The complete Sanskrit text - Vedic Illuminations Texts/Bg/study/Gita... · The complete Sanskrit text ... 1 Arjuna-viñäda-yoga 13 2 Säìkhya-yoga 24 3 Karma-yoga 40 4 Jïäna-yoga

The complete Sanskrit textin roman transliteration

WITH THE PRAYERS OF

ÇRÉ BRAHMA-SAÀHITÄ

THE BHAKTIVEDANTA BOOK TRUSTLOS ANGELES STOCKHOLM MUMBAI SYDNEY

We publish a full translation and commentary of Bhagavad-gétä, aninteractive cd version, audio recordings of Gétä chanting and Gétälectures, and much more Gétä-related material. For information,

please get in touch with us at one of the following addresses:

The Bhaktivedanta Book TrustP. O. Box 34074, Los Angeles, ca 90034, usa

Phone: +1-800-927-4152 • Fax: +1-310-837-1056E-mail: [email protected]

The Bhaktivedanta Book TrustKorsnäs Gård, 14792 Grödinge, Sweden

Phone: +46-8-53029800 • Fax: +46-8-53025062E-mail: [email protected]

The Bhaktivedanta Book TrustP. O. Box 262, Botany, nsw 2019, Australia

Phone: +61-2-96666466 • Fax: +61-2-96663060E-mail: [email protected]

The Bhaktivedanta Book TrustHare Krishna Land, Juhu, Mumbai 400 049, IndiaPhone: +91-22-26206860 • Fax: +91-22-26205214

E-mail: [email protected]

www.krishna.com

Set in Palatino and BaskervilleDesign by Raghu Consbruck

Typography, design, and introduction:© 2003 The Bhaktivedanta Book Trust International, Inc.

All rights reserved

isbn 0-89213-358-9Printed in Germany

CONTENTS

ÇRÉMAD BHAGAVAD-GÉTÄ1 Arjuna-viñäda-yoga 132 Säìkhya-yoga 243 Karma-yoga 404 Jïäna-yoga 505 Sannyäsa-yoga 606 Dhyäna-yoga 677 Vijïäna-yoga 788 Täraka-brahma-yoga 859 Räja-guhya-yoga 92

10 Vibhüti-yoga 10011 Viçva-rüpa-darçana-yoga 11012 Bhakti-yoga 12313 Prakåti-puruña-viveka-yoga 12814 Guëa-traya-vibhäga-yoga 13615 Puruñottama-yoga 14316 Daiväsura-sampad-vibhäga-yoga 14817 Çraddhä-traya-vibhäga-yoga 15418 Mokña-yoga 161

ÇRÉ BRAHMA-SAÀHITÄ 179

Sanskrit Pronunciation Guide 189

7

INTRODUCTION

In this small book, perfect for purse or pocket,you’ll find the complete, original Sanskrit text ofthe Bhagavad-gétä, written in our own familiarroman alphabet.

Every verse of the Bhagavad-gétä is a mantra,full of spiritual potency. The very sound of thesemantras purifies and liberates the soul.

In India many people attuned to spiritual liferecite a chapter of Bhagavad-gétä every day. (Ittakes only five or ten minutes.) Others recite alleighteen chapters, others at least a few verses.However much one recites, the sound of thesemantras has a purifying effect.

And now, with this book, you can pronouncethese mantras easily. You can recite them, referto them, learn them, and benefit from theirsound—the same transcendental sound by which

8

Lord Kåñëa enlightened His disciple Arjunamillennia ago.

In Sanskrit, unlike English, every letter isalways pronounced the same way. So you don’thave to guess. You just read the letters andyou’ve got it. And now you can read the letters—because they’re in the same alphabet we readevery day.

In India, the Bhagavad-gétä most often appearsin the traditional script known as devanägaré, “thewriting of the cities of the gods.” Yet it can just aswell be written—and often is—in the alphabetsof Tamil, Bengali, Gujarati, and other Indianlanguages. And now here it is in the samealphabet we use for English and other languagesof the West.

Special signs, known as diacritical marks,appear above or below some letters to show, forexample, whether a vowel is short or long. Andin this book a simple key to the signs tells youprecisely what they mean.

Also included in this volume are the prayersof the Brahma-saàhitä, spoken in praise of LordKåñëa, the speaker of the Gétä. These prayers,held to have been composed in cosmic antiquityby the great progenitor Brahmä, make a fittingcompanion to the Gétä itself.

9

Though this present edition of the Bhagavad-gétä—Sanskrit verses only—serves a valuablepurpose, obviously it is no substitute for atranslation and commentary. For a full study ofthe Gétä, we recommend, of course, Bhagavad-gétäAs It Is by His Divine Grace A. C. BhaktivedantaSwami Prabhupäda. That book includes forevery verse the original devanägaré, the translit-erations published here, Sanskrit-Englishequivalents for every word, and finally a fulltranslation and commentary. Çréla Prabhupädawas the Founder-Äcärya of the InternationalSociety for Krishna Consciousness. He wrote notonly as a scholar but as a teacher fully dedicatedto living and spreading the divine teachingsgiven by Lord Kåñëa in the Bhagavad-gétä. TheGétä itself mentions that in ancient days itsknowledge was properly understood through alineage of Kåñëa’s devotees; and it was on behalfof such a lineage that Çréla Prabhupäda wrote.The book is available in English and more thanfifty other languages of the world.

�ÇRÉMAD

BHAGAVADGÉTÄ

�1ARJUNA-VIÑÄDA YOGA

atha prathamo ’dhyäyaù

1dhåtaräñöra uväca

dharma-kñetre kuru-kñetresamavetä yuyutsavaù

mämakäù päëòaväç caivakim akurvata saïjaya

2saïjaya uväca

dåñövä tu päëòavänékaàvyüòhaà duryodhanas tadä

äcäryam upasaìgamyaräjä vacanam abravét

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

14

3paçyaitäà päëòu-puträëäm

äcärya mahatéà camümvyüòhäà drupada-putreëa

tava çiñyeëa dhématä

4atra çürä maheñväsä

bhémärjuna-samä yudhiyuyudhäno viräöaç ca

drupadaç ca mahä-rathaù

5dhåñöaketuç cekitänaù

käçi-räjaç ca véryavänpurujit kuntibhojaç ca

çaibyaç ca nara-puìgavaù

6yudhämanyuç ca vikränta

uttamaujäç ca véryavänsaubhadro draupadeyäç ca

sarva eva mahä-rathäù

7asmäkaà tu viçiñöä ye

tän nibodha dvijottamanäyakä mama sainyasya

saàjïärthaà tän bravémi te

�

15

AD

HY

ÄY

A 1

8bhavän bhéñmaç ca karëaç ca

kåpaç ca samitià-jayaùaçvatthämä vikarëaç ca

saumadattis tathaiva ca

9anye ca bahavaù çürä

mad-arthe tyakta-jévitäùnänä-çastra-praharaëäù

sarve yuddha-viçäradäù

10aparyäptaà tad asmäkaà

balaà bhéñmäbhirakñitamparyäptaà tv idam eteñäà

balaà bhémäbhirakñitam

11ayaneñu ca sarveñu

yathä-bhägam avasthitäùbhéñmam eväbhirakñantu

bhavantaù sarva eva hi

12tasya saïjanayan harñaà

kuru-våddhaù pitämahaùsiàha-nädaà vinadyoccaiù

çaìkhaà dadhmau pratäpavän

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

16

13tataù çaìkhäç ca bheryaç ca

paëavänaka-gomukhäùsahasaiväbhyahanyanta

sa çabdas tumulo ’bhavat

14tataù çvetair hayair yukte

mahati syandane sthitaumädhavaù päëòavaç caiva

divyau çaìkhau pradadhmatuù

15päïcajanyaà håñékeço

devadattaà dhanaïjayaùpauëòraà dadhmau mahä-çaìkhaà

bhéma-karmä våkodaraù

16anantavijayaà räjä

kunté-putro yudhiñöhiraùnakulaù sahadevaç ca

sughoña-maëipuñpakau

17käçyaç ca parameñväsaù

çikhaëòé ca mahä-rathaùdhåñöadyumno viräöaç ca

sätyakiç cäparäjitaù

�

17

18drupado draupadeyäç ca

sarvaçaù påthivé-patesaubhadraç ca mahä-bähuù

çaìkhän dadhmuù påthak påthak

19sa ghoño dhärtaräñöräëäà

hådayäni vyadärayatnabhaç ca påthivéà caiva

tumulo ’bhyanunädayan

20atha vyavasthitän dåñövä

dhärtaräñörän kapi-dhvajaùpravåtte çastra-sampäte

dhanur udyamya päëòavaùhåñékeçaà tadä väkyam

idam äha mahé-pate

21arjuna uväca

senayor ubhayor madhyerathaà sthäpaya me ’cyuta

yävad etän nirékñe ’haàyoddhu-kämän avasthitän

AD

HY

ÄY

A 1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

18

22kair mayä saha yoddhavyam

asmin raëa-samudyame

23yotsyamänän avekñe ’haà

ya ete ’tra samägatäùdhärtaräñörasya durbuddher

yuddhe priya-cikérñavaù

24saïjaya uväca

evam ukto håñékeçoguòäkeçena bhärata

senayor ubhayor madhyesthäpayitvä rathottamam

25bhéñma-droëa-pramukhataù

sarveñäà ca mahé-kñitämuväca pärtha paçyaitän

samavetän kurün iti

26taträpaçyat sthitän pärthaù

pitèn atha pitämahänäcäryän mätulän bhrätèn

puträn pauträn sakhéàs tathäçvaçurän suhådaç caiva

senayor ubhayor api

�

19

27tän samékñya sa kaunteyaù

sarvän bandhün avasthitänkåpayä parayäviñöo

viñédann idam abravét

28arjuna uväca

dåñövemaà sva-janaà kåñëayuyutsuà samupasthitam

sédanti mama gäträëimukhaà ca pariçuñyati

29vepathuç ca çarére me

roma-harñaç ca jäyategäëòévaà sraàsate hastät

tvak caiva paridahyate

30na ca çaknomy avasthätuà

bhramatéva ca me manaùnimittäni ca paçyämi

viparétäni keçava

31na ca çreyo ’nupaçyämi

hatvä sva-janam ähavena käìkñe vijayaà kåñëa

na ca räjyaà sukhäni ca

AD

HY

ÄY

A 1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

20

32kià no räjyena govinda

kià bhogair jévitena väyeñäm arthe käìkñitaà no

räjyaà bhogäù sukhäni ca

33ta ime ’vasthitä yuddhe

präëäàs tyaktvä dhanäni caäcäryäù pitaraù puträs

tathaiva ca pitämahäù

34mätuläù çvaçuräù pauträù

çyäläù sambandhinas tathäetän na hantum icchämi

ghnato ’pi madhusüdana

35api trai-lokya-räjyasya

hetoù kià nu mahé-kåtenihatya dhärtaräñörän naù

kä prétiù syäj janärdana

�

21

36päpam eväçrayed asmän

hatvaitän ätatäyinaùtasmän närhä vayaà hantuà

dhärtaräñörän sa-bändhavänsva-janaà hi kathaà hatvä

sukhinaù syäma mädhava

37yady apy ete na paçyanti

lobhopahata-cetasaùkula-kñaya-kåtaà doñaà

mitra-drohe ca pätakam

38kathaà na jïeyam asmäbhiù

päpäd asmän nivartitumkula-kñaya-kåtaà doñaà

prapaçyadbhir janärdana

39kula-kñaye praëaçyanti

kula-dharmäù sanätanäùdharme nañöe kulaà kåtsnam

adharmo ’bhibhavaty uta

AD

HY

ÄY

A 1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

22

40adharmäbhibhavät kåñëa

praduñyanti kula-striyaùstréñu duñöäsu värñëeya

jäyate varëa-saìkaraù

41saìkaro narakäyaiva

kula-ghnänäà kulasya capatanti pitaro hy eñäà

lupta-piëòodaka-kriyäù

42doñair etaiù kula-ghnänäà

varëa-saìkara-kärakaiùutsädyante jäti-dharmäù

kula-dharmäç ca çäçvatäù

43utsanna-kula-dharmäëäà

manuñyäëäà janärdananarake niyataà väso

bhavatéty anuçuçruma

44aho bata mahat päpaà

kartuà vyavasitä vayamyad räjya-sukha-lobhena

hantuà sva-janam udyatäù

�

23

45yadi mäm apratékäram

açastraà çastra-päëayaùdhärtaräñörä raëe hanyus

tan me kñema-taraà bhavet

46saïjaya uväca

evam uktvärjunaù saìkhyerathopastha upäviçat

visåjya sa-çaraà cäpaàçoka-saàvigna-mänasaù

oà tat saditi çrémad-bhagavad-gétäsüpaniñatsu

brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-saàväde

arjuna-viñäda-yogo nämaprathamo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

�2SÄÌKHYA-YOGA

atha dvitéyo ’dhyäyaù

1saïjaya uväca

taà tathä kåpayäviñöamaçru-pürëäkulekñaëam

viñédantam idaà väkyamuväca madhusüdanaù

2çré-bhagavän uväca

kutas tvä kaçmalam idaàviñame samupasthitam

anärya-juñöam asvargyamakérti-karam arjuna

�

25

3klaibyaà mä sma gamaù pärtha

naitat tvayy upapadyatekñudraà hådaya-daurbalyaà

tyaktvottiñöha paran-tapa

4arjuna uväca

kathaà bhéñmam ahaà saìkhyedroëaà ca madhusüdana

iñubhiù pratiyotsyämipüjärhäv ari-südana

5gurün ahatvä hi mahänubhävän çreyo bhoktuà bhaikñyam apéha lokehatvärtha-kämäàs tu gurün ihaiva bhuïjéya bhogän rudhira-pradigdhän

6na caitad vidmaù kataran no garéyo

yad vä jayema yadi vä no jayeyuùyän eva hatvä na jijéviñämas

te ’vasthitäù pramukhe dhärtaräñöräù

7kärpaëya-doñopahata-svabhävaù påcchämi tväà dharma-sammüòha-cetäùyac chreyaù syän niçcitaà brühi tan me çiñyas te ’haà çädhi mäà tväà prapannam

