COLLEGE 7 : Verklaringen voor de negatieve gevolgen van Jobonzekerheid

Tinne Vander Elst IDEWE – Externe dienst voor Preventie op het werk

Gevolgen van jobonzekerheid en verklaringen

Definitie : “the perceived threat of losing the current job” (hier : kwantitatieve jobonzekerheid)

Jobonzekerheid heeft nadelige gevolgen Algemene assumptie in stressonderzoek : Anticipatie ve verlies (‘threat’) kan even ernstige gevolgen hebben als het verlies zelf (Lazarus) => geldt dan ook voor jobonzekerheid (belangrijke werkstressor).Gevolgen voor (zie voorgaande studies) : Fysieke en mentale gezondheid/welzijn : bloeddruk, hartslag, herstelbehoefte, burnout, angst,

depressie,.. Attitutes tav de job en de organisatie : jobtevredenheid daalt, organisatiebetrokkenheid daalt,.. Werkgerelateerd gedrag : prestaties dalen, verloop stijgt, OCB daalt,..

Vier theoretische verklaringen voor deze nadelige gevolgen (Gebrek aan) ervaren controle (‘powerlessness’) => gebaseerd op “Appraisal theorie” van Lazarus

(stresstheorie die stressreacties verbindt aan cognitieve ervaringen) Breuk van het psychologische contract => gebaseerd op Psychological Contract theory (social

exchange theorie) & Integratie in Appraisal theorie mogelijk !!!(beide in studie 2 – artikel 2014)

Bedreiging van de voordelen van werk => gebaseerd op Latent Deprivation theory van Jahoda (sociologische theorie)(studie 3 – artikel 2015)

Frustratie van de psychologische basisbehoeften (basic psychological needs) => ZDT Deci & Ryan ( motivatietheorie)

‘Perceived Control’ en ‘PC Breach’ gekaderd in Appraisal Theory

Definities ‘perceived control’ & ‘PC breach’

Ervaren controle (vs ‘powerlessness’) – Appraisaltheorie !Ervaren controle = “Evaluatie vd eigen mogelijkheden om controle uit te oefenen en om te kunnen gaan met een specifieke stresserende gebeurtenis of situatie.” W vaak gemeten ahv stellingen, bv. “I have enough power in this org to control events that might

affect my job” Gaat om een cognitieve evaluatie van controlemogelijkheden (copingmogelijkheden), niét de

uitoefening ervan Verwijst ALTIJD naar een situatie waarin de persoon verkeert : ‘Situational appraisal’ Is dus NIET hetzelfde als onderstaande conceptualisaties van controle : ‘Locus of control’ / beheersingsoriëntatie (intern vs extern) :

o W gezien als persoonlijkheidskenmerk o Algemene opvatting ve individu over het kunnen beïnvloeden van uitkomsteno stabiel over werksituaties heen en algemeen

Job controle of autonomie(Karasek) :o Kenmerk vd job/jobspecifieko Mogelijkheid tot controle ve WN over zijn concrete taken , wijze en tijd waarop deze

uitgevoerd dienen te wo Evaluatie ve jobkenmerk, over verschillende situaties heen

Controle als copingsreactie :

o ‘cognitive and behavioral efforts to master, reduce or tolerate the internal and/or external demands that are created by the stresful transaction’ (Folkman, 1984)

o werkelijke inspanning (uitoefening vs evaluatie) om om te gaan met een probleem/uitdaging

Breuk van het psychologisch contract (integratie in appraisalth mogelijk) de perceptie vd WN dat de WG zijn kant vd deal verbroken heeft. Centraal staat principe van

wederkerigheid ! Vb item meting : “My employer has broken many of its promises even though I have upheld my

side of the deal’

Inhoud Appraisal theory (=Cognitive theory of stress & coping)

Wanneer personen in een nieuwe situatie terecht komen, maken ze aantal cognitieve inschattingen (‘cognitive appraisals’). Deze kunnen elkaar constant beinvloeden : Primary appraisals : evaluatie vd aard en relevantie vd situatie Secondary appraisals : evaluatie vd context vd situatie

Deze cognitieve appraisals maken hoe iemand gaat reageren(outcome) : invloed op stressklachten (strain) copingreacties (manieren v omgaan met een stresserende situatie).

Primary appraisals

Evaluatie vd aard en relevantie/implicaties ve situatie voor iemands doelen, waarden en welbevinden. “Is deze situatie positief of gevaarlijk, nu of in de toekomst en hoe juist ? “wat staat er op het spel ?” Situatie kan geëvalueerd w als : Irrelevant Positief/gunstig Stresserend :

o Schade of verlies (wanneer schade reeds plaatsgevonden heeft)o Bedreiging / threat (verlies dat we anticiperen in de toekomst : bijv. jobonzekerheid)o Uitdaging / challenge (potentieel moeilijke situatie maar winst gaat daar toch op primeren)

Secondary appraisals

Indien geëvalueerd als bedreiging/uitdaging (dus stresserende primary appr) kan men context vd situatie evalueren: Mbt ‘ervaren controle’ : Evaluatie vd eigen mogelijkheden (resources) om controle uit te oefenen

en om te gaan met situatie (copingmogelijkheden). Bijv. “wat kan ik concreet doen om met deze situaite om te gaan ? kan ik de stressor doen verdwijnen ? Heb ik voldoende fysieke,sociale,psychologische en materiele hulpbronnen om ermee om te gaan ?” (opnieuw : niet uitoefenen maar evaluatie !)

