TO STAY ALIVE - A Method Nederland 2016; 70 minuten

Frans/Engels gesproken, Ned. o.t.

regie: Erik Lieshout, m.m.v. Arno Hagers, Reinier van Brummelen camera: Reinier van Brummelen

geluid: Arno Hagers montage: Reinier van Brummelen

productie: Serious Film Met: Iggy Pop, Michel Houellebecq, Anne Claire Bourdin, Jerome Tessier,

Wereldpremiere: IDFA 2016

Distributie: Contact Film In de Filmtheaters: 2 februari 2017

A Feelgood Movie about Suffering.

Michel, Iggy en de kunst van het lijden.

Vanuit zijn zonovergoten tuin in Miami of rijdend in zijn Rolls Royce cabrio, declameert 'Godfather of Punk' Iggy Pop met diepe, geleefde stem uit Michel Houellebecqs 'To Stay Alive' ('Leven, Lijden, Schrijven') In 1991 schreef Houellebecq dit spraakmakende essay over waanzin, overleven en kunst en noemde het een zwak maar duidelijk signaal aan hen die op het punt staan het bijltje erbij neer te gooien. Houellebecq roept levensmoede dichters op om altijd terug te keren naar de oorsprong: het lijden. Een dichter moet de vinger op de wond van de maatschappij leggen en hard drukken. “Wees abject en u zult waarachtig zijn.”

Iggy Pop herkende in de tekst onmiddellijk zijn eigen strijd als jonge kunstenaar, toen hij zelf ook dicht tegen de waanzin aan zat. Pop spreekt rechtstreeks tot ons via de tegendraadse, begeesterende woorden van Houellebecq, die een oproep doet om onze ketens te breken en aan te vallen, ook al is eenzaamheid de prijs die we daarvoor betalen.

Erik Lieshout filmt de ontmoeting van de twee in de keuken van Houellebecq's grootouders, wat zeer aandoenlijke scènes oplevert. De twee beroemde, maar even verlegen mannen praten over hun werk en gedrevenheid en uiten hun wederzijdse bewondering. Daarnaast bezoekt Lieshout de personen met een psychiatrische ziekte wier levensverhalen de inspiratiebron vormden voor Houellebecq's essay.

INTERVIEW met Erik Lieshout (De Filmkrant)

Een van de ontroerendste momenten uit To Stay Alive is wanneer die twee elkaar ontmoeten. Hoe waren Michel en Iggy op de set samen?"Dat was zo lief om te zien. Daar zitten dan Iggy Pop en Michel Houellebecq. Twee grootheden uit de kunstwereld, maar ook allebei heel verlegen mannen. Die zitten dan zo'n beetje om elkaar heen te draaien en van die halve gesprekjes aan te knopen. Iggy heeft een Franse vriendin, die hem met Michels werk in aanraking bracht. Volgens hemzelf heeft hij het hele oeuvre in een ruk uitgelezen. En, geloof het of niet, maar in dat kleine kamertje waar Michel in alle eenzaamheid Leven, lijden, schrijven op papier zette, zat één foto ter inspiratie aan de muur geprikt: eentje van Iggy Pop! Dat ze nu gezamenlijk dat pamflet tot leven hebben gebracht, maakt de cirkel mooi rond, lijkt me zo!"

Vanwaar die nauwe band tussen jullie twee? "Ik ken Michel sinds ik voor het VPRO-kunstprogramma R.A.M. een item over hem maakte. Dat was tijdens een persweekend naar aanleiding van het verschijnen van zijn roman Mogelijkheid van een eiland. Michel is een schuchtere man, en stond destijds bekend om zijn moeizame interviews — vooral de lange stiltes en euhhs waarmee hij elk antwoord begon, werden belachelijk gemaakt in de Franse media. Laten we dat dus niet doen, dacht ik, en heb hem voorgesteld de interviewvragen van te voren te geven. Nou, volgens mij heeft hij die de hele avond lopen bestuderen, want tijdens de opnames gaf hij uitgebreid en glashelder antwoord. Toen het item af was, werd ik gebeld. Michel aan de lijn, om te vertellen dat hij het een heel geslaagd filmpje vond. Veel beter dan dat van de BBC, zei hij, terwijl die met zo'n opgedirkte crew naar de persconferentie kwam."