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

26

8na hi prapaçyämi mamäpanudyäd

yac chokam ucchoñaëam indriyäëämaväpya bhümäv asapatnam åddhaà

räjyaà suräëäm api cädhipatyam

9saïjaya uväca

evam uktvä håñékeçaàguòäkeçaù paran-tapaù

na yotsya iti govindamuktvä tüñëéà babhüva ha

10tam uväca håñékeçaù

prahasann iva bhäratasenayor ubhayor madhye

viñédantam idaà vacaù


açocyän anvaçocas tvaàprajïä-vädäàç ca bhäñase

gatäsün agatäsüàç canänuçocanti paëòitäù

�

27

12na tv evähaà jätu näsaà

na tvaà neme janädhipäùna caiva na bhaviñyämaù

sarve vayam ataù param

13dehino ’smin yathä dehe

kaumäraà yauvanaà jarätathä dehäntara-präptir

dhéras tatra na muhyati

14mäträ-sparçäs tu kaunteya

çétoñëa-sukha-duùkha-däùägamäpäyino ’nityäs

täàs titikñasva bhärata

15yaà hi na vyathayanty ete

puruñaà puruñarñabhasama-duùkha-sukhaà dhéraà

so ’måtatväya kalpate

16näsato vidyate bhävo

näbhävo vidyate sataùubhayor api dåñöo ’ntas

tv anayos tattva-darçibhiù

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

28

17avinäçi tu tad viddhi

yena sarvam idaà tatamvinäçam avyayasyäsya

na kaçcit kartum arhati

18antavanta ime dehä

nityasyoktäù çarériëaùanäçino ’prameyasya

tasmäd yudhyasva bhärata

19ya enaà vetti hantäraà

yaç cainaà manyate hatamubhau tau na vijänéto

näyaà hanti na hanyate

20na jäyate mriyate vä kadäcin

näyaà bhütvä bhavitä vä na bhüyaùajo nityaù çäçvato ’yaà puräëo

na hanyate hanyamäne çarére

21vedävinäçinaà nityaà

ya enam ajam avyayamkathaà sa puruñaù pärtha

kaà ghätayati hanti kam

�

29

22väsäàsi jérëäni yathä vihäya

naväni gåhëäti naro ’paräëitathä çaréräëi vihäya jérëäny

anyäni saàyäti naväni dehé

23nainaà chindanti çasträëi

nainaà dahati pävakaùna cainaà kledayanty äpo

na çoñayati märutaù

24acchedyo ’yam adähyo ’yam

akledyo ’çoñya eva canityaù sarva-gataù sthäëur

acalo ’yaà sanätanaù

25avyakto ’yam acintyo ’yam

avikäryo ’yam ucyatetasmäd evaà viditvainaà

nänuçocitum arhasi

26atha cainaà nitya-jätaà

nityaà vä manyase måtamtathäpi tvaà mahä-bäho

nainaà çocitum arhasi

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

30

27jätasya hi dhruvo måtyur

dhruvaà janma måtasya catasmäd aparihärye ’rthe

na tvaà çocitum arhasi

28avyaktädéni bhütäni

vyakta-madhyäni bhärataavyakta-nidhanäny eva

tatra kä paridevanä

29äçcarya-vat paçyati kaçcid enam

äçcarya-vad vadati tathaiva cänyaùäçcarya-vac cainam anyaù çåëoti

çrutväpy enaà veda na caiva kaçcit

30dehé nityam avadhyo ’yaà

dehe sarvasya bhäratatasmät sarväëi bhütäni

na tvaà çocitum arhasi

31sva-dharmam api cävekñya

na vikampitum arhasidharmyäd dhi yuddhäc chreyo ’nyat

kñatriyasya na vidyate

�

31

32yadåcchayä copapannaà

svarga-dväram apävåtamsukhinaù kñatriyäù pärtha

labhante yuddham édåçam

33atha cet tvam imaà dharmyaà

saìgrämaà na kariñyasitataù sva-dharmaà kértià ca

hitvä päpam aväpsyasi

34akértià cäpi bhütäni

kathayiñyanti te ’vyayämsambhävitasya cäkértir

maraëäd atiricyate

35bhayäd raëäd uparataà

maàsyante tväà mahä-rathäùyeñäà ca tvaà bahu-mato

bhütvä yäsyasi läghavam

36aväcya-vädäàç ca bahün

vadiñyanti tavähitäùnindantas tava sämarthyaà

tato duùkha-taraà nu kim

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

32

37hato vä präpsyasi svargaà

jitvä vä bhokñyase mahémtasmäd uttiñöha kaunteya

yuddhäya kåta-niçcayaù

38sukha-duùkhe same kåtvä

läbhäläbhau jayäjayautato yuddhäya yujyasva

naivaà päpam aväpsyasi

39eñä te ’bhihitä säìkhye

buddhir yoge tv imäà çåëubuddhyä yukto yayä pärtha

karma-bandhaà prahäsyasi

40nehäbhikrama-näço ’sti

pratyaväyo na vidyatesv-alpam apy asya dharmasya

träyate mahato bhayät

41vyavasäyätmikä buddhir

ekeha kuru-nandanabahu-çäkhä hy anantäç ca

buddhayo ’vyavasäyinäm

�

33

42yäm imäà puñpitäà väcaà

pravadanty avipaçcitaùveda-väda-ratäù pärtha

nänyad astéti vädinaù

43kämätmänaù svarga-parä

janma-karma-phala-pradämkriyä-viçeña-bahuläà

bhogaiçvarya-gatià prati

44bhogaiçvarya-prasaktänäà

tayäpahåta-cetasämvyavasäyätmikä buddhiù

samädhau na vidhéyate

45trai-guëya-viñayä vedä

nistrai-guëyo bhavärjunanirdvandvo nitya-sattva-stho

niryoga-kñema ätmavän

46yävän artha uda-päne

sarvataù samplutodaketävän sarveñu vedeñu

brähmaëasya vijänataù

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

34

47karmaëy evädhikäras te

mä phaleñu kadäcanamä karma-phala-hetur bhür

mä te saìgo ’stv akarmaëi

48yoga-sthaù kuru karmäëi

saìgaà tyaktvä dhanaïjayasiddhy-asiddhyoù samo bhütvä

samatvaà yoga ucyate

49düreëa hy avaraà karma

buddhi-yogäd dhanaïjayabuddhau çaraëam anviccha

kåpaëäù phala-hetavaù

50buddhi-yukto jahätéha

ubhe sukåta-duñkåtetasmäd yogäya yujyasva

yogaù karmasu kauçalam

51karma-jaà buddhi-yuktä hi

phalaà tyaktvä manéñiëaùjanma-bandha-vinirmuktäù

padaà gacchanty anämayam

�

35

52yadä te moha-kalilaà

buddhir vyatitariñyatitadä gantäsi nirvedaà

çrotavyasya çrutasya ca

53çruti-vipratipannä te

yadä sthäsyati niçcaläsamädhäv acalä buddhis

tadä yogam aväpsyasi

54arjuna uväca

sthita-prajïasya kä bhäñäsamädhi-sthasya keçava

sthita-dhéù kià prabhäñetakim äséta vrajeta kim


prajahäti yadä kämänsarvän pärtha mano-gatän

ätmany evätmanä tuñöaùsthita-prajïas tadocyate

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

36

56duùkheñv anudvigna-manäù

sukheñu vigata-spåhaùvéta-räga-bhaya-krodhaù

sthita-dhér munir ucyate

57yaù sarvatränabhisnehas

tat tat präpya çubhäçubhamnäbhinandati na dveñöi

tasya prajïä pratiñöhitä

58yadä saàharate cäyaà

kürmo ’ìgänéva sarvaçaùindriyäëéndriyärthebhyas


59viñayä vinivartante

nirähärasya dehinaùrasa-varjaà raso ’py asya

paraà dåñövä nivartate

60yatato hy api kaunteya

puruñasya vipaçcitaùindriyäëi pramäthéni

haranti prasabhaà manaù

�

37

61täni sarväëi saàyamya

yukta äséta mat-paraùvaçe hi yasyendriyäëi


62dhyäyato viñayän puàsaù

saìgas teñüpajäyatesaìgät saïjäyate kämaù

kämät krodho ’bhijäyate

63krodhäd bhavati sammohaù

sammohät småti-vibhramaùsmåti-bhraàçäd buddhi-näço

buddhi-näçät praëaçyati

64räga-dveña-vimuktais tu

viñayän indriyaiç caranätma-vaçyair vidheyätmä

prasädam adhigacchati

65prasäde sarva-duùkhänäà

hänir asyopajäyateprasanna-cetaso hy äçu

buddhiù paryavatiñöhate

AD

HY

ÄY

A 2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

38

66nästi buddhir ayuktasya

na cäyuktasya bhävanäna cäbhävayataù çäntir

açäntasya kutaù sukham

67indriyäëäà hi caratäà

yan mano ’nuvidhéyatetad asya harati prajïäà

väyur nävam ivämbhasi

68tasmäd yasya mahä-bäho

nigåhétäni sarvaçaùindriyäëéndriyärthebhyas


69yä niçä sarva-bhütänäà

tasyäà jägarti saàyaméyasyäà jägrati bhütäni

sä niçä paçyato muneù

70äpüryamäëam acala-pratiñöhaà

samudram äpaù praviçanti yadvattadvat kämä yaà praviçanti sarve

sa çäntim äpnoti na käma-kämé

�

39

71vihäya kämän yaù sarvän

pumäàç carati nispåhaùnirmamo nirahaìkäraù

sa çäntim adhigacchati

72eñä brähmé sthitiù pärtha

nainäà präpya vimuhyatisthitväsyäm anta-käle ’pi

brahma-nirväëam åcchati



säìkhya-yogo näma dvitéyo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 2

�3KARMA-YOGA

atha tåtéyo ’dhyäyaù

1arjuna uväca

jyäyasé cet karmaëas tematä buddhir janärdana

tat kià karmaëi ghore mäàniyojayasi keçava

2vyämiçreëeva väkyena

buddhià mohayaséva metad ekaà vada niçcitya

yena çreyo ’ham äpnuyäm

�

41


loke ’smin dvi-vidhä niñöhäpurä proktä mayänagha

jïäna-yogena säìkhyänäàkarma-yogena yoginäm

4na karmaëäm anärambhän

naiñkarmyaà puruño ’çnutena ca sannyasanäd eva

siddhià samadhigacchati

5na hi kaçcit kñaëam api

jätu tiñöhaty akarma-kåtkäryate hy avaçaù karma

sarvaù prakåti-jair guëaiù

6karmendriyäëi saàyamya

ya äste manasä smaranindriyärthän vimüòhätmä

mithyäcäraù sa ucyate

7yas tv indriyäëi manasä

niyamyärabhate ’rjunakarmendriyaiù karma-yogam

asaktaù sa viçiñyate

AD

HY

ÄY

A 3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

42

8niyataà kuru karma tvaà

karma jyäyo hy akarmaëaùçaréra-yäträpi ca te

na prasiddhyed akarmaëaù

9yajïärthät karmaëo ’nyatra

loko ’yaà karma-bandhanaùtad-arthaà karma kaunteya

mukta-saìgaù samäcara

10saha-yajïäù prajäù såñövä

puroväca prajä-patiùanena prasaviñyadhvam

eña vo ’stv iñöa-käma-dhuk

11devän bhävayatänena

te devä bhävayantu vaùparasparaà bhävayantaù

çreyaù param aväpsyatha

12iñöän bhogän hi vo devä

däsyante yajïa-bhävitäùtair dattän apradäyaibhyo

yo bhuìkte stena eva saù

�

43

13yajïa-çiñöäçinaù santo

mucyante sarva-kilbiñaiùbhuïjate te tv aghaà päpä

ye pacanty ätma-käraëät

14annäd bhavanti bhütäni

parjanyäd anna-sambhavaùyajïäd bhavati parjanyo

yajïaù karma-samudbhavaù

15karma brahmodbhavaà viddhi

brahmäkñara-samudbhavamtasmät sarva-gataà brahma

nityaà yajïe pratiñöhitam

16evaà pravartitaà cakraà

nänuvartayatéha yaùaghäyur indriyärämo

moghaà pärtha sa jévati

17yas tv ätma-ratir eva syäd

ätma-tåptaç ca mänavaùätmany eva ca santuñöas

tasya käryaà na vidyate

AD

HY

ÄY

A 3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

44

18naiva tasya kåtenärtho

näkåteneha kaçcanana cäsya sarva-bhüteñu

kaçcid artha-vyapäçrayaù

19tasmäd asaktaù satataà

käryaà karma samäcaraasakto hy äcaran karma

param äpnoti püruñaù

20karmaëaiva hi saàsiddhim

ästhitä janakädayaùloka-saìgraham eväpi

sampaçyan kartum arhasi

21yad yad äcarati çreñöhas

tat tad evetaro janaùsa yat pramäëaà kurute

lokas tad anuvartate

22na me pärthästi kartavyaà

triñu lokeñu kiïcananänaväptam aväptavyaà

varta eva ca karmaëi

�

45

23yadi hy ahaà na varteyaà

jätu karmaëy atandritaùmama vartmänuvartante

manuñyäù pärtha sarvaçaù

24utsédeyur ime lokä

na kuryäà karma ced ahamsaìkarasya ca kartä syäm

upahanyäm imäù prajäù

25saktäù karmaëy avidväàso

yathä kurvanti bhäratakuryäd vidväàs tathäsaktaç

cikérñur loka-saìgraham

26na buddhi-bhedaà janayed

ajïänäà karma-saìginämjoñayet sarva-karmäëi

vidvän yuktaù samäcaran

27prakåteù kriyamäëäni

guëaiù karmäëi sarvaçaùahaìkära-vimüòhätmä

kartäham iti manyate

AD

HY

ÄY

A 3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

46

28tattva-vit tu mahä-bäho

guëa-karma-vibhägayoùguëä guëeñu vartanta

iti matvä na sajjate

29prakåter guëa-sammüòhäù

sajjante guëa-karmasutän akåtsna-vido mandän

kåtsna-vin na vicälayet

30mayi sarväëi karmäëi

sannyasyädhyätma-cetasäniräçér nirmamo bhütvä

yudhyasva vigata-jvaraù

31ye me matam idaà nityam

anutiñöhanti mänaväùçraddhävanto ’nasüyanto

mucyante te ’pi karmabhiù

32ye tv etad abhyasüyanto

nänutiñöhanti me matamsarva-jïäna-vimüòhäàs tän

viddhi nañöän acetasaù

�

47

33sadåçaà ceñöate svasyäù

prakåter jïänavän apiprakåtià yänti bhütäni

nigrahaù kià kariñyati

34indriyasyendriyasyärthe

räga-dveñau vyavasthitautayor na vaçam ägacchet

tau hy asya paripanthinau

35çreyän sva-dharmo viguëaù

para-dharmät sv-anuñöhitätsva-dharme nidhanaà çreyaù

para-dharmo bhayävahaù

36arjuna uväca

atha kena prayukto ’yaàpäpaà carati püruñaù

anicchann api värñëeyabaläd iva niyojitaù

AD

HY

ÄY

A 3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

48


käma eña krodha eñarajo-guëa-samudbhavaù

mahäçano mahä-päpmäviddhy enam iha vairiëam

38dhümenävriyate vahnir

yathädarço malena cayatholbenävåto garbhas

tathä tenedam ävåtam

39ävåtaà jïänam etena

jïänino nitya-vairiëäkäma-rüpeëa kaunteya

duñpüreëänalena ca

40indriyäëi mano buddhir

asyädhiñöhänam ucyateetair vimohayaty eña

jïänam ävåtya dehinam

41tasmät tvam indriyäëy ädau

niyamya bharatarñabhapäpmänaà prajahi hy enaà

jïäna-vijïäna-näçanam

�

49

42indriyäëi paräëy ähur

indriyebhyaù paraà manaùmanasas tu parä buddhir

yo buddheù paratas tu saù

43evaà buddheù paraà buddhvä

saàstabhyätmänam ätmanäjahi çatruà mahä-bäho

käma-rüpaà duräsadam



