Systema Digestorium

(Gastrointestinal Tract)

“Digestive System”

Prof. Dr. Kamil BEŞOLUK

CAVUM ORIS

Vestibulum oris

Diastema

Cavum oris proprium

Labium oris Labium superius

Labium inferius

Rima oris

Commissura labiorum

Angulus oris

Frenulum labii superioris

Frenulum labii inferioris

Cavum oris proprium

vestibulum labiale

vestibulum buccale

Vestibulum oris

Merme Planum nasale (Carn., K.rum.)

Planum nasolabiale (B.rum.)

Planum rostrale (Domuz)

Mentum (Eq. ve Rum.)

Philtrum (K.rum., Carn.)

Bucca

M. buccinator

Kedi Köpek

Domuz

Keçi

Koyun

Sığır

Planum nasale

Planum nasale

Planum rostrale

Planum nasale

Planum nasale

Planum nasolabiale

Dentes

Gomphosis (Alveoli dentalis, Gingiva)

Dentes decidui (Süt dişleri)

Dentes permanentes (Kalıcı dişler)

• Dentes incisivi (kesici) Arpacık çukurluğu, Diş yıldızı (Eq.)

• Dentes canini (köpek)

• Dentes premolares (ön öğütücü)

• Dentes molares (arka öğütücü)

Arcus dentalis superior

Diastema

Arcus dentalis inferior

Radix dentis

Apex radices dentis

Foramen apicis dentis

Cervix (collum) dentis

Corona dentis

Facies occlusalis (incisalis,masticatorius)

Facies vestibularis

Facies lingualis

Facies contactus

Cavum dentis (pulpare)

Pulpa dentis

Canalis radicis dentis

DİŞİN TABAKALARI (Dıştan içe)

Cementum (Substantia ossea) Seman

Enamelum (Substantia adamantia) Mina

Dentinum (Substantia eburnea) Fildişi

DİŞ FORMÜLÜ (Kalıcı)

icpm

Eq 3133

3133

Rum 0033

4033

Sus 3143

3143

Canis 3142

3143

Felis 3131

3121

Mina çıkıntılı dişler (Brachyodont)

(İnsan ve carn.)

Mina çöküntülü dişler (Hypsodont)

(Eq. ve rum.)

Dentes

enamalum

dentium

cementum

radix dentis

peridontium

foramen apicis dentis

collum dentis

gingiva

corona dentis

cavum dentis

(pulpa dentis)

Ruminant 0033

4033

Equide 3133

3133

Carnivor Canis 3142

3143

Felis 3131

3121

Palatum Palatum durum

Kemiksel çatısı (Os incisivum ve

maxilla’nın proc. palatinus’u +

os palatinum’un lam. horizontalis’i)

Raphe palati

Rugae palatinae

Pulvinus dentalis (Rum.)

Papilla incisiva (Rum. da belirgin)

Ductus incisivus

Palatum molle (Velum palatinum) (Equide’de palatum molle, epiglottis’in

tabanına kadar uzadığı için bu hayvanlar

ağızdan solunum yaparken zorlanırlar.)

Uvula palatina (İnsan, Domuz)

Arcus palatoglossus

Arcus palatopharyngeus

AĞIZ BOŞLUĞUNUN TABANI

- Cavum sublinguale apicale

- Recessus sublingualis lateralis

Frenulum linguae

Caruncula sublingualis

TONSİLLA

(Isthmus faucium bölgesinde)

-Tonsilla palatina

-Tonsilla lingualis

LİNGUA (Glossa)

Dorsum linguae

Facies ventralis linguae

- Apex linguae

Sulcus medianus linguae (Köpek)

Frenulum linguae

- Corpus linguae

Torus linguae (Rum.)

Fossa linguae (Sığır)

- Radix linguae

Papillae linguales

Mekanik

Papillae filiformes (iplik)

Papillae lentiformes (mercimek) (Rum.)

Papillae conicae (koni) (Rum.)

