Stalin Cilt15

7/30/2019 Stalin Cilt15

1/384

ESERLER/Cilt:15 - SBKP Tarihi J. V.STALN

Halk Kitapl Sayfa: 1 / 385


2/384




3/384



BTN LKELERN LER BRLENZ!

J. V. STALN

ESERLER CLT: 151938

SBKP(B) MK MARX ENGELS LENN ENSTTS

Web Dzenleme: zgrlk Press Agency

www.ozgurluk.org

eviren: SMA L YARKINNTER YAYINLARI / Babli Cad. No:14/3 Caalolu / stanbul


4/384



SOVYETLER BRL

KOMNST PARTS

(BOLEVK)

TARH

KISA DERS

SBKP(B) Merkez Komitesi'nin bir komisyonu taraf

ndan haz

rlanm

,SBKP(B) Merkez Komitesi tarafndan 1938 de onaylanmtr.


5/384



NDEKLER

GR

BRNC BLM

RUSYA'DA SOSYAL-DEMOKRAT PARTSNN YARATILMASIURUNA MCADELE (1883-1901)

1. Rusya'da Serfliin Kaldrlmas ve Sanayi Kapitalizminin Gelimesi.Modern Sanayi Proletaryasnn Ortaya k. i Snf Hareketininlk Admlar.

2. Rusya'da Narodizm ve Marksizm, Plehanov ve "Emein Kurtuluu"Grubu. Plehanov'un Narodizme Kar Mcadelesi. Rusya'daMarksizmin Yaylmas.

3. Lenin'in Devrimci Faaliyetinin Balangc. Petersburg i SnfnnKurtuluu in Mcadele Birlii.

4. Lenin'in Narodizm ve "Legal Marksizm"e Kar Mcadelesi. Lenin'ini-Kyl ittifak Dncesi. Rusya Sosyal-Demokrat i PartisininBilinci Kongresi.

5. Lenin'in "Ekonomizm"e Kar Mcadelesi. Lenin'in Gazetesi"Iskra"nn k.

KISA ZET

KNC BLM

RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT PARTSNN OLUTURULMASI.PARTNDE BOLEVK VE MENEVK GRUPLARININ ORTAYAIKII. (1901-1904)RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT PARTSNNOLUTURULMASI. PART NDE BOLEVK VE MENEVKGRUPLARININ ORTAYA IKII. (1901-1904)

1. 1901-1904 Yllarnda Rusya'da Devrimci Hareketin Ykselii.


6/384



2. Lenin'in Marksist Parti inas Plan. "Ekonomistler'in Oportnizmi."Iskra"nn Lenin'in Plan Uruna Mcadelesi. Lenin'in "Ne Yapmal?"Eseri. Marksist Partinin deolojik Temelleri.

3. Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi kinci Kongresi. Program veTzn Kabul ve Yekpare Bir Partinin Yaratlmas. Kongredeki

Ayrlklar ve Parti inde ki Eilimin Ortaya k: Bolevik veMenevik

4. Menevik Liderlerin Blc Faaliyetleri ve II. Parti KongresindenSonra Parti iinde Mcadelenin Keskinlemesi. MeneviklerinOportnizmi. Lenin'in "Bir Adm leri, ki Adm Geri" Adl Kitab.

Marksist Partinin rgtsel Temelleri.

KISA ZET

NC BLM

RUS-JAPON SAVAI VE BRNC RUS DEVRM DNEMNDEMENEVKLER VE BOLEVKLER (1904-1907)

1. Rus-Japon Sava. Rusya'da Devrimci Hareketin Daha daYkselmesi. Petersburg'da Grevler. 9 Ocak 1905'te Klk Saraynnde i Gsterisi. Gstericilere Ate Almas. Devrimin patlakVermesi.

2. ilerin Siyasi Grevleri ve Gsterileri. Kyller Arasnda DevrimciHareketin Gelimesi. "Potemkin" Zrhlsnda Ayaklanma.

3. Boleviklerle Menevikler Arasnda Taktik Gr Ayrlklar. III. PartiKongresi. Lenin'in "Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin kiTaktii" Kitab. Marksist Partinin Taktik Temelleri.

4. Devrimin Daha da Ykselmesi. Ekim 1905'teki Tm-Rusya SiyasiGrevi. arln Geri Adm Atmas. arn Manifestosu, iTemsilcileri Sovyetlerinin Ortaya k.

5. Aral

k Silahl

Ayaklanmas

. Ayaklanman

n Yenilgisi. Devrimin Geriekilii. Birinci Devlet Dumas. IV. (Birlik) Parti Kongresi.


7/384



6. Birinci Devlet Dumas'nn Datlmas, ikinci Devlet Dumas'nnToplantya arlmas. V. Parti Kongresi. ikinci Devlet Dumas'nnDatlmas. Birinci Rus Devriminin Yenilgisinin Nedenleri

KISA ZET

DRDNC BLM

STOLYPN GERCL DNEMNDE MENEVKLER VEBOLEVKLER. BOLEVKLERN BAIMSIZ BR MARKSSTPART KURMASI. (1908-1912)

1. Stolypin Gericilii. Aydnlarn Muhalif Kesimlerinde zlme.Yozlama Eilimleri. Partili Aydnlarn Bir Ksmnn MarksizmDmanlarnn Kampna Geii ve Marksizmin Teorisini RevizeEtme Giriimleri. Lenin'in "Materyalizm ve Ampiriokritsizm"Kitabnda

2. Diyalektik ve Tarihi Materyalizm zerine 3. Stolypin GericiliiDneminde Bolevikler ve Menevikler. Boleviklerin Tasfiyecilereve Otzovistlere Kar Mcadelesi.

3. Boleviklerin Trokizme Kar Mcadelesi. Parti Dman AustosBloku

4. 1912 Prag Parti Konferans. Boleviklerin Bamsz Bir MarksistParti Kurmas.

KISA ZET

BENC BLM

BRNC EMPERYALST SAVATAN NCE SINIFIHAREKETNN YENDEN YKSEL DNEMNDE BOLEVKPARTS (1912-1914)

1. 1912-1914 Dneminde Devrimci Hareketin Ykselii.


8/384



2. Bolevik Gazetesi "Pravda". IV. Devlet Dumas'ndaki BolevikFraksiyon

3. Legal rgtlerde Boleviklerin Zaferi. Devrimci Hareketin Daha daYkselii. Emperyalist Savan Arifesi.

KISA ZET

ALTINCI BLM

EMPERYALST SAVA DNEMNDE BOLEVK PARTS.RUSYA'DA KNC DEVRM. (1914-Mart 1917)

1. Emperyalist Savan Patlak Vermesi ve Nedenleri

2. II. Enternasyonal Partilerinin Kendi Emperyalist HkmetlerininSafna Geii. II. Enternasyonalin Tek Tek Sosyal-oven PartilereDalmas.

3. Bolevik Parti'nin Sava, Bar ve Devrim Sorunlarndaki Teori ve

Taktii.

4. Cephede arlk Ordularnn Yenilgisi. ktisadi Bozukluk. arlnKrizi.

5. ubat devrimi. arln Devrilmesi. i ve Asker TemsilcileriSovyetlerinin Kurulmas. Geici Hkmet'in Kurulmas. kili ktidar.

KISA ZET

YEDNC BLM

EKM SOSYALST DEVRMN HAZIRLAMA VEGEREKLETRME DNEMNDE BOLEVK PART (Nisan 1917-1918)

1. ubat Devriminden Sonra lkede Durum. Parti, Yeraltndan karakAk Siyasi almaya Geer. Lenin'in Petrograd'a Var. Lenin'inNisan Tezleri. Partinin Sosyalist Devrime Geme Siyaseti.


9/384



2. Geici Hkmet Krizinin Balangc. Bolevik Partinin NisanKonferans

3. Bolevik Partinin Bakentteki Baarlar. Geici Hkmet OrdularnnCephedeki Baarsz Saldrs. i ve Askerlerin TemmuzGsterisinin Bastrlmas.

4. Bolevik Parti'nin Silahl Ayaklanmaya Hazrlanma YolunuBenimsemesi. VI. Parti Kongresi.

5. General Kornov'un Devrime Kar Komplosu. KomplonunBastrlmas. Petersburg ve Moskova Sovyetleri Boleviklere

Geiyor.

6. Petersburg'da Ekim Ayaklanmas ve Geici Hkmet'inTutuklanmas. II. Sovyet Kongresi ve Sovyet Hkmeti'ninKurulmas. II. Sovyet Kongresinin Bar ve Toprak KonusundakiKararnameleri. Sosyalist Devrimin Zaferi. Sosyalist Devrimin ZafereUlamasnn Nede

7. Bolevik Partinin Sovyet iktidarn Salamlatrma Mcadelesi Brest-Litovsk Bar. VII. Parti Kongresi.

8. Sosyalizmin inasnn ilk Admlan zerine Lenin'in Plan. YoksulKyl Komiteleri ve Kulaklarn Dizginlenmesi. "Sol" Sosyal-Devrimcilerin syan ve isyann Bastrlmas. V. Sovyet Kongresi veR.S.F.S.C. Anayasasnn Kabul.

KISA ZET

SEKZNC BLM

YABANCI ASKER MDAHALE VE SAVA DNEMNDEBOLEVK PART (1918-1920)

1. Yabanc Askeri Mdahalenin Balangc. Savan lk Dnemi.

2. Almanya'nn Askeri Yenilgisi. Almanya'da Devrim. III.Enternasyonal'in Kurulmas. VIII. Parti Kongresi.


10/384



3. Mdahalenin Gelimesi, Sovyet lkesinin Ablukaya Alnmas.Kolak'n Harekt ve Yenilgisi. Denikin'in Harekt Yenilgisi.

Aylk Bir Ara. IX. Parti Kongresi.

4. Polonya Soylularnn Sovyet Rusya'ya Saldrs. General Vrangel'inHarekt Polonya Plannn Baarszl. Vrangel'in Bozgunu.Mdahalenin Sonu.

5. Sovyet Cumhuriyeti, ngiliz-Fransz-Japon-Polonya Mdahalesi ileRusya'da Burjuvazi ve iftlik Sahiplerinin Beyaz Muhafz Kar-Devriminin Birleik Kuvvetlerini Nasl ve Niin Yendi?

KISA ZET

DOKUZUNCU BLM

BARIIL EKONOMK RESTORASYON ALIMASINA GEDNEMNDE BOLEVK PARTS (1921-1925)

1. D Mdahalenin ve Savan Tasfiyesinden Sonra Sovyet

Cumhuriyeti. Restorasyon Dneminin Glkleri.

2. Partide Sendikalar zerine Tartmas. X. Parti Kongresi.Muhalefetin Yenilgisi. Yeni Ekonomik Politikaya (NEP) Gei.

3. NEP'in ilk Sonulan. XI. Parti Kongresi. Sovyet SosyalistCumhuriyetler Birlii'nin Kuruluu. Lenin'in Hastal. Lenin'inKooperatif Plan. XII. Parti Kongresi

4. Ekonomik Restorasyonda Karlalan Glklere Kar Mcadele.Trokistler Lenin'in Hastalndan Yararlanarak Faaliyetlerini

Artryorlar. Yeni Parti Tartmas. Trokistlerin Yenilgisi. Lenin'inlm. Lenin Seferberlii. XIII. Parti Kongresi.

5. Restorasyon dneminin Sonuna Doru Sovyetler Birlii. lkemizdeSosyalist na ve Sosyalizmin Zaferi Sorunu. Zinovyev-Kamenev'in"Yeni Muhalefeti. XIV. Parti Kongresi. lkenin Sosyalist

Sanayileme Politikas

.


11/384


12/384



Makine-Traktr stasyonlarnn Siyasi ubeleri. Be Yllk PlannDrt Ylda Tamamlanmasnn Sonulan. Sosyalizmin Tm CepheBoyunc

4. Buharincilerin Yozlaarak Siyasi Sahtekrlar Haline Gelmesi.Trokist Sahtekrlarn Yozlaarak Katiller ve Casuslardan OluanBir Beyaz Muhafz etesi Halini Almas. S. M. Kirov'un Alakaldrlmesi. Bolevik Uyankln Artrlmasin Partini ald

KISA ZET

ONKNC BLM

SOSYALST TOPLUMUN NASINI TAMAMLAMA MCADELESN-DE BOLEVK PART. YEN ANAYASANIN KABUL (1935-1937)

1. 1935-1937 Yllarnda Uluslararas Durum, ktisadi Krizin GeiciOlarak Hafiflemesi. Yeni Bir iktisadi Krizin balamas, talya'nn'Habeistan' lhak, spanya'da Alman ve talyan Mdahalesi.Japonya'nn Merkezi in'i stila Etmesi, kinci Emperyalist Sa

2. Sovyetler Birlii'nde Sanayi ve Tarmn Daha da Gelimesi, kinciBe Yllk Plann Zamanndan nce Gerekletirilmesi. TarmnYeniden nas ve Kollektifletirmenin Tamamlanmas. Kadrolarnnemi. Stahanov Hareketi. Ykselen refah Dzeyi. Ykselen Klt

3. VIII. Sovyet Kongresi. SSCB'nin Yeni Anayasasnn Kabul.Buharinci-Trokist Casuslar, Ykclar ve Vatan Hainleri etesininKalntlarnn Tasfiyesi. SSCB Yksek Sovyeti Seimi in

Hazrlklar. Partinin izleyecei Yol Olarak, Geni Parti-i Demokrasi.

4. BUHARNC-TROKST CASUSLAR, YIKICILAR VE VATANHANLER ETESNN KALINTILARININ TASFYES. SSCBYKSEK SOVYET SEM N HAZIRLIKLAR. PARTNNZLEYECE YOL OLARAK, GEN PART- DEMOKRAS. SSCBYKSEK SOVYET SEMLER.

