Urban Organic

Steven van Leeuwen, mei 2011

INTERVIEWURBAN ORGANIC

BIG YES IS MOREVERTICAAL GROEN

VIDE ATELIER

URBANORGANIC

NR 1

2 ArtEZ Academie van Bouwkunst#1 • 2011URBANORGANIC

INHOUD

INTERVIEW3

URBAN ORGANIC4

BIG - YES IS MORE13

VERTICAAL GROEN10

VIDE ATELIER14

'Geen strijd maar samenwerking'

Natuur-Frank Lloyd Wright-MVRDV

Bjarke Ingels groep

Dan maar de lucht in!

Kort atelier ruimte

3URBANORGANIC2011 • ArtEZ Academie van Bouwkunst#1

Steven van Leeuwen is woonachtig in Zevenaar, is 24 jaar oud en werkt bij ‘ORGA architect’. Na de HTS bouwkunde in Tilburg is hij Architectuur gaan studeren op de academie voor bouw-kunst aan de Artez in Arnhem. Een leuk en gezellig interview in café Dudok in Arnhem was het zeker.

'Geen Strijd maar samenwerking' Intervieuw door Bas Jansen

INTERVIEW

INHOUD

Hoe ben je in aanraking gekomen met bouwkunde/architectuur?

Vanaf het moment dat je buiten om je heen kijkt zie je architectuur. Ik zag het niet alleen als een functionele must maar zocht al gauw naar hoe het gebouw tot stand gekomen zou zijn. Wat zou het mooi zijn als jij degene was die het gebouw ontworpen had waar vervolgens zoveel verschillende mensen gebruik van zouden maken.

Wanneer heb je besloten om van architectuur je beroep te maken en waarom?

Nadat ik er achter kwam dat mijn interesse bij bouwkunde lag, besloot ik om mbo- bouwkunde te gaan studeren. Toen al dacht ik dat architectuur mij het meest fascineerde. Tijdens mijn eerste stage op een architectenbureau wist ik zeker dat ik van architectuur mijn beroep wilde maken.

Waarin schuilt volgens jou de kracht van architectuur?

Gebouwen moeten bestaan, zonder kan en wil de mens niet leven. Architectuur kan een stad, een uitzicht of een natuurgebied zowel maken of breken zoals geen enkel ander object dat kan.

Op welke manier en in welke functie wil jij een bijdrage leveren aan architectuur in Nederland?

Ik wil Nederland laten zien dat architectuur samen kan gaan en zelfs op kan gaan met en in de natuur. Geen strijd tegen elkaar maar een samenwerking.

Kan je een gebouw en een architect noemen die voor jou een inspiratie zijn? En waarom?

Architect Frank Lloyd Wright is een architect die ik zeer bewonder. Het bijzondere gebouw Fallingwater is toch wel een inspiratie bron geweest voor de gedachtes over architectuur en natuur. Wright wist steeds op verrassende wijze zijn ‘organische architectuur’ te verwezenlijken. "Architectuur moet voortvloeien uit de wetten der natuur en dus ook in vorm en materiaal niet tegenstrijdig met de natuurlijke omgeving zijn" is een citaat waar ik me bij aansluit en volledig achter sta.


Natuur is in onze samenleving geen vanzelfsprekend onderdeel meer van de directe leefomge-ving. We moeten er steeds ver-der voor weg, in de auto of de trein. De stedelijke omgeving versteent in rap tempo. Tui-nen worden betegeld en natuur wordt geweerd, vanwege het ver-meende onderhoud of uit oogpunt van “netheid”. Feit is dat de druk in elke stad op de stede-lijke openbare ruimte sinds de jaren negentig sterk toeneemt. Door de ontwikkeling en de ver-dichting in de steden dreigen de groene ruimten steeds verder uit de stad verbannen te worden. Ook het groen in de stadsrand wordt bedreigd.1

