1
Leefmilieu Brussel
BIODIVERSITEIT IN DE STAD: INLEIDING
Marianne SCHLESSER
NATIONAAL KNOOPPUNT BIODIVERSITEIT/ KBIN
Seminarie Duurzaam bouwen:
3
Doelstellingen van de presentatie
● Een definitie geven van het concept biodiversiteit
en van de ecosysteemdiensten
● Uitleg geven over het belang van de biodiversiteit
● Een beschrijving geven van de politieke
engagementen op wereldniveau en de initiatieven
met het oog op hun uitwerking
● Illustreren van de uitleg aan de hand van
voorbeelden in een stedelijke context
4
I. Wat is biodiversiteit?
► Definitie
► Overzicht van de kennis en tendensen
II. Mondiaal bestuur en lokale overheden
► Biodiversiteitsverdrag van de VN
► Engagementen op wereldniveau tegen 2020 (Nagoya)
► Actieplan steden en lokale overheden
III. De sleutelboodschappen uit het rapport van de
Verenigde Naties betreffende de perspectieven
van de steden en de biodiversiteit, de “City
Biodiversity Outlook”
Planning van de uiteenzetting
● De diversiteit van het leven op Aarde
“De verscheidenheid van levende organismen van allerlei herkomst, met inbegrip van, onder andere, terrestrische, mariene en andere aquatische ecosystemen en de ecologische complexen waarvan zij deel uitmaken; dit kan ook de verscheidenheid omvatten binnen soorten, tussen soorten en van ecosystemen” (Art. 2 van het Biodiversiteitsverdrag van de Verenigde Naties, Rio,1992)
I. Wat is biodiversiteit?
● De diversiteit van het leven op Aarde
● Talrijke dimensies:
► Soorten/ organismen
Dieren
Planten
Microorganismen
Zwammen
© Th. Hubin (IRScNB)
© Vilda
I. Wat is biodiversiteit?
Architect species
Beaver Carrier shell
Trap door spider Termites
Weaver bird
Family of marine snails
Name given in 1850 by an English zoologist
Architekton (gr.) = construction master, of archi =
main and tekton = carpenter
FR: Solarium
NL: Zonnewijzerslakken
EN: Sundial shells
DE: Sonnenuhrschnecken
Architectonicidae
Welke biodiversiteit op Aarde?
● Ongeveer 2 miljoen gekende soorten
● Waarschijnlijk 10-15 miljoen
● Volgens schattingen maximum 100 miljoen
Welke biodiversiteit op Aarde?
● Ongeveer 2 miljoen gekende soorten
● Waarschijnlijk 10-15 miljoen
● Volgens schattingen maximum 100
miljoen
● Nog talrijke niet verkende
omgevingen
© M. Leponce (RBINS)
Niet verkende omgevingen:
Bodems, spleten en ondergrondse holtes
© A. Ruellan (IINRA)
Dubilier et al. Nature Reviews Microbiology
6, 725-740 (October 2008)
Zeemilieu:
een nieuwe nog te
ontdekken wereld…
Monts hydrothermaux
Carcasses profondes
Suintements froids
Sédiments peu profonds
De mens maakt deel uit
van de biodiversiteit en
speelt een sleutelrol in de
ecosystemen
Photos Yann-Arthus Bertrand
In België
● Ongeveer 36 300 geregistreerde soorten
● 22 800 dieren, 13 500 planten en zwammen
● Waarschijnlijk 55 000 soorten bij ons
● Relatief goed gekend: zoogdieren, vogels, lieveheersbeestjes, vlinders, libelles,
bloemenplanten, naaldbomen, varens, mossen, korstmossen
● Minder goed gekend: talrijke groepen insecten, fytoplankton, algen, schimmels,
bacteriën, virussen e.a.
● 20 à 75% bedreigde soorten, volgens de groepen en gewesten in het land
Biodiversity in Belgium (2003) http://www.especes.be
● De diversiteit van het leven op Aarde
● Talrijke dimensies:
► Soorten/ organismen
► Genen De diversiteit van individuen behorende
tot eenzelfde soort (grootte, vorm,
kleuren)
I. Wat is biodiversiteit ?
● De diversiteit van het leven op Aarde
● Talrijke dimensies:
► Soorten/ organismen
► Genen
► Ecosystemen
Systeem gebaseerd op de interactie
tussen een groep organismen en
hun fysieke omgeving
I. Wat is biodiversiteit ?
Een waterzuiveringsinstallatie
Een controlemechanisme voor
overstromingen
Een vervoersnet
Een plek voor ontspanning, …
Wat is dit?
