22825P

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

edP

ublic

Dis

clos

ure

Aut

horiz

ed

R d Xtky dung • The che HB tm Thi • truhg

NHA XUAT ~h CH~NH TR! QUOC GIA HA NOI - 2002

O 2002 Ngdn hhng Tbi thi&t vh PhLt tri&n ~ u 6 c t & / ~ ~ d n hBng Th& gi6i 1818 H. Street, N.W., Washington, D.C. 20433, Hoa Kjr .

Do Oxford University Press, Inc. An hhnh. 200 Madison Avenue, New York, N.Y.10016

Oxford lh thuong hieu dZ dsng ky clia Oxford University Press.

Giii moi b in quy&n. Kh6ng d u w phkp t6i ch&, luu trii trong he th6ng c6 th& phuc h8i ho+c truy&n tii b i t kjr phin nho trong i n phgm nhy, ir bi t kjr dang nho vh the0 bi t kjr hinh thiic nho, dh Ih dien hi, ca g i s , sao chup, ghi dm hay nhiing c6ch kh6c khi kh6ng c6 su cho phkp ti3 tru& clia Oxford University Press.

Thi&t k& bia: Debrra Naylor, Naylor Design, Inc. ~ n h bia: i nh tr&n, O 2001 Stephen Simpson/FPG; i nh giiia, @

2001 Stone/Paul Chesley; i nh d u s , Yosef Hadar, Ngdn hhng Th& gi6i. Thi&t k& b&n trong vh xip ch* Barton Matheson Willse &

Worthington, Baltimore.

Lhm tai Hoa Kjr In l in d i u vho th6ng Chin 2001

T$p d c h nhy Ih s h phgm clia c6c nhdn vi&n NgZn hhng Th& gi6i. Nhiing k&t lu$n 6 ddy kh6ng nhit thi&t phin Bnh quan di6m clia Ban Gi6m d& hay nhiing nu& ho Ihm dai dien. Ngdn hhng ~ h & gi6i kh6ng b io d i m miic d6 chinh x6c clia c6c dii lieu trong i n bin nhy vh ciing kh6ng nh$n tr6ch nhiem du6i b i t kjr hinh thiic nho v& h$u q u i cfia viec sir dung nhiing dii lieu nhy. CBc d u h g bi&n giS, mhu sic, ten goi vh c6c th6ng tin kh6c d u p n&u ir bi t kjr b in d8 nho trong t$p s5ch kh6ng phii Ih phdn quy&t clia Ngdn hhng Th& gi6i v& fl tri dja 19 clia b i t kj. 1Znh th6 nho ho+c Ih sy h g h6 hay chip nh$n nhiing d u h g bi&n gi6i nhu v+y.

L S Nhh xui t bin

B 60 cao ph6t tri6n th& gi& 2002 12 &I phim do Ngsn h h g ~ h & gi& xu& bin th6ng 9 nZm 2001.

NZm nay, b60 c60 d& cap d6n vin d& Xsiy d ~ g the' che' hd bu thi ttruhg, ngi dung c6a Bio c60 &m cb b8n ph& chinh:

Phin I, nhiing vin d6 chung ciia vi@c xby dyng c6c thd chb thj trubng, nhu th6 ch6 h6 trg t h trubng, h6 tru t h g t ruhg , gi6m dbi nghko nhu th& nio; di&u gi lim cho th6 ch6 hoat dong, v i l im th6 n io d6 xiiy d w g th6 ch6 cb hi$u quH.

~ h i n 11, tap trung v io c6c v in d6 th6 ch& d6i v6i cac doanh nghiep, v i di sbu vho c6c noi dung: Anh h u h g cJa th6 ch6 d&n nzng suit v i quHn 19 rGi ro trong nbng nghi$p; t6c dung cGa c6c th6 ch6 doanh nghi@p trong vi$c t k g d i u tu v i quHn 19 t&t doanh nghi$p; vai trb quan trong cJa c6c th6 ch6 tai chinh nhim bio d im mot he thang tii chinh lanh manh ...

~ h $ n In, xem xkt c6c th6 ch6 chinh tri va quin tri nha nuuc, t$p trung vio cac vhn d&: ti6n trinh hoach dinh chinh sach, d iu tranh ch6ng tham nhiing, c6c thd ch& thu6, vh hi& qu6 ciia ph6p luat.

PhAn IV, nghisn c h h h h u h g ciia cac chuin myc v i thbng 1e xi hoi d6i v6-i thi t r u h g v i c6c thd ch& cbng, ciing nhu &nh h u h g ciia phdt tridn t h trubng t& chc chuin muc v i thbng le 66, dBng thbi c b g xem xkt vai trb c h truy$n t h h g 6qi c&g d&i vbi chit l u ~ g th6 ch6 VB c&c k&t quH kinh &, XZ h@ ...

Chc th6 ch6 h6 trg thj trubng l i mot chfi d& ve da dang. Trong bbo c6o niy khbng

cap tht c i c6c vhn d& th6 ch6 m i chi tap trung vio nhiing vAn d& quan trong ciia cic th6 ch6 nhim cung chp mot khung cho viec xiiy dyng thd ch&.

Tir nhiing t h h h cbng c b g nhu thit b@ b nhi&u nu&, B6o cio dii rfit ra b6n bAi hoc chinh cho vi@c xby dyng th& ch6. Nhting bki hoc kinh nghiem niy, c h g v6i nhiing p h k tich chi ti6t v i n h h g vi du CLJ th6 trong b60 c60 dZ cung tip cho ngubi doc n h h g thbng tin kha sbu sic v i phong ph6 v& th6 ch6 h6 tru thj t r u b ~ g v i 1- th6 nio d6 x2y d w g d u s th6 ch6 phu h~rp. Tuy nhicn c b g c b phi% luu 9 rhg , trong b60 c60 cb mot s8 quan di6m kh6ng phii h~rp v& di&u ki$n, dsc di&m cGa nu& ta - mat nu& dang xby dyng n&n kinh t6 tb t m h g djnh hubng xZ hoi chii nghia, nhu quan di6m v& vai trb va s6 htiu c h nhi nu& d8i v6i n b kinh t& c b g nhu d B VM 1 - h vyc truy5n thbng d@ chhg , nhht 1 i v$ ~ L J do bio chi, h u n g d6 rang dubng thAo l u k , c h h g t8i v h gii nguysn 9 &a tic giA dd ban doc tham kh6o.

Dich v i xuAt bAn Bio cio tr@n thanh sich, chGng tbi hy vong sE cung tip cho ban doc mot tii lieu tham khAo b6 ich v& mot vhn d& dang duqc nhi&u nukc quan tbm: XQ d w g ~ h & chk thi b u h g thu'c diY tiing t ruhg vii giiim dbi nghPo.

Nhi xuit bin xin gi& thi$u cu8n s6ch v i mong nh$n duuc nhting y ki6n dbng gbp cJa ban doc.

Thing 1 niim 2002

NHA X U ~ T B ~ J C H ~ H TR? QUOC GIA

B i o d o Phi t triin 736 gi& 2002 d6 c$p t6i vi@c xiy dtplg c6c thi! ch; thj tmbng thfic d iy tZng t r u h g vh gibm d6i nghko, trb

lbi c6c cbu h6i: th6 ch6 h8 trg c6c thj trubng nhu th6 nho, diku gi lhm cho th6 ch6 hoat dang, vh Ihm th6 nho d6 xby d m g th6 ch6.

Chii d&! nhy lh su. tihp n6i tg nhi@n ciia B60 c60 n h n 2001, trong 66 c h h g minh thj trubng d6ng vai trt, trung tiim d8i "6 C U ~ C s8ng ngubi nghko vh th6 ch6 c6 mot vai trb quan t r ~ n g . C h h g bnh h u h g t& vi@c thi trubng thc deng t&i mirc s8ng ngubi diin vh giiip b60 ve cic quy&n cJa h~ nhu th6 nho. B60 cho nhy xhc djnh c6ch th13c m i th6 ch6 c6 th& th6c d i y sv phit tri6n ciia c6c t h t r u h g kh6ng 1o.U trir vh h q nh&, dbm bbo ting t r u h g b6n viing, vh nhu v$y, cbi thi@n manh mG thu nh$p ciia ngubi diin vh gibm ngh6o d6i. B6o c60 d6 c$p t6i su b'hh ding v&! ca hai vh quy6n ciia con ngubi, nhit lh ngubi ngheo.

Mat s8 nu& dZ thuc hien t h h h c8ng c6c cuoc cdi c6ch the0 djnh h u h g thj trubng. hung 6 mat s8 nu& khic, thi trutmg d~ khang tao n@n dong luc d J l h d6 khuy6n khich moi ngutri tham gia trao d8i thucmg mai b pham vi rGng l h hcm, khb nZng d6 moi ngubi sG dung &iy dii c6c ky nHng vh nguan luc cGa h ~ , vh ca hai d6 h~ tHng thu nh$p c ia minh.

C ~ C th6 ch6 hi% hi@u c6 th6 tgo n@n su kh6c biet trong thhnh c8ng cfia c6c cuac cbi c6ch thj trubng. N ~ U kh6ng c6 c6c th6 ch; trao quy6n sb

hi% d&t dai cho ngutri d h , thi ngubi nghko s5 kh8ng th6 s& dung chc thi s in c6 gi6 trj d6 dhu tu vh tHng thu nh$p. N6u kh8ng c6 cic th6 ch6 tu ph6p dii manh d6 d i m bbo thuc thi h~ rp d8ng thi c6c doanh nhiin SE thiy nhiiu hoat dong kinh doanh trb n@n qu6 mao hi6m. N6u kh8ng c6 c6c th6 ch6 quin tri c8ng ty c6 hi@u qub d6 ki6m so6t hhnh vi c6c nhh qubn tri, thi c6c doanh nghi@p c6 th6 giiy lZng phi ngu8n lyc ciia c6c b@n li@n quan. Hcm nCia, c6c th6 chi y6u khm c6 bnh h u h g d$c biet xiu t& ngubi ngh6o. ch ing han, s8 lieu utrc tinh cho thhy, tham nhiing giiy ra cho ngubi ngh6o mot khobn chi phi l h hcm ba l h so v&i ngutri gihu.

Ducmg dhu v& thhch t h ~ c d6 xiiy dung c6c th6 ch6 c6 hieu qui c6 vai trb r i t quan trong trong sir m@nh d i u tranh ch8ng nghko d6i ciia Ngiin hAng ~ h 6 gi&. ChGng t8i nhk thirc duuc tim quan trong to I h ciia th6 ch6 trong qu6 trinh ph6t tridn th6 hien qua Khung Ph6t triin Tohn di@n. Khung nhy nhin manh sy phu thuoc Isn nhau g i k th6 ch6 v6i con ngutri, v$t chit, v i kinh t6 vi m8 ciia ph6t trign.

Bio c6o n2y nhin manh t im quan trong ciia b8i cbnh ljch sir: vj tri cJa chc nutrc hi@n nay sG bnh h u h g t6i di6m d6n trong tumg lai cJa c h ~ n g . B6o c6o ciing hp dung met chch tiap c$n thuc t6 dbi v& vi@c xby dgng th& ch6, t$p trung vho n h h g gi c6 th& dugc thuc hien tr@n thuc t6 thay vi n h h g gi csn phbi Ihm trong mot th6 gi& 19 t u h g . C6c nhiin tb chinh trj vh x l h6i t ic

dong t6i t8c da thay d8i vh c6c cuac cii chch manh mi! kh6ng phii 1Gc n io cdng khi thi. ~ i & u quan trong lh chn phAi ti6n hhnh cii chch b chc linh vyc c6 co. hai. ~ 6 u duqc thi& k6 dGng thi m6i buirc ti6n ciing g6p phdn dua chc nuirc ti6n I@n phia truhc. Va ngay c i chc cii chch nh6 cdng tao co. s& iing ha nhiing cuac cii chch I h hcm.

Bho cho cho r b g , khdng co mat giii phhp duy nhit cho vi@c x2y dqng th6 ch6. Bao cho dua ra nhiing h u h g d2n v& chinh sach d8i v6i viec Ihm th6 nho d6 ph6t tri6n c6c th6 chk phii hop. Phit tri6n tr@n n&n ting c6c t h M cbng b nhi&u nuirc vh rGt kinh nghiem tir cac thit bai, Bao c60 cung chp cho ngubi doc mat sy hi6u bi6t s2u s ic hcm v& c6c th6 ch6 h6 trq t h trubng v i s u dinh gi6 chinh x6c hon v& viec x2y d w g nhCing th6 ch6 nhy nhu th6 nho. Bing cach xac dinh lhm thk n io d6 khuy6n khich thay d8i th6 chk, Bao cao quan t2m t6i vai trt, ciia c6c t6c nhzn tu nhgn v i nhi nuirc, tip qu8c gia, tip dia phucmg vh tip qu8c t6. Bao c60 duqc chit loc tir r i t nhi&u nghi@n c h vh kinh nghiem thuc t& b b@n trong ciing nhu b@n ngoii Ng2n hang ~ h k gih, vh dya tr@n co. s2r nhiing hi6u bi6t tu nhi&u l i i vuc khhc nhau, tu 66 dua ra nhiing nghien c h vh dti lieu m6i v$ th6 ch6.

Tir nhi&u ngubn da dang, Bao cho rGt ra b8n bhi hoc trong viec x2y dqng th6 ch6 hieu qui.

hik kt k6 c6c th& ch6 nhim b6 sung cho n h k g gi hi@n c6 - c6c th6 ch6 h6 trq khhc, n k g lyc con ngubi, vh c h g ngh@ sbn co. Tinh s in c6 vh chi phi ciia c6c th6 chk h6 trq vh n5ng lyc hien c6 SO quy6t djnh inh h u h g ciia bi t kjr mat th6 ch6 nho. B b g chch hi6u duqc c6c th6 ch6 tucmg tic v6i nhau nhu th6 nio, chGng ta c6 th6 x6c djnh duqc cac muc ti@u uu ti@n. ~ d i rn6i d6 x6c djnh th6 ch6 nho c6 th6 hoat dGng v i n h k g th6 ch6 nho kh6ng. D6i klu di&u niy dbi h6i phii c6 c6c thfi nghi@m. Ngay c i b nhihg nuirc c6 thu nhap vh n h g lyc tucmg tu nhau, d8i m6i vsn c6 th6 tao n@n chc th6 ch6 t8t hcm do s u khac nhau v& di&u

kien dla phucmg, tir chc chuin myc x2 hai cho t6i dia 19. Chc nuirc c6 th6 c6 lqi khi khai tri&n cac d6i m6i thinh c6ng vh 6p dung c6c d8i m6i tir khu vvc tu nhhn. N h m g n h b g nuirc nhy ciing phii co can d i m tu b6 cac thfi nghi$m thit bai. Li2n kst tang dbng chc d8i t u ~ g tham gia thj t r u h g th6ng qua chc lubng th6ng tin va thucmg mai mb. Trao d8i th6ng tin lhm thay d8i hknh vi. N6 tao n@n nhu ciu thay d6i th6 ch6 bing chch khi6n moi ngubi phii chju trhch nhi$m nhi&u hcm vh cung chp c6c y tubng thay d6i tir b@n ngohi cang clang. Do vay, li@n kkt chc ceng dang ngubi trong c6c mang lu6i thbng tin va thucmg mai 1h mat uu ti@n d6i v6i nhiing nwbi x2y dyng c6c th6 ch6 h% trq thi trubng. Thuc dgy canh tranh giiia c6c v h g , c6c doanh nghiep vh cac ca nh2n. NhCmg tic n h k thi trubng b cac nuirc dang ph6t tri6n thubng g$p phii tinh t r v g canh tranh qu i it, vh viec thay d6i di&u niy s5 cii thien d ing k6 chit luqng thi chk. Canh tranh mqnh mE hcm c6 t6c dung di&u chinh h e u q u i ciia c6c th6 ch6 s b co, tao n@n nhu ciu cho c6c th6 ch6 m6i, vh tZng s u lua chon cho ngubi ti@u d h g . Canh tranh giiia chc v h g sE l im n6i bgt chc th6 ch6 thhnh c6ng v i khuy6n khich nhu ciu d8i v6i c h h g . Canh tranh g i h c6c doanh nghi$p vh chc c6 nh2n cdng co t6c dgng tucmg tu. NhCmg bhi hoc 1 h nhy, cdng nhu c6c ph2n

tich chi ti& vh nhi&u vi d u trong B6o c60, sE giup c h h g ta vh nhijng nhh hoach djnh chinh sach x2y dyng chc thg ch6 d i m b io su t5ng t r u h g 6n d m vh cho tit c i moi ngubi, nhb vgy co th6 cii thien duvc thu nhap ciia ngubi d2n vh giim doi nghho.

James D. Wolfensohn.

L ~ I NOI DAU vii

860 c60 nhy duuc chuin bi b6-i mat nh6m do Roumeen Islam linh dao vh bao g6m Arup Banerji, Robert Cull, Asli DemiriigKunt, Simeon Djankov, Alexander Dyck, Aart Kraay, Caralee McLiesh, Russell Pittman vh Helena Tang. Nazmul Chaudhury, Jeffrey Hammer, Richard Messick, vh Tatiana Nenova dB c6 nhiing dong g6p b8 sung. Nh6m c6ng t6c nhan dugc su h6 trq ciia Theodora Galabova, Paramjit Gill, Yifan Hu, Olga Ioffe, Claudio Montenegro, Stefka Slavova, Mahesh Surendran, vh LiHong Wang. Andrei Shleifer vh Joseph E. Stiglitz dB c6 c6c d$ xu& quf b6u trong qu6 trinh viht B6o c60. Bruce Ross-Larson 1h ngubi bi@n t$p phht tdng quan, chuung 1 vh chuung 10. Andrew Balls lh nguiri h6 trq c8ng vi@c bi6n t$p. Tohn be c8ng viec dugc thuc hi@n du6i su chi dao chung cfia Nicholas Stem.

Nh6m c6ng t6c nh$n dugc su c6 v in c6a hai d6ng c6c chuyen gia g6m c6 Carl Anduri, Abhijit Banerjee, Kaushik Basu, Tim-othy Besley, Francois Bourguignon, Antonio Estache, Cheryl Gray, Avner Greif, Nurul Islam, Emmanuel Jimenez, Daniel Kaufmann, Michael Klein, Yingyi Qian, vh Kenneth Sokoloff.

~ h i & u c6 nhiin trong vh ngohi Ngiin hhng ~ h h gi6i d i c6 c6c nhan x6t hiiu ich, viht c6c thi lieu nghi@n c h ca s b ciing nhu n h h g d6ng gop kh6c. Ten ciia ho dugc ghi trong ph$n chG thich thi lieu tham khio. Da s6 c6c nghi@n c h ca sb dB n h a duqc su thi trq hho ph6ng tir Chinh phG H i Lan. C6ng viec nghi@n ciru cDng nh$n duuc su h8 trq ciia Quy uf th6c Thuy Sy. Nh6m ~6 lieu Phat trign Ng2n hhng th6 gi6i d6ng g6p phAn phu luc s6 lieu vh chju tr6ch nhi@m v& C6c chi s6 Ph6t trign ~ h h gi& chon loc.

Nh6m c6ng t6c dB ti6n h h h tham vin rang rZi d6 chuin bj cho B60 c60 niy, tir buirc khbi thio d$ cuung cho t6i khi b in in thllr cu6i c h g . Trong giai doan l$p k6 hoach cho B60 c60 vho nZm 2000, c6c cuac hai thio dZ duuc td chlSrc vho thing Hai tai Berlin vh th6ng Biy tai Washington, D.C d i c6 c6c cuac trao d8i ji ki6n g i h c6c hoc giA vh c6c nhh hoach dinh chinh s6ch tr6n khip th6 gi6-i. Trong giai doan bAn thio vho niim 2001, mat cuac hop c6c nhh tu vin v6 c6c phumg tien truy$n th6ng dZ duqc t8 chiic vho th6ng Tu vh mat cuac hop c6c he thang tu ph6p duqc t6 chiic vho th6ng NZm. Hun ntia, c6c tic gii cbn tham khio y kihn ciia mat cang dang 1611, trong 66 c6 c i c6c td chlSrc phi chinh phG, hop tai Paris (v& c6c dai di@n tir Hai d6ng Nhi nu& Phhp, ~8 chirc Hqp t6c vh Ph6t tri6n Kinh th, Ca quan Ph6t trign Ph6p vh Hai d6ng canh tranh); tai L u h D6n (Be Ph6t trign QUBC th, Vien Ph6t trign HAi ngoai vh c6c t8 chiic phi c h i ! phil); vh tai Amsterdam (Vien Ph6t tri6n ~ u 6 c t6 Amsterdam). Nh6m c6ng t6c ciing ti6n hhnh nhi$u cuac hai thio qua vid6o vCri nhimg nguM tham d u tir BZngladCt, Braxin, Ai C$p, Nh$t Bin, M6xic6, Nam Phi vh Th6i Lan. Nh6m c ihg tham v in Hiep hai c6c C6ng dohn Tu do ~ u 6 c th.

Rebecca Sugui d i m nhiem vai trb trq 1y chinh cho nh6m; Leila Search lh trq 19 chumg trinh vh h6 trg ky thu$t; Shannon Hendrickson, Joanna Kata-Blackrnan, Mei-Ling Lavecchia, vh Rudeewan Laohakit-tikul lh c6c trq 1y nh6m. Maria Ameal, vB sau nhy 121 Eva Santo Domingo, lhm c6ng t6c tru 19 q u b 1y ngu6n luc.

Vi@c thiht kg, bi@n tap vh s in xu& cu6n shch nhy nhan dugc su ph8i hgp ciia Ca s b Dich vu SAn xu& tryc thuac VZn phbng ~ u i t bAn c6a Ngiin hhng th6 gi&.

MUC • luc

1 . X&y dqng . . . th& dig: 66 sung. 661 rn& Ifan It&$ vB cqnh tranh 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ h 6 ch6 h6 tru thi h u h g nhu th6 nio? 6

~ h 6 ch& h8 tru t;ng t ruhg v i giim ngheo d6i nhu th6 nio? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Lim th6 nio d6 x i y dyng th6 ch6 c6 hi& qui? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 cu ciu v i phqm vi clia B6o c60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 K & t l u a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

2 Wng dBn 33 Xdy dyng cic th6 ch6 di t nbng then d m bio dim v i c6 khi n k g chuy&n nhuqng hcm . . 40

. . . . . . . . . . . . . . . . . . xdy dyng cic th6 ch6 tki chinh nbng then c6 hi& qui v i dE tiGp can 48 Xdy dyng cic th6 ch6 hi& qui d8i v& cbng nghe nbng nghiep v i d6i mi% . . . . . . . 55 K@tluan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

.3 . QU&R t i d~anh-nghlh 8s . Cic doanh nghiep t r ~ n th6 gi& c6 d@c di6m gi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Cic th6 chi? quin tri tu nhdn d8i v& doanh nghitp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -73 Luat v i cic trung gian chinh thuc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

. . . . . . K&t lu* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

4 H@:th8gg. t8f'chhh . 97 C6c nhi hoach d w chinh shch n@n khuy6n khich he thang tii chinh dya vio ngdn hing

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hay dua vio thj t ruhg? 99 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ckn Lp dyng hinh thuc diau ti&t tAi chinh nhu th& nio? 102

TZng c u h g hieu qui trong khu vuc thi chinh: vai trb d a st3 hCiu v i c+nh tranh . . . . . . . . 109 Su gia nhap dia t6c RMn nub: ngoki v i tii chinh di& hi c6 the lim thay d6i bin chit

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . thi t r u h g tii chinh 115 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ i m th6 nio d6 t2ng khi n h g ti6p c& c6c dich vy tii chinh 119

5 . Cac th6 che chinh trj va q u i n tri 129 Cbc th6 chk chinh trj v2 sy lya chon ckinh sbch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Thamnhiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Chinh trj. cic th6 chk. v2 thu; khob . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 K& lu2n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

6 . He thdng tu ph3p 153

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SO s h h cic he th6ng phip lu2t v2 tu phip 157 . . . . . . . . . Cbc bing chimg mtri v6 hai khia canh ciia he th6ng tu phip: t6c dG v2 chi phi 158 -

Cbcn6lycci icichtuphip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Sy c6ng bing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K6tlu2n 173

7 . CgnR t r anh 175 Canh tranh trong nu& . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Cqnh tranh qu6c tk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K6tlu2n 197

8 . £lieu tigt ca so: h a tang 199

Cqnh tranh trong cic 1-~nh vyc ha ting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 . . co cku ciia he th6ng di6u ti6t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 . . . . . . . . . . . . Thikt kk viec di6u tikt co sir ha t h g d6 ph2n ph6i djch vg ttri ngubi nghho 213

kt lu2n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

9 . ~ h u a n niyc v a mang lu6i 223 ~ h 6 chk kh6ng chinh h 3 c tr6n t k t ruhg: l@ ich v2 h e chk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X2y d m g v2 thich nghi cic th6 chk chinh thGc 231 su h ~ i nh2p g i ~ a th6 chk chinh thGc v2 th6 chk kh6ng chinh thGc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kt lu2n 234

10 . Phuung t ien truygn t h h g 237 SydGcl2p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 c h i t luqng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Mir rGng tim hoat dGng cGa cic phuong tien truy6n th6ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 Cic th6 chk b6 sung cho truy6n th6ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 K6tlu2n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

Chu thioh tai lieu thans kt120

CAc chi so phat trien t h e gibi chqn loc

Cac h@p 1.1 MGt b2i tho v6 cic vin d6 ciia thuong mai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.2 ~ h 6 che 12 gi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

xii BAO d o PHAT T ~ N T H ~ GI& 2002

C ~ U tnlc thi chinh khhc nhau giiia c6c nu&: vai tr6 quan trong ciia th6ng tin t8t hrm vh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h$ th6ng ph6p luzt bbo v@ quy&n sb hiiu 101

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ h u y & n khich thi t r u k g c h k g khoin b cbc nubc dang phit trisn 102 Thiit k& mang luiri an sinh n g h h h g : vai trb ciia bbo hi6m tian g;i . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Vai trb c6c k h o b nq th15 cAp trong viec x6c &d~ do tin nhiem: t n r h g h q ~ ciia ~chen t ina . 105

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ h i & t k& th6 ch& ciia c6c ca quan gi6m s i t n g h hhng 107 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tinh chht kinh t& chinh tri ciia cbi c6ch n g h hhng 113

T5ng c u h g c6c ca chi nlt lui ciia ngdn hhng: Cbc bhi h ~ c hi chdu My Latinh . . . . . . . . . . 115 Anh h u h g ciia sb hiiu nubc ngohi d8i v& ngan hang b Hunggari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 C6ng ngh$ vh cung tip dich vy thi chinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 C6c t8 chI2c d k g ky tin d y ~ g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

. . . . . Cic th6 ch6 chinh tri. quy&n sb hiiu vh c6c k&t qub thi khoi trong thi k? 17 b Anh 130 C6c cbi c6ch thumg mai cb g6i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 ~ 6 c m8i li6n h@ chinh tri vh gi6 tri doanh ng@$p b 1nd6n6xia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

tujr tien vh vi$c ki6m tra xe tbi b ~ujara t . An Do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cbi c6ch hi&n ph6p d8 ch6ng tham nhiing &Thai Lan 141

~ h u & kinh doanh b uganda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Kq lust tb t r u h g so v& kq lust nhh nu&: SIJ ph i s h ciia chinh quy6n thhnh ph8 bHunggari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Chia sit thu6 v& be m6y hhnh chinh thu6 y&u kitm: t r u h g h q ciia Nga . . . . . . . . . . . . . . 149

Hoh gibigibi quy&t tranh chip nhu th6 nho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Ai c6 lqi tir cic toh 6n hiiu hi& h m ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 CAC cuac di&u tra v& k&t qub hoat dong tu ph6p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Sos6nhhi$uqubtuph6p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Chi s6 phI2c tap ciia thii tyc ki$n t y ~ g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Thu hai nq b ~ u ~ n i d i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Thhnh l$p toh i n chuy6n trich thurmg mai b Tandania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 C6c bi$n ph6p gibi quyit tranh chAp thay tha b Bingladkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Adam Smith vi&t v& canh tranh. 1776 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 . . . . . . . . . . Tinh t o k m k do canh tranh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; 177

C6c quy djnh v& lao dong vh c6c han chi trong th t r u h g lao dong: vi d u b &I Do . . . . . 180 TZng c u h g c& tranh tr6n t k t r u h g sbn phim vh t5ng m k 66 linh hoat tr6n thi t r u h g lao dong b &I Do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 SIJ kh6c bi$t trong lust v& canh tranh vh hi@u ~ I J C thi hhnh giiia My vA Li6n minh

. . . . . . . . . . . . chdu a u (EU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; 186 Mb cira thurmg mai vh n h h g thay ddi va th6 chi: thj t r u h g s in phdm b &I Do . . . . . . . 189 LC$ ich ciia ty do hoh thj t r u h g ciia cac nu& c6ng nghiep d6i v& s i n phim n6ng nghi@p vhhhngd$tmay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 ~ h i & u canh tranh trong linh vuc djch vy. han chi nhiing lqi ich thu duqc tir tu do ho6 thumgmaihhnghoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 C6c h@ th6ng quy&n sb hiiu tri tu@ y&u thfic d i y khb n h g tiGp c$n c6ng ngh$ vh t b g t r u h g b Dang A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

Cung h g tu n h h : n h h g bang c h h g ddy tir cbc thob thu6n nhugng quy&n kinhdoanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

8.2 Li@n kkt doc vh su p h h biet trong cung h g c6c dich vu Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3 ~ h u q r t ~ quykn kinh doanh nuirc b ~ucuman . ~ d ~ e n t i n a 215 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4 XBC dinh d6i bang nh$n trq tip: cach tikp c$n ciia chi16 218

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1 SyngHncHnthamgiakinhdoanhtrongl~chsfichiuPhi 229 9.2 V h g Tiripur b bang Tamil Nadu (&I I%): Viec 6p dyng n h k g th6 chk kh8ng chinh thGc

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66i v6i nhiing ngubi b6n trong v i b@n ngohi cang d6ng 229 9.3 h h u h g c6a cic thi! chs chhh thuc d8i v6i c6c c h u h muc: nuirc Uganda thbi kjr

thuacdja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 . . . . . . . . . . . . . . . 9.4 Ngin h h g ~ 8 i giio: cic cich tikp c$n chinh thuc vh kh8ng chinh thlic 233

9.5 Giio dyc d6i v6i ngubi Orma t+i Kcnia: digu chinh the0 nhiing c h i n mqc 66 duqc thikt l$p viing c h ~ c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

10.1 Vai tr2, c6a phucmg tien truygn th8ng dai chikg trong vi@c lhm gilm t@ tham nhiing &Peru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

. . . 10.2 Ning cao chit lumg giio duc th8ng qua phucmg ti@^ th8ng tin dai chikg b Panama 239 10.3 Do l u h g sy dac lap ciia nghnh truygn th8ng th8ng qua s8 lieu vk sb hkI nginh truykn

th8ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 10.4 Hinh thfic sb hkI nghnh truykn th8ng Hnh h u h g dkn nai dung th8ng tin: t r u h g hqp

Ucraina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 10.5 ~ i 6 m soit th8ng tin tr@n Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 10.6 CHi thi@n khH nHng tikp c$n thbng tin b Thii Lan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 10.7 T h g khH nHng tikp C@I t& c6c phucmg tien truykn th8ng: bio t u h g b N6pan . . . . . . . . . 253

Hinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 ~ f i c do tgp trung quy&n sb hkI rit kh6c nhau giiia c6c nuirc 10

1.2 DO siu thi chinh tao n@n ting t r u h g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3 Su phfic tap trong cic thii h ~ c thu h6i no.. 15

1.4 Chi phi ding kq kinh doanh b c6c nuirc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 . . . . . . . . . . . . 1.5 Mb cira nhiku hcm vh chit luqng ciia c6c th6 chk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

. . . . . 1.6 Da dang ngu6n cung tip th8ng tin vh chit luqng th6 chk . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.1 ~6 ngubi ngh&o b t h M t h so v& b n8ng th8n tai mat s8 nuirc trong th$p k? 1990 . . . . . . 38 2.2 CBc ha gia dinh n8ng din vay v8n tir c6c th6 chk chinh thuc b mat s6 nuirc chiu A . . . . . . 48 2.3 kt qui tii chinh ciia cic chucmg trinh bio hi6m n8ng nghi@p n6i chung . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.4 T? 1@ thu nh$p trung vi ciia nghicn cliu n8ng n@@p v i khuykn n8ng the0 khu vqc . . . . . 56 2.5 M$t do nghien cliu n8ng nghi@p ciia nhh nu& v i tu nhin nHm 1993 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

3.1 Cbc lu6ng d iu tu m6i it nhay cim d6i v6i gii tri gia t5ng b cic nu& dang ph6t tri6n . . . . . 71 3.2 T? 1@ thi s in trong cic doanh nghi@p c8 phi?in duqc mua b h rang rZi ciia cic doanh nghi@p

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lh thinh vi@n tsp doin 77 3.3 Cic dgc quy&n c6a cd d8ng vh sy phi! tri6n ciia th t r u h g c h h g k h o h . . . ....... 84

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Tieu c h u h k6 t o h b c6c nu& . . . . 89 . . . . . . . . . . 3.5 ~ 6 n huy dong th8ng qua cLc chucmg trinh phiku nh$n ti& giri m6i . . . . 94

4.1 Sq phit tri6n cJa h@ th6ng thi chinh trong cLc nh6m thu nhap khic nhau . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2 Sb h h nki nuirc trong nghnh ngin hang. 1998- 1999

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3 Su ph6t tri6n ciia he th8ng n g h hhng Hunggari 4.4 T6ng thi ph$n ciia da s8 c6c ngiin hing sir hiiu n u k ngoii ir mat s8 nu&

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tirn6m1994va1999

5.1 Su kh6c nhau trong chit lugng c6c chinh s6ch tr@n thk gi6i . . . . . . . . . . . . . . 133 5.2 Cbc chinh phJ phin li$t g+p n h i h kh6 kh6n trong di&u chhh thi kho6 . . . . . . . . . . . . . . . 135 5.3 C6c chinh p h J it c6 ca chk ciin b h g quysn luc him thi it c6 khi n6ng d i m bio hieu lyc

cJa c6c q u i dinh d8i vM khu vuc ngin hang trong k h h g hoing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4 Thu thu@ tren th6 gi6i . . . 143

6.1 (a) ThJ tuc phuc tap Ihm giim hi& quA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 (b) C6c nuirc giau ciing c6 c6c quy dinh phuc tap, n h m g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160

. (c) ... C6c nuirc nhy c6 c6c h@ thang hi@ q u i hcm do c6 c6c th6 ch6 vh n6ng luc b6 sung 160 6.2 Qu6 nhi6u thJ tqc v6n b b , han ch6 khi n h g tikp c&-t hh< th6ng tu phap . . . . . . . . . . . . . . 162 6.3 S y dec I$p cJa he th8ng tu phap Ihm tZng c u h g cac quy$n sb htiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

7.1 Quy m6 ciia n&n kinh tk h a n g chhh thuc tZng I@n khi s8 luqng c6c thJ tqc cin d& thhnh l$p doanh nghiep m6i t6ng I6n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

7.2 Tham n h k g gia tiing khi s6 luqng c6c thii tuc cin d6 t h M I$p doanh nghiep m6i tiinglen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3 Hi& q u i cJa lu$t canh tranh t6ng c h g v6i thu nh$p d i u ngubi 186 7.4 Mir c&a Ihm giim ch@nh I$ch gi6 cA - gi6 t h h h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

. . . . . . . . . . . . . 7.5 Sirc manh cJa c6c b2ng s6ng chk t6ng c h g v6i thu nh$p tr@n d i u ngutri 194

10.1 Ai sb htiu nghnh truygn thhng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 10.2 Sir htiu nhh nuirc trong nghnh truybn th8ng v i tinh cqnh tranh thip d b t6i n h h g

kkt q u i tai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 10.3 Ty I@ thiim nh$p cAa truy&n th6ng theo khu vuc vh so s inh giiia c6c n u k OECD

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v6inhhgnuirckh6c 252

Cac bing 2.1 Chc hinh thuc th6 ch6 cho vay 6 n6ng th6n . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2 Khu vuc tu nhin d i u tu vho c6c cbng nghe n8ng nghiep nho? . . .

3.1 Ty I@ c6c doanh nghiep quy m6 nh6 thuec khu vuc chinh thuc ir m6t s6 n&n kinh t$ trong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c6c n6m nhit dinh 73

3.2 Bao c60 thi chinh kh8ng cung chp c6c th6ng tin him ich cho nhtn~g ngutri cung tip ngu6n luc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

6.1 Chc d i u vho trong he thang tu ph6p cJa mat s6 nuirc. 1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1 C6c ti@u c h u h v& doc quy&n tr@n t h t r u h g s in phim trong luGt ciyh tranh tr@n . a . t h @ g ~ ol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

8.1 tu vao c6c d u an ca sb ha t h g v6i su tham gia cJa tu nhin ir c6c nuirc dang ph6t tri&n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . phiin theo linh vuc vh the0 v h g . 1990-1999 200

8.2 ~ h i k n luqc phiin thch hay lien kkt doc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 8.3 C a hiji tihp c$n di$n. nuk . diku ki@n v$ sinh, vh dich vu di$n thoai b 22 nu& My Latinh

1986-96 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

9.1 C6c hinh phat kh8rzg chinh thhc trong ca ch; thi hhnh hqp d6ng . . .

h4l)C LUC

Chu thich v6 djnh nghia va so" lieu

Danh sich cic nu& dugc nh6m the0 khu vuc v i thu nh$p trong bio cio nay trinh biy trong bHng phiin loai cic n&n kinh t& b cu8i phin cic chi s6 phit tri&n th6 gi6i chon 1oc. Phin loai the0 thu nhap d w tr6n GNP tr6n d i u ngutri; ciic n g u h g cGa phdn loai thu nh$p trong cu6n sich c6 thd duqc tim thiy trong

gi6i thieu v& cbc chi s6 phit tri&n th6 gi6i chon loc. MlSrc bung binh cGa cic nh6m durn trinh biy trong cic hinh vE v i bing bi&u 1 i trung binh kh8ng trong s6 cGa cac nu& trong nh6m, trir n h h g trubng hqp c6 chQ t h i l r 6 .

Thu$t ngCr cic nu& d u ~ d h g d& chi cic n&n kinh t&, chii kh8ng p h h h h quan di&m d a N g h hing ~ h & gibi v& tinh trmg phip 19 v i cic tinh trang khic cGa v h g 1Znh th8 d6.& tien lqi, thuat ngii cic nu& dangphit tri6n d6 chi cBc n&n kinh t& thu nh$p thip v i trung bi, bao g6m cH cic n&n kinh t& dang trong qui trinh chuy6n d8i tir ca ch6 kg hoach hoi tap trung. Ciing vi muc dich tien lqi m i thuat ngii cic nu& phit tri6n hay cic nu& c6ng nghiep d ~ r q sir dung d& chi cic n&n kinh t& thu nhap cao.

Cic s6 lieu tinh theo d61a 12 gi6 trj d81a My

hien hinh trir khi duuc chG giHi khic. Mot 9 bing 1.000 trieu; mot 9 (f b h g 1.000 tir. I

CAc kji hi& vi6t t i t sau d iy duqc sir dung:

EU FD1 GATT

GDP GNP HIVIAIDS

IPR NGO OECD

PPP R & D SME TRIPS

WTO

Litn minh chiu A u D ~ U tu t rw tiap nu& ngoii Hiep u6c chung v& thu& quan v i th~rung rnai T8ng s in phim qu8c n8i ~ 6 n ~ s in phim qu8c d i n Virus l im suy giim khH n h g mi& dich cGa con ngutril HOi &ling bi suy giHm khH n k g mitn djch CBc quy&n sb hfiu tri tue ~6 c h k phi Chinh phb ~6 chfic Hqp tic v i Phit tri6n Kinh t6

Ngang gii s k mua Nghitn c h v i phit tri&n Cic doanh nghiep vira v i nh6 Cic khia canh litn quan ti% thumg mai ciia cic quy&n sir hiiu tri tue Td chlSrc Thuung rnai Th& gi6i

A Phan Gi6i thieu

Chling ta g ig thich nhu th6 nio vg su tdn tai dai ding clia ngh6o kh6 & gi6a su sung tlic? N ~ U chling ta da" biit ngu& gbc clia su sung hic thi tai sao ca'c nu& nghio lai khbng don gisn chip nh#n ca'c chinh sich tiin din s y sung tlic db?. .. Chling ta phi% tao nen cic kich thich d6 mqi ngu6i d iu tu viio ca'c cbng ngh f hi@ quS'hon, nZng cao k y n h g clia hq vi td chlic ca'c thi tnrdng mQt ca'ch hifiu quk Nhiing kich thich dd duqc th $ hien trong d c th 6 chi.

- Douglass C. North, 2000

T rong thb kf 11, n h k g thumg nhdn v h g Maghribi b B ~ C Phi mu6n mb rang hoat dong kinh doanh vuQt ra ngohi bi&n

gi& t& c6c v h g d i t xung quanh Dia Trung HAi. 6 rnai trung tdm thumg mai, thumg mai khbng bi c6c qrly dinh v i han ch6 chinh thuc cAn trb, thi t r u h g cb tinh canh tranh v& nhi&u ngubi mua vh ngutri bin thumg lumg gi6 cA thbng qua n h k g ngutri m8i gi&, ngi gi6 tu do vh thoA thuqn truc ti6p. Thumg mai xuy&n bi&n gi6i nbi chung kh6ng bi c6c quy dinh vh han ch6 chinh thuc cAn trb. Nhung hoat dong thumg mai xuyen bi@n gi& lai g$p nh ih bAp bEnh v& gi6 bhn, chAt lumg hhng ho6 khi d&n nai vh khH nHng bi tram tip. Chi khi dich th2n c6c thumg n h h v$n chuy6n hhng ho6 c4a

minh t6i n h h g thi trulrng xa xbi h? m& cb th6 d im bio duqc 1h hhng ho6 cJa minh d6n ncri vh duqc bin ra an tohn. N h h g rdi ro vh chi phi db tit nhi&n dB hiy ch6 thumg mqi.

Vi v$y tai tAt cA c6c trung tiim thumg mai xung quanh Dia Trung HAi, ngubi Maghribi d&u thhnh l$p c6c dai 19 tai nutrc ngohi d6 dai dicn cho quy6n lqi c4a minh v i trao d8i thbng tin v& c6c thj trutmg. Do ngubi c ihg bong cong clang, n h k g dai 1y nhy duqc xem lh d6ng tin c$y. Do con it n h h g khb !.chi511 vb vicc hgp d6ng hm, n&n c6c thucrng nhin vung Maghribi kh8ng con phii truc tibp v$n chuy6n hhng d6 d im bAo ring ho khbng bi liia dio. Thbng tin luu chuy6n tu do trong mang lu& 8uqc chc m6i quan he xii hoi nhy bao boc. H m nEa, c6c di&u lu$t ciia t6 ch13c m$c d i ~ khbng thhnh vsn nhung d i duqc tu c4ng c6. Tu c6ch thhnh vi@n trong mang lu& c6c thumg nh2n d6p h g tat lqi ich cda ttmg thhnh vi&n. Z6c m8i quan h@ xH hoi cfing c6 c6c m6i quan he kinh doanh dbi b&n cung cb 1@, vh nhb db, thumg mai xuy&n bi@n gi& phit triin manh.

