115

116

117

Abstract :

- Identity is an abstract term and most researchers believe that identity can be explained into three differ-

ent dimensions: enlightenment subject, sociological subject and post – modern subject. On the whole, identity is the

ongoing process in which a person interacts with the environment from different perspectives and this helps form the

multiple identities of each individual. When identity is applied to the integrity of a nation – state, it comes to the national

identity. National identity can be defined in terms of political forces. The population is politically socialized to form attitudes

to support the whole political system and the nation – state. National identity is also closely related to the enactment

of constitution of every country. Nevertheless, in this research, national identity was investigated through Educational

Policy of The Kingdom of Thailand. The citizens of the same national identity have the shared understandings of the

geopolitical concept of their living place, nationalism, aspirations, emotion, feelings, beliefs, the common belonging and

mutual trust among citizens based on their traditions, customs, rituals, history, the same imagination of the own nation

– state, the same values, ideals, moral principles, the use of national language for communication and the portray of

the media for social attachment. The researcher investigated though Education Policy from 19th century in the reign of

King Chulalongkorn the Great to the present King Bhumiphol the Great and found with great pleasure that Buddhism

have been the fundamental component in directing national identity as the King is the prominently iconic personalization.

All of the Kings in Thailand practice as Buddhist Kings. The concept of Royal Hegemony on Buddhist philosophy is the

great model to follow. Buddhist philosophy which His Majesty the King Bhumiphol has been performing is translated into

practice “Philosophy of Self-sufficient Economy” and becomes the distinguished national identity of the Thai people.

Key-Words: - National Identity, Educational Policy, Royal Hegemony, Iconic Personalizaion, Self-sufficient Economy

118

1. Introduction

National identity has been a discussion topic in the educational context. In this research, there will be a deep

discussion about this issue in details. First of all, the term “identity” and its relations with national identity will be fully

discussed. Besides, the meaning of “Thainess” will be discussed and be used to show how it has complicated the

meaning of national identity among the people of Thailand. Lastly, the researcher will explain how national identity can

be implemented in the educational policy. According to the new educational reform “Learning to Live Together” promoted

by the National Council of Education of Thailand, national identity has been highly promoted as one of the key values

and attitudes. It is stated that “national identity, a positive spirit, perseverance, respect for others, and commitment to

society and nation are the five values and attitudes regarded as paramount to the Thais’ personal development, and it

is hoped that the Thais “will have a deeper understanding of the history, culture, natural and human environments of

Thailand, and strengthen their national identity.” According to Somboon (1991), national identity created by education

has the following purposes and is comprised of the following perspectives or features: civic nationalism, cosmopolitan

nationalism, cultural nationalism, and Kingship Institution nationalism (The citizens not only show their love for their

nation – state, but they also show their loyalty to Kingship Institution, show their belief in the role of the royal family and

democracy. They also implement any projects for “making merit with the King”.) This implies that national identity is not

confined to one identity only and it is determined by various perspectives and features.

In the past decades, the world is under great changes and globalization has played an important role in changing

the whole world so rapidly. A lot of scholars (Mok and Chan, 2002; Spring 2001; Pires – O’Brien, 2000) have a consensus

agreement on its impacts on the economic and educational developments of all the communities in the world. These

challenges cannot be avoided and all the people have to equip themselves to face those challenges. But a problem

arises and some of the scholars (Pike, 2000) are worried that globalization will pose a threat to the existence of national

identity. People will ignore their own national identity because they need to learn more about “global knowledge” to be

more competitive and to meet the international standards of the world. Scholars like Hall, Held and McGrew (1994)

remarked that national identity is used to unite people together in a defined area culturally and politically as a force to

defend the competitive forces of other nation – states.

When identity is applied to the integrity of a nation – state, it comes to the discussion about national identity.

According to Friedman (1994) and Wilborg (2000), national identity can be defined in terms of political forces. The

population is politically socialised to form attitudes to support the whole political system and the nation – state. (Fairbrother,

2003) National identity is also closely related to the enactment of constitution of every country. By referring to one of

the western thinkers, Rousseau (1712 – 1778), who believed that people could be grouped together to have the same

identity and the political will in the same community. The constitutive principles play an important role in the formation

of national identity because it can represent the collective self understanding of the community (Parekh, 1999). But the

political sense of view may lead to the phenomenon that someone can determine who is included and who is excluded

by the national boundaries and it is criticized that inclusion is not entirely voluntary (Dittmer and Kim, 1993).

What is more, another component of national identity refers to how the citizens in a defined area identify

themselves to be. Simply speaking, the citizens of a place can have collective belonging by referring to emotional

symbols of the singing of the national anthem, the flag, national ceremonies, rituals and monuments to dead heroes

(Parekh, 1999). In addition, the scholars, Banks (1997) believe that national identity can be viewed from an individual

119

point of view. Each individual applies his knowledge to constitute the formation of national identity. A person always

observes, learns and acquires different kinds of information from different sources to become part of the background

knowledge. Through critical thinking and logical thinking, each individual can give reasons to make a decision to show

who s/he is in the community. In this respect, national identity is not a fixed item but a process of identifications and it

is changing all the time.

Education in Thailand

Education in Thailand can be said to have begun in the 13th century when Sukhothai was Thailand’s capital.

In 1283, one of Sukhothai’s kings, Ramkamhaeng the Great created the first Thai alphabet, using as its basis the Mon

and Khmer scripts which had, in turn, been derived from a South Indian script. He employed for the first time the new

alphabet in his stone inscription of 1292 at Sukhothai. Throughout the Kingdom of Sukhothai, two levels of education

existed :- Education provided by the Royal Institution of Instruction (Rajabundit) to princes and sons of nobles and edu-

cation provided by the Buddhist monks to commoners. After the fall of Ayutthaya in 1767, and following a brief Thonburi

Period, the capital city of Bangkok was founded in 1728 by King Rama I (1782-1809), the first King of the present Chakri

Dynasty. He made an impact on the development of public education by reforming the Buddhist Church.

During the early Bangkok period, a number of treaties were concluded with foreign powers, mostly in the form of

a Treaty of Friendship and Commerce. Since English became the lingua franca of the Far East, King Rama IV realized

that the kind of education provided by the monastery and the court was not adequate for future government officials.

For this reason, he commanded that measures be taken to modernize the education of the country and a good

knowledge of English would form a part of the new educational requirements, as it had become a necessary key to further

knowledge as well as a medium of communication with foreigners. The policy of educational modernization was further

pursued by King Rama V (1868-1910). Recognizing the need for better-trained personnel in royal and governmental

services, he opened a school in the palace to educate young princes and the sons of nobles in 1871. This was the first

Thai school in the modern sense as it had its own school building, lay teachers and a time-table.

In 1871, immediately after the setting-up of the first school, the Command Declaration on Schooling was issued

for this purpose. Although, it is interesting to note that the Command Declaration on Schooling signifies the advent of

a formal education in the reign of King Rama V, the fact remains that the education system at that time was essentially

for the elite. In 1887, King Rama V established the Department of Education to oversee the Kingdom’s education and

religious affairs. At the time of its inception, the Department had under its jurisdiction, 34 schools in the metropolitan and

provincial areas, 81 teachers and 1,994 citizens, including 4 other advanced schools in the metropolis. It is worth noting

that the implicit significance of the establishment of the Department of Education lies not in the scope of its responsibili-

ties but in the fact that education in Thailand was on its way to being a planned enterprise, more systematic than ever

before, and that education also had its own spokesman to speak for its worthy cause. In 1898, the first Education Plan

was launched. It was divided into 2 parts: the first concerned with education in the Bangkok area while the second with

education in the provinces. The most significant feature of this Education Plan was that the educational organization had

covered all levels namely; pre-primary, primary, secondary and technical education up to higher education. The 1902

the National System of Education in Siam retained all the education levels of the 1898 Plan and reshaped them into 2

categories; namely, general education and professional or technical education. Another feature of this plan was that a

variety of age limits for admission was imposed to motivate graduation within a scheduled duration.

120

In 1921, the Compulsory Primary Education Act was proclaimed. The Year 1932 heralded a period of historical

change in Thailand as a constitutional monarchy system replaced the traditional system of absolute monarchy. The first

National Education Scheme was thus devised whereby individual educational ability regardless of sex, social background

or physical conditions would be formally recognized.

In 1960, compulsory education was extended to 7 years. In addition, special provisions were, for the first time,

made for disabled children, who were originally exempted from compulsory education, so that they might be given

some form of basic education, regardless of their handicaps. In 1977, Thailand’s educational system was changed from

a 4-3-3-2 structure to a 6-3-3 system wherein six years of compulsory primary education is followed by three years of

lower secondary school and by another three years of upper secondary schooling, which is still in use nowadays.

From the year 1977 right through to the present day, it can accurately be said that all of the efforts made by the

Ministry of Education have been geared towards one direction, which is to provide educational services as a means for

a better quality of life and society. The meaning of “a better quality of life and society” is analyzed in the term of “national

identity” throughout this research.

2. Problem Formulation

Qualitative research is used in this study. Obviously, the Thai nation-state has used various ways to strengthen,

consolidate and vitalize its ruling by using education to transmit the importance of good civic personality to the citizens.

The concept of good civic personality is regarded by the researcher as national identity and the researcher would like

to answer what the Thai nation-state implanted the spirit of national identity through the education policies from the first

policy to the present one. Civic education on the whole can really help facilitate the understanding of citizens towards

national identity and its content includes “knowledge, values, attitudes, group identifications necessary for a political

community as well as its members, knowledge of history, the structure of political institutions at both the national and

local levels, loyalty to the nation, positive attitudes political authority, fundamental socio – political beliefs and values,

obedience to laws and social norms, sense of political efficacy, and interest and skills concerning political participation.

But different school authorities interpret the meaning of civic education in a different way. Some only focus a lot on

substantial knowledge (such as history and geography) and cognitive domains (such as critical thinking) and the concept

of taking action and affective domain (such as values and attitudes) are neglected in the curriculum. Added to this, the

researcher questioned the feasibility of national identity education by focusing only on the cultural identity. According

to the “Learning to Live Together” consultation paper, the citizens are required to “have a deeper understanding of the

history, culture, natural and human environments of Thailand” in order to “strengthen their national identity” and to

cultivate “a sense of national identity through understanding elements of Thai history and culture, (e.g. history, arts,

scientific and technological development, achievements of outstanding Thai Heroes and Heroines).

3. Problem Solution

National Identity is broadly defined as the composite of outstanding features and characteristics of Thai society

and people that differentiates Thailand from other countries, and which has helped the Thai people to move forward, while

maintaining their “Thainess,” despite external influences and threats throughout history. In the early days of Thai history,

education was primarily provided by the religious, domestic and royal institutions. Buddhist monks gave basic education

121

to boys in classes set up within the compounds of monasteries, while children of the royal household and from families

of the nobility were educated in order to serve in the court and govern in the provinces. While the girl commoners got

education by their parents at their home. During the reign of King Rama V (1868-1910) there was increased recognition

of the need for educated people to staff the growing bureaucracy. As a result, the Thai education system was modernized

and made more accessible to the general public. This began with the 1898 Education Proclamation, which was strongly

influenced by the British system and in which two educational paths were stipulated: the academic and the vocational.

The researcher found that during the reign of King Chulalongkorn or Rama V and King Vajiravudh, or Rama

VI of Thailand, described Thai society as founded upon, and held together by three fundamental institutions or pillars,

namely, the Nation, Religion, and Monarchy. These three institutions, particularly with their positive and outstanding traits,

as well as their mutually supportive roles and responsibilities, have significantly contributed to Thailand’s unity, security,

and development through the ages. The concept of good civic personality was invested to the Thainess.

The proclamation of the new Constitution in 1997 has made a dramatic change in education. The main objective

in education plan is to produce Thai citizens who are of high quality both academically and professionally, equipped with

knowledge and skills needed for national development. Moreover, Thai higher education has to contribute to economic,

social and environmental stability, be able to solve critical problems of the country and become center of education for

the neighboring countries through instruction of institutions that are autonomous, efficient and adjustable to the world

changes. The discourse of “Goodness, Virtue and Happiness” is the foremost Thai identity. Nonetheless, kingship institu-

tion is the immense model, which the Thai place on their head with great respect. This is what the researcher uses the

term “Royal Hegemony” to explain this phenomenon.

Thailand is now a constitutional monarchy and a country aspiring to become a newly developed society, but the

traditional principles of righteous Buddhist kingship, and kingly virtues, remain of paramount importance to the present

monarchy. His Majesty has displayed, and continues to display, a profound understanding of constitutional kingship,

as well as the traditional sources and symbols of Thai monarchal tradition. The significance of his reign relates to three

main themes: the well-being of his subjects, the security and stability of his nation, and national unity. These three main

themes are constructed by Self-sufficient Philosophy, which is underlined by Buddhist Philosophy.

4. Conclusion

The development of Thai national identity has been transforming through the passing time, nevertheless Bud-

dhist philosophy is the central inspiration to form the Thainess deep inside their spirit. Buddhism gained wide acceptance

because its emphasis on tolerance and individual initiative complemented the Thais’ cherished sense of inner freedom.

Fundamentally, Buddhism is an empirical way of life. The discourse of national heroes or heroines have been focus-

ing on Kingship Institution, consequently the Kings are iconic persons for the Thai citizens. As the Buddhist King, his

Majesty the King Bhumiphol embarked early in his reign on a journey to know his subjects, and, in the process, allowed

them to get close and know him. At the same time, he used his time wisely to accumulate “constitutional” experience

and has an acute grasp of constitutional rule, but remains detached from politics, playing a non-partisan role in the country’s

political process and development. The fact that the King has persevered in activities for the long-lasting benefit of the Thai

people, has very much endeared him to his subjects--so much so that the Thais, in general, willingly and unreservedly,

122

accord him the confidence and trust no other monarch in our history, or indeed, in the world, has ever enjoyed. Without

His Majesty’s guiding hand, the Thai would not be what they are today, a nation which has consistently demonstrated

its inner strength, political resilience, social harmony, and economic dynamism, traits which have enabled the Thais to

survive many a threat and misfortune in their long history. His philosophy “Self-sufficient Economy” derived from Buddhist

philosophy is the reflection of identity of the Thai identity.

References:

[1] Banks, J. A. Educating Citizens in a Multicultural Society. New York, Teachers College Press., 1997.

[2] Dittmer, L. and Kim, S. S. China’s Quest for National Identity. USA, Cornell University Press., 1993.

[3] Fairbrother, G. P. Towards Critical Patriotism: Student Resistance to Political Education in Hong Kong and China.

Hong Kong, Hong Kong University Press., 2003.

[4] Friedman, J. Cultural Identity and Global Process. London, SAGE., 1994.

[5] Hall, S., Held, D., and McGrew, T. Modernity and Its Futures. Cambridge. The Open University.,1994.

[6] Mok, K. H., and Chan, L. C. Globalization and Education: The Quest for Quality Education in Hong Kong.

Hong Kong, Hong Kong University Press, 2002.

[7] Parekh, B. Defining National Identity in a Multicultural Society. In Matimer, E. (ed.). People, Nation and State: The

Meaning of Ethnicity and Nationalism. London, I. B. Tauris., 1991

[8] Pike, G. Global Education and the National Identity: In Pursuit of Meaning. Theory Into Practice. 39, 2, 64 – 74.,

2000.

[9] Pires – O’Brien, J. The Misgivings of Globalization. Contemporary Review. 277, 1618, 264 – 72, 2000.

[10] Somboon,T. The Influence of Foreign Education on the Thai Educational Scheme (BE. 2441-2464), Master Thesis,

Chulalongkorn University, 1994.

[11] Spring, J. Globalisation and Educational Rights: An Intercivilization Analysis. New Jersey, Lawrence Erlbaum, 2001.

[12] Wiborg, S. Political and Cultural Nationlism in Education. The Ideas of Rousseau and Herder Concerning National

Education. Comparative Education. 36, 2, 235 – 243., 2000.

123

บทคดยอ บทความนสรปบทความนเปนสรปของรายงานเบองตนการวจยตามเอกสารอางอง ซงไดศกษาการปฏรประบบราชการ

ภาคท 2 และการปฏรปการศกษาภาคท 2 ซงเปนการศกษาทางทฤษฎและไดผลสรปในการทจะนำไปเปนองคความรฐานราก

เพอพฒนาและนำไปประยกตใชในระบบการปฏบตตอไป

1. บทนำ

บทความนเปนสรปของรายงานเบองตนการวจยตามเอกสารอางอง ซงไดศกษาการปฏรประบบราชการภาคท 2

และการปฏรปการศกษาภาคท 2 ซงเปนการศกษาทางทฤษฎและไดผลสรปในการทจะนำไปเปนองคความรฐานรากเพอพฒนา

และนำไปประยกตใชในระบบการปฏบตตอไป ทงนการปฏรปทง 2 ระบบไดมการศกษา โดยเครอขายสถานปฏบตการวจย ANW

รวมกบพนธมตรเพอสหพนธอนฟอรแมตกสแหงประเทศไทย(Federation of Thai Informatics Alliance: FTIA) โดยไดรบ

การสนบสนนจากเคร อข ายการว จ ยของสถาบนอดมศกษาภาคใตตอนลางซ งเป นหน งในโครงการของสำนกงาน

คณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) งานวจยนยงไมไดแลวเสรจสมบรณแตกมความกาวหนามากพอทเปนเนอหาในการนำเสนอ

ของการวจยน

การวจยไดศกษาทางทฤษฎเพอดำเนนการปฏรประบบภาครฐของประเทศไทยทตอเนอง และคขนานไปกบการปฏรป

ระบบราชการภาคท 1 ซงกำลงดำเนนการโดยรฐบาลผานสำนกงาน กพร. โดยทมพนฐานมาจากรฐธรรมนญแหงราชอาณา

จกรไทย ฉบบป 2540 ซงในการพฒนาจะเนนทการเพมประสทธภาพและประสทธผลโดยการจดองคกรใหมเพอลดความซำซอน

และสรางหนวยงานใหม เพอใหมความรบผดชอบในหนาททชดเจนขน โดยเพมหนวยงานระดบกระทรวงจาก 14 กระทรวง เปน

20 กระทรวง และมมาตรการตดตามและประเมนผลการทำงานของระบบราชการในระดบกรมและเทยบเทา และขนาดเดยวกนกม

การพฒนาระบบจงใจใหทำงานใหไดผลดขน โดยใชระบบโบนส

124

2. ทำไมจงตองมการปฏรประบบราชการภาคทสอง

2.1.สภาพแวดลอมโดยทวไปไดเปลยนแปลงไปมาก

การปฏรประบบราชการภาคท 2 เปนผลมาจากการศกษาเพอพฒนาใหสามารถรองรบระบบ และการเปลยนแปลง

โดยอาศยความกาวหนาทางเทคโนโลยของศตวรรษท 21 ซงจะสามารถรองรบโครงสรางงานของภาครฐตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย ทงฉบบ พ.ศ. 2540 และฉบบยกราง พ.ศ. 2550ในสวนทเกยวของกบการทจะพฒนาระบบราชการใหตอบสนอง

แนวนโยบายพนฐานแหงรฐดงรายละเอยดใน 2.2 การปฏรประบบราชการภาคท 2 เนนทเปาหมายสงสดทมลกษณะเปน “ประชาชน

เปนศนยกลางเนนใชความรเปนฐาน และมงผลงาน (Citizen Centric Knowledge Based and Results Oriented :CKRO)” โดย

ไดใชมตทางเทคโนโลยในหลายรปแบบโดยเฉพาะอยางยงองคความรทางดานเทคโนโลย อนฟอรแมตกส ซงใชประโยชนจากกฎ

ของมว ในการทจะใชคณสมบตของอนฟอรเมตกทมความสามารถทจะทำใหระบบ “มขนาดเลกลง ทำงานเรวขน และดขน

ราคาถกลง มการทำงานเปนเครอขายมากขน ระบบมความเฉลยวฉลาดมากขนและสามารถใชเปนสะพานสความร (Smaller Faster

Better Cheaper Better Connected More Intelligent and the Bridge to Knowledge) ทงนในแงของเทคโนโลยมการประยกตใช

และพฒนาสถาปตยกรรมของระบบทพฒนามาจากสถาปตยกรรมทองการใหบรการซงตางจากระบบทใชอยในปจจบนทจดระบบ

ตามสายงานขององคกรของรฐทเปนลกษณะลำดบขนจากกระทรวงเปนกรม เปนกอง และแผนกเปนตน โดยทระบบในการปฏรป

ระบบราชการภาคท 2 จะเนนทการใหบรการเปนหลกซงจะมองระบบในแนวราบมใชแนวดงในแบบเดมโดยอาศยสถาปตยกรรม

องบรการ(Service Oriented Architecture: SOA) ซงตอเชอมการใหบรการ ตวอยางเชน การใหบรการระบบสารบรรณ และระบบ

การจดการเอกสารจดเปนบรการเดยวทงระบบของภาครฐ (ทง 20 กระทรวง) โดยประยกตใชผลการศกษาในการปฏรประบบ

รฐบาลอเลกทรอนกสของประเทศตางๆ[ดงในเอกสารอางอง] โดยเฉพาะตนแบบของระบบสถาปตยกรรมการปฏรประบบราชการ

กลางของประเทศสหรฐอเมรกา ทงนโดยมระบบจำลองหรอระบบจำลองอางอง (Reference Model :RM)5ระบบ คอระบบจำลอง

อางองผลการทำงาน ระบบจำลองอางองภารกจ ระบบจำลองอางององคประกอบการใหบรการ ระบบจำลองอางองขอมล และระบบ

จำลองอางองเทคโนโลย ซงทง 5 ระบบจำลองอางองประกอบกนเปนสถาปตยกรรมระบบภาครฐของรฐบาลไทย(Thai Government

Enterprise Architecture :TGEA)

2.2ความคาดหวงของประชาชนมสงขนในหลายมตโดยเฉพาะบรการจากภาครฐและสทธและเสรภาพ ในแงของ

ประเภท ปรมาณและคณภาพ ซงสามารถดไดจากเสยงสะทอนของบทกำหนดของรางรฐธรรมนญฉบบ พศ. 2550 ทกำลงรอ

การลงมตใหความเหนชอบหรอไมในวนอาทตยท 19 สงหาคม 2550 น คอ สวนทเกยวกบ:

2.2.1สทธและเสรภาพของชนชาวไทยความเสมอภาคสทธและเสรภาพสวนบคคลสทธในกระบวนการ

ยตธรรมสทธในทรพยสนสทธและเสรภาพในการประกอบอาชพโดยเฉพาะอยางยงเสรภาพในการแสดงความคดเหนของ

บคคลและสอมวลชน ซงโดยสรปกำหนดวา บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา

และการสอความหมายโดยวธอน การจำกดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระทำมได เวนแตโดยอาศยอำนาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

เฉพาะ และคลนความถทใชในการสงวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และโทรคมนาคมเปนทรพยากรสอสารของชาตเพอประโยชน

สาธารณะโดยใหมองคกรของรฐทเปนอสระองคกรหนงทำหนาทจดสรรคลนความถ และกำกบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง

วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม และการแขงขนโดยเสรอยางเปนธรรม รวมทงตองจดใหภาคประชาชนมสวนรวมในการดำเนน

การสอมวลชนสาธารณะ

2.2.2สทธและเสรภาพในการศกษา บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวาสบสองป

ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การศกษา

ทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต ยอมไดรบความคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ

และบคคลยอมมเสรภาพในทางวชาการ การศกษาอบรม การเรยนการสอน การวจย และการเผยแพรงานวจยตามหลกวชาการ

ยอมไดรบความคมครอง

125

2.2.3สทธในการไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐ บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบบรการ

ทางสาธารณสขทเหมาะสม และไดมาตรฐาน ฯลฯ

2.2.4.สทธในขอมลขาวสารและการรองเรยน บคคลยอมมสทธไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสา

ธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน สทธของบคคลซงเปนผบรโภค

ยอมไดรบความคมครองในการไดรบขอมลทเปนความจรง และมสทธรองเรยนเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหาย ฯลฯ

2.2.5สทธชมชน บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม ยอมมสทธอนรกษหรอ

ฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถน และของชาต และมสวนรวมในการจดการ การบำรงรกษา

และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยนฯลฯ

2.3แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

2.3.1แนวนโยบายดานความมนคงของรฐ รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย

และบรณภาพแหงเขตอำนาจรฐ และตองจดใหมกำลงทหาร อาวธยทโธปกรณ และเทคโนโลยททนสมยจำเปน และเพยงพอ

เพอพทกษรกษาเอกราช อธปไตย ความมนคงของรฐ สถาบนพระมหากษตรยผลประโยชนแหงชาต และการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและเพอการพฒนาประเทศ

2.3.2แนวนโยบายดานการบรหารราชการแผนดน รฐตองดำเนนการตามแนวนโยบายดานการบรหารราช

การแผนดนโดยเนน:

- บรหารราชการแผนดนใหเปนไปเพอการพฒนาสงคม เศรษฐกจ และความมนคงของประเทศ อยางยงยน

โดยตองสงเสรมการดำเนนการตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคำนงถงผลประโยชนของประเทศชาตในภาพรวมเปนสำคญ

จดระบบการบรหารราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ใหมขอบเขตอำนาจหนาท และความรบผดชอบทชดเจน

เหมาะสม แกการพฒนาประเทศ และสนบสนนใหจงหวดมแผนและงบประมาณเพอพฒนาจงหวด เพอประโยชนของประชาชนใน

พนท กระจายอำนาจใหองคกรปกครองสวนทองถนพงตนเองและตดสนใจในกจการของทองถนไดเอง สงเสรมใหองคกรปกครอง

สวนทองถนมสวนรวมในการดำเนนการตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ พฒนาเศรษฐกจของทองถนและระบบสาธารณปโภคและ

สาธารณปการ ตลอดทงโครงสรางพนฐานสารสนเทศในทองถน ใหทวถงและเทาเทยมกนทวประเทศ รวมทงพฒนาจงหวดทมความ

พรอมใหเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ โดยคำนงถงเจตนารมณของประชาชนในจงหวดนน

- พฒนาระบบงานภาครฐ โดยมงเนนการพฒนาคณภาพ คณธรรม และจรยธรรมของเจาหนาท

ของรฐ ควบคไปกบการปรบปรงรปแบบและวธการทำงาน เพอใหการบรหารราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพ และสงเสรม

ใหหนวยงานของรฐใชหลกการบรหารกจการบานเมองทดเปนแนวทางในการปฏบตราชการ

- จดระบบงานราชการและงานของรฐอยางอน เพอใหการจดทำและการใหบรการสาธารณะเปนไป

อยางรวดเรว มประสทธภาพ โปรงใส และตรวจสอบได โดยคำนงถงการมสวนรวมของประชาชน

2.3.3แนวนโยบายดานศาสนาสงคมการสาธารณสขการศกษาและวฒนธรรม รฐตองใหความอปถมภ

และคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ทงตองสงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา

พฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและ

สงคม จดใหมแผนการศกษาแหงชาต กฎหมายเพอพฒนาการศกษาของชาต จดใหมการพฒนาคณภาพครและบคลากรทางการ

ศกษา ใหกาวหนาทนการเปลยนแปลงของสงคมโลก รวมทงปลกฝงใหผเรยนมจตสำนกของความเปนไทย สงเสรมและสนบสนน

การกระจายอำนาจเพอใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชนองคการทางศาสนา และเอกชน จดและมสวนรวมในการจดการศกษา

สงเสรมและสนบสนนการศกษาวจยฯลฯ

2.3.4แนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรมรฐตองดำเนนการตามแนวนโยบายดานกฎหมาย

และการยตธรรม ในแงของการดแลใหมการปฏบตและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายอยางถกตอง รวดเรวเปนธรรม และทวถง

126

สงเสรมการใหความชวยเหลอและใหความรทางกฎหมายแกประชาชน และจดระบบงานราชการและงานของรฐอยางอนในกระบวน

การยตธรรมใหมประสทธภาพ การจดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกฎหมายทดำเนนการเปนอสระเพอปรบปรง

และพฒนากฎหมายของประเทศ

2.3.5แนวนโยบายดานการตางประเทศ รฐตองสงเสรมสมพนธไมตรและความรวมมอกบนานาประเทศ

และพงถอหลกในการปฏบตตอกนอยางเสมอภาค ตลอดจนตองปฏบตตามสนธสญญาดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค

รวมทงตามพนธกรณทไดกระทำไวกบนานาประเทศและองคการระหวางประเทศ

2.3.6 แนวนโยบายดานเศรษฐกจ รฐตองสงเสรมและสนบสนนใหมการดำเนนการตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง รฐตองดำเนนการตามแนวนโยบายดานเศรษฐกจโดย สนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรและเปนธรรมโดยอาศย

กลไก ตลาด และสนบสนนใหมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน การจดใหมสาธารณปโภค สนบสนนใหมการใชหลกคณธรรม

จรยธรรม และหลกธรรมาภบาล ควบคกบการประกอบกจการ ควบคมใหมการรกษาวนยการเงนการคลงเพอสนบสนนเสถยรภาพ

และความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ปรบปรงระบบการจดเกบภาษอากรใหมความเปนธรรมและสอดคลอง

กบการเปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจและสงคม สงเสรมและสนบสนนการพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย

เพอใชในการผลตสนคา บรการ และการประกอบอาชพ สงเสรมและสนบสนน กจการพาณชยนาว การขนสงทางราง รวมทง

การดำเนนการตามระบบบรหารจดการขนสงทงภายในและระหวางประเทศฯลฯ

2.3.7 แนวนโยบายดานทดนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม โดยรฐตองดำเนนการ กำหนด

หลกเกณฑการใชทดนใหครอบคลมทวประเทศ โดยใหคำนงถงความสอดคลองกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทงผนดน ผนนำ

วถชวตของชมชนทองถน และการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ และกำหนดมาตรฐานการใชทดนอยางยงยน

กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมและดำเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมอยาง

ทวถงโดยการปฏรปทดนหรอวธอน รวมทงจดหาแหลงนำเพอใหเกษตรกรมนำใชอยางพอเพยงและเหมาะสมแกการเกษตร ฯลฯ

2.3.8แนวนโยบายดานวทยาศาสตรทรพยสนทางปญญาและพลงงาน รฐตองดำเนนการตามแนวน

โยบายดานวทยาศาสตร ทรพยสนทางปญญาและพลงงาน รวมทง สงเสรมการประดษฐหรอการคนคดเพอใหเกดความรใหม

รกษาและพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย สงเสรมและสนบสนนการวจย พฒนา และใชประโยชนจากพลงงานทดแทน

ฯลฯ

2.3.9แนวนโยบายดานการมสวนรวมของประชาชน รฐตองดำเนนการตามแนวนโยบายดานการมสวนรวม

ของประชาชนดงตอไปน

สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการกำหนดนโยบายและวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในระดบชาตและระดบทองถน

สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจทางการเมองการวางแผนพฒนาทางเศรษฐกจ