karma-yogo näma tåtéyo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 3

�4JÏÄNA-YOGA

atha caturtho ’dhyäyaù


imaà vivasvate yogaàproktavän aham avyayam

vivasvän manave prähamanur ikñväkave ’bravét

2evaà paramparä-präptam

imaà räjarñayo viduùsa käleneha mahatä

yogo nañöaù paran-tapa

�

51

3sa eväyaà mayä te ’dya

yogaù proktaù purätanaùbhakto ’si me sakhä ceti

rahasyaà hy etad uttamam

4arjuna uväca

aparaà bhavato janmaparaà janma vivasvataù

katham etad vijänéyäàtvam ädau proktavän iti


bahüni me vyatétänijanmäni tava cärjuna

täny ahaà veda sarväëina tvaà vettha paran-tapa

6ajo ’pi sann avyayätmä

bhütänäm éçvaro ’pi sanprakåtià sväm adhiñöhäya

sambhavämy ätma-mäyayä

AD

HY

ÄY

A 4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

52

7yadä yadä hi dharmasya

glänir bhavati bhärataabhyutthänam adharmasya

tadätmänaà såjämy aham

8pariträëäya sädhünäà

vinäçäya ca duñkåtämdharma-saàsthäpanärthäya

sambhavämi yuge yuge

9janma karma ca me divyam

evaà yo vetti tattvataùtyaktvä dehaà punar janma

naiti mäm eti so ’rjuna

10véta-räga-bhaya-krodhä

man-mayä mäm upäçritäùbahavo jïäna-tapasä

pütä mad-bhävam ägatäù

11ye yathä mäà prapadyante

täàs tathaiva bhajämy ahammama vartmänuvartante

manuñyäù pärtha sarvaçaù

�

53

12käìkñantaù karmaëäà siddhià

yajanta iha devatäùkñipraà hi mänuñe loke

siddhir bhavati karma-jä

13cätur-varëyaà mayä såñöaà

guëa-karma-vibhägaçaùtasya kartäram api mäà

viddhy akartäram avyayam

14na mäà karmäëi limpanti

na me karma-phale spåhäiti mäà yo ’bhijänäti

karmabhir na sa badhyate

15evaà jïätvä kåtaà karma

pürvair api mumukñubhiùkuru karmaiva tasmät tvaà

pürvaiù pürva-taraà kåtam

16kià karma kim akarmeti

kavayo ’py atra mohitäùtat te karma pravakñyämi

yaj jïätvä mokñyase ’çubhät

AD

HY

ÄY

A 4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

54

17karmaëo hy api boddhavyaà

boddhavyaà ca vikarmaëaùakarmaëaç ca boddhavyaà

gahanä karmaëo gatiù

18karmaëy akarma yaù paçyed

akarmaëi ca karma yaùsa buddhimän manuñyeñu

sa yuktaù kåtsna-karma-kåt

19yasya sarve samärambhäù

käma-saìkalpa-varjitäùjïänägni-dagdha-karmäëaà

tam ähuù paëòitaà budhäù

20tyaktvä karma-phaläsaìgaà

nitya-tåpto niräçrayaùkarmaëy abhipravåtto ’pi

naiva kiïcit karoti saù

21niräçér yata-cittätmä

tyakta-sarva-parigrahaùçäréraà kevalaà karma

kurvan näpnoti kilbiñam

�

55

22yadåcchä-läbha-santuñöo

dvandvätéto vimatsaraùsamaù siddhäv asiddhau ca

kåtväpi na nibadhyate

23gata-saìgasya muktasya

jïänävasthita-cetasaùyajïäyäcarataù karma

samagraà praviléyate

24brahmärpaëaà brahma havir

brahmägnau brahmaëä hutambrahmaiva tena gantavyaà

brahma-karma-samädhinä

25daivam eväpare yajïaà

yoginaù paryupäsatebrahmägnäv apare yajïaà

yajïenaivopajuhvati

26çroträdénéndriyäëy anye

saàyamägniñu juhvatiçabdädén viñayän anya

indriyägniñu juhvati

AD

HY

ÄY

A 4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

56

27sarväëéndriya-karmäëi

präëa-karmäëi cäpareätma-saàyama-yogägnau

juhvati jïäna-dépite

28dravya-yajïäs tapo-yajïä

yoga-yajïäs tathäparesvädhyäya-jïäna-yajïäç ca

yatayaù saàçita-vratäù

29apäne juhvati präëaà

präëe ’pänaà tathäparepräëäpäna-gaté ruddhvä

präëäyäma-paräyaëäùapare niyatähäräù

präëän präëeñu juhvati

30sarve ’py ete yajïa-vido

yajïa-kñapita-kalmañäùyajïa-çiñöämåta-bhujo

yänti brahma sanätanam

31näyaà loko ’sty ayajïasya

kuto ’nyaù kuru-sattama

�

57

32evaà bahu-vidhä yajïä

vitatä brahmaëo mukhekarma-jän viddhi tän sarvän

evaà jïätvä vimokñyase

33çreyän dravya-mayäd yajïäj

jïäna-yajïaù paran-tapasarvaà karmäkhilaà pärtha

jïäne parisamäpyate

34tad viddhi praëipätena

paripraçnena sevayäupadekñyanti te jïänaà

jïäninas tattva-darçinaù

35yaj jïätvä na punar moham

evaà yäsyasi päëòavayena bhütäny açeñäëi

drakñyasy ätmany atho mayi

36api ced asi päpebhyaù

sarvebhyaù päpa-kåttamaùsarvaà jïäna-plavenaiva

våjinaà santariñyasi

AD

HY

ÄY

A 4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

58

37yathaidhäàsi samiddho ’gnir

bhasma-sät kurute ’rjunajïänägniù sarva-karmäëi

bhasma-sät kurute tathä

38na hi jïänena sadåçaà

pavitram iha vidyatetat svayaà yoga-saàsiddhaù

kälenätmani vindati

39çraddhäväl labhate jïänaà

tat-paraù saàyatendriyaùjïänaà labdhvä paräà çäntim

acireëädhigacchati

40ajïaç cäçraddadhänaç ca

saàçayätmä vinaçyatinäyaà loko ’sti na paro

na sukhaà saàçayätmanaù

41yoga-sannyasta-karmäëaà

jïäna-saïchinna-saàçayamätmavantaà na karmäëi

nibadhnanti dhanaïjaya

�

59

42tasmäd ajïäna-sambhütaà

håt-sthaà jïänäsinätmanaùchittvainaà saàçayaà yogam

ättiñöhottiñöha bhärata



jïäna-yogo näma caturtho ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 4

�5SANNYÄSA-YOGA

atha païcamo ’dhyäyaù

1arjuna uväca

sannyäsaà karmaëäà kåñëapunar yogaà ca çaàsasi

yac chreya etayor ekaàtan me brühi su-niçcitam


sannyäsaù karma-yogaç caniùçreyasa-karäv ubhau

tayos tu karma-sannyäsätkarma-yogo viçiñyate

�

61

3jïeyaù sa nitya-sannyäsé

yo na dveñöi na käìkñatinirdvandvo hi mahä-bäho

sukhaà bandhät pramucyate

4säìkhya-yogau påthag bäläù

pravadanti na paëòitäùekam apy ästhitaù samyag

ubhayor vindate phalam

5yat säìkhyaiù präpyate sthänaà

tad yogair api gamyateekaà säìkhyaà ca yogaà ca

yaù paçyati sa paçyati

6sannyäsas tu mahä-bäho

duùkham äptum ayogataùyoga-yukto munir brahma

na cireëädhigacchati

7yoga-yukto viçuddhätmä

vijitätmä jitendriyaùsarva-bhütätma-bhütätmä

kurvann api na lipyate

AD

HY

ÄY

A 5

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

62

8naiva kiïcit karométi

yukto manyeta tattva-vitpaçyaï çåëvan spåçaï jighrann

açnan gacchan svapaï çvasan

9pralapan visåjan gåhëann

unmiñan nimiñann apiindriyäëéndriyärtheñu

vartanta iti dhärayan

10brahmaëy ädhäya karmäëi

saìgaà tyaktvä karoti yaùlipyate na sa päpena

padma-patram ivämbhasä

11käyena manasä buddhyä

kevalair indriyair apiyoginaù karma kurvanti

saìgaà tyaktvätma-çuddhaye

12yuktaù karma-phalaà tyaktvä

çäntim äpnoti naiñöhikémayuktaù käma-käreëa

phale sakto nibadhyate

�

63

13sarva-karmäëi manasä

sannyasyäste sukhaà vaçénava-dväre pure dehé

naiva kurvan na kärayan

14na kartåtvaà na karmäëi

lokasya såjati prabhuùna karma-phala-saàyogaà

svabhävas tu pravartate

15nädatte kasyacit päpaà

na caiva sukåtaà vibhuùajïänenävåtaà jïänaà

tena muhyanti jantavaù

16jïänena tu tad ajïänaà

yeñäà näçitam ätmanaùteñäm äditya-vaj jïänaà

prakäçayati tat param

17tad-buddhayas tad-ätmänas

tan-niñöhäs tat-paräyaëäùgacchanty apunar-ävåttià

jïäna-nirdhüta-kalmañäù

AD

HY

ÄY

A 5

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

64

18vidyä-vinaya-sampanne

brähmaëe gavi hastiniçuni caiva çva-päke ca

paëòitäù sama-darçinaù

19ihaiva tair jitaù sargo

yeñäà sämye sthitaà manaùnirdoñaà hi samaà brahma

tasmäd brahmaëi te sthitäù

20na prahåñyet priyaà präpya

nodvijet präpya cäpriyamsthira-buddhir asammüòho

brahma-vid brahmaëi sthitaù

21bähya-sparçeñv asaktätmä

vindaty ätmani yat sukhamsa brahma-yoga-yuktätmä

sukham akñayam açnute

22ye hi saàsparça-jä bhogä

duùkha-yonaya eva teädy-antavantaù kaunteya

na teñu ramate budhaù

�

65

23çaknotéhaiva yaù soòhuà

präk çaréra-vimokñaëätkäma-krodhodbhavaà vegaà

sa yuktaù sa sukhé naraù

24yo ’ntaù-sukho ’ntar-ärämas

tathäntar-jyotir eva yaùsa yogé brahma-nirväëaà

brahma-bhüto ’dhigacchati

25labhante brahma-nirväëam

åñayaù kñéëa-kalmañäùchinna-dvaidhä yatätmänaù

sarva-bhüta-hite ratäù

26käma-krodha-vimuktänäà

yaténäà yata-cetasämabhito brahma-nirväëaà

vartate viditätmanäm

27sparçän kåtvä bahir bähyäàç

cakñuç caiväntare bhruvoùpräëäpänau samau kåtvä

näsäbhyantara-cäriëau

AD

HY

ÄY

A 5

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

66

28yatendriya-mano-buddhir

munir mokña-paräyaëaùvigatecchä-bhaya-krodho

yaù sadä mukta eva saù

29bhoktäraà yajïa-tapasäà

sarva-loka-maheçvaramsuhådaà sarva-bhütänäà

jïätvä mäà çäntim åcchati



sannyäsa-yogo näma païcamo ’dhyäyaù

�atha ñañöho ’dhyäyaù


anäçritaù karma-phalaàkäryaà karma karoti yaù

sa sannyäsé ca yogé cana niragnir na cäkriyaù

2yaà sannyäsam iti prähur

yogaà taà viddhi päëòavana hy asannyasta-saìkalpo

yogé bhavati kaçcana

6DHYÄNA–YOGA

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

68

3ärurukñor muner yogaà

karma käraëam ucyateyogärüòhasya tasyaiva

çamaù käraëam ucyate

4yadä hi nendriyärtheñu

na karmasv anuñajjatesarva-saìkalpa-sannyäsé

yogärüòhas tadocyate

5uddhared ätmanätmänaà

nätmänam avasädayetätmaiva hy ätmano bandhur

ätmaiva ripur ätmanaù

6bandhur ätmätmanas tasya

yenätmaivätmanä jitaùanätmanas tu çatrutve

vartetätmaiva çatru-vat

7jitätmanaù praçäntasya

paramätmä samähitaùçétoñëa-sukha-duùkheñu

tathä mänäpamänayoù

�

69

8jïäna-vijïäna-tåptätmä

küöa-stho vijitendriyaùyukta ity ucyate yogé

sama-loñöräçma-käïcanaù

9suhån-miträry-udäséna-

madhyastha-dveñya-bandhuñusädhuñv api ca päpeñu

sama-buddhir viçiñyate

10yogé yuïjéta satatam

ätmänaà rahasi sthitaùekäké yata-cittätmä

niräçér aparigrahaù

11çucau deçe pratiñöhäpya

sthiram äsanam ätmanaùnäty-ucchritaà näti-nécaà

cailäjina-kuçottaram

12tatraikägraà manaù kåtvä

yata-cittendriya-kriyaùupaviçyäsane yuïjyäd

yogam ätma-viçuddhaye

AD

HY

ÄY

A 6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

70

13samaà käya-çiro-grévaà

dhärayann acalaà sthiraùsamprekñya näsikägraà svaà

diçaç cänavalokayan

14praçäntätmä vigata-bhér

brahmacäri-vrate sthitaùmanaù saàyamya mac-citto

yukta äséta mat-paraù

15yuïjann evaà sadätmänaà

yogé niyata-mänasaùçäntià nirväëa-paramäà

mat-saàsthäm adhigacchati

16näty-açnatas tu yogo ’sti

na caikäntam anaçnataùna cäti-svapna-çélasya

jägrato naiva cärjuna

17yuktähära-vihärasya

yukta-ceñöasya karmasuyukta-svapnävabodhasya

yogo bhavati duùkha-hä

�

71

18yadä viniyataà cittam

ätmany evävatiñöhatenispåhaù sarva-kämebhyo

yukta ity ucyate tadä

19yathä dépo niväta-stho

neìgate sopamä småtäyogino yata-cittasya

yuïjato yogam ätmanaù

20yatroparamate cittaà

niruddhaà yoga-sevayäyatra caivätmanätmänaà

paçyann ätmani tuñyati

21sukham ätyantikaà yat tad

buddhi-grähyam aténdriyamvetti yatra na caiväyaà

sthitaç calati tattvataù

22yaà labdhvä cäparaà läbhaà

manyate nädhikaà tataùyasmin sthito na duùkhena

guruëäpi vicälyate

AD

HY

ÄY

A 6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

72

23taà vidyäd duùkha-saàyoga-

viyogaà yoga-saàjïitam

24sa niçcayena yoktavyo

yogo ’nirviëëa-cetasäsaìkalpa-prabhavän kämäàs

tyaktvä sarvän açeñataùmanasaivendriya-grämaà

viniyamya samantataù

25çanaiù çanair uparamed

buddhyä dhåti-gåhétayäätma-saàsthaà manaù kåtvä

na kiïcid api cintayet

26yato yato niçcalati

manaç caïcalam asthiramtatas tato niyamyaitad

ätmany eva vaçaà nayet

27praçänta-manasaà hy enaà

yoginaà sukham uttamamupaiti çänta-rajasaà

brahma-bhütam akalmañam

�

73

28yuïjann evaà sadätmänaà

yogé vigata-kalmañaùsukhena brahma-saàsparçam

atyantaà sukham açnute

29sarva-bhüta-stham ätmänaà

sarva-bhütäni cätmaniékñate yoga-yuktätmä

sarvatra sama-darçanaù

30yo mäà paçyati sarvatra

sarvaà ca mayi paçyatitasyähaà na praëaçyämi

sa ca me na praëaçyati

31sarva-bhüta-sthitaà yo mäà

bhajaty ekatvam ästhitaùsarvathä vartamäno ’pi

sa yogé mayi vartate

32ätmaupamyena sarvatra

samaà paçyati yo ’rjunasukhaà vä yadi vä duùkhaà

sa yogé paramo mataù

AD

HY

ÄY

A 6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

74

33arjuna uväca

yo ’yaà yogas tvayä proktaùsämyena madhusüdana

etasyähaà na paçyämicaïcalatvät sthitià sthiräm

34caïcalaà hi manaù kåñëa

pramäthi balavad dåòhamtasyähaà nigrahaà manye

väyor iva su-duñkaram


asaàçayaà mahä-bähomano durnigrahaà calam

abhyäsena tu kaunteyavairägyeëa ca gåhyate

36asaàyatätmanä yogo