Nghy nay, sau mat thien ni@n kf, nh%n loai trEn khip th; gi& lai phAi d6i m5t v& nhimg v in d& tumg tu trong nB 1vc cAi thien cuac s6ng c4a minh thbng qua c6c hoat dong t h t ruhg . C6c doanh nhdn chdu Phi khbng th6 mb rong

dugc ccr hai vi hg thi6u th6ng tin v& chc d8i thc kinh doanh. Chc n8ng ddn nghiio b chdu My Latinh kh6ng th6 sG dung thi siin ho sb hGu d6 th6 chip cho chc khoin vay ngdn hhng. Chc doanh n h h m& ndi I@n b Trung A trong n h h g nd lyc kh&i su doanh nghiep c ia minh g$p phii chc tr6 ngai chinh tri tir cic doanh nghi@p dang hoat dong vh tir phia chinh quy&n.

s i t chip chc kh6 khZn nhy, nhi&u ngu&i b n h k g nutrc gihu cCing nhu b n h h g nutrc nghko dang tham gia vho chc hoat dong thi trubng c6 ich v i sinh lqi. Nhu Ba'o cio PhBt trisn ~h$~ic?i 2000/2001 dZ k h h g dinh, thu nh$p tir vi@c tham gia thj t r u h g c6 vai ?rb quan trong trong viec th6c ddy ting truirng kinh t6 d8i v6i chc qu8c gia vh giim tinh trang ngh&o d6i d6i v6i chc ch n h b . Bho cho n iy d& cap t6i vi@c ting th@m ca hai cho nguiri nghko b chc thi t r u h g vh trao cpy6n cho ho. 0i&u gi lhm cho chc hoat dong thi t r u h g sinh lqi vh khi di v& mat s8 ngubi n h m g lai kh8ng d6i v6i nhihg nguiri khhc? Tai sao mat s8 h@ thang thi t r u h g c6 tinh kh8ng loai trir vh hqp nhit cho phhp l~ ich d6n v6i c i ngubi nghiro vh ngubi giiu, ngu& b n6ng than ciing nhu ngubi b t h b h thi? Vi tai sao lai c6 n h k g thi trubng mang tinh dia phucmg v i ph2n m6nl17

Vi d y v& nguiri vhng Maghribi dZ lhm s&ng tb mat s6 19 do. Thi t r u h g cho ph6p moi ngubi sir dung ky n h g v i nguBn luc ' c h minh v i tham gia vho chc hoat dong c6 r4ng sudt cao n6u nhu c6 chc th6 ch6 h6 trq tlu truirng. Chc th6 ch6 nhy 12 gi? 0 6 12 chc quy tic, cic ca chh thi hhnh v i cac t6 chuc h6 'rw giao dich thi t r u h g . Msc d t ~ chc th6 ch; n iy r$t khhc nhau g i i i chc cong clang, gi5a qu8c gia gihu v i qu8c gia ngh&o, nhung chGng d&u giGp cho vi@c truy&n tii th8ng tin, d i m b io thi hhnh chc quy&n d8i v6i tii s i n vh chc h~rp clang, c h g nhu quin 19 canh tranh tr@n thi t r u h g . it c i chc th; ch6 hd trg thi trubng d&u thuc hien mat hosc mat s6 chuc ning n t ~ u v$y. Vh :rong.khi lhm di&u d6, chilng mang lai ca hai vh dong luc d6 moi ngubi tham gia chc hoat dang thj trL;bng smh lqi.

Bho cho nhy d; c$p t6i nhiing nguji x2y

d ~ g chc th6 ch6 c6 thc dung h6 trq cho sy phat tri8n c i a t h trubng. Bho cio 2000/2001 nhin manh tim quan trong cGa chc th6 ch6 d8i v6i s u tham gia cGa ngu&i nghiro tr@n thi trubng. Bho cao d& c$p t6i c i loai th6 ch6 h6 trq ting truirng, ciing nhu th6 ch6 cin trb tryc tikp khi nzng c$n ciia ngubi nghko d8i v6i chc hoat dong thj trubng. Bho cho ciing xem xht n h k g th6 ch6 tao ca hai vh trao quy6n luc cho moi nguiri. Bho cho niy di xa hcm Bho cho 2000/2001 bing chch phdn tich chc th6 chh lim gi d6 khuykn khich ting t r u h g vh ting khi ning tihp c&n, cung nhu bing chch khuyhn nghi chch thuc !Am the: n2o d6 xdy d w g chc th6 ch6 c6 hi& qui . Bso cho nhin manh chc th6 ch6 gi6p con ngubi l im th6 nho d6 sfi dung t8t hcm n h k g tii s in minh c6, vh lhm th6 nho d6 tich luy hcm ntia. Trong khi t$p trumg vho viec xdy dlplg th6 ch6, Bho cho kh6ng ha thip vai trb ciia chinh shch. Tuy nhiGn, chinh shch tat vsn chua d i . Nai dung chi ti& c ia x2y d w g th6 ch6 c6 vai trb quan trong d8i v6i t h g t r u h g vh giim nghko ~ 1 6 .

Bho cho dZ d6ng g6p vho vi@c nghi@n chu th6 chh vh thi t r u h g the0 mat phucmg thuc m&. N6 d& xuit mat phqm vi chdn dohn d6 hi6u duqc chch th6c chc th6 ch6 hd trq hoat dong thi t ruhg . Bho cho dii thu hep khoing chch giiia 19 thuyht v i thuc nghiem trong nhi&u linh vvc, vh chinh Bao cho n iy dZ dugc x2y dyng trGn chc bing c h h g sgn c6 v& vai trb c i a th6 ch6 v i SIJ

thay d6i th6 ch6. Bho cho kh& dinh, kh6ng c6 mot giii phhp chung duy nhi t d8i vtri vi@c thi6t k6 chc thg ch6. Hcm niia, Bho cao cbn d& xuit chch thixc d6 x2y dung chc th6 ch6 c6 hi& qu6 hcm. Bho cho d2i xem x6t l im th6 nho d6 cac nhi hoach d jnh chinh shch c6 th6 thikt kh chc th6 ch6 hi@u q u i hcm cihg nhu lhm th6 nho d6 tao ra chc hp luc thay d6i. N6 m b rang cac nghi@n clSru thuc nghiem trutrc ddy v& thay ddi th6 ch6 d6 hp dung cho trubng h p chc nutrc dang phht trisn, vh d& xuit mat Mwng thay d6i th6 ch6 phh h q . 06ng th&i, cung dua ra chc chi d$n chinh shch d p tr@n chch ti&p cdn c6 tinh th~rc t6 cao. Muc ti@u c ia Bho cho kh8ng phii lh xhc dinh c8n phii lhm gi trong mat th6 gi6i 19 t u h g , m i 1 i c6

th6 Ihrn gi trong b8i cAnh th6 gi6i h e n nay. I36 cb th6 hi& duuc dong luc ciia cic thay

d8i th6 ch6, B6o c60 nhin mqnh tim quan trong ciia lich sir. ~ h i h u n u k dang ph6t tri&n, v6i tu c6ch Ih met qu8c gia, cb tu6i dbi r i t tr6 so v6i c6c nu& cbng nghiep. Qu6 trinh phht tri6n c6a c6c qu8c gia giGp c h h g ta hi6u ring, vi@c xby d m g th6 ch6 dbi h6i phii cb thbi gian. Miit kh6c, qu6 trinh xby dyng th6 ch6 6 m8i n u k lai c6 th6 bi tri hoZn hay dAo nguuc do chc xung dot chinh trj ho$c do di2u ki@n kinh t6 vh xZ hei. Nb ciing cho chGng ta bi6t v& qu6 trinh thay d8i vh tim quan trong ciia su linh dao, c6c chuin rnuc vh v in ho6 b m8i nuuc. Nbi chung, xby d m g th6 ch6 1 i mat quh trinh tich luy, trong db mot s8 thay d8i b n h h g 1-hh vuc khhc nhau sii cb t6c dung h6 trq vh b6 sung cho nhau. Di&u quan trong I i phAi tim ra nhting linh vuc cin thGc dAy, nhb 66 c6c thay d8i trong linh vuc nhy c6 th6 tao hp luc thay d6i b mat lihh vuc khhc. Khbng phAi tit cA chc cAi chch d iu cb kh6 khin v& m$t chinh tri d6i v6i tit cA c6c qu6c gia. H m n h , bin chit ciia nhikng gi ld khb khin ciing thay d6i theo thbi gian. Di&u c8t y6u Ih phii tian v& phia truck, v i Bio cao nhy x6c dinh r6 n h h g y6u t8 co bAn ciia mot ch6n luqc nhu v$y. ~ 8 n ~ th6 lubn I h h m c6c ba phan hqp thhnh. Tham chi, ngay c i nhiing ti6n ba vira phii trong c6c bo ph$n hqp thhnh cung cb th6 g6p phhn d6 cb duqc met h@ th8ng t8t h m nhim thGc d i y ting t r u h g v i giAm d6i nghko.

C6 ban bhi hoc chinh trong vi$c xby dyng th6 ch6. Hai bhi hoc d i u tien lien quan t6i viec tao ra c6c th6 ch6 h8 t r ~ thi trulrng cb hi@u qui. Nhung chi tao ra chc th6 ch6 1 i chua dii. Moi ngubi cbn chn phAi sfi dyng ch6ng. Vi vay, hai bhi hoc tihp the0 d& c$p t6i viec tao ra nhu chu d6i vbi chc th6 chi nhy, vh thlic d i y c6c Ap Iyc d6 thay d8i.

~6 d im bAo cho chc th6 ch6 c6 h e u quA, chn:

i hik kt kk ca'c th6 chk .nhim b& sung cho nhr7ng th& chk hien c6, ca'c th6 chk bd sung ndy bao g6m th6 chk h6 t r ~ , n5ng lvc con ngubi vd cdng nghe sgn c6.Tai sao lai nhu

vay? Tinh s h cb v i chi phi c i a cic th6 ch6 h6 trq, muc do tham nhung dang tan tail mlic 66 minh bach, ning luc con ngubi vh cbng ngh$ hien cb, t i t c i d&u quy6t dinh d6n Anh h u h g ciia mot th6 ch6 nhit dinh. Db 1h 1y do tai sao cic th6 ch; dat duuc muc tieu ciia minh b c6c nuuc cbng nghi@p lai c6 th6 khbng thhnh cbng b c6c nuuc dang ph6t tri6n. H ~ U h6t cbng vi@c quan trong ciia xiy dyng th6 ch6 nhm b khbu disu chinh chc th6 ch6 hien c6, b8 sung chc thd chi kh6c vh nhan thuc duuc nhiing gi khbng nen xby dung hay thay d6i trong b8i cinh cy th6 hi@n tai. Di&u n iy cb thm quan trong khbng kkm so vtri vi@c nhan thbc nen xby d m g nhiing th6 ch6 mCri nao. ~ h i 6 t k6 th6 ch6 "t6t nhit" tren thyc t6 1h mat kh6i niem cbn chua hoin thien. D& xnbi d$ xa'c d~ ca'c th6 chk ndo c6 th6 hoat dong vd th6 chk ndo khdng th& hoat deng. Ngay cA b nhiing nuuc cb thu nh$p vh ning luc tumg tvnhau thi su d6i m6i v5n cb th6 tao n&n nhting th& ch6 manh me h m do sukhic nhau v& chc di&u ki@n dja phuong, tir c h u h muc xZ hei cho d6n.dja 19. Su thh nghiem, tuy gby ra n h h g phi t8n nhit dinh, nhmg nb cb th6 giGp x6c dinh duqc c6c hinh thlic th6 ch6 m6i. C6c nu& cb th6 cb lgi khi ph6t tri6n c6c d8i m6i thhnh cbng vh hp dqng cac d8i m6i tir khu vuc tu nhbn. Nhmg c6c nu& nhy cihg phi% c6 can d i m tir b6 cac thir nghi$m thit bai. . Likn kkt c6ng d6ng ca'c d6i tuhrqng tham gia thj tru6ng th6ng qua ca'c d6ng thdng tin vd thuong mai m& Trao d8i hhng ho6 vh dich vu b&n ngohi mmg lu6i tao nen nhu chu d8i v6i c6c th6 chb h6 tru thi trubng. Trao d8i thbng tin thbng qua c6c cuoc tranh lu$n ciri mZr tao nen nhu chu thay d6i thd ch6. No Ihm cho moi ngulri cb trich nhiem h m , Ihrn thay d8i c6c hi& vi vh cung tip ciic y b h g thay d8i tir b&n ngoii tong d6ng. Lien k6t c6c tang d6ng ngubi trong c6c mang lu6i thbng tin vh thumg mai do Ihm t h g khi nzng tibp can thi t r u h g ciia con ngubi. Do v$y, nb

cin duuc uu ti& trong vicc xiiy d m g c6c th6 ch6 ha trq tw trubng cJa chc nhh hoach djnh chinh s6ch. T h k dgY canh tranh gi fia cic vring, cic doanh nghiep va ca'c ca' nh2n. Canh tranh nhi&u hcm sP lam tiing tinh hieu q u i cJa c6c th6 ch6 hien tai, lhm thay d6i dang ca v i hinh vi c i a con ngu&i, vh tao n@n nhu ciu cho th6 ch6 m6i. C6c d8i tumg tham gia thi t r u h g Zr c6c nu& dang ph6t tri6n t h u h g g$p tinh trang cgnh tranh qu6 it do ciu tr6c th& ch6 hien hhnh. Thay d8i duuc diku 66, sCi ndng cao chit l u p g cJa c6c th6 ch6 kh6c. Canh tranh g i k c6c viing, ching han gi& c6c bang kh6c nhau trong mat nu& ho$c gitia c6c nubc, t h k d i y c6c th6 ch6 thhnh c6ng vh khuy2n khich nhu ciu v& c6c th6 ch6 66. Cgnh tranh giiia chc doanh nghiep vh c6c c6 nhdn ciing c6 t6c dung tucmg tu.

Chucmg n iy tru& h6t d m ra mat khung d6nh gi6 vai trl, c i a c6c th6 ch6 trong viec h6 tru c6c giao dich thj t r uhg , tiing t r u h g v i giim nghko d6i. Sau 66 se t$p trung vho b6n bii hoc c h i trong viec xiiy dung th6 ch6, d6n 1 i thio luen v& i n h h u h g cJa c6c t6c nhdn chinh trj vh x i hiji d6i v6i viec thay d8i th6 ch6.

che" h6 tru thj trvbng nhv the" nho?

Nhting ngutri bubn b6n nh6 tham gia c6c giao djch mua bin d m giin tai ch6. Trong c6c giao dich nhy, ngutri bhn v i ngutri mua truc tiap d6i m+t nhau d6 trao d6i nhiing s in phim dZ duuc ti@u c h u h h6a tucmg d6i v i c6 chit l u p g dz ki6m d w . Thi trubng rau q u i 6 n6ng th6n tai mot nuuc nghko lh mat vi d u cJa loai thi t r u h g niy. C6c doanh nghiep lirn da qu8c gia mua b6n s i n phim c6 s u kh6c biet cao hcm, g3p phii nhi&u kh6 kh5n hcm trong viec ki6m d w chit luqng, v i phii chip nh$n n h k g t6ch biet v& thM gian v i kh6ng gian g i k c6c bij ph$n trong c h g mat giao dich. Thi truirng thucmg mai qu6c t6 d6i v6i hing n6ng s in lh mat vi du. H ~ U

hat c6c n&n kinh t6 d&u c6 c i hai loai hinh thj t r u h g . Nhung loai thir nhit tucmg d8i ph8 bian

hcm Zr c6c nu& dang ph6t triin, cbn loai thir hai lai hay g3p 6 c6c nubc cbng nghiep.

C6c th.j trubng phht trizn v6i tinh tohn ciu, tinh kh6ng loai trii v i tinh hqp nhit cao hcm, t h u h g mang lai nhi&u co hiji lya chon hcm. C6c thi t r u h g k6m phht trizn, chJ y6u b c6c nu& nghko, t h u h g c6 tinh dla phucmg vh phdn minh hcm. Vi v$y, n6u so sanh v6i n6ng d i n b Canada, n6ng diin Zr Biingladkt c6 it ca hai hcm v i c6 it th6 ch6 chinh thirc hcm nhi&u (vi du ngdn hing hay toh h n chinh thirc). Do vey, ho ggp nhi&u kh6 khiin hcm khi tim c6ch l im giim r i i ro vh tiing ca hai cJa minh.

0i&u gi dZ han ch6 ca hiji thj t ruhg? 0 6 15 c6c Cni phi giao djch xuit ph6t tG s u thi6u th6ng tin dhy d i , viec x6c dinh vh thi hhnh c6c quy&n d6i vbi thi s i n khbng hohn h io vh c6c hhng rho gia nh$p d8i vbi chc doanh nghiep m6i'. 0 i&u gi lhm t2ng c6c co hiji thj trubng? 0 6 1h c6c thd chh quin 19 rJi ro phht sinh tir chc trao d6i tr@n thj t ruhg , c6c thz ch2 lim tZng hi& qu i vh mfic lqi nhu$n (hap 1.1, 1.2 v i 1.3).

Mfic dii v$y, kh6ng phii t i t c i c6c th6 ch6 d&u khuy6n khich s u ph6t tridn c i a c6c thj

Hop 1.1 Met bai thu v6 cac vzn d6 ciia thumg m,ai

Thi giiia Bai ta knd t&h rdZ Nh- n& tay ta chua XI& chat K M ldng hidu flu@ n& wf . B& kh &u mu& cb sai l im 062 xi? vdr' nh8u mat ciim th6ng' Nhung n& xti) ra ngoai mong dqi Phan nan didu do co nbn khdng

NCU t6i hi& bgn, &an hi& tbi T&i g$ hang nh8m khi din noi Ban chuygn hoa don con sai d t Chbng minh cCng th&y du phi& hon N&u t6i hi& barf, bglr hi& tdi T im R c t p Ralr chhd t h 3 ~ dliu

N6u t6i hi& bgn, ta hi& rihau;.,.

NguBh: W h ~ q Who !rang ngdnl, thumg ma/ rr@m&, $6 35.@0/6/1931-23), trlch d3n trong Bemst&.2001. tai lieu nghieh da, cu s3 , , c L B;io d o Phiif ~ne'n tM'gibt200a.

rl7n dung nang then kheng chinh thk b met sb nvirc dang phat trdn, thep Ij 1980 va thep Ij 1990

Ph in tr im tang tia dung

Ngubn: Kochar 1997; Bestay va cac tac giH khlc 2001; ljere 1986, trich dan trong Adegbite (997; Mansur4 1998; Desaiva Mellor V993

dd cho phep da dang h6a nhi&u hoat d6ng. Cdc nha Iep phap cb th6 c6 tinh x8y dung luet chinh

t w c vB thuc tien tu phap dua tr6n cac chu6n muc xi3 h6i. Trong met s6 truilng hap, c6 th6 c g c6n dun thuan div6u chi'nh nfiirng gi dang co vA dua chung vao lubt (Bernstein 1999). Tuy nhi6n cdng vigc thuc t6 thudng khdng dun giHn nhu vey, nh6t 118 6 cac xd h6i khdng ddng nhbt. d cac xd hai nay, c6n phdi c8n nhhc met Cach cu th6 cac chu6n muc vA ti6u chu6n c i a tirng nhom ngudi trong xB Mi. Di&u nay khdng chi' quy6t dinh cac dnh hu6ng tdi hi&u qu8 ma c6n quyg! dinh tlnh hap phap vA c6 Anh hu&ng tdi phgn ph6i thu nhep . V i @, 6 nudc Uganda da chdng tee, ngudi ta chon t i h g Anh IBm ngbn ng0 chung cho cac hoat dong chinh thuc c i a nhB nudc thay vi ti&g c i a met tec ngudi nao 136. CMgcdn chu y t m g t u khi Ap dung cac tieu ohu6n hay quy t i c tr6n thj trutmg qu6c t6.

Ly tu6ng nh6t 18 cAc th6 ch6 chinh thdc va khdng chinh

thuc bd sung cho nhau. Ke't hqp lai, chung c6 the" lam gi im chi phi giao dich hon khi tbn tai rieng re. ~ h d n g han, to8 an c6 the" gizm cac vu kien va khuygn k i c h cdch g i i i quya khdng chinh thuc giiia d c b6n bang cdch de doa b8f buoc thi hanh (chuang 6). So" Iuung cac tranh ch6p xu6t hi&n trong giao djch kinh doanh ludn nhieu han dang kg so vdi s6 luang thqc su chgc g i i i quy6t nhd cac t h i tuc g i i i quye"t tranh chbp chinh thuc (Bernstein 1999).

Vmr'bdrJ~nMn&v.'hrizhdn Chhh p h i c6 vai tr6 quan trgrig trong vigc cung bng hBng hoa cBng c6ng. thing han cac I 4 t Ig phhn djnh quy6n su h13u va cac the" chb t u phap dHm bdo thi hAnh nhOng quy&n nay, va thibt Iep hieu luc phap fu$t. Tuy nh ih , cac chinh p h i c ing thuung can tra su phat tri6n c i a thi trutrng do hanh vi lam dung tujl tien q u y h luc nhd nudc, danh thug qua nhigu, Ulam nhiing, thi&n cdn, ctul nw ia than quen va cA su bA't luc trong viec duy tri trat tu cdng c6ng. Vi dy, cdc chinh p h i co th6 han che" kinh doanh da ch/u tac dong c i a cac nha doc quy6n nhhm bao ve lai ich d6c quybn c i a ho. Su can bbng giiia t rwng vh quyen Iuc nha nudc hay giira lui ich c i a gi6.i kinh doanh vB clia xd hei 18 met vbn'db nhqy c8m tromg qua trinh phat tri6n th6 che". V6 met ljch sd, vai tro &a nh8 nudc trong vigc bdo ve cac quy6n s6 hiiu va cung irng hang hoQ cdng cong cO lien quen chat ch8 vdi vai tro d i m G o hoa binh, phap luet va trat tu. Cac xung dot v6 tai s8n giiia t unh ln vdi nhau va giira nha nudc vdi t u nh ln la met trong nhiing vbn d6 quan trong nhbt ma cac nudc ph i i gidi quye"t b6i vi chung thudng d8n d6n su suy y6u phap luat Thj truung va cac doanh nghiep t u nhln phat trien manh khi hanh vi c i a nhOng ngudi qudn tri nhB nudc khdng mang tinh tuy tien (xem hap 1.3). V i du, cAc p h h tich chi tie't vv6 qua trinh phat tti6n c i a luet cbng ty & met s6 nu& tho thby, trong giai doan phat trie"n ban d iu, cac doanh nghiep t u h e n thudng phdi chju dung su tuy tien trong hanh xh cda nhirng ngudi n8m quydn IF. NhB nudc vdi cac quy6n kiem soat sa khai clia .minh, cho phep cac doanh nghiep Wac thanh lap bhng cach xem xet t h g truang hap cu the" (Pistorr va cac tac gid khac 2000). Trong cac giai doan sau nay, quydn thanh Iep doanh nghigp khdng c6n 18 sqr IN ai ca hhdn niia ma c6 the" duuc trao cho bat c13 doanh nghigp nBo dap h g Buuc cac di&u ki&n cho truuc.

t r u h g kh6ng c6 tinh loai trir. Chc cu ddn viing Maghribi dZ giHm duqc chc chi phi giao dich giGa ho v& nhau. N h ~ m g khi Ihm di&u nhy, hg dZ loai trir ra kh6i giao dich s u tham gia cJa c6c cong d&ng khhc. Ccic thi&t k& th6 ch& duqc ph6t tridn trong lich sir hay chc thd ch6 duqc n h k g nh2 hoach d@h chinh shch lua chon kh8ng nhi t thi&t 12 chc thd ch6 t6t nhi t cho t i t c6 moi ngubi trong xZ hoi hay phh hcp nhi t d6i v6i muc ti@u tHng t r u h g kinh t& vh gi6m d6i

nghco. Hun nGa, c6c thd ch& t h g c6 thc dung h6 trg nhiing giao dich t h t r u h g c6 thd tan tai Idu hun tin thi&t, vi ~ I J chc CCY quan tu nhdn hoh vh t6i ciu trfic ngdn hhng. ThAch t h k d6i v& c6c nhh hoach dinh chinh sAch 1h djnh hinh chinh skch vh sy phht tridn thd ch6 the0 n h k g hinh t h k gifip thfic d i y phht tridn kid1 t6. CAc thuung nhdn Maghribi kinh doanh trong m6i t r u h g chinh sAch ty do thuong mail nhtr 66 CCY

h6i cGa ho d u w gia tHng. Chinh vi d& tan dung

Hop 1.3

Qua trinh phat trien th6 che"va phat trien kinh ti$: cc i thuong nhPn t v nhin vB nhiing n g v 5 cirri quygn

3 chiu Au thbi Trung co", quy6n luc chinh tr/ c6a n h h g n h i cai trj d/a phuung r&t ICm. N h h g nha cai trj nay co the" t/ch thu tai s i n c6a cac thuung nhin ddn tu cac vbng khac ma kh6ng ph6i b6i thuhg. Ph6n irng lai, cac phuhg hoi c6a tu nhin tirn cach thuc d i Y thuung rnai va d6 phong cac hanh dong tujl tien c6a nhang nha cai t r ~ d/a phuung. Cac phuung hoi nay tho6 thugn vui thuung nhin tu cac thanh phd khac ddn va vui chinh giui chuc dja phuung. Viec tjch thu tuy tien sB ph6i tr6 gia biing viec cac thuung nhin trong phuhg hoi ngirng hoat dong kinh doanh c6a rninh. Do vgy, n h h g nha cai trj d/a phuung buoc ph6i t6n trong quyen c6a cac thanh vi6n trong phuhg hoi. Su thay d6i c i n bing quyen luc nay gop phdn lam t ing su an toan c6a cac thuung nhin n u k ngoai.

Vao the kq 12, cac thuung nhin 6 chiu Au thid Igp cu ch6 dua vao cong d6ng de" lam cho hoat dong trao d6i tin dung va thuung rnai giaa cac qudc gia tr6 n6n d8 dang hun. Cu chd nay c i n cuvao viec cong d6ng nhen trach nhiern d6i vui hanh dong c6a cac thanh vi6n trong cong d6ng trong rndi quan he c6a cac thanh vi6n vui cac cQng d6ng khac. Vi du, khi mot thuung nhin Giu-noa kh6ng tr6 duuc nacho mot thuung nhin khac 6 Luin d6n, thi n h h g ngubi l5nh dao tong d6ng 6 Giu-noa s6 chju trach nhiern thi hanh hup d6ng bing cach ap dat mot quy dinh t r h g phat ngubi nu tien. Ngudn gdc cong ddng co the" duuc xac rninh d8 dang cUng co nghia la danh tidng trong cong d6ng d6i v6i cac thanh vi6n rdt quan trong, va cac thanh vien sB hidrn khi boi u k trong h~rp d6ng.

Khi cac thanh phd lun En, c6 v6 quy 1-116 va s6 Iugng, cac cong d6ng thuung nhin cUnq ngay mot ICm, d5n tui viec hanh dong tgp the" tr6 n6n kho khin hun. Viec gia nhep tu

do vao hoat dong thuung rnai tao ra su canh tranh gay ght hun giaa cac thuung nhin v6i nhau va lam phat sinh th6rn nhieu vdn d6 v6 th6ng tin va thi hanh. Su phat trie"n c6a hoat dong thuung rnai cUng co nghia la ngay cang co nhieu giao dlch giaa cac thanh vien co n6n t6ng x5 hoi va d i n toc khac nhau. Trong t ruhg hup nay, kho ma sir dung duuc cac rn6i lien he x?I hoi de" lam cu s6 cho th6ng tin hay viec thi hanh.

Cac thanh vi6n cUng kh6ng con rnudn ch/u trach nhiern rep the" d6i v6i vi pharn h q d6ng c6a n h h g nguui khac. Vi thd, n h h g ngutri l5nh dao ceng d6ng d5 thuc d6y su ra dui c6a mot he thdng thi hanh va tning phat dua tr6n trach nhigrn ca nhin chu kh6ng ph6i trach nhiern cong d6ng. Trong khi t ing tn rhg cong d6ng cGng co nghia la gia t ing su da dang v6 x?I hoi va kinh td b6n trong ceng ddng, no cUng lam gi6rn tinh kh6 thi vd mat chinh trj c6a cong d6ng. Tuy nhiGn, kh6 n ing cac cong d6ng tu b6 cu chd thi hanh dua tr6n cong d6ng con tuy thuoc vao viec co mot b6n thu ba d6 tin cay d6rn b6o thi hdnh h~rp d6ng kh6ng. u Anh, nha vua d i thuc hien vai tro c6a b6n thu ba nay. Vao nirn 1275, Vua Edward I ban hanh mot dao lugt nghi6rn cdrn viec chju trach nhiern c6a cong d6ng ddi vui cac kho6n nu.

Vi du nay rninh hoa mot nguyen t i c chung: khi cac n6n kinh td t ing t ruhg va phat trie"n, cac kie"u the" chd khac nhau sB tr6 n6n c&n thidt de" tao di6u kien cho cac giao dlch di6n ra. Co nhieu tac nhan dong vai tro thuc dgY su ra dui c6a the" chd rnbi. Vai tro c6a nha n u k phu thuoc vao n ing luc va su kh6 thi'chink tr/ c6a no. Mot nha nuuc rnanh, t6n trong phap lugt va han ch6 tidn hanh n h h g hanh dong tuy tien la mot di6u kien qiran trOng cho su ra dui cac the" chd rnui.

~ g u d n : Greif 1997a.

c6c co h6i mbi 66 m i ho d5 ph6t tri&n c6c th6 ch6 cu6 minh.

RB ring, kh8ng c6 met chu trGc th6 ch6 duy nhht nio c6 th6 d im b60 mang d6n tiing t r u h g kinh t6 v i giiim d6i ngh6o. C6c doanh nghiep l h b My v i Anh t h u h g do c8ng c h h g sh hGu, c6 quy&n sh h h ph2n t6n v i c6 c6 duqc mua b6n reng rZii. Trong khi 66, tai n h k g nuirc thu nh$p cao kh6c nhu Phhp, Canada thi chu trGc sb h h lai rht t$p hung (hinh 1.1). V i d6 thGc d6y cgnh tranh, c6c nhi hoach dinh chinh s6ch c6 th6 sii dung cic djnh h u h g chi& s6ch khhc nhau. 6 D8ng A, c6c nhi di2u ti& canh tranh cho rang, @ 1e thj phin tir 50 tbi 75 phin triim 1 i b b g c h h g cGa quy&n luc dec quy&n. Trong khi 66, $1e n iy b ch2u Phi chi 1i tu 20 tbi

45 phin triim. 6 c6c nuirc Nam A, m6t s6 n8ng d2n dua vio h~rp t6c xZi d6 b6n s in pl-.6m ra thi t ruhg , trong khi nhi&u ngutri kh6c lai sfi dung c6c h~rp d6ng kh8ng chinh thlSrc vbi c6c thuong n h h tu do.

B6o c6o niy dua ra mot khung c6 th6 6p dung chung d6i vbi n h i h th6 ch6 h8 trq thi t r u h g kh6c nhau. N6 vu@ qua su phirc tap trong c6c chu trGc th6 ch6 bang c6ch t$p hung vio viec th6 ch6 lim gi. ~ i 6 u duqc th6 ch6 1Bm gi 1 i buirc d iu tiZn d6 x2y d p g c6c th6 ch6 c6 hieu quii. Cic th6 ch6 thuc hien ba c8ng viec

~ r u ~ k n ti i th6ng tin vk c;ic diku kien thl truhg, h2ng hoii vA ciic t h h h visn th;i t ruhg . Cic dbng th8ng tin t6t giGp cho c6c

Hinh 1.1 Mirc dQ t$p trung quygn sb h h rgt khac nhau g i h cac nuac

M l i c d@ @p trung quy6n sir hiiu 4

5,5 6,s 7,5 8 5 9,5 10,5 Thu nhbp (IBgarit c b thu nh$p tr6n dsu ng~rbi)

~ h l i thich: ~ i r c d6 tgp trung qu@n sir hiiu linh bhng tdng phsn vbn cia ba c6 aw l h nh61 b 10 doanh nghigp do tu n h h kib &I l h nh81. Ngubn: La Porta, Lopez- desilanes va Shleifer 1999.

nhi kinh doanh x6c djnh duqc d6i tic vh c6c hoat dang c6 kh6 ning sinh lqi cao, c k g nhu danh gi6 duuc muc da tin c$y. Th6ng tin v& c6c nh i kinh doanh gifip chinh phii di&u ti6t t6t hcm. Cbc th6 ch6 c6 th6 Anh h u h g t6i hoat dong hinh t h M , thu th$p, phin tich, thim d* vh ph6 bi6n (hogc luu gii?) th6ng tin vh tri thirc, phuc vu chc thhnh vi@n trong m8i c$ng d6ng, thi trutmg, vh giiia c6c tang d6ng, thi t r u h g v6i nhau. C6c vi d u v& n h h g th6 ch6 thyc hien chiic ning nhy g6m c6 chc doanh nghiep kg toin, c6c t6 chuc tin dung v6 c6c quy d* cfia chinh phfi di&u ti6t c6c phucmg ti@n truy&n thang, lhm han ch6 sy ph6 bi6n th6ng tin. Xa'c djnh vlj thi hljnh ca'c s 6 h h vi h9p ding, xa'c &h xem a i c6 chi gi v2 khi nljo. ~ i 6 u bi&t chc quy&n mh mat nguiri c6 d6i v6-i thi s i n v i thu nh$p, vh c6 khi n h g bdo ve c6c quy&n 66 1i dihu thi6t ybu d6i viri s y 3h6t tri6n thj trutmg. C h b g bao g6m c i cac quy2n cia khu vuc tu nhZn v6i nhi nu&. Cic th6 ch6 c6 thd gilip giAm b6t khh ning xung dat vh d i m bio thi hAnh h q d6ng. C6c vi d u g6m c6 hi6n phip, he th6ng tu ph6p vh t i t cd cic mang lu6i x% hoi.

Lim tZng hoac lim giim canh tranh tr6n thi tr~16ng. Canh tranh tao ra dong ca d6 moi nguiri l im viec t8t hcm v i khuy6n khich binh ding ca hai. Trong c6c t h t r u h g canh tranh, c6c ngu6n luc t h u h g duwc h u h g the0 lqi ich cGa c8ng vi@c hcm lh do cic m8i quan h@ x% hai hay chinh tri c i a chii doanh nghi@p. Muc do canh tranh c m g khuy6r. khich s y d6i m6i vh ting t r u h g kinh t6 (chucmg 2 vh 7). Tuy nhiGn, trong khi mat s6 th6 ch6 c6 t6c dung khuy6n khich canh tranh thi nhiau th; ch6 kh6c lai cin trb canh tranh. sang cach di&u ti6t qu6 m& d6i v6i sy gia nh$p ciia cac doanh nghiep m6i, chinh phii c6 th6 ki&m ch6 canh tranh. Vh v6-i vi@c ti3 chuc c6c hoat dong thj t r u h g chi trong mot nh6m c6c thhnh vi@n kh6p kin - c h h g ta hZy nhw ciu chuy@n v& nhikng ngutri Maghribi- n h k g ngutri ngohi nh6m sZ1 ggp nhiau kh6 k h b hcm trong canh tranh mgc dii khi 66 ca h$i dhnh cho n h k ~ g nguiri trong nh6m c6 th6 gia ting (chucmg 3 vh 9).

Cic chi phi giao dich cho viec c6 duwc th6ng tin, thi hinh quy&n s b h h v i han ch6 canh tranh c6 th6 ngin cAn SLJ hinh thinh c6c thi t r u h g kh6ng c6 tinh loai trir. Tuy nhien, cic th6 ch6 hi@u qud c6 th$ l im gi&m c6c chi phi nhy. H5y xem xkt vi du sau. ~ 6 u chit luqng vh gi6 tri ciia gao m i c6c thucmg nhin mua ti5 n6ng dAn kh6ng th6 xhc dinh d$ ding. v i n6u c6c thucmg nh8n c6 r i t it th6ng tin v& n6ng din, thi h~ sZ1 phi% ki6m tra t h g iiii dung gao d6 thgm dinh ch5t lugng. Thuong n h h c m g d6ng vai trb cung tip tin dung cho n6ng din. Nhung n6u c6c thuong nhin c6 r i t it th6ng tin v& khA ning t r i nu c2a n6ng din, hay n6u n6ng d k kh6ng th6 sir dyng ti i s i n ciia hg lirn th6 chip, thi khi 66 viec cung tip tin d 1 . q sZ1 c6 n h i h riii ro. C6c v in d& nhy d3c biet nghiGm trong d6i v6i n6ng d i n nghko va quy m6 s6n xuit nh6. Thucmg nhin c6 th& dbi h6i 1% sui t cao hcm d8i v6i n6ng d i n ngh60, vh n h h g ngutri n8ng d i n nhy c6 nhi&u khb ning v& hcm n6u h~ phdi d8i mgt viri cgxh t ra rh7

XAY DUNG d c&: ~6 SUNG, DOI ;I&, L ~ N K ~ T , VA C N TRANH

Th6ng qua ba c h k niing niy, tit cii c6c chu trQc thd chh c6 Anh h u h g t6i SIJ ph2g ph6i tii sin, thu nhgp v i chi phi, ciing nhu t15 dong ca l@ ich ciia chc thhnh vi6n thl trubng va tinh heu qua ciia cac giao dlch thl trubng. B & I ~ chch phin cac quysn t6i chc thinh viCn mat chch hieu quA nhkt, chc th6 ch6 c6 th6 khuy6n khich ndng sukt vii t5ng t rubg . ~ % n ~ c6ch Anh h u h g tI5 cic dang ca dhu tu, vi du nhu th6ng qua viec cGng c8 cic quy6n sb h h , c6c thd ch6 c6 thd tac dong t6i mirc 66 d iu tu v i khi n2ng chip nhgn c6ng ngh$ m6i. in^ cAch x6c dinh r6 ring cic quysn tren thl trubng, ching hgn th6ng qua lugt canh tranh, cac th6 chk c6 th& han ch6 lqi nhu$n ciia nhi s k xuit v i bHo v@ ngubi tiCu d b g kh6i mirc gi6 cao.. Vh bing c6ch x6c dinh r6 rkng quybn c ia n h h g ngubi yhu th6 trong xi3 hoi, c6c thk ch6 c6 thi hnh h u h g tryc tihP t& cuac s6ng ciia ngulri ngh?o. Vi du, quybn cu trQ ciia ngubi nghko v6n kh6ng d u w nhiing ngubi cho vay c8ng nhgn. Vi v$y, viec trao quy6n sb h h dht dai chinh thirc cho ngubi nghko siS cho ph6p h? vay v6n v i d iu k.

lF16 ch8 ha ttq tZLng tnrbng vB giQm nghb Bbi nhu the" n&? Mirc do Anh h u h g ciia chc thk ch6 h6 tra giao dich thi trubng d6i v6i c6c n6ng diin nghko b chiu My Latinh c h g tucmg ty izhu d6i vI5 chc doanh nhiin giiu c6 6 Canada. Cac nghiCn c h v& trubng h~rp mat s6 qu6c gia, c h g nhu nhiing nghiCn c13~ thyc nghiem lien qu6c gia cho phkp c h h g ta hidu s iu sic hon v& sy phht tri6n thd ch; v i phht triin tb trubng (hap 1.4). C h h g k h h g djnh khi n5ng c6c thd chk h6 t r ~ t h trubng inh h u h g t6i dbi sang ngubi dZn th6ng qua vi@c tAc dang t6i tiing t ruhg , quy6t dinh khii n2ng cgn t h t r u h g ciia ngubi din, v i cho phkp ngubi ngheo c h g nhu ngubi giau sir dung ti i s in ciia ho mat chch tat h i t . H m nca, c6c th& ch6 h6 t r ~ tK trubng yku kkm c6 th6 h h h u h g xiu t6i nguiri nghko nhihu hcm so v6i

ngubi giiu (hap 1.5). Ngiy cing c6 nhibu nghiCn cliu gin k6t c6c

thhnh c6ng (vi thht bai) c ia thk chk v6i tang

Toa an va su mb r6ng thuunn mai

CBc nghihn c w v& nhihgj doanh n g w p s h xudt 6 d m n & ~ m u Phi dS chhg rninh vai tro h6 t q d m thd Ubi d phbt iw€h Ihj truhg. C& t@hi&n dm b mhimg nu& nay sho thiy 'p.ec mi& dc m che' g i l quydt ttrrylh &&I c6bg COng ci, m u t p d h i x d hiin 614 vi phpn h m ddng ch6 v i k t& reng Rumg mai v i phM tridn th) tru'hg. Cdc 168 I n cd xu h h g ch4m fhqp va t.tli4b

hi& qwd thi& c ic Cb. chd thi hanh hgp ddng c h h thirc c h g hqrr ah8 SIJ t h g # d o g cia c C ckmh nphiep YP pMt t& oird cAe thd chBthj ttubng. Q;; m i khu vw: dn xudt cckinh thirc nh6, &n I@ mi*, Iqi ~gdin c i n a p t i t ;'den &a cdrc fhb &6 bd bung.

MOt hghih c h WQphan tioh .&I qudc gia 5 &Au Phi (Byrvrdi, C a m , $6 in Ygi, Kbia, Dambii va ~embabut) &i ra r b kilng n d c k i y , su h& d i b cin rm& he thdng "% ph p lu@ ph& ~II& hun dh k h d n khich t6c doanh roqhi4.p ti& ham cac boa ~ 9 . d nhih P$ ro h m nh& cb tho'ng phbp lu&t van hanh tdt gi* cho vsc ph@n x5 v/ aiii quvrk cac tranh c h b ph6t sinh - . - . - hj n h i ~ h w t d@g thj tr&g . . nly.