Wat is dit?
Een voedselfabriek
Een hernieuwbare energiebron…
Wat is dit?
Een waterreservoir
Een heilige plek
Een manier om je ego te
testen
Wat is dit?
Een airconditioner
Een luchtfilter
Een ontspanningsruimte
Een schuilplaats
Wat is dit?
Een controlesysteem voor
overstromingen
Het zijn NIET LOUTER
bronnen:
Systemen
Het zijn NIET LOUTER
dieren en planten:
Diensten
Een waterzuiveringstation
Een luchtfilter
Een airconditioner
Een ontspanningsplek
Een god
Een voedselfabriek
Balmford et al. 2008. Review on the Economics of Biodiversity Loss: Scoping the science
De voordelen die we kunnen halen uit
de ecosystemen zijn dikwijls niet
beperkt tot een generatie
De ecosystemen leveren talrijke diensten
Productie
Geproduceerde of
geleverde diensten
door de ecosystemen
Regulatie
Voordelen uit de
regulatie van de
ecosysteem-
processen
Cultuur
Immateriële
voordelen van de
ecosystemen
voeding, vezels,
zuurstof, energie,
bouwmaterialen, drinkwater,
geneesmiddelen…
klimaat,
overstromingen,
ziektes,
verwoestingen,
natuurrampen…
ontspanning, (eco)toerisme,
sociale betrekkingen,
kennissysteem, educatieve,
spirituele of religieuze
waarde, kunst, inspiratie…
Inspiration in architecture: examples
Mosque in Burkina Faso:
technical inspiration
Art nouveau: artistic inspiration
Ecosysteemdiensten
26
Eerste poging tot economische valorisatie
Biodiversiteit, de kern van ons welzijn
Global Biodiversity Outlook 2 (2006)
Veranderings-
factoren
De stadsbevolking zou
van 3,5 miljard in 2010
6,3 miljard bereiken in
2050
(CBO, 2012)
I. Wat is biodiversiteit
● Biodiversiteitsverdrag van de VN
● Engagementen op wereldniveau tegen 2020
(Nagoya)
● Actieplan steden en lokale overheden
III. De 10 sleutelboodschappen van het
rapport van de Verenigde Naties betreffende de vooruitzichten van de steden en de biodiversiteit:
“City Biodiversity Outlook”
29
II. Mondiaal bestuur van de biodiversiteit en lokale overheden
30
● 3 doelstellingen: behoud, duurzaam gebruik, billijke verdeling
● Houdt rekening met alle aspecten van de biodiversiteit
(soorten, ecosystemen en genetische hulpbronnen)
● Bekrachtigd door 192 landen + EU (België in 1996)
● Juridisch afdwingbaar, flexibele uitwerking (werkprogramma’s,
richtlijnen)
● Nagoya Protocol inzake de toegang tot hulpbronnen en de verdeling
(2010)
● Cartagena Protocol inzake Bioveiligheid (2000)
+ Bijkomend Protocol inzake de verantwoordelijkheid en de verdeling
betreffende de preventie van biotechnologische risico’s (2010)
Biodiversiteitsverdrag van de Verenigde
Naties (CDB, Rio 1992)
Nagoya, Japan (2010) = akkoord rond meer dan 30 belangrijke thema’s
verbonden aan de 3 doelstellingen van het Verdrag
Sleuteluitdagingen van socio-economisch belang: integratie in de
sectoren
Stap voorwaarts voor de wereldwijde biodiversiteitsagenda (definitie
van de beleidslijnen en uitwerking)
Langetermijnvisie (2050)
Mission: Take effective and urgent action to halt the loss of biodiversity in order to
ensure that by 2020 ecosystems are resilient and continue to provide essental services,
thereby securing the planet’s variety of life, and contributing to human well-being and
poverty eradication
20 doelstellingen van Aichi tegen 2020
Engagementen op wereldniveau tegen 2020 genomen tijdens de biodiversiteitstop te Nagoya
33
● In Nagoya hebben meer dan 260 burgemeesters en andere
vertegenwoordigers van lokale overheden uit 70 landen op 26 oktober
2010 een actieplan voor de periode 2011-2020 goedgekeurd ter
bescherming van de biodiversiteit in de agglomeraties.