duñpräpa iti me matiùvaçyätmanä tu yatatä

çakyo ’väptum upäyataù

�

75

37arjuna uväca

ayatiù çraddhayopetoyogäc calita-mänasaù

apräpya yoga-saàsiddhiàkäà gatià kåñëa gacchati

38kaccin nobhaya-vibhrañöaç

chinnäbhram iva naçyatiapratiñöho mahä-bäho

vimüòho brahmaëaù pathi

39etan me saàçayaà kåñëa

chettum arhasy açeñataùtvad anyaù saàçayasyäsya

chettä na hy upapadyate


pärtha naiveha nämutravinäças tasya vidyate

na hi kalyäëa-kåt kaçciddurgatià täta gacchati

AD

HY

ÄY

A 6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

76

41präpya puëya-kåtäà lokän

uñitvä çäçvatéù samäùçucénäà çrématäà gehe

yoga-bhrañöo ’bhijäyate

42atha vä yoginäm eva

kule bhavati dhématämetad dhi durlabha-taraà

loke janma yad édåçam

43tatra taà buddhi-saàyogaà

labhate paurva-dehikamyatate ca tato bhüyaù

saàsiddhau kuru-nandana

44pürväbhyäsena tenaiva

hriyate hy avaço ’pi saùjijïäsur api yogasya

çabda-brahmätivartate

45prayatnäd yatamänas tu

yogé saàçuddha-kilbiñaùaneka-janma-saàsiddhas

tato yäti paräà gatim

�

77

46tapasvibhyo ’dhiko yogé

jïänibhyo ’pi mato ’dhikaùkarmibhyaç cädhiko yogé

tasmäd yogé bhavärjuna

47yoginäm api sarveñäà

mad-gatenäntar-ätmanäçraddhävän bhajate yo mäà

sa me yukta-tamo mataù



dhyäna-yogo näma ñañöo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 6

�atha saptamo ’dhyäyaù


mayy äsakta-manäù pärthayogaà yuïjan mad-äçrayaù

asaàçayaà samagraà mäàyathä jïäsyasi tac chåëu

2jïänaà te ’haà sa-vijïänam

idaà vakñyämy açeñataùyaj jïätvä neha bhüyo ’nyaj

jïätavyam avaçiñyate

7VIJÏÄNA-YOGA

�

79

3manuñyäëäà sahasreñu

kaçcid yatati siddhayeyatatäm api siddhänäà

kaçcin mäà vetti tattvataù

4bhümir äpo ’nalo väyuù

khaà mano buddhir eva caahaìkära itéyaà me

bhinnä prakåtir añöadhä

5apareyam itas tv anyäà

prakåtià viddhi me parämjéva-bhütäà mahä-bäho

yayedaà dhäryate jagat

6etad-yonéni bhütäni

sarväëéty upadhärayaahaà kåtsnasya jagataù

prabhavaù pralayas tathä

7mattaù parataraà nänyat

kiïcid asti dhanaïjayamayi sarvam idaà protaà

sütre maëi-gaëä iva

AD

HY

ÄY

A 7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

80

8raso ’ham apsu kaunteya

prabhäsmi çaçi-süryayoùpraëavaù sarva-vedeñu

çabdaù khe pauruñaà nåñu

9puëyo gandhaù påthivyäà ca

tejaç cäsmi vibhävasaujévanaà sarva-bhüteñu

tapaç cäsmi tapasviñu

10béjaà mäà sarva-bhütänäà

viddhi pärtha sanätanambuddhir buddhimatäm asmi

tejas tejasvinäm aham

11balaà balavatäà cähaà

käma-räga-vivarjitamdharmäviruddho bhüteñu

kämo ’smi bharatarñabha

12ye caiva sättvikä bhävä

räjasäs tämasäç ca yematta eveti tän viddhi

na tv ahaà teñu te mayi

�

81

13tribhir guëa-mayair bhävair

ebhiù sarvam idaà jagatmohitaà näbhijänäti

mäm ebhyaù param avyayam

14daivé hy eñä guëa-mayé

mama mäyä duratyayämäm eva ye prapadyante

mäyäm etäà taranti te

15na mäà duñkåtino müòhäù

prapadyante narädhamäùmäyayäpahåta-jïänä

äsuraà bhävam äçritäù

16catur-vidhä bhajante mäà

janäù sukåtino ’rjunaärto jijïäsur arthärthé

jïäné ca bharatarñabha

17teñäà jïäné nitya-yukta

eka-bhaktir viçiñyatepriyo hi jïänino ’tyartham

ahaà sa ca mama priyaù

AD

HY

ÄY

A 7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

82

18udäräù sarva evaite

jïäné tv ätmaiva me matamästhitaù sa hi yuktätmä

mäm evänuttamäà gatim

19bahünäà janmanäm ante

jïänavän mäà prapadyateväsudevaù sarvam iti

sa mahätmä su-durlabhaù

20kämais tais tair håta-jïänäù

prapadyante ’nya-devatäùtaà taà niyamam ästhäya

prakåtyä niyatäù svayä

21yo yo yäà yäà tanuà bhaktaù

çraddhayärcitum icchatitasya tasyäcaläà çraddhäà

täm eva vidadhämy aham

22sa tayä çraddhayä yuktas

tasyärädhanam éhatelabhate ca tataù kämän

mayaiva vihitän hi tän

�

83

23antavat tu phalaà teñäà

tad bhavaty alpa-medhasämdevän deva-yajo yänti

mad-bhaktä yänti mäm api

24avyaktaà vyaktim äpannaà

manyante mäm abuddhayaùparaà bhävam ajänanto

mamävyayam anuttamam

25nähaà prakäçaù sarvasya

yogamäyä-samävåtaùmüòho ’yaà näbhijänäti

loko mäm ajam avyayam

26vedähaà samatétäni

vartamänäni cärjunabhaviñyäëi ca bhütäni

mäà tu veda na kaçcana

27icchä-dveña-samutthena

dvandva-mohena bhäratasarva-bhütäni sammohaà

sarge yänti paran-tapa

AD

HY

ÄY

A 7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

84

28yeñäà tv anta-gataà päpaà

janänäà puëya-karmaëämte dvandva-moha-nirmuktä

bhajante mäà dåòha-vratäù

29jarä-maraëa-mokñäya

mäm äçritya yatanti yete brahma tad viduù kåtsnam

adhyätmaà karma cäkhilam

30sädhibhütädhidaivaà mäà

sädhiyajïaà ca ye viduùprayäëa-käle ’pi ca mäà

te vidur yukta-cetasaù



vijïäna-yogo näma saptamo ’dhyäyaù

�athäñöamo ’dhyäyaù

1arjuna uväca

kià tad brahma kim adhyätmaàkià karma puruñottama

adhibhütaà ca kià proktamadhidaivaà kim ucyate

2adhiyajïaù kathaà ko ’tra

dehe ’smin madhusüdanaprayäëa-käle ca kathaà

jïeyo ’si niyatätmabhiù

8TÄRAKA-BRAHMA-YOGA

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

86


akñaraà brahma paramaàsvabhävo ’dhyätmam ucyate

bhüta-bhävodbhava-karovisargaù karma-saàjïitaù

4adhibhütaà kñaro bhävaù

puruñaç cädhidaivatamadhiyajïo ’ham evätra

dehe deha-bhåtäà vara

5anta-käle ca mäm eva

smaran muktvä kalevaramyaù prayäti sa mad-bhävaà

yäti nästy atra saàçayaù

6yaà yaà väpi smaran bhävaà

tyajaty ante kalevaramtaà tam evaiti kaunteya

sadä tad-bhäva-bhävitaù

7tasmät sarveñu käleñu

mäm anusmara yudhya camayy arpita-mano-buddhir

mäm evaiñyasy asaàçayaù

�

87

8abhyäsa-yoga-yuktena

cetasä nänya-gäminäparamaà puruñaà divyaà

yäti pärthänucintayan

9kavià puräëam anuçäsitäram

aëor aëéyäàsam anusmared yaùsarvasya dhätäram acintya-rüpam

äditya-varëaà tamasaù parastät

10prayäëa-käle manasäcalena

bhaktyä yukto yoga-balena caivabhruvor madhye präëam äveçya samyak

sa taà paraà puruñam upaiti divyam

11yad akñaraà veda-vido vadanti

viçanti yad yatayo véta-rägäùyad icchanto brahma-caryaà caranti

tat te padaà saìgraheëa pravakñye

12sarva-dväräëi saàyamya

mano hådi nirudhya camürdhny ädhäyätmanaù präëam

ästhito yoga-dhäraëäm

AD

HY

ÄY

A 8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

88

13oà ity ekäkñaraà brahma

vyäharan mäm anusmaranyaù prayäti tyajan dehaà

sa yäti paramäà gatim

14ananya-cetäù satataà

yo mäà smarati nityaçaùtasyähaà su-labhaù pärtha

nitya-yuktasya yoginaù

15mäm upetya punar janma

duùkhälayam açäçvatamnäpnuvanti mahätmänaù

saàsiddhià paramäà gatäù

16ä-brahma-bhuvanäl lokäù

punar-ävartino ’rjunamäm upetya tu kaunteya

punar janma na vidyate

17sahasra-yuga-paryantam

ahar yad brahmaëo viduùrätrià yuga-sahasräntäà

te ’ho-rätra-vido janäù

�

89

18avyaktäd vyaktayaù sarväù

prabhavanty ahar-ägamerätry-ägame praléyante

tatraivävyakta-saàjïake

19bhüta-grämaù sa eväyaà

bhütvä bhütvä praléyaterätry-ägame ’vaçaù pärtha

prabhavaty ahar-ägame

20paras tasmät tu bhävo ’nyo

’vyakto ’vyaktät sanätanaùyaù sa sarveñu bhüteñu

naçyatsu na vinaçyati

21avyakto ’kñara ity uktas

tam ähuù paramäà gatimyaà präpya na nivartante

tad dhäma paramaà mama

22puruñaù sa paraù pärtha

bhaktyä labhyas tv ananyayäyasyäntaù-sthäni bhütäni

yena sarvam idaà tatam

AD

HY

ÄY

A 8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

90

23yatra käle tv anävåttim

ävåttià caiva yoginaùprayätä yänti taà kälaà

vakñyämi bharatarñabha

24agnir jyotir ahaù çuklaù

ñaë-mäsä uttaräyaëamtatra prayätä gacchanti

brahma brahma-vido janäù

25dhümo rätris tathä kåñëaù

ñaë-mäsä dakñiëäyanamtatra cändramasaà jyotir

yogé präpya nivartate

26çukla-kåñëe gaté hy ete

jagataù çäçvate mateekayä yäty anävåttim

anyayävartate punaù

27naite såté pärtha jänan

yogé muhyati kaçcanatasmät sarveñu käleñu

yoga-yukto bhavärjuna

�

91

28vedeñu yajïeñu tapaùsu caiva

däneñu yat puëya-phalaà pradiñöamatyeti tat sarvam idaà viditvä

yogé paraà sthänam upaiti cädyam



täraka-brahma-yogo nämaañöamo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 8

�atha navamo ’dhyäyaù


idaà tu te guhya-tamaàpravakñyämy anasüyave

jïänaà vijïäna-sahitaàyaj jïätvä mokñyase ’çubhät

2räja-vidyä räja-guhyaà

pavitram idam uttamampratyakñävagamaà dharmyaà

su-sukhaà kartum avyayam

9RÄJA-GUHYA-YOGA

�

93

3açraddadhänäù puruñä

dharmasyäsya paran-tapaapräpya mäà nivartante

måtyu-saàsära-vartmani

4mayä tatam idaà sarvaà

jagad avyakta-mürtinämat-sthäni sarva-bhütäni

na cähaà teñv avasthitaù

5na ca mat-sthäni bhütäni

paçya me yogam aiçvarambhüta-bhån na ca bhüta-stho

mamätmä bhüta-bhävanaù

6yathäkäça-sthito nityaà

väyuù sarvatra-go mahäntathä sarväëi bhütäni

mat-sthänéty upadhäraya

7sarva-bhütäni kaunteya

prakåtià yänti mämikämkalpa-kñaye punas täni

kalpädau visåjämy aham

AD

HY

ÄY

A 9

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

94

8prakåtià sväm avañöabhya

visåjämi punaù punaùbhüta-grämam imaà kåtsnam

avaçaà prakåter vaçät

9na ca mäà täni karmäëi

nibadhnanti dhanaïjayaudäséna-vad äsénam

asaktaà teñu karmasu

10mayädhyakñeëa prakåtiù

süyate sa-caräcaramhetunänena kaunteya

jagad viparivartate

11avajänanti mäà müòhä

mänuñéà tanum äçritamparaà bhävam ajänanto

mama bhüta-maheçvaram

12moghäçä mogha-karmäëo

mogha-jïänä vicetasaùräkñasém äsuréà caiva

prakåtià mohinéà çritäù

�

95

13mahätmänas tu mäà pärtha

daivéà prakåtim äçritäùbhajanty ananya-manaso

jïätvä bhütädim avyayam

14satataà kértayanto mäà

yatantaç ca dåòha-vratäùnamasyantaç ca mäà bhaktyä

nitya-yuktä upäsate

15jïäna-yajïena cäpy anye

yajanto mäm upäsateekatvena påthaktvena

bahudhä viçvato-mukham

16ahaà kratur ahaà yajïaù

svadhäham aham auñadhammantro ’ham aham eväjyam

aham agnir ahaà hutam

17pitäham asya jagato

mätä dhätä pitämahaùvedyaà pavitram oà-kära

åk säma yajur eva ca

AD

HY

ÄY

A 9

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

96

18gatir bhartä prabhuù säkñé

niväsaù çaraëaà suhåtprabhavaù pralayaù sthänaà

nidhänaà béjam avyayam

19tapämy aham ahaà varñaà

nigåhëämy utsåjämi caamåtaà caiva måtyuç ca

sad asac cäham arjuna

20trai-vidyä mäà soma-päù püta-päpä

yajïair iñövä svar-gatià prärthayantete puëyam äsädya surendra-lokam

açnanti divyän divi deva-bhogän

21te taà bhuktvä svarga-lokaà viçälaà

kñéëe puëye martya-lokaà viçantievaà trayé-dharmam anuprapannä

gatägataà käma-kämä labhante

22ananyäç cintayanto mäà

ye janäù paryupäsateteñäà nityäbhiyuktänäà

yoga-kñemaà vahämy aham

�

97

23ye ’py anya-devatä-bhaktä

yajante çraddhayänvitäùte ’pi mäm eva kaunteya

yajanty avidhi-pürvakam

24ahaà hi sarva-yajïänäà

bhoktä ca prabhur eva cana tu mäm abhijänanti

tattvenätaç cyavanti te

25yänti deva-vratä devän

pitèn yänti pitå-vratäùbhütäni yänti bhütejyä

yänti mad-yäjino ’pi mäm

26patraà puñpaà phalaà toyaà

yo me bhaktyä prayacchatitad ahaà bhakty-upahåtam

açnämi prayatätmanaù

27yat karoñi yad açnäsi

yaj juhoñi dadäsi yatyat tapasyasi kaunteya

tat kuruñva mad-arpaëam

AD

HY

ÄY

A 9

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

98

28çubhäçubha-phalair evaà

mokñyase karma-bandhanaiùsannyäsa-yoga-yuktätmä

vimukto mäm upaiñyasi

29samo ’haà sarva-bhüteñu

na me dveñyo ’sti na priyaùye bhajanti tu mäà bhaktyä

mayi te teñu cäpy aham

30api cet su-duräcäro

bhajate mäm ananya-bhäksädhur eva sa mantavyaù

samyag vyavasito hi saù

31kñipraà bhavati dharmätmä

çaçvac-chäntià nigacchatikaunteya pratijänéhi

na me bhaktaù praëaçyati

32mäà hi pärtha vyapäçritya

ye ’pi syuù päpa-yonayaùstriyo vaiçyäs tathä çüdräs

te ’pi yänti paräà gatim

�

99

33kià punar brähmaëäù puëyä

bhaktä räjarñayas tathäanityam asukhaà lokam

imaà präpya bhajasva mäm

34man-manä bhava mad-bhakto

mad-yäjé mäà namaskurumäm evaiñyasi yuktvaivam

ätmänaà mat-paräyaëaù



räja-guhya-yogo näma navamo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 9

