ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΕΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑΤΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ:

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ: ΔΙΚΑΙΪΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΙΟΗΘΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ: «ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ»

Μεταπτυχιακός φοιτητής:

Αβραμίδης Γ.

Επιβλέπων:

Ταγαράκης Γ., επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής σχολής του Α.Π.Θ.

Μέλη τριμελούς επιτροπής:

Παπαζήσης Γ., επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής σχολής του Α.Π.Θ.

Καραπαναγιωτίδης Γ., επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής σχολής του Α.Π.Θ.

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ .......................................................................................................... 4

ABSTRACT ......................................................................................................... 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................... 6

ΟΡΙΣΜΟΣ............................................................................................................. 6

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ .................................................................................... 7

Αρχαία Ελλάδα ................................................................................................. 7

Αρχαία Ρώμη .................................................................................................... 9

Αρχαίοι λαοί της Ανατολής ............................................................................ 10

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ....................... 10

ΟΙ ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ............................................................. 12

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ....................... 16

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ .................................. 19

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ........................... 20

ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ .................................... 20

Α. Χειρουργικές μέθοδοι ................................................................................ 21

Β. Φαρμακευτικές μέθοδοι ............................................................................. 23

Επιλογή μεθόδου διακοπής της κύησης ......................................................... 25

ΜΗ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ (UNSAFE ABORTIONS) ............................... 26

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ......................... 27

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ....................................................... 28

Ο ρόλος της ενημέρωσης και η συμβουλευτική διαδικασία .......................... 28

Αναγκαστικές διαδικασίες .............................................................................. 33

Εναλλακτικές επιλογές ................................................................................... 33

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ........................................ 33

ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ .............................................. 34

ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ. .............................................................. 35

3

ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ........................................................ 36

Διακοπή κύησης μετά από βιασμό ................................................................. 36

Άμβλωση και HIV θετικές γυναίκες .............................................................. 37

Τεκνοποίηση από ψυχωτικές γυναίκες ........................................................... 37

Αμβλώσεις στην εφηβεία ............................................................................... 38

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΩΝ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ............................... 41

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ .............. 44

ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΥΗΣΗΣ .............. 47

Η ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΜΒΛΩΣΗ ............................................. 50

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ................................................................... 53

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ................................................................................................ 54

Ξενόγλωσση: ................................................................................................. 54

Ελληνόγλωσση: ............................................................................................. 56

Διαδικτυακή: ................................................................................................. 57

4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα διπλωματική εργασία διαπραγματεύεται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον

θέμα: την τεχνητή διακοπή της κύησης, ή όπως συνηθίζεται να αποκαλείται στην καθ’

ημέρα πράξη, έκτρωση ή άμβλωση. Αναφορές στο συγκεκριμένο θέμα απαντώνται σε

πολλά αρχαία κείμενα, πράγμα που δείχνει τη διαχρονικότητα του ζητήματος. Για αυτό

το λόγο, κρίθηκε αναγκαίο να γίνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή στη στάση της

κοινωνίας απέναντι στις αμβλώσεις, αρχίζοντας από αναφορές σε αρχαίους

πολιτισμούς και φτάνοντας μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Επίσης εξετάστηκε η θέση της

εκκλησίας και πως αυτή διαμορφώθηκε στην πορεία του χρόνου, μέχρι να καταλήξει

στην σημερινή της μορφή.

Θεωρήθηκε επίσης χρήσιμο να επισημανθεί ο διαφορετικός τρόπος που οι

σύγχρονες πλέον κοινωνίες προσεγγίζουν το ζήτημα των αμβλώσεων, ανάλογα με τη

γεωγραφική τους θέση, το ισχύον νομικό πλαίσιο, τις θρησκευτικές αντιλήψεις ή την

πολιτισμική τους ταυτότητα. Οι διαφορές που εντοπίζονται είναι ενδιαφέρουσες και

αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα του ζητήματος.

Η αντιμετώπιση του θέματος των αμβλώσεων από την εκάστοτε πολιτεία έχει

σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όπως επισημαίνεται από διαδοχικές εκθέσεις

του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Επισημαίνεται το τεράστιο πρόβλημα των

ανασφαλών εκτρώσεων και η συσχέτισή τους με τη μητρική νοσηρότητα και

θνησιμότητα, ειδικά στις χώρες με αυστηρό ή και απαγορευτικό νομικό καθεστώς.

Ζητήματα που επίσης απασχολούν είναι οι ενδείξεις για την τεχνητή διακοπή της

κύησης, οι προϋποθέσεις λειτουργίας του ανάλογου ιατρικού κέντρου, οι

χρησιμοποιούμενες μέθοδοι (χειρουργικές και φαρμακευτικές), ο ρόλος της

ενημέρωσης και της συμβουλευτικής, οι ενδεχόμενες σωματικές και ψυχολογικές

επιπτώσεις καθώς και η φροντίδα μετά την άμβλωση. Γίνεται ακόμη αναφορά σε

κάποιες ειδικές κατηγορίες αμβλώσεων όπως για παράδειγμα οι εκτρώσεις στην

εφηβεία, σε HIV θετικές γυναίκες, σε περιπτώσεις βιασμού ή περιπτώσεις γυναικών

που πάσχουν από ψύχωση.

Παρουσιάζεται το νομικό καθεστώς που διέπει τις αμβλώσεις στην χώρα μας και

γίνεται μια σύντομη αναφορά στο αντίστοιχο νομικό πλαίσιο άλλων ευρωπαϊκών

χωρών. Αναφορά επίσης γίνεται στους ενδοιασμούς μέρους του ιατρικού κόσμου και

στα ζητήματα της ιατρικής δεοντολογίας, όπως αυτά περιγράφονται στον αντίστοιχο

Κώδικα. Τέλος εξετάζεται η πλευρά του πατέρα στο όλο θέμα και επισημαίνεται ο

5

σημαντικός του ρόλος στη στήριξη της γυναίκας αλλά και ο μάλλον μικρός ρόλος που

του αναλογεί στην λήψη των αποφάσεων, τουλάχιστον προς το παρόν, αφού οι

μελλοντικές εξελίξεις της ιατρικής επιστήμης και τεχνολογίας δεν αποκλείεται να

αλλάξουν τα δεδομένα.

ABSTRACT

This study deals with the extremely interesting subject of abortion. References to

this subject are found in many ancient texts, which shows the timelessness of the issue.

For this reason, it was necessary to make a brief historical review of society's attitude

towards abortion, starting with references to ancient civilizations and reaching up to the

modern age. It also examined the position of the church and how it was shaped over

time until it came to its present form.

It has also been considered useful to point out the different ways in which modern

societies now approach the issue of abortion, depending on their geographical location,

current legal framework, religious beliefs or cultural identity. The differences found are

interesting and highlight the complexity of the issue.

Addressing the abortion issue by the each state has serious implications for public

health, as highlighted by successive reports by the World Health Organization. The

huge problem of unsafe abortions and their correlation with maternal morbidity and

mortality, especially in countries with strict or prohibitive legal status, is pointed. Issues

that also concern are the indications of abortions, the standards of the appropriate

medical center, the methods used (surgical and pharmaceutical), the role of information

and counseling, the possible physical and psychological effects as well as care after

abortion. Reference is also made to specific abortion categories such as puberty

abortions, HIV-positive women, rape cases, or cases of women suffering from

psychosis.

Furthermore, this study presents the legal regime governing abortion in our

country and makes a short reference to the respective legal framework of other

European countries. Reference is also made to the concerns of part of the medical world

and issues of medical ethics, as described in the relevant Code. Lastly, the father's side

is examined in the whole issue and his important role in supporting women but also his

rather small role in decision-making, is highlighted (at least for the moment, since

future developments in medical science and technology can change the situation).

6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η τεχνητή διακοπή της κύησης αποτελεί ένα κορυφαίο ζήτημα βιοηθικής που

απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί διάφορες επιστήμες όπως η ιατρική, η νομική,

η φιλοσοφία και η θεολογία.

Ο προβληματισμός γύρω από το θέμα των αμβλώσεων, οι φιλοσοφικές θεωρίες,

οι νομικές και θεολογικές προσεγγίσεις ανάγονται στην αρχαιότητα. Παρόλο που στις

περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου έχει διευθετηθεί νομικά, στηρίζοντας

το δικαίωμα της γυναίκας στην επιλογή της άμβλωσης, το συγκεκριμένο θέμα

εξακολουθεί να αποτελεί σημείο τριβής και διαφωνιών. Έχουν διατυπωθεί διαμετρικά

αντίθετες απόψεις που θίγουν θεμελιώδη ζητήματα ελευθερίας και ηθικής.