SONULAR


13/384



GR

Sovyetler Birlii Komnist Partisi (Bolevik), geen yzyln 80'liyllarnda Rusya'da ortaya kan ilk kk Marksist evre ve gruplardan,bugn dnyann ilk sosyalist ii-kyl devletini yneten byk BolevikPartisine kadar uzun ve anl bir yol katetmitir.

SBKP(B), devrim ncesi Rusya'nn ii snf hareketi temelizerinde, ii snf hareketi ile ba kurmu olan ve onun iine sosyalistbilin tayan Marksist evre ve gruplardan doup geliti. SBKP(B)'ninyol gsterici daima Marksizm-Leninizmin devrimci retileri olmutur.Onun nderleri, emperyalizm, emperyalist savalar ve-proleterdevrimleri ann yeni koullarnda, Marx ve Engelsin retilerini dahada gelitirdiler, yeni bir dzeye ykselttiler.

SBKP(B), ii snf hareketi iindeki kk-burjuva partilere -Sosyal-Devrimcilere (ve daha nce de onlarn ncllerine,Narodniklere), Meneviklere, Anaristlere ve her trden burjuvamilliyetilerine- kar ve- Parti iinde Menevik, oportnist akmlara -Trokistlere, Buharincilere, milliyeti sapmalarn temsilcilerine ve dieranti-Leninist gruplara- kar ilkesel mcadele iinde geliti ve glendi.

SBKP(B), ii snfnn tm dmanlarna, emekilerin tmdmanlarna iftlik sahiplerine, kapitalistlere, Kulaklara, zararllara,casuslara ve bizi evreleyen kapitalist dnyann btn kiralk adamlarna

kar devrimci mcadele iinde salamlat ve elikleti.


14/384



SBKP(B)'nin tarihi, devrimin: 1905 burjuva-demokratikdevriminin, 1917 ubat burjuva-demokratik devriminin ve 1917 Ekimsosyalist devriminin tarihidir.

SBKP(B)'nin tarihi, arl

n devriliinin, iftlik sahipleri vekapitalistlerin iktidarnn devriliinin tarihidir; i sava srasndaki dsilahl mdahalenin urad bozgunun tarihidir, Sovyet Devletinin velkemizde sosyalist toplumun inasnn tarihidir.

SBKP(B) tarihinin incelenmesi, bizi, lkemiz ii ve kyllerininSosyalizm uruna mcadelelerinin tecrbesiyle zenginletirir.

SBKP(B) tarihinin incelenmesi. Partimizin, Marksizm-Leninizminbtn dmanlarna kar, emekilerin btn dmanlarna karmcadele tarihinin incelenmesi, Bolevizmde ustalamamzayardmcolur, siyasi uyankl artrr.

Bolevik Partinin kahraman tarihinin incelenmesi, bizi toplumsalgelimenin ve siyasi mcadelenin yasalarnn bilgisiyle, devrimin iticiglerinin bilgisiyle silahlandrr.

SBKP(B) tarihinin incelenmesi, Lenin ve Stalin'in Partisinin ycedavasnn nihai zaferine, Komnizmin btn dnyadaki zaferine gvenikuvvetlendirir.

Bu kitap, Sovyetler Birlii Komnist Partisi (Bolevik)'in tarihiniksaca anlatmaktadr.


15/384



B R N C BLM

RUSYA'DA SOSYAL-DEMOKRAT PARTS'NN YARATILMASI URUNA

MCADELE

(1883 - 1901)

1. RUSYA'DA SERFLN KALDIRILMASI VE SANAYKAPTALZMNN GELMES. MODERN SANAYPROLETARYASININ ORTAYA IKII. SINIFIHAREKETNN LK ADIMLARI.

arlk Rusya's kapitalist gelime yoluna dier lkelerden dahasonra girdi. Geen yzyln 60'l yllarna kadar Rusya'da ok az saydafabrika ve iletme bulunuyordu. Hakim olan, soylu iftlik sahiplerinin

serflie dayal ekonomisiydi. Sertlik sistemi altnda, sanayi doru dzgngeliemezdi. Serflerin zgr olmayan emei, tarmda dk bir emekretkenlii sonucunu veriyordu, iktisadi gelime srecinin tm, sertliinkaldrlmasn emrediyordu. Krm Sava'ndaki askeri yenilgiylezayflayan ve kyllerin iftlik sahiplerine kar ayaklanmalarndankorkuya kaplan arlk hkmeti, 1861'de serflii kaldrmak zorundakald.

Ama serfliin kaldrlmasndan sonra da iftlik sahipleri, kylleri

ezmeye devam etliler. iftlik sahipleri, kyllerin "kurtuluu" srasnda,daha nce kyllerin iledii topraklarn byk bir ksmna el koyarak,


16/384



"kesip kopararak", onlar soydular. Topraklarn bu ksmna kyllerotrezki(kesinti) adn verdi. Kyller, "kurtulular" iin iftlik sahiplerinekurtulma paras olarak aa yukar iki milyar ruble demek zorundabrakldlar.

Serfliin kaldrlmasndan sonra kyller, iftlik sahiplerinden enarartlarla toprak kiralamak zorunda brakldlar. iftlik sahibi, kyllerisk sk, kira iin belirli bir parasal demenin yansra, iftlik sahibinintopraklarnn belli bir ksmn kendi ara ve atlaryla parasz ilemeyezorluyordu. Buna otrabotki (alarak deme, emek-rant) ve barina(angarya) ad veriliyordu. En sk da, kyller toprak kirasn iftliksahibine ayn olarak, mahsul n yans seklinde demek zorundabraklyordu. Buna ispolu(yarclk) ad veriliyordu.

Bylece durum serflik zamanndakinin neredeyse ayns olarakkald; tek fark, kyllerin artk kiisel olarak zgr olmalar, bir eya gibialnp satlamamalaryd.

iftlik sahipleri eitli zorbaca yntemlerle (kira, para cezas),geri kalm kyl iftliklerinin kann emiyorlard. iftlik sahiplerininboyunduruu altnda, kyllerin byk ounluu iftlikleriniiyiletiremiyordu. Devrim ncesi Rusya'da sk sk kt mahsulalnmasna ve ktlklara yol aan tarmn ar geri kalml bundand.

Serflik ekonomisinin kalntlar, ezici vergiler ve ou zamankyl ekonomisinin gelirini bir hayli aan, iftlik sahiplerine denenkurtulma paras, kyl kitlelerini mahvediyor, sefalete srklyor, birgeim yolu bulmak iin kylerini terketmek zorunda brakyordu. Kyllerfabrika ve iletmelere girdiler. Fabrikatrler ucuz igc elde ettiler.

ilerin ve kyllerin tepesinde, ar, kapitalistleri ve iftliksahiplerini emekilere kar, smrlenlere kar koruyan polis efi,beki, jandarma, karakol ve kr polislerinden kurulu tm bir ordu vard.

Dayak cezas

1903'e kadar varl

n

srdrd. Serflik kald

r

lm

olmasna ramen, en ufak bir su ileyen ya da vergisini demeyenkyller dayak cezasna arptrlyordu, iler, polis ve Kazaklartarafndan, zellikle de, fabrikatrlerin basksna artk dayanamaypgreve gittiklerinde, bir hayli hrpalanyorlard. arlk Rusya'snda iilerinve kyllerin hibir siyasi hakk yoktu. arlk otokrasisi halkn en ktdmanyd.

arlk Rusya's bir halklar hapishanesiydi. arlk Rusya'snnok saydaki Rus-olmayan milliyetleri her turla haktan tamamen

yoksundu ve durmadan akla gelebilecek her trl hakaret veaalanmalara maruz braklyorlard. arlk Hkmeti, Rus nfusa, milli


17/384



blgelerin yerli halklarn aa bir rk olarak grmeyi retmeyealyor, bu halklara resmen inorodtsi (yabanc kkenliler) adnveriyor, onlara kar nefreti ve aalamay kkrtyordu. arlk hkmetikasten ulusal dmanl krklyor, bir halk dierinin stne

saldrtyor, Yahudi pogromlar, Kafkasya'da Tatar-Ermeni katliamlartezghlyordu.

Milli blgelerde hkmet dairelerinin tm ya da neredeysetm, Rus memurlarla doldurulmutu. Resmi makamlar ve mahkemennde btn iler Rus dilinde yrtlyordu. Ulusal dillerde gazete vekitap yaynlamak, okullarda anadilde eitim yapmak yasakt. arlkhkmeti, ulusal kltrn her trl kmldann bomaya urayor, Rusolmayan milliyetleri zorla "Ruslatrma" politikas gdyordu. arlk, Rus

olmayan halklar

n celld

ve ikencecisiydi.

Serfliin kaldrlmasndan sonra, Rusya'da sanayi kapitalizminingelimesi, bu gelimeyi hl kstekleyen serfliin kalntlarna ramen,hzla ilerledi. 25 ylda, 1865'den 1890'a kadar, yalnzca bykfabrikalarda, iletmelerde ve demiryollarnda alan iilerin says 706000'den l 433 000'e, yani iki mislinden daha fazlaya ykseldi.

Rusya'daki kapitalist byk sanayi 1890'larda daha da hzlgelimeye balad. Doksanl yllarn sonuna doru, byk fabrika ve

iletmelerdeki, madencilik ve demiryollar

ndaki iilerin say

s

, sadeceAvrupa Rusya'snn elli ilinde 2 207 000'e, Rusya'nn tmnde ise 2 792000'e ykseldi.

Bu, sertlik dneminin fabrika iilerinden ve kk sanayide veel zanaatlarnda alan iilerden, gerek byk kapitalist iletmelerdebir araya toplanm olmas, gerekse mcadeleci, devrimci zellikleriyletemelden ayrlan modern bir sanayi proletaryasyd.

Doksanl yllardaki sanayi alanndaki atlm, esas olarak, youn

demiryolu yap

m

ndan ileri geliyordu. Bir ony

lda, 1890 ile 1900arasnda, 21 000 verst'ten fazla yeni demiryolu hatt denmiti.Demiryollar, muazzam miktarda metal gerektiriyordu (raylar,lokomotifler, vagonlar iin), gittike artan miktarda yakt, kmr ve petrol,gerektiriyordu. Bu, metalrji ve yakt sanayilerinin gelimesine yol aar.

Btn kapitalist lkelerde olduu gibi, devrim-ncesiRusya'snda da sanayi alanndaki atln yllan ile, ii snfn ar birekilde etkileyen, yzbinlerce iiyi isizlie ve sefalete mahkum edensanayi krizleri, sanayiin sekteye uramas birbirini izliyordu.

Rusya'da kapitalizmin gelimesi serfliin kaldrlmasndan sonra


18/384



bir hayli hzlansa da, buna ramen Rusya, iktisadi gelime bakmndandier kapitalist lkelerin ok ok gerisinde kalyordu. Nfusun bykounluu hl tarmla urayordu. "Rusya'da KapitalizminGelimesi" adl nl eserinde Lenin, 1897 genel nfus saym

sonularndan nemli veriler aktard. Toplam nfusun altda beinintarmla urat, byk ve kk sanayide, ticarette, demiryollarnda, suyollarnda, inaatlarda, kerestecilikte vb. ise nfusun ancak sadeceyaklak altda birinin alt grlyordu.

Btn bunlar, Rusya'nn [o zamanlar-.N.] hl, lkedekapitalizm gelimekte olmasna ramen, bir tarm lkesi olduunu,iktisaden geri karm, kk-burjuva bir lke olduunu, yani kkmlkiyete dayal, retkenlii dk bireysel kyl ekonomisinin hakim

olduu bir lke olduunu gsterir.

Kapitalizm yalnzca kentlerde deil, krda da geliiyordu,Devrim-ncesi Rusya'nn sayca en gl snf olan kyllk zlyor,ayryordu.

Kyde, hali vakti en iyi kyller arasndan bir Kulak st tabakas, kyburjuvazisi doarken, te yandan, birok kyl mahvoluyor, kryoksullarna dahil kyllerin, ky proleterlerinin ve yan-proleterlerinsays gittike artyordu. Orta kyllerin says ise yldan yla azalyordu.

1903 ylnda Rusya'da yaklak 10 milyon kyl iftlii vard. "KrYoksullarna" adl brornde Lenin, bu iftliklerden en az buukmilyonunun hi at olmayan kyllere ait olduunu hesaplamt. Bu enyoksul kyller, topraklarnn ancak kk bir ksmn ekiyor, gerikalann Kulaklara kiralyor ve kendilerine baka geim kaynaklanaryorlard. Durumlar itibariyle bu kyller proletaryaya en yaknd.Lenin onlara kr proleterleri ya da yar-proleterler adn veriyordu.

te yandan, (toplam 10 milyon iftlikten) bir buuk milyonunu

meydana getiren zengin, Kulak iftlikleri, ekilen tm kyl topraklar

n

nyarsn ele geirmilerdi. Bu kyl burjuvazi, yoksul ve orta kyllezerek, tarm iilerinin ve gndelikilerin emeiyle semirerekzenginleiyor ve tarm kapitalistlerine dnyordu.