Voor de mens is natuur in de stad van groot belang. De stad is een gebied waar de natuur, met haar kenmerkende planten en dierenwereld zich moet kun-nen ontwikkelen. Groen is goed voor de gezondheid, de leefbaar-heid in de stad, groen bevor-

dert onderling contact, ontspant en verlaagt stress. Vandalisme, vervuiling, verloedering, agres-sie en kleine criminaliteit ko-men veel minder voor in groene wijken.2

In een onderzoek naar groene da-ken van de universiteit van Wa-geningen werd de vraag gesteld: hoe kunnen de concentraties van vuile stoffen op de ongezonde plekken (de stad) verlaagd wor-den? Moet dit op de plekken zelf zoals langs de snelweg of cen-trumring? Een betere plaats is aan de rand van en tussen bebou-wing, vindt Fred Tonneijck advi-seur en onderzoeker van Triple E. Sterker nog, groen zou vooral ook áán en óp bebouwing horen. Uit dit onderzoek bleek dat het toepassen van groen aan gevels, op daken en langs wegen uitein-delijk positieve effecten hebben op het stedelijk gebied. Eerder werd een bericht in een krant geplaatst waarvan nu het tegen-deel bewezen is: groen langs

URBAN ORGANICORGANISCHE ARCHITECTUUR IN DE STAD

Er zijn verschillende manieren om de natuur de stad in te brengen. Zoals je gewend bent denk je aan plantsoenen, bomen lanen en misschien wel de schaarse stedelijke parken. Wanneer deze mogelijkheid niet van toepassing is, wat in de meeste gevallen zo is, zal er een alternatief of zullen misschien wel alternatieven toegepast moeten worden. Organische architectuur en "urban green" zijn twee mogelijkheden die toegepast kunnen worden om de stad meer natuur te bieden.


traditionele terrasvormige wo-ningbouw met groene buitenruim-tes.’ In de opkomende economieën als Korea en China worden groen-projecten standaard als prijs-vraag uitgeschreven bij nieuw-bouw-projecten.4

ORGANISCHE ARCHITECTUUR IN DE STADEen andere manier om natuur de stad in te brengen is met or-ganische architectuur. De or-ganische architectuur ontleent inspiratie aan de wetmatigheden van de levende natuur. Architec-ten ontwerpen vanuit de over-tuiging dat de gebouwde omgeving van invloed is op het uiterlijk en innerlijk leven van mensen. Bij organische architectuur gaat het om gebouwendie vanaf de eerste steen op een natuurlijke manier tot stand zijn gekomen. De gebouwen passen in hun omge-ving. In extreme gevallen lijken de gebouwen echt op planten en dieren die uit zichzelf groeien en met hun omgeving versmelten.

(snel)wegen verhoogt de concen-tratie van luchtverontreiniging, omdat de ongezonde deeltjes on-der het bladerdak blijven ‘han-gen’.3

GROENDAKEN EN VERTICALE TUINENHet bureau MVRDV is al volop aan het ontwerpen geweest met ´Ur-ban Green´. Met groen bedekte wolkenkrabbers in de vorm van tovermutsen. Zo ziet het nieuw ontwerp eruit voor de toekom-stige stad Gwanggyo in Zuid-Ko-rea. De stadskern, een zogenaamd Power Centre, moet als katalysa-tor dienen voor de verdere ver-dichting en ontwikkeling van de nieuwe stad. Het centrum is één van de twee voorziene stadscen-tra van de toekomstige nieuwe stad. Over twee jaar moet het stadscentrum, dat verrijst tus-sen beboste heuvels, er liggen.Volgens Architect Harrie van Helmond van Zuidam architec-ten is het meer dan alleen maar groene decoratie. Het is verder een plastische uitwerking van de

Afbeelding: Gwanggyo Power

Centre Competition, MVRDV,

http://www.skyscrapercity.

com

ORGANISCHE ARCHITECTUUR IN DE STAD


Afbeelding:

Fallingwater house,

http://fallingwaterhotel.

com



Frank Lloyd Wright was één van de grote architecten van de eer-ste helft van de 20ste eeuw. Hij gaf niet alleen vele impulsen tot vernieuwing aan de Ameri-kaanse en Europese architectuur, maar ook in zijn eigen oeuvre wist hij consequent en op steeds verrassende wijze zijn idee over organische architectuur te ver-wezenlijken. Volgens hem is or-ganische architectuur gebaseerd op het idee van eenheid in zijn en handelen: architectuur moet voortvloeien uit de ‘wetten der natuur´ en dus ook in vorm en materiaal niet tegenstrijdig met de natuurlijke omgeving zijn. Daarnaast moet architectuur, als product van de cultuur, deze gestalte geven, de eenheid van natuur en cultuur belichamend en de gemeenschap dienend.

Twee voorbeelden van organische architectuur van FLW zijn het Fallingwater House in Pennsyl-vania en het Guggenheim Museum in New York. Frank Lloyd Wright ontwierp Fallingwater House, in Bear Run, in 1937 voor de fami-lie Kaufmann. Het deel van het huis dat boven een natuurlijke waterval uitsteekt is een be-langrijk kenmerk van het Fal-lingwater House. Deze vorm wordt bepaald door zijn omgeving.

Wright noemde Fallingwater ‘een huis gebouwd op de muziek van het rivier’ met verspringende terrassen neemt Fallingwater het ritme van het landschap over.5

De bezoekers van het Solomon Guggenheim Museum in New York zijn niet alleen geïnteresseerd in de kunstcollectie van het mu-seum, maar ook in de unieke ar-chitectuur van het gebouw zelf. De bouw werd afgerond in 1959. Het spiraalvormige gedeelte is een grote tentoonstellings-hal die wordt verlicht door een groot dakraam.6 De natuur rond het museum gaf niet alleen rust van New York's afleidingen, maar het gaf ook inspiratie.

Guggenheim Museum is een beli-chaming van Wright's pogingen om organische vormen in architec-tuur vast te leggen. Het unieke was de spiraalvormige vorm van de plattegrond wat tevens ook de tentoonstellingsruite is. De bezoeker wordt naar de top van het gebouw gebracht met de lift, waarna de bezoeker langzaam naar beneden loopt in een rond-draaiende beweging. Wright hield opzettelijk het plafond van de ingang laag en de entree hallen hebben een sobere opzet. Hier-door wordt het overweldigende effect van het stralende mid-dengedeelte van het museum, een vier verdiepingen hoge vide in de spiraal, nog groter. 7

Bronnen:

1 Een leefbare stad is een

groene stad!, http://www.

natuurpuntgent.be/_Arti-

kels/Snep!/JG2/3/Jg2%20

nr3_Een%20leefbare %20

stad%20is%20een%20groene%20

stad.pdf

2 http://www.groeneurgen-

tie.nl/

3 Leven op daken, http://

edepot.wur.nl/154875

4 Groen daken en muren ver-

overen Nederland, http://

www.biotope-city.net

5 Het nieuwe Lyacum, orga-

nische architectuur in de

stad.

6 Het nieuwe Lyacum, orga-

nische architectuur in de

stad.

7 http://www.architecten-

web.nl/aweb/archipedia/ar-

chipedia.asp?ID=4415


Afbeelding linksboven:

Guggenheim museum New York,

www.freemages.co.uk

Afbeelding midden:

Guggenheim museum New York,

www.donhead.com/

Afbeelding onder:

spriraalvormige tentoon-

stellingsruimte,

www.journeysofyourlife.

wordpress.com


Vertical garden of the Musee du Quai Branly in ParisPatrick Blanc, www.invest-in-france.org



Een van de belangrijkste projecten in de architectuur is om de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren. Een van de bel-angrijkste onderdelen daarvan is het bevorderen van het openbaar groen. Het gemis hieraan is zeer bepalend voor de gezondheid van een stad en/of wijk. Tegelijkertijd is er heel weinig ruimte in de openbare ruimte ter beschikking. Als bomen, struiken, perken en plantsoenen al hun plekje tot op de vierkante centimeter op het asfalt moeten bevechten, wat blijft er dan nog over? Dan maar de lucht in. Daktuinen kennen we al. Er zal gekeken moeten worden naar bestaande blinde gevels of nieuwbouw gevels die bedekt kunnen worden met groenvoorzieningen: ‘verticaal groen’.