Gustatorik

Papillae fungiformes (mantar)

Papillae vallatae (hendek)

Eq. 1, Carn. 2-3, B.rum. 8, K.rum. 18-24

Papillae foliatae (yaprak) (Rum. da yok)

Glandula salivaria

Glandulae salivariae minores Gll. labiales, Gll. buccales, Gll. molares,

Gll. palatinae, Gll. linguales

Glandulae salivariae majores • Gl. parotis Ala atlantis ile ramus mandibulae arasında

yerleşmiştir.

Ductus parotideus (Stenon kanalı) B.Rum. ve Eq. de inc. vasorum facialium’dan geçerek; K.rum. ve carn. da m.masseter üzerinden geçerek vestibulum buccale’ye açılır.

• Gl. mandibularis Os hyoideum ile atlas arasında bulunur.

Ductus mandibularis (Warthon kanalı) ile Caruncula sublingualis’e açılır.

• Gl. sublingualis Recessus sublingualis lateralis’in tabanını döşeyen mukozanın altındadır.

- Gl. sublingualis monostomatica

Ductus sublingualis major (Bartholin kanalı) (Eq. de yok) Caruncula sublingualis’in yanına açılır.

- Gl. sublingualis polystomatica

Ductus sublinguales minores -- Plica sublingualis’e açılır.

Pharynx

Başın boyuna geçiş bölgesinde, sindirim ve solunum sisteminin

birbirini çaprazladığı, huni şeklinde kassel bir organdır.

Boşluğuna cavum pharyngis adı verilir.

Pharynx’in 3 bölümü bulunmaktadır;

*Pars oralis pharyngis (oropharynx)

*Pars nasalis pharyngis (nasopharynx)

*Pars laryngea pharyngis (laryngopharynx)

Pharynx

1 - Pars nasalis pharyngis

Cavum nasi’nin gerisinde, palatum molle’nin

üzerindedir.

Fornix pharyngis

Recessus pharyngeus

Ductus nasopharyngeus

Ostium pharyngeum tubae auditivae

2 - Pars oralis pharyngis

Palatum molle ile epiglottis arasındadır.

Isthmus faucium

Arcus palatoglossus

Arcus palatopharyngeus

Dil kökü

3 - Pars laryngea pharyngis

Epiglottis’in tabanı ile osephagus arasındadır.

Aditus laryngis

Fornix pharyngis Recessus pharyngeus Ductus nasopharyngeus

Ostium phayrngeum tuba auditiva

İsthmus faucium

Aditus laryngis

Vestibulum esophagi

Esophagus

*Pars cervicalis

*Pars thoracica

*Pars abdominalis

Memelilerde trachea’nın önce

dorsalinde, sonra solunda,

daha sonra tekrar dorsalinde

seyreder.

Boynun sol alt 1/3’ünde derinin

hemen altında seyreder.

VENTRİCULUS (Gaster)

TEK KOMPARTMANLI (ODACIKLI)

BASİT ---- (Sadece Glandular mukoza)

İnsan, Carnivor

BİLEŞİK ---- (Kutan + Glandular mukoza)

Equide, Domuz

ÇOK KOMPARTMANLI (ODACIKLI)

Ruminantlar Rumen, Reticulum, Omasum --- Ön mideler (Kutan mukozalı)

Abomasum --- Asıl mide (Glandular mukozalı)

TEK KOMPARTMANLI MİDELER Karın boşluğunun epigastrium bölgesinde,

Equide’de median hattın solunda, carn. da

solda fakat küçük bir kısmı da sağ tarafta yer alır.

Facies parietalis

Facies visceralis

Curvatura ventriculi

major

Curvatura ventriculi

minor

inc. angularis

*Pars cardiaca (cardia)

ostium cardiacum

m. sphincter cardia

*Corpus ventriculi

fundus ventriculi

saccus cecus ventriculi (q.)

margo plicatus (eq.)

*Pars pylorica (pylorus)

ostium pyloricum

m. sphincter pylori

antrum pyloricum

Atlarda midenin en önemli özelliği kendi

üzerine fazlaca kıvrılmış olmasıdır. Bu nedenle cardia

ve pylorus bölgeleri birbirine çok yakın bulunur.

At midesinin diğer önemli bir özelliği ise, ostium

cardiacum bölgesinde bulunan kasların bir papyon

kravat tarzında seyrederek m. sphincter cardiae’yi

şekillendirmeleridir. Kasların bu şekildeki seyri atların

kusmalarına engel olur.