Δύο είναι οι κυρίαρχοι πόλοι που έχουν διαμορφωθεί στη συζήτηση περί

αμβλώσεων: οι υπέρμαχοι της ζωής (pro-life) και οι υπέρμαχοι της επιλογής (pro-

choice). Ο πρώτος πόλος εκφράζει την ηθική αντίθεσή του στην έκτρωση και επιθυμεί

την απαγόρευση ή το νομικό περιορισμό των εκτρώσεων. Θεωρεί ότι το ανθρώπινο

έμβρυο είναι πρόσωπο και άρα έχει δικαίωμα για ζωή. Ο δεύτερος πόλος εκφράζει τη

θέση ότι η απόφαση για τη συνέχιση ή τη διακοπή της κύησης ανήκει αποκλειστικά

στη γυναίκα. Αυτή η απόφαση είναι προσωπική και έχει να κάνει με το σώμα, την

υγεία και το μέλλον της γυναίκας. Προβάλλει σθεναρά την έννοια της προσωπικής

ελευθερίας, της αναπαραγωγικής ελευθερίας και των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων

των ανθρώπων. Για τους υπέρμαχους της επιλογής, το έμβρυο δεν είναι πρόσωπο και

δεν έχει δικαιώματα αφού είναι εν δυνάμει και όχι πραγματικό πρόσωπο. Τα

δικαιώματα του εμβρύου δεν μπορούν να υπερκεράσουν εκείνα της γυναίκας,

τουλάχιστον μέχρι εκείνο να γίνει βιώσιμο.

Η Εκκλησία από την άλλη αποτελεί ίσως τον μεγαλύτερο πολέμιο των

αμβλώσεων σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο πιέζοντας τις κυβερνήσεις για αυστηρότερες

νομοθεσίες. Γενικότερα, όσο πιο έντονη είναι η παρουσία της θρησκείας σε μια χώρα,

τόσο πιο αυστηροί είναι οι νόμοι περί των αμβλώσεων.

ΟΡΙΣΜΟΣ

Η έκτρωση ή άμβλωση ή τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης είναι η διακοπή μιας

αδιατάρακτης ενδομητρίου κυήσεως ενός ή περισσοτέρων εμβρύων, που διενεργείται

7

σε πρώιμη ηλικία κυήσεως (< 24 εβδ.) και οδηγεί σε αφαίρεση του εμβρύου από τη

μήτρα, με συνέπεια τον θάνατο του κυήματος. Η άμβλωση προκαλείται τεχνητά με

χημικές (φαρμακευτικές) ή χειρουργικές μεθόδους. Το διεθνές όριο των 24 εβδομάδων

καθορίστηκε με βάση την ελάχιστη ηλικία κυήσεως, που επιτρέπει σε ένα έμβρυο που

θα γεννηθεί να είναι βιώσιμο.1 (Σημειώνεται ότι η διάπλαση της καρδιάς

ολοκληρώνεται την 23η εβδομάδα). Περί της τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης,

δημιουργήθηκαν προβληματισμοί για το αν είναι ιατρική πράξη δεδομένου ότι στον

Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας ορίζεται στο άρθρο 1 ως ιατρική πράξη: «εκείνη που

σκοπό έχει την πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση της υγείας του

ανθρώπου». Σε κάθε περίπτωση όμως σίγουρα είναι μια ιατρική παρέμβαση, που

απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ενημέρωση της εγκύου.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η πρώτη ιστορική αναφορά στην πρακτική των εκτρώσεων γίνεται στην αρχαία

Κίνα, όταν ο κινέζος αυτοκράτορας Shen Nung (2737-2696 π.Χ.) διέταξε την

απαγόρευση εκτρωτικoύ φαρμάκου. Ανάλογες αναφορές υπάρχουν στον Κώδικα του

Χαμουραμπί. Στην αρχαιότητα η πλειοψηφία των εκτρώσεων δεν ήταν χειρουργικές.

Χρησιμοποιούσαν διάφορες εμπειρικές μεθόδους για να προκαλέσουν έκτρωση. Έτσι,

υπάρχουν αναφορές για γιατρούς που συμβούλευαν τις γυναίκες να χρησιμοποιούν

διάφορα βότανα ή να κάνουν έντονες σωματικές δραστηριότητες όπως άρση βαρών ή

δυνατά άλματα καθώς και νηστεία για αρκετές ημέρες. Επίσης, συνήθιζαν να ρίχνουν

καυτό νερό στην κοιλιακή χώρα της γυναίκας ή να τοποθετούν επάνω της καυτά

όστρακα ή εφάρμοζαν ακόμη και φυσική δύναμη (γροθιές) για να τραυματίσουν το

έμβρυο. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα την εξέλιξη των αμβλώσεων στην πορεία του

χρόνου σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Αρχαία Ελλάδα

Στον «Όρκο» του ο Ιπποκράτης αναφέρει: «Ομοίως δέ ουδέ γυναικί πεσσόν

φθόριον δώσω»2. Ουσιαστικά, εκφράζοντας το σεβασμό του προς την ανθρώπινη ζωή,

1 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BA%CF%84%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7

2 Βασίλειος Μανδηλαράς, εισαγωγή, μτφ., σχόλια στο Ιπποκράτης, Άπα- ντα, Γενική Ιατρική,

Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Oι Έλληνες, τόμος πρώτος (Εκδόσεις Κάκτος), σελ. 34 – 35

8

ακόμη και την εν δυνάμει και αποτρέπει τη χορήγηση εκτρωτικού φαρμάκου σε

εγκυμονούσα για να προκληθεί αποβολή. Ο Ιπποκράτης πιθανότατα επηρεάστηκε από

τη φιλοσοφική σχολή των Πυθαγορείων. Μόνο οι Πυθαγόρειοι από όλα τα φιλοσοφικά

ρεύματα του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού απέρριπταν κατηγορηματικά την

αυτοκτονία και την άμβλωση. Αυτή η θέση λοιπόν φαίνεται να υιοθετείται και από τον

Ιπποκράτη.

Αντίθετη θέση στο θέμα των αμβλώσεων τηρούσαν άλλοι κορυφαίοι Έλληνες

αρχαίοι φιλόσοφοι. Ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» , ορίζει ηλικιακά όρια για την

τεκνοποίηση των ζευγαριών και συγκεκριμένα τα 40 έτη για τη γυναίκα και τα 55 έτη

για τον άνδρα. Μπορεί να αποσκοπεί στην εξασφάλιση γέννησης ενός υγιούς παιδιού,

αλλά εμμέσως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το παιδί δε θα πρέπει να γεννηθεί,

εφόσον ένας ή και οι δύο γονείς υπερβούν τα παραπάνω ηλικιακά όρια. 3 Ανάλογη

στάση κρατά και ο Σωκράτης, ο οποίος στον «Θεαίτητο», υπερασπίζεται το δικαίωμα

των γυναικών να διακόπτουν μια ανεπιθύμητη κύηση, τονίζοντας βέβαια πως η

διαδικασία της έκτρωσης θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από μαίες.4

Στο «Περί ζώων Ιστορίαι»5 ο Αριστοτέλης αναλύει τις απόψεις του για την

έναρξη της ζωής. Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος υποστήριξε πως το έμβρυο αρχίζει να

«ζει», όταν αποκτά την ικανότητα της «κίνησης» και πως αυτό συμβαίνει κατά την

τεσσαρακοστή ημέρα για τα αρσενικά και κατά την ενενηκοστή για τα θηλυκά έμβρυα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω άποψη υιοθετήθηκε από πολλούς στοχαστές και

επικράτησε στη φιλοσοφική σκέψη στους επόμενους αιώνες, επηρεάζοντας ακόμη και

τη στάση της Εκκλησίας.