VERTICAAL GROEN

GEZOND GROEN?Uit onderzoek is gebleken dat in de buurt van de begroeide dak-en en gevels de luchtkwaliteit aannemelijk beter is. Planten binden namelijk fijnstof en dra-gen zo bij aan een beter kli-maat in de stad. Ook beestjes en vogels krijgen meer gelegen-heid zich in de stad te nest-elen en vergroten – op beperkte schaal – de biodiversiteit. Dat veel groen in de stad bijdraagt aan een prettiger gevoel en een beter leefklimaat is weliswaar

een open deur, maar een belang-rijk argument om dergelijke gevels te maken. Warmtebesparing is een ander belangrijk voor-deel: bij daken buffert de grote massa veel warmte en draagt bij aan beperking van het energie-verlies.1

GESCHIEDENIS 90° GROENProf. ir. Nico Hendriks van BDA Geveladvies in Gorinchem, gelooft in de potentie van groene gevels. Hij wijst erop

Afbeelding rechtsboven:

Consorcio, Santiago Build-

ing, www.revistatc.com

Afbeelding linksboven:

Flower Tower, Parijs,

www.wizzz.telerama.fr

DAN MAAR DE LUCHT IN!

Definitie verticale tuin:

Ook: groengevel, geveltuin, levende muur, soms groene muur, begroeide gevel. Een muur of substantieel deel van een muur die bedekt is met ver-schillende soorten planten die, vaak in speciale houd-ers, tegen de muur in leven blijven.


Afbeelding boven: Black

Box,http://www.freewebs.com

Afbeelding onder:Rue d´Alsace, Parijs, www.verticalgardenpatrick-blanc.com

dat groene gevels een lange en rijke historie hebben. Zo lieten de oude Egyptenaren onder meer druiven langs de gevel groeien, geleid op houten constructies en wijden ze zelfs de klimop, die rond huizen en tempels groei-de, aan de god Osiris. Bij de Grieken werd de klimop symbool voor de wijngod Dionysos. Daarna waren het de Romeinen, die het gebruik van klimplanten overna-men en het als eerste uitgebreid beschreven. Uiteindelijk zou het tot de 17e en 18e eeuw duren voordat Noord-Amerikaanse plant-en zoals de wilde wingerd, de trompetklimmer en de Duitse pijp naar Europa werden gebracht, waarna pas na 1900 massale cul-tivatie van klimplanten volgde.2

De Fransman Patrick Blanc is botanicus, ‘kunstenaar met groen vingers’ en ondernemer. Blanc was in de jaren tachtig de grondlegger van de verti-cale tuin. Hij deed dat puur vanuit de esthetica: de gevel als schildering.De wortels van de planten zitten niet in de grond, maar in speciale houd-ers die tegen de muur bevestigd worden en de planten blijven in leven dankzij een ingenieus sys-teem van bewatering en voeding. Het is Patrick Blanc die hier voor het eerst mee uitpakte eind jaren ’80. Een van zijn bekend-ste werken is de groene voorgev-el van het museum Branly.3