Rusya'da ii snf daha geen yzyln 70'li ve zellikle de 80'liyllarnda uyanmaya ve kapitalistlere kar mcadele yrtmeye balad.arlk Rusya'snda iilerin durumu olaanst ktyd. 801i yllardafabrika ve iletmelerde ign asla 12 1/2 saatten aa deildi; tekstilsanayiinde ise 14-15 saate varyordu. Kadn ve ocuk emeinin

smrlmesi ok yaygnd. ocuklar da bykler kadar uzun srealyor, ama kadnlar gibi, ok daha az cret alyorlard. cretler


19/384



lsz derecede dkt, iilerin byk ounluu ayda 7-8 rublealyordu. Metal iletmelerinde ve dkmhanelerde en yksek creti alaniiler ayda 35 rubleden fazla kazanmyorlard. Hibir i emniyeti yoktu,bunun sonucunda iiler arasnda kitlesel boyutlarda sakatlanmalar ve

lmcl i kazalar oluyordu, iiler sigortal deildi; btn salkhizmetleri ancak parayla idi. Konutlarn durumu feciydi, iiler fabrikayaait barakalarda, kck bir "oda"ya 10 -12 kii tktrlyorlard.Fabrikatrler, cretleri hesaplarken iileri sk sk aldatyor, onlar,alverilerini fahi fiyatla sat yapan fabrikaya ait dkknlardanyapmaya zorluyor, para cezalaryla soyup soana eviriyorlard.

iler, kendi aralarnda anlamaya ve ortaklaa, dayanlmazdurumlarn iyiletirmek amacyla fabrika ya da iletme sahibinin nne

talepler srmeye balad

lar. i b

rak

yorlar, yani grev yap

yorlard

. 701ive 801i yllarn ilk grevleri, genellikle, lsz para cezalan, cretlerindenmesi srasnda iilerin aldatlmas, dolandrlmas ve crethadlerinde yaplan indirimler yzndendi.

lk grevler srasnda, sabr tkenen iiler bazen makineleriparalyor, fabrika binalarnn pencerelerini kryor, fabrikaya aitdkknlar ve brolar ykyorlard.

leri iiler, kapitalistlere kar baarl mcadele iin bir rgtn

zorunlu olduu grn kavrad

lar. i birlikleri kurulmaya balad

.

1875 ylnda Odessa'da, "Gney Rus i Birlii" kuruldu. Bu ilkii birlii varln sekiz-dokuz ay srdrd ve sonra arlk hkmetitarafndan datld.

Petersburg'da 1878 ylnda, banda Halturin adl bir marangozile Obnorski adl bir tesviyecinin bulunduu "Rus iileri Kuzey Birlii"rgtlendi. Bu birliin programnda, birliin grevlerinin batdaki sosyal-Demokrat ii partilerininkiyle ayn olduu syleniyordu. Birlik niha

hedef olarak nne, sosyalist devrim yapmay

-"son derece adaletsiz birdzen olarak devletin mevcut siyasi ve iktisadi dzenini devirme"yi-koyuyordu. Birliin rgtleyicilerinden biri olan Obnorski, bir sureyurtdnda yaam ve Marksist sosyal-demokrat partilerin ve Marks'nynettii Birinci Enternasyonal'in faaliyetlerini yakndan izlemiti. "Rusiileri Kuzey Birlii'nin program, bunun damgasn tayordu. Bu birlikkendi nne dolaysz grev olarak, halk iin siyasi zgrl ve siyasihaklan (sz ve basn zgrl, toplant hakk vs.) kazanmay koydu.

Acil taleplere, ignnn ksaltlmas da dahildi.

Birliin ye says iki yz buldu, bir o kadar da sempatizanvard. Birlik, ii grevlerine katlmaya balad, onlara nderlik etti. arlk


20/384



hkmeti bu ii birliini de datt.

Ama ii snf hareketi gelimeye devam etti, yeni yeni blgelerikapsad. 80'li yllarda ok sayda grev oldu. Be yl iinde (l881'den

1886'ya kadar), greve

kan 80 000 iiyi kapsayan 48'den fazla grevoldu.

1895 ylnda Orehovo -Zuyevo'daki Morozov fabrikasnda patlakveren byk grevin, devrimci hareketin tarihinde zellikle byk birnemi vardr.

Bu fabrikada aa-yukar 8 000 ii alyordu. alma artlangnbegn ktleiyordu: 1882-1884 arasnda cretler be kezdrlmt, son ylda ise cretler bir defada yzde 25 indirilmiti.

Ayrca fabrikatr Morozov, iileri para cezalaryla da cendereyesokuyordu. Grev ertesinde mahkeme nnde ortaya kt gibi, iilerinkazand her rublenin 30 ila 50 kopeki para cezaseklinde fabrikatrncebine iniyordu, iler bu soyguna daha fazla dayanamadlar ve 1885ylnn Ocak aynda greve baladlar. Grev daha nceden rgtlenmiti.Eskiden "Rus ileri Kuzey Birli'nin bir yesi olan ve belli bir devrimcitecrbesi bulunan Pyotr Moisseyenko adl ileri bir ii tarafndanynetiliyordu. Grev arifesinde Moisseyenko, zellikle snf bilinli bakadokumaclarla birlikte, fabrikatre sunmak zere bir dizi talep hazrlad,

bunlar iilerin gizli bir toplant

s

nda onayland

, iiler hereyden nce,hayduta para cezalarnn kaldrlmasn talep ettiler.

Bu grev silah zoruyla bastrld. 600'den fazla ii tutukland,dzinelerle ii mahkemeye verildi.

Benzer grevler, 1885 ylnda, vanovo-Voznessensk'tekifabrikalarda da oldu.

i snf hareketinin bymesinden korkuya kaplan arlkhkmeti, ertesi yl, para cezalan zerine bir yasa karmak zorunda

kald. Bu yasada, ceza paralarnn fabrikatrlerin cebine inmemesi,bilakis bizzat iilerin ihtiyalar iin harcanmas gerektii syleniyordu.

Morozov grevi ve dier grevlerin deneyimlerden iiler, rgtlmcadeleyle ok ey elde edebileceklerini rendiler, i snfhareketinin saflarndan, ii snfnn karlarn bkmadan, usanmadansavunan yetenekli nderler ve rgtleyiciler kt.

Ayn zamanda Rusya'da, byyen ii snf hareketi zeminizerinde ve Bat Avrupa ii snf hareketinin etkisi altnda, ilk Marksist

rgtler ortaya kmaya balad.


21/384



2. RUSYA'DA NARODZM VE MARKSZM. PLEHANOV VE"EMEN KURTULUU" GRUBU. PLEHANOV'UNNARODZME KARI MCADELES. RUSYA'DAMARKSZMN YAYILMASI

Marksist gruplarn ortaya kndan nce, Rusya'da devrimcialma Marksizme kar olan Halklar (Narodnikler) tarafndanyrtlmekteydi.

lk Rus Marksist grubu 1883'te ortaya kt. Bu, G. V.Plehanov'un yurtdnda, devrimci faaliyetleri yznden arlkhkmetinin takibatlarndan syrlmak zere gittii Cenevre'de rgtledii"Emein Kurtuluu" grubuydu.

nceleri Plehanov'un kendisi de bir Narodnik'ti. Ama dardaMarksizmi inceledikten sonra, Narodizmden koptu ve Marksizmin ndegelen bir propagandisti haline geldi.

"Emein Kurtuluu" grubu, Rusya'da Marksizmin yaylmas iinok alt. Marx ve Engels'in eserlerini -"Komnist Manifesto","cretli Emek ve Sermaye", "Sosyalizmin topyadan BilimeGelimesi" ve dierlerini- Rusaya evirdiler, darda bastrdlar veRusya'da gizlice datmaya baladlar. G.V. Plehanov, Zasuli, Akselrodve bu grubun dier yeleri, Marx ve Engels'in retilerini aklayan,bilimsel sosyalizmin fikirlerini ortaya koyan bir dizi eser de yazdlar.

Proletaryann byk retmenleri Marx ve Engels, -topiksosyalistlerin tersine- sosyalizmin hayalcilerin (topyaclarn) bir icadolmayp, modern kapitalist toplumun gelimesinin zorunlu sonucuolduunu ilk aklayanlard. Tpk feodal dzenin devrilmi olmas gibikapitalist dzenin de devrileceini, kapitalizmin, proletaryann ahsnda,kendi mezar kazclarn yarattn gsterdiler, insanl kapitalizmden,smrden ancak proletaryann snf mcadelesinin, ancak

proletaryann burjuvazi zerindeki zaferinin kurtaracan gsterdiler.

Marx ve Engels, proletaryaya, kendi gcnn bilincine varmay,kendi snf karlarn bilmeyi ve burjuvaziye kar kararl mcadele iinbirlemeyi rettiler. Marx ve Engels, kapitalist toplumun gelimeyasalarn kefettiler ve kapitalist toplumun gelimesinin ve onun iindekisnf mcadelesinin kanlmaz olarak kapitalizmin devrilmesine,proletaryann zaferine, proletarya diktatrlne gtrmek zorundaolduunu bilimsel ekilde kantladlar.

Marx ve Engels, sermayenin egemenliinden kurtulmann vekapitalist mlkiyeti kamu mlkiyetine dntrmenin barl yoldan


22/384



mmkn olmadn, ii snfnn bunu ancak burjuvaziye kar devrimciiddet uygulayarak, bir proleter devrimle, smrclerin direniinikrarak ve yeni, snfsz Komnist bir toplum yaratmak zorunda olankendi siyasi egemenliini, proletarya diktatrln kurarak

baarabileceini rettiler.

Marx ve Engels, sanayi proletaryasnn kapitalist toplumda endevrimci ve bu nedenle en ileri snf olduunu, ancak proletarya gibi birsnfn, kapitalizmden honut olmayan tm gleri kendi etrafndatoplayabileceini ve onlar kapitalizme kar taarruza geirtebileceinirettiler. Ama eski dnyay yenip yeni, snfsz toplumu ina etmek iin,proletaryann, Marx ve Engelsin Komnist Partisi adn verdii, kendi iisnf partisine sahip olmas gerekir.

lk Rus Marksist grubu olan Plehanov'un "Emein Kurtuluu"grubu, kendini btnyle Marx'n ve Engels'in grlerinin yaylmasnaadad.

"Emein Kurtuluu" grubu Marksizmin bayran yurtdndakiRus basnnda, henz Rusya'da bir sosyal-demokrat hareket yokkenykseltmiti.Bu durumda hereyden nce bu hareket iin teorik olarak,ideolojik olarak yolu amak gerekliydi. Marksizmin ve sosyal-demokrathareketin yaylmas nnde o sradaki en nemli ideolojik engel, o

zamanlar ileri iiler ve devrimci dnceli aydnlar arasnda hakim olanNarodnik grlerdi.

Rusya'da kapitalizm gelitike, ii snf da rgtl devrimcimcadele yrtebilecek, kuvvetli ve ileri bir g haline geldi. AmaNarodnikler ii snfnn nder roln anlamyorlard. Rus Narodnikleriyanl bir ekilde, esas devrimci gcn ii snf deil, kyllerolduunu, ar ve iftlik sahiplerinin iktidarnn yalnzca kyl"isyanlaryla" devrilebileceini dnyorlard. Narodnikler ii snfntanmyor ve kyllerin ii snfyla ittifak olmakszn ve onun nderliiolmakszn arl ve iftlik sahiplerini yenemeyeceini anlamyorlard.i snfnn, toplumun en devrimci ve en ileri snf olduunukavramyorlard.

Narodnikler balangta kylleri arlk hkmetine karmcadeleye sarsmaya altlar. Bu amala, gen devrimci aydnlarkyl klna brnerek kye, o gnn deyiiyle "halka" gittiler."Narodnik" terimi de buradan, Narod'dan, yani halk'tan gelir. Amakyllk onlar izlemedi, nk onlar kylleri de doru drst tanmyor

ve anlamyorlard. Narodniklerin byk ounluu polis tarafndantutukland. Bunun zerine Narodnikler, arlk otokrasisine kar


23/384



mcadeleyi tek balarna, kendi gleriyle, halk olmakszn yrtmeyekarar verdiler, bu karar ise daha da ciddi hatalara yol at.

Narodniklerin gizli birlii "Narodnaya Volya" (Halkn radesi),

ara bir bir suikast haz

rlad

, l Mart (yeni tarihle 13 Mart) 1881'de bu gizlibirliin yeleri ("Narodnaya Volya"clar), ar II. Aleksander'i birbombayla ldrmeyi baardlar. Ama bundan halkn hibir kar olmad.Tek tek insanlarn ldrlmesi, ne arlk otokrasisini devirebilir, ne deiftlik sahipleri snfn yokedebilirdi. ldrlen arn yerine bir bakas,III. Aleksander geti, onun ynetimi altnda iilerin ve kyllerin durumudaha da ktleti.

Narodniklerin arla kar setii, tek tek suikastlerle, bireyselterrle mcadele yolu yanlt ve devrime zararlyd. Bireysel terr

politikas, Narodniklerin yanl, aktif "kahramanlar" ve "kahramanlar"danolaanst yiitlikler bekleyen pasif "sr" teorisine dayanyordu. Buyanl teori, tarihi sadece olaanst bireylerin yarattn; ktlenin,halkn, snfn, Narodnik yazarlarn horlayc deyile "sr"nn ise bilinlirgtl eylem yeteneinde olmadn, "kahramanlar" ancak krkrne izleyebileceini iddia ediyordu. Bu yzden Narodnikler, kyllerarasnda ve ii snf iinde devrimci kitle almasn bir yana braktlarve bireysel terre yneldiler. Zamann en nl devrimcilerinden birini,Stepan Halturin'i, devrimci ii birlii rgtleme almasn brakp,

kendini btnyle terrizme vermeye ikna ettiler.

Narodnikler, smrcler snfnn tek tek temsilcilerine kar -devrime hibir faydas olmayan- suikastlerle, emekilerin dikkatini, birbtn olarak bu snfa kar mcadeleden eldiler. i snfnn vekylln devrimci inisiyatif ve faaliyetinin gelimesini ksteklediler.

Narodnikler, proletaryann devrimde kendi nder rolnkavramasn engellediler ve ii snfnn bamsz partisininyaratlmasn geri braktrdlar.