Ervaren ‘fairness’ vd situatie : “Wie is verantwoordelijk en draagt de schuld voor de stresserende situtatie ? Is deze situatie fair ?” => ‘breuk vh psychologisch contract’ als zeer specifieke vorm van secondary appraisal.

Stressklachten (‘strain’)

Emotionele en fysiologische reacties op ervaren eisen (demands) / stressoren : Primary en secondary appraisals bepalen de sterkte en de aard van emotionele en fysiologische

reacties : o Bijv. ervaren bedreiging v iets belangrijk + geen controle -> hevige negatieve

stressreactieso Bijv. ervaren verlies v iets belangrijk + situtie als onfair ervaren -> hevige negatieve

stressreacties

Copingreacties

Cognitieve en gedragsmatige inspanningen om met bepaalde eisen (demands) / stressoren om te gaan : Probleemgerichte coping : Gericht op het beheersen en oplossen vh probleem. Vanuit coping

theorieën voorspeld dat meer waarschijnlijk als ervaren probleem als controleerbaar ervaren wo

Emotiegerichte coping : Gericht op regulatie emoties en stressklachten, i.e. gevolgen probleem. Twee types hier : :

o ‘Psychological withdrawal’ : devaluatie en/of psychologisch afstand nemen vd stresserende situatie of wat op spel staat (meer wss als stresserende situatie als oncontroleerbaar ervaren w)

o ‘confrontive coping’ : op een felle/agressieve manier reageren tegen de persoon die men verantwoordelijk acht voor de stresserende situatie (meer wss als de situatie als unfair w ervaren)

OefeningVb verlies : promotie gemist : unfair / niet controleerbaar (onterecht iemand met minder capaciteiten geselecteerd) => stress => emotiecopingVb bedreiging : jobonzekerheid : unfair / niet controleerbaar => emotiecopingVb uitdaging : nieuwe leadership : fair / controleerbaar => probleemgerichte coping

‘Perceived Control’ en ‘PC Breach’ toegepast op werkonzekerheid (=threat)

De medierende rol van ‘Perceived Control’

In de literatuur vindt men 3 aspecten van jobonzekerheid die relevant zijn : 1) Onzekerheid over mogelijk baanverlies is de kern van de onzekerheid2) Jobonzekerheid is een subjectieve ervaring, afh van individuele perceptie en interpretatie3) Jobonzekerheid is een onvrijwillig fenomeen (dus niet indien gewilde situatie is)

Wanneer we nu de appraisaltheorie toepassen op jobonzekerheid :

Primary appraisalJobonzekerheid is de anticipatie ve mogelijk verlies in de toekomst = bedreiging (threat appraisal)

Secondary appraisalonzekerh(moet ik iets ondernemen?) en vaak oorzaak buiten individu (oncontroleerbaar) -> Ervaring powerlessnesss

Stressreacties (strain)Negatieve a) emotionele en b) fysiologische reacties,. In deze studie geselecteerde indicatoren : Work-related strain : vigour en herstelbehoefte General strain : mentale en fysieke gezondheidsklachten

Copingreactiesa) werkgerelateerde attitudes en b) werkgerelateerd gedrag. Vnl. emotiegerichte coping (Appraisaltheorie : threat als uncontrollable interpreteren => meer emotie-gerichte coping). Niet focussen op de oplossing voor probleem, maar op reguleren van emoties en distress daarrond.

Geselecteerd in deze studie : Psychologische afstand creëren : a) jobtevredenheid en b) organisatie-betrokkenheid (reflecteren evaluatie job en organisatie). Kunnen manieren zijn om afstand nemen vd job en de organisatie zodat : De schadelijke gevolgen minder groot zijn Er minder op het spel staat en de gevolgen ve mogelijk verlies in de toekomst minder schadelijk

zijn

In haar studie 4 Hypotheses : Perceived Control medieert relatie tss jobonzekerheid en :

1) work-related strain (via vigour en recovery need)2) general strain (via mentale en fysieke gezondheidsklachten)3) psychologische copingreacties (via jobtevredenheid en organisatiebetrokkenheid)4) gedragsmatige copingreacties (via self-rated performance en IWB)

De medierende rol van ‘PC breach’

Psychological Contract : “The idiosyncratic set of reciprocal expectations held by WN concerning their obligations and their entitlements” => Roots in social exchange theorie (Taylor, 2003).

Indirecte relatie Jobonzekerheid-gevolgen via PC Breach kan opnieuw voorspeld worden via Appraisaltheorie :

Primary appraisalIdem Perceived Control

Secondary appraisalWN zien werkzekerheid als belangrijke verplichting WG => ervaren breuk => unfairness !!

