International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
© 2018 International Online Journal of Educational Sciences (IOJES)
www.iojes.net
International Online Journal of Educational Sciences
ISSN: 1309-2707
The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular
Auditory Activities upon the Musical Auditory Ability
Emrah LEHIMLER1
1 Atatürk University, Faculty of Fine Arts, Erzurum, Turkey
To cite this article: Lehimler, E. (2018). The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular
Auditory Activities upon the Musicl Auditory Ability, International Online Journal of Educational Sciences,
10(3), 267-286.
ARTICLE INFO
ABSTRACT Article History:
Received 28.11.2017
Received in revised form
22.04.2018
Accepted 05.06.2018
Available online
18.06.2018
The purpose of this study is to ascertain the influence of extracurricular auditory activities
through “Online Audition Programs” upon the musical auditory ability of those who receive
musical education. Mixed method has been used in the study. In the quantitative part of the study,
an experimental study analysing the influence of online audition programs including the
activities of musical hearing education upon students’ ability to hear. In the qualitative part of the
study, however, students are applied semi-structured interview questionnaires with the purpose
of following closely experimental group students’ auditory abilities and the change in their
attitudes of learning methods; the students have been asked to comment on the application, its
process and its results. The study group of the research consists of 38 junior students of Ataturk
University, Faculty of Fine Arts, Department of Musicology. In the experimental part of the study,
“pre-test/post-test control group random design” has been used. The experimental process of the
study takes 8 weeks. During the analysis of the data collected from the experimental process,
Mann Whitney U test and Wilcoxon Signed Ranks test and statistical analysis methods have been
used. In the qualitative part of the study, semi-structured interview questionnaire has been
prepared with the purpose of applying to study group students and they have been analysed
through the method of content analysis. In the experimental part of the study, it has been
observed that there is a statistically significant difference between the pre-experiment and post-
experiment grades of the study group students, that there has been an important influence of
activities carried out through extracurricular online audition programs upon the improvement of
musical auditory ability. In addition, as a result of the study, the students have stated that the
programs are quite practical, and they enable to have opportunities to work with them anytime
without having any trouble on time and place. Most of the participants stated that the
experimental process has improved them in terms of voice, pitch, chord, string hearing and
defining; some of them have also stated that these programs have become useful for solfege and
dictation analysis. In addition, most of the participants mentioned that studying with these
programs increased their motivation and made them attend the classes more willingly.
© 2018 IOJES. All rights reserved
Keywords: 1
Musical Education, Musical Hearing, Online Audition Programs, Hearing Education.
1 Corresponding author’s address: Atatürk University, Faculty of Fine Arts, Erzurum, Turkey
Telephone: 05062653420
Fax:
e-mail: [email protected]
DOI: https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.018
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
268
Ders Dışı İşitme Çalışmalarında Kullanılan Çevrimiçi İşitme
Programlarının Müziksel İşitme Becerisine Etkisi
Emrah LEHİMLER1
1 Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Erzurum, Türkiye
To cite this article: Lehimler, E. (2018). The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular
Auditory Activities upon the Musicl Auditory Ability, International Online Journal of Educational Sciences,
10(3), 267-286.
MAKALE BİLGİ
ÖZET Makale Tarihçesi:
Alındı 28.11.2017
Düzeltilmiş hali alındı
22.04.2018
Kabul edildi 05.06.2018
Çevrimiçi yayınlandı
18.06.2018
Araştırmanın amacı, müzik eğitimi alan öğrencilerin “Çevrimiçi İşitme Programları”yla
yaptıkları ders dışı işitme çalışmalarının müziksel işitme becerisine etkisini saptamaktır.
Araştırmada karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde, müziksel işitme
eğitimi çalışmaları içeren çevrimiçi işitme programlarının öğrencilerin işitme becerisine etkisini
inceleyen deneysel bir çalışma yapılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise, deney grubundaki
öğrencilerin işitme becerileri ve öğrenme yaklaşımlarındaki değişimin daha yakından izlenmesi
amacıyla, öğrencilere yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış ve uygulama, uygulama
süreci ve sonucu hakkında görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu
2017-2018 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri
Bölümünde öğrenim görmekte olan 38 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın
deneysel bölümünde “öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen” kullanılmıştır. Araştırmanın
deneysel süreci 8 haftadan oluşmuştur. Deneysel aşamadan elde edilen verilerin analizi
aşamasında, Mann Whitney U testi ve Wilcoxon işaretli sıralar testi istatistiksel analiz yöntemleri
kullanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise deney grubu öğrencilerine uygulanmak için
yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuş ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir.
Araştırmanın deneysel bölümünde, deney grubundaki öğrencilerin deney öncesi ve sonrası
puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu, ders dışı çevrimiçi işitme
programlarıyla yapılan çalışmaların müziksel işitme becerisinin gelişiminde önemli bir etkisinin
olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca araştırma sonucunda öğrenciler, programların gayet
pratik olduğu, zaman ve mekan sıkıntısı olmadan her an çalışabilme açısından imkanlar sağladığı
görüşünü belirtmişlerdir. Çoğu katılımcı deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme
ve tanımlama konusunda geliştirdiğini söylerken, bazı katılımcılar da solfej ve dikte
çözümlemede de etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca çoğu katılımcılar programla
çalışmanın motivasyonu arttırarak derse daha istekli gelmelerini sağladığını söylemişlerdir.
© 2018 IOJES. Tüm hakları saklıdır
Anahtar Kelimeler: 2
Müzik Eğitimi, Müziksel İşitme, Çevrimiçi İşitme Programları, İşitme Eğitimi
Giriş
Teknoloji artık günümüzün vazgeçilmez yaşam unsurlarından biridir. Günümüzde her alanda
kullanılan teknoloji, eğitim alanında da önemli ve vazgeçilmez olma yolunda ilerlemektedir. Gün geçtikçe
2 Sorumlu yazarın adresi: Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Erzurum, Türkiye
Telefon: 05062653420
Faks:
e-posta: [email protected]
DOI: https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.018
Emrah Lehimler
269
gelişen ve değişen teknoloji, eğitimin içerisinde yoğun bir biçimde kullanılmaya başlanmış ve eğitim-
öğretim teknolojileri başlığı altında bir alan oluşturmuştur.
Eğitimde teknoloji, genel olarak teknolojik ürünlerden eğitim alanında çeşitli hizmetlerde
yararlanma olarak ifade edilebilir. Eğitim teknolojisi ise, insanın öğrenmesi olgusunun tüm yönlerini içeren
problemleri sistematik olarak analiz etmek, bunlara çözümler geliştirmek üzere ilgili tüm unsurları (insan
gücünü, bilgileri, yöntemleri, teknikleri, araç gereçleri, düzenlemeleri vb.) işe koşarak uygun tasarımlar
geliştiren, uygulayan, değerlendiren ve yöneten karmaşık bir süreçtir. Eğitim teknolojisi kavramının en
önemli yönü, bilimsel bilginin öğrenme ve öğretmeyi geliştirme yolunda kavramsal bir temel oluşturması
ve bu amaçla bir yöntem oluşturmuş olmasıdır (Alkan, 2011: 15-17).
Teknolojinin en önemli iki unsuru bilgisayar ve internettir. İnternet, bilgisayarların birbirine
bağlanması ile oluşan, dünyanın en büyük iletişim ağı ve en büyük bilgi bankasıdır. İnternet sayesinde
insanlar birbirleri ile oldukça hızlı olarak haberleşmekte, görüşmeler ve toplantılar yapabilmekte,
kaynakları paylaşmakta ve istediği an mekan ve zaman problemi yaşamadan bilgiye ulaşabilmektedir
(Şahan, 2015: 239).
Günümüz eğitim anlayışı içerisinde teknoloji kullanımı, hem öğrenci hem de öğretmen açısından
kaçınılmaz olmuştur. Eğitimin içerisinde tablet, bilgisayar, telefon gibi teknolojik materyallerin
kullanılması öğrencinin derse karşı ilgisini arttırmakla birlikte normal eğitimde ulaşılamayacak özellikler
sunmaktadır. Öğrenciye devamlı bir öğreticiye/uygulayıcıya ihtiyaç duymadan her an her yerde çalışma
imkânı sağladığı gibi, öğreticiye de öğrenciyi takip edebilme ve yönlendirebilme imkânları vermektedir.
