October & November 2016. Vol 23. Num 4

634

J ournal of Sabzevar U niversity of Medical Sciences

* Corresponding Author:Ali Khani Jeihooni, PhDAddress: Department of Public Health, School of Health, Fasa University of Medical Sciences, Shiraz, Iran.Tel: +98 (715) 3350994E-mail: khani_1512@yahoo.com

Research PaperStudy of Important Risk Factors of Suicide Attempts in Patients Admitted to Hospitals Cov-ered by Shiraz University of Medical Sciences

1. Assistant Professor, Department of Public Health, School of Health, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran.2. Assistant Professor, Department of Public Health, School of Health, Fasa University of Medical Sciences, Fasa, Iran.3. PhD. Candidate, Department of Public Health, School of Health, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.4. Instructor, Iranian Research Center on Healthy Aging, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.

Seyyd Mansour Kashfi1, Maryam Yazdankhah1, *Ali Khani Jeihooni2, Mohammad Javad Motamedi1, Akbar Babaei Hey-darabadi3, Marjan Vejdani4

Background Suicide is one of the important health problems. In Iran, like most countries in the world, suicide has considerably increased in recent decades and its reduction is one of the key goals of the health system. This study aimed to identify the risk factors for suicide to provide appropriate strategies and planning of practitioners for better prevention and treatment of people at risk.Methods & Materials This is a desriptive correlational study. The study population comprised all suicide attempts in 2011. To this end, 545 records were examined in proportional stratified manner. The device of collecting data was a checklist, including age, sex, history of suicide attempt,etc. The collected data were analyzed by descriptive tests using SPSS19.Results Based on the results, 36.7% of the subjects who attempted sucide were men and 63.3% were women. The majority of suicide attempters were single (53.9%), aged 14-24 years (54.9%) and were city residents (90.1%). Suicide rates were highest in winter (30.6%). Among suicide attempters, 74.3% had used drugs. The most common reasons of attempting for suicide among married persons were marital problems.Conclusion According to the findings, promotion of healthy marriage, premarital consultation, social and mental support with regard to social problems, promotion of correct urbanization culture, correct use of medication, expansion of hope and recreation among people, especially the young could be helpful and instrumental in prevention of Suicide.

A B S T R A C T

Keywords: Risk factors, Suicide, Shiraz

Received: 03 Apr. 2016

Accepted: 03 Aug. 2016

Citation: Kashfi SM, Yazdankhah M, Khani Jeihooni A, Motamedi MJ, Babaei Heydarabadi A, Vejdani M. [Study of Important Risk Factors of Suicide Attempts in Patients Admitted to Hospitals Covered by Shiraz University of Medical Sciences (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2016; 23(4):634-643.

: :

635

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4بهار 1395. دوره 11. شماره 1

* نویسنده مسئول:دکتر علی خانی جیحونی

نشانی: فسا، دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی فسا، دانشكده بهداشت، گروه بهداشت عمومي.تلفن: 3350994 (715) 98+

khani_1512@yahoo.com :پست الکترونیکی

اهداف خودكشي از معضالت مهم بهداشتی است. در ايران خودكشي همانند اغلب كشورهاي جهان در چند دهه اخير افزايش قابل مالحظه اي داشته است. اين مطالعه با هدف شناسايي عوامل خطر و زمينه ساز اقدام به خودكشي و به منظور ارائه راهكارها و برنامه ريزي های مناسب برای

پيشگيري و درمان بهتر افراد در معرض خطر انجام شده است.مواد و روش ها اين پژوهش از نوع توصيفی تحليلی است. جامعه آماری شامل تمام موارد اقدام به خودكشی طی سال 1390 می شود. بدين منظور 545 پرونده به شيوه طبقه ای متناسب بررسی شد. ابزار گردآوری اطالعات چک ليست شامل سن، جنسيت، سابقه اقدام به خودكشی و غيره بود.

داده ها با استفاده از نسخه 19 نرم افزار SPSS و آزمون های توصيفی تجزيه وتحليل شدند.یافته ها طبق نتايج 36/7درصد از افرادی كه به خودكشی اقدام كرده بودند مرد و 63/3درصد از آن ها زن بودند. اكثر اقدام كنندگان به خودكشی مجرد (53/9درصد) و در رده سنی 14 تا 24 سال (54/9درصد) و ساكن شهر (90/1درصد) بودند. بيشترين ميزان خودكشی در فصل زمستان (30/6درصد) بوده است. 74/3درصد از افراد برای خودكشی از دارو استفاده كرده بودند. شايع ترين علت اقدام به خودكشی در افراد متأهل

مشكالت زناشويی بوده است.نتیجه گیری بر مبنای يافته ها، تشويق به ازدواج صحيح، مشاوره قبل از ازدواج، آموزش و حمايت روانی در زمينه مسائل اجتماعی، ترويج فرهنگ صحيح شهرنشينی، استفاده صحيح از دارو و گسترش اميد و نشاط بين مردم و خصوصاً جوانان می تواند در پيشگيری از خودكشی مؤثر و مفيد

واقع شود.

کلیدواژه ها: عوامل خطر، خودكشی،

شيراز

تاريخ دريافت: 15 فروردين 1395تاريخ پذيرش: 13 مرداد 1395

1- استاديار، گروه بهداشت عمومی، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكی شيراز، شيراز، ايران.2- استاديار، گروه بهداشت عمومی، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی فسا، فسا، ايران.

3- دانشجوی دكترا، گروه بهداشت عمومی، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی شهيد بهشتی، تهران، ايران.4- مربی، مركز تحقيقات سالمت سالمندان، دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار، سبزوار، ايران.

