13
TUGAS AKHIR SISTEM PAKAR DIAGNOSIS KECANDUAN GAME (GAMING ADDICTION) PADA REMAJA MENGGUNAKAN METODE DEMPSTER SHAFER SYARIFAH SUCI RIYANI 15102035 PROGRAM STUDI S1 INFORMATIKA FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI DAN INFORMATIKA INSTITUT TEKNOLOGI TELKOM PURWOKERTO 2019

SISTEM PAKAR DIAGNOSIS KECANDUAN GAME GAMING …repository.ittelkom-pwt.ac.id/5681/3/a) Cover.pdf · sistem pakar diagnosis kecanduan game (gaming addiction) pada remaja menggunakan

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • TUGAS AKHIR

    SISTEM PAKAR DIAGNOSIS KECANDUAN GAME

    (GAMING ADDICTION) PADA REMAJA

    MENGGUNAKAN METODE DEMPSTER SHAFER

    SYARIFAH SUCI RIYANI

    15102035

    PROGRAM STUDI S1 INFORMATIKA

    FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI DAN INFORMATIKA

    INSTITUT TEKNOLOGI TELKOM PURWOKERTO

    2019

  • ii

    TUGAS AKHIR

    SISTEM PAKAR DIAGNOSIS KECANDUAN GAME

    (GAMING ADDICTION) PADA REMAJA

    MENGGUNAKAN METODE DEMPSTER SHAFER

    EXPERT SYSTEM FOR DIAGNOSING GAMING

    ADDICTION IN ADOLESCENTS USING THE

    DEMPSTER SHAFER METHOD

    Disusun Sebagai Salah Satu Syarat untuk Memperoleh Gelar Sarjana Komputer

    SYARIFAH SUCI RIYANI

    15102035

    PROGRAM STUDI S1 INFORMATIKA

    FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI DAN INFORMATIKA

    INSTITUT TEKNOLOGI TELKOM PURWOKERTO

    2019

  • iii

  • iv

  • v

  • vi

  • vii

    DAFTAR ISI

    Lembar Pengesahan Pembimbing ................................................................................ iii

    Lembar Penetapan Penguji ........................................................................................... iv

    HALAMAN PERNYATAAN KEASLIAN TUGAS AKHIR ..................................... v

    KATA PENGANTAR ................................................................................................. vi

    DAFTAR ISI ............................................................................................................... vii

    DAFTAR TABEL ......................................................................................................... x

    DAFTAR GAMBAR ................................................................................................... xi

    DAFTAR LAMPIRAN .............................................................................................. xiii

    ABSTRAK ................................................................................................................. xiv

    ABSTRACT .................................................................................................................. xv

    BAB I PENDAHULUAN ............................................................................................. 1

    1.1 Latar Belakang ..................................................................................................... 1

    1.2 Rumusan Masalah ................................................................................................ 4

    1.3 Tujuan .................................................................................................................. 4

    1.4 Manfaat Penelitian ............................................................................................... 5

    1.5 Batasan Masalah .................................................................................................. 5

    BAB II TINJAUAN PUSTAKA ................................................................................... 6

    2.1 Tinjauan Pustaka .................................................................................................. 6

    2.2 Landasan Teori .................................................................................................. 12

    2.2.1 Sistem Pakar ...................................................................................................... 12

    2.2.1.1 Manfaat dan Kekurangan Sistem Pakar ................................................. 13

    2.2.1.2 Komponen Sistem Pakar ........................................................................ 14

    2.2.2 Kecanduan Game (Gaming Addiction) .............................................................. 15

    2.2.2.1 Fitur Diagnosis ....................................................................................... 17

    2.2.2.2 Risiko dan Faktor Prognostik ................................................................ 18

    2.2.2.3 Internet Gaming Disorder Scale–Short-Form (IGDS9-SF) .................. 18

    2.2.3 Metode Dempster Shafer ................................................................................... 22

  • viii

    2.2.4 Pengujian Sistem ............................................................................................... 24

    2.2.4.1 Perhitungan Akurasi .............................................................................. 24

    2.2.4.2 Black Box Testing .................................................................................. 24

    2.2.4.3 White Box Testing .................................................................................. 25

    2.2.5 Website ............................................................................................................... 26

    2.2.5.1 Framework Laravel ............................................................................... 27

    2.2.5.2 Bootstrap ................................................................................................ 28

    2.2.5.3 PHP ........................................................................................................ 29

    2.2.6 Database ............................................................................................................ 29

