ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER ve

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE

ÖĞRETİMİNDEKİ GELİŞMELER

INTERNATIONAL STUDENTS AND DEVOLOPMENTS IN TEACHING TURKISH

AS A FOREIGN LANGUAGE

MEHMET YALÇIN YILMAZ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DİL MERKEZİ BAŞKANI

HEAD OF ISTANBUL UNIVERSITY LANGUAGE CENTER

Türkiye, 1990’lı yıllarda Soğuk Savaşın sona ermesiyle bölgesinde dikkat çeken bir eğitim üssü olmaya başlamıştır. Türkiye, 1970’li yıllarda teknik üniversitelerinin ve tıp fakültelerinin yetiştirdiği uluslararası öğrencilerin sayısı az olmakla birlikte eğitim kalitesi itibariyle güçlü bir imaja sahipti. 1990 sonrası Balkanlardan ve Orta Asya’dan gelen öğrencilerle Türkiye cazibe merkezi haline gelmiştir.

Üniversitelerin Türkçe öğretim merkezlerinin emekleme dönemi olarak adlandıracağımız 1990’lı yıllar Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi alanında akademik çalışmalar için de bir başlangıçtır. Özellikle 11 Eylül olayından sonra ABD ve Avrupa’da artan vize zorlukları ve yükselen İslamofobia nedeniyle Türkiye uluslararası öğrencilerin ilgisini çekmiştir. 2001 sonrası artan öğrenci sayısı üniversitelerimizin Türkçe öğretim merkezlerinin açılmasını sağlamıştır. Bugün itibariyle 91 üniversitemizde uluslararası öğrenciler Türkçe öğrenmektedir.

Devlet üniversitelerinin eğitim ücretlerinin dünya ortalamasına göre düşük olması ve Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin eğitim fuarları aracılığıyla dünyaya açılmaları Türk üniversitelerini önemli bir alternatif haline getirmekte ve dolayısıyla Türkçe popüler bir dil olmaktadır.

Bu bölümde Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi alanında gelişmeler ve akademik çalışmalar hakkında bilgiler verilecektir.

Türkiye’nin dünya ülkeleri ile ticari, askeri ve siyasi alanlarda ilişkilerinin

gelişip artması Avrupa, Amerika, Afrika ve Türkiye Bursları markasıyla

öne çıkan lisans ve lisansüstü Türkçe öğrenmeye karşı duyulan ilgiyi artırmaktadır. Bu doğrultuda yabancılara Türkçe öğretimi, ülkemizde

son zamanlarda önem kazanan bir alandır.

Dünyada geniş coğrafyada konuşulan diller arasında önemli bir yeri

olan Türkçenin ana dil olarak kullanıldığı ülkelerin başında Türkiye

Cumhuriyeti gelmektedir. Türkiye'de Türkçenin yabancı dil olarak

öğretimi için bugün artık önemli çalışmalar yürütülmektedir. Gerek

Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında Türkçenin yabancı dil olarak

öğretimini üstlenen kurum, kuruluş ya da merkezler gün geçtikçe artmaktadır.

TÜRKÇE ÖĞRETİMİ MERKEZLERİNDEKİ ARTIŞ

Üniversiteler bünyesinde Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ciddi biçimde ele alınmaya başlanmıştır. İlk olarak ‘Büyük Öğrenci Projesi’ kapsamında 1991 yılından itibaren Türk Dünyası adını verdiğimiz ülkelerden gelen gençler lise ve üniversitelerde okumak, yüksek lisans ve doktora yapmak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ülkemize getirilmekteydi. Bu projenin amaçlarından biri; bağımsızlığını yeni kazanmış Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba topluluklarındaki gençlere Türkiye Türkçesini öğretmek, Türk kültürü ve eğitim sistemini tanıtmaktı. Bu gençler aracılığı ile Türkçenin ve Türk kültürünün yeni nesillere aktarılmasını ve Türkiye Türkçesinin yaygınlaştırılmasını sağlamak amaçlanmıştır. Günümüzde bu projeyi Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ‘Türkiye Bursları’ adıyla yürütmektedir.

Şu anda 91 üniversitenin Türkçe öğretim merkezi bulunmaktadır.

2000li yıllara kadar Dilbilgisi-Çeviri yöntemiyle yapılan Türkçe Öğretimi

zamanla dünyadaki gelişmeleri takip ederek iletişimsel öğretim

yöntem ve teknikleriyle daha kolay öğretilmeye başlanmıştır.