Narodniklerin gizli rgt arlk hkmeti tarafndanparaland halde, Narodnik grler devrimci dnceli aydnlararasnda uzun sre varln korudu. Geride kalan Narodnikler Rusya'daMarksizmin yaylmasna inat bir ekilde kar koydular, ii snfnnrgtlenmesini baltaladlar.

Bu nedenle Rusya'da Marksizm, ancak Narodizme karmcadele iinde geliebilir ve g kazanabilirdi.

"Emein Kurtuluu" grubu Narodniklerin yanl

grlerine kar

sava at, Narodnik retilerin ve mcadele yntemlerinin ii snf


24/384



hareketine ne kadar byk zarar verdiini gsterdi.

Narodnikleri hedef alan yazlarnda Plehanov, onlarnkendilerine Sosyalist adn vermesine ramen, Narodniklerin grlerinin

Bilimsel Sosyalizm ile hibir ortak yan

olmad

m gsterdi.

Narodniklerin yanl grlerinin ilk Marksist eletirisini yapanPlehanov oldu. Narodnik grlere isabetli darbeler indiren Plehanov,ayn zamanda Marksist grleri parlak birekilde savunmay da bildi.

Narodniklerin, Plehanov'un ezici darbeler indirdii yanl temelgrleri nelerdi?

Birincisi, Narodnikler Rusya'da kapitalizmin "tesadfi" birgrng olduunu, Rusya'da gelimeyeceini ve dolaysyla

proletaryann da byyp gelimeyeceini ileri sryorlard.

kincisi, Narodnikler ii snfn devrimde nder snf olarakgrmyorlard. Proletarya olmakszn sosyalizme ulamay hayalediyorlard. Esas devrimci gcn, aydnlarn nderliinde kyller, veSosyalizmin reym hali ve temeli olarak grdkleri ky topluluu -Obina-olduunu dnyorlard.

ncs, Narodnikler insanlk tarihinin tm seyri hakkndayanl ve zararl grlere sahiptiler. Toplumun iktisadi ve siyasi

geliiminin yasalarn ne biliyor, ne de anlyorlard. Bu konuda bir hayligeriydiler. Onlara gre tarih, ne snflar ne de snf mcadeleleritarafndan yaplyordu, bilakis sadece, ktlenin, "sr"nn, halkn,snflarn kr krne izledii olaanst bireyler "kahramanlar"tarafndan yaplyordu.

Narodnikleri tehir etme mcadelesi iinde Plehanov, Rusya'daMarksistlerin kendilerini yetitirmesine ve eitmesine yarayan bir diziMarksist eser yazd. Plehanov'un "Sosyalizm ve Siyasi Mcadele","Gr Ayrlklarmz", "Monist Tarih Grnn Gelimesizerine"gibi eserleri Rusya'da Marksizmin zaferi iin yolu temizledi.

Plehanov eserlerinde Marksizmin temel sorunlarnn biramlamasn yapt. 1895 ylnda yaynlanan "Monist Tarih GrsnnGelimesi zerine"eseri zellikle byk bir neme sahip oldu. Lenin,bu kitap sayesinde "tm bir Rus Marksistleri kuann yetitiine" iaret

etti. (Lenin, Tm Eserler, cilt XIV, s. 347, Rusa.)

Narodnikleri hedef alan yazlarnda Plehanov, sorunu

Narodniklerin koyduktan gibi: Rusya'da kapitalizm gelimeli mi,gelimemeli mi? diye koymann sama olduunu gsterdi. Plehanov,


25/384



Burada szkonusu olann Rusya'nn kapitalist gelime yoluna oktangirdiinive Rusya'y hibir gcn bu yoldan dndremeyeceini syledive bunu olgularla tantlad.

Devrimcilerin grevi, Rusya'da kapitalizmin gelimesinidurdurmakdeildi, bunu nasl olsa yapamazlard. Devrimcilerin grevi,kapitalizmin gelimesiyle ortaya kan kuvvetli devrimci gce, iisnfna dayanmak; onun snf bilincini ykseltmek, onu rgtlemek vekendi ii snf partisini yaratmakta ona yardm etmekti.

Plehanov, Narodniklerin ikinci temel yanln da; proletaryanndevrimci mcadeledeki nder roln yadsmalarn da darmadan etti.Narodnikler Rusya'da proletaryann ortaya kmasn bir tr "tarihitalihsizlik" olarak gryor ve "proleterlik lseri"nden szediyorlard.

Marksist retiyi ve onun Rusya'ya tam uygulanabilirliini iddetlesavunan Plehanov, kyllerin saysal stnlne ve proletaryanngrece azlna ramen, devrimcilerin asl umutlarn tam daproletaryaya, onun gelimesine balamalar gerektiini kantlad.

Niin tam da proletaryaya?

nk proletarya, bugnk saysal azlna ramen, ekonomininen ileri biimine, byk retime bal olan ve bundan dolay nndebyk bir gelecek duran emeki snft.

nk snf olarak proletarya, her geen yl byyordu, siyasibakmdan geliiyordu, byk retimdeki alma artlarndan dolaykolayca rgtlenebiliyordu ve proleter konumundan dolay en devrimcisnft, nk devrimde zincirlerinden baka kaybedecek bireyi yoktu.

Kylln durumu ise farklyd.

Kyllk (burada her biri kendi hesabna alan bireyselkyller kastedilmektedir. Ed.), saysal byklne ramen,ekonominin en geri biimine, kk retime bal ve bundan dolaynnde byk bir gelecek durmayan ve duramayacak olan bir emekisnft.

Snf olarak kyllk, gelimek bir yana, gittike daha fazlaburjuvaziye (Kulaklar) ve kr yoksullarna (proleterler ve yar-proleterler)ayryordu. Ayrca, dankl yznden, onu rgtlemek proletaryadandaha zordu, kk mlk sahipleri olarak konumlarndan dolay devrimciharekete proletarya kadar kolay katlmyorlard.

Narodnikler, Rusya'da sosyalizmin proletarya diktatrl

vastasyla deil, bilakis sosyalizmin reym hali ve temeli olarakgrdkleri ky topluluu vastasyla geleceini iddia ediyorlard. Ama ky


26/384



topluluu, sosyalizmin ne reym hali ne de temeliydi ve olamazd da;nk ky topluluuna, yoksul kylleri, tarm emekilerini ve iktisadenzayf orta kylleri smren Kulaklar, "kyn kan emicileri" hakimdi.Ortaklaa toprak mlkiyetinin biimsel varl ve topran dnem dnem

kafa saysna gre yeniden paylalmas, durumu hibir ekildedeitirmiyordu. Topra, ky topluluunun i hayvanna, ara vetohuma sahip olan yeleri, yani hali vakti yerinde orta kyller veKulaklar kullanyordu. Atsz kyller, yoksul kyller ve bir btn olarakiktisaden zayf olanlar, topra Kulaklara devredip kendi geimlerini tarmiisi olarak kazanmak zorunda kalyorlard. Ky topluluu, aslnda,Kulaklarn egemen konumunu rtbas etmek iin rahat bir biim vekyllerden kollektif sorumluluk ilkesine gre vergi toplamak iin arlkhkmetinin elinde ucuz bir araca. arln ky topluluuna

dokunmamas da ite bu yzdendi. Byle bir ky topluluunusosyalizmin reym hali ya da temeli olarak grmek gln olurdu.

Plehanov, Narodniklerin nc temel yanln da -toplumsalgelimede, olaanst bireylerin, "kahramanlar"n ve onlarn fikirlerinintayin edici rol ve kitlelerin, "sr'nn, halkn, snflarn nemsiz rol-darmadan etti. Plehanov, Narodnikleri idealizm ile sulad vedorunun idealizmden deil, Marx ve Engels'in materyalizmindenyanaolduunu kantlad.

Plehanov, Marksist materyalizm bak asn gelitirdi vegerekelendirdi. Marksist materyalizme uygun olarak, toplumungelimesinin, son tahlilde, olaanst bireylerin istek ve dnceleritarafndan deil, toplumun maddi varlk koullarnn gelimesi tarafndan,toplumun varl iin gerekli olan maddi rnlerin retim tarzndakideiiklikler tarafndan, maddi rnlerin retimi alannda snflarnkarlkl ilikilerindeki deiiklikler tarafndan, snflarn maddi rnlerinretimi ve datmnda oynadklar rol ve aldktan yer uruna giritiklerimcadeleler tarafndan belirlendiini kantlad.

Dnceler, insanlarn toplumsal-iktisadi konumunu belirlemez, bilakis,insanlarn toplumsal-iktisadi konumlar, onlarn dncelerini belirler.Olaanst bireyler, dnceleri ve istekleri toplumun iktisadi geliimine,ileri snfn ihtiyalarna kart dyorsa, birer hie dnebilirler, vetersine, eer dnce ve istekleri toplumun iktisadi geliimininihtiyalarn, en ileri snfn ihtiyalarn doru birekilde dile getiriyorsa,olaanst insanlar gerekten olaanst bireyler haline gelebilir.

Narodniklerin, ktlenin bir sr olduu, tarihi yapanlarn ve

sry halk haline getirenlerin kahramanlar olduu iddialarnaMarksistleru yant verdiler: tarihi kahramanlar deil, kahramanlar tarih


27/384



yapar (yaratr), dolaysyla halk kahramanlar deil, kahramanlar halkyaratr ve tarihi halk ileri gtrr. Kahramanlar, olaanst bireyler,ancak toplumun gelime artlarn ve bu artlar daha iyiye dntrmeyollarn doru olarak kavrayabildikleri lde toplumun yaamnda

nemli bir rol oynayabilirler. Kahramanlar, olaanst bireyler, toplumungelime artlarn doru olarak kavramaz ve kendilerinin tarihi"biimlendirenler" olduklar kuruntusuna kaplp, toplumun tarihiihtiyalarna kar kmaya balarlarsa, gln bahtszlar konumunadebilirler.

Narodnikler, tam da bu trden bahtszlar, acnacak kahramanlarkategorisine giriyorlard.

Narodniklere kar Plehanov'un yaznsal almalar,

mcadelesi, Narodniklerin devrimci aydnlar arasndaki etkisini temellizayflatt. Ancak Narodizmin ideolojik olarak parampara edilii henztamamlanm olmaktan uzakt. Bu grev -Marksizmin dman olarakNarodizme son darbeyi indirmek- Lenin'e dt.

"Narodnaya Volya" Partisinin paralanmasndan ksa sresonra, Narodniklerin ounluu arlk hkmetine kar devrimcimcadeleden vazgeti; arlk hkmetiyle uzlama, anlama vaazetmeye balad. Seksenli ve doksanl yllarda Narodnikler, Kulaklarn

karlarnn szcleri haline geldiler.

"Emein Kurtuluu" grubu, Rus sosyal-demokratlarnn birprogram iin iki taslak hazrlad (ilki 1884'te, ikincisi 1887'de). BuRusya'da Marksist sosyal-demokrat partinin yaratlmas iinnalmada ablan ok nemli bir admd.

Ama "Emein Kurtuluu" grubunun ciddi hatalar da vard. Onunilk program taslanda hl Narodnik grlerin kalntlar vard, bireyselterr taktii caiz grlyordu. Ayrca Plehanov, proletaryann, devrimin

seyri iinde kylleri beraberinde gtrebileceini ve gtrmek zorundaolduunu, proletaryann, ancak kyllkle ittifak halinde arlk zerindezafer kazanabileceini hesaba katmyordu. Plehanov devamla, liberalburjuvaziyi devrime istikrarsz da olsa bir destek salayabilecek bir golarak gryordu, ama kyll ise baz yazlarnda tamamendefterden siliyordu. rnein yle diyordu:

"lkemizde, muhalif ya da devrimci kombinasyonlarndayanabilecekleri --burjuvazi ve proletaryadan baka- hibir toplumsal

g grmyoruz." (Plehanov, Eserler, cilt III, s. 119, Rusa.)

Bu yanl grler, Plehanov'un gelecekteki Menevik


28/384



grlerinin tohumlaryd.

Gerek "Emein Kurtuluu" grubu, gerekse o dnemin Marksistevreleri henz ii snf hareketiyle pratik balar kurmu deildi. Bu

henz, Rusya'da Marksizmin teorisinin, Marksist dncelerin, sosyal-demokrasinin programatik ilkelerinin ortaya kma ve tutunmadnemiydi. 1884 ile 1894 arasndaki on yl iinde, sosyal-demokrasi,iilerin kitle hareketiyle hi ba olmayan ya da pek az ba olan tek tekkk gruplar ve evreler halinde vard. Henz domam, fakat anarahminde gelien ocuu andran sosyal demokrasi, Lenin'in deyiiyle,"bir ceninin gelime srecinden"geiyordu.

"Emein Kurtuluu" grubunun, "sadece teorik olarak sosyal-demokrasinin temellerini attn ve ii snf hareketine doru ilk admattn" belirtti Lenin.

Rusya'da Marksizmi ii snf hareketiyle birletirme ve aynekilde "Emein Kurtuluu" grubunun hatalarn dzeltme grevininzm Lenin'e dt.

3. LENN'N DEVRMC FAALYETNN BALANGICI.PETERSBURG SINIFININ KURTULUU N

MCADELE BRL.

Bolevizmin kurucusu Vladimirlyi Lenin, 1870 ylnda Simbirsk(imdi Ulyanovsk) kentinde dodu. 1887 ylnda Lenin Kazanniversitesi'ne girdi, ama devrimci renci hareketine katldndandolay ksa sre sonra tutukland ve niversiteden uzaklatrld.Kazan'da Lenin, Fedoseyev'in rgtlemi olduu bir Marksist evreyekatld. Lenin'in Samara'ya tanmasndan sonra onun etrafnda abucakSamara'l Marksistlerin ilk evresi olutu. Lenin daha o gnlerdemkemmel Marksizm bilgisiyle herkesi hayrette brakyordu.