    2.2.6.1 MySQL .................................................................................................. 30

    2.2.6.2 Entity Relationship Diagram (ERD) ...................................................... 31

    2.2.7 Unified Modeling Language (UML) ................................................................. 32

    2.2.7.1 Use Case Diagram ................................................................................. 32

    2.2.7.2 Activity Diagram .................................................................................... 33

    2.2.7.3 Sequence Diagram ................................................................................. 34

    BAB III METODE PENELITIAN.............................................................................. 36

    3.1 Perumusan Masalah ........................................................................................... 37

    3.2 Studi Literatur .................................................................................................... 37

    3.3 Pengumpulan Data ............................................................................................. 37

    3.4 Perancangan Analisa Sistem .............................................................................. 39

    3.5 Perancangan Sistem ........................................................................................... 47

    3.5.1 ERD ....................................................................................................... 48

    3.5.2 Use Case Diagram ................................................................................. 49

    3.5.3 Activity Diagram .................................................................................... 49

    3.5.4 Sequence Diagram ................................................................................. 54

    3.6 Implementasi...................................................................................................... 61

    3.7 Pengujian ........................................................................................................... 61

    BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN .................................................................... 62

    4.1 Pengumpulan Data ............................................................................................. 62

    4.2 Analisis Data ...................................................................................................... 62

  • ix

    4.3 Implementasi Antarmuka................................................................................... 72

    4.3.1 Halaman Awal ....................................................................................... 72

    4.3.2 Login Admin .......................................................................................... 73

    4.3.3 Halaman Admin ..................................................................................... 73

    4.3.4 Halaman Detail Pengguna ..................................................................... 74

    4.3.5 Edit Data ................................................................................................ 75

    4.3.6 Halaman Data Diri ................................................................................. 76

    4.3.7 Halaman Gejala ...................................................................................... 76

    4.3.8 Halaman Hasil ........................................................................................ 78

    4.3.9 Halaman Kecanduan Game Ringan ....................................................... 78

    4.3.10 Halaman Kecanduan Game Sedang ....................................................... 79

    4.3.11 Halaman Kecanduan Game Berat .......................................................... 80

    4.3.12 Halaman IGDS9-SF ............................................................................... 80

    4.3.13 Halaman Dempster Shafer ..................................................................... 81

    4.4 Pengujian ........................................................................................................... 82

    4.4.1 Akurasi ................................................................................................... 82

    4.4.2 Black Box Testing .................................................................................. 83

    4.4.3 White Box Testing .................................................................................. 87

    BAB V PENUTUP ...................................................................................................... 90

    5.1 Kesimpulan ........................................................................................................ 90

    5.2 Saran .................................................................................................................. 90

    DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................. 92

    LAMPIRAN ................................................................................................................ 97

  • x

    DAFTAR TABEL

    Tabel 2.1 Penelitian Terdahulu ..................................................................................... 9

    Tabel 2.2 Form Penilaian IGDS9-SF .......................................................................... 20

    Tabel 2.3 Komponen-komponen ERD ........................................................................ 31

    Tabel 2.4 Tabel Komponen-komponen Use Case Diagram ....................................... 32

    Tabel 2.5 Komponen-komponen Activity diagram ..................................................... 33

    Tabel 2.6 Komponen-komponen Sequence diagram .................................................. 34

    Tabel 3.1 Basis pengetahuan gejala ............................................................................ 39

    Tabel 3.2 Basis pengetahuan penyakit ........................................................................ 40

    Tabel 3.3 Basis pengetahuan gejala penyakit ............................................................. 42

    Tabel 3.4 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟑 ....................................................................... 44

    Tabel 3.5 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟓 ....................................................................... 45

    Tabel 3.6 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟕 ....................................................................... 46

    Tabel 3.7 Kesimpulan penentuan densitas (𝒎) ........................................................... 46

    Tabel 4.1 Hasil Data Pengguna ................................................................................... 63

    Tabel 4.2 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟑 ....................................................................... 64

    Tabel 4. 3 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟓 ...................................................................... 64

    Tabel 4. 4 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟕 ...................................................................... 65

    Tabel 4. 5 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟗 ...................................................................... 65

    Tabel 4. 6 Kesimpulan penentuan densitas (𝒎) .......................................................... 66

    Tabel 4.7 Data Tidak Valid ......................................................................................... 67

    Tabel 4.8 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟑 ....................................................................... 68

    Tabel 4.9 Aturan kombinasi untuk 𝒎𝟓 ....................................................................... 68

    Tabel 4.10 Kesimpulan penentuan densitas (𝒎) ......................................................... 69

    Tabel 4.11 Hasil form IGDS9-SF................................................................................ 71

