Vlaamse mariene publicaties vrij Vlaamse mariene publicaties vrij beschikbaar op het webbeschikbaar op het web

? ? ofof ! !

Jan HaspeslaghJan HaspeslaghBibliothecaris VLIZBibliothecaris VLIZ

VUB (ANHC)VUB (ANHC)

18 mei 200618 mei 2006

BrusselBrussel

Presentatie gebaseerd op:Presentatie gebaseerd op:

How to make your research more visible:How to make your research more visible:the Open Archive Initiative and the Open Archive Initiative and

RepositoriesRepositories

Pauline SimpsonPauline SimpsonSouthampton Oceanography Centre, UKSouthampton Oceanography Centre, UK

VLIZ Young Scientists DayVLIZ Young Scientists Day

BruggeBrugge

25 Feb 200525 Feb 2005

De weg naar meer De weg naar meer zichtbaarheid van het marien zichtbaarheid van het marien

onderzoekonderzoek

• Een korte gids doorheenEen korte gids doorheen::– (Crisis in) (Crisis in) Scholarly CommunicationScholarly Communication– Open AccessOpen Access– Open Archives InitiativeOpen Archives Initiative– Digitale archievenDigitale archieven – institution – institutioneeeel, l,

disciplinediscipline, , regionaal/regionaal/nationanationaaall– Wat betekent het digitaal archief Wat betekent het digitaal archief

voor u?voor u?

‘‘Crisis in Scholarly CommunicationCrisis in Scholarly Communication’’• Tijdschriften zeer belangrijk distributiekanaal voor Tijdschriften zeer belangrijk distributiekanaal voor

onderzoeksresultatenonderzoeksresultaten• Gedomineerd door commerciële sectorGedomineerd door commerciële sector

– Vicieuze cirkelVicieuze cirkel : :• Onderzoeker schrijft artikelsOnderzoeker schrijft artikels ( (gratisgratis of tegenof tegen ‘‘page page

chargescharges’’!)!)• Onderzoeker geeft copyright aan uitgeversOnderzoeker geeft copyright aan uitgevers ( (gratisgratis))• Onderzoeker zetelt in Editorial BoardsOnderzoeker zetelt in Editorial Boards ( (gratisgratis))• Onderzoeker peer-reviewt artikelsOnderzoeker peer-reviewt artikels ( (gratisgratis))

MAARMAAR• Bibliotheken betalen enorme bedragenBibliotheken betalen enorme bedragen voor toegang voor toegang

tot literatuurtot literatuur en universiteiten betalen meer dan en universiteiten betalen meer dan eenseens: : voor toegangvoor toegang, , voor kopieerrechtenvoor kopieerrechten en voor en voor archiveringarchivering

• Of ze kunnen gewoon niet betalen voor sommige Of ze kunnen gewoon niet betalen voor sommige paketten informatie (cfr. zeer dure databases)paketten informatie (cfr. zeer dure databases)

‘‘Crisis in ScholarlyCrisis in Scholarly CommunicationCommunication’’

• Ontevredenheid over het huidige model van Ontevredenheid over het huidige model van wetenschappelijk publiceren en distribuerenwetenschappelijk publiceren en distribueren

• Zelfs het rijkste institZelfs het rijkste instituut kan niet meer de toegang uut kan niet meer de toegang kopen tot alle literatuur die haar onderzoekers nodig kopen tot alle literatuur die haar onderzoekers nodig hebbenhebben

• Site-licenties en consortia helpen enigzins, maar dan Site-licenties en consortia helpen enigzins, maar dan vooral in de rijke landenvooral in de rijke landen

• Veel commerciële uitgevers vragen nog extra Veel commerciële uitgevers vragen nog extra vergoeding voor online toegang, naast de prijs voor vergoeding voor online toegang, naast de prijs voor papieren product: de druk op budgetten stijpapieren product: de druk op budgetten stijgt nog meergt nog meer

Verwachte prijsstijging tijdschriften tot 2020

(Blixrud 2002)

1774 %

1986-2000Tijdschriftprijs stijging +291%Prijsindex stijging + 70%

1986-2000Tijdschriftprijs stijging +291%Prijsindex stijging + 70%

Actuele situatie: ontevredenheid op alle Actuele situatie: ontevredenheid op alle niveausniveaus