�atha daçamo ’dhyäyaù


bhüya eva mahä-bähoçåëu me paramaà vacaù

yat te ’haà préyamäëäyavakñyämi hita-kämyayä

2na me viduù sura-gaëäù

prabhavaà na maharñayaùaham ädir hi devänäà

maharñéëäà ca sarvaçaù

10VIBHÜTI-YOGA

�

101

3yo mäm ajam anädià ca

vetti loka-maheçvaramasammüòhaù sa martyeñu

sarva-päpaiù pramucyate

4buddhir jïänam asammohaù

kñamä satyaà damaù çamaùsukhaà duùkhaà bhavo ’bhävo

bhayaà cäbhayam eva ca

5ahiàsä samatä tuñöis

tapo dänaà yaço ’yaçaùbhavanti bhävä bhütänäà

matta eva påthag-vidhäù

6maharñayaù sapta pürve

catväro manavas tathämad-bhävä mänasä jätä

yeñäà loka imäù prajäù

7etäà vibhütià yogaà ca

mama yo vetti tattvataùso ’vikalpena yogena

yujyate nätra saàçayaù

AD

HY

ÄY

A 1

0

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

102

8ahaà sarvasya prabhavo

mattaù sarvaà pravartateiti matvä bhajante mäà

budhä bhäva-samanvitäù

9mac-cittä mad-gata-präëä

bodhayantaù parasparamkathayantaç ca mäà nityaà

tuñyanti ca ramanti ca

10teñäà satata-yuktänäà

bhajatäà préti-pürvakamdadämi buddhi-yogaà taà

yena mäm upayänti te

11teñäm evänukampärtham

aham ajïäna-jaà tamaùnäçayämy ätma-bhäva-stho

jïäna-dépena bhäsvatä

12arjuna uväca

paraà brahma paraà dhämapavitraà paramaà bhavän

puruñaà çäçvataà divyamädi-devam ajaà vibhum

�

103

13ähus tväm åñayaù sarve

devarñir näradas tathäasito devalo vyäsaù

svayaà caiva bravéñi me

14sarvam etad åtaà manye

yan mäà vadasi keçavana hi te bhagavan vyaktià

vidur devä na dänaväù

15svayam evätmanätmänaà

vettha tvaà puruñottamabhüta-bhävana bhüteça

deva-deva jagat-pate

16vaktum arhasy açeñeëa

divyä hy ätma-vibhütayaùyäbhir vibhütibhir lokän

imäàs tvaà vyäpya tiñöhasi

17kathaà vidyäm ahaà yogiàs

tväà sadä paricintayankeñu keñu ca bhäveñu

cintyo ’si bhagavan mayä

AD

HY

ÄY

A 1

0

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

104

18vistareëätmano yogaà

vibhütià ca janärdanabhüyaù kathaya tåptir hi

çåëvato nästi me ’måtam


hanta te kathayiñyämidivyä hy ätma-vibhütayaù

prädhänyataù kuru-çreñöhanästy anto vistarasya me

20aham ätmä guòäkeça

sarva-bhütäçaya-sthitaùaham ädiç ca madhyaà ca

bhütänäm anta eva ca

21ädityänäm ahaà viñëur

jyotiñäà ravir aàçumänmarécir marutäm asmi

nakñaträëäm ahaà çaçé

22vedänäà säma-vedo ’smi

devänäm asmi väsavaùindriyäëäà manaç cäsmi

bhütänäm asmi cetanä

�

105

23rudräëäà çaìkaraç cäsmi

vitteço yakña-rakñasämvasünäà pävakaç cäsmi

meruù çikhariëäm aham

24purodhasäà ca mukhyaà mäà

viddhi pärtha båhaspatimsenänénäm ahaà skandaù

sarasäm asmi sägaraù

25maharñéëäà bhågur ahaà

giräm asmy ekam akñaramyajïänäà japa-yajïo ’smi

sthävaräëäà himälayaù

26açvatthaù sarva-våkñäëäà

devarñéëäà ca näradaùgandharväëäà citrarathaù

siddhänäà kapilo muniù

27uccaiùçravasam açvänäà

viddhi mäm amåtodbhavamairävataà gajendräëäà

naräëäà ca narädhipam

AD

HY

ÄY

A 1

0

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

106

28äyudhänäm ahaà vajraà

dhenünäm asmi kämadhukprajanaç cäsmi kandarpaù

sarpäëäm asmi väsukiù

29anantaç cäsmi nägänäà

varuëo yädasäm ahampitèëäm aryamä cäsmi

yamaù saàyamatäm aham

30prahlädaç cäsmi daityänäà

kälaù kalayatäm ahammågäëäà ca mågendro ’haà

vainateyaç ca pakñiëäm

31pavanaù pavatäm asmi

rämaù çastra-bhåtäm ahamjhañäëäà makaraç cäsmi

srotasäm asmi jähnavé

32sargäëäm ädir antaç ca

madhyaà caiväham arjunaadhyätma-vidyä vidyänäà

vädaù pravadatäm aham

�

107

33akñaräëäm a-käro ’smi

dvandvaù sämäsikasya caaham eväkñayaù kälo

dhätähaà viçvato-mukhaù

34måtyuù sarva-haraç cäham

udbhavaç ca bhaviñyatämkértiù çrér väk ca näréëäà

småtir medhä dhåtiù kñamä

35båhat-säma tathä sämnäà

gäyatré chandasäm ahammäsänäà märgaçérño ’ham

åtünäà kusumäkaraù

36dyütaà chalayatäm asmi

tejas tejasvinäm ahamjayo ’smi vyavasäyo ’smi

sattvaà sattvavatäm aham

37våñëénäà väsudevo ’smi

päëòavänäà dhanaïjayaùmunénäm apy ahaà vyäsaù

kavénäm uçanä kaviù

AD

HY

ÄY

A 1

0

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

108

38daëòo damayatäm asmi

nétir asmi jigéñatämmaunaà caiväsmi guhyänäà

jïänaà jïänavatäm aham

39yac cäpi sarva-bhütänäà

béjaà tad aham arjunana tad asti vinä yat syän

mayä bhütaà caräcaram

40nänto ’sti mama divyänäà

vibhüténäà paran-tapaeña tüddeçataù prokto

vibhüter vistaro mayä

41yad yad vibhütimat sattvaà

çrémad ürjitam eva vätat tad evävagaccha tvaà

mama tejo-’àça-sambhavam

42atha vä bahunaitena

kià jïätena tavärjunaviñöabhyäham idaà kåtsnam

ekäàçena sthito jagat

�

109



vibhüti-yogo näma daçamo ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

0

�athaikädaço ’dhyäyaù

1arjuna uväca

mad-anugrahäya paramaàguhyam adhyätma-saàjïitam

yat tvayoktaà vacas tenamoho ’yaà vigato mama

2bhaväpyayau hi bhütänäà

çrutau vistaraço mayätvattaù kamala-paträkña

mähätmyam api cävyayam

11VIÇVA-RÜPA-DARÇANA-YOGA

�

111

3evam etad yathättha tvam

ätmänaà parameçvaradrañöum icchämi te rüpam

aiçvaraà puruñottama

4manyase yadi tac chakyaà

mayä drañöum iti prabhoyogeçvara tato me tvaà

darçayätmänam avyayam


paçya me pärtha rüpäëiçataço ’tha sahasraçaù

nänä-vidhäni divyäninänä-varëäkåténi ca

6paçyädityän vasün rudrän

açvinau marutas tathäbahüny adåñöa-pürväëi

paçyäçcaryäëi bhärata

7ihaika-sthaà jagat kåtsnaà

paçyädya sa-caräcarammama dehe guòäkeça

yac cänyad drañöum icchasi

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

112

8na tu mäà çakyase drañöum

anenaiva sva-cakñuñädivyaà dadämi te cakñuù

paçya me yogam aiçvaram

9saïjaya uväca

evam uktvä tato räjanmahä-yogeçvaro hariù

darçayäm äsa pärthäyaparamaà rüpam aiçvaram

10aneka-vaktra-nayanam

anekädbhuta-darçanamaneka-divyäbharaëaà

divyänekodyatäyudham

11divya-mälyämbara-dharaà

divya-gandhänulepanamsarväçcarya-mayaà devam

anantaà viçvato-mukham

12divi sürya-sahasrasya

bhaved yugapad utthitäyadi bhäù sadåçé sä syäd

bhäsas tasya mahätmanaù

�

113

13tatraika-sthaà jagat kåtsnaà

pravibhaktam anekadhäapaçyad deva-devasya

çarére päëòavas tadä

14tataù sa vismayäviñöo

håñöa-romä dhanaïjayaùpraëamya çirasä devaà

kåtäïjalir abhäñata

15arjuna uväca

paçyämi deväàs tava deva dehesarväàs tathä bhüta-viçeña-saìghän

brahmäëam éçaà kamaläsana-sthamåñéàç ca sarvän uragäàç ca divyän

16aneka-bähüdara-vaktra-netraà

paçyämi tväà sarvato ’nanta-rüpamnäntaà na madhyaà na punas tavädià

paçyämi viçveçvara viçva-rüpa

17kiréöinaà gadinaà cakriëaà ca

tejo-räçià sarvato déptimantampaçyämi tväà durnirékñyaà samantäd

déptänalärka-dyutim aprameyam

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

114

18tvam akñaraà paramaà veditavyaà

tvam asya viçvasya paraà nidhänamtvam avyayaù çäçvata-dharma-goptä

sanätanas tvaà puruño mato me

19anädi-madhyäntam ananta-véryam

ananta-bähuà çaçi-sürya-netrampaçyämi tväà dépta-hutäça-vaktraà

sva-tejasä viçvam idaà tapantam

20dyäv ä-påthivyor idam antaraà hi

vyäptaà tvayaikena diçaç ca sarväùdåñövädbhutaà rüpam ugraà tavedaà

loka-trayaà pravyathitaà mahätman

21amé hi tväà sura-saìghä viçanti

kecid bhétäù präïjalayo gåëantisvastéty uktvä maharñi-siddha-saìghäù

stuvanti tväà stutibhiù puñkaläbhiù

22rudrädityä vasavo ye ca sädhyä

viçve ’çvinau marutaç coñmapäç cagandharva-yakñäsura-siddha-saìghä

vékñante tväà vismitäç caiva sarve

�

115

23rüpaà mahat te bahu-vaktra-netraà

mahä-bäho bahu-bähüru-pädambahüdaraà bahu-daàñörä-karälaà

dåñövä lokäù pravyathitäs tathäham

24nabhaù-spåçaà déptam aneka-varëaà

vyättänanaà dépta-viçäla-netramdåñövä hi tväà pravyathitäntar-ätmä

dhåtià na vindämi çamaà ca viñëo

25daàñörä-karäläni ca te mukhäni

dåñövaiva kälänala-sannibhänidiço na jäne na labhe ca çarma

praséda deveça jagan-niväsa

26amé ca tväà dhåtaräñörasya puträù

sarve sahaivävani-päla-saìghaiùbhéñmo droëaù süta-putras tathäsau

sahäsmadéyair api yodha-mukhyaiù

27vakträëi te tvaramäëä viçanti

daàñörä-karäläni bhayänakänikecid vilagnä daçanäntareñu

sandåçyante cürëitair uttamäìgaiù

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

116

28yathä nadénäà bahavo ’mbu-vegäù

samudram eväbhimukhä dravantitathä tavämé nara-loka-vérä

viçanti vakträëy abhivijvalanti

29yathä pradéptaà jvalanaà pataìgä

viçanti näçäya samåddha-vegäùtathaiva näçäya viçanti lokäs

taväpi vakträëi samåddha-vegäù

30lelihyase grasamänaù samantäl

lokän samagrän vadanair jvaladbhiùtejobhir äpürya jagat samagraà

bhäsas tavogräù pratapanti viñëo

31äkhyähi me ko bhavän ugra-rüpo

namo ’stu te deva-vara prasédavijïätum icchämi bhavantam ädyaà

na hi prajänämi tava pravåttim


kälo ’smi loka-kñaya-kåt pravåddholokän samähartum iha pravåttaù

åte ’pi tväà na bhaviñyanti sarveye ’vasthitäù praty-anékeñu yodhäù

�

117

33tasmät tvam uttiñöha yaço labhasva

jitvä çatrün bhuìkñva räjyaà samåddhammayaivaite nihatäù pürvam eva

nimitta-mätraà bhava savya-säcin

34droëaà ca bhéñmaà ca jayadrathaà ca

karëaà tathänyän api yodha-véränmayä hatäàs tvaà jahi mä vyatiñöhä

yudhyasva jetäsi raëe sapatnän

35saïjaya uväca

etac chrutvä vacanaà keçavasyakåtäïjalir vepamänaù kirété

namaskåtvä bhüya eväha kåñëaàsa-gadgadaà bhéta-bhétaù praëamya

36arjuna uväca

sthäne håñékeça tava prakértyäjagat prahåñyaty anurajyate ca

rakñäàsi bhétäni diço dravantisarve namasyanti ca siddha-saìghäù

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

118

37kasmäc ca te na nameran mahätman

garéyase brahmaëo ’py ädi-kartreananta deveça jagan-niväsa

tvam akñaraà sad asat tat paraà yat

38tvam ädi-devaù puruñaù puräëas

tvam asya viçvasya paraà nidhänamvettäsi vedyaà ca paraà ca dhäma

tvayä tataà viçvam ananta-rüpa

39väyur yamo ’gnir varuëaù çaçäìkaù

prajä-patis tvaà prapitämahaç canamo namas te ’stu sahasra-kåtvaù

punaç ca bhüyo ’pi namo namas te

40namaù purastäd atha påñöhatas te

namo ’stu te sarvata eva sarvaananta-véryämita-vikramas tvaà

sarvaà samäpnoñi tato ’si sarvaù

41sakheti matvä prasabhaà yad uktaà

he kåñëa he yädava he sakhetiajänatä mahimänaà tavedaà

mayä pramädät praëayena väpi

�

119

42yac cävahäsärtham asat-kåto ’si

vihära-çayyäsana-bhojaneñueko ’tha väpy acyuta tat-samakñaà

tat kñämaye tväm aham aprameyam

43pitäsi lokasya caräcarasya

tvam asya püjyaç ca gurur garéyänna tvat-samo ’sty abhyadhikaù kuto ’nyo

loka-traye ’py apratima-prabhäva

44tasmät praëamya praëidhäya käyaà

prasädaye tväm aham éçam éòyampiteva putrasya sakheva sakhyuù

priyaù priyäyärhasi deva soòhum

45adåñöa-pürvaà håñito ’smi dåñövä

bhayena ca pravyathitaà mano metad eva me darçaya deva rüpaà

praséda deveça jagan-niväsa

46kiréöinaà gadinaà cakra-hastam

icchämi tväà drañöum ahaà tathaivatenaiva rüpeëa catur-bhujena

sahasra-bäho bhava viçva-mürte

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

120


mayä prasannena tavärjunedaàrüpaà paraà darçitam ätma-yogät

tejo-mayaà viçvam anantam ädyaàyan me tvad anyena na dåñöa-pürvam

48na veda-yajïädhyayanair na dänair

na ca kriyäbhir na tapobhir ugraiùevaà-rüpaù çakya ahaà nå-loke

drañöuà tvad anyena kuru-pravéra

49mä te vyathä mä ca vimüòha-bhävo

dåñövä rüpaà ghoram édåì mamedamvyapeta-bhéù préta-manäù punas tvaà

tad eva me rüpam idaà prapaçya

50saïjaya uväca

ity arjunaà väsudevas tathoktväsvakaà rüpaà darçayäm äsa bhüyaù

äçväsayäm äsa ca bhétam enaàbhütvä punaù saumya-vapur mahätmä

�

121

51arjuna uväca

dåñövedaà mänuñaà rüpaàtava saumyaà janärdana

idäném asmi saàvåttaùsa-cetäù prakåtià gataù


su-durdarçam idaà rüpaàdåñöavän asi yan mama

devä apy asya rüpasyanityaà darçana-käìkñiëaù

53nähaà vedair na tapasä

na dänena na cejyayäçakya evaà-vidho drañöuà

dåñöavän asi mäà yathä

54bhaktyä tv ananyayä çakya

aham evaà-vidho ’rjunajïätuà drañöuà ca tattvena

praveñöuà ca paran-tapa

AD

HY

ÄY

A 1

1

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

122

55mat-karma-kån mat-paramo

mad-bhaktaù saìga-varjitaùnirvairaù sarva-bhüteñu

yaù sa mäm eti päëòava



viçva-rüpa-darçana-yogo nämaekädaço ’dhyäyaù

�atha dvädaço ’dhyäyaù

1arjuna uväca

evaà satata-yuktä yebhaktäs tväà paryupäsate

ye cäpy akñaram avyaktaàteñäà ke yoga-vittamäù


mayy äveçya mano ye mäànitya-yuktä upäsate

çraddhayä parayopetäste me yukta-tamä matäù

12BHAKTI-YOGA

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

124

3ye tv akñaram anirdeçyam

avyaktaà paryupäsatesarvatra-gam acintyaà ca

küöa-stham acalaà dhruvam

4sanniyamyendriya-grämaà

sarvatra sama-buddhayaùte präpnuvanti mäm eva

sarva-bhüta-hite ratäù

5kleço ’dhika-taras teñäm

avyaktäsakta-cetasämavyaktä hi gatir duùkhaà

dehavadbhir aväpyate

6ye tu sarväëi karmäëi

mayi sannyasya mat-paräùananyenaiva yogena

mäà dhyäyanta upäsate

7teñäm ahaà samuddhartä

måtyu-saàsära-sägarätbhavämi na cirät pärtha

mayy äveçita-cetasäm

�

125

8mayy eva mana ädhatsva

mayi buddhià niveçayanivasiñyasi mayy eva

ata ürdhvaà na saàçayaù

9atha cittaà samädhätuà

na çaknoñi mayi sthiramabhyäsa-yogena tato

mäm icchäptuà dhanaïjaya

10abhyäse ’py asamartho ’si

mat-karma-paramo bhavamad-artham api karmäëi

kurvan siddhim aväpsyasi

11athaitad apy açakto ’si

kartuà mad-yogam äçritaùsarva-karma-phala-tyägaà

tataù kuru yatätmavän

12çreyo hi jïänam abhyäsäj

jïänäd dhyänaà viçiñyatedhyänät karma-phala-tyägas

tyägäc chäntir anantaram

AD

HY

ÄY

A 1

2

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

126

13adveñöä sarva-bhütänäà

maitraù karuëa eva canirmamo nirahaìkäraù

sama-duùkha-sukhaù kñamé

14santuñöaù satataà yogé

yatätmä dåòha-niçcayaùmayy arpita-mano-buddhir

yo mad-bhaktaù sa me priyaù

15yasmän nodvijate loko

lokän nodvijate ca yaùharñämarña-bhayodvegair

mukto yaù sa ca me priyaù

16anapekñaù çucir dakña

udäséno gata-vyathaùsarvärambha-parityägé

yo mad-bhaktaù sa me priyaù

17yo na håñyati na dveñöi

na çocati na käìkñatiçubhäçubha-parityägé

bhaktimän yaù sa me priyaù

�

127

18samaù çatrau ca mitre ca

tathä mänäpamänayoùçétoñëa-sukha-duùkheñu

samaù saìga-vivarjitaù

19tulya-nindä-stutir mauné

santuñöo yena kenacitaniketaù sthira-matir

bhaktimän me priyo naraù

20ye tu dharmämåtam idaà

yathoktaà paryupäsateçraddadhänä mat-paramä

bhaktäs te ’téva me priyäù



bhakti-yogo näma dvädaço ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

2

�atha trayodaço ’dhyäyaù

1arjuna uväca

prakåtià puruñaà caivakñetraà kñetra-jïam eva ca

etad veditum icchämijïänaà jïeyaà ca keçava


idaà çaréraà kaunteyakñetram ity abhidhéyate

etad yo vetti taà prähuùkñetra-jïa iti tad-vidaù

13PRAKÅTI-PURUÑA-VIVEKA-YOGA

�

129

3kñetra-jïaà cäpi mäà viddhi

sarva-kñetreñu bhäratakñetra-kñetrajïayor jïänaà

yat taj jïänaà mataà mama

4tat kñetraà yac ca yädåk ca

yad-vikäri yataç ca yatsa ca yo yat-prabhävaç ca

tat samäsena me çåëu

5åñibhir bahudhä gétaà

chandobhir vividhaiù påthakbrahma-sütra-padaiç caiva

hetumadbhir viniçcitaiù

6mahä-bhütäny ahaìkäro

buddhir avyaktam eva caindriyäëi daçaikaà ca

païca cendriya-gocaräù

7icchä dveñaù sukhaà duùkhaà

saìghätaç cetanä dhåtiùetat kñetraà samäsena

sa-vikäram udähåtam

AD

HY

ÄY

A 1

3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

130

8amänitvam adambhitvam

ahiàsä kñäntir ärjavamäcäryopäsanaà çaucaà

sthairyam ätma-vinigrahaù

9indriyärtheñu vairägyam

anahaìkära eva cajanma-måtyu-jarä-vyädhi-

duùkha-doñänudarçanam

10asaktir anabhiñvaìgaù

putra-dära-gåhädiñunityaà ca sama-cittatvam

iñöäniñöopapattiñu

11mayi cänanya-yogena

bhaktir avyabhicäriëévivikta-deça-sevitvam

aratir jana-saàsadi

12adhyätma-jïäna-nityatvaà

tattva-jïänärtha-darçanametaj jïänam iti proktam

ajïänaà yad ato ’nyathä

�

131

13jïeyaà yat tat pravakñyämi

yaj jïätvämåtam açnuteanädi mat-paraà brahma

na sat tan näsad ucyate

14sarvataù päëi-pädaà tat

sarvato ’kñi-çiro-mukhamsarvataù çrutimal loke

sarvam ävåtya tiñöhati

15sarvendriya-guëäbhäsaà

sarvendriya-vivarjitamasaktaà sarva-bhåc caiva

nirguëaà guëa-bhoktå ca

16bahir antaç ca bhütänäm

acaraà caram eva casükñmatvät tad avijïeyaà

düra-sthaà cäntike ca tat

17avibhaktaà ca bhüteñu

vibhaktam iva ca sthitambhüta-bhartå ca taj jïeyaà

grasiñëu prabhaviñëu ca

AD

HY

ÄY

A 1

3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

132

18jyotiñäm api taj jyotis

tamasaù param ucyatejïänaà jïeyaà jïäna-gamyaà

hådi sarvasya viñöhitam

19iti kñetraà tathä jïänaà

jïeyaà coktaà samäsataùmad-bhakta etad vijïäya

mad-bhäväyopapadyate

20prakåtià puruñaà caiva

viddhy anädé ubhäv apivikäräàç ca guëäàç caiva

viddhi prakåti-sambhavän

21kärya-käraëa-kartåtve

hetuù prakåtir ucyatepuruñaù sukha-duùkhänäà

bhoktåtve hetur ucyate

22puruñaù prakåti-stho hi

bhuìkte prakåti-jän guëänkäraëaà guëa-saìgo ’sya

sad-asad-yoni-janmasu

�

133

23upadrañöänumantä ca

bhartä bhoktä maheçvaraùparamätmeti cäpy ukto

dehe ’smin puruñaù paraù

24ya evaà vetti puruñaà

prakåtià ca guëaiù sahasarvathä vartamäno ’pi

na sa bhüyo ’bhijäyate

25dhyänenätmani paçyanti

kecid ätmänam ätmanäanye säìkhyena yogena

karma-yogena cäpare

26anye tv evam ajänantaù

çrutvänyebhya upäsatete ’pi cätitaranty eva

måtyuà çruti-paräyaëäù

27yävat saïjäyate kiïcit

sattvaà sthävara-jaìgamamkñetra-kñetrajïa-saàyogät

tad viddhi bharatarñabha

AD

HY

ÄY

A 1

3

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

134

28samaà sarveñu bhüteñu

tiñöhantaà parameçvaramvinaçyatsv avinaçyantaà

yaù paçyati sa paçyati

29samaà paçyan hi sarvatra

samavasthitam éçvaramna hinasty ätmanätmänaà


30prakåtyaiva ca karmäëi

kriyamäëäni sarvaçaùyaù paçyati tathätmänam

akartäraà sa paçyati

31yadä bhüta-påthag-bhävam

eka-stham anupaçyatitata eva ca vistäraà

brahma sampadyate tadä

32anäditvän nirguëatvät

paramätmäyam avyayaùçaréra-stho ’pi kaunteya

na karoti na lipyate

�

135

33yathä sarva-gataà saukñmyäd

äkäçaà nopalipyatesarvaträvasthito dehe

tathätmä nopalipyate

34yathä prakäçayaty ekaù

kåtsnaà lokam imaà raviùkñetraà kñetré tathä kåtsnaà

prakäçayati bhärata

35kñetra-kñetrajïayor evam

antaraà jïäna-cakñuñäbhüta-prakåti-mokñaà ca

ye vidur yänti te param



prakåti-puruña-viveka-yogo nämatrayodaço ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