بررسی عوامل خطر و زمینه ساز اقدام به خودکشی در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز

سيد منصور كشفی1، مريم يزدان خواه1، *علی خانی جيحونی2، محمدجواد معتمدی1، اكبر بابايي حيدرآبادي3، مرجان وجدانی4

مقدمه

سازمان جهاني بهداشت خودكشي را اقدامي آگاهانه و ارادي تعريف كرده است كه طي آن فرد با انجام اقداماتي مرگبار به دست خويش زندگياش را پايان مي بخشد ]1[. انگيزه هاي خودكشي متفاوت هستند. در جوامع امروز مخصوصاً در كشورهاي غربي، خودكشي مسئله اي تصادفي و بي اهميت نيست، بلكه راهي براي فرار از مشكالت و بحرانهايي است كه باعث رنجش و فشار شديد

روي فرد مي شود ]2[.

از نظر شدت مي توان خودكشي را به صورت طيفی در نظر به و شروع پيشگيري قابل و بي خطر رفتارهاي از كه گرفت رفتارهاي شديد و غيرقابل پيشگيري ختم مي شود. در يک طرف

اين طيف افكار خودكشي بدون اقدام به آن مشاهده مي شود. مانند افرادي كه نقشه هايي براي خودكشي دارند، اما هيچ اقدامي براي كشتن خود نمي كنند. در طرف ديگر اين طيف افرادي هستند كه اقدام جدي براي كشتن خود انجام داده اند ]3[. تالش براي خودكشي 8 تا 10 برابر بيشتر از خودكشي موفقيت آميز است ]4[.

خودكشي سيزدهمين علت مرگ در جهان و سومين علت مرگ در گروه سني 15 تا 34 سال است ]5[. سازمان بهداشت براي تالش يک ثانيه سه هر در است زده تخمين جهاني

خودكشي اتفاق مي افتد. ]6[.

تخمين زده مي شود در سال 2020 ميالدي تقريباً 1ميليون و 530هزار نفر خودكشي خواهند كرد. اين نكته به اين معني است

636

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

كه در سال 2020 ميالدي به طور متوسط در هر بيست ثانيه يک نفر بر اثر خودكشي خواهد ُمرد ]7[. در ايران آمار خودكشي در استان ها نشان مي دهند استان هاي همدان با 13/5 و لرستان با 11/4 و ايالم با 11/3 خودكشي به ازاي هر صدهزار مرد باالترين نرخ خودكشي مردان را در كشور دارند. همچنين استان هاي ايالم با 11/7 خودكشي به ازاي هر صدهزار زن با 15/5 و لرستان

باالترين نرخ خودكشي زنان را به خود اختصاص داده اند ]8[.

درصد عمر ازدست رفته به كل عمر در سال 1379 در كشورمان نشان ميدهد خودكشي در سن 15 تا 29 سال بيش از سرطان، در سن 10 تا 40 سال بيش از بيماري هاي عفوني و در سن 15 تا 24 سال بيش از بيماري هاي قلبي و عروقي منجر به مرگ شده است ]9[. آمار خودكشي در ايران 6/2 به ازاي هر صدهزار نفر است. طبق آمارها ايران در آمار خودكشي پنجاه و هشتمين كشور جهان است ]10[. در ايران خودكشي همانند اغلب كشورهاي جهان در چند دهه اخير افزايش قابل مالحظه اي داشته است ]11[. ميانگين سن خودكشي در ايران 29 سال است كه در مقايسه با كشورهاي غربي بسيار پايين تر ]12[ و در مقايسه با

كشورهاي منطقه خاورميانه باالتر است ]13[.

يكی از اثرات خودكشی مرگ زودهنگام است. بايد با فراهم كردن خدمات پزشكي، اورژانس و بازتواني براي افرادي كه تالش ناموفق برای خودكشي داشته اند، اثرات روان شناختي و جسماني ناشی از خودكشی را در اين افراد و خانواده و نزديكان آنان كاست. ]14[.

خودكشی تحت تأثير چندين عامل است. عوامل داخلی1 كه در سطح فردی عمل می كنند شامل صفات شخصيتی2، اختالالت يا خارجي عوامل و ژنتيک و بيولوژيک عوامل روان پزشكي، محيطي3 كه ناشی از تأثير محيط روی فرد است، از قبيل اختالف اقدام افرادي كه يا تحقير اجتماعي. با همسر و مشكل كاري به خودكشي مي كنند نسبت به افرادي كه موفق به خودكشي مي شوند، در جنبه هاي مختلفي از قبيل جنسيت و سن و عوامل اجتماعي متفاوت هستند ]5[. تقريباً 95درصد از بيماراني كه اقدام به خودكشي مي كنند نوعي بيماري رواني دارند. اختالل هاي افسردگي 80درصد و اسكيزوفرني 10درصد و دمانس 5درصد ازجمله اين بيماري ها هستند ]10[. در 44درصد از قربانيان دو يا چند اختالل روان پزشكي وجود دارد، به طوري كه 24درصد از افراد خودكشي كننده در دو محور روان پزشكي اختالل دارند ]2[. بک معتقد است جنبه هاي شناختي افسردگي بيشتر از ديگر

جنبه هاي افسردگي با خودكشي ارتباط دارد ]11[.

