The Influence of Online Audition Programs used in ... · bağlanması ile oluşan, dünyanın en büyük iletişim ağı ve en büyük bilgi bankasıdır. İnternet sayesinde

International Online Journal of Educational Sciences, 2018, 10 (3), 267-286

© 2018 International Online Journal of Educational Sciences (IOJES)

www.iojes.net

International Online Journal of Educational Sciences

ISSN: 1309-2707

The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular

Auditory Activities upon the Musical Auditory Ability

Emrah LEHIMLER1

1 Atatürk University, Faculty of Fine Arts, Erzurum, Turkey

To cite this article: Lehimler, E. (2018). The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular

Auditory Activities upon the Musicl Auditory Ability, International Online Journal of Educational Sciences,

10(3), 267-286.

ARTICLE INFO

ABSTRACT Article History:

Received 28.11.2017

Received in revised form

22.04.2018

Accepted 05.06.2018

Available online

18.06.2018

The purpose of this study is to ascertain the influence of extracurricular auditory activities

through “Online Audition Programs” upon the musical auditory ability of those who receive

musical education. Mixed method has been used in the study. In the quantitative part of the study,

an experimental study analysing the influence of online audition programs including the

activities of musical hearing education upon students’ ability to hear. In the qualitative part of the

study, however, students are applied semi-structured interview questionnaires with the purpose

of following closely experimental group students’ auditory abilities and the change in their

attitudes of learning methods; the students have been asked to comment on the application, its

process and its results. The study group of the research consists of 38 junior students of Ataturk

University, Faculty of Fine Arts, Department of Musicology. In the experimental part of the study,

“pre-test/post-test control group random design” has been used. The experimental process of the

study takes 8 weeks. During the analysis of the data collected from the experimental process,

Mann Whitney U test and Wilcoxon Signed Ranks test and statistical analysis methods have been

used. In the qualitative part of the study, semi-structured interview questionnaire has been

prepared with the purpose of applying to study group students and they have been analysed

through the method of content analysis. In the experimental part of the study, it has been

observed that there is a statistically significant difference between the pre-experiment and post-

experiment grades of the study group students, that there has been an important influence of

activities carried out through extracurricular online audition programs upon the improvement of

musical auditory ability. In addition, as a result of the study, the students have stated that the

programs are quite practical, and they enable to have opportunities to work with them anytime

without having any trouble on time and place. Most of the participants stated that the

experimental process has improved them in terms of voice, pitch, chord, string hearing and

defining; some of them have also stated that these programs have become useful for solfege and

dictation analysis. In addition, most of the participants mentioned that studying with these

programs increased their motivation and made them attend the classes more willingly.

© 2018 IOJES. All rights reserved

Keywords: 1

Musical Education, Musical Hearing, Online Audition Programs, Hearing Education.

1 Corresponding author’s address: Atatürk University, Faculty of Fine Arts, Erzurum, Turkey

Telephone: 05062653420

Fax:

e-mail: [email protected]

DOI: https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.018

https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.016


268

Ders Dışı İşitme Çalışmalarında Kullanılan Çevrimiçi İşitme

Programlarının Müziksel İşitme Becerisine Etkisi

Emrah LEHİMLER1

1 Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Erzurum, Türkiye

To cite this article: Lehimler, E. (2018). The Influence of Online Audition Programs used in Extracurricular

Auditory Activities upon the Musicl Auditory Ability, International Online Journal of Educational Sciences,

10(3), 267-286.

MAKALE BİLGİ

ÖZET Makale Tarihçesi:

Alındı 28.11.2017

Düzeltilmiş hali alındı

22.04.2018

Kabul edildi 05.06.2018

Çevrimiçi yayınlandı

18.06.2018

Araştırmanın amacı, müzik eğitimi alan öğrencilerin “Çevrimiçi İşitme Programları”yla

yaptıkları ders dışı işitme çalışmalarının müziksel işitme becerisine etkisini saptamaktır.

Araştırmada karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde, müziksel işitme

eğitimi çalışmaları içeren çevrimiçi işitme programlarının öğrencilerin işitme becerisine etkisini

inceleyen deneysel bir çalışma yapılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise, deney grubundaki

öğrencilerin işitme becerileri ve öğrenme yaklaşımlarındaki değişimin daha yakından izlenmesi

amacıyla, öğrencilere yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış ve uygulama, uygulama

süreci ve sonucu hakkında görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu

2017-2018 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri

Bölümünde öğrenim görmekte olan 38 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın

deneysel bölümünde “öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen” kullanılmıştır. Araştırmanın

deneysel süreci 8 haftadan oluşmuştur. Deneysel aşamadan elde edilen verilerin analizi

aşamasında, Mann Whitney U testi ve Wilcoxon işaretli sıralar testi istatistiksel analiz yöntemleri

kullanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise deney grubu öğrencilerine uygulanmak için

yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuş ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir.

Araştırmanın deneysel bölümünde, deney grubundaki öğrencilerin deney öncesi ve sonrası

puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu, ders dışı çevrimiçi işitme

programlarıyla yapılan çalışmaların müziksel işitme becerisinin gelişiminde önemli bir etkisinin

olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca araştırma sonucunda öğrenciler, programların gayet

pratik olduğu, zaman ve mekan sıkıntısı olmadan her an çalışabilme açısından imkanlar sağladığı

görüşünü belirtmişlerdir. Çoğu katılımcı deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme

ve tanımlama konusunda geliştirdiğini söylerken, bazı katılımcılar da solfej ve dikte

çözümlemede de etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca çoğu katılımcılar programla

çalışmanın motivasyonu arttırarak derse daha istekli gelmelerini sağladığını söylemişlerdir.

© 2018 IOJES. Tüm hakları saklıdır

Anahtar Kelimeler: 2

Müzik Eğitimi, Müziksel İşitme, Çevrimiçi İşitme Programları, İşitme Eğitimi

Giriş

Teknoloji artık günümüzün vazgeçilmez yaşam unsurlarından biridir. Günümüzde her alanda

kullanılan teknoloji, eğitim alanında da önemli ve vazgeçilmez olma yolunda ilerlemektedir. Gün geçtikçe

2 Sorumlu yazarın adresi: Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Erzurum, Türkiye

Telefon: 05062653420

Faks:

e-posta: [email protected]

DOI: https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.018

https://doi.org/10.15345/iojes.2018.03.016

Emrah Lehimler

269

gelişen ve değişen teknoloji, eğitimin içerisinde yoğun bir biçimde kullanılmaya başlanmış ve eğitim-

öğretim teknolojileri başlığı altında bir alan oluşturmuştur.

Eğitimde teknoloji, genel olarak teknolojik ürünlerden eğitim alanında çeşitli hizmetlerde

yararlanma olarak ifade edilebilir. Eğitim teknolojisi ise, insanın öğrenmesi olgusunun tüm yönlerini içeren

problemleri sistematik olarak analiz etmek, bunlara çözümler geliştirmek üzere ilgili tüm unsurları (insan

gücünü, bilgileri, yöntemleri, teknikleri, araç gereçleri, düzenlemeleri vb.) işe koşarak uygun tasarımlar

geliştiren, uygulayan, değerlendiren ve yöneten karmaşık bir süreçtir. Eğitim teknolojisi kavramının en

önemli yönü, bilimsel bilginin öğrenme ve öğretmeyi geliştirme yolunda kavramsal bir temel oluşturması

ve bu amaçla bir yöntem oluşturmuş olmasıdır (Alkan, 2011: 15-17).

Teknolojinin en önemli iki unsuru bilgisayar ve internettir. İnternet, bilgisayarların birbirine

bağlanması ile oluşan, dünyanın en büyük iletişim ağı ve en büyük bilgi bankasıdır. İnternet sayesinde

insanlar birbirleri ile oldukça hızlı olarak haberleşmekte, görüşmeler ve toplantılar yapabilmekte,

kaynakları paylaşmakta ve istediği an mekan ve zaman problemi yaşamadan bilgiye ulaşabilmektedir

(Şahan, 2015: 239).