3

�atha caturdaço ’dhyäyaù


paraà bhüyaù pravakñyämijïänänäà jïänam uttamam

yaj jïätvä munayaù sarveparäà siddhim ito gatäù

2idaà jïänam upäçritya

mama sädharmyam ägatäùsarge ’pi nopajäyante

pralaye na vyathanti ca

14GUËA-TRAYA-VIBHÄGA-YOGA

�

137

3mama yonir mahad brahma

tasmin garbhaà dadhämy ahamsambhavaù sarva-bhütänäà

tato bhavati bhärata

4sarva-yoniñu kaunteya

mürtayaù sambhavanti yäùtäsäà brahma mahad yonir

ahaà béja-pradaù pitä

5sattvaà rajas tama iti

guëäù prakåti-sambhaväùnibadhnanti mahä-bäho

dehe dehinam avyayam

6tatra sattvaà nirmalatvät

prakäçakam anämayamsukha-saìgena badhnäti

jïäna-saìgena cänagha

7rajo rägätmakaà viddhi

tåñëä-saìga-samudbhavamtan nibadhnäti kaunteya

karma-saìgena dehinam

AD

HY

ÄY

A 1

4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

138

8tamas tv ajïäna-jaà viddhi

mohanaà sarva-dehinämpramädälasya-nidräbhis

tan nibadhnäti bhärata

9sattvaà sukhe saïjayati

rajaù karmaëi bhäratajïänam ävåtya tu tamaù

pramäde saïjayaty uta

10rajas tamaç cäbhibhüya

sattvaà bhavati bhäratarajaù sattvaà tamaç caiva

tamaù sattvaà rajas tathä

11sarva-dväreñu dehe ’smin

prakäça upajäyatejïänaà yadä tadä vidyäd

vivåddhaà sattvam ity uta

12lobhaù pravåttir ärambhaù

karmaëäm açamaù spåhärajasy etäni jäyante

vivåddhe bharatarñabha

�

139

13aprakäço ’pravåttiç ca

pramädo moha eva catamasy etäni jäyante

vivåddhe kuru-nandana

14yadä sattve pravåddhe tu

pralayaà yäti deha-bhåttadottama-vidäà lokän

amalän pratipadyate

15rajasi pralayaà gatvä

karma-saìgiñu jäyatetathä pralénas tamasi

müòha-yoniñu jäyate

16karmaëaù sukåtasyähuù

sättvikaà nirmalaà phalamrajasas tu phalaà duùkham

ajïänaà tamasaù phalam

17sattvät saïjäyate jïänaà

rajaso lobha eva capramäda-mohau tamaso

bhavato ’jïänam eva ca

AD

HY

ÄY

A 1

4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

140

18ürdhvaà gacchanti sattva-sthä

madhye tiñöhanti räjasäùjaghanya-guëa-våtti-sthä

adho gacchanti tämasäù

19nänyaà guëebhyaù kartäraà

yadä drañöänupaçyatiguëebhyaç ca paraà vetti

mad-bhävaà so ’dhigacchati

20guëän etän atétya trén

dehé deha-samudbhavänjanma-måtyu-jarä-duùkhair

vimukto ’måtam açnute

21arjuna uväca

kair liìgais trén guëän etänatéto bhavati prabho

kim äcäraù kathaà caitäàstrén guëän ativartate

�

141


prakäçaà ca pravåttià camoham eva ca päëòava

na dveñöi sampravåttänina nivåttäni käìkñati

23udäséna-vad äséno

guëair yo na vicälyateguëä vartanta ity evaà

yo ’vatiñöhati neìgate

24sama-duùkha-sukhaù sva-sthaù

sama-loñöräçma-käïcanaùtulya-priyäpriyo dhéras

tulya-nindätma-saàstutiù

25mänäpamänayos tulyas

tulyo miträri-pakñayoùsarvärambha-parityägé

guëätétaù sa ucyate

26mäà ca yo ’vyabhicäreëa

bhakti-yogena sevatesa guëän samatétyaitän

brahma-bhüyäya kalpate

AD

HY

ÄY

A 1

4

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

142

27brahmaëo hi pratiñöhäham

amåtasyävyayasya caçäçvatasya ca dharmasya

sukhasyaikäntikasya ca



guëa-traya-vibhäga-yoga nämacaturdaço ’dhyäyaù

�atha païcadaço ’dhyäyaù


ürdhva-mülam adhaù-çäkhamaçvatthaà prähur avyayam

chandäàsi yasya parëäniyas taà veda sa veda-vit

2adhaç cordhvaà prasåtäs tasya çäkhä

guëa-pravåddhä viñaya-praväläùadhaç ca müläny anusantatäni

karmänubandhéni manuñya-loke

15PURUÑOTTAMA-YOGA

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

144

3na rüpam asyeha tathopalabhyate

nänto na cädir na ca sampratiñöhäaçvattham enaà suvirüòha-mülam

asaìga-çastreëa dåòhena chittvä

4tataù padaà tat parimärgitavyaà

yasmin gatä na nivartanti bhüyaùtam eva cädyaà puruñaà prapadye

yataù pravåttiù prasåtä puräëé

5nirmäna-mohä jita-saìga-doñä

adhyätma-nityä vinivåtta-kämäùdvandvair vimuktäù sukha-duùkha-saàjïair

gacchanty amüòhäù padam avyayaà tat

6na tad bhäsayate süryo

na çaçäìko na pävakaùyad gatvä na nivartante

tad dhäma paramaà mama

7mamaiväàço jéva-loke

jéva-bhütaù sanätanaùmanaù-ñañöhänéndriyäëi

prakåti-sthäni karñati

�

145

8çaréraà yad aväpnoti

yac cäpy utkrämatéçvaraùgåhétvaitäni saàyäti

väyur gandhän iväçayät

9çrotraà cakñuù sparçanaà ca

rasanaà ghräëam eva caadhiñöhäya manaç cäyaà

viñayän upasevate

10utkrämantaà sthitaà väpi

bhuïjänaà vä guëänvitamvimüòhä nänupaçyanti

paçyanti jïäna-cakñuñaù

11yatanto yoginaç cainaà

paçyanty ätmany avasthitamyatanto ’py akåtätmäno

nainaà paçyanty acetasaù

12yad äditya-gataà tejo

jagad bhäsayate ’khilamyac candramasi yac cägnau

tat tejo viddhi mämakam

AD

HY

ÄY

A 1

5

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

146

13gäm äviçya ca bhütäni

dhärayämy aham ojasäpuñëämi cauñadhéù sarväù

somo bhütvä rasätmakaù

14ahaà vaiçvänaro bhütvä

präëinäà deham äçritaùpräëäpäna-samäyuktaù

pacämy annaà catur-vidham

15sarvasya cähaà hådi sanniviñöo

mattaù småtir jïänam apohanaà cavedaiç ca sarvair aham eva vedyo

vedänta-kåd veda-vid eva cäham

16dväv imau puruñau loke

kñaraç cäkñara eva cakñaraù sarväëi bhütäni

küöa-stho ’kñara ucyate

17uttamaù puruñas tv anyaù

paramätmety udähåtaùyo loka-trayam äviçya

bibharty avyaya éçvaraù

�

147

18yasmät kñaram atéto ’ham

akñaräd api cottamaùato ’smi loke vede ca

prathitaù puruñottamaù

19yo mäm evam asammüòho

jänäti puruñottamamsa sarva-vid bhajati mäà

sarva-bhävena bhärata

20iti guhya-tamaà çästram

idam uktaà mayänaghaetad buddhvä buddhimän syät

kåta-kåtyaç ca bhärata


brahma-vidyäyäà yoga-çästreçré-kåñëärjuna-s aàvädepuruñottama-yogo näma

païcadaço ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

5

�atha ñoòaço ’dhyäyaù


abhayaà sattva-saàçuddhirjïäna-yoga-vyavasthitiù

dänaà damaç ca yajïaç casvädhyäyas tapa ärjavam

2ahiàsä satyam akrodhas

tyägaù çäntir apaiçunamdayä bhüteñv aloluptvaà

märdavaà hrér acäpalam

16DAIVÄSURA-SAMPAD-

VIBHÄGA-YOGA

�

149

3tejaù kñamä dhåtiù çaucam

adroho näti-mänitäbhavanti sampadaà daivém

abhijätasya bhärata

4dambho darpo ’bhimänaç ca

krodhaù päruñyam eva caajïänaà cäbhijätasya

pärtha sampadam äsurém

5daivé sampad vimokñäya

nibandhäyäsuré matämä çucaù sampadaà daivém

abhijäto ’si päëòava

6dvau bhüta-sargau loke ’smin

daiva äsura eva cadaivo vistaraçaù prokta

äsuraà pärtha me çåëu

7pravåttià ca nivåttià ca

janä na vidur äsuräùna çaucaà näpi cäcäro

na satyaà teñu vidyate

AD

HY

ÄY

A 1

6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

150

8asatyam apratiñöhaà te

jagad ähur anéçvaramaparaspara-sambhütaà

kim anyat käma-haitukam

9etäà dåñöim avañöabhya

nañöätmäno ’lpa-buddhayaùprabhavanty ugra-karmäëaù

kñayäya jagato ’hitäù

10kämam äçritya duñpüraà

dambha-mäna-madänvitäùmohäd gåhétväsad-grähän

pravartante ’çuci-vratäù

11cintäm aparimeyäà ca

pralayäntäm upäçritäùkämopabhoga-paramä

etävad iti niçcitäù

12äçä-päça-çatair baddhäù

käma-krodha-paräyaëäùéhante käma-bhogärtham

anyäyenärtha-saïcayän

�

151

13idam adya mayä labdham

imaà präpsye mano-rathamidam astédam api me

bhaviñyati punar dhanam

14asau mayä hataù çatrur

haniñye cäparän apiéçvaro ’ham ahaà bhogé

siddho ’haà balavän sukhé

15äòhyo ’bhijanavän asmi

ko ’nyo ’sti sadåço mayäyakñye däsyämi modiñya

ity ajïäna-vimohitäù

16aneka-citta-vibhräntä

moha-jäla-samävåtäùprasaktäù käma-bhogeñu

patanti narake ’çucau

17ätma-sambhävitäù stabdhä

dhana-mäna-madänvitäùyajante näma-yajïais te

dambhenävidhi-pürvakam

AD

HY

ÄY

A 1

6

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

152

18ahaìkäraà balaà darpaà

kämaà krodhaà ca saàçritäùmäm ätma-para-deheñu

pradviñanto ’bhyasüyakäù

19tän ahaà dviñataù krürän

saàsäreñu narädhamänkñipämy ajasram açubhän

äsuréñv eva yoniñu

20äsuréà yonim äpannä

müòhä janmani janmanimäm apräpyaiva kaunteya

tato yänty adhamäà gatim

21tri-vidhaà narakasyedaà

dväraà näçanam ätmanaùkämaù krodhas tathä lobhas

tasmäd etat trayaà tyajet

22etair vimuktaù kaunteya

tamo-dvärais tribhir naraùäcaraty ätmanaù çreyas


�

153

23yaù çästra-vidhim utsåjya

vartate käma-kärataùna sa siddhim aväpnoti

na sukhaà na paräà gatim

24tasmäc chästraà pramäëaà te

käryäkärya-vyavasthitaujïätvä çästra-vidhänoktaà

karma kartum ihärhasi



daiväsura-sampad-vibhäga-yogo nämañoòaço ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