Rumen Karın boşluğunun sol tarafını tamamen

doldurur. Bu yüzden ruminantlarda

bağırsakların büyük bir kısmı karın

boşluğunun sağ tarafında lokalize olmuştur.

Facies parietalis

Facies visceralis

Extremitas cranialis

Extremitas caudalis

Sulcus cranialis

Sulcus coronarius (dorsalis, ventralis)

Sulcus caudalis

Sulcus longitudinalis (sinister, dexter)

Sulcus accessorius (sinister, dexter)

İnsula ruminis

Saccus dorsalis

--Atrium ruminis (Saccus cecus craniodorsalis)

--Saccus cecus caudodorsalis

Saccus ventralis

--Recessus ruminis (Saccus cecus cranioventralis)

--Saccus cecus caudoventralis

Sulcus ruminoreticularis

Ostium ruminoreticulare

Papilla ruminis

Pila ruminis

---Pila cranialis

---Pila caudalis

---Plica ruminoreticularis

Reticulum

•Cellula reticuli

•Ostium reticulo-omasicum

Omasum

•Lamina omasi (9-14)

•Canalis omasi

•Ostium omaso-abomasicum

Abomasum

•Plica spiralis abomasi

(12-15)

Rumen; cavum abdomis’in sol tarafında 8. intercostal aralık ile tuber coxa arasında

Reticulum; median hat üzerinde, proc. xiphoideus’un üstünde ve

diaphragma ile rumen arasında

Omasum; median hattın sağında, 6.-11. intercostal aralıkta

Abomasum; median hattın sağında, arcus costalis’lerin ventral uçları arasında

Rumen, katı gıdalarla (yonca, saman, silaj, küspe, pelet yem vb.) beslenmeye

başlanmamış olan ruminant yavrularında (buzağı, kuzu, oğlak) henüz

gelişmemiştir. Abomasum ise rumen’in aksine bu dönemde oldukça büyüktür.

Sadece süt ile beslenilen bu dönemde içilen süt, emme refleksiyle oluşan bir oluk

(sulcus esophageus) vasıtasıyla ön midelere uğramadan önce omasum’a, daha sonra

asıl mide olan abomasum’a ulaşır.

Gaz

Yem, Saman

Rumen sıvısı

Rumen

Tympani

Reticulum’da “yabancı cisim sendromu”

Çivi, Vida, İğne, Balya teli

(Koruyucu olarak)--- Mıknatıs yutturma

Reticulum

RUMİNANT MİDELERİNİN İÇ YÜZEYİ

Papilla ruminis, pila ruminis Cellula reticuli

Lamina omasi Plica spiralis abomasi

İNTESTİNUM İntestinum tenue ---- Duodenum, Jejunum, İleum

İntestinum crassum --- Cecum, Colon, Rectum

Duodenum

• Pars cranialis

•Ampulla duodeni

•Flexura duodeni cranialis

• Pars descendens

•Flexura duodeni caudalis

• Pars transversa

• Pars ascendens

•Flexura duodenojejunalis

•Papilla duodeni major

(minor)

Jejunum

Ansa jejunalis

Plica duodenocolica

Plica ileocecalis

İleum

Ostium ileale

İntestinum crassum

Cecum

Apex ceci

Corpus ceci

Basis ceci

Tenia ceci (dorsalis,ventralis,

medialis, lateralis)

Haustra ceci

Ostium cecocolicum

Appendix vermiformis

. (insan ve tavşan)

Tenia, Haustra (Eq)

Colon Colon ascendens

Colon transversum

Colon descendens

EQUİDE

Colon ventrale dextrum

Flexura sternalis

Colon ventrale sinistrum

Flexura pelvina

Colon dorsale sinistrum

Flexura diaphragmatica

Colon dorsale dextrum

Ampulla coli

RUMİNANT

Ansa proximalis coli

Ansa spiralis coli

Gyri centripetales

Flexura centralis

Gyri centrifugales

Ansa distalis coli

CARNİVOR

Flexura coli dextra

Flexura coli sinistra

EQUİDE

RUMİNANT CARNİVOR

İNSAN

Rectum Ampulla recti (Rum. da yok)

Canalis analis

M. sphincter ani internus

M. sphincter ani externus

Linea anorectalis

Columnae anales

Sinus anales

Gll. anales (Köpek)

Sinus paranalis (Carn.)