N d n : Bigst& va cdC tbc gia khac 2@Qv; C d e r 1 vA

H9p 1:s n'c;c th6 che" ye"u kkm Bnh h u h g x&u t6i nguai

Ear& rlhJu bhng chhg oho thdy rJgvCll.ngh80 ph& hling. h j u g h k Nng w a thdt Mi the CAI'. CQ t d 16 ham n-hting, mOt loai thud cb tinh lug tholi can lam vi d u. Nhu & h6i ;i va cac khdh !? pHi djch vu ngdm giiy Iyet h r i ldn nndt dgi v d ngutlinghlro. Trang rat nniBu t rukg hm, he t 6 g pkip b& \m ca quan 4uphAp k h h g phuc d hgwi 'ngkeo. n i t hhq va-f$&~ kh i rJlng chi tr& em 3ai di&h phiip Urn E ~ O e k thb chb phap Wt chinhthk tr8 n4n ngoY t h ~ vtri caa nguiri q M o , ttdt Mi c h P nhi I?& ttOn~ vlec. b60 ve t+ s8n &g nh huhg x h t3i ngd-.ngh&: n l ? i han so v@ m@ giiu b6i Ti5 ho cb the khdog Cd 66 ngudn lqc (16 tidp t y ~ rdng mh M6np firlh lilr t& to Ac. va & ~ d drP'quHn di tPm ~ i h kt i l l i n g tidp cpn d c djch vq oa 66.ha tdng'eira nhhg nOuaf ngM6 hh6t t r m ~ xCI

Bdo & P M td& thd gi6f POOW2001 nhdn mwh, ~ g f i ngheo th@g & pi t611 t m g bun truck Bicwbe cMng hoing kinh 18' v i m6 va thim hoa thi6n hi. NHhg 1t-d chk t b tmdng h6 tru tlh$ t d n g chung cia thu nhSP :o t t d tam giim kn i n h g de t6n twang cfia ;m k d c & :d sdc, vil d o v) hq vAo n m g llic kh i *an. h7t3 so' thg ch& d o ban Irmg Bas d~ nam nay ci, rai t6 quan ~rqirg v4 trm ti* lrwg vi& hi& &rie n i l 9 nay. Vi dr, can fh6 chk tBi &nh gl* g'bm riri re c u npubi njh80- cbo phep cio ca 11hbn Ua hrrp ti# kiem \ib rul r~ c6a rninh, v i che phCp ha Cfm king tieu dbng Cua m t r h gilia Ih& W lahe Q I ~ d kho kh.

5n: NgOn hing . 1.M' . gi6l20OW

t r u h g kinh t6 vh phi t tri8n t b t r h g v io c6c thbi kjr vh ;I c6c qu8c gia kh6c nhau. C6 nhigu chi s8 d6nh gi6 k6t q u i hoat dong cda c6c tap h p th6 ch6 kh6c nhau vh thuirng c h h g ch60 l in nhau. Vi du, miic do thhnh c6ng cda nhh nu& trong vi@c dua ra lu$t ph6p vh hieu quA hoat dong cda h$ th8ng tu ph6p vh cAnh s6t phAn i n h vi@c chc c8ng d i n v i nh i dhu tu c6 cho ring nhh nubc ion trong quy&n s b h a kh6ng. Khi n h g tihp c$n c6c dich vu ti i chinh v i s u p h ~ c tap cda c6c thj t r u h g thi chinh phin i n h vi@c cbc th& ch6 bio v@ cic q u y h sb h i h cGa ngubi di vay vh ngubi cho vay nhu thk nho. Muc do tham nhiing cao phAn 6nh c6c vi@n chiic nh i nuirc phin h g nhu th6 nho truirc c6c deng cu lqi ich c6 nhdn khi cung chp hhng hoi c6ng cong.

~ 8 i quan h@ tich cuc giira s u phht tri6n kinh t6 vh c6c chi s8 phAn 6nh thhnh c6ng th6 ch6 d2 d u ~ k h h g d b h trong nhibu thi lieu. Tuy nhien, hhu h6t cic nghi@n c h d&u kh6ng dua ra dugc m8i li@n h@ giira c6c th6 ch6 cu fh&va c6c k6t quA cu th6. Thay vho 66, c h h g nhin manh tinh da dang cda c6c th6 ch6 h6 tru thj trubng. Vidu, thu nhap vh hi@u IIJC ph6p luat - g&m cii thm quan trong chung cGa quy&n sb h h , s u tan trong cac th6 ch6 ph6p 19 vh h$ th8ng tu ph6p - c6 tumg quan ch$t chE v6i nhau. Mijt vi d u kh6c, s u phht tri6n cfia c6c th& ch6 tii chinh cho phkp c h h g ta ~ I J do6n v& SIJ

tang t r u h g (hinh 1.2). V& ph6t tri6n th6 chk v i tang t r u h g kinh t6,

c6 n h k g kh6c bi$t 1611 gitta n h k g nuirc v8n lh thuoc dial hi@n nay dZ ti6n hhnh c6ng nghi@p ho6, v i nhikg nuirc v8n lh thuijc dja, hi@n vsn cbn la nuuc dang ph6t tri8n. CA hai nh6m nhy d2u c6 nhfmg th6 ch6 tumg tu c6c th8 ch6 thuc ddn. ~ h 6 nhung, s u kh6c biet l h trong phAt tri6n th6 ch6 sau nAy vh Anh h u h g cda n6 t6i tang t r u h g lh b nh*g n8 luc khac nhau cda c6c nhh thvc d h trong vi@c thi6t l$p c6c th6 ch6 ph5p ly van hhnh t8t. 6 My vh Niu Dilbn, n h h g ngubi djnh cu

d6n v6i s8 l u p g lirn vh du nhap c6c th6 chk quen thuoc vh duqc da s8 ddn cu, chA y 6 ~ lh

Hinh 1-2 sPu Uf chinh tao n6n tlng t r h g

Tang t r u h g GDP trung binh 1960- 95

Chu Ulich: Sb lieu dqa theo bi6u d66 phln b6 pt& tir& hdi quy c h b c6ng cy trong W, Levine va Loayza 2MK).

d%n nhap cu hi6u r6. Tai n h k g nuirc nhy, chc th6 ch6 ph6p 19 d u nhbp duqc s h dung rong rZi, duuc thich h g v& tinh h u h g dja phumg, vh thay d8i chng v& s u ph6t tri6n kinh t6. M3t khhc, cic nuirc dang ph6t tri8n b t i t c i c6c luc dja c k g nhan duqc c6c h@ th6ng ph6p luat chinh thiic do c6c nhh thyc ddn d u nh$p vho. Nhung ddn s6 bAn xii c6 rht it khA n6ng tigp c$n hay hi8u bi6t vb nhilng he th8ng ph6p lu$t nhy. Vi v$y, c6c th6 ch6 nhy d% kh6ng duuc thich h g cho phh hqp v& tinh hu8ng dja phucmg. s i n g c h h g tir nhi&u qu8c gia cho thhy, chht luqng c6c th8 ch6 h6 trq t6ng t r u h g vh giim nghko d6i th6ng qua ph6t tri6n thj trubng b nhikg nubc nhy thip h m so v6i b nh6m t r h . Do vay, c h h g kh6ng th6 h8 tra tZng t r u h g kinh t6 vh giAm nghGo d6i 6 muc tucmg ducmg v& nh6m tr@n.

Chc th6 ch6 tang Anh h u h g t6i vi@c c6c nubc giAi quy6t xung dot nhu th6 nho. Mot nghien clSru d2y chi ra ring, c6c k6t quA tZng t r u h g v i giAm nghko d6i b chdu A, chdu My La tinh vh chdu Phi C$n Sahara tir gillra nhikg n5m 1970 t6i nay, phu thuijc v io chit luqng c6c th6 ch6 quAn ly xung dot. 9Tai chc xZ hiji c6 tinh chia rG,

nhu c6 su phdn m b h d i n tac hay c6 bit bbinh d h g thu nhgp cao, thi c6c th6 ch& giii quy&t m8u t h u h y&u k6m- k6 c i c6c th6 ch; chinh phii y&u k6m vh h$ th8ng an sinh xi hai chua d i y dii - lhm khukch dai c6c cii s6c tir bGn ngohi, g8y ra c6c xung dat trong p h h ph6i vh tri hoin c6c p h h h g chinh s6ch. Su bit 6n k6o dhi trong m6i t r u h g kinh ta vh su tri ho2n thay d6i chinh sich kim him ting t r u h g kinh t6.

Lam the" nao de" x i y dung thd che co hieu qua?

Viri khung th6ng tin, hi+ luc thi h2d1 vh c& tranh, c6c nhh hoach d@h chinh s6ch xdy d q g thd ch& truhc tien tin phii thim d@h di&u gi dang c h trb su ph6t tri6n th t r u h g hay mang d&n nhiing k&t qul a t r u h g cu thd (hap 1.6). Thay vi tep trung vho met cbu triic cu thd, h9 c h phAi t$p trung vho cac chuc ning chua thuc hien dugc vh phii tim duuc cdu trH 1% tai sao. CBc nhh hoach dinh chinh s6ch cin phHi d#t ra n h h g c8u h6i:

r Ai c$n th6ng tin v6 ca'i g?? Vi dy, lieu c6c ngdn h h g c6 thi&u th6ng tin v& muc do tin nhiem ciia ngubi vay ti&m n h g khang?

rn Li~uquy~nsbhr7u,ciingnhuca'chppd6ng cia moi ngrr6i cd d u ~ c dii d u ~ c xa'c &nh 1-6

r2ng v2 c6 M u lyc thi hiinh kh6ng? Vi du, lieu c6c n6ng d i n c6 quybn hqp ph6p d8i v6i d i t dai ho sI3 dyng b a n g ?

H Lieu c6 qua' it hay qua' nhi6u cgzh tranh? Vi dy, lieu c6 doanh nghiep doc quy&n nghnh ca & ha ting nho dang ngin c k su gia nhep nghnh ciia cic doanh nghiep kh6c khBng, hay lieu c6 phli c6c doanh nghicp hien kh6ng ti&n h a c6c nghien clSru sinh l@ cao vi h9 thiy thi&u n h k g bien ph6p b60 v$ quy&n sb hiiu tri tue?

Mat khi 18 h8ng t . 6 cha d i d u w x6c d@h r6, thi b u k tigp the0 1h thi&t k& th6 ch& phh hqp. C i hai n h h t8 cung vh ciu d&u quan trong. H m niia, mat khi cic qu8c gia thay d6i vh ph6t tri%n thi c6c th6 ch& phd hqp c h g sZ ph6t tri6n tumg

h g . I36 c6 hi+ quH, mat th% ch& cin duqc thiat k& sao cho dang ca ciia cic d8i t u p g tham gia thi t r u h g gin li&n v6i k&t q u i mong mu8n dat duqc. ~ 6 n phumg ph6p tikp c$n quan trong d8i viri viec xdy d q g th6 ch& c6 thd 6p d w g duuc b tAt cA c6c khu v t ~ c vh c6c qu6c gia Ih: bb sung nhiing gi dang tan tai, ddi miri nhim x6c dinh c6c th6 ch& c6 th6 hoat dong duqc, lien kit c6c cang dang thang qua c6c lu6ng th6ng tin vh thumg mai, vh thiic d i y c& tranh.

B& sung nh Cng gi dang t6n tai CBc n&n kinh ta t& t r u h g phit tri&n c6 cbu triic thd ch& phu thuac d6ng k% vho mat nhh nu& c6 ning luc. Nhh nuuc nhy d6ng vai trt, cung cbp h h g ho6 c6ng cang, di&u ti&t v i phdn x&. Nhmg su tham gia cia nhh nu& vho t h t r u h g tin phii tumg x h g v6i ning luc ciia n6. Ba'o cio Phit tn'6n ~ h 6 gi& 1997 nhin manh su hrang x h g giiia ning luc c ia nhh nu& v6i n h k g c6ng viec mh c6c ca quan nhh nuuc tian hhnh. B6o c60 nhy duuc xdy d m g trCn ca sb phiin tich 66 b h g c6ch xem x6t cic th8ng tin hien c6, chi phi thi h M , chi phi xdy d m g vh duy tri th6 ch& c6 bh h u h g nhu th& nho t6i c6ch chinh ph6 h6 tru cho c6c giao dich tu nhdn tren tM t ruhg . B6o cio cihg nghien clSru xem sy ph6t tri6n t n r h g chiu lnh h u h g nhu th& nho muc d@ p h h h g cia c6c ca quan nhh nukc d8i v6i c6c th6 ch& dugc xdy d w g . Khi c6c nutrc ph6t tri6n trhi c6c hinh thuc thd ch6 mh c6c nukc cin vh dbi h6i c ikg thay d6i theo.

Mat trong n h k g th8ng diep c6a Bio c6o lh, cic th6 ch& hoat dong t8t b n h k g nutrc c6ng nghiep c6 th6 kh6ng dem lai n h k g k&t q u i tumg tu b c6c nuuc nghco do su kh6c nhau trong:

H C6c th& ch& bd sung, c h k g han cic th& ch& khuyhn khich tinh minh bach vh hi& luc ph6p ludt

H Mirc do vh c6c quan di%m kh6c nhau v& tharn nhikg . Chi phi cha viec thi&t l$p vh duy tri cic th6 ch& SO v6i thu nh$p trCn d i u ngu%

phii c6 th8 Iim gi6m nhigu thht bai thj t ruhg , n h m g chinh p h i ciing c6 th8 thht bai khi c8

h6 trq cic giao djch thi t ruhg . Vi dy, chinh phii c6 ths dua ra quy djnh bii d i p lai thit bai t b t r u h g hay d6 han ch6 hoat dong ciia khu vuc tu n h k . Lw chon g i h thht bai thj t r u h g -irh thht bai c6 th6 ciia chinh phJ kh6ng phii 12 d8 d b g , nhung c6 th6 ti6n hinh c6c bien ph6p d6 han ch6 cA hai loai thit bai niy. Tuy nhi$n, ning luc han ch6 ciia chinh phJ c6c nuirc dang phit trign trong viec thuc hien c6c quy d m c6 nghla lh nhi&u hoat dong 6 cic nuirc dang phit trign bj digu ti6t qu i mirc.

~8 cho c6c he th8ng di&u ti6t & cic nuirc dang ph6t trign c6 ca hoi thinh c6ng, chimg cin phii d m giin, kh6ng c h h dyng qu6 nhi&u th8ng tin vh kk.6ng phy thuoc qu6 nhi&u vho toh An. Tuy v$y, nhigu nuirc dang ph6t tri8n c6 xu h u h g c6 thJ Wc thu h8i nq rht phirc tap, bi t chip he th8ng tu ph6p cbn y6u kkrn cJa minh (hinh 1.3).

Quy djnh 6 c6c nuirc c8ng nghiep c h g c6 th8 r i t phirc tap n h m g c h b g kh6ng giiy th$m nhi&u chi phi nhu 6 nh*g nubc nghko vi mot s8 19 do: Ning luc thuc thi & nhiing nubc giiu tat hcm vh cic quan tba phii d8i m3t v6i c6c dong luc c6 i n h h u h g ttri c6ng viec vh hi& n h g hoat dong tu ph6p ciia ho (chucmg 6). C6c nh i quin 19 nhii nuirc c6 tr6ch nhiem cao hcm v i nhiing th8 ch6 b8 sung ( chhg han c6c th6 ch6 Anh h u h g .t& ti&n lucmg hay d u h g c6ng danh ciia quan toi hay c6c 'thz ch& khuy6n khich su minh bach) d6ng vai trb kigm soit v i ciin bing nhim bio ve c6c d8i tuqng tham gia tK t ruhg . CBc nuirc dang ph6t tri6n t h u h g c6 it c6c th8 ch6 h% trq hcm (ching han c6c toi An y6u kkm hay kh6ng duqc tin nhiem). Do v$y, mat giii ph5.p d8i v& cic nuirc dang ph6t tri&n 1i cin soan thio c6c quy dinh d m gi%n v i n$n c6 it qu,y djnh hcm.

Trong t r u h g hqp c6c thz ch6 kh6ng chinh thirc hoat dong c6 hi+ qu6, ho$c khi cic th8 ch6 chinh thirc dbi h6i ph6i c6 c6c thg ch6 h6 trq thi viec xiiy dyng c6c th6 ch6 chinh thirc m6i c6 th8

Hinh 1-3 Sq phirc tap trong cac thir tuc thu h6i nu

Nin kinh te'

Philippin

Peru

Xenhgan

Mbdambich

Bungari

~chent~na

En Xanvado

Gana

Cadacxtan

Trung binh miu

r NhAt Bin

Canada

~ h u y 016n M t E 1- Thuy Si -

J

Hdng Kbng Trung ~ u d c - m

Ph6n Lan h 1

Niu DilAn = Anh = - - -

0 1 2 3 4 M k do p h k tqp cha thh tyc ki@n tyng

ChJ lhich:V& djnh nghia sy phuc tap xem chuang 6. Trung binh miu dqa trhn 96 nuirc. ~gubn: ~ i k u Ira thuc hien nhhm phycvy 8 6 cao Phat triQn Th6 gihi 2002 trhn cU d k6t hqp vm Lex Mundi, mot hiep hOi d c dng ty lust qu& t8.

kh8ng ph6i 1 i mot uu ti$n cho c6c nhi hoach dinh chinh s6ch.

a Nghien ciru v& sir h6-u dht dai & nhi&u nuirc cho hiy, quy&n sir h6-u chinh thirc c6 th8 kh6ng mang lai c6c tic dong mong mubn khi m i thj t r u h g d i u vio, dhu ra v2 tin dung vgn cbn kkrn ph6t tri8n v i nhu ciu v& c6c s in phim n6ng nghiep & mirc thip (chucmg 2). Trong nhiing t r u h g h q niy, c6c co ch6 truy&n th6ng dua v i c tong d6ng

ti5 ra c6 hi@u qua hcm trong vi@c xic d@.h c6c quy&n sb h k . Q u k tri c6ng ty lh mat v in d& kh6 khin b n h k ~ g nuirc ngheo, do h@ th8ng phip lust y6u kern va thi6u c6c hung gian th6ng tin tu nhzn. Trong tinh hu6ng nay, ciu truc sb ~IILI t$p trung vh c6c nh6m, hi@p hai doanh nhdn c6 th6 sZ thyc hi@n chuc n h g ki6m so6t hoat dong c6ng ty hi@u q u i hcm so vbi chu truc sb h k p h h t h .

Chi pku: na'ng luc vi tham n h k g . Chi phi di&u ti6t cha chinh phh, dii tinh the0 chi ti@u thi chinh hay the0 chc chi ti@u kh6c cihg cin phAi phh h~rp V& thu nhgp d i u ngu& &a qu6c gia d6 d h b io tinh hi& qua. Vi du, mat nghi6n ctiu g in ddy b 85 nu& cho thiy, b nhi&u nu& dang ph6t trisn, chi phi thi chinh d6 t u h thh c6c quy djnh d ing ky kinh doanh rht cao so vbi t ing s6n qu6c d i n (GNP) tr@n d i u ngutri (hinh 1.4a) va cao hcm so viri chi phi trung binh cha c6c nu6c c6ng nghi@pu. ~ i & u d h g ngac nhi@n 12 cic nu& dang ph6t trign c6 ning luc hhnh chinh y6u kkm hcm lai dbi h6i nhi&u thfi tuc d ing ky kinh doanh hcm (hinh 1.4a)

Chi phi cao, d h tinh the0 s u phuc tap hay the0 ngu6n lyc, ngin cAn vi$c gia nhgp khu vuc chinh thirc, han ch6 cgnh tranh, vh tao th@m chi phi do lhm gia t ing tham nhiing (hinh 1.4~)". Mat nghi@n c t h cha Ngdn hhng ~ h 6 gibi ciing cho thgy, tai nhi&u nuirc chdu Phi, c6c quy djnh vh thuc t6 han ch6 kinh doanh t h u h g nhim vho vi@c tao n@n ngu6n Iqi cho cic quan chuc vh thien vi cho mat s6 c6 nhdn hay tap dohn tu nhdn, trong khi cAn trb cic hoat dang kinh doanh i3 c6 l?nh vyc n6ng nghi@p va c6ng nghi@pI3.

Do viec xdy dung th6 ch6 t8n kkm vh c& phAi c6 mat ngu6ng nhu ciu t8i thigu tru& khi c6c th6 ch6 c6 th6 v* hhnh hi@u qua n@n nhi&u nuirc nh6 c6 th6 gap phhi kh6 k h h . Cic nu6c nh6 vh cac nuirc mong mu& tang khA n h g tihp can th6 ch6 c6 th6 mu6n dya V ~ G C ~ C th6 chk tii b@n ngohi - ching h e c6c ngin h h g nuirc ngoai hay ni@m y6t c h h g k h o k ~ b c6c thj

Hinh 1.a Chi phi d5ng Ij kinh doanh (tinh the0 ph6n trirm GNP tren dsu ngrr6i) 1611 hon d6i v6i cac n w c thu nhap thap h m

Chi phi ding Q (%) 140 -

" Nhom thu Nhom thd Nhom thu

nh6t hai b a Vhom t h u

lU

Cac nhom phin t u the0 thu nhgp (%)

Hinh 1 .& Cac n ~ k c thu nhep thgp h m co nhieu thir tuc hon

GDP tr&n d6u ngubi trung binh (nghin d61a Mjr) 25

1-5 6 1 0 11-15 16 va nhibu han

$6' lupllg cac thh tuc

Hinh 1 .4~ ~ h i 6 u thG tuc h m di kem v6i nhieu tham nhClng h m

Chi sgtham nhiing (cao hon nghia la tBi 90 -

6 1 0 '1 1-15 16 vB nhlku han

Sb luqng cac t h l tuc Chu 1hich:CAc chi phi duqc dlnh nghia la n h h g chi phi chinh thuc tinh lheo p h h lrhm c i a GNP tr&n ddu nguai nam 1999 Ngudn: Djankov va cac tsc g i i khac, s8 xu& bin, tai lieu ca sb c i a Bao cio Phal l&'n Thdgid1' 2002.

t r u h g c h h g khohn nu& ngohi - thay vi xdy d m g nsng luc diku ti8t vh gi6m s6t trong nukc (chumg 4). ch ing h w , Hunggari vh ~txt6nia khuy6n khich sy gia nhijp thj trubng cJa chc ngdn hang nukc ngohi chju sy gihm si t vh diiu ti8t tai d i t nu& c h i quhn.

Na'ng lvc con ngu6i. D6 SG dung chc th6 ch6 thj t ruhg- ching han chc bien phhp tu phhp chinh thhc d6 giii quy6t chc tranh chip - ciing nhu d& quin 19 chc quy dinh hay xiy dung chc ti6u chuin cin c6 nhiku v8n con ngubi h m (hop 1.7). Vi dy, c6c chhc trhch di&u ti6t c+nh tranh dbi h6i phii c6 n h k g ngubi hi& rb chc chi tist phuc tap trong chc tinh hu8ng canh tranh. Khi xiy d w g nsng lyc con ngubi, chc nukc phai xem xet c h tap trung SIJ quan tim ciia minh vho diu. v6n con ngubi vh he thang chc th6 ch6 thj t r u h g trong nkn kinh t6 c6 m8i li6n he nZng dong v6i nhau. Cic tic n h h cin phii c6 v6n d6 c6 th& h u h g lqi tir n h k g th6 ch6 nhit djnh. Ciing v6i thbi gian, khi chc tic nhin nghy cing c6 kinh nghiem, thi chc th6 ch6 tin phbi duqc s&a d5i, di&u chinh. Nhu chiing ta dZ thiy hi kinh nghi@m b D6ng A, viec khuy&n khich ning cao trinh do hoc v h vh giho duc ti& hoc c6 th6 mang lgi phkn t h u h g x h g dhng 1i chit luwg vh s u thhnh c6ng vk sau cGa chc thd ch8 chinh thuc, b6i lG, nhb n h k g thhnh c6ng trong gi6o duc m i cb ngubi sir dung vh ngubi diku hhnh th6 ch6 d iu c6 khi niing lhm viec v6i chc th6 ch6 thj t ruhg .

C6ng nghe. Quy dinh d6i v& ca sb ha ting cho thiy, c6c tieu chuin c6ng nghe sfi d q g 6 n h k g nuuc c6ng nghiep c6 th6 kh6ng phii h p v6i cic nukc dang phit tri6n (chuong 8). Tai n h k g nukc nghko, nh*g ngubi cung tip djch vu s h dung chc c6ng nghe chi phi thip t h u h g hoat dong trong linh vuc kh6ng chinh thiic cung tip djch vu cho chc t h M phin trong xZ hei kh8ng duqc n h k g ngubi cung tip djch vu chinh thuc d i p h g . N h k g nhh quin 19 nhh nukc d5c biet kh6 chju v6i n h k g ngubi cung cip djch vy kh6ng chinh thiic. Nhung mot s6 nukc dang phht tridn dH nhen ra duac l@ ich

HOP 1.7 ~ 6 n con n g u a va thigt kke" thd che" - - -- - -

vbm ctm hQu€?I i n h M r b g td chi7 W g ci& d c p y t ic @ Iy giae djEh W g va uief t h ~ c thi &C QIAY de *y. Timh 04 hp@ v&n va tay nahd @ tbu@ r i t lqhk hhau gi* &cs 0 6 ~ g k u tronp t h g t u k Mimg nUbc kg!Ajbaha t r q L i 6 ~ bang XB V i i & c0 mijz mu nR& h i p haa so vbl h i& d t 6 chllv A va ct& Phi nhmg iiji Ft, p~Q'&p giau dFdu g$fi mu t & w &I 66. V& va; kinh dQ hpc v& Grg pMl I mi$ &I td lh ddi vdi n@h komenia Mj s& duhg C& the c l d chinh t h k map khi no lal co t td & m6t &I &n 46i v@ hgcrbl hg- gQla. T r i d v a hge v h tl@y nay Rhbng &R Lil sQt d'n Ub h3n aa v@ ngllbimMr(aiaa nhurr~,t, M ' h g w&. C k quy &t v l td chirc udquin 19 thj t r b g &Q ph6p dk ddi turn tRmn @a Im t,- libn quan s&dyrrg Ch@g frQl Gch d8 dBmg. M e n 4 n h nay d n Q . & ~ t o n g f i m vi tbng qudc gi4 &hQ hqn g i h Mur v* n e w thdn ngU0 . - v i khr vljc Mrh thi g2m1hm-1.

Sy htk ioh cPa clc th4 chd C&Q phu huQcvh n W lur I&$ ngrrW4u Gllh. t h h 8 hm, GI@ qum @ hng dm$ d& 170 vd lu@ mty vdkk to&, c.6 the

fi Rhiing fgviri pf$w *nhftf~I~mg *,#irrbnpbpp p h i sin. rrgH&n rCly &g !kd &d lhAnh cha tMh MQ$C E pi-d~didu Chlhh th&ch# Chd pW h g v8i n&lg I* hlnh ~Hnk bS)n co (vb @ 4 ~ $ I Q , d c buj 'ffic: phi can dm g i b m), h&c phii bd sung&flg W x b y dm@ c@ blng ai& ~p tmq ddpg 'QQ vi je 'mat tr iA $ ~ ~ t p lvc va kih ngHi@n =$a nMhg MU& mQu hh'k bi nhZinrr 1 ~ v m h kg & aho a k h t d hh d d6u ti&.

cGa viec cho phep n h k g nhh cung tip niy hoat dong. 6 Paragoay c6 khobng 400 nhh cung tip nu& tu nhin, ho vbn hhnh chc gi6ng nukc rieng c6a minh vh cung tip nukc the0 d u h g Ang t6i chc ho gia dinh kh6ng duqc djch vu c6ng tong phuc vu. Viec hp d w g chc ti6u c h u h chgt chi? d8i v6i n h k g nhh cung tip s& dung c6ng nghe don giin, ngay lbp tuc lhm cho ho phii n g k g kinh doanh. Vi v$y, c k phii thay ddi t~ tir trong chc quy d f i kidm soht14.

Chc nukc kh6ng nhit thi6t phii trii qua quh trinh h ~ c h6i b k g chch ty trbi nghiem mi t nhiku thbi gian trong tit c i cic 1-mh vyc phht tri6n th6 ch6. Thay vho 66, c6 th& ciy ghkp vh di&u chith mot sb hinh thhc th6 ch8 tir chc nukc khhc vh riit ngin quh trinh phht tri&n tren ca sb h ~ c h6i hi n h k g nu& khhc. Ciing c6 th6 s h dung c6ng nghe Internet d6 gibm chc trb nggi

v i cii thien tinh hieu qui cGa chc th6 ch6. Tai d u & u nutrc dang phht trign, Internet hien dang cung tip phuong tien d6 d i y nhanh quh trinh

hoc hbi, cii thien chc lu6ng th8ng tin, giim chi phi thi hinh vh tang cuirng canh tranh tr@n t h truirng (h6p 1.8). Tuy izhi@n, d6 c6 n h k g butrc nhiy trong phht tri6n nhtr vio c8ng nghe, chc nhi hoach d in l~ chinh shch cin phi% ttang khi ntang c$n c8ng nghe ciia chc d6i t u p g tham

gia tl-q truirng. Chc quy tic thi truirng c6 inh h u h g ttri khi ntang c~ niy.

Ca'c guy tic V A ti& chuin gu6c 6 . Ti@u chuin hoh lu$t phhp v i quy d g d ~ thuirng lirn giam chi phi th8ng tin v i thi hinh ciia chc giao dich xuy@n qu6c gia v i c6 th6 lim t h g hi& qui thuong mai. Chc ti@u chuin qu6c t6 c6 khi n h g tao lqi ich nlu&u hon so v& chc ti@u chuin thoi thu& da phuong giGa chc qu6c gia. Di&u niy diing v& c i chc nutrc nghito v i chc nutrc giiu. Tuy nhi@n, tujr thuec vho ti@u chuin duqc chon, chc ti@u chuin qu6c t6 c6 th6 1 i quh tan kkm d6i vtri n h h g nutrc nghito, v i c6 th6 dem lai n h k g h$u qu i phin ph6i dhng k6 giGa chc qu6c gia.

Chc quy tic v i nguy@n tic thuong mai, h im chiia trong ~6 chiic Thuong mai ~ h 6 gitri (WTO), khuy6n khich thuong mai (chuong 5 v i 7). Tuy nhi@n, met s6 ti@u chuin, do thc dang ph8n ph6i ciia chimg, c6 th6 phin biet d6i xc c6 he th6ng, giy bit lqi cho chc nutrc nghito. Vi du, Hiep dlnh v6 chc khia canh lien quan t& thuong mai ciia quy&n sb h k tri tue (TRIPS) c6 th6 giy ra chc kho6n chi phi to 1611 d6i vtri n h k g nutrc nghito, b& vi viec bio ve manh mO b b g shng chk kh8ng dem lai nhi&u lqi ich cho chc nutrc niy nhu b chc nutrc giiu. ~ h i & u nutrc c8ng nghep chi gin d iy mtri chip nh$n chc lu$t bio ve quy&n sb hiiu tri tue, v i bin chit chc lu$t n iy ciing d% thay d6i the0 thbi gian nhim dhp h g sy thay d6i trong chc nhin t6 kinh t6 v i chinh tri trong nutrc. Chc nutrc dang phht tri6n thi6u chc th6 ch6 h6 trg d6 thi hinh TRIPS c6 hi@u qui - n h k g th6 ch6 niy dbi h6i phii mit thbi gian v i ngu6n lyc khi xiy d w g .

Mot vi du khic 1 i viec chip thu$n chc quy tic k6 tohn qu6c t6 ciia nhi&u c8ng ty b chc nutrc

HOP 1.8 May tinh hoa va d6ng kjr dgt dai tai Andhra Pradesh, ~n €I+

Jiec rnua dat tai bang Andhra Pradesh truuc day rat phu ap va tdn nhidu thui gian. Sau khi rnua, nguui rnua ruc tiep den van phong dja phuung c6a Ca quan d ing ky 361 dai d6 d ~ n h gia dat dai, tinh rnuc thue, rnua tern thue /a y6u c6u rnQt nguG soan th io chung thu the0 ngbn ng i )hap Iy duac y6u c6u. Ngu6i rnua cSng phi i cung cap :ac giay t6 b6 sung lien quan tui thu nhap va cac dat dai thac ma ngudi do s6 h k . Va tat c i giay tu nay s6 duuc i h i n viBn hQ tjch xern xet ky IuEmg, duuc ghi lai truuc khi not b i n c h h g thu cudi cling duuc sao chep bang tay vP : h h g thuc.

Tai bang Andhra Pradesh, co 387 v i n phong d ing k j 3at dai nhan khoing 1,2 trieu tai lieu rndi nsrn, 60 phan r i m trong so' do li6n quan tui dat nbng nghiep. Nguui ta 3hii tien hanh cap nhat b ing tay hang narn cac th6ng tir 46 tai s i n vi co hang tram nghin ho so vd tai s i n p h i hay d6i rndi nirn do viec rnua ban tai s in .

Cac v i n phong d ing ky d&t dai trong bang hien nal 3 l co cac qu6y phuc vy duac trang bj may tinh nhu du ar Cluin Iy d ing ky vui su trq g i~ ip c6a may tinh (CARD) do :hinh ph6 bang dd xuung va tai tru nhirn tang hieu q u i da nguon thud. Kh6i dau la du an thi didrn tai 214 dja 3huung trong 15 thang, toan bQ dCi lieu duac chuydn vao nay tinh, he thdng sao chup va h6 so duac thay bang i inh inh, va cac chuc nang bBn trong van phong duuc tu 30ng hoa. TiBu chuin hoa va tinh rninh bach cao han trong cac th6 tuc djnh gia dat dai d l lam tang doanh thu tu thue. Thui gian dang ky cSng giirn tu 10 ngay xu&? :on 1 giu.

Ngudn: Nghi6n c h truung hqp c6a ~ i e n sy Subhask Chandra Bhatnagar, Dai hoc DB-li, Ngan hang the giui 2000. Day la rnQt ph6n trong Nhorn Tap trung vao Chinh 3h6 dien t; (E-Government), co tai trang web ittp://wwwl .worldbank.orglpublicsector/egov

dang phht tri6n. Viec niy l im tang khi ntang vay v6n ciia chc c8ng ty niy tr@n thj truirng qu6c t6. c h i p thu$n ty nguyen chc ti@u chuin qu6c tk, cic h b g mong mu6n viec vay v6n tr@n thi truirng qu6c t6 dem lai lqi ich. Nhung tren thyc t& chc ti@u chuin n iy kh8ng p h t ~ hqp vtri n h k g doanh nghgp nh6 (chuong 3). Vi viec bi t buec chc doanh nghigp nh6 b chc nutrc dang phht tri6n phi% chip n h b chc ti@u chub 66 SO

l h t h g chi phi ciia chc doanh nghi@p niy, v i c6 th6 SO d iy chimg sang khu VIJC kh8ng chinh thiic.

D6 chc ti@u chuin qu6c t6 thyc sy mang lai lqi ich cho ti t c i chc nutrc nhb thc dung khuy6n

khich thumg mai, v i d& tr6nh kh6i n h k g thi@n lech he th8ng c6 hai cho c6c nu& dang ph6t trisn, cac ti6u c h u h c k phii phHn 6nh dugc thuc t& dign ra tai n h k g nuirc dang ph6t tri6n. C h h g bao g6m c6c chi phi cCng nhu n h k g lgi ich cGa viec t u h thfi ti& chuin, v i nhit 1 i n h k g phi m i ngubi nghko phii g h h chju. C6c cbu h6i quan trong duqc dgt ra 1i: C6c ti& chuin ciia ai tin duqc ip dung v i tai sao, v i qu6 trinh trong 66 nhiing ti@u chuin nhy duqc d i m p h h l i gi? Qu6 trinh cii c6ch c6c quy tic qu8c t6 c& phii c6 tinh minh bach, vh n h k g nuirc dang ph6t tri6n cin d6ng vai trl, thhnh vien tich cqc c6 th& gby h h h u h g t6i c6c k6t q u i the0 c6ch c6 lgi cho minh. Tuy v$y viec han ch6 v& v8n con ngutri c6 th6 ngin cin c6c nu& dang ph6t tri&n trong viec dai dien lqi ich c ia minh. Trong n h k g tinh h u h g d6, c6c nhi thi trq qu8c t6 c6 th6 gi6p n2ng cao su dai dien c ia ho hogc nhfing nu6c dang ph6t tri6n c6 th6 gap chung n h k g ky nZng hi6m hoi cfia ho v6i nhau v.5 c6 mat dai dien chung tai c6c cuac d im ph6n qu8c t6, hay thu6 c6c chuycn gia tu nhbn dai dien cho minh.

S u da d w g b6n trong cic nube. Mat bihn th6 th8 ch6 c6 th& d6ng mong mu8n vi c i 19 do hi& quH v i phbn ph8i ngay c i g i a c6c v h g trong c h g mat qu8c gia. Ngay c6c nu& c6ng nghiep cfing kh6ng ti& chuin ho6 ti t c i c6c lu$t vh quy dinh trong nuirc minh. c h i n g han, 6xtriiylia v i Canada c6 n h k g lu$t khic nhau :ai c6c bang kh6c nhau cho n h k g giao dich c6 bHo dim. C6c bang kh6c nhau tai My c6 c6c lu$t c6ng ty kh6c nhau. Su kh6c biet niy tan tai do su da dang trong cbu t r ~ c kinh t& v i xi hai. Dby co th6 lh mat bai hoc c6 ich cho n h k g nuirc 1611 nhu Braxin, Trung Q U ~ C , &I DO v i Li@n bang Nga. T& nhi6n, c6c chi phi cfia ti& chugn ho6 hay da d p g hc16 sP r i t kh6c nhau tuf thuac vio th6 chk vh vho sq p h h ph8i tumg d8i c6c ld ich v i thiet hai. Trong trubng hqp c6c inh h u h g lan truy&n qua c6c cpy&n ph6p 19 1 i 1611 vh kh6ng b&n v k g 6 tip do vi m6 thi s u da dang c6 th6 sE kh6ng t8t.

D& m& d& xic djnh c5c fbd ch6 c6 fh8 h ~ f

dupr Th$m chi k& c i khi 6 muc do ph6t tri&n tumg ty nhau, c6c qu8c gia c h g c6 c6c dbc di&m r i t kh6c nhau v& chuin muc, di&u kien dja 19 vh ngu8n luc tu nhien. ~ 6 i m6i, thutrng duqc thuc hien thbng qua thii nghiem, c6 th6 tinh t6i c6c kh6c biet nhy vh cho ra dtri c6c th6 chh hi& qu i h m . Tuy v$y, thG nghiem c h g dbi h8i phii c6 chi phi, vh nhiing chi phi niy cin duqc cdn bing v6i c6c l d ich ti&m ning c i a c h h g .

C6c nhi hoach djnh chinh s6ch cin ph6t tri6n c6c d6i m6i thinh c6ng trong nuirc. Nhung ho cCng phii dii linh hoat d6 til b6 c6c thir nghiem kh6ng thinh c6ng. Do d8i m6i c6 th6 xu& ph6t tu nhi&u ngu6n khic nhau, n@n s u hqp t6c g i k c6c thinh vien khic nhau trong x l hai lh r i t quan trong, nhu dZ duuc chi ra trong vi du v& su ph6t tri6n c6c th6 ch6 tin dung vi m6 6 Bingladkt - tai dby, chinh p h i di&u chinh ciu tr6c ph6p luijt chinh thuc c i a minh d6 phG hqp v6i n h k g d6i m6i ciia hr nhdn. Mot vi d u kh6c 1 i qu6 trinh trao quy&n s6 h k ~ d i t dai 6 P@ru (hap 1.9).

Trong nhigu trulrng hqp, quy&n tq chfi v i sq tham gia l h hon cGa dja phumg c6 th6 nu6i d u h g cAc thii nghern th6 chh, nhtr 66 dem lai d8i m6i. Doanh nghiep Aguas Argentinas, mat doanh nghiep dac quy&n cung tip c6c djch vu nuuc v i ve sinh 6 Buenos Aires duqc tu nhbn

, ho& hoat dong the0 mat thoi thu$n th& chi m6i nhim dua ra n h k g c6ch thirc t8 chirc cung cip djch vu m6i. Doanh nghiep nhy d i k6t h w chgt chE. v6i chinh quy&n dja phumg, mat cong d6ng c6 thu nhijp thip, vh mot t8 chirc phi chinh phG nhim tao n@n mot h'd~ thiic t8'chirc m6i d& cii thien viec cung tip dich vu. Cong d8ng ban d i u duqc thfi nghiem hai he thang: mat he th8ng tho6t nuirc chi phi thip v i mat he th8ng nu6c kkp (trong 66 mat phin n8i k&t v6i he th8ng cung tip nu6c u8ng v6i kh8i l u w g thip v i mat phin kh6c liy nuirc tu ngu8n nuirc ng$m tuy qu6 m$n khbng u6ng duqc nhung vsn t8t cho c6c nhu ciu tim gigt). He th8ng nuuc kkp bi loai b6 trong giai doan thG nghiem

Hbp 14 ~ 8 i mbi cba t u nhdn duuc sq thay d6i th6 che h6 tru

b Banglad&, M t vj g i b su kinh t6 b c c6 9 tub, giu v nguui n g h e ~ t u giup b i n than ho b h g tach lrao c!W h . nh&g khodn cho vay nh6 de tien heilh kinh doanh, cho du hg k ~ n g co t i i i n thd chdp hay i(hbng co qub kh f l 16t khi vay mum. Vj giao su n!y d5 tmnh Iep Grarneen Bank vSo nsm 1976, va sd dung nhiing qum he xg h6i c i a minh bong chinh phG be" q u ~ n ly mot chi Rhhh cal king c i a rn6l ngan ham t ~ c thu4c chinh phi. Than c6ng c i a rrhhg cd ghg nay di? dan t6l vi@c chinh ph sau 66 d-2 thay d6i cac lugt le q u h trj Grarngsn Ban thidt lap no nhu rnQt thuc th6 @c I$p do chinh p h i kie" 1 soat, va sau do, du& hinh thuc met ngan hang 111 nhan do quan c h k chinh phi didu h8nh. ~ u d i cung, Grarneen Bank ~ u a c t 6 chirc duui hinh thuc mOt ngan hang tu nhan do hoi d b g q u h trj d8c Igp ddu hanh. h a y nay Grameen Bank dZ c6 chi nhanh 6 han rnQt nira so' lang i BAnglad6t vdi hon 2 tri&u ngudi dudc vay tidn.

d PBru, rnQt sang k h kh6c 6 ta ddi ti i su thi r\ghiem cGa rnfit ca nhan. Ngu% nay nhan th6y r h g , 6 Lima, mot ngudi co quyhn kh6ng chinh t h h ddi vdi Rai 6 c i a rnhh p k l can tui 728 cb7g doan hAnh chinh rn6 co th$ n w n d u ~ quyen s6 hiiu chinh thlic theo phap IMt. 6ng ta tti phat d6ng me! chien ct/ch th6ng tin cdng cQng trong 10 nam nhhm c h h uinh cho cac nhb chhh trj thdy r&.ig, co ''w nhat tri ngsrn do'i v6l cHi cach" tiong viec d m yidn hoa the tuc chinh thuc hoa quydn sb. h i k nnM cGa. Tiudc su 6ng hQ cira d6ng ddo cdng chirrig d& vlfi viec dun gian h d th~? tuc, qudc hei Peru dS nhat tri th6ng qua rn@ dao lu$t fihhrn chinh thuc hoa quyan s$ h a Hien nay, t h i tyc phap Iy dun giHn xac nhan quyen $i h h d6t dai cho ngu3 n g h h d5 duuc xac lap.