6

�17ÇRADDHÄ-TRAYA-VIBHÄGA-YOGA

atha saptadaço ’dhyäyaù

1arjuna uväca

ye çästra-vidhim utsåjyayajante çraddhayänvitäù

teñäà niñöhä tu kä kåñëasattvam äho rajas tamaù


tri-vidhä bhavati çraddhädehinäà sä svabhäva-jä

sättviké räjasé caivatämasé ceti täà çåëu

�

155

3sattvänurüpä sarvasya

çraddhä bhavati bhärataçraddhä-mayo ’yaà puruño

yo yac-chraddhaù sa eva saù

4yajante sättvikä devän

yakña-rakñäàsi räjasäùpretän bhüta-gaëäàç cänye

yajante tämasä janäù

5açästra-vihitaà ghoraà

tapyante ye tapo janäùdambhähaìkära-saàyuktäù

käma-räga-balänvitäù

6karñayantaù çaréra-sthaà

bhüta-grämam acetasaùmäà caiväntaù-çaréra-sthaà

tän viddhy äsura-niçcayän

7ähäras tv api sarvasya

tri-vidho bhavati priyaùyajïas tapas tathä dänaà

teñäà bhedam imaà çåëu

AD

HY

ÄY

A 1

7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

156

8äyuù-sattva-balärogya-

sukha-préti-vivardhanäùrasyäù snigdhäù sthirä hådyä

ähäräù sättvika-priyäù

9kaöv-amla-lavaëäty-uñëa-

tékñëa-rükña-vidähinaùähärä räjasasyeñöä

duùkha-çokämaya-pradäù

10yäta-yämaà gata-rasaà

püti paryuñitaà ca yatucchiñöam api cämedhyaà

bhojanaà tämasa-priyam

11aphaläkäìkñibhir yajïo

vidhi-diñöo ya ijyateyañöavyam eveti manaù

samädhäya sa sättvikaù

12abhisandhäya tu phalaà

dambhärtham api caiva yatijyate bharata-çreñöha

taà yajïaà viddhi räjasam

�

157

13vidhi-hénam asåñöännaà

mantra-hénam adakñiëamçraddhä-virahitaà yajïaà

tämasaà paricakñate

14deva-dvija-guru-präjïa-

püjanaà çaucam ärjavambrahma-caryam ahiàsä ca

çäréraà tapa ucyate

15anudvega-karaà väkyaà

satyaà priya-hitaà ca yatsvädhyäyäbhyasanaà caiva

väì-mayaà tapa ucyate

16manaù-prasädaù saumyatvaà

maunam ätma-vinigrahaùbhäva-saàçuddhir ity etat

tapo mänasam ucyate

17çraddhayä parayä taptaà

tapas tat tri-vidhaà naraiùaphaläkäìkñibhir yuktaiù

sättvikaà paricakñate

AD

HY

ÄY

A 1

7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

158

18satkära-mäna-püjärthaà

tapo dambhena caiva yatkriyate tad iha proktaà

räjasaà calam adhruvam

19müòha-gräheëätmano yat

péòayä kriyate tapaùparasyotsädanärthaà vä

tat tämasam udähåtam

20dätavyam iti yad dänaà

déyate ’nupakäriëedeçe käle ca pätre ca

tad dänaà sättvikaà småtam

21yat tu pratyupakärärthaà

phalam uddiçya vä punaùdéyate ca parikliñöaà

tad dänaà räjasaà småtam

22adeça-käle yad dänam

apätrebhyaç ca déyateasat-kåtam avajïätaà


�

159

23oà tat sad iti nirdeço

brahmaëas tri-vidhaù småtaùbrähmaëäs tena vedäç ca

yajïäç ca vihitäù purä

24tasmäd oà ity udähåtya

yajïa-däna-tapaù-kriyäùpravartante vidhänoktäù

satataà brahma-vädinäm

25tad ity anabhisandhäya

phalaà yajïa-tapaù-kriyäùdäna-kriyäç ca vividhäù

kriyante mokña-käìkñibhiù

26sad-bhäve sädhu-bhäve ca

sad ity etat prayujyatepraçaste karmaëi tathä

sac-chabdaù pärtha yujyate

27yajïe tapasi däne ca

sthitiù sad iti cocyatekarma caiva tad-arthéyaà

sad ity eväbhidhéyate

AD

HY

ÄY

A 1

7

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

160

28açraddhayä hutaà dattaà

tapas taptaà kåtaà ca yatasad ity ucyate pärtha

na ca tat pretya no iha



çraddhä-traya-vibhäga-yogo nämasaptadaço ’dhyäyaù

�athäñöädaço ’dhyäyaù

1arjuna uväca

sannyäsasya mahä-bähotattvam icchämi veditum

tyägasya ca håñékeçapåthak keçi-niñüdana


kämyänäà karmaëäà nyäsaàsannyäsaà kavayo viduù

sarva-karma-phala-tyägaàprähus tyägaà vicakñaëäù

18MOKÑA-YOGA

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

162

3tyäjyaà doña-vad ity eke

karma prähur manéñiëaùyajïa-däna-tapaù-karma

na tyäjyam iti cäpare

4niçcayaà çåëu me tatra

tyäge bharata-sattamatyägo hi puruña-vyäghra

tri-vidhaù samprakértitaù

5yajïa-däna-tapaù-karma

na tyäjyaà käryam eva tatyajïo dänaà tapaç caiva

pävanäni manéñiëäm

6etäny api tu karmäëi

saìgaà tyaktvä phaläni cakartavyänéti me pärtha

niçcitaà matam uttamam

7niyatasya tu sannyäsaù

karmaëo nopapadyatemohät tasya parityägas

tämasaù parikértitaù

�

163

8duùkham ity eva yat karma

käya-kleça-bhayät tyajetsa kåtvä räjasaà tyägaà

naiva tyäga-phalaà labhet

9käryam ity eva yat karma

niyataà kriyate ’rjunasaìgaà tyaktvä phalaà caiva

sa tyägaù sättviko mataù

10na dveñöy akuçalaà karma

kuçale nänuñajjatetyägé sattva-samäviñöo

medhävé chinna-saàçayaù

11na hi deha-bhåtä çakyaà

tyaktuà karmäëy açeñataùyas tu karma-phala-tyägé

sa tyägéty abhidhéyate

12aniñöam iñöaà miçraà ca

tri-vidhaà karmaëaù phalambhavaty atyäginäà pretya

na tu sannyäsinäà kvacit

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

164

13païcaitäni mahä-bäho

käraëäni nibodha mesäìkhye kåtänte proktäni

siddhaye sarva-karmaëäm

14adhiñöhänaà tathä kartä

karaëaà ca påthag-vidhamvividhäç ca påthak ceñöä

daivaà caivätra païcamam

15çaréra-väì-manobhir yat

karma prärabhate naraùnyäyyaà vä viparétaà vä

païcaite tasya hetavaù

16tatraivaà sati kartäram

ätmänaà kevalaà tu yaùpaçyaty akåta-buddhitvän

na sa paçyati durmatiù

17yasya nähaìkåto bhävo

buddhir yasya na lipyatehatväpi sa imäl lokän

na hanti na nibadhyate

�

165

18jïänaà jïeyaà parijïätä

tri-vidhä karma-codanäkaraëaà karma karteti

tri-vidhaù karma-saìgrahaù

19jïänaà karma ca kartä ca

tridhaiva guëa-bhedataùprocyate guëa-saìkhyäne

yathävac chåëu täny api

20sarva-bhüteñu yenaikaà

bhävam avyayam ékñateavibhaktaà vibhakteñu

taj jïänaà viddhi sättvikam

21påthaktvena tu yaj jïänaà

nänä-bhävän påthag-vidhänvetti sarveñu bhüteñu

taj jïänaà viddhi räjasam

22yat tu kåtsna-vad ekasmin

kärye saktam ahaitukamatattvärtha-vad alpaà ca


AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

166

23niyataà saìga-rahitam

aräga-dveñataù kåtamaphala-prepsunä karma

yat tat sättvikam ucyate

24yat tu kämepsunä karma

sähaìkäreëa vä punaùkriyate bahuläyäsaà

tad räjasam udähåtam

25anubandhaà kñayaà hiàsäm

anapekñya ca pauruñammohäd ärabhyate karma

yat tat tämasam ucyate

26mukta-saìgo ’nahaà-vädé

dhåty-utsäha-samanvitaùsiddhy-asiddhyor nirvikäraù

kartä sättvika ucyate

27rägé karma-phala-prepsur

lubdho hiàsätmako ’çuciùharña-çokänvitaù kartä

räjasaù parikértitaù

�

167

28ayuktaù präkåtaù stabdhaù

çaöho naiñkåtiko ’lasaùviñädé dérgha-sütré ca

kartä tämasa ucyate

29buddher bhedaà dhåteç caiva

guëatas tri-vidhaà çåëuprocyamänam açeñeëa

påthaktvena dhanaïjaya

30pravåttià ca nivåttià ca

käryäkärye bhayäbhayebandhaà mokñaà ca yä vetti

buddhiù sä pärtha sättviké

31yayä dharmam adharmaà ca

käryaà cäkäryam eva caayathävat prajänäti

buddhiù sä pärtha räjasé

32adharmaà dharmam iti yä

manyate tamasävåtäsarvärthän viparétäàç ca

buddhiù sä pärtha tämasé

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

168

33dhåtyä yayä dhärayate

manaù-präëendriya-kriyäùyogenävyabhicäriëyä

dhåtiù sä pärtha sättviké

34yayä tu dharma-kämärthän

dhåtyä dhärayate ’rjunaprasaìgena phaläkäìkñé

dhåtiù sä pärtha räjasé

35yayä svapnaà bhayaà çokaà

viñädaà madam eva cana vimuïcati durmedhä

dhåtiù sä pärtha tämasé

36sukhaà tv idänéà tri-vidhaà

çåëu me bharatarñabhaabhyäsäd ramate yatra

duùkhäntaà ca nigacchati

37yat tad agre viñam iva

pariëäme ’måtopamamtat sukhaà sättvikaà proktam

ätma-buddhi-prasäda-jam

�

169

38viñayendriya-saàyogäd

yat tad agre ’måtopamampariëäme viñam iva

tat sukhaà räjasaà småtam

39yad agre cänubandhe ca

sukhaà mohanam ätmanaùnidrälasya-pramädotthaà


40na tad asti påthivyäà vä

divi deveñu vä punaùsattvaà prakåti-jair muktaà

yad ebhiù syät tribhir guëaiù

41brähmaëa-kñatriya-viçäà

çüdräëäà ca paran-tapakarmäëi pravibhaktäni

svabhäva-prabhavair guëaiù

42çamo damas tapaù çaucaà

kñäntir ärjavam eva cajïänaà vijïänam ästikyaà

brahma-karma svabhäva-jam

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

170

43çauryaà tejo dhåtir däkñyaà

yuddhe cäpy apaläyanamdänam éçvara-bhävaç ca

kñätraà karma svabhäva-jam

44kåñi-go-rakñya-väëijyaà

vaiçya-karma svabhäva-jamparicaryätmakaà karma

çüdrasyäpi svabhäva-jam

45sve sve karmaëy abhirataù

saàsiddhià labhate naraùsva-karma-nirataù siddhià

yathä vindati tac chåëu

46yataù pravåttir bhütänäà

yena sarvam idaà tatamsva-karmaëä tam abhyarcya

siddhià vindati mänavaù

47çreyän sva-dharmo viguëaù

para-dharmät sv-anuñöhitätsvabhäva-niyataà karma

kurvan näpnoti kilbiñam

�

171

48saha-jaà karma kaunteya

sa-doñam api na tyajetsarvärambhä hi doñeëa

dhümenägnir ivävåtäù

49asakta-buddhiù sarvatra

jitätmä vigata-spåhaùnaiñkarmya-siddhià paramäà

sannyäsenädhigacchati

50siddhià präpto yathä brahma

tathäpnoti nibodha mesamäsenaiva kaunteya

niñöhä jïänasya yä parä

51buddhyä viçuddhayä yukto

dhåtyätmänaà niyamya caçabdädén viñayäàs tyaktvä

räga-dveñau vyudasya ca

52vivikta-sevé laghv-äçé

yata-väk-käya-mänasaùdhyäna-yoga-paro nityaà

vairägyaà samupäçritaù

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

172

53ahaìkäraà balaà darpaà

kämaà krodhaà parigrahamvimucya nirmamaù çänto

brahma-bhüyäya kalpate

54brahma-bhütaù prasannätmä

na çocati na käìkñatisamaù sarveñu bhüteñu

mad-bhaktià labhate paräm

55bhaktyä mäm abhijänäti

yävän yaç cäsmi tattvataùtato mäà tattvato jïätvä

viçate tad-anantaram

56sarva-karmäëy api sadä

kurväëo mad-vyapäçrayaùmat-prasädäd aväpnoti

çäçvataà padam avyayam

57cetasä sarva-karmäëi

mayi sannyasya mat-paraùbuddhi-yogam upäçritya

mac-cittaù satataà bhava

�

173

58mac-cittaù sarva-durgäëi

mat-prasädät tariñyasiatha cet tvam ahaìkärän

na çroñyasi vinaìkñyasi

59yad ahaìkäram äçritya

na yotsya iti manyasemithyaiña vyavasäyas te

prakåtis tväà niyokñyati

60svabhäva-jena kaunteya

nibaddhaù svena karmaëäkartuà necchasi yan mohät

kariñyasy avaço ’pi tat

61éçvaraù sarva-bhütänäà

håd-deçe ’rjuna tiñöhatibhrämayan sarva-bhütäni

yanträrüòhäni mäyayä

62tam eva çaraëaà gaccha

sarva-bhävena bhäratatat-prasädät paräà çäntià

sthänaà präpsyasi çäçvatam

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

174

63iti te jïänam äkhyätaà

guhyäd guhya-taraà mayävimåçyaitad açeñeëa

yathecchasi tathä kuru

64sarva-guhyatamaà bhüyaù

çåëu me paramaà vacaùiñöo ’si me dåòham iti

tato vakñyämi te hitam

65man-manä bhava mad-bhakto

mad-yäjé mäà namaskurumäm evaiñyasi satyaà te