Stressreacties (strain)Idem Perceived Control

Copingreactiesa) werkgerelateerde attitudes en b) werkgerelateerd gedrag. Hier vnl Gedragsmatige/Reactieve copingreacties : Gedragsmatige afstand creëren tov WG om de wederkerigheid te herstellen => loyaliteit en inspanning intentioneel limiteren.Hier geselecteerd: l (self-rated) performantie, innovatief werkgedrag (IWB) (reflecteert in- en extra-role gedrag)

In haar studie de 4 Hypotheses : PC Breach medieert relatie tss jobonzekerheid en :

5) work-related strain (via vigour en recovery need)6) general strain (via mentale en fysieke gezondheidsklachten)7) psychologische copingreacties (via jobtevredenheid en organisatiebetrokkenheid)8) gedragsmatige copingreacties (via self-rated performance en IWB)

Alles samen komen we tot volgend theoretisch framework :

Men kande ‘threat’ jobonzekerheid dus gelijktijdig evalueren (secondary appraisal) mbt : Perceived control (welke resources heb ik ?) PC breach (fairness)Beide appraisals kunnen dan resulteren in work-related & general strains, en in pscyh/behav copingreacties.

Empirische Evidentie

STUDIE 1 : Vander Elst, De Cuyper, De Witte (2011) : MEDIATIE-effecten ! (niet in artikels)

Methode :

Dataverzameling : crossectioneel : mei-juni 2008 (dus geen causale interpretatie mogelijk, enkel relaties), online vragenlijst, heterogene steekproef 211 Vlaamse WN

Metingen : Jobonzekerheid, vb. ‘ik ben bang dat ik ontslagen zal worden’ Ervaren controle, vb. ‘in deze org kan ik voorkoomen dat mijn werksit negatief beinvloed w’ Jobtevredenheid, bv. ‘in het algemeen gesproken ben ik erg tevreden over mijn werk’ Organisatiebetrokkenheid, bv. ‘ik voel me emotioneel gehecht aan deze org’ Pychische klachten, bv. ‘kon u uw problemen onder ogen zien’ Verloopintentie, bv. ‘ik ben van plan om komend jaar bij andere WG werk te zoeken’

Data-analyse :Regressie-analyse (verschilt van gewone correlatie-analyse door controle voor achtergrondkenmerken). Er zijn 2 methoden voor regressie-analyse. 1. Baron & Kenny zeggen : er zijn 4 voorwaarden voor mediatie => statitistische samenhang moet w

gevonden tss : o Jobonzekerheid -> Avs (jobtevredenheid, orgbetrokkenheid, psychische klachten,

verloopintentie)o Jobonzekerheid -> Ervaren controle (mediator)o Ervaren controle -> AV’so Jobonzekerheid -> AV’s daalt of verdwijnt na statistische controle voor de mediatoren

Verouderd en zeer omslachtig (reden , pfff)2. Sobel-test : formele test voor mediatie, “is mediatie statistisch significant” ?

o Jobonzekerheid -> Ervaren controle = “a pad” (moet significant zijn)o Ervaren controle -> AV’s = “b pad” (relatie mediator naar AV moet significant zijn)o Mediatie-effect = a*b (significant, volgt uit 2 voorgaande)

Stap 1 : Gekeken naar relatie tss jobonzekerheid en .... (pijltjes= regressiecoefficient, is signficant voor àlle uitkomsten) is voor alle significant en in de verwachte richting. Gaat dus samen met meer psysciscke klachten.

Stap 2 : Andere vorm van regressie-analyse => JO gaat samen met ervaren controle

Stap 3 : Controle gaat samen met minder psychische klachten, minder verloop intentie etc.

Stap 4 : Hier laatste criterium getest, ook hier evidentie gevonden.

SobeltestToonde ook effect aan

STUDIE 2 :

Vander Elst (2014) (artikel ‘job insecurity, perceived control & psych contract breach)

1. Doelstellingen

Trachten beide invalshoeken te integreren in één gezamenlijk model ipv op één enkele verklaring te focussen ! Doel 1 : beide mechanismen integreren in één model : Op Appraisaltheorie verderbouwen om

voorspellingen te maken over de mediërende rol van beide mediators in de relatie jobonzekerheid-gevolgen.

Doel 2 : Gelijktijdig onderzoek van beide mediators vd relatie jobonzekerheid-gevolgen om inzicht te krijgen in hun relatief belang als mediator : complementeren ze elkaar, of spelen beide een rol in verschillende types gevolgen ?

Doel 3 : een brede waaier van gevolgen onderzoeken die vroeger niet werden meegenomen : o work-related well-being : Vigour, recovery needo general well-being : Physical health complaintso work behaviour : IWB

2. Methode :

Hypotheses 1-8 testen als volgt : 1) Ahv enkelvoudig mediatiemodel eerdere bevindingen repliceren, en daarbij meer outcomes testen

dan voordien2) Integratieve test voor beide via meervoudig mediatiemodel => laat toe relatieve belang van beide

te onderzoeken

PAS OP : in lijn met appraisal theorie kan eenzelfde outcome resultaat zijn van verschillende cognitieve appraisals en dus verschillende redenen/functies hebben ! We kunnen deze verschillende functies identificeren door de mediatiemechanismen te onderzoeken in relatie jobonzekerheid-gevolgen(Bv. de mediatierol van beide mechanismen in de relatie jobonzekerheid – performance kan uitwijzen of performance een manier is om zich terug te trekken en /of een manier om wederkerigheid te herstellen)

Dataverzameling : April 2012, online vragenlijst, heterogene steekproef 2419 Vlaamse WN : lezers van online HR magazine voor breder publiek, konden multimedia voucher winnen Géén zelfstandigen/werklozen Private en openbare sector, verschillende sectoren, vnl. Bedienden en managers, 36% M- 64% V

Metingen :

Bijv. Jobonzekerheid : Via 4-item schaal De Witte, op 5-punten Likert schaal Bijv. Ervaren controle : Via 3-item ‘powerlessness scale ‘ van Ashford Bijv. Vigour : 3 items vd Utrecht Work engagement ScaleAllemaal getest via internationaal gevalideerde schalen. Enkel voor one-item meting ‘jobtevredenheid’ kon interne consistentie niet getest worden.