• AuteursAuteurs– Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder

erkenning dan verwachterkenning dan verwacht– Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren, Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren,

tabellen, annexen, page charges, etc.tabellen, annexen, page charges, etc.– Toch wordToch wordt het copyright volledig afgestaan, wat t het copyright volledig afgestaan, wat

betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen met hun eigen werkmet hun eigen werk

Actuele situatie: ontevredenheid op alle Actuele situatie: ontevredenheid op alle niveausniveaus

• AuteursAuteurs– Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder

erkenning dan verwachterkenning dan verwacht– Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren, Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren,

tabellen, annexen, page charges, etc.tabellen, annexen, page charges, etc.– Toch wordToch wordt het copyright volledig afgestaan, wat t het copyright volledig afgestaan, wat

betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen met hun eigen werkmet hun eigen werk

• LezersLezers– Zij kunnen niet alle onderzoeksZij kunnen niet alle onderzoeksliteratuur raadplegen die literatuur raadplegen die

ze nodig hebbenze nodig hebben– – maakt hen minder maakt hen minder performantperformant

Actuele situatie: ontevredenheid op alle Actuele situatie: ontevredenheid op alle niveausniveaus

• AuteursAuteurs– Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder

erkenning dan verwachterkenning dan verwacht– Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren, Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren,

tabellen, annexen, page charges, etc.tabellen, annexen, page charges, etc.– Toch wordToch wordt het copyright volledig afgestaan, wat t het copyright volledig afgestaan, wat

betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen met hun eigen werkmet hun eigen werk

• LezersLezers– Zij kunnen niet alle onderzoeksZij kunnen niet alle onderzoeksliteratuur raadplegen die literatuur raadplegen die

ze nodig hebbenze nodig hebben– – maakt hen minder maakt hen minder performantperformant

• Bibliotheken– Kunnen niet voldoen aan de informatienoden van

gebruikers

Actuele situatie: ontevredenheid op alle Actuele situatie: ontevredenheid op alle niveausniveaus• AuteursAuteurs

– Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder Hun werk wordt niet gezien door alle collega’s: minder erkenning dan verwachterkenning dan verwacht

– Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren, tabellen, Er moet extra betaald worden voor kleurfiguren, tabellen, annexen, page charges, etc.annexen, page charges, etc.

– Toch wordt het copyright volledig afgestaan, wat betekent Toch wordt het copyright volledig afgestaan, wat betekent dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen met hun dat zij achteraf niets meer zelf kunnen doen met hun eigen werkeigen werk

• LezersLezers– Zij kunnen niet alle onderzoeksliteratuur raadplegen die Zij kunnen niet alle onderzoeksliteratuur raadplegen die

ze nodig hebbenze nodig hebben– maakt hen minder performant– maakt hen minder performant

• Bibliotheken– Kunnen niet voldoen aan de informatienoden van Kunnen niet voldoen aan de informatienoden van

gebruikersgebruikers• Gemeenschap

– Verliest in alle gevallen omwille van slechte Verliest in alle gevallen omwille van slechte wetenschappelijke communicatiewetenschappelijke communicatie

OplossingOplossing – – Het publicatielandschap Het publicatielandschap wijzigenwijzigen

2 2 complementaire wegen naarcomplementaire wegen naar ‘‘Open Access to ResearchOpen Access to Research’:’:

= = vrij toegankelijkvrij toegankelijk, , beter opzoekbaarbeter opzoekbaar,, onmiddellijk beschikbaaronmiddellijk beschikbaar, , vrij wat betreft gebruikvrij wat betreft gebruik

• Open Open AAccess ccess uitgevenuitgeven– Auteur/onderzoeksgroep betaalt één keerAuteur/onderzoeksgroep betaalt één keer : zorgt voor : zorgt voor

universeel universeel OAOA

• Open Open AAccess ccess archieven (repositories)archieven (repositories)– Auteur deponeert fulltext vanAuteur deponeert fulltext van arti artikelkels, cons, congresgrespapers, papers,

rrapportenapporten, theses, , theses, lesmateriaallesmateriaal, multimedia etc., multimedia etc.– TijdschriftartikelsTijdschriftartikels = = de ‘de ‘post refereed pre-publishedpost refereed pre-published’ ’

versiversiee de deponerenponeren in I in IAA o off archieven per disciplinearchieven per discipline

Open AccessOpen Access• Wat?

– Oproep voor vrije, ongehinderde toegang via internet tot de literatuur die door onderzoekers aan de wereld gegeven wordt zonder dat zij daar vergoeding voor verwachten.