Müzikte daha çok ses kayıt teknolojileri ve nota yazımında kullanılan teknolojik materyaller
günümüzde müzik eğitimi alanında da vaz geçilemez unsurlardan biri olma yolunda hızla gelişim
göstermektedir. Müzikte teknoloji, yazı yazabilme, şekil çizebilme, liste hazırlayabilme, grafikler
oluşturabilme, hesaplamalar yapabilme, nota yazabilme, ses kayıtları yapabilme gibi kolaylıklar sunmakla
birlikte, bilgisayarın bir öğretmen gibi kullanılmasına olanak sağlayan programların da oluşmasını
sağlamaktadır. Bazı müzik programları çevrimiçi çalışarak öğreticilik görevini hem sanal bilgisayarlara
hem de öğretmenlere vermektedir.
Müzik öğretim teknolojisi belirgin bir uğraşı alanı olarak algılanmaktan çok, yapılan müzikle ilgili
çalışmalarda, anlayış ve araç-gereç olarak geliştirilmiş olarak günümüze kadar gelmiştir (Günay ve
Özdemir, 2006: 35). Genel olarak eğitim teknolojisinin müzik eğitiminde kullanıldığı başlıca alanlar;
müziksel işitme okuma yazma, müzik teorisi ve kuramları, müziksel analiz, çok seslendirme, çalgı eğitimi
ve eşlik olarak belirlenebilir (Nacakcı ve Kurtuldu, 2011: 115).
Müziksel İşitme Eğitimi
İşitme beş duyudan biridir. Kulağa gelen ses dalgaları, beyindeki işleme merkezine ulaşana kadar,
kulak içerisinde yer alan bazı fizyolojik organlardan geçer. Kulak zarı, algılama aşamasıdır. Çekiç, örs ve
üzengi kemikleri, basınç ve gerginliğin ayarlanmasını sağlar. Yarım daire kanalları ve salyangozdan geçen
ses titreşimleri, işitme siniri aracılığıyla beyindeki işitme merkezi tarafından değerlendirilir (Say, 2005:
270). Ses düzeyindeki bir işitsel uyarıcının başlıca özellikleri; yükseklik (tizlik-peslik), yeğinlik (şiddet),
tını, oylum (volüm), uzam veya süredir (Sazak, 2008).
İnsanoğlu günlük yaşamında birçok ses işitir. Bu sesleri değerlendirir ve belirli yargılara varır. Bir
insanın günlük işittiği seslerin bir bölümü müzikal seslerden oluşmaktadır. Fakat her insan duyduğu
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
270
müzikal sesleri algılayamayabilir. Burada önemli olan kişinin müziksel algısıdır. Duyamayan veya
duyduğunu anlamlandıramayan bir kişinin müziği anlaması, uygulaması ve anlamlandırması
beklenemez.
İnsandaki müziksel işitme hassasiyetinin ilk belirtisi ses yükseklikleri birbirine yakın iki frekansın
farkını algılayabilmektir. İnsan kulağa gelen ilk sesin ardında gelen ikinci sesin tiz veya pest olduğuna
karar vererek sesleri birbirine göre değerlendirmektedir. Bu işlem frekans ayırt etme yeteneği olarak
adlandırılır. Müziksel işitme hassasiyetinin diğer bir öğesi ise, aynı anda birden fazla perdenin işitilmesi
ile perdeler arasındaki aralığın tanımlanmasıdır. Kulağımıza gelen birden fazla sayıdaki binişik ses, iç
kulakta ayrı ayrı rezonans oluşturur ve temiz ses olarak algılanır. Müziksel işitme hassasiyeti olan bir kişi
bu sesleri perdelerine göre ayırabilir ve bu perdeler arasındaki mesafeyi aralık olarak tanımlayabilir (Yayla,
2006).
Müziksel işitme; dikey ve yatay ses kümelerinden oluşmuş müzikal sesleri, yükseklik, ritim, tempo
ve nüans özellikleriyle algılayabilmedir (Özçelik, 2010: 4). Müzik öğrencileri, ne duyduklarını
anlamıyorlarsa-anlamlandıramıyorlarsa, perdeleri ayırt etme veya tekrar etme problemine sahiplerdir. Bu
nedenle müzik eğitiminin ayrılmaz ve en önemli parçası, duymayı öğrenmektir. Burns and Ward (1982) ve
Killiam, Lorton ve Schubert (1975) araştırmalarında, başarılı müzisyenlerin genellikle müzikal aralıkları
belirlemede iyi bir ustalığı olduğunu ve müzikal aralıkları kolayca ve doğru bir şekilde belirleyebildiklerini
belirtmişlerdir. Kulak eğitimi, müzisyenlerin müzikle daha kapsamlı bir şekilde yaşamalarına imkân tanır.
Daha iyi dinleyiciler daha iyi müzisyenler yarattığından, daha iyi dinleme becerisine sahip olan
öğrencilerin müzisyen olarak başarılı olma ihtimali daha yüksektir. Bu nedenle, müzik yeteneğini
geliştirmeyi umut eden öğrenciler daha iyi dinleyiciler olmak için müzikal ayırımı yapma yeteneğini
geliştirmelidirler (Loh, 2004).
Müziksel işitme ve algılama, bireyin müzik yeteneğinin derecesini ölçen en önemli özelliktir. Müzik
yeteneğinin derecesi, müziksel işitme-algılama testleriyle ortaya çıkarılmaya çalışılır. Ülkemizde müziksel
algılama yeteneğinin ölçümü, ayrıntılarda küçük farklılıklar olmakla birlikte, genellikle verilen seslerin
(tek ses, aralık, akor), ezgilerin (tonal-makamsal), ve ritim kümelerinin yineletilmesi biçiminde
yapılmaktadır (Özgür ve Aydoğan, 2006: 3). Dünyada müziksel işitme becerisini ölçen çeşitli testler
kullanılmaktadır. Amerikalı bir müzik psikoloğu olan Carl Seashore tarafından 1919’da geliştirilen, 1939
ve 1960’da tekrar gözden geçirilen “Seashore Müziksel Yetenek Ölçümleri Testi’nde, müziksel algılama
kapasitesinin ses, gürlük, tını, ritim, süre ve tonal hafıza açılarından ölçülmesi hedeflenmiş ve bu test,
dünyada en çok kabul gören müzik yetenek testleri arasında yer almıştır. bir İngiliz müzik psikoloğu olan
Wing tarafından 1961 yılında geliştirilmiş olan “Müziksel Zeka Testleri” ise akor analizi, ses yüksekliği,
hafıza, ritimik vurgu, armoni, gürlük ve cümleleme olmak üzere yedi ayrı ölçümden oluşmaktadır. ”Drake
Müziksel Başarı Testleri”nde de müziksel hafıza ve ritim öğeleri baskındır. “Oregon Müziksel Ayırt Etme
Testi”, Henver tarafından geliştirilmiştir. Bu testte, bir ezgi iki kez çalınmaktadır. İkinci çalınışında, ritim,
armoni veya ezgiden birinde değişiklik yapılmakta, adaydan orijinal ezginin hangisi olduğunu ve ikinci
çalışta nelerin değiştiğini tespit etmesi istenmektedir. “Gordon Müziksel Yatkınlık Görünümü Testi’nin
temelinde ise, iki ezgi bulunmakta, yaylı çalgıyla çalınan bu ezgiler, ritim betimleme, tonal betimleme,
müziksel duyarlılık yeteneklerinin tespitinde kullanılmaktadır. “Bentley Testi”, 7 yaş altı çocuklar için
tasarlanmıştır. Test, tizlik-peslik ayrımı, ses hafızası, akor analizi ve ritmik hafıza olmak üzere dört tür
beceriyi ölçmeyi amaçlamaktadır (Tunca, 2011). Ayrıca Tunca tarafından geliştirilen “Müziksel İşitme
Testi” tek ses yineleyebilme derecesi, birbirinden bağımsız soyut seslerin yüksekliklerini algılama, dikey
Emrah Lehimler
271
ses kümelerini (iki ses) yineleyebilme, seslerin birbirleri ile olan ilişkilerini algılama, ezgileri yineleyebilme,
müzik belleğinin kapasitesi ve ritim kümelerini yineleyebilme becerilerini ölçmektedir.