1893 ylnn sonunda Lenin Petersburg'a tand. Daha ilkkonumalar ve konferanslar, Petersburg'daki Marksist evrelerekatlanlar zerinde gl bir izlenim brakt. Marx'n eserleri hakkndaolaanst derin bilgisi, Marksizmi o gnn Rusya'snn iktisadi ve siyasikoullarna uygulama yetenei, iilerin davasnn zaferine olan ateli vesarslmaz inanc ve esiz rgtleme kabiliyeti -tm bunlar, Lenin'i,Petersburg Marksistlerinin herkese kabul edilen nderi durumunagetirdi.

Lenin, evrelerde kendilerine ders verdii ileri iilerin derinsevgisini kazanmt.


29/384



"Derslerimiz", diyordu ii Babukin anlarnda, Lenin'in iievrelerinde verdii dersler hakknda, "ok canl, ilgin bir karaktertayordu, bu derslerden hepimiz ok memnunduk ve hepretmenimizin zeksna hayrandk."

1895 ylnda Lenin, Petersburg'daki btn Marksist iievrelerini (yirmi tane kadar vard) birrgtte, "i Snfnn Kurtuluuin Mcadele Birlii"nde birletirdi. Bylece o, devrimci Marksist iipartisinin yaratlmasnn yolunu at.

Lenin, "Mcadele Birlii"nin nne, ii snfnn kitle hareketiyledaha sk balar kurmak ve ona siyasi bakmdan nderlik etmek grevinikoydu. Propaganda evrelerinde toplanan az saydaki ileri ii arasndaMarksizm propagandasndan, geni ii snf kitleleri arasnda gnnkonularyla ilgili siyasi ajitasyonageilmesini nerdi. Kitle ajitasyonunabu yneli, Rusya'da ii snf hareketinin daha sonraki gelimesiasndan byk bir neme sahipti.

Doksanl yllarda sanayi, bir atlm dnemi geirdi, i saysartt, i snf hareketi glendi 1895'ten 1899'a kadar, tam olmayanverilere gre, en azndan 221 000 ii grev yapt. i snf hareketi(ilkenin siyasi yaantsnda nemli bir g haline geldi. Narodniklerekar mcadelede Marksistler tarafndan savunulan, devrimci harekette

ii snfnn nder rolne ilikin grler, bizzat yaam tarafndandorulanyordu.

Lenin'in nderlii altnda "i Snfnn Kurtuluu iin McadeleBirlii", iilerin iktisadi talepler -alma koullarnn iyiletirilmesi, ignnn ksaltlmas, cretlerin ykseltilmesi- uruna mcadelesini,arla kar siyasi mcadeleyle birletirdi. "Mcadele Birlii", iilerisiyasi bakmdan eitti.

Lenin'in nderlii altnda Petersburg "i Snfnn Kurtuluu in

Mcadele Birlii", Rusya'da ilk kez, Sosyalizmin ii snf hareketiylebirliinipratie geirmeye balad. Herhangi bir fabrikada bir grev patlarpatlamaz, evrelere katlanlar sayesinde fabrikalardaki durum hakkndadaima etrafl bilgi sahibi olan "Mcadele Birlii", derhal bildiriler vesosyalist arlar yaynlayarak reaksiyon gsteriyordu. Bu bildirilerdefabrika sahiplerinin iilere yapt basklar tehir ediliyor, iilerin kendikarlar iin nasl mcadele etmesi gerektii aklanyor, iilerintalepleri yaynlanyordu. Bildirilerde, kapitalizmin banlar hakknda,iilerin yoksulluu, 12 il 14 saatlik dayanlmaz ign, iilerin btn

haklardan yoksun oluu hakknda tm hakikat dile getiriliyordu. Aynzamanda, uygun siyasi talepler de ne srlyordu. 1894 yl sonunda


30/384



Lenin, ii Babukin'le birlikte bu tipten ilk ajitasyon bildirisini ve grevdebulunan Petersburg'daki Semyannikov iletmeleri iilerine bir aryyazd. 189S sonbaharnda Lenin, Thornton Fabrikasnn grevci erkek vekadn iilerine hitaben bir bildiri yazd. Bu fabrika, buradan milyonlar

kazanan ngiliz fabrikatrlerin elindeydi. Burada ign 14 saatigeiyordu, dokumaclarn aylk kazanc ise 7 rubleyi gemiyordu. Greviiiler kazand. Ksa sre iinde "Mcadele Birlii" tarafndan, eitlifabrikalarn iilerine hitaben bu tr dzinelerce bildiri bastrld. Bubildirilerden her biri, iilerin cesaretini byk lde artrd. iler,sosyalistlerin kendilerine yardm ettiini ve kendilerini savunduunugrdler.

"Mcadele Birlii"nin nderlii altnda, 1896 yaznda

Petersburg'lu 30,000 tekstil iisinin grevi gerekletirildi. Ba talep,ignnn ksaltlmasyd. Bu grevin iddeti, arlk hkmetini 2 (14)Haziran 1897 tarihli, ignn 11,5 saatle snrlayan yasay karmakzorunda brakt. Bu yasadan nce, ign herhangi bir ekildesnrlandrlmamt.

Aralk 1895'te Lenin arlk hkmeti tarafndan tutukland. Ama odevrimci mcadeleyi hapishanede de srdrmekten geri kalmad."Mcadele Birlii"ne, tleriyle ve talimatlaryla, hapishaneden brorve bildiriler gndererek yardmc oldu. Orada, "Grevler zerine" birbror ve arln hunharca despotizmini tehir eden "arlkHkmetine" adl bir bildiri yazd. Yine hapishanede Parti programtaslan yazd (grnmez mrekkep olarak st kullanyor ve bir tpkitabnn satrlar arasna yazyordu).

Petersburg "Mcadele Birlii", Rusya'nn dier ehir veblgelerindeki ii evrelerinin benzeri birliklerde biraraya gelmesinibyk lde hzlandrd. Doksanl yllarn ortasnda Trans-Kafkasya'daMarksist rgtler ortaya kt. 1894'te Moskova'da Moskova "i Birlii"

kuruldu. Doksanl yllarn sonunda Sibirya'da "Sibirya Sosyal-DemokratBirlii" kuruldu. Doksanl yllarda vanovo-Voznessensk, Yaroslavl,Kostroma'da Marksist gruplar ortaya kt ve sonradan birleerek"Sosyal-Demokrat Parti Kuzey Birlii"ni kurdular. 1890'lann ikinciyarsnda Don zerindeki Rostov'da, Yekaterinoslav, Kiev, Nikolayev,Tula, Samara, Kazan, Orekhovo-Zuyevo ve dier ehirlerde sosyal-demokrat gruplar ve birlikler kuruldu.

Petersburg "i Snfnn Kurtuluu in Mcadele Birlii"ninnemi, Lenin'in szleriyle, ii snf hareketine dayanan bir devrimci

partinin ilk kayda deernvesiolmasyd.


31/384



Lenin, Rusya'da Marksist sosyal-demokrat partiyi yaratmadorultusundaki daha sonraki almasnda, Petersburg "McadeleBirlii"nin devrimci deneyimine dayand.

Lenin ve en yak

n kavga arkadalar

n

n tutuklanmas

ndansonra, Petersburg "Mcadele Birlii"nin nderliinin bileimi nemlilde deiti. Kendilerinden "Genler" diye szeden, Lenin vearkadalarna ise "htiyarlar" adn veren yeni kimseler ortaya kt.Bunlar yanl bir siyasi izgi izlemeye baladlar, ilerin sadece,iverenlere kar iktisadi mcadele yrtmeye arlmalar gerektiini,siyasi mcadeleye gelince, bunun liberal burjuvazinin meselesiolduunu, siyasi mcadelenin nderliinin liberal burjuvaziye braklmasgerektiini ileri srdler.

Bu kimselere "Ekonomistler" ad verildi.

Rusya'daki Marksist rgtlerin saflarnda ortaya kan ilkuzlamac, oportnist grup bunlard.

4. LENN'N NARODZM VE "LEGAL MARKSZM"E KARIMCADELES. LENN'N -KYL TTFAKI DNCES.RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT PARTS'NN BRNC

KONGRES.

Plehanov daha seksenli yllarda Narodnik grler sistemineana darbeyi indirmi olmasna ramen, doksanl yllarn balangcndaNarodnik grler devrimci genliin bir kesiminde hl, sempatitoplayabiliyordu.

Genliin belli bir kesimi, hl, Rusya'nn kapitalist gelimeyolundan kanabilecei ve devrimde ba rol ii snfnn deil,kylln oynayaca dncesinden vazgemiyordu. Narodniklerin

ard

llar

, Marksizmin Rusya'da yay

lmas

na engel olmak iin ellerindengeleni yaptlar, Marksistlere kar mcadelelerinde, onlar, her trlarala kk drmeye altlar. Marksizmin daha da yaygnlamasnve sosyal-demokrat partinin yaratlmasn salamak iin Narodizmiideolojik olarak tamamen ezmekgerekiyordu.

Bu grevi Lenin yerine getirdi.

"'Halkn dostlar' Nedir (Kimlerdir) ve Sosyal-Demokratlara KarNasl Mcadele Ederler?" (1894) kitabnda Lenin, aslnda halka kar

olan sahte "halkn dostlar" olarak Narodniklerin gerek yzntamamen aa kard.


32/384



1890'larn Narodnikleri aslnda arlk hkmetine kar her trldevrimci mcadeleden oktan vazgemilerdi. Liberal Narodnikler,arlk hkmetiyle uzlamay vaaz ediyorlard. Lenin, o gnlerinNarodniklerinden szederken yle diyordu: "Hkmete yeterince nazik

ve alakgnll bir ekilde yalvarrlarsa, hkmetin hereyidzelteceini sanyorlar." (Lenin, Seme Eserler, cilt I, s. 276.)

1890'larn Narodnikleri, yoksul kyllerin durumuna, krdaki snfmcadelesine, yoksul kyllerin Kulaklar tarafndan smrlmesinegzlerini kapadlar ve Kulak iftliklerinin gelimesine vgler yadrdlar.Meselenin z itibariyle, Kulaklarn karlarnn szcs olarak ortayaktlar.

Ayn zamanda Narodnikler dergilerinde Marksistlere kar bir

kkrtma kampanyas yrttler. Rus Marksistlerinin grlerini kastenarptarak ve tahrif ederek, Marksistlerin ky mahva srklemek, "herkyly fabrika kazannda kaynatmak" istediini ileri srdler. Lenin, buyalanc Narodnik eletiriyi tehir etti ve meselenin Marksistlerin "istekleri"meselesi deil, bilakis Rusya'da kapitalizmin gelimesinin gerek seyriolduunu, bu seyir iinde proleterlerin saysnn kanlmaz olarakarttn gsterdi. Ama proletarya kapitalist sistemin mezar kazcsolacakt.

Lenin, kapitalistlerin ve iftlik sahiplerinin boyunduruunuyoketmek, arl devirmek isteyen halkn gerek dostlarnn,Narodnikler deil, Marksistler olduunu gsterdi.

'"Halkn Dostlar' Nedir (Kimlerdir)" kitabnda Lenin, arl,iftlik sahiplerini, burjuvaziyi devirmenin ba arac olarak iilerin vekyllerin devrimci ittifak dncesini ilk defa ortaya att.

Lenin, bu dneme ait bir dizi almasnda, Narodniklerin anagrubu -Narodnaya Volya'clar- ve daha sonra Narodniklerin halefleri

Sosyal-Devrimciler -taraf

ndan kullan

lan siyasi mcadele yntemlerini- -zelde bireysel terr taktiini- ayrntl bir eletiriye tabi tuttu. Lenin,kitlelerin mcadelesinin yerine tek tek "kahramanlar" m mcadelesinigeirmeye alan bu taktii devrimci hareket iin zararl gryordu. Bu,devrimci halk hareketine inanszlk demekti.

'"Halkn Dostlar' Nedir (Kimlerdir)" kitabnda Lenin, RusMarksistlerinin ba grevlerini anahatlaryla iziyordu. Lenin'e gre, RusMarksistleri ilk planda, dank Marksist evrelerden yekpare birsosyalist ii partisi rgtlemeliydi. Lenin devamla, Rusya ii snfnn,

kyllkle ittifak iinde arlk otokrasisini devireceini, Rusproletaryasnn sonra da emeki ve smrlen kitlelerle ittifak iinde,


33/384



dier lkelerin proletaryasyla omuz omuza, muzaffer Komnist devrimegiden ak siyasi mcadelenin dz yolunu tutacan belirtiyordu.

Bylece Lenin, daha krk yldan fazla bir zaman nce, ii

s

n

f

n

n mcadele yolunu doru bir ekilde gsteriyor, ii s

n

f

n

nroln toplumun nder devrimci gc olarak ve kylln roln iisnfnn mttefiki olarak tanmlyordu.

Lenin ve yandalarnn Narodizme kar mcadelesi, dahadoksanl yllarda, Narodizmin tam ideolojik yenilgisine yolat.

Lenin'in "legal Marksizm"e kar mcadelesi de ok bykneme sahipti. Tarihte daima rastland gibi, byk toplumsalhareketlere genellikle geici "yol arkadalar" asknt olurlar. "LegalMarksistler" denilenler de bu trden "yol arkadalar"yd. MarksizmRusya'da geni lde yaylmaya balamt. Bunun zerine burjuvaaydnlan, Marksist kla brnmeye koyuldular. Yazlarn legal, yaniarlk hkmetinin izniyle kan gazete ve dergilerde yaynlatyorlard.Bu nedenle de bunlara "legal Marksistler" deniyordu.