● Het actieplan werd goedgekeurd en de beslissing X/22 waarin het Plan
werd opgenomen, werd door de 193 Partijen van de CBD
aangenomen tijdens de COP 10.
http://www.cbd.int/decision/cop/?id=12288
● Het plan voorziet meer bevoegdheden, het verspreiden van best practices en een
“evaluatie van de relatie en de opportuniteiten tussen de verstedelijking en de
biodiversiteit op basis van de derde editie van de Global Biodiversiteit Outlook”
● De Canadese stad Edmonton, een van de grondleggers van het lokaal actieprogramma
voor biodiversiteit van ICLEI, heeft formeel de principes van de CBD opgenomen in zijn
langetermijnproces voor milieuplanning; gebruikt de city biodiversity index en heeft de
doelstellingen van het actieplan opgenomen in zijn strategisch milieuplan met als titel
Way We Green.
Actieplan steden en biodiversiteit:
een première!
Europees actieplan voor de biodiversiteit
● Het verlies aan biodiversiteit
tegen 2020 afremmen
overeenkomstig de
doelstellingen van Nagoya
(CDB)
● De ecosysteemdiensten voor
het menselijk welzijn
ondersteunen
● Biodiversiteitsindicatoren op
wereldniveau omgezet in
Europese indicatoren
vooraleer ze op nationaal
niveau toe te passen
http://www.eea.europa.eu
Belgische nationale Biodiversiteit-strategie 2006-2016 Evaluatie (2012) Actualisering (2013)
I. Wat is biodiversiteit
● Biodiversiteitsverdrag van de VN
● Engagementen op wereldniveau tegen
2020 (Nagoya)
● Actieplan steden en lokale overheden
III. De 10 sleutelboodschappen van het
rapport van de Verenigde Naties betreffende de vooruitzichten van de steden en de biodiversiteit:
“City Biodiversity Outlook”
36
II. Mondiaal bestuur van de biodiversiteit en lokale overheden
37
Eerste evaluatie op
wereldniveau van de
verstedelijking, de
biodiversiteit en de
ecosysteemdiensten (Okt.
2012)
10 sleutelboodschappen
voor de
stedenbouwkundigen,
ingenieurs, architecten,
beslissingsnemers, politici,
wetenschappers en burgers
“City Biodiversity Outlook”
1) De biodiversiteit in de steden kan bijzonder rijk zijn
38
Over het algemeen zijn de steden ontstaan en
ontwikkeld:
● aan de kruising van wegen (handel)
● aan de samenloop van verschillende waterlopen, langs
rivieren (water, vervoer)
● bij oversteekplaatsen van rivieren (bruggen)
● nabij boslandschappen en rotsen die aan de oppervlakte
komen (onmisbaar materiaal voor de bouw, meubels of
verwarming, ...)
● in de buurt van vruchtbaar bouwland
(voedingsmiddelenproductie)
In de gebieden met rijke en veelzijdige ecosystemen met
grote natuurlijke rijkdommen die menselijke aanwezigheid
en de ontwikkeling van de handel stimuleren
De kritieke plekken van de wereldwijde verstedelijking en de biodiversiteit (1950-2025)
39 CBO report, 2012
1) De biodiversiteit in de steden kan bijzonder rijk zijn
40
De lokale initiatieven kunnen de inheemse
biodiversiteit versterken:
● Identificatie en herstel van originele woongebieden
● Geleidelijke verrijking of herinvoering van planten- en
dierensoorten om de samenstelling van de ecosystemen en
de geleverde diensten te verhogen
● Planten van inheemse planten in parken, langs de wegen, in
de tuinen, op de verticale tuinen, op de daken of op andere
plekken
● Aanleggen van reservaten, groene gordels rond de steden,
vergroening van de voornaamste verkeersaders en grote
infrastructuurprojecten
Rijkdom van de biodiversiteit in Brussel
Brussel: ► 160 km2
► sterk verstedelijkt
► 1 miljoen inwoners + 350 pendelaars
► dicht infrastructuurnetwerk – sterke economische activiteit
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beschikt over: ► Een grote diversiteit aan biotopen (gebieden HBW)
› fragmenten van halfnatuurlijke sites (bossen, weides, moerasland, …)
› woongebieden ontworpen door de mens en gekoloniseerd door de natuur (parken,
oude gebouwen, tuinen, muren, braakliggende terreinen, …)
► Een onverwachte rijkdom aan fauna en flora!
