2
ECONOME Esther-Mirjam Sent (Or<-i t^XJL ^K -»r\T»^ an xi ^. ^/ i^s. ^^ . v. ^. -1-V^k ^* . 1-* If-? »\fy -I. J.. LCLC.. -. Loucien vir stevige statemen. tc, aiomvatten. ae auicLe -ijxneia Kunnen wii a. c a f r\ f\ t-\f^ f-f-^ n i a-(- i avyor. ai^ ' .. '^\J-l. ±\J /<. A-^ ^. ^. JI. ^, 1^ A-^. V <I. l ^1 1 Bij ieder nieuw economisch schandaal dat opduikt, lees en hoorje: Vertrouwen komt e voet, moor gaat e paard'. Waarom s dat eigen- lljk ZO? Er s mooi psychologisch onderzoek naar hoe negatiefen positiefnieuws ons beinvloeden. Het blijkt kwantificeerbaar dat een negatief bericht ons emotioneel wee keer zo hard aakt als een positiefbericht gewaardeerd wordt. He t negatieve blijft veel anger doorwerken, terwijl we bij ets positiefs maar mondjesmaat onze beoordeling anpassen. Er s vast een evolutio- naire verklaring voor, maar daar weet k het fijne niet van. Ik vind het al verrassend dat u zich op deze manier met psychologisch onderzoek bezig- houdt. Psychologie s een belangrijk onderdeel an mijn werk: economic gaat over keuzes va n mensen. En daarin speelt vertrouwen een belangrijke ol op vele niveaus: van oiets macro-economisch als het producenten- en consumentenvertrouwen tot de vraag hoe e een contract n elkaar zet: spreekje haast niks expli- ciet af? Ofzijn er heel veel kleine ettertjes? Vertrouwen versus controle, dus? Ja. En dan blijkt dat het hebben van vertrouwen een efficiente manier s om economisch goed e functioneren. In anden waar veel vertrouwen heerst, gaat het beter met de economie. De over- legcultuur uit ons poldermodel s daarvan en goed oorbeeld. En ook voor bedrijven speelt de vertrouwensvraag een grate rol: wat s de goede balans ussen vertrouwen en controleren? Zetje te sterk n op controle, dan holje de ntrinsieke motivatie uit. Je kuntje organisatie nrichten op basis van ompliance of ntegrity. Hierbij gaje uit van wee heel verschillende mensbeelden: wil e denken dat mensen in principe niet deugen (als bij ompliance) ofgaje erjuist van uit dat men- sen goed zijn als bij ntegrity) We zijn doorge- slagen n het ompliance-denken, zeker ook ij finandele instellingen en n maatschappelijke velden als de zorg en het onderwijs. /s vertrouwen daarmee ook meer een explidete factor geworden n de economische heorie- vorming? E r wordt veel werk gedaan over hoe e mensen positiefkunt stimuleren. fyoupaypeanuts, you get monkeys, s een bekende uitdrukking: me t beloningen okje goed gedrag' uit. Maar oelen mensen zich daarmee ook gewaardeerd? Voelen ze zich erantwoordelijk? Ervaren ze hun werk als zinvol? Via vertrouwen en het bouwen aan intrinsieke motivatie, komje in een heel andere benadering erecht. Die rend n economisch denken s er al sinds dejaren negentig, maar hij heeft door de risis een extra zet gekregen. Een hele ijd s men r bijvoorbeeld ervan uitgegaan dat e bedrijfslei- ders ot het goede zou kunnen bewegen door e aandelenpakketen e geven, want dan werd hun belanghetzelfde als van de aandeelhouders. De crisis heeft overduidelijk gemaakt dat de markt niet zo maar n banen eidt: men- sen aten zich misleiden, banken hebben geen volledig overzicht, het ysteem compliceert zichzelfalmaar en wangedrag igt op deloer. En och s de omo economicus hardnekkig n ns vakgebied, want een ationed opererende, op eendimensionaal eigenbelang gerichte mens rekent zo ekker. Het zijn vast nteressante ijden omeconoom te zijn. Hoe bereidt u uw studenten voor op het 'econoom warden' n deze ijden? Spreekt u bijvoorbeeld over 'vertrouwen', als datzo'n ken- merkend element is van het inrichten van een samenleving, een bedrijf. een gemeenschap? Het zijn zeker nteressante ijden. Daarom bieden wij aan de Radboud Universiteit en breed perspectiefaan op en voorbij het vakge- bied, door de geschiedenis en de ilosofie van het economisch denken aan de orde e aten komen, door verbanden e eggen met psychologie, sociologie, enzovoorts. Het gaat om leren eflecteren opje vak. En zeker ook opje eigen ol daarin. Want, a, de economen zijn natuuriijk ook aan de beurt geweest n de aatste jaren: "Aljullie voorspellingen zijn niet uitgeko- men. Wie zijnjullie eigenlijk? Wat doenjullie?' Maakt dat ook, dat zoiets als kwetsbaarheid of niet-weten' een explidet onderdeel van uw colleges warden? Ik besteed zeker aandacht aan niet-weten'. Als politic elkaar om de oren willen slaan, aten e elkaars plannen becijferen door het Centraal Plan Bureau, ot wee cijfers achter de omma. Maar dat evertvooral schijnzekerheid op. Dus ik maak mijn studenten er altijd op attent dat e niet meer moeten beloven dan ze kunnen waar- maken. De media en de poliriek houden van stevige statements, maar een alomvattende dui- delijkheid unnen wij als econoom niet everen. Wij wijzen onze studenten crop dat er meer e winnen s bij het analytisch bekijken van kleine vraagstukken dan omje te aten verleiden om grootse uitspraken te gaan doen. Anders word je alsnog een adertje in een machinerie die het maatschappelijk wantrouwen eerder voedt dan wegneemt. ® Esther-Mirjam Sent s oogkraar conomi- sche heorie en economisch beleid aan de Radboud Umversiteit. Daarnaastzitze in deEersteKamer voor de vdA. Esther-Mirjam blogt met egelmaat - naast over economische onderwerpen ook ver en wee kinderen. Haar blogszyn onderandere evinden op oxweb. nlen joop. nl. i . - . i^-n-  \^, ^i -^. >^^-^ 27