Günümüz eğitim anlayışı içerisinde teknoloji kullanımı, hem öğrenci hem de öğretmen açısından

kaçınılmaz olmuştur. Eğitimin içerisinde tablet, bilgisayar, telefon gibi teknolojik materyallerin

kullanılması öğrencinin derse karşı ilgisini arttırmakla birlikte normal eğitimde ulaşılamayacak özellikler

sunmaktadır. Öğrenciye devamlı bir öğreticiye/uygulayıcıya ihtiyaç duymadan her an her yerde çalışma

imkânı sağladığı gibi, öğreticiye de öğrenciyi takip edebilme ve yönlendirebilme imkânları vermektedir.

Müzikte daha çok ses kayıt teknolojileri ve nota yazımında kullanılan teknolojik materyaller

günümüzde müzik eğitimi alanında da vaz geçilemez unsurlardan biri olma yolunda hızla gelişim

göstermektedir. Müzikte teknoloji, yazı yazabilme, şekil çizebilme, liste hazırlayabilme, grafikler

oluşturabilme, hesaplamalar yapabilme, nota yazabilme, ses kayıtları yapabilme gibi kolaylıklar sunmakla

birlikte, bilgisayarın bir öğretmen gibi kullanılmasına olanak sağlayan programların da oluşmasını

sağlamaktadır. Bazı müzik programları çevrimiçi çalışarak öğreticilik görevini hem sanal bilgisayarlara

hem de öğretmenlere vermektedir.

Müzik öğretim teknolojisi belirgin bir uğraşı alanı olarak algılanmaktan çok, yapılan müzikle ilgili

çalışmalarda, anlayış ve araç-gereç olarak geliştirilmiş olarak günümüze kadar gelmiştir (Günay ve

Özdemir, 2006: 35). Genel olarak eğitim teknolojisinin müzik eğitiminde kullanıldığı başlıca alanlar;

müziksel işitme okuma yazma, müzik teorisi ve kuramları, müziksel analiz, çok seslendirme, çalgı eğitimi

ve eşlik olarak belirlenebilir (Nacakcı ve Kurtuldu, 2011: 115).

Müziksel İşitme Eğitimi

İşitme beş duyudan biridir. Kulağa gelen ses dalgaları, beyindeki işleme merkezine ulaşana kadar,

kulak içerisinde yer alan bazı fizyolojik organlardan geçer. Kulak zarı, algılama aşamasıdır. Çekiç, örs ve

üzengi kemikleri, basınç ve gerginliğin ayarlanmasını sağlar. Yarım daire kanalları ve salyangozdan geçen

ses titreşimleri, işitme siniri aracılığıyla beyindeki işitme merkezi tarafından değerlendirilir (Say, 2005:

270). Ses düzeyindeki bir işitsel uyarıcının başlıca özellikleri; yükseklik (tizlik-peslik), yeğinlik (şiddet),

tını, oylum (volüm), uzam veya süredir (Sazak, 2008).

İnsanoğlu günlük yaşamında birçok ses işitir. Bu sesleri değerlendirir ve belirli yargılara varır. Bir

insanın günlük işittiği seslerin bir bölümü müzikal seslerden oluşmaktadır. Fakat her insan duyduğu


270

müzikal sesleri algılayamayabilir. Burada önemli olan kişinin müziksel algısıdır. Duyamayan veya

duyduğunu anlamlandıramayan bir kişinin müziği anlaması, uygulaması ve anlamlandırması

beklenemez.

İnsandaki müziksel işitme hassasiyetinin ilk belirtisi ses yükseklikleri birbirine yakın iki frekansın

farkını algılayabilmektir. İnsan kulağa gelen ilk sesin ardında gelen ikinci sesin tiz veya pest olduğuna

karar vererek sesleri birbirine göre değerlendirmektedir. Bu işlem frekans ayırt etme yeteneği olarak

adlandırılır. Müziksel işitme hassasiyetinin diğer bir öğesi ise, aynı anda birden fazla perdenin işitilmesi

ile perdeler arasındaki aralığın tanımlanmasıdır. Kulağımıza gelen birden fazla sayıdaki binişik ses, iç

kulakta ayrı ayrı rezonans oluşturur ve temiz ses olarak algılanır. Müziksel işitme hassasiyeti olan bir kişi

bu sesleri perdelerine göre ayırabilir ve bu perdeler arasındaki mesafeyi aralık olarak tanımlayabilir (Yayla,

2006).

Müziksel işitme; dikey ve yatay ses kümelerinden oluşmuş müzikal sesleri, yükseklik, ritim, tempo

ve nüans özellikleriyle algılayabilmedir (Özçelik, 2010: 4). Müzik öğrencileri, ne duyduklarını

anlamıyorlarsa-anlamlandıramıyorlarsa, perdeleri ayırt etme veya tekrar etme problemine sahiplerdir. Bu

nedenle müzik eğitiminin ayrılmaz ve en önemli parçası, duymayı öğrenmektir. Burns and Ward (1982) ve

Killiam, Lorton ve Schubert (1975) araştırmalarında, başarılı müzisyenlerin genellikle müzikal aralıkları

belirlemede iyi bir ustalığı olduğunu ve müzikal aralıkları kolayca ve doğru bir şekilde belirleyebildiklerini

belirtmişlerdir. Kulak eğitimi, müzisyenlerin müzikle daha kapsamlı bir şekilde yaşamalarına imkân tanır.

Daha iyi dinleyiciler daha iyi müzisyenler yarattığından, daha iyi dinleme becerisine sahip olan

öğrencilerin müzisyen olarak başarılı olma ihtimali daha yüksektir. Bu nedenle, müzik yeteneğini

geliştirmeyi umut eden öğrenciler daha iyi dinleyiciler olmak için müzikal ayırımı yapma yeteneğini

geliştirmelidirler (Loh, 2004).

Müziksel işitme ve algılama, bireyin müzik yeteneğinin derecesini ölçen en önemli özelliktir. Müzik

yeteneğinin derecesi, müziksel işitme-algılama testleriyle ortaya çıkarılmaya çalışılır. Ülkemizde müziksel

algılama yeteneğinin ölçümü, ayrıntılarda küçük farklılıklar olmakla birlikte, genellikle verilen seslerin

(tek ses, aralık, akor), ezgilerin (tonal-makamsal), ve ritim kümelerinin yineletilmesi biçiminde

yapılmaktadır (Özgür ve Aydoğan, 2006: 3). Dünyada müziksel işitme becerisini ölçen çeşitli testler

kullanılmaktadır. Amerikalı bir müzik psikoloğu olan Carl Seashore tarafından 1919’da geliştirilen, 1939

ve 1960’da tekrar gözden geçirilen “Seashore Müziksel Yetenek Ölçümleri Testi’nde, müziksel algılama

kapasitesinin ses, gürlük, tını, ritim, süre ve tonal hafıza açılarından ölçülmesi hedeflenmiş ve bu test,

dünyada en çok kabul gören müzik yetenek testleri arasında yer almıştır. bir İngiliz müzik psikoloğu olan

Wing tarafından 1961 yılında geliştirilmiş olan “Müziksel Zeka Testleri” ise akor analizi, ses yüksekliği,

hafıza, ritimik vurgu, armoni, gürlük ve cümleleme olmak üzere yedi ayrı ölçümden oluşmaktadır. ”Drake

Müziksel Başarı Testleri”nde de müziksel hafıza ve ritim öğeleri baskındır. “Oregon Müziksel Ayırt Etme

Testi”, Henver tarafından geliştirilmiştir. Bu testte, bir ezgi iki kez çalınmaktadır. İkinci çalınışında, ritim,

armoni veya ezgiden birinde değişiklik yapılmakta, adaydan orijinal ezginin hangisi olduğunu ve ikinci

çalışta nelerin değiştiğini tespit etmesi istenmektedir. “Gordon Müziksel Yatkınlık Görünümü Testi’nin

temelinde ise, iki ezgi bulunmakta, yaylı çalgıyla çalınan bu ezgiler, ritim betimleme, tonal betimleme,

müziksel duyarlılık yeteneklerinin tespitinde kullanılmaktadır. “Bentley Testi”, 7 yaş altı çocuklar için

tasarlanmıştır. Test, tizlik-peslik ayrımı, ses hafızası, akor analizi ve ritmik hafıza olmak üzere dört tür

beceriyi ölçmeyi amaçlamaktadır (Tunca, 2011). Ayrıca Tunca tarafından geliştirilen “Müziksel İşitme

Testi” tek ses yineleyebilme derecesi, birbirinden bağımsız soyut seslerin yüksekliklerini algılama, dikey

Emrah Lehimler

271

ses kümelerini (iki ses) yineleyebilme, seslerin birbirleri ile olan ilişkilerini algılama, ezgileri yineleyebilme,

müzik belleğinin kapasitesi ve ritim kümelerini yineleyebilme becerilerini ölçmektedir.