=> De stedelijke en peri-urbane omgevingen vertonen
vaak een grote biodiversiteit 41
42
2006
Septembre 2012
43
2006
44
2006
45
2006
46
2006
47
2006
“Om iets te beheren, moet je het eerst kunnen meten” De City Biodiversity Index (CBI)
of Singapore index (unieke index specifiek voor steden)
Een instrument om de steden te helpen hun biodiversiteit te
beheren:
zelfevaluatie om hen te stimuleren de vooruitgang in het behoud en de
versterking van de biodiversiteit op te volgen en te evalueren
50 steden testen deze index
omvat 23 indicatoren verdeeld in drie categorieën:
inheemse biodiversiteit
geleverde ecosysteemdiensten
biodiversiteitsbestuur en - beheer
Brussel neemt ook deel!
48
2) De verstedelijking is zowel een uitdaging als een opportuniteit om de ecosysteemdiensten globaal te beheren
Groeiende globalisering
grote hoeveelheden materiaal en energie worden
gebruikt voor de stedelijke consumptie waardoor afval
ontstaat
Ecologische voetafdruk= analysetool van de complexe
relaties tussen de stedelijke en landelijke omgeving
49
2) De verstedelijking is zowel een uitdaging als een opportuniteit om de ecosysteemdiensten globaal te beheren
Ecologische voetafdruk
= hoeveelheid aardoppervlakte noodzakelijk voor het behoud van
de levenswijze van elke inwoner, rekening houdend met voedsel
maar ook materiaal, energie, water en andere natuurlijke
hulpbronnen.
= vergelijking van de voetafdruk per inwoner (hectare)
met de biologische capaciteit (overeenkomstige en gemiddelde
productieve oppervlakte per inwoner)
50
Op dit moment overschrijden
wij de capaciteit van de aarde
om zich te regenereren = 22 augustus
2012
2) De verstedelijking is zowel een uitdaging als een opportuniteit om de ecosysteemdiensten globaal te beheren
Vandaag: 4,5 Aardoppervlakte nodig om te beantwoorden aan de
behoeftes van een globale bevolking die leeft zoals de gemiddelde
inwoner uit de Verenigde Arabische Emiraten of de Verenigde
Staten.
De ecologische voetafdruk berekenen/
http://app.leefmilieubrussel.be/Empreinte_Ecologique
51
2) De verstedelijking is zowel een uitdaging als een opportuniteit om de ecosysteemdiensten globaal te beheren
Berekening per inwoner, stad, land, wereldwijd of per ec. sector
Resultaat vergeleken met:
► symbolische oppervlaktes: 400 voetbalvelden, 40 X grote markt Brussel
► de ecologische voetafdruk van de gemiddelde Belg (5.6 hectare)
► de reële activiteitsoppervlakte: “De ecologische voetafdruk van het hotel is 800
maal groter dan de bodemoppervlakte van mijn gebouw.”
Kan aangepast worden naargelang de verschillende indicatoren
(overnachting, bediende, ZC)
52
Voorstelling van de oppervlakte
van de voetafdruk van het hotel
via Google Earth
Bron:
"Guide méthodologique pour l’utilisation du
calculateur d’empreinte écologique adapté
au secteur de l’événement” (BIM, 2009)
3) De biodiversiteit en de ecosysteemdiensten vormen een essentieel natuurlijk kapitaal
Natuurlijk kapitaal= voorraad goederen en diensten geleverd door
de ecosystemen die onontbeerlijk zijn voor de mensheid
Doelstelling: rekening houden met ecologische aspecten bij het
beheer van een stad door de geldelijke en niet-geldelijke
kwantificering van de waarde van de ecosystemen te gebruiken
en/of door kwalitatieve waarden te bepalen
Economische waarde: hecht kwantitatieve waardes aan de goederen
en diensten geleverd door de ecosystemen. Wordt globaal genomen
gemeten op basis van wat de gebruikers (of de maatschappij) van de
bronnen bereid zijn te betalen voor het goed
> is geen doel op zich maar een middel om de beste beslissingen te
nemen
Voorbeelden: New-Orleans, Meerdaal & Heverlee
53 Economische waarde handelswaarde
Meerdaalwoud en Heverleebos (1998)
Welke
waarde?