และสงคม

สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอำนาจรฐทกระดบ สงเสรมใหประชาชน

มความเขมแขงในทางการเมอง ฯลฯ

2.4การควบคมการบรหารราชการแผนดน สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาทกคนมสทธตงกระทถาม

รฐมนตรในเรองใดเกยวกบงานในหนาทได

2.5การมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชน

2.6การบรหารการเงนการคลงและงบประมาณ

2.7การบรหารระบบศาลศาลรฐธรรมนญศาลยตธรรมศาลปกครองศาลทหาร

127

2.8.การบรหารองคกรตามรฐธรรมนญองคกรอสระตามรฐธรรมนญ4องคกรคอคณะกรรมการการเลอกตง

ผตรวจการแผนดนคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน

2.9การบรหารองคกรอนตามรฐธรรมนญประกอบดวยสามองคกรคอองคกรอยการ และคณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาตสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

2.10การตรวจสอบการใชอำนาจรฐการตรวจสอบทรพยสนการถอดถอนจากตำแหนงรวมทงการดำเนนคด

อาญาผดำรงตำแหนงทางการเมอง

2.11การบรหารการปกครองสวนทองถน รฐจะตองใหความเปนอสระแกองคกรปกครองสวนทองถนตามหลก

แหงการปกครองตนเองตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน และสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลก

ในการจดทำบรการสาธารณะ และมสวนรวมในการตดสนใจแกไขปญหาในพนททองถนใดมลกษณะทจะปกครองตนเองได ยอมมสทธ

จดตงเปนองคกรปกครองสวนทองถน การกำกบดแลองคกรปกครองสวนทองถนตองทำเทาทจำเปนและมหลกเกณฑ วธการ

และเงอนไขทชดเจนสอดคลองและเหมาะสมกบรปแบบขององคกรปกครองสวนทองถน ทงน ตามทกฎหมายบญญต โดยตอง

เปนไปเพอการคมครองประโยชนของประชาชนในทองถนหรอประโยชนของประเทศเปนสวนรวม ผลทไดจากการศกษาเบองตน

พบวาระบบดงกลาวเมอนำมาเชอมกบระบบอนฟอรเมตกทงฮารดแวรและซอฟแวรแลวจะทำใหเกดประสทธภาพประสทธผลใน

การดำเนนงานของระบบภาครฐ การประหยด โปรงใส และเปนธรรมโดยทำงานทใชแบบจำลองการใหบรการคลาย Google

3. การปฏรปการศกษาภาคท 2 และผลกระทบตออดมศกษาไทย

เปนการปฏรปททำใหรฐทำภารกจในขอ

2.3.3 ไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลดขนมากและเปนสวนยอยทสำคญเพราะสามารถเสรมการปฏรประบบ

ราชการภาคท 2 ในฐานะทเปนตวชวย (Enabler)ตวเชอม (Linkage) และตวเรง (Catalyst)

การปฏรปการศกษาภาคท 2 เปนการศกษาเพอดำเนนการทางทฤษฎ ซงเมอนำมาใชดำเนนการจะตอเชอมและคขนาน

กบการปฏรปการศกษาภาคท 1 ซงการปฏรปการศกษาภาคท 1 ไดเนนลงจนถงระดบสถานการศกษาโดยในระดบอดมศกษา

มสถานศกษาอยกวา260 แหง ทงภาครฐและเอกชน ทางดานอาชวศกษา ประกอบดวยสถานศกษาในระดบวทยาลยของภาครฐ

กวา 440 แหง ซงรวมของภาคเอกชนอกตางหากสำหรบการศกษาขนพนฐานมทงระดบประถมศกษา และมธยมศกษามากกวา

30,000 แหง และใช สำนกงาน สมศ. ในการรบรองและพฒนามาตรฐานการศกษาซงในการดำเนนงานยงมไดเนนลงไปท

กระบวน การเรยนรในหองเรยนระหวางผสอนกบผเรยนโดยทการปฏรปการศกษาภาคท 2 เนนทการปฏรปการเรยนรและวจยรวมทง

การบรหารและธรการซงอาศยเทคโนโลยและองคความรอนฟอรเมตกดานสถาปตยกรรมองบรการซงจะมการใหบรการทมลกษณะ

เดยวกนรวมกนทงกระทรวงศกษาและทงทกหนวยงานรฐบาลตามระบบการปฏรประบบราชการภาคท 2 ซงวธนจะเกด

การประหยด อยางมหาศาลเพราะลดความซำซอนในการบรหารไมวาจะเปนหนวยงานของประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษาและ

อดมศกษากใชบรการรวมกนเมอเทยบกบปจจบนแตละหนวยงานกใหบรการทแยกกนอย

จดเนน คอ อนฟอรแมตกกถกพฒนาใหเปนสะพานสความร โดยไดมการใชอนฟอรเมตกเช อมกล มบรณาการ

ศาสตรอจฉรยะ (Integrated Intelligent Systems:I3)สำหรบศาสตรทมองคความรทลเขาหากนหรอลเขารวมกน ตวอยางเชน

การใชอนฟอรเมตกเพอเปนสะพานสความรเชอมการเรยนรและวจย(Integrated Intelligent System for Learning and Research

Network:I3LearN)ซงในแงปฏบตกจะมการเชอมการเรยนรในทกระดบคอประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษาและอดมศกษา

เขากบทรพยากรการเรยนรและองคกรการวจย ซงในแงของการจดองคกรในปจจบนกจะตองมการเชอมโยงกนอยางใกลชดระหวาง

กระทรวงศกษาธการและกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยและหนวยงานตางๆ ของภาครฐทดำเนนการวจยเพอสรางองคความร

ตวอยางเชน สำนกงานกองทนสงเสรมการวจย (สกว.) สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) สถาบนวจยวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย กรมวชาการเกษตร (กระทรวงเกษตรและสหกรณ) หรอศนยวจยและพฒนาทหาร (กระทรวงกลาโหม) เปนตน

128

การจดการหลกสตรกจะใชหลกการ SOA เพอใหแตละหลกสตรเปนหลกสตรแหงชาตมใชหลกสตรของแตละสถาบน

อดมศกษาโดยองคกรวชาการและวชาชพจะมบทบาทมากขนในการกำหนดหลกสตรวธนคณภาพบณฑตจะมเอกภาพมากขน

เมอมองในระดบชาตและการบรหารหลกสตรจะมประสทธภาพและประสทธผลมากขนมาก คณาจารยจะมเวลาวางจากการสอน

เพอทำงานวจยพฒนาและนวตกรรมมากขน ในระดบการศกษาพนฐานและอาชวะศกษากใชหลกการเดยวกนจะแกปญหาการขาดแคลน

ครอาจารยไดเปนอยางด รวมทงพฒนาประบวนการสอนภาษาองกฤษทำใหมหลกสตรนานาชาตหรอสองภาษาไดงายขนและมากขน

ทงนการพฒนาการปฏรประบบราชการภาคท 2 และการปฏรปการศกษาภาคท 2 จะสำเรจไดตองอาศยความกาวหนาทงทางดาน

ฮารดแวรและซอฟแวรจากศาสตรอนฟอรเมตกรวมกบศาสตรดานวศวกรรมระบบโดยเฉพาะอยางยงสวนทเนนการจำลองแบบและ

การจำลองสถานการณรวมทงความกาวหนาของการพฒนาระบบวศวกรรมซอฟแวรแบบสถาปตยกรรมทใชระบบจำลองแบบ

(Model Driven Architecture: MDA)ททำใหสามารถทำใหพฒนาระบบซอฟตแวรเพอทำงานกบระบบขนาดใหญไดอยางรวดเรว

และมประสทธภาพประสทธผลมากขน

4. สรป

บทความนไดนำเสนอสรปงานภาคทฤษฎของดานการปฏรประบบราชการภาคท 2 และการปฏรปการศกษาภาคท 2

โดยใชสถาปตยกรรม Thai Government Enterprise Architecture (TGEA) กบผลกระทบตอทศทางอดมศกษาไทยในแงของ

การบรหารและธรการ คอจะมการบรณาการมากขนเปนหนงเดยวตามหลกการของ Service Oriented Architecture(SOA) รวมทง

การบรหารวชาการคอหลกสตรและวจย พฒนาและนวตกรรมเพอใหอดมศกษาไทยมประสทธภาพประสทธผล รวมทงมเอกภาพ

เรองคณภาพและมาตรฐานมากขน และสามารถพฒนาไปสความเปนโครงสรางพนฐานทางปญญา (Intellectual Infrastructure)

หลก ของชาต เพอนำชาตไปสความเปนสงคมอดมปญญา

129

เอกสารอางอง

“กวาถวจะสกงากไหม” เอกสารสรปจากผลงานวจย เพอการปฏรประบบราชการภาคท 2 และการปฏรปการศกษา ภาคท 2

ของประเทศไทย ANW-E-Book กนยายน 2550

“Informatics for Integrated Intelligent Engineering Science and Systems Laboratory :I3SSL” วระพนธ มสกสาร

เอกสารวชาการสนทนาประสา มอ และเวทปญญาภาคใต ครงท 2/2550 เรอง “การปฏรประบบราชการไทยภาคท 2

และการปฏรปการศกษาภาคท 2 และการประยกตใชเพอแกปญหา และพฒนา 14 จงหวดภาคใต” 17 สงหาคม 2550

มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ

ACM International Conference Proceeding Series; Vol. 128 Proceedings of the 2000 annual national conference on

Digital government research 2000 May 15 - 17, 2000

President’s information technology advisory committee (PITAC): subcommittee on transforming the government David

Cooper, Bo EwaldPages: 1 – 8

Sharon S. Dawes, Peter A. Bloniarz, Kristine L. Kelly, Patricia D. FletcherBuilding a digital government for the 21st

century Pages: 1 – 39

ACM International Conference Proceeding Series; Vol. 89 Proceedings of the 2005 national conference on Digital gov

ernment research 2005, Atlanta, Georgia May 15 - 18, 2005

Anthony M. Cresswell, Theresa A. Pardo, Sharon S. Dawes, US-European union collaboration on digital government

research: developing new models Pages: 131 – 132

ACM International Conference Proceeding Series Proceedings of the 1st international conference on Scalable information

systems 2006, Hong Kong May 30 - June 01, 2006

Trevor Wood-Harper, Othman Ibrahim, Norafida Ithnin, An interconnected success factor approach for service func

tional in Malaysian electronic government Pages: 446 – 450

Vassilios Peristeras, Konstantinos Tarabanis, Governance enterprise architecture (GEA): domain models for

e-governance Pages: 471 – 479

Queensland Nigel Martin, Shirley Gregor, Dennis Hart, Using a common architecture in Australian e-Government: the

case of smart service Pages: 516 – 525

David Lazer, Kevin Esterling, Michael Neblo, Jane Fountain, Ines Mergel, Curt Ziniel Connecting to Congress Pages:

193 - 194Pdf (151 KB)

132

กำหนดมาตรฐานใหมช อว า ISO

26000 ขนมา โดยใหความสำคญกบ

ประเดนความรบผดชอบตอสงคม

หรอ CSR, Corporate Social Re-

sponsibility ไวคอนขางมาก (จรงๆ

แลว ISO ใหความสำคญตอเร อง

จรรยาบรรณมาตงแต ISO 9000 และ

ISO 14000 แลว เพยงแตไมเดนชด

เทาครงน) และสำหรบในเมองไทยนน

การบงคบใชมาตรการจรรยาบรรณ

ในกลไกภาครฐฯ กไดรบการกระตน

และดำเนนการมาตงแตสมยรฐบาล

พตท.ทกษณ ชนวตร ทงทตวรฐบาล

เองกมขออนพงสงสยไดในเรอง การ

ประพฤตผดจรยธรรมอยางถกตอง

ตามกฏหมาย

ฉนนจงนาจะเปนโอกาสด

ท เราจะไดมาศกษาทำความเขาใจ

รวมกนถงสงทกำลงเปนกระแสสงคม

อยในขณะน เพอการดำเนนชวตท

สอดคลองตอสภาพทเปนจรง ในขณะเดยวกน กนาจะใชเปนโอกาสยอนกลบมาศกษาพจารณาตนเองวา สภาพสงคมดงเดม

ของไทยเรานนแทจรงแลวออนดอยในเรองจรรยาบรรณจนกระทงตองใหคานยมของสงคมตะวนตกเขามากำหนดชนำทศทางการ

พฒนาเชยวหรอ ? ถาไมใช ทำไมประเทศไทยจงมชอเสยงไมดนกในเรองของการทจรตคอรปชน จนถงขนาดเปนเหตสำคญอน

นำไปสการรฐประหารในวนท ๑๙ กนยายน ๒๕๔๙

ในทางตรงกนขาม อาจจะตองตงคำถามใหมขนในใจทกคนวา การสรางมาตรฐานจรรยาบรรณใหปรากฏไวในกระดาษ

รายงานผลการประเมน (SAR) เพอใหดด เพอใหผบรหารองคกรไดมโบนสมากๆ นนเพยงพอแลวหรอสำหรบสงคมไทย ?

ถาไมใช ทำอยางไรจงจะเปลยนจากการตามกระแสจรรยาบรรณวตร ไปเปนการปลก/ปลกฝงความดความงามแบบสงคมพทธ

ซงมงเนนในเรอง ศลธรรม จรรยา คณธรรม และจรยธรรม ไวในจตใจของผคนทกระดบของสงคม จนอาจจะเรยกอกอยางหนง

วาเปนการสราง จรรยาบรรณภวฒน แทน

2. คำจำกดความของ “จรรยาบรรณ”

คำวา จรรยาบรรณ นน หากยดตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง “ประมวลความประพฤตท

ผประกอบอาชพการงานแตละอยางกำหนดขนเพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณชอเสยงและฐานะของสมาชกโดยอาจ

เขยนเปนลายลกษณอกษรหรอไมกได” ซงแมจะใหความหมายสอดรบกบคำศพทภาษาองกฤษวา Ethics (มรากศพทจากภาษากรก

etos = custom and habits ) ทเรารบมาใชในความหมายของ Professional Ethics แตกไมถงกบตรงความหมายเสยทเดยวนก

ยงคงมการเหลอมความหมายระหวางคำศพททงสองนอยคอนขางมาก เพราะคำวา Ethics อาจถกนำไปใชในความหมายอนๆ

ไดดวยนอกเหนอไปจากเรองจรรยาบรรณ

เชน หากใชระบชอสาขาวชา Ethics จะหมายถงวชา “จรยศาสตร” ซงเปนแขนงหนงของวชาปรชญา และมหวใจสำคญ

อยทการใชสตปญญา ตรรกะ ความเชอ คานยมของสงคม และกระบวนวธทางปรชญาในการศกษาตความ/โตแยงถงคณคาการกระทำ

133

ของมนษยโดยใชเหตผลเปนพนฐาน แตไมไดตดสนวาถกหรอผด เชน การศกษาวเคราะหเรองการขายบรการทางเพศของนกศกษา

การทำการณฆาต หรอการทำแทงนน ในทางจรยศาสตรจะหลกเลยงตดสนความถกความผด ซงนกจรยศาสตรระบวาการตดสนถก/

ผด ด/ชว บาป/บญ นนเปนเรองของ Moral ไมใชเรองของ Ethics (คำวา moral มรากศพทจากภาษาละตน mores = manner

and customs นมกไดรบการแปลวา ศลธรรมจรรยา หรอ จรยธรรม แตกคงใหความหมายไดไมตรงนกเชนเดยวกบการแปล Ethics

วา จรรยาบรรณ )

การใชคำวา Ethics ในเชงจรยศาสตรนน ปราชญตะวนตกใหความเหนวาเปนสงจำเปนของสงคม แมวาจะมกฎหมาย

ระเบยบ ขอบงคบเพอใหปฏบตตาม และคมครองสทธของมนษย ตลอดจนมความเชอทางศาสนา จารตประเพณ และขนบธรรมเนยม

ชนำใหปฏบตตามอยแลว แตหากมความขดแยงทางคณคาการกระทำ จะทำอยางไร ? เชน ถกกลาวหาวาฆาคนตาย ทงท

คนใกลตวอนเปนทรกเปนคนทำ จะยอมรบเพราะความรกกเขาขายมสาวาท จงตองใชกฎเกณฑทางจรยศาสตรมาชวยวเคราะห

ตดสน คำวา Ethics ในความหมายของจรยศาสตรจงแตกตางจาก Ethics ทแปลวาจรรยาบรรณ นอกจากน หากคำวา Ethics

ถกนำไปใชในบรบทอน กจะสอถงความนยทตางออกไปไดอก เชน หากนำไปประกอบกบคำวาองคกรเปน Organizational Ethics

กนาจะแปลวา จรยธรรมองคกร มากกวาทจะแปลวา จรรยาบรรณองคกร

ตรงกนขามกบความพยายามบญญตศพทใหตรงกบความหมายของ

ศพทภาษาองกฤษ คำศพทเดมทเกยวของกบเรอง การกระทำความดความงาม

ในภาษาไทยนนมมาก และครอบคลมความนยไดหลากหลายกวาภาษาองกฤษมากนก

เชน เรามคำวา มนษยธรรม คณธรรม จรยธรรม ทศพธราชธรรม โลกบาลธรรม

(หร โอตตปปะ) พรหมวหารธรรม (เมตตา กรณา มทตา อเบกขา) สาราณยธรรม

(เครองสนบสนนใหเกดสามคคในหมกลยาณมตร) อปรหานยธรรม (ธรรมทจะทำ

ใหไมเสอม) ฯลฯ เพราะสงคมไทยในวถพทธ มความเชอในลกษณะจตตนยม (Spiri-

tualism) มงเนนการสรางความดความงามมาจากสวนในของจตใจ มใชการบงคบ

ใชกฏหมายซงเปนการสรางความดจากปจจยภายนอกตามหลกความเช อเชง

วตถนยม (Materialism) หรอเชงทนนยม (Capitaism) ทไดรบการเชดชชนชม

กนเปนอยางมากในสงคมตะวนตก

อยางไรกตาม การใหความหมายของคำศพทตางๆ ไมวาจะเปนภาษาองกฤษ

หรอภาษาไทย ลวนแปรผนไปไดตามกาลเวลาและสภาพสงคม ในอดตไทยเรารบเอา

คำศพทจากภาษาสนสกฤต และบาลของอนเดยเขามาเสยเปนสวนใหญ เชน รบเอาคำวา “นตศาสตร” อนมรากมาจากคำเดยวกบ

คำวา “นต” ทแปลวาการนำ หรอ “นายก” ทแปลวาผนำเขามาในความหมายวา “ศาสตรแหงการนำ” และรบเอาคำวา “ธรรมศาสตร”

เขามาในความหมายของ “ศาสตรวาดวยกฏหมาย” แตเมอสงคมไทยเปดรบ กระแสการเรยนรและพฒนาจากชาตตะวนตก

จงตองมการบญญตศพทใหมใหมความหมายใกลเคยง กบคำศพทภาษาองกฤษขน ใชมการบญญตศพทวา รฐศาสตรขนมาเทยบ

กบคำวา Politics แทนทจะใชคำวา นตศาสตรซงคลมความหมายของการปกครอง อยแลว แลวกเลยเปลยนเอาคำวานตศาสตรไปใชใน

ความหมายเดมของธรรมศาสตรแทน ทงนมความเปนไปไดวาเพอเลยง การใชคำซำกบคำวา “ธรรมวนย” อนหมายถงธรรมวนยท

ตถาคตประกาศแลว ซงเปนศพทเดมทใชมาแตสมยพทธกาล (คำวา ธรรมวนย เทยบไดกบคำวา “สตถศาสน” ทแปลวาคำสอนสงของ

พระศาสดาอนพงเลาเรยน หรอ “ปรยตธรรมในพทธศาสนา” ซงไมตรงนกกบคำวา “Religious” ทมงเนนไปทความเชอมากกวา)

ทสำคญ คำวา จรรยาบรรณ ในความหมายของ Ethics กเพงจะไดรบการนำมาใชไดไมนานเทาใดนก ไลๆ กบการรบวธการ

ศกษาแบบชาตตะวนตกเขามาในประเทศสยาม โดยเรมใชกบจรรยาบรรณแพทย จรรยาบรรณคร และจรรยาบรรณนกหนงสอพมพ

กอน และกวาจะมการระบเรองจรรยาบรรณไวในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน ป พ.ศ.๒๕๓๕ กตองใชเวลานานกวา

หกสบป (ระเบยบขาราชการพลเรอนฉบบแรกเกดขนเมอ พ.ศ.๒๔๗๑) กอนหนานเวลาระบเรองการประพฤตปฏบตทถกตอง

เหมาะสม เรามกจะเรยกวา “วนย” หรอ “ธรรม” เชน วนยสงฆ ธรรมวนย คหวนย (หรอ ฆราวาสธรรม ซงเจาคณพระพรหมคณาภรณ

เลอกทจะใชคำวา “วนยชาวพทธ” หรอ “ธรรมนญแหงชวต”) ฯลฯ

การสรางมาตรฐาน

จรรยาบรรณกระดาษ

ไวในรายงานผล

การประเมน (SAR)

เพอใหองคกร

ไดมโบนสมากๆ

เพยงพอแลวหรอ

สำหรบสงคมไทย ?

134

หลกฐานทจะชวยยนยนวา สงคมไทยหรอราชการไทยตความคำวา จรรยาบรรณ แตกตางไปจากเรองคณธรรมและ

จรยธรรม ไดแกการท ขอบงคบ ก.พ. วาดวยจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอน พ.ศ.2537 ขอ 1 ไดกำหนดให “ขาราชการ

พลเรอนพงพฒนาตนเองใหมคณธรรม จรยธรรม” อนสอใหเหนวา คณธรรม ทหมายความวา สภาพคณงามความด การยดมน

ในความถกตองดงาม และจรยธรรม ทหมายความวา คณความดทเปนขอประพฤตปฎบต นนเปน สำนก เปนคณความดทตองสงเสรม

อบรม และพฒนาขนใหเกดในจตใจ มใชกฏกตกา ทประมวลขนเปนหลกยดถอปฏบตเชนจรรยาบรรณ

3. จรรยาบรรณวชาชพ

เพอใหเขาใจถงลกษณะของจรรยาบรรณวชาชพ จงขอนำเอาขอกำหนดจรรยาบรรณวชาชพพนฐาน ซงเปนทยอมรบกน

โดยทวไปในสงคมอดมศกษามานำเสนอ โดยมขอสงเกตวา บางครงขอกำหนดกฏหมายเกยวกบจรรยาบรรณกอาจจะสงผล

ใหเกดการจำกดสทธและเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ จงมกตองมการกลาวอางประกอบไปในตวกฎ ขอบงคบเหลานน

ดวยเสมอวา มาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 39 และมาตรา 50 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหอาจ

กระทำการจำกดสทธ และเสรภาพของบคคลไดโดยอาศยอำนาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย นอกจากนน เมอมการบญญต

ขอบงคบวาดวย จรรยาบรรณออกมามากๆ อาจสงผลใหผประกอบวชาชพแตละรายตองถกกำกบไวดวยจรรยาบรรณมาก

กวาหนงอยาง ยกตวอยางเชน อาจารยแพทยทไปศกษาตอดานวศวกรรมชวการแพทย และกลบมาสอนในมหาวทยาลย

ของรฐ จะตองถกกำกบไวดวย จรรยาบรรณวชาชพอยางนอย 7 ประเภท ไดแก จรรยาบรรณแพทย จรรยาบรรณวศวกร

จรรยาบรรณอาจารย จรรยาบรรณ ขาราชการพลเรอน จรรยาบรรณนกวจย จรรยาบรรณการวจยในมนษย และ วนยขาราชการ

(ทวาอยางนอย เพราะแตละมหาวทยาลยยงมการรางขอบงคบวาดวยจรรยาบรรณอาจารย และจรรยาบรรณบคลากรของตนเอง

แยกออกมาตางหากจากจรรยาบรรณขาราชการพลเรอน อกทงเวลาพจารณาตำแหนงทางวชาการกยงตองมการนำเอากตกา เรอง

จรรยาบรรณเขามาประกอบดวย)

3.1จรรยาบรรณวชาชพวศวกร

สมาคมวชาชพวศวกรรม แหงสหรฐอเมรกา (National Society of Professional Engineers, NSPE, http://www.ifmbe.

org/) ไดทำประกาศรางสำหรบการปฎญญาณตนของวศวกร (Code of Ethics and pledge) ไว ตงแตเดอนมถนายน ป ค.ศ. 1954

ดงน

“ในฐานะของผประกอบวชาชพวศวกรรมขาพเจาขออทศความรและทกษะในวชาชพเพอความกาวหนาและสมบรณ

พนสขของมนษยชาตขาพเจาขอปฎญาณในการปฎบตตนอยางเตมกำลงในการมสวนรวมในพหชนอนสตยซอในการดำรงชพ

สอดคลองกบกฏของมนษยผเจรญในการประกอบการงานดวยมาตรฐานสงสดแหงวชาชพในการมงใหบรการมากกวาทจะมงกำไร

มงเกยรตยศและยนหยดในวชาชพมากกวาผลประโยชนสวนตนและมงประโยชนของสงคมโดยรวมเปนสำคญขาพเจาในฐานะ

มนษยผตำตอยขอถวายสตยปฎญานไวตอพระบาทพระผเปนเจาผทรงชนำ”

โดยประเดนสำคญซงสมาคมวชาชพวศวกรรมแหงสหรฐอเมรกาไดใหความสำคญเปนพเศษมดงน

• ตองยดหลก ความปลอดภย สขภาพ และความอยดกนดของสงคม เปนสำคญ

• ตองใหบรการเฉพาะในสาขาทมความเชยวชาญ

• ตองนำเสนอขอคดเหนสสาธารณะโดยปราศจากอคต และมงเสนอความจรง

• ตองปฎบตตอนายจาง และลกคาดวยความซอสตยสจรต

• ตองไมลอลวง ฉอฉล

• ตองปฎบตตนอยางมเกยรต มความรบผดชอบ มคณธรรม และสรางชอเสยงโดยเคารพกฎหมาย

สำหรบจรรยาบรรณวศวกรของไทยเรานน เปนไปตาม ขอบงคบสภาวศวกรวาดวยจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

และการประพฤตผดจรรยาบรรณ อนจะนำมาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ พ.ศ.2543 โดยอาศยอำนาจตามความ

ในมาตรา 8(6) (ซ) มาตรา 50 แหงพระราชบญญตวศวกร พ.ศ.2542 มรายละเอยดดงตอไปน

135

(1) ไมกระทำการใดๆอนอาจนำมาซงความเสอมเสยเกยรตศกดแหงวชาชพ

(2) ตองปฏบตงานทไดรบทำอยางถกตองตามหลกปฏบตและวชาการ

(3) ตองประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมดวยความซอสตยสจรต

(4) ไมใชอำนาจหนาทโดยไมชอบธรรม หรอใชอทธพลหรอใหผลประโยชนแกบคคลใด เพอใหตนเองหรอผอนไดรบ

หรอไมไดรบงาน

(5) ไมเรยก รบ หรอยอมรบทรพยสนหรอผลประโยชนอยางใดสำหรบตนเองหรอ ผอนโดยมชอบ จากผรบเหมาหรอ

บคคลใดซงเกยวของในงานททำอยกบผวาจาง

(6) ไมโฆษณาหรอยอมใหผอนโฆษณา ซงการประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเกนความเปนจรง

(7) ไมประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมเกนความสามารถทตนเองจะกระทำได

(8) ไมละทงงานทไดรบทำโดยไมมเหตอนสมควร

(9) ไมลงลายมอชอเปนผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม ในงานทตนเองไมไดรบทำ ตรวจสอบหรอควบคมดวยตนเอง

(10) ไมเปดเผยความลบของงานทตนไดรบทำ เวนแตไดรบอนญาตจากผวาจาง

(11) ไมแยงงานจากผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอน

(12) ไมรบทำงานหรอตรวจสอบงานชนเดยวกนกบทผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคม อนทำอย เวนแตเปน

การทำงานหรอตรวจสอบตามหนาท หรอแจงใหผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนนนทราบลวงหนาแลว

(13) ไมรบดำเนนงานชนเดยวกนใหแกผวาจางรายอน เพอการแขงขนราคา เวนแตไดแจง ใหผวาจางรายแรกทราบ

ลวงหนาเปนลายลกษณอกษรหรอไดรบความยนยอมเปนลายลกษณอกษรจากผวาจางรายแรก และไดแจงให

ผวาจางรายอนนนทราบลวงหนาแลว

(14) ไมใชหรอคดลอกแบบ รป แผนผง หรอเอกสาร ทเกยวกบงานของผประกอบวชาชพ วศวกรรมควบคมอน

เวนแตจะไดรบอนญาตจากผประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมอนนน

(15) ไมกระทำการใดๆ โดยจงใจใหเปนทเสอมเสยแกชอเสยงหรองานของผประกอบวชา ชพวศวกรรมควบคมอน

3.2จรรยาบรรณนกวจย

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ไดรางขอกำหนดของจรรยาบรรณนกวจยของไทยวา

“จรรยาบรรณในการวจยเปนแนวทางสำคญในการประพฤตปฏบต จดเปนองคประกอบทสำคญของระเบยบวธวจย

เนองดวยในกระบวนการคนควาวจย นกวจยจะตองเขาไปเกยวของใกลชดกบสงทศกษา ไมวาจะเปนสงทมชวตหรอไมมชวต

การวจยจงอาจสงผลกระทบในทางลบตอสงทศกษาได หากผวจยขาดความรอบคอบระมดระวงในแนวทางปฏบตทเหมาะสม

ซงอาจกอความเสยหายใหกบสงทนกวจยศกษา”

โดยกำหนดแนวปฏบตเรองจรรยาบรรณนกวจยไวดงน

• นกวจยตองซอสตยและมคณธรรมในทางวชาการและการจดการ คอมความซอสตยตอตนเอง ไมอาง หรอนำ

ผลงานของผอนมาเปนของตนเอง ไมลอกเลยนงานของผอน ตองใหเกยรตและอางถงบคคลหรอแหลงทมาของขอมลทนำมาใชใน

การวจยของตนเอง ตองซอสตยตอการแสวงหาทนวจย และมความเปนธรรมเกยวกบผลประโยชนทไดจากการวจย

• นกวจยตองตระหนกถงพนธกรณทมตอขอตกลงในการวจย ตอหนวยงานทสนบสนนการวจย และตอหนวยงาน

ทสงกด โดยอทศเวลาทำงานวจยใหไดผลดทสด และเปนไปตามกำหนดเวลา มความรบผดชอบไมละทงงานระหวางดำเนนการ

• นกวจยตองมพนฐานความรในสาขาวชาททำวจยอยางเพยงพอ ทงควรมความร ความชำนาญ ประสบการณ

ทเกยวเนองกบเรองททำวจย เพอนำไปสงานวจยทมคณภาพ และเพอปองกนปญหาการวเคราะห การตความ หรอการสรปทผดพลาด