1. Predisposing factors2. Personality trails3. Precipitating factors

در بررسي هاي همه گيرشناسي در ايران طي دو دهه اخير به عواملي مانند اختالفات خانوادگي، درگيري با بستگان، بيكاري و اختالالت رواني اشاره شده است ]15[. در آمريكا بيشترين ميزان خودكشي مربوط به سرخپوستان و كمترين آن مربوط مردان از كمتر زنان در خودكشي است. سياهپوست زنان به مي ميرند. علت آن به كاربردن روش هاي با خطر كمتر است ]16[. استرس هاي روحي از عوامل افزايش شيوع خودكشي محسوب مي شود ]17[.از ميان عوامل محيطي، شرايط آب وهوايي مرتبط

با تغيير فصول ميتواند در خودكشي مؤثر واقع شود ]18[.

30 تا 60درصد از افرادي كه موفق به خودكشي مي شوند سابقه به اقدام كه افرادي از تا 40درصد 10 دارند. خودكشي به اقدام خودكشي مي كنند درنهايت خود را مي كشند ]5[. همچنين مطالعات افزايش از اخير دهه دو طي ايران در خودكشي همه گيرشناسي خودكشي و اقدام به خودكشي حكايت مي كند ]15[. اين افراد بار عمده اي را بر سيستم بهداشتي درماني كشور تحميل مي كنند ]19[.

خودكشی از رفتارهای ناهنجار جوامع امروزی است كه متأسفانه توجه مسئوالن و برنامه ريزان به آن كم است و علل دخالت كننده عوامل خطر با شناخت نمی گيرد. قرار مدنظر نيز آن ايجاد در خودكشی در افرادی كه اقدام به خودكشی كرده اند می توان برخی عوامل پيشگيری از خودكشی (به ويژه عواملی كه نقش مهم تری در خودكشی دارند) را شناسايی كرد تا به منظور جلوگيری از اين معضل تدابيری انديشيده شود. اين مطالعه با هدف شناسايي عوامل خطر خودكشي و ارائه راهكارها و برنامه ريزي مناسب دست اندركاران

و متخصصان به منظور پيشگيري و درمان بهتر انجام شد.

مواد و روش ها

سال در كه است توصيفی تحليلی مطالعه ای پژوهش اين موارد تمام شامل مطالعه شده جامعه گرفت. صورت 1390اقدام به خودكشی طی سال 1390 می شد كه برای درمان به بيمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكی شيراز مراجعه كرده بودند. در اين پژوهش نمونه گيری به شيوه طبقه ای متناسب بود. بدين منظور 545 پرونده از چهار بيمارستان منتخب تحت تعداد مراجعان اساس بر پوشش دانشگاه علوم پزشكی شيراز اقدام كننده به خودكشی طی سال 1390 انتخاب و بررسی شد. اين بيمارستان ها مراكز اصلی ارجاعات مربوط به خودكشی در شهر شيراز هستند. معيار ورود افراد به مطالعه كامل بودن پرونده

آن ها در نظر گرفته شد.

ابزار گردآوری داده ها چک ليستی حاوی اطالعاتی درباره افراد به اقدام نظر سن، جنسيت، سابقه از به خودكشی اقدام كننده خودكشی، وضعيت تأهل و غيره و همچنين تشخيص بيماری بر اساس مالک های تشخيصی DSM-IIIR و تشخيص روان پزشک بود. اين چک ليست را كارشناسان مربوطه (روان شناسان و روان پزشكان

637

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4 بررسی عوامل خطر و زمینه ساز اقدام به خودکشی در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز

و پرستاران) طراحی كردند. اطالعات چک ليست محرمانه ماند. داده های گردآوری شده در چک ليست ثبت و با استفاده از نسخه توصيفی (شامل جدول آماری و روش های SPSS افزار نرم 19

توزيع فراوانی و ميانگين و انحراف معيار) تجزيه وتحليل شد.

یافته ها

با سال 25/91 خودكشی به اقدام كنندگان سنی ميانگين انحراف معيار 9/12 و محدوده سنی 14 تا 86 سال بود. 54/9درصد از اقدام كنندگان به خودكشی در محدوده سنی 14 تا 24 سال بودند كه با افزايش سن اين ميزان كاهش می يافت. طبق نتايج زنان از 90/1درصد و مردان از 90درصد پژوهش از حاصل شهرنشين بودند. بين افراد اقدام كننده به خودكشی تنها 2درصد از موارد منجر به مرگ شده بود. 53/9درصد از موارد اقدام كننده

به خودكشی را افراد مجرد تشكيل می دادند (جدول شماره 1).

نتايج مطالعه نشان داد بيشترين موارد اقدام به خودكشی به ترتيب در فصل های زمستان (30/6درصد)، پاييز (27/7درصد)،

تابستان(20/9درصد) و بهار (20/7درصد) بود.

يافته های مطالعه در زمينه انگيزه اقدام به خودكشی نشان داد مشكالت زناشويی 27/2درصد، مشكالت خانوادگی 22/8درصد،

مشكالت روحی 11/9درصد، مشكالت مالی 0/6درصد، علل ديگر 4/2درصد و موارد نامعلوم 33/4درصد از موارد اقدام به خودكشی

را به خود اختصاص می دهند.

يافته ها در رابطه با نحوه اقدام به خودكشی حاكی از آن بود كه 74/3درصد از افراد با مصرف دارو، 16/1درصد با مصرف مواد افيونی، 6/6درصد از طريق َسم، 2درصد از طريق خودسوزی و

0/9درصد با مواد شوينده اقدام به خودكشی نموده اند.

اكثر داشتند. خودكشی به اقدام سابقه افراد از 18/5درصد آزمودنی ها (89/9درصد) هيچ گونه سابقه بيماری جسمی نداشتند. 34/9درصد از افراد سابقه بيماری روانی داشتند كه از اين تعداد 92/1درصد مبتال به اضطراب و افسردگی بودند (جدول شماره 2).