Totale economische waarde in 2000 > 24 Miljoen € / jaar voor 2000 ha > 12 000 € / ha/ jr Adapted from Beukering et al., 2007 and Moons et al. 2000
Recreatief 10 Miljoen €
Bestaans- en wettelijke waarde 24 to 124 Miljoen €
Hout (13000 m3/jaar) 322 000 € / jr
Jacht(328 € /ree) 25 000 € / jr
Opslag van koolstof 4 200 € / ha
Waterkwaliteit & bodemfuncties 200 € / ha
Andere bosproducten 50 € / ha / jr
Vervuiling & geluidsabsorptie
Culturele waarde
Klimaatregeling ?
Nutriëntenkringloop
Meerdaalwoud en Heverleebos
Adapté de Biodiversité en Belgique: une question vitale (2007)
Et The Little Biodiveristy Finance Book (2010)
57
The Economics of Ecosystems and Biodiversity Making Natures’s values visible
The Economics of Ecosystems and Biodiversity
(TEEB) is a study that has compiled a compelling
economics case for the conservation of ecosystems
and biodiversity
TEEB manual for CITIES (Sept. 2010)
http://www.teebweb.org/teeb-study-and-reports/additional-reports/manual-for-cities/
58
www.iclei.org
Belgium Ecosystem services (BEES)
● BELSPO cluster project (2009-2012)
● But:
► Een overzicht en de belangrijkste onderzoeksthema’s binnen
de ecologie, economie en sociale wetenschappen van de
ecosysteemdiensten in België weergeven
► Wetenschappers, beleidsmakers en betrokken partijen
samenbrengen
► Raad geven met betrekking tot de onderzoeksprioriteiten en
de noodzakelijke acties voor de uitwerking van een strategie
voor het duurzaam beheer van de ES
► Conferentie TEEBelgium D0 27 april 2012
► Boek verwacht in voorjaar 2013
► http://www.teebelgium.be/
4) De ecosystemen kunnen bijdragen tot een betere menselijke gezondheid
● Verstedelijking >> Risico op een hogere blootstelling aan risicovolle
factoren van niet-overdraagbare ziektes door verandering in de lichamelijke
activiteit, de voeding, de luchtvervuiling.
► NCD: hartziektes, diabetes, kanker, chronische luchtwegaandoeningen
► 10 000 sterfgevallen/jr in België in 2000 (36 Mj sterfgevallen/jr wereldwijd)
● Complexe interacties met besmettelijke ziektes
► Vogelgriep, cholera, dysenterie, malaria zijn verbonden aan de ecologische
processen (maatregelen: afwatering, sanering, herstel vochtige gebieden)
► Een sterke biodiversiteit kan de risico’s op overdracht op een drager beperken
(de ziekteverwekkers verzwakken via talrijke potentiële dragers)
● Natuurlijke omgevingen >> Opportuniteit om een aangenaam en
gezond levenskader te ontwikkelen
► 1 ha bos absorbeert 70 000 kg fijnstof en gifstoffen per jaar
► Ontspanningsfactor, biedt toeverlaat, kader voor sportactiviteiten. Wanneer een
sport kan beoefend worden in een natuurlijke omgeving, sporten de mensen
meer dan de wekelijkse aanbevolen hoeveelheid (UK)
60
5) Draagt bij tot de afzwakking van en de aanpassing aan de klimaatverandering.
● Op de meest kwetsbare plekken van de Aarde (langs de kust en rivieren) woont
meer dan de helft van de mensheid in steden. Zij zullen dus de gevolgen van de
klimaatverandering ondergaan.