pratijäne priyo ’si me

66sarva-dharmän parityajya

mäm ekaà çaraëaà vrajaahaà tväà sarva-päpebhyo

mokñayiñyämi mä çucaù

67idaà te nätapaskäya

näbhaktäya kadäcanana cäçuçrüñave väcyaà

na ca mäà yo ’bhyasüyati

�

175

68ya idaà paramaà guhyaà

mad-bhakteñv abhidhäsyatibhaktià mayi paräà kåtvä

mäm evaiñyaty asaàçayaù

69na ca tasmän manuñyeñu

kaçcin me priya-kåttamaùbhavitä na ca me tasmäd

anyaù priya-taro bhuvi

70adhyeñyate ca ya imaà

dharmyaà saàvädam ävayoùjïäna-yajïena tenäham

iñöaù syäm iti me matiù

71çraddhävän anasüyaç ca

çåëuyäd api yo naraùso ’pi muktaù çubhäl lokän

präpnuyät puëya-karmaëäm

72kaccid etac chrutaà pärtha

tvayaikägreëa cetasäkaccid ajïäna-sammohaù

praëañöas te dhanaïjaya

AD

HY

ÄY

A 1

8

�BH

AG

AV

AD

- GÉ T

Ä

176

73arjuna uväca

nañöo mohaù småtir labdhätvat-prasädän mayäcyuta

sthito ’smi gata-sandehaùkariñye vacanaà tava

74saïjaya uväca

ity ahaà väsudevasyapärthasya ca mahätmanaù

saàvädam imam açrauñamadbhutaà roma-harñaëam

75vyäsa-prasädäc chrutavän

etad guhyam ahaà paramyogaà yogeçvarät kåñëät

säkñät kathayataù svayam

76räjan saàsmåtya saàsmåtya

saàvädam imam adbhutamkeçavärjunayoù puëyaà

håñyämi ca muhur muhuù

�

177

77tac ca saàsmåtya saàsmåtya

rüpam aty-adbhutaà hareùvismayo me mahän räjan

håñyämi ca punaù punaù

78yatra yogeçvaraù kåñëo

yatra pärtho dhanur-dharaùtatra çrér vijayo bhütir

dhruvä nétir matir mama



mokña-yogo näma añöädaço ’dhyäyaù

AD

HY

ÄY

A 1

8

�ÇRÉ

BRAHMASAÀHITÄ

�

181

ÇR

É BR

AH

MA

-SA

ÀH

I TÄ

1éçvaraù paramaù kåñëaù

sac-cid-änanda-vigrahaùanädir ädir govindaù

sarva-käraëa-käraëam

29cintämaëi-prakara-sadmasu kalpa-våkña-

lakñävåteñu surabhér abhipälayantamlakñmé-sahasra-çata-sambhrama-sevyamänaà

govindam ädi-puruñaà tam ahaà bhajämi

30veëuà kvaëantam aravinda-daläyatäkñam

barhävataàsam asitämbuda-sundaräìgamkandarpa-koöi-kamanéya-viçeña-çobhaà


31älola-candraka-lasad-vana-mälya-vaàçé-

ratnäìgadaà praëaya-keli-kalä-viläsamçyämaà tri-bhaìga-lalitaà niyata-prakäçaà


32aìgäni yasya sakalendriya-våttimanti

paçyanti pänti kalayanti ciraà jagantiänanda-cinmaya-sad-ujjvala-vigrahasya


�

182

ÇR

É BR

AH

MA

- SA

ÀH

I TÄ

33advaitam acyutam anädim ananta-rüpam

ädyaà puräëa-puruñaà nava-yauvanaà cavedeñu durlabham adurlabham ätma-bhaktau


34panthäs tu koöi-çata-vatsara-sampragamyo

väyor athäpi manaso muni-puìgavänämso ’py asti yat-prapada-sémny avicintya-tattve


35eko ’py asau racayituà jagad-aëòa-koöià

yac-chaktir asti jagad-aëòa-cayä yad-antaùaëòäntara-stha-paramäëu-cayäntara-sthaà


36yad-bhäva-bhävita-dhiyo manujäs tathaiva

sampräpya rüpa-mahimäsana-yäna-bhüñäùsüktair yam eva nigama-prathitaiù stuvanti


37änanda-cinmaya-rasa-pratibhävitäbhis

täbhir ya eva nija-rüpatayä kaläbhiùgoloka eva nivasaty akhilätma-bhüto


�

183

ÇR

É BR

AH

MA

-SA

ÀH

I TÄ

38premäïjana-cchurita-bhakti-vilocanena

santaù sadaiva hådayeñu vilokayantiyaà çyämasundaram acintya-guëa-svarüpaà


39rämädi-mürtiñu kalä-niyamena tiñöhan

nänävatäram akarod bhuvaneñu kintukåñëaù svayaà samabhavat paramaù pumän yo


40yasya prabhä prabhavato jagad-aëòa-koöi-

koöiñv açeña-vasudhädi vibhüti-bhinnamtad brahma niñkalam anantam açeña-bhütaà


41mäyä hi yasya jagad-aëòa-çatäni süte

traiguëya-tad-viñaya-veda-vitäyamänäsattvävalambi-para-sattvaà viçuddha-sattvaà


42änanda-cinmaya-rasätmatayä manaùsu

yaù präëinäà pratiphalan smaratäm upetyaléläyitena bhuvanäni jayaty ajasraà


�

184

ÇR

É BR

AH

MA

- SA

ÀH

I TÄ

43goloka-nämni nija-dhämni tale ca tasya

devé-maheça-hari-dhämasu teñu teñute te prabhäva-nicayä vihitäç ca yena


44såñöi-sthiti-pralaya-sädhana-çaktir ekä

chäyeva yasya bhuvanäni bibharti durgäicchänurüpam api yasya ca ceñöate sä


45kñéraà yathä dadhi vikära-viçeña-yogät

saïjäyate na hi tataù påthag asti hetoùyaù çambhutäm api tathä samupaiti käryäd


46dépärcir eva hi daçäntaram abhyupetya

dépäyate vivåta-hetu-samäna-dharmäyas tädåg eva hi ca viñëutayä vibhäti


47yaù käraëärëava-jale bhajati sma yoga-

nidräm ananta-jagad-aëòa-sa-roma-küpaùädhära-çaktim avalambya paräà sva-mürtià


�

185

ÇR

É BR

AH

MA

-SA

ÀH

I TÄ

48yasyaika-niçvasita-kälam athävalambya

jévanti loma-vilajä jagad-aëòa-näthäùviñëur mahän sa iha yasya kalä-viçeño


49bhäsvän yathäçma-çakaleñu nijeñu tejaù

svéyam kiyat prakaöayaty api tadvad atrabrahmä ya eña jagad-aëòa-vidhäna-kartä


50yat-päda-pallava-yugaà vinidhäya kumbha-

dvandve praëäma-samaye sa gaëädhiräjaùvighnän vihantum alam asya jagat-trayasya


51agnir mahé gaganam ambu marud diçaç ca

kälas tathätma-manaséti jagat-trayäëiyasmäd bhavanti vibhavanti viçanti yaà ca


52yac-cakñur eña savitä sakala-grahäëäà

räjä samasta-sura-mürtir açeña-tejäùyasyäjïayä bhramati sambhåta-käla-cakro


�

186

ÇR

É BR

AH

MA

- SA

ÀH

I TÄ

53dharmo ’tha päpa-nicayaù çrutayas tapäàsi

brahmädi-kéöa-patagävadhayaç ca jéväùyad-datta-mätra-vibhava-prakaöa-prabhävä


54yas tv indragopam athavendram aho sva-karma-

bandhänurüpa-phala-bhäjanam ätanotikarmäëi nirdahati kintu ca bhakti-bhäjäà


55yaà krodha-käma-sahaja-praëayädi-bhéti-

vätsalya-moha-guru-gaurava-sevya-bhävaiùsaïcintya tasya sadåçéà tanum äpur ete


56çriyaù käntäù käntaù parama-puruñaù kalpa-taravo

drumä bhümiç cintämaëi-gaëa-mayé toyam amåtamkathä gänaà näöyaà gamanam api vaàçé priya-sakhé

cid-änandaà jyotiù param api tad äsvädyam api ca

sa yatra kñéräbdhiù sravati surabhébhyaç ca su-mahännimeñärdhäkhyo vä vrajati na hi yaträpi samayaù

bhaje çvetadvépaà tam aham iha golokam iti yaàvidantas te santaù kñiti-virala-cäräù katipaye

�

187

ÇR

É BR

AH

MA

-SA

ÀH

I TÄ

57athoväca mahä-viñëur

bhagavantaà prajäpatimbrahman mahattva-vijïäne

prajä-sarge ca cen matiùpaïca-çlokém imäà vidyäà

vatsa dattäà nibodha me

58prabuddhe jïäna-bhaktibhyäm

ätmany änanda-cin-mayéudety anuttamä bhaktir

bhagavat-prema-lakñaëä

59pramäëais tat-sad-äcärais

tad-abhyäsair nirantarambodhayan ätmanätmänaà

bhaktim apy uttamäà labhet

60yasyäù çreyas-karaà nästi

yayä nirvåtim äpnuyätyä sädhayati mäm eva

bhaktià täm eva sädhayet

�

188

ÇR

É BR

AH

MA

- SA

ÀH

I TÄ

61dharmän anyän parityajya

mäm ekaà bhaja viçvasanyädåçé yädåçé çraddhä

siddhir bhavati tädåçé

kurvan nirantaraà karmaloko ’yam anuvartate

tenaiva karmaëä dhyäyanmäà paräà bhaktim icchati

62ahaà hi viçvasya caräcarasya

béjaà pradhänaà prakåtiù pumäàç camayähitaà teja idaà bibharñi

vidhe vidhehi tvam atho jaganti

�

189

SANSKRIT PRONUNCIATION GUIDE

The system of transliteration used in this bookconforms to a system which scholars haveaccepted to indicate the pronunciation of eachsound in the Sanskrit language.

The short vowel a is pronounced like theu in but, long ƒ like the a in far. Short i ispronounced as i in pin, long Œ as in pique, shortu as in pull, and long � as in rule. The vowel ‚ ispronounced like ri in rim, e like the ey in they,o like the o in go, ai like the ai in aisle, and aulike the ow in how. The anusvƒra („) is pro-nounced like the n in the French word bon, andvisarga (‹) is pronounced as a final h sound. Atthe end of a couplet, a‹ is pronounced aha andi‹ is pronounced ihi.

The guttural consonantsÅk, kh, g, gh, and…Åare pronounced from the throat in much thesame manner as in English. K is pronounced as

190

in kite, kh as in Eckhart, g as in give, gh as indig-hard, and … as in sing.

The palatal consonantsÅc, ch, j, jh, and ŠÅare pronounced with the tongue touching thefirm ridge behind the teeth. C is pronounced asin chair, ch as in staunch-heart, j as in joy, jh asin hedgehog, and Š as in canyon.

The cerebral consonantsÅ‡, ‡h, ˆ, ˆh, and†Åare pronounced with the tip of the tongueturned up and drawn back against the dome ofthe palate. — is pronounced as in tub, ‡h as inlight-heart, ˆ as in dove, ˆh as in red-hot, and †as in nut.

The dental consonantsÅt, th, d, dh, andnÅare pronounced in the same manner as thecerebrals, but with the forepart of the tongueagainst the teeth.

The labial consonantsÅp, ph, b, bh, andmÅare pronounced with the lips. P is pro-nounced as in pine, ph as in uphill, b as in bird,bh as in rub-hard, and m as in mother.

The semivowelsÅy, r, l, and vÅare pro-nounced as in yes, run, light, and vine respec-tively. The sibilantsÅ(, ‰, and sÅare pro-nounced, respectively, as in the German wordsprechen and the English words shine and sun.The letter h is pronounced as in home.

Throughout the ages,the world's greatest mindshave turned to the Bhagavad-gŒtƒ for answers to life'sperennial questions.Renowned as the jewel ofIndia's spiritual wisdom, the GŒtƒ summarizes theprofound Vedic knowledge concerning man'sessential nature, his environment, and ultimatelyhis relationship with God.

With more than fifty million copies printedÅinfifty-two languagesÅBhagavad-gŒtƒ As It Is, byHis Divine Grace A. C. Bhaktivedanta SwamiPrabhupƒda, is the most widely read edition of theGŒtƒ in the world. It includes the original Sanskrittext, phonetic transliterations, word-for-wordmeanings, translation, elaborate commentary,and many full-color illustrations.

Available from www.krishna.comor the addresses at the front of the book.

BHAGAVAD-GÉTÄAS IT ISRead thisTimeless Classic

ÃRead or browse through theentire Bhagavad-gŒtƒ As It Is.

ÃHear the verses of theBhagavad-gŒtƒ recited inSanskrit or English.

ÃSee audiovisual shows on eachof the Bhagavad-gŒtƒ's fiveprincipal topics.

ÃFind out what science saysÅand what the traditionsaysÅabout when the Bhagavad-gŒtƒ was spoken.

ÃConduct user-friendly searches.

ÃRead the GŒtƒ-mƒhƒtmya, a part of the PadmaPurƒ†a describing the glories of the Bhagavad-gŒtƒ.

And much more!

Macintosh and Windows compatible

Available from www.krishna.comor the addresses at the front of the book.

With superb graphics, video,and sound, this CD-ROM willopen a view of the Bhagavad-gŒtƒyou've never seen before!

Documents

The complete Sanskrit text - Vedic Illuminations Texts/Bg/study/Gita... · The complete Sanskrit text ... 1 Arjuna-viñäda-yoga 13 2 Säìkhya-yoga 24 3 Karma-yoga 40 4 Jïäna-yoga