Συμπεραίνουμε επομένως ότι οι αμβλώσεις ήταν αποδεκτές, από την πλειοψηφία

τουλάχιστον των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και μάλλον αρκετά συνηθισμένη

πρακτική στην αρχαία Ελλάδα. Ειδικά οι εταίρες, λόγω της επαγγελματικής τους

ενασχόλησης, έρχονταν συχνά αντιμέτωπες με μια ανεπιθύμητη κύηση και δε δίσταζαν

3 Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, εισαγωγή, μτφ., ερμ. σημείωμα στο Πλάτων Πολιτεία (Εκδόσεις

Πόλις), 409e – 410b, σελ. 238 – 239:

4 Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος, εισαγωγή, αρχαίο και ελληνικό κείμενο στο Πλάτωνος Θεαίτητος,

Ακαδημία Αθηνών, Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας (Αθήναι, 1980), 149 d, σελ. 78 – 81

5 Ν. Σ. Πίκκολος, Αριστοτέλους Περί Ζώων Ιστορίας, επιμέλεια και διόρθωση από τον Firmin

Didot Freres ( Paris, Fils et Cie, Libraires 1863), βιβλίο 7 (Ζ), κεφάλαιο 3, 15 – 19, σελ. 258 – 259

9

να καταφύγουν στη διαδικασία της έκτρωσης.6 Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι

αμβλώσεις χρησιμοποιούνταν και ως μέθοδος ελέγχου του πληθυσμού, με τη λογική

ότι προέχει το συμφέρον της πολιτείας και όχι του ατόμου. Στον αντίποδα, ο βασιλιάς

της Μακεδονίας Φίλιππος ο 6ος, απαγόρευε την αντισύλληψη, την έκτρωση και την

έκθεση βρεφών, όχι για λόγους ηθικής ή σεβασμού του δικαιώματος στη ζωή του

εμβρύου , αλλά γιατί πίστευε ότι η ενδεχόμενη μείωση του πληθυσμού με τις παραπάνω

διαδικασίες θα αποδυνάμωνε τη στρατιωτική του ισχύ και εξουσία.

Αρχαία Ρώμη

Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πρακτικές όπως η έκτρωση, η έκθεση των παιδιών

ή και ο φόνος των νηπίων των δούλων ήταν απόλυτα νόμιμες και συνηθισμένες.7 Αυτό

που επέσυρε τιμωρία σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο δεν ήταν η άμβλωση αυτή κάθε

αυτή, αλλά ενδεχόμενη προσβολή της πατρικής εξουσίας, όπως για παράδειγμα αν η

άμβλωση δεν ήταν απόφαση του πατέρα ή αν προκαλούσε βλάβη της μήτρας και άρα

αδυναμία αναπαραγωγικής ικανότητας. Οι Ρωμαίοι δεν πίστευαν ότι το έμβρυο έχει

δικαίωμα στη ζωή, για αυτό και η χρονική στιγμή που θα λάμβανε χώρα η έκτρωση

τους ήταν αδιάφορη. Εξάλλου, η γέννηση αυτή καθ’ αυτή δεν αρκούσε για να

καταστήσει το παιδί νόμιμο απόγονο. Έπρεπε ο πατέρας να το αναγνωρίσει ως παιδί

του. Για το ζευγάρι που προχωρούσε σε έκτρωση, χωρίς κανένα σοβαρό λόγο, ο νόμος

δεν προέβλεπε καμία τιμωρία, παρά μόνο την επίκριση.

Ο Κικέρωνας ήταν ο πρώτος που διαφοροποιήθηκε δημόσια και δήλωσε την

αντίθεσή του στις εκτρώσεις. Βέβαια η αντίθεσή του στην πρακτική των αμβλώσεων

δεν είχε να κάνει με τα δικαιώματα του αγέννητου παιδιού. Ο σκοπός του ήταν να

υπερασπιστεί ιδεώδη και αξίες του Ρωμαϊκού Κράτους όπως η ευημερία του πατέρα, η

τιμή και το όνομα της οικογένειας, τα κληρονομικά δικαιώματα κ.α.

Αρκετοί φιλόσοφοι των ρωμαϊκών χρόνων εναντιώθηκαν στη διενέργεια

εκτρώσεων. Ο Γάιος Πλίνιος Σεκούνδος στο έργο του «Φυσική Ιστορία» προχωρά σε

αναλυτική περιγραφή των εκτρωτικών μεθόδων της εποχής, εκφράζοντας όμως

ξεκάθαρα την αντίθεσή του στην εφαρμογή τους. Ο Μουσώνιος Ρούφος, σύμφωνος

6 Σταυρούλα (Βούλα) Λαμπροπούλου, Το δίκαιο του Εμβρύου και του Νεογεννήτου στην Αρχαία

Ελλάδα (Αθήνα, Πανεπιστημιακές εκδόσεις, 1990), σελ. 49

7 Konstantinos Kapparis, «Abortion in the Ancient World», JSTOR, volume 124, no 4, winter

(2003), σελ. 613 – 616.

10

πάντα με τις αξίες της εποχής, καταδίκαζε την έκτρωση όχι ως φόνο του αγέννητου

μωρού, αλλά ως αδίκημα που στρέφεται εναντίον της οικογένειας και της Πολιτείας.

Αρχαίοι λαοί της Ανατολής

Στους Νόμους των Ασσυρίων αναφέρεται ότι η γυναίκα που προχωρά σε

έκτρωση τιμωρείται αυστηρά, καθώς θανατώνεται με βίαιο τρόπο, ενώ στερείται και

το δικαίωμα ταφής. Η σκληρή αυτή στάση μάλλον οφείλεται σε πολιτικούς λόγους. Το

κράτος ποινικοποιούσε την άμβλωση γιατί έπρεπε να αυξήσει των αριθμό των υγειών

και δυνατών ανδρών, ώστε να έχει αρκετούς και ικανούς πολεμιστές, που θα

πραγματοποιούσαν τους στρατιωτικούς στόχους της πολιτείας.

Περσικά, Ινδουιστικά και Βουδιστικά κείμενα αναφέρουν ότι οι ποινές για τις

εκτρώσεις ήταν παρόμοιες με εκείνες για την ανθρωποκτονία. Ο Βουδισμός αντιτίθεται

στην καταστροφή κάθε μορφής ζωής. Η άμβλωση παραβίαζε το βουδιστικό ιδεώδες

της αυτοθυσίας · έτσι, η γυναίκα εγκλωβιζόταν σ’ ένα συνεχές κύκλο γέννησης και

αναγέννησης. Στους Ινδουιστές η έκτρωση ήταν υποτιμητική. Θεωρούσαν ότι ήταν

φόνος του εμβρύου και εχθρική πράξη προς την αρχή της δημιουργίας.

Για τον ισλαμικό νόμο το έμβρυο ισοδυναμεί με πιθανό κληρονόμο, που μπορεί

να αποκτήσει τους δικούς του διαδόχους. Ωστόσο, η άμβλωση δε θεωρείται αξιόποινη

πράξη όταν γίνεται με τη συναίνεση του πατέρα.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι πρώτοι χριστιανικοί χρόνοι ήταν μια δύσκολη και απαιτητική εποχή. Η

επιβίωση των Χριστιανών ήταν δύσκολη, συνεπώς οι πρώτοι Χριστιανοί πίστευαν πως

οτιδήποτε διέκοπτε την ανθρώπινη ζωή, είτε αυτό ήταν αντισυλληπτικός παράγοντας

είτε μια τεχνητή διακοπή της κύησης, ήταν ισοδύναμο φόνου. Παρόλο που η ίδια η

Καινή Διαθήκη δεν αναφέρεται ειδικά στην τεχνητή διακοπή της κύησης, πολλές από

τις πρώτες πηγές του Χριστιανικού Νόμου την αντιμετωπίζουν ως βαρύτατη αμαρτία.

Ο Άγιος Αυγουστίνος, ο οποίος έζησε τον 4ο και 5ο μ.Χ. αιώνα, ήταν προϊόν των

εποχών αυτών. Αφού ασπάστηκε το Χριστιανισμό, μετά από μία ανήθικη ζωή,

καθόρισε έναν αυστηρό Χριστιανικό Κώδικα όσον αφορά τη σεξουαλικότητα, η βάση

του οποίου ήταν η άποψη, ότι η σεξουαλική πράξη ήταν αμαρτία. Το επόμενο βήμα

ήταν η άποψη ότι η σεξουαλική πράξη στον έγγαμο βίο, χωρίς όμως να αποσκοπεί στην

11

τεκνοποίηση, ήταν ηθικά απαράδεκτη. Η άποψη αυτή καθόριζε τις απόψεις των

Χριστιανών θεολόγων για χίλια χρόνια περίπου.

Μεταξύ του 5ου και 12ου αιώνα, ένας αριθμός Εκκλησιαστικών Συνόδων

καταδίκασε την τεχνητή διακοπή της κύησης. Η διάκριση, όμως μεταξύ έμψυχου και

άψυχου εμβρύου, η οποία προήλθε από τον Αριστοτέλη και τελικά υποστηρίχτηκε από

την Ορθόδοξη Εκκλησία, έγινε βαθμιαία αποδεκτή και από τους καθολικούς γιατρούς.