● Groene ruimtes, groendaken, groene muren en bossen kunnen de absorptie en
opslag van koolstof versterken+ schaduw, lagere temperaturen bekomen en het
“hitte-eilandeffect” beperken, de KV afzwakken, regenwater onderscheppen
(+insijpelen), de vervuiling tegengaan
61
6) De voedsel- en voedingszekerheid verbeteren
● De biodiversiteit in de voedingssystemen in het stadsmilieu speelt
een cruciale rol in de strijd tegen honger en gezondheidsproblemen
veroorzaakt door het voedingspatroon
● Snelle groei van de steden=> problematische voorziening van de
landbouw + wijziging van de voedingssystemen op lokaal en
wereldniveau
Bvb: Daktuinen in Montreal (boerderij Lufa)
► De afstanden, tijd en bewerkingen producent/consument zo veel mogelijk beperken
► Productie van zeer voedzame en smakelijke voedingsmiddelen vs. variëteiten die kunnen
vervoerd /opgeslagen worden
► Rechtstreekse band consumenten - lokale landbouwers.
► De gebouwen koelen, energie besparen, de luchtkwaliteit verbeteren en het hitte-eilandeffect
verzachten.
62
7) De functies van de ecosystemen dienen geïntegreerd te worden in het stedelijk beleid en de planning.
● De stedelijke en milieuplanning biedt mogelijkheden voor consultatie
en formele juridische mechanismen om de bescherming van de
biodiversiteit op te nemen in het ontwerp, de bouwcodes, de
zonerings- en aanlegplannen, de strategische keuzes en de uitvoering
van het stedelijk beheer.
● Verschillende praktijken: interventionisme vs. strategische planning
● Lokale plannen ten gunste van de biodiversiteit (Bvb: BAP voor
Londen)
63
8) Het succes van het beheer van de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten dient te steunen op de deelname op verschillende schalen van verscheidene sectoren en partijen.
● De doeltreffendheid van de inspanningen inzake beheer hangt af
van de samenwerking tussen verscheidene jurisdicties en de
deelname van de betrokken partijen om de verschillende oorzaken
van het biodiversiteitverlies aan te pakken. De betrokken actoren
dienen afkomstig te zijn uit alle sectoren en beleidsniveaus.
● Samenwerken is belangrijk om de maatregelen
“verticaal” (op internationaal, nationaal, gewestelijk en
lokaal niveau) en "horizontaal" (milieu, planning, vervoer,
opleiding, financiën en voeding) op elkaar af te stemmen en te
harmoniseren Bvb: AL21
● De gewestregeringen hebben ook essentiële mandaten met
betrekking tot het plan voor de verdeling van de heffingen en
investeringen in infrastructuur van de steden
64
9) De steden bieden unieke studie- en opleidingskansen om aldus een veerkrachtige en duurzame toekomst voor te bereiden.
● Proeftuin voor onze capaciteiten om samen te leven en om meer
rechtvaardige, duurzame, productieve, participatieve en levende
omgevingen te creëren vanuit een sociaal, ecologisch, economisch,
politiek en cultureel oogpunt.
● Scholen = middel om de link te leggen tussen het lokaal leven en de
uitdagingen op wereldniveau. Rol van de lokale overheden voor de
integratie van de biodiversiteit in de educatieve programma’s van de
steden.
● Vb: de stad Nagoya, in Japan, heeft een Biodiversiteitscentrum van Nagoya opgericht
65
10) De steden kunnen of moeten via hun innoverend potentieel en beheersinstrumenten de motor vormen van de duurzame ontwikkeling.
● De steden bieden ruimte voor
creativiteit, innovatie en
vorming.
● Deze troeven versterken is
essentieel om de wereldwijde
uitdaging voor de bescherming
van de biodiversiteit aan te
gaan terwijl de verstedelijking
zoals nooit tevoren toeneemt.
● De Local Agenda 21, die in
1992 te Rio werd gelanceerd,
had als doel de lokale
overheden te helpen in de strijd
tegen talrijke uitdagingen op
vlak van wereldwijde
duurzaamheid waar ze
normaalgezien geen controle
over hebben.