2000’li yıllarda Avrupa Diller İçin Ortak Çerçeve Metni’nin(CEFR) esas

alınmasıyla kazanım odaklı müfredat geliştirilmiştir.

Ders materyalleri ve izlencelerin düzeyleri, hedefleri, kazanımları ilgili

akademisyenlerin de desteğiyle uluslararası dil eğitim standartlarına

kavuşmuştur.

Düzey belirleme sınavları, kur atlama sınavları, yeterlilik sınavları

Avrupa Diller İçin Ortak Başvuru Metni’nin ölçütlerine göre hazırlanmıştır.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

2008 Türkçe Öğretim Merkezi

2018 Türkçe Öğretim Merkezleri

ÜNİVERSİTELERDEKİ TÜRKÇE ÖĞRETİM MERKEZİ SAYILARI

Sütun1 Sütun2

*İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

TOPLAM YABANCI ÖĞRENCİ

2013-2014 44210

2014-20156 66374

2015-2016 80305

2016-2017 106479

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

YILLARA GÖRE ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER

2013-2014 2014-20156 2015-2016 2016-2017

SURİYE AZERBAYCAN TÜRKMENİSTAN İRAN AFGANİSTAN IRAK YUNANİSTAN KIRGIZİSTAN KAZAKİSTAN LİBYA

ERKEK ÖĞRENCİ 9634 11494 7024 3618 4469 3626 1161 1176 1031 1291

KADIN ÖĞRENCİ 5236 3365 3388 2450 768 1038 1118 844 957 563

TOPLAM ÖĞRENCİ 14870 14859 10375 6027 5198 4659 2279 2010 1987 1853

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

2016-2017 ÖĞRETİM YILINDA ÜLKEMİZDE YÜKSEK ÖĞRENİM GÖREN YABANCI ÜLKE

VATANDAŞLARI

İLK 10 ÜLKE

ERKEK ÖĞRENCİ KADIN ÖĞRENCİ TOPLAM ÖĞRENCİ

İSTANBUL’DA ULUSLARARASI ÖĞRENCİ İSTATİSTİKLERİ

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000

İSTANBUL DEVLET

İSTANBUL VAKIF

KADIN ERKEK TOPLAM

İSTANBUL ÖĞRENCİ SAYILARI

2016-2017

• İstanbul’da 2016-2017 öğretim yılında 29213 yabancı uyruklu öğrenci yüksek

öğrenimde eğitim almıştır.

• Bu öğrencilerin 18158 tanesi erkek, 11055 tanesi kadın öğrencidir.

• 170 farklı uyruktan öğrenci eğitim almıştır.

• Yabancı uyruklu öğrencilerin 13853 tanesi vakıf üniversitelerinde, 15360 tanesi

devlet üniversitelerinde eğitim almıştır.

*İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

2013-2014 2016-2017

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI 15,12% 16,13%

DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI 84,88% 83,87%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

YABANCI ÖĞRENCİLERİN VAKIF VE DEVLET ÜNİVERSİTELERİ ARASINDAKİ DAĞILIMI

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI

*İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ EĞİTMENLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ

Görüldüğü üzere Türkçe öğretim merkezlerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. Buna karşın yabancı dil olarak Türkçeyi öğretecek uzman sayısı ise bu ihtiyacı karşılayamaz hale gelmiştir. Türkiye’de yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler, çeşitli ülkelerden gelen yabancı öğrencilerdir. Aynı sınıfı paylaşan bu öğrenciler birbirlerine de yabancıdır. Dil öğretimi sınıflarında, etkinliklerin (karşılıklı konuşma, drama çalışmaları, grup çalışması vb.) sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için öğretim elemanlarının “çok dilli, çok kültürlü” diye tanımlanan bu tür sınıflarda, öğrenciler arasındaki iletişim ortamını yaratabilmesi için özel çaba göstermesi ve bu sınıflarda öğretim ortamlarının sağlıklı biçimde düzenlenmesi için çeşitli iletişim teknikleri konusunda bilgili olması gerekir. Bu nedenle öğretim elemanının, bu tür öğrenme ortamlarının özelliklerine ilişkin bilgiyi, öğrenimi sırasında almış olması ve bu tür öğrenme ortamlarına hazırlıklı olması gerekir.