Müziksel işitme hassasiyeti sonradan geliştirilebilen bir özelliktir. Dış faktörlerle sağlanan bu gelişim
ve değişim sürecine ise işitme eğitimi denir. İşitme eğitimi müzik eğitiminin en önemli alanlarından biridir.
Müziksel işitme eğitimi, öğrencide dikkat, ritim duygusu, müzik düşüncesi, yaratıcılık, müziksel
duyarlılık, doğru ve çabuk güzel nota yazımı gibi davranışları ve becerileri kazandırmak ve geliştirmeyi
ifade eder (Saraç, 2016: 17). Müziksel işitmenin gelişimi, müzikal davranış değişikliklerinin yükselmesini
sağlar. Bu amaçla uygulanan eğitim, sesleri algılama, tanımlama, ayırt etme ve çözümleme davranışlarının
gelişimini öngören metodik çalışmaları içerir (Say, 2005: 270).
Müzik Eğitiminde Teknoloji Kullanımı ve Çevrimiçi İşitme Uygulamaları
Teknoloji gelişen toplumun hem ürünü, hem de kaynağıdır. Bilgi, enerji ve üretim çeşitli teknolojik
öğeler arasında toplumsal ilerlemeye olanak sağlayan en önemli öğelerdir. Bilişim çağına geçiş, çok
boyutlu toplum yaratma, sürekli çaba ve gelişme azmi yaratma, sosyal ve ekonomik kurumlarda yapı ve
işlev değişimi yaratma, özel yetenek ve uzmanlık gereksinimini artırma gibi hususlar bugün çağdaş
teknolojinin yarattığı en önemli doğurgulardır. Çağdaş teknolojinin eğitim için yarattığı doğurgular ise; 1)
Dinamik bir eğitim gerektirme 2) Bireye dönük bir eğitim düzeni oluşturma 3) Yeniden yapılanma
gereksinimi yaratma olmak üzere üç ana grupta toplamak mümkündür (Alkan, 2011: 165).
Çağımızda teknolojinin ulaştığı bu noktada, Türkiye’ de okul öncesinden yükseköğretime kadar tüm
eğitim kurumlarında müzik eğitiminde teknoloji uygulamalarının gerekliliği ihtiyaç haline gelmiştir. Artık
ideal bir müzik öğretmeninin teknolojideki gelişmeleri yakından takip etmesi ve bu teknolojiyi müzik
eğitimine uyarlayıp kullanabilmesi gerekmektedir (Lehimler, 2016). Öğretim teknolojilerini kullanmada
yetkin olmak kariyer geliştirmek için önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bu yüzden müzik öğretmenlerinin
müzik eğitimine yönelik olarak derslerinde öğretim teknolojilerini kullanması akademik başarılarını
artıracaktır (Kurtaslan ve Diğerleri, 2012).
Bilgisayar destekli müzik eğitimi ilk olarak Amerika ve İngiltere'de 1960'lı yılların sonunda kulak
eğitimi alıştırmaları ile başlamıştır. 1974'te Areson ve Hofstetter tarafından geliştirilen, GUIDO eğitim
sistemi bu programların en önemlilerindendir (Kiraly, 2003: 47). GUIDO eğitim sistemi adını Guido
D’Arrezo’dan alan, interaktif dikte çalışmaları ile kulak eğitimi ve müzik teorisi öğretimi sunan bir
bilgisayar sistemidir. Mikro GUIDO Müzik Öğrenme Sistemi, yüksek çözünürlüklü grafikler, dokunmatik
girdi ve tamamen programlanabilir ses sentezi kullanarak kulak eğitimi ve müzik teorisi için zengin bir
müzik öğrenme ortamı sağlayan eksiksiz bir programlama sunar. Her GUIDO dersi, zorluk derecelerine
göre derecelendirilen öğretim birimlerine ayrılmıştır. Programlar son derece etkileşimli olup, öğrenciler
GUIDO sistemi ile sürekli diyalog kurmaktadırlar. Her GUIDO birimi, bir dizi uygulamalar ve tanımlama
egzersizleri içerir (Arenson ve Hofstetter, 1983: 46).
Günümüzde de interaktif yazılımlarla birlikte kulak eğitimi alanında büyük ilerlemeler
sağlanmıştır. Kulağın müziksel işitme kapasitesini artırmaya yönelik bu programlarda aralıklar, akorlar,
diziler, ritm ve dikte gibi konular ele alınmaktadır. Bu türlü yazılımlarda bilgisayar ile öğrenci arasındaki
etkileşim klavye ve mikrofon aracılığıyla kurulmakta, kademe kademe zorlaşan aralık ve parçalarla
öğrenciye kulak eğitimi verilmektedir. Öğrenci ister tek başına isterse internet ortamında sanal bir sınıfa
kaydolup çalışmalarını sürdürebilmektedir (Levendoğlu, 2004: 93).
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
272
Müziksel işitmenin gelişimine yönelik yapılacak metodik çalışmalar zaman ve emek isteyen
çalışmalardır. Bir öğrenci, işitme becerisini geliştirip sesleri algılayabilmek ve ayırt edebilmek için
seviyesine uygun, kendisini geliştirebilecek soruların yanı sıra bu soruları yönlendirebilecek bir başka
kişiye ihtiyaç duyar. Bu durum, her zaman piyano bulamama, gürültüden ve sesten rahatsız olunmayan
bir ortam yaratma, soruları uygulayacak bir öğretici bulma gibi zorlukları beraberinde getirmektedir.
Öğrenci, her zaman ve her yerde işitme çalışabilmek için çevrimiçi olarak kullanıma hazır bulunan
bilgisayar uygulamalarından faydalanabilir. İnternette kulak eğitimiyle ilgili fazla sayıda olmasa da farklı
uygulamalar mevcuttur. Kulağın müziksel işitme kapasitesini artırmaya yönelik olan bu programlarda
aralıklar, akorlar, diziler, ritim ve dikte gibi konular ele alınmaktadır. Bu programlar, gerek yazılım
lisanları, kullanım kolaylıkları/zorlukları ve uyumluluk problemleri, gerekse içerik olarak farklılık
göstermektedirler. (Babacan, 2015).
Günümüzde en çok bilinen ve kullanılan işitme ve teoriye yönelik bilgisayar ve mobil uygulamalar
şunlardır:
Tablo 1. Müziksel işitme ve teoriye yönelik bilgisayar ve mobil uygulamalar
Earmaster Pro
Ear Power
Auralia Ear Training
Macgamut 6
Musition 5
Teoria.Com
Musicalmind.Org
Musictheory.Net
Eartrainingmastery.Com
Earbeater.Com
Ear Trainer
Better Ears
Play By Ear
Ear Taining Lite
Ear For Life
Goog Ear
My Ear Trainer
Earpeggio
Music Master
Tenuto
Teknoloji destekli işitmeye yönelik çalışmalar incelendiğinde ilk çalışmanın 1974'te Areson ve
Hofstetter tarafından geliştirilen, GUIDO eğitim sistemi olduğu söylenebilir. 1974’ten günümüze bu alanla
ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde bazı çalışmaların (Babacan, 2015; Önder ve Yıldız, 2015; Kalıver,
2016) müziksel işitme eğitimi için oluşturulan uygulama ve programların incelenmesine yönelik olduğu
görülmektedir. Sınıf ortamında teknolojik bir müzik laboratuvarı oluşturularak yapılan çalışmalarda
(Arenson ve Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş ve Diğerleri, 2017; Ross, 2017),
teknoloji destekli işitme çalışmalarının, öğrencilerin derse karşı ilgi ve aktif katılımlarını yükselttiği,
özgüven duygusunu arttırdığı, konsantrasyonlarını olumlu etkilediği ve geleneksel işitme eğitimine göre
daha başarılı oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır. Rizqyawan ve Hermawan (2015) teknoloji destekli işitme
eğitimine oyun tabanlı öğrenme olarak yaklaşmıştır. Yaptıkları çalışmada aralık işitmeye yönelik
geliştirilen oyunun aralık işitme becerisine büyük oranda olumlu etki yaptığı sonucuna ulaşmışlardır.