Müziksel işitme hassasiyeti sonradan geliştirilebilen bir özelliktir. Dış faktörlerle sağlanan bu gelişim

ve değişim sürecine ise işitme eğitimi denir. İşitme eğitimi müzik eğitiminin en önemli alanlarından biridir.

Müziksel işitme eğitimi, öğrencide dikkat, ritim duygusu, müzik düşüncesi, yaratıcılık, müziksel

duyarlılık, doğru ve çabuk güzel nota yazımı gibi davranışları ve becerileri kazandırmak ve geliştirmeyi

ifade eder (Saraç, 2016: 17). Müziksel işitmenin gelişimi, müzikal davranış değişikliklerinin yükselmesini

sağlar. Bu amaçla uygulanan eğitim, sesleri algılama, tanımlama, ayırt etme ve çözümleme davranışlarının

gelişimini öngören metodik çalışmaları içerir (Say, 2005: 270).

Müzik Eğitiminde Teknoloji Kullanımı ve Çevrimiçi İşitme Uygulamaları

Teknoloji gelişen toplumun hem ürünü, hem de kaynağıdır. Bilgi, enerji ve üretim çeşitli teknolojik

öğeler arasında toplumsal ilerlemeye olanak sağlayan en önemli öğelerdir. Bilişim çağına geçiş, çok

boyutlu toplum yaratma, sürekli çaba ve gelişme azmi yaratma, sosyal ve ekonomik kurumlarda yapı ve

işlev değişimi yaratma, özel yetenek ve uzmanlık gereksinimini artırma gibi hususlar bugün çağdaş

teknolojinin yarattığı en önemli doğurgulardır. Çağdaş teknolojinin eğitim için yarattığı doğurgular ise; 1)

Dinamik bir eğitim gerektirme 2) Bireye dönük bir eğitim düzeni oluşturma 3) Yeniden yapılanma

gereksinimi yaratma olmak üzere üç ana grupta toplamak mümkündür (Alkan, 2011: 165).

Çağımızda teknolojinin ulaştığı bu noktada, Türkiye’ de okul öncesinden yükseköğretime kadar tüm

eğitim kurumlarında müzik eğitiminde teknoloji uygulamalarının gerekliliği ihtiyaç haline gelmiştir. Artık

ideal bir müzik öğretmeninin teknolojideki gelişmeleri yakından takip etmesi ve bu teknolojiyi müzik

eğitimine uyarlayıp kullanabilmesi gerekmektedir (Lehimler, 2016). Öğretim teknolojilerini kullanmada

yetkin olmak kariyer geliştirmek için önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bu yüzden müzik öğretmenlerinin

müzik eğitimine yönelik olarak derslerinde öğretim teknolojilerini kullanması akademik başarılarını

artıracaktır (Kurtaslan ve Diğerleri, 2012).

Bilgisayar destekli müzik eğitimi ilk olarak Amerika ve İngiltere'de 1960'lı yılların sonunda kulak

eğitimi alıştırmaları ile başlamıştır. 1974'te Areson ve Hofstetter tarafından geliştirilen, GUIDO eğitim

sistemi bu programların en önemlilerindendir (Kiraly, 2003: 47). GUIDO eğitim sistemi adını Guido

D’Arrezo’dan alan, interaktif dikte çalışmaları ile kulak eğitimi ve müzik teorisi öğretimi sunan bir

bilgisayar sistemidir. Mikro GUIDO Müzik Öğrenme Sistemi, yüksek çözünürlüklü grafikler, dokunmatik

girdi ve tamamen programlanabilir ses sentezi kullanarak kulak eğitimi ve müzik teorisi için zengin bir

müzik öğrenme ortamı sağlayan eksiksiz bir programlama sunar. Her GUIDO dersi, zorluk derecelerine

göre derecelendirilen öğretim birimlerine ayrılmıştır. Programlar son derece etkileşimli olup, öğrenciler

GUIDO sistemi ile sürekli diyalog kurmaktadırlar. Her GUIDO birimi, bir dizi uygulamalar ve tanımlama

egzersizleri içerir (Arenson ve Hofstetter, 1983: 46).

Günümüzde de interaktif yazılımlarla birlikte kulak eğitimi alanında büyük ilerlemeler

sağlanmıştır. Kulağın müziksel işitme kapasitesini artırmaya yönelik bu programlarda aralıklar, akorlar,

diziler, ritm ve dikte gibi konular ele alınmaktadır. Bu türlü yazılımlarda bilgisayar ile öğrenci arasındaki

etkileşim klavye ve mikrofon aracılığıyla kurulmakta, kademe kademe zorlaşan aralık ve parçalarla

öğrenciye kulak eğitimi verilmektedir. Öğrenci ister tek başına isterse internet ortamında sanal bir sınıfa

kaydolup çalışmalarını sürdürebilmektedir (Levendoğlu, 2004: 93).


272

Müziksel işitmenin gelişimine yönelik yapılacak metodik çalışmalar zaman ve emek isteyen

çalışmalardır. Bir öğrenci, işitme becerisini geliştirip sesleri algılayabilmek ve ayırt edebilmek için

seviyesine uygun, kendisini geliştirebilecek soruların yanı sıra bu soruları yönlendirebilecek bir başka

kişiye ihtiyaç duyar. Bu durum, her zaman piyano bulamama, gürültüden ve sesten rahatsız olunmayan

bir ortam yaratma, soruları uygulayacak bir öğretici bulma gibi zorlukları beraberinde getirmektedir.

Öğrenci, her zaman ve her yerde işitme çalışabilmek için çevrimiçi olarak kullanıma hazır bulunan

bilgisayar uygulamalarından faydalanabilir. İnternette kulak eğitimiyle ilgili fazla sayıda olmasa da farklı

uygulamalar mevcuttur. Kulağın müziksel işitme kapasitesini artırmaya yönelik olan bu programlarda

aralıklar, akorlar, diziler, ritim ve dikte gibi konular ele alınmaktadır. Bu programlar, gerek yazılım

lisanları, kullanım kolaylıkları/zorlukları ve uyumluluk problemleri, gerekse içerik olarak farklılık

göstermektedirler. (Babacan, 2015).

Günümüzde en çok bilinen ve kullanılan işitme ve teoriye yönelik bilgisayar ve mobil uygulamalar

şunlardır:

Tablo 1. Müziksel işitme ve teoriye yönelik bilgisayar ve mobil uygulamalar

Earmaster Pro

Ear Power

Auralia Ear Training

Macgamut 6

Musition 5

Teoria.Com

Musicalmind.Org

Musictheory.Net

Eartrainingmastery.Com

Earbeater.Com

Ear Trainer

Better Ears

Play By Ear

Ear Taining Lite

Ear For Life

Goog Ear

My Ear Trainer

Earpeggio

Music Master

Tenuto

Teknoloji destekli işitmeye yönelik çalışmalar incelendiğinde ilk çalışmanın 1974'te Areson ve

Hofstetter tarafından geliştirilen, GUIDO eğitim sistemi olduğu söylenebilir. 1974’ten günümüze bu alanla

ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde bazı çalışmaların (Babacan, 2015; Önder ve Yıldız, 2015; Kalıver,

2016) müziksel işitme eğitimi için oluşturulan uygulama ve programların incelenmesine yönelik olduğu

görülmektedir. Sınıf ortamında teknolojik bir müzik laboratuvarı oluşturularak yapılan çalışmalarda

(Arenson ve Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş ve Diğerleri, 2017; Ross, 2017),

teknoloji destekli işitme çalışmalarının, öğrencilerin derse karşı ilgi ve aktif katılımlarını yükselttiği,

özgüven duygusunu arttırdığı, konsantrasyonlarını olumlu etkilediği ve geleneksel işitme eğitimine göre

daha başarılı oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır. Rizqyawan ve Hermawan (2015) teknoloji destekli işitme

eğitimine oyun tabanlı öğrenme olarak yaklaşmıştır. Yaptıkları çalışmada aralık işitmeye yönelik

geliştirilen oyunun aralık işitme becerisine büyük oranda olumlu etki yaptığı sonucuna ulaşmışlardır.