SKM-PR088115120912580.pdf

  • Upload
    gaotsch

  • View
    217

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SKM-PR088115120912580.pdf

7/23/2019 SKM-PR088115120912580.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/skm-pr088115120912580pdf 1/1

ECONOME

Esther-Mirjam Sent

(Or<-i

t^XJL

^K

»r\T»^ an

xi

 

^. ^/

i^s.

^^ . v.

^.

-1-V^k

^* .1-* If-?

»\fy -I.

J..LCLC..

-.

Loucien

vir

stevige

tc ,

ae auicLe

Kunnen wii

a.c

f

r\ f\

t-\f^

f-f-^ n

i

a-(- i avyor. ai^

'^\J-l.

±\J /<.A-^ ^. ^. JI.

^,

1^ A-^. V <I.

l ^11

iedernieuw

economischschandaal

dat

lees

en hoorje: Vertrouwen komt e

moor

gaat e paard'.Waarom s dateigen-

ZO?

mooi

psychologisch

onderzoeknaarhoe

positiefnieuws onsbeinvloeden.

blijktkwantificeerbaardat

een

negatief

onsemotioneel weekeerzo

hard

aakt

eenpositiefberichtgewaardeerd

wordt.

He t

blijftveel angerdoorwerken,

terwijl

bij etspositiefs

maar

mondjesmaat

onze

anpassen.Er

s

vasteen

evolutio-

verklaringvoor,

maardaarweet

k

het

niet

van.

vind

het

alverrassend

datu zich

op

deze

met

psychologisch

onderzoek bezig-

seenbelangrijk

onderdeel

an

werk:economicgaatoverkeuzesva n

En

daarin

speelt

vertrouweneen

olopveleniveaus:van

oiets

als

hetproducenten-

en

totdevraaghoe eeen

n

elkaar

zet:spreekje

haast

niksexpli-

af?

Ofzijn

er

heel

veel

kleine

ettertjes?

versus

controle,

dus?

Endan

blijkt

dathethebbenvan

vertrouwen

efficiente manier someconomisch goed

e

In anden waarveel vertrouwen

gaathetbetermetde

economie.

Deover-

uitonspoldermodel s

daarvan

en

oorbeeld.En

ookvoor

bedrijvenspeeltde

een

grate

rol:

wat sdegoede

vertrouwen

en

controleren?

Zetje

terk n

opcontrole,danholje

de

ntrinsieke

uit.

Je

kuntjeorganisatie

nrichten

op

van omplianceof ntegrity.Hierbijgajeuit

van wee

heel

verschillende mensbeelden: wil

e

denken

datmensen

inprincipe niet

deugen (als

bij ompliance)

ofgajeerjuistvanuitdat

men-

sengoedzijn alsbij ntegrity)

We

zijndoorge-

slagen nhet ompliance-denken,

zeker

ook ij

finandele instellingen

en

n

maatschappelijke

veldenals

de

zorgen

hetonderwijs.