Covariaties : gecontroleerd voor demografische kenmerken (leeftijd, geslacht) en voor werk-gerelateerde karakteristieken (contracttype, beroepspostie, sector)

Data-analyse : ‘Structural equation modelling’ : alle relaties kunnen getest w in één enkele analyse (<->

regressie-analyse) Sobel-test (mediatie-effect = a*b)

1) Model met directe en indirecte (via Control and/or PC breach) paths tss jobonzekerheid-gevolgen getest

2) Totale, directe en indirecte effecten (zowel totale indir effecten als specifieke indir effecten voor elke mediator) tegelijk getest

3) In het meervoudig mediator model, werden ook verschillen berekend tss specifieke indirecte effecten van beide mediators (ie ‘contrast test of indirect effects) om het relatieve belang van beide te onderzoeken.

3. Resultaten

Measurement modelVoor alle 11 latente factoren treedt effect in de verwachte richting op.

Test vd hypothes

Single mediator tests : Ervaren controle : mediator voor alle relaties behalve herstelbehoefte. PC Breach : mediator voor alle relaties, behalve voor Innovative Work Behaviour.=>Dus evidentie voor hypothese 1-8, niet 1 en 4 ?

Multiple mediator analysis : Beide mediator voor vigour, maar groter aandeel voor PC breach (H1 mixed evidence) Beide mediator voor orgbetrokkenheid & jobtevredenheid maar groter aandeel voor PC breach

(evidence H3 en H7) Enkel PC breach mediator voor herstelbehoefte (H5 volledig ondersteund) Enkel PC breach als mediator general strain (dus evidence voor H6, niet voor H2) Beide evenveel mediator mbt self-rated performance (dus mixed evidence voor H4, H8 bewezen)

Conclusie : Ervaren controle is dus vooral mediator waar coping reacties spelen. Mbt strain klachten (vigor, herstelbehoefte etc) speelt controle niet zo’n sterk verklarende rolPC blijft wel rechtopstaan als we beide verklaringen samen bekijken : Voor bijna alle uitkomsten is PC de belangrijkste verklaring, maar NIET voor behavioral coping mechanismen (bijv. Innovative Behaviour)Algemeen concluderen dat PC belangrijkste is !

Hoe interpteren : groen zijn regressiecoefficienten

4. Bespreking

1. PC Breach medieert vnl (work-related en general) strains => negatieve emoties volgend op contractbreuk. Voor Perceived control geen bijkoment effect op general strain en onduidelijke bevindingen mbt work-related strain (wel voor vigour, niet voor herstelbehoefte).

2. Beide medieren voor psych coping maar groter aandeel voor PC Breach => complementeren elkaar dus hier.

3. Gemengde resultaten voor gedragscoping :a. Beide even belangrijke mediator voor self-rated performanceb. Enkel perceived control medieert voor IWB

4. PC breach kon niet ondubbelzinnig gelinkt w aan self-rated gedragscoping reacties : kan verklaard w doordat onzekere WN niet intentioneel zich minder gaat inzetten (angst voor jobverlies). Enkel niet-intentioneel om zich te onttrekken aan stressvolle situatie.

Dus :Beide zijn complementair aan elkaar => idd kunnen mensen dus op eenzelfde moment verschillende cognitieve appraisals maken van eenzelfde situatie, waarbij elke appraisal zijn eigen impact kan hebben op strains en coping. Maar: Emotionele en fysieke reacties w vnl gemedieerd via PC breach Witdrawal reacties (gedrags en psychologisch) w vnl gemedieerd door Perceived Control

Opmerking

Relatief belang van beide kan verschillen ngl jobsituaties, sectoren en economisch klimaat. Bv. Ingeval economisch klimaat : macro-economische oncontroleerbare factoren = > meer perceived control dan PC breach.

5. Beperkingen

1) Cross-sectioneel =>verbanden zouden ook in omgekeerde richting kunnen optreden. Maar voorgaande longitudinale studies wezen op deze richting.

2) Longitudinaal zou ook toelaten within-person relaties op LT te onderzoeken (hier : between-person relationships)

3) Self-reporting => method bias ? (proberen zo goed mogelijk op te vangen via vrijwillig, anoniem, internationaal gevalideerde meetinstrumenten, social desirable geen issue gezien anonimiteit en survey niet gelinkt aan org waar ze werken)

4) Sample vd studie niet representatief voor Vlaamse WN (teveel high jobs bijv => ervaren meestal meer contorole over hun werksituatie) => kan minder variatie in perceived control betekend hebben = ‘restriction of range’)

5) Assumptie gemaakt dat copingreacties resultaat zijn van bepaalde appraisals (meer directe link in future research?)