Το 1140 μ.Χ., στην πρώτη πλήρη σύνταξη της Εκκλησιαστικής Νομοθεσίας που

δημοσιεύτηκε, η διάκριση αυτή ήταν ουσιώδης. Ο Γρατιανός, όταν το 1140 μ. Χ.

ολοκλήρωσε την πρώτη συλλογή των κανόνων του, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η

«έκτρωση ήταν φόνος μόνο όταν το έμβρυο ήταν σχηματισμένο». Στην αντίθετη

περίπτωση, η έκτρωση δεν ήταν φόνος.8 Πρέπει επίσης να αναφερθεί πως

ακολουθώντας τη γνώμη της Εκκλησίας, η βυζαντινή νομοθεσία τιμωρούσε τη γυναίκα

που έκανε έκτρωση με διαζύγιο ή εξορία ή χρηματική ποινή ή με εξορία και δήμευση

της περιουσίας της.

Όσον αφορά τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία,9 το 1158 μ. Χ. ο Πάπας Σέξτος ο

5ος όρισε ως ποινή για την έκτρωση (ή την αντισύλληψη) τον αφορισμό από την

Καθολική Εκκλησία. Το 1234, ο Πάπας δέχτηκε τη διάκριση μεταξύ έμψυχου και

άψυχου εμβρύου. Μεταξύ του 15ου και 18ου αιώνα, υπήρξε μια θεωρητική διαμάχη

σχετικά με το πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή και το αν η τεχνητή διακοπή της κύησης

δικαιολογείται, όταν γίνεται για να σωθεί η ζωή της μητέρας. Στα τέλη της περιόδου

αυτής, επιχειρήθηκε από τους θεολόγους η επίτευξη κάποιας ισορροπίας για το ζήτημα

αυτό. Συμφωνήθηκε ότι η τεχνητή διακοπή της κύησης ήταν δικαιολογημένη όταν το

έμβρυο δεν ήταν πλήρως σχηματισμένο, και με σκοπό να σωθεί η ζωή της μητέρας.

Η διάκριση ανάμεσα στα έμψυχα και τα άψυχα έμβρυα αρχίζει να αμφισβητείται

όταν ο Thomas De Feynes, καθηγητής ιατρικής στη Louvain, το 1620 ισχυρίστηκε ότι:

«η ψυχή πρέπει να είναι παρούσα στον άνθρωπο κατά τη σύλληψη ή αμέσως μετά,

προκειμένου να οργανώσει το υλικό του σώματος». Σταδιακά οι επιστήμονες

απομακρύνονται από τις θέσεις του Αριστοτέλη και ενστερνίζονται τη θέση του De

8 Jeffrey H. Reiman, Abortion and the ways we value human life (Rowman and Littlefield

Publishers, 1999), σελ. 20 - 21

9 Shein R.N «Η ιστορία της τεχνητής διακοπής της κύησης»: (1986) Across Cultural history of

abortion, Clinics in Obstetrics and Gynecology vol. 13. Smith P. Roger “Gynecology in Primary Care”

“Complications of early pregnancy” (p. 99-110), 1999.

12

Feynes. Με τη διάκριση ανάμεσα στο σχηματισμένο και ασχημάτιστο έμβρυο να έχει

εξαλειφθεί, το 1869 ο Πάπας Πίος ο 9ος επανέφερε τον αφορισμό ως ποινή για όποιον

προκαλούσε έκτρωση σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης, ακόμα κι αν ήταν

αναγκαία για να σωθεί η ζωή της μητέρας.. Με τον τρόπο αυτό, καθιερώθηκε η άποψη

ότι η εμψύχωση λάμβανε χώρα τη στιγμή της σύλληψης και ότι το έμβρυο θα έπρεπε

να θεωρείται ανεξάρτητο από τους γονείς του, δηλαδή ως ξεχωριστή οντότητα.10 Το

1917 ένα διάταγμα της Καθολικής Εκκλησίας προέβλεπε αφορισμό για όποιον έπαιρνε

μέρος στην αποβολή ενός ανθρώπινου εμβρύου. Έκτοτε η θέση της Εκκλησίας

παρέμεινε ίδια και πάντα επαναλάμβανε και υπενθύμιζε στους πιστούς τη γενική

απαγόρευση και καταδίκη της έκτρωσης ακόμα και αν η υγεία της γυναίκας κινδύνευε.

Αυτή η θέση εκφραζόταν και από τον Πάπα Ιωάννη τον 23ο και τον Πάπα Ιωάννη

Παύλο τον 7ο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία στις μέρες μας δηλώνει πως η έκτρωση ισοδυναμεί με

φόνο και εξηγεί πως ο άνθρωπος από την πρώτη στιγμή της σύλληψής του, θεωρείται

ως μια τέλεια ψυχοσωματική οντότητα, παρόλο που το σώμα δεν έχει σχηματιστεί. Η

Εκκλησία δεν αρνείται την έρευνα. Δε δέχεται όμως την έκτρωση, έστω κι αν ο

προγεννητικός έλεγχος αποδείξει ότι το παιδί που θα γεννηθεί θα πάσχει από κάτι. Το

ιδανικό είναι να αποδεχθεί κανείς αυτό που «βγάζει» από μέσα του, γιατί η Εκκλησία

δε μετρά το πρόσωπο με την πνευματική ανάπτυξη ή την πνευματική καθυστέρηση.

Ακόμα κι αν οι γιατροί είναι σίγουροι πως το μωρό που θα γεννηθεί θα έχει κάποιο

πρόβλημα υγείας, η Εκκλησία υποστηρίζει πως το ανδρόγυνο πρέπει να δεχτεί αυτό το

παιδί και να το αγαπήσει. Δεν απορρίπτει, ωστόσο, την πρόληψη, φτάνει να γίνεται

προτού συλληφθεί το παιδί, όπως συμβαίνει με το στίγμα της μεσογειακής αναιμίας

και την εξέταση που καλούνται να κάνουν τα ζευγάρια, πριν προχωρήσουν στο γάμο.

Η Εκκλησία λοιπόν λέει ναι στην πρόληψη, όχι όμως με επέμβαση επί της ζωής του

άλλου.

ΟΙ ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Υπάρχει μια παγκόσμια τάση προς τη φιλελευθεροποίηση των νόμων για τις

αμβλώσεις καθοδηγούμενη από τα δικαιώματα των γυναικών και τους υπερασπιστές

10 Albert R. Jonsen, The Birth of Bioethics, School of Medicine, University of Washington

(Oxford University Press, 1998), σελ. 287

13

των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.11 Η τάση αυτή αντικατοπτρίζει την αναγνώριση της

πρόσβασης των γυναικών σε υπηρεσίες νόμιμων αμβλώσεων, ως θέμα σεβασμού των

δικαιωμάτων των γυναικών και της αυτοδιάθεσής τους, καθώς και αποτροπής των

σοβαρών επιπτώσεων στη δημόσια υγεία από την ποινικοποίηση της άμβλωσης.

Παρόλα αυτά, η εισαγωγή φραγμών που παρεμποδίζουν την ελεύθερη πρόσβαση

στις νόμιμες υπηρεσίες αμβλώσεων, όπως η υποχρεωτική περίοδος αναμονής και η

αναγκαστική παροχή συμβουλών, εμφανίζονται ως απάντηση στην τάση αυτή. Αυτοί

οι φραγμοί στιγματίζουν τις γυναίκες και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, το νομικό πλαίσιο σε 68 χώρες

παγκοσμίως απαγορεύει πλήρως την άμβλωση ή την επιτρέπει μόνο αν απειλείται η

ζωή μιας γυναίκας. Αντιστρόφως, 60 χώρες επιτρέπουν σε μια γυναίκα να αποφασίσει

αν θα τερματίσει την εγκυμοσύνη. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι περίπου το 39% του

παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες με πολύ περιοριστικούς νόμους που διέπουν την

άμβλωση.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η άμβλωση ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη

σε ολόκληρο τον κόσμο. Από τη δεκαετία του 1950, όταν άρχισε η φιλελευθεροποίηση

των νόμων περί αμβλώσεων στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, προέκυψε μια

αδιαμφισβήτητη παγκόσμια τάση προς αυτή την κατεύθυνση. Η απόφαση ορόσημο του

Roe v. Wade στις Ηνωμένες Πολιτείες οδήγησε στην φιλελευθεροποίηση των νόμων

για τις αμβλώσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο κατά τη δεκαετία του 1970. Μεταξύ του