Literatür taraması sonucunda, yapılan çalışmalardaki deney uygulamalarının işitme

programlarının ders ortamında kullanılarak (teknolojik bir sınıf ortamı oluşturularak) test edildiği, ders

dışı işitme çalışmaları açısından incelenmediği görülmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı,

öğrencilerin “Çevrimiçi İşitme Programları”yla yaptıkları ders dışı işitme çalışmalarının müziksel işitme

becerisine etkisini saptamaktır. Araştırmanın diğer bir amacı ise deney grubunda yer alan öğrencilerin

“Çevrimiçi İşitme Programları” hakkındaki görüşleri doğrultusunda deney sonrası işitme becerileri ve

öğrenme yaklaşımlarındaki değişimi saptamaktır. Yapılan bu çalışmanın önemli özelliği, işitme dersine

yönelik bir işitme çalışma yöntemi olmasıdır.

Emrah Lehimler

273

Araştırma Problemi

Araştırmanın amacı doğrultusunda araştırmanın problem cümlesi şu şekilde oluşturulmuştur:

“Çevrimiçi İşitme Programlarının, öğrencilerin ders dışı işitme çalışmalarındaki etkililiğinin ve müziksel

işitme becerisine etkisi nasıldır?” Bu problem ışığında araştırmada, aşağıda verilen alt problemlere cevap

aranmıştır:

1. Ders dışı işitme çalışmalarında kullanılan “Çevrimiçi İşitme Programları”nın, öğrencilerin

müziksel işitme becerisine etkisi nasıldır?”

2. Ders dışı işitme çalışmalarında kullanılan “Çevrimiçi İşitme Programları”na yönelik, deney grubu

öğrencilerinin görüşleri nasıldır?

Yöntem

Bu araştırmada, karma yöntem kullanılmıştır. Karma yöntem, bir çalışmada nitel ve nicel

araştırmaların ve bunların verilerinin birleştirilmesini ya da bütünleştirilmesini gerektiren yöntemdir.

Nicel veri anketler ya da psikolojik testlerde olduğu gibi genellikle kapalı uçlu cevapları içerirken, nitel

veri önceden belirlenmiş cevapların olmadığı açık uçlu bir yapıdadır (Creswell, 2016: 14).

Araştırmanın nicel bölümünde, müziksel işitme eğitimi çalışmaları içeren çevrimiçi işitme

programlarının öğrencilerin işitme becerisine etkisini inceleyen deneysel bir çalışma yapılmıştır. Deneysel

araştırmalarda temel amaç değişkenler arasında oluşturulan neden sonuç ilişkisini test etmektir

(Büyüköztürk ve diğerleri, 2010: 191). Bu araştırmalarda deneyden elde edilen ölçüm verileri analiz

edilerek sonuçlar değerlendirilir ve sebep-sonuç ilişkileri açıklanmaya çalışılır (Arıkan, 2017: 76).

Araştırmanın nitel bölümünde ise deney grubundaki öğrencilerin işitme becerileri ve öğrenme

yaklaşımlarındaki değişimin daha yakından izlenmesi amacıyla, öğrencilere yarı yapılandırılmış görüşme

formu uygulanmış ve öğrencilerden uygulama, uygulama süreci ve sonucu hakkındaki görüşlerini

belirtmeleri istenmiştir.

Araştırmanın Deseni

Araştırmanın deneysel bölümünde “öntest-sontest kontrol gruplu seçkisiz desen” kullanılmıştır. Bu

araştırma deseninde daha önce belirlenen denek havuzundan seçkisiz atama ile iki grup oluşturulur.

Gruplardan biri deney diğeri kontrol grubu olarak belirlenir. Daha sonra iki grupta yer alan deneklerin,

uygulama öncesinde bağımlı değişkenle ilgili ölçümleri alınır. Uygulama sürecinde ise etkisi test edilen

deneysel işlem deney grubuna verilirken kontrol grubuna verilmez. Son olarak gruplardaki deneklerin

bağımlı değişkene ait ölçümleri aynı araç ya da eş formu kullanılarak tekrar elde edilir (Büyüköztürk ve

diğerleri, 2010: 202).

Araştırmanın deneysel deseni Tablo 2’de gösterilmiştir.

Tablo 2. Araştırmanın Deneysel Deseni

Gruplar Öntest İşlem Sontest

Deney Tek ses-Aralık-Akor-Dizi

tanımlama testi

Ders harici çevrimiçi kulak eğitimi

yazılımında çalışma

Tek ses-Aralık-Akor-Dizi

tanımlama testi

Kontrol Tek ses-Aralık-Akor-Dizi

tanımlama testi

Serbest çalışma Tek ses-Aralık-Akor-Dizi

tanımlama testi


274

Çalışma Grubu

Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar

Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümünde öğrenim görmekte olan 38 birinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.

Araştırmanın deney ve kontrol grupları seçkisiz atama yöntemiyle 19’u deney 19’u kontrol grubu olarak

belirlenmiştir.

Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine ilişkin veriler Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyetlerine İlişkin Dağılımı

Gruplar Kız Erkek Toplam

Deney 8 11 19

Kontrol 9 10 19

Toplam 17 21 38

Veri Toplama Araçları ve Verilerin Analizi

Araştırmada belirlenen desen doğrultusunda öntest-sontest ölçümlerinin yapılabilmesi için bir

müziksel işitme testi oluşturulmuştur. Araştırmanın sınırlamaları doğrultusunda oluşturulan test; tek ses

işitme (her sesi La referansla duyuran 10 soru, La referanstan sonra sıra ile referans ses olmadan duyuran

10 soru), aralık tanımlama (unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6, m7, M7, Oktav), akor tanımlama

(minör, majör, augment, diminished) ve dizi tanımlama (majör, doğal minör, armonik minör, melodik

minör) bölümlerinden oluşturulmuştur.

Tablo 4. Müziksel İşitme Testi

Soru Tipi Soru Sayısı Soru İçeriği Puanlama

Tek ses işitme 10 Her sorulan sesten önce La referans verilerek ses

bulma

10

10 La referans verildikten sonra sıra ile referanssız ses

bulma

15

Aralık Tanımlama 10 Unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6, m7, M7,

Oktav aralıklarını tanımlama

25

Akor Tanımlama 10 Minör, majör, augmented, diminished akorlarını

tanımlama

25

Dizi tanımlama 10 Majör, doğal minör, armonik minör, melodik minör

dizilerini tanımlama

25

Toplam 100

Deneysel aşamadan elde edilen verilerin analizi aşamasında, parametrik olmayan testler içerisinde

olan Mann Whitney U testi ve Wilcoxon işaretli sıralar testi istatistiksel analiz yöntemleri kullanılmıştır.

Analizler IBM SPSS Statistics 20 paket programı ile yapılmıştır.

Araştırmanın nitel bölümünde deney grubu öğrencilerine uygulanmak için yarı yapılandırılmış

görüşme formu oluşturulmuştur. Formlar içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Görüşme verilerini

incelemek için en belirgin yol içerik analizidir (Berg ve Lune, 2015: 178). İçerik analizi, kalıpları, temaları,

önyargıları ve anlamları tespit etmek amacıyla belirli bir materyalin dikkatlice, ayrıntılı ve sistematik

olarak incelenmesi ve yorumlanmasıdır (Berg ve Lune, 2015: 380).