Een vriendschap was geboren? "De kiem ervan, want we leerden elkaar echt kennen toen ik hem in 2009 volgde voor De laatste woorden van Houellebecq. We hebben toen vier maanden vrij intensief met elkaar opgetrokken, en zijn zodoende bevriend geraakt. Daardoor wist ik bijvoorbeeld dat hij een grote bewonderaar van Iggy Pop was, die we om die reden voor de muziek hadden benaderd. Op hoop van zegen, Iggy's manager gemaild. Nog geen minuut later kreeg ik antwoord: je wordt zo door Iggy gebeld! Ik heb dus een hele dag lang zenuwachtig rondgelopen, met het idee dat Iggy Pop me zo gaat bellen! Uiteindelijk gebeurde het toen ik net midden op het IJsselmeer zat op een zeilboot. Onwijs veel wind natuurlijk, waardoor ik er amper iets van verstaan kon. Zul je altijd zien. Vervolgens heeft hij zeven nummers voor De laatste woorden geschreven en die tijdens een speciaal concert voor Michel opgetreden. Toen ik hem voor To Stay Alivevroeg, was hij meteen weer enthousiast."

TEKST INLEIDING door schrijver DIMITRI VERHULST (bij de PREMIERE TIJDENS IDFA 2016):

When giants meet, and during that encounter we dive into the very soul of the little man, the one that has everything, good and bad, turning him into the only animal a man can be, it means the giants are real. That’s a hell of a senctence to start with.

To Stay Alive is a film of two giants. The first one wrote the essay on which this movie is based, Rester vivant, Michel Houellebecq, one of today’s most relevant authors. He’s been called an enfant terrible, but I tell you, he is no enfant, his pen is very mature. And neither he is terrible, no, he keeps his eyes in all modesty but nonetheless sharp as a knife on what happens now, nearby. Merciless, but only if he has to, only if the lack of merci is the solution. By the way, I can tell you that compassion could be a key-word in this story, compassion, not pitty. There is some logic in the fact that this writer is described as provocative, for the wrong reasons though. It’s the truth he is provocing, the truth or the possibility of one. The truth is shocking, that’s why it is the truth. Houellebecq is not begging for your love. And that is good. Never trust a writer, never trust any artist who is begging for it. The other giant has something with Holland, namely: he is the founder of stagediving, which he did for the very first time in 1970 on a festival in Cincinatti, his chest, and there comes the Dutch part, rubbed with peanut butter. His middlename is the Godfather of Punk. Nude and rude he became a milestone in popular music, no that can’t be true, he became a milestone in rock’n roll. Songs of his were covered by bands such as The Sex Pistols, REM, Nick Cave with The Birthday Party, the Sisters of Mercy, Rage Against the Machine, Red Hot Chili Peppers, Sonic Youth and many more. Kurt Cobain considered his album ‘Raw Power’ as his personal all time favourite. We are talking about Iggy Pop, who else. Iggy Pop and Michel Houellebecq together in a movie, it ain’t history, history is written on black pages, but at least it is a thing. And the nice thing is, this film is not about Iggy and Michel. It is about Iggy and Michel and Anne-Claire and Jérôme and Robert. Walking further on that line, it is also about me, and maybe, who nows, about you, to say: people of flesh and blood, with joy’s and often enough with pain, arming themselves with poetry, arming themselves with art, because they have to, because there is no other choice to recognize. There is something moving about this movie: we see two artists, internationally recognized and honoured, putting themselves on the same level as the unknown poet we somehow scornful might call a Sunday poet. And it is totally free from cynicism or irony, which I admire so much here. Integrity, that’s what it is about. And there is always a camera around painting with images, painting a smile on our faces. We see people on the point of giving up. As Kurt Cobain has been on the point of giving up and even went behind it. The album Raw Power wasn’t unfortunately helpfull enough. I guess it’s recognizable. Who, after all, could be