/s

vertrouwen

daarmeeookmeereenexplidete

factor

geworden

n

de

economische

heorie-

vorming?

Er

wordt

veelwerk

gedaan

overhoee

mensen

positiefkunt

stimuleren.

fyoupaypeanuts, you

get

monkeys,

seen

bekende

uitdrukking: me t

beloningen okje goedgedrag'

uit.Maar

oelen

mensenzichdaarmee

ook

gewaardeerd?Voelen

ze

zich

erantwoordelijk?

Ervarenzehun

werk

alszinvol?Viavertrouwenenhet

bouwen

aan

intrinsieke

motivatie, komje ineen

heel

andere

benaderingerecht.

Die rend

n

economischdenken seralsinds

dejarennegentig,

maar

hij

heeft

doorde

risis

eenextrazetgekregen.Eenhele ijd smen r

bijvoorbeeld

ervan

uitgegaan

dat

ebedrijfslei-

ders

othetgoedezoukunnenbewegendoor e

aandelenpakketenegeven,wantdanwerdhun

belanghetzelfdealsvande

aandeelhouders.De

crisisheeftoverduidelijk

gemaaktdat

de

markt

gedrag

niet

zo

maar n

goedebaneneidt:men-

sen atenzich

misleiden,

banken

hebben

geen

volledigoverzicht,

het

ysteem

compliceert

zichzelfalmaarenwangedrag igtopdeloer.

En och sde omo

economicus

hardnekkig

n ns

vakgebied, want

een ationed opererende, op

eendimensionaal

eigenbelang

gerichtemens

rekent zo

ekker.

Het

zijn

vast

nteressante

ijden

omeconoom

te zijn. Hoe bereidt u uw studenten voor op

het

'econoom warden' n deze

ijden? Spreekt u

bijvoorbeeld

over

'vertrouwen', als datzo'n ken-

merkend

element

is van

het inrichten

van

een

samenleving,een

bedrijf.

een

gemeenschap?

Hetzijnzekernteressante ijden.Daarom

bieden

wijaande

Radboud

Universiteit

en

breed

perspectiefaan openvoorbij

hetvakge-

bied,

door

degeschiedenisende

ilosofie

van

het

economischdenken

aan

deorde e aten

komen,

doorverbanden

e eggenmetpsychologie,

sociologie,enzovoorts.Hetgaatomeen ritisch

leren

eflecteren

opjevak.Enzeker

ook

opje

eigen

ol

daarin.Want,

a,

de

economen

zijn

natuuriijkook

aan

de

beurt

geweest

n

de aatste

jaren:"Aljullie

voorspellingen

zijn

nietuitgeko-

men.Wie

zijnjullieeigenlijk?

Watdoenjullie?'

Maaktdatook, datzoietsals kwetsbaarheid

of niet-weten'

een

explidet onderdeel

van

uw

colleges

warden?

Ikbesteed

zeker aandacht aan niet-weten'.

Als

politic

elkaar

om

deorenwillenslaan, aten e

elkaars

plannen becijferen

door

het

Centraal

Plan

Bureau,

ot weecijfersachterde omma.

Maardat evert vooralschijnzekerheidop.Dus

ik

maakmijn

studentener

altijd

opattentdat e

nietmeermoeten

beloven

danzekunnen waar-

maken.

Demediaen depoliriekhoudenvan

stevige statements,

maareen

alomvattende dui-

delijkheid unnen

wij

alseconoom

niet

everen.

Wij wijzenonze

studenten

crop

datermeer e

winnen

sbijhetanalytisch

bekijken

vankleine

vraagstukken

dan

omje te atenverleiden

om

grootseuitsprakentegaandoen.Andersword

je

alsnog een adertje ineenmachinerie

die

het

maatschappelijk

wantrouwen

eerdervoedt

dan

wegneemt.

®

Esther-Mirjam

Sent

s

oogkraar conomi-

sche heorieeneconomischbeleidaande

Radboud

Umversiteit. Daarnaastzitze in deEersteKamer

voorde vdA.Esther-Mirjam

blogt

met egelmaat

- naastovereconomische

onderwerpen

ook ver

onderwijs, studentenenhaar wee

kinderen.

Haar

blogszyn

onderandere

evindenop oxweb. nlen

joop.nl. i

.

- .i^-n-

 \^, ^i -^.

>^^-^

27