Literatür taraması sonucunda, yapılan çalışmalardaki deney uygulamalarının işitme
programlarının ders ortamında kullanılarak (teknolojik bir sınıf ortamı oluşturularak) test edildiği, ders
dışı işitme çalışmaları açısından incelenmediği görülmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı,
öğrencilerin “Çevrimiçi İşitme Programları”yla yaptıkları ders dışı işitme çalışmalarının müziksel işitme
becerisine etkisini saptamaktır. Araştırmanın diğer bir amacı ise deney grubunda yer alan öğrencilerin
“Çevrimiçi İşitme Programları” hakkındaki görüşleri doğrultusunda deney sonrası işitme becerileri ve
öğrenme yaklaşımlarındaki değişimi saptamaktır. Yapılan bu çalışmanın önemli özelliği, işitme dersine
yönelik bir işitme çalışma yöntemi olmasıdır.
Emrah Lehimler
273
Araştırma Problemi
Araştırmanın amacı doğrultusunda araştırmanın problem cümlesi şu şekilde oluşturulmuştur:
“Çevrimiçi İşitme Programlarının, öğrencilerin ders dışı işitme çalışmalarındaki etkililiğinin ve müziksel
işitme becerisine etkisi nasıldır?” Bu problem ışığında araştırmada, aşağıda verilen alt problemlere cevap
aranmıştır:
1. Ders dışı işitme çalışmalarında kullanılan “Çevrimiçi İşitme Programları”nın, öğrencilerin
müziksel işitme becerisine etkisi nasıldır?”
2. Ders dışı işitme çalışmalarında kullanılan “Çevrimiçi İşitme Programları”na yönelik, deney grubu
öğrencilerinin görüşleri nasıldır?
Yöntem
Bu araştırmada, karma yöntem kullanılmıştır. Karma yöntem, bir çalışmada nitel ve nicel
araştırmaların ve bunların verilerinin birleştirilmesini ya da bütünleştirilmesini gerektiren yöntemdir.
Nicel veri anketler ya da psikolojik testlerde olduğu gibi genellikle kapalı uçlu cevapları içerirken, nitel
veri önceden belirlenmiş cevapların olmadığı açık uçlu bir yapıdadır (Creswell, 2016: 14).
Araştırmanın nicel bölümünde, müziksel işitme eğitimi çalışmaları içeren çevrimiçi işitme
programlarının öğrencilerin işitme becerisine etkisini inceleyen deneysel bir çalışma yapılmıştır. Deneysel
araştırmalarda temel amaç değişkenler arasında oluşturulan neden sonuç ilişkisini test etmektir
(Büyüköztürk ve diğerleri, 2010: 191). Bu araştırmalarda deneyden elde edilen ölçüm verileri analiz
edilerek sonuçlar değerlendirilir ve sebep-sonuç ilişkileri açıklanmaya çalışılır (Arıkan, 2017: 76).
Araştırmanın nitel bölümünde ise deney grubundaki öğrencilerin işitme becerileri ve öğrenme
yaklaşımlarındaki değişimin daha yakından izlenmesi amacıyla, öğrencilere yarı yapılandırılmış görüşme
formu uygulanmış ve öğrencilerden uygulama, uygulama süreci ve sonucu hakkındaki görüşlerini
belirtmeleri istenmiştir.
Araştırmanın Deseni
Araştırmanın deneysel bölümünde “öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen” kullanılmıştır. Bu
araştırma deseninde daha önce belirlenen denek havuzundan seçkisiz atama ile iki grup oluşturulur.
Gruplardan biri deney diğeri kontrol grubu olarak belirlenir. Daha sonra iki grupta yer alan deneklerin,
uygulama öncesinde bağımlı değişkenle ilgili ölçümleri alınır. Uygulama sürecinde ise etkisi test edilen
deneysel işlem deney grubuna verilirken kontrol grubuna verilmez. Son olarak gruplardaki deneklerin
bağımlı değişkene ait ölçümleri aynı araç ya da eş formu kullanılarak tekrar elde edilir (Büyüköztürk ve
diğerleri, 2010: 202).
Araştırmanın deneysel deseni Tablo 2’de gösterilmiştir.
Tablo 2. Araştırmanın Deneysel Deseni
Gruplar Öntest İşlem Sontest
Deney Tek ses-Aralık-Akor-Dizi
tanımlama testi
Ders harici çevrimiçi kulak eğitimi
yazılımında çalışma
Tek ses-Aralık-Akor-Dizi
tanımlama testi
Kontrol Tek ses-Aralık-Akor-Dizi
tanımlama testi
Serbest çalışma Tek ses-Aralık-Akor-Dizi
tanımlama testi
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
274
Çalışma Grubu
Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar
Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümünde öğrenim görmekte olan 38 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.
Araştırmanın deney ve kontrol grupları seçkisiz atama yöntemiyle 19’u deney 19’u kontrol grubu olarak
belirlenmiştir.
Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine ilişkin veriler Tablo 3’de verilmiştir.
Tablo 3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine İlişkin Dağılımı
Gruplar Kız Erkek Toplam
Deney 8 11 19
Kontrol 9 10 19
Toplam 17 21 38
Veri Toplama Araçları ve Verilerin Analizi
Araştırmada belirlenen desen doğrultusunda öntest-sontest ölçümlerinin yapılabilmesi için bir
müziksel işitme testi oluşturulmuştur. Araştırmanın sınırlamaları doğrultusunda oluşturulan test; tek ses
işitme (her sesi La referansla duyuran 10 soru, La referanstan sonra sıra ile referans ses olmadan duyuran
10 soru), aralık tanımlama (unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6, m7, M7, Oktav), akor tanımlama
(minör, majör, augment, diminished) ve dizi tanımlama (majör, doğal minör, armonik minör, melodik
minör) bölümlerinden oluşturulmuştur.
Tablo 4. Müziksel İşitme Testi
Soru Tipi Soru Sayısı Soru İçeriği Puanlama
Tek ses işitme 10 Her sorulan sesten önce La referans verilerek ses
bulma
10
10 La referans verildikten sonra sıra ile referanssız ses
bulma
15
Aralık Tanımlama 10 Unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6, m7, M7,
Oktav aralıklarını tanımlama
25
Akor Tanımlama 10 Minör, majör, augmented, diminished akorlarını
tanımlama
25
Dizi tanımlama 10 Majör, doğal minör, armonik minör, melodik minör
dizilerini tanımlama
25
Toplam 100
Deneysel aşamadan elde edilen verilerin analizi aşamasında, parametrik olmayan testler içerisinde
olan Mann Whitney U testi ve Wilcoxon işaretli sıralar testi istatistiksel analiz yöntemleri kullanılmıştır.
Analizler IBM SPSS Statistics 20 paket programı ile yapılmıştır.
Araştırmanın nitel bölümünde deney grubu öğrencilerine uygulanmak için yarı yapılandırılmış
görüşme formu oluşturulmuştur. Formlar içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Görüşme verilerini
incelemek için en belirgin yol içerik analizidir (Berg ve Lune, 2015: 178). İçerik analizi, kalıpları, temaları,
önyargıları ve anlamları tespit etmek amacıyla belirli bir materyalin dikkatlice, ayrıntılı ve sistematik
olarak incelenmesi ve yorumlanmasıdır (Berg ve Lune, 2015: 380).