อนอาจกอใหเกดความเสยหาย

• นกวจยตองมความรบผดชอบตอสงทศกษาวจยไมวาจะเปนสงมชวตหรอไมมชวต คอตองดำเนนการดวย

ความรอบคอบ ระมดระวง และเทยงตรงในการทำวจยทเกยวของกบคน สตว พช ศลปวฒนธรรม ทรพยากร สงแวดลอม โดยม

จตสำนกและความตระหนกทจะอนรกษ ศลปวฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอม

136

• นกวจยตองเคารพศกดศร และสทธมนษยทเปนตวอยางในการวจย คอตองไมคำนงถงผลประโยชนทางวชาการ

จนละเลยและขาดความเคารพในศกดศรของเพอนมนษย และตองถอเปนภาระหนาททตองอธบายจดมงหมายของการวจยใหกบ

บคคลทเปนกลมตวอยาง โดยไมบบบงคบ และไมละเมดสทธสวนบคคล

• นกวจยตองมอสระทางความคดโดยปราศจากอคตในทกขนตอนของการทำวจย พงตระหนกวาอคตสวนตน

หรอความลำเอยงทางวชาการ อาจสงผลใหมการบดเบอนขอมลและขอคนพบทางวชาการ อนจะเปนผลใหเกดผลเสยหายตองานวจย

• นกวจยตองนำผลงานวจยไปใชประโยชนในทางทชอบ ดวยการเผยแพรผลงานวจยเพอประโยชนทางวชาการ

และสงคม ไมขยายผลขอคนพบจนเกนความเปนจรง และไมใชผลงานเพอทำลายผอนโดยมชอบ

• นกวจยตองเคารพความคดเหนทางวชาการของผอน คอตองมใจกวางพรอมทจะเปดเผยขอมลและขนตอน

การวจย ยอมรบฟงความคดเหน และเหตผลทางวชาการของผอน และยนดทจะปรบปรงแกไขงานวจยของตนใหถกตอง

• นกวจยตองมความรบผดชอบตอสงคมทกระดบ ตองมจตสำนกทจะอทศกำลงสตปญญาในการทำวจย

เพอความกาวหนาทางวชาการ เพอความเจรญและประโยชนสขของสงคมและมวลมนษยชาตทยงยน โดยตองคำนงถงผลกระทบ

ซงอาจเกดขนตอสงคมดวย

3.3จรรยาบรรณวาดวยการวจยเกยวกบมนษย

การดำเนนงานวจยใดๆ ทเกยวของกบมนษยจะตองดำเนนไปโดยสอดคลองกบ ขอกำหนด และกฎเกณฑจรรยาบรรณวา

ดวยการวจยกบมนษย (Ethics of Human Research) ไดแก ขอกำหนดนเรมเบรก (Nuremberg Codes, 1964), ปฏญญาเฮลซงก

(Helsinki Declaration ,1964), รายงานเบลมองต (The Belmont Report, April 18, 1979), แนวทางจรยธรรมสากลสำหรบการ

ศกษาวจยทางชวเวชศาสตรทเกยวของกบมนษยของสภาองคการสากลดานวทยาศาสตรการแพทย (Council for International

Organizations of Medical Sciences : CIOMS), แนวทางการปฏบตเกยวกบการวจยทดขององคการอนามยโลกและองคการสากล

เพอสรางความประสานสอดคลอง (International Conference on Harmonization : ICH), และ แนวทางจรยธรรมการทำวจยใน

คนแหงชาต พ.ศ. 2545

ความเปนมาของจรรยาบรรณในการวจยกบมนษยนน มกมการกลาวอางถงความเลวราย ทมนษยกระทำตอมนษย

ดวยกนเอง ในระหวางชวงสงครามโลกครงทสอง จนสงผลใหมการสงแพทยเยอรมน พรอมคณะ 23 คน ขนฟองศาลอาชญากรสงคราม

ทเมองนเรมเบรก ดวยขอหาดำเนนการวจยโดยหลอกลวงผอยในคายกกกน วาจะไดอาหารทด และไมตองทำงานหนก อกทงยง

ไมยอมสนองตอการรองขอใหหยดทดลองจากผถกวจย จนนำไปสขอกำหนด นเรมเบรก 10 ขอ (Nuremberg Codes, 1964)

ซงเนนหลกการ วาจะตองมการขอ/และใหคำยนยอมโดยสมครใจ มการแสดงใหเหนสดสวนความเสยงและประโยชนทจะไดรบ

มการแสดงใหเหนถงความรความชำนาญของแพทยผวจย ซงตอมา ในป ค.ศ.1964 สมาคมการแพทยโลก (World Medical

Association) ไดออกประกาศเกยวกบจรรยาบรรณ การวจยกบมนษยเพมเตม เรยกวา “Declaration of Helsinki” โดยมการแนะนำ

ใหใชใบยนยอมจากผถกทดลอง ซงไดรบการบอกกลาวลวงหนา (written informed consent)

อยางไรกตาม หลงจากนน ในป ค.ศ.1972 ไดมการเปดเผยถงกรณศกษาทนาตกใจซงรจกกนในชอ Tuskegee Syphilis

Study อนเปนการทดลองรกษาผปวยซฟลสใน เมอง Macon County รฐอลาบามา ประเทศสหรฐอเมรกา อนเปนการทดลอง

ในกลมผปวยซฟลสระยะแฝงจำนวน 400 คน (สวนใหญเปนคนผวดำ) กลมควบคมทไมเปนโรค 200 คน ดวยการเฝาตดตามด

การดำเนนโรคซฟลสโดยไมใหยา มาตงแต ค.ศ.1932 ทงๆ ทมการคนพบยาเพนซลลนทรกษาโรคซฟลสไดแลวในชวงป ค.ศ. 1950

ผลจากความเลวรายดงกลาว ไดมการจดตง คณะกรรมการ Tuskegee Syphilis Study Legacy Committee ขนในป ค.ศ.1996

และนำไปสรายงานเสนอใหประธานาธบดแถลงขอโทษตอผเสยหาย ในป ค.ศ.1997

ผลจากกรณ Tuskegee Syphilis Study ทถกเปดเผยออกมาในป ค.ศ.1972 ทำใหทางการสหรฐฯ ตองมการออกกฎหมาย

การวจยแหงชาต และดำเนนการจดตง “กรรมาธการพทกษสทธมนษยชนในการวจยดานชวเวชศาสตรและพฤตกรรมศาสตร

(National Commission for the Protection of Human Subjects of Biomedical and Behavioral Research) ขนอกใน 2 ป ตอมา

(ป ค.ศ.1974) เพอกำหนดหลกจรยธรรม และแนวปฏบตการวจยทางชวเวชศาสตรและพฤตกรรมศาสตร โดยมการประชมท

137

สถาบนสมธโซเนยน Belmont Conference Center หลงจากนนอก 4 ป กไดสรปออกมาเปน เอกสารรายงาน The Belmont

Report: Ethical Principles and Guidelines for the Protection of Human Subjects of Research ในป ค.ศ. 1978 โดยรายงาน

ฉบบนไดเสนอหลกการแหงจรยธรรมของการวจยทกระทำตอมนษยไว ๓ ขอ คอ การเคารพในบคคล ( Respect for person),

การใหคณประโยชน (Beneficence) และ การใหความเปนธรรม (Justice)

นอกจากการประชมทเบลมองตแลว ในป ค.ศ.1974 กยงมการดำเนนงานของ สองหนวยงานสำคญ ซงดแลดานสขภาพ

ของประชาชนสหรฐฯ คอ Department of Health and Human Service (DHHS) และ Food & Drug Agency (FDA) รวมกนราง

ขอกฏหมายขนมา กำกบการดำเนนงานวจยในมนษยเปนการเฉพาะ เรยกวา Code of Federal Regulations Title 45 Part 46

(45CFR46) ซงออกประกาศใชในป ค.ศ.1981 โดยกำหนดเปนระเบยบปฏบตวา โครงการวจยตองไดรบอนมตจากกรรมการจรยธรรม

การวจยในมนษยกอน,ตองมใบยนยอมจากผถกทดลองซงไดรบการบอกกลาวลวงหนา, มกระบวนการสรรหาผเขารวมโครงการวจย

อยางเปนธรรม, มการปกปองผออนดอย (vulnerable group) อยาง เดก สตรมครรภ คนปญญาออน ผหมดสต ฯลฯ เปนพเศษ

กฏหมายดงกลาว ไดรบการแกไข ปรบปรง อยางตอเนอง มาจนถงปจจบน

ในสวนของขอกำหนดเร อง จรรยาบรรณวจยระดบนานาชาตน น กมการรวมมอกน ระหวางคณะกรรมการ

Council for International Organizations of Medical Science (CIOMS) และองคการอนามยโลก (WHO) เพอกำหนดหลกการ

และแนวทางดำเนนการวจย เรยกวา “Ethical Guidelines for Biomedical Research Involving Human Subjects” ขนใน

ป ค.ศ. 1993 ประกอบดวย 15 แนวทาง

สำหรบประเทศไทย ไดมการจดตงเปนชมรมจรยธรรมการวจยในมนษยในประเทศไทย (FERCIT, Forum for Ethical Re-

view Committees in Thailand) เมอ 26 เมษายน 2543 โดยความรวมมอระหวาง กระทรวงสาธารณสข และคณะแพทยศาสตรของรฐ

9 แหง เพอกำหนดแผนงานสงเสรมจรยธรรมการวจย และรางหลกเกณฑแนวทางการทำวจยในมนษย โดยอางองปฏญญาเฮลซงก

แนวทางของคณะกรรมการดานจรยธรรมขององคการอนามยโลก สภาองคกรนานาชาตดานวทยาศาสตรการแพทย (Council for

International Organizations of Medical Science, CIOMS) แนวทางจรยธรรมการวจยทเกยวของกบคนของประเทศแคนาดา

(Ethical Conduct for Research Involving Humans) และอนๆ จนกระทงไดตพมพ “แนวทางจรยธรรมการทำวจยในคนแหงชาต”

ขนในป พ.ศ.2545

3.4จรรยาบรรณคร/อาจารย

สำหรบจรรยาบรรณของวชาชพคร หรออาจารยนน ยงมความสำคญ เปนอยางมากในสงคมไทย เพราะเปนวชาชพ

ทไดรบการยกยอง และใหความสำคญสงในวฒนธรรมไทย และสงคมพทธมาแตครงโบราณกาล ดงจะเหนไดจากการสวดมนต

สรรเสรญพระพทธคณ กมการกลาวอางถงพระคณ ขององคสมเดจ พระสมมาสมพทธเจา

ในแงของการททรงเปนพระบรมศาสดา หรอบรมครไวถงสองประการ คอ ทรงเปนคร แหง

มนษยและเทวดาทงหลาย (สตถา เทวมนสสานง) และทรงเปนสารถผฝกคน ไดอยางไมมใคร

ยงกวา (อนตตโร ปรสทมมสารถ)

สงคมไทยยกยองครบาอาจารยผดำเนนตนตามรอยพระบาทของพระพทธเจา

วา เปนผเสยสละ เปนผยกสถานะทางวญญาณ ของสงคมโลกใหสงขน ดวยการมงศกษา

หาความร และแผยแผความรใหกบสงคม โดยไมหวงผลตอบแทนนบเปนบคคลอนหา

ไดยาก เรยกวา ปชนยบคคล ซงควรคาแกการเคารพบชา และการแสดงออก ตอบแทน

ดวยกตญญกตเวทตา ดงจะเหนไดจากการดำเนน กจการใดๆกตามในสงคมไทยจะตองมการไหวครกอนเสมอ

การไหวคร จงเปนประเพณท ลกซ งและดงามค สงคมไทย และสงคมพทธมาอยางยาวนาน ดวยมองวาคณคา

ของความเปนมนษย หรอความเปนสตวประเสรฐนน อยทความสามารถในการเรยนร จากประสบการณ และ มรดกทางปญญาของคร

(ครในทน หมายความครอบคลมไป ตงแต พอแมทเปรยบเหมอนครคนแรก ครบาอาจารย ทเปรยบเหมอนพอแมคนทสอง

2 ใน 9 ประการ ของบทสรรเสรญพระพทธคณ

คอ ความเปนบรมครสตถา เทวมนสสานง และอนตตโร ปรสทมมสารถ

138

และพระพทธองคผทรงเปนบรมศาสดา หรอบรมศาสนบดร ผใหกำเนดจตวญญาณ แหงไตรสกขา) เพราะการมครนน ทำใหศษย

ไมตองเสยเวลา ไปลองผดลองถกตลอดชวชวต แตสามารถนำความร ทครถายทอดให ไปใชศกษาคนควาเพมเตมจนเกดศาสตร

มากมายหลายสาขา ซงลวนมความลกซง กวางไกลเปนอยางยง

ครในสงคมไทยจงมใชอะไรอนนอกจากนกบวชซงหมจวรนามธรรมเปนอาชพคร (ในยคทการศกษายงอยในวด

เคยใชจวรรปธรรม เปนผากาสวภตร) และมจรรยาบรรณครเปนศลาจาวตร ความเปนครของไทยจงลกซง เกนกวาคานยมตะวนตก

หรอการใหคณคา เชงวตถแบบตะวนตก จะครอบคลมถงได เพราะครดนนไดถายทอดตวตน อนเปนแบบอยางของความดเขา

ไปไวในตวศษยดวย ประหนงพอแมทถายทอดเลอดเนอ ของตนลงไปไวในตวบตร จนสงผลใหบตรหรอศษยไมสามารถทำเลว

ทำผดชวบาปได ดวย เกรงวาจะนำความเสอมเสย มาสพอแม และ ครบาอาจารยของตน ในสมยโบราณจงมตองมการยกยอง

หรอใหรางวลแกครดเดนใดๆ ดวยคณความดของครนน ยอมแผกระจายออกไป ใหสงคมรบทราบผานการกระทำของบรรดาศษย

ทงหลายนนเอง

ในฐานะของวชาชพอนเปนแบบอยางของความดงามในสงคม อาจารยมหาวทยาลยจงควรกอปรดวยจรรยาบรรณอนเปน

แนวทางปฏบต ดงตอไปน

• อาจารยพงดำรงตนใหเปนแบบอยางทดแกศษยและบคคลทวไป ทงดานสวนตวและการงาน โดยยดหลก

ลกษณะของครทด 7 ประการ ตามพระพทธวจนะ อนไดแก

1. ปโย (นารก) 2. คร (นาเคารพ)

3. ภาวนโย (นายกยอง) 4. วตตา (รจกพด)

5. วจนกขโม (อดทนตอถอยคำ) 6. คมภรญจะ กะถงกตตา (แถลงเรองทลกซงได)

7. โนจฎฐาเน นโยชะเย (ไมชกจงไปในทางเสอม)

• อาจารยพงสอนศษยดวยการตงหลกธรรม 5 อยางไวในใจ คอ

1. อนปพพกถา (ชแจงไปตามลำดบ)

2. ปรยายทสสาว (ยกเหตผลมาแสดงใหเขาใจ)

3. อนทยตา (ชแจงและปฏบตตอศษยอยางมเมตตา)

4. อนามสนดร (สงสอนดวยจตเปนธรรมไมเหนแกอามส)

5. อนปหจจ (สงสอนโดยไมกระทบตนและผอน)

• อาจารยพงปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบ เสยสละ อดทน ซอสตย สจรต มความรบผดชอบตอ สงคม

ประเทศชาต และ มนษยชาต

• อาจารยพงปฏบตงานโดยมเสรภาพทางวชาการ ไมถกครอบงำดวยอทธพลหรอผลประโยชนใด

• อาจารยพงหมนศกษา คนควา ตดตามความกาวหนาทางวชาการใหทนสมยอยางตอเนองตลอดเวลา

• อาจารยพงเปนนกวจยทมจรรยาบรรณนกวจยตามขอกำหนดของคณะกรรมการวจยแหงชาต

• อาจารยพงปฏบตตอเพอนรวมโลกเยยงกลยาณมตร โดยเฉพาะในฐานะทมโอกาส และเวลา เขาถงขอมลความร

มากกวากลมวชาชพอนๆ ในสงคม อาจารยพงตอบสนองตอความตองการ ดานความรของสงคม พงชนำทศทางการพฒนาทถกตอง

ใหกบสงคม และพงมความองอาจ กลาหาญ ในการตกเตอน เมอตระหนกวาสงคมมการพฒนาไปในทศทางทไมเหมาะสม

• อาจารยพงสรางและสงเสรมความสามคคในหมคณะ มสวนรวมในการพฒนาสถานศกษาทตนสงกด

และสงคมโดยรวม ทงในระดบชมชน ระดบประเทศชาต และระดบสงคมโลก

3.5จรรยาบรรณขาราชการพลเรอน

สำหรบมาตรฐานจรรยาบรรณทสำคญ และเปนอกหนงปจจยทชวยกระตนกระแสจรรยาบรรณวตรทกำลง

โหมแรงอยในเวบไซทของหนวยงานราชการไทยทวประเทศ คอ จรรยาบรรณขาราชการพลเรอน อนเปนผลสบเนองมาจาก

ขอกำหนด ในมาตรา 91 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 ซงระบวา “ขาราชการพลเรอนสามญตอง

139

ถอและปฏบตตามระเบยบและแบบธรรมเนยมของทางราชการ และจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอนตามขอบงคบท ก.พ.

กำหนด” และเมอตามไปพจารณาขอบงคบ ก.พ. วาดวยจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอน พ.ศ.๒๕๓๗ (ใชบงคบตงแตวนท ๙

มนาคม 2537) กจะพบวาม รายละเอยด 15 ขอ จำแนกเปนจรรยาบรรณตอตนเอง ตอหนวยงาน ตอเพอนรวมงาน ตอประชาชน

และตอสงคม ดงตอไปน

จรรยาบรรณตอตนเอง

พงเปนผมศลธรรมอนดและประพฤตตนใหเหมาะสมกบการเปนขาราชการ

พงใชวชาชพในการปฏบตหนาทราชการ ดวยความซอสตย และไมแสวงหาประโยชนโดยมชอบ ในกรณทวชาชพใดม

จรรยาวชาชพกำหนดไว กพงปฏบตตามจรรยาวชาชพนนดวย

พงมทศนคตทด และพฒนาตนเองใหมคณธรรม จรยธรรม รวมทงเพมพนความร ความสามารถ และทกษะในการทำงาน

เพอใหการปฏบตหนาทราชการมประสทธภาพ ประสทธผลยงขน

จรรยาบรรณตอหนวยงาน

พงปฏบตหนาทราชการดวยความสจรต เสมอภาค และปราศจากอคต

พงปฏบตหนาทราชการอยางเตมกำลงความสามารถ รอบคอบ รวดเรว ขยนหมนเพยร สมเหตสมผล โดยคำนงถง

ประโยชน ของทางราชการ และประชาชนเปนสำคญ

พงประพฤตตนเปนผตรงตอเวลา และใชเวลาราชการใหเปนประโยชนตอทางราชการอยางเตมท

พงดแลรกษาและใชทรพยสนของทางราชการอยางประหยดคมคา โดยระมดระวงมใหเสยหาย หรอสนเปลองเยยงวญญชน

จะพงปฏบตตอทรพยสนของตนเอง

จรรยาบรรณตอผบงคบบญชาผอยใตบงคบบญชาและผรวมงาน

พงมความรบผดชอบในการปฏบตงาน การใหความรวมมอชวยเหลอกลมงานของตนทงในดาน การใหความคดเหน

การชวยทำงาน และการแกปญหารวมกน รวมทงการเสนอแนะในสงทเหนวาจะมประโยชนตอการพฒนางานในความรบผดชอบดวย

ผบงคบบญชา พงดแลเอาใจใสผอยใตบงคบบญชาทงในดานการปฏบตงาน ขวญ กำลงใจ สวสดการ และยอมรบฟงความ

คดเหนของผอยใตบงคบบญชา ตลอดจนปกครองผอยใตบงคบบญชาดวยหลกการ และเหตผลทถกตองตามทำนองคลองธรรม

พงชวยเหลอเกอกลกนในทางทชอบ รวมทงสงเสรมสนบสนนใหเกดความสามคค รวมแรงรวมใจในบรรดาผรวมงาน

ในการปฏบตหนาทเพอประโยชนสวนรวม

พงปฏบตตอผรวมงานตลอดจนผเกยวของดวยความสภาพ มนำใจ และมนษยสมพนธอนด

พงละเวนจากการนำผลงานของผอนมาเปนของตน

จรรยาบรรณตอประชาชนและสงคม

พงใหบรการประชาชนอยางเตมกำลงความสามารถ ดวยความเปนธรรม เออเฟอ มนำใจ และใชกรยาวาจาทสภาพ ออนโยน

เมอเหนวาเรองใดไมสามารถปฏบตได หรอไมอยในอำนาจหนาทของตนจะตองปฏบต ควรชแจงเหตผลหรอแนะนำใหตดตอยง

หนวยงานหรอบคคล ซงตนทราบวามอำนาจหนาทเกยวของกบเรอง นนๆ ตอไป

พงประพฤตตนใหเปนทเชอถอของบคคลทวไป

พงละเวนการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด ซงมมลคาเกนปกตวสยทวญญชนจะใหกนโดยเสนหาจากผมาตดตอราชการ

หรอผซงอาจไดรบประโยชนจากการปฏบตหนาทราชการนน หากไดรบไวแลว และทราบภายหลงวาทรพยสนหรอประโยชนอนใด

ทไดรบไวมมลคาเกนปกตวสย กใหรายงานผบงคบบญชาทราบโดยเรว เพอดำเนนการตามสมควรแกกรณ

3.6จรรยาบรรณในสถาบนอดมศกษา

อาจจะดวยความเกรงวากฏหมายเรองจรรยาบรรณทมอยใน พรบ. ระเบยบขาราชการพลเรอน และขอบงคบ กพ.

นนไมละเอยดครอบคลมพอ ทำใหคณะกรรมการ กพอ. มประกาศ เรอง “มาตรฐานของจรรยาบรรณทพงมในสถาบนอดมศกษา”

140

ออกมาสำทบอกระลอกในวนท 8 พค.2550 โดยระบเปนขอกำหนดไวดงน

จรรยาบรรณทกำหนดจะตองครอบคลมขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาทกประเภทตำแหนง

โดยตองคำนงถง ลกษณะงาน ลกษณะวชาชพ และลกษณะวชาการดวย

จรรยาบรรณทกำหนดจะตองยดมนในหลกการตอไปน

> ยดมนและยนหยดในสงทถกตอง

> ซอสตยสจรต และรบผดชอบ

> ปฏบตหนาทดวยความโปรงใส สามารถตรวจสอบได

> ปฎบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

> มงผลสมฤทธของงาน

> ไมใชอำนาจครอบงำผดทำนองคลองธรรมตอนกศกษา

จรรยาบรรณทกำหนดตองครอบคลม

> จรรยาบรรณตอตนเอง

> จรรยาบรรณตอวชาชพ

> จรรยาบรรณตอการปฏบตงาน

> จรรยาบรรณตอหนวยงาน

> จรรยาบรรณตอผบงคบบญชา

> จรรยาบรรณตอผใตบงคบบญชา

> จรรยาบรรณตอผรวมงาน

> จรรยาบรรณตอนสตนกศกษาและผรบบรการ

> จรรยาบรรณตอประชาชน

> จรรยาบรรณตอสงคม

การกระทำผดจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาและพนกงานในสถาบนอดมศกษา

ดงตอไปนอยางนอยใหถอวาเปนการกระทำผดจรรยาบรรณอยางรายแรง

> การนำผลงานวชาการของผอนมาเปนผลงานของตนโดยมชอบ

> การลวงละเมดทางเพศ หรอความสมพนธทางเพศกบนกศกษาซงมใชคสมรสของตน

> การเรยก รบ หรอยอมรบทรพยสน หรอผลประโยชนอนใดจากนกศกษา หรอผบรการ เพอกระทำการใด

หรอไมกระทำการใด

> การเปดเผยความลบของนกศกษาทไดมาจากการการปฏบตหนาท หรอจากความไววางใจ ทงน โดยมชอบ

กอใหเกดความเสยหายแกนกศกษาหรอผรบบรการ

> การสอน หรออบรมนกศกษา เพอใหกระทำการทรอยวาผดกฏหมาย หรอฝาฝนศลธรรมอนดของประชาชน

อยางรายแรง

> การกระทำความผดอนตามทสภามหาวทยาลยกำหนด ตามสภาพ และความรายแรงของการกระทำ

ใหมองคกรและกระบวนการดำเนนการทางจรยธรรมซงอยางนอยตองมมาตรฐานดงตอไปน

> องคกรพจารณาและวนจฉยความผดจรรยาบรรณ จะตองเปนคณะบคคลทมความเปนอสระ และเปนกลาง

> การอทธรณคำสงลงโทษทางจรรยาบรรณตอคณะบคคลทมความเปนอสระและเปนกลาง

> การรเรมดำเนนการทางจรรยาบรรณ อาจกระทำไดโดยไดโดยผกลาวหา หรอผบงคบบญชาขอใหดำเนนการ

หรอคณะกรรมการจรรยาบรรณเหนสมควรสอบสวน

> การสอบสวนและพจารณาจะตองยดหลกการใหผถกกลาวหาทราบขอกลาวหา การรบฟงการแกขอกลาวหา

ของผถกกลาวหาอยางเพยงพอ การเปดโอกาสใหมการคดคานผสอบสวนหรอกรรมการ มการคมครอง

ผกลาวหาหรอพยานทเปนนกศกษา

เปรยบเหมอนเกราะปองกนความเลวรายหลายชน

คอ เกราะวนยขาราชการ เกราะจรรยาบรรณอาจารย จรรยาบรรณนกวจย ฯลฯ แตหากเนอตวสกปรก ใสเกราะจรรยาบรรณใดๆ

กคงไมทำใหสะอาด

141

โทษทางจรรยาบรรณประกอบดวย

> การตกเตอน

> การภาคทณฑ

> การประณาม

> การบนทกในทะเบยนประวตบคคล

> การงดขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณภายในเวลาทกำหนดตามความเหมาะสม

> การหามขอตำแหนงทางวชาการภายในเวลาทกำหนดตามความเหมาะสม

> โทษอนทสภามหาวทยาลยกำหนดตามสภาพ และความรายแรงของความผด

การกำหนดโทษตองคำนงถงสภาพและความรายแรงของความผด และอาจ

กำหนดโทษ อยางเดยว หรอหลายอยางรวมกน ไดตามความเหมาะสม ทงนไมวาจะ

มการลงโทษทางวนยหรอไมกตาม

จรรยาบรรณทกำหนดจะตองกำหนดใหชดเจนวาการประพฤตผดจรรยาบรรณใน

เรองใดไมเปนความผดวนย หรอเปน ความผดวนยไมรายแรง หรอเปนความผดวนย

รายแรง

ใหสภาสถาบนอดมศกษาจดใหมมาตรการสงเสรมจรรยาบรรณแกบคลากรอยาง

สมำเสมอ โดยอาจกำหนดใหคณะกรรมการ จรรยาบรรณหรอหนวยงานอนมหนาท

ดำเนนการดงกลาว

ในการกำหนดจรรยาบรรณใหสภาสถาบนอดมศกษารบฟงความคดเหนและ

ขอเสนอแนะของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาประกอบดวย

จากรายละเอยดทระบไวในประกาศ กพอ. จะสงเกตไดวาเปนการระบหลกเกณฑ

กวางๆ เพอใหแตละสถาบนอดมศกษา นำไปประยกตปฏบตในหนวยงานของตนเอง

ซงอาจจะเขม/ขน/ออน/แก เชนไร กแลวแตลกษณะวฒนธรรมองคกร

การกำหนดโทษตองคำนงถงสภาพและความรายแรงของความผด และอาจกำหนดโทษอยางเดยว หรอหลายอยางรวมกน

ไดตามความเหมาะสม ทงนไมวาจะมการลงโทษทางวนยหรอไมกตาม จรรยาบรรณทกำหนดจะตองกำหนดใหชดเจนวา

การประพฤตผดจรรยาบรรณในเรองใดไมเปนความผดวนย หรอเปนความผดวนยไมรายแรง หรอเปนความผดวนยรายแรงใหสภา

สถาบนอดมศกษาจดใหมมาตรการสงเสรมจรรยาบรรณแกบคลากรอยางสมำเสมอ โดยอาจกำหนดใหคณะกรรมการจรรยาบรรณ

หรอหนวยงานอนมหนาทดำเนนการดงกลาว ในการกำหนดจรรยาบรรณใหสภาสถาบนอดมศกษารบฟงความคดเหนและขอเสนอ

แนะของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาประกอบดวย

จากรายละเอยดทระบไวในประกาศ กพอ. จะสงเกตไดวาเปนการระบหลกเกณฑกวางๆ เพอใหแตละสถาบนอดมศกษา

นำไปประยกตปฏบตในหนวยงานของตนเอง ซงอาจจะเขม/ขน/ออน/แก เชนไร กแลวแตลกษณะวฒนธรรมองคกร

3.7วนยขาราชการพลเรอน

วนย (Discipline) มความหมายวา การอยในระเบยบแบบแผนขอบงคบ สวนคำวา วนยราชการนน หมายถง ระเบยบ

ขอบงคบ หรอแบบแผนความประพฤตทกำหนดใหขาราชการพลเรอนควบคมตนเอง และควบคมผอยใตบงคบบญชาใหประพฤต

หรอปฏบตตามทกำหนดไว ดงปรากฏอยในมาตรา 80 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 ทบญญตวา

“ขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาวนยตามท บญญตเปนขอหามและขอปฏบตไวในหมวดน โดยเครงครดอย เสมอ”

อนจะสงเกตไดวา การรกษาวนยขาราชการตามทบญญตไวในกฏหมายนน จะตองยดถอปฏบตอยางเครงครดอยตลอด เวลา 24

ชวโมง ไมเวนแมแตนอกเวลาราชการ หรอวนหยด (เวนไดตอเมอตาย หรอพนจากราชการ) โดยพรบ. ขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535

หมวด 4 กำหนดใหขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาวนยตามทบญญตเปนขอหามและขอปฏบต โดยเครงครดอยเสมอ ดงน

การกำหนดจรรยาบรรณ ใหสภาสถาบนอดมศกษารบฟงความคดเหนและ

ขอเสนอแนะของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา

ประกาศ กพอ.