Emrah Lehimler

275

İşlem Basamakları

Araştırmanın deneysel aşamasından önce, öğrencilerin ders harici işitme çalışmalarını yapabilmeleri

için çevrimiçi işitme uygulamaları incelenmiştir. Deneysel bölümde kullanılacak uygulama seçilirken,

öğrencinin pratik olarak ulaşabilmesi, mobil sürümlerinin de olması, tek ses, aralık, akor, dizi

duyma/tanımlama gibi özelliklerinin bulunması, tekrar dinleme seçenekleri bulunması, öğretmen ödev ve

takip bölümünün olması, ücretsiz ulaşılabilmesi gibi özelliklere dikkat edilmiştir. Bu bağlamada yapılan

incelemeler sonucunda deneysel aşamada kullanılmak üzere “musictheory.net” çevrimiçi uygulaması

seçilmiştir.

Musictheory.net çevrimiçi uygulaması ücretsiz, Windows, IOS ve Mac destekleri olan, çevrim içi,

çevrim dışı ve mobil çalışabilen bir uygulamadır. Uygulama, teori dersleri ve egzersizler olmak üzere iki

bölümden oluşmaktadır.

Şekil 1. Musictheory.net ana sayfası

Egzersiz bölümü; nota algılama-tanımlama, piyano ve gitar klavyesi üzerinde notaları algılama-

tanımlama ve kulak eğitimi bölümlerinden oluşmaktadır. Kulak eğitimi bölümünde; nota tanımlama,

aralık tanımlama, akor tanımlama ve dizi tanımlama bölümleri yer almaktadır.


276

Şekil 2. Musictheory.net egzersizler bölümü

Programda soruların cevap seçenekleri, hızı, hangi aralıkta nasıl tınlatılacağı gibi birçok özellik

ayarlanabilmektedir.

Şekil 3. Musictheory.net kişiselleştirme ayarları

Deneye başlamadan önce deney grubuna yazılımı nasıl kullanacaklarıyla ilgili bilgileri içeren ders

verilmiştir. Daha sonra uygulama aşamasına geçilmiştir. Uygulama 8 haftadan oluşmuştur. Günlük

ödevlerle öğrencilerin ders haricinde uygulamayı devamlı kullanmaları sağlanmış, bu ödevlerin geri

dönüşü sağlanarak başarı takipleri yapılmıştır.

İşlem aşamasının haftalara göre dağılımı Tablo 5’de verilmiştir.

Emrah Lehimler

277

Tablo 5. İşlem Aşamasının Haftalara Göre Dağılımı

La merkezli tek

ses çalışmaları

Aralık Çalışmaları Akor

Çalışmaları

Dizi Çalışmaları

1. Hafta Fa-Sol-La-Si-Do Unison, T4, T5, Oktav Minör-Majör Minör-Majör

2. Hafta Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-

Si-Do

M3, m3, M6, m6 Minör-Majör Minör-Majör

3. Hafta Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-

Si-Do

M3, m3, M6, m6,

Unison, T4, T5, Oktav

Minör-Majör Minör-Majör

4. Hafta Fa#-Sol-Sol#-La-La#-

Si-Do

M2, m2, M7, m7, -5 Augmented-

Diminished

Armonik Minör-

Melodik Minör

5. Hafta Mi-Fa-Fa#-Sol-Sol#-

La-La#-Si-Do

M2, m2, M7, m7, -5, M3,

m3, M6, m6

Augmented-

Diminished

Armonik Minör-

Melodik Minör

6. Hafta Re-Re#-Mi-Fa-Fa#-

Sol-Sol#-La-La#-Si-

Do

M2, m2, M7, m7, -5, M3,

m3, M6, m6, T4, T5

Augmented-

Diminished-

Majör- Minör

Armonik Minör-

Melodik Minör- Doğal

Minör- Majör

7. Hafta Do-Do#- Re-Re#-Mi-

Fa-Fa#-Sol-Sol#-La-

La#-Si-Do

Unison, M2, m2, M7,

m7, -5, M3, m3, M6, m6,

T4, T5, Oktav

Augmented-

Diminished-

Majör- Minör

Armonik Minör-


Minör- Majör

8. Hafta Do-Do#- Re-Re#-Mi-

Fa-Fa#-Sol-Sol#-La-

La#-Si-Do

Unison, M2, m2, M7,

m7, -5, M3, m3, M6, m6,

T4, T5, Oktav

Augmented-

Diminished-

Majör- Minör

Armonik Minör-


Minör- Majör

Bulgular

Araştırmanın başlangıç aşamasında deney ve kontrol grubunu oluşturan öğrencilerin müziksel

işitme başarısı açısından denk olup olmadığı ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda deney ve kontrol

grubunda bulunan öğrencilerin işitme testi ön test puanlarının denkliğini ortaya koymak için Mann

Whitney U testi uygulanmıştır.

Tablo 6. Deney Kontrol Gruplarının Denkliğine Yönelik Mann Whitney U testi

Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p

Deney 19 19,95 379,00 172 0,804

Kontrol 19 19,05 362,00

Tablo 6 verilerine göre deney ve kontrol grubu öğrencilerinin işitme test sonuçları arasında anlamlı

bir fark olmadığı görülmektedir (U=172, p>0,05). Başka bir deyişle deney ve kontrol grubunun istatistiki

açıdan birbirine denk olduğu ve deneyin uygulanma aşamasına başlanabileceği söylenebilir.

Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerinin Öntest-Sontest Verilerine İlişkin Bulgular

Araştırmanın bu bölümünde deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin müziksel işitme

becerilerine ilişkin işitme testi ön test ve son test puanlarını karşılaştırmak amacıyla Wilcoxon işaretli

sıralar testi yapılmış ve elde edilen sonuçlar Tablo 7’de verilmiştir.

Tablo 7. Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test verilerine ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar

testi

Grup Öntest-Sontest N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı z p

Deney Negatif Sıra 1 1,00 1,00 -3,784 ,000

Pozitif Sıra 18 10,50 189,00

Eşit 0 - -

Kontrol Negatif Sıra 3 6,33 19,00 -1,594 ,111

Pozitif Sıra 9 6,56 59,00

Eşit 7 - -


278

Tablo 7’de görülen analiz sonuçları, çevrimiçi kulak eğitim programı uygulanan deney grubu

öğrencilerinin deney öncesi ve deney sonrası puanları arasında anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir

(z=3,784, p<0,05). Fark puanlarının sıra ortalaması ve sıra toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu

farkın pozitif sıralar, yani sontest puanı lehine olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre, çevrimiçi kulak

eğitimine yönelik olarak uygulanan çalışma modelinin deney grubu öğrencilerinin müziksel işitme

becerilerini geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Öğrencinin bir çalıştırıcıya (piyanoda verilen seslerin uygulayıcısı) ihtiyaç duymadan, her yerde ve

saatte kimseyi rahatsız etmeden (kulaklık ile çalışarak) ve bu çalışmaları yaparken yanlış yapıp yapmama

stresine girmeden çalışabilmesi, başarısının artışındaki önemli etkenler olarak gösterilebilir.

Yine Tablo 7’ye göre, serbest çalışma programı uygulanan kontrol grubu öğrencilerinin deney öncesi

ve deney sonrası puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (z=1,594, p>0,05). Bu bağlamda

serbest çalışma programının kontrol grubu öğrencileri üzerinde müziksel işitme becerilerini geliştirmede

bir etkisinin olmadığı söylenebilir.

Şekil 4. Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test verileri

Araştırmada uygulanan deneysel çalışma sonuçlarına göre çevrimiçi kulak eğitimine yönelik

uygulanan çalışma modelinin deney grubu öğrencilerinin müziksel işitme becerilerini geliştirmede önemli

bir etkisinin olduğu, serbest çalışma programı uygulanan kontrol grubu öğrencilerinin ise müziksel işitme

becerilerinde önemli bir artışın olmadığı söylenebilir.

Aşağıda verilen Tablo 8’de deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanlarının 5 farklı soru tipine

göre (Her sesten önce La merkezli tek ses işitme – Tek bir La sesi verilerek sıralı tek ses işitme – Aralık

tanımlama – Akor tanımlama – Dizi tanımlama) anlamlı farklılık gösterip göstermediğine ilişkin analiz

sonuçları verilmiştir.