Emrah Lehimler
275
İşlem Basamakları
Araştırmanın deneysel aşamasından önce, öğrencilerin ders harici işitme çalışmalarını yapabilmeleri
için çevrimiçi işitme uygulamaları incelenmiştir. Deneysel bölümde kullanılacak uygulama seçilirken,
öğrencinin pratik olarak ulaşabilmesi, mobil sürümlerinin de olması, tek ses, aralık, akor, dizi
duyma/tanımlama gibi özelliklerinin bulunması, tekrar dinleme seçenekleri bulunması, öğretmen ödev ve
takip bölümünün olması, ücretsiz ulaşılabilmesi gibi özelliklere dikkat edilmiştir. Bu bağlamada yapılan
incelemeler sonucunda deneysel aşamada kullanılmak üzere “musictheory.net” çevrimiçi uygulaması
seçilmiştir.
Musictheory.net çevrimiçi uygulaması ücretsiz, Windows, IOS ve Mac destekleri olan, çevrim içi,
çevrim dışı ve mobil çalışabilen bir uygulamadır. Uygulama, teori dersleri ve egzersizler olmak üzere iki
bölümden oluşmaktadır.
Şekil 1. Musictheory.net ana sayfası
Egzersiz bölümü; nota algılama-tanımlama, piyano ve gitar klavyesi üzerinde notaları algılama-
tanımlama ve kulak eğitimi bölümlerinden oluşmaktadır. Kulak eğitimi bölümünde; nota tanımlama,
aralık tanımlama, akor tanımlama ve dizi tanımlama bölümleri yer almaktadır.
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
276
Şekil 2. Musictheory.net egzersizler bölümü
Programda soruların cevap seçenekleri, hızı, hangi aralıkta nasıl tınlatılacağı gibi birçok özellik
ayarlanabilmektedir.
Şekil 3. Musictheory.net kişiselleştirme ayarları
Deneye başlamadan önce deney grubuna yazılımı nasıl kullanacaklarıyla ilgili bilgileri içeren ders
verilmiştir. Daha sonra uygulama aşamasına geçilmiştir. Uygulama 8 haftadan oluşmuştur. Günlük
ödevlerle öğrencilerin ders haricinde uygulamayı devamlı kullanmaları sağlanmış, bu ödevlerin geri
dönüşü sağlanarak başarı takipleri yapılmıştır.
İşlem aşamasının haftalara göre dağılımı Tablo 5’de verilmiştir.
Emrah Lehimler
277
Tablo 5. İşlem Aşamasının Haftalara Göre Dağılımı
La merkezli tek
ses çalışmaları
Aralık Çalışmaları Akor
Çalışmaları
Dizi Çalışmaları
1. Hafta Fa-Sol-La-Si-Do Unison, T4, T5, Oktav Minör-Majör Minör-Majör
2. Hafta Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-
Si-Do
M3, m3, M6, m6 Minör-Majör Minör-Majör
3. Hafta Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-
Si-Do
M3, m3, M6, m6,
Unison, T4, T5, Oktav
Minör-Majör Minör-Majör
4. Hafta Fa#-Sol-Sol#-La-La#-
Si-Do
M2, m2, M7, m7, -5 Augmented-
Diminished
Armonik Minör-
Melodik Minör
5. Hafta Mi-Fa-Fa#-Sol-Sol#-
La-La#-Si-Do
M2, m2, M7, m7, -5, M3,
m3, M6, m6
Augmented-
Diminished
Armonik Minör-
Melodik Minör
6. Hafta Re-Re#-Mi-Fa-Fa#-
Sol-Sol#-La-La#-Si-
Do
M2, m2, M7, m7, -5, M3,
m3, M6, m6, T4, T5
Augmented-
Diminished-
Majör- Minör
Armonik Minör-
Melodik Minör- Doğal
Minör- Majör
7. Hafta Do-Do#- Re-Re#-Mi-
Fa-Fa#-Sol-Sol#-La-
La#-Si-Do
Unison, M2, m2, M7,
m7, -5, M3, m3, M6, m6,
T4, T5, Oktav
Augmented-
Diminished-
Majör- Minör
Armonik Minör-
Melodik Minör- Doğal
Minör- Majör
8. Hafta Do-Do#- Re-Re#-Mi-
Fa-Fa#-Sol-Sol#-La-
La#-Si-Do
Unison, M2, m2, M7,
m7, -5, M3, m3, M6, m6,
T4, T5, Oktav
Augmented-
Diminished-
Majör- Minör
Armonik Minör-
Melodik Minör- Doğal
Minör- Majör
Bulgular
Araştırmanın başlangıç aşamasında deney ve kontrol grubunu oluşturan öğrencilerin müziksel
işitme başarısı açısından denk olup olmadığı ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda deney ve kontrol
grubunda bulunan öğrencilerin işitme testi ön test puanlarının denkliğini ortaya koymak için Mann
Whitney U testi uygulanmıştır.
Tablo 6. Deney Kontrol Gruplarının Denkliğine Yönelik Mann Whitney U testi
Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p
Deney 19 19,95 379,00 172 0,804
Kontrol 19 19,05 362,00
Tablo 6 verilerine göre deney ve kontrol grubu öğrencilerinin işitme test sonuçları arasında anlamlı
bir fark olmadığı görülmektedir (U=172, p>0,05). Başka bir deyişle deney ve kontrol grubunun istatistiki
açıdan birbirine denk olduğu ve deneyin uygulanma aşamasına başlanabileceği söylenebilir.
Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerinin Öntest-Sontest Verilerine İlişkin Bulgular
Araştırmanın bu bölümünde deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin müziksel işitme
becerilerine ilişkin işitme testi ön test ve son test puanlarını karşılaştırmak amacıyla Wilcoxon işaretli
sıralar testi yapılmış ve elde edilen sonuçlar Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7. Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test verilerine ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar
testi
Grup Öntest-Sontest N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı z p
Deney Negatif Sıra 1 1,00 1,00 -3,784 ,000
Pozitif Sıra 18 10,50 189,00
Eşit 0 - -
Kontrol Negatif Sıra 3 6,33 19,00 -1,594 ,111
Pozitif Sıra 9 6,56 59,00
Eşit 7 - -
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
278
Tablo 7’de görülen analiz sonuçları, çevrimiçi kulak eğitim programı uygulanan deney grubu
öğrencilerinin deney öncesi ve deney sonrası puanları arasında anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir
(z=3,784, p<0,05). Fark puanlarının sıra ortalaması ve sıra toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu
farkın pozitif sıralar, yani sontest puanı lehine olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre, çevrimiçi kulak
eğitimine yönelik olarak uygulanan çalışma modelinin deney grubu öğrencilerinin müziksel işitme
becerilerini geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.
Öğrencinin bir çalıştırıcıya (piyanoda verilen seslerin uygulayıcısı) ihtiyaç duymadan, her yerde ve
saatte kimseyi rahatsız etmeden (kulaklık ile çalışarak) ve bu çalışmaları yaparken yanlış yapıp yapmama
stresine girmeden çalışabilmesi, başarısının artışındaki önemli etkenler olarak gösterilebilir.
Yine Tablo 7’ye göre, serbest çalışma programı uygulanan kontrol grubu öğrencilerinin deney öncesi
ve deney sonrası puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (z=1,594, p>0,05). Bu bağlamda
serbest çalışma programının kontrol grubu öğrencileri üzerinde müziksel işitme becerilerini geliştirmede
bir etkisinin olmadığı söylenebilir.
Şekil 4. Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test verileri
Araştırmada uygulanan deneysel çalışma sonuçlarına göre çevrimiçi kulak eğitimine yönelik
uygulanan çalışma modelinin deney grubu öğrencilerinin müziksel işitme becerilerini geliştirmede önemli
bir etkisinin olduğu, serbest çalışma programı uygulanan kontrol grubu öğrencilerinin ise müziksel işitme
becerilerinde önemli bir artışın olmadığı söylenebilir.
Aşağıda verilen Tablo 8’de deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanlarının 5 farklı soru tipine
göre (Her sesten önce La merkezli tek ses işitme – Tek bir La sesi verilerek sıralı tek ses işitme – Aralık
tanımlama – Akor tanımlama – Dizi tanımlama) anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ilişkin analiz
sonuçları verilmiştir.