1950 και του 1985, σχεδόν όλες οι βιομηχανικές χώρες - και αρκετές άλλες –

φιλελευθεροποίησαν τους νόμους περί αμβλώσεων. Επιπλέον, από το 1994, όταν 179

χώρες δεσμεύθηκαν να καταπολεμήσουν τις ανασφαλείς αμβλώσεις στο πλαίσιο του

Προγράμματος Δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη,

περισσότερες από 25 χώρες προχώρησαν σε ανάλογες αλλαγές του νομικού τους

πλαισίου. Κατά την ίδια περίοδο, μόνο ελάχιστες χώρες έχουν καταστήσει

αυστηρότερους τους νομικούς περιορισμούς για τις αμβλώσεις.12

11 Center for Reproductive Rights, The World’s Abortion Laws 2011 (New York,

2011)

12 Rahman et al., “Global Review of Laws; Reed Boland and Laura Katzive, “Developments in

Laws on Induced Abortion: 1998–2007,” International Family Planning Perspectives 34, no. 3

(2008):110–120; Center for Reproductive Rights, Abortion Worldwide: 17 Years of Reform (New York,

2011)

14

Παρά ορισμένες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, σχεδόν όλες οι χώρες της βόρειας,

κεντρικής και ανατολικής Ασίας έχουν σήμερα φιλελεύθερους νόμους για την

άμβλωση. Αντίθετα, οι χώρες του παγκόσμιου νότου έχουν γενικά περιοριστικούς

νόμους περί αμβλώσεων, με ποινικοποίηση της άμβλωσης εκτός από περιορισμένες

περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση που η υγεία ή η ζωή μιας γυναίκας

κινδυνεύει ή σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή εμβρυϊκής δυσλειτουργίας.

Το νομικό πλαίσιο για την έκτρωση σε μια δεδομένη χώρα μπορεί να προέρχεται

από πολλαπλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των νόμων, των κανονισμών που

δημιουργούνται από διοικητικές υπηρεσίες και των δικαστικών αποφάσεων.13

Η δυναμική εκστρατεία φορέων υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, της

δημόσιας υγείας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει συμβάλει σημαντικά στη

νομική μεταρρύθμιση. Η επισήμανση των σοβαρών επιπτώσεων στη δημόσια υγεία

από την ποινικοποίηση της άμβλωσης, όσο και η αναγνώριση του δικαιώματος των

γυναικών στην πρόσβαση σε νόμιμο τερματισμό της εγκυμοσύνης συνέβαλαν προς

αυτή την κατεύθυνση. Τα διεθνή πρότυπα για την προστασία των αναπαραγωγικών

δικαιωμάτων των γυναικών και την εφαρμογή τους στην άμβλωση έχουν εξελιχθεί

σημαντικά. Αυτή η τάση συνεχίζεται παρά την πρόσφατη εμφάνιση μιας ολοένα και

πιο οργανωμένης και έντονης «αντιπολίτευσης» που επιδιώκει να αυστηροποιήσει τους

νόμους για την άμβλωση και να θέσει εμπόδια στην πρόσβαση των γυναικών σε

αμβλώσεις παγκοσμίως.14

Παρά τη γενική τάση άρσης των νομικών περιορισμών στην άμβλωση,

δημιουργήθηκαν νομικές στρατηγικές για την εισαγωγή νέου τύπου φραγμών που

παρεμποδίζουν την πρόσβαση των γυναικών σε υπηρεσίες νόμιμων αμβλώσεων.15 Ένα

όλο και πιο καλά συντονισμένο παγκόσμιο κίνημα, όπου κυριαρχούν οι θρησκευτικές

ανησυχίες, έχει τροφοδοτήσει τέτοιες στρατηγικές. Έτσι, έχουν προστεθεί αναδρομικά

διατάξεις που εισάγουν νέους φραγμούς στην πρόσβαση στην άμβλωση αντί να

μεταβάλλουν το γενικό νομικό καθεστώς των αμβλώσεων, καθιστώντας την επίτευξη

μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης μη ρεαλιστική. Στην Πολωνία, για παράδειγμα, ένας

13 Boland and Katzive, “Developments in Laws: 1998–2007,” 110

14 Rebecca J. Cook and Bernard M. Dickens, “Human Rights Dynamics of Abortion Law

Reform,” Human Rights Quarterly 25, no. 1 (2003):1–59;

15 Reed Boland, “Second Trimester Abortion Laws Globally: Actuality, Trends and

Recommendations,” Reproductive Health Matters 18, no. 36 (2010): 67–89.

15

φιλελεύθερος νόμος περί αμβλώσεων που τέθηκε σε ισχύ μέχρι την πτώση της

Σοβιετικής Ένωσης περιορίστηκε το 1993. Το 1996, ο νόμος απελευθερώθηκε εκ νέου,

αλλά οι επακόλουθες προσπάθειες, μέσω τροποποιήσεων του νόμου και απόφασης του

συνταγματικού δικαστηρίου, και πάλι περιόρισαν τον νόμο. Το πολωνικό κοινοβούλιο

απέρριψε ένα νομοσχέδιο που θα είχε εισαγάγει την απόλυτη απαγόρευση των

αμβλώσεων το 2011.

Οι στρατηγικές περιορισμού της πρόσβασης στην άμβλωση έχουν επικεντρωθεί

ολοένα και περισσότερο στην εισαγωγή διαδικαστικών εμποδίων, που περιορίζουν τη

διαθεσιμότητα των υπηρεσιών αμβλώσεων. Τέτοιοι φραγμοί που εισήχθησαν κυρίως

σε χώρες με φιλελεύθερους νόμους περί αμβλώσεων, συμπεριλαμβανομένων των

Ηνωμένων Πολιτειών και χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης,

περιλαμβάνουν υποχρεωτική παροχή συμβουλών, περιόδους αναμονής, συγκατάθεση

τρίτων μερών και απαιτήσεις κοινοποίησης, καθώς και περιορισμούς στη

χρηματοδότηση των αμβλώσεων.

Επί του παρόντος, 26 πολιτείες της Αμερικής έχουν περίοδο αναμονής, η οποία

κανονικά είναι 24 ώρες, και 9 πολιτείες απαιτούν συμβουλευτική που παρέχει (συχνά

ανακριβείς) πληροφορίες σχετικά με τις αρνητικές συνέπειες της άμβλωσης στην

ψυχική υγεία. Το 2011, το ρωσικό κοινοβούλιο θέσπισε υποχρεωτική περίοδο

αναμονής για τις αμβλώσεις και πολλούς άλλους διαδικαστικούς φραγμούς στην

άμβλωση. Το 2009, η Σλοβακική Δημοκρατία εισήγαγε αρκετούς διαδικαστικούς

φραγμούς στην πρόσβαση στην άμβλωση, συμπεριλαμβανομένης υποχρεωτικής

παροχής συμβουλών, περιόδου αναμονής 48 ωρών και επέκτασης της απαίτησης

γονικής άδειας σε όλους τους ανηλίκους (ενώ πριν εφαρμοζόταν μόνο σε κορίτσια

ηλικίας κάτω των 16 ετών).

Ένα περαιτέρω εμπόδιο στην πρόσβαση στην άμβλωση είναι η αντίρρηση

συνείδησης των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης. Το δικαίωμα άρνησης παροχής

υπηρεσιών λόγω ηθικών ή θρησκευτικών αντιρρήσεων διέπεται από εθνικούς νόμους

που ποικίλλουν ως προς τα όρια των αντιρρησιών συνείδησης και προσκαλούν

διαφορετικές ερμηνείες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι γίνεται όλο και συχνότερα επίκληση

λόγων συνείδησης σε χώρες όπου η αντίσταση στην πρόσφατη απελευθέρωση των

αμβλώσεων είναι ισχυρή (π.χ. Κολομβία) και όπου υπάρχουν προσπάθειες να

αντιστραφεί η νομιμοποίηση των αμβλώσεων (π.χ. Πολωνία).

16

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας αναγνώρισε τις ανασφαλείς αμβλώσεις ως

σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας από το 1967 και επιβεβαιώνει με την πιο πρόσφατη

τεχνική έκθεσή της την επίπτωση αυτού του φαινομένου στη δημόσια υγεία.16 Τα

στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας δείχνουν ότι οι γυναίκες σε όλο τον

κόσμο, όταν αντιμετωπίζουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και ανεξάρτητα από τις

νομικές συνθήκες, είναι πολύ πιθανό να καταφύγουν σε άμβλωση.