Bu kapsamda yurt içinde ve yurt dışında Türkçenin yabancılara öğretimi alanında yetkin bilgiye sahip uzmanlar yetiştirmek amacıyla üniversiteler bünyesinde yüksek lisans, doktora ve yabancı dil olarak Türkçe öğretimi sertifika programları açılmıştır. Katılımcılar, program sonunda edinecekleri diploma ile hem yurt içi hem de yurt dışı Yabancılara Türkçe Öğretim Merkezlerinde, yabancılara Türkçe öğreten özel kurum ve kuruluşlarda ders verebileceklerdir.

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI

1. İstanbul Üniversitesi -Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

2. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi -Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

3. Dokuz Eylül Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

4. Gazi Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

5. Hacettepe Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

6. Ankara Üniversitesi -Yabancı Dil Öğretimi

7. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi -Yabancılara Türkçe Öğretimi

8. Sakarya Üniversitesi--Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ DOKTORA PROGRAMLARI

Hacettepe Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ SERTİFİKA PROGRAMLARI

Üniversitelerimizde lisans düzeyinde Türk Dili ve Edebiyatı, Dilbilim ve

Türkçe Eğitimi Bölümleri (Türkçe Öğretmenliği Programları) bulunmaktadır.

Bu bölümler, yabancılara Türkçe öğretimi görevini üstlenmeye uygun ya da

en yakın alanlar gibi görünse de söz konusu bölümlerin lisans programları

incelendiğinde; program içeriklerinin, yabancılara Türkçe öğretiminin

gerekliliklerini yerine getirebilecek içerikte ve yabancılara Türkçe öğretmek

gibi özel bir alana öğretmen yetiştirmek için yeterli olmadığı görülmektedir.

O halde atılması gereken adım, üniversitelerimiz bünyesinde özellikle eğitim

fakültelerinde açılacak Yabancı Dil Olarak Türkçe bölümleri ya da mevcut

Türkçe öğretmenliği bölümlerinin belirli bir dönemden sonra bir yan dalprogramlarının açılması olacaktır.

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ KAYNAKLARI

Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde materyal kullanımı büyük önem taşır ve dil öğretim materyalleriyabancıların Türkçeyi zevkli ve aynı zamanda kalıcı bir şekilde öğrenmelerine olanak sağlar. Bu bağlamda derskitaplarının hem öğretmen hem de öğrenci açısından öğretime sağladığı katkı, kitap seçiminin önemini daha daartırmaktadır. Günümüzde kullanılan yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları Avrupa Dilleri Ortak Çerçeveprogramının belirttiği 4 temel dil becerisini öğretmeyi hedefleyen bir yapıda oluşturulmuştur.

Çocuklar İçin

ABC TÜRKÇE

Haydi Türkçe Öğrenelim

Çit

Merhaba Türkçe

Yetişkinler İçin

İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti

Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti

İzmir Yabancılar İçin Türkçe Seti

Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Seti

İpekyolu Yabancılar İçin Türkçe,

Türkçeye Yolculuk

Yedi İklim Türkçe Seti

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇENİN ÖĞRETİMİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELER

Çocuk ve gençlerin içinde bulundukları kuşak “iş birliği kuşağı” olarak tabiredilmektedir. Bu nedenle geleneksel eğitim anlayışı günümüz öğrenen profillerine hitapetmemektedir. Bireylerin dijital çağın nitelikli donanımları içerisinde dünyaya gelmeleri vebir şeyleri dijital araçlar kullanarak; araştırarak gerçekleştirmeleri bunun en önemligerekçeleri arasında gösterilebilir. Bilgiye anında erişen ve teknoloji eğitimlerinin ayrılmazbir parçası olan günümüz öğrenen profilleri, teknoloji kullanımında oldukça deneyimliolduklarından, öğrenme adına da yeterli motivasyona sahip oldukları düşünülmektedir.Bu nedenle yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde de teknolojiyi kullanmak oldukçayararlı olabilmektedir. Bu alanla günümüzde yapılan çalışmalar bulunmaktadır:

Yunus Emre Enstitüsü “UZAKTAN TÜRKÇE ÖĞRETİMİ”

İstanbul Üniversitesi “TÜRKÇE HER YERDE”

Anadolu Üniversitesi “ANA DİL TÜRKÇE”

Ankara Üniversitesi Türkçe Öğretim Portalı

Yaşar Üniversitesi “Türkçe Öğreniyorum”

Sakarya Üniversitesi “3 Dakikada Türkçe”

Türkçenin Geleceği

Bölgesinde model ülke olan Türkiye uluslararası

öğrenciler için bir cazibe merkezi olmaya devam

etmektedir.

Alana farklı disiplinlerden olumlu katkılar

yapılmaktadır.

Sorular?