0
20
40
60
80
Deney Grubu Kontrol Grubu
Öntest Sontest
Emrah Lehimler
279
Tablo 8. Soru tipine göre Deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanlarının anlamlı farklılık gösterip
göstermediğine ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar testi
Soru Tipi Öntest-
Sontest
N Sıra
Ortalaması
Sıra
Toplamı
z p
Her sesten önce La merkezli
tek ses işitme
Negatif Sıra 0 0 0 -3,641 ,000
Pozitif Sıra 17 9,00 153,00
Eşit 2 - -
Tek bir La sesi verilerek sıralı
tek ses işitme
Negatif Sıra 1 2,00 2,00 -3,536 ,000
Pozitif Sıra 16 9,44 151,00
Eşit 2 - -
Aralık tanımlama Negatif Sıra 0 ,00 ,00 -2,555 ,011
Pozitif Sıra 8 4,50 36,00
Eşit 11 - -
Akor tanımlama Negatif Sıra 2 5,25 10,50 -3,146 ,002
Pozitif Sıra 15 9,50 142,50
Eşit 2 - -
Dizi tanımlama Negatif Sıra 1 2,50 2,50 -3,507 ,000
Pozitif Sıra 16 9,41 150,50
Eşit 2 - -
Tablo 8’de görüldüğü üzere, deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanları bütün soru
tiplerinde anlamlı farklılık göstermektedir (z=3,641, p<0,05; z=3,536, p<0,05; z=2,555, p<0,05; z=3,146, p<0,05;
z=3,507, p<0,05;).
Deney Grubu Öğrencilerinin Deneysel Çalışma İle ilgili görüşlerine Yönelik Bulgular
Araştırmanın bu aşamasında, çevrimiçi işitme eğitimi yazılımı ile çalışma yapan öğrencilerin
deneysel süreç ve çevrimiçi işitme eğitimi yazılımı ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir.
Görüşme sonucunda “Deney öncesi çevrimiçi müziksel işitme program/yazılımlarından haberdar mıydınız?
Daha önce kullanmış mıydınız?” sorusuna katılımcıların hepsi, daha önce bu tarz programlardan haberdar
olmadıkları ve kullanmadıkları cevabını vermişlerdir. Ayrıca öğrencilerin çoğunluğu deney öncesinde
işitme eğitimi ve teknolojiyi çok yakın görmediklerini ve bu tarz bir çalışmanın işitme yeteneklerini
geliştiremeyeceğini düşündüklerini belirtmişlerdir. Bu bağlamda öğrencilerin deney öncesi işitme
derslerini ve çalışma süreçlerini geleneksel şekilde sürdürdüklerini söyleyebiliriz.
“Deneysel süreçte ne tür zorluklar yaşadınız?” sorusuna, katılımcıların bazıları kullanılan programın
İngilizce olmasından kaynaklanan kısa süreli sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Yine bazı katılımcılar,
bilgisayardan verilen sanal piyano sesine alışık olmadıkları için duyma sorunları yaşadıklarını
belirtmişlerdir.
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
280
Tablo 8. Deneysel süreçte ne tür zorluklar yaşadınız?
Kategori Öğrenci Görüşlerinden Bazıları
Dilin İngilizce olması
Pragrama alışmam biraz uzun sürdü. Nedeni ise İngilizce olması. Tek
zorlandığım konu buydu.
Dilin İngilizce olması beni ilk zamanlarda biraz zorladı.
Tek zorlandığım şey İngilizceydi.
Sesleri tam olarak
algılayamama/duyamama
Daha önce böyle bir programla çalışmadığım için ilk başlarda
duyamıyormuşum gibi hissettim ancak programın özelliklerini (tekrar
dinleme özelliği, zaman sorunu olmadığını öğrenmek gibi) keşfettikten
sonra programa daha çok hakimiyet kazandım.
Akorların tınılarına alışmakta güçlükler yaşadım.
Programdaki piyano tınısı biraz farklıydı fakat kısa sürede alıştım.
Sesleri duymakta zorluk yaşadım.
Zorluk yaşamama
Öncesinde verilen bilgilendirme sayesinde hiç zorlanmadım.
Programı kullanırken hiçbir zorluk yaşamadım.
Müzikte doğru ve kesin işitme için ortam önemli bir etkendir. Kulaklık veya hoparlörle duyulan ve
dijital işleyiciler tarafından yaratılan seslerin işitmede sorunlar oluşturabileceği düşüncesinden hareketle,
bu tarz programların oluşumunda kullanılan çalgı seslerinin orijinale daha yakın olması, sesleri daha
gerçekçi yaparak duyumu kolaylaştıracaktır. Burada önemli olan diğer bir husus da, kullanılan kulaklık
veya hoparlörün kalitesidir. Çünkü ne kadar kaliteli ürünler kullanılırsa o kadar orijinale yakın ses elde
edilir.
“Programın pratikliği ve ulaşılabilirliği açısından fikirleriniz nelerdir?” sorusuna, katılımcıların büyük
çoğunluğu programın pratik ve ulaşılabilir olduğunu belirtmişlerdir.
Tablo 9. Programın pratikliği ve ulaşılabilirliği açısından fikirleriniz nelerdir?
Kategori Öğrenci Görüşlerinden Bazıları
Olumlu
Programın en güzel özelliği çok kolay erişilebilir ve herhangi bir akıllı
telefonda her daim kullanılabilir olması.
Cep telefonu, Tablet, Bilgisayar sayesinde internet üzerinden ulaşımı
oldukça kolay ve pratik.
Program her an her yerde istenildiği zaman kullanılabilmesi çalışma
kolaylığı sağlıyor özellikle teflonlarda; evde otobüste is yerinde okulda
yaşantının hemen her alanında kullanma olanağı sağlıyor.
Programın ulaşılabilirliği ve pratikliği çok iyi. Telefondan girebildiğim
için her zaman her yerde kullandım.
Olumsuz
Çevrimdışı olarak da çalışılabilse daha iyi olurdu.
Daha pratik olması için internetsiz de çalışılabiliyor olması lazım.
Günümüzdeki teknolojik araçların en önemli özelliği her yerde ve her zaman ulaşılabilir olmalarıdır.
Eğitimde özellikle ders dışı çalışmalar için kullanılan uygulamaların da bu özellikte olması beklenir.
Öğrencilerin bazen internet erişiminde sıkıntı yaşamaları, programların çevrimdışı da çalışması gerektiği
düşüncesini doğurmuştur.
“Deney sonrası müziksel işitmeye yönelik gelişiminiz hakkında düşünceleriniz nelerdir?” sorusuna,
katılımcıların büyük çoğunluğu programın olumlu yönde katkı sağladığını belirtmişlerdir. Çoğu katılımcı
deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme ve tanımlama konusunda geliştirdiğini söylerken
bazı katılımcılar da solfej ve dikte çözümlemede de etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca
katılımcıların çoğu programla çalışmanın motivasyonu arttırarak derse daha istekli gelmelerini sağladığını
söylemişlerdir.
Emrah Lehimler
281
Tablo 10. Deney sonrası müziksel işitmeye yönelik gelişiminiz hakkında düşünceleriniz nelerdir?
Kategori Öğrenci Görüşlerinden Bazıları
İşitme becerisinin gelişimine
yönelik
Piyano başına oturarak işitme çalışmadığımız, çalışamadığımız için bu
program bizi bir nevi birinin piyano başına geçip bizi çalıştırması gibi
çalıştırdı ve geliştirdi. Özellikle aralık duyma majör minör akorların, eksik-
artık akorların, majör minör gamların, armonik, doğal, melodik minörün
nasıl duyulduğu gibi konularda % 100 lük bir fayda sağladı.
Programın, aralık ve ezgisel çalışmalarda eksikliğimi giderdiğini
düşünüyorum.
Teorik bilgilerimi duyumsal olarak pratik hale getirmemde çok yardımı
oldu. Tek sesleri kulağıma tam oturttuğu için solfej ve deşifremi çok
geliştirdi.
Duyamadığım veya duyup ta adlandıramadığım sesleri artık
duyuyordum.