• Waarom?– Bredere verspreiding, stimuleert onderzoek, verrijkt

onderwijs, delen van kennis tussen rijke en arme landen, hogere return op investering van belastinggeld in onderzoek.

• Hoe?– Beschikbare fondsen gebruiken voorverspreiding van

kennis, niet voor kopen van toegang tot die kennis.

Toenemend draagvlakToenemend draagvlak voor voor Open AccessOpen Access

Interesse van donoren:

• Howard Hughes in US• Andrew Mellon in US - $7,000.000• Wellcome Trust in UK• Research Councils UK

• Berlin Declaration in Support of Open Access 2003Duitsland: Fraunhofer Society, Wissenschaftsrat, HRK,

MaxPlanck Society, Leibniz Association, Helmholtz Association,

German Research Foundation, Deutscher BibliotheksverbandFrankrijk: CNRS, INSERMOostenrijk: FWF Der WissenschaftsfondsBelgië: Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek –

Vlaanderen)Griekenland: National Hellenic Research Foundation

Toenemend draagvlakToenemend draagvlak voor voor Open AccessOpen Access• De IFLA Verklaring over Open Access to Scholarly Literature and Research De IFLA Verklaring over Open Access to Scholarly Literature and Research

Documentation Documentation http://www.ifla.org/V/cdoc/open-access04.htmlhttp://www.ifla.org/V/cdoc/open-access04.html

• Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences andBerlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities Humanities (Max Planck)(Max Planck)

• Bethesda Statement on Open Access PublishingBethesda Statement on Open Access Publishing • Buenos AiresBuenos Aires• British ColumbiaBritish Columbia• ScSchhotlandotland

• Budapest Budapest Open Access Initiative 2002 (Soros Open Society)Open Access Initiative 2002 (Soros Open Society)

• Timeline of the Open Access MovementTimeline of the Open Access Movement http://http://www.earlham.edu/~peters/fos/timeline.htmwww.earlham.edu/~peters/fos/timeline.htm

Budapest Open Access Initiative Budapest Open Access Initiative 20022002 Twee complementaire strategieën:

• Zelfarchivering: onderzoekers moeten in staat zijn hun peer-reviewed artikels op te nemen in open digitale archieven die compatibel zijn met:

• Open Archives Initiative standaarden

• Open-Access tijdschriften: tijdschriften die geen geld vragen voor online toegang. Om peer-review te betalen moeten andere fondsen gevonden worden (bv. een prijs voor publiceren van artikels cfr tijdschrift Ocean Science)

Open Society Institute (Soros Foundation)bereid om dit model te financieren

Van theorie naar praktijk:Van theorie naar praktijk:Open Access tijdschriftenOpen Access tijdschriften

• PLoS Biology (sinds oktober 2003) en PLoS Medicine (sinds oktober 2004)• BioMed Central (reeds meer dan 4500 papers)• New Journal of Physics• Indian Academy of Sciences: 11 tijdschriften in

Open Access online

• Lund Directory of Open Access Journals http://www.doaj.org – ~2000 peer reviewed Open Access tijdschriften

Open-AccessOpen-Access = gratis, = gratis, online toegang tot elk online toegang tot elk artikel onmiddellijk na artikel onmiddellijk na publicatie op het webpublicatie op het web

Het alternatiefHet alternatief: : Open archives, e-Print archivesOpen archives, e-Print archives

Essentiele elementen

• Institutioneel, volgens discipline of regio• Wetenschappelijke inhoud: gepubliceerde

artikels, boeken, hoofdstukken, preprints, congresverslagen, studiemateriaal, theses, data-sets, etc.

• Cumulatief en permanent: voorziet in duurzame, blijvende toegang tot publicaties

• Filosofie van Open Access: vrije toegang, online, ‘global’

RepositoriesRepositories (e-Print archi (e-Print archieveneven))

• Digitaal archief van Digitaal archief van e- e-pprints, rints, met vrije toegang en met vrije toegang en verspreiding via internetverspreiding via internet

• Er wordt gebruik gemaakt van hetEr wordt gebruik gemaakt van het Open Archive Open Archive Initiative Metadata Harvesting ProtocolInitiative Metadata Harvesting Protocol

• OAI OAI –compatibele –compatibele e-e-pprint archirint archieveneven delen dezelfdedelen dezelfde metadata tags metadata tags zodat de inhoud perfect uitwisselbaar zodat de inhoud perfect uitwisselbaar isis

Open Archive InitiativeOpen Archive Initiative

• Gesteund doorGesteund door Digital Library Federation & NSF Digital Library Federation & NSF

• OAI Metadata Harvesting Protocol (V.2) OAI Metadata Harvesting Protocol (V.2) zorgt zorgt voor interoperabiliteitvoor interoperabiliteit tussen repositoriestussen repositories door door de metadata van een aantal afzonderlijke de metadata van een aantal afzonderlijke archieven samen te brengen in een archieven samen te brengen in een doorzoekbare databasedoorzoekbare database..