Οι νομικοί περιορισμοί αυξάνουν το ποσοστό των παράνομων και μη ασφαλών

διαδικασιών. Η μητρική θνησιμότητα είναι γενικά υψηλότερη στις χώρες με μεγάλους

περιορισμούς και χαμηλότερη στις χώρες όπου η άμβλωση είναι διαθέσιμη χωρίς

περιορισμούς. Το νομικό καθεστώς της άμβλωσης επηρεάζει την πρόσβαση στην εν

λόγω διαδικασία με πολλούς τρόπους, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Η ποινικοποίηση

καθιστά τη διαδικασία παράνομη και, για πολλές γυναίκες, μη ασφαλή. Επιπλέον,

νομικοί περιορισμοί μπορούν να οδηγήσουν έμμεσα σε περιορισμένη πρόσβαση στις

νόμιμες αμβλώσεις. Οι διαδικαστικοί φραγμοί, όπως οι υποχρεωτικές περίοδοι

αναμονής και η αναγκαστική παροχή συμβουλών που αναφέραμε, μπορούν να

καθυστερήσουν την περίθαλψη, να παρεμποδίσουν την πρόσβαση σε ασφαλείς

υπηρεσίες και αυξάνουν τους κινδύνους για την υγεία.

Σε μερικές χώρες που επιτρέπουν την άμβλωση, η πληροφόρηση σχετικά με το

νομικό καθεστώς και τις διαθέσιμες υπηρεσίες αμβλώσεων είναι συχνά ελλιπής ή και

εντελώς ανύπαρκτη. Κατά συνέπεια, μερικές γυναίκες υποθέτουν ότι δεν δικαιούνται

νόμιμη άμβλωση, παρόλο που αυτό μπορεί να μην συμβαίνει. Οι πάροχοι υγειονομικής

περίθαλψης μπορεί επίσης να μην διαθέτουν κατάρτιση σε ασφαλείς διαδικασίες

άμβλωσης, να έχουν ανεπαρκείς πληροφορίες ή να διστάζουν να ερμηνεύουν νομικές

διατάξεις. Επιπλέον, οι φόβοι των φορέων υγείας για ποινικές κυρώσεις οδηγούν σε

μια περιοριστική ερμηνεία των νόμων και, ως εκ τούτου, σε περισσότερες ανασφαλείς

αμβλώσεις ή καθυστερήσεις που έχουν δευτερεύουσες συνέπειες για την υγεία.

16 World Health Organization, “Safe Abortion: Technical and Policy Guidance for Health

Systems,” 2nd ed. (Geneva,2012),

http://www.who.int/reproductivehealth/publications/unsafe_abortion/9789241548434/en (accessed

September 20, 2012)

17

Ωστόσο, η τεχνική πρόοδος των ιατρικών αμβλώσεων, ιδίως με τη χρήση της

μισοπροστόλης, υπήρξε μια επαναστατική εξέλιξη για τη μείωση των ποσοστών της

νοσηρότητας και της θνησιμότητας που συνδέονται με την άμβλωση.17 Η

μισοπροστόλη αρχικά κυκλοφορούσε στην αγορά για την πρόληψη και τη θεραπεία

γαστρικών ελκών, αλλά αποδείχθηκε επίσης ένα ασφαλές και αποτελεσματικό μέσο

για τον τερματισμό της εγκυμοσύνης. Οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στη

Λατινική Αμερική, λαμβάνουν μόνες τους (χωρίς ιατρική συνταγή - παρακολούθηση),

όλο και συχνότερα την misoprostol για να τερματίσουν τις εγκυμοσύνες τους. Έτσι, σε

χώρες με περιοριστικούς νόμους αμβλώσεων ή σημαντικούς φραγμούς πρόσβασης, η

μισοπροστόλη έχει αυξήσει την πρόσβαση των γυναικών σε υπηρεσίες (σχετικά)

ασφαλών αμβλώσεων.

Τα στοιχεία καταδεικνύουν σαφώς τις αρνητικές επιπτώσεις των υπερβολικών

περιορισμών των αμβλώσεων στη δημόσια υγεία και αποδεικνύουν τις θετικές

επιπτώσεις της φιλελευθεροποίησης του νομικού πλαισίου των αμβλώσεων. Σύμφωνα

με την Εθνική Επιτροπή Εμπιστευτικών Ερευνών της Νότιας Αφρικής για τη μητρική

θνησιμότητα, η απελευθέρωση των αμβλώσεων στη χώρα το 1996 οδήγησε σε μείωση

κατά 91% της μητρικής θνησιμότητας που σχετίζεται με την άμβλωση μεταξύ 1998

και 2001. Ανάλογα στοιχεία υπάρχουν για το Νεπάλ, όπου οι αναθεωρήσεις του

νόμιμου κώδικα της χώρας το 2002 έδωσαν στις γυναίκες το δικαίωμα να τερματίσουν

μια εγκυμοσύνη έως 12 εβδομάδων χωρίς περιορισμό και σε πιο προχωρημένα στάδια

κύησης εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι. Μετά την απελευθέρωση του νόμου

περί αμβλώσεων της Ρουμανίας το 1989, η μητρική θνησιμότητα μειώθηκε δραματικά.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα έτη μετά την απόφαση Roe v. Wade, η μητρική

θνησιμότητα μειώθηκε σημαντικά ως αποτέλεσμα της μείωσης των ανασφαλών

αμβλώσεων.

Επομένως, τα στοιχεία αποδεικνύουν τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία από τους

υπερβολικούς νομικούς περιορισμούς για τις αμβλώσεις. Χάρη σε αυτό το σκεπτικό

έχουν υποστηριχθεί πολλές προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του νόμου για τις

αμβλώσεις σε χώρες όπως η Κολομβία, η Αιθιοπία και η Γουινέα.

Ωστόσο, όσοι επιδιώκουν να διατηρήσουν ή να εισαγάγουν περιορισμούς στην

άμβλωση, αμφισβητούν τα στοιχεία που υποστηρίζουν το όφελος για τη δημόσια υγεία

17 Guttmacher Institute, “In Brief: Facts on Induced Abortion Worldwide”; 2012,

http://www.guttmacher.org/pubs/fb_IAW.pdf (accessed December 21, 2012)

18

από την άρση των υπερβολικών νομικών περιορισμών στην άμβλωση.18 Τέτοιες

προσπάθειες, είτε αποφεύγουν σκόπιμα τα γεγονότα, είτε βασίζονται στη στρέβλωση

των στοιχείων δημόσιας υγείας. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, πολλές πολιτείες

υποχρεώνουν τις γυναίκες που αναζητούν υπηρεσίες αμβλώσεων σε παροχή

συμβουλών και τους ζητάνε να λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις αρνητικές

συνέπειες της άμβλωσης στην ψυχική υγεία19 ή τη σχέση μεταξύ της άμβλωσης και του

αυξημένου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, προκειμένου να

αποθαρρυνθούν να προχωρήσουν σε έκτρωση και να συνεχίζουν την (ανεπιθύμητη)

εγκυμοσύνη. Αυτές οι προσπάθειες παραβλέπουν ή αγνοούν τις πιο πρόσφατες έγκυρες

μελέτες που αποκαλύπτουν το μύθο της σχέσης μεταξύ της έκτρωσης και των

αυξημένων κινδύνων για την ψυχική υγεία και διαψεύδουν κάθε σύνδεση μεταξύ των

αμβλώσεων και κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Το επιχείρημα ότι ο εξαναγκασμός των γυναικών να φέρουν την εγκυμοσύνη σε

πέρας θα αντιστρέψει τις τάσεις της δημογραφικής μείωσης πριμοδοτεί επίσης τους

περιορισμούς στην πρόσβαση των γυναικών σε αμβλώσεις σε πολλές χώρες όπως π.χ.

η Ρωσία. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη σύνδεσης μεταξύ των περιορισμών των

αμβλώσεων και της αύξησης των γεννήσεων. Όπως έχουμε αναφέρει, οι γυναίκες που

επιθυμούν να τερματίσουν τις εγκυμοσύνες τους θα αναζητήσουν αυτή την υπηρεσία

είτε είναι νόμιμη, είτε όχι. Όταν οι υπηρεσίες αμβλώσεων είναι πολύ περιορισμένες, οι

γυναίκες συχνά αναγκάζονται να καταφεύγουν σε ανασφαλείς αμβλώσεις, οι οποίες

ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία και τη ζωή τους.