Hai &u chuyen rdy cho thay viec nha nuuc co t t d ket hqp vui tu nhan nhu the' nao trong viec khuygn kHct d6i mui 1h6 che beng cach 6 tra buc tidp I?& th& nghien - hogc It nhat c ing b b g caeh cho ORBQ cac thir nghien duac tiQn hanh, d w c th? thach, va n6u chirng thanh c6q 'hi duuc khuydn khich phat tri6n. Cac c8u chuyen nay c h g Cho M y tern quan bong &a c 6 Wan 18 khac trona viec khuye'n khich ddi mdi. Chc m6i quan he xH hQi va caf mang luui lam giHm c5c rao tin doi vui vi& thh nghiem. Chla sd thBng tin t u do, s6 th4c day viec chap nh$n cac hd nghiern t k n h cdng.

Ngudn: De Soto 2000; Yunus 1997.

- A- - - - -

do chi phi qu i cao trong khi h@ thang thoat nuirc vsn duqc duy tri. Vi d6 m& rang mang ic% cung ci?ip nu& ciia minh, Aguas Argentinas d5 mua :gi cac h@ than6 do cang d6ng tq x2y d w g vtri chi phi thhp vh bhn lai cho khich hhng vtri gi6 r6. Tr@n thqc t6, doarb. nghiep d2

chuy6n giao mot phin c6ng viec c i a n6 ttri nguM ti@u dhng15.

D& mdi thbng qua th c i nghexn cd th$ xiy ra &nhr?ng ciP d@ khic nhau. Chc thG nghi@m vh d6i m& c6 & it nhht ba tip 66: chinh sich c6ng tang qu6c gia, thqc ti6n thumg mai cha tu nhan, vh hinh dong dia phuong ciia cic cang d8ng vh n h h g nguM 15d1 dao cong d8ng (hap 1.16). Chc thG nghi@m chp dia phuong c6 Iqi th6 1 i c6 khi nZng tibn hinh nhi&u d8i m& d6ng thbi, v i vi vay, cho phkp c6c d6i mtri thinh c6ng duqc phi t tri6n v i ng in ch3n chc thht bai. N h m g kh6ng phii tht c i c6c d6i mtri d&u do tang d8ng dia phuong tibn hinh, vi rbirng hhnh dang 6 cAp dja phuong c6 thd Anl~ h u h g ttri nhi&u cang d6ng. Hon niia, quh nhi&u thir ngl-i&n SO d i n ttri m8i tang d6ng sE c6 n h h g quy tic khhc nhau. ~ 6 i mtri & dia phuong c ihg c6 th6 d i n ttri vi@c c6c th6 ch6 bj n h h g ngtrbi c6 th6 luc 6 dja phuong lqi dung d b ttri tham nhiing. Khi cac d6i m& c6 hieu qu i dii duqc xac djnh thi chc nhh hoach djnh chinh s6ch c6 th& gilip mir rang n h h g th6 ch6 nhy bing c6ch 6p dyng chting 6 nhimg 1-3h vqc khhc nhau (vi du bing c6ch th8ng qua mat dao ha t ) hogc bing c6ch chia s6 th6ng tin v& d6i m& 66.

Ngu& cd d6i mbi quyit djnh s y thay d& th6 chi. Tujr thuoc vho vi@c ai Ih nguiri c6 ddi mtri, cic th6 ch6 c6 th6 thay d8i the0 nhimg c6ch kh6c nhau (vh v& n h h g hau q u i phan ph6i rht kh6c nhau), nhu d% duqc chi ra trong vi d u v& s q phi t trign ciia lu$t phii s in & nu& Anh vh My (hap 1.10). Nhu ljch sir cho thiy, trong tibn trinh ph6t tridn, cic th6 ch; duqc chip thu$n t h u h g c6 I~ cho n h h g ngurji ki&m soit duqc tian trinh nhy.

C6c cuGc tranh lugn gifia n h k g nguiri d& x u h g chinh s k h , n h h g nguM thqc hi@n chid1 sich vh d ~ i i n g nguM b@n ngoii chinh quy&n c6 th6 gi6p v io vi@c ph8 bibn th8ng tin v& d8i mtri th6 ch;'? SF c b g thing giiia viec th13 nghi@m vh ti@u chu& hoh c6c th6 ch6 c8ng tong 6 cic nuirc sE duqc giii quybt the0 h u h g c6 Iqi cho viec ti@u chusn hoi. Cic nh i hoach djnh chinh sic11 tin bAo d2m ring, cic d6i m& thhnh c6ng & tip

n4p 1" IO Cac inh h u h g phiin ph6i cca d6i mui phu thuec vao vigc ai la ngu&i d6i ma: luet pha sin & hai qu6c gia

Nudc Anh dua ra rnbt ca ch6 g i i i quydt va'n d6 pha s in bing mot dqo lu$t cy the" nhin nhgn tdrn quan trong cira cac thoH thugn phi tgp trung. Luat nay nha'n rnanh rang, GAC c6ng ty duuc tu do quy& d/nh c h quy t%c ma chung sE! ap a n g khi giao d/ch. N h h g ngwi cho vay va ngwi dl vay 6 Anh co quy6n d& rndi thbng qua cac ~IYJ d&g, va cung vdi thui gian, thuc tien thvang rnai d l duuc dua vao lugt. Trong khi d6,6 My quy6n !uc nay nhrn trong tay cac quan to8 va n h ~ g nha Igp phap.

He thdng cca nudc Anh duqc thidt kd bs cac tac nhdn tu nhan tharn gia vao vigc vay va cho vay, ngay na) duqc dac trung b6i su tgp trung 11% v6 quy6n theo cach co lqi do'i vdi nhsng ngua cho vay chinh. N g u ~ cho vay chinh chi d[nh mot ng&i nhgn va ng& nhgn s6 dung nh*g quydn Iuc cira rninh chi vui rnuc dich t r i nu chc chG nu. Vai tro cua to8 an it quan trong han nhigu so VUI

6 My va phan xl i duqc dua ra cirng kh6ng phdi xern xe1 lai b6i to8 an.

Tai My, Chuang 1 1 dqo lust pha s i n duuc dgc trung b6l su phan tan mot phdn d c quyen c6a n h h g ngu& cho vay duuc b i o d im (nhGng ngudi cho vay uu tikn). Lugt cua nuuc My duuc b6 sung vai 4th vao cac thCri a6rn khirng hoing kinh te" theo y h d u cca ca quan t u phap. Tai nhirng thdi die'rn nay, m6i quan tarn h lng ddu cira dc nha lop phap vatu phap la b60 ve c h c6ng ty thay vi g i f the" chbng. Vi vay, luat pha s i n cua MG co lai cho con nu han. Khi bj pha sin, met c6ng ty b Mj, co the" tirn klgm su b i o ve khbi Cac chir nu va thuung v i n tidp tuc ki6rn soat duuc hoat dong kinh doanh cira rninh.

C.11 ThC nghiem va thich Ling: cac thd che" pha s8n 6 Hunggari

1 ~ g u d n : Franks v i Sussrnan 2000.

dla phucmg se duqc nhsn rang. Ho ciing phbi s in lbng loai bd cic hinh thirc th6 ch6 lac hau. Vio nhihg n5rn d i u qua trinh chuy6n d6i, Hunggari dZ thfi nghi$m mat hinh thirc lust ph6 sHn nhung hinh thirc niy sau 66 dFi bi b6, khi ciic diau kien thay dgi, v i mat hinh thiic thay thh hi@u qu6 h m d2 ra dbi (hap 1.11).

LSII citcfe wg ~ i h g qua cjr ludm thfiang fin v;i rltunng m@ Trao d6i th8ng tin mb v i thumg mai mb thGc d i y viec xsy d p g th6 ch& do n6 tao n@n nhu ciu d6i v6i chc th& ch6 h8 trq thi t ruhg .

Thuong mai m& Kh8ng chi c6 tinh hi@u qui phin b6, thuong mai mb cbn c6 vai trb quan

. - NBrn 1992, chinh phir Hunggati ap dung met dao lust pha d n tao ra cho ngu3 cho vay n h h g quy6n r&t ldn khi ho cien y6u cdu pha sin. Muc dich c6a no la nhim ap dyng ?an chd ngAn s k h cling cho cac hlng, nh&t la nhirng joanh nghiep lh. Vi vay, dao lugt nay nhdn rnanh ngud :ho vay co the' kien y6u d u pha s i n ndu c6ng ty di qua ?an nu tu ba thang trb I6n d6i vdi bdt ky mot khoin nu 190 (duuc goi 18 quy djnh kh6i su tu dong). Do cac he thdng kd toan k h phat trie'n, th6ng tin v6 hoat d6ng thuc j y cira doanh nghlgp thuung kh6ng s i n co va n h h g !h6ng tin s i n co, thi lai kern tin cay. Vi vay, k h i n ing thanh toan hay rnit k h i n ing thanh toan c6a c k doanh nghiep ra't kh6 nhgn bidt.

Khoing tt.16i gian qua ngAn va thir tuc kh6i su t u dong 5di v~ viec kien y8u c&r pha s i n q u i d6 dang d l dHn tdi 5000 doanh nghiep b/ kien d6i pha d n . Chinh phu k h h g udng trudc duuc s6 luqng pha s i n ldn ddn hi, t-thdt la d6i 4 ~ 3 cac doanh nghiep nhb. Tuy nhibn, quy djnh kh6i sy tu gong nay d i cho phep chinh phir nhanh cMng danh gia 3bu kien thuc cira cac h2ng. Met khac, do to8 an phi i gig quydt qua nhi6u vu viec, n6n ho nhanh chong co kinh 7ghiern trong viec giHi quy6t cc8 vu pha sin. ~ d t qui: chinh phu d i b i i bb luat rnb ddu t u dong nay v b n8rn 1998. Tai th& di6rn nay, kMng chi to8 an co the" giHi quygt t6t hon cac vu pha s i n ma cac thdng th6ng tin to't hcm :Gng d l duqc phat tri6n nhhrn cho phep cac ch; nu giarn sat cac cBng ty. Th/ truung nang Uong va cac the" chd h6 :m phat trie'n dir de" khbng con chn t& lugt nay nira.

~gudn: Gray va cac tac giH khac, 1996.

trong h m nhiau. Thumg mai mb c6 tic dung:

G i ~ p chc d6i tuwg tharn gia thi t r u h g xGc v6i mat nh6m 1611 hm, da dang hcm cac dbi thc thucmg mail l im t h g nhu ciu cung cAp th6ng tin vh thi hinh hop d&ng cGa chc th6 ch6 chinh thirc17. GiGp cho cic hZng hi6u them c6ng nghe v i cic hinh thirc t6 c h k v i q u h tri m6i.

I Lim tZng c& tranh tren t b t r u h g v i thay d8i rnirc thu nh$p tuung d6i, tir 66 d6n d6n thay d6i th6 ch6 (xern phht du&). Giup cho cic qu6c gia d6i mat v6i nhi&u r& ro han, c6 khH nZng cho ra dZri cic th6 ch6 b8 sung d6 quHn ljr chc riii ro m6i. TZng th@m cic d8i tuwg tham gia t k trubng m& tir cic nu& hay cic khu vuc kh6c. Cic

d6i tuqng nhy ciing dbi h6i phAi c6 c6c th6 ch6 hieu quA h m d6 h6 trq n h k g giao dich thj t r u h g .

T r u h g h q c6a Th6i Lan Ih mot minh hoa ciia viec ~IJ do ho6 c6c quy dinh thumg mai d2 dem lai su thay d6i nhu th6 nho trong thu nh$p n8ng nghiep vh c6c th6 ch6 tr6n thj t r u h g d i t dai (hop 1.12)18. C6c xu h u h g tumg tu ciing d ~ q c quan s6t b n h k ~ g qu6c gia vh trong c6c linh vuc kh6c. Su ph6t tri6n c6c ti6u chu& v6 gao ir Nh$t Bin duqc thGc d i y khi c6c thj t r u h g trong nu6c duqc n6i k6t (hop 1.13). Nhu ciu trao quy&n d6i vbi d i t dai irnhi6u nu& (chumg 2) gia tiing mot khi thj t r u h g d6i vbi hBng hoi s h xuit tren d i t dai trb nen dg tihp c$n, hay khi c6 thBnh vi6n mbi gia nh$p cong d6ng.

Mot c8ng trinh nghien c h thuc nghiem trii rong tr6n 110 nu6c d2 chi r6, thu6c do tinh hi& quA c6a th6 ch6 (nhu chit luqng c6c th6 ch6 cung cdp dich vg c8ng cong hay quan di6m c6a ngubi d i n d6i vbi hi& luc ph6p lu$t) c6 lien quan chiit chP vbi su mir cira trong thumg mai qu6c t6. ~ 6 i quan he nhy vsn c6 hi& luc ngay c i khi dZ tinh t& c6c kh6c biet v6 quy m8, thu nh$p d i u ngubi, truy&n th6ng ph6p lu$t, s6 niim k6 tir khi qu6c gia gihnh dugc doc I$p vh c6c n h b t6 kh6c (hinh 1.5)19.

Su m& cha 1 h h m trong thumg mai vh thj t r u h g v6n, t h u h g di d8i vbi su ph6t tri6n c6c he th6ng thi ckinh, nhu c6c phin tich lich sh vh lien qu6c gia d2 chi ra. N h k g doanh nghiep 1 h dang hoat dGng vh c6 khA n h g tikp c$n thi chinh - cho du do doanh nghiep c6 ngu6n thu nh$p d6 lai hay do m6i quan he vbi c6c th6 ch6 thi chinh - kh8ng phAi 1Gc nho ciing c6 dong co khuy6n khich ph6t tri6n c6c he th6ng thi ckinh mh trong 66 c6c doanh nghiep kh6c c6 th6 dz d ing gia nh$p thi t r u h g . Mb cha n&n kinh t6 d6i vbi c6c lu6ng thumg mai vh v6n c6 th6 d6ng thbi lhm giAm c6c khoAn lgi mh nhihg doanh nghiep nhy nh$n dugc tu khA niing tikp c$n thu$n lgi c6c th6 ch6 thi chinh. C h g vbi thbi gian, c6c khoAn Igi nhy sP giAm d i n vh ciing lhm giAm su ch6ng d6i c6c cii c6ch thi chinhZ0.

Hop 1.12 Thuang mgi va thay &i th6 ch i & Thai Lara

Vao dau the kq 19, do khan hiem lao dong va du thua dat dai, n6n dat dai 6 Thai Lan co rat it gia tr/. N6 le chu

khbng phdi d&t dai, thuung duuc sh dung lam vat th6 chap tr6n th/ truung tai chinh. Vi vay, th/ truung dat dai kem phat trie'n. Co rat it nhu cau d6i v13 su phat trien cac

the che chinh thuc tr6n th/ truung nay. Trong khi do co

mot he th6ng phap luat kha phat trien, do la qudn Iy cac giao d/ch ve lao dong. Ve Iy thuyet, tat ca dat dai deu thuoc ve nha vua. Tuy nhikn, tr6n thuc te, cac ca nhan co the sh dung va ban dat dai, c h h g nao ho con trd thud va kh6ng de dat dai hoang hoa trong ba nam li6n tuc.

Vao cu6i the k? 19, thuung mai qu6c te phat trien, va chi phi giao djch gidm xu6ng. Su phat trien trong xuat khau gao mang lai su gia tang nhanh chong hoat dong s i n xuat va sic dung dat dai. Dat dai tr6 n6n co gia hun,

cac tranh chap dat dai cirng tr6 n6n ph6 bien hun. Nhu &u d6i vui cac the che chinh thuc nhu dang ky dat dai, cung cap th6ng tin va d i m bdo thuc thi s6 h13u vi vay gia

I t6ng. Chinh ph6 d6 phdn h g lai b ing cach thuc hien mot

I s6 thay d6i th6 tuc va hanh chinh b$t dau tu nam 1892. Gidi t6a dau ti6n c6a chinh ph6 la cap c h h g thuc quyen sb h h dat dai. Quyen nay sau do duqc sha d6i va hoan thien mot vai lan va dFi duuc th6ng qua thanh luat vao

nam 1954. Luat hien nay la su ket hup giaa chua"n muc truyen thdng, trong do xem dat r h g chua sh dung duuc nguui dan khai khan, tr6ng trot la tai s i n ca nhan, va cac

quy djnh chinh thuc hun ve quyen s6 h13u dat dai dua tr6n cac dieu tra dat dai chi ti&.

Su thay d6i the chi; nay kh6ng phdi chi di6n ra 6 Thai . Kinh nghiem 6 cac nuuc c6ng nghiep cirng chi ra

ring, thuung mai, nhu tac dung thay d6i gia trj tuung d6i c6a hang hoa, d6 lam gia tang nhu cau ve quyen s6 h13u va y6u cau nha nuuc phdi xac djnh rB quyen nay.

~ g u d n : Siamwalla va cac tac gid khac 1993, Stifel 1976

I Thay vi cAi thien n h k g he th6ng c6a minh,

c6c nhh hoach djnh chinh s6ch b n h k g n6n kinh t6 mb c6 th6 nh$p khiu toBn be c6c thhnh phin c6a mGt he th6ng th6 ch6, nhu c6c lu$t, quy dinh vh c6c he th6ng thi hBnh. Do n h k g v in d6 v6 chinh tri, vh do chi phi nh$p khiu c6c co quan nu6c ngohi, bao g6m cA ngu6n nhin luc, n6n tren thuc t6 trubng h q nhy it xAy ra. Nhi6u nu6c cho phkp c6c ngin hhng nu6c ngohi hoat dong tai khu vuc thi chinh trong nu&, h6 trq su tiing t r u h g c6a c6c dich vu thi chinh ngay cA khi he th6ng gi6m s6t vh di6u ti6t c6a n h k g nu6c nhy cbn kkm ph6t trign. ~6 khic

phuc he th6ng tu phip y&u kkm, chc nu& nghko c6 th6 xuit khiu sy thyc thi chc hop clang. ~ 6 i v& chc hqp 6bng v& cu s 6 ha ting trong 66 n h k g nhh dhu tu tu n h h tir n h k g nuuc gihu d i u tu vho cic nu& nghko, c6 th6 sfi dung cic di&u khoin trong ti i qu8c t6 trong t r u h g hgp c6 tranh chip.

Sq phat tri6n th6 ch6trgn thj truung gao va vigc ti& chuin hoa 6 Nhdt Bin 1600 - t h l ~ kir 1920

Tmng thlrl ky Tokugawa 6 Nhgt B in (1600- 1868). cac thucmg nhln dia phuung thu thgp va dua ra thj t m h g gao co ngudn gdc tu cac daimyo (chba d6t phong ki6n) va c6a n6ng din. Cac thuung nhan nay d6i hbi phHi co quy m6 d0 lun. Ly do la, vi giao th6ng tr6n d6t lien kem phat tri6n n6n gao d n phii duqc v@n chuydn tr&n d c lhuydn budm lirn (va sau nay la tau thujr hui n&c) v6i chi phi rdt t6n k6m va co nhidu Gi ro. Khi he thdng xe llja duqc rn6 reng t6i cac vling dia phuang, cac thi trutrng gao t h g bi&t lap d i bit d6u djnh hinh thanh th/ tru&g toan qudc. ~ B n g then' nhlr tinh kinh 16 the0 quy rn8 trong dgn tHi va cac rlji ro lien quan, c b thuang nMn nhd co hd bAn gao cca rninh bing d c h van chuydn v6i kh6i uung nh6 tu nhieu trung Pm dja phucmg khac nhau.

Cqnh tranh giaa lac thuung nhln n M 6cac vung s k xu& gao khac nhau lam ting ap luc ti6u chuh h& viec danh gia chit luqng gao. Chi't luqng va ti6u chugn t8t han va 6n Udjnh h m sB dim G o gia gao cao hun tr6n d c thl trudng 86 thj. Nhieu nh6m n6ng din va thuung nNn d i co sang ki6n g in nhln chit luqng gac 6 nhmg vdng khac nhau. Tiri n im 1900, nhhg n6 luc tunguygn nay t 6 thanh cac quy djnh chinh thdc c6a cac ca quan chinh quydn ddja phuong. Tu do d l ddjnh hinh ti6u chu6n ~ 6 i v6i vigc &ng goi gao van chuydn di cac vdng khac. Tui nhrn 1910, d i co 33 cu s6 danh gia chat Iuqng gao (beiken soko) do cac c8ng ty tu nhln hay d c h w tAc xa di6u hanh va thuc hien nhidu c h k ning khac nhau, tu thgm ajnh, danh gia, dong goi lai, cho t6i cit ttfi.

Ti6p theo la cac d6i m6i trong Knh w$c tai chinh. Khi n6ng dln va thuung nhln d m d c loqi gao chua duuc danh gia tbi cac cu s6 nay, h~ dwc c6p mot "Tin phi& gao". Tin phi6u nay duqc s6 dung nhu v@t thd chip cho cac khoin vay tu ngan hang va tigm c6m 66, nhu do giBi t d bdt d c han ch6 v6 v8n cho n6ng din va thuong nhln. Day chinh la tidn then c6a tin dung kho ngay nay.

Khi thuong rnai m6 rQng hun giaa cc8 cQng d6ng khac nhau, dB dan d6n sy phat tridn c6a cac tibu chugn, wlrc ti6n duqc cac thuang nhin tu nNn va sau do la chinh phli ap dung. Nhhg thay d& thd ch8 ban dsu nay P khuydn khich su ra d 3 cac th6 ch6 mbi co h c dung h6 rq trao d6i tr6n th/ truhg.

~gudn: Kawagoe 1998.

Cic ludng th6ng tin md: Trao d6i th6ng tin mh, mot dong lvc mang lai s y phit tri&n th6 ch& c6 th& cii thien chit luqng n h h g th6 ch6 szn c6 ciing nhu tao n6n nhu ciu cho cic th6 ch& m&. Th6ng tin t8t h m l im cho viec the0 ddi hinh vi con ngutri ciing d$ ding h m . Khi n5ng the0 ddi hhnh vi Ihm thay d8i hinh vi vh chit luqng th& chi ngay c i khi cAu t r k th& ch6 kh6ng thay d6i. Th8ng tin t8t hcm ciing c6 th8 Ihm thay d8i cic chuin muc xZ hoi, vh do vijy, thay d8i dong ca cGa m ~ i ngutri khi tham gia cic th& chi khic nhau. N6 cCing cung tip th6ng tin cho n h k g nhh hoach dinh chinh sAch v&

Hmh 1.5 M& c h nhihu hun va chgt l u q g cira cac thd che"

chi sb hiOu qua rnw thi phep t u ~ t 0 s

0,2

0 Nh6m t h l N M m t h l Nhbm t h l

nhst ha i ba

Md c h (chc nh6m phhn ba)

Chi sb hleu qua chinh ph6

Nh0m thir Nhom thir Nh0m thir nhat hai ba

Mb cka (cac nhom ph6n ba)

Chu thich: Cdc hinh cho thay m6i quan he mot phin (sau khi tinh t6i Hnh h u h g do cac di6m khac nhau trong hg th6ng phap luat, su da dqng dan tot, GNP tren diu ngudi, s6 nim tir khi cac nu& duac nghien ciru gianh duac doc lap, quy mb qu& gia, va sy b%t binh d&ng v6 thu nhap) giaa chi s6 hi@ qui cira thuc thi phap lu%t/chinh phir va su mb cira d6i vdi hon 100 n~rirc giai dwn 1997-98. Cdc n~lirc nay duac chia thanh ba nh6m w quy mB tuong dumg. ~gudn: Islam v? Montegro, s6 xu& bHn, tai lieu nghign c w ca sb c ia 1360 cao phat trgn th6gidi 2002. '

chc d8i t umg tham gia thi t r u h g kh6c v$ Iqi ich ciia thay 66i th6 ch2 vh n h h g cin trb d8i v j i cii c5ch th6 ch6.

ll16ng tin tir c6c phuong ti@n truy&n thang vh c6c th6ng tin chi phi thhp tr@n Internet c6 th6 n2ng cao n ing luc hoat dong cGa c6c th6 ch6 c6ng cane. c h i n g han, c ic bang c h h g cho thiy, tham nhiing thhp hcm b n h h g nu& c6 ty do b60 chi (hap 1.14). s a n g thbi c h g c6 bang c h h g chi ra rang do ty do b60 chi c6 vai trb ki6m so6t c5c hoat dong chinh tri n6n n6 c6 th; n2ng cao su nhan thiic ciia c6c nhh hoach dlrh chinh s6ch, 66i v& c6c khia canh xZ h6i ciia chinh s6ch, nhb 66 cii thi@n vicc cung tip c6c djch vu x% hai. Mat nghi@n c h b An Da cho thiy, c6c phuong ti$n truy&n th6ng d% t6c dong t6i c6ch thiic chinh phG hhnh dong khi xiy ra lut lei vh nan d6i. Vi@c ph2n ph8i hhng c h trq t h u h g t6t hon b n h k g bang c6 luwg b60 chi luu h inh cao hon. GiCri truy&n th8ng dia phuong cing cung tip nhiau th6ng tin tki c6ng d2n chng c6 khi n5ng d m ra t i h g n6i t$p th6 vh g2y 6p lyc d6i v6i chinh phG mat cich hi@u q u i hon2'.

Mat nghi6n c h g~ d i y phuc vu cho B6o c6o nhy chi ra rang, canh tranh trong vi$c cung chp th6ng tin c6 th6 Ihrn ting d h g k6 ihh h u h g c ia truy6n th6ng d8i v6i chit l uwg c6c th6 ch6. Vi dy, tai n h h g qu8c gia m i b 66 nhh nuCrc kh6ng kizm so6t th6ng tin duiri hinh thGc doc quy&n hay sb h i h t4p trung ciia nghnh truy&n thhng, thi gi6i truy&n th6ng c6 vai tr2, quan trgng trong vi@c ki6m so6t tham n h h g (hi 1.6). T6c dang ciia doc quy&n tu nhh dhi v6i lu6ng th6ng tin ciing hrang Nr.

Th6ng tin v6 lgi ich vh chi phi tiam niing c ia n h k g hinh thiic th8 ch.3 nhht dinh c6 th6 l im thay ddi f ing C C ~ tham gia g i a ~ dich thi truirng vh nhu ciu 66i vm thd chk. Tai N@pan, vi$c xu& b i a thi lieu V& t h y t6 chi phi cAp gi$y phkp kinh do ad^ - tinh theo cA thbi gian vh s8 ti& h6i 10 - d% thfic d i y chinh phJ ti& hhnh n h h g cii c6ch giim thbi gian cAp gihy phLp tir hhng n im xu8ng vhi nghyZ2. N ~ U th6ng tin luu chuy6n y6u k6m trong n6n kinh t6 thi c6c quy 6inl1 v i chinh

H@p 1.14 Vai trb cGa gi6i truy6n th6ng trong di'u tranh ch6ng tham nhing & K6nia

V b ngm 1999, c8c phdrq vidn dlu tra c6a N dbao tu nhen cJS phdl bang dhhg d t h h tww LMrn nhihg 6 BB Y td HCRia. V l k mua W nQt la hoe chiJ phirng rjlh b4m blt r& duchm dilQc ch& thudn hhung &ae

ki& 66 tia'q Gnh thhg. qua m#t doUm hgh@ butjc qoai v@ mirE gia sao 'nCb Widu ao va vdc @ M d a mot ddoan nwiep trongnerirc. mwBn tin cho bit. 80, lnrbng a6 Y 16 da trd clm'dearth nghtk ru16c ngcd 400 tW &g sifihKKBPia, m4C dGirknOng nh&i6~1@#mg hd do 86 d k o k i thanh t& niy. Bab chi SPIJ uo 6 dua fi vb Miin~lg H$n mBy V& e6 eac phdng sqr hing ngay v6 w Ldb81 hAy.'Olrdi&-g, due kp lyc m p h ml! tu c6c phwng tien wydn thbng, vj +@ tru* rrZly d

s6ch di6u tikt trb n@n kh6ng r6 ring. Khi 66, c6c doanh nghiep duqc diau ti6t cung nhu khich hhng sle kh6ng bi6t ho3c kh6ng th6 bikt cac quy dinh nho 6p dimg d8i viri hg hoac Ihrn tha n io d6 tu2n thii c6c quy djnh dbZ3.

Thu'c dkY canh tranh- gi5a d c quy& fltea phip lug4 ca'c daanh nghi#p vd c5c ca nhdn C+nh tranh giGa c6c quy&n the0 ph5p luat, giGa c6c doanh nghiep tr@n thi t r u h g s in ph$m vh giiia c6c c5 nhin c6 t6c dung khuykn khich vi@c thay d6i th6 c h 2 . Th6ng t h ~ r h g thi c iu trfic th6 ch6 hi@n tai c6 th6 han ch6 canh tranh. Canh tranh Ihrn cho c6c th6 ch6 trb n@n hi$u q u i hay kkm hi& q u i hon do n6 thc dang tiri thu nh$p tumg d8i vh Ihrn thay d6i chu trfic dong luc lqi ich cGa chc d8i t u p g tham gia thi truirng. ~ h h g hqn, khi canh tranh tf@n thi truirng tiing, c6c th6 chk truy6n th8ng dua the0 c h u h muc c6 th6 trb n6n kh8ng d i y d6 hay l6i thiriZ5. Canh tranh c6 th6 lam giim tinh hi@u qua ciia c6c nh6m kh6p kin, nhx c5c p h u h g hai hay c6c m g g luiri kinh doanh m i s y tan tai vh hi$u q u i ciia c h h g phy t h u ~ c v io khi n ing c$n t8t hun viri c6c d i u vho, nhu th6ng tin. Nhb v$y, n6 tao n@n nhu ciu d8i v& c6c th6 chk m6i ho+c cii thi@n chit l u w g c6c th6 ch6 sgn c i bing c6ch Ihrn thay 66i hinh vi. D ~ I b nhCmg noi r i t kh6c

XAY D W G T d CHI!: ~6 SUNG, D ~ I M&, L&N &T,VA CANH TRANH

Hinh 1-6 Da dang ngu6n cung d p th6ng tin va chgt l u p g thd chi$

Chi s6tu do bao chi 03

Sb h h nh i nu6c v6 bao chi ( p h h trim)

Hi& quh cQa chinh phd 0,6

0-25 25-50 50-75 75100

Sb h h nha n k v6 #o chi (phan trim)

Ngu6n: Djankov va d c lac g i i Mac 2001, tai lieu nghiAn cinr w &i c ia

Bao d o Phat d n m8g1m 2m2.

nhau nhu Th6i Lan hay Uganda, sy canh tranh manh me v& d i t dai d&u giy th6m c6c tranh chip d i t dai hun vh lhm tgng nhu chu ddai v6i c6c thii tuc chinh thfic ghi nhsn cic giao dich d i t dai. C+nh tranh tr6n thj trubng s2n ph6m dzn t6-i sy thay d8i th6 ch6 tr@n thi truirng lao dong (chuung 7). Vh c6 mot s8 b h g c h h g cho thiy, c@ tranh giiia c6c doanh nghiep c6 th6 thay th6 mot p h ~ cho quy&n lyc ciia c8 d6ng do n6 lhm cho c6c nhh quin tri phhi hhnh dong vi lgi ich cJa c6 d6ng.

C6c doanh nghiep c+nh tranh v6i nhau tr6n thj trulrng s2n ph6m bi t buoc phi% tgng tinh hi& qui, d6ng thlri c6 dong cu d6 van dong c6c

nhh hoach dinh chinh s6ch thyc hien c6c thay d8i th6 ch6 d6 lhm giim chi phi ciia c6c doanh nghiep nhy. Canh tranh c h g inh h u h g t6i sy phdn ph6i l@ ich giiia cch ddai tuqng tham gia

thi trubng. Vi vey, n6 lhm tgng nhu c$u d8i v6i c6c thay d8i th6 ch6 trong s8 n h k g ngubi mu6n duy tri le ich cJa minh khi di&u kien kinh tk thay d6i.

B6i v6i n h k g doanh nghiep hoat dong tr6n tK tnrbng v8n qu8c t6, c+nh tranh c6 th6 tao ra nhu chu phi% cc6 c6c th6 chi t8t hun, c h k g hqn nhu c6c ti6u chub kh t o h (chuung 5). ~ 6 n lu@ minh, cic n g h h k g trong nu&, d6 c& tranh v6i c6c n g h h k g n u k ngohi 6 n u k minh, c6 th6 g2y 6p lyc v6i n h k g nhA q u h 19 nhh n u k n h h cki thien c6c quy dinh phbng n g h . T m h g h q nhy d i xhy ra 6 M6hic6 sau khi n u k nhy gia nhsp Hiep djnh Thumg mai Ty do B ~ C My. Mot nghi6n ciru ciia N g h h h g thb gi& xem x6t hieu suit hoat dong cJa c6c th6 chk d i chi ra r h g , c@ tranh 1h n h h t8 chii y&u tic dang t6i hoat dong ciia th6 ch6 do n6 lhm thay d8i dong cu d6 tr6 n6n t h k h c6ng cJa chc c6 nhbnZ6.

C@ tranh tu ph6p c h g nu6i du6ng thay d6i th6 chk. Mot nghi6n c h v& SIJ ph6t tri6n ciia lust c6ng ty cho thiy, canh tranh gifia c6c nukc- vh gifia c6c doanh nghiep nu& ngohi hoat dong b trong nu& - d i gby ra 6p lyc thay d6i lu$t c6ng ty (hap 1.15). Tai My, canh tranh giiia c6c bang trong viec thu hrit hoat dong kinh doanh dZ d i n dkn viec ph6t tri6n c6c hinh thiic ths chk kh6c nhau tai c6c bang kh6c nhau. Vi du, lust ph6 s i n c6 nhdn vh lust c8ng ty g i k c6c bang kh6c nhau. He th6ng gi6o duc thi kh6c nhau g i k c6c qusn.

C6c thi truirng mang tinh canh tranh hun c6 th6 dbi h6i it th6 chk chinh thfic hcm vi cadi tranh c6 th6 c6 tic dung thay th6 c6c quy djnh. HZy l iy ng2nh cu sb ha ting lhm vi du. Canh tranh m+nh me hun, c h g v6i c6c thay d8i c6ng nghe, d i cho phkp n h k g nhh di&u ti& ha thip t in s8 digu chinh gi6 c i (chuung 8). Chc l"mh vuc truirc kia duqc coi 1h T i vyc doc quy&n hr nhi6n cthg tr6 n6n co tinh canh tranh hun. Vi

vay, nghy nay c6c chinh phG dua v io canh tranh nhi&u h m d6 dat duqc c6c kkt quH mong mu8n, c h h g han c6 mtic gi6 hqp ljr d inh cho ngubi ti6u d h g .

N h m g canh tranh tir nhiing ngubi cung tip ha ting m6i cGng l im phtic tap ho?t dong di8u tikt. Truhc khi tu nhin ho6, c6c dec quy&n nhi nu& 6 nhi8u qu8c gia, c6c c6ng ty d6c quy8n v8 ha ting ciia nhi nukc d8u trg cAp chko cho mot s8 khach himg - trong nhi&u truixlg hqp, du6i hinh thtic ha thgp chi phi cho ha gia dinh nghko bkng ciich d$t mtic gi6 cao hcm d8i v6i n h h g ngubi s 6 dung vi muc dich kinh doanh. Sau khi tu n h h ho6, chinh phii, v6i muc ti6u bHo ve kh6ch hang nghko, sE gap nhi&u kh6 khin trong

Hop t.15 Canh tranh va sq phat tri6n cira lust c8ng ty

'Ma npbiAn ciru tra vd sq b a y &I plhb lust trmg 10 QKI 1- cac n M c c- n@@p vB dang phl l trl&n trow hon 1'9S) nhm nhgn M y , s y : m h tram giUa eac aglrih nqkiep t r q nlllie vd['hhau hay giZia cac dbsh hgti)fl. !mag n& va c6c doanh nghqp r d c ngo& la nd,n 16 quan tqng st.-~k ddy may dbr l @ t c6ng 4. &c tbay d6' nay mc' &a - ~ b d m dl #a viri ;ic c u b ~'iMq n o h g , Qd B p Iqc canh trarlh M y d t mat tir net hd IUC d y t& nhkm ti& atiu#n tn~i lubt M& ty glja cic nu& 4thk nhau.

Cho iighien c h vd AU thbi,Fy w6i thd k t 19 d n m@nh SI,I q n l l trgrih W phAp Umg qua .tlinh phW triP"n luat ty. t;i, ~ I J mwdn di& t& ha ih6nplhum9 I w m - tneo 46 h g r&bi c h cyry6n d t irao & y h k ~ n h lCtp do& qghlap the0 bhg kudq hm m& \m coi agy la m4,.b#c 4n- M he &ng &ig ky trjeo db b& als d n g ty n M thoH man rhing y4u & tdi th ib nh& Uinh d4u eb thd Qy* thioti lap. ~i a, bphbpn2nI 1867, &uy~$n d j f i n& &QQ khu& k h i ~ h hbhg W rn& @ng Wt o i l & &ng ty A M tr4n lye. dia. Khi n& hi$.-&@ phep cdc cbng ty thdnh lap 6 Anh dvqohggt agog 6 Phig, m i khbhg c h phdt 60 sy chp'p t h u h d& bl'* bidaa.q&'h@ Ffhhp hi lqc tu rhl;mg c6?g ty trong nu& cikq $ia tang, dan t4i vies b3i bd.h@ thBng Wuung ~ r r ~ n g a P*.

Ixr- &I 1999, NM& B&I twlg thap 1 &o, Qhite 7981 v 5 t n r t g ~ D 8 I ~ ~ a r e 6 . ~ 9 (nui hien van qangc6

d i h g hay d & i h u) la c& vi &,I rho hdy & ky' d8i 1451 t6ng ty d m adi ph6 vei 6p I@ calm bank trong th6 k j P.

viec di&u tikt c6c doanh nghiep tu nh2n ho6 d% lam sao vira dHm b60 lqi nhuan hqp 19 cho c6c doanh nghiep trong khi v h c6 th6 cung cgp dhy dii dich vu cho ngutri nghko (chucmg 8).

Cihg c6 nhiing thbi di6m m i c6c th6 ch& han ch& canh tranh lai chn thi&t. at s8 khoHn lqi nhuan tk t r u h g 12 C&I thi&t d6 c6c doanh nghiep c6 th6 tii trq cho viec 6p dung c6ng nghe mbi. Ho5c c6c th6 ch& han chk c+ tranh c6 th6 c h thi&t d6 thGc d i y sy ph6t trign thi truixlg. Viec ki6m so6t mirc d6 canh tranh gi6a c6c n g h hing c6 th6 l im tZng s u 6n djnh ti i chinh do n6 l im giHm dong ca chAp nhan riii ro.

CSc I y t 1-g dtiith ttj, dp IF x5 hgi vvb CAC cti & ~ h u z j n g n . h u t h ~ ~ ~ o &t6c@thaydb;;? C6c luc l w p g c h i tri v i Bp IIJC xZ hoi c6 th; d i y nhanh ho$c c h trb sy ph6t tri6n ciia c6c th6 ch& m&. thbi, sy thay d6i c2n bing x i hail chinh tri v i kinh t& c ihg chju 6nh h u h g ciia s y c8 cHi cich th& ch6 ciia chinh phii. Tuy nhiGn, tr6n thj t r u h g c6ng nghiep, chinh phfi phHi kigm ch& viec thay d6i quy dinh v i lu$t 1e mot c6ch tujr tien, vh phii c6 xu h u h g ti6n hinh ki6m soit v i c2n bing d8i v6i c6c tic nhin kh6c nhau, k6 cH c6ng cong v i tu nhin.

Lye luqng chinh trj. Mot th6 chk t6n tai mot phgn do nhiing lqi ich m i nhiing ngubi i h g ha n6 c6 dugc tir SIJ tan tai cfia n6, v i vi v$y c6 dong ca vh Hnh h u h g d6 h6 trq n6. Khia canh phin ph8i nhy d$c biet quan t r ~ n g khi cic th& ch& c6 l@ cho mot nh6m nh6 hay thi6u s8 trong xi4 hoi ma chi phi hhnh dong t$p th6 ciia nh6m thhp, trong khi lqi ich thi 1 h . SIJ ki6m so6t v i cin bang quy8n lyc chinh tri tir phia c6c doanh nghiep vh c6c nh6m I@ ich c6 th6 d6ng g6p cho lqi ich cfia da s8. Nhung c6c lqi ich thi6u s8 trong mot s8 t r u h g h w c6 th6 &Ang d8i viec s h d8i th6 ch6.

Vi v$y, c6c nhh hoach dinh chinh s6ch mong mu8n ti&n hhnh cHi cich c6 th& phHi tao n6n nhiing thg ch& m6i thay vi sfia d6i th% ch& c6 sin. Theo mat s8 nh i nghicn c h ~ , t r u h g hqp thinh l$p CCY quan qu%n 19 nginh vizn th8ng b ~ a r 8 c 1 i m6t vi du nhu v$y. Nhung ngay c6 khi

vi$c xiy d q g th6 ch& m6i dat mong mu8n nhung chi phi cfia hhnh dong t$p th6- k6 c i chi phi thu th$p th6ng tin, thi hinh vh canh tranh- qu6 1611 so v6i lqi ich c6 th6, thi n6 v& cin trb su hinh thhnh mot lien minh chinh trj m6i i h g he thay d6i th6 ch6.

C6c th6 ch& t h u h g thay dBi khi quy&n luc ciia n h h g nguiri h u h g lqi truc tikp tir chu tr6c th6 ch& hien tai bj suy g i h , hay khi ho kh6ng th6 h u h g lqi tir th6 ch& hi$n tai n&. Do v$y, kh8ng c6 dong luc ch6ng d8i su thay d6i. Mot c6ch d6 dgy nhanh su thay d6i th6 ch6 1h h q t6c v6i n h k g nguiri ch8ng d8i c6i c6ch. b Trung ~ u 8 c sau ntim 1978, chinh quy& dia phucmg nh$n duuc su khuy&n khich trong vi$c thu thu6 ciia c h i phfi v& quy djnh cho phhp gifi lai phin thu vugt qu6 chi ti& quy djnh. Chinh quy&n dja phucmg c k g c6 th6 tu minh tZng c6c loai thu& b6 sung m i kh6ng phii chia si! phin thu& nhy v6i chinh phfi.

Tuy nhicn, kh6ng ph6i tAt c i c6c c6i c6ch d&u gep kh6 khin nhu nhau v& mgt chinh tri. Mot s6 th6 ch& kh6ng c6 hi$u qu i c6 th6 t8n tai duuc mot phin l i do kh6ng c6 nhbm 16 ich n io dbi ph6i thay d8i chb kh6ng phii do c6 mot s8 nh6m lqi ich ph6n d8i su thay d6i. Ho3c c6 th6 n h k g ngutri ph6n d8i su thay d6i thuc ra kh6ng cbn miy quy& luc chinh trj. Cho dh vi ljr do gi, thi trong n h k g t r u h g h q niy, d&u cb th6 d i y nhanh c6c cuoc cii cich. Vh mot khi c6c cAi c6ch niy tao n6n n h h g nh6m ngutri iing he thi chhng c6 th6 tao ncn nhu chu thay d8i l h hcm. ~ i & u quan trong b ddy 12 x6c djnh duuc cu hoi, vh ti&n hhnh cii c6ch b c6c linh vuc c6 ca hoi 66.