เรอง “มาตรฐานของจรรยาบรรณทพงมในสถาบนอดมศกษา”

8 พค. 2550

142

วนยตอประเทศชาต

•มาตรา81

ขาราชการพลเรอนสามญตองสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน ประมขตาม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดวยความบรสทธใจ

•มาตรา86

ขาราชการพลเรอนสามญตองถอวาเปนหนาทพเศษทจะสนใจและรบทราบเหตการณเคลอนไหวอนอาจ เปนภยนตราย

ตอประเทศชาตและตองปองกนภยนตรายซงจะบงเกดแกประเทศชาตจนเตมความสามารถ

วนยตอตำแหนงหนาท

•มาตรา82

ขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตหนาทราชการดวยความซอสตยสจรตและเทยงธรรม หามมใหอาศยหรอยอมใหผอน

อาศยอำนาจหนาทราชการของตนไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออมหาประโยชนใหแกตนเองหรอผอน

•มาตรา83

ขาราชการพลเรอนสามญตองตงใจปฏบตหนาทราชการใหเกดผลดหรอความกาวหนาแกราชการ

•มาตรา84

ขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตหนาทราชการดวยความอตสาหะ เอาใจใส ระมดระวงรกษาประโยชน ของทางราชการ

และตองไมประมาทเลนเลอในหนาทราชการ

•มาตรา85

ขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตหนาทราชการใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบของทางราชการ มตคณะรฐมนตร

และนโยบายของรฐบาล โดยไมใหเสยหายแกราชการ

•มาตรา87

ขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาความลบของทางราชการ

•มาตรา91

ขาราชการพลเรอนสามญตองถอและปฏบตตามระเบยบและแบบธรรมเนยมของทางราชการ และจรรยาบรรณ

ของขาราชการ พลเรอนตามขอบงคบท ก.พ. กำหนด

•มาตรา92

ขาราชการพลเรอนสามญตองอทศเวลาของตนใหแกราชการ จะละทงหรอทอดทงหนาทราชการมได

•มาตรา95

ขาราชการพลเรอนสามญตองไมกระทำการหรอยอมใหผอนกระทำการหาผลประโยชน อนอาจทำใหเสยความเทยงธรรม

หรอเสอมเสยเกยรตศกดของตำแหนงหนาทราชการของตน

•มาตรา96

ขาราชการพลเรอนสามญตองไมเปนกรรมการผจดการ หรอผจดการ หรอดำรงตำแหนงอนใดทมลกษณะงานคลายคลงกน

นนในหางหนสวนหรอบรษท

•มาตรา98

“ขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาชอเสยงของตน และรกษาเกยรตศกดของตำแหนงหนาทราชการ ของตนมใหเสอมเสย

โดยไมกระทำการใดๆ อนไดชอวาเปนผประพฤตชว การกระทำความผดอาญาจนไดรบโทษจำคก หรอโทษทหนกกวาจำคก

โดยคำพพากษาถงทสดใหจำคก หรอใหรบโทษทหนกกวาจำคก (เวนแตเปนโทษสำหรบความผดทไดกระทำโดยประมาท

หรอความผดลหโทษ) หรอกระทำการอนใดอนไดชอวาเปนผประพฤตชวอยางรายแรง เปนความผดวนยอยางรายแรง

143

วนยตอผบงคบบญชา

•มาตรา88

ขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตตามคำสงของผบงคบบญชา ซงสงในหนาทราชการโดยชอบดวย กฎหมาย

และระเบยบของทางราชการ โดยไมขดขนหรอหลกเล ยง แตถาเหนวาการปฏบตตามคำสงน นจะทำใหเสยหายแกราชการ

หรอจะเปนการ ไมรกษาประโยชนของทางราชการ จะเสนอความเหนเปนหนงสอทนทเพอใหผบงคบบญชาทบทวนคำสงนนกได

และเมอไดเสนอความเหนแลว ถาผบงคบบญชายนยนใหปฏบตตามคำสงเดม ผอยใตบงคบบญชาตองปฏบตตาม

•มาตรา89

ขาราชการพลเรอนสามญตองปฏบตราชการโดยมใหเปนการกระทำการขามผบงคบบญชาเหนอตน เวนแต ผบงคบบญชา

เหนอขนไปเปนผสงใหกระทำ หรอไดรบอนญาตเปนพเศษชวครงคราว

•มาตรา90

ขาราชการพลเรอนสามญตองไมรายงานเทจตอผบงคบบญชา การรายงานโดยปกปดขอความซงควรตองแจง ถอวาเปน

การรายงานเทจดวย

วนยตอผรวมงาน

•มาตรา93

ขาราชการพลเรอนสามญตองสภาพเรยบรอย รกษาความสามคคและไมกระทำการอยางใดทเปนการกลนแกลงกน

และตองชวยเหลอกนในการปฏบตราชการระหวางขาราชการดวยกนและผรวมปฏบตราชการ

วนยตอประชาชน

•มาตรา94

ขาราชการพลเรอนสามญตองตอนรบ ใหความสะดวก ใหความเปนธรรม และใหการสงเคราะหแกประชาชนผตดตอ

ราชการเกยวกบหนาทของตนโดยไมชกชา และดวยความสภาพเรยบรอย หามมใหดหมน เหยยดหยาม กดข หรอขมเหงประชาชน

ผตดตอราชการ

•มาตรา97

ขาราชการพลเรอนสามญตองวางตนเปนกลางทางการเมองในการปฏบตหนาทราชการและในการปฏบตการอนทเกยวของ

กบประชาชน กบจะตองปฏบตตามระเบยบของทางราชการวาดวยมารยาททางการเมองของขาราชการดวย

ทงน แมวาวนยขาราชการ จะมใชเรองเดยวกบจรรยาบรรณ แตขาราชการทกคนกจะตองรบรและประพฤตปฏบตใหถกตอง

เพราะเมอมการกระทำความผดเกดขน ผกระทำผดจะอางวาไมรวนย ไมรระเบยบ กฎหมาย เพอใหตนเองพนจากความรบผด มได

นอกจากน ตววนยกเปนกฏหมายทมศกดใหญกวาขอบงคบวาดวยจรรยาบรรณ เพราะถกระบไวใน พรบ. ยงหากพจารณาจากประกาศ

ขอบงคบวาดวยจรรยาบรรณทงหลายของภาครฐ กจะพบวามการอางถงบทลงโทษทางวนยประกอบไปดวยเสมอ

และสำหรบ การลงโทษทางวนยขาราชการนน เดมทมการกำหนดโทษไว 6 สถาน (พรบ. ระเบยบขาราชการพลเรอน

พ.ศ.2518) คอ ถามความผดไมรายแรงกลงโทษ

1) ลดขนเงนเดอน 2) ตดเงนเดอน 3) ภาคทณฑ

ถามความผดรายแรง ก

4) ไลออก

5) ปลดออก

6) ใหออก (ถาเปนการไลออก หรอ ปลดออก จะไมไดรบบำเหนจบำนาญ ถาใหออกกไดบำเหนจ บำนาญ)

ตอมาในพรบ. ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 ไดปรบลดโทษรายแรงเหลอเพยง 2 สถาน คอ ไลออก ปลดออก

โดยการปลดออก จะไดรบบำเหนจบำนาญ สวนการใหออกนน แมจะยงมอยแตไมถอเปนการลงโทษทางวนยอกตอไป ถอเปนเพยง

การใหออกในกรณทไมสามารถปฏบตราชการใหมประสทธภาพ ประสทธผลเปนทพอใจของทางราชการ เชนกรณการใหออก

เพราะมมลทนหรอมวหมอง ใหออกเพราะหยอนสมรรถภาพ หรอประพฤตตนไมเหมาะสมกบการเปนขาราชการ

144

อยางไรกตาม วนยขาราชการมไดมเฉพาะการควบคม บงคบ และบทลงโทษ หรอมาตรการทางลบ (Negative discipline)

เทานน แตยงประกอบไปดวยมาตรการทางบวก (Positive discipline) อยางเชนการกระตน สงเสรม และเชญชวนใหกระทำความด

เพอใหตวขาราชการผยดถอปฏบตตนเอง (Self discipline) เปนทเชอถอแกบคคล และประชาชนทวไปดวย (เชนเดยวกบ วนยสงฆ

227 ขอ ทมผลให สงฆมความงดงาม ควรคาแกการเคารพนบนอบ ยอบไหวไดอยางสนทใจ)

3.8การประเมนคณภาพตามมาตรฐานกพร.

การทจรรยาบรรณถกกระตนใหไดรบความสนใจในแวดวงราชการใหมการดำเนนการใหเปนลายลกษณอกษร เปน

ผลมาจากการประกาศใหเรองจรยธรรม ธรรมาภบาล และการปองกนการทจรตประพฤตมชอบในภาคราชการเปนวาระแหงชาตตงแต

วนท 8 ธค 2549 และนำไปสยทธศาสตร และมาตรการของคณะกรรมการ กพร ซงกำหนดใหเรองจรรยาบรรณ เปนหนงในตวชวด

มาตรฐานคณภาพ ตามเกณฑการประเมน

ป 2550 เชน ในการประเมนสถาบน

อดมศกษา กคอตวชวดท 8 ซงมประเดน

การประเมนผลอยท “การปฏบตตาม

จรรยาบรรณวชาชพคณาจารย” ใหนำหนกสง

ถง รอยละ 3 โดยมคำอธบายวา :

“พจารณาจากการทสถาบนอดมศกษา

ได กำหนดและให แนวทางว ธ การให

อาจารย ปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ

คณาจารยโดยมการกำหนดจรรยาบรรณ

วชาชพคณาจารยไวเปนลายลกษณอกษร

มกระบวนการสงเสรมใหผเกยวของไดปฏบตตามจรรยาบรรณมการกำกบดแลการปฏบตตามจรรยาบรรณมระบบในการดำเนนการ

กบผทไมปฏบตตามจรรยาบรรณโดยมเอกสารประกอบหรอมพยานหลกฐานชดเจนพรอมใหวนจฉยได”

พรอมกนนน กกำหนดเกณฑการใหคะแนน เปน 5 ระดบ พจารณาจากความกาวหนาของขนตอนการดำเนนงาน

ตามเปาหมายแตละระดบ ตามระดบขนของความสำเรจ (Milestone) ดงน

ขนตอน

1

2

3

4

5

รายละเอยดการดำเนนการ

มการแตงตงกรรมการดำเนนงานตามจรรยาบรรณวชาชพคณาจารยประจำของสถาบนอดมศกษา

มระบบการกำกบตดตามประเมนผลการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพคณาจารยใน

ดานความสำเรจและมาตรการดำเนนการกบผไมปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพคณาจารย

มการประเมนระบบการกำกบตดตามประเมนผลการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพคณาจารย

มการประเมนการดำเนนงานตามจรรยาบรรณวชาชพคณาจารยวาสามารถนำไปใชได

อยางมประสทธผล

มการนำผลการกำกบตดตามประเมนผลไปใชในการสงเสรมการปฏบตตามจรรยาบรรณและ

การวางแผนปองกนการกระทำผดจรรยาบรรณ รวมทง การทบทวนจรรยาบรรณวชาชพให

เหมาะสมทนสมยยงขน

คะแนน

1

2

3

4

5

145

ฉนน หากหนวยงานราชการใด ตองการใหมคะแนนผลการประเมนสงๆ (อนจะมผลนำไปสจำนวนเงนโบนสทไดใน

แตละป) หรอไมอยากถกตดโบนส (คะแนนตำกวา 3) กจะตองดำเนนการจดทำประกาศแตงตงคณะกรรมการ และแสดงขนตอน

การดำเนนการตางๆ ใหปรากฏเปนลายลกษณอกษรเชนเดยวกบมาตรฐานอนๆ ทไดประสบความสำเรจกนมาแลว (มาตรฐานจรงจะม

หรอไมกขนอยกบความเอาจรงเอาจงในขนตอนการตรวจสอบ แตอยางนอยกมมาตรฐานบนกระดาษปรากฏใหเหนชดเจนแนนอน

4 . จรยธรรมองคกร

จรรยาบรรณวชาชพนน อาจกลาวไดวาเปนจรรยาบรรณในระดบปจเจกบคลล (Individual ethics) แตเมอ ผประกอบวชาชพ

มาอยรวมกนเปนองคคณะ กคงตองกำหนด จรรยาบรรณ หรอ จรยธรรม ในระดบองคคณะ (Group ethics) ตลอดจนจะตองมการ

กำหนดจรยธรรมภายในองคกร (Organization ethics) หรอในระดบของกลมสงคม ทใหญขนไปอก โดยเสรมเอาเรองของธรรม

ปฎบตของการอยรวมกน ในสงคม การมเปาหมาย และพนธกจขององคกร มาเปนหลกยดถอปฏบต เชน ตองมการพจารณารวมกน

วา ทำอยางไรจงจะใหมความเสมอภาค (Equity) เสรภาพ (Freedom) และการมสวนรวม (Participation) ของสมาชกอยางเตมท

ทำอยางไร จงจะสามารถคดเลอกสตตบรษ เขาสสภาซงเปนองคกรตวแทน หรอทำอยางไร จงจะไดมาซงธรรมมาภบาล (Good

governance) ในองคกร มความโปรงใส (Transparency) สามารถตดตามตรวจสอบ (Accountability)

ในขณะเดยวกน จรยธรรมภายในองคกรนน ยงตองครอบคลมไปถงความรบผดชอบตอสงคม เชนจรยธรรมของ

มหาวทยาลย กยอมประกอบไปดวยการผลตบณฑตทอดมดวยความร ความสามารถ ม คณธรรม จรยธรรม และ ผลตงานวจยคณภาพ

ออกสสงคม ดวยประสทธภาพ และประสทธผล (Cost effective) มความสามารถ ในการชนำสงคม ตลอดจนสามารถตกเตอนฉดรง

สงคมทอาจจะมแนวโนม ในการกาวไปสความเสยหา ความไมด ไมงาม ทงหลายได

4.1ความหมายของจรยธรรมภายในองคกร

จรยธรรมภายในองคกร คอสวนของวถปฏบตทครอบคลมจรรยาบรรณวชาชพ (professional ethics) จรรยาบรรณทางธรกจ

(business ethics) และแนวทางการบรหาร การจดการ เพอใหเกดบรรยากาศแหงเกยรตยศ ชอเสยง ทนาเชอถอ ศรทธา

(ethical climate) ขององคกรโดยรวม เพอนำพาองคกรไปยงเปาหมาย ตามวสยทศน และพนธกจทตงไว สาเหตทตองมจรยธรรม

ในองคกร เปนเพราะบคลากรสวนใหญมกจะใหความสำคญเฉพาะในบทบาทของตนเอง จนบอยครงหลงลมทจะใหความสำคญตอ

ความอยรอด และความแขงแรงขององคกร ซงตองอาศยนโยบายการบรหารทางยทธศาสตร และการตดสนใจในการดำเนนกลยทธ

เพอความมประสทธภาพ และความสามารถในการแขงขน ตองอาศยความสามารถและประสบการณในดานการบรหาร และความร

ความเขาใจในเรองธรกจ เศรษฐกจ (การเลอกผดำเนนชวตในศลอยางเครงครดทสดมาเปนผบรหาร มไดเปนหลกประกนเลยวาจะ

ทำใหองคกรมความเจรญกาวหนา)

ในขณะเดยวกน ลำพงแคจรรยาบรรณทางธรกจ (Business Ethics) นน ไมเพยงพอทจะทำใหองคกรมความนาเลอม

ใส ศรทธา เพราะแนวความคดทางธรกจทนนยมนนมกมงเนนทการแสวงหากำไรสงสด โดยไมผดตอกฏหมาย และมงตอบสนอง

ตอหนสวน (Shareholder) ผถอหน (stockholders) และผมสวนเกยวของโดยตรง (Stakeholders) อยางเชน พนกงาน

(employees) ธรกจคคา (contractual partners) และลกคาผใชบรการ (customers) มากกวาการตอบสนองตอประชาชน และสงคม

กระทงบางครง จดมงหมายขององคกรทมงจรรยาบรรณทางธรกจ ดวยการรกษาผลประโยชนของผถอหน กอาจจะมลกษณะ

ขดแยงกบจรรยาบรรณ วชาชพอยกลายๆ เชน แพทยในโรงพยาบาลเอกชนคงไมอาจจะทมเททรพยากรทงหมดไปเพอการรกษา

พยาบาลผปวยเพยงรายใดรายหนง หรอทนายทางธรกจอาจจะแนะนำวธการเลยงภาษเพอเพมผลกำไรใหกบนายจาง แทนทจะ

จายภาษอยางเตมเมดเตมหนวย

จรยธรรมภายในองคกร จงตองมลกษณะผสมผสาน และถวงนำหนกกน ระหวางจรรยาบรรณวชาชพ จรรยาบรรณทางธรกจ

คานยมอนพงประสงคของสงคม เปาหมายและพนธกจขององคกร

146

4.2วธดำเนนการเพอสรางเสรมจรยธรรมองคกร?

- ตองตระหนกถงความสำคญของความเปนเลศในวชาชพ (professional excellence) และขดความสามารถในการบรหาร

(managerial expertise)

- ตองสอดรบกบปณธาน วสยทศน และเปาหมายหลกขององคกร

- มงเสรมสรางบรรยากาศเชงบวกของการพฒนาจรยธรรมภายในองคกร

- มการ แตงตงคณะกรรมการขนมาเพอดำเนนการเกยวกบโปรแกรมเสรมสรางจรยธรรมภายในองคกรเปนการเฉพาะ

- เรองจรยธรรมตองเปนฉนทามตของคณะผบรหารในการดำเนนการ (หวไมสาย หางไมกระดก)

- คณะกรรมการพฒนาจรยธรรมองคกร เปนเพยงผศกษา/รายงานตอกรรมการบรหาร ไมใชผตดสนใจดำเนนงาน

- ตองมการศกษาประเมน ยทธศาสตร โครงสราง กระบวนการ และนโยบาย ทจะชวยกระตนใหเกดบรรยากาศของ

จรยธรรม ภายในองคกร

4.3ประโยชนของจรยธรรมภายในองคกร?

- ปรบปรงประสทธภาพการทำงานโดยรวมขององคกร

- เพมขดความสามารถในการแขงขน

-เพมผลกำไรประกอบการ ทงทอยในรปตวเงน และความสข

- สอดรบกบทศทางการประกอบธรกจสมยใหม ความมมาตรฐาน (ISO 26000)

- สะดวกกบการดำเนนมาตรการประกนคณภาพสนคา และบรการ

- สรางชอเสยงทด ประหยดงบดานประชาสมพนธ

- เพมความนาเชอถอ และสามารถสรางภาพลกษณทดใหกบองคกร

- ประหยดตนทนในระยะยาว (ระยะแรกอาจะไมประหยดเทาองคกรทไรจรยธรรม แตชอเสยงทกนนานจะสงผลใหมความ

ประหยดในระยะยาว)

4.4บทบาทของบคลากรในจรยธรรมภายในองคกร?

- จรยธรรมภายในองคกรเปนเรองสอดคลองกบทศทางการพฒนาของโลกอตสาหกรรม ซงหนมาเนนในเรองทรพยากร

มนษย (Human resources) และการบรหารความร (Knowledge management) ทบคลากรในองคกรจะตองปรบตนเองใหทนตอ

การเปลยนแปลง

- จรยธรรมภายในองคกรจงมงเนนไปทการสรางเงอนไข สภาวะแวดลอมทเออใหบคลากรแตละคนสามารถแสดงออก

ในเรองคณธรรม จรยธรรม สวนตนออกมา โดยมการแจกแจงรายละเอยดแยกแยะไวอยางชดเจนถงบทบาททางจรรยาบรรณ

แตละลกษณะ ของบคลากรแตละประเภท ยกตวอยางเชนอาจแยกแยะเปน

•จรรยาบรรณของกรรมการและผบรหารอนประกอบไปดวย

> จรรยาบรรณตอผถอหน

> จรรยาบรรณตอพนกงาน

> จรรยาบรรณตอลกคา

> จรรยาบรรณตอคคา และ/หรอ เจาหน

> จรรยาบรรณตอคแขงทางการคา

> จรรยาบรรณตอทางการ

> จรรยาบรรณตอสงคมสวนรวม

ครไทย จง เปรยบเหมอนนกบวชซงหมอาชพครเปนจวร

มจรรยาบรรณเปนศล ถายทอดตวตนแหงความด

เขาไปไวในตวศษย ประดจพอแมถายเลอดเนอตน

ไวในตวบตร

147

•จรรยาบรรณของพนกงานทกคนประกอบไปดวย

> จรรยาบรรณตอบรษท

> จรรยาบรรณตอผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และเพอนรวมงาน

> จรรยาบรรณตอตนเอง

> จรรยาบรรณตอลกคา

> จรรยาบรรณตอทางการ

- บคลากรจงควรเรงปรบตวเองแตเนนๆ ในเรองจรยธรรมองคกรและผลกระทบทจะมตอตน โดยจะตองไมวางเฉยตอ

เหตการณทอาจจะนำไปสการละเมดจรยธรรมองคกร พงรพจารณาวาเรองใดจะตองรายงานตอผบรหารทมลำดบชนการบงคบบญชา

เหนอตนขนไป หรอเมอใดควรจะรายงานขอประพฤตผดจรยธรรมองคกรใหกบสาธารณชน (Whistle blower) เพราะการวางเฉย

ตอความทจรตในองคกรของตนนนอาจจะนำมาซงความเสยหายไดอยางมหาศาล ยกตวอยางเชน กรณการลมละลายของ บรษท

เอนรอน ยกษใหญธรกจดานพลงงานสหรฐฯ ในเดอน ธนวาคม 2001 คอตวอยางของความไรจรยธรรมของผบรหาร ททจรตปน

แตงตวเลขทางบญชมาอยางยาวนานกวา 5 ป จนสงผลบรษทใหไดรบการจดอนดบ 1 ใน 10 ของธรกจชนดของนตยสาร Fortune

แตดวยการวางเฉยของบรรดาผรวมงานทไมทำหนาท Whistle blower ใหสงคมไดตระหนกรบรแตเนนๆ ไปสความเสยหาย

อนใหญหลวงตอประชาชนผถอหน (สญเงนกวา 15,000 ลานดอลลารสหรฐ) ตอพนกงานเอนรอนทวโลกกวา 27,000 คน ทตองตกงาน

และเปนสาเหตสำคญททำใหประเดน บรรษทภบาล (Good Corporate Governance) ในองคกรตองถกนำมาพจารณา อยางเรงดวน

ในหมผนำระดบโลกในปถดมา

- ในทางกลบกน กไมควรประมาทขดความสามารถในการกระจายขาวสารของเทคโนโลยการสอสารสมยใหม ซงเรองรายๆ

และเรองเสอมเสยชอเสยงอาจจะกระจายออกไปอยางกวางขวางไดในชวขามคน

- องคกรตองมเปาหมายการดำเนนกจกรรมของตนทชดเจน เพอใหบคลากรทงหมดสามารถผลกดนพนธกจใหบรรลได

ในทศทางเดยวกน

- บรรยากาศจรยธรรมภายในองคกร ตองเปนไปในเชงบวก เปนลกษณะของการสงเสรม เชญชวน มากกวาทจะเปน

การบงคบ หรอลงโทษ หากไมปฏบตตาม

- เรองมาตรการจรรยาบรรณนเปนสงทพงกระตนใหบคลากรไดตระหนกรบรอยเสมอ เพราะหากปลอยปละละเลย บคลากร

ทงหลายกมแนวโนมทจะปลอยวาง ดงเชนนตยสารวอลสตรท เจอรนล ไดเคยรายงานการสำรวจพฤตกรรมของพนกงานในองคกร

ไวไดน

• 36% ของการแจงลาปวย เปนการแจงเทจ

• 35% ของบคลากรเลอกทจะวางเฉยเมอไดรบร/รบทราบถงพฤตกรรมทจรตของเพอน

• 12% ของขอมลประวตในใบสมครงาน (job resumes) เปนขอมลทไมจรง

• พนกงานในระดบบรหาร (Managers) มแนวโนมในการแจงรายงานทจรตทตนเองไดพบสมผสมากกวา

พนกงานระดบอน

• พนกงานในระดบบรหาร ทเพงเขาทำงานไดไมเกน 1 ป มแนวโนมทจะละเมดจรรยาบรรณตำกวาพวกแกวด

- การหมนอบรมเชงปฏบตเกยวกบ วธปฏบตตนเมอตองตดสนใจเกยวกบเรองจรยาบรรณ (ethical conduct) จะชวย

พฒนาคณธรรมและจรยธรรมภายในองคกรได

- การปกปองผไมวางเฉยตอพฤตกรรมการละเมดจรรยาบรรณ และลกขนมาปาวประกาศใหสงคมไดรบร (whistleblowers

Protection) เปนสงจำเปน เพราะจะชวยใหบคลากรตระหนกถงความสำคญ และคณคาของระบบเตอนภย

- ทสำคญ ผบรหารจะตองเปนแบบอยางดใหผใตบงคบบญชาในเรอง จรยธรรม และ จรรยาบรรณ

148

5. การละเมดจรรยาบรรณ

สำหรบตวอยางของการละเมดจรรยาบรรณวชาชพนน แมจะมปรากฏใหเหนและเปนขาวอยบางเสมอๆ ในสงคมไทย

แตกละเอยดออนและใกลตวจนอาจกอใหเกดผลกระทบทางจตใจได จงขออนญาตยกตวอยางทไกลตวออกไปสกนด นนคอ

กรณท สมาคมฟสกสแหงอเมรกา ไดกอตงทมงานพเศษเพอดำเนนการเกยวกบจรรยาบรรณนกฟสกส ชอวา APS Task Force

on Ethics เพอกวดขนและตดตามตรวจสอบ รณรงคตอตานการกระทำผดจรรยาบรรณของนกฟสกส (physics misconduct)

โดยทมงานดงกลาวไดเรมดำเนนการมาตงแตป ค.ศ. ๒๐๐๔ เปนตนมา (ผสนใจสามารถสบคนศกษาเพมเตมไดท www.aps.org/

statements ) พบวา ๓๙% ของนกวจยรนใหมทตอบแบบสำรวจเคยประสบกบปญหาเรองจรรยาบรรณวชาชพในระหวางการทำงาน

ในประเดนตอไปน

• การเสกสรรปนแตงขอมล (Falsification)

• การไมใหเกยรตเสนอชอในงาน (authors excluding)

• การลอกเลยนผลงาน (Plagiarism)

• การรายงานผลทคลาดเคลอนจากความจรง

(less than truthful)

• การไมอางองถงงานวจยทมมากอน

(no prior work citing)

• การพจารณาผลงานลาชา

• การใสชอผทไมเกยวของเขามาในชอทมงานผวจย

(non-authors naming)

• การทนกวจยรนใหมไดรบการปฏบตอยางไมเหมาะสม ไมเปนธรรมจากนกวจยอาวโส (research supervisors)

ทควบคมดแลพวกเขาอย

• มการแสวงหาประโยชนจากนกศกษา (abuse of students) บางครงทำประหนงวา นกเรยนนกศกษาเปนแรงงานราคาถก

มใชศษยทตองดแลใหการอบรม และไมใหเกยรตแมแตจะระบชอเปนผรวมงานวจย (Lack of credit for co-authors)

นอกจากนน นตยสาร Nature ฉบบ 9 June 2005 กเคยตพมพขอความระบวา สถาบนสขภาพแหงชาต (NIH) ไดใหทน

สนบสนนแกงานสำรวจวจยเรองจรรยาบรรณนกวจยในกลมตวอยางนกวทยาศาสตร 3247 ราย ในลกษณะของโพลลซงไมเปดเผย

ชอผใหขอมล (Anonymous poll) และใชเวลาสำรวจนานถง 3 ป พบวา มผใหขอมลเรองการละเมดจรรยาบรรณวจยไวในลกษณะ

ดงตอไปน

• มการปลอมแปลงแตงสารในงานวจย 0.3%

• มการขโมยความคดของนกวจยทานอนมาใชโดย ไมขออนญาต ไมใหเกยรตอางถง 1.4%

• มการละเมดใชองคประกอบอนปนความลบ (confidential material) โดยไมไดรบการอนญาต 1.7%

• หลกเลยงการนำเสนอขอมลทขดแยงกบผลการทดลองอนๆ ซงเคยมมาในอดต 6.0%

• มองขามการใชขอมลทไมถกตองเหมาะสม (flawed data) ตลอดจนเลอกใชวธการแปลผลทยงไมไดรบการยอมรบ

มากถง 12.5%

• มการนำเอาผลการวจยเดยวกนไปลงตพมพซำซอน (Multiple publication) ในวารสารวชาการหลายฉบบ 4.7%

• มการระบชอผรวมงานวจยไวอยางไมเหมาะสม 10.0%

• เกบงำรายละเอยดทควรเปดเผยของกระบวนการวจย ไมตพมพไวในบทความวชาการ หรอในเอกสารขอทนวจย

(proposals) 10.8%

• ออกแบบการดำเนนงานวจยไวอยางไมเหมาะสม มขอบกพรอง 13.5%

• เลอกกำจดขอมลทไดจากการทดลอง หรอจากการสงเกต โดยไมมเหตผล อาศยเพยงดลยพนจสวนตว 15.3%

• มการเกบบนทกขอมลเกยวกบรายงานการวจยไวอยางไมเหมาะสม 27.5%

3 9 % o f J u n io r M e m b e r s h a v e o b s e r v e d e t h ic s v io la t io n s

d a ta fa ls ific a t io n

n o t in c lu d in g a u th o rs

p la g ia ris m

le s s t h a n t ru th fu l r e p o rts

n o t c itin g p rio r wo rk

d e la y in g re fe re e re p o rts

p u t tin g n o n a u th o rs o n p a p e rs

o th e r

149

อยางไรกตาม บางครงความผดพลาดทเกดขนในงานวจยมไดเปนผลมาจากเจตนาไมบรสทธของผปฏบต แตอาจเปนผล

มาจากปจจยทยากตอการควบคม ยกตวอยางเชน

• แรงกดดนทจะตองเรงสรางผลงาน เพอตพมพเผยแพรในวารสารวชาการ เปนสาเหตสำคญของ

- การจดการกบขอมลทเรงรด ไมระมดระวง

- การไมใหความสำคญตอการอางถงผลงานวจยในลกษณะเดยวกนทเคยมการดำเนนการมาในอดต

- การรวบรดตดตอน

• ความผดพลาดโดยสจรต (Honest error) อนเนองจากการเกบบนทกขอมลทผดพลาดโดยไมตงใจ การเลอกเทคนค

วเคราะหทไมเหมาะสมโดยไมเจตนา ตลอดจนการนำเสนอขอมลทผดพลาดบกพรองโดยขาดเจตนา

• ความแตกตางทางความคด และอดมการณโดยสจรต (Honest differences of opinion)

• ผลกระทบจากสงแวดลอม และสงคม (environmental impacts ) และในทางกลบกน ตวงานวจยเองกอาจจะสราง

ผลกระทบเชงลบใหกบสงคมและสงแวดลอมไดเชนกน

• ผลประโยชนทบซอนของนกวจยและผเกยวของ (Conflicts of interest)

• การถกบบบงคบใหใชทรพยากรทมอยอยางจำกด (Resources usage) หรอในลกษณะตรงกนขาม

จงนำไปสการหาขอสรปเกยวกบบทบาท หนาท และการระบชอผรวมงานวจย (co-authors responsibilities) ซงคณะทำงาน

APS Task Force on Ethics ไดสรปไวยอๆ ดงน

• ผรวมงานวจยควรมบทบาทในการสรปและวเคราะหผลการวจย

• ความสมพนธระหวางผรวมงานวจยจะตองมสจจะ ความจรงใจ มงหลกเลยงการละเมดจรรยาบรรณวชาชพ และตอง