so inhuman-herculian he never thought about giving up? Purely as a philosophical thought, or as something growing and growing into the concrete: suicide is in all of us. The mere thought of it’s possibility, the somehow innocent mind-game of thinking how we should put an end at it, in case the urge is there. It is in us. The moments when we as individuals have to compete against the elusive crowd, the bustling mass of indifference, when we are beaten. Cheap people win, always. How can you cope? The only thing to do there is not the easiest: staying an individual against the cheap ones. Being ourselves. It’s a form of art. If you are yourself, you are someone. The question asked in this movie is more than necessar: how many have an identity? We don’t live, we survive. The sadness of a subject pronounced taboo, such as suicide, such as mental suffering, is that it shouldn’t stand hapiness. It’s hiding in the corner of the dark. I love the lightness in this movie, and yes, it is very bearable. We are not walking here in some zoo of loosers. The spectator isn’t the arrogant, untouchable invincible one, looking down with beer and chips on those lower on the ladder. The theme is shown in it’s simple nakedness, with an eye for the beauty though, without scruples. Because it’s our theme, part of the whole machinery that must be described on Wikipedea as the human being. And yes, I possibly tell this in the capacity of a writer, but nevertheless: it’s warming, I’m pleased to see there is still belief in the power of the word. The word as a saviour. The word as a weapon. Suicide resolves nothing, says the man we all know from Lust for life. A dead poet does not write. Continue, have no fear. It’s about the same I wan’t to say to the makers of this film, all of them: continue, have no fear. May To Stay Alive have a long and beautiful voyage, along many movie-theatres all over the world. It deserves it.

Erik Lieshout (Utrecht, 1961) is (documentaire)film- en reclamefilmregisseur. Hij verwierf bekendheid in de jaren '80 met een documentaire over het leven van Louis-Ferdinand Céline en diens boek Reis naar het Einde van de Nacht, met als gastheer Gerard Reve. 'Ik verlang naar niets dat voorbij is' is een documentaire uit 1989 over en met Willem Frederik Hermans in Parijs. Voor de VPRO maakte hij diverse reportages voor het programma 'Atlantis' en de documentaire 'Laatste Woorden' uit 2009 over Michel Houellebecq en het maakproces van diens speelfilm 'La Possibilité d'une île'. Iggy Pop schreef hier een paar nummers voor. In 2016 maakte Lieshout twee televisieseries voor de VPRO: 'Op zoek naar Frankrijk' met Wilfred de Bruijn, waarvan hij twee afleveringen regisseerde, en 'Made in Europe' in samenwerking met schrijver Dimitri Verhulst.

Filmografie:

Voor de beeldenstorm (1986) Reis naar het einde van de nacht (1986) Kost/baten (1989) Ik verlang naar niets dat voorbij is terug (1989) Regrets (1998) The Room (2000) Laatste woorden (2009) Op zoek naar Frankrijk (serie, 2016) Made in Europe (serie, 2016) To Stay Alive: A Method (2016)

Iggy Pop werd in 1947 geboren als James Newell Osterberg jr. in Muskegon Michigan. In de jaren '60 begon hij zijn carriere als drummer in de bandjes The Iguanas en The Prime Movers. Samen met gitarist Ron Asheton, drummer Scott Asheton en bassist Dave Alexander richtte hij in 1967 The Psychedelic Stooges op, later verkort tot The Stooges. De band werd een aantal keer opgeheven; in 1969, begin jaren '70 en 2013, o.a. wegens tegenvallende platenverkopen. Tussen Iggy Pop en David Bowie ontstond in de jaren '70 een vriendschap, en Bowie nam hem mee op tournee in 1976. Ze woonden een tijd samen in Berlijn. Iggy begon aan zijn solo-carrière en Bowie werd zijn producent wat resulteerde in de albums The Idiot en Lust for Life, beide uit 1977. In 2016 verscheen het soloalbum Post Pop Depression, volgens Pop zijn laatste album.

Michel Houellebecq (pseudoniem van Michel Thomas) werd geboren in Réunion in 1956. Hij studeerde af als landbouwingenieur in 1980, trouwde, kreeg een zoon en scheidde. Wegens zijn depressies werd hij meerdere malen behandeld in psychiatrische instellingen. Zijn eerste boek, een biografie van Howard P. Lovecraft 'Contre le Monde, Contre la Vie 'verscheen in 1991. Intussen is hij een van Frankrijks 'controversiele' sterschrijvers. Hij publiceerde essays - o.a. To Stay Alive - en poëzie voordat hij zich in 1994 met de roman De Wereld als Markt en Strijd, die bekroond werd met diverse prijzen, opwierp als belofte van de Franse letteren. Die status bevestigde hij met Elementaire Deeltjes (Prix Novembre en Impact Dublin Literary Award), dat hem terecht de faam van groot schrijver bezorgde, en Platform. In 2011 verscheen zijn grote nieuwe roman De Kaart en het Gebied (Prix Goncourt). In mei 2015 verscheen Sousmission van hem in Nederlandse vertaling.