ARCHITECTUUR (BLACK BOX)Ook onder architectuur studenten leeft de groene gevel. Dat laat de laatste editie van de vijf-jaarlijkse prijsvraag van Sty-los, de studievereniging van de faculteit Bouwkunde aan de TU Delft, zien. In het winnende ontwerp, ‘Black Box’ van Philip Mannaerts en Martijn de Geus, staat de begroeide gevel cen-traal. De huid van het gebouw is geheel begroeid met zo’n zestig verschillende plantensoorten, die samen een geheel moeten gaan vormen. Het duo streeft ernaar

om daarbij een constant wisse-lend en altijd boeiend gevel-beeld te presenteren, waarbij de beplanting ook wordt afgestemd op seizoensinvloeden. De be-planting wordt alleen onderbro-ken door kleine ramen. Tevens is de gevel voorzien van een grote, begroeide deur, van 4,5 bij 5,5 meter, die de beplanting niet doorbreekt. Deze biedt, als ze open staat, de mogelijkheid om naar binnen te kijken als er activiteiten plaatsvinden. Voor de gevel (en deur) is gekozen voor een niet grondgebonden sys-teem met een totale dikte van vier centimeter. Het bestaat uit twee lagen gerecyclede kleren (vilt) met de plantenwortels er-tussen, vastgezet op een water-bestendig plaatmateriaal. Hier-tussen loopt een speciaal hierop afgesteld bevloeiingsysteem van plastic buisjes en pomp, inclu-sief beregeningsinstallatie en voedingsregulator. Dit is tegen elke ondergrond te bevestigen, door de toevoeging van een water en wortel bestendig EPDM-folie. Bij dit project gaat het om een houten draagconstructie met 400 vierkante meter begroeide gev-el.4

GROEN PARIJSParijs geldt als de bakermat van de muurtuin. Patrick Blanc presenteerde hier eind jaren tachtig zijn eerste verticale tuin. Sindsdien duiken zijn zogeheten mur végétal-ontwer-pen op in steden over de hele wereld. Blanc heeft hierop het patent. Het gaat om een systeem bestaande uit een metalen roost-er met daarop een kunststofp-laat. Daaroverheen ligt vilt met gaten waarin de planten worden gestoken. Het heeft vrij lang geduurd voor de concepten van Blanc in Neder-land doordrongen.

In 2006 werd Sportplaza Mercator in Amsterdam opgeleverd met een begroeiingssysteem van Blanc. De Fransman haalt zijn inspiratie uit de jungle. Voordat hij zich


NIEUWE TRENDOp steeds meer platte daken, van met name nieuwbouw, laten ar-chitecten een daktuin aanleggen. De bewoners van de nieuwe apparte-menten in het Olympisch Kwartier kijken uit op een prachtige daktuin evenals de toekomstige bewoners van het Crys-tal Court in Buiten-veldert. Ook het gebouw van Entrepot West in het Oostelijk Havenge-bied is voorzien van een vegetatiedak en op dit moment wordt er nog een tuin aangelegd op het Andreas Ensemble in Zuid. De daktuinen winnen niet alleen aan populariteit vanwege de isolerende werking, verbeterde waterafvoer en vermindering van de uitstoot van CO2, maar vooral ook omdat het er visueel aantrek-kelijk uitziet. En op die laatste trend wordt nu nog meer ingespeeld door de verticale tuin te introduceren.7


met het ontwerpen van muurtuinen bezighield, was hij werkzaam als tropisch botanicus. Het tropisch oerwoud als thema is duidelijk terug te zien in zijn ontwer-pen.4

Groen, maar dan niet op het dak, is de Flower Tower in Parijs, dat architect Edouard Francois in 2004 ontwierp. Een beton-nen gebouw van negen verdiepin-gen en dertig appartementen, waarvan 400 bloempotten van een meter hoog zijn verwerkt in de uitkragingen van de geprefabri-ceerde balkons. Via een uitgeki-end systeem worden de planten van water voorzien. “Een eye-opener,” noemt Architect Van Helmond van Helmond Zuidam Ar-chitecten dit ontwerp. “Zo sim-pel, maar ook sensationeel. De balkons staan voor de helft in het groen, een mooie integratie van architectuur en groen.”5