เฉลยนำหนกผลงานกนอยางถกตองเปนธรรม

• หากนกวจยรายใด ไมสามารถ หรอไมเตมใจรบผดชอบตอผลงานตพมพ กไมควรมชอปรากฏอยในฐานะของ

ผรวมงานวจย โดยปรมาณของผลงานทไดตองสอดคลองกบปรมาณความรบผดชอบ (“shared credit ∝ shared responsibility”)

• ผรวมงานวจยคอผมสวนตดตามการบนทกขอมลวจยมาแตตนจนจบกระบวนการ สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบกบ

บนทกของผรวมงานวจยคนอนได

• ผรวมงานวจยควรมสวนตรวจสอบยนยนความถกตอง และปรบแตงแกไขตนฉบบ (manuscript) กอนนำสงตพมพเผยแพร

ตอไปนคอระดบงานทเหมาะกบการไดรบระบชอเปนผรวมงานวจย

√ เปนผจดสราง และวเคราะหขอมลเปนผจดหาวสด อปกรณทเปนหวใจของงานวจย

√ เปนผจดสรางเครองมอวจย หรอเขยนรหสคำสงคอมพวเตอรสำหรบดำเนนงานวจย

สวนระดบงานของผรวมงานวจยทตองอาศยการวนจฉยตความถงความเหมาะสมเปนกรณๆไปไดแก

√ การแปลผลขอมลทเกบบนทก หรอวเคราะหเบองตนมาแลว ของ นกวจยทานอน

√ ใหการสนบสนนดานทนวจย

√ สมาชกดงเดมของทมงานทมความผกพนกนมากอนหนานในหลายๆ โครงการวจย

√ ผใหยม อปกรณ หรอซอฟทแวรเพองานวจย

√ ใหคำปรกษา และวจารณโครงการวจย

√ เจาของแนวคดอนเปนทมาของงานวจย แตไมไดมสวนในการดำเนนการวจยสกเทาใด

สำหรบความเกยวของทไมควรไดรบการระบชอเปนผรวมงานวจยไดแก

× ผททรงเกยรต หรอทรงคณวฒทถกนำชอมาอางเพอเปนเกยรต (Honorary co-authorship)

× ผทมความสมพนธกบทมงานวจยในเชงการบรหาร หรอเปนผบงคบบญชา

150

สวนเมลดพนธของการประพฤตผดจรรยาบรรณวชาชพนนAPSTask Force onEthics ใหความเหนวา

นาจะไดแก

• การทผดำเนนโครงการวจย มคำตอบใหกบผลลพธของงานวจยลวงหนา และไมใหความสลกสำคญตอขอมลทเกบบนทกได

• การทดลองทยากจะปฏบตซำ หรอดำเนนการภายใตปจจยเชนเดมได อาจทำใหผวจยไมรสกกดดนจากการทจะตอง

ดำเนนการทดลองใหถกตอง เพราะถงทำผดกไมมใครพสจนได

• ความกดดนจากอาชพ (Career pressure) โดยเฉพาะในระบบบรหารวชาการทกำหนดให รายได และเงนประจำ

ตำแหนงมาจากผลงานวจย หากไมมกลไกตรวจสอบ กมแนวโนมทนำไปสการละเมดจรรยาบรรณวชาชพกนเปนปรกตวสย

APSTaskForceonEthicsเหนวาสงคมวชาการควรใหความสนใจเปนพเศษในเรอง

• การใหการศกษาเรองจรรยาบรรณ (ethics education)

• การสรางความตระหนกรบรถงความสำคญของจรรยาบรรณ (ethics awareness)

• การศกษาถงอบตการของการละเมดจรรยาบรรณ (occurrences of ethics violations)

• สรรสรางกระบวนการปลกฝงจรรยาบรรณทมประสทธภาพ (effective ethics training)

6. การพจารณาโทษเรองจรรยาบรรณตองชดเจน

สบเนองจากกระแสจรรยาบรรณวตรทมาแรงมากในขณะน ถงขนาดเมอผเขยนพมพคำวา “จรรยาบรรณ” เขาไปให

โปรแกรมกเกลชวยคนหาจากอนเทอรเนต กพบวามจำนวนลงคสงมากถงครงลานลงค (เฉพาะลงกภาษาไทย หากรวมทเปน

ภาษาตางประเทศดวยกคงมจำนวนมหาศาลเกนกวาจะจารนยไหว) และในบรรดาจรรยาบรรณของไทยเหลาน กยงมจำนวนมาก

ทกำหนดใหมการดำเนนมาตรการเชงลบ คอกำหนดใหมการลงโทษทงทเปนเรองของวนยขาราชการ และโทษนอกเหนอจากวนย

ขาราชการ (เชนการประณาม)

การกำหนดใหเรองจรรยาบรรณเปนสงทตอง

ไดรบความใสใจในแวดวงราชการ ตลอดจนมการกระตน

ใหมการตอบสนองท งดวยมาตรการเชงบวกคอม

โบนสรางวลใหสำหรบหนวยงานทดำเนนมาตรการ

และดวยมาตรการเชงลบถงขนาดไลออกจากราชการ

(ในกรณผดวนยรายแรง) นน นบเปนเรองด อยางนอย

กดกวาไมทำอะไรเลย แตกเปนมาตรการทมลกษณะ

ดาบสองคม คมแรกคอ กระต นใหหนวยราชการม

จรรยาบรรณ แตคมอกดานคอความเสยงตอความผด

พลาดในเชงการบรหารบานเมองทด หากมการนำไป

เลนแรแปรธาต (อนมกจะเกดขนไดเสมอในสงคมไทย)

การกำหนดมาตรการเชงกฏหมายออกมามากๆ ซำๆ ซอนๆ ในลกษณะเปนเพยงเอกสารกระดาษโดยมไดมการบงคบ

ใชจรงนน มแนวโนมทจะสงเสรมใหผคนละเมดกฏหมายมากขน ดวยความชาชน วางเฉย ไมใสใจ ดวยไมเหนความสำคญ หรอ

ดวยความ เปนพรรคเปนพวกกน ดงจะเหนไดจากการทสงคมไทยมการละเมดกฏหมายกนอยตลอดเวลาโดยเฉพาะเรองสมบต

สาธารณะ และเรองเกยวกบกฏจราจรโดยไมมใครใสใจจะดำเนนการเอาผด จนนานๆ เขากลบกลายเปนความเขาใจผดวาสงเหลา

นนเปนเรองไมผดฏหมาย เพราะไมเหนมการบงคบใชกฏหมาย ทงทมระบไวอยางชดเจนเปนลายลกษณอกษร (หรอหากจะทำก

เปนไปในลกษณะสกแตวาทำสงๆ ไปไมเอาจรงเอาจง เชน การตรวจสภาพรถยนตอายเกน 10 ป เพอตอทะเบยนประจำป)

ในทางตรงกนขาม การมกฏเกณฑหลายๆ ชดเพอครอบ และคม ผปฏบตงานดวยมาตรการเชงลบนน กลบเปดโอกาสใหผ

บงคบบญชาททจรตประพฤตมชอบ ใชเปนชองทางในการเลนงานฝายตรงขามไดอยางหลากหลายวธ เพราะสามารถเลอกระเบยบ

151

กฏหมายจากชดใดกได ทำนองเดยวกบเจามอการพนนทสามารถปรบเปลยนกฏกตกาไปไดหลายๆ แบบ ตามแตวาหนาไพในมอตน

จะออกมาในรปใด เชน ถาเอาผดในเรองจรรยาบรรณอาจารยไมได กใชจรรยาบรรณในอดมศกษา จรรยาบรรณนกวจยจรรยาบรรณ

ขาราชการพลเรอน วนยขาราชการ ไลไปเรอยแลวแตวาจะตกชองใด อกทงยงสามารถเลอกใชไดตามลกษณะออน หรอ แรง

ของบทลงโทษไดดวย หากชอบใครกเลอกกฏหมายออนหนอย หากไมชอบใครกเลอกใชขอกฏหมายทแรงเตมทไปเลย (การเปด

โอกาสใหผบรหารเลอกเกณฑ กตกา ตามดลยพนจเปดโอกาสใหใชเปนชองทางแสวงหาผลประโยชนใสตนไดอกทางหนงดวย)

ดวยเปนทรกนดถงลกษณะวฒนธรรมสงคมไทย ทเดนในเรอง เมตตา กรณา แตดอยเรองมทตา และอเบกขา แสดงอออก

ในลกษณะเอออาทร รกพวกพอง ยดตดตวบคคล และอำนาจ/ทนนยม อยคอนขางสง ผปฏบตหนาทมกละเวนการปฏบตหนาท

ตอผออนแอ นาเอนด/สงสาร หรอยอมทำตามคำสงของบคคลผมอำนาจทางการบรหาร/หรออำนาจเงน มากกวาทจะยดตามหลก

ตวบทกฏหมาย ดงจะเหนไดจากการทปลอยใหผมอำนาจดำเนนการผดจรยธรรม ผดคณธรรม ตางๆ นานา จนกระทงสอไปใน

ทางทจรต ทงทมขออางเพยงวาไมมใบเสรจ หรอไมมกฏหมายระบไว (หากจะมการเอาผดกตองรอใหพนจากอำนาจไปเสยกอน)

ไมเหมอนประเทศทเครงครดกบกฏระเบยบมากๆ (เดนในเรองอเบกขา) ทมการดำเนนการดานกฏหมายอยางเครงครดกบผนำท

อยระหวางการมอำนาจ เชน การถอดถอนประธานาธบด บลล คลนตน ดวยกรณ ลวนสก ฯลฯ

ความยอหยอนในการบงคบใชกฏหมาย บวกกบวฒนธรรมอำนาจนยม จงเปนเรองอนตรายอยางยงหากไมมการกำหนด

กฏเกณฑทชดเจนเกยวกบการกระทำผดจรรยาบรรณ หรอปลอยใหเปนไปตามวจารณญาน หรอดลยพนจของคณะกรรมการ

ดำเนนการดานจรรยาบรรณ (พอเปนคณะกรรมการแลวยงราย เพราะมกจะโยนความรบผดชอบใหกบมตทประชม) อกทงเรองของ

จรยศาสตรตามมาตรฐานตะวนตกเอง กยงเปนเรองทระบใหชดเจนเปนขาวเปนดำไปแนๆ ไมไดชดเจนนก ขนอยกบมมมองของ

ผวนจฉย ดงมการอางถงวธทดสอบหลกจรรยาบรรณ (Ethical Tests , Davis, 1997) ไวในหลายๆ ลกษณะดงน

•ทดสอบความผดพลาดเสยหาย(Harmtest)

- โดยชงนำหนกดวา มประโยชน (benefits) มากกวาโทษ ( harms) หรอไม โดยพจารณาทงผลในระยะสน

และระยะยาว

•ทดสอบโดยการเปลยนมมมอง(Reversibilitytest)

- โดยลองกลบขางมมมอง ไปอยฝายตรงกนขาม แลวดวายงจะเหนถงผลดของการตดสนอยหรอไม

•ทดสอบความเหนจากเพอนรวมอาชพ(Colleaguetest)

- โดยยดหลกวาผเชยวชาญในวชาชพ ยอมตระหนกดถงความถกตองสมควรในผลการกระทำ

•ทดสอบความถกตองในเชงกฏหมาย(Legalitytest)

- โดยดงายๆ วาละเมดกฏหมายบานเมองหรอไม หรอหากเปนเรองขององคกรกดวาขดตอนโยบายของบรษท

หรอองคกรหรอไม

•ทดสอบดวยทศนคตของผบรโภคสอ(Publicitytest)

- โดยไมจำเปนตองมการเผยแพรขาวออกไปทางสอจรงๆ เพยงแตลองจนตนาการวา หากขาวน ปรากฏออก

ไปในหนาหนงของหนงสอพมพ สงคมจะยอมรบไดไหม จะวพากษ วจารณกนอยางไร

•ทดสอบดวยสามญสำนก(Commonpracticetest)

- โดยคดเทยบวา ผมสตสมปชญญะดๆ ทวไป จะปฏบตดงเชนกรณ

ทเรากำลงศกษาอยหรอไม

•ใชความเหนของผรแจง(Wiserelativetest)

- โดยลองสอบถามถงทศนคตของผรทอยใกลตว

จากทกลาวมา จะเหนไดวาเปนการทดสอบจรรยาบรรณทออกจะหยาบๆ และ

มลกษณะอตถวสยอยคอนขางมาก บางอยาง อาจจะเปนเพยงความรสก และลางสงหรณ

ของผทดสอบเทานน บางกดเหมอนประชาธปไตย เพราะสอบถามความเหนสวนใหญ

ของผรวมวชาชพ (แตจะยงเลวรายหนก หากเปนประชาธปไตยในหมโจร หรอเปนลกษณะพวกมากลากไป)

พงกำหนดกฏเกณฑมาตรการเชงลบเรองจรรยาบรรณองหลกพทธศาสนา แบบเกณฑอาบตสงฆ

152

ฉนน หากจะตองมการดำเนนมาตรการเชงลบในเรองจรรยาบรรณจรงๆ กนาจะไดมการกำหนดกฏเกณฑทชดเจนออกมา

โดยองหลกความถกตองตามพทธศาสนา หรออางองกฏเกณฑวธการพจารณาอาบต ตามวนยสงฆมาใช เพราะแมจะถกบญญตมา

นานนบสองพนกวาป กยงมความถกตองทนสมยอยเสมอ (ยกเวนแตเรองหนวยนบทโบราณ ลาสมย แตหากยดตามเจตนา

กยอมประยกตใชไดกบโลกปจจบน) เชน มการระบระดบความผดเปนหนก กลาง เบา เปน ปาราชก ทยงผตองใหพาย คอ

ขาดจากการเปนพระทนท แกไขไมได (อเตกจฉา) และกำหนดใหความผดทตำลงไปกวานลวนแต แกไขได (สเตกจฉา) ไดแก

สงฆาทเสส ถลลจจย ปาจตตย ปาตเทสนยะ ทกกฏ ทพภาษต ไปจนตลอดถงสงทไมถอเปนความผดเพราะมไดระบไว แตอาจจะ

เปนสงทขดสายตาญาตโยม เปนทตเตยนของฆราวาส (โลกะวชชะ)

ควรมการกำหนดเงอนไขประกอบของการกระทำความผด โดยคำนงถงสมหฐานของความผด เชนในทางพระวนยนนจะม

การจำแนกยอยออกเปน กระทำผดทางกาย ทางวาจา ทางกายกบจต ทางวาจากบจต ทางกายทางวาจาโดยมจต และโดยไมมจต

เพราะบางครงผทำไมตงใจกไมผด (สจตกะ) แตบางครงไมตงใจกตองถอวาผด (อจตกะ) ตองแยกแยะจำแนกเปนกรณไป

ยกตวอยางเมอเรวๆ นมขาว ลกสาวขบรถใหมไถลเลยเขาไปชนหองทพอตนเอง นอนหลบอยจนถงแกความตาย กมผตงขอสงสย

วาบาปหนกหรอไม คำตอบทผรเฉลยคอไมบาปเพราะไมมเจตนา แตเปนกรรมหนก เปนกรรมอนไมมระหวาง (อนนตรยกรรม)

ตองตกนรกสถานเดยว

สวนเรององคประกอบของการกระทำผด กตองชดเจนในเรองคำจำกดความ เชนในเรองเกยวกบการลกทรพยทตอง

ประกอบดวยเจตนาเสมอ โดยไมจำกดวาจะเปนการดำเนนการเอง หรอสงใหผอนทำ (สาณตตกะ) นน ทางสงฆไดจำแนกพฤตกรรม

การลกทรพยไว ตามประเภทของทรพย เชน ถาเปนสงหารมทรพยคาเกน 5 มาสก เมอยดถอเปนของตนในทสดถอเปนปาราชก

แตหากดำเนนการแคเคลอนออกจากฐานถอเปนถลลจจย โดยอทนนาทานของ

สงหารมทรพยนนจำแนกไดในหลายลกษะดงน

• ลก คอ การถอเอาทรพยทเคลอนจากฐานดวยอาการแหงขโมย

• ชง หรอ วงราว หมายถง ชงเอาทรพยทเขายงถออย

• ลกตอน หมายถงการขบตอน หรอจงปศสตว หรอสตวพาหนะไป

• แยง คอ การเขาแยงเอาของซงคนถอทำตก

• ลกสบ คอ การสบสลากชอตน กบชอผอนในกองของดวยหมายเอา

สลากทมราคาด

• ยกยอก คอ การรกษาเรอนคลง แลวนำเอาสงของทตนรกษานน

ไปจากเขตทตนเองมกรรมสทธรกษาดวยจตเจตนา

• ตระบด คอ ซอนของทตองเสยภาษไว ขณะจะผานทเกบภาษ

• ปลน คอ การชกชวนกนไปโจรกรรม แมจะลงมอบาง ไมลงมอบาง

กถอวาผดดวยกนทงกลม

• หลอกลวง คอ ทำของปลอม หรอเงนปลอม ผดเมอทำสำเรจ

• กดข หรอกรรโชกคอ อาการใชอำนาจขมเหงเอาทรพยผ อ นมา

ผดเมอไดของมา

• ลกซอน คอ เหนเขาทำของตกแลวแกลงปดบงไว เชนเขยใบไมกลบ

ปกปดเสย

ผดกบกรณของอสงหารมทรพย ทตดสนดวยการขาดจากกรรมสทธของเจาของเดม ไดแก

• ต ไดแก การกลาวตเพอเอาทดนเปนของตว แมเจาของจะขอคนกไมยอม

• ฉอ คอ รบฝากของแลวยดเอาไวเสย

เชนเดยวกบอทนนาทานซงตองอาศยเจตนาเปนทต ง อาบตสำคญถงขนปาราชก 2 อยาง คอ เร อง ปาณาตบาท และ

เร องอวดอตรมนสธรรม นนกตองอาศยเจตนาเปนองคประกอบดวย (สจตกะ) อยางเผลอปาดมอไปโดนยงตายไมอาบต

การมกฏเกณฑหลายๆ ชด คมผปฏบตงาน

ดวยมาตรการเชงลบนนเปดโอกาสใหผบงคบบญชา

ททจรตใชเปนชองทางในการเลนงานฝายตรงขามไดอยางหลากหลายวธ เพราะสามารถเลอก

หยบระเบยบกฏหมายจากชดใดกได

153

ในขณะทการอวดอตรฯ นน หากผกระทำไมมเจตนาจะอวดอาง และสำคญผดวาตนเองบรรลนพพานจรง กไมถอเปนอาบต โดยใน

สวนของการละเมดปาณาตบาทนน ยงมการจำแนกยอยลงไปอกวา หากแกลงฆามนษยใหตายจดเปนปาราชก ไมตายเปนถลลจจย

แตถาฆาสงอนทมใชมนษยไมถอวาเปนปาราชก เปนแคถลลจจย (ฆาอมนษย) หรอปาจตตย (ฆาสตวเดรจฉาน)

7. บทบาทของผบรหารในการเสรมสรางจรรยาบรรณ

ผบรหารมบทบาทสงมากในเรองของวนย และจรรยาบรรณ เนองจากเปนผกำหนดชนำมาตรการดำเนนการ ทงใน

สวนของจรรยาบรรณวชาชพ และจรยธรรมองคกร จงควรเปนแบบอยางไดในเรองคณธรรม จรยธรรม ดงมกมผกลาววา

“หากหวไมสาย กยากทหางจะกระดก” มาตรา 99 วรรคหนง แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 จงม

การบญญตบทบาทของผบรหารไววา “ใหผบงคบบญชามหนาทเสรมสรางและพฒนาใหผอยใตบงคบบญชามวนย ปองกนมให

ผใตบงคบบญชากระทำผดวนย และดำเนนการทางวนยแกผอยใตบงคบบญชา ซงมกรณอนมมลทควรกลาวหาวากระทำผดวนย”

การเสรมสรางวนยในองคกรโดยผบรหารน นอาจกระทำไดโดยการปฏบตตนเปนแบบอยางท ด การฝกอบรม

การสรางขวญและกำลงใจ การจงใจหรอการอนใดในอนทจะเสรมสรางและพฒนาทศนคต จตสำนก และพฤตกรรมของผอยใตบงคบ

บญชาใหเปนไปในทางทมวนย (มาตรา 99 วรรคสอง) โดยการเอาใจใส สงเกตการณและขจดเหตทอาจกอใหเกดการกระทำผดวนย

ในเรองอนอยในวสยทจะดำเนนการปองกนตามควรแกกรณได (มาตรา 99 วรรคสาม) และรบดำเนนการสบสวนหรอพจารณาใน

เบองตนวา มมลทควรกลาวหาวาผนนกระทำผดวนยหรอไม ถาเหนวามมลทควรกลาวหาวากระทำผดวนย กใหดำเนนการทาง

วนยทนท (มาตรา 99 วรรค 4 และ 5)

ผบรหาร จะตองทำตวเปนตวอยางทดและสรางศรทธา ทงในตวผบงคบบญชา ศรทธาในงานททำ และศรทธาทเกยวกบ

สภาพแวดลอมในการทำงาน โดยจะตองยดถอคณธรรมประจำใจ อนไดแก พรหมวหาร 4 (เมตตา กรณา มทตา อเบกขา), สงคหวตถ ๔

(ทาน ปยวาจา อตถจรยา สมานตตา) และ อทธบาท 4 (ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา) เพราะหากผบรหารพรำบอกใหผอนทำความด

แตตนเองไรคณธรรม จดสรรผลประโยชนทงทไดมาอยางถกตองและดวยการฉอฉลใหกบพรรคพวก ฐานคะแนน กยอมจะสงผลให

เสอมศรทธา จนในทสดกจะนำไปสความเสอมโทรมของทงองคกร เพราะผใตบงคบบญชาขาดแรงจงใจในการกระทำความด

ผบรหารจงควรดำเนนกจกรรมตางๆดงตอไปนใหเปนปรกตวสย

(1) ทำตนใหเปนแบบอยางทด ในเรองความซอสตย มคณธรรม ขยนหมนเพยร (อทธบาท 4) และมความอดกลน

กลวเกรงตอการกระทำผด (หร โอตตปปะ) ยตธรรม รจกเลอกใชคนใหเหมาะกบงาน ตลอดจนคอยตดตามประเมนผลงานผใตบงคบ

บญชาเปนระยะๆ ทงเพอพจารณาความดความชอบ และเพอหาทางพฒนาศกยภาพของทรพยากรมนษย

(2) ตองมวสยทศนมองการณลวงหนา เพอกำหนดชนำทศทางการพฒนาขององคกรไดอยางถกตองเหมาะสม

และทนสมย มความสามารถในดานการบรหาร เขาใจจตวทยาสงคม และจตวทยามวลชน

(3) เปนกลยาณมตรใหความคนเคยเปนกนเอง ดวยการหมนไปรวมงานหรอกจกรรมของผใตบงคบบญชา

และสนใจในทกขสขของผใตบงคบบญชา ดวยการหมนเยยมเยยนสอบถามทกขสข ตลอดจนจดหาความชวยเหลอใหตามสมควร

แกผใตบงคบบญชาทเจบปวย หรอประสบภย พรอมใหคำปรกษา และชวยแกปญหาสวนตวของผใตบงคบบญชา โดยเปดโอกาส

ใหผใตบงคบบญชาเขาพบไดโดยงาย และควรหมนสอดสอง ไมรอใหผใตบงคบบญชาเปนฝายขอเขาพบฝายเดยว เพราะธรรมชาต

ของผใตบงคบบญชาแตละคนไมเหมอนกน บางคนอาจขยนทำงานแตไมชอบเขาหาผใหญ นอกจากนน กตองรจกเกบความลบ

ใหกบผใตบงคบบญชา (สงคหวตถ 4 และ ทศ 6)

(4) ใหความเสมอภาคและยตธรรมแกผใตบงคบบญชาโดยเสมอหนา ไมมการเลอกปฏบต รจกชมเชยและสนบสนน

ผใตบงคบบญชาททำงานดและประพฤตดทงตอหนาละลบหลง ตลอดจนตอง รกษาคำมนสญญาและดำเนนการตามคำมนสญญาท

ใหไวตอผใตบงคบบญชา และตองไมใหสญญาในสงททำไมได

(5) มการจดสรรผลประโยชนใหกบผใตบงคบบญชาอยางทวถง ยตธรรม และเหมาะสม ไมวาจะเปนเรองเงนทอง

เครองมอเครองใชในการทำงาน การอบรม การศกษาดงาน การศกษาตอเพอเพมความร ทกษะ หรอ วทยฐานะ ฯลฯ

154

(6) เขาใจในบทบาทของตวเองในฐานะของตวแทน ทตองตอสใหผใตบงคบบญชาในเรองงาน ผลประโยชน

และความเปนธรรม แตจะตองปกปองคมกนผใตบงคบบญชาเฉพาะในทางทถกทควรเทานน อกทงจะตองพรอมแอนอกรบผด

ในความบกพรอง ผดพลาดของงานทมอบใหผใตบงคบบญชาทำ

(7) ดวยพรหมวหาร 4 คอ มความเมตตา และกรณาตอผนอย ตองสงเสรมใหผใตบงคบบญชาทเกงไดมโอกาสเลอน

ตำแหนง หรอสบเปลยนหนาทเพอความกาวหนา ยนดเมอผนอยไดด (บางครงอาจไดดเกนหนานาย) ตามหลกมทตา และทสำคญ

ตองรจกวางเฉย (อเบกขา) หากลกนองทกระทำผดไดรบการลงโทษตามฐานานโทษ (จนแมกระทง อาจตองเปนผดำเนนการทาง

วนยแกผอยผใตบงคบบญชา ในกรณทเปนหนวยราชการ และผใตบงคบบญชามการกระทำอนมมลทควรกลาวหาวากระทำผดวนย

เพราะหากผบงคบบญชาละเลยไมปฏบต/หรอปฏบตหนาทโดยไมสจรต ตนเองกอาจจะตองมความผดทางวนย ตามมาตรา 99 วรรค

7 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 เสยเอง)

(8) มขนต และโสรจจะ รจกควบคมอารมณใหหนกแนนมนคง และคดรอบคอบกอนพดหรอทำเสมอ

(9) มอปรหานยธรรม คอ สงเสรมใหผใตบงคบบญชาทำงานรวมกนเปนกลม มการประสานสามคค ดวยการ

หมนประชมตามกาล มการรบฟงความคดเหน คำวจารณ และขอเสนอแนะของผใตบงคบบญชา เพอการปรบปรงตน ปรบปรงงาน

อยตลอดเวลา ทงจะตองเปดเผยขอมลขาวสาร เพอการรบรรบทราบรวมกน

(10) ไมประมาท กำหนดมาตรการปองผใตบงคบบญชามใหกระทำผดวนยไวลวงหนา ดวยการ

• ใหความรในเรองระเบยบวนยแตแรกรบเขาทำงาน

• ไมเปดโอกาสลอใจ เชน ไมปลอยใหถอเงนสดกอนโต มการแบงความรบผดชอบ มกลไกตรวจสอบ มระเบยบการใช

จายเงนทชดเจน

• สรางขวญและกำลงใจ ดวยการใหความไววางใจ มการจดคนลงงานอยางเหมาะสม ใหผลประโยชนอนควร ใหสวสดการ

ใหความยตธรรม ใหโอกาสในการกาวหนา ฯลฯ

• ใหความพอเพยงในการครองตน ครองชพ ไดอยางมศกดศร ดวยเงนเดอน สวสดการ และ เกยรตยศ ทเหมาะสม เชน

รายไดครทสมฐานะยอมชวยใหมตองไปประกอบอาชพเสรมอนเปนการเบยดบงเวลาราชการ ฯลฯ

• สอดสองเปนพเศษในเรองอบายมข เชน สรา นาร การพนน การเทยวกลางคน ฯลฯ เพราะจะเปนทมาของการใชเงน

เกนตว การเปนหนเปนสน ทสำคญ ผบรหารจะตองไมเปนฝายชกชวนผใตบงคบบญชาเขาหาอบายมขเสยเอง เพยงเพราะอยาก

ไดคะแนนเสยง หรอความนยม

8. จรรยาบรรณภวฒนคอคำตอบ

การตามกระแสจรรยาบรรณวตร ทมประกาศ กพอ. และ การประเมนผลการปฏบตงานตามขอกำหนด กพร. เปนตวเรงนน

เปรยบเหมอนการทบคลากรทงหลายถกบงคบใหใสเสอเกราะจรรยาบรรณเพอปองกนความเลวรายไวหลายๆ ชน คอ มทงเกราะวนย

ขาราชการ เกราะจรรยาบรรณอาจารย เกราะจรรยาบรรณในสถาบนอดมศกษา จรรยาบรรณนกวจย ฯลฯ ทงทความจรงนน

ความมคณธรรม หรอจรยธรรม ตองเรมมาจากภายในจตใจของผคนกอน ฉนน หากเนอตวสกปรกเสยแตแรกแลว การใสเกราะ

จรรยาบรรณกคงไมมผลใดๆ นอกจากเปนเครองกำบงความสกปรกใหพนจากสายตาของผคน (มองไมเหนเพราะถกบงสายตาดวย

จรรยาบรรณเอกสารทปรากฏใหเหนอยางชดเจน)

การมขอกฏหมายมาควบคมบงคบพฤตกรรมของสมาชกในสงคมเปนจำนวนมากจงอาจมใชเรองดนก เพราะถงแมวาจะ

ทำใหดกาวหนาทนสมย ทนตอโลก ทนตอสงคมโลกทมกกลาวอางความเปนนตรฐ แตหากจะมองอกดาน การมกฏหมายมากๆ

กเปนดชนบงชใหเหนวามผกระทำความผดเกดขนอยางมากมาย หลากหลาย และวปรตพสดารขนเรอยๆ เพราะคนฉลาดเจาเลห

มกหาชองโหวและความคลมเครอของกฏหมายในการแสวงหาผลประโยชนเขาตว เชน หาทางเลยงไมเสยภาษ ทำใหตองตาม

บญญตกฏหมายใหครอบคลมจดโหวเหลานกนอยเรอยไป จนสดทายกฏหมายกจะมจำนวนมาตรามากเกนกวาจะจดจำไหว

อกทงในหลกการนน กฏหมายมกถกกำหนดขนตามลกษณะการกระทำความผดทเกดขนจรง มใชอยๆ สงคมจะลกขนมากำหนด

กฏหมายควบคมในสงทยากจนตนาการถง ยกตวอยางเชน กฏของหนยนต ๓ ขอของไอแซค อาซมอฟ ทเคยไดรบการกลาวขาน

อางองกนในหมนกวชาการมานานหลายทศวรรษ กยงไมเคยไดมโอกาสบญญตขนเปนกฏหมายจรงจงเสยท

155

หรอหากจะยอนอดตไปถงระดบพทธกาล

กจะพบวาในชวงแรกของการเผยแผพระศาสนาของพระพทธเจานน ยงไมมการกลาวถง อาบต และวนยสงฆ การแสดง