Πιστεύεται ότι με τον καιρό θα καταστεί εμφανής ο αντίκτυπος στη δημόσια

υγεία από τα νέα είδη νομικών φραγμών που εισάγονται για να περιορίσουν την

πρόσβαση στην άμβλωση σε πολλές χώρες. Τα στοιχεία δείχνουν ήδη ότι οι

υποχρεωτικές περίοδοι αναμονής θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των γυναικών

καθυστερώντας την περίθαλψη και εμποδίζουν την πρόσβαση των γυναικών σε

ασφαλείς και νόμιμες υπηρεσίες άμβλωσης, αλλά είναι απαραίτητη περαιτέρω

έρευνα.20 Παρόλο που οι κίνδυνοι που συνδέονται με την έκτρωση είναι περιορισμένοι,

18 http://www.nccmh.org.uk/publications_SR_abortion_in_MH.html

19 http://www.apa.org/pi/wpo/mental-health-abortion-report.pdf

20 Ted Joyce and Robert Kaestner, “The Impact of Mississippi’s Mandatory Delay Law on the

Timing of Abortion,” Family Planning Perspectives 32, no. 1 (2000): 4–13

19

οι περίοδοι αναμονής αναγκάζουν μεγαλύτερο αριθμό γυναικών να καθυστερήσουν τη

διαδικασία μέχρι το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, όταν ο κίνδυνος επιπλοκών

αυξάνεται γεωμετρικά. Ομοίως, ο καταναγκαστικός χαρακτήρας των

προκατειλημμένων συμβουλευτικών συναντήσεων που παρέχουν ιατρικά ανακριβείς

πληροφορίες, οδηγούν τις γυναίκες να λαμβάνουν αποφάσεις που θέτουν σε κίνδυνο

τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική τους υγεία. Τέτοιοι περιορισμοί καταστρέφουν

και στιγματίζουν τις γυναίκες.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Ενδείξεις για τεχνητή διακοπή της κύησης μπορούν να θεωρηθούν οι εξής:

Θεραπευτική έκτρωση σε περιπτώσεις που η κύηση επιβαρύνει την

επισφαλή ήδη υγεία της μητέρας (μη αντιρροπούμενες καρδιοπάθειες,

βαριές μορφές φυματίωσης, καρκίνος του μαστού ή των γεννητικών

οργάνων, νεφροπάθειες, ψυχοπάθειες, κ.ά.).

Περιπτώσεις όπου αντιμετωπίζεται σοβαρό ενδεχόμενο βλάβης του

κυήματος, (διαπίστωση με προγεννητικό έλεγχο μεσογειακής αναιμίας,

τρισωμίας ή έκθεση της εγκύου σε επιβλαβείς εξωτερικούς παράγοντες

όπως ακτινοβολία, τοξικές ουσίες, ερυθρά κ.ά.).

Περίπτωση βιασμού ή αιμομιξίας.

Οικονομικοί ή κοινωνικοί λόγοι (οικονομική ανέχεια της μητέρας ή του

ζευγαριού - έλλειψη στέγης, πολλά παιδιά στην οικογένεια, εγκυμοσύνη

εκτός γάμου, επιλογές καριέρας κ.α.).

Τα δεδομένα από την Ευρώπη σχετικά με τις ενδείξεις και τη νομιμότητα της

τεχνητής διακοπής της κύησης μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

Όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν την έκτρωση για να σωθεί

η ζωή μιας γυναίκας,

το 90% προκειμένου να διατηρηθεί η ψυχική ή σωματική υγεία της

γυναίκας,

το 88% επιτρέπουν την έκτρωση σε περίπτωση σοβαρής ανωμαλίας του

εμβρύου

σχεδόν 80% επιτρέπουν την έκτρωση για κοινωνικούς και οικονομικούς

λόγους και

20

λίγο λιγότερες (69%) μετά από απαίτηση της γυναίκας.

Διαγραμματικά τα δεδομένα αυτά αποτυπώνονται στον πίνακα:

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ

Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη λειτουργία ενός ιατρικού κέντρου, σύμφωνα

με το Πρόγραμμα Αναπαραγωγικής Υγείας και Έρευνας του Ευρωπαϊκού Τμήματος

του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, είναι:

• Να παρέχει ασφαλείς και ποιοτικές υπηρεσίες.

• Να παρέχει αποκεντρωμένες υπηρεσίες, όσο το δυνατόν σε επίπεδο

κοινότητας.

• Να παρέχει οικονομικές υπηρεσίες για όλες τις γυναίκες.

• Να παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες, προσαρμοσμένες στις ανάγκες

κάθε γυναίκας.

• Να μειώσει τις μη προγραμματισμένες εγκυμοσύνες και εκτρώσεις,

παρέχοντας πληροφορίες για αντισύλληψη.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για ασφαλείς εκτρώσεις

προτείνονται οι ακόλουθες μέθοδοι για διακοπή της κύησης στο πρώτο τρίμηνο21:

21 WHO Guidelines, Safe abortion: technical and policy guidance for health

systems, Second edition, 2012

21

1. Αναρρόφηση κενού για εγκυμοσύνες ως 12-14 εβδομάδων.

2. Φαρμακευτική έκτρωση, με χορήγηση από του στόματος mifepristone που

ακολουθείται από χορήγηση μίας δόσης misoprostol, για εγκυμοσύνες ως 9

εβδομάδων.

3. Φαρμακευτική έκτρωση, με χορήγηση mifepristone ακολουθούμενη από

επαναλαμβανόμενες δόσεις misoprostol για εγκυμοσύνες άνω των 9

εβδομάδων.

4. Όπου δεν είναι διαθέσιμη η mifepristone, χορηγείται μόνον η misoprostol

σε επαναλαμβανόμενες δόσεις (με περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες

και μικρότερη αποτελεσματικότητα).

5. Η διαστολή και απόξεση (D&C) θεωρείται απαρχαιωμένη μέθοδος και

πρέπει να αντικατασταθεί από την αναρρόφηση ή τις φαρμακευτικές

μεθόδους.

Για πιο προχωρημένες εγκυμοσύνες (>14 εβδομάδων) ο ΠΟΥ συστήνει:

1. Διαστολή και εκκένωση (D&E) , χρησιμοποιώντας αναρρόφηση και

ιατρική λαβίδα.

2. Χορήγηση Mifepristone και επαναλαμβανόμενες δόσεις misoprostol

3. Όπου η Mifepristone δεν είναι διαθέσιμη, χορηγείται μόνον η misoprostol

σε δόσεις.

4. Η προετοιμασία του τραχήλου πριν τη χειρουργική έκτρωση είναι

απαραίτητη σε κάθε εγκυμοσύνη άνω των 12-14 εβδομάδων, αλλά μπορεί

να χρησιμοποιηθεί και σε κάθε εγκυμοσύνη, ειδικά αν υπάρχει κίνδυνος για

τραυματισμό του τραχήλου ή διάτρηση της μήτρας (όπως σε εφήβους, σε

γυναίκες με ανωμαλίες του τραχήλου ή προηγούμενες εκτρώσεις).

Πιο αναλυτικά οι μέθοδοι τεχνητής διακοπής της κύησης διακρίνονται σε

χειρουργικές και φαρμακευτικές.22

Α. Χειρουργικές μέθοδοι

Α1. Η αναρρόφηση κενού

• Διαρκεί 3-10 λεπτά ανάλογα με τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

22 Paul M, et al. (1999). A Clinician’s Guide to Medical and Surgical Abortion. New York:

Churchill Livingstone.

22

• Μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία.

• Μετά από παρακολούθηση για 30 λεπτά στην ανάνηψη, μπορεί η γυναίκα

να φύγει.

Α2. Διαστολή και απόξεση

• Λαμβάνεται αναισθησία πριν την επέμβαση.

• Συνήθως μετά από παρακολούθηση λίγων ωρών, μπορεί η γυναίκα να

φύγει.

• Θεωρείται απαρχαιωμένη ως μέθοδος άμβλωσης.

Σύγκριση μεταξύ των χειρουργικών μεθόδων (απόξεσης και αναρρόφησης):

• Η μηχανική αναρρόφηση παρουσιάζει δυο με τρεις φορές λιγότερες

ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως λιγότερη αιμορραγία.

• Έχει μικρότερο κόστος.

• Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι εύχρηστα και η διαδικασία είναι

ήσυχη και άνετη.

• Τοπική αναισθησία είναι αρκετή για τη διαχείριση του πόνου.