0

20

40

60

80

Deney Grubu Kontrol Grubu

Öntest Sontest

Emrah Lehimler

279

Tablo 8. Soru tipine göre Deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanlarının anlamlı farklılık gösterip

göstermediğine ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar testi

Soru Tipi Öntest-

Sontest

N Sıra

Ortalaması

Sıra

Toplamı

z p

Her sesten önce La merkezli

tek ses işitme

Negatif Sıra 0 0 0 -3,641 ,000


Eşit 2 - -

Tek bir La sesi verilerek sıralı

tek ses işitme

Negatif Sıra 1 2,00 2,00 -3,536 ,000


Eşit 2 - -

Aralık tanımlama Negatif Sıra 0 ,00 ,00 -2,555 ,011


Eşit 11 - -

Akor tanımlama Negatif Sıra 2 5,25 10,50 -3,146 ,002


Eşit 2 - -

Dizi tanımlama Negatif Sıra 1 2,50 2,50 -3,507 ,000


Eşit 2 - -

Tablo 8’de görüldüğü üzere, deney grubu öğrencilerinin öntest-sontest puanları bütün soru

tiplerinde anlamlı farklılık göstermektedir (z=3,641, p<0,05; z=3,536, p<0,05; z=2,555, p<0,05; z=3,146, p<0,05;

z=3,507, p<0,05;).

Deney Grubu Öğrencilerinin Deneysel Çalışma İle ilgili görüşlerine Yönelik Bulgular

Araştırmanın bu aşamasında, çevrimiçi işitme eğitimi yazılımı ile çalışma yapan öğrencilerin

deneysel süreç ve çevrimiçi işitme eğitimi yazılımı ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir.

Görüşme sonucunda “Deney öncesi çevrimiçi müziksel işitme program/yazılımlarından haberdar mıydınız?

Daha önce kullanmış mıydınız?” sorusuna katılımcıların hepsi, daha önce bu tarz programlardan haberdar

olmadıkları ve kullanmadıkları cevabını vermişlerdir. Ayrıca öğrencilerin çoğunluğu deney öncesinde

işitme eğitimi ve teknolojiyi çok yakın görmediklerini ve bu tarz bir çalışmanın işitme yeteneklerini

geliştiremeyeceğini düşündüklerini belirtmişlerdir. Bu bağlamda öğrencilerin deney öncesi işitme

derslerini ve çalışma süreçlerini geleneksel şekilde sürdürdüklerini söyleyebiliriz.

“Deneysel süreçte ne tür zorluklar yaşadınız?” sorusuna, katılımcıların bazıları kullanılan programın

İngilizce olmasından kaynaklanan kısa süreli sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Yine bazı katılımcılar,

bilgisayardan verilen sanal piyano sesine alışık olmadıkları için duyma sorunları yaşadıklarını

belirtmişlerdir.


280

Tablo 8. Deneysel süreçte ne tür zorluklar yaşadınız?

Kategori Öğrenci Görüşlerinden Bazıları

Dilin İngilizce olması

Pragrama alışmam biraz uzun sürdü. Nedeni ise İngilizce olması. Tek

zorlandığım konu buydu.

Dilin İngilizce olması beni ilk zamanlarda biraz zorladı.

Tek zorlandığım şey İngilizceydi.

Sesleri tam olarak

algılayamama/duyamama

Daha önce böyle bir programla çalışmadığım için ilk başlarda

duyamıyormuşum gibi hissettim ancak programın özelliklerini (tekrar

dinleme özelliği, zaman sorunu olmadığını öğrenmek gibi) keşfettikten

sonra programa daha çok hakimiyet kazandım.

Akorların tınılarına alışmakta güçlükler yaşadım.

Programdaki piyano tınısı biraz farklıydı fakat kısa sürede alıştım.

Sesleri duymakta zorluk yaşadım.

Zorluk yaşamama

Öncesinde verilen bilgilendirme sayesinde hiç zorlanmadım.

Programı kullanırken hiçbir zorluk yaşamadım.

Müzikte doğru ve kesin işitme için ortam önemli bir etkendir. Kulaklık veya hoparlörle duyulan ve

dijital işleyiciler tarafından yaratılan seslerin işitmede sorunlar oluşturabileceği düşüncesinden hareketle,

bu tarz programların oluşumunda kullanılan çalgı seslerinin orijinale daha yakın olması, sesleri daha

gerçekçi yaparak duyumu kolaylaştıracaktır. Burada önemli olan diğer bir husus da, kullanılan kulaklık

veya hoparlörün kalitesidir. Çünkü ne kadar kaliteli ürünler kullanılırsa o kadar orijinale yakın ses elde

edilir.

“Programın pratikliği ve ulaşılabilirliği açısından fikirleriniz nelerdir?” sorusuna, katılımcıların büyük

çoğunluğu programın pratik ve ulaşılabilir olduğunu belirtmişlerdir.

Tablo 9. Programın pratikliği ve ulaşılabilirliği açısından fikirleriniz nelerdir?


Olumlu

Programın en güzel özelliği çok kolay erişilebilir ve herhangi bir akıllı

telefonda her daim kullanılabilir olması.

Cep telefonu, Tablet, Bilgisayar sayesinde internet üzerinden ulaşımı

oldukça kolay ve pratik.

Program her an her yerde istenildiği zaman kullanılabilmesi çalışma

kolaylığı sağlıyor özellikle teflonlarda; evde otobüste is yerinde okulda

yaşantının hemen her alanında kullanma olanağı sağlıyor.

Programın ulaşılabilirliği ve pratikliği çok iyi. Telefondan girebildiğim

için her zaman her yerde kullandım.

Olumsuz

Çevrimdışı olarak da çalışılabilse daha iyi olurdu.

Daha pratik olması için internetsiz de çalışılabiliyor olması lazım.

Günümüzdeki teknolojik araçların en önemli özelliği her yerde ve her zaman ulaşılabilir olmalarıdır.

Eğitimde özellikle ders dışı çalışmalar için kullanılan uygulamaların da bu özellikte olması beklenir.

Öğrencilerin bazen internet erişiminde sıkıntı yaşamaları, programların çevrimdışı da çalışması gerektiği

düşüncesini doğurmuştur.

“Deney sonrası müziksel işitmeye yönelik gelişiminiz hakkında düşünceleriniz nelerdir?” sorusuna,

katılımcıların büyük çoğunluğu programın olumlu yönde katkı sağladığını belirtmişlerdir. Çoğu katılımcı

deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme ve tanımlama konusunda geliştirdiğini söylerken

bazı katılımcılar da solfej ve dikte çözümlemede de etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca

katılımcıların çoğu programla çalışmanın motivasyonu arttırarak derse daha istekli gelmelerini sağladığını

söylemişlerdir.

Emrah Lehimler

281

Tablo 10. Deney sonrası müziksel işitmeye yönelik gelişiminiz hakkında düşünceleriniz nelerdir?


İşitme becerisinin gelişimine

yönelik

Piyano başına oturarak işitme çalışmadığımız, çalışamadığımız için bu

program bizi bir nevi birinin piyano başına geçip bizi çalıştırması gibi

çalıştırdı ve geliştirdi. Özellikle aralık duyma majör minör akorların, eksik-

artık akorların, majör minör gamların, armonik, doğal, melodik minörün

nasıl duyulduğu gibi konularda % 100 lük bir fayda sağladı.

Programın, aralık ve ezgisel çalışmalarda eksikliğimi giderdiğini

düşünüyorum.

Teorik bilgilerimi duyumsal olarak pratik hale getirmemde çok yardımı

oldu. Tek sesleri kulağıma tam oturttuğu için solfej ve deşifremi çok

geliştirdi.

Duyamadığım veya duyup ta adlandıramadığım sesleri artık

duyuyordum.

Aralık çalışmaları sayesinde hem ezgi yazmada hem de solfejde çok

geliştim.

İşitmemdeki gelişimi sadece ben değil çevremdeki arkadaşlarım da fark

etti.

Eksik yönlerimi görüp fark etmemi sağladığı için bu yönlere daha çok

çalıştım.