Gll. sinus paranalis

Gll. circumanales (Köpek)

Anus

HEPAR Ruminantlarda regio

hypochondriaca dexter’de,

Eq. ve Carn. da ise sol tarafa da

geçmiş durumdadır.

*Facies diaphragmatica Sulcus venae cavae

*Facies visceralis Fossa vesicae felleae

Fissura lig. teretis

Lig. teres hepatis

Porta hepatis

Margo dorsalis

Margo ventralis inc. interlobaris

Lobus hepatis dexter Lateralis, medialis---- Carn.

Lobus hepatis sinister Lateralis, medialis--- Eq., Carn.

Lobus caudatus Processus papillaris--- Rum., Carn.

Processus caudatus--- Eq., Rum., Carn.

Lobus quadratus

Lig. falciforme → Lig. teres hepatis

Lig. coronarium

Lig. triangulare dexter, sinister

Lig. hepatorenale

Lig. hepatogastricum (omentum

Lig. hepatoduodenale minus)

Vesica fellea (Eq. de yok)

Fossa vesicae felleae

Fundus vesicae felleae

Corpus vesicae felleae

Collum vesicae felleae

Ductus cysticus

Ductus choledochus → Ductus hepaticus communis + Ductus cysticus

↓ ↑

papilla duodeni major Ductus hepaticus sinister, dexter

PANCREAS Karın boşluğunun dorsalinde ve median hat üzerinde;

mide, karaciğer ve duodenum arasındaki bölgede yer alır.

Corpus pancreatis

Lobus pancreatis dexter

Lobus pancreatis sinister

Ductus pancreaticus → papilla duodeni major

Ductus pancreaticus accessorius → papilla duodeni minor

Proc. uncinatus (anulus portalis) (eq.)

Cavum Abdominis (Diaphragma → linea terminalis)

İntrathoracal karın boşluğu

midenin bir bölümü (atrium ruminis,

reticulum,omasum), karaciğer

Hiatus aorticus, Hiatus esophageus, For. venae cavae

Anulus inguinalis

Canalis inguinalis (♂, ♀köpek)

Ostium abdominale tuba uterina ♀

Regiones abdominis

*Regio abdominis cranialis Son kaburgalar →Diaphragma

(Epigastrium)

Regio xiphoidea Midenin pylorus’u, karaciğer’in bir bölümü

Regio hypochondriaca sinister Mide, dalak

Regio hypochondriaca dexter Karaciğer

*Regio abdominis media Son kaburgalar → Tuber coxae (Mesogastrium)

Regio umbilicalis Pancreas, ince bağırsaklar

Regio abdominis lateralis sinister , Fossa paralumbalis Rumen

Regio abdominis lateralis dexter , Fossa paralumbalis Cecum

Regio plica lateralis (Plica genu) Kavram Bölgesi

*Regio abdominis caudalis Tuber coxae → Pelvis boşluğu (Hypogastrium)

Regio pubica Genital organlar

Regio inguinalis sinister Canalis inguinalis

Regio inguinalis dexter Canalis inguinalis

Periton Karın boşluğunun duvarı ve

bu boşluktaki organların

üzerini saran zardır.

*Peritoneum parietale *Peritoneum viscerale

*Omentum, mesenterium, ligamentum

Cavum peritonei

Liquor peritonei

Omentum majus

Bursa omentalis

Omentum minus

Mesenterium

Cavum pelvis

Fossa pararectalis Pelvis boşluğunun tavanı → rectum

Excavatio rectogenitalis Rectum → uterus (veya

ductus deferens, vesicula seminalis)

Excavatio vesicogenitalis Vesica urinaria → uterus

(veya ductus deferens, vesicula seminalis)

Excavatio pubovesicalis Vesica urinaria → pubis

Retroperitoneal bölge (periton ile örtülmemiş bölge)

Plica genitalis (♀ uterus, ♂ ductus deferens, vesicula seminalis’in içinde bulunduğu yapı)