Bedreiging vd voordelen van werk (Latente deprivatietheorie–Jahoda)

Definities

Manifest voordeel van werk: voldoende inkomen hebben om in levensonderhoud te kunnen voorzien

Vijf latente voordelen van werk : Collectief doel : gelegenheid om betekenisvolle bijdrage te kunnen leveren ad samenleving Sociaal contact : mogelijkheid om sociale contacten te hebben buiten de gezinssfeer Status : reflecteert iemands plaats in de samenleving en sociale erkenning Tijdsstructuur : gestructureerde en zinvolle tijdsindeling Geplande activiteit : deelname aan georganiseerde/gestructureerde activiteiten

Latente deprivatie theorie van Jahoda (1982)

Verlies van deze voordelen van werk leidt tot psychische stressklachten en vermindert gezondheid Latente voordelen zijn daarbij minstens even belangrijk als manifest voordeel Evidentie is vooral afkomstig uit :

o vergelijking van werklozen (voordelen van werk weggevallen) en werkendeno Meer recent : ook toegepast om verschillen in gezondheid te verklaren tss verschillende

types van werkenden (bijv. jobzekere vs jobonzekere WN)o Specifiek : Salenko (2013) onderzocht of de voordelen van werk de relatie jobonzekerheid-

mentale gezondheid mediëren via een between-persons, two-wave lagged design, maar konden geen mediatie-effect vaststellen (wegens niet-significant laggged effect van jobonzekerheid op latente en manifeste voordelen). Deze cross-sectionele studie toonde wel aan dat de relatie jobonzekerheid-mentale gezondheid gemedieerd wordt door financiele voordelen en tidsstructuur. Maar gaat hier om werkelijke deprivatie, en niet threat van deprivatie.

Latente deprivatie theorie toegepast op jobonzekerheid - Hypotheses

Jobonzekerheid -> bedreiging vd voordelen van werk Jobonzekerheid = angst om de huidige job te verliezen Impliceert ook angst om de daarbij horende voordelen vd job te verliezen => ervaren bedreiging

voordelen van werk

Bedreiging vd voordelen van werk -> mentale en fysieke stressklachten

Empirische Evidentie

STUDIE 3 : Vander Elst (2014) (artikel ‘within person-analysis of the role of threats to manifest and latent benefits of work)

Doelstelling :

Beter de negatieve gevolgen van jobonzekerheid begrijpen door factoren in dit proces te onderzoeken, bouwend op latente deprivatietheorie van Jahoda :

Eerst threats voor de latente/manifeste voordelen van werk onderzoeken, als verklarende mechanismen waarom jobonzekerheid tot verminderde gezondheid leidt = mediatie/indirecte effecten. Geselecteerde outcome variabelen daarvoor zijn mentale en fysieke gezondheidsklachten. (bouwt voort op studie Selenko 2013, maar daar ging het om werkelijke deprivatie, hier de threat => beter in kader onderzoek naar jobonzekerheid)

Ten tweede, ook onderzoeken of financiële resources de relatie tss jobonzekerheid en bedreiging van manifeste voordeel kan bufferen, en/of de relatie tss bedreiging manifeste voordeel en mentale/fysieke klachten => moderatie (ook uitbreiding tov studie Selenko 2013)

Ten derde, kijken we naar effect op gezondheid op lange termijn (3 halfjaarlijkse meetmomenten) within-persons ipv between-persons onderzoek met rangordeverschillen tss individuen (ook uitbreiding tov studie Selenko 2013)

Hypotheses mbt indirect effect van JO op MK en FK via bedreiging vd voordelen van werk:

Hypothese 1 : Threat vh manifeste voordeel van werk medieert de relatie tss jobonzekerheid en mentale (H1a) en fysieke (H1b) klachten, in die zin dat : jobonzekerheid (JO) een positief lagged effect heeft op de threat vh manifeste voordeel (MV), en de threat van het MV een positief lagged effect heeft op mentale (MK) en fysieke (FK)

gezondheidsklachten

Hypothese 2 : Threat vh latente voordeel van werk medieert de relatie tss jobonzekerheid en mentale (H2a) en fysieke (H2b) klachten, in die zin dat : jobonzekerheid (JO) een positief lagged effect heeft op de threat vd latente voordelen (LV), en de threat van de LV een positief lagged effect heeft op mentale (MK) en fysieke (FK)

gezondheidsklachten

Hypotheses mbt financiële resources als moderator

Financiele resources (in deze studie) : de mate waarin een WN percipieert dat hij meer dan voldoende geld heeft en zo de mogelijkheid heeft te sparen (in tegenstelling tot ernstige moeilijkheden ervaren om fincancieel rond te komen).

COR theorie (Hobfoll, 2000) : Individuen streven ernaar om gewaardeerde resources te bekomen, te koesteren en te beschermen en kunnen deze resources investeren om mogelijke bedreigingen van resource-verlies te minimaliseren. Toegepast zou men kunnen vetrouwen op financiele resources om te voorkomen dat een initiele

bedreiging van resource-verlies (eg jobonzekerheid = bedreiging van werkverlies) tot verder resource-verlies in de toekomst zou leiden (bijv. bedreiging van verlies manifest voordeel van werk), en zo zijn levensstandaard behouden.