• Schept de voorwaarden voor een globaal Schept de voorwaarden voor een globaal virtueel onderzoeksarchief waar papers virtueel onderzoeksarchief waar papers gemakkelijk bereikbaar zijn, om het even op gemakkelijk bereikbaar zijn, om het even op welke server ze opgeslagen staan.welke server ze opgeslagen staan.

OAIOAI- Metadata Harvesting Protocol- Metadata Harvesting Protocol

Een globaal initiatief:Een globaal initiatief:

• Australian National UniversityAustralian National University, …, …

• Hong Kong UniversityHong Kong University

• Humboldt UniversityHumboldt University BerliBerlijjnn, …, …

• Utrecht, Lund,Utrecht, Lund,……

• MIT. CalTech, LibMIT. CalTech, Library rary ofof CongressCongress, …, …

• UK – Glasgow, Nottingham, Edinburgh, UK – Glasgow, Nottingham, Edinburgh, SouthamptonSouthampton, Oxford, Cambridge, Bristol ….., Oxford, Cambridge, Bristol …..

• Universiteit Gent, LUC, ODINPubAfrica, …?Universiteit Gent, LUC, ODINPubAfrica, …?

InstitutionInstitutioneellee e-Print archi e-Print archieeveven n (Repositories)(Repositories)

• e-Print archie-Print archieevevenn gebaseerd op onderzoek van één gebaseerd op onderzoek van één instituutinstituut. . Werkt via zelfarchivering en archivering Werkt via zelfarchivering en archivering ondersteund door bv. bibliotheekondersteund door bv. bibliotheek

• InstitutInstituten staan in voor de technische ondersteuning, de en staan in voor de technische ondersteuning, de organisatie en interne promotieorganisatie en interne promotie

• Instituut en onderzoekers hebben direct belang bij het Instituut en onderzoekers hebben direct belang bij het naar buiten brengen van de onderzoeksoutputnaar buiten brengen van de onderzoeksoutput

• Directe invloed op wetenschappelijke reputatieDirecte invloed op wetenschappelijke reputatie

NationalNationale/regionalee/regionale rrepositoriesepositories

• Afzonderlijke repositories worden Afzonderlijke repositories worden ‘geharvest’‘geharvest’

(ePrints UK)(ePrints UK)

• Ofwel één centrale repositoryOfwel één centrale repository

(ODINPubAfrica = (ODINPubAfrica = regionaleregionale repository repository voor devoor de OOcean cean DData and ata and IInfonforrmation mation CCommunity in Afriommunity in Afrikkaa http://iodeweb1.vliz.be/odin/http://iodeweb1.vliz.be/odin/ ))

• Mogelijkheid voor Vlaanderen?

InstitutionInstitutionele/regionaleele/regionale rrepositories: epositories: wat hoort er in thuis?wat hoort er in thuis?

• e-Printse-Prints digitale versies van om het even digitale versies van om het even welke onderzoeks-outputwelke onderzoeks-output ( (tijdschriftartikeltijdschriftartikel,, boek, hoofdstukboek, hoofdstuk, , presentatie, rapportpresentatie, rapport etc.) etc.)– preprintspreprints – – niet gepubliceerdeniet gepubliceerde paper paper voor de voor de

peer-reviewpeer-review– postprintspostprints – – het artikel, na de peer-review, het artikel, na de peer-review,

maar voor de definitieve tijdschriftversie maar voor de definitieve tijdschriftversie – Meer en meer ook de publisher-pdfMeer en meer ook de publisher-pdf

Wat zijn de voordelenWat zijn de voordelen??

• Voor de onderzoeker Centraal archief van al zijn werk

Verhoogde verspreiding en impact van het eigen onderzoek Vormt een CV en tool voor rapportering

• Voor het instituut Verhoogt de visibiliteit en het prestige Marketing-tool voor fondsenwerving Aantrekken van onderzoekers en studenten, etc.