● http://www.agendairis21.be/
66
Uitdagingen en opportuniteiten
Meer dan 60% van
de oppervlakte die
tegen 2030
verstedelijkt zou
moeten worden, is
nog niet
gebouwd
67 CBO report, 2012
68
● Secretariaat van het Biodiversiteitsverdrag, 2012, “Perspectives des villes et la
diversité biologique. Une évaluation globale du lien entre urbanisation,
biodiversité et services écosystémiques.”
http://www.cbd.int/en/subnational/partners-and-initiatives/cbo
► Samenvatting FR / EN
► Volledig “politiek” rapport in het EN – Afdeling III “Instrumenten en bronnen”
► Verzameling van de wetenschappelijke analyses
● TEEB manual for CITIES (rapport 2010)
http://www.teebweb.org/teeb-study-and-reports/additional-reports/manual-for-cities/
● Brochures grote publiek “Biodiversiteit in België”: overzicht en belang, 366 handelingen
(gratis publicatie NL / FR) http://www.natuurwetenschappen.be/
Interessante websites, tools, enz… :
69
● “Ville désirable ou ville durable : quelle place pour les espaces verts?”, Jean-
François Guet, 14/09/2011. http://www.metropolitiques.eu/Ville-desirable-ou-ville-durable.html
● “La biodiversité en ville – pour l’être humain et la nature”, Martin K. Obrist et al,
Institut fédéral de recherches WSL CH-8903 Birmensdorf, http://www.wsl.ch/dienstleistungen/publikationen/pdf/12093.pdf
● “Analyse économique d’un bien public local : les espaces verts”, http://hal.archives-ouvertes.fr/docs/00/47/77/49/PDF/these_choumert.pdf
● L’impact des friches industrielles sur les valeurs immobilières : une application
de la méthode des prix hédoniques à l’arrondissement de Lens (Nord – Pas de
Calais), ttp://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RERU_014_0605
● Rankovic A. Pacteau C. et Abbadie L. “Services écosystémiques et adaptation
urbaine interscalaire au changement climatique : un essai d’articulation”.
VertigO – het digitaal tijdschrift in milieuwetenschappen, Speciale uitgave 12 |
mei 2012, online geplaatst op 04 mei 2012. Online: http://vertigo.revues.org/11851
● “Quelle biodiversité dans les villes ?” La Recherche, cahier spécial, n
422,
september 2008. http://www.larecherche.fr/content/system/media/biodiversite.pdf
● Perspectives in Urban Ecology, Ecosystems and Interactions between Humans
and Nature in the Metropolis of Berlin, Endlicher, Wilfried (Ed.), 1st Edition.,
2011, XIV, 352 p. 113 illus., 39 in color. http://www.springerlink.com/content/978-3-642-17731-6?MUD=MP
Enkele bibliografische referenties
70
Te onthouden uit de uiteenzetting
“De gewoontes van de stedelingen zullen in grote mate de
gezondheid van onze ecosystemen bepalen, evenals het
voortbestaan van de biodiversiteit.
De steden – hun inwoners en politici – kunnen en moeten
het initiatief nemen om een duurzamer beheer van de
levende rijkdommen van onze planeet aan te moedigen.”
(CBO report, 2012) Braulio F. de Souza Dias
Uitvoerend secretaris
Biodiversiteitsverdrag
“If they are well planned and developed, including
through integrated planning and management
approaches, cities can promote economically, socially
and environmentally sustainable societies.” Well-designed
cities can sustainably accommodate large numbers of people
in a relatively small amount of space, offering improved quality
of life and allowing for greater resource efficiency and the
preservation of larger intact natural areas. outcome of the
(Rio+20 UN CSD, 2012)
Ban Ki-moon
UN Secretary-General
71
©Julie Buttier, winnares van de wedstrijd “Positive vision for biodiversity” in 2010
(Donation on behalf of Belgium to the CBD Museum of Nature and Culture in 2011)
72
Contact
Marianne SCHLESSER
Nationaal knooppunt Biodiversiteitsverdrag
Coördinatrice van de Nationale Biodiversiteitstrategie
Secretaris van de Stuurgroep Biodiversiteitsverdrag
Gegevens
: 02 627 45 25
E-mail: [email protected]
Website: www.biodiv.be