Ten tweede kunnen financiële resources ook de relatie tss bedreiging manifest voordeel en gezondheidsklachten modereren. Immers, de COR theory zegt dat resources geinvesteerd kunnen worden om de negatieve effecten van stressklachten komende van resource-verlies te compenseren (=resource substitution) => iemand met meer financiele resources zal de bedreiging vh manifeste voordeel als minder stressvol ervaren én kan proactief copen door extra te sparen om zijn financiele resources nog te vergroten. => iemand met minder financiele middelen zal die weinige middelen trachten te beschermen (“defensive responding”), bijv. door minder uit te geven aan gezonde voeding, medische zorgen, etc . Dit kan op LT leiden tot mentale en fysieke gezondheidsproblemen.

Hypothese 3 : Het positief lagged effect van JO op de threat vh MV van werk wordt gemodereerd door financiele resources, in die zin dat het effect kleiner is als men meer financiele middelen heeft.

Hypothese 4 : Het positief lagged effect van de threat vh MV van werk op MK (H4a) en FK (H4b) wordt gemodereerd door financiële middelen, in die zin dat deze effecten kleiner zijn ingeval men meer financiele middelen heeft.

Bijkomende hypothese

Hypothese 5: De indirecte effecten van JO op MK (H5A) en FK (H5b) via de bedreiging vh MV van werk zijn zwakker wanneer men meer financiele resources heeft (test of “moderated mediation”)

Methode : Longitudinale studie met 3 meetmomenten (april 2012, november 2012, april 2013) met tijdsinterval van 6 maanden (time lag waarvoor effect van voordelen van werk op mentale gezondheid het grootst is, en ook lang genoeg om veranderingen in variabelen te kunnen detecteren)

Dataverzameling T1 : lezers van Vlaams HR magazine voor grote publiek gevraagd om deel te nemen ana online

vragenlijst. Confidentieel, anoniem, konden voucher winnen voor multimedia winkel Meerderheid kon via correct emailadres w uitgenodigd om deel te nemen op T2 en T3. Geen werklozen, zelfstandigen Heterogene steekproef van 1994 Vlaamse WN Weer meer white-collars, gemiddeld 38 jaar, meerderheid vrouwen, zowel private als publieke

sector

MetingenAlle variabelen werden 3 keer gemeten ahv items op internationaal gevalideerde schalen : Jobonzekerheid (4-items schaal De Witte 2000) Threat to the benefits of work : MV (schaal Meireman ea, 2004), LV (Latent& Manifest benefits

scale v Muller, 2005) Gezondheidsklachten : mentaal (5-item mental health inventory, Berwick 91) fysiek (general health

scale, Ware, 99) Financiele middelen : 1 item van Meireman (if you consider the total income of your family, can

you cover your necessary expenses in a satisfactory way ? 4 mogelijke antwoorden)

Data-analyse :

Multi-level path modeling framework : De variantie in onderzochten variabelen kunnen immers zowel aan verschillen within-person of

between-person geattribueerd worden. Within-person = veranderingen binnen individuen (binnen één persoon, maar over situaties heen)/ We zijn geinteresseerd in within-person mechanismen, dus werd er gecontroleerd voor variaties op between-persons level ( via estimates).

Pad-analyse = zelfde model in 1 x samen testen, effecten over de tijd heen (‘lagged effects’). Mediatie-effect = a*b (zie onder hypothesetesting) Om de richting van lagged relaties tss de variabelen te meten, onderzochten we relaties van

endogeneous variabelen met hun predictoren op vorige meting (= onderzoek vd relatie tss time-lagged predictoren op T-1 en de endogene variabelen op T1, T2 en T3 – gecorrigeerd voor de baseline value van de endogene variabele) (zie hieronder):

Richting van lagged relatiesVOOR de hypothesetesting, onderzochten we of de richting van de temporele relaties was zoals we veronderstelden (i.e. van JO naar MK-FK via threat van benefits). Daartoe vergeleken we verschillende temporale modellen : 1) Een stabiliteitsmodel waarin elke variabele (T) gelinkt werd aan zijn lagged counterpart (T-1)2) Een stressor-to-strain model met stabiliteiten (ie opnieuw de autocorrelatie tss variabelen op T en

T-1 ) en paths van JO op T-1 naar threat van MV-LV, MK-FK op T, en van threat MV-LV op T-1 naar MK-FK op T.

3) Een strain-stressor model met stabiliteiten en omgekeerde paths van MK-FK naar JO via threat MV-LV

4) Een reciprok model dat de paths van bovenstaande modellen combineert.

Hypothesetesting (in 3 stappen)1) Mediatie-testing (H1 & H2) : via model 2), waarbij bijkomend gecontroleerd werd voor gelijktijdige

mediatierelaties tussen T-variabelen. :a. Threats van MV en LV mochten covariëren op Tb. MK en FK mochten ook covariëren op Tc. Mediatieeffect (indirecite effecten) berekend door ‘lagged relatie tss JO en mediator’ X

‘lagged relatie tss mediator en outcome’2) Moderatie-testing (H3 & H4) : via het toevoegen van predictoren aan het mediatie-model :

a. Predictoren voor threat MV op T :i. Financiele middelen (T-1)

ii. Interactieterm ‘JO’ X ‘Financiele middelen’ (T-1)b. Predictoren voor MK en FK op T :

i. Financiele middelen (T-1)ii. Interactieterm ‘Threat MV’ x ‘Financiele middelen’ (T-1)

Opnieuw werden alle predictoren grand-mean centered en werden interactietermen berekend op basis van deze gecentreerde variabelenOok werden gelijktijdige moderatierelaties toegevoegd aan het model, nl. van moderator en interactieterm op T naar hun respectieve outcome op T.JO mocht covarieren met financiele middelen op T.