GROENE AMSTERDAMMER - door Leon Verdonschot 02-11-2016

In het openingsshot van To Stay Alive – A Method (2016) – met de briljante ondertitel A Feelgood Movie About Suffering – zien we Iggy Pop (68) in zijn buitenhuis in Miami lezen in het werk van Michel Houellebecq. 

Fraai, oranje licht. De huid van Iggy Pop, dat is een kunstwerk op zich. Die huid is van leer, en omspant al die oude spieren van dat pezige lijf dat ieder optreden van Pop tot een fysiek spektakel maakt. In lichamelijke vitaliteit is Iggy Pop het tegenovergestelde van Michel Houellebecq, die er de laatste jaren uitziet alsof het verval van de westerse samenleving dat hij zo graag beschrijft is begonnen bij zijn eigen lijf.

Maar we kijken niet naar de schrijver, we kijken naar de popster, en we hóren de schrijver, voorgedragen door de popster. Zeker op zijn laatste albums zijn ze prachtig; de momenten waarop Iggy Pop het zingen vervangt door voordragen, waar hij kiest voor spoken words. In de openingsminuten van To Stay Alive wordt nog eens duidelijk waarom: zijn stem is diep, geleefd, en ademt een poëtische kant van rock-’n-roll uit. Pop richt zich rechtstreeks tot de camera, met die vuurvliegjes van ogen van hem, en citeert Houellebecq: ‘The first step for the poet is to return to the origin. That is: to suffering. All suffering is good. All suffering is useful. All suffering is a universe.’

Het is het moment dat Anne-Claire wordt geïntroduceerd, een 31-jarige Française, die vertelt over haar getroebleerde leven. Haar beroep is receptioniste, maar ze voelt dat ze de ziel van een dichter heeft. Haar lievelingsdichter, Gherasim Luca, sprong op zijn tachtigste in de Seine, vertelt ze, nadat hij had geconcludeerd dat er op deze wereld geen plaats is voor dichters. Even later verschijnt de 59-jarige Jerome, gelovig, verlaten door zijn vrouw. Schrikachtige blik in zijn ogen, hevig geëmotioneerd. Lijdende mensen, stuk voor stuk. De camera kruipt soms dicht op ze, en neemt dan weer afstand, in mooie vloeiende lijnen.

Het werk waar Pop uit voordraagt is To Stay Alive, zijn essay over de relatie tussen waanzin en kunst. Het verscheen in 1991, vertegenwoordigt dus de gedachten van de jonge Houellebecq, die Pop deden denken aan de jonge versie van zichzelf. Pop, Houellebecq en Erik Lieshout, de hoofdregisseur van deze film, hebben een lange geschiedenis. In de werkkamer van de schrijver aan de Jardin de Luxembourg hing een grote poster van de rockster. Toen Pop De 

mogelijkheid van een eiland las, belde hij regisseur Erik Lieshout, die een documentaire maakte over de schrijver tijdens de verfilming van dat boek. Pop schreef zeven nummers speciaal voor de film.

Pop declameert in hun nieuwe samenwerking Houellebecqs opvattingen over de relatie tussen leven en kunst – absoluut, enigszins rigide, zoals dat hoort bij deze man, en zeker deze man op die leeftijd. En ondertussen trekken de personages voorbij, en is daar ineens Vincent (53), ooit een veelbelovend beeldend kunstenaar, nu een kluizenaar, die in de kelder van zijn huis werkt aan zijn meesterwerk. Aan het eind van de film gaat Pop bij hem op bezoek, in het huis dat nog van zijn grootouders was. Ze hebben een gesprek aan de keukentafel over de eenzaamheid en de waanzin. Een fantastische scène. Want Vincent heet niet Vincent, hij heet Michel Houellebecq.