گروه های حسب بر خودكشی به اقدام توزيع نظر از تا 44 اقدام در زنان در گروه سنی 25 سنی، بيشترين موارد سال (44/3درصد) و در مردان در گروه سنی 14 تا 24 سال (62درصد) بود. از نظر توزيع اقدام به خودكشی بر حسب وضعيت تأهل، بيشترين موارد در مردان مجرد (74/5درصد) و در زنان

متأهل (53/6درصد) مشاهده شد.

از نظر روش و علت اقدام به خودكشی در هر دو گروه مردان و

جدول 1. توزيع فراوانی موارد اقدام به خودكشی بر حسب برخی متغيرهای زمينه ای.

تعداد )درصد(متغیرها

جنسيت(63/3)345زن(36/7)200مرد(100)545كل

سن

(54/9)14299 تا 24(40)25218 تا 44(5/1)28سن<45

(100)545كل

وضعيت تأهل

(53/9)294مجرد(42/9)234متأهل(3/1)17مطلقه(100)545كل

محل سکونت(90/1)491شهر(9/9)54روستا(100)545كل

پيامد(98)534بهبودی(2)11فوت(100)545كل

638

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

زنان، مسموميت با دارو (به ترتيب 64 و 80/3درصد) و مشكالت زناشويی (به ترتيب 20/5 و 24/1درصد) بيشترين موارد را به خود اختصاص دادند. توزيع اقدام به خودكشی بر حسب فصول سال در هر دو گروه مردان و زنان مشابه بود و بيشترين موارد در

فصل زمستان (به ترتيب 30/5 و 30/7درصد) گزارش شد.

سابقه خودكشی به اقدام كننده مردان از 52/7درصد هيچ گونه زنان از 65/1درصد داشتند. جسمی بيماری های سابقه بيماری جسمی نداشتند. از نظر سابقه بيماری های روانی 61/1درصد از زنان سابقه ابتال به بيماری های روانی داشتند و نداشتند. روانی بيماری سابقه هيچ گونه مردان از 64/4درصد

98درصد از مردان و زنان بهبود حاصل شد (جدول شماره 3).

با توجه به پيامد خودكشی بر حسب گروه های سنی، بيشترين شد. مشاهده سال 24 تا 14 سنی گروه در بهبودی موارد همچنين ميزان فراوانی مرگ در دو گروه سنی 14 تا 24 سال و 25 تا 44 سال يكسان بود (36/4درصد). از نظر توزيع اقدام به خودكشی برحسب فصول سال بيشترين بهبودی مربوط به فصل پاييز زمستان (30/9درصد) و بيشترين مرگ مربوط به فصل (36/4درصد) بود. بيشترين خودكشی منجر به مرگ در ساكنان

روستا (81/8درصد) مشاهده شد (جدول شماره 4).

بحث

آمارهای توصيفی نشان داد ميانگين سنی اقدام كنندگان به خودكشی 25/91 سال با انحراف معيار 9/12 بوده و 54/9درصد از اقدام كنندگان در محدوده سنی 14 تا 24 سال بودند. همچنين از نظر توزيع اقدام به خودكشي بر حسب گروه هاي سني، بيشترين

اقدام در زنان در گروه سني 25 تا 44 سال (44/3درصد) و در مردان در گروه سني 14 تا 24 سال (62درصد) بود. يافته هاي پژوهش حاضر با مطالعه شيخ االسالمي (ميانگين سني بيماران 8/2±23/2 سال و بيشترين اقدام در گروه سني 15 تا 24 سال) ]5[، محمدي (بيشترين خودكشي در محدوده سني 16 تا 25 سال) ]3[، كوشان (ميانگين سني اقدام كنندگان به خودكشي 8/4±24/8سال) ]15[، رفيعي (80/5درصد از اقدام كنندگان به خودكشي كمتر از 30 سال داشتند) ]20[ و قلعه اي ها (بيشترين

خودكشي در گروه سني 21 تا 30 سال) ]21[ مطابقت دارد.

طبق مطالعه ای كه در امريكا انجام شد، بيشترين آمار اقدام به خودكشی در افراد 15 تا 24 ساله گزارش شد ]22[. شافر در بريتانيا گزارش كرد ميزان خودكشی در گروه سنی 15 تا 24 سال 12/2 در صدهزار نفر است ]23[. در مطالعه در مطالعه كينياندا و همكاران بيشترين اقدام به خودكشی در زنان 15 تا 24

سال و در مردان 25 تا 34 سال گزارش شد ]24[.

و ازدواج و بلوغ چون اتفاقاتی سنی محدوده اين در مسئوليت پذيری رخ می دهد و نوجوانان و جوانان به دليل شرايط روحی متفاوت با مشكالت فراوانی ازجمله سردرگمی، اضطراب، اين روبه رو می شوند. بی ارزش بودن احساس و انزوا و تنهايی عوامل سبب می شود تا فرد اعتمادبه نفس خود را از دست دهد

و به جای برخورد درست با مشكالت به خودكشی دست بزند.

يافته هاي پژوهش نشان داد بيشترين اقدام به خودكشي در زنان (63/3درصد) بود. اين يافته با مطالعه سنول در تركيه (زن بودن عامل خطر بالقوهاي در اقدام به خودكشي است) ]25[، محمدي

جدول 2. توزيع فراوانی موارد اقدام به خودكشی بر حسب برخی متغيرهای اصلی مطالعه (سابقه خودكشی، سابقه بيماری جسمی، سابقه بيماری روانی).