3) Moderated mediatie-test (H5) : ingeval een significant lagged moderatie-effect van financiële middelen, heeft men mediatie getest tussen verschillende waarden vd moderator om zo de hele range van de moderator te kunnen vatten.

RESULTATEN

Preliminary analyses : Descriptive Statistics en Constructvaliditeit vd metingen

Tabel 1 bevat gemiddelden, SDs en intercorrelaties zowel op between-person level als within-person level.

Constructvaliditeit : gemeten via multilevel factor analyses BIJLEZEN INDIEN TE KENNEN

Richting vd temporele relaties

Vergelijking van de 4 temporele modellen daartoe getest, wees uit dat : Het stressor-to-strain model paste beter bij de data dan het stabiliteitsmodel Het strain-to-stressor model paste niét beter dan het stabiliteitsmodel Het reciprok model paste niét beter dan het stressor-to-strain model maar wél beter dan het

strain-to-stressor model

Dus het stressor-to-strain model past best => de temporele relaties gaan dus in de veronderstelde (gehypotheseerde) richting, i.e. van JO naar threat MV-LV en van JO en threat MV-LV naar FK-MK

Hypothesetesting

Mediatie-testing (H1 & H2) : De indirecte effecten van JO op MK-FK via threats LV-MV JO (T-1) voorspelt stijging in threat MV/LV (op T) Threat LV (T-1) voorspelt MK/FK (op T) Threat MV (T-1) voorspelt enkel FK (op T)

=> Significant indirect effect van JO op FK via threat MV (mediatie) maar niet zo voor MK=> Signficant indirecte effect van JO op MK en FK via threat LV (mediatie)

Dus : H1 deels gevalideerd, H2 helemaal.(Ps : geen directe effecten van jobonzekerheid op MK-FK indien gecontroleerd voor threats MV-LV )

Moderated mediation model : Toevoeging van moderatoren en interactietermen aan het mediatie-modelVerbeterde het model : Significant modererend effect van financiele middelen (T-1) op de lagged relatie tss JO (T-1) en

threat MV (T) maar in tegenstelling tot H3 (!!) ging het om een positieve interactied, i.e. het effect van JO op threat MV werd GROTER als een WN meer financiële middelen had !!

Tegengesteld aan H4, was er géén modererend effect van financiele middelen (T-1) op de realite tss threat MV (T-1) en MK-FK (T)

Dus (figuur 3) : Hoge financiele middelen (+1 SD) en hoge JO (+ 1 SD) => hogere stijging in threat MV 6

maanden later. Als men over financiele middelen beschikt, benadert de threat MV (nadat men zich JO voelt) het

niveau bij lage financiele resources (ongeacht niveau van voorgaande JO)

Extra-analyse, gezien evidence gevonden voor moderatieOnderzocht of “ indirecte effecten van JO op MK-FK via threat MV “ conditioneel zijn volgens een range van waarden van financiele resources (zie tabel 2 : gemodereerde mediatie) : We vonden een indirect effect voor de meeste waarden van financiele middelen voor FK via threat

MV. Het effect daalde naagelang financiele middelen lager waren. Indien erg lage middelen (SD -2 tot SD -3.5) was er geen significant effect meer.

Géén medierend effect via threat MV op MK, ongeacht level van de financiele resources.Dus : moderated mediatie-effect mbt FK maar in omgekeerde richting dan voorspeld in H5 : het indirect effect wordt groter naargelang hogere financiele middelen.

BESPREKING

Positieve relatie tss JO en stijging threat MV-LV nadien Positieve relatie tss Threat MV-LV en hogere FK Positieve relatie tss Threat LV en hogere MK

Kan begrepen w vanuit Latente Deprivatiemodel van Jahoda !

Significant modererend effect van financiele middelen op lagged relatie tss JO en threat MV Richting effect omgekeerd van wat voorspeld werd Grootte effect groter naargelang hogere financiele middelen Géén effect indien lage financiele middelen

Dit strookt niet met COR theorie. De resultaten kunnen miscch wijzen op een “bottoming effect” : men heeft misschien meer te verliezen indien men een hoge levensstandaard aan houdt (waar men reeds op een krap budget leeft indien men weinig financiele middelen heeft).Is wel in lijn met andere studies die hebben aangetoond mbt relatie JO en well-being ingeval tijdelijk werk (inderdaad, jobzekerheid maakt dan geen deel uit van Pc en hebben niet veel te verliezen).

Drie onverwachte bevindingen : 1) Onverwachte richting vh modererend effect (zie hierboven)2) Geen lagged relation van threat MV naar MK.

Niet in lijn met voorgaande studies naar deprivatie van MV en MK. Mogelijke verklaring : voorgaande studies altijd focus op between-person processen. Bovendien hebben we statistishc gecontroleerd voor FK, terwijl meeste voorgaande studies die deprivatie MV/LV van werk linkten aan mentale gezondheid, geen rekening hielden met fysieke klachten. Ook focusten we in deze studie op de threat van deprivatie en niet van deprivatie op zich.