ปาฏโมกขยงหมายถงการเทศนาสงสอนธรรมเปนหลกดงปรากฏใหเหนในคำวา “โอวาทปาฏโมกข” เนองจากสาวกสงฆชดแรกๆ

ลวนเปนอรยะบคคล ซงมงมนศกษาพระธรรม ตอเมอพทธศาสนาเจรญกาวหนามากขน พระสงฆไดรบความยกยองบชามากขนใน

สงคม มผปลอมบวชโดยหวงในอามสบชา จนนำไปสการลวงละเมดศลนานบประการ ทำใหตองมการบญญตวนยขนมากำกบตาม

ความผดทมตนบญญตผลวงละเมด (การทมศลถง 227 ขอ จงเทากบวามสงฆในสมยพทธกาลเปนตนบญญตถง 227 รป) ในสดทาย

การสวดปาฏโมกขกเลยลดบทบาทมาเหลอเพยงทองจำวนย (มขปาฐะ) ทง 227 ขอนน

ตรงนนาคดวาการทมจรรยาบรรณออกมามากๆ ในปจจบน เปนเพราะมอาจารยมหาวทยาลยประเภทปลอมบวชเขามา

ใชจวรของความเปนคร หลอกลวงสงคม และกอบโกยผลประโยชนเขาพกเขาหอตนเองและพวกพอง อยอยางมากมายใชหรอไม

และยงนาจะคดตอไปอกวา ในสงคมวชาการทเดมทผคนไมคอยมกไดใฝดในการไปทำหนาทบรหารนน มผปลอมบวชเพอถอโอกาส

ไตเตาไปเปนผบรหารในแตละองคกรมากนอยขนาดไหน หากมมาก การยนดาบจรรยาบรรณใหกบผบรหารอลชช อาจจะกลบกลาย

เปนการขบไลไสสงใหอาจารยดๆ ไมมทยนภายในมหาวทยาลยของตนกเปนได และยงถามหาวทยาลยทมผบรหารเปนอลชชทศลได

รบการปรบเปลยนใหเปนมหาวทยาลยในกำกบดวยแลว กคงไมตางกบการมฉนทานมตใหนำทรพยสมบตของชาตของประชาชน

ไปจดตงนกายเถอนทมความละโมบโลภมาก และการมงกอบโกยเพอความสขสวนตวเปนสรณะ

การรบเอาแนวปฏบตจรรยาบรรณวตรมาจากตะวนตกจงควรปรบใหสอดคลองกบวฒนธรรมและวธคดทตางออกไป

ของสงคมตะวนออกดวย เพราะแมกระทงศาสนาทมลกษณะสอดคลองกบอารยธรรมดงเดมของมนษยกยงมความแตกตางกน

ระหวางการเผยแผศาสนาพทธของโลกตะวนออก และศาสนาครสตของโลกตะวนตก เพราะในขณะทพระบตรคอพระเยซครสต

กำเนดจากครรภของพระแมมารผนรมล และเรมการเผยแผศาสนาจากระดบชนชนลางของสงคม ดวยการแสดงปาฏหารยแบง

อาหารและรกษาโรคใหแกกลมชนผยากจนและหวโหย จนถกระแวงจากอาณาจกรโรมน กระทงนำไปสการถกตรงกางเขนเพอ

ไถบาปใหกบชาวโลก พระสมณโคดมกลบมกำเนดจากพระมหากษตรยวงศศากยะ ซงเบอหนายตอเรองทางโลกย มงแสวงหาคำตอบ

และทางออกใหกบชวตดวยการสละสมบตทางวตถทกอยางเพอมงบำเพญเพยร จนบรรลถงการตรสรไดในทสด

สมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดทรงเผยแผพระศาสนาออกเพอประโยชนของมวลมนษย ทเปรยบเหมอนการปฏวต

ครงยงใหญในอนทวปอนเดย เพราะเปนการปฏเสธเรองวรรณณะ 4 และเชดชความดของมนษยทไดพฒนาตนดวยการศกษา

มใชดวยชาตกำเนด อกทงยงทรงเลอกใชภาษามคธ (บาล) อนเปนภาษาของชนชนลางในการเทศนาสงสอน แทนทจะใชภาษา

สนสกฤตทถอกนวาเปนภาษาชนสง แตทรงมกลวธในการเผยแผศาสนาไดอยางแยบยล ดวยการมงไปทผนำทางสงคม และผนำทาง

ความคดเปนอนดบแรก เรมจากปญจวคคย ชฏลดาบส เศรษฐ และพระมหากษตรยทมอำนาจและบารมมากๆ เพอใหบคคล

สำคญเหลานชวยกระจายคำสงสอนออกไปยงคนหมมาก สงผลใหมความระแวงในหมผนำทางสงคมนอยมาก การเผยแผศาสนาจง

เปนไปอยางรวดเรวและมประสทธภาพ กระทง ทรงมอบหมายศาสนาใหกบบรรดาสงฆสาวกไดลลวงสมบรณเมอทรงเสดจดบขนธ

ปรนพพาน (นาจะเปนเหตผลชวยสนบสนนในอกทางวา ทำไมผบรหารจงมความสำคญมากในการเสรมสรางจรรยาบรรณ)

พดมาเชนน หลายทานอาจจะมองแยงวาเอาเรองเกาตงเปนพนปแลวมาขยาย กตองขอโอกาสชใหเหนถงสงทใกลตวขน

มาอกนด คอเรองความถนดในการบงคบใชกฏหมายเปนตวควบคมกตกาสงคมของชาวตะวนตกในปจจบน เพราะในขณะทผคน

ในสงคมไทยมกเลยงกฏหมายทมลกษณะเปนลายลกษณอกษร และพรอมจะละเมดกฏระเบยบเลกๆ นอยๆ ไดอยตลอดเวลา เชน

เคยมผพยายามนำเอาวธขายสนคาดวยการปลอยใหผซอหยบวางเงนทอนเองเชนทนยมกนในโลกตะวนตกสมยกอนมาใชกบสนคา

ประเภททมคาไมมากอยางหนงสอพมพกปรากฏวาขาดทนจนตองเลกไป และการโดยสารรถประจำทางในเมองไทยนนกตองมกลไก

ควบคมการทจรตถง 2-3 ชน คอ มคนเกบคาโดยสารเดนเกบ มนายตรวจกำกบอกชน และยงเรยกรองใหผโดยสารโทรแจงทจรต

ตอบรษทเจาของรถอกดวย (แตสงคมไทยกมจดเดนในเรองการเชอถอและรบฟงการสงสอนจากตวบคคลทตนเองเคารพศรทธา

และอดมดวยความเมตตา กรณา พรอมจะสละทรพยสนและสงของเพอการกศล หรอเพอผประสบทกข เชน กรณสนาม กยอม

พสจนถงความดงามในจตใจของคนไทยไดเปนอยางด)

156

ผดกบสงคมตะวนตกทมลกษณะเดนเรองอเบกขา ยดมนตามกตกามาก ไมคอยมใครกลาทำผดกตกาทเปนอกษร

เพราะหากทำผดแลวจะมการบงคบใชกฏหมายอยางจรงจงและโทษกคอนขางแพง ตลอดจนกลไกการบงคบใชกฏหมายก

เขมแขง (พวกตำรวจสหรฐฯ ลวนแลวแตมรางกายใหญโตแขงแรง ฝกฝนมาอยางด ทสำคญ คอเงนเดอนแพง และสวสดการ

ดมากจนไมอยากเสยงทจรตใหถกไลออกจากงาน) จงทำใหการบรหารงานตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ เพราะมคอรปชนนอย

สามารถเพมประสทธภาพ ตลอดจนประหยดตนทนในการทำงานไดมาก อยางรถโดยสารประจำทางในตางประเทศนนกสามารถ

ใชคนขบรถเพยงคนเดยวในการเกบ/ทอนคาโดยสาร จงประหยดคาใชจายไดมาก

อยางไรกตาม ความสงบเรยบรอยของโลกตะวนตก โดยเฉพาะสหรฐฯ ทเปนตนแบบแหงโลกวตถนยมนดออกจะเปนเรอง

เปลอกๆ อยคอนขางมาก เพราะเปนเรองการทำความด หรอการเคารพกตกาเพราะเกรงกลวกฏหมาย มใชเปนความดจากการ

อบรมบมเพาะจตใจในระดบคณธรรม หรอระดบศลธรรม จงทำใหทกครงทมปรากฏการณซงอำนาจกฏหมายไมสามารถบงคบใชได

อยางเตมท สงคมอเมรกนกจะเกดจราจลวนวายสบสนเสยจนนากลว ยกตวอยางเชนกรณ ไฟฟาดบเพยงชวขามวนในนวยอรค ใน

ป 2520, กรณ การเกดจราจลเผาผลาญรานคาในลอส แองเจลส อยเปนอาทตย เมอปรากฏภาพขาวตำรวจ ๔ นายรมทำรายคนดำ

ชอ รอดนย คง ในป 2535 และกรณพายแคทารนาถลมเมองนวออรลนสจนตองจมอยใตนำรวมอาทตย ในป 2548

ดวยเหตผลทไดยกมาทงหมด สรปยนยนวา เรองคณธรรม และจรยธรรมนนตองอาศยการปลกฝงกลอมเกลาใหเกด

ขนในจตใจ โดยเฉพาะในจตใจของผบรหาร ผนำสงคม เรยกวาเปนการสราง “จรรยาบรรณภวฒน (จรรยาบรรณ + อภวฒน)”

โดยมผนำ ผบรหาร เปนแบบอยางใหผนอยไดปฏบตตาม มใชการกำหนดใหมการสรางมาจากภายนอก ดวยการเตนตามกระแสโลก

ตามกระแสจรรยาบรรณวตร (จรรยาบรรณ + อนวตร) และอาศยขอบงคบทางกฏหมายเปนตวกำหนด หากจะมประเทศตะวนตก

ประเทศญปน หรอเกาหล ประสบกบความสำเรจกบแนวทางการปฏบตเชนนน กมเปนหลกประกนวา จะประสบความสำเรจใน

สงคมไทย เพราะตราบใดทการบงคบใชกฏหมายยงเปนไปอยางลกลน ยอหยอน มการเลอกปฏบต เพราะเกรงกลวในอำนาจ อกทง

ผบรหารกไมดำเนนชพใหเหนเปนตวอยางทด กคงยากทกอใหเกดจรรยาบรรณทแทจรงได

9. บทสรป

การทเรองจรรยาบรรณไดกลายมาเปนประเดนสนใจในทงระดบสงคมไทยและสงคมโลกนน เปนผลมาจากสภาพความ

เสอมโทรมในเชงจรยธรรมและคณธรรมในสงคมในลกษณะทสวนทางกบกระแสความเจรญในเชงวตถนยม และในเชงทนนยม

เพราะในขณะทความกาวหนาในเชงความรและเทคโนโลยไดสงผลใหโลกมความกาวหนา สะดวกสบายมากขน การทจรต

ประพฤตมชอบ ทงในภาครฐ (กรณ นายกรฐมนตรฟจโมรของเปรหรอกรณอดตนายกฯ ของไทย) และเอกชน (กรณฉอฉลตวเลข

ผลประกอบการของบรษทเอนรอน ทมตวเลขความเสยหายเปนตวเงนระดบแสนลานบาท มคนตกงานมากเกอบสามหมนคน

และฉดตลาดหลกทรพยสหรฐฯ ลงมาเลกนอย) และการกออาชญากรรมทนบวนแตจะโหดรายรนแรงมากยงขนของคนรนใหม ๆ

กสรางความตระหนกและตระหนกใหกบสงคมเปนอยางมาก

นำมาซงกระแสจรรยาบรรณวตรทครอบคลมไปหมดทงโลก ดวยแนวทางบรษทภวฒน หรอธรรมาภวฒน (Good

Governance) ในเรองของการบรหารการจดการ กระทงนำไปสการกำหนดมาตรฐานใหมของ ISO 26000 ทเรยกรองใหตระหนกรบร

และมมาตรการรบผดชอบตอสงคมมากขน (CSR, Corporate Social Responsibilities) เรยกรองใหองคกรใหความสำคญกบ

ทรพยากรมมนษยมากขน (HR, Human resources) โดยเฉพาะในเรองของจรรยาบรรณ และจรยธรรมในองคกร (Professional

& Organization Ethics) ในขณะทภาครฐไทยเองกยงตระหนกถงความสำคญในเรองจรยธรรมและจรรยาบรรณเปนอยางมาก

เพราะเปนเหตผลสำคญทใชอางในการรฐประหารเมอวนท 19 กนยายน 2549 ถงขนาดมการประกาศใหเรอง คณธรรม จรยธรรม

เปนวาระแหงชาต จนนำไปสมาตรการตางๆ นานาผานกลไกสำคญภาครฐ อยาง กพอ. และ กพร.

การทหนวยงานทงภาครฐและเอกชนใหความสำคญในเรองจรรยาบรรณนบเปนเรองด แตการทถงกบกำหนดให

ทกหนวยงาน ทกสาขาวชาชพ กำหนดใหมมาตรการเชงลบมาลงโทษอาจกลายเปนดาบสองคมได เพราะในขณะทการบงคบใช

กฏหมายทมอยเดมอยางวนยขาราชการกยงเปนไปอยางกระพรองกระแพรงและมการเลอกปฏบต การสรางขอบงคบจรรยาบรรณ

157

ใหมๆ เพมขนมากำกบซอนทบมากๆ กลบเปดโอกาสใหผบรหารทไมสจรตเลอกใชมาตรการกฏหมายทมอยในมอหลายๆ ฉบบ ใน

การลงโทษกบผทอยฝายตรงขามไดอยางสะดวกงายดาย

ทางทถก ภาครฐควรเรงกำชบกำชาการปฏบตตามกฏหมายเดมใหเปนไปอยางเครงครดถกตองและรดกมเสยกอน

หากจะ มการกำหนดมาตรการใหมใดๆ กตาม ควรจะเปนการผนวกเขาไปในกฏหมายเดมเพอใหครอบคลมการกระทำผด

และทนตอสมย มใชปลอยใหมการรางขอบงคบขนซอนทบกนมากๆ เชนน และควรมงใชมาตรการเชงบวก คอกระตนสงเสรม

และสรางเสรมบรรยากาศ ทเออตอการกระทำความด (หรอททางพระเรยกวา “สปปายะ” หรอทไทยเรานำมาใชกนในอกความหมาย

หนงวา “ความสบาย”) หรอปองกนการกระทำทไมด (เชน มการกระจายความรบผดชอบ) มากกวาทจะใชมาตรการเชงลบอยาง

การกำกบควบคม ลงโทษ

วธการดำเนนมาตรการจรรยาบรรณทดทสด มใชการลงโทษบคลากรระดบเลกๆ แตตองมงเนนไปทผนำซงเปน หวขบวน

เพราะใหผลไดมาก (ตามรอยพระพทธองคทมงเผยแผพระศาสนาโดยผานผนำทางสงคม อยางชฎลดาบส พระเจาพมพสาร

พระเจาปเสนทโกศล และอนาถบณฑกเศรษฐ) โดยสงเสรมใหเกดคณธรรม จรยธรรมในหมผบรหาร เพอใหเปนแบบอยางของ

การดำเนนชพทด เพราะจรรยาบรรณทดนนตองเปนผลมาจากความดภายในจตใจของผประพฤต อนง หากจะพดถงการกระทำ

ความดในเชงพทธศาสนากนแลว การกระทำความดเพราะถกบงคบ หรอเกรงการถกลงโทษ (ทางวนย) หรอถกประณาม (กคอ

การลงโทษดวยมาตรการทางสงคมนนเอง) นบวาเปนความดในชนหยาบทสด ความดระดบสงขนมาคอการทำความด อนเนองจาก

กเลศ ความอยากม อยากได อยากเปน ไมวาจะเปนความยากไดโบนส เงนเดอน ไดรบสองขน ไดรบการคดเลอกเปนบคลากร

ดเดน หรอไดรบเลอกตง/แตงตงใหอยในตำแหนงสงๆ แตความดชนสงนนตองเปนไปเพราะฉนทะ ใฝด และการทำดทสงทสดคอ

ทำความดเพราะตระหนกรบรไดดวยปญญาอนวสทธ

158

เอกสารอางอง

สมเดจญาณสงวร พระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก “ลกษณะพทธศาสนา” ๕/๒๕๔๐ . โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย

พทธทาสภกข, ปาฐกถาเนองในโอกาสการประชมครโรงเรยนฝกหดครทวประเทศ ณ หอประชม โรงเรยนสวนสนนทาวทยาลย

วนท ๒๖ เมษายน ๒๔๙๘

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตตโต) “พทธรรม” ฉบบปรบปรงและขยายความ ครงท ๑๑. ๒๕๔๙. บรษท สหธรรมก จำกด

กรงเทพฯ

“ขอบงคบครสภา วาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. ๒๕๔๘” ราชกจจานเบกษา เลมท ๑๒๒ ตอนพเศษ

๗๖ ง วนท ๕ กนยายน ๒๕๔๘ หนา ๓๙-๔๖.

จรรยาบรรณของอาจารยมหาวทยาลย, ทประชมประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ (ปอมท.) สมยสามญครงท

๒/๒๕๔๓ ,วนท ๑๘ มนาคม ๒๕๔๓ ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

Mike Martin, Roland Schinzinger, Ethics in Engineering, Second edition, McGraw-Hill, ๑๙๘๙

52nd WMA General Assembly, Edinburgh, Scotland, October 2000 Ethical Principles for Medical Research Involving

Human Subjects, World Medical Associaion Declaration Of Helsinki

กลมงานฝกอบรมการวจย สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) , ตำราชดฝกอบรมหลกสตร “นกวจย” ๒nd ๒๕๔๗,

ISBN 974-326-246-6

Davis, Michael. “Developing and Using Cases to Teach Practical Ethics.” Teaching Philosophy, vol.20, no 4,

353 – 385. (1997)

Martinson, Anderson & de Vries, Nature 435, (9 June 2005), 737

ASCE http://www.asce.org/professional/ethics/

ASME http://www.asme.org/ethics/

NSPE http://www.nspe.org/ethics/

159

บทนำ

ถาจะถามหาวา อะไรเปนนวตกรรม หรอของใหมในรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 ผเขยนกอยากจะแนะนำ

ใหทานผอานพจารณาบทบญญตบทหนงในหลายๆ บททบรรดาผรทางกฎหมายตางพากนยอมรบวาเปนเรองทสภารางรฐธรรมนญ

ได “ร” ตราขนใหม ชนดทไมเคยมมาในรฐธรรมนญฉบบกอนๆ น บทบญญตทนาสนใจบทนน นบเปนบททเขาขน “อภมหาร”

หรอทคนโบราณคงจะเรยกวาบท “อตระ + ร” หรอบทอตรนนเอง ซงทานผอานจะพบไดในมาตรา 309 ซงบญญตวา

“บรรดาการใด ๆ ท ได ร บรองไว ในร ฐธรรมน ญแห ง

ราชอาณาจกรไทย(ฉบบชวคราว)พทธศกราช2549วาเปนการชอบ

ดวยกฎหมายและรฐธรรมนญ รวมทงการกระทำทเกยวเนองกบกรณ

ดงกลาว ไมวากอนหรอหลงวนประกาศใชรฐธรรมนญน ใหถอวาการ

นนและการกระทำนนชอบดวยรฐธรรมนญน”

โดยไมตองใชความพยายามมากมายอะไร ผอานออกเขยนไดทกคนยอมจะสงเกตพบวา สงทมาตรา ๓๐๙ มงทจะคมครอง

ใหชอบดวยรฐธรรมนญ ๒๕๕๐ กคอ

๑) การใดๆ ทรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๔๙

๒) การกระทำทเกยวเนองกบกรณดงกลาว ไมวากอนหรอหลงวนประกาศรฐธรรมนญน

การจะเขาถงความสามารถในการรสงใหมในเรองนของสภารางรฐธรรมนญไดอยางซาบซง จำเปนตองตรวจสอบยอนกลบ

ไปดทมาหรอตนตอของบทบญญตน เพอตรวจดใหถองแทวา บรรดาการใดๆ ทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว)

พทธศกราช ๒๕๔๙ รบรองไววาเปนการอนชอบดวยกฎหมายและรฐธรรมนญนนคออะไร และมอะไรบาง

หากเราพจารณาในความหมายอยางกวาง “การใดๆ” ทรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ.2549 รบรองไว และ “การกระทำท

เกยวเนอง” ยอมจะหมายถงบรรดากจการทงปวงทรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พ.ศ.2549 รบรองไว และการกระทำทเกยวเนองจาก

การทงหลายเหลานน ซงมตงแตการประกาศใชรฐธรรมนญ การจดตงคณะมนตรความมนคงแหงชาต การจดใหมสมาชกสภานต

บญญตและการกำหนดใหทำหนาทเปนทงสภาผแทนราษฎร วฒสภาและรฐสภา การจดตงสภารางรฐธรรมนญ การจดใหมรฐบาล

การนรโทษกรรมคณะปฏรปการปกครอง ฯลฯ รวมทงการใชจายงบประมาณตางๆ โดยการทงหลายเหลานเปนการใชอำนาจ

อธปไตยโดยมไดรบการยนยอมและรบรองจากประชาชนโดยแจงชดผานทางการเลอกตง ตามประเพณการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตย

* ผชวยศาสตราจารยประจำคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, นม. (ธรรมศาสตร), M. iur comp. (magna cum laude, Bonn, Germany),

Dr. iur. (summa cum laude, Bonn, Germany)

160

แตหากเราจะถอวาบทเฉพาะกาลมาตรา 309 เปนบทยกเวน และพยายามตความคำวา “การใด ๆ ” ในความหมายอยางแคบ

ใหกนความแคบทสด เรากจะพบความในมาตรา 36 ของรฐธรรมนญ (ฉบบชวคราว) พทธศกราช 2549 ซงบญญตไววา

“บรรดาประกาศและคำสงของคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขหรอคำส งของหวหนาคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนม

พระมหากษตรยเปนประมขทไดประกาศหรอส งในระหวาง วนท 19 กนยายน พทธศกราช

2549 จนถงวนประกาศใชรฐธรรมนญน ไมวาจะเปนในรปใดและไมวาจะประกาศหรอสงใหม

ผลบงคบทางนตบญญตในทางบรหารหรอในทางตลาการใหมผลใชบงคบตอไปและใหถอวาประกาศ

หรอคำสง ตลอดจนการปฏบต ตามประกาศหรอคำสงนนไมวาการปฏบตตามประกาศหรอคำสงนน

จะกระทำกอนหรอหลงวนประกาศใชรฐธรรมนญนเปนประกาศหรอคำสงหรอการปฏบตทชอบดวย

กฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญ”

นนหมายความวา “การใดๆ” ทรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 รบรองไว กคอการสบทอดการรบรองใหบรรดาประกาศ

คณะรฐประหาร และการปฏบตตามคำสงเหลานนชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญ โดยไมตองคำนงถงวาประกาศ คำสง

และการปฏบตตามคำสงเหลานนจะขดตอหลกการสำคญในรางรฐธรรมนญนหรอไม

และทสำคญ ขอบเขตบงคบในแงเวลากไมจำกด คอไมวาจะเปนกอนหรอหลงจากทรฐธรรมนญนไดประกาศใชแลว

นนคอไมวาจะเปนเรองในอดต หรอในอนาคต หากมการใชอำนาจ หรอปฏบตตามประกาศหรอคำสงของคณะปฏรปการปกครองฯ

หรอของบคคลทไดรบการแตงตง หรอขององคกรทจดตงขนตามคำสงของคณะปฏรปการปกครองฯ กตองถอวา การใชอำนาจ

การปฏบตตามประกาศหรอคำสงเหลานนชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญ

บทบญญตเชนนเขาทำนองการรบรองวา

“คำสงคณะปฏวตคอกฎหมายสงสด”ชนดชวนจนรนดรกาลนนเอง เพราะประกาศ หรอคำสง รวมทงการปฏบตตาม

ประกาศหรอคำสงเหลานน หากวาไดผานพนไปแลวกด หรอยงไมเกดขนกด กมไดมสถานะดงเชน ทเคยมมาแตกอน แตเดมนน

มแตเพยงการตราไววา สงทคณะปฏวตไดกระทำหรอกอใหเกดขนแลว ผานพนไปแลว เชนการใช อำนาจเผดจการเบดเสรจตาม

มาตรา 17 แหงธรรมนญการปกครอง พ.ศ.2502 นนใหถอวาชอบดวยกฎหมายในขณะกระทำเทานน สวนสงทยงมไดกระทำหรอ

สงทจะเกดขนในอนาคตนนจะชอบดวยกฎหมายได กตอเมอไมขดตอกฎหมายทบงคบใชใน เวลานน หรอ ไมขดตอรฐธรรมนญอน

เปนแมบททมอยในขณะทกระทำในอนาคตเทานน1 ดวยเหตน ประกาศคณะปฏวตจงอาจขดตอรฐธรรมนญ ทมผลบงคบใชในภาย

หลงได และอาจสนผลเพราะเหตทขดตอรฐธรรมนญดวย ในอดตทผานมา แมจอมพลสฤษด ผไดชอวาเปน เผดจการคนสำคญใน

ประวตศาสตร กไมถงกบบงอาจหาญกลาตราลงไปในกฎหมายวา แมสงทจะกระทำในอนาคต หลงจากประกาศ รฐธรรมนญแลว

หากขดตอกฎหมายหรอขดตอรฐธรรมนญ กใหถอวาชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญไปดวย

แตตามรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 นน มาตรา 309 ไดตราขนภายใตหลกการวา หากเปนประกาศ เปนคำสงหรอเปนการ

ปฏบตตามประกาศหรอคำสงของคณะปฏวตแลว แมในอนาคตขางหนา เมอรฐธรรมนญใหมมผลบงคบใชแลว

โปรดด รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2511, ราชกจจานเบกษา เลม 85 ตอนพเศษ, วนท 20 มถนายน 2511 มาตรา 183 บรรดาคำสงซง

นายกรฐมนตรไดสงการโดย อางมาตรา 17 แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร ใหคง มผลใชบงคบตอไป และ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พ.ศ. 2527, ราชกจจานเบกษา, เลม 91 ตอนท 169, วนท ๗ ตลาคม ๑๕๑๗, มาตรา ๒๓๘ บรรดาคำสงซงนายกรฐมน¬ตรไดสงการโดยอาศย

อำนาจตามมาตรา 17 แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พทธศกราช ๒๕๑๕ ทยงใชบงคบอยในวนใชรฐธรรมนญน ใหคงมผลใชบงคบตอไป

การยกเลกหรอเปลยนแปลงคำสงดงกลาวใหตราเปนพระราชบญญต และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2519, ราชกจจานเบกษา

เลม 93 ตอนท 135 (ตอนพเศษ) มาตรา 29 บรรดาการกระทำ ประกาศหรอคำสงของหวหนาคณะปฏรปการปกครองแผนดน หรอการกระทำ

ประกาศหรอ คำสงของคณะปฏรปการปกครองแผนดน ทไดกระทำประกาศ¬หรอสงกอนวนใชรฐธรรมนญน ทงนทเกยวเนองกบการปฏรปการ

ปกครองแผนดน ไมวาจะกระทำดวยประการใดหรอเปนในรปใด และไมวาจะกระทำ ประกาศหรอสงใหมผลบงคบในทางนตบญญต ในทางบรหาร

หรอในทางตลาการ ใหถอวาการกระทำ ประกาศหรอคำสง ตลอดจนการกระทำของผปฏบตตามประกาศหรอคำสงนน เปนการกระทำ ประกาศหรอ

คำสงทชอบดวยกฎหมาย

1

161

หากบทบญญตแหงรฐธรรมนญไมสอดคลองกบประกาศหรอคำสงคณะปฏวต แทนทประกาศหรอคำสงคณะปฏวตนน

จะเปนอนสนผลไป การณกลบกลายเปนวา ในกรณเชนนบทบญญตแหงรฐธรรมนญตองหลกทางใหประกาศคณะปฏวต

เทากบยอมรบวาประกาศคณะปฏวตมคาสงกวารฐธรรมนญ

เหตนเอง เราจงพงจดจำไววา บทบญญตมาตรา ๓๐๙ ของรางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ นบเปนบททบงคบใหรฐธรรมน

ญตองเอาหวเดนตางเทา คอถาประกาศหรอคำสงคณะปฏวตขดตอรฐธรรมนญ กไมตองใชรฐธรรมนญนในฐานะเปนแมบท แตให

ใชประกาศคณะปฏวตเปนแมบทแทน ในกรณเชนนบทบญญตและหลกการสำคญของรฐธรรมนญยอมไรผลไป แทบจะเรยกไดวา

ประกาศและคำสงคณะปฏวตนบเปนสรณะอนสงสด เปนสงอนพงเคารพสกการะถงขนาดทแมจะขดตอรฐธรรมนญน กยงตองถอ

วาชอบดวยรฐธรรม¬นญเสยดวย

อธบายอกอยางหนงกคอ ไมวาจะเปนการใชอำนาจ การใชเงน การรกษาความสงบ การใชกำลงเขาปราบปรามฝงชน

หรอการกระทำใดๆ หากนบไดวาเปนการปฏบตตามประกาศหรอคำสงของคณะปฏรปการปกครองฯ เอง หรอของบคคลหรอ

องคกรอนๆ ทตงขนโดยประกาศหรอคำสงเหลานน ตอใหการใชอำนาจนนจะขดตอกฎหมาย ขดตอรฐธรรมนญ หรอขดตอหลก

นตธรรมอยางแจงชด กยงตองถอวาเปนการกระทำโดยชอบ และหากถอเครงตามบทบญญตมาตรา 36 ของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พ.ศ.2549 ประกอบกบมาตรา 309 ของรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 แลว

กตองถอวาการกระทำตามประกาศ คำสงเหลานนทงปวง(ซงตามปกตไมมอำนาจกระทำ หรอหากกระทำกยอมผดกฎหมาย)

กจะกลายเปนการกระทำทชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญไปดวย

ความนาสนใจของบทบญญตมาตรา 309 น ในอกแงมมหนงกคอ มาตรานเปนผลงานของสภารางรฐธรรมนญซงแมจะม

นายทหารและนายตำรวจผใหญจำนวนหนง แตกตองยอมรบวาในคณะกรรมาธการรางรฐธรรมนญฉบบน มผพพากษาศาลฎกา

อยการชนผใหญ ทนายความอาวโส นกวชาการกฎหมาย¬ระดบแนวหนาและขาราชการระดบสง ตลอดจนผนำองคกรเอกชน

และพอคานกธรกจผมชอเสยงจำนวนมากเปนกรรมาธการรวมอยดวย ถงขนาดทเราไมอาจเหมาเอาวาบทบญญตชนดนเปนผล

ของความดอยวฒภาวะ หรอขาดความรความเขาใจทางสงคม และทางวชาการของนายทหาร และตำรวจทมสวนสำคญ ในการราง

รฐธรรมนญน แตจำตองยอมรบความจรงวา บทบญญตดงกลาวไดสะทอนความคด ทศนคตทางสงคมและความตองการของ

ชนชนนำและผทรงคณวฒในสงคมไทยในแงของกฎหมายและหลกนตธรรมออกมาไมนอยทเดยว

ทมาของแนวคดคำสงคณะปฏวตอยเหนอสงอนใด

สงทนกกฎหมายทงหลายควรตงเปนคำถามกคอ ในเมอไมเคยมบทบญญตทำนองนมากอน แลวนวตกรรมทางกฎหมาย

เชนนเกดขนไดอยางไร อะไรเลาเปนทมาหรอแรงจงใจใหสภารางรฐธรรมนญตราบทบญญตเชนน?