~ h 6 ch& ph6t tri6n lh d6 d i p h g c6c thay d8i trong di&u ki@n kinh t6 v i xi hoi. Mot vAn dB trong t im trong vi$c nh$p khgu c6c th6 chh la quin 19 c6c xung det v& p h h Thay d6i th6 ch6 tao ra ngutri thing cuoc v i ki! thua cuoc. ch ing han, lu$t ph6 s6n trao quy&n v6 thu nh$p va t i i s i n cho c6c chii nu. Lu$t c6ng ty phdn ph&i csc quy& gi& nh+g ngu& sb h k , C ~ C

nhh qu6n trj vh chinh phG. C6c quy djnh lien quan t& viec cung tip dich vu cho ngubi

nghko, chuy6n c6c lqi ich kinh t& tir ngutri s i n xuht t6i ngutri ti6u d h g nghko v i giiia c6c tip chinh quy&n cho nhau (chucmg 8).

Su phdn ph8i quy& luc gi& c6c chp chinh quy&n lh n h h t8 chinh d6 x6c djnh loai chu trGc di&u ti&t c6 hi$u quA. Mot nghien v& su ph6t tri6n th6 ch6 trong 1-bh vuc co s& ha ting dugc ti&n hinh d6 phyc vy B60 c60 niy dZ k h k g d w , vi$c chp v8n ciia c6c gibi chcc diku ti& b c6c nu& c6ng nghi$p c5n c ~ ? chijt chG vio chu trGc chinh trj cfia c6c nu& nhy27. Tai My - nai c6 c6c bang 1611 vh nhi&u quy& tu trj - di&u ti6t tip dja phucmg d8i v6i cic v in d6 di$n, nu& d i n d i n n h u h g ch% cho di&u tikt b chp bang. Su di&u ti&t mang tini.l t$p trung cao hon nhy xiy ra do tinh trang tham n h k g cfia chinh quy$n tip dja phucmg vh do su phbc tap vi c6 c6c quy d m khic nhau & tip dja phucmg. Vi$c di&u ti6t c6c doanh nghi$p doc quy& nhih trong n g h h cu sb ha t&ng thay d6i, phin bnh n h h g 6p luc chinh trj tir c6c doanh nghi$p hay tir cong d6ng. c h h g han, d6 k g ph6 v& gii cao vh I@ nhuijn cao cfia c6c doanh nghi$p niy, c6ng ch6ng yeu ciu chinh phii phii can tbi$p. Tr6i lai, Ph6p c6 mot h$ th8ng chinh trj rht t$p trung vh t h u h g 6p dung mot ciu trhc di&u ti& c6 mbc do t$p trung cao hcm Mv nhi&u.

Khi du nh$p c6c cu quan qu6n 19 t e c6c nu& c6ng nghiep, chu trGc chinh trj v i cdn bing quy&n luc trong nu& phii duuc xem x6t c h g vM chAt luwg thbng tin s h c6 d8i v6i c6c tip chinh phii kh6c nhau. N h k g v in d& niy d3c bi$t quan trong & n h h g nu& 16-11 nhu Braxin, &I Do vh Nga. CBc v h d& v& th6ng tin b chp do qu6c gia c6 xu h u h g nghiem trong hon trong khi r6i ro cta vi$c di&u ti&t Iai 1611 hon b cAp dja phucmg. Trong khi phdn tich kinh t& c6 th6 k h h g djnh mot miu hinh th6 ch6 nhht djnh, thi d6 cho qu6 trinh xdy d w g th6 ch& hi@ qui, c in ph6i xem x6t t6i thuc ti& chinh trj, xZ hoi vh tinh phcc tap cGa c h ~ g .

~ i c h sh d~ chi ra i nh h u h g ciia chinh trj d6i v6i sy ph6t tri6n cfia c6c h$ &Ang thi finhZ8. C6c th6 ch& thi chinh, nhht 1 i c6c ngdn hing, gihp c6c chinh phfi c6 th6 dB d ing chuy6n c6c

ngu& luc trong n&n kinh t& the0 nhiing dinh h u h g m i chinh phii xem 12 dimg mong mu8n v& mat chinh Su v$n hhnh c6 hi@ q u i ciia chc cw quan chinh phii, c h h g han chc ca quan thu thu& vh gihm s6t thi chinh, phu thuac chii y&u vho y&u t6 chinh tri, su ki6m so6t vh cBn bang quy&n luc chinh tri. ~ h i & u nu& dang ph6t tridn g in ddy c8 thigt l$p c6c ca quan thu thug doc l$p nhim tr6nh cho vi$c thu thug kh6i c6c 6nh h u h g ciia chinh tri. Chi gi quy6t dinh thhnh c8ng ciia nhiing c6i c6ch nhy? 0 6 chinh lh thim quy&n ciia c6c cw quan nhy, vh su cam k6t chinh tri h g ha s u dac lsp 1611 h m ciia chikg (chucmg 5).

Nhiing nghien ciru thuc nghiem lien qu8c gia chi' r6 su bi t 6n v& chinh tri c h g 6nh h u h g t& d i u tu b chc qu8c gia. ~ q i n h h g nuwc c6 su phin cuc cao vh thi&u 6n dinh chinh tri, c6c nhh hoach dinh chinh s6ch it c8 tZng c u h g hieu luc h$ th6ng ph6p lust vh b io ve quy&n d6i v6i thi s6n tu n h k hwn". Chc quy&n sb hiiu kh6ng duwc b6o ve d i y dii b chc nu& khkhg i n dinh v& chinh tri, do v$y d8n d6n c6 it v8n d i u tu h m .

Ap lqc cria xZ hoi. C ~ U t r k xZ hail nhu s u bi t binh ding trong p h b ph8i thu nh$p vh trong 6nh h u h g ciia c6c nh6m d i n tac kh6c nhau, cGng 6nh h u h g t6i nhu ciu cHi c6ch th6 ch; va tinh b&n viing ciia chfing (hap 1.16).

Su b i t binh ding cao h d6i khi c6 ngKa 12 chit luqng th6 ch& thip hcm. Chc nghien c h ~ thuc nghiem ti&n hhnh b nhi&u qu8c gia- sir dung c6c chi s6 phit tri6n th4 ch& do l u h g hi+ luc ph6p lu$t, tham n h h g , thi hhnh chc quy&n s b hiiu vh chi s6 chung crjla chc chi s6 nay- cho thiy, c6 s u lien he giiia phdn ph8i thu nhsp vh chht l u w g th6 ch&, trong 66, su phdn thu nh$p rht bi t binh d h g t h u h g di kkm v& chit l u w g ph6t tri6n th6 ch& thhp h m .

Tai sao lai c6 th6 nhu v$y? Cic xB hai b i t binh d ing c6 tinh phdn cuc cao hcm, do 66 kh6 c6 dugc s u d6ng thuan trong chc cii cAch th6 ch&, tuwng tu nhu d8i v& chc cii c6ch chinh shch3]. Ho3c c6 thk do mat s8 it d6i t6c tham gia thi t r u h g nhu nhiing t$p dohn kinh doanh

l h &Ang tri chc giao dich kinh t& c6 it dang luc d6 rjlng ha chc th6 ch& chinh thlic lhm tZng canh tranh trong c6c hoat dong kinh t6. Nhiing d8i t6c nhy, t h u h g lh mat phin ciia chc h$ th8ng ch3t chZ1, c6 th6 ti6n hhnh h i u hgt hoat dang kinh doanh c6a minh nhb vho cw ch& n6i ti&ng ciia h ~ .

Su khhc nhau trong con d u h g ph6t tri6n ciia ~ d c vh Nam My t h u h g dugc xem lh mat vi d u v& vi$c chc nhdn t8 xZ hai - nhu s y binh d ing trong p h b ph6i nhBn luc vh chc ngu& luc khhc, su kh6c nhau trong tinh da dang d i n tac vh slic manh kinh t6 ciia chc nh6m th8ng tri trong n&n kinh t& - i n h h u h g nhu thh nho t6i s u phht tri6n th6 ch& vh tZng t r u h f . Chc qu6c gia b c6 hai khu vuc d&u nh$p khiu c6c th6 chg tir chBu Au. Su phiin ph8i thu nh$p thbi ky ban d i u c8ng bing h m vh x i hai it phdn cuc hwn tai My d u w xem lh nhin t8 quan t r ~ n g th6c d i y cii c6ch th6 ch6. b My c6 s u tham gia d6ng d i o h m ciia nhi&u thhnh phin ddn cu khhc nhau trong mat ngn kinh t& thi t r u h g mang tinh canh tranh. Chc xi hai c8ng bing h m t h u h g c6ng it ph in cuc hwn. NhBn t6 nhy r$t quan trong d6i v6i chc nu& c6 t h a phin ddn t6c da dang, nhit lh trong thbi kjr suy thohi kinh t&, khi mh c6c xung dot c6 xu h u h g duuc khu&ch dai.

N h k g tic nhiin kh6c c h g c6 vai trb quan trong. Tht nhien, trong lich sir ciia cic nu& c8ng nghiep c6 kh6ng it chc vi d u v& c6c thbi ky hay c6c nu& tan tai s u b i t binh d h g b miic dij cao. Hiiy nh6 lai su b6c lot thn te cfia cic x u h g thq, di&u kien lao dong te hai vh viec sir dung trhn lan lao dang tr& em trong thbi kjr c6ng nghiep hoh b nu& Anh. Nhung s u b i t binh ding nhy dZ kh6ng cin trb nu& Anh trb thhnh nu& di dhu trong ph6t triin c6ng nghiep. Vi v$y, viec bht binh ding thu nh$p cao trong thbi kjr ban d i u c6 lu8n lu6n cHn trb su ph6t tri6n thj trutrng tren dien rang sau nhy hay kh6ng v2n cbn 12 mot v in d& chua r6 ring. C6 th6 c6 nhfing thc nhdn c6 thc dyng d6i nghich d6ng vai trb quan t r ~ n g b dBy, c h h g han s v trao d6i tu do th6ng tin, thuwng mai m&, canh tranh va sing tao. TSt

H9p 1.16 ~ n h h v h g qua lai giCa cac Iqc luqng xC hei, chinh trj va kinh te" trong chi c5ch c5c th6 che" da"t dai & Trung ~ u 6 c

Tfuuc thgp k t 1960, d6t n6ng nghiip c ia Ttung Qu6c do cac d ln co 16 85 lam cham viec thyc thi co hi& q u l cac hqp hqp tac xii quin Iy. V b d6u thap k91960, n6ng d in tinh An d6ng d6t dai. Huy b i t d iu 86 nghj d u tnjc la1 hqp tac x5 de" cho thu nh@p Trong mot s6 trutmg hqp, sq tai didu chinh di t dai cing gin lik v6i k6t qu i c6ng vigc. Cac nha llnh dao dia phuong phin anh mong m d n &a cic can bO dja phuong tmng viec ti6n hanh thir nghigm, cho phep mot s6 hO gia dinh &I dyng duy t i Bnh huhg. K i h soat ddt dai v h la met ngudn sac khdn trOn nhiing minh ruOng ca nhln. Thir nghiam nay mqnh Wnh td va chinh trj dang ke" d d v6i cac vlen c h k d!a thuc dgy n h h g ngubi khac ciing yeu c iu duqc co ruOng ca phlrang. KQ q u i la, cac quy djnh va thyc td phat sinh trong nhln. Kdt q u i nlng su6t gia t lng d5 khidn nhiing ngutii I5nh sir dung d6t ( c i chinh thuc va kh6ng chinh thuc) trb n6n h& dao dja phuong chinhthk thira nMn p h m g t h k d n xudt s k da dang tr6n toan qu6c. M8c dir chinh quyen trung lrang nay. Vao thd gian nay, chinh quydn ttung umg chua can dng hO nhiing hqp d6ng sir dyng di t c6 ky hqn 15 va 30 nBm thigp. Mot tha gian sau, he th&g nay phhl nao bj d o nhung cac hqp d6ng rdy khdng duqc thi hanh tr6n toln nguqc do su khbng tan thanh c k chinh quydn dja phuung. qu6c. Cac nghi6n cihl hien t h n g cho thiy, cac viGn chirc ra nAm 1978, mot tr4n han han nghiGm trgng d l xiy ra b d p hat va c6p tinh 6 nhiing khu vyc phy thuOc nhidu vao An Huy d&n tai khdng hoing Long thuc, thrjc ddy viec chinh n6ng nghigp thudng co I@ ich tumg t y d c n6ng d ln hun so quydn tinh cho phep n6ng d h canh tf~c tr6n b i t cu ddt dai v6i cac vi6n chuc b dip dja phmg. nb ma nring trang tgp the kh6ng the" canh tac. NMhg lang Clu chuy@ c ia Trung QuBc cho ta mot sd bai quan jiap ranh tinh An Huy cing b i t chuuc theo. trpng trong cP cach the chd.

Sau g in 20 nlm, chinh quydn ttung uong b&t d u chap nhgn sang kidn the chd nay c ia dja phmg, khi phii d6i ruBt Thir nghigm I& m b ch6t d6i v3i c i i cach the" chd, trong v6 i cuQc khdng h&ng kinh 16. Cllinh quy6n tnrng uang d5 tnrbng hgp nay thir nghigm dien ra b ca"p dja phuang. chinh thuc tMng qua Hg th6ng Trach nhigm HO gia dinh, Chinh quydn ttung uong dong vai tro quan trpng trong theo do cac hO gia dinh c6 the ky hqp ddng va chinh quydn viec hgp phi@ hoa thir nghlgm thhh c6ng va thljc d& sy dja phuung 86 s k xudt tren d a 'cda rieng h@'. Sy phan chip nhen thir nghigm 86 b tr6n t d n qu&. ph6i ban diu, cho dir khac nhau giiia c d ling, noi hung Ci I cach the chd doi h6i phii co Ihbi gian. Cac chinh sich d6ng ddu nhau trong cirng mot ling. N6i cach khic, nhhg d6t dai c ia Ttung Qu6c s6 ti6p tuc duqc sira d6i mot khi :ln nhic v6 x5 hOi va nlng su6t quydt djnh su phln b6 ddt cac v6n d quan t r ~ n g duqc gi i i quydt va cac the" chd ha etai trong qua trinh chuydn d6i hudrng t6i cac quydn c6 tinh t t ~ ~ tidp Qc phat trie"n. ca nhln va chinh t h k hoa hon. Tuy nhibn, "khdn" vdl c lc Tai cac giaid- kWc nhau tmng qua trinh phat tri6n the" hO gia dinh kh&g dim b io rang quydn sir dung ddt c ia hp ch6, vai trb c ia nhiing ngu& linh dqo cdp dja phuUng so co tinh 6n dinh cao. MBc chi cac quydn nay dduQc xem 1 c6 va cc l c6p Mac cing thay d6i dkng ke". djnh t m g vai nlm, h6u M't cac lang b Trung Qu6c ddu ti6n rn Khi may 86 d c chu& myc 8s duqc xic lap, chinh phd hanh djrrh kq didu chinh lql quy6n sir dung ddt cho phir hqp d n nh@ thirc duqc vai tr6 kep cba the" ch6- trong trvirng v d l thay d6i trong thanh ph6n gia dinh. Cac n6ng d in va hqp nay la ctn'nh thuc, nhung b nhihg tru&ng hgp k h c c6 quan chuc Ttung Qu6c co quan diem kWc nhau khi xem xet the la khhg chinh thuc- trong vigc &nh h u h g t d c i higu 1y do xFi hQi so vdi hi@ qu& Cac Bi6u tra n6ng d in trong quh va c6ng bang. Nhhg v6n 86 v6 m4t x l hOi co 6nh $

n h h g ntim 1990 cho thiy, n6ng d ln mu6n co quydn v6i ddt h h g t6l t6c dQ c i i cach. Vigc xem xet ct-inh thuc n h h g Uai 6n ddjh hoh, h u n g ciing c6 nhidu ngu& dng tai di6u vdn dd n i y c6 the" giup cac nha hoqch dinh chinh sach chinh. Nbng d in Trung Qu6c cho thdy, hg s6 hdt lbng irng ti6n hanh cBi cich the" chd.

I

hO chinh sach khbng didu chinh ndu nhu Iqi ich c ia hp co the duqc dap img bang nh*g phuang chch khac (ching ~ g u h Proterman, Schwarzwalder va Hanstad 2001: Tai b n phln b6 uu ti6n ddt hoang h o i hay d c bien phip thug). lieu nghi6n ciru ca & cba Bio d o Phst trikn ~hb@82002. ~y thidu nhdt tri trong cdu t i c the" ch6 b io vg phuc IQI n6ng

cH cic nhzn t8 niy d&u khuy6n khich sy phit tri&n ciia th& ch8.

Kinh nghi$m g~ d2y cGa cic n&n kinh t6 D6ng A cho thiy, cic chinh sich khuy8n khich binh ding, tkiBng qua diu hr vio giio duc c6 th6 dem lai lqi ich cao. Ngulri d2n bi6t chii v i duqc giio duc sE tham gia nhi&u hurt vio tk

truhg chinh thfic, cihg nhu dbi h6i phHi c6 cic th& ch8 h6 trp tG iruhg chi& thirc. Bio c b niy dua ra mot s6 chi din d6i v6i c6ng viec x2y dmg th6 ch6 trong cic h h vyc x i hoi (hop 1.17). ~ h u y 6 n khich ca hoi the0 cich niy c6 th6 thfic diy SLJ lien kkt x i hoi, met n h k t6 rit tin thikt d6 tao nGn SLJ d6ng thu$n trong cHi cich.

Su bit binh d ing thi s k ban d i u cao b

n h h g thi truirng khkp kin c6 th6 dua lai tinh h u h g trong 66 c6c nh6m l@ ich kinh t6 d i ~ m@ c6 th6 "ch6m doat" nhh nubc, d m ra n h h g ciu triic di$u ti6t c6 I@ cho lfi ich ri6ng

cGa c6c nh6m nhy vh n g h cin su ph6t tri6n t h

truirng tr6n dien rang. C6c d6i t6c tham gia thj truirng c6 th6 d6ng vai trb quan trong trong viec

th6t k6 c6c th6 ch6 &nh h u h g ttri c6c giao dich cGa ho. Tao ra c6c th6 ch6 kh8ng c6 tinh loai tru vtri su h p ph6p x2 hai cao h m - c6c he th6ng

trong 66 lqi ich cGa gitri kinh doanh vh cGa chinh phG ph6i hop vtri nhau the0 mat c6ch t h k chi mb vh rd ring trong thi6t 1$p th6 ch6 -

c6 th6 mang lai ti6n be nhanh h m so vtri c6c he

th6ng khkp kin. Ca'c cli sbc. C6c cii s6c l h d6i vtri c6c he

th6ng klnh t6 vh chinh tri lkm thay d6i cin b k g quy$n luc kinh t6, x2 hai vh chinh tri, vh do vay i n h h u h g ttri hieu q u i cGa c6c th6 ch6. D8i khi, c6c cii sac nhy cin trb cii chch, vh trong mat s6

truirng hop kh6c thi lai thiic d i y cii c6ch. Trong thtri kjr suy tho6i kinh t6, c6c nh6m lunh doanh vh thi chinh thuirng c h u su gi6m s6t ky l u h g

h m . Ngutri ta cho ring c6c giai d o u . suy tho6i kinh t6 b chiu Au dZ lhm giim su h g h8 chinh tri vh xZ hai d6i vtri su ph6t tri6n thi chinh, dzc biet d6i vtri su ph6t tri6n cGa t h truirng c h h g kho6n3. Tuy nhi6nl kinh nghiem cGa c6c nubc cGng cho thiy, do c6c th6 ch6 h6 trq tG truirng cin phii c6 su 6n dinh nhit dinh d6 trbn6n hieu qui, n6n c6c cG s6c kinh t6 hay chinh tri c6 th6 kh8ng phii h p vtri n h h g thay d6i b i tir. D8i klu, mat vhi cii s6c I h lai Ih c& h 6 t %. D6i vtri c6c nhh hoach dinh chinh s6ch vh c6c nhh chinh tri, c6c giai doan k h h g hoing c6 th6 tao co. hai cho ho, it nhit Ih b mat s6 Tlnh vuc nhit dinh, d6 ti6n hhnh c6c cii c6ch th$ ch6 t60 bao, vh cin phii n im bi t c6c co. hGi nhy.

Mat phin tich chi ti6t v$ su phAt tri6n cGa lu$t c8ng ty b c6c nubc c8ng nghiep vh c6c nubc dang ph6t tri6n cho thiy, k h h g hoing kinh t6 tao n6n nhu ciu cii c6ch. Vi du, c6c cuac k h h g hoing thi chinh g in d i y dZ inh h u h g ttri ciic cii c6ch b Malaixia (hap 1.18)".

C6c cii s6c v$ c8ng nghe f i g tao n6n nhu ciu cho c6c th6 ch6 mtri. C6c nhh quin ljr vY m8 cin xiy d w g c6c th6 ch6 mtri nhim h g ph6 vtri c6c bubc ngo$t c8ng nghe nhu Internet. Vi du, su ph6t tri6n c6c hoat dang ngin hhng dien tir (e-banking) vh viec cung tip c6c th8ng tin thi chinh vh n h h g th8ng tin kh6c tr6n mang Internet d2 g6p ph& lhm giim chi phi giao

dich, nhung ciing tao n6n c6c co. hGi mtri cho hoat dang lim dio.

C u csu va pham v i cha Bao cao

Phin 11 cGa B60 c60 n6m nay t$p trung vho c6c doanh nghiep. B60 c60 d$ c$p d6n v in d$ th6

ch6 i n h h u h g ttri n6ng sui t vh quin ljr rGi ro

trong n8ng nghiep, nhu quy&n d6i vtri d i t dai, tin dung b v h g n8ng th8n, vh c6c th6 ch6 h6 trq d6i mtri vh truy$n b6 c6c jr t u h g trong n8ng

nghiep. B60 c60 c b g t$p trung vho c6c v in d$ quin Ijr c6c doanh nghiep, xem xkt cAc th6 ch6 b6n trong vh b6n ngohi doanh nghiep c6 t6c dung lhm t h g d i u tu b c6c doanh nghiep vh d i m bio q u k ljr t6t, d5c biet 12 m8i tumg t6c giiia c6c ciu triic sb h k vh khung ph6p lu$t,

King nhu giiia c6c th6 chi tu nhin ( c h h g han

c6c hiep hai kinh doanh) vh c6c th6 ch6 c8ng tang. Dang thtri, B60 c60 c k g chii jr ttri vai trb quan trong cGa c6c th6 ch6 thi chinh, c6c th$ ch6 h6 trq c& th6t cho su ph6t tri6n cGa c h h g vh vai trb cGa c6c co. quan gi6m s6t vh di$u ti6t nhim bio d i m c6 mat he th6ng thi chinh lhnh manh. Bbo c5o dua tr6n mat nghi6n c h g in d i y dugc ti6n hhnh d6 chuin bi cho B60 c60, d$ c$p ttri vai trb cGa chinh tri trong ph6t tri6n thi

chinh, c6c th6 ch6 cin thi6t d$ d i m bio khi n6ng tigp c$n cGa ngutri vay mtri, i n h h u h g cGa su tham gia cGa ng2n hhng nubc ngohi vh tu nhBn ho6.

Phin III cGa B60 c60 t$p trung vho chinh phG. B60 c60 xem xkt c6c th6 ch6 chinh tri h8 trq quin tri nhh nubc nhu th6 nho, vtri trong tim chii jr: ti6n trinh hoach dinh chinh shch, dang co. cGa tham nhiing vh c6c th6 ch6 thug kh6a. ~ i 6 ~ 66 nghi6n c h c6c v in d& v$ hieu q u i tu phhp, kinh nghiem trong c6c cii c6ch nhim lhm tang

Hgp 1.17 (ti& theo)

- 7 - -

I luqng cung ca'p djch vu. Cac ti6n b6 c6ng nghg g in d iy nhu I mang Internet, d6 cho phep chinh ph6 va khu vuc tu nhin cung ca'p th6ng tin v& chi phi tha'p. T$ le chia s6 th6ng tin

':duqc gia tang chi& lan. Hey la'y Uganda lam vi dy. -Nam1995, mot nghi6n ccliv theo dBi chi ti6u c6a chinh quyen trung uang cho cac trlkfng hgc cho tha'y, chi co khoing 30 phan tram phIn b8 ngin d c h chi ti6u thuhg xuy6n kh6ng phii la l u h g thyc su t6i duqc cac tnrhg hoc. Kdt qu; nghi6n c h nay duqc c8ng bd tr6n bao chi va ni6m y k tai d c ca quan dja phucmg. Va cuQc didu tra tidp theo vao n im 1999 cho thay co su gia tHng trong chi ti6u thuc td v5 con so' Ian t6i gan 100 ph6n tram (Ablo va Reinikka 1998). FQt yau td khac kh6ng phy thuQc vao t i in b6 cong nghe la chia

- - 0 ,

s& th6ng tin bing cach sir dyng cac giao vi6n IUU dong. ~hoy.4h khich cgnh tranh. Canh tranh giira nhhg nhe

cung ca'p &ng cong va tu nhPn dua lai su cHi thien cha't l ~ w g thd chd. b Malaixia, he thdng ca sb y t6' c6ng cong dang tin c+y 6 tao ap luc buoc khu vuc t u nhIn ph&i giir gia b muc hqp Iy (Van de Walle va Nead 1995; NgIn hang Th6 gi5 1992). Nhung cqnh tranh ccng co thd chi xHy ra b nhiing khu vuc d in cu kha d6ng cho phep nhi8u nha cung ca'p cljng hoat dong. No kh6ng giHi quy6t duqc cac va'n d6 li6n quan t6i nhiing vljng xa x6i, d i n cu nghPo. ching han b Mji, he thdng phi& mua hang (voucher system) hau nhu chi duqc 6ng hQ tai cac vung 66 th/.

H9p 1 .I8 K h h g hohng va thay d6i th6 che" Malaysia

Malaixia t h g co mot trong nhhg thi trudng tai chinh phat tri6n nha't b D6ng A vao d6u thbp k$1970. Vao thtn' kjl dau, cac quy dlnh tr6n thj trudng chhg khoan dqa tr6n hg th6ng tu didu tidt c ia Anh. M@c dD mot dao lugt toan dien vd thi trubng chhg khoan duqc dua ra nam 1973 nhung thdm quy6n vd giam sat thj trubng duqc chia s6 glira mot vai ca quan nha nuuc, bao g6m cH b6 tai chinh, ca quan nhan ding ky thanh lap c6ng ty va u$ ban cac vdn dd vd v6n. Nam 1993, sau mot th&p k$ phW tridn thj trubng nhanh chong, cac bign phap ki6m soat duqc thdng nha't vao mot uuj, ban c h h g khoan m&. Truuc cuQc kh6ng hdng nim 1997, u? ban nay d6 quy6t djnh thay the" he thdng d c quy djnh chi tic9 bhng mat he th6ng mdi co tinh tu do cao hcm dua tr6n n8n tHng y6u d u d c doanh nghiep c6ng bd th6ng tin. Nhung sau kh6ng hoHng va v& muc ti6u giHm ludng vdn chay ra ng&i nudc, cac nha hoach djnh chinh sach 65 ap

hi& quh, vh xem xkt nguyen n h h c h g nhu h$u quh c t a s u khic nhau v& t h t tyc hr ph6p giik c6c nuirc tir mat cuac di&u tra m6i d2y b hcm 100 nu&. ~ i b ~ theo, Bbo c60 thio l u b v6 n h h g trb ngai chinh d6i v6i canh tranh tr@n thj t ruhg , thu thap c6c dii ki@n m6i trong c6c quy d w gia nh$p kinh doanh tren th; gi6i vh v6 c6c gi6i chiic cqnh tranh vh lu$t ph6p. ~ u 6 i c b g , Bbo c60 d6nh gi6 vi@c di&u tikt c6c nhh dac quy6n b n h a g nuirc dang ph6t tri6n vh h8u q u i cGa n6 t6i qu6 trinh cung cAp dich vu cho ngubi nghko.

~ h h IV c6a BBo c60 t$p trung vho xZ hai. B60 c6o thio l u b c6c th6ng 1@ vh c h u h muc trong x%

dyng cac bien phap ki6m soat vdn co lua chon. Sau khi danh gia lai c u b khirng hoHng, mot loat cac

thay d6i the" che quan trong duac dua ra nhhm chuin bj cho qua trinh tie'p tuc tudo hoa. Tep trung vao va'n d6 minh bach va quin Iy, nhiing thay d6i nay bao g6m cac ti6u chuin k6 toan mCn', cac quy djnh sap nhap va mua lai c6ng ty, cac quy djnh vdn t6i thidu ddi vui cac c6ng ty m6i giCn' chhg khoan va tu do hoa do'i vui hoa hdng m6i giui.

Bai hoc nay cho cac nha hoach djnh chinh d c h la rdt r6 rang: ne'u cac cuec kh6ng hoHng boc 10 n h h g ydu 16 d6 tdn thucmg trOn thj trudng, thi cac nha hogch djnh chinh sach c$n tGn dyng chinh n h h g th& didm kho khan dd saa chiia nhiing didm ydu do.

~gu6n: Nhin vi6n Ngin hang thd gi&.

hai &nh h u h g t6i tK t n r h g vh c6c th6 chb c6ng tang nhu th6 nho. thbi, BBo c60 c h g xem xkt &nh h u h g c t a ph6t tri6n thj t n r h g t6i c6c th6ng let c h u h muc 66. BBo c60 nghien c6u vai trb cGa truy&n th6ng trong v i e th6 hien vh ph6 bi6n c6c mki quan t2m vh c6c gi6 ~ c6a xZ hai, c k g nhu bh h u h g c h c6c lu6ng th6ng tin nhy d6i v6i chit luwg th6 chb vh v6i c6c kbt q u i kinh 6, x2 hai. B60 c60 dm tr6n mot nghien c k ~ m6i d2y v6 quy6n sb h k ~ d6i v6i c6c phucmg tien truy&n th6ng tr@n th; gi6i - mat thi lieu duqc c h u k bi ri@ng cho B60 c60 nhy.

~ h & ch; h6 trg thj t r u h g lh mat ch6 d& 1611 b6i vi n6 c6 m5t b khip nai vh rAt da dang. Vi

vgy cbn nhi&u di&u cin ph6i hoc tir c h h g . Bio cio dua ra c6c h u h g dsn cho cic nhh hoach d m chinh s6ch dua tr@n ljch sir phit tri6n th& ch6 vh cic bhi h ~ c kinh nghem dby. Cic bhi hoc kinh nghiem nhy bao gam nhiing lunh nghi@m khic nhau cGa c6c nan kinh t& dang chuy6n dBi bong thgp kf 1990, nhiing c6 dang dign ra cfia nhi&u nu6c nghko tr@n th6 gi&, vh t h b h c6ng ciia mat s8 n&n kinh t& m& nBi l@n trong vhi thgp k? g in dby.

Bio c60 nhy kh8ng gi6i quy&t tit c6 c6c v$n d& v& th6 ch& trong moi l i d vuc, m i chi t$p trung vho mot phin c6c th6 ch& tir nhi&u 1 - d vuc nhhm c h h g mmh ring, mat khung chung ($m th6ng tin, thi hhnh vh canh tranh) v& c6c th6ng di@p (b6 sung, s6ng tao, li@n k&t vh mot lgn niia cgnh tranh) c6 th& duqc 6p d w g kh6ng phv thuac vho linh vuc cu th6 duqc nghi@n c h . Bio c60 kh6ng d& ciip t& c6c th6 ch& cy th6 dZi duqc trinh bhy trong ~ i o cio hit tri6n n d g i & n2m tru6c. Bio c60 nhy lh mot phin trong mat loat cic Bio c6o v& c6c vhn d& phit tri6n quan trong, 1h su tikp n6i du@n Ba'o ca'o Pha't tri6n th8 gi& 2000/2001, v& noi dung d& cap t& vai trb trong tbm cGa t h trubng d8i v& dbi sang ngubi nghko. Mot s6 v in d& quan trong sE duqc d6 dhnh cho Ba'o cio Ph6t tri& th8 gi& 2003 v& nai dung t$p trung vho s y ph6t tri6n ciia v8n con ngubi, tu nhi6n vh m6i t ruhg , c h g nhu vho sy li@n k6t vh 8n dinh xZ hai.

Kinh nghi@m ph6t tri&n cho &Ay, tK trubng c6 th6 cung chp phuong tien cho moi ngubi tr@n th& gi& d6 dat d w c su gia t k g ban viing trong mirc sang. Ba'o ca'o Pha't tri6n ~ h k gi& 2000/2001 cho ring, t h t r u h g d6ng vai tro trung tbm trong dbi s8ng ngubi nghko. s i n g c6ch tao ra ccr hai tham gia c6c hoat dong s in xuit vh bgng c6ch trao quy&n cho c6c c6ng dsn, thj t r u h g c6 th6 khuy6n khich t k g t r u h g vh lam giHm nghko d6i. Chc chinh sich khuy&n khich tang t r u h g vh gi6m nghho dbi rht quan trong, nhung c6c n6i dung c h ti&t trong thi&t kk th6 ch& c h g kh8ng k6m phin quan trong.

Vi@c cHi thien miic s6ng vh cuac sang ciia

ngubi ngheo phy thu$c vho c6c th6 ch6 ha trq t5ng t r u h g c h g nhu c6c th& ch6 6nh h u h g truc ti&p t& khH n h g ti&p c$n thi trubng cia ngubi nghko. ~ i & u nhy c6 ngKa lh, ngubi nghko bi 6nh h u h g ciia nhiing gi mh c6c t6c nhbn t h truirng kh6c gby ra.

Xiiy d q g th6 ch& c6 hieu qu6 lh mot c8ng vi$c phcc tap. Kinh nghiem chi ra r h g , kh6ng c6 mat giHi ph6p chung cho ti t c6. Tuy m6i nu6c c6 nhiing d5c trung ri@ng nhung, phbn tich tir kinh nghi@m c6c nu6c v in cho thiy nhiing bii hoc quan trong trong ph6t tri6n th6 ch6.

B60 c6o nhy cung cip mot khung cho c6ng viec xiy d y g th6 ch&. N6 c5n cii vho nhiing ngh@n c h trong nhi&u linh vuc, vh k&t h p gitia ly thuy&t vh thuc t&. N6 mb rong c6c bing c h h g thuc nghi@m v& c6c chi ti& trong thi&t k& th6 ch6 b nhi&u nu&, c h g nhu b mot nu&, trong c6c giai doan khic nhau d6 hi6u duqc qu6 trinh thay d8i th6 ch6. N6 ciing cung chp c6c chi d i n v& c6ch xby d q g th6 ch6 m&, di&u chinh n h k g th6 ch6 hi@n dang tan tai, vh tao ra c6c 6p luc cho su thay ddi.

Trong hhu h&t trubng hgrp, thay d6i th& ch& lh qu6 trinh timg bu6c m$t. B60 c60 c b g thua nh$n ring, cHi cich 1h kh6 k h h bbi vi c6 nhiing nh6m 1Q ich h u h g lqi tir th& ch& hien dang tan tai trong khi c6c nh6m lqi ich cin khuy6n khich thay d8i th6 ch& lai thubng kh6ng lhm di&u nhy. Tuy nhi6n, ciing c6 thuc t6 12, mat s8 th6 ch6 v in tihp mc tan tai kh6ng phii vi c6 s u h ~ g ha nhit tri d6i v& chiing, m i vi c6c t6c nhbn cin th6c d iy thay d8i th6 ch6 khbng duqc t8 chfic d i y dG d& thuc hi@n su thay d6i. C6c c6i c6ch d6i v& nhiing th6 ch& nhu th& t6 ra kh8ng kh6 thuc h e n v& m$t chinh trj. Hcm nfia, khi dB thuc hien, c6c c6i cich nhy kh6ng chi c6i thien hoat dong cGa thi trubng m i con g6p p h h tao nen dong luc d6 c6 th@m s y thay d6i. CA ngu8n cung th6 ch& vh ngu6n ciu d8i v& chiing d&u quan trong. Kinh nghi@m ph6t tri6n kh6ng dua ra mat chi d i n chung v& n h k g th6 ch6 cu th6 nho cin duqc x2y d q g truhc ti@n. Tuy nhi6n, trong tirng khu vuc kinh t&, Bio c60 dZ X ~ C dinh c6c linh vuc mh bd6 vi@c dua ra cic chu tr6c th& ch& CLJ th& n@n dign ra sau khi dii c6 su ph6t

tri6n cua c6c th6 ch6 h8 tru hay b8 sung, hogc khi c6 n h k g di6u kien nhht dinh. N6i cich khhc, cin ph6i x6c dinh mat s6 uu ti@n trong x2y dung th6 ch6.

Bio c6o cung 'xem xkt Anh h u h g qua lai gitia c6c th6 cha kh8ng chinh thuc hay the0 chuin myc v6i c6c th6 ch6 chinh thuc. ~ h i a u ngubi nghko, dgc biet 12 ngutri d i n b cic nubc nghko, kh8ng c6 khA nZng c$n c6c th6 ch6 chinh thuc. Cic thi6t k6 th6 ch6 d8i m6i c6 th6 giiip thu hep khoing c6ch giiia c6c th6 ch6 chinh thGc vh kh8ng chinh thi'rc, vh tZng d i n khi ning tihp c$n cua nhitng ngutri bi d i y ra ngohi 16. Don giin hoi c6c th6 ch6 chinh thuc, cung chp nhi&u th6ng tin v& ch6ng hon cho ngubi s& dung, t ing cutmg v8n nhdn lqc, vh chip nh$n c6c th6 ch6 kh6ng chinh thuc trong trubng h~rp cic th6 chk chinh thuc kh8ng tao n@n tic dong mong mugn, lh mat s6 c6ch thuc the0 d6 c6c thi6t k6 th6 ch6 c6 th& duqc sGa d8i nham lhm cho n6 phi1 hqp v6i nhu ciu cGa cic nu& ngheo v i cha ngutri nghko.

CAC t ~ c nhdn dia phumg, qu6c gia vh q ~ 6 ~ t6, c8ng tong hay tu nhin d6u h h h u h g t6i qu6 trinh phi t tridn th$ ch6 the0 thbi gian. Cin bing quy&n luc giiia c6c t6c nhdn tu nhdn irh c8ng cang vh su thira nh$n cua nhh nubc d6i v6i di6m manh v i didm yku cfia cA hai lh mat nhin t6 quan trong trong ph6t tri6n thi trutmg. Mat nhh n~rbc manh vh c6 ning lyc 12 chn thi6t cho viec ha trq thi trubng phit tri6n; trong khi mat nhh nubc tuf ti$n vh tham n h k g sE cAn trb su phi t tri6n ciia thi trubng. Tuy v$y, khang phAi chi c6 su c2n bing gitia cic tic nhin tu nhin vh c8ng cang 12 quan trong. Vi@c thi6t k6 c6c th6 ch6 vh t8c da cAi c6ch chiu Anh h u h g qua lai gitia c6c nh i IZnh dao dia phuong vh qu6c gia, qu6c gia vh qu8c th. it c6 nhimg tuong tic nhy lai chiu Anh h u h g cfia b in chht c6c lu6ng th8ng tin v i ning lgc cua cic b@n.

Bhi hoc chinh thb tu trong chuong nhy 12, d6 xdy dyng c6c th6 ch6 c6 hi& qui, c6c nhh hoach djnh chinh sich c h phAi tihn hhnh bd sung nhiing gi dang t8n tail d6i m6i d6 phG hqp v6i di6u ki@n dja phucmg, khuy6n khich thucmg

mai vh trao ddi th8ng tin mb, vh t h ~ c d i y canh tranh giiia c6c khu vqc, c6c doanh nghi@p vh cic c i nh2n. DGng ccr ciia moi ngubi tujr thuac vho tohn bij t$p hqp c6c th6 ch6, vh Anh h u h g t6i hieu suit hoat dang cua thz ch6. Vi v$y, d6 x2y dung hay b6 s m g mat th6 chk, di6u quan trong cin dugc xem x6t lh lieu c6c th6 ch6 h6 trq c6 t6n tai hay khang. ~ h 6 ch6 h6 trq tirc lh nhiing th6 chk m i thihu n6 thi th6 ch6 dang xem xkt sE kh8ng th6 c6 hi@u quA. ~ 6 u kh8ng c6 th6 ch6 h6 tru thi tat hon lh n@n quan t2m tr~rbc ti@n t6i vi$c xdy dung th6 chk h6 trq ho3c ti& hinh di&u chinh thi6t k6 d6 th6 ch6 d y ki6n c6 th6 hoqt dang duqc m i kh8ng chn t6i c6c th6 ch6 ha trg. Nhiing cin nhic r i t quan t r ~ n g khic 12 muc 66 v8n con ngubi c& thikt, muc do tharn nhiing v i chi phi tmmg d6i so v6i thu n h ~ p d i u ngutri. DO van con ngubi khan hihm n@n b c6c nu6c dang phi t trign, cic quy dinh phuc tap kh8ng duqc thi hhnh nhu 6 n h k g nubc c6 nh2n 1uc ky ning cao. N h k g n h h t6 nhy d b t6i y@u ciu don gi6n ho6 cic thi6t kk th6 chk. Chi phi

c$n c6c th6 ch6 chinh thuc cao hcm tinh the0 thu nh$p d i u ngubi c6 nghia lh, nhiing thhnh vi@n xfi hGi y6u thk v i nghko kh8 kh8ng th6 c$n nhiing th6 ch6 nhy. Tham nhiing trb n5n dz ding hon do s y phuc tap trong c6c quy dinh tr@n c6c tlu trutrng thihu minh bach, trong khi dang ca hi& q u i cGa c6c quan chirc (ching han ti&n luong hay s y t h a g ti&) lai thhp. Tai nhiing nubc nhy, d6 b6 sung c6c di&u kien hien tail chn phAi s&a d8i lai c6c quy dinh. Str khic biet v& c8ng nghe cikg d6ng vai tr6 quan trong. Do nhiing khic bi@t gitia cic nubc vv& v in hoi vh thi nguy@n, n@n c b khuy6n khich vh chip nh$n c6c ddi m6i. ~ u 6 i ciing, tqo ca hai cho thucmg mail c6c t h trutmg sP ph6t tri6n vh ting nhu ciu d6i v6i c6c thd ch& h8 trq giao dich tr@n thi trutmg. Chia sii th8ng tin tu do ciing c6 vai tr6 tuong ty. Sq cqnh tranh giiia c6c khu vyc vh giGa c6c doanh nghiep, thubng bi c6c ciu tr6c th6 ch6 hien tai gitri han, SO gifip cho vi$c x6c djnh c6c hinh thuc th6 ch6 m& v i tao ra nhu chu cho c6c th6 ch6 m6i.

C%c doanh nghiCp

C ~ \ C DOANH NGH& LA WG K H ~ I C& CHOT &A TW T R U ~ G ,

sin xuit h5ng hoh va cung cAp &ch vr?, tao thknh ca sb cda trao d6i thl

t ruhg. Trong ny, B b cho xem x6t cac vhn d$ th$ chk d6i vvtri ba

nh6m doanR nghi@p. N6ng diin la trong t h cclia chucmg 2; chumg nay xem

x6t cich thirc nhimg ngulri sin xu& nbng nghiep Er chc nu& dang phiit t r i h

thvc hien d6 tZng ning suit vB g i h rGi ro bing c6ch ciii thi@n cAc th6 ch&

q u h 1y th truirng d t dai, tin dwg, c6ng nghe va s h pldm nang nghiep.