3) Geen modererend effect van financiele middelen op de relatie tss threat MV en MK-FK. Dit betekent dus dat financiele middelen niet kunnen compenseren voor de threat vh verlies aan levensstandaard. Een WN met threat MV zal wss FK rapporteren 6 maanden later, ongeacht zijn financiele middelen. Niet in lijn met COR theorie MAAR hoewel niet de focus v deze studie, vonden we evidence

voor een conceptueel ondersceid tss resource-verlies en resource-tekort. Suggereert dat de threat van verlies aan levensstandaard meer negatief kan zijn dan het huidige gebrek aan financiele middelen, in termen van effect op FK.

(Dus 3 van de 4 effecten die significant waren : slides)

Beperkingen en suggesties voor toekomstig onderzoek

1) Zelfrapportering (method bias) vs bijv. oordeel dokter ?2) Misshc al sneller dan 6 maanden effect ? 3) Dropout analyse (wie niet meer meedeed op T2 en T3) : hogere dropout bij jongere WN en WN met

hogere score op MK. (ouderen meer consientious, en indien MK minder mentale en cognitieve resources te investeren voor het invullen van een survey). Gezien ouderen betere emotieregulerende strategieen zouden kunnen hebben om te copen met

JO, zou dit een onderschatting kunnen betekenen vd relatie tss JO en MK-FK Zou ook tot overschatting kunnen leiden, gezien JO voor ouderen misschien erger is (minder

jobkansen) Onderschatting van mediatie-effect MK ? NALEZEN INDIEN GEKEND MOET ZIJN

4) Hier alle latente voordelen samgenomen (1 item voor elke LV) = >in future study misschien allemaal apart bekijken

5) Er is niet gedifferentieerd tss cognitieve en affectieve threatbeleving.

6) Moderende rol van social resources en financiele middelen daarbij : meer geld => meer sociale mogelijkheden (bijv. gaan fitnessen)

7) Meer nuances gaan leggen in ‘financiele middelen’

Praktische beschouwingen

Beleidsmakers kunnen trachten de ‘perceived threat’ te verminderen, bijv. door informatie te bieden over sociale zekerheidssysteem voor werklozen, trainingmogelijkheden etc.Niet wachten tot men echt werkloos is. Iederéén daarover inlichten, zodat het niet lijkt alsof het een manier is om slecht nieuws aan te kondigen.

WN kunnen ook zelf gaan info zoeken !

Frustratie van de psychologische basisbehoeften

Definities & zelfdeterminatietheorie (ZDT)

Motivatietheorie !! Iedereen heeft drie aangeboren psychologische basisbehoeften (ABC) : Autonomie : de wens om psychologisch vrij te kunnen handelen en niet onder druk te staan Belongingness (verbondenheid) : de wens om positieve relaties op te bouwen met anderen, zich

geliefd en verzorgd te voelen en zelf voor anderen te zorgen Competentie : de wens om de omgeving te exploreren, te begrijpen en te beheersen

Basisbehoeften zijn cruciale voedingsstoffen voor persoonlijke ontwikkeling en optimaal functioneren : Vervulling van deze psych basisbehoeften leidt to t welzijn en groei Gebrek aan of ‘frustratie’ ervan leidt tot onwelzijn en slecht functioneren

Omgevingsfactoren (bijv.kenmerken vd werkcontext) kunnen de basisbehoeften voeden => Belang om goede omgevingsfactoren en optimale werkcontext te stimuleren !

ZDT toegepast op jobonzekerheid

Jobonzekerheid zorgt ervoor dat de basisbehoeften niet vervuld zijn (frustration of the basic needs) : Ongewenste en onvrijwillige verandering in de continuiteit en zekerheid vd job -> frustratie

behoefte aan autonomie Onzekerheid over plaats in de org en team, stim competitie, conflicten,roddels ->frustratie

behoefte verbondenheid Gaat over toekomst, eten niet wat gaat gebeuren, daarom moeilijk actie nemen -> frustratie

behoefte competentie

Frustratie vd basisbehoeften resulteert dan weer in verminderd welzijn

Empirische evidentie

Methode : Dataverzameling : cross-sectioneel : mei 2009, online vragenlijst, heterogene steekproef vna 3868

Vlaamse WN Dataanalyse : regressie-analyse me macro van Preacher & Hayes Mediatie-effect : a*bResultaten : 1) Verbanden tss JO en mediatoren 2) B-pad : ook hier significnte verbanden in richting van verwachtingen3) Sobel-test : voor alle mediatoren signficant(indirect ?) effect : maar vele groter voor ... . dan

voor ... frustration.4) Werd ook bevestigd in contrast-toesten : verschil tss autonomy en belonging frustration : 5) Laatste : niet significant verschilErvaren controle onderuit halen ? (vraag de witte) :als je het zou kunnen linken aan één van deze (competence dan)

BesluitEvidentie voor 4 theoretische verklaaringen, Voor een uitgebreide reeks van uitkomsten van jobonzekerheidMAAR Effecten over de tijd heen (veranderingen) ? hoe verhouden deze verklaringen zich tav elkaar ? Buffers ? Best factoren die inspelen op de mediërende mechanismen (tip : zie bijv. communicatie en inspraak in vorige les) =>Vervolgonderzoek nodig !!!