تعداد )درصد(حاالتمتغیرها

سابقه خودكشی (18/5)101دارد (81/5)444ندارد(100)545 كل

سابقه بيماری های جسمی (10/1)55دارد (89/9)490ندارد(100)545 كل

سابقه بيماری های روانی

اضطراب و افسردگیدارد190(34/9)

175(93/1) (6/8)13اختالل شخصيتدارد (1/1)2نامعلومدارد (65/1)355ندارد(100)545 كل

639

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

جدول 3. توزيع جنسی موارد اقدام به خودكشی بر حسب متغيرهای اصلی مطالعه.

زنمردکل

تعداد )درصد(

گروه های سنی

(50/7)175 (62)14124 تا 24 سال

545(100) (44/3)153 (32/5)2565 تا 44 سال

(4/9)17 (5/5)11باالتر از 45 سال (100)345 (100)200كل

وضعيت تأهل

(42)145(74/5)149مجرد

545(100)(53/6)185(24/5)49متأهل (4/3)15 (1)2مطلقه (100)345 (100)200كل

روش اقدام به خودكشی

(80/3)277 (64)128مسموميت با دارو

545(100)

(6/1)21 (7/5)15مسموميت با َسم(10/7)37(25/5)51مواد افيونی(2)7(2)4خودسوزی(0/9)3(1)2مواد شوينده

(100)345 (100)200كل

علت اقدام به خودكشی

(24/1)83(20/5)41مشکالت خانوادگی

545(100)

(30/4)105(21/5)43مشکالت زناشويی(9/6)33(16)32مشکالت روحی(0/3)1(1)2مشکالت مالی(4/1)14(4/5)9مشکالت ديگر

(31/6)109(36/5)73نامعلوم(100)345(100)200كل

فصول سال

(20/9)72(20/5)41بهار

545(100)(21/4)74(20)40تابستان(27)93(29)58پاييز

(30/5)106(30/5)61زمستان(100)345(100)200كل

سابقه بيماری های جسمی(47/3)26(14/5)29دارد

545(100) (65/1)319(85/5)171ندارد(100)345(100)200كل

سابقه بيماری های روانی(61/1)113(38/9)72دارد

545(100) (64/4)232(35/6)128ندارد(100)345(100)200كل

نتيجه اقدام به خودكشی (98)338 (2)4مرگ

545(100) (2)7 (98)196بهبودی(100)345(100)200كل

بررسی عوامل خطر و زمینه ساز اقدام به خودکشی در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز

640

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

(69/1درصد از موارد اقدام به خودكشي در زنان است) ]3[ و صياد رضايي (ميزان خودكشي در جنس مؤنث 62/5درصد است) ]2[ همخواني دارد. همچنين غفاريان در مطالعه اي نشان داد ميزان اقدام به خودكشي در زنان 1/39 برابر بيشتر از مردان است ]26[.

باالتربودن ميزان خودكشی در زنان می تواند به دليل ويژگی های شخصيتی و فيزيولوژيكی آنان باشد. شخصيت آسيب پذيرتر زنان و شايد كم اهميت درنظرگرفتن حقوق زنان منجر به بروز فشارهای روانی در اين گروه می شود و درنتيجه باعث ايجاد بيماری های

روانی چون افسردگی، خودكشی و غيره می گردد.

به اقدام كننده افراد بيشترين حاضر مطالعه نتايج طبق خودكشي شهرنشين بودند، اما بيشترين موارد خودكشي منجر به مرگ در ساكنان روستا (8/درصد) مشاهده شد. اين يافته با نتايج مطالعه صياد رضايي ]2[، قلعه اي ها ]21[، شيخ االسالمي ]5[، يوسفي (89/7درصد از افراد ساكن شهر بودند. از نظر ارتباط اقدام به خودكشي، با پيامد محل سكونت نمونه هاي پژوهش و مرخص سرپايي شكل به شهري نمونه هاي از 54/6درصد بودند.) ]27[ بستري شده نمونه هاي روستايي از 52/5درصد در طول سال هاي 2004 مرگ به منجر (خودكشي نجفي و ]28[ است) بوده افزايش به رو شهري مناطق در 2009 تا همخواني دارد. باالتربودن ميزان اقدام به خودكشي در جوامع شهري مي تواند به دليل روش زندگي متفاوت، زيادبودن ميزان و

شدت استرس ها و وابستگي اجتماعي كمتر باشد.

اقدام كنندگان از درصد داد 53/9 نشان پژوهش اين نتايج به اقدام توزيع نظر از همچنين بوده اند. مجرد خودكشی به بيشترين موارد در مردان تأهل، بر حسب وضعيت خودكشی مجرد (74/5درصد) و زنان متأهل (53/6درصد) مشاهده شد. در مطالعه جولر و همكاران افراد مجرد بيشترين اقدام به خودكشي را داشتند ]29[. مطالعه شيخ االسالمي نشان داد بيشترين ميزان اقدام به خودكشي در زنان مجرد (48/7درصد) و مردان متأهل (65/1درصد) بود و ازدواج نقشي تعيين كننده در مردان داشت ]5[. مطالعه محمدي نشان داد 54درصد از افراد اقدام كننده به خودكشي متأهل بودند ]3[. همچنين در مطالعه صياد رضايي

57/8درصد از اقدام كنندگان به خودكشي متأهل بودند ]2[.

