครบาลหวยขวาง ท ๓

ผกากบการสถานตารวจภธรอาเภอเมองนนทบร ท ๔

ผกากบการสถานตารวจนครบาลลมพน ท ๕

นายสมชาย กาหนดศร

คาสง (ต. ๒๑) DPU

169

ในคดอน โดยคดของสถานตารวจนครบาลบางเขน ซงเปนคดเดยวกนกบคดของสถานตารวจภธร

อาเภอเมองนนทบร ศาลไดมคาพพากษาถงทสดลงโทษจาคกผฟองคด ๒ ป และผฟองคดไดรบ

โทษและพนโทษแลว คดของสถานตารวจนครบาลหวยขวางศาลพพากษาถงทสดลงโทษจาคก

ผฟองคด ๖ ป และผฟองคดไดรบโทษและพนโทษแลวเชนกน คดของสถานตารวจนครบาล

ยานนาวา ศาลพพากษาถงทสดลงโทษจาคกผฟองคด ๒๐ ป และผฟองคดไดรบพระราชทาน

อภยโทษ ๔ ครง ปจจบนเหลอโทษจาคก ๓ ป ๘ เดอน สวนคดของสถานตารวจนครบาลลมพน

ศาลพพากษาลงโทษถงทสดจาคกผฟองคด ๑๘ ป ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๓๙ ผฟองคดไดยนหนงสอ

ผานเรอนจากลางบางขวางขอใหผถกฟองคดทงหาดาเนนการถอนหนงสอขออายดตวผฟองคด

แตผถกฟองคดทงหามไดชแจงหรอแจงถอนอายดตวผฟองคดแตอยางใด หลงจากนนในเดอน

พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ ผฟองคดไดขอยายมารบโทษตอทเรอนจากลางนครราชสมาและไดขอให

ทางเรอนจามหนงสอถงผถกฟองคดทงหาเพอขอทราบอายดคางรายผฟองคด ปรากฏวาผถกฟองคด

ท ๑ ถงผถกฟองคดท ๔ มไดมหนงสอแจงถอนอายดตวผฟองคดแตอยางใด มเพยงผถกฟองคดท ๕

เทานนทไดแจงถอนการอายดตวผฟองคดแลว ผฟองคดจงขอถอนฟองผถกฟองคดท ๕ สวนผถกฟอง

คดท ๑ ถงผถกฟองคดท ๔ นน ผฟองคดเหนวาไดละเลยตอหนาทในการแจงถอนอายดตวผฟองคด

ทาใหผฟองคดตองเสยสทธทพงมพงไดจากเรอนจาและบนทอนสขภาพจตของผฟองคด

ขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสงใหผถกฟองคดท ๑ ถงผถกฟองคดท ๔ ดาเนนการแจง

ถอนอายดตวผฟองคดภายในระยะเวลาทศาลกาหนด

ศาลปกครองชนตนพจารณาแลวเหนวา เมอคดนเจาหนาทของผถกฟองคดท ๑ ถงผถกฟอง

คดท ๔ เปนพนกงานสอบสวนใชอานาจตามมาตรา ๑๖ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา ประกอบกบขอ ๑๖๘ ของระเบยบการตารวจเกยวกบคด ในการอายดตวผฟองคดทถกคมขง

อยในเรอนจาตอผบญชาการเรอนจาเพอทจะนาตวผฟองคดมาดาเนนคดอาญาในขอกลาวหาทผฟองคด

ถกกลาวหาวาไดกระทาผดอาญา จงเปนการดาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

กาหนดอานาจไวเปนการเฉพาะ การทผฟองคดกลาวอางวาไดรบความเสยหายจากการทพนกงาน

สอบสวนของผถกฟองคดท ๑ ถงผถกฟองคดท ๔ ไมขอถอนการอายดตวผฟองคดนน จงเปน

คดพพาทอนสบเนองมาจากการใชอานาจในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงอยในอานาจพจารณา

พพากษาของศาลยตธรรม คดนจงไมอยในอานาจพจารณาพพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนง

(๒) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ศาลปกครอง

ชนตนจงมคาสงไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจากสารบบความ

ผฟองคดยนคารองอทธรณคาสงของศาลปกครองชนตนทไมรบคาฟองไวพจารณา

ความวา เมอป พ.ศ. ๒๕๓๖ ขณะทผฟองคดถกคมขงอยทเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร เรอนจา

DPU

170

กลางคลองเปรมและเรอนจากลางบางขวาง ผถกฟองคดทงหาไดมหนงสอแจงไปยงผบญชาการ

เรอนจาดงกลาวขออายดตวผฟองคดไวดาเนนคดอาญา ตอมาคดทผถกฟองคดทงหาขออายดตว

ไวดาเนนคดดงกลาวศาลยตธรรมไดมคาพพากษาลงโทษจาคกผฟองคด และคดถงทสดแลว ดงนน

อานาจในการกระทาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและระเบยบการตารวจเกยวกบคด

ขอ ๑๖๘ กควรหมดไป ผฟองคดไดมหนงสอถงผถกฟองคดทงหาเมอป พ.ศ. ๒๕๓๙ ขอใหถอน

การอายดตวผฟองคด ซงผถกฟองคดท ๓ และผถกฟองคดท ๕ ไดมหนงสอแจงถอนอายดตวผฟอง

คดแลว แตผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ มไดแจงถอนอายดหรอชแจง

ใหผฟองคดทราบแตอยางใด ผฟองคดเหนวาผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท

๔ ละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต ทาใหผฟองคดเสยสทธอนพงมพงได

จากทางเรอนจาในการพกลงโทษหรอลงวนตองโทษตามระเบยบการของเรอนจา ตลอดจนถาหาก

ผฟองคดไดรบการปลอยตวหลงพนโทษ ผฟองคดจะถกทางเรอนจาแจงไปยงสถานตารวจทองท

ทเรอนจาตงอยใหมารบตวผฟองคดไปคมขงตอทสถานตารวจเพอตดตอไปยงผถกฟองคดวา

ยงตองการตวผฟองคดตอไปอกหรอไมประการใด ผฟองคดจงประสงครองขอเพยงใหถอนอายด

ในคดทศาลยตธรรมไดพพากษาจาคกและคดถงทสดแลวเทานน ขอใหศาลปกครองสงสดมคาสง

ใหรบคาฟองในสวนทฟองผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ ไวพจารณา

ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวคดมประเดนทจะตองวนจฉยวา ศาลปกครองมอานาจ

รบคาฟองขอใหผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ ถอนอายดตวผฟองคด

ตอเรอนจาไวพจารณาพพากษาหรอมคาสงหรอไม เหนวา การดาเนนคดอาญาเปนขนตอนเพอนาไปส

การลงโทษผกระทาความผดในคดอาญา ซงในขนตอนการดาเนนการของเจาหนาทของรฐ คอ

พนกงานสอบสวนและพนกงานอยการนนอาจมการกระทาทางปกครองปะปนอยดวย ขนตอนใด

เปนการกระทาทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดใหอานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง

การกระทาดงกลาวจะอยในอานาจการควบคมตรวจสอบของศาลยตธรรม แตการกระทาใดทพนกงาน

สอบสวนหรอพนกงานอยการกระทานอกเหนอหรอมไดกระทาตามทกาหนดไวตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญา และเปนการกระทาทเขาเกณฑตามมาตรา ๙ วรรคหนง แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ การกระทานนจะอยในอานาจการควบคม

ตรวจสอบของศาลปกครอง คดนผฟองคดยนฟองผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคด

ท ๔ ซงเปนเจาหนาทของรฐวา ผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ ไดมหนงสอ