~ 8 i vtri c k doanh nghiep, v h b8 th6 ch6 quan bong 19 lam th6 nio d6 t a g

diu tu v i dim b b quhn 1f t6t; chumg 3 d& cap tiri vh d$ Qudn tfi duanh

nghiep (t$p trung viio nhmg doanh nghicp ngoii khu vuc tii chinh) b h g

c6ch xem x6t chc m6i H n h huirng qua lai giih cic ciu trGc sb htiu v i khung

phiip lu@, v& giiia cic th6 ch& c6ng tang v i chc th8 chk tu nhln. Chuong 4

xem x6t Cache thdng tai chinh, v6n c6 chirc nZng quan trong trong c L he

th6ng thi truhg; chumg niy G o lu3n n h k g di&u ki@n th6 chk c h thi6t

cho s y phht t r i h cda h& th6ng tii chinh vB vai tro cJa he th8ng giPm s6t vA

di& tikt n h b bHo dim cho rn@t he thing t&i cchinh lBnh manh.

H ~ U hit nh llng ngu& ngh Po tr6n th; gibi diu sing nhc? viio n6ng nghiep, vi v& n6u chling ta hi& kinh t i hqc n8ng nghiep, chling ta se' hi& kinh t i hqc clia sungh Po kh6:

- Theodore W.Schultz, 1980.

'6ng d2n hoat dang tr6n thj trulrng c h g gi8ng nhu chc nhi doanh nghiep kh6c. Nhung thi trulrng n6ng than,

nhit 12 thj trulrng n6ng nghiep, c6 kh6 khZn d$c biet v& v in d& th6ng tin, t h i h canh tranh, v i hi& luc thi hinh h q d6ng y&u. Xiy d w g th6 ch6 c6 tic dung liim g i h chi phi giao dich d8i v6i n6ng din, do vay c6 th6 cdi thien d6ng k6 cich thuc cic tK trulrng n6ng nghiep hoat dong. ~ i & u niy d$c biet quan trong d8i vbi muc ti6u giim ngh6o doi, vi n h b g ngubi nghko thutrng sang b n6ng th8n vh c6 thu nhap chh yau tir n h h g hoat dang n8ng nghiep (hinh 2.1). T h trutrng n6ng nghiep vsn hhnh t6t, c6 th6 mang lai n h h g lqi ich quan trong cho chc 1-Z~I vyc khhc trong n&n kinh t&. Khi n2ng sui t n6ng nghiep duqc ning cao, sG c6 nhi& n6ng d i n rlri b6 n6ng nghicp v io l im viec trong c6c nginh c h g nghiep v i dich vu, nhb 66 thGc d iy su tZng trubng chung.'

Ba thich thuc m i chc nhi hoach dinh chinh sich g$p phii khi x2y d w g th6 chh cho thj t r u h g nang nghiep 118: Thir nhht, hoat dong

n6ng nghiep thubng p h h tin vs dja 19 v i b xa cic t u g tdm 68 tfi ch6 y$u. ch ing han, mat kh6 khiin trong vi$c c h g tip tin dung n6ng than lh n h b g nhh cung tip tin dung chinh thbc, nhu chc ng2n hhng, nhb thiy h~ phdi trd chi phi qu6 cao d6 c6 duqc thang tin v& n h h g ngulri ti& n6ng cu trii rii r6c v& dja 19. Do vay, 1Zi sui t cha chc khodn vay chinh $Gc cho cic n6ng d i n quy m6 nh6 thulrng c6 xu h u h g r i t cao. Ciing tucmg tv, chi phi cho c6c dich vu tu phip v i d m s i b phim ra thj trulrng c6 th& cao do khobg chch 1611 giiia c6c n6ng trang v i cic thinh ph8 chid-?. Trong n h h g t r u h g h q niy, chc th6 ch6 kh6ng c h h h thuc d6ng vai trb thay thh cic thd ch6 chinh thbc. Su thay thh niy c6 th6 c6 hi& qu6 trong mat s6 m6i trutrng nhit djnh, nhung ciing c6 th; c6 hi& qu i kh6ng d i y dh b n h b g m8i trubng kh6c.

Thu hai, trong qua khb, khu vuc n6ng nghiep b n h i h nu& d i phdi c h u s u thisn vi d6i v& khu vuc thM th trong chinh sich c6ng cang. Vi du, chc hai d6ng marketing nhi nu& & mat s8 nu& chiu Phi d% sG dyng cbc h@ th8ng tumg ~IJ do thuc d h sG d w g d6 trung thu lumg thqc trong ~ h $ chian thG Hai3. C6c he &Ang niy trq chp lumg thuc cho ngulri ti6u diing b thinh thi bang c6ch y6u ciu n6ng d i n b in s in phim v6i mbc gii thip hon gig thi truirng. Chc vi du kh6c cha su thi6n vi thinh t h

Hinh 2.1 Sdnguin' ngheo & thanh thj so vin' & n6ng th6n Mi met sb nu& trong thap @ 1990

Dhmb~a - Madagaxca 'L

Ecuado 1 ' NBpan '-' n fhanh t h ~

- N6na than

Trung Qu6c b' 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

T$ le ngu&i ngheo tren toan quoc (Phdn lrhm d in s6 s6ng dum nguhg ngheo)

Ch~l thich: Do sir dung nguang nghko cha nhigu nuac n8n cac k i t qu6 co the kh6ng so sanh duuc giiia cac nuac khac nhau Ngu6n: S6 lieu cca Ngin hang The" gim.

g&m c6 vi@c djnh l$ gi6 h6i do6i qu6 cao nham lim cho hing nhbp khiu tr6 n@n r6 hun d8i v6i ngubi ti@u diing thinh thi, d h h thu6 xuit khgu n8ng sAn cao v i duy tri l$ I@ b60 he hi@u qu6 cao d8i v6i c6c n g M c6ng nghiep trong nubc cung tip d iu vio cho n6ng nghiep.

D$U tu c6ng cijng vio ca sb ha ting, giho duc, v i c6c dich vu kh6c 6 khu vuc n6ng th8n ciing c6 xu h u h g thip hun 6 thinh t h . Di-u tu thip hun, lim ting chi phi giao dich trong mar- keting - mot trb ngai th6 ch; l h d8i v6i vi@c ning cao n h g suit n6ng nghiep. Mijt s8 th6 ch6 cy th6 c6 t6c dung ha thip chi phi th6ng tin - ching han nhu vi@c p h h loai v i tieu chuin ho6, hay c6c he th8ng th6ng tin thi t ruhg. Cbc n8 lyc cia khu vuc c6ng c$ng vh tu nhin nhkm xiy d w g n h k g thb ch; nhu v$y c6 th& gitip cho vi@c ddy manh phht trign n8ng nghiep (hijp 2.1). ~ h i n d6ng d in cu n8ng th8n, d3c bi@t 12 ngutri ngheo & n6ng th6n kh8ng chi g$p kh6 khin trong vi@c dua sAn phgm tCri thi t r u h g v& mat v$t chit, m i t h u h g c6n gap c6c tr6 ngai quan trong khic trong vi@c tihp can thj t ruhg. Do phin nio it duuc h u h g gi6o duc hun so v6i d i n cu thinh t& n@n ho c6 thd gap phii nhigu kh6 khin trong viec s& dung c6c th6 ch; chinh

thGc, ching han c6c th& ch& bihn kihn thGc c6ng ngh@.

Thu ba, n6ng nghiep phu thu$c d6ng k6 vio s y fhay d& fhit thu&ng cGa thbi tikt N6ng d2n nghko thubng phii d m vio ti& ti6t ki@m cia bHn th2n v i su trq gifip cia gia dinh v i ban be khi xiy ra lut loi hay han him. Tuy nhi@n, n h h g ca chi bio hidm niy ciing kh6ng gitip ich duqc bao nhi@u vi c6c k h o h ti6t kiem cia ho t h u h g rit nh6, ho!c c6 th& tohn bij gia dinh v i ban be cia ho cthg gap ph6i tai hoa nhu ho. N h h g n6ng din giiu c6 hon vh n8ng d in 6 c6c nu6c giiu, c6 th6 mua met s6 hinh thGc bAo hi6m tai hoa v i duqc nh4n trq tip ciia chinh p h i khi tai hoa xAy ra. N h k g kho6n trq cip niy 1 i rit t8n k6m d6i v6i c6c nubc nghito. Hun niia, c6c th! trubng bAo hi6m tai hog dbi h6i phAi c6 c6c th6 ch6 b6 sung, trong khi 66, h iu h;t c6c nulrc dang phit tri6n d&u kh6ng c6 c6c th6 chk niy.

Chinh p h i hay cijng d&ng xiy d m g c6c th6 ch6 c6 hi@u quA nhgm ning cao thu nhbp v i giim r i i ro cGa n6ng d i n nhu th; n i ~ ? ~ Chuung niy trA 1% ciu h6i tr6n bang c6c dsn chh-tg dtic k6t tir thinh c6ng ciing nhu thit bai trong c6c th6 chh b nhiku nubc. Chc th6 ch6 li@n kkt vtri nhau quAn 19 c6c thi s in v$t chit v i t i i chinh cia n6ng d2n 1 i d$c bi@t quan trong - ching han c6c th6 chk li@n quan t6i d i t dai v i tAi chinh. ~ u ~ k n d6i v6i d i t dai duqc bAo dim vA c6 khA ning chuy6n nhucyng, khuy;n khich hoat dong d iu tu tao thu nhbp v i lim giAm su thi6u chic chin trong thu nhbp tuung lai. Cbc th6 ch6 tii chinh n6ng than hoat dong t8t, d6ng vai trt, cung tip tin dung cho c6c khoin d i u tu d6 ting thu h a p , g i h rfii ro, v i bio hidm cting c6 vai trb tuung tu. Chc th6 ch6 cung tip v i ph6 bi6n c6ng nghe n6ng nghiep hh h u h g trqc tikp t6i n2ng suit v i r c ro trong s h xuit n6ng nghi@p.

& nhiku nubc, vin d& marketing 1 i cAn tr6 th6 ch6 l h nhit d8i vCri viec tZng ning suit n6ng nghiep. Li@n kht c6c ceng dAng nh6, rtri rac, thinh c6c thj t r u h g l h hcm, v i dac bi@t thinh thi trubng toin ciu, sE kich thich nhu ciu d6i vlri s h phim cia n6ng din. D;n luqt minh, gia ting nhu ciu v& s in sE tao ra gia ting

C ~ C t h i ch6 marketing nBng nghiep

Khi cac th6 ch6 marketing nBng nghigp 6 n h h g nudc dang phat t r i h bj th&t hi, ihuirng lidokhbng c6 ch i the" chd h6 tra. Nha nu& co vai trl, trong vigc xiy dyng nhhg the" ch6 thi trubng t& hm, nhung khdng phi1 thbng qua cac ca quan marketing nha nudc. N h k g cu quan nay r6 rang d i khbng

, the" can b&ng duac cac muc lieu ctja nha nudc xung khbc vdi nhau: cung c&p tin dyng, thu thud, d&m bHo an ninh luang thyc va binh dn gia cho nguili ti6u dung thanh th!. Thay vao do, nha nudc n8n t$o dieu kign t6t cho h q t deng ciracac the" ch6 marketing tu nhin, nhu hqp d6ng n6ng nghiep hay hqp lac x i .

CAc tho4 thudn hqp d6ng n6ng nghiep hap d in ndng d ln 6 cao nudc Bang phat tridn do chung giup cho nbng dan c6 the" tidp @n n h h g d6u vao hign dqi nhu tin dung hay gil(ng, va dua sHn ph6m ra thj t ~ h g trong nudc va qu6c te. Cac chuung trinh nay da dang, tu cac tho; thugn riOng Id giUa tu thumg va nbng dBn nhu 6 nhi6u nu& chlu A, cho t6i c k h$ th6ng chinh thuc han 6 nhi6u nu& Mj, Latinh, Trung Au va Dbng A. Mac du d iy la the" ch&' tu nMn, nhung chinh ph6 c6 th6gibp x iy dyng no theo hai tach: giup cho cac nbng d in s in xu51 nh6 va tu thuung trong nu& hay cac doanh nghigp kinh doanh nbng nghigp gap ga nhau vdi vai tro h6 trg. ihBng tin cba minh; va thbng qua cac the" ch6 bd sung, nh&t ia cac cu ch6 thi hanh h ~ p d6ng (vi dy toa an

nghigp han 6 cAc nuac dang phat trie"n. Cac hqp lac x& nay chi.phoi nganh sin x k t sUa 6 6hdn Lan, lua my 6 Canada, gao 6 Nh$t BHn va ngi c6c 6 ~chentina. Nhd c6 khH nang

I

giai quydt duqc cac vAn d do q y m6 nh6 cba ndng dgn cA the" gAy ra, hqp t ic xi4 co the' sB r&t thanh c6ng trong vigc giHi quydt sq kh6ng tuang xling v6 tti6ng tin va tao nnn quydn luc cgnh tranh d6i vdi ngua mw. Hqp lac ~ thw hien c h k nang MY thbng qua hanh deng tap t d , kdt hSrp ngu6n II$ va ha tha'p chi phi d m vj cba giao djch. D6l vvCri cac hqp lac xti tlbu thy 6 c k nuac dang phat trie"n, m6t bal hpc kinh nghigm cho th&y: chinh phb can ngling ap det cac c6u truc hqp tac "t trbn xu$g" d6i vui n6ng dAn. Cac hqp lac xB nhu Anand 6 Gujarat, An DQ, hay UGC 6 MbdHmbich ttGnh cbng 18 nhd 6 tinh tu nguyen c6a chung. Su tu nguygn lam giim thidu cac v h d phat sinh trong hanh dong tep the", vi dy vigc chc ca nhhn co the lam viec khbng tich cyc trong h ~ p lac xh (mot v h de dign. ra tran Ian tai cac hqp lac x& n6ng nghigp cba nha nudc). DBng th*, cac hgp lac x& thanh cBng nay ccng d6 phii tri i qua thh nghiem dd xay dmg nbn cac mb hinh. the" ch6 ph~i h* vdi hoan chh- nhhg the" ch6 nay thhc ddy su tin tuhg, tinh minb bach, va ddi m6i.

Cho db ap dung hinh thuc 16 chuc marketing n b , thi ngutn' mua v in co th6 ph& t r i chi phi cao d6 tham d]nh chdt luang hing h d h~ rnua. C6 hai th6 che' du* pbht trien nGm dap h g cac nhu cdu nay. Do 1 pMn loai va dua ra tiBu chuh nham dim b8o chec chin h m v6 c&t luqng hang hoa; va d c hg thhg th6ng tin thj t ~ h g cung c& thbg tin t6i n h g d8n.

Do s in p d m nbng nghigp co d c @c tinh da dang,

giHi quyet cac tranh chap hqp d6ng, hay phhn loai chat Iuang, va Bat ra cac tibu chudn).

Hqp tilc x.3 cGa nbng diln ph6 bi6n 6 cac nu& cbng

phAn lo@i (phin chia theo nhom dqa vao chc d$c tinh co the luqng h d ) va ti6u chuin (cac quy tdc do Iuhg) duqc s; dyng dd tach bach cac shn phdm tuang ty thanh n h h g nhom rieng va rn6 t6 chung b&ng mot thugt ngil chung nhdt quan. H4 th6ng danh gia nay co the" giirn d h g k6 chi phi thbng tin b$ng cich cho phep cac thuhng nhln ky hqp d6ng 'Yu xa" do U& big1 nhimg d$c tinh cba hang h d , thay vi pldi dich thAn den tan nai s h xu& db ki6m tra. Nhung Iqi ich cJa chung c h nhi6u han. Do pMn logi va tinu chuin co thb duqc d c dinh M t cach khach quan, chung khuyen khich khh nang tie'p c$n tin @ng th6ng qua cac hoa dun g6l hing, tin dyng kho va trao d6i hing h d . Chhg cirng co the" m6 @ng thj t ~ h g bhng cach lam cho gia cH va s6 Iu(mg duuc so Gnh vdi nhau, va vi v$y, tao di6u kign cho thuang mai di&n ra 6 d c thj t ~ h g co lieu chuh chung.

a thj t ~ h g gao Nhat Wn, cic tiBu chu6n va phin loai durn dua ra khi su phit tridn cba he thdng xe la8 d& n6i ket cac thi t ~ h g h d n toin tach biet trudc day. TrBn toan th6 gic3, su m8 rGng thuong mai gilja cac cGng d6ng d tao ra mot nhu c6u tucmg tu d6i vdi cac tIOu chudn va phAn ioai. Cac thumg nMn thubng Ia nhhg ngubi kh6i xuhg cac ti6u chdn. Twy vay, khi khdi Iuang giao dich gla tang thi vai tro can thigp cha chinh phb khuye'n khich vigc sh dyng va di6u chinh cac ti& chdn cGng gia tang tumg ling.

Cac tibu chdn qu& 16 thubng duqc d c nbng d in quy mb 113-1 va d c doanh nghigp 6 nhimg nudc Bang ph6t tridn ap dyng. N h k g tiIu chu6n nay c6 th6 giup d6y manh t6ng xu& k d u . Mac dB vay, nhimg ndng dan q y mb nt-6 tham gia xu51 khhau co the" s6 bj &y ra kh6i hogt @ng xu51 khdu do c k ti8u chdn nay, Vigc a t d c ti8u c h d n qua cao, tAm tang chi phi cha cac d n g d in q y mb nh6. Ho cb hai lua ch~n: Thu nhiit, hg co the" nhan Uuqc mot phan Iui ich tir lieu chdn hoi (nhu giQm chi phi thbng tin) bhng cach sir dung cac the" ch6 kh6ng chinh thQ d6 giem bdl c h v h 68 vd tMng tin (c&ng han, cac the" ch6 mbi gidi khbng chinh t h k 6 ~ t i 6 ~ i a ) . Thu hai, cac nha hoach djnh chinh sach co lhd giup nbng d in ngheo tham gia cac chuang trinh cap giay chhg nhen nhsm hoa nhgp hp vao met thj trubng nbng nghiep I& hm, nhu nhhg gi dEi thyc hign 6 Mayacert-m9t 16 chuc phi chinh phh- 6 GoatBmala.

Cac he thhg thang tin thj twang (MIS) noi chung, m6 t i cac rnang luui phAn ph6i s6 lieu cbng tong, nhd do cung cap thbng tin v6 thi trubng n6nt nghigp. D6i vdi nBng dAn, hidu b i t th6ng tin thj trubng (ching han gia c i hien tWi cba mot hang h d tai.dc thj t ~ b n g ban bu6n ch6 yeu) co the" giup hg d n cu d o nhu d u fhj t d n g db @p k6 hoach sHn xdt, thu hogch va b5n d n phim. ~ 6 i v6I thuung nMn, tMng tin 161 han s6 giup h~ ning cao khH nHng khi qyet ddjnh xem nbn gi3 sHn phdm trong kho hay ndn van chuye"n chung tui d c thi t N h g co Iqi nh&t. Trong cH hai t ruhg hap, MIS d6u co vai tro quan trong d6i v6i n b g dPn hay thuong nkin quy m6 nh6. nhimg n g u ~ thigu tinh kinh 16 n M quy mb khi ~I+I rninh thu th$p cac th6ng tin nay.

(Xem tidp trang sau)

HQP 21 (tie"p theo)

d hau hgt cac n d c cdng nghiep, cac td chuc tu nhin :ung cap th6ng tin thj t r h g n6ng nghiep vdi met mire mi ?hat ddjh, trong khi d c ca quan nha nuuc thu thap th6ng tin hi tm&g va cung G& chung mmn phi. Do chi phi thu th& la pho" bidn thbng tin thuung cao b cac Iinh vuc ch~ra co ti& :huh hoa v6 chat luqng, khdi b p g , hay a' n m g vung co :a s6 ha teng truyen th6ng kern p u t tridn, muc hi sir dung :Oa cac t6 chuc tu nhdn thubng cao. Do 60.3 nt?iing nu& igheo, khu vuc c6ng cdng dong vai t r ~ rdt quan \rwg trong :ung d'p th6ng tin thj t m g .

Cac h+ th6'ng MIS c6a khu VLJC cc6ng cOng thubng th6ng phd bidn. Met nghien c h tdn hAnH 6 120 nuuc jang phAt tridn cho thiy, chi co 53 he thdng nhu vgy :Shepherd 1997). Hun M a ch~jng la1 thuung kh6ng v3n ianh t6t. Nguyen nhln xust phat la ngudn tai chinh it, su <em ci'i clja cac vien chat trong vide thu thap n h h g th6ng ,in thi truZ/flg dang tin cay, v l sq ngdn nggi clja cac thuung ihbn khi cung cap th6ng tin vi ho lo ngai n h k g th6ng tin

nay se duac sir dung vao viec danh thud ho. Tuy vay, mot sd c h i Iuuc ddi mdi trong ~ h 6 bidn thang

tin th! t ruhg dang duqc x iy dgng. Vi du, chinh phc bang Andhra Pradesh, An DQ dua thang I n g i i c& s in ph6m 6 cac th/ trudng khat nhau trong khu vuc len met trang Web dwc cap nhat hang ngAy. Mot lan nila, mot vai trb trgng t i m cfia khu VIJC cBng c@g c6 th6 giup dB cac thanh vier, th/ lruung cei thl#n dong th6ng tin cha rieng hp b%ng cach tang su phd bie'n cac c6ng nghe truy6n thBng chi phi thdp. Vi du, trao ddi th8ng tin thi tnrbng 6 Gana, Philippin va BBnSadet duuc d iy manh khi chinh ph6 yeu c4u buoc cac cang ty dien thoai di deng phi% dim b6o khH nang tiep song 6 khw vqc n6ng thh . Kbt qu i la, chc thucing nhin 06 th6 thu thap va truyen tai th6ng tin cho nhau nhu sir dung n h h g chie'c dien thoai cam tay cha ho.

Ngudn: Chaudhury va Banerji 2001, tai lieu ca sb c6a Bao cao Phat fn'& The'gi6i 2002.

nhu ciu v6 d i u vio. Thj trubng chng mb cGa thi nhu ciu c6 cLc th& ch6 c h i t h k c6 hi& q u i phuc vu n6ng d i n cing 1611. C6c th& ch6 nhy r i t da dang, tir quyhn s b hfiu duwc c h h g thuc bing v i n bin, t6i kh i nZng tigp can tin dung t6t h m .

C6c th6 ch6 kh6ng chinh thkc vh thJ Qc duwc d m giin hoi c6 th& phii hqp khi thi6u c6c th6 ch6 chinh t h k bd sung hay khi nhu ciu chung d8i v6i s i n phim n6ng nghiep thip. Trong trubng hqp niy, chi phi c4a chc th6 ch6 chinh thGc ph&c $p c6 th& 1611 h m so v6i lqi ich ciia chGng. Vi du, tai c6c v h g cb it 6p luc canh tranh vs d i t dai, quyhn sb hiiu ceng d&ng d6i v6i d i t dai c6 th& d J d& d i m bio quygn lqi cJa nguti sii dung dit . Tuy nhi@n khi nhu ciu cao d8i v6i d i t dai d k t6i c6c tranh chip d i t dai, v i khi c6c th6 ch6 kh6ng chinh thhc kh6ng th& giii quy6t c6c tranh chip n iy mat c6ch tho5 ding, thi quy6n sb h h d i t dai chinh t h k lh .th& ch6 phG h w h m .

~ 6 i m6i, thubng trii qua qu6 trinh thii nghiem, cb th6 x6c djnh n h h g ky thu$t gihp cho viec vuqt qua rho cin chi phi giao dich cao b c6c v h g n6ng than. ~ d i m6i c6 th6 r i t da dang, tir c6c cu sb dii lieu d m giin cho phkp

th6ng tin v6 c6ng nghe duuc chia s& gitia n h h g nguti ti& n6ng v6i nhau, cho t6i c6c ca ch6 thi hinh duwc cii thien trong hinh thiic cho vay the0 nh6m.

Chuong nay t$p trung vho c6c th6 ch6 n6ng nghiep cu th& k& c i c6c quyhn d8i v6i d i t dai, c6c th6 chg thi chinh n6ng than, vh c6c th& ch6 c6 t6c dung tao ra vh cung tip ky thu$t n6ng nghiep. Nhi6u v in dh quan trong kh6c li@n quan t6i n6ng nghiep sZ duwc d6 cap trong cic chumg kh6c cJa B6o c6o - ching han, su mb c h d8i v6i thumg mai qu6c t6 trong chumg 7 vh vgn d6 dinh gi6 nu6c vh dien b chumg 8 c h g nhu 6 nhih b6o c6o kh6c cJa N g b hhng Th6 gi6i5.

Tro,ng ljch sii, d i t dai timg d u thira vh duwc s b h13i.u b& cang d6ng hay thuijc v& bi t c~ ai k h k g djnh s u s b hiiu dsu tien d8i v6i n6. Nhung khi d i n s6 gia t h g , d i t dai b nhi&u v h g tr6n th6 gi6i - d$c biet lh d i t n6ng nghiep - trb n6n khan hihm, cho t6i khi su khan hi6m tumg d6i nhy l im tang gi6 trj cJa n6. Khi d i t dai trb nGn quan

trong hcm v& tu chch lh mot thi s in s in xuht, thi quy$n sb hiiu n6 dugc chuy6n giao cho cic c i nhbn hay gia dinh. Vi c k g v& viec xuht hi@n thi s i n c6 n h h , c h g xuht hien nhu ciu c h h g minh quykn sb h h d8i v& tii s i n 66. ~6 tir thlri Ai C$p v i Mesopotamia cd dai, quy6n sb hiiu dht dZ- d6ng vai trb quan trong trong cic giao djch d i t dai (hap 2.2).

Hien nay, b in chit cGa ¶uy6n sb hiiu dht n6ng nghiep rht kh6c nhau giiia cic nulrc. C i ckinh phfi v i cang dang d iu xby d m g cic th$ chk xhc djnh quygn niy. Tai mGt s8 nu& nhu Udcrbekixtan, nh i n u k sb h h ti t cA dht dai. b Trung Q U ~ C , s6 hiiu dht dai tu nhbn c h g bj chm; quy d f i ciia nhh nu& cho phiip c6ng d2n durn thu@ dht h q phip trong 15 niim, nhung

.* .h Cic the" ch6sb h h da"t dai b Mesopotamia va Ai

Tb thu6 'bhh minh & n h g nghIgp d o khokg 10.0b0 n h tnrCrc, aho t& rn#t di W' k$ g6n my, ah dai t w g dai dbl d& 80 v6l d$n 56 6 hdu Fa61 rn@ nai tr4n th6 giei. bit h i vho thai c6 w a Uluirng (ndu khdng nbt lA h& t6Ah) thuQc sdnJcl ~ f i 8 vua ch& hay nhhlhCr. d Ai Qp, Pharach Menes (3100 TCN) Ulubng mmg thew minh nhinrg @hg IRv xac nh& quydn C? hk tbt d ef hi durn chuR id &a CAC v[ th&~ ban c h ~ 6%. Nhmg GIO th& nay, sd h h ddt dri c6a tu nhh'va acic VL! mua bun d$l h i da @ mi &p Iqi. Tai Uruk (rnidn N m Mesppbtamia, aooo TCN) &I no g i dc ghi- vd ~9 ca mn "s& h w d i t ai (ME dd quykn a& h& chlnhthh thuc ra khbng i61? tqi), v l cactdn ghi cho bi6t

tin vd vi&c m a b in d i t bai. 41 sd ghi ch4p cb nhAt c$n luu lei vd 36 h h d& dm

eo ~II ihbi cai tvj &a Hammuldtli (tM'ki 16

I dinh ~ g . ~ p h q c u h e rnA nh8 vua phii can lhiep b& gidi +$t cac tranh &B'p da't Bai Vao tR&i Harmnvrcrbt pwn chia d& dal duqc d h h ddu-bhng c6c coo m & . c h xung cprarth dja 95, vk t$t & cdighi @18p v6 06 hhUh't daid&fbvac gi8 8 trmg cung vua. Vao 1h6 ~ bwj ba TCN, Cic ctlii &t Ai Elf2 c73 n6i wen pt# b i h rnang thea trohg rninh @dy ta c h h g h n h quyhm d h w bBi Uai. Vao fhd ky Sassanian (224 tiri 641 SCN), qu& a& tr& &i b Mescrpmarnia doi h& ph8i d chring thu \A&t tay, m ~ n ah-, . . v i M UQ i~ ~6 U ~ F I ~ ~ V& h'

hlgobn: Powelson 1998

thuc tk dign ra b cic dja phucmg kh2c nhau. Cing tucmg tu, sb hiiu dht dai tu nhdn bj cim 6 hiu hbt cic nuirc Trung A; m8t s8 chinh phG dZ

nghia rd ring vh lu$t ho6 c6c ¶uy&n sti dung d6i v& tii s i n thuac sb h h nhh nukc. Chinh p h i ciing dZ thhnh liip n h k g td &tic h i m d im bAo thuc thi cic cpy&n n i p . ~ 8 i v6i nhiku n6ng d h s in xuht quy rn6 nh6 & chiu My Latinh thi "quy$n chikm dung" -dugc x6c dinh b& tu nhiin vh kh6ng r6 ring - cho phiip ho c6 quy&n s6 h h vh quy&n chuygn n h u p g d8i v& dht dai n6ng nghiep. Chc ceng dBng v i ba lac b nhigu nukc chbu Phi cho phkp ch nhin c6 ¶uy&n sii d w g kh6ng chinh thee d6i v& d i t dai thuac sb hiiu ciia cang d6ng7. ~ h t dai c6 th6 chuy6n nhugng duuc b h iu hkt c6c nulrc Nam A nhung v& chc hinh thhc th6 ch6 kh6ng rd r h g , n@n dB lhm nAy sinh nhiau tranh chhp v$ quygn s6 h h vh khi n h g chinh phG tich thu dht dai, d i n dkn b i t dn tai nhitu v h g .

Cic quy&n d8i v& dht dai duuc bHo d i m vh c6 th6 chuy6n n h u p g c6 th6 dugc cung chp bbi CA th6 chk chinh t h k vh kh6ng chinh thCic. N h k g he th8ng nhy cung chp th6ng tin v& ngug sb h h dht, ngubi c6 lqi ich duuc b io d i m tr6n dht dai, chc giao djch dht dai duuc d5ng kjr b dbu v i lim tha n io tihp c$n n h h g th6ng tin nhy. Vi du, ¶uy&n sb h h hay quygn sii dung do tang d6ng xic djnh b mat s8 khu vuc chsu Phi thqc hi@n cic ch&c nZng niy.

Trong nhi6u t r u h g h q , xhc l$p quy&n s6 h i h chinh thCic tao n@n mat chi phi kh6ng cin thikt trong hung h+n. Tuy v$y, he thang ¶uy&n s6 h k ~ chinh thtic dugc nhi nukc dbm bio thi hhnh 12 c& thikt d6 c6 th6 giim cic tranh chhp dht dai, khi m i tiing t r u h g dbn s8 hay nhu ciu d8i v& s in phim n6ng nghi@p dsn t& ting i p luc canh tranh d i t dai, hoac khi cac giao djch V& n h k ~ g ngulri b@n ngoii cang d6ng tr6 n@n ph8 bikn. Vi du, nhu chu d6i v& quy&n sb h h dht dai c i nh%n chinh thhc b nuirc Anh duuc kich thich b& nhu ciu v$ len, vh k6o the0 n6 1 i nhu ciu v& c h . Tai K@nia, nhu ciu d8i V& quy&n sb hiiu dht dai chinh th&c ph6t sinh do nhu chu ciia tb t r u h g thk gi& d8i v& cic c2y

trhng lbu nim. Trong khi d6, 6 Th6i Lan thi nguyen nhdn lh s u qu6c t6 ho6 t h truirng gao sau Hi$p ubc Bowering nZim 1826. C6c djch vu ha ting t8t hon, n8i k6t c6c vting d i t xa x6i viri t h truimg, cting c6 th6 kich thich nhu ciu chn c6 c6c th6 ch; chinh thhc d6 x6c dinh r6 vh thuc thi quy2n s b hiiu d i t dai,nhu t r u h g h ~ r p x6y ra 6 Braxin (hap 2.3).

CS thi@n ning suit n6ng nghi#p nh& tic quy2n ddi v@ dit hi tdt hon Su an tohn cao hon v8 quy8n d8i v& d i t dai c6

WP 23 Quilombo & Braxin: c a s& ha tang, thay ddi x5 hei, va nhu c6u m6i d6i v&i dsng ky da"t dai

I Cho tai ggn day, n h k g khu djnh cu v& cai t6n quilombo tan ci, an minh trong nhiing vung h&o lanh 6 Braxin. Cu lan sinh sdng 6 cac cbng ding nay la con chau c6a i h h g nb le b6 trdn. Sq h&o lanh c6a cac khu djnh cu nay san d&u duac cd y d6 tranh su mat hien va truy lung c6a :h6 nb Ie. Ngay nay, cac khu djnh cu nay duqc lien kdt 413 n h a g dia phuang khac cca Braxin va v& the; gi& nha i e thdng d u h g bb, duang thui va d u h g xe lira duqc cHi :hi&. Do do, gia tri d i t dai 6 day di4 tang len d6i vCri i h k g ngwi nu6i gia suc, cac c6ng ty khai m6 va cac nh i 3du ca dat dai. ~ 6 t ci?I nhiing ngutri nay d6u mu& chidm nat phan dat dai trong cac quilombo. Ban dau, nhiing cd 3Qng c6a nhiing ngua nay tumg ddi thanh cbng do cu Jan quilombo kh6ng co quy& sd h h chinh thuc ddi vai 3at dai. Do td tien c6a hp thdt hoc, ho ching co t i i lieu iao chhg thyc v6 su t6n tgi c6a cac tong ddng nay. rhem vao do, nhihg ghi cMp chinh thuc v& n6 le d6u b/ :hinh thuc huq b6 vao nHm 1890.

M$c du vay, mbt n8 luc cca chinh phe hien dang JUQC ti& hanh nh&m trao cho nhiing cu ddn quilombe quy6n hqp phap ddi v&i mHnh ddt cca td tien. C6ng viec lay tr6 n&n d6 dang hcm nha hidn phap m6i c6a Braxir SUac thhg qua n lm 1998, tirc la 100 narn sau khi cham jirt chd do nb le. ~ i 6 n phap mai thua nhan quyen va dja / j cha con chau nhhg nb 18 b6 trbn. Cho t6i nHm 2000, IL co 743 quilombo, mot sb co ngudn goc tu thd kjr 17, EI duac xac dinh tren kh& Braxin va dang tim kidm su :6ng nhgn chinh thuc. OH co mot ssd cd nhAm xuc idn qua trinh trao quy6n sb hiru ddt dai cho cac cu d8n lay, ching han nhuviec cha'p nhgn lam c h h g mieng cha ~ h i h g nguai cu tru gia ci?I nhu la mot bing chting k h h g ijnh su djnh cu. Tuy vey, qua trinh nay d i khbng tidn lhanh nhu ngud ta t h g hy vong, va hien nay, chinh ph6 fang cd ging d6 ddy nhanh no.

Vgudn: Rohter 2001 ; Fundaqio Palmares 2000.

th6 lhm ting thu nhap d u ki6n tir dhu tu vh gi6i toi b& c6c kh6 khZin tin dung. D6n luqt minh, digu nhy lai c6 th6 lam tang muc d i u tu vh ning suit. ~ u y 8 n d8i viri d i t dai duqc b60 d6m, giGp

trin an n h k g nhh dhu tu li, thu nhap '~ c6c khoin d i u tu cda ho sE kh6ng bi chinh phd hay c6c c6 nhdn kh6c tu& mit. ~ u y & n d6i v& d i t

dai t8t h m ciing l im ting khi ning vay v6n, vi d i t c6 th6 duqc sfi dung lhm th6 chip (sE thAo lu$n trong chumg 4).

N ~ U quy& d8i viri ddt dai duac bbo dim, thi

mot t b t r u h g d i t dai c6 th6 hoat dong cho phkp chuy6n giao :hi s i n t u mat ngulri chli

(hoac mat ngulri c6 quy6n s& dung) ti% mot ngulri kh6c. NZing sui t khi 66 c6 th6 tZing, do ddt dai duqc chuyin tir n h k g ngulri canh t6c it

hieu q u i sang n h h g ngubi canh t6c t8t hon. L~ ich ning sui t n6i chung sG l h hon, n6u chc t h t r u h g tin dung c k g hoat dong t8t. N ~ U khhng, n h k g n6ng d i n san xuit c6 hi@u qu6

h m sG kh6ng th6 huy dang d d v8n d6 rnua dbt. Su gia t ing nZing su i t phy thuac vho khA ning tham gia cda ngulri b6n vho c6c hoat dong tao

thu nhap kh6c nhu th6 nho? Mat s6 nghien ciru v6 Trung Q U ~ C , mat trong s8 it c6c nukc d i t h g thl; nghiem c6c h@ th8ng quy2n chuy6n n h u ~ n g d i t dai kh6c nhau tai c6c tinh kh6c nhau dZ khing dinh r&ng, tinh dg chuy&n nhugng cao h m c6 tumg quan thuan v6i mhc do d i u tu n6ng nghi@p cao h d .

6 nhi6u nubc dang ph6t tri6n, c6 qu6 nhi8u quy dinh v8 c6c giao dich d i t dai. Di8u nhy c6 nghla l i , c6c thj t r u h g d i t dai kh6 van hhnh mot chch tu do. Do tinh minh bach c6 xu h u h g thAp vh ning luc hhnh chinh bi han ch6, nh*g quy dinh nhy c6 t6c dyng khuy&n khich tham nhiing. Ha thip c6c chi phi chuygn n h u w g d i t dai lh dac biet quan trong b nhi8u vrhng chdu A, nhdt 11 Nam A. Tai ddy, s u phht tri6n manh me cfia thi truimg dht dai c6 th6 cAi thien ning su i t do khic phyc duqc tinh trang phdn mAnh vh chia nh6 s 6 h k d i t dai qu6 muc (hap 2.4)

tihp c$n duwc v6i n h h g th8ng tin niy, v i ho cting kh6ng c6 cich r ~ i o d6 bio d i m cho tinh tin ciiy ciia n h h g th6ng tin ho c6. ~ u y 6 n sb h i h d i t dai chinh thuc c6 th; gi6p gat b6 su bhp b@nh niy. I36ng thbi, bkng cich giAi quy&t cic tranh chip v& quy&n sb h ih , chlluig c6 th6 ngin ngiia s u chiim h h tujr tien. Chiing bio d i m gii c i miinh d i t phin inh chinh xic gii tri ciia n6 thay vi phin inh cic' chi phi ting th6m do ~ h i i thim djnh tinh trang sb h h vh vi tri chinh xic ciia minh di t .

NhGng ngutri chii dht mu& thdt lgp mat h@ th6ng quy&n sb h i h dht dai chinh thirc khi h@ th6ng khang chinh thfic t6 ra k6m hi$u qud. T r u h g hqp niy t h u h g xiy ra khi ddt dai trb n6n tumg d6i khan hiam v i bi tranh chip. Su mb cGa nhi&u h m d8i v6i cic cang d6ng khic v i canh tranh trGn thi t r u h g s in phim- n h h t8 phin i n h nhu chu thi trubng cao d6i v6i cic s in phgm n6ng nghiep, t h u h g lirn t b g nhu chu v& quy&n sb htiu dht dai chinh thixc. T+i cic khu vuc d w cu m6i, hay b v ihg biGn gi6i (nhu b Braxin), quy&n sb h h d i t dai chinh thuc c6 th; lirn ting su an t o h ciia ng~rbi s i n xuit n6ng nghi$p1I. D6i v6i 35.000 h6 gia dinh chikm h h d i t dai s8ng b v ihg d i t l h rimg b Thii Lan, mat d u i n cii cich d i t dai duwc thyc hien trong n h h g n im 1980 dZ trao cho ho cic c h h g nhijn cu trG, c6 thz duqc ning thinh quy&n sb h h chinh thfic. Tu thijp kq 1980, Ng2.n h b g Th6 gi6i dZ v i dang h8 trw cic d u 6.n trao quy6n sb h i h d i t dai b ThAi Lan. Cic nglu@n c h cho thiy, nhiing n8 lgc niy d i khuyan khich hoat dang d i u tu l im ting ning sudt v i ting khi ning tiap cgn tin dung. Ngdn hing ~ h 6 gi6i cting dang k&t hap v6i Chinh phG Thii Lan trong mat chumg trinh 20 n im nhgm cdi thien quy6n sir h h d i t dai v i h$ th8ng hhnh chinhI2.

Trong n h h g t h h h u h g khic, cic phumg phip tiap c&n dua the0 tang d8ng 12 mat giii ph ip c6 hi$u q u i vh it t8n k6m h m so v6i cic th6 chh chinh thfic:I3 Tinh h u h g d i u tiGn c6 th6 xiy ra 1h k h ~ ngubi mua v i ngubi bin biat rd nhau trong viing, v i klu c6 n h h g i p luc l h

nhhm trimh cic tranh chip dht dai c6 th6 g2y Anh h u h g xhu v& x i hai. Trong n h h g trubng hqp niy, nhu chu ddt dai chi! y6u xudt phi t tir b6n trong tang d6ng; tong d6ng c6 tinh li@n k&t chet chE; c6 su nhht q u h v i li6n tuc ciia lZnh dao tang clang, v i bdt cix chhg 'nh$n sb h h n io duqc n h k g ngubi trong tang d6ng dua ra c b g d&u dugc n h k g ngubi khic;trong tang d6ng chip nhgn. Tinh hu6ng thu hai' xiy ra khi cic tho; thuijn cang d6ng ciing d6ng thbi c6 hieu lyc v i c6 tinh thuc thi v$ m$t phip 19. c h i n g han, the0 lu$t cfia NigiGria, "quy&n v6i d i t dai the0 phong tuc" duqc djnh nghia 1 i cic h$ th8ng do cang d6ng hay do ngubi lZnh dao tang d6ng phu trich. Dai da s8 cic d i t dai n iy d~rqc thira h u h g the0 thira ka tir cic thinh vi@n cang d6ng, v i n h h g quy&n n iy duqc chAp nhijn b toi i n dia phumgI4.

Tinh h u h g t h ~ ba xuht hi$n khi c6 n h h g nhuqc dizm v$ hinh chinh v i thz chat c6 nghia 1 i quy&n sb h h ddt dai chinh t h k kh6ng c6 tic dung b io d i m h m cic quy&n kh6ng chinh thfic. Tinh hi& q u i ciia quy&n sti h6u ddt bai chinh thirc phy thuac v io chit l u w g quy&n niy - ching han nhu tinh r6 riing- c b g nhu s g tan trong phip luijt. Lu$t ciia qu8c gia v& cii cich quy&n sir hiiu b i t dai c6 it khi ning lirn thay d6i hinh vi khi cic th6 ch& c6 truyhn t6n tai dai ding.l5

Tinh h u h g thix tu xiy ra khi lqi ich cfia quy&n sir hiiv d i t dai chinh thuc thip do c6 cic thit bai trong cic thz cha n6ng nghi@p khic. Diy 1i trubng h q ~ d i xiy ra b K6niaI6. N ~ U cic thi t r u h g b8 sung, nhu t& t r u h g tin dung hay t b trubng d i u v io s in xuht, kh8ng v$n hinh t8t, thi cic chinh sich cin h u h g truirc hkt v io n h h g linh vuc niy, do su gi6i han v6 ngu6n luc th6 ch6 vh t8 chixc.