คำตอบสำหรบคำถามน หรอคำอธบายทมาของบทบญญตมาตรา 309 แหงรางรฐธรรม¬นญ พ.ศ.2550 น คงไมมอะไร

อนนอกเสยจาก “ความกลว” และ “ความหวาดระแวง” ตอความเปลยนแปลงทางการเมองในอนาคต กลวความคดเหนทแตกตาง

โดยเฉพาะอยางยง กลววาในวนเวลาขางหนา ศาลอาจมทศนะตอคำสงหรอประกาศของคณะปฏวต หรอคณะปฏรปการเมองแตก

ตางออกไป

ทสำคญกคอในระยะยสบปมาน โลกทศนของนกกฎหมายทวโลกไดเปลยนแปลงไปอยางทจอมเผดจการทงหลายไมเคย

คาดฝนไว ภายใตสภาวะเชนน เปนทคาดหมายไดวา นกกฎหมายทวโลกจะมเหตผลมากขน เคารพในสทธเสรภาพขนพนฐานยงขน

และเปนประชาธปไตยมากขน จงมเหตผลนาเชอวา คณะบคคลผทำการยดอำนาจการปกครองเมอ พ.ศ. 2549 อาจจะเกรงไปวา

ตนเองอาจตองรบผดชอบตอการยดอำนาจการปกครองครงนในแงกฎหมายในวนขางหนา จงไดหาทางปองกนตนไวไมใหตองรบผด

ดวยการหานกกฎหมายผทรงคณวฒซงเหนอกเหนใจคณะผยดอำนาจครงน มาชวยตราเปนกฎหมายไวในรฐธรรมนญเลยทเดยววา

สงทคณะปฏวตรฐประหารไดทำไป และไดสงหรอประกาศไว เปนสงทชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญอยางไมเปดชอง

ใหสงสยไดดวยประการใดๆ ทงปวง

162

แตตวอยางทเราเหนไดจากทวโลกนน มใหเรยนรอยทวไปวา ไมวาจะตรากฎหมายไวอยางไร การณกอาจมไดเปนไป

ดงคาดไดเสมอ เพราะกฎหมายไมมทางจะเปลยนขาวใหเปนดำ หรอเปลยนอาชญากรรมใหเปนการกศลขนมาได ดงเชนกรณของ

ประธานาธบดฮอนเนคเคอร (Honnecker) แหงเยอรมนตะวนออก ซงถกดำเนนคดขอหากบถ และยงถกกลาวหาพรอมกบเจาหนาท

ระดบสงของรฐ และทหารตำรวจอกราว 50 นาย ฐานฆาคนตายระหวางชวงเวลาทดำรงตำแหนงประธานาธบด เพราะเขาไดใชอำนาจ

สงใหเคลอนกำลงทหารโดยปราศจากเหตผลสมควร เพอเขาปราบปรามประชาชนผเดนขบวนประทวงเรยกรองใหปรบปรงระบอบ

การปกครองแบบเผดจการของพรรคสงคมนยมใหเปนประชาธปไตยในระยะทกำลงจะเกดการลมสลายของระบอบสงคมนยม

จนตอมาเมอกำแพงเบอรลนถกทลายลง และมการรวมเยอรมนตะวนออกเขากบเยอรมนตะวนตก อดตประธานาธบดทานนก

ถกกลาวหาวามสวนผดตอการเสยชวตของคนจำนวนมาก ทตกเปนเหยอกระสนของตำรวจทหารนกแมนปนขณะทเขาเหลานนหลบ

หนขามกำแพงเบอรลน เพราะการทเขาเปนผออกคำสงแกหนวยตำรวจแมนปนทรกษาชายแดน ใหใชอาวธปนสะกดกนการลกลอบ

หลบหนขามแดนทกำแพงเบอรลนไดนนเอง แมประธานาธบดฮอนเนคเคอรและพวกจะตอสวาไดกระทำไปโดยอาศยอำนาจโดย

ชอบดวยกฎหมายของเยอรมนตะวนออก กไมอาจพนผดไปได เพราะศาลตดสนวาเมอเยอรมนตะวนออกเปนภาคในสนธสญญา

คมครองสทธมนษยชน การใชอำนาจหนาทโดยฝาฝนหลกสทธมนษยชนยอมทำใหเจาหนาทของรฐตองรบผดชอบ2

หลงจากคดฮอนเนคเคอรในเยอรมน โลกกไดเรยนรมากขนเกยวกบอาชญากรรมของรฐ เมอมการดำเนนคดกบอดตป

ระธานาธบดเกาหลใตชอ ชน ดฮวาน (Chun Doo-Hwan ดำรงตำแหนงระหวาง พ.ศ.2523-31) และ โร แด ว (Roh Tae-Woo

ดำรงตำแหนงระหวาง พ.ศ.2531-36) หลงจากมการชมนมประทวงและเรยกรองการปฏรปการเมองครงใหญในเกาหลใตเมอ พ.ศ.

2531 และประธานา¬ธบ¬ดคมยงซมชนะการเลอกตง เมอ พ.ศ.2536 จงไดมการกลาวหาวาอดตประธา¬นาธบดทงสองมความผด

ฐานกบถ และฆาคนตายในฐานะเปนผบงการการสงหารหมทเมองกวางจ เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ.2523 (ค.ศ.1980) และยงตอง

ตกเปนจำเลยในคดฉอราษฎรบงหลวงอกหลายคด จนสอมวลชนในเกาหลพากนขนานนามคดดงกลาววาเปนคดดงแหงศตวรรษท

20 ของเกาหลใตทเดยว

ในคดน ศาลชนตนไดพพากษาเมอตนป พ.ศ.2539 ใหประหารชวตอดตประธานาธบดชน ด ฮวาน และปรบเปนเงน

282 ลานดอลลารสหรฐ สวนอดตประธานาธบด โร แด ว ถกตดสนจำคก 22 ป และรบโทษปรบเปนเงน 355 ลานดอลลารสหรฐ

แตในปลายปเดยวกนนน ศาลสงกไดพพากษาลดโทษประหารชวตของอดตประธานาธบด ชน ด ฮวาน เหลอเพยงจำคกตลอดชวต

และลดโทษจำคกแกอดตประธานาธบด โร แด ว ลงเหลอเพยง 17 ป อยางไรกด หลงจากถกจำคกรวม 2 ป อดตประธานาธบด

ทงสองกไดรบการอภยโทษจากประธานาธบด คม แด จง ในปลายป ๒๕๔๐ (ค.ศ.1997) ดวยเหตผลเพอสรางความสมานฉนทใน

ชาตในยามทเผชญกบวกฤตเศรษฐกจเอเชย3

คดสำคญทร จกกนไปทวโลกอกคดหนงกคอ คดประธานาธบดปโนเชต (Pinochet) แหงชล ซงไดเขายดอำนาจ

การปกครอง ของชลไวตงแต พ.ศ.2516 และไดตรากฎหมายนรโทษกรรมการกระทำของตนและผรวมกอการไวเมอ พ.ศ.2521

รวมทงหาทางปองกนเอาไวอกหลายชน นบตงแตการประกาศใชรฐธรรมนญดวยการลงประชามตเมอ พ.ศ.2523 ซงมการรบรองการ

นรโทษกรรมไวในรฐธรรมนญอกชนหนง โดยรฐธรรมนญนยงไดกำหนดใหคณะทหารปกครองตอไปอก 8 ป แลวจงคอย

อยางไรกด เมอเดอนมกราคม ๒๕๔๑ ศาลเยอรมนตะวนตกไดสงปลอยตว ฮอนเนคเคอร ในคดทเขาตกเปนจำเลย เพราะเหตผลทางมนษยธรรม

เนองจากแพทยรายงานวาเขาปวยเปนมะเรงทตบ และไมอาจมชวตยนยาวกวา 6 เดอนได ผสนใจโปรดด Adrienne M. Quill, To Prosecute Or

Not To Prosecute: Problems Encountered in the Prosecution of former Communist Officials in Germany, Czechoslovakia, and the

Czech Republic, 7 Ind. Int’l & Comp. L. Rev. (1996),165 ff.; Micah Goodman, After the Wall: The Legal Ramifications of the East

German Border Guard Trials in Unified Germany, 29 Cornell Int’l L.J. (1996), 727ff.

ผสนใจโปรดด James M. West, Martial Lawlessness: The Legal Aftermath of Kwangju, 6 Pac. Rim L. & Pol’y(1997)

85ff.; Kyong Whan Ahn, The Influence of American Constitutionalism on South Korea, 22 S. Ill. U. L. J. (1997),

71ff.

2

3

163

ใหประชาชนลงมตอกครง ในป พ.ศ.2531 วาจะตอวาระการดำรงตำแหนงของประธานาธบดตอไปหรอไม และในกรณทประชาชน

ไมประสงคใหปโนเชตเปนประธานาธบดตอไป กใหเขาดำรงตำแหนงตอไปอก 1 ปครง แลวจงจะพนวาระจากตำแหนงประธานาธบด

และกวาชลจะเรมมรฐบาลตามระบอบประชาธปไตยไดกลวงไปถง พ.ศ.2533 แตบทเฉพาะกาลในรฐธรรมนญดงกลาว กยงคงกำหนด

ใหปโนเชตไดดำรงตำแหนงผบญชาการทหารสงสดตอไปไดอก 7 ปจนถง พ.ศ.2540 และมฐานะเปนสมาชกวฒสภาตลอดชพ

ทำใหไดรบความคมกนใหไมตองถกดำเนนคดใดๆ

แตไมวาประธานาธบดปโนเชตจะไดตรากฎหมายปกปองตนเองไวอยางหนาแนนหลายชนหลายเชงเพยงใด กดเหมอน

จะหนไมพนจากเงอมมอของกระบวนการยตธรรมไปได4 แมในระยะแรกๆ จนถง พ.ศ.2533 นน เมอมผกลาวหาปโนเชตตอศาล

ศาลสงของชลจะปฏเสธการดำเนนคดดวยการยอมรบวา ศาลไมมอำนาจพจารณาเพราะมกฎหมายนรโทษกรรมบงคบไว เปนเหตให

ปโนเชตรอดตวไป แตตอมา เมอมการเปดเผยขอมลการสงหารหม การลกพาตวไปกำจดทงอยางไรรองรอย การลอบสงหาร และการ

ทารณทรมานผคนจำนวนมากใหปรากฏรบรแกสาธารณชน กฎหมายตามตวอกษรกไมอาจปกปองปโนเชตจากความผดทปรากฏ

อยางโจงแจงไดตอไป โดยเฉพาะนบตงแตกรณทรฐบาลอเมรกนไดเรยกรองใหชลตองรบผดตอความตาย และบาดเจบของเหยอ

ชาวอเมรกน จนชนะคดในการพจารณาของอนญาโตตลาการระหวางประเทศเมอ พ.ศ. 2535 และในปถดมาศาลสงชลกพพากษา

ใหจำคกนายพลมานเอล คอนเตรราส และพลเรอตรเปโดร เอสปโนซา ในความผดฐานฆาคนตายโดยเจตนา โดยไมปรบใชกฎหมาย

นรโทษกรรมแกกรณทงสองน

หลงจากนนอกไมกป กถงคราวทปโนเชตถกดำเนนคดเมอ พ.ศ.2540 เรมจากการถกควบคมตวในองกฤษสมยนายก

รฐมนตรโทน แบลร ระหวางทเดนทางไปรบการรกษาพยาบาลทกรงลอนดอน และเมอกลบมาสชลกตองตกเปนจำเลย และอยภายใต

การควบคมตวใหอยแตในบานของตนเอง จนตอมาเมอ พ.ศ.2543 ศาลสงของชลกมคำสงเพกถอนความคมกนในฐานะวฒสมาชก

ตลอดชพของเขา และเมอ พ.ศ.2547 ปโนเชตกถกฟองวามความผดในคดลกพาตวและฆาตกรรมหลายดค5 อยางไรกดศาลไดสง

จำหนายคดทเขาตกเปนจำเลยเพราะเหตผลดานสขภาพ ตอมาเขาถงแกความตายเมอปลายป 2549

สำหรบประเทศไทยนน แมจะเคยมกรณทมผฟองคณะปฏวตรฐประหารใหรบผดฐานกบฏในราชอาณาจกร แตศาลไทย

กยงไมเคยรบดำเนนคดกบคณะปฏวตรฐประหารทยดอำนาจไดสำเรจ เชนกรณทนายอทย พมพใจชน ยนฟองจอมพล

ถนอม กตตขจร แตถกคณะปฏวตสงจำคกโดยอาศยอำนาจมาตรา 17 เสยกอน6 หรอลาสดกรณเรออากาศตร ฉลาด วรฉตร

ฟอง พลเอก สนธ บญยรตกลน และพวก เปนจำเลย แตศาลกไมรบฟองเพราะศาลเหนวาคดอยใตบงคบกฎหมายรฐธรรมนญ

(ฉบบชวคราว) พ.ศ.2549 อนเปนกฎหมายทใชบงคบอยในขณะทยนฟอง ซงกำหนดไวในมาตรา 37 วาแมการกระทำจะเปนความผด

ผกระทำกพนจากความผดและความรบผดโดยสนเชง7

เรองราวเกยวกบคดปโนเชตน เปนทยอมรบกนวาไดกอใหเกดความเปลยนแปลงทางความคดอยางสำคญในกฎหมายระหวางประเทศ ถงกบ Naomi

Roht-Arriaza เขยนหนงสอชอวา The Pinochet Effect:

4

Transna¬tional Justice in the Age of Human Rights (2005) และมการนำเรองนมาอภปรายกนอยางกวางขวาง เชน Curtis A. Bradley & Jack

L. Goldsmith, Pinochet and Interna¬tional Human Rights Litigation, 97 Mich. L. Rev. 2129 (1999); Andrea Bianchi, Immunity Versus

Human Rights: The Pinochet Case, 10 Eur. J. Int’l L. 237 (1999); Michael Byers, The Law and Politics of the Pinochet Case, 10 Duke

J. Comp. & Int’l L. 415 (2000); William J. Aceves, Liberalism and International Legal Scholarship: The Pinochet Case and the Move

Toward a Universal System of Transnational Law Litigation, 41 Harv. Int’l L.J. 129 (2000); Robert C. Power, Pinochet and the Uncertain

Globalization of Criminal Law, 39 Geo. Wash. Int’l L. Rev. 89 (2007).

โปรดด Robert C. Power, Pinochet and the Uncertain Globalization of Criminal Law, 39 Geo. Wash. Int’l L. Rev. (2007), 89, 113ff.

คำสงหวหนาคณะปฏวต ท 36/2515 ลงวนท 22 มถนายน 2515 ซงตอมาถกยกเลกโดยพระราชบญญตยกเลกคำสงคณะปฏวต ท 36/2515

ซงสภานตบญญตแหงชาตตราขนเมอ 25 มกราคม 2517

คำพพากษาศาลอาญา คดแดงท 2483/2550 จากเดลนวส วนท 6 กรกฎาคม 2550

5

6

7

164

แตทวา ผยดอำนาจการปกครองของไทยกไมอาจจะวางใจไดเสยทเดยว เพราะเคยมเหตการณประวตศาสตรทเคยแสดง

ใหเหนแลววา ศาลไมไดยอมรบใหผมอำนาจตรากฎหมายกลบดำเปนขาวไดเสมอไป ตวอยางทเหนไดชด กคอคำสงของคณะรกษา

ความสงบเรยบรอยแหงชาต (ร.ส.ช.) หลงการยดอำนาจเมอ พ.ศ.2534 และการวนจฉยคดยดทรพยของศาลฎกา ตามนยแหง

คำพพากษาศาลฎกาท 912/2536 และ คำพพากษาศาลฎกาท 921/2536

การยดอำนาจของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (ร.ส.ช.) เกดขนเมอวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ.2534 โดยอางพฤตก

ารณฉอราษฎรบงหลวงของนกการเมองในรฐบาล การขมเหงขาราชการประจำ การเปนเผดจการทางรฐสภา การทำลายสถาบนทหาร

และการบดเบอนลมลางสถาบนพระมหากษตรยเปนเหตผลสำคญในการยดอำนาจรวม 5 ประการ หลงจากยดอำนาจไดและ

ประกาศใหรฐธรรมนญแหงราช¬อาณาจกรไทย พ.ศ.2521 สนสดลงแลว อกสองวนถดมา คณะ ร.ส.ช. กออกประกาศฉบบท 26

แตงตงคณะกรรมการตรวจสอบทรพยสน (ชอยอวา ค.ต.ส.) ขนคณะหนง ม พลเอก สทธ จรโรจน เปนประธานกรรม¬การ ตามขอ 2

ของประกาศน คณะกรรมการตรวจสอบฯ ดงกลาว มอำนาจออกคำสงอายดทรพยสนของนกการเมองซงคณะกรรมการตรวจสอบฯ

เหนวามพฤตการณอนสอแสดงใหเหนไดวามทรพยสนรำรวยผดปกต ผดวสยของผประกอบอาชพโดยสจรต และหากบคคลเหลานน

ไมสามารถนำหลกฐานมาแสดงใหคณะกรรมการตรวจสอบฯ เชอวาทรพยสนดงกลาวนนตนไดมาโดยชอบ กใหทรพยสนดงกลาว

ตกเปนของแผนดนตามนยแหงขอ ๖ ของประกาศคณะ ร.ส.ช. ฉบบน

หลงจากนน คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตไดประกาศใชธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534 เมอวนท

1 มนาคม 2534 โดยกำหนดใหมสภานตบญญตแหงชาต คณะรฐมนตร และสภารกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต ทงนโดยมการ

รบรองไวในมาตรา ๓๒ แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2534 วา

“บรรดาการกระทำ ประกาศหรอคำสงของหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต

หรอของ คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตทไดกระทำ ประกาศหรอสงกอนวนใชธรรมนญ

การปกครองน ทงน ทเกยวเนองกบการยดและควบคมอำนาจการปกครอง แผนดน เมอวนท 23

กมภาพนธ พ.ศ.2534 ไมวาจะกระทำดวย ประการใด หรอเปนในรปใด และไมวาจะกระทำ ประกาศ

หรอสงให มผลใชบงคบในทางนตบญญต ในทางบรหาร หรอในทางตลาการ ให ถอวาการกระทำ

ประกาศหรอคำสง รวมทงการกระทำของผปฏบตตาม ประกาศ หรอคำสงนนตลอดจนการกระทำ

ของบคคลใดๆ ซงไดกระทำ เนองในการยดหรอควบคมอำนาจการปกครองแผนดนดงกลาว เปน

การกระทำ ประกาศหรอคำสงทชอบดวยกฎหมาย”

ครนตอมา เมอมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2534 เมอ 9 ธนวาคม 2534 กไดมการบญญตรบรอง

ความชอบดวยกฎหมายของประกาศคำสงตาง ๆ ของคณะรกษาความสงบเรยบรอยไวในรฐธรรมนญอกครง ดงจะเหนไดจากมาตรา

มาตรา 222 ทวา

“บรรดาประกาศหรอคำสงของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตหรอหวหนาคณะรกษา

ความสงบเรยบรอยแหงชาตหรอกฎหมายทมผลเปนการแกไขหรอเพมเตมประกาศหรอคำสงของ

คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตหรอหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาตทออก

ใชบงคบกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนหรอคำสงของนายกรฐมนตรหรอประธานสภารกษาความ

สงบเรยบรอยแหงชาตทออกโดยอาศยอำนาจตามมาตรา27แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร

พทธศกราช๒๕๓๔ทงนไมวาจะมผลใชบงคบในทางนตบญญตทางบรหารหรอทางตลาการบรรดา

ทยงมผลใชบงคบอยจนถงวนประกาศใชรฐธรรมนญนใหมผลใชบงคบไดโดยชอบดวยรฐธรรมนญน

ตอไปและถาประกาศหรอคำสงดงกลาวมผลบงคบในทางนตบญญตหรอในทางตลาการการยกเลก

หรอเปลยนแปลงประกาศหรอคำสงดงกลาวใหตราเปนพระราชบญญต การตราพระราชบญญต

ตามมาตรานไมมผลกระทบกระเทอนตอการปฏบตงานของบคคลหรอคณะบคคลซงไดกระทำไป

ตามประกาศหรอคำสงดงกลาว และใหบคคลหรอคณะบคคลนนไดรบความคมครอง ผใดจะนำไป

เปนเหตฟองรองในทางใดมได”

165

ขอควรสงเกตสำหรบบทบญญตทงสองบทนกคอ มาตรา 32 แหงธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534 เพยงแตรบรอง

ใหการกระทำ การประกาศ และออกคำสงของคณะ ร.ส.ช. อนเกยวเนองกบการยดอำนาจการปกครองแผนดนซงไดแลวเสรจไปกอน

ประกาศใชธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรซงไมชอบดวยกฎหมายในขณะกระทำ เปนการอนชอบดวยกฎหมายตามธรรมนญ

การปกครองราชอาณาจกร พ.ศ. 2534 และมาตรา 222 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณา¬จกรไทย พ.ศ.2534 มารบรองใหการประกาศ

หรอการออกคำสงทคณะ ร.ส.ช. ออกใชบงคบกอนประกาศใชรฐธรรมนญนน มผลบงคบโดยชอบดวยรฐธรรมนญตอไป

การทมการรบรองใหการประกาศหรอการออกคำสงของคณะ ร.ส.ช. ทกระทำไวกอนประกาศใชรฐธรรมนญมผลบงคบ

โดยชอบดวยรฐธรรมนญน นบวาเปนของใหมในสมยนน เพราะหากจะเปรยบเทยบกบถอยคำทใชแกบทบญญตทำนองเดยวกน

นในรฐธรรมนญ หรอธรรมนญการปกครองราชอาณาจกรฉบบกอนหนานน ลวนแลวแตใชเพยงคำวา ใหมผลบงคบตามกฎหมาย

หรอถอวาชอบดวยกฎหมายเทานน เปนทเหนไดชดวา ผตรารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2534 เชอวาการใชถอยคำ

เพยงวาใหถอวาการประกาศหรอออกคำสงของคณะ ร.ส.ช. ชอบดวยกฎหมายนน เปนการไมเพยงพอ เพราะอาจจะถกตลาการ

รฐธรรมนญพพากษาวา ประกาศหรอคำสงดงกลาว ขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2534 และไมมผลบงคบได

ดงนนการตราบทบญญตมาตรา 222 ไวโดยระบลงไปตรง ๆ วา ประกาศหรอคำสงเหลานนมผลบงคบใชไดโดยชอบดวยรฐธรรมนญ

กเพอปองกนไมใหตลาการรฐธรรม¬นญวนจฉยวา ประกาศหรอคำสงนนขดตอรฐธรรมนญนนเอง

อยางไรกด ความหวงของผรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2534 ทจะตดทางไมใหตลาการรฐธรรมนญวนจฉย

วาประกาศหรอคำสงของคณะ ร.ส.ช. ไมชอบดวยรฐธรรมนญกตองกลายเปนหมนไป เมอปรากฏวา ศาลฎกา โดยคำพพากษาท

312/2536 และคำพพากษาฎกาท 921/2536 ไดพพากษาวาประกาศคณะ ร.ส.ช. ฉบบท 26 ขอ 2 และ ขอ 6 ซงใหอำนาจ

คณะกรรมการตรวจ¬สอบทรพยสนมอำนาจวนจฉยวาบคคลใดไดทรพยสนมาโดยมชอบและมอำนาจอายดทรพย เปนผลให

ทรพยสนทถกอายดตกเปนของแผนดนนน เปนการตรากฎหมายโดยขดตอประเพณการปกครองแผนดนในระบอบประชาธปไตย

เพราะรฐธรรมนญทกฉบบรบรองใหการพพากษาอรรถคดเปนอำนาจของศาล และการตงศาลขนใหมเพอพจารณาคดใดคดหนง

โดยเฉพาะแทนศาลทมอยจะกระทำมได ดวยเหตนการทประกาศ ร.ส.ช. ฉบบท 26 กำหนดใหคณะกรรมการตรวจสอบทรพยสน

ซงบคคลอนนอกจากศาลเปนผมอำนาจพพากษาอรรถคด จงสงผลใหประกาศดงกลาวขดตอธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร

และยอมจะไมมผลใชบงคบ

นอกจากนนการทประกาศ ร.ส.ช. ฉบบดงกลาว ขอ 6 กำหนดใหคณะกรรม¬การตรวจสอบทรพยสนมอำนาจสงอายด

ทรพยและหากเจาทรพยไมสามารถพสจนไดภายใน 15 วน วาเปนทรพยสนทตนไดมาโดยชอบ ทรพยสนทถกอายดไวกจะตกเปน

ของแผนดน ดงนมผลเปนการออกกฎหมายลงโทษรบทรพยสน อนเปนการตรากฎหมายทมโทษทางอาญายอนหลง ถอไดวาขด

ตอประเพณการปกครองในระบอบประชาธปไตย และเปนเหตใหประกาศ ร.ส.ช. ดงกลาวไมมผลบงคบไปอกประการหนง

ศาลฎกายงไดวนจฉยตอไปดวยวาแมธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534 จะไดรบรองไวในมาตรา 32 วา

“บรรดาการกระทำ ประกาศ หรอคำสงของหวหนาคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต หรอของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหง

ชาตทไดกระทำ ประกาศ หรอคำสงกอนวนใชธรรมนญการปกครองทงนไมวาจะกระทำดวยประการใด หรอเปนในรปใด และไมวาจะ

กระทำประกาศหรอคำสงใหมผลใชบงคบในทางนตบญญต ในทางบรหาร หรอในทางตลาการ ใหถอวา การกระทำ ประกาศ หรอคำสง

รวมทงการกระทำของผปฏบตตามประกาศหรอคำสงนนตลอดจนการกระทำของบคคลใดๆ ซงไดกระทำเนองในการยดหรอควบคม

อำนาจการปกครองแผนดนดงกลาวเปนการกระทำทชอบดวยกฎหมาย” นน ยอมเปนการรบรองโดยทวไปวาประกาศหรอคำสง

ร.ส.ช. นนมผลใชบงคบไดเชนกฎหมายเทานน มไดบญญตรบรองไปถงวาใหใชบงคบได แมเนอหาตามประกาศหรอคำสงของ ร.ส.ช.

ดงกลาวจะขดหรอแยงตอธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534 แตอยางใด

และดวยเหตทประกาศ ร.ส.ช. ฉบบดงกลาวไมมผลบงคบ เพราะขดตอธรรมนญการปก¬ครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534

ไปกอนแลว ดงนนแมตอมาภายหลง มาตรา 222 ของรฐธรรม¬นญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2534 จะรบรองวาใหบรรดา

ประกาศและคำสงของ ร.ส.ช. มผลบงคบไดโดยชอบดวยรฐธรรมนญกตาม ในเมอประกาศ ร.ส.ช. ฉบบท 26 ไมมผลบงคบเพราะ

ไปขดตอธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร พ.ศ.2534 ไปกอนหนาท จะมการประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ.2534 แลว

166

ดงนนคำสงของ ร.ส.ช. ในกรณนจงไมใชกฎหมายทมผลบงคบอยในวนทประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2534

และจงไมอาจปรบใชมาตรา ๒๒๒ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณา¬จกรไทย พ.ศ.2534 มาบงคบใชในกรณนได

ประกาศคณะปฏวต กบความยตธรรมอะไรจะมคาเหนอกวากน?

จากแนวคำพพากษาศาลฎกาขางตนนเอง เปนทเหนไดวา การทศาลวนจฉยวา การบญญตใหการกระทำของ

คณะ ร.ส.ช. ชอบดวยกฎหมายนน ไมทำใหการกระทำทไมชอบกลายเปนชอบขนมาได เพราะบทบญญตดงกลาวมไดบญญตรบรอง

ไปถงวาใหใชบงคบได แมเนอหาตามประกาศหรอคำสงของ ร.ส.ช. ดงกลาวจะขดหรอแยงตอธรรมนญการปกครองราชอาณาจกร

พ.ศ.2534 แตอยางใดนเอง เปนเหตใหสภารางรฐธรรมนญตรามาตรา 309 ขน โดยมงจะกำหนดลงไปวา แมประกาศ คำสง หรอก

ารปฏบตตามประกาศหรอคำสงของคณะปฏรปการปกครองฯ จะขดตอกฎหมายหรอขดตอรฐธรรมนญ กใหถอวาเปนการอนชอบ

ดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญไปเลย

ตวอยางของประกาศคณะปฏรปการปกครองฯ ซงหากมการประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 แลว กอาจมผอางไดวา

ขดกบรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 นนเอง กคอประกาศฉบบท 30 เรองการตรวจสอบการกระทำทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (ค.ต.ส.)

โดยทคณะกรรมการตรวจสอบมวาระอยไดไมเกน 1 ปนบแตวนทประกาศดงกลาวใชบงคบ คอไมเกนวนท 30 กนยายน พ.ศ.2550

ดงนนหากมการลงประชา¬มตรบรองราง และประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ภายในเดอนสงหาคม พ.ศ.2550 ดงนนไมวาจะม

การขยายวาระการดำรงตำแหนงหรอไมกตาม คณะกรรม¬การตรวจสอบกยอมจะยงคงมอำนาจหนาทอยภายใตรฐธรรมนญ พ.ศ.