ขออายดตวผฟองคดตอเรอนจาทผฟองคดถกจาคกตามคาพพากษาในคดอน เพอดาเนนคดทผฟองคด

ถกกลาวหาวากระทาความผดอาญาในอกคดหนง แตเมอตอมาคดทไดมการขออายดตวผฟองคด

ไวนนศาลไดมคาพพากษาถงทสดทกคดแลว โดยคดของผถกฟองคดท ๑ ศาลพพากษาจาคก

DPU

171

ผฟองคด ๒๐ ป ปจจบนเหลอโทษจาคก ๓ ป ๘ เดอน สวนคดของผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔

ศาลพพากษาจาคกผฟองคด ๒ ป และผฟองคดไดรบโทษและพนโทษแลว ผฟองคดจงมหนงสอถง

ผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ เมอป พ.ศ. ๒๕๓๙ เพอขอใหถอนอายดตว

ผฟองคดตอเรอนจา แตผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ มไดชแจงหรอ

ถอนอายดตวผฟองคดแตอยางใด ขอใหศาลปกครองมคาพพากษาหรอคาสงใหผถกฟองคดท ๑

ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ ถอนอายดตวผฟองคดภายในระยะเวลาทศาลกาหนด

ศาลปกครองสงสดเหนวา การทผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคดท ๔ มหนงสอ

ขออายดตวผฟองคดตอเรอนจา เปนวธการหนงในขนตอนการดาเนนการของเจาหนาทของรฐ

เพอใหไดตวผฟองคดซงถกกลาวหาวากระทาความผดอาญาในคดทไดขออายดตวไวนนมาดาเนนการ

สอบสวนเพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผดและเพอจะเอาตวผกระทาผดมาฟองลงโทษ

ตามอานาจหนาททกาหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอนเปนการปฏบตหนาท

ในกระบวนการยตธรรมทางอาญา การกระทาของผถกฟองคดท ๑ ผถกฟองคดท ๒ และผถกฟองคด

ท ๔ ดงกลาว จงอยในอานาจการควบคมตรวจสอบของศาลยตธรรม กรณไมเขาเกณฑเปนคดพพาท

ตามมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

ทศาลปกครองจะมอานาจรบไวพจารณาพพากษาหรอมคาสงได ทศาลปกครองชนตนมคาสง

ไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจากสารบบความจงเปนการชอบแลว

จงมคาสงยนตามคาสงของศาลปกครองชนตน

นายปรชา ชวลตธารง ตลาการเจาของสานวน

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายดาร วฒนสงหะ

ตลาการหวหนาคณะศาลปกครองสงสด

นายวชย ชนชมพนท

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายเกษม คมสตยธรรม

ตลาการศาลปกครองสงสด

DPU

172

นายวรพจน วศรตพชญ

ตลาการศาลปกครองสงสด

วนท ๙ กนยายน ๒๕๕๑ ธนวรรณ : ผพมพ

DPU

173

ภาคผนวก ด

คาสง ศาลปกครองสงสด ท ๓๘๑/๒๕๕๓

DPU

174

คารองท ๒๙๐/๒๕๕๓

คาสงท ๓๘๑/๒๕๕๓

ในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ศาลปกครองสงสด

วนท ๒๒ เดอน กนยายน พทธศกราช ๒๕๕๓

นายสมชาย เออเฟอ ผฟองคด

สานกงานตารวจแหงชาต ผถกฟองคด

เรอง คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองกระทาการโดยไมชอบดวยกฎหมาย

(คารองอทธรณคาสงไมรบคาฟองไวพจารณา)

ผฟองคดยนคารองอทธรณคาสง ในคดหมายเลขดาท ๔๙/๒๕๕๓ หมายเลขแดงท

๑๒๘/๒๕๕๓ ของศาลปกครองชนตน (ศาลปกครองกลาง)

คดนผฟองคดฟองวา ผฟองคดเปนนกโทษจาคกอยในเรอนจาพเศษมนบรในคด

ความผดตอทรพยตงแตวนท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๔๙ โดยคดถงทสดแลว และปจจบนผฟองคด