Aralık çalışmaları sayesinde hem ezgi yazmada hem de solfejde çok
geliştim.
İşitmemdeki gelişimi sadece ben değil çevremdeki arkadaşlarım da fark
etti.
Eksik yönlerimi görüp fark etmemi sağladığı için bu yönlere daha çok
çalıştım.
Özellikle dizileri tanımlamada yetersizdim, programda çok fazla
çalışma yaptığım için artık sorun yaşamıyorum.
Tutum ve motivasyon açısından
İşitme dersine olan önyargı ve korkularımı yenmemi sağladı.
Çokça pratik yapmak benim derse daha iyi hazırlanmamı ve daha istekli
katılmamı sağladı.
İşitme derslerinde yaşadığım stresi yenerek kendime olan güvenimi
arttırdı.
Özellikle, verilen ödevleri çözerken sonucun beni tatmin etmemesi
tekrar tekrar çözmemi sağladı. Bu sayede zamanın nasıl geçtiğini
anlamadan uzun bir süre işitmeyle uğraşmış oluyorsunuz.
Sonuç ve Tartışma
Yapılan araştırmanın deneysel bölümünde, deney grubundaki öğrencilerin deney öncesi ve deney
sonrası puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (z= -3,784,
p<0.05). Öntest ve sontest puanlarının sıra ortalaması ve sıra toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu
farkın pozitif sıralar, yani sontest puanı lehine olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre, çevrimiçi kulak
eğitimi programı ile ders dışı işitme çalışmalarına yönelik olarak uygulanan çalışma modelinin deney
grubu öğrencilerinin müziksel işitme becerilerini geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.
Öğrencilerin bir çalıştırıcıya ihtiyaç duymadan, her yerde ve saatte kimseyi rahatsız etmeden ve bu
çalışmaları yaparken yanlış yapıp yapmama stresine girmeden çalışabilmesi başarının artışındaki önemli
etkenler olarak gösterilebilir. Yine deneysel bölümde serbest çalışma yapan kontrol grubu öğrencilerinin
deney öncesi ve deney sonrası puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı sonucu
ortaya çıkmıştır (z= -1,594, p>0.05). Buna göre, deney sürecinde serbest çalışma yapan kontrol grubu
öğrencilerinin müziksel işitme becerilerinde önemli bir gelişme olmadığı söylenebilir. Bu sonuçlara göre,
ders dışı çevrimiçi işitme programlarıyla yapılan çalışmaların, öğrencinin müziksel işitme becerisini
geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.
Araştırmanın nitel bölümünde, deney grubu ile yapılan görüşmeler sonrasında, öğrencilerin deney
öncesi, müziksel işitme eğitimine yönelik olarak yapılan çevrimiçi işitme programlarını bilmedikleri ve bu
programlarla çalışma yapmadıkları, öğrencilerin çoğunluğunun deney öncesinde işitme eğitimi ve
teknolojiyi çok yakın görmedikleri ve bu tarz bir çalışmanın işitme yeteneklerini geliştiremeyeceğini
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
282
düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler deney sonrasında, çalıştıkları programın gayet pratik
olduğu, zaman ve mekan sıkıntısı olmadan her an işitme çalışmayı sağladığı görüşünü belirtmişlerdir.
Çoğu katılımcı deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme ve tanımlama konusunda
geliştirdiğini söylerken bazı katılımcılar da solfej ve dikte çözümlemede de etkisinin olduğunu
belirtmişlerdir. Ayrıca çoğu katılımcı, programla çalışmanın motivasyonlarını arttırarak derse daha istekli
gelmelerini sağladığını söylemişlerdir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, benzer çalışmaların
sonuçlarıyla da örtüşmektedir (Arenson ve Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş
ve Diğerleri, 2017; Rizqyawan ve Hermawan, 2015).
Yapılan bu araştırmanın sonuçlarından da anlaşılacağı gibi bilgisayar ve internet, günümüzde
enerjisi bitmek tükenmek bilmeyen, yorulmayan, bıkmayan, her zaman her yerde her şeyi sorabileceğiniz
bir öğretmen olarak kullanılabilir. Artık bilgi aktarımı, sadece okul ve sınıf ortamında bilgi transfer edilen
bir yapıdan, her zaman her yerde bilgiye ulaşılabilen bir yapıya dönüşmüştür. Özellikle müzik eğitiminin
uygulamalı alanlarında bilgisayarın kullanımı, öğrencilerin hem müzikal becerilerini geliştirecek hem de
motivasyonlarını arttırarak müzikal algılamalarını daha üst seviyeye çıkarmaya yardımcı olacaktır.
Elde edilen sonuçlardan hareketle aşağıda sunulan önerilerin alana katkı sağlayabileceği
düşünülmektedir.
İşitme eğitimi veren öğretmenler çevrimiçi işitme programları hakkında bilgilendirilerek
derste kullanım konusunda teşvik edilmesi sağlanabilir.
İşitme eğitimi derslerinde bu programlar öğrencilere anlatılarak kullanılmaları
sağlanabilir.
Yapılan bu çalışmada kullanılan program haricinde işitme eğitimine yönelik farklı
programların etkililiği farklı çalışma grupları ile ölçülebilir.
Programı kullanan öğrencilerin müziksel işitmeye yönelik tutum ve öz yeterlik değişimleri
gözlemlenebilir.
Programların sınıf içi ve dışında kullanımlarının etkisi incelenebilir.
Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda müzikal açıdan donanımlı bir bilgisayar
laboratuvar oluşturulup işitme derslerinin bu şekilde yürütülmesi sağlanabilir.
Genel müzik eğitiminde kullanılmak üzere online Türkçe işitme çalışma programlarının
yazılması için projeler geliştirilebilir.
Müzik öğrencilerinin, işitme eğitimine yönelik programlar hakkındaki farkındalık
düzeyleri, tutumları dibi davranış özelliklerini saptayabilmeye yönelik çalışmalar yapılabilir.
Emrah Lehimler
283
EXTENDED SUMMARY
The purpose of this study is to ascertain the influence of extracurricular auditory activities through
“Online Audition Programs” upon the musical auditory ability of those who receive musical education.
The other purpose of the study is to determine the change in experiment group students’ post-experimental
attitudes towards auditory ability and learning in accordance with their views on “Online Audition
Programs”.
Method
Mixed method has been used in the study. In the quantitative part of the study, an experimental study
analysing the influence of online audition programs including the activities of musical hearing education
upon students’ ability to hear. In the qualitative part of the study, however, students are applied semi-
structured interview questionnaires with the purpose of following closely experimental group students’
auditory abilities and the change in their attitudes of learning methods; the students have been asked to
comment on the application, its process and its results.
The study group of the research consists of 38 junior students of Ataturk University, Faculty of Fine
Arts, Department of Musicology. In the experimental part of the study, “pre-test/post-test control group
random design” has been used. In accordance with the design determined for the study, musical auditory
test has been prepared in order to carry out pre-test/post-test measurements. The test which has been
prepared in accordance with the limitations of the study has been comprised of parts such as hearing one
sound (10 questions making every sound heard through La reference, 10 questions one after another after
La reference without any reference sound), defining break (unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6,
m7, M7, octave), defining chords (minor, major, augment, diminished) and defining string (major, natural
minor, harmonic minor, melodic minor).
Before the experimental phase of the study, online auditory applications prepared for students to carry
out their extracurricular hearing activities have been analysed. While choosing the application to be used
in the experimental part, characteristics such as practically accessible, having mobile versions, single sound,
pause, chords, hearing/defining string, having the opportunity of relistening, having sections for teachers
to follow homework and progress, free access have been taken into consideration. In this respect, as a result
of the analysis, “musictheory.net” has been chosen as the online application to be used in the experimental
period. Before starting the experiment, experimental group has been lectured about how they could use
the software. Then, application process started. The application period included 8 weeks. The students
have been asked to use the application all the time with the help of daily homework, the feedbacks of those
homework have been taken and their achievements have been followed.