2550 และอาจมการกระทำอยางหนงอยางใด เปนเหตใหมผกลาวอางวา การใชอำนาจหนาทหรอการกระทำของคณะกรรมการ

ตรวจสอบขดตอรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ได เชนการอายดทรพยสนขดตอหลกการคมครองสทธในกระบวนการยตธรรม หรอขดตอ

หลกคมครองเสรภาพทางทรพยสน เปนตน ในกรณเหลานการกระทำใด ๆ ของคณะกรรมการตรวจ¬สอบเชนนน กยอมจะไดรบ

การคมครองโดยมาตรา 309 แหงรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ใหถอวาการกระทำเหลานนชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญ

ตวอยางอกกรณหนง ไดแกกรณทอาจเกดขนจากการปฏบตตามคำสงคณะปฏรปการปกครองฯ ฉบบท 3/2549 ซงให

แมทพภาคเปนผอำนวยการรกษาความสงบเรยบรอยในเขตพนทแตละกองทพภาค โดยมอำนาจระงบ ปราบปราม หรอรกษาความ

สงบเรยบรอยในเขตพนทแตละกองทพภาคนน และใหเจาหนาทฝายพลเรอนปฏบตตามการสงการของแมทพภาค ซงตามคำสง

ของคณะปฏรปการปกครอง ฯ ฉบบนมการสำทบไวดวยวา หากผใดหลกเลยงขดขน จะตองไดรบโทษอยางรายแรง

ผลกคอคำสงดงกลาว กอใหเกดอำนาจรฐซอนกนทนทสองอำนาจ คออำนาจรกษาความสงบเรยบรอยซงโดยทวไปเปน

อำนาจของรฐบาลและเจาหนาทของรฐฝายพลเรอนซงทำหนาทบรหารราชการแผนดนและรกษาความสงบเรยบรอย ไดถกโอนไป

อยในมอแมทพภาคในฐานะผมอำนาจบงคบบญชาสงสดในการรกษาความสงบเรยบรอยในเขตพนทของตน และโดยทคณะปฏรป

การปกครอง ฯ ไดแปรสภาพไปเปนคณะมนตรความมนคงแหงชาต และมอำนาจหนาทในการรกษาความสงบเรยบรอยและความมน

คงแหงชาต ตามมาตรา 34 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณา¬จกรไทย (ฉบบชวคราว) พ.ศ.2549 โดยหากมการประกาศ¬ใชรฐธรรมนญ

พ.ศ.2550 กจะพนจากตำแหนงไป พรอมกบคณะรฐมนตรชดปจจบน ในวนทคณะรฐมนตรทตงขนใหมตามรฐธรรมนญ พ.ศ.2550

เขารบหนาท8 แตเนองจากแมทพภาคมไดพนจากอำนาจหนาททไดรบไวตามคำสงคณะปฏรปก แตเนองจากแมทพภาคมไดพน

จากอำนาจหนาททไดรบไวตามคำสงคณะปฏรปการปกครอง ฯ ดงนนแมจะมการจดตงรฐบาลตามรฐธรรมนญใหมแลว และแม

คณะมนตรความมนคงแหงชาตไดพนจากตำแหนงหนาทไปแลว หากไมมการตรากฎหมายยกเลกคำสงคณะปฏรปการปกครอง ฯ

โปรดด รางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๒๙๘ วรรคสอง ซ งเปนบทท สภารางรฐธรรม¬นญตราข นใหมหลงจากนำเสนอรางฯ

ฉบบรบฟงความคดเหนและ มนกวชาการประกาศคดคานการรบรองใหประกาศและคำสงของคณะปฏรปมผลใชบงคบโดยชอบดวยรฐธรรมนญ

หากยอมใหคณะมนตรความมนคงแหงชาตยงคงดำรงตำแหนงอยไดหลงประกาศใชรฐธรรมนญ โปรดดรายงานการเสวนาของสมาคมนกขาว

นกหนงสอ¬พมพ¬แหงประเทศไทย เมอวนท ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๕๐ http://tna.mcot.net/content.php? news_id=39907

8

167

ฉบบท ๓/๒๕๔๙ นไป บรรดาแมทพภาคกจะยงคงมอำนาจโดยชอบดวยกฎหมายและชอบดวยรฐธรรมนญเหนอเจาหนาทของรฐ

ฝายพลเรอนในการรกษาความสงบเรยบรอย

โดยทคำวา “การรกษาความสงบเรยบรอย” เปนคำทมความหมายกวาง ดงนนการใชอำนาจรกษาความสงบเรยบรอยก

จะพลอยกวางขวางตามไปดวย และปญหากอาจจะเกดจากการตความความหมายของการใชอำนาจรกษาความสงบเรยบรอยนนเอง

เพราะหากมการประกาศใชรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ การแสดงความคดเหนกด การชมนมในทสาธารณะกด การนดหยดงานกด

การโตแยงสทธตาง ๆ ระหวางคณะบคคลหรอชมชน รวมไปจนกระทงถงการตดตอสอสารถงกนดวยวธตาง ๆ ซงฝายพลเรอน

เหนวาเปนเสรภาพตามรฐธรรม¬นญ กอาจจะถกฝายทหารพจารณาวา กอใหเกดความไมสงบ และขดตอการรกษาความสงบ

เรยบรอยได

ในกรณเชนน แมทพภาคกอาจใชอำนาจรกษาความสงบเรยบรอย เชญตวผกระทำการอนกระทบตอความสงบเรยบรอย

ไปควบคม หรอกกขงไวได และอาจกอใหเกดผลทางการเมองตามมา ดงกรณทเหนไดจากทเหตการณผานมา การทแมทพภาคตางๆ

ใชอำนาจรกษาความสงบในการ “ขอความรวมมอ”หรอ สกดกนไมใหประชาชนในเขตทองทของตนเดนทางมารวมชมนมใน

กรงเทพมหานคร หรอกรณททหารเขาควบคมตวนายสมบต บญงามอนงค แหงกลมพลเมองภวฒน ซงประทวงคดคาน การรฐประหาร

และกลาวคำปราศรยในทสาธารณะบรเวณสถานขนสงจงหวดเชยงราย เมอวนท 6 กรกฎาคมทผานมา ทง ๆ ทนายสมบต

อางวาตนใชสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน ตามทมการรบรองไวในรฐธรรมนญ พ.ศ.2549 ดงนนจงยอมจะคาดเหน ไดวา

หากมการใชรฐธรรมนญตามราง พ.ศ.2550 แลว และมการหาเสยงเลอกตง มการชมนมแสดงมตทางการเมองไปในทางตำหน

การกระทำของคณะปฏรปฯ และมการพยายามระงบการกระทำดงกลาว โดยอางอำนาจของแมทพภาคตามคำสงของคณะปฏรปฯ

ประกอบกบมาตรา ๓๐๙ และมการใชอำนาจรกษาความสงบเรยบรอยทขดตอหลกสทธเสรภาพทรบรองไวในรฐธรรมนญ กรณก

อาจกลายเปนปญหาทางกฎหมาย ปญหาทางการเมอง และวกฤตรฐธรรมนญได

ตวอยางทลอแหลมตอการเกดวกฤตทางกฎหมายและทางการเมองทเกดขนแลวกคอ กรณทเกดเหตไมสงบขนจากการ

ชมนมและการสลายการชมนมของกลมแนวรวมประชาธป¬ไตยขบไลเผดจการทหนาบานพกประธานองคมนตร เมอคนวนท 22

กรกฎาคม ศกน และตอมามการยนคำรองตอศาลใหออกหมายจบ ครนศาลไมออกหมายจบ แตใหใชวธไกลเกลยโดยใหผถกกลาวหา

มารบทราบขอกลาวหาทศาลเอง ผดำรงตำแหนงรกษาการผบญชาการตำรวจแหงชาต กถงกบใหสมภาษณสอมวลชนในทำนอง

ตำหนการใชดลพนจของศาลวา จะอนมตหรอไมอนมตหมายจบกขอใหสงมา ไมใชเรยกใหมาไกลเกลยเพราะตำรวจไมไดขอให

ไกลเกลย เปนตน กรณดงกลาวนตามปกตยากทจะเกดขนไดเพราะเจาหนาทตำรวจตองเคารพดลพนจของศาล แตหากเจาหนา

ทตำรวจถอตน วามหนาทรกษาความสงบเรยบรอย โดยอาศยอำนาจทหาร กอาจเกดการแสดงออกอยางหมนเหมตอการโตแยง

อำนาจศาลทตำรวจ เหนวาขดขวางการรกษาความสงบเรยบรอยของตนได ในขณะทฝายศาลกอาจมองวาการแสดงความเหน ของ

ผบญชาการตำรวจ แหงชาตอาจมผลเปนการแทรกแซงความเปนอสระในการใชดลพนจของศาล ถงขนาดอาจทำใหสาธารณชน

เหนวาเปนการแสดงอทธพลหรออำนาจเหนอศาล และกลายเปนการละเมดอำนาจศาลได ดงนเปนตน

เมอเราไดปะตดปะตอเรองราวตาง ๆ ใหเหนเปนภาพรวมเชนน เรากจะเขาใจไดตอไปวา เหตใดฝายทหารจงพยายาม

เรยกรองใหมการตรากฎหมายรกษาความมนคงแหงชาตซงใหอำนาจเจาหนาทฝายทหารในกองอำนาจการรกษาความมนคงภายใน

อยางครอบคลมกวางขวางขนอกฉบบหนง โดยอางวากฎหมายทมอยไมวาจะเปนกฎหมายเกยวกบการบรหารราชการแผนดน ทวไป

กฎหมายวาดวยการบรหารราชการแผนดนในภาวะฉกเฉน หรออำนาจตามกฏอยการศก ยงไมเพยงพอสำหรบการรกษาความ

สงบเรยบรอยในเขตชายแดนภาคใต

กรณท อาจเกดเปนปญหาไดอกกรณหนง กไดแกกรณท คณะปฎรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมขไดออกคำสงท 5/2549 ใหกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดำเนนการควบคม ยบยง

สกดกน และทำลาย การเผยแพรขอมลขาวสารในระบบสารสนเทศ ผานระบบเครอขายการสอสารทงปวง ทมบทความ ขอความ

คำพด หรออนใด อนอาจจะสงผลกระทบตอการปฏรปการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหา¬กษตรยเปนประมข ตามท

คณะปฏรปการปกครองฯ ไดประกาศไวในเบองตนกอนหนานน ผลของการออกคำสงดงกลาว ทำใหกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

168

และการสอสารตงตนเปนกองเซนเซอร หรอเจาพนกงานสกดกนการสอสารและแสดงความคดเหนของประเทศไทย มการอางคำสง

ดงกลาวโดยใชดลพนจอยางกวางขวางในการพจารณาวาขอมลขาวสารใดเปนขอมลขาวสารทสงผลกระทบตอการปฏรปการปกครอง

แลวแจงใหผประกอบกจการใหบรการเครอขาย และผประกอบการสงขอมลผานเครอขายสารสนเทศ งดใหบรการ และสกดกน

การเผยแพรขอมลและความคดเหนตอสาธารณ¬ชนจากเครอขายตางๆ หรอทเรยกวาปดเครอขายจำนวนนบหมนเครอขาย9

จนกระทงผใชบรการทไมสามารถรบและสงขอมลไดอยางอสระ พากนรองเรยนตอเจาหนาท เพอใหกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสารหยดยงการกระทำดงกลาวอยางแขงขน เพราะเหนวาการกระทำดงกลาวขดตอสทธเสรภาพขนพนฐานทงในระดบ

ชาตและระดบนานาชาต เพราะเปนการสกดกนขอมลขาวสารสาธารณะ ละเมดหรอแทรกแซงเสรภาพในการแสดงความคดเหน

ซงขดตอรฐธรรมนญ และหลกสทธมนษยชนอยางรายแรง

การใชอำนาจสกดกนการเผยแพรขอมลในเครอขายสารสนเทศนานาชาตของกระทรวงเทคโนโลยและการสอสารน

นอกจากจะเปนการจำกดสทธเสรภาพของประชาชนในการรบรขอมลขาวสารแลว บางครงความฮกเหมและความตองการประกาศ

ผลงานหรอประกาศขอแกตวของตน อาจจะกลายเปนการกระทำทละเมดกฎหมายอกดวย ดงกรณทปรากฏวา รฐมนตรวาการ

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไดแถลงขาวตอสาธารณชนเมอตนเดอนเมษายนวา ไดสงใหสกดกนการถายโอน

ขอมลของเครอขายขอมลในตางประเทศชอ “YouTube” เพราะมการแสดงขอมลหมนพระบรมเดชานภาพ จนกลายเปนการเปด

เผยขอมลแกสาธารณชนเปนวงกวางวา เครอขายดงกลาวเปนแหลงขอมลทเผยแพรขอมลทกระทบตอสถาบนพระมหากษตรย

และเปนเหตใหประชาชนสวนใหญซงไมเคยรบรเรองดงกลาวมากอน พลอยรบรกนอยางกวางขวางโดยไมสมควร เปนเหตให

ความตองการจำกดการเผยแพรขอมลดงกลาวใหอยในวงแคบ กลายเปนการเผยแพรขอมลทไมสมควรในวงกวาง และเปนเหตให

ขอมลเหลานนแพรกระจายไปโดยขดตอความมงหมายของทางราชการ

อนทจรง ถารฐมนตรวาการกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เฉลยวใจสกนด พลกดพระราชบญญต

ขอมลขาวสารของราชการเสยกอนแถลงขาว กจะพบมาตรา 14 ซงกำหนดวา “ขอมลขาวสารอนอาจกอความเสยหายตอสถาบน

พระมหากษตรยจะเปดเผยมได” การกระทำครงน นของทานในฐานะทเปนรฐมนตรวาการกระทรวงซงเก ยวของโดยตรง

กบขอมลขาวสาร จงเปนการกระทำทกอใหเกดผลกระทบเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรยอยางไมบงควร และนบเปนการฝาฝน

กฎหมายอยาง แจงชด เปนทเหนไดวา หากรฐมน¬ตรวาการกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารคดใครครวญใหรอบคอบ

เสยกอน ไมบมบามเผยแพรขาวการกระทำของตวเพอหาความชอบ หรอเพอแกตวใหพนจากการถกกลาวหาวาสกดกนเสรภาพใน

การสอสารถงกน กคงจะไมกระทำการชนดททำใหถกตำหนภายหลงไดวา ความรทวมหวเอาตวไมรอด อยางทเกดขน

แมในปจจบน คณะรฐมนตรจะมมตเมอวนท 3 กรกฎาคม ศกน อนมตใหยกเลกคำสงคณะปฏรปการปกครองฯ ฉบบท

5/2549 แลว แตกยงไมแนวาจะดำเนน¬การยกเลกเสรจสนกอนประกาศใชรฐธรรมนญหรอไม หากมการประกาศใชรฐธรรมนญ

แลว ประกาศฉบบดงกลาวยงไมยกเลกไป กระทรวงเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศยงคงใชอำนาจปดกนสญญาณ หรอแทรกแซง

การเสนอขอคดเหนผานเครอขายสารสนเทศนานาชาต โดยอางอำนาจตามคำสงของคณะปฏรปการปกครองฯ ฉบบท 5 วาการทำ

เชนนนเปนการใชอำนาจทชอบดวยกฎหมายและรฐธรรมนญตามบทเฉพาะกาลมาตรา ๓๐๙ กรณกยอมเปนคาด¬หมายไดวา

ขออางเชนนนาจะกอใหเกดหรอสงเสรมใหเกดขอพพาท และกลายเปนประเดนโตเถยงสำคญทางกฎหมายในแงสทธเสรภาพขน

พนฐานและสทธมนษยชน และกลายเปนประเดนทางการเมองตอไปวา ระหวางบทเฉพาะกาล กบสาระสำคญของรฐธรรมนญนน

บทใดจะมผลบงคบดกวากน ภายใตเงอนไขอะไร และมความชอบธรรมทางการเมองอยางไร

แตในกรณเหลานหากรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 มผลบงคบแลว กไมแนวาศาลจะเดนตามบทบญญตในมาตรา 309

อยางเครงครดเสมอไป

ศาลอาจจะอางแนวคำพพากษาศาลฎกา วาการรบรองใหชอบดวยกฎหมายและรฐธรรมนญนนจำกดเฉพาะการกระทำท

ชอบดวยกฎหมายในตวเองเทานน และศาลอาจปฏเสธทจะปรบใชมาตรา ๓๐๙ ในสวนทจะใหประกาศหรอคำสงของ คณะปฏรปฯ

หรอการปฏบตตามประกาศหรอคำสงนนมผลโดยชอบไดตอไปแมจะขดตอรฐธรรม¬นญกได เพราะการปรบใชมาตรา ๓๐๙

โดยยอมรบผลของมาตรานน เทากบเปนการปฏเสธสถานะความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ และปฏเสธบทบาทของศาลใน

ฐานะเปนคนกลางผวนจฉยขอพพาทในอรรถคดทงปวง ศาลจงอาจถอวาบทบญญตชนดนเปนบทบญญตทขดตอรฐธรรมนญ

ในตวเองและไมมผลบงคบ

169

ในอกแงหนงศาลอาจจะตความหมายของมาตรา 309 ไปในทางทสอดคลองกบรฐธรรมนญกอาจทำไดโดยตความหมาย

ของมาตรานอยางจำกดความ ในฐานะเปนบทยกเวนรฐธรรมนญ คอตความใหมความหมายแคบ ซงทางหนงอาจทำไดโดยจำกด

ขอบเขตบงคบของมาตรา 309 ไวเฉพาะการรบรองความชอบธรรมของคำสงคณะปฏวตทมผลกอนทรฐธรรมนญจะใชบงคบ หรอ

อกทางหนงกอาจทำไดโดยพเคราะหความสมพนธเชงเหตผลในกรณพพาทแตละกรณเปนเรองๆ ไป โดยชงนำหนกประโยชนท

กฎหมายมงคมครองในแตละกรณวาประโยชนใดเปนประโยชนทสำคญยงใหญกวากนตามหลกความสมควรแกเหต หรอหลกสดสวน

(Proportionality) กลาวคอพจารณาจากความจำเปนและความสมควรแกเหต ในการรกษาประโยชนสาธารณะอนเกดจากการประกาศ

หรอคำสงหรอการปฏบตตามประกาศหรอคำสงของคณะปฏรปการปกครอง เมอเทยบกบประโยชนสาธารณะอนเกดจากบทบญญต

แหงกฎหมายและรฐธรรมนญ วาประโยชนอยางใดสำคญกวากนกได

ยกตวอยางเชน กรณการปฏบตตามอำนาจหนาทของคณะกรรม¬การ¬ตรวจสอบทรพยสนเพอรกษาประโยชนของแผนดน

กบเสรภาพในทางทรพยสนของบคคลเอกชน ซงการอายดทรพยจะกระทำตามอำเภอใจ โดยปราศจากหลกฐานหรอเหตสมควร

ไมได หรอกรณเจาหนาทฝายทหารหรอตำรวจใชอำนาจรกษาความสงบเรยบรอยเขาสลายการชมนมของประชาชนดวยกำลง

หรอเขาจบกม หรอควบคมตวบคคล หรอประทษรายแกรางกาย หรอแกชวต โดยขดตอประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา ในภาวะทเกดเหตจราจลตามสมควรแกเหต กบในภาวะทมการเดนขบวนประทวงโดยสนต และการใชกำลง

เปนการกระทำเกนสมควรแกเหต ยอมจะมผลแตกตางกน ดงนเปนตน

ทายทสด ผเขยนเหนวา บทบญญตเชนมาตรา 309 นไมควรนำมาบญญตไวในรางรฐธรรมนญ เพราะจะทำใหรฐธรรมนญ

เสยคณคาความเปนกฎหมายสงสดไปอยางนาเสยดาย ยงไปกวานนจะทำใหหลกการปกครองโดยกฎหมายเสอมเสย และกลายเปน

การสรางคานยมสงเสรมอำนาจปฏวตรฐประหารโดยไมจำเปน

อนทจรงบทเฉพาะกาลมาตรานหากจะไดตราเสยใหมเปนวา

“บรรดาการใดๆ ทไดรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(ฉบบชวคราว)พทธศกราช

2549 วาเปนการชอบ ดวยกฎหมายและรฐธรรมนญ และยงมผลอยในวนทรฐธรรมนญนใชบงคบ

ใหถอวาการเหลานนเปนอนสนผลไปภายใน 180 วนนบแตวนทรฐธรรมนญนมผลใชบงคบ เวนแต

ภายในกำหนดดงกลาวสภาผแทนราษฎรจะไดตรากฎหมายรบรองไว”ดงนกจะเขาทไมนอย

170

1. โจทย

เพอใหเกดประโยชนสงสดกบมหาวทยาลย สภาคณาจารยและประธานสภาคณาจารยควรมสถานภาพ และบทบาทอยางไร

จงเหมาะสม

2. ฐานคตในการวเคราะห

2.1 ผลผลตของมหาวทยาลย (ไมวา การเรยนการสอน การวจย การบรการวชาการ และการทำนบำรงศลปวฒนธรรม)

จะสมฤทธผลหรอไมขนกบคณาจารย

2.2 มหาวทยาลยตองการความเปนเลศทางวชาการ (academic excellency) ซงหมายถง สมรรถนะในการผลตวชาการ

ทเหมาะสม เพอรบใชสงคม (ทมหาวทยาลยนนสงกดอย) ซงความเปนเลศดงกลาว มความสำคญสงกวาการสรางความรำรวยให

มหาวทยาลย หรอสรางองคความรในระดบสากล (แตประเทศชาตไดรบประโยชนนอย)

2.3 ความเปนเลศในการผลตผลงานของอาจารย จะเกดขนไดตอเมออาจารยมสมรรถนะหลก (core competencies)

ครอบคลม ทงดานเทคนควชาการในสาขาทตนสนใจ เขาใจและรลกสงคมทตนอาศย เขาใจโลกในระดบสากล มความสามารถใน

การประยกต มจนตนาการอนสงสง และมจตวญญาณทมงแสวงหาความรความจรงอยางเขมแขง

2.4 ผลงานของอาจารย จงเปนผลงานมงรบใชและชนำสงคม ผลงานเชนนตองการภาวะสรางสรรค นวตกรรม

และจนตนาการอนสงสง ซงผลงานดงกลาวจะเกดขนไมไดในบรรยากาศการทำงานทวๆ ไป โดยเฉพาะอยางยงในบรรยากาศท

เตมไปดวยกฎระเบยบ และขอจำกดจากทกทศทาง

2.5 ดงนน หากตองการผลงานทเปนเลศจากอาจารย จงจำเปนตองบรหาร จดการใหเกดความเปนอสระทางวชาการ

(academic autonomy) มบรรยากาศ มแรงจงใจ และมเงอนไขทเหมาะสมตอการทำงาน จงจะสามารถนำพามหาวทยาลยไปส

ความเปนเลศได

3. การบรหารมหาวทยาลยทเปนอย

โดยเหตดงกลาว การบรหารมหาวทยาลย จงตองมลกษณะพเศษ มสามารถนำเอาวธการบรหารภาครฐ (แบบการบรหาร

ในกระทรวง ทบวง กรม) และภาคธรกจ (ทมงผลกำไร) โดยทวไปมาใชได แตมหาวทยาลยควรมการบรหารทมลกษณะเฉพาะของ

ตวเอง

หลกนยมทถอปฏบตอยทวไป มหาวทยาลยนยมการบรหารโดยมสภามหาวทยาลยเปนองคกรปกครองสงสง มอำนาจใน

การออกขอบญญต (ระเบยบ) ขนมาใชภายใตขอบเขตกฎหมาย มอธการบด เปนผรบสนองนโยบาย โดยเปนผนำนโยบายของสภา

มหาวทยาลยไปปฏบต ซ งมกเปนนโยบายระยะส น ตามรอบวาระของสภามหาวทยาลย และรอบวาระของอธการบด

แลวแตกรณ

171

รปแบบการบรหารเชนน มหาวทยาลยจงมงสรางผลงานทางดานปรมาณเปนสวนใหญ ความเปนเลศจงยากทจะเกด

ขนได เพราะการสรางความเปนเลศยอมตองการผลงานระยะยาว

ฉะนน มหาวทยาลยจงวนเวยนอยในวงลอแหงโรงเรยนสอนหนงสอหาใชมหาวทยาลยในเชงอดมคตอนพงประสงคไม

4. สงทมหาวทยาลยขาดไป

มหาวทยาลยปจจบน (ในทศนะของผเขยน) จงเปนแหลงรวมผสอนทขาดจตวญญาณของผแสวงหา (ความร ความจรง)

มหาวทยาลยจงตองปรบปรงตนเอง (อาจถงขนปฎวตตนเองกได) เพอใหหลดพนจากขอจำกดทงหลาย เพอนำพาตนเองไปสมหา

วทยาลยในอดมคต

การสรางจตวญญาณและสมรรถนะไปสความเปนเลศ ควรเปนหนาทสำคญของสภาคณาจารย เพราะสภาคณาจารยจะ

เขาใจตนเอง และเขาใจมหาวทยาลยดกวาคนกลมอน ๆ ในสงคมมหาวทยาลย (ตามแบบมหาวทยาลยในตางประเทศ) ทผานมา

สภาคณาจารยไดรบการยอมรบในทางกฎหมายวาเปนสถาบนหลกสถาบนหนงของมหาวทยาลย แตในทางปฏบต สภาคณาจารย

ถกมองเปนเพยงทปรกษา (ซงอธการบดไมไดปรกษา) เปนฝายคาน (ถกมองวาคอยคานฝายบรหาร) บางในบางมหาวทยาลย

และทหนกขนไปอกกคอ ทำตวเปนลกนองของฝายบรหารไปเลย บางมหาวทยาลยมสภาคณาจารยกเพราะกฎหมายกำหนดใหม

(แคนนเอง) ไมไดมองเหนประโยชนอะไร

โดยเหตน สภาคณาจารยจงมบทบาทนอยมาก มลกษณะเปนไมประดบมหาวทยาลยมากกวาบทบาทอนพงเปน

นาเสยดาย

5. สภาคณาจารยทคาดหวง ควรเปนอยางไร

สภาคณาจารยทดควรมฐานะ

(1) เปนศนยรวมของคณาจารย ทคอยปลกเราวญญาณการแสวงหา คอยตอสเพอความเปนอสระทางวชาการ

ของคณาจารย ลดขอจำกดในการทำงาน สงเสรมความเปนเลศทางวชาการ และปกปองมใหอาจารยถกรงแกโดยไมเปนธรรม

ในขณะเดยวกน ตองดแลใหคณาจารยประพฤตปฏบตอยในกรอบจรรยาบรรณ

(2) เน องจากฝายบรหาร (อธการบด) มบทบาทสำคญในการบรหารงานใหเปนไปตามนโยบายของ

สภามหาวทยาลย ซงมภาระมากในทกดาน อธการบดจงมกไมสนใจในสวนทละเอยดออนของอาจารย ดงนน สภาคณาจารยจง

ควรเขามามบทบาทเพออดชองวางน โดยสภาคณาจารยตองคอยดแล ทมเทความพยายามเพอพฒนาคณาจารยไปสความเปนเลศ

ดงกลาวแลว ซงสภาคณาจารย (ทไดรบการยอมรบในบทบาทน) นาจะทำไดด เพราะยอมเขาใจอาจารยดวยกนดกวาฝายบรหาร

และไมมภาระมากมาย ดงเชนอธการบด

(3) ปจจบนน ถงแมวาสภาคณาจารยจะไดรบการรบรองบทบาทโดยกฎหมาย และกฎหมายไดใหความเปน

อสระในการกำหนดนโยบายของตวเอง แตในทางปฏบต สภาคณาจารยมกขาดทรพยากรทางการบรหาร ทำใหการดำเนนงานตดขด

หลายมหาวทยาลย การเสนอโครงการตาง ๆ ตองไดรบการอนมตจากอธการบดเสยกอนจงจะปฏบตได ดงนน สภาคณาจารยจง

มฐานะเปนหนวยงานภายใตการบงคบบญชาของอธการบดมากกวาเปนหนวยงานทมความเปนอสระในการทำงาน

ในเชงอดมคตแลว บทบาทของสภาคณาจารยควรกำหนดโดยกฎหมาย และสภาคณาจารยควรมอสระในการดำเนนงาน

(โดยอสระไมจำเปนตองอยภายใตการบงคบบญชาของอธการบด) แตตองอยภายใตกรอบกฎหมาย สภาคณาจารยตองคอยตอส

เฝาระวง ดแล ใหคณาจารยไดทำงานภายใตฐานคตทเหมาะสมดงกลาวแลว (แตไมใชทำตวเปนฝายคาน หรอคอยปกปองอาจารย

172

โดยมชอบ) โดยประสานกบอธการบด เพอรวมกนสรางสรรคความเปนเลศดงกลาวแลว

(4) โดยเหตน สภาคณาจารยจงตองมทงสถานภาพทางกฎหมาย และสถานภาพในการปฏบต โดยมทรพยากร

ทไดรบการจดสรรใหโดยกฎหมายของมหาวทยาลย

(5) กรรมการสภาคณาจารย อาจถกถอดถอนหากไรประสทธภาพ โดยการถอดถอนจะมาจากการรเร ม

ของคณาจารย (เขาชอกน) หรอในกรณมความประพฤตไมเหมาะสม คำสงการถอดถอนควรเปนคำสงของสภามหาวทยาลย

6. ประธานสภาคณาจารย มสถานภาพอยางไร

6.1ปจจบนประธานสภาคณาจารยมฐานะเทยบเทารองอธการบดเพราะ

(1) มกฎหมายรองรบ โดยถงแมวากฎหมายจะมไดระบฐานะเอาไวชดเจนวามฐานะเทยบเทาตำแหนงใด

แตการทกฎหมายใหฐานะประธานสภาคณาจารย เปนกรรมการสภามหาวทยาลย (โดยเรยงลำดบไวในระดบสงเสมอมา) ดงนน

จงถอไดวาฐานะของประธานสภาคณาจารย มไดนอยไปกวาฐานะของรองอธการบด

(2) ตำแหนง ประธานสภาคณาจารย เปนตำแหนงระดบมหาวทยาลย มทมาจากการเลอกตง จากคณาจารย

ทงมหาวทยาลย ซงถอวาเปนตำแหนงทไดรบการยอมรบแลวจากคณาจารยทงมหาวทยาลย ตำแหนง ประธานสภาคณาจารย

จงมความสำคญไมนอย

(3 ตำแหนง ประธานสภาคณาจารย มฐานะเปนหวหนาหนวยงานในระดบมหาวทยาลย ทมความเปนอสระ

ในการบรหารตามนโยบายของตนเองสง เมอเปรยบเทยบกบตำแหนงรองอธการบด ซงมฐานะเปนผรบนโยบายมาจากอธการบด

มไดมอสระในการกำหนดนโยบายดวยตนเอง

โดยเหตผลดงกลาว ฐานะของประธานสภาคณาจารยปจจบน จงควรเทยบเทากบรองอธการบด เปนอยางนอย

6.2ฐานะทควรจะเปนในอนาคต

ในอนาคต หากมการปรบปรงบทบาท หนาท ของสภาคณาจารย ใหครอบคลมบทบาทท คาดหวงไดจร ง

โดยใหมฐานะทาง กฎหมายรองรบ (ในฐานะเปนศนยกลางของคณาจารย) เพอใหคณาจารยสามารถทำงานไปสความเปนเลศได

(ตามทกลาวไวในฐานคต) สภาคณาจารยตองมอำนาจ (โดยกฎหมาย) ทสามารถทำงานใหเปนอสระ (autonomy) โดยมทรพยากร

เปนของตวเองอยางเพยงพอ

ถาหากเปนเชนนนได ประธานสภาคณาจารย ควรมฐานะอยระหวางอธการบด กบ รองอธการบด คอ เปนบคคลหมายเลข 3

ในมหาวทยาลย

สงดงกลาวน จะเปนจรงไดหรอไม ขนกบความเหนของ ปอมท.

คนของสภาคณาจารยนดา