نتايج در خصوص توزيع فصلي اقدام به خودكشي نشان داد پاييز سپس و (30/6درصد) زمستان فصل در اقدام بيشترين بيشترين داد نشان رضاييان مطالعه است. بوده (27/7درصد) خودكشي در فصل بهار و اقدام به خودكشي در فصل تابستان بوده است ]18[. در اغلب مطالعات انجام شده در كشورهاي غربي نيم كره شمالي، بيشترين خودكشي در مردان و زنان در فصل بهار مشاهده شده است ]31, 30[. اميري در مطالعه اي درصد اقدام كنندگان به خودكشي در فصل بهار و تابستان را باالتر از پاييز و زمستان گزارش كرد ]32[. به نظر مي رسد تأثير نور آفتاب و روشنايي روز در ترشح سرتونين كه واسطه اي شيميايي و ضدافسردگي است و باعث احساس لذت بيشتر مي شود در آمار خودكشي فصلي مؤثر

جدول 4. توزيع فراوانی پيامد موارد اقدام به خودكشی بر حسب برخی متغيرهای مطالعه (سن و فصل و محل سكونت).

نتيجه اقدام به خودكشیكل تعداد (درصد) بهبودیمرگ

تعداد(درصد)

سن

(55/2)295(36/4)144 تا 24

545(100) (40/1)214(36/4)254 تا 44

(4/7)25(27/3)3باالتر از 45 سال (100)534(100)11كل

فصل

(20/8)111(18/2)2بهار

545(100) (20/8)111(27/3)3تابستان (27/5)147(36/4)4پاييز

(30/9)165(18/2)2زمستان (100)534(100)11كل

محل سکونت (96/6)489(18/2)2شهر

545(100) (8/4)45(8/81)9روستا (100)534(100)11كل

641

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

باشد. بنابراين باالبودن آمار اقدام به خودكشي در فصل زمستان در مؤثر واسطه هاي شيميايي برخي ميزان و روز روشنايي كه

رفتارهاي رواني كمتر است، قابل توجيه است.

اقدام به خودكشي، طبق نتايج مطالعه حاضر بين روش هاي مسموميت با دارو بيشترين موارد (74/3درصد) را به خود اختصاص داده است. اين يافته با مطالعه شيخ االسالمي (90درصد از موارد اقدام به خودكشي با مسموميت بود كه 36درصد از موارد به دليل مصرف ُدز باالي بنزوديازپين ها بود) ]5[، محمدي (بيشترين روش خودكشي استفاده از دارو بود) ]3[، گله دار (از 122 نفر اقدام كننده بودند) كرده استفاده َسم و قرص از خودكشي 30/1درصد به براي خودكشي به كاررفته (بيشترين روش ]33[، صياد رضايي استفاده از داروها و سموم (90/6درصد) بوده است) ]2[ و كوپجار (در بريتانيا مسموميت با دارو شايعترين روش براي خودكشي اعالم شده است) ]34[ همخواني دارد. يكي از داليل استفاده از داروها به عنوان شايع ترين روش اقدام به خودكشي، دسترسي آسان و سريع به آنهاست. بسياري از داروها بدون نسخه و به صورت غيرقانوني تهيه مي شوند. شايد كاهش دسترسي به داروها بتواند استفاده از

آن ها را به عنوان روشي براي خودكشي بكاهد.

طبق نتايج حاصل از مطالعه عمده ترين عامل خطر اقدام به نتايج طبق است. (27/2درصد) زناشويی مشكالت خودكشی مطالعه شيخ االسالمي از شايع ترين عوامل مستعدكننده اقدام به خودكشي اختالف زوجين، اختالف با والدين، شكست در روابط عاشقانه و بيماري هاي رواني است ]5[. نتايج حاصل از مطالعه محمدي نشان داد بيشترين علت اقدام به خودكشي اختالف با همسر و خانواده همسر بوده است ]3[. پاتل در مطالعه اي نشان داد مهم ترين علت خودكشي در زنان هندي مهاجر به آمريكا اختالفات خانوادگي است ]35[. در مطالعه صابري زفرقندي انگيزه خودكشي 48/2درصد از زنان و 19/8درصد از مردان اختالفات زناشويي و 26/4درصد از زنان و 31/9درصد از مردان مشكالت حاضر مطالعه نتايج با يافته اين .]17[ است بوده خانوادگي مطابقت دارند. با توجه به اينكه اختالفات خانوادگي و زناشويي ازجمله علل مهم اقدام به خودكشي محسوب مي شوند آموزش مهارت هاي زندگي، شناسايي مشكالت خانوادگي و مداخله براي

حل آن ها مي تواند از بروز چنين اقدامي پيشگيري كند.

34/9درصد از افراد سابقه بيماری های روانی داشتند. از اين تعداد 92/1درصد به اضطراب و افسردگی مبتال بودند. اين آمار با مطالعه صابری زفرقندی (16درصد از افراد حداقل يک بيماری روانی داشتند كه شايع ترين آن افسردگی بود) ]17[، ماركوت4، كاپالن (95درصد از اقدام كنندگان به خودكشی نوعی بيماری و می دهد) تشكيل را آن افسردگی 80درصد كه دارند روانی

4. Marquet

آيسومتسا (95درصد از اقدام كنندگان به خودكشی افسردگی و اختالالت وابسته به مواد داشتند) همخوانی دارد ]36[. با توجه به باالبودن ميزان خودكشی در افرادی كه به بيماری روانی مبتال بودند، شناسايی افراد مبتال و در معرض خطر بيماری های روانی می تواند گام مهمی برای كاهش اقدام به خودكشی در افراد باشد.

به طور كلی خودكشی نه تنها برای فردی كه به اين عمل اقدام می كند زيانبار است، بلكه برای اجتماع نيز زيان های فراوانی به بار می آورد. بنابراين ضروری است اين عمل از ديدگاه های روانی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی، تحصيلی، كاری، قانونی و غيره بررسی شود. ريشه يابی عواملی كه زمينه را برای خودكشی فراهم می سازد می تواند گامی برای پيشگيری و كاهش اين اقدام باشد.