GROOTSCHALIGWil verticaal groen echt ef-fect sorteren op het milieu in de stad dan moet het grootscha-lig worden aangepakt. Daar komen de gemeenten om de hoek kijken. Groen in de openbare ruimte kost geld, het moet worden aangeplant en onderhouden. Voor het reg-uliere onderhoud tegen de gevel omhoog is een hoogwerker nodig. De kosten variëren van vijfhon-derd tot duizend euro per vi-erkante meter voor een systeem zoals de aartsvader, kunstenaar en botanicus Blanc gebruikt tot bijna niets voor een ‘grondge-bonden systeem’. Dat laatste vergt minder onderhoud maar daar is ook minder mee te spelen op architectonisch gebied.

Civiel ingenieur Marc Ottelé van de faculteit Civiele Techniek, sectie Materialen en Milieu aan de Technische Universiteit Delft: ‘De keuze begint bij het soort planten en het systeem. Wat is bijvoorbeeld de groeis-nelheid van een plant?’ Nadelen

kan Ottelé eigenlijk niet noe-men. Die ontstaan alleen bij een onjuiste match tussen systeem enmuur. Groen trekt insecten aan, maar dat is ook juist een func-tie van groen. Bewoners zullen in ieder geval geen last meer hebben van spinnen in huis: die prefereren de groene gevel.2

(NIET)GRONDGEBONDEN In de SBR-publicatie worden twee systemen onderscheiden, grondgebonden en niet-grondge-bonden systemen. Bij de niet-grondgebonden systemen neemt het hangende systeem een spe-ciale plaats in. Voordelen van grondgebonden systemen zijn, volgens Bouwkundige Hendriks: ‘dat ze geen watergeefsysteem nodig hebben en mede daardoor relatief goedkoop zijn’. Nadeel is dat er weinig variëteit in soorten is en dat het relatief lang duurt, voordat het resul-taat (een groene gevel) is be-reikt. Bij de zelf hechtende directe gevelbegroeiing groeit de klimplant rechtstreeks tegen de gevelwand. Bij een afstand- of indirecte begroeiing daaren-tegen hebben de planten een klimhulp nodig. Voorbeelden van zulke ‘klimhulpen’ zijn houtcon-structies, staaldraadsystemen en staalrastersystemen.

Bij niet-grondgebonden syste-men wortelt de beplanting in een groeimedium boven de grond. Voordelen zijn dat er geen door-wortelbare grond langs de gevel nodig is en dat het eindresul-taat relatief snel wordt be-reikt. Nadeel is dat er altijd een (automatisch) watergeefsys-teem nodig is. Voorbeelden zijn hangende systemen, boven elkaar rechtstreeks tegen de gevel gem-onteerde metalen bakken met een overloopsysteem, metalen bakken gemonteerd tegen een staalframe op enige afstand van de gevel en prefab groeiplaten, bekleed met vliezen.6


Grondgebonden systemen

Zelfhechtende directe gevelbegroei-ing

Met klimhulp

Niet grondgebonden systemen

Bakken met groeimedium enwatergeefsysteem

Hangend systeem


TECHNISCH GROEN Om groene gevels verantwoord toe te passen, moet volgens Bou-wkundige Hendriks met een aantal aspecten nadrukkelijk reken-ing worden gehouden. “Let bij grondgebonden systemen zoals het staaldraadsysteem op de grote belasting, die de begroeiing op den duur gaat uitoefenen. Dit betreft niet alleen het gewicht van de beplanting, maar ook de groeidruk, die tot hoge trek-krachten kan leiden in de no-kankers. Uitgangspunt is dat dergelijke ankers duurzaam be-stand moeten zijn tegen krachten van 4 kN per anker.”Een ander aspect is windweerstand. Hiero-ver bestaat nog weinig kennis. Het enige handvat lijkt de NEN 6702. Een windproef zou een mo-gelijkheid zijn, maar dit heeft volgens Hendriks als beperking dat zo’n test wordt uitgevoerd op een model met een nog niet volledig ontwikkelde begroeiing.Ten aanzien van de ‘klimhulpen’