Özellikle dizileri tanımlamada yetersizdim, programda çok fazla

çalışma yaptığım için artık sorun yaşamıyorum.

Tutum ve motivasyon açısından

İşitme dersine olan önyargı ve korkularımı yenmemi sağladı.

Çokça pratik yapmak benim derse daha iyi hazırlanmamı ve daha istekli

katılmamı sağladı.

İşitme derslerinde yaşadığım stresi yenerek kendime olan güvenimi

arttırdı.

Özellikle, verilen ödevleri çözerken sonucun beni tatmin etmemesi

tekrar tekrar çözmemi sağladı. Bu sayede zamanın nasıl geçtiğini

anlamadan uzun bir süre işitmeyle uğraşmış oluyorsunuz.

Sonuç ve Tartışma

Yapılan araştırmanın deneysel bölümünde, deney grubundaki öğrencilerin deney öncesi ve deney

sonrası puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (z= -3,784,

p<0.05). Öntest ve sontest puanlarının sıra ortalaması ve sıra toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu

farkın pozitif sıralar, yani sontest puanı lehine olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre, çevrimiçi kulak

eğitimi programı ile ders dışı işitme çalışmalarına yönelik olarak uygulanan çalışma modelinin deney

grubu öğrencilerinin müziksel işitme becerilerini geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Öğrencilerin bir çalıştırıcıya ihtiyaç duymadan, her yerde ve saatte kimseyi rahatsız etmeden ve bu

çalışmaları yaparken yanlış yapıp yapmama stresine girmeden çalışabilmesi başarının artışındaki önemli

etkenler olarak gösterilebilir. Yine deneysel bölümde serbest çalışma yapan kontrol grubu öğrencilerinin

deney öncesi ve deney sonrası puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı sonucu

ortaya çıkmıştır (z= -1,594, p>0.05). Buna göre, deney sürecinde serbest çalışma yapan kontrol grubu

öğrencilerinin müziksel işitme becerilerinde önemli bir gelişme olmadığı söylenebilir. Bu sonuçlara göre,

ders dışı çevrimiçi işitme programlarıyla yapılan çalışmaların, öğrencinin müziksel işitme becerisini

geliştirmede önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Araştırmanın nitel bölümünde, deney grubu ile yapılan görüşmeler sonrasında, öğrencilerin deney

öncesi, müziksel işitme eğitimine yönelik olarak yapılan çevrimiçi işitme programlarını bilmedikleri ve bu

programlarla çalışma yapmadıkları, öğrencilerin çoğunluğunun deney öncesinde işitme eğitimi ve

teknolojiyi çok yakın görmedikleri ve bu tarz bir çalışmanın işitme yeteneklerini geliştiremeyeceğini


282

düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler deney sonrasında, çalıştıkları programın gayet pratik

olduğu, zaman ve mekan sıkıntısı olmadan her an işitme çalışmayı sağladığı görüşünü belirtmişlerdir.

Çoğu katılımcı deneysel sürecin kendilerini ses, aralık, akor, dizi işitme ve tanımlama konusunda

geliştirdiğini söylerken bazı katılımcılar da solfej ve dikte çözümlemede de etkisinin olduğunu

belirtmişlerdir. Ayrıca çoğu katılımcı, programla çalışmanın motivasyonlarını arttırarak derse daha istekli

gelmelerini sağladığını söylemişlerdir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, benzer çalışmaların

sonuçlarıyla da örtüşmektedir (Arenson ve Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş

ve Diğerleri, 2017; Rizqyawan ve Hermawan, 2015).

Yapılan bu araştırmanın sonuçlarından da anlaşılacağı gibi bilgisayar ve internet, günümüzde

enerjisi bitmek tükenmek bilmeyen, yorulmayan, bıkmayan, her zaman her yerde her şeyi sorabileceğiniz

bir öğretmen olarak kullanılabilir. Artık bilgi aktarımı, sadece okul ve sınıf ortamında bilgi transfer edilen

bir yapıdan, her zaman her yerde bilgiye ulaşılabilen bir yapıya dönüşmüştür. Özellikle müzik eğitiminin

uygulamalı alanlarında bilgisayarın kullanımı, öğrencilerin hem müzikal becerilerini geliştirecek hem de

motivasyonlarını arttırarak müzikal algılamalarını daha üst seviyeye çıkarmaya yardımcı olacaktır.

Elde edilen sonuçlardan hareketle aşağıda sunulan önerilerin alana katkı sağlayabileceği

düşünülmektedir.

İşitme eğitimi veren öğretmenler çevrimiçi işitme programları hakkında bilgilendirilerek

derste kullanım konusunda teşvik edilmesi sağlanabilir.

İşitme eğitimi derslerinde bu programlar öğrencilere anlatılarak kullanılmaları

sağlanabilir.

Yapılan bu çalışmada kullanılan program haricinde işitme eğitimine yönelik farklı

programların etkililiği farklı çalışma grupları ile ölçülebilir.

Programı kullanan öğrencilerin müziksel işitmeye yönelik tutum ve öz yeterlik değişimleri

gözlemlenebilir.

Programların sınıf içi ve dışında kullanımlarının etkisi incelenebilir.

Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda müzikal açıdan donanımlı bir bilgisayar

laboratuvar oluşturulup işitme derslerinin bu şekilde yürütülmesi sağlanabilir.

Genel müzik eğitiminde kullanılmak üzere online Türkçe işitme çalışma programlarının

yazılması için projeler geliştirilebilir.

Müzik öğrencilerinin, işitme eğitimine yönelik programlar hakkındaki farkındalık

düzeyleri, tutumları dibi davranış özelliklerini saptayabilmeye yönelik çalışmalar yapılabilir.

Emrah Lehimler

283

EXTENDED SUMMARY

The purpose of this study is to ascertain the influence of extracurricular auditory activities through

“Online Audition Programs” upon the musical auditory ability of those who receive musical education.

The other purpose of the study is to determine the change in experiment group students’ post-experimental

attitudes towards auditory ability and learning in accordance with their views on “Online Audition

Programs”.

Method

Mixed method has been used in the study. In the quantitative part of the study, an experimental study

analysing the influence of online audition programs including the activities of musical hearing education

upon students’ ability to hear. In the qualitative part of the study, however, students are applied semi-

structured interview questionnaires with the purpose of following closely experimental group students’

auditory abilities and the change in their attitudes of learning methods; the students have been asked to

comment on the application, its process and its results.

The study group of the research consists of 38 junior students of Ataturk University, Faculty of Fine

Arts, Department of Musicology. In the experimental part of the study, “pre-test/post-test control group

random design” has been used. In accordance with the design determined for the study, musical auditory

test has been prepared in order to carry out pre-test/post-test measurements. The test which has been

prepared in accordance with the limitations of the study has been comprised of parts such as hearing one

sound (10 questions making every sound heard through La reference, 10 questions one after another after

La reference without any reference sound), defining break (unison, m2, M2, m3, M3, T4, -5, T5, m6, M6,

m7, M7, octave), defining chords (minor, major, augment, diminished) and defining string (major, natural

minor, harmonic minor, melodic minor).

Before the experimental phase of the study, online auditory applications prepared for students to carry

out their extracurricular hearing activities have been analysed. While choosing the application to be used

in the experimental part, characteristics such as practically accessible, having mobile versions, single sound,

pause, chords, hearing/defining string, having the opportunity of relistening, having sections for teachers

to follow homework and progress, free access have been taken into consideration. In this respect, as a result

of the analysis, “musictheory.net” has been chosen as the online application to be used in the experimental

period. Before starting the experiment, experimental group has been lectured about how they could use

the software. Then, application process started. The application period included 8 weeks. The students

have been asked to use the application all the time with the help of daily homework, the feedbacks of those

homework have been taken and their achievements have been followed.

During the analysis of the data collected in the experimental period, Mann Whitney U test and

Wilcoxon signed rank test statistical analysis methods have been used. In the qualitative part of the study,

however, semi-structured interview questionnaire has been prepared with the purpose of applying to

study group students and they have been analysed through the method of content analysis.