Cic bing c h h g thuc nghi$m tir cic nghi6n c h v& chdu A v i My Latinh cho thiy, c6 m8i quan he thusn gitia s u bio d i m quy6n sb hiiu d i t dai vh d i u tu. Vi du, cic righiGn c h d8i v6i v h g bi6n gi6i Braxin cho thiy, cic quy&n sb h h d i t dai chinh thirc dZ lim t b g ning sui t do c h h g cung tip thang tin r6 r ing h m v6 cic

quy&n sb him b n h h g khu vyc k6m ph6t tri6n17

Chc q u y h sb h h d i t dai cimg c6 th6 lhm tang kh6 ning tihp cbn tin dung. Nhung chi ri6ng c6c quy&n sb hiiu lh b a n g dii. Kinh

nghicm tir nhi&u qu8c gia cho thiy, mat nhdn t6 c6 inh h u h g quan trong d6n v h d& nhy lh su tan tai ciia cic th6 ch6 b6 sung. b Th6i Lan, quygn sir h h dbt dai chinh thtic d2 lhm tang lu6ng tin dung chinh thuc vh khang chinh thuc (hep 2.5). Hm niia, vi$c dAu tu gia ting b c6c vimg d i t duqc x6c n h h quy&n sb hiiu c h i thuc sE lhm ting gi6 tri d i t dai va cHi thicn khi ning vay v8n.18

€)Ang thtri, cic cang trinh nghi6n ctiu ciing t h u h g nhbn thby quy&n sb h k dbt dai chinh thuc khbng c6 mby Anh h u h g t6i khH n k g can vh sfi dung tin d w g tai n h h g v h g r$t nghgo b chsu Phi, a n Do vh mat s6 vGng 6 My Latinh (hep 2.6). C6 hai nh2n t6 li6n quan v& nhau gi6i thich k6t qu6 nhy. Thu h i t , c6c th6 chk tin dung chinh thuc b6 sung kh8ng hoat deng b n h h g viit-15 nay. Mat nghi6n c h v& hai ling b mi& Nam a n Da chi ra ring, cic quy&n d8i v6i d$t dai c6 th6 chuy6n n h u q ~ g c6 r i t it inh h u h g t6i tin dung mh nguy6n nh2n c6 1G lh ly do n6u tr6n19. Chi ri6ng c6c quy&n sb hCru d i t dai th8i thi b a n g lhm ha thip duuc chi phi thi hanh hay chi phi qudn 1y khodn vay cao c6a cic nhh cho vay chinh thuc khi ti6n hanh giao dich v6i cic n6ng d h quy m8 nh6. Vi du, met nghi6n ciiu v& Paragoay nhbn thky inh h u h g c6a quy&n sb htiu chinh thuc t6i tin dung r i t kh6c nhau, phu thuec vao quy mi3 d6i t u p g vay. Cic nhh sHn xubt nh6 sb h k ~ du& 20 hec- ta d i t t h u h g bi d i y ra ngohi t h t r u h g tin dungz0. Thu hail vi$c thi6u cic th6 chi chinh thGc bd sung, nhbt lh c6c ccr ch6 thi hhnh h k hi&, dZ tao n6n su kh6c bi$t trong h h h u h g cGa quy&n sb h i h d i t dai t6i tin dung. Vi du, b Kenia, cic ngdn hhng t h u h g bi n g b cin trong vi$c tjch thu tii s in th6 chip. Vi thb, mat nghi6n ctiu d2i chi ra 12, b nubc nay, cic ng2n h h g t h u h g khang cho n8ng ddn vay, ngay c6 khi n6ng d2n c6 quy&n sir h k dbt dai chinh thuc21.

HOP 2 5 Cac giao djch the" chgp chinh th5c s a dung quy6n sb h h da"t dai b Thai Lan

Cac giay tu c h h g thuc quyen s6 hiiu dht dai chinh thuc co the tao di6u kien cho d c giao djch tin dyng. Nhung phi pnat mai tai s i n thd ch&p lai cao, d6ng th6i qua trinh nay doi hdi nhi6u th6i gian. Do vay, vi@c phat mai tai s i n thd chip co th6 kh6ng phu hqp vui cac giao dich cho vay co luung vdn nh6 hay thui han ng&. Co n h h g hinh thuc thay th6 khac co the' t3n dung duac lui ich co t u quy6n s6 h w d6i v6i th6 chip trong khi tranh duoc chi phi giao dich cao c h phat mai tai &in. V i o n h h g n im 1980 6 Thai Lan, met nghien cw d l cho tha'y mot hinh thuc khac, do la nguui vay ky mot gi&y u$ quy6n cho mat luet su dai diQn n g u ~ cho vay (thutmg la mot quy u$ thac hay cac thuung nhdn dia phucmg) va trao gii'y tu sb h h cho luat su. Chi phi phat mai tai s i n trong t r uhg hqp nay thdp va rQi ro cira ngu&i cho vay dH duqc gi im dang kd. Thir tyc nay cbng giup cho viec sang loc n h h g nguin' di vay de' ti& hanh k c du an qua nhidu riri ro v6i muc chi phi rdt thiP so v6i thir tyc dHng k i phat mai tai s i n chinh thuc. Nhiing tho4 thuan nay d l duac ghi nhan b Thai Lan nhung co I6 chung cGng tbn tai 6 nhieu vbng k h b tr6n the giui, 6 n h h g nui ma chi phi giao d]ch cira viQc ding It9

phat mai chinh thuc cao.

Ngu6n: Siamwalla va cac tac g i i khac, 1990

Xiy dyng d c f ~ ' i*hs c6 hi@ qua d o thj truhg &t dai Cic th6 ch6 thj t r u h g d i t dai c h i thirc, bao g6m ca quan ding k? dbt dai, c6c dich vy trao quy&n sb h h d i t dai vh dia chinh. Khi. xdy dyng cic th6 ch6 nhy, chn phHi chu 9 ba nai dung: x6c dinh rd ring vh qu6n 19 tat cic quy&n sb hiiu ; c6 cic ca ch6 don gidn trong viec xac d m vh chuy6n nhuwg quy&n sb h k ; vh luu trfi ky l u k g cic s 8 sich v& quy&n sb hiiu dht dai vh cho phkp tikp c$n Q do th6ng tin nhyn. Tuy cuac thHo lu$n niy t$p trung vho t r u h g dbt dai ir nang than, h u n g h iu h6t cic bhi hoc ciia n6 c k g c6 th6 i p dung cho cic thj t r u h g & da thjB.

Xa'c d,inh r6 rzlng vzi quHn 19 tdt. Mat ca quan ding kf d i t dai, nai luu trfi th6ng tin v& cic q u y h dkt dai, c6 th6 gi6p cho viec giii quy6t vbn d& trong tdm v& th8ng tin quy&n sb hW. N'hi6u chuc ning ciia ccr quan ding ky d i t dai c6 th6 do khu vyc tu nhdn thyc hien. Tuy vgy,

'w.26 Cac quy6n sir hiiu dii't dai c6 truy6n co c8n trb d6u t u vB ngng sugt n6ng nghiep b chlu Phi kh&ng?

Hdu hdt nn6g ddn chlu Phi d n sb hiiu dat dai c6a minh thm cac he thdng phdn chia d6t iti cb tiuy6n, theo phong tyc va mang tinh @ng ddng. Trong xB he truy6n th6ng chauPhi, gia dinh. king xam va nhihg ngufrt c b g huydt thdng, dong vai tro b io hidm 6hdng lai rfii re, cung c6p ngudn vo'n khdng chinh th&c va &m bso suan toh. Cac quy &c thua kd theo dong d6i d i gibp cho viec o6ng d cac chuydn nhugng giiia cac thd he cho nhau. mi de doa t rhg phat ke" c i vigc cim tham gia cdu t ~ c xP hoi 6 nhhg I@ ich c6a no la c6ng cy ohinh d6 thgc thi oac quy thc nay. Ngay c i khi ~ a c hO gia dinh phan tan v6 m# i3ja B thi viqc thda kke; chung d6i vtn' d6t dai trong lang va he thgng h6 Nu x i hOi eta x i hOi cb truydn van t i 6 tvc g8n kdt ho v6i nhau.

Trong qua khir, cac he thdng 96 hiiu ddt Uai nhu vey bj coi la kh6ng cung c6p d6 m&c do an toan s6 h h , de" nha d6, n6ng dln co the ti& hanh cac d%u tu cdn thigt 60 d6t dai (Nghn hang Th6 giin' 1974; Harrison 1987). Tuy nhihn, cac nghi6n CIIU d ohi ra rhq, nh*g hg th6ng nhu vey co the vzn co higu quH. ~ k n g chhg tu nhiing v3ng trdng trot - nhieu m m cho twy, CPC he thBng s6 hiiu d6t dai cd truydn c6 (he c6 finh linh h q t va khi nHng phHn h g nhanh d6i vtn' sy thay d6i trong m8i tlutrng kinh t6 (Place va Hazell 1998; Bruce va Migot-Adholla 1994), Harrison (1990) nh$n th6y cac n6ng din it ruong ddt & Dimbabu6 m8c du khBng co quyen sb h w chinh~llic.ddi vui d6t dai cha tq nhung v6n tHng duqc Mng sua't sin xu& ng6 trong thbi gian ng8n. NHng suit aGa ho W6ng he thua kem nhiing n6ng din s in d ' t I& mang tinh thumg m ~ i 6 nu& nay. Mighot-Adholla va cac tac giH (1 994a) cGng nhan th6y j r c k& quH t ~ m g tu 6 Gana.

~gu6n: Bruce va Mighot-Adholla 1994; Collier va Gunning 1999; Soludo 2001, tai lieu cu sb c6a Bao d o Phat t n ~ h mQgi& 2002.

chinh p h t c6 vai tr6 ddm bio ;kg, ca quan dZng kjr cung cbp cho c6ng ch6ng d iy d t b h g c h h g b i n g dinh quy6n sb hiiu b mirc chi phi thip. D6 lam duqc di$u niy, chinh p h t c?in ban hinh c6c dao lust va d h g kjr dbt dai, trong 66 xic dinh c6c quy tic xd ljr d6i v6i quy6n d l duar: ding kjr, xic dinh vi@c cic quy$n tam thM c6 thd duqc ding kf khang, v i chikg duw dgng kjr nhir th6 nio. Clc dao lugt niy ciing phbi n6u 1-6, khi nio cic quy6n tam thM c6 thd trb thinh quy& chinh thirc. Chinh p h t &g

c?in thiit l$p mot ca quan quin 19 (c6 thd c ta nhi nutrc ho$c tu nhin) nhhm dbm bbo qudn ljr nhmg nguM ding kjr dgt dai met cich v6 tu, xlc nei dung ding kjr dbt dai v i vach ra phumg phip tikn hhnh ding kf, v i ghi nhen cic giao 4 c h dbt dai sau khi dZ duuc dgng kf.

D6 c6 cic mdnh d i t duuc xic d* rb ring, ckn phi% d~ tr6n cic cuoc diiu tra dbt dai ding tin c$y. N ~ U khang, su gia tZng cic tranh chip dkt dai, m i viec gidi quykt t h u h g t6n rkt nhiau thM gian do h@ thang tu phip qu6 tbi b nhiau nu& dang phit trian, c6 th6 lim x6i mbn muc ti6u ca bin c ta ding kjr dbt dai. Vi du, tai Ind6n6xia, cic tranh chip d i t dai chi6m t6i 65 phin tr5m cic vu vi@c b to2 in.

N h h g ngug phu trich do dac dia hinh phdi d ip iing duqc hai y6u ciu. ThG nhbt, cic ti6u chuin do dac dja hinh phdi tucmg x h g v6i trinh 66 phit tridn kinh tk c5a qu6c gia (hay khu vuc) duqc do dac. c h h g han, b Dimbia, cic ti6u c h u h dbi h6i mirc do do dac dia hinh chinh xic nhu nhau d8i v6i cic khu dbt b t h t 66 ciing nhu v6i cic n6ng trai rang 5000 hec-ta b nhmg v h g thua th6t d in 6 cic nu& nghko, l m chon do dac dja hinh tr6n di@n rong, v6i rnGc de c h i xic v i chi phi thip (chhg h p bkng cich c k cir vho cic khoinh dkt b6n cqnh v i cic m8c dlnh dhu) c6 th6 t8t hun so v6i vi@c do dac tr6n di@n hep h u n g v6i do chinh xic cao (ching h m bhng cich ve bin d6 nh2r v@ tinh). Thir hai, phdi c6 mot s8 l u p g cic chuy6n gia do dac dia h i , nhZr 66 qui trinh ding kjr dkt dai sZ kh8ng trban6n di i qu6 mGc c h thikt. Vi du, b DFimbia, vi@c han chi dei ngii n h h g nguM do dac chi trong mot mang lu6i g6m mot s6 nguM c6 li6n kkt chat c h ~ v6i nhau dii d h t6i thuc t6 li, chi c6 bby chuy6n gia dia chinh c6 ning luc tr6n toin qu6c v io ngm 1994. Indbnexia, Malaixia v i Philippin d6u c6 n h h g han chi tucmg ~IJ, v i cihg d$u thi&u'ngu6n nhin luc c6 n h g lucZ5. Cic i p 1uc ttr nhmg nh6m truy$n thhng, xl hoi v i chinh ph5 nhkm lim thay d8i hinh vi phi c q d ~ tranh niy c6 thd c6 tic dung tich cuc.

Dm giin hoa' viec xa'c djnh v2 chuy6n

giao. Tren thuc t& viec thikt lsp chc quy&n sb hiiu dht dai chinh thuc 1 i met quh trinh dAi v i

phuc. C6 met s8 chch d m giHn d% trhnh di&u niy. Met trong nhiing chch 66 1 i chuy%n d6i quy&n cu trii thinh quyan sb hiiu d iy dG. Vi dy, b MBdHmbich, quy&n sb hiiu dht dai duuc trao cho n6ng d k c k cu vio tinh hinh cu trii thuc t& cGa ho trong vbng 10 nHm trutrc. Lim c h h g bing lbi n6i duuc xem 1 i dG d6 k h k g dinh q u y h sb hiiu, v i ceng d6ng lu6n c6 th% yeu c?iu quy&n sb hiiu chinh thuc vio bit kjr liic nio. Ciing tucmg tu, lirn c h h g bing lbi n6i duqc chip nhsn trong nhiau t r u h g h v nhhm chinh thuc hoh chc quilombo b Braxin (xem hep 2.3). Do c6 quh nhi&u tranh chip dht dai duuc dua d&n toi hn, n6n Mehic6 dH thi&t lsp toi hn rieng chuyen v& rueng dht (hep 2.7). Su thua nhsn lirn c h h g bing lbi n6i v i muc d0 phi tsp trung hoh cao dH khi&n cho chc toi hn niy tru nen d6 tikp c$n d8i viri ngubi nghgo b muc chi phi h v ljr.

Mhy tinh hoh ciing giiip cho viec l+m d m giHn quh trinh xhc dinh v i chuy%n nhugng (nhu trong vi dy v& Andhra Pradesh, An De u hop 1.8). Mac dii d iu tu ban d iu vio c6ng nghe c6 th6 cao, nhung nhiing khoHn d iu tu niy s& dem lai lqi ich l h , nhtr d iy nhanh duuc chc giao dich dht dai b chc viing d6ng din. Chc khoHn trH thu& ciing c6 th% duuc sir d ~ g nhu bing c h h g th6 hien su sb hiiu d8i viri dht dai m i sau niy c6 th6 duuc chuy%n thHnh quykn sb hiiu chinh thuc. Cu ch& niy ciing tao ra deng luc d6 chc chG dht nep thu&. ~ u 8 i ciing, khH nHng chuy%n nhugng quyan sb hiiu dht dai c6 th6 trb nen d6 ding hcm nhtr viec giHm chc quy v i do 66, giHm chc chi phi giao dich (xem hep 2.4).

Luu trri.ky l u b g vij choph6p tiiP can ty do dbi v& chc th6ng tin vc? quyc?n s& hi7u d i t dai. Chc ding kjr dht dai kh6ng d iy dG, tir 66, mot s8 khu dht nhht dinh kh6ng c6 m$t trong cu sb dii lieu, 1 i d$c di%m quen thuec b chc nutrc dang phht tri%n. Su k&t h v cGa chc tru ngai v& c6ng nghe, hinh chinh v i lust phhp c6 th% giy nen v h d& niy. Vi dy, b IndBnexia v i Madagaxca, viec thi&u ph8i hcp giiia chc cu quan phy trhch

HOP 2.7 Met khung th6 che" r6 rang va d6 tie"p c$n trong vigc trao quy6n sb hiiu da"t dai b Mlhic6

M6hicB thi6t lgp mot h@ th6ng the" ch6 d$c bigt nhhm trao quydn s6 h w d6t dai. He th6ng nay gdm ba thanh ph6n: a) mot van phong thanh tra, giam sat cac quy d]nh vb s6 hW d6t dai; b) mot hg th6ng toa an dac bigt de" gi8i quy6t mot s6 luqng I& cac tranh chip d6t dai (va tqo cu hoi cho cac khang ngh] nhanh chong vb b3t cu su b i t thudng nao xey ra trong q& trinh thuc hign quy djnh), va c) mot cu quan dgng ky hien dai, ghi chBp d c quydn s6 hiiu d6t dai d i duqc thi6t lap nhhm dem b8o r ing c h h g co the? duuc sirdqng trong cac giao djch thuung mai.

Nhiing ngu3 duuc h u h g Iqi t u ohuung trinh nay dbu ddng y ring, chuung trinh dC lam tang su an toan vd quydn s6 h w . Cac danh gia k6t qu8 duqc ti6n hanh c6ng dq c h h g minh dugc 8nh h u h g tich cuc cca chuung trinh nay d6i val hogt dong cca thj trudng d6t dai. Khung the" ch6 r6 rang va co the" ti6p c$n nay c6ng c8i thign hoqt dijng qu8n Iy 6 cac linh vqc ma truac do van b] nhCing k6 c6m d6u cac phe phai 6 dja phuung tho'ng trj.

Ngudn: Deininger 2001, Tai lieu cu s6 c6a Bao cao Phat tri& thg'gi6i 2002.

dht dai v& mat phhp lust viri chc cu quan phu trhch v& tii khoh, hay viri cu quan dHng kjr chinh thuc sb hiiu dht dai, d h tiri viec Chinh phG kh6ng bi&t r6 minh sb hiiu bao nhieu dht.

Th6ng tin v& ding kjr dht dai n&u kh6ng duqc c6ng b6 reng rHi, se lirn t k g chi phi giao dich. 6 Thtgikixtan v i met vii nutrc khhc trong Lien bang X6 vi&t c6, ngubi ta phHi c h tiri chc trung gian nhi nutrc vi viec dHng kjr dht dai kh6ng duuc ti& 18 cho c6ng c h h g . Tai met s8 nutrc khhc nhu Ind6ni3xia1 ghi ch6p rieng rG v& quykn sb hiiu dht dai d h tiri viec phHi t h u h g xuyen c6 tham chi&u ch6o giiia chc he th8ng phhp ljr v i tii khoh. Su p h k thch niy kh6ng chi Hnh h u h g tiri t8c de tikp csn (chi c6 th% t k g nhtr mhy tinh hoh), mi cbn h h h u h g tiri tinh chinh th6 cGa he th8ng.

Chc thir nghiem th6ng qua nhiing d u hn thi di%m s& giiip cho viec xhc dinh nhiing th% ch& hi& quH trong met b8i cHnh cy th%. Met vi du d&n tir Btr ~ i % n Ngi, nai hien nay N g k hing Th& giiri dang lirn viec viri chinh quy&n trong mot k& hoach phht tri%n n6ng th6n: Met du hn

thi di6m giiip phit tri6n phumg phlp xic d* vh c h h g thuc mat clch c6 h@ th6ng d8i vtri quy&n sb hCiu d i t dai n6ng than. Vi@c do dac bHn d8 vh cung tip thi lieu v6 cluy&n s& h h dht dai do mat nh6m chuyen nghi@p thyc hien. Nh6m nhy nhgn sq h6 try tir phia n h k g ngubi sfi d p g hay cic chfi dit, cic hhng x6m, t r u h g Ihng, vh di chuy6n tir cinh d6ng nhy sang cinh d6ng khic trong ling d6 thuc hi@n nhiem vu. s i t kjr tranh chip phlt sinh nho ciing d&u d u ~ t i t c i n h k g ngulri lien quan ngay tai ch6 giii quy6t. Khi viec do dac bim d6 vh cung tip t& v& quy&n sb h h vh quy& sir d w g d5 hohn thhnh, thang tin SO duuc c6ng b8 rang rii, nhZr 66 nhiimg ngulri lien quan c6 th6 th6ng blo n h k g bit d6ng cfia ho n6u c6. ~ 6 u kh6ng c6 th6ng bio tranh chip nho duuc ghi nhen & m&nh dht nhy, thi trong vbng ba thlng, quy&n s& hiku d i t dai sE duuc c6ng

Xiiy dqng c8c th6 ch6t8i chinh n6ng than co Rigu qu8 va d8 ti6p c@n

Mat nghi@n ciiu vk m6i t r u h g Zr n6ng then k h h g djnh ring:

C6 it ngsn h$ng quan tim t& kh8 n5ng cho vay d6i v& lihh vuc ndng nghiepl v$ nh a g ngin h$ng cho vay t h u h g dgt mkc lZi su i t cao. Tin dung n6ng thdn tr& thhh migng m6i ngon cho "con ca' mgp" cho vay n#ng liil V$ tir n5m n$y qua nim kha'c, n h a g ngudi ndng d in ph8i ba'n mda m$ng d& thanh toiin ca'c kho8n lZi vay c i t cd d6 c6 th6 ti$p tyc canh tic. N$U mda ming thit b i t thi kh8 ning ngudi ndng d in c6 thGgiii thoit cho b8n thin vA gia dinh kh6i him c6a nh k g "con ca' map" cho vay ngng lZi 12 h$u nh u khdng ca7. Nghi@n c h tr@n ddy d5 m6 t i t h h h i &

v h g n6ng th6n bang B ~ C Car6lina cfia nu& My vho d i u th6 kjr 20. M6 t i nhy ciing diing v6i nhi&u nu& dang phlt tri6n hien nay, & 66 cic th8 ch6 chinh thirc, nhu cic ng2n h k g thumg mai, c6 rht it dong cu trong viec cung chp dich vu ttri clc khich hhng & n6ng then.

~ h n din, viec cung chp tin d w g n6ng then

cho cic v h g n6ng than & cic nu& c6ng nghiep vh mat s6 nu& dang phlt tri6n t k g l@n (hi 2.2 th6 hien n h k g bi6n chuy6n & mat s8 nu& chiu A). N6ng d in tr& n@n gihu c6 hm; ccr sb ha ting n6ng than t6t hm; sy h8i nhdp gifia cic h@ th8ng thi chinh d6 thi vh n6ng than; vh s u phit tri6n cfia clc th6 ch6 b6 sung, nhu clc tin dung chinh thfic hay h@ thang th6 chip d6i vtri ngulri di vay & n6ng th6n, nhZr 66 Ihm gidm chi phi cho vay. ~ h t CH n h k g thay d8i nhy dhu g6p phin Ihm t k g khi ngng c$n tin d w g chinh thfic (chumg 4).28 Tai mat s8 nu&, clc th6 ch6 tin dung n6ng than nhht d*, nhu cic ngin hhng hqp tlc vA cic hi@p hai tin dwg, d i tr& thhnh clc m6 hinh thlnh cling. M$t khic, viec cung tip bio hi6m mGa m h g cho n6ng ddn dat d u ~ cic mfic de t h h h c6ng khic nhau ngay cH & cic nu& c6ng n g h i @ ~ . ~ ~

6 nhi&u nutrc c6ng nghi@p hien nay, c6 rht it th6 ch6 thumg mai cung chp tin d w g d u w chuyen men hoi, nhu cic t8 chiic tin d p g vi m6 hay cic ngdn hing phit tri6n n6ng nghiep. Khi thi t r u h g c6 tinh hqp nhit cao hm, cic ngdn hhng thumg mai khkhg chuy@n rn6n hoi ciing bit d iu cung tip tin dung cho n6ng nghiep, thay th6 cH cic th6 ch6 tin d w g kh6ng chinh thirc v l cic n g k hhng chuy@n phuc vu n6ng nghi@p. Tinh kh i thi v& thi chinh cfia

Hinh 2.2 Cac ha gia dinh n6ng d8n vay v<n ttli. cac th6 che" chinh t h k 6 m6t s 6 n h chlu A

~gubn: Desai va Mellor 1993.

n h i h ngdn hing n8ng nghiep chinh thbc nhu Credit Agricole ciia Ph6p hay Bank Rakyat Indonesia cJa Ind8nGxia duqc cAi thien nhb k6t hqp c6c rJ i ro trong n8ng nghiep vtri c6c r&i ro phi n8ng nghiep. Su ph6t tri6n the0 chiau rang ciia thj t r u h g thi ckinh (chumg 4) vh sy ph6t tri6n c6c th6 ch6 bd sung nhu nhiing th6 ch6 dAm bAo thi hinh h q d h g ciing 12 n h h g t6c nhdn quan trong trong qu6 trinh nhy.

Tuy th6, b nhigu-nu6c dang ph6t trign, c6c th6 ch6 thi chinh n8ng than chinh thbc c6 hi& quA vh d8 tihp c$n vsn rht it, nguyGn nhdn chii y6u Ih do thi6u chc th6 ch6 bd sung. D6i v& n8ng ddn ngheo, c$n nguBn thi chinh lh vhn d& d$c biet kh6 khiin. D6 giii quy6t v in d& nhy, Iiic d i u c6c nhh hoach djnh chinh s6ch tao ra c6c th6 ch6 thi chinh riGng biet cho khu vyc n8ng nghiep. Tuy nhiGn, c6c th6 ch6 nhy dZ kh6ng miy thhnh c6ng.

C6c nubc dang ph6t tri6n t h u h g nh$p khiu c6c m8 hinh th6 ch6 n8ng nghiep vh n8ng than dB timg thhnh c6ng b My, T2y Au vh Nhst Bin. Trong s6 66 c6 nhi&u hinh thbc hqp tic xZ kh6c nhau ( t h u h g duqc s b d6i d m the0 m8 hi Raiffeisen cJa DGc), c6c chumg trinh giri ti6t ki$m buu dien, va cac ca quan marketing tryc thuec chinh phii cung chp tin dung cho n8ng ddn. C5c nu& trubc ddy 15 thuoc dja cJa Ph6p Zr chdu Phi xdy d ~ g c6c ngdn h2ng chuysn phuc vu n6ng nghiep dya theo m8 hinh ban d i u cui Crkdit Agricole. Trong khi 66, nhihg nu& chdu My Latinh lai sir dung c6c bhi hoc kinh nghiem cJa My trong viec thhnh l$p c6c he th6ng tin dung n8ng nghiep cJa nhh nu& vh ciia hqp t6c xZM.

Cho dhn cuai th$p kjr 1980, h iu h6t c6c th6 ch6 nhy d$u thdt bai. Mat ph?m ciia vin d$ c6 tinh cy th6 Ih, viec du nh$p c6c th6 ch6 66 kh8ng phG hqp vtri hohn cinh dht nu&. Miit kh6c, cbn c6 nhiing nguysn n h h kh6c g6p phin dua dhn sy thit bai nhy. C6c chinh s6ch thiGn vi khu vyc thhnh thi, chinh s6ch thi chinh ki&m ch6, vh viec cho vay muc tieu ttri mot s6 nh6m lgi ich nhb, dZ lhm giAm tinh khi thi v& thi chinh cJa vi$c n g h hhng cho khu vyc n6ng

than vay. C6c chumg trinh xo6 nq ciing lhm t5ng chi phi thyc th cJa nhiing nguiri cho vay.

~ h t quA 12, c6c th6 ch6 thi chinh kh8ng chinh thlSrc vsn giti vj tri th6ng tri Zr h i u h6t c6c nu& nghko vh vtri c6c n6ng ddn ngheo. Vho gitia th$p kjr 1990, 81 phin tr5m c6c khoin cho vay n6ng than b NGpan xuht ph6t ti? nhihg ngu6n khdng chinh thbc. Ndng d h b Nigisria nh$n duqc 30 phin tr5m c6c khoin cho vay tir n h k g n g u 5 cho vay n3ng 1Zi Zr n8ng than, vh 40 phin trim ti? c6c Hei esusu (met hinh thbc tin dung hop

Trongpham vi c6c nu&, c6c ngu8n tin dung kh8ng chinh thbc ciing duqc nguiri ngheo sfi dung nhi&u h m . ~6 lieu cJa Nepan trong th$p kjr 1990 cho thiy, 97,5 phin tr5m nhihg nguiri c6 ti& d h g binh qudn d i u nguiri du& 2.000 rupi (nh6m nghG.0 nhht b n6ng th8n) vay ti& ti? c6c ngu6n kh8ng chinh thbc. Trong khi 66, kh8ng c6 nguiri di vay nho Zr n8ng than c6 thu nh$p binh qudn cao h m 50.000 rupi lai vay ti? c6c ngu& kh8ng chinh t h b ~ ~ ~ . C6c di$u tra b h 08 vh Pakixtan c h g cho c6c k6t quH tumg tU33. 6 Th6i Lan, mot nghisn c h cho thhy, nhihg nguiri kh6ng di vay vh nhihg nguiri chi vay tir khu vyc kh8ng chinh thbc, t h u h g c6 it thi sAn vh thu nh$p h m . Chi c6 nhiing n8ng ddn gihu mi% vay ttr c6c ngdn hhng thumg mai hay c6c hiep hai n8ng d h . D6i vtri nh6m nhy thi c6c khoAn vay kh8ng chinh thbc ciing c6 quy m8 nh6 hmx.

~ h u trfic ngu6n cho vay kh8ng chinh thGc c h g thay d8i ciing vtri tinh thumg mai ho6 cao h m trong n8ng n g h i e ~ ~ ~ . C6c nghisn ciiu tir An 08, Pakixtan vh Philippin chi ra rang, c6c khoin cho vay miia ming ti? n h h g nguiri cho vay 1Bi vh c6c ch5 ddt, dB duqc c6c khoAn cho vay tii "c6c dai Ijr h u h g hoa h6ngn, hay c6c thumg nhdn thay th6. Nhiing nguiri nhy cung chp trubc tin dqng d6 n8ng ddn mua dhu vho, cbn nguiri n8ng ddn cam k6t sE b6n s in phdm cho ho khi thu h o a ~ h ~ ~ . Nhiing thoH t h u k nhy t h u h g 1h t6t h m cho c6c n8ng ddn ngheo vi c h h g tao khi nang cho ho mua sgm d i u vho vh ti@u thu

d i u ra. N ~ U kh6ng c6 cic thoi thu$n 66 thi nhCmg khi ning nhy c6 th6 trb n6n v6 phumg d6i v6i ho (xem hep 2.1).

Cii thien th6 chi cho vay 6 n6ng th6n Th8ng tin v i thi hi.& 1h n h h g v h d& ca bin m i c i ngubi cho vay chinh thtic vh kh8ng chinh thbc trong n8ng nghiep phii d6i mat. N h h g ngubi cho vay khic phuc kh6 khin nhy bing c6c ca ch6 thk? ch6, c6 th6 "c6 bio dim" hoac "kh6ng bio dim" (bing 2.1).

Ca'c khoin cho vay c6 bio dim, duuc cung cAp khi c6 nhCrng th6 chAp nhit dinh, 1h s y lya chon dugc h iu hat n h h g ngubi cho vay c h i thtic 6 n8ng then ua thich vi n h b g khoin vay nhy sZ tq dong lhm gidm chi phi th8ng tin vh thi hhnh37. Dinh gii gii tri thi s i n th6 chip vh b in thi s i n thh chip khi ngubi cho vay kh6ng th6 t r i nu c6 thk trb n6n t6n k6m. N h m g trong mot m8i trubng m i cic th6 ch6 chinh thtic d$u y6u k6m, thi n h k g chi phi nay v in cbn r& h m so v& chi phi thu th$p th6ng tin tin dung v$ n h h g ngubi vay nh6 vh phdn b6 r i i ric, c ikg nhu chi phi thi h h h h w d6ng trong b6i cdnh

h@ th6ng phip lu$t y6u k6m. XAy d w g cic h@ th6ng c6 hieu qu i cho cic

giao dich duuc bio dim, c6 thz khuy6n khich sy phit trizn cic th6 ch6 thi chinh n8ng than chinh t h k (chuong 4). b mot s8 nuirc dang phi t hi&, vi@c stlx dung cic khodn cho vay th6 chip chinh thtic hrang dhi ban ch6: it dai kh6ng th6 d w c sir dung lhm th6 chip n6u nhu luat ph ip thi6u r6 rhng, ching han t r u h g h q lu$t quy dinh chi cho phkp quy&n stlx dung chG kh8ng phii "quy&n s6 hiiu" d6i v& cic d i t dai th6 chAp dugc tich bi6n. b mot s6 nuirc dang phit hi6n, nhiku thi s i n nhu giiy bi6n nh$n g6-i hhng hay tin dung kho v i n khdng duuc c8ng nh$n nhu thi s i n thb chip. ~ u $ t ciia An Do k h h g d w

bi6n nh$n gGi hhng lh c h h g thqc quy&n s6 h h ~ , trong khi lu$t c6a Gana lai kh8ng c6ng nh$n di6u nhy. Mot cich dz kh$c phuc kh6 khiin trong viec thyc thi la sir d y g thi s i n c6 th6 di chuy6n lhm v$t th6 chip. Thi s i n nhy c6

am# 21 Cac hinh thiic th6 che" cho vay & neng then

thuc

Tijm cdm & pigln hahe thuarlg ma_i 1 ~ u 6 2 c t t o vay Ihi ~ g t m hang p h ~ t t r ih c6 the chi6m dugt a n g lh& I rpy6n s6 hW d&i Tin dyng66c& C&

dai chc t h ~ g & i n c r c ttd chd c%n eb (nguai bbn d& rdo]

BbTJ M6t s6 higp h6i tin

Khijngba'o Ngv& cho vey lHi Hifp tdc x& tin dung d b Tirl m g tir thuung Hi@ bQi cga n b g dln

nMn . . (n@ mua d i c thd ch$ tY ~ h i n h bhbm) qhl n&hho (vi du

Tm duns t& thuong c h g ty b i b hldrn) n M n (npujl bikl Cac n d m tin

d u vao) mb Ban W va gia dinh Cac nhom ti6IlGi (k6 d RO$CA,

A S C W va cac qu3 bi6n nham np)

Cac th3 ch& giao kfit lao @ r q

ChG thkh: ROSCA la cic &om ti& ki@n vh tin dung quay d b Q ; ASCRA la sic h h h ti& kigrPl va 'tin dung ticti bq. C k U I ~ ctdc6m cd Ian d@g, mot h du bonQ q&kh(r, dd @p td tho& t h a n cung d p laa Wnp & m@ thinh vi6h Qia dihh rhh bAo d i m cho hadm vay. chn c8' lao a n g *" b i h 6 TTBy Phi tru6c thdi ky thu6c dja (Austin vB Sugihara l.993).

thk? duuc trao cho chii nu giti. Cic khoin vay c6 th6 chip thuimg c6 xu

h u h g dhnh cho cic n6ng ddn s i n xuit quy m6 1611 b cic nuirc dang phit tri6n. D6i viri ngubi cho vay, cic n8ng d i n nhy t h u h g c6 hai 1~ th6 so v& cic ndng d h ngh&o 1-h s i n xuit nh6. Thti nhit, thi s i n th6 chip ciia ho t h u k g c6 s8n-

quy&n sb h61-1 d i t dai ciia ho t h u h g dugc chinh thiic c6ng nh$n vh ho c h g t h u h g c6 cic thi siin c6 th6 di chuy$n c6 gii tri cao. ThG hai, do cic

khoin vay c6 gii tri 1 h hon, n6n chi phi don vi cJa ngubi cho vay trong viec x<? 1y khoAn vay hay sir dung he th6ng tu phip chinh t h k d6 d i m bio thi hhnh h q d6ng nh6 hon.

Cic n8ng d i n ngh&o thubng phii d~ vio ciic khoiin vay khdng c6 biio dim tik cH nhiing nguiri cho vay chinh thllrc vh kh8ng chinh thllrc. C6c thd ch& tin dung n8ng than b n h b g nuirc dang phit trisn, cho dG c h i thllrc hay kh8ng chinh thllrc, d&u thu thap th8ng tin v& danh ti6ng ciia nguiri cho vay tren ca sb n h h g 1% d6n. N h b g th6 ch& niy thubng c6 tinh dja phumg hoh cao vh c6 kh6 ning tihp c$n th6ng tin dk ding. c h k g han, mat nghisn c h 6 Thhi Lan cho thiy, nhiing ngu&i cho vay kh8ng chinh thirc thubng 1h cic chii cira hieu trong ling, b& vi cira hi$u thubng dong vai tro trung tbm trong cLc cbu chuyen phi6m b ling, vh vi vay ciing trb thhnh trung tbm v& th6ng tin.% Met s6 thd ch& chinh thirc, c h h g han chc hi$p hai vh h~rp tic xi3 tin dung, c h g c6 xu h u h g dia phucmg hoi. C h h g thubng sfi dung th8ng tin tir cic l in di vay trutrc 66 ciia nguiri di vay d6 lhm chi d i n trong viec cho vay trong tumg lai.

Nhiing nguiri cho vay chinh thllrc, kh8ng chinh thllrc, vh n h k g nguiri di vay 6 n8ng than c6 quy m8 l h vh nh6 tumg tic v6i nhau mat c6ch phirc tap tr6n thi trubng thi chinh b cic nu& dang phht tri6n. Nhiing ngu% cho vay chinh thllrc, nhu chc ngdn hhng thumg mai, thubng truc tigp cho cic n8ng d i n quy m8 l h vh c6c thumg nhin vay d6 phuc vu muc dich sir dung c6 nhbn ciia ho. M3t khhc, nhiing th6 ch6 cho vay chinh thllrc ciing c6 th6 cho vay c i kh6i d8i v6i c6c thumg nhin, nhiing nguiri nhy d6ng vai trb ngu6n tin dung khang chinh thllrc vA tikp tyc cho vay v6i lugmg nh6 h m t6i cic n8ng dbn quy m8 nh6 vA nhiing nguiri trung gian (hap 2.8).

Lhm th& nho d6 cHi thien cic thd ch& cho vay b n8ng than? C6 hai khi ning quan trong. 0 6 1 i thir nghiem n h k g m6 hinh thd ch6 khic nhau phii hqp v6i hoin cHnh ri6ng, v2 sir dung cic

c8ng nghe m6i nhhm giHm chi phi. Viec thi&t k6 cic th& ch6 cho vay n8ng than

m6i c6 th6 duqc cii thien tren ca s6 hp dung cic d8i m6i dua tr6n nhiing nhin t8 thinh c8ng cfia

HOO 2.0 Sq &ip nhau giGa cho vay chinh thGc va kh6ng chinh t h k : c6c thuang nhln & Philippin

Cac thuang nhln kinh doanh gao 6 Phillipin - gdm co cac thuang nMn kinh doanh lua, cac nha xay gqo, nhhg '

nguui b8n bu6n va ban I6 - tr6 thanh nguui cho vay ch6 ye'u ddi viri n6ng dln xudt phat tu muc dich mua s in I

phgm tir n6ng d ln va bio dim VI tri cira hg trong day chuydn kinh doanh. Chia khoa thanh c6ng cira ho trong vai tro trung gian tin dung la 6 ch6, do thidu vdn, nhhg thuang nhln kinh doanh gao nay thuung vay phan lun sd , v6n ma ho sQ d ~ n g dd cho vay (chidm tui 80% i6ng sd '

v6n cho vay the0 met c@c didu tra) tir cac the" che' tai , ' chinh chinh thuc. S u hi6u bidt ky Iuhg v6 n6ng dan cira 1 cac thuang nhln va quan he ga'n gGi giQa ho vui n6ng &n cGng nhu viri cac thuong nhln 6 ca"p tha'p han. d im

'

b io ring, cac chi phi thang tin va thi hanh thap trong khi , 19 le t t i nu cao. Hun nQa, CAc thuang nhln kinh doanh gao cGng khdng tao ra nhidu r6i ro dbi vui cac the" chd chinh thuc vi ho thuung trH nq vA vay vui lugng von kha I

1611. NgoAi ra, nhhg nguui cho vay kh6ng chinh thuc 6 : n6ng than cGng co the" sir dyng cac ngan hang de" giii cac I

khoin ti& kigm c6a ho.

Ngudn: Floro va Ray 1997.

cic th6 ch& kh8ng chinh thirc vh chinh thirc. Chc 6p luc tir xi hei vh canh tranh 1 i chc co ch& thi hanh dgc bi@t hi$u qu6 khi cho vay kh6ng chinh thllrc. C h h g c h g d6ng g6p vho thhnh c8ng ciia chc chumg trinh tin dung n8ng than chinh th13c khi m8i t r u h g thd ch& y6u k6m39. Cic th6 ch& tin dung vi 'm8 m6i hcm, k6 c i n h k g hinh thllrc dugc Ngdn hhng ~ h & gi6i vh chc nhh thi trq khhc h g ha, d i hp dung khh n h i h ca ch& nhu vay nhim lhm tiing tj7 1e trH n p . M Q ~ s8 ti3 chirc phi chinh phii (NGO) c h g dang c8 &ng canh tranh v6i nhiing nguiri cho vay kh8ng chinh thllrc bing cich tao nsn ciu n8i giiia ng2n h k g vh cic nh6m di vay nghho. Vi du, t6 ch&c MYRADA b mi&n Nam ~n DO d6ng vai trb trung gian v6i muc ti6u giiip chc nh6m di vay giao djch truc tiap v6i ng2n h k g sau mat s8 it chu kjl vay v6n.