• Τα προϊόντα της αναρρόφησης είναι εύκολο να εκτιμηθούν, προκειμένου

να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Επιπλέον οι οδηγίες του ΠΟΥ συστήνουν την άμεση χορήγηση σκευασμάτων

για την αντιμετώπιση του πόνου, τόσο στις χειρουργικές όσο και στις φαρμακευτικές

μεθόδους, στις γυναίκες που το χρειάζονται. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα

αναλγητικά, η τοπική ή γενική αναισθησία, σε συνδυασμό με καθησυχασμό λεκτικά,

είναι αρκετά. Όσο αυξάνει η ηλικία της κύησης, τόσο αυξάνει η ανάγκη για

αντιμετώπιση του πόνου. Η τοπική αναισθησία, π.χ. με λιδοκαϊνη, μπορεί να

χρησιμοποιηθεί για ανακούφιση, όταν χρειάζεται διαστολή του τραχήλου για

χειρουργική έκτρωση, ενώ η γενική αναισθησία δε συστήνεται για πρακτικές ρουτίνας,

μια και σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά επιπλοκών σε σχέση με την αναλγησία ή την

τοπική αναισθησία.

Επιπλοκές μετά από χειρουργική έκτρωση:

• Συσσώρευση θρόμβων στη μήτρα, ώστε να χρειάζεται επιπλέον

αναρρόφηση (

23

• Ατελής έκτρωση, ώστε να χρειάζεται επιπλέον αναρρόφηση ( 0.3-2%).

• Εκτεταμένη αιμορραγία που χρειάζεται μετάγγιση (0.02- 0.3%).

• Θάνατος σε 1 στις 160.000 εκτρώσεις (0.0006% σε όλες τις νόμιμες

ασφαλείς εκτρώσεις) που οφείλεται σε εμβολή, μόλυνση ή ακατάσχετη

αιμορραγία.

Η χειρουργική έκτρωση είναι από τις πιο ασφαλείς ιατρικές πράξεις. Οι

επιπλοκές από μια έκτρωση με αναρρόφηση το πρώτο τρίμηνο είναι λιγότερο

συχνές και λιγότερο σοβαρές με αυτές που σχετίζονται με τη γέννηση. Το ίδιο

προφίλ ασφάλειας έχει και η φαρμακευτική έκτρωση. Η έκτρωση είναι τόσο

πιο ασφαλής, όσο νωρίτερα διενεργείται. Παράγοντες εκτός από την ηλικία

κύησης που αυξάνουν την πιθανότητα επιπλοκών είναι το είδος της

αναισθησίας, η γενική υγεία της γυναίκας, η μέθοδος που χρησιμοποιείται (αν

είναι απαρχαιωμένη), η εμπειρία και η εκπαίδευση του ιατρού.

Σημεία επιπλοκής μετά από έκτρωση είναι:

• Σοβαρός ή επίμονος πόνος

• Ρίγη ή πυρετός

• Αιμορραγία σε διπλάσια ποσότητα από ότι στον συνήθη κύκλο

• Δύσοσμα υγρά από τον κόλπο

• Συμπτώματα κύησης

Πάροχοι υγείας και κλινικές πρέπει να παρέχουν ένα νούμερο επικοινωνίας σε

24η βάση στην περίπτωση επιπλοκών ή να παρέχουν συμβουλές σε τυχόν

ερωτήσεις και θέματα που απασχολούν τις γυναίκες.

Β. Φαρμακευτικές μέθοδοι

Η Mifepristone εγκρίθηκε ως ουσία το 1988 στη Γαλλία, το 1991 στο Ηνωμένο

Βασίλειο και το 1992 στη Σουηδία. Από τότε έχει κριθεί ως αποτελεσματική και

ασφαλής σε πάνω από τριάντα χώρες παγκοσμίως. Η mifepristone (μιφεπριστόνη) και

η misoprostol (μισοπροστόλη) έχουν μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί από εκατομμύρια

γυναίκες και η χρήση τους έχει συσχετισθεί με πολύ χαμηλά ποσοστά επιπλοκών, σε

σχέση με τις χειρουργικές μεθόδους.

24

Η τυπική διαδικασία περιλαμβάνει τη χορήγηση 600 mg mifepristone (ή τρία

δισκία των 200mg) σε ειδικό ιατρικό κέντρο.23 Δύο ημέρες μετά η γυναίκα επιστρέφει

για να της χορηγηθεί η προσταγλανδίνη (misoprostol). Η μιφεπριστόνη μπλοκάρει τη

δράση της προγεστερόνης, που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της εγκυμοσύνης.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αλλάξει το ενδομήτριο, να μαλακώσει και να ανοίξει ο

τράχηλος, ενώ αυξάνει την ευαισθησία της μήτρας στην προσταγλανδίνη

(μισοπροστόλη).

Ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρούνται όπως πόνος, κράμπες, αιμορραγία,

είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα της ίδιας της έκτρωσης. Άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες

περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, διάρροια, ρίγος ή πυρετό. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες,

αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν μόλυνση, υπερβολική κολπική αιμορραγία, ατελή

έκτρωση, θάνατο από τοξικό σοκ (

25

• Γυναίκες που πιστεύουν πως δεν μπορούν να μείνουν έγκυες λόγω θηλασμού

ή φαρμακευτικής αγωγής.

• Γυναίκες που οι εγκυμοσύνες τους δεν διαγιγνώσκονται λόγω λάθους του

επαγγελματία υγείας.

Έκτρωση μετά τις 12 εβδομάδες μπορεί να χρειαστεί στις ακόλουθες περιπτώσεις

(National Abortion Federation):

• Όταν η εγκυμοσύνη δεν διαγιγνώσκεται έγκαιρα για τους λόγους που

προαναφέρθηκαν.

• Όταν μια εγκυμοσύνη επιδεινώνει την υγεία της ή απειλεί τη ζωή της.

• Όταν τα αποτελέσματα από τον προγεννητικό έλεγχο αποδεικνύουν την

ύπαρξη σοβαρής ανωμαλίας, που όμως δεν είναι διαθέσιμα πριν από τις 15-

16 εβδομάδες κύησης.

• Όταν συμβούν τραγικά γεγονότα, όπως η διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας,

ένα ατύχημα, απώλεια εργασίας, φυσική καταστροφή, μπορεί να οδηγήσουν

μια γυναίκα να σκεφτεί ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να αποκτήσει ένα

παιδί.

Να σημειωθεί πως το 1/3 όλων των εκτρώσεων μετά τις 12 εβδ. γίνονται από

έφηβες που δε γνωρίζουν καλά τις λειτουργίες του σώματος τους, πιστεύουν σε

διαφόρους μύθους ή καθυστερούν να αποκτήσουν γονική συναίνεση ή τα απαραίτητα

χρήματα.

Επιλογή μεθόδου διακοπής της κύησης

Η δυνατότητα να επιλέξουν φαίνεται να είναι εξαιρετικής σημασίας για τις

γυναίκες που αποφασίζουν να προχωρήσουν σε διακοπή της κύησης. Οι γυναίκες

φαίνεται να βρίσκουν πιο αποδεκτή μια μέθοδο, αν την έχουν διαλέξει οι ίδιες.

Γενικότερα, οι γυναίκες βρίσκουν πιο αποδεκτή τη φαρμακευτική διακοπή στα αρχικά

στάδια της εγκυμοσύνης, παρά σε πιο προχωρημένες εγκυμοσύνες. Η φαρμακευτική

έκτρωση μπορεί να προτιμηθεί μέχρι τις 49 ημέρες εγκυμοσύνης, σε παχυσαρκία, σε

μορφολογικές ανωμαλίες της μήτρας ή αν έχει ήδη προηγηθεί χειρουργική έκτρωση ή

άλλη χειρουργική παρέμβαση. Αντίθετα, αντενδείκνυται σε αλλεργία στην ουσία, σε

πορφύρα, σε χρόνια επινεφριδιακή ανεπάρκεια, σε υποψία έκτοπης κύησης.

Το 2002 περισσότερες από τις μισές εκτρώσεις εντός των χρονικών ορίων

κύησης που συστήνονται διενεργήθηκαν με φάρμακα τόσο στη Γαλλία, όσο και στη

Σκωτία και τη Σουηδία. Το 2003, τέσσερα χρόνια μόνον μετά την έγκριση του

26

φαρμάκου στην Ελβετία, περίπου 40-50% των εκτρώσεων στην αρχή της εγκυμοσύνης

πραγματ