محدودیت ها

از محدوديت هاي پژوهش مي توان به اتكا به اظهارات بيماران در برخي موارد اشاره كرد، مانند وضعيت اقتصادي و انگيزه ها. محدوديت ديگر مطالعه تمركز روي موارد ارجاع شده به بيمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكی شيراز است. ممكن است كه تعداد كمي از اقدام كنندگان به خودكشی فقط به مطب هاي خصوصي

مراجعه كرده يا بدون درمان جويي بهبود يافته باشند.

پیشنهادها

بر مبنای يافته ها تشويق به ازدواج صحيح، مشاوره های قبل از ازدواج، آموزش و حمايت روانی در زمينه مسائل اجتماعی، گسترش و استحكام كانون های گرم خانوادگی، ترويج فرهنگ صحيح شهرنشينی، اقدامات پيشگيرانه در زمينه مهاجرت بی رويه از روستاها به شهرهای بزرگ، فرهنگ صحيح استفاده از دارو، گسترش اميد و نشاط بين مردم و خصوصاً جوانان می تواند در پيشگيری از خودكشی مؤثر و مفيد واقع شود. همچنين ايجاد بانک اطالعاتی دقيق و جامع در كشور برای ثبت موارد خودكشی

با تمام اطالعات می تواند مفيد باشد.

تشکر و قدردانی

با 4019 شماره با تحقيقاتی طرح عنوان به حاضر پژوهش همكاری معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشكی شيراز انجام شده است. نويسندگان اين مقاله بدين وسيله از اين معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم پزشكی شيراز مراتب تقدير و تشكر خود

را اعالم می دارند.

بررسی عوامل خطر و زمینه ساز اقدام به خودکشی در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز

642

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

References[1] Barkhordar N, Jahangiri K, Barkhordar N. [Assessment of inci-

dence trend of suicide and related factors in rural areas of Ker-manshah from 2001 to 2007 (Persian)]. Journal of Medical Council of Iran. 2009; 27(2):219-25.

[2] Sayadrezai I, Farzaneh E, Azamy A, Enteshari Moghaddam A, Shahbazzadegan S, Mehrgany R. [The epidemiologyic study of suicide in Ardabil Province from 2003 To 2009 (Persian)]. Journal of Ardabil University of Medical Sciences. 2010; 9(4):299-306.

[3] Mohammadi GH, Saadaty A. [Survey of epidemiology and ethiology of suicidal attempt and relation to sociodemographic factors in the administrated Emergency Unit Central Hospital Of Neishabur in 2003 (Persian)]. Journal of Fundamentals of Mental Health. 2004; 6(23-24):117-25.

[4] Masango S, Rataemane S, Motojesi A. Suicide and suicide risk factors: A literature review. South African Family Practice. 2008; 50(6):25–9. doi: 10.1080/20786204.2008.10873774

[5] Sheikholeslami H, Kani K, Ziaee A. [Survey of precipitating fac-tors of suicide attempts in persons who referred to emergency department (Persian)]. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2008; 17(65):77-87.

[6] Jahangir F, Bazrafshan M, Zangoee A, Raeisi T. [Comparison of coping mechanisms used by suicidal attempt patients, and those without suicidal history (Persian)]. Hormozgan Medical Journal. 2009; 13(2):109-13.

[7] Rezaeian M, Vazirinezhad R, Tabatabaei SZ, Salem Z, Esmaeili A, Manshouri A. [Suicide in Islamic faith (Persian)]. Journal of Rafsanjan University Of Medical Sciences & Health Services. 2008; 6(4):15-22.

[8] Malakouti SK, Moulavi Nojoumi M, Posht Mashhadi M, Hakim Shoushtari M, Asgharzadeh Amin S, Bou Alhari J, et al. [The study of suicidal behaviors rates in the community sample of Karaj City in 2005 (Persian)]. Scientific Journal of Hamadan Uni-versity of Medical Sciences & Health Services. 2008; 15(1):5-10.

[9] Poshtmashhadi M, Moulavi Nojoumi M, Malakouti SK, Bolhari J, Asgharzadeh Amin S. [Suicide attempt and its relation to stress-ors and supportive systems: a study in Karaj City (Persian)]. Teh-ran University medical Journal. 2007; 65(4):72-76.

[10] Khajeh Mogahi N, Behroozian F, Ghanavati F. The investiga-tion of relationship between hopelessness and suicide among mood disorders patients. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2010; 8(4):13-407.

[11] Bapiri O, Bahamin G, Feyzollahi A. [Impact of group problem solving training on some psychological characteristics of adoles-cents attempting suicide (Persian)]. Journal of Ilam University of Medical Sciences. 2010; 18(1):16-22.

[12] Moosavi F, Sajadi H, Rafiei H, Feyzi A. [Familial factors related to attempted suicide (Persian)]. Social Welfare. 2008; 7(27):53-72.

[13] Ghoreishi SA, Mousavinasab N. [Systematic review of re-searches on suicide and suicide attempt in Iran (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2008; 14(2):115-21.

[14] Peter T, Goossen R, Chipperfield S, Cooper M, Alix-Roussin A, Brown A, et al. Manitoba adult suicide mortality review: risk factors associated with mental health & substance use disorders. Winnipeg, MB: Winnipeg Regional Health Authority; 2009.

[15] Koushan M, Shagarf Nakhaei M, Rabanizadeh A, Heydari A, Toufighian T, Maskani K. [Study of the risk factors in suicide cas-es admitted to Vase’ee Emergency Clinic in Sabzevar Iran (Per-sian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2008; 15(2):123-8.