Khang ph6i liic nho ciing c6 thd du nhap mat cich t h b h c8ng cLc th6 ch6 ti i chinh n8ng than tir mat m8i trubng kinh t6 - xFi hai nhit djnh sang mat m8i trubng kh6c. Viec thir nghiem

hinh thfic th6 chi ca bin lu8n 1 i mot chch tbt dd x6c dinh c6c thd ch6 thinh c8ng. Nhimg th6 chi thi chinh vi m6 dang phht tri6n tr6n khip thh gi6i d&u kh6c nhau v& noi dung chi ti6t hoat dong. Tr6n c6c khia canh khhc nhau, ching han hinh thfic nh6m muc ti6u vh thtri kp h o k vbn, ngutri ta d i 6p d w g c6c d6i m6i v6i n h h g di&u chinh nh%m Ihm cho phii hgp h m v6i dgc di6m kh6c nhau giGa c6c nuirc.

sang c6ch tao ra c6c khuy6n khich Id ich dbi v6i n h h g nhin vi6n tin dung vh t r i lai mot phhn nh6 gih tri khoin vay cho n h k g ngutri cho vay hohn tri v6n s h , Unit Desas, mot b$ ph$n c ia Bank Rakyat Indonesia (BRI-UD), dZi ting dugc @ 1e hoin v6n (t6i 92,5 phAn trim nim 1995)41. ging chc thii nghiem th6 chi thhnh c6ng nhu x6c dinh quy m8 v i thanh phhn cia "chc nh6m dohn kit", g8m n h k g ngutri di vay, BancoSol b BBlivia dZ trubng thanh tir mGt chumg trinl~ cho vay duqc mot t6 chuc phi chinh ph6 (NGO) thi trq, trb thhnh mot ngin hhng thumg mai hoat d6ng doc Igp. B & I ~ c6ch rGt kinh nghiem tir c6c thii nghiem kh6c nhau nh%m Ihm cho hoat dong cung cAp tin dung phii hqp h m v6i tinh hinh dia phumg vh v6i nhu ciu c ia n6ng din, mot chumg trinh tin d w g n6ng th6n b Anbani do Ngiin hing Th6 gi6i tii trq d i ph6t tridn, tir ch8 chi cung c$p tin dung quy m6 nh6 cho chc quy tin dung b biy ling vho nim 1992, thhnh mot d u hn phht tri6n n6ng th6n quy m6 l h h6 trg chc quy tin dung b hing trim lhng v io nZm 1995, v i mot d u hn tin d g ~ g vi m6 tiip the0 tir nZm 199942.

ThG nghiem ciing giCip hi& duqc i n h h u h g cJa mot th6 ch6 thi chinh n6ng th6n. c h i n g han, chumg trinh Grameen Bank y6u chu ngutri di vay hohn t r i v6n the0 n h i h k? cin cllr vho mot ljch trinh (hhng tuin) c6 dinha. Tuy nhi6n, viec 6p dung met lich trinh hohn vbn djnh kjr c6 th6 trb n6n r i t t6n k6m. N6 lhm gidm tinh h i p d2n c ia chc dl1 hn c6 thbi gian hoin v6n Iau, ching han chc d u hn trong n8ng nghiep. Di&u nhy giii thich tai sao n h k g ngutri cho vay kh6ng chinh thiic v2n ti6p Qc hoat

dong manh trong n h k g ling c6 chumg trinh tin dung vi m P .

D6i m6i c8ng nghe c k g h8 trg cho cung cAp tin d w g . Thii nhit, viec ti6p Wc mb r$ng dich vu d6.n.h gih tin dung b khu vuc n6ng th6n dem lai khi n b g hop nhht g i ~ a hoat dong ngdn hhng bn6ng th6n vh thanh thi, nhu dZ timg xiy ra b c6c nuirc c6ng nghiep. Cho t6i nay, c6c trung gian th6ng tin nhu v$y ph6t tridn c h i y&u 6 n h h g nu& c6 thu nh$p trung binh, vi du nhu ~chentina". "C6c trung gian si6u th6ng tin" c h g dang dugc ph6t tri6n. C6ng viec cGa c6c hung gian nhy lh d6nh gi6 c h i d c6c trung gian thi chinh. Su ra dtri c6c trung gian nhy Ih bu6c di d i u ti6n trong quh trinh ph6t tridn c6c ca quan cung cAp th8ng tin tin d w g . H m nCia, c6c trung gian n iy c k g chub ho6 hinh thfic th6ng tin tai chinh. ch ing han, Du i n Ti& chuin ho6 dich vu Ngiin hing vi m6 dugc Nh6m Tu v h ~6 trg Ngubi nghPo tii trg, ddy dZi thu th$p, phin tich vh xuit bin s6 lieu v& t'hh trmg thi chinh cGa c6c t6 chuc thi ckinh vi m6&. Micro- Rate, m6t ca quan d ihh gi6 tin d w g tu nhin chuy6n m6n ho6 trong viec d6nh gi6 c6c th6 ch6 thi chinh vi m6, ciing cung cAp djch vu tumg h.P.

Thfi hai, c6ng nghe th6ng tin c6 thd lhm giim chi phi giao dich cho c i c6c th6 chi nhh nubc vh tu nhiin. Vi du, ~ompartarnbs, mot t6 chfic phi Chinh phG cGa M6hic6, d.5 cung cbp cho c6c nhiin vi6n h e n truirng cic m6y tinh x6ch tay loai it ti&n d6 nhllmg ngutri n iy luu trfi s6 lieu, nhb 66 dZ giim dugc c8ng viec tb vh d i y nhanh viec d8ng bo hoh dii lieu. N6 c h g gi6p cho chc nhin vi6n hien truirng ti6p c$n vh c$p nh$t th6ng tin d$ h m truirc n h i & ~ ~ ~ .

Mot s6 m6 hinh th6 ch6 duqc di&u chinh p h t ~ hgp v6i c6c v b g n6ng th6n nghPo dii g$t h6i nhi&u thhnh c6ng. C6c y6u ciu cdn bing t6i thidu thhp vh c6c khoin ti6t kiem c6 thanh khoAn cao, rht hhp dgn d6i v6i ngutri di vay b n6ng th6n. Trong n h h g chumg trinh do mot s6 ngdnhhng n6ng th6n ti6n hhnh b chiiu A vh chdu My Latinh, ngutri cho vay bii d i p chi phi d m vi cao b h g c6ch ting 1Zi sui t can cir the0

cin bing tii khoin. CBc chi phi hinh chinh ciing c6 th6 giim bing c6ch tinh giin hoat dong irvsn phbng v i dGt ra c6c khuy6n khich v$t chit nhhm ting hieu qu i ciia dei ngCi nhin ~ i 6 n ~ ~ .

Phin 1611 c6c nhin t8 d i n t& thinh c6ng ciia c6c th6 ch& nhu BRI-UD ir Ind6n6xia hay Ngib hing N6ng nghiep v i hqp thc x2 n6ng nghiep ir Thhi Lan cihg c6 met ir bi t kjr mot th6 ch6 thinh c6ng n io kh6P. Nhiing nhin t8 nay &m: dcm giin ho6 c6c h~rp d&ng tii chinh, minh bach trong hoat dong, v i hqp nhit chc thj t ruhg . Su ~IJ chii v i ~ L J do trong hoat dong truirc chc can thiep chinh trj 1i di&u kien quan trong nhim cung tip cho th6 ch6 khi nZng tIJ do thllr nghiem v& chc thti han v i chc loai s in phim tii chinh kh6c nhau m i cic th6 ch6 niy cung cip51. Hcm nGa, cic th6 ch6 tii chinh n6ng than thinh c6ng t h u h g c6 xu h u h g c6 quy m6 l h , phuc vu hing trieu gia dinh. ~ i & u n iy gi6p cho c6c th6 ch6 niy ha thip chi phi giao dich v i riii ro, nhir bat duqc tinh kinh t6 the0 quy m6 v i da dang ho6 danh muc cGa mi#.

C6c th6 ch6 thinh c6ng nhit t h u h g bi t d iu bing viec tii trq chii y6u cho c6c hoat dong phi n6ng nghiep. C h h g chi bit d iu cho vay trong 1 - ~ vyc n6ng nghiep sau khi d2 trir n6n chin muBi trong hoat dong. Mot dec di6m d6ng ch6 9 ciia chc th6 ch6 tii chinh n6ng nghiep thinh c6ng 1 i ch6ng d&u hoat dong tai c6c v h g n6ng th6n d6ng din53. M$t do d i n s6 cao lim cho chi phi giao djch giim. N6 cho phirp mat t8 c h k nhu SafeSave ir BZngladirt cllr nhh vi6n di thu nh$n chc khoin ti6t kiem ciia c6c thinh vi6n hing ngiy54. Vi v$y, mot ciiu h6i duqc d$t ra li, lieu m6 hinh n iy c6 th6 6p dung tai nhiing v h g thua th6t d i n cu kh6ng?

Pha't tri& cric th& chh tikt ki#m ndng ffibn Ben canh khi nang tibp c$n tin d w g , c6c c6ng cu tiit kern an toin v i c6 tinh thanh khoin 1 i rht quan trong d6i v& 1Q ich ciia n6ng d h . Trong t r u h g h p kh6ng c6 chc khoin vay, ti6t kiem trir thinh nguan v8n duy nhht cho dhu tu. Ch6ng c k g cung cap "c6ng cu tIJ bio hi6m" truirc c6c c6 s8c dinh kjr trong thu nh$p - v8n

r i t ph6 bi&n trong n6ng nghiep. N6ng d i b c6 th6 bi!~ sung ti6t kiem ciia minh khi c6ng viec t h u h lqi, v i rGt b6t ti6t kiem khi gap kh6 khsn. N h k g phu nCi bu6n b h ir c6c vung n6ng then Tiy Phi t h u h g ti6t kiem thu nhijp hing ngiy ciia ho b h g chch gGi ti&n cho nhiing susu (nhikng ngubi nh$n ti6t kiem luu dong). Viec nhtkng.ngubi ~ L X ti&n ti6t kiem s i n s h g t r i cho ngubi gifi ti6t kiem mat khoin phi cho thiy t6n tai nhu csu d8i v6i c6c th8 ch6 g i ~ ti6t kiem.

Chc th6 ch6 ti6t kiem ir n6ng th6n t h u h g c6 tinh khbng chinh thirc, v i ti6t kiem t h u h g kh6ng ir du& dang ti i s b tai chinh. CBc hij gia dinh n6ng than ir c6c nubc dang ph6t tri6n thubng ti6t kiem du6i chc tii s i n hien c6 nhu gia sGc v i dB trang shc. Hinh thhi ti6t ki@m niy kh6ng ph% lu6n c6 tinh bio dim, vi n h k g ti i s b 66 c6 th6 kh6ng giii duqc gih trj khi ho ggp kh6 khin. Su bio d im cQng phu thuijc v io mllrc do ph6t tri8n ciia thj t r u h g d6i v& tii s h niy (hop 2.9).

C h g gi8ng nhu chc th6 ch6 tin dung n6ng then, sy ph6t tri6n cic th6 ch6 ti6t kiem n6ng th6n chinh thhc ggp trir ngai do chi phi v$n hinh cao. Chinh phii t h u h g c6 g ~ g tao ra chc th6 ch& ti6t kiem ir n6ng then. Tuy nhien, n6i chung c6c c8 ging niy d&u thit bai do kh6ng bu d ip duqc chi phi hanh chinh. Ngay c i ngu6n v6n ciia n h h g chucmg trinh tin d w g vi m6 ph6t tri6n nhanh cihg phii dua v io c6c t8 c h k b6n ngoii hoec dua v io chinh phii. Mijt ngoai 1e quan trong duy nhit c6 1G 1 i BlU-UD 6 Ind6n6xiaf h u n g trong t r u h g hqp nhy, lu6ng ti6t kiem dZ ti? khu v ~ c n6ng then chiy v& khu vuc thinh thp.

Bio hiin d h v& c=c nii m frong n6ng nghiep Riii ro trong n6ng nghiep 1 i d h g k8 vh c6 tinh gi8ng nhau, ngEiia 15 h iu nhu ti t c i nhiing ngubi di vay ir mat v h g d&u bj Anh h u h g tucmg ty nhau. Nhiing kh6 khsn n iy lai cBng phhc tap h m do v in d& th6ng tin, mot v in d& r i t nghiGm trong ir c6c nuirc dang ph6t tri6n. ~ 8 i v& nhiing th6 ch6 bio hi6m miia m k g , n h k g sy kien nhu lut loi hay nan chiu chiu 1ii

HQp 2.9 Gia sljc viri tlr cach la khohn tigt kigm: cac bing c h h g trai nglrac nhau & i n Do v i Bu6ckina Phaxd

Trong rnbi truang nhi6u 6i ro, cac ho gia dinh thuang phii dqa vao viec ban tai s in d6 di6u hoa ti8u d h g khi' ggp phii kho khan trong thu nhgp. N h h g tai s in chii yeu ma cac ho gia dinh nbng d in sb h h la cac tai s in s in xa't, du$ hinh thuc dat dai hay gia suc. Khac vui dat dai,,' gia suc co the" di chuy6n duuc, va do vay, chung co thd duuc sit dung de?d& pho vui cAc kho khin trong s in xuat. Trong mot bai bao quan trgng, Rosenzweig va Wolpin (1993) dB trinh bay cac bhng chhg cho thdy, viec ban gia suc, nhat la bo thien, duac sh dung nhi? dieu hob ti8u dung tmng cac ho gia dinh nbng d8n b An 09. Thi trudng rnua ban bo thien co do hqp nhdt cao trong vung.' Co tCri 60 ph6n trsrn vu rnua ban bo thidn trong lang duuc chpn rnHu di6n ra vCri ngu* rnua b ngoai lang. ~ d t qu i la. gia bo thidn khbng giao dong theo n h h g thay d6i trong di6u kien s in xu& riPng c ia lang. 08y chinh la mot can . nhec quan trgng ma mot ca nhln phii xem xet khi lua chgn tai s i n dd ban khi gep kho khin.

Mot truang hqp tuang phin d i duuc nPu ra trong Fafcharnps. Udry va Czukas (1998). Cac tac gi i nay xern xet cac VL! rnua ban gia suc 6 Bu6ckina Phaxb va tirn thay rat it bbng chhg k h h g djnh nhgn xet n8u tren. 0ieu gi c6 the" giii thich cho su khac biet giira hai k6t qu i nghien c w nay? Cac thj trl&ng gia suc b virng nbng thbn Bu6ckina Phaxb, nai d8n sd khbng tap trung nhu An 00. cirng co tinh hqp nhat th6p han. Hun n*, khi cac C L ~ s6c nbng nghi&p x iy ra 6 trbn dien rong (nhu trong tnrtmgh hqp Budckina Phaxb. thui ky nghien c h bao g h mot dqt han han co i n h hu6ng tCri mot dign tich lh trong toan ' qudc), s6 cang co nhidu hO gia dinh nbng d8n rnudn ban gia suc. Khi do, t i t nhiBn hi& qui c6a viec ban gia suc dB* thng kh i nang ti& dung cfia mot ho gia dinh sB giHrn xudng.

cic rJi ro c6 th6 ki6m chirng d u q , vi vby c h b g c6 th6 bbo hi6m d6i v& cic rJi ro nhy. Tuy nhien, n$u nhu s in l u p g thu hoach cJa mot vy mha d u q th6ng b60 lh thip hcm dl?. kign, thi c6c 19 do c6 th6 da dang vh kh6 xic trong klu kh6 mh ki6m chiing duqc gii tri s h lumg thuc. Viec bio hi6m ciing c6 th6 d& t& cic d6ng ccr gian d6i hay "rGi ro dao dfic" (n6ng d i n it cham chi hcm hay it d i u tu hcm).

~ $ t q u i lh, kh6 thuc hien d u q chc ca ch6 bHo hi6m chinh th6c cho cic ho gia dinh n6ng nghiep, k6 c i 6 n h h g nu& gihu. N h h g c6 ghg kh6ng t h k h c6ng n h b cung tip bio hi6m mua

m h g 6 cic nu& dang phit tri6n d2 p h ~ nho l h suy y$u c6c n g h hBng n6ng n g h i e ~ ~ ~ . 6 cic nu& c6ng nghiep cang nhu 6 c6c

nu& dang ph6t trign, phi b io hi6m thu dugc tir cic chucmg trinh b io hi6m chung trong n6ng nghiep kh6ng bao giir d J bh d i p cic khoin b6i t h u h g phii t r i cho n6ng d i n (hinh 2.4). Tinh hinh cbn t@ hcm do c6c chi phi hhnh chinh cao Iim tang tBng c h phi li@n quan t& viec gijm s i t d6i t u w g duqc bio hi6m. N h h g chuong trinh bHo hi6m chung nhy t h u h g dbi h6i c6c khoin trq tip 1611 cJa chinh p h J d6 c6 th6 hoqt dong duqc.

N h h g chucmg trinh duy nhi t c6 th6 hoat dong m i kh6ng cin trq cAp 1611 ciia chinh phJ lh cic chucmg trinh bio hi6m chi tbp trung vho " n h h g tai hoa dii bi6t". C6c chucmg trinh nhy thhnh c6ng do c h h g giim thi6u khH n6ng gian l$n cJa n6ng d8n vh kh6ng phu thuoc vho hhnh dong hay d i u tu cGa n6ng din. Nghy nay, ir c6c nu6c c6ng nghiep, bio hi6m n6ng nghiep chi 6p dung du& h i th6c bio hi6m s u ki@n, ching han blo hi6m d6i v& rnua d i hay lut lair tGc lh nhiing r& ro mh khi n5ng xHy ra tucmg d6i dz giim sit. 6 MY, c ~ c c h m g trinh b io hi6m " n h h g tai hoa dB bizt" 1h n h h g hinh thiic duy nhit m i cic nhh bio hi6m tu n h h cung tip cho n6ng d h khi kh6ng c6 trq tip cJa chinh phG".

N$U bio hi6m chung d6i v& sHn luqng thu hoach d u q cung cAp 6 cic nu& dang ph6t tri6n, thi cin phii c6 trq tip, ngay c i khi chi phi hinh chinh dZ d u q duy tri bmfic t6i thi6u. Mot nghien cLh nZm 1995 v6 chucmg trinh bio hi6m mha mhng ir &I $36 cho thiy, n6 dbi h6i trg cAp khh Ih".

Do thieu c6c th$ ch$ bHo hi6m chinh thiic cho n6ng d i n ir c6c nuirc dang phit trisn, n@n hiu h$t cic hinh thiic bio hidm 6 d i y d&u la kh6ng chinh th1i3~. Mot nghi@n c h v6 c6c ling phia B%C Nigieria cho thiy, ciic hgp d6ng tin dung phu thuac vho thien nhien vh vho s6 luqng cic cfi s6c i n h h u h g t& nguiri di vay. Trong cic tho; thubn nhy, ngubi cho vay k6t hap c i cho vay vh bio hi6m d6i v& nguZri di vay60.

Cic thoA thuan "bAo hi6m x2 h$i" giiia c6c thhnh vi@n trong m$t ling quy dinh, khi thu hoach v i b6n vu mha, nhiing ngu&i gihu h m ph6i chuy6n n h u p g met phhn cho nguM nghho. Trong mat s6 t r u h g h q , khi ca nhin c6 dong ca dbi kh6i cong d8ng, thi viec thi hhnh tho; thuijn n iy c6 th6 trb n@n kh6 k h b (chumg 9). Hinh t h k bA0 hi6m tucmg h6 trong ling c b g bi han ch6 do t i n tai cic rGi ro giy Anh h u h g tbi tohn ba cang d8ng. Do vijy, c6 mat s y d6nh d6i trong c6c thoi thu+n bAo hi6m kh6ng chinh thlSrc. N h h g nhdn t6, nhu SIJ ghn gtii v& dia 19 vh c6c ring buoc x2 h$i, lam cho c6c ca ch6 chia si! rfii ro kh6ng c h i thee c6 th6 hoat dong d u ~ . Mat khic, chinh n h h g nhdn t6 nhy lai han ch6 kh6 ning da dang ho6 ciia c6c thhnh vi6n d6 giim rlii ro61.

XBy dqng cac thd che" hi& quH d6i v6i cang nghe n6ng nghifip va ddi m&i

Hai th6 kjr truhc, Thomas Malthus cho ring, th6 gibi SO can kiet ngu&n lumg thyc do d i n s8 ting theo cip s8 nhsn trong khi s i n xuit lumg

thuc chi t h g the0 cAp s6 c$ng. Su thay ddi cang nghe d5 c h h g rninh lh Malthus d2 sai lim. CBc ti& b$ trong n6ng nghiep nhu c6c hat gi8ng niing suit cao, thu6c diet c6, p h k b6n, miy m6r nang nghiep, vh c6c ky thuijt quin 1y ngu8n lyc, cho phkp s i n xuht lumg thyc t h g niianh hun ting t r u h g diin s6. ~ i n g sui t ting nhanh lim t h g thu nh$p clia n6ng d h vh gitip n6ng d i n q u k 19 duqc rGi ro cfia ho.

Cuoc C6ch mang Xanh 6 Nam A trong c6c th$p ni@n 1960 v i 1970 d% phin Bnh I q i ich cJa kv thu+t n6ng nghiep. Trong Cich mang Xanh, cAc nang d2n quy ma nh6 d% ting d ing k6 ning sui t nhtr 6p dung c6c gi8ng ltia gao vh ltia mi ning suAt cao, ciing nhu nh6 s& d w g c6c dhu vho bd sung nhu tubi ti& vh p h k b6n. Cich m F g Xanh ciing tao ra c6c hh h u h g thu nh$p th13 chp cho c6c ha gia dinh khang c6 dht daP2. N6i mat c6ch tdng qu6t hm, cic c6ng nghe m6i d2 lhm t h g hcm hai l in ning sust n6ng nghiep tr@n th6 gibi trong b6n th$p k9 qua63. Tir n im 1965 tbi nirn 2000, ting t r u h g ning sui t tinh the0 s in l u p g tr@n m8i hec-ta canh t6c ngii c6c

Hinh 2.3 Ke"t qu& tai chinh cha cac chuung trinh b&o hi6m n6ng nghigp noi chung

~ 6 n g chi philphi b8o hi& 7 -

Braxin CBxta Rica An 06 Nhat BHn Nhat BBn Mbhicb Philippln Mj, (1 975-81 ) (1 970-89) (1 985-89) (1 947-77) (1 985-90) (1 980-89) (1 981-89) (1 980-90)

Nuac va thui

Chu thich: Chi& cao c i a cac cQt th6 hien tdng b6i thuang va chi phi h jnh chinh chia cho t6ng phi b i o hi& thu duac. 06 phi b8o hidm d i trang tr8i toan bO cac kho8n chi phi nay, le nay phHi nh6 hon mQt. s6 lieu c i a An DQ khbng bao g6m n i m 1989 va kh8ng co s6 lieu v& chi phi hanh chinh. ~6 lieu c i a Nhat BHn chi tinh tdi llja gao, va s6 lieu v6 chi phi hanh chinh chi can cu vao n i m 1989. ~6 lieu c i a MhhicB chi tinh tbi b8o hi& mlja mang. Noudn: Hazeli 1992.

ting trung binh 71 phin trim tr6n tohn ciu". CBC nghisn c h nhBm phit tri6n ky thu3t

n6ng nghi$p ciing nhu cic hoat dong khuy&n n6ng nhhm bibn c h h g d i tao ra tf 1e thu nhap cao b tit c i cic khu v q c . ' ~ ? 1e n iy t h u h g cao hcm 30 ph&n trim (hinh 2.4)65. Cac ky thuat quHn 19 thuq lqi tien ti&n ciing nhu chc hat gi6ng chiu han vh s i u benh d i g6p phin lhm giHm rJi ro. ~ u 6 i ciing, nhu d2 d s c$p trong BAo ca'o Pha't tri6n ~ h k gi& 2000/2001, c6 n h i h nghisn c h cho thiy ngubi nghgo h u h g lqi tir ti& bo bong ky thuat n6ng nghi$p, kh6ng chi nhb giHm riii ro, mh cbn nhb s y gia ting nhu ciu lao dong cGa ho v i giim gii lucmg thyc.

~ h i & u c6ng ngh$ trong n6ng nghi@p c6 chc d$c di&m clia hing hoi c6ng cang. C h h g it nhit c ihg c6 mot phin tinh kh6ng canh tranh (mot nguiri sir dung kh6ng l im giim 1Q Ich cia

HEnh 2.4 Tg lg thu nhap trung vj cua nghi6n cliv ndng nghigp va khuy6n ndng the0 khu vqc

-- C L nudc Cac nudc dang

cBng nghiep phat trign

Chu thich: Cac tjr le thu nhap gbm co tjr 16 thu nhap tu n h l n va x i hOi tr6n v6n d l u t u cha cac chucfng trinh khuydn n6ng va nghi6n c h trong giai doan t u 1953 tdi 1998. Ngubn: Alston va cac tac giH khac 2000. -

mat ngubi khic tir viec sir dung hBng ho6 66) vh tinh kh6ng loai trir (mot nguZri kh6ng tri ti& cho s h phim v i n c6 th6 c6 duqc n6) ( b h g 2.2). Chc doanh nghiep tu nhin sE kh6ng cung tip cic hhng hoi v i djch vu dqa tren chc c6ng nghc nay, vi c6c doanh nghiep niy kh6ng th% han ch; I@ ich c6 duuc tir c6ng nghe 66 chi trong pham vi n h k g ngubi t r i ti&n cho ch6ng. c h i n g ban, cic n6ng d i n c6 th& sE kh6ng trQ ti&n cho thbng tin t k trubng n&u nhu hg c6 th6 nhan duqc c h h g mi& phi tir ban bk hay tir cic n6ng d i n khic. Mat nghisn c h b My u6c tinh tG n im 1975 tiri n im 1990, lqi nhuan hr nhin cJa chc c6ng ty hat gi6ng c6 duqc tir c6c hat gi6ng khbng lai tao chi bang 10 phhn t r im lqi nhu* x i hais.

N h k g v in d6 nhy duuc phtic tap hoi them do n h k g ngoai img l h di kem v6i cic c6ng ngh@ n6ng nghi@p mbi. Vi du, mat n6ng d i n c6 th6 tao n6n ngoai img ti6u cyc cho ngubi hing x6m n&u nhu anh ta kh6ng tism c h h g cho gia sGc cJa minh, vi vay lhm liy lan cho vat nu6i nh i hing x6m. Nguwc lai, cic ky thuat q u b 1y tii nguy6n tao ra ngoai img tich cuc nhb bHo v$ chit l u w g t i i nguy6n cho th6 he tucmg lai. Nhu cuoc C6ch mang Xanh d i cho thiy, viec 6p dung chc ky thu$t n6ng nghiep miri d i tao n6n n h k g ngoai h g tich cyc d h g k& cho n h k g ngu6-i ngheo b n6ng th6n. ~ u 6 i ciing, thbi gian d i i cin thibt d% ph6t trign mot c6ng nghe m& v i lqi nhu* kh6ng chic chin, c6 th6 l im cho tu nhin ti& hinh nghi@n c h it hcm m k xH hai mong mubn.

kit hqp lai, n h h g d$c di&m niy cJa ky thuat n6ng nghiep cho thAy nhu ciu, it nhit phHi c6 s u tham gia ciia n h i nu& v io viec phi t tri%n v i chuy$n giao ky thuat n6ng nghiep. Ciu h6i dugc d$t ra 15, b mbc do nho v i dubi hinh thbc nho?

Cic th& ch6 c6ng cang cung tip ky thuat n6ng nghiep t h u h g c h u i p lyc phii cHi cich. Cic i p lyc tii khoh v i n h k g ph@ phin v& sy thi6u hieu q u i d i Qnh h u h g t& s y Gng h6 thi chinh d8i vbi cic th& ch6 c6ng tang b nhi&u nu&. Hcm nfia, cic cG s6c c6ng ngh$, nhu vi$c

Banom Khu vvc tu nhln d4u tu vao cac c6ng nghg n6ng nghigp nao?

-

L M ~ hhg hbb I-Rmg hoa cBng tong Ktthqp C6 tllgphi Hing hoa lu nh&

, Pdc mU';n Kheng 196 tinh lo* t~ C4 tinh qnh (ruth OQ finh tapi ~BJ lnhlng , Co tinh laai frb v i tihh va tbh q n h trqnh nhmgH16ng co iinh mi khflrrp 06 thh mnh Urnh q n h emh

trti

V; Q D y ~ a o W t l C i l T M Q lh thj irwng

rn C4c hjj thus q d n Ijl gflsujc Ljjrltdinh sirdl#g p u n bClfl Cac kv t w t wan

' ' ljl dl qc108! Whlr nhi8n

. C b h@t ~h fd thy , . RM ti&.&& dai p h h : r C ~ C chwng triih

. . Cb6 bW?l q u b v rn6y'Ut-h g& Iy n9u t M g , bai CMI n&lg trqi ~ ~ i a a k cchvng . C ~ C khsa d a ~ t@O V*

u dn rang ddi vdl quQn &g vi I W ~ d n x d * .

Khd ndngda . Rih mdp ndp cung cdp tu nNr,

Nwb: mi- nininqer 1097; Ngan b l q m' gidl QQCm

Caa tclp Gas

xult hien chc cbng nghe m&, v i nhiing phong trio toin ciu nhim t b g cuirng viec 6p dung quyan sb hiiu tri tu@, dZ h u h g su tbp trung quan tim vio vai trb cfia khu vqc tu n h b trong phit tri6n c6c cbng nghe nbng nghiep. Ty do hoh c6c r io cin gia nh$p hoat dong nghien c h nbng nghiep v5 khuyin nbng, c h g nhu gia ting miic do canh tranh, d i t2ng c~rtmg suc manh c6c th6 ch6 s& c6 v i dsn d6n cac thiht k6 th& chi sing tao hm. Sy cha s& thbng tin t8t h m giiia n h k g ngubi cung tip v i ngubi sii dung cbng nghe - t h u h g thbng qua phi tap trung ho6 v i c6c thoH uirc qu6c t6 giiia n h k g ngubi cung cAp c6ng nghe - c ~ g g6p phin cii thi@n chit luqng th6 ch6.

Kinh nghiem qu6c t6 cho thfiy, d6i v6i cbng nghe c6 dsc di6m cJa hing ho6 tu nhin, vi dy nhu m6y m6c hay cbng nghe sinh hoc phuc vu cic nbng trai c6 tinh thucmg mai, thi hoat dong nghi@n c h va bi6n c6 th6 do khu vuc tu nh in tiin hinh. Su tham gia ciia nh i nubc chi cAn thiht d8i vtri c6c hang ho6 c6ng cong, nhu cAc c8ng nghe tri thhc cao, vh tai n h h g nai c6 thht bai thj t r u h g va inh h u h g ngoai h g (ching han c6c Bnh h u h g thC tip cJa cbng

nghe d8i v6i n h k g ha gia dinh ngheo). M$c dh viiy, trong nhCmg t r u h g hap nay, su tham gia cfia n h b nubc khbng nh$t thiit c6 nghla Ih viec cung tip do nh i nu& thuc hien, hay phii c6 d8c quy& cfia nhb nubc. Hcm nfia, trong nghien c h , lubn c6 nhiing khoBn lqi nhu$n tihm thng to 16-11 tii sy hqp tic khu vyc gitia mot s8 nu& v6i nhau - nh6t 1i giiia cic nu& nh6 va ngheo, han ch6 v& nZng l ~ j c nghi6n CI?U

va thi t r u h g .

~ h u & giao cdng nghg nbng nghiep hi& cd tdS ndng d in Mot trong c6c rio cin chinh d8i v& viec 6p d w g cbng nghe nbng nghiep m& la su thihu hi& bi&. IShuygn nbng la mat th6 ch6 c6 muc tiCu lip d iy khokg tr8ng niy. Mot rao cHn quan trong khic la su diau ti6t qu6 muc hoat dang chuy6n giao cbng nghe nbng nghiep. ~ h i n nay thio lu$n hai nhin th n6i tr@n.

~ h u ~ & n n6ng. Hai chuc ning c h i ciia hoat dang khuy6n nbng la: cung tip th8ng tin cho n8ng d2n v$ nhCmg s in phim va kji thu$t m6i; va thu th$p, chuy6n giao thbng tin tir nbng d h t6i c6c thinh vi@n kh6c. Chuc ning n iy bao

g8m viec thu thap c6c p h h h8i v& nhu chu c i a n6ng din, ching h w nhu chc dhu vho ch-t uu ti@n nghisn c h , hoc h6i cic ky thuat tir n8ng dbn v i chia si! chiing v& n h k g n6ng d i n kh6c - vi du cic ky thuat tu6-i ti&.

Trong n h k g n im 1950 vh 1960, c6c h@ th8ng khuy6n n6ng- quy m6 l h dH sa d& vho thlri di&m c6c chinh ph3 tr@n khip thb gi6i d i u hr manh vho c6c hoat dong chuy6n giao c6ng ngh@ n6ng nghiep m&@. Cbc uirc l u w g cho thiy, nhh nuirc chi6m t6-i 81 phin trim c6c hoat dong khuy6n nang, c6c trutmg dai hcc, doanh nghiep nhh nuirc vh NGO chikm 12 p h h trim, trong khi khu. vuc h r nhin chi chibm 5 phin trim. H ~ U h&t c6c hoat dong khuy6n n8ng c ia khu vyc tu ilhbn disn ra b cic nuirc c8ng n g b i e ~ ~ ~ .

Lqi ich tir c6c hoat dong khuybn n8ng 12 r i t 16-11. Hon 80 nghi@n c h thyc nghiem dZ chimg ti3 hoat dong khuykn n8ng tao ra tiT 1e thu nh$p t r~mg binh hon 60 phin trim70. C6 nhi6u nghi6n c h kh6c cho thiy, khuybn n8ng lhm t h g d h g kd tf 1e i p dung c8ng nghe, sy nhan thiic va n h g suAt ciia n8ng dbnn. Nhiing I@ ich nhy kh8ng Mae g6m lqi ich tir phd bibn c6c c8ng ngh@ phhc tap. Viec chia s6. th6ng tin v6 c6c c6ng nghe n6ng then, k$ cA n h k g ti6n ba c8ng nghe d m giAn cho ngubi ngh&o vh thit hgc ciing c6 Hnh h u h g quan trong t& ning sui t (hop 2.10).

M8c dG c6 nhiing thinh c6ng nhy, c6c hoat dong khuy6n n6ng c6ng tang t h u h g bi ph@ ph6n thihu hieu quH, hieu ning vh c6 djnh h u h g thi. c h i n g han, 6 Ksnia, mot d6nh gi6 n i m 2000 cho thiy, hoat dong khuybn n8ng c3a chinh phd v& su bHo trg c3a Ngin hhng th6 gi&, kh6ng phii h q ~ v& nhu c iu clia n8ng d i n vh duqc dinh h u h g t& n h k g nh6m d8i t u w g c6 Anh h u h g kh6ng d6ng kd t6-i nZng sui t chungR. Met nghi@n c b c i a Ngbn hhng ~ h & gi6-i 1997 d6nh gi6 lai 31 d u An khuyhn n6ng cho thiy, c6 mot s6 v in d6 ph6 bi6n nhu, d i n h h u h g kh6ch hhng kh8ng d h g , n5ng 1vc con ngu6-i han chb, v i mfic da cam kit ciia chinh ph3 th&p73.

M G ~ s8 v in d; trong viec cung c i p dich vu khuy6n n8ng c8ng tong xuht phht tir nhiing nhbn t6 b6n ngohi, nhu s y thi6u cam k6t chinh tri vh s y phu thuac vho c6c chinh s6ch bd sung. Mot v in d6 kh6c I$, .nhCmg th6 ch6 cung c ip djch vu khuy6n n8ng c8ng tong thutmg kh6ng c h u tr6ch nhi@m v6 n h h g hhnh dong cJa c h h g . I36ng thlri, n ing luc quAn 19 c6c ~ I J i n khuyhn n8ng l h vh phri.c tap c6 nhi&u han ch*. C6 ba hinh thhc cii c6ch thd chk nham cii t hen hoat dang khuybn n8ng duqc thAo lucn trong phhn nhy. D6 lh phi tap trung holi, tunhin hoa' vh tich risng tai trq vA thyc hien. ~ 6 i cii c6ch lai bao g6m c6c khA ning kbt h p kh6c nhau giGa s v tham gia c i a nhh nuirc vh tu nh2n. Cic hinh thhc quan trong khic gBm c6 tang c u h g khi nang tham dtr c i a ngulri dbn vh tang viec sir dung c6c phuong tien truy&n th6ng (chuong

WP 2.10 Tao ra mang lu6i chia s& thdng tin cho ngvG ngheo: SRlSTl ir i n Do

d Gyqrat, &I 0 0 ~ mot td ch$c phi chinh phh cb iu6i Udl bAy nSm, c6 tell U SRISTI, bl6 Udu trgngviw gilip$ng d h n g k a tat7 eng dc &ng be! & h i h g h@ ddng bh Mi 5.W0 1dng di rac tren toan bang. N h h g rrhh vi6n linh nguy4n duqc tkang bi m&y tinh xach tay - d tir lang n iy sang lang M c t'rm & C&C d n g ch6 di phi ~ h & gidp h a q c d i Ihi4n thu n h b hay d ' f luqng wOQ sang cho ngu3 nghbo. Cac g n g ch6 n iy durn tdng f'pp trong cu s6 d 8 lieu cha SRISTJ. (=hling haa g~8rn tu dl ban meng tren vai r6 lidn (gia thep him 10 dbla My) diiw U & b h u n ~ d tR5h nh*$ r n i n h a n g nh6, n d m a hdu hdt nglrdf ngheo hhs @C, cho ccb rn6c s4t tV16 ma khi d m ndi vc3i he thdng tong rbng k8o d c bend day t h h g 6 gi&d co cho phbp Q- nghi ngcQ trong khi I& n d c gigng. W f h ~ g samg chd nay d w liQt k& lnmd cu s6 M lieu, va sau do dvgc Iw ha& t h h g qwa cic b h th hang ~uy. r6 chirc nay dang n8 Qc ph6 bie'n cu sa dj ii& t r h mqag, nhu a n LBng co:thd idy theng tin tu ~?hhgquhy may tinh. ham tHng i& n a g ti& cgn &a nhihg ngubi th6t hhg, cac qugy may t i n h d y cung c&$ d 8 lieu tren cu s& li6p mic b b ~ givng mji. Ntd viec trqc ti& giPi quy6t dgi v& han ch6 thhg tin mb cdc c m g ddpg n6ng tH6nphBn tdn r i i rac gap phli, SRlSTl cX4 gdp phhn lam giHm bCR ganh n&g ngheo kh6 cira cic Wnh vsn

Trong khi duy tri c i hoat dong cung cAp vh thi trq cho khuy6n n6ng trong pham vi clia nhh nubc, mat s6 nu6c d5 ti6n hhnh phi t2p trung hori ca'c th.& chk kh uykn n6ng c6ng c&g. chi& Iugc nhy bao g6m vi$c chuydn giao trich nhiem quy6t djnh c6c v in d6 hhnh chinh, thi chinh vh chinh trj, t e cip trung uong xu8ng cAp dia phuong. ~5~ dia phuong t h u h g Ih c6c cu quan chinh cpy6n ca sb, n h m g cihg c6 khi I i c6c nh6m cang d6ng d i n cu. s i n g c6ch dua qu6 trinh ra quy&t dinh t6i gin nhiing d8i t u p g t6c dang hm, su phi t$p trung ho6 c6 th6 lhm tiing c6c dbng th6ng tin, x2y dung n h g lyc dja phuong vh t h g c u h g tinh tr6ch nhiem, nhlr 66 Ihrn t b g lueu qu6, chit l u p g djch vy v i kh6 niing tigp can ciia ngutri ddn. Sau khi thyc hien phi t$p trung ho6 hoat deng khuy6n nBng b C616mbia, chi phi tr6n m6i nBng d5n gi6m 10 phin trHm, dien tich khu vyc duqc cung cAp dich vq khuy6n n6ng tHng gdp ba, vh s6 l u p g n h h g ngubi duqc h u h g dich vu nhy tiing h m hai l&~'~.

Viec phi t$p hung chc dich vy khuy6n n6ng cho dh c6 nhigu ti6m niing,cCing d$t ra ba th6ch thlSrc 16-11. in c6 mat h u n g chung 6p dqng trZn tohn qu8c d6 tr6nh s y kh6ng rd ring trong triich nhiem gitia c6c cAp hhnh chinh vh n h k g sai kh6c I h v& chdt luwg. thbi, phi t$p trung ciing khBng n6n bp dung nhu nhau cho tit c i c6c chllxc n h g khuy6n n6ng. Mot s8 hoat dong, ching han nhu xby dung chinh shch, ha tru ky thu6t chuy6n m6n cao vh dich vu th6ng tin t r u h g ( n h h g linh vyc c6 tinh kinh t6 the0 quy m8 cao), c6 thg duuc thuc hi$n mat c6ch hieu qu i hon b& chinh quy6n trung uong. ~ u 6 i c h g , chinh quy&n dja phumg c6 th6 thi6u nsng lqc d6 thyc hien c6c chlSxc nHng th6 ch6 m6i nhy (Vi du, Ii6n k6t y6u gifia hoat dong nghi6n c h vh khuy6n nBng 6 Philippin chng tr&m trong h m do phi t$p trung ho6)".

Mijt chi& luqc thllx hai Ih t u n h h hori hoat d6ng kh uykn n6ng c6ng cGng. Khu vuc kr nhdn c6 th& d&u hr vho viec ph6 bi6n mat hhng hoh trong 66 c6 h im chlSra tri thllxc c6ng ngh$ -

ching han nhu c6c hat gi8ng lai tao. Khu vyc tu

nh8n c b g c6 thd trich ra mot phin Igi nhu$n tir hoat dong khuy6n n6ng trong n6ng nghiep dd d&u tu vho c6c c6ng nghe c6 n h h g d+c di6m c5a hhng ho6 c6ng cang. Nhu minh hoa trong vi du v& nghnh s in xujt siia c5a ~chent ina, c6c doanh nghiep ch6 bi6n vh kinh doanh s5n phdm n6ng nghi$p c6 th6 kq h q dBng v6i n6ng ddn d6 cung chp c6c djch vu khuy&n n6ng d6i vtri cbc c6ng nghe tri thllrc cao c m g tumg nhu d6i v6i cic hhng ho6 tu n h h (hap 2.11).

Tu nhbn ho6 c6c djch vu khuy6n n6ng g6p ~ h i n lhm tHng canh tranh vh gifip xby d q g chc th6 ch6 c6 hieu qu6 hm. ch ing han, tu nhdn ho6 mat ph&n dich vu khuy6n nBng b H i Lan dZi Ihrn g i h chi phi hinh chinh 50 phin triim vh tiing tjr 1e hhi lbng ciia n6ng dbn 40 ph$n triim78. Cbc nhh cung cdp tu n h h kh6ng ph6i Ih giii ph6p duy h i t . CBc thd ch& hhnh deng t$p th6, nhu c6c hiep hoi ciia n6ng d h , c h g d6ng vai tr6 trong t2m trong cung chp c6c dich vu khuygn nBng nhu t r u h g h q Cang hoi Trung Phi vho dAu th$p kjr 1970". Tuy v$y, tu nhdn ho6 tohn di$n c6 th6 d8n t6iT1hm giHm sGt viec cung h g hing ho6 c6ng tang, them chi c6 th6 Ihrn cho c6c dich vu khuy&n nBng tr6 n6n q u i dgt d8i v6i n6ng d2n nghho vh s h xu$t quy m6 nh6, nhu t r u h g h q d5 x6y ra b Chi16 vho th$p kjr 1970m.

Viec k6t h q