เปนนกโทษเดดขาดชนเยยมทจะไดรบประโยชนตางๆ ตามพระราชบญญตราชทณฑ พทธศกราช

๒๔๗๙ เชน พกการลงโทษ ลดวนลงโทษจาคก ทางานสาธารณะและลดวนลงโทษตามจานวน

วนทางาน แตผฟองคดไมไดรบประโยชนดงกลาวเนองจากสถานตารวจภธรตาบลสาโรงใตไดทาการ

อายดตวผฟองคดไวกบเรอนจาเปนเวลา ๓ ป โดยการทสถานตารวจภธรตาบลสาโรงใตไมยอม

ฟองหรอถอนอายดผฟองคดเปนการกระทาทขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กรณจาเลย

ตองไดรบการดาเนนคดอยางรวดเรวและเปนธรรม ซงหากสถานตารวจภธรตาบลสาโรงใตหรอ

พนกงานอยการละเลยไมดาเนนคดกบผฟองคดกจะทาใหผฟองคดไมสามารถหาพยานหลกฐาน

มาตอสคดได และทาใหผฟองคดไมไดรบประโยชนตามพระราชบญญตราชทณฑ พทธศกราช

คาสง (ต. ๒๑)

ระหวาง

DPU

175

๒๔๗๙ จงนาคดมาฟองตอศาลปกครองชนตนโดยสงผานเรอนจาพเศษมนบรตามหนงสอท ยธ

๐๗๖๖/๐๐๒๖ ลงวนท ๔ มกราคม ๒๕๕๓

ขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสง ดงน

๑. มคาสง/หมายบงคบใหผถกฟองคดเรงรดฟองผฟองคดตอศาลยตธรรม หรอถอน

อายดผฟองคดจากเรอนจา

๒. มคาพพากษา/วนจฉย กรณความลาชาเกนสมควรของผถกฟองคดหรอความผด

อยางอนของผถกฟองคด

ศาลปกครองชนตนพจารณาแลวเหนวา คดนผฟองคดฟองขอใหศาลมคาพพากษาหรอ

มคาสงใหผถกฟองคดเรงรดการฟองคดหรอถอนอายดผฟองคดจากเรอนจา ซงการฟองคดหรอ

ไมฟองคดนน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดใหอานาจเจาพนกงานตารวจ

ซงเปนเจาหนาทของรฐทาหนาทพนกงานสอบสวนดาเนนการสอบสวนและรวบรวมพยานหลกฐาน

เพอเสนอสานวนคดตอพนกงานอยการในการพจารณาสงฟองหรอสงไมฟองคด ซงเปนการ

ใชอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทกาหนดไวโดยเฉพาะ การดาเนนการ

ดงกลาวจงเปนขนตอนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทไมอยในอานาจพจารณาพพากษาของ

ศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคด

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ จงมคาสงไมรบคาฟองคดนไวพจารณาและจาหนายคดออกจากสารบบ

ความ

ผฟองคดยนคารองอทธรณคาสงของศาลปกครองชนตนทไมรบคาฟองไวพจารณา

ความวา การทผถกฟองคดไดใชอานาจทางปกครองและอายดคางผฟองคดนน ทาใหผฟองคด

เดอดรอนและไมสามารถใชสทธประโยชนของตนตามพระราชบญญตราชทณฑ พทธศกราช ๒๔๗๙

และการลาชาไมดาเนนการตามอานาจหนาทโดยผถกฟองคดเปนคดพพาททางปกครอง ผฟองคด

ไมสามารถนาเรองอายดโดยมชอบหรออายดคางนานเกนสมควรไปฟองตอศาลยตธรรมได เพราะ

ความลาชามใชคดอาญาแตเปนความผดทางปกครอง ขอใหศาลปกครองสงสดมคาสงรบคาฟอง

ของผฟองคดเพอใหผถกฟองคดดาเนนการถอนอายดและยตการละเมดสทธผฟองคด

ศาลปกครองสงสดพเคราะหแลวเหนวา การดาเนนคดอาญาเปนขนตอนเพอนาไปสการ

ลงโทษผกระทาความผดในคดอาญา ซงในขนตอนการดาเนนการของเจาหนาทของรฐ คอ พนกงาน

สอบสวนและพนกงานอยการนนอาจมการกระทาทางปกครองปะปนอยดวย ขนตอนใดเปนการ

กระทาทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดใหอานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง

การกระทาดงกลาวจะอยในอานาจการควบคมตรวจสอบของศาลยตธรรม แตการกระทาใดทพนกงาน

สอบสวนหรอพนกงานอยการกระทานอกเหนอหรอมไดกระทาตามทกาหนดไวตามประมวล

DPU

176

กฎหมายวธพจารณาความอาญา และเปนการกระทาท เขาเกณฑตามมาตรา ๙ วรรคหนง แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ การกระทานนจะอย

ในอานาจการควบคมตรวจสอบของศาลปกครอง คดนขอเทจจรงฟงไดจากคาฟองวา ผฟองคด

เปนนกโทษเดดขาดชนเยยม คดความผดตอทรพยซงถกจาคกอยในเรอนจาพเศษมนบร แตผฟองคด

ไมไดรบประโยชนตางๆ ตามพระราชบญญตราชทณฑ พทธศกราช ๒๔๗๙ เชน พกการลงโทษ

ลดวนลงโทษจาคก ทางานสาธารณะและลดวนลงโทษตามจานวนวนทางาน เนองจากสถาน

ตารวจภธรตาบลสาโรงใตไดทาการอายดตวผฟองคดไวกบเรอนจาเปนเวลา ๓ ป โดยไมยอมฟอง

หรอถอนอายดผฟองคด ศาลปกครองสงสดเหนวา การทสถานตารวจภธรตาบลสาโรงใตไดทาการ

อายดตวผฟองคดไวกบเรอนจา เปนวธการหนงในขนตอนการดาเนนการของเจาหนาทของรฐ

เพอใหไดตวผฟองคดซงถกกลาวหาวากระทาความผดอาญาในคดทไดขออายดตวไวนนมาดาเนนการ

สอบสวนเพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผดและเพอจะเอาตวผกระทาผดมาฟองลงโทษ

ตามอานาจหนาททกาหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอนเปนการปฏบตหนาท

ในกระบวนการยตธรรมทางอาญา กรณจงไมเขาเกณฑเปนคดพพาทตามมาตรา ๙ แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ศาลจงไมอาจรบคาฟองคดน

ไวพจารณาได ทศาลปกครองชนตนมคาสงไมรบคาฟองไวพจารณาและใหจาหนายคดออกจาก

สารบบความนน ชอบแลว

จงมคาสงยนตามคาสงของศาลปกครองชนตน

นายปรชา ชวลตธารง ตลาการเจาของสานวน

ตลาการหวหนาคณะศาลปกครองสงสด

นายชาญชย แสวงศกด

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายวรพจน วศรตพชญ

ตลาการศาลปกครองสงสด

นายวษณ วรญ

ตลาการศาลปกครองสงสด

DPU

177

นายนภดล เฮงเจรญ

ตลาการศาลปกครองสงสด

วนทอาน ๒๘ ตลาคม ๒๕๕๓

นาลณ : ผพมพ

DPU

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล อนนต อภชยนนท

วน/เดอน/ปเกด 11 มถนายน 2526

ทอย 80 หม 2 ตาบลบางตะบน

อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต จากมหาวทยาลยรามคาแหง รนท 31

ประกาศนยบตรวชาวาความ ครงท 1/2549

สานกฝกอบรมวชาวาความ สภาทนายความ

เนตบณฑตไทย สมยท 59

สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ตาแหนงและสถานททางานปจจบน เจาหนาทสอบสวน (สานกสอบสวน 5)

สานกงานผตรวจการแผนดน โทร. 1676 ตอ 19217

หรอ โทร. 0 2141 9217

DPU