[16] Azizi F, Hatami H, Janghorbani M. [Epidemiology and control of common disorders in Iran (Persian)]. 3rd ed. Tehran: Khosravi Publications; 2009.

[17] Saberi-Zafarghandi M, Ghorbani R, Mousavi S. [Epidemiologic study on suicide attempt in affiliated hospitals of Semnan Uni-versity of Medical Sciences (Persian)]. Koomesh. 2005; 6(4):311-18.

[18] Rezaeian M, Sharifirad GhR. [Seasonal Pattern of Suicide And Attempted Suicide In Dam Province During 1995-2002 (Persian)]. Journal of Ilam University of Medical Sciences. 2008; 16(2):51-57.

[19] Mousavi SGh, Malekian A, Keykhaei N, Keykhaei F, Mahmou-di M. [Relative frequency of suicidal ideation in students of Isfa-han universities in 2005 (Persian)]. Hakim. 2008; 11(3):55-59.

[20] Rafiei M, Seyfi A. [The epidemiologic study of suicide attempt referred to hospitals of university of medical sciences in Markazi-Province from 2002 to 2006 (Persian)]. Iranian Journal of Epidemi-ology. 2009; 4(3-4):59-69.

[21] Ghaleiha A, Khazaee M, Afzali S, Matinnia N, Karimi B. An annual survey of successful suicide incidence in Hamadan, west-ern Iran. Journal of Research in Health Sciences. 2009; 9(1):13-6. PMID: 23344141

[22] Shields LB, Hunsaker DM, Hunsaker JC. Adolescent and young adult suicide: A 10-year retrospective review of Kentucky Medi-cal Examiner cases. Journal of Forensic Sciences. 2006; 51(4):874-79. doi: 10.1111/j.1556-4029.2006.00164.x

[23] Shaffer D. Psychiatric diagnosis in child and adolescent suicide. Archives of General Psychiatry. 1996; 53(4):339. doi: 10.1001/archpsyc.1996.01830040075012

[24] Kinyanda E, Hjelmeland H, Musisi S. Deliberate self-harm as seen in Kampala, Uganda. Social Psychiatry and Psychiatric Epi-demiology. 2004; 39(4):318–25. doi: 10.1007/s00127-004-0748-2

[25] Senol V, Unalan D, Avsarogullari L, Ikizceli I. An analysis of patients admitted to the Emergency Department of Erciyes Uni-versity Medical School due to suicidal attempt. Anatolian Journal of Psychiatry. 2005; 6:19-29.

[26] Shirazi HR, Hosseini M, Zoladl M, Malekzadeh M, Momenin-ejad M, Noorian K, et al. Suicide in the Islamic Republic of Iran: An integrated analysis from 1981 to 2007 (Persian)]. Eastern Medi-terranean Health Journal. 2012; 18(6):607-13. PMID: 22888617

[27] Yousefi H, Sobhani G, Asadinoghabi F. [Suicide risk factors between those who committed suicide Bandar Abbas, Iran (Per-sian)]. Medical Journal of Hormozgan University. 2002; 6(2):13-20.

[28] Najafi F, Hasanzadeh J, Moradinazar M, Faramarzi H, Nema-tollahi A. An epidemiological survey of the suicide incidence trends in the Southwest Iran: 2004-2009. International Journal of Health Policy & Management. 2013; 1(3):219–22. doi: 10.15171/ijhpm.2013.40

[29] Kjoler M, Helweg-Larsen M. Suicidal ideation and suicide attempts among adult Danes. Scandinavian Journal of Public Health. 2000; 28(1):54–61. doi: 10.1177/140349480002800110

[30] Maes M, Meyer F, Thompson P, Peeters D, Cosyns P. Syn-chronized annual rhythms in violent suicide rate, ambient tem-

643

مهر و آبان 1395 . دوره 23 . شماره 4

perature and the light-dark span. Acta Psychiatrica Scandinavica. 1994; 90(5):391–6. doi: 10.1111/j.1600-0447.1994.tb01612.x

[31] Cerbus G. Seasonal variation in some mental health statistics: suicides, homicides, psychiatric admissions, and institutional placement of the retarded. Journal of Clinical Psychology. 1970; 26(1):61-3. doi: 10.1002/1097-4679(197001)26:1<61::aid-jclp2270260114>3.0.co;2-j

[32] Amiri B, Pourreza A, Rahimi Foroushani A, Hosseini SM, Poorolajal J. Suicide and associated risk factors in Hamadan Prov-ince, West of Iran, in 2008 and 2009. Journal of Research in Health Sciences. 2012;12(2):88-92. PMID: 23241517

[33] Gale dar N. Survey of poisoning admitted to Rahimi martyr of the emergency ward Hospital Khorramabad. Paper presented at: The Congress of Internal Emergency Nursing and Midwifery; 2003 September 2; Khorramabad, Iran.

[34] Kopjar B, Dieserud G, Wiik J. Deliberate self-poisonings treated in hospitals. Journal of the Norwegian Medical Association. 2005; 125(13):1798-800. PMID: 16012544

[35] Patel SP, Gaw AC. Suicide among immigrants from the Indian subcontinent: A review. Psychiatric Services. 1996; 47(5):517-21. doi: 10.1176/ps.47.5.517

[36] Marquet RL, Bartelds AI, Kerkhof AJ, Schellevis FG, van der Zee J. The epidemiology of suicide and attempted sui-cide in Dutch general practice 1983–2003. BMC. 2005; 6:45. doi: 10.1186/1471-2296-6-45

بررسی عوامل خطر و زمینه ساز اقدام به خودکشی در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شیراز