bij niet-grondgebonden gro-engevels pleit Hendriks voor ankers en draden van RVS, aangezien de thermisch verzinkte variant aanzienlijk minder lang mee gaat. Dat er nog het nodige moet gebeuren, voordat groene gevels dezelfde weg gaan als groene daken, is volgens Hen-driks evident. Maar op den duur voorziet hij zeker een vergeli-jkbare groeipotentie.6

Bronnen:1. Daxdolittle, Editie groen, #12. http://www.degroenestad.nl/cgi-bin/neosense.exe/Gevels_int_groen.pdf 3. http://parijslive.wordpres com/2010/11/22/bloemenbureau-holland-installeert-vier- enorme-planten-bollen-in-hartje-parijs/ 4. http://www.vngmagazine.nl/ar-chief/120/groene-gevels-brengen- leven-tussen-het-beton 5Artikel, Stedenbouw Architectuur, Thema Daken, juni 20096. Gevels_int_groen steden bouw en architectuur, gevels, interview.7. Kranten artikel, AMSTERDAM3, Muur-tuin nieuwe trend.

Alle verfrissende ideeën van dit jonge bedrijf worden in dit boek beschreven op een manier waardoor het ontzettend fijn en leuk is om door te nemen. De manier van detotstandkoming van de massa wordt heel simpel uitgelegd door middel van schema's en diagrammen. Maar ook het denkproces, eerdere idee-en en de invloed van de opdracht-gevers en regelgeving.Bij meerdere ateliers op de aca-demie heb ik dit boek als inspi-ratiebron gebruikt voor het pre-senteren. Het is zeer simpel om de manier van presenteren over te nemen en toe te passen. Het is een verheldering geworden van sommige ontwerpen waar ik niet uit kwam hoe ik het zou overbren-gen. Wanneer je geïnteresseerd bent in architectuur is dit boek een aanrader om je architectuur kennis en visie te verbreden.


De voordelen van de groene muur- Afvangen van fijn-stof.- Omzetten van CO2 in zuurstof.- Grotere biodiver-siteit in de stad.- Vermindering van het energiever-bruik door het isolerend effect.- Verbetering van woongenot en wel-bevinden van stads-bewoners.- Waardestijging van onroerend goed.- Daling van hoge omgevingstemperatu-ur (voorkomt hit-testress).- Opfleuren en ver-zachten van de harde lijnen van de versteende stad.- Voorkomen van graffiti.

Afbeelding links: Yes is

more,

http://www.ondiseno.com

Yes Is More, Bjarke Ingels &

Bjarke Ingels

Librero Nederland

Februari 2010

ISBN 9783836520102

397 pagina's

Nederlandstalig

YES IS MOREYes is more is de titel van een boek dat ontwerpen weergeeft van het architectenbureau B.I.G. (Bjarke Ingels Group). Door de vorm van een stripverhaal is het boek, in tegenstelling tot an-dere klassieke architectuur boe-ken, zeer populair en toegan-kelijk. Het project en de titel Yes is more is een dubbelzinnig woordspel over het concept in de moderne architectuur: 'less is more'. Weinig is alleen meer als zover dimensies gaan - de be-kwaamheid om zoveel mogelijk di-mensies te beslaan (more) met zo min mogelijke uitgaven (less).


Colofon

URBAN ORGANIC editie:Mei 2011

Hoofdredacteur:Steven van LeeuwenStudent Academie van BouwkunstArnhem, ArtEZ

Aan URBAN ORGANIC werkten mee:Caroline Kruit, daxBas Jansen, Student Academie vanBouwkunst Arnhem

Adres:Vondellaan 206901 MG Zevenaart 0618226800e [email protected]

Documents

Urban Organic