Findings

In the start-up phase of the study, in order to determine whether the experimental and control group

students’ musical auditory abilities are equal, Mann Whitney U test has been applied, and it has been


284

concluded that experimental and control groups are equal and application phase of the experiment can be

initiated (U=172, p>0,05).

In the second chapter of the study, with the purpose of comparing auditory test pre-test and post-test

scores of the experimental and control group students related to their musical auditory abilities, Wilcoxon

signed rank test has been applied. According to the analysis results, there has been a significant difference

between the pre-experiment and post-experiment scores of the experiment students whom have been

applied an online ear-training program (z=3,784, p<0,05). When the scores of difference of the mean ranks

and mean averages has been taken into consideration, the observed difference is for the benefit of positive

ranks, i.e. the post-test. There has not been a significant difference between the pre-experiment and post-

experiment scores of control group students who have been applied a free study program (z=1,594, p>0,05).

In this respect, according to the experimental study results applied in this study, the working model

applied in accordance with the online ear-training has been influential upon the improvement of

experiment group students’ musical auditory abilities, and it has also been observed that there has been a

considerable development in the musical auditory abilities of control group students who have been

applied a free studying program.

Discussion and Conclusion

In the experimental part of the study, it has been observed that there is a statistically significant

difference between the pre-experiment and post-experiment grades of the study group students (z= -3,784,

p<0.05). When the scores of difference of pre-test and post-test has been taken into consideration, the

observed difference is for the benefit of positive ranks, i.e. the post-test. According to these results, it can

be stated that the working model applied in accordance with the online ear-training and extracurricular

auditory activities has been considerably influential upon the improvement of experiment group students’

musical auditory abilities. That the students can study without being in need of a trainer, bothering anyone

at any time or anywhere and feeling the stress about making a mistake while doing these activities can be

shown as the influential factors for the increase in success. Again, in the experimental part, there has not

been a significant difference between the pre-experiment and post-experiment scores of control group

students who have been applied a free study program (z= -1,594, p>0.05). According to this, it can be stated

that there has not been a significant improvement in the musical auditory abilities of control group students

who have been carrying out free study program. According to these results, it can be pointed out that the

studies carried out thanks to extracurricular online hearing programs can be influential upon the

improvement of student’s musical auditory ability.

In the qualitative part of the study, after the interviews with the experimental group, it has been

concluded that the students did not know the online auditory programs related to musical hearing

education before the experiment and they did not carry out any study with these programs, that most of

the students did not think that auditory education and technology would be convenient before the

experiment and such a study would not improve their hearing abilities. In addition, the students have

stated that programs are quite practical and they can provide studying at any moment without any trouble

about time and place. Most participants expressed that the experimental process has improved them in

terms of sound, pause, chords, hearing and defining string; on the other hand, some participants have

pointed out that they were effective on solfege and dictation analysis. Moreover, most participants

expressed that studying with the program increased their motivations and they come to classes with more

enthusiasm now. The results obtained from this study correspond to the results of the similar studies

Emrah Lehimler

285

(Arenson and Hofstetter, 1983; Kiraly, 2003; Loh, 2004; Sağer, 2009; Çeliktaş et. Al., 2017; Rizqyawan and

Hermawan, 2015).

KAYNAKLAR

Alkan, C. (2011). Eğitim Teknolojisi (8. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.

Arenson, M.A. ve Hofstetter, F.T. (1983). High-Tech Models for Music Learning: The GUIDO System and

the PLATO Project. Music Educators Journal, Vol. 69, No. 5, Technology (Jan., 1983), 46-51.

Arıkan, R. (2017). Araştırma Yöntem ve Teknikleri (3. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Babacan, D. (2015). Çevrimiçi İşitme Eğitimi Uygulamalarının Karşılaştırılmalı İncelemesi. Eğitim ve

Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, 24-35.

Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel F. (2010). Bilimsel Araştırma

Yöntemleri (6. bs). Ankara: Pegem Akademi.

Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni (2. bs.). Ankara: Eğiten Kitap.

Çeliktaş, H., Engür, D., Batu, L. ve Demirbatır, R.E. (2017). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar

Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Müziksel İşitme/Algılama Becerilerinin

Bilgisayar Destekli Programlar Aracılığıyla Geliştirilmesi: Proje Tanıtımı. 8. Uluslararası Hisarlı Ahmet

Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Kütahya, 12-14 Mayıs 2017.

Günay, E. ve Özdemir, M.A. (2006). Müzik Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme (2. bs.). İstanbul:

Bağlam Yayıncılık.

Kalıver, O. (2016). IOS İşletim Sisteminde Yer Alan Müziksel İşitme Eğitimine Yönelik Yazılımların İncelenmesi.

1. Erzurum Ulusal Müzik Bilimleri Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Atatürk Üniversitesi,

Erzurum, 28-29 Nisan 2016.

Kiraly, Z. (2003). Solfeggıo 1: A Vertical Ear Training Instruction Assisted By The Computer. International

journal of Music Education. 40, 41-58.

Kurtaslan, Z., Arat, T. ve Çakırer, S. (2012). Müzik Öğretmenlerinin Sosyal-Bilişsel Kariyer Kuramına Göre

Öğretim Teknolojilerine Yönelik Tutumları. İdil Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, Volume 1/4, 84-103.

Lehimler, E. (2016). Müzik Öğretmeni Adaylarının Bilgisayar Destekli Öğretime İlişkin Tutum ve Öz-

Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(14), 441-456.

Levendoğlu, N.O. (2004). Müzik Eğitiminde Online Sistemler ve İnteraktif Yazılımlar. Süleyman Demirel

Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (8), 90-95.

Loh, C. (2004). Mona listen: A web-based ear training module for musical pitch discrimination of melodic

intervals. In E-Learn: World Conference on E-Learning in Corporate, Government, Healthcare, and Higher

Education (pp. 2026-2032). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).


286

Nacakcı, Z. ve Kurtuldu, M.K. (2011). Kuramdan Uygulamaya Müzik Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Anı

Yayıncılık.

Önder, O. ve Yıldız, G. (2015). Müzik Uygulamalarında Tablet Bilgisayar (İpad) Kullanımı. Süleyman

Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, Sayı 15, 127-154.

Özçelik, S. (2010). Müzikal Dikte ve Solfej (2. bs.). İzmir: Lamineks Matbaacılık.

Özgür, Ü ve Aydoğan, S. (2006). Müziksel İşitme Okuma Eğitimi ve Kuram I (4. bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.

Rizqyawan, M. I., & Hermawan, G. (2015). Adventure game as learning media for introducing music

interval and ear training to kids. In Automation, Cognitive Science, Optics, Micro Electro-Mechanical

System, and Information Technology (ICACOMIT), 2015 International Conference on (pp. 172-175). IEEE.

Ross, Z. R. (2017). The Effects of Computerized and Traditional Ear Training Programs on Aural Skills of

Elementary Students (Doktora Tezi, Milligan College, 2017).

Sağer, T. (2009). Teknoloji Destekli Karşılaştırmalı Müzik Eğitimi. İzmir Ulusal Müzik Sempozyumu’nda

sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir, 5-6 Kasım 2009.

Saraç, G. (2016). Müzik Eğitiminde Özel Öğretim İlke, Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik

Yayıncılık.

Say, A. (2005). Müzik Sözlüğü (2. bs.) Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Sazak, N. (2008). Müziksel Algılamanın Temel Boyutları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 1,

1-11.

Şahan, H.H. (2015). İnternet Tabanlı Öğrenme. Özcan Demirel (Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler (6. bs.) içinde

(s.239-249). Ankara: Pegem Akademi.

Tunca, O. (2011). Devlet Konservatuvarı Oyunculuk Sanat Dalı Özel Yetenek Sınavlarının Müziksel İşitme

ve Şan Boyutu İçin Bir Test Geliştirme Çalışması. Folklor/Edebiyat Dergisi. Cilt 17, Sayı 65, 153-162.

Yayla, F. (2006). Müziksel İşitmenin Temel Prensipleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Dergisi. Sayı 12, 28-38.

Documents

The Influence of Online Audition Programs used in ... · bağlanması ile oluşan, dünyanın en büyük iletişim ağı ve en büyük bilgi bankasıdır. İnternet sayesinde