During the analysis of the data collected in the experimental period, Mann Whitney U test and
Wilcoxon signed rank test statistical analysis methods have been used. In the qualitative part of the study,
however, semi-structured interview questionnaire has been prepared with the purpose of applying to
study group students and they have been analysed through the method of content analysis.
Findings
In the start-up phase of the study, in order to determine whether the experimental and control group
students’ musical auditory abilities are equal, Mann Whitney U test has been applied, and it has been
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
284
concluded that experimental and control groups are equal and application phase of the experiment can be
initiated (U=172, p>0,05).
In the second chapter of the study, with the purpose of comparing auditory test pre-test and post-test
scores of the experimental and control group students related to their musical auditory abilities, Wilcoxon
signed rank test has been applied. According to the analysis results, there has been a significant difference
between the pre-experiment and post-experiment scores of the experiment students whom have been
applied an online ear-training program (z=3,784, p<0,05). When the scores of difference of the mean ranks
and mean averages has been taken into consideration, the observed difference is for the benefit of positive
ranks, i.e. the post-test. There has not been a significant difference between the pre-experiment and post-
experiment scores of control group students who have been applied a free study program (z=1,594, p>0,05).
In this respect, according to the experimental study results applied in this study, the working model
applied in accordance with the online ear-training has been influential upon the improvement of
experiment group students’ musical auditory abilities, and it has also been observed that there has been a
considerable development in the musical auditory abilities of control group students who have been
applied a free studying program.
Discussion and Conclusion
In the experimental part of the study, it has been observed that there is a statistically significant
difference between the pre-experiment and post-experiment grades of the study group students (z= -3,784,
p<0.05). When the scores of difference of pre-test and post-test has been taken into consideration, the
observed difference is for the benefit of positive ranks, i.e. the post-test. According to these results, it can
be stated that the working model applied in accordance with the online ear-training and extracurricular
auditory activities has been considerably influential upon the improvement of experiment group students’
musical auditory abilities. That the students can study without being in need of a trainer, bothering anyone
at any time or anywhere and feeling the stress about making a mistake while doing these activities can be
shown as the influential factors for the increase in success. Again, in the experimental part, there has not
been a significant difference between the pre-experiment and post-experiment scores of control group
students who have been applied a free study program (z= -1,594, p>0.05). According to this, it can be stated
that there has not been a significant improvement in the musical auditory abilities of control group students
who have been carrying out free study program. According to these results, it can be pointed out that the
studies carried out thanks to extracurricular online hearing programs can be influential upon the
improvement of student’s musical auditory ability.
In the qualitative part of the study, after the interviews with the experimental group, it has been
concluded that the students did not know the online auditory programs related to musical hearing
education before the experiment and they did not carry out any study with these programs, that most of
the students did not think that auditory education and technology would be convenient before the
experiment and such a study would not improve their hearing abilities. In addition, the students have
stated that programs are quite practical and they can provide studying at any moment without any trouble
about time and place. Most participants expressed that the experimental process has improved them in
terms of sound, pause, chords, hearing and defining string; on the other hand, some participants have
pointed out that they were effective on solfege and dictation analysis. Moreover, most participants
expressed that studying with the program increased their motivations and they come to classes with more
enthusiasm now. The results obtained from this study correspond to the results of the similar studies
Emrah Lehimler
285
(Arenson and Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş et. Al., 2017; Rizqyawan and
Hermawan, 2015).
KAYNAKLAR
Alkan, C. (2011). Eğitim Teknolojisi (8. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Arenson, M.A. ve Hofstetter, F.T. (1983). High-Tech Models for Music Learning: The GUIDO System and
the PLATO Project. Music Educators Journal, Vol. 69, No. 5, Technology (Jan., 1983), 46-51.
Arıkan, R. (2017). Araştırma Yöntem ve Teknikleri (3. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Babacan, D. (2015). Çevrimiçi İşitme Eğitimi Uygulamalarının Karşılaştırılmalı İncelemesi. Eğitim ve
Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, 24-35.
Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel F. (2010). Bilimsel Araştırma
Yöntemleri (6. bs). Ankara: Pegem Akademi.
Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni (2. bs.). Ankara: Eğiten Kitap.
Çeliktaş, H., Engür, D., Batu, L. ve Demirbatır, R.E. (2017). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar
Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müziksel İşitme/Algılama Becerilerinin
Bilgisayar Destekli Programlar Aracılığıyla Geliştirilmesi: Proje Tanıtımı. 8. Uluslararası Hisarlı Ahmet
Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Kütahya, 12-14 Mayıs 2017.
Günay, E. ve Özdemir, M.A. (2006). Müzik Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme (2. bs.). İstanbul:
Bağlam Yayıncılık.
Kalıver, O. (2016). IOS İşletim Sisteminde Yer Alan Müziksel İşitme Eğitimine Yönelik Yazılımların İncelenmesi.
1. Erzurum Ulusal Müzik Bilimleri Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Atatürk Üniversitesi,
Erzurum, 28-29 Nisan 2016.
Kiraly, Z. (2003). Solfeggıo 1: A Vertical Ear Training Instruction Assisted By The Computer. International
journal of Music Education. 40, 41-58.
Kurtaslan, Z., Arat, T. ve Çakırer, S. (2012). Müzik Öğretmenlerinin Sosyal-Bilişsel Kariyer Kuramına Göre
Öğretim Teknolojilerine Yönelik Tutumları. İdil Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, Volume 1/4, 84-103.
Lehimler, E. (2016). Müzik Öğretmeni Adaylarının Bilgisayar Destekli Öğretime İlişkin Tutum ve Öz-
Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(14), 441-456.
Levendoğlu, N.O. (2004). Müzik Eğitiminde Online Sistemler ve İnteraktif Yazılımlar. Süleyman Demirel
Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (8), 90-95.
Loh, C. (2004). Mona listen: A web-based ear training module for musical pitch discrimination of melodic
intervals. In E-Learn: World Conference on E-Learning in Corporate, Government, Healthcare, and Higher
Education (pp. 2026-2032). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286
286
Nacakcı, Z. ve Kurtuldu, M.K. (2011). Kuramdan Uygulamaya Müzik Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Anı
Yayıncılık.
Önder, O. ve Yıldız, G. (2015). Müzik Uygulamalarında Tablet Bilgisayar (İpad) Kullanımı. Süleyman
Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, Sayı 15, 127-154.
Özçelik, S. (2010). Müzikal Dikte ve Solfej (2. bs.). İzmir: Lamineks Matbaacılık.
Özgür, Ü ve Aydoğan, S. (2006). Müziksel İşitme Okuma Eğitimi ve Kuram I (4. bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.
Rizqyawan, M. I., & Hermawan, G. (2015). Adventure game as learning media for introducing music
interval and ear training to kids. In Automation, Cognitive Science, Optics, Micro Electro-Mechanical
System, and Information Technology (ICACOMIT), 2015 International Conference on (pp. 172-175). IEEE.
Ross, Z. R. (2017). The Effects of Computerized and Traditional Ear Training Programs on Aural Skills of
Elementary Students (Doktora Tezi, Milligan College, 2017).
Sağer, T. (2009). Teknoloji Destekli Karşılaştırmalı Müzik Eğitimi. İzmir Ulusal Müzik Sempozyumu’nda
sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir, 5-6 Kasım 2009.
Saraç, G. (2016). Müzik Eğitiminde Özel Öğretim İlke, Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik
Yayıncılık.
Say, A. (2005). Müzik Sözlüğü (2. bs.) Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
Sazak, N. (2008). Müziksel Algılamanın Temel Boyutları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 1,
1-11.
Şahan, H.H. (2015). İnternet Tabanlı Öğrenme. Özcan Demirel (Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler (6. bs.) içinde
(s.239-249). Ankara: Pegem Akademi.
Tunca, O. (2011). Devlet Konservatuvarı Oyunculuk Sanat Dalı Özel Yetenek Sınavlarının Müziksel İşitme
ve Şan Boyutu İçin Bir Test Geliştirme Çalışması. Folklor/Edebiyat Dergisi. Cilt 17, Sayı 65, 153-162.
Yayla, F. (2006). Müziksel İşitmenin Temel Prensipleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi. Sayı 12, 28-38.