Narodizme kar onlar da kendi tarzlarnda mcadele ettiler.Ama onlar bu mcadeleden ve Marksizmin bayrandan, ii snfhareketini burjuva toplumunun karlarna, burjuvazinin karlarna tabiklmak ve uydurmak iin yararlanmaya altlar. Marx'n retisinde en

nemli olan, proleter devrim, proletarya diktatrl retisini bir kenarafrlattlar. Legal Marksistlerin en nls, Peter Struve, burjuvaziyi gklerekard ve kapitalizme kar devrimci mcadele yerine,"kltrszlmz kabul etme ve kapitalizmin yannda rakla girme"arsnda bulundu.

Narodniklere kar mcadelede Lenin, "legal Marksistler"denNarodniklere kar yararlanmak iin -rnein, Narodniklere kar ynelenbir makaleler derlemesinin ortaklaa yaynlanmas- "legal Marksistler"le

geici bir anlama yapmay

caiz say

yordu. Ama ayn

zamanda Lenin,"legal Marksistler"i amanszca eletiriyor, onlarn burjuva-liberal zngzler nne seriyordu.

Bu "yol arkadalarnn pek ou sonradan Kadet oldular,Anayasal-Demokratik Parti'nin (Rus burjuvazisinin ba partisi) yandaoldular, i sava srasnda ise iflah olmaz Beyaz Muhafzlar halinegeldiler.

Petersburg, Moskova, Kiev vs.deki "Mcadele Birliklerinin

yan

s

ra, Rusya'n

n bat

daki ulusal kenar blgelerinde de sosyal-demokrat rgtler ortaya kt. Doksanl yllarda Marksist unsurlar,


34/384



Polonya milliyeti partisinden ayrldlar ve "Polonya ve Litvanya Sosyal-Demokrasisi"ni kurdular. Doksanl yllarn sonunda Letonya sosyal-demokrasisinin rgtleri ortaya kt. Ekim 1897'de Rusya'nn batillerinde Genel Yahudi Sosyal-Demokrat Birlii "Bund" kuruldu.

1898'de "Mcadele Birlikleri"nin bazlar -Petersburg, Moskova,Kiev ve Yekaterinoslav'dakiler- "Bund"la birlikte, sosyal-demokrat partiolarak birlemek zere ilk abada bulundular. Bu amala, Mart 1898'deMinsk'te Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi'nin (RSDP) I. Kongresi iintoplandlar.

RSDP I. Kongresi'nde topu topu dokuz kii hazr bulundu. Leninbu srada Sibirya'da srgnde bulunduu iin kongrede yoktu. Kongredeseilen Parti Merkez Komitesi ksa sre sonra tutukland. Kongre adna

yaynlanan "Manifesto" pek ok bakmdan tatmin edici deildi. Siyasiiktidarn proletarya tarafndan ele geirilmesi grevi geitiriliyordu;proletaryann hegemonyasndan hi sz edilmiyor, arla veburjuvaziye kar mcadelesinde proletaryann mttefikleri sorunundankanlyordu.

Kongre, kararlarnda ve "Manifesto"da, Rusya Sosyal-Demokrati Partisi'nin kuruluunu ilan ediyordu.

RSDP I. Kongresi'nin nemi, byk devrimci propagandist rol

oynayan bu resmi edimde yatmaktadr.

Ama I. Kongre yaplm olmasna ramen, Rusya'da MarksistSosyal-Demokrat Parti gerekte henz yaratlmamt. Kongre, tek tekMarksist evre ve rgtleri birletirmeyi ve rgtsel olarak birbirinebalamay baaramamt. Yerel rgtlerin almalarnda henzmonolitik bir izgi yoktu, bir Parti Program, bir Parti Tz yoktu, birmerkezden ynetim yoktu.

Bundan dolay ve daha bir sr neden yznden, yerel

rgtlerdeki ideolojik kafa karkl gittike artt, ve bu "Ekonomizm"in,ii snf hareketi iindeki bu oportnist akmn glenmesi iin elverilikoullar yaratt.

Bu kafa karkln amak, oportnist yalpalamalara sonvermek ve Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi'nin oluumunuhazrlamak iin, Lenin'in ve onun kurduu gazete "Iskra'nn (Kvlcm)birka yl sren youn abalan gerekecekti.


35/384



5. LENN'N "EKONOMZM"E KARI MCADELES. LENN'NGAZETES "ISKRA"NIN IKII.

Lenin, RSDP I. Kongresine katlmamt. Bu sralarda o,

"Mcadele Birlii" davas

dolay

s

yla uzun sre tutuklu kald

Petersburg hapishanesinden sonra arlk hkmeti tarafndangnderildii Sibirya'nn uenskoye kynde srgnde bulunuyordu.

Ama Lenin, devrimci almay srgnde de srdrd.Narodizmin ideolojik ykln tamamlayan son derece nemli bilimseleseri "Rusya'da Kapitalizmin Gelimesi"niLenin srgnde tamamlad."Rus Sosyal-Demokratlarnn Grevleri" adl nl bror de oradayazd.

Dolaysz pratik devrimci almadan engellenmi olmasnaramen, yine de Lenin, pratikilerle baz balan ayakta tutmay baard:srgn yerinden onlarla yazt, sorular sordu, tler verdi. Bu sradaonu zellikle "Ekonomistler" sorunu megul ediyordu. Uzlamacln,oportnizmin temel hcresinin "Ekonomim" olduunu, ii snf hareketiiinde "Ekonomizm"in zaferinin, proletaryann devrimci hareketininmezara gmlmesi, Marksizmin yenilgisi anlamna geleceini Leninherkesten daha iyi kavryordu.

Ve Lenin, ortaya klarnn ilk gnnden itibaren,

"ekonomistlere iddetli darbeler indirmeye balad.

"Ekonomistler", iilerin yalnzca iktisadi mcadele yrtmesigerektiini iddia ediyorlard, siyasi mcadeleye gelince, o, iilerindestekleyecei liberal burjuvaziye braklmalyd. Lenin, "Ekonomistler"inbu vaazn, Marksizmin terkedilmesi, ii snf iin bamsz bir siyasipartinin gerekliliinin yadsnmas, ii snfn burjuvazinin siyasi biruzantsna dntrme abas olarak gryordu.

1899 ylnda bir grup "Ekonomist" (daha sonra birer Kadet olan

Prokopovi, Kuskova ve dierleri) bir manifesto yaynladlar. DevrimciMarksizme kar ktlar ve proletaryann bamsz siyasi partisininyaratlmasndan vazgemeyi, ii snfnn bamsz siyasi taleplerindenvazgemeyi talep ettiler.

"Ekonomistler", siyasi mcadelenin liberal burjuvaziye den biri olduu, iilere gelince, iverenlere kar iktisadi mcadelenin onlariin tamamyla yeterli olduu dncesindeydiler.

Lenin bu oportnist belgeyi grr grmez, civar yerleimbirimlerindeki siyasi srgnlerden Marksistlerin bir konferansn toplad,ve bata Lenin olmak zere 17 yolda, sert bir protestoyla


36/384



"Ekonomistler'in grlerini mahkm ettiler.

Lenin tarafndan kaleme alnan bu protesto, tm Rusya'dakiMarksist rgtler arasnda datld ve Rusya'da Marksist dncenin ve

Marksist partinin gelimesinde ok nemli bir rol oynad

.Rus "Ekonomistler"i, yurtdndaki sosyal-demokrat partiler

iindeki Marksizm dmanlaryla, Bernstein'clar denilenlerle, yanioportnist Bernstein'n yandalaryla ayn grleri vaaz ediyorlard.

Bu yzden, Lenin'in "Ekonomistlere kar mcadelesi, aynzamanda uluslararas oportnizme kar da bir mcadeleydi.

"Ekonomizm'e kar ve proletaryann bamsz siyasi partisininyaratlmas uruna ba mcadeleyi, Lenin tarafndan rgtlenen illegal

gazete "Iskra"yrtt.1900 yl banda Lenin ve "Mcadele Birlii"nin dier yeleri,

Sibirya srgnnden Rusya'ya geri dndler. Lenin, tm-Rusya apndabyk bir illegal Marksist gazete kurmay tasarlyordu. Rusya'da varolanok saydaki kk Marksist evre ve rgtlerin henz birbiriyle bayoktu. Stalin yoldan szleriyle, "amatrln ve evreciliin Partiyitepeden trnaa yiyip bitirdii, ideolojik kafa karklnn Partinin iyaantsnn karakteristik bir zelliini oluturduu" bu srada, tm-

Rusya ap

nda illegal bir gazetenin yarat

lmas

Rus devrimciMarksistlerinin ba greviydi. Ancak byle bir gazete, dank Marksistrgtleri birbiriyle balayabilir ve gerek bir partinin yaratlmasnhazrlayabilirdi.

Ama byle bir gazeteyi arlk Rusya'snda rgtlemek polistakibat yznden imkanszd. arn hafiyeleri bir-iki ay iinde gazeteninizini bularak gazeteyi ortadan kaldrabilirdi, bu yzden Lenin, gazeteyiyurtdnda yaynlamaya karar verdi. Gazete ok ince, fakat dayankl birkada baslyor ve gizlice Rusya'ya sokuluyordu. "Iskra"nn baz

saylan Rusya'da, Bak, Kiinev ve Sibirya'daki gizli matbaalardayeniden baslyordu.

1900 sonbaharnda Lenin, Emein Kurtuluu" grubundanyoldalarla tm-Rusya apnda bir siyasi gazetenin yaynlanmasnayarlamak zere yurtdna gitti. Lenin, srgndeyken, bu meseleyibtn ayrntlarna kadar dnmt. Srgnden dnerken Lenin, Ufa,Pskov, Moskova ve Petersburg'da bu konuyla ilgili bir dizi toplant yapt.Her yerde yoldalarla, gizli yazmalarda kullanlacak ifreleri, yazlarn

gnderilebilecei adresleri vb. kararlatrd ve onlarla ilerdekimcadelenin plann tartt.


37/384



arlk hkmeti, Lenin'in ahsnda en tehlikeli bir dmanlakar karya olduunu sezinlemiti. arlk Okhrana'snda (arlk Gizlipolisi) bir jandarma subay olan Zubatov, hazrlad bir gizli raporda,"devrimde imdi Ulyanov'dan daha byk bir kimse bulunmadm"

yazyordu, bu yzden Lenin'in ldrtlmesini amaca uygun buluyordu.

Yurtdna ulatktan sonra Lenin, "Emein Kurtuluu" grubuyla,yani Plehanov, Akselrod, V. Zasuli'le, "Iskra'nn ortaklaa yaynlanmaskonusunda anlamaya vard. Yayn plan bandan sonuna kadar Lenintarafndan hazrlanmt.

1900 Aralk'nda yurtdnda "Iskra" (Kvlcm) gazetesinin ilksays kt. Gazete balnn altnda u parola bulunuyordu: "AteKvlcmdan kacaktr". Bu szler, Sibirya srgnndeki Dekabristlerin,

kendilerini kutlayan air Pukin'e yazdktan cevaptan alnm.

Ve gerekten de, Lenin'in akt "Kvlcm"dan, feodal-iftlikbeyi arlk monarisini ve burjuvazinin egemenliini temelinden ykanbyk devrimci yangnn alevi harlad.


38/384



KISA ZET

Rusya'da Marksist Sosyal-Demokrat i Partisi, ilk plandaNarodizme, onun sama, devrim davasna zararl grlerine karynelen mcadele iinde yaratld.

Ancak Narodnik grlerin ideolojik olarak yklmasyla,

Rusya'da Marksist ii partisinin yaratlmas iin zemin temizlenebilirdi.Narodizme kar tayin edici darbeyi geen yzyln seksenli yllarndaPlehanov ve onun "Emein Kurtuluu" grubu indirdi.

Doksanl yllarda Lenin, Narodizmin ideolojik yenilgisinitamamlad, ona son darbeyi vurdu.

1883'te kurulan "Emein Kurtuluu" grubu, Rusya'da Marksizminyaylmas iin byk yararllkta bulundu, sosyal-demokrasinin teoriktemellerini ve ii snf hareketine doru ilk adm att.

Rusya'da kapitalizmin gelimesiyle birlikte sanayiproletaryasnn says hzla artt. Seksenli yllarn ortasnda ii snfrgtl mcadele yolunu, rgtl grevler biiminde kitle eylemleri yolunututtu. Ama Marksist evre ve gruplar yalnzca propaganda yaptlar, iisnf saflar iinde kitle ajitasyonuna geiin gerekliliini anlamadlar vebu yzden ii snf hareketiyle pratikte balar yoktu, ona nderliketmiyorlard.

Lenin tarafndan gerekletirilen Petersburg "i Snfnn

Kurtuluu in Mcadele Birlii"nin kuruluu (1895) .-bu birlik iilerarasnda kitle ajitasyonu yrtt ve kitle grevlerine nderlik etti-, yeni bir


39/384



aamay, iiler arasnda kitle ajitasyonuna geii ve Marksizmin iisnf hareketiyle birletirilmesini iaretliyordu. Petersburg "i SnfnnKurtuluu in Mcadele Birlii", Rusya'da devrimci proleter partinin ilknvesiydi. Petersburg "Mcadele Birlii"nden sonra btn byk sanayi

merkezlerinde ve kenar blgelerde Marksist rgtler kuruldu.

1898 ylnda, Marksist sosyal-demokrat rgtleri bir partidebirletirme dorultusunda, baarsz da olsa ilk abada bulunuldu:RSDP I. Kongresi yapld. Ama bu kongre henz bir Parti yaratmad: nebir Parti Program, ne bir Parti Tz, ne de bir merkezden ynetimvard, tek tek Marksist evre ve gruplar arasnda hemen hemen hibirba yoktu.

Dank Marksist rgtlerin birbiriyle ban kurmak ve onlarbir

parti halinde birletirmek iin Lenin, devrimci Marksistlerin ilk tm-Rusyaapndaki gazetesi "Iskra"ykurma plann tasarlad ve gerekletirdi.