• Voor de gemeenschap Geeft globale toegang tot onderzoeksresultaten Verzekert lange-termijn bewaring van academische output

Wat zijn de voordelenWat zijn de voordelen??

•Brede verspreidingBrede verspreiding – papers papers beter bereikbaarbeter bereikbaar– Meer geciteerd!Meer geciteerd!

•Vlugge verspreidingVlugge verspreiding•Eenvoudige toegangEenvoudige toegang •Op alle niveaus Op alle niveaus

doorzoekbaardoorzoekbaar•Toegevoegde waardeToegevoegde waarde

– hit counts hit counts per artikelper artikel– Gepersonaliseerde outputGepersonaliseerde output– Citatie-analyse mogelijkCitatie-analyse mogelijk

Lagere drempel voor ‘impact’

Lagere drempel voor toegang

Wat zijn de voordelenWat zijn de voordelen??

• Articles freely available online are more Articles freely available online are more highly cited. For greater impact and faster highly cited. For greater impact and faster scientific progress, authors and publishers scientific progress, authors and publishers should aim to make research easy to should aim to make research easy to accessaccess

• NatureNature, Volume 411, Number 6837, p. 521, 2001, Volume 411, Number 6837, p. 521, 2001 Steve Lawrence Online or Invisible? Steve Lawrence Online or Invisible? http://www.neci.nec.com/~lawrence/papers/online-nature01http://www.neci.nec.com/~lawrence/papers/online-nature01//

Nadelen?Nadelen?

• Work loadWork load – – veel administratie, aanleren nieuwe veel administratie, aanleren nieuwe systemen, …systemen, …

De bibliotheek is hèt instrument om het systeem te organiseren De bibliotheek is hèt instrument om het systeem te organiseren en beherenen beheren

• Kwaliteitscontrole, Peer review?Kwaliteitscontrole, Peer review?

Auteurs blijven gewoon publiceren in peer-reviewed tijdschriften, maar deze artikels worden bijkomend ook in repositories gedeponeerd

• Aantasting van de ’gevestigde waarden’?Aantasting van de ’gevestigde waarden’?– Editors worden soms betaald door uitgevers: blijftEditors worden soms betaald door uitgevers: blijft– Opgebouwde reputaties binnen huidig systeem: blijftOpgebouwde reputaties binnen huidig systeem: blijft– ‘‘Anti-uitgever standpunt’: repositories zijn complementair Anti-uitgever standpunt’: repositories zijn complementair

aan uitgeversproductenaan uitgeversproducten

Copyright – wat kan je doen?Copyright – wat kan je doen?

• Tekst toevoegen aan Copyright Forms :

"I hereby transfer to [publisher or journal] all rights to sell or lease the text (on paper and online) of my paper [paper title]. I retain only the right to distribute it free for scholarly/scientific purposes, in particular the right to self-archive it publicly online on the Web."

• Overeenkomst met uitgever om het e-print recht te behouden

• De postprint versie deponeren (soms ook de journal-pdf)

Waarom meewerken?Waarom meewerken?

• Om je eigen onderzoek zichtbaar te maken en beschikbaar in elektronische vorm

• Om je eigen werk en dat van collega’s te promoten binnen je gemeenschap

• Om de repository te gebruiken als een verzekerde opslag van je eigen werk – dit ondersteunt het antwoorden op de vele aanvragen naar artikels en gepubliceerde data

• Bijdragen tot nationale en globale initiatieven die een internationaal publiek bereiken, publiek dat jouw recent onderzoek kan raadplegen

Leg een link van je eigen homepage naar de Leg een link van je eigen homepage naar de regionale repository: automatische update!regionale repository: automatische update!

Visibiliteit: Open Access repositories halen Visibiliteit: Open Access repositories halen hoge score in websearcheshoge score in websearches

Visibiliteit: Open Access repositories halen Visibiliteit: Open Access repositories halen hoge score in websearches:hoge score in websearches:

ook mogelijk voor Vlaams onderzoek!ook mogelijk voor Vlaams onderzoek!

OMA

Open MarineArchive

Vlaamse mariene publicaties vrij Vlaamse mariene publicaties vrij beschikbaar op het web: ? of !:beschikbaar op het web: ? of !:

!!!!!!

OMA

Open MarineArchive