    Tabel 4.12 Pengujian Black Box ................................................................................. 83

    Tabel 4.13 Test case White Box testing ....................................................................... 89

  • xi

    DAFTAR GAMBAR

    Grafik 1 Data jumlah pasien gangguan jiwa akibat game di RSUD Jawa Tengah ...... 2

    Gambar 2.1 Arsitektur Sistem Pakar ........................................................................... 12

    Gambar 2.2 Flowgraph [24] ....................................................................................... 26

    Gambar 2.3 Alur kerja MVC pada Laravel [26] ........................................................ 27

    Gambar 3.1 Alur penelitian ......................................................................................... 36

    Gambar 3.2 Alur perhitungan Dempster Shafer ......................................................... 43

    Gambar 3.3 ERD sistem .............................................................................................. 48

    Gambar 3.4 Use case diagram sistem ......................................................................... 49

    Gambar 3.5 Activity diagram Login Admin ............................................................... 50

    Gambar 3.6 Activity diagram Lihat Tabel Pengguna .................................................. 50

    Gambar 3.7 Activity diagram Search Pengguna ......................................................... 51

    Gambar 3.8 Activity diagram Hapus Data Pengguna .................................................. 51

    Gambar 3.9 Activity diagram Lihat Detail Pengguna dan Edit ................................... 52

    Gambar 3.10 Activity diagram Logout ........................................................................ 52

    Gambar 3.11 Activity diagram Isi Data Diri ............................................................... 53

    Gambar 3.12 Activity diagram Isi Gejala .................................................................... 53

    Gambar 3.13 Activity diagram Lihat Hasil ................................................................. 54

    Gambar 3.14 Sequence diagram Login Admin ........................................................... 55

    Gambar 3.15 Sequence diagram Lihat Tabel Pengguna ............................................. 55

    Gambar 3.16 Sequence diagram Search Pengguna .................................................... 56

    Gambar 3.17 Sequence diagram Hapus Data Pengguna ............................................. 57

    Gambar 3.18 Sequence diagram Lihat Detail Pengguna ............................................ 58

    Gambar 3.19 Sequence diagram Login ....................................................................... 58

    Gambar 3.20 Sequence diagram Isi Data Diri ............................................................ 59

    Gambar 3.21 Sequence diagram Isi Gejala ................................................................. 60

    Gambar 3.22 Sequence diagram Lihat Hasil .............................................................. 61

  • xii

    Gambar 4.1 Antarmuka Halaman Utama .................................................................... 72

    Gambar 4.2 Modal login admin .................................................................................. 73

    Gambar 4. 3 Pesan error login .................................................................................... 73

    Gambar 4.4 Antarmuka Halaman Admin ................................................................... 74

    Gambar 4.5 Antarmuka Halaman Detail Pengguna .................................................... 75

    Gambar 4.6 Modal Edit Data Pengguna ..................................................................... 75

    Gambar 4.7 Antarmuka Halaman Data Diri ............................................................... 76

    Gambar 4.8 Antarmuka Halaman Gejala .................................................................... 77

    Gambar 4. 9 Pesan error gejala .................................................................................. 77

    Gambar 4.10 Antarmuka Halaman Hasil .................................................................... 78

    Gambar 4.11 Antarmuka Halaman Kecanduan Game Ringan ................................... 79

    Gambar 4.12 Antarmuka Halaman Kecanduan Game Sedang ................................... 79

    Gambar 4.13 Antarmuka Halaman Kecanduan Game Berat ...................................... 80

    Gambar 4.14 Antarmuka Halaman IGDS9-SF ........................................................... 81

    Gambar 4.15 Antarmuka Halaman Dempster Shafer ................................................. 81

    Gambar 4.16 Flowchart gejala .................................................................................... 87

    Gambar 4.17 Flowgraph gejala .................................................................................. 88

  • xiii

    DAFTAR LAMPIRAN

    Lampiran 1 Plagiatisme............................................................................................. 976

    Lampiran 2 Identitas Pakar 1 ...................................................................................... 97

    Lampiran 3 Identitas Pakar 2 ...................................................................................... 98

    Lampiran 4 Transkip Wawancara 1 ............................................................................ 99

    Lampiran 5 Transkip Wawancara 2 .......................................................................... 103

    Lampiran 6 Data Pengguna ....................................................................................... 104

    Lampiran 7 Source Code Dempster Shafer ............................................................... 109

    file:///F:/H/TA%202%20FIX/TA%202%20revisi%20SIDANG.docx%23_Toc17104131