O dnemde ii snfnn bir siyasi partisinin yaratlmasna enbata kar kanlar "Ekonomistler" idi. Byle bir partinin gerekliliiniyadsyorlard. Tek tek gruplarn birbirinden kopukluunu veamatrln tevik ediyorlard. Lenin ve onun rgtledii "Iskra"gazetesi darbelerini tam da onlara kar yneltti.

"lskra"nn ilk saylarnn yaynlan (1900-1901) yeni bir

dneme, dank grup ve evrelerden bir Rusya Sosyal-Demokrat iPartisi'nin gerekten oluturulduu dneme geii ifade ediyordu.


40/384



K N C BLM

RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT PARTSNN

OLUTURULMASI. PARTNDE BOLEVKVE MENEVK GRUPLARININ ORTAYA IKII.

(1901- 1904)

1. 1901-1904 YILLARINDA RUSYADA DEVRMC

HAREKETN YKSEL

Ondokuzuncu yzyln sonunda Avrupada bir sanayi krizi patlakverdi. Bu kriz ksa zamanda Rusyay da sard. Kriz yllarnda (1900 -1903) neredeyse 3000 byk ve kk iletme kapatld, 100 000denfazla ii sokaa atld. Fabrikalarda kalan iilerin cretleri byklde indirildi. ilerin inat iktisadi grev mcadelelerindekapitalistlerden koparm olduklar nemsiz tavizler kapitalistlertarafndan geri alnd.

Sanayi krizi ve isizlik, ii snf hareketini ne durdurabildi ne dezayflatabildi. Tam tersine, iilerin mcadelesi gittike artan devrimci birkarakter ald. iiler iktisadi grevlerden siyasi grevlere, en sonunda dagsteri yrylerine getiler, demokratik zgrlkler iin siyasi taleplerileri srdler ve Kahrolsun arlk Otokrasisi! iarn attlar.

1901de Peterstburgda Obuhov sava malzemeleri iletmesindeyaplan 1 Mays grevi, iilerle askeri birlikler arasnda kanl biratmayla sonuland. arln askeri glerine kar iiler sadece ta

ve demir paralaryla mukabelede bulunabildiler. ilerin inatl direniikrld. Ve arkasndan vahi hesaplama geldi: 800 civarnda ii


41/384



tutukland, birou hapse atld, krek cezasna (katorga) arptrld.Ama kahraman Obuhov Savunmas Rusyada iiler zerinde derin biretki brakt ve onlar arasnda bir dayanma mitingleri dalgas yaratt.

Mart 1902de Batumlu iilerin, Batum Sosyal-DemokratKomitesi tarafndan rgtlenen byk grevleri ve gsterileri oldu.Batumdaki gsteri, Trans-Kafkasya iilerini ve kyl kitlelerini hareketegeirdi.

1902 ylnda Don zerindeki Rostovda da byk bir grev patlakverdi. lk greve gidenler demiryolu iileri oldu; ok gemeden birokfabrikann iileri de onlara katld. Grev btn iileri ajite etti, ehirdnda dzenlenen mitinglerde st ste birka gn 30000e kadar varanii topland. Bu mitinglerde sosyal-demokrat bildiriler yksek sesle

okunuyor, konumaclar iilere hitabediyordu. Polis ve Kazaklar,binlerce iinin katld bu mitingleri datacak gte deildi. Birka iipolis tarafndan ldrldnde, ertesi gn dzenlenen cenaze treninebyk bir ii kitlesi katld. arlk hkmeti bu grevi ancak civarkentlerden askeri birlikler getirterek bastrlabildi. Rostov iilerininmcadelesi, RSDP Don Komitesi tarafndan ynetildi.

1903 ylnda patlak veren grevlerin boyutlar daha da bykt. Oyl gneyde, Trans-Kafkasyay (Baku, Tiflis, Batum) ve Ukraynann

byk kentlerini (Odessa, Kiev, Yekaterinoslav) kapsayan siyasi kitlegrevleri meydana geldi. Grevler gittike daha inat ve daha rgtl halegeldi. i snfnn daha nceki eylemlerinden farkl olarak, iilerinsiyasi mcadelesi artk hemen her yerde sosyal-demokrat komitelertarafndan ynetiliyordu.

Rusya ii snf, arlk rejimine kar devrimci mcadele vermekzere ayaa kalkyordu.

i snf hareketi kyll de etkiledi. 1902 yl ilkbahar ve

yaz

nda, Ukraynada (Poltava ve Harkov illerinde) ve Volga blgesindebir kyl hareketi balad. Kyller iftlik binalarn atee verdiler, iftliksahiplerinin topraklarn igal ettiler ve kin duyduklar, krlk blgelerdekiyksek arlk memurlarn (zemsky naalnikler) ve iftlik sahiplerinildrdler. Ayaklanan kylleri bastrmak zere birlikler gnderildi,kyllerin zerine ate ald, yzlercesi tutukland, nderler vergtleyiciler hapse atld, ama kyllerin devrimci hareketi gelimeyedevam etti.

i ve kyllerin devrimci eylemleri Rusyada devrimin

olgunlamakta ve yaknlamakta olduunu gsteriyordu.


42/384



ilerin devrimci mcadelesinin etkisi altnda, muhalif rencihareketi de younlat. Hkmet, renci gsterileri ve grevlerine,niversiteleri kapatarak, yzlerce renciyi hapse atarak reaksiyongsterdi ve en sonunda, dikkafal rencileri askere alma plann

kumpaslad. Buna yant olarak, btn niversitelerin rencileri 1901-1902 knda bir renci genel grevi dzenlediler. Bu greve 30 000civarnda renci katld.

iilerin ve kyllerin devrimci hareketi ve zellikle rencilerekar giriilen misillemeler, Zemstvo denilen krsal temsilcilikmakamlarn igal eden liberal burjuvalar ve liberal iftlik sahiplerini deharekete geirdi ve kendi evladan olan rencilere kar arlkhkmetinin giritii ardklar protesto iin seslerini ykseltmeye

evketti.Zemstvo idareleri Zemstvo liberallerine s olarak hizmet

ediyordu. Kr nfusunu ilgilendiren salt yerel ileri (yol, hastane ve okulyapm gibi) idare eden yerel idari organlara Zemstvo idarelerideniyordu. Liberal iftlik sahipleri, Zemstvo idarelerinde olduka saygnbir rol oynuyorlard. Liberal burjuvalarla yakn balara sahiplerdi veonlarla neredeyse kaynamlard, nk iftliklerinde bizzat kendileri,yar-feodal iletme yntemleri yerine, daha krl olan kapitalist iletmeyntemlerine gemeye balamlard. Bu iki liberal grup elbette arlk

hkmetini destekliyordu; ama arln arlklarna karydlar, nkbu arlklarn devrimci hareketi sadece glendirilebileceindenkorkuyorlard. arln arlklarndan korkuyorlard, ama devrimdendaha da fazla korkuyorlard. Arlklara kar protestoda bulunurken,liberaller iki ama gdyorlard: birincisi, arn akln bana getirmek;ikincisi, arlktan byk memnuniyetsizlik duyma maskesi taknarakhalkn gvenini kazanmak, halk ya da onun bir kesimini devrimdenkoparmak ve bylece devrimin gcn zayflatmak.

Zemstvo liberallerinin hareketi arl

n varl

iin elbette hibirtehlike ifade etmiyordu, ama o yine de, arln ebedi dayanaklarnnpek salam olmadna dair bir iaretti.

Zemstvo liberallerinin hareketi, 1902 ylnda Rusyadaburjuvazinin ilerideki esas partisinin, Kadet Partisinin ekirdeinioluturacak olan burjuva Ozvobojdeniye (Kurtulu) grubununkurulmasna yolat.

ilerin ve kyllerin hareketinin btn lkede mthi bir kasrga

gibi estiini gren arl

k hkmeti, devrimci harekete dur demek iinbtn tedbirlere bavurdu, iilerin grev ve gsterilerine kar gittike


43/384



daha sk askeri g kullanld; kurun ve kam, hkmetin ii ve kyleylemlerine verdii her zamanki karlk haline geldi; hapishaneler vesrgn yerleri doldu tat.

arl

k hkmeti bask

tedbirlerini art

rman

n yan

s

ra, ayn

zamanda iileri devrimci hareketten saptrmak iin zorbaca olmayan,daha esnek tedbirlere de bavurmay denedi. Jandarma ve polishimayesinde sahte ii rgtleri kurma yolunda abalara giriildi. Burgtlere polis sosyalizmi rgtleri ya da Zubatov rgtleri ad takld(polis kontrolndeki bu ii rgtlerini kuran jandarma albay Zubatovaatfen). arlk Okhrana's, ajanlar vastasyla, iileri, iktisadi taleplerininyerine getirilmesinde arlk hkmetinin kendilerine yardmc olacanainandrmaya alt. Zubatovun ajanlar arn kendisi iilerden

yanayken, siyasetle uramaya, devrim yapmaya ne gerek var? diyeiilerin akln elmeye alyordu. eitli ehirlerde Zubatov rgtlerikuruldu. Capon adl bir papaz tarafndan da, 1904 ylnda, bu rgtlerrnek alnarak ve ayn amala Petersburg Rus Fabrika iileri Meclisiadnda bir rgt kuruldu.

Ama arlk Okhrana'snn ii snf hareketini kontrol altnaalma abas baarszla urad. arlk hkmetinin, gittike byyenii snf hareketini byle tedbirlerle nlemesi imkanszd, i snfnngelien devrimci hareketi btn bu polis kontrolndeki rgtleri yolu

zerinden temizledi.

2. LENNN MARKSST PART NASI PLANI.EKONOMSTLERN OPORTNZM. ISKRANIN LENNNPLANI URUNA MCADELES. LENNN NE YAPMALI?ESER. MARKSST PARTNN DEOLOJK TEMELLER.

Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi I. Kongresi 1898detoplanm olmasna ve Partinin kurulduunu ilan etmesine ramen, partihenz yaratlm deildi. Partinin Program ve Tz yoktu. I.Kongrede seilen Parti Merkez Komitesi tutuklanm ve onu yenileyecekkimse olmad iin artk yenilenmemiti. Dahas, ideolojik kafakarkl ve Partinin rgtsel dankl I. Kongreden sonra daha daartmt.

1884-1894 yllar arasndaki dnem, Narodizm zerinde zafer vesosyal-demokrasi iin ideolojik hazrlk dnemi olduysa, ve 1894-1898

yllar, baarsz da olsa, dank Marksist rgtlerden bir sosyal-demokrat parti yaratma denemesi dnemi olduysa, 1898 sonras dnem,


44/384



Parti iindeki ideolojik ve rgtsel karkln daha da artt bir dnemoldu. Marksizmin Narodizm zerindeki zaferi ve ii snfnn devrimcieylemleri, Marksistlerin hakl olduunu kantladndan, devrimcigenliin Marksizme sempatisini artrd. Marksizm moda haline geldi.

Bunun sonucu, teoride zayf, rgtsel ve siyasi bakmdan tecrbesizolan, aydn evrelerden ynla gen devrimcinin Marksist rgtlere aknetmesi oldu; bunlar, Marksizm hakknda, legal Marksistlerin btnbasm kaplayan oportnist czktrmalarndan edinilmi, bulank ve okbyk blm itibariyle doru olmayan bir dnceye sahiplerdi. Bu,Marksist rgtlerin teorik ve siyasi seviyesinin dmesine yolat, onlarniine legal Marksist oportnist eilimler tad, ideolojik kafakarkln, siyasi yalpalamalar ve rgtsel dankl daha da artrd.

Gittike gelien ii s

n

f

hareketi ve devrimin bylesine yak

nolmas, devrimci harekete nderlik edebilecek birleik ve merkezilemibir ii snf partisinin yaratlmasn gerektiriyordu. Ama yerel Partirgtleri, yerel komiteler, gruplar ve evreler yle ackl bir haldeydiler,rgtsel danklklar ve ideolojik anlamazlklar yle bykt ki, bylebir partinin yaratlmas inanlmaz glklerle karlat.

Glk sadece, Partiyi, rgtlerin saflarndan en iyi gleri tekrartekrar koparp alan ve onlar srgne gnderen, hapse atan ve krekcezasna arptran arlk hkmetinin ard-arkas kesilmeyen hunharca

takibatlar alanda ina etmek zorunda olmakta deildi. Glk aynzamanda yerel komitelerin ve onlarn fonksiyonerlerinin nemli birblmnn, kendi yerel gnlk faaliyetleri dnda baka bir ufka sahipolmak istememeleri, Partide rgtsel ve ideolojik birlik olmamasnn nekadar zararl olduunu kavramamalar, Parti iinde hkm srendankla ve ideolojik karkla almalar ve birleik merkezi partiolmadan da yapabileceklerini sanmalarnda yatyordu.

Merkezi bir parti yaratmak iin, yerel organlarn bu gerilii, ataleti

ve dar-pratikilii a

lmak zorundayd

.

Ama hepsi bu deil. Parti iinde, kendi yayn organlarna.Rusyada Raboaya Mysl (ilerin Dncesi), yurtdnda iseRaboeye Dyelo (ilerin Davas). sahip olan, Partideki rgtseldankl ve ideolojik karkl teorik olarak hakl gstermeye alan,hatta bu durumu sk sk ven hayli geni bir grup vard. Bu grup, iisnfnn birleik ve merkezilemi bir says partisinin yaratlmasgrevinin gereksiz ve zorlama olduu grn savunuyordu.

Bunlar Ekonomistler ve yandalar

yd

.Proletaryann bir birleik siyasi partisini yaratmak iin, hereyden


45/384



nce, Ekonomistleri mutlaka yenilgiye uratmak gerekiyordu.

Lenin kendini bu greve ve ii snf partisinin inasna verdi.

i snfnn birleik partisinin inasna neyle balanaca

sorununda dnceler bir hayli farklyd. Bazlar, Partinin inasna II.Parti Kongresini toplantya armakla balamak gerektiini, II. PartiKongresinin yerel rgtleri birletireceini ve Partiyi yaratacandnyordu. Lenin bu gre karyd. Parti Kongresini toplamadannce, Partinin amalan ve grevlerini akla kavuturmak, nasl birParti ina etmek istendiini bilmek, Ekonomistlerle araya ideolojik snrizgisi koymak, Partinin amalan ve grevleri konusunda iki farklgrn -Ekonomistlerin gr ile devrimci sosyal-demokratlarngr- varolduunu Partiye aka ve drste anlatmak, tpk

Ekonomistlerin kendi basnlarnda kendi grlerini aklayan birkampanyaya girimesi gibi, devrimci sosyal-Demokrasinin grlerilehinde geni bir basn kampanyasna girimek ve yerel rgtlere bu ikieilim arasnda bilinli bir seim yapma imkan vermek gerektiigrndeydi. Parti Kongresi ancak bu vazgeilmez hazrlkalmasndan sonra toplantya arlabilirdi.

Lenin dobra dobra yle diyordu:

Birlemeden nce ve birleebilmek iin, ilkncearamza kesin ve belirgin ayrm izgileri koymamz gerekir.(Lenin, Ne Yapmal?, Moskova 1941, s. 40.)

Buna uygun olarak Lenin, ii snfnn siyasi partisinin inasna,devrimci sosyal-demokrasinin grlerinin propaganda ve ajitasyonunuyapacak, tm-Rusya apnda militan bir siyasi gazeteninyaynlanmasyla balanmas gerektiini, byle bir gazetenin Partiinasnda atlacak ilk adm olmas gerektiini dnyordu.

Lenin, nl makalesi Nereden Balamal? da, daha sonra nl

Ne Yapmal? eserinde gelitirdii, Parti inasnn somut bir plannizdi.

Kanmzca, diyordu Lenin bu makalede,faaliyetlerimizin k noktas, istenilen rgtn yaratlmasyolunda atlacak ilk pratik adm, son olarak, onun sayesinde burgt hi sapmadan gelitirebileceimiz,derinletirebileceimiz ve geniletebileceimiz esas izgi, tm-Rusya apnda siyasi bir gazetenin yaynlanmas olmaldr... O

olmadan, genelde sosyal-demokratlarn srekli ve en nemligrevi, ve nfusun en geni kesimlerinde siyasete, sosyalizmin


46/384



meselelerine kar ilgi uyandu ann zellikle acil bir greviolan, ilkelere bal ve okynl propaganda ve ajitasyonusistemli birekilde srdremeyiz. (Lenin, Seme Eserler, cilt2, s. 20.)

Lenin, byle bir gazetenin, sadece Partiyi ideolojik plandakaynatrmann bir arac-olmayacan, ayn zamanda yerel rgtleri birParti halinde rgtsel bakmdan birletirmenin de arac olacandnyordu. Byle bir gazetenin, yerel rgtleri temsil eden mutemetve muhabirlerinin meydana getirdii a, evresinde Partinin rgtselolarak ina edilecei iskelet olacakt. nk, diyor Lenin, bir gazeteyalnzca kollektif bir propagandist ve kollektif bir ajitatr deil, aynzamanda kollektif bir rgtleyicidir.

Bu temsilciler a, diyordu Lenin ayn makalede,tam da bizim ihtiyacn duyduumuz rgtn iskeletinioluturacaktr: btn lkeyi kucaklayacak kadar byk; sk veayrntl bir iblmn gerekletirecek kadar geni ve ok-yanl; her trl art altnda, her trl dnemete vebeklenmedik durumda kendi almasn amaksznsrdrecek kadar metanetli; bir yandan, btn glerini birnoktaya toplam olan, kendisinden ok gl bir dmankarsnda ak savatan kanmay, ama te yandan, budmann gafletinden yararlanarak ona en umulmadkzamanda ve en umulmadk yerde saldrmay bilecek kadaresnek bir rgt (Ayn yerde, s. 22/23.)

Iskrabyle bir gazete olmalyd.

Ve gerekten de Iskra, Partinin ideolojik ve rgtsel olaraksalamlamasnn yolunu hazrlayan bu tr, tm-Rusya apnda birsiyasi gazete oldu.

Bizzat Partinin yapsna ve bileimine gelince, Lenin Partinin ikiksmdan meydana gelmesi gerektiini dnyordu: a) esas olarakprofesyonel devrimcilerin, yani Parti almas dnda hibir ileuramayan, gerekli asgari teorik bilgiye, siyasi tecrbeye, rgtselpratie ve arlk polisine kar mcadele etme, kendini polisten gizlemesanatnda asgari seviyeye sahip olan Parti iilerinin mensup olduu,sreklilii salayan dar bir ynetici Parti iileri kadrosu evresi, ve b)geni bir yerel Parti rgtleri a ve yzbinlerce emekinin sempati vedesteine sahip ok sayda Parti yesi.

ddia ediyorum ki, diye yazyordu Lenin, 1) istikrarl


47/384



ve sreklilii salayan bir nderler rgt olmakszn hibirdevrimci hareket yaayamaz; 2) mcadeleye kendiliindenkatlan kitle ne kadar genise ... byle bir rgtn gereklilii okadar acildir ve bu rgt o kadar sk olmaldr... 3) byle bir

rgt, esas olarak, devrimci faaliyetle profesyonelce uraankimselerden olumaldr; 4) byle bir rgte yelii, rgteancak profesyonel devrimci faaliyette bulunan, siyasi polisekar mcadele sanatnda profesyonelce eitilmi kimselerinkatlabilecei derecede ne kadar kstlarsak, otokratik birdevlette, byle bir rgt ortadan kaldrmak da o kadar zorolur, ve 5) harekete katlma ve onun iinde aktif olarak almaimkanna sahip olan, ii snfndan ve toplumun diersnflarndan kimselerin sayso kadar fazlaolur. (Lenin, Ne

Yapmal?, s.137.)

Yaratlacak Partinin karakteri, Partinin ii snf karsndakirol, amalan ve grevlerine gelince, Lenin, Partinin ii snfnn ncmfrezesi olmas, proletaryann snf mcadelesini birletiren ve sevk veidare eden ii snf hareketinin ynetici gc olmas gerektiinidnyordu. Partinin nihai hedefi kapitalizmi devirmek ve sosyalizmikurmakt. En yakn hedefi ise arln devrilmesi ve demokratik birdzenin kurulmasyd. Ve kapitalizmin devrilmesi, nce arlk

devrilmeden imkansz olduuna gre, Partinin andaki ba grevi iisnfn, tm halk arla kar mcadeleye sokmak, arla kardevrimci bir halk hareketi gelitirmek ve sosyalizme giden yolda ilk veciddi bir engel olarak arl alaa etmekti.

Tarih, diye yazyordu Lenin, bizi imdi, herhangi birbaka lkenin proletaryasnn nndeki btn acil grevlerinen devrimcisi olan bir grevle kar karya brakmtr. Bugrevin gerekletirilmesi, yalnzca Avrupa gericiliinin deil,bilakis (imdi diyebiliriz ki) Asya gericili~inin de en glkalesinin yklmas, Rus proletaryasn uluslararas devrimciproletaryann ncs yapacaktr. (Ayn yerde,s. 45.)

Ve yle; devam ediyordu:

Unutmamalyz ki, hkmete kar tek tek talepleruruna mcadele, tek tek tavizlerin koparlmas mcadelesi,dmanla kk atmalardr, kk ileri karakolarpmalardr ve tayin edici arpma daha gelecektir.

nmzde, btn gcyle, stmze kurun ve arapnelyadran, en iyi savalarmz aramzdan koparp alan


48/384



dmann kalesi durmaktadr. Bu kaleyi ele geirmeliyiz, veeer uyanan proletaryann btn gleri ile Rus devrimcilerininbtn glerini, Rusya'da canl ve drst olan hereyicezbedecek birpartide birletirirsek, bu kaleyi ele geiririz. Ve

Rus ii devrimcisi Pyotr Alekseyevin u byk kehanetiancak o zaman gerekleecektir: i halkn milyonluk ktlesiadaleli kollarn havaya kaldracak, ve asker sngsylepayandalanm otokrasinin boyunduruu paramparaolacaktr! (Lenin, Seme Eserler, cilt 2, s. 15.)

Mutlakiyeti arlk Rusya's koullar altnda ii snfnnpartisini yaratmak iin Leninin plan buydu.

Ekonomistler Leninin planna saldrmakta gecikmediler.

Ekonomistler, arla kar genel siyasi mcadelenin btnsnftan ilgilendiren bir mesele, hereyden nce burjuvazinin bir meselesiolduunu, bundan dolay ii snf iin ciddi bir mesele olmadn,nk iilerin esas meselesinin iverenlere kar daha yksek cret,daha iyi alma koullar vb. elde etmek iin iktisadi mcadele olduunuiddia ettiler. Bu yzden, sosyal demokratlar, nlerine ivedi grev olarakarla kar siyasi mcadeleyi, arl devirmeyi deil, iileriniverenlere ve hkmete kar iktisadi mcadelesini rgtlemeyi

koymalydlar, hkmete kar iktisadi mcadeleden kastedilen isefabrika yasalarnn iyiletirilmesi iin mcadele idi. Ekonomistlerbylelikle iktisadi mcadelenin kendisine siyasi nitelikkazandrlabileceini iddia ediyorlard.

Ekonomistler artk ii snf iin siyasi bir partininzorunluluuna aktan kar kmaya cesaret edemiyorlard. Amapartinin ii snf hareketinin nder gc olmamas gerektii, iisnfnn kendiliinden hareketini ynetmek yle dursun, ona hi

karmamas gerektii, bilakis bu hareketin dmen suyunda gitmesi, onuincelenmesi ve ondan dersler karmas gerektii grndeydiler.

Ekonomistler devamla, ii snf hareketi iinde bilinli unsurunrolnn, sosyalist bilincin, sosyalist teorinin rgtleyici ve yneticirolnn nemsiz ya da hemen hemen nemsiz olduunu; sosyal -demokrasinin isilerin bilincini sosyalist bilin seviyesine ykseltmemesi,bilakis tam tersine, kendisini ii snfnn orta katmanlarnn, hatta dahada geri kesimlerinin seviyesine uydurmas ve bu seviyeye indirmesigerektiini; Sosyal-Demokrasinin grevinin, ii snf iine sosyalistbilin takmak deil, bilakis ii snfnn kendiliinden hareketi bizzatkendi gleriyle sosyalist bilince varncaya kadar beklemek olduunu


49/384



ne sryorlard.

Leninin Partinin yaplanna ilikin rgtsel planna gelince,Ekonomistler bu plan neredeyse kendiliinden harekele kar giriilen

biriddet eylemi olarak gryorlard

,Lenin, Iskrastunlarnda ve zellikle Ne Yapmal?adl nl

eserinde, Ekonomistlerin bu oportnist felsefesine kar iddetli birsaldrya giriti ve bu felsefeyi ykt.

1) Lenin, ii snfn arla kar genel siyasi mcadeledensaptrmann ve ii snfnn grevlerini, i verenlere ve hkmetedokunmakszn iverenlere ve hkmete kar iktisadi mcadeleylesnrlamann, iileri ebedi klelie mahkm etmek anlamna geldiinigsterdi. ilerin iverenlere ve hkmete kars iktisadi mcadelesi,igcn kapitalistlere daha iyi artlarla satmak iin yaplan trade-unionist bir mcadeleydi, oysa iiler, sadece iglerini kapitalistleredaha iyi artlarla satmak iin deil, kendilerini iglerini satmak vesmrlmek zorunda brakan kapitalist sistemi ykmak iin de mcadeleetmek istiyorlard. Ama kapitalizmin beki kpei olan arlk, ii snfhareketinin nne dikildii srece, isiler kapitalizme kar mcadeleyi,sosyalizm iin mcadeleyi gelitiremiyorlard. Bu yzden, partinin ve iisnfnn en acil grevi arl ortadan kaldrmak ve sosyalizme giden

yolu amakt

.

2) Lenin, ii snf hareketinde kendiliindenci sreci gklerekarmann ve Partinin nder roln yadsmann, onun roln olaylarnbir kaydedicisi durumuna indirgemenin. Khvositzmi (kuyrukuluk)tlemek, Parti'nin kendiliinden srecin bir kuyruuna dnmesini;sadece kendiliindenci sreci izlemek ve kendini olaylarn aknabrakmaktan baka bir yetenei olmayan, hareketin pasif bir gcnednmesini propaganda etmek olduunu gsterdi. Btn bunlarnsavunuculuunu yapmak, Parti'nin yklmas iin almak, yani ii

snfn partisiz brakmak, ii snfn silahsz brakmak demekti. Amaii snfn, tepeden trnaa silahlanm arlk ve modern anlamdargtlenmi ve ii snfna kar kendi mcadelesini yrtecek birpartiye sahip burjuvazi gibi dmanlar karsnda silahsz brakmak, iisnfna ihanet etmek demekti.

3) Lenin, ii snf hareketinin kendiliindenliine tapmann vebilincin nemini kmsemenin, sosyalist bilincin, sosyalist teorininnemini kmsemenin, birincisi, bilince a gelir gibi gelen iilere

hakaret etmek olduunu; ikincisi, Parti'nin gznde teorinin deerinidrmek, yani bugn anlamada ve gelecei grmede Parti'ye


50/384



yardmc olan aracn deerini drmek olduunu; ve ncs,tamamen ve kesin olarak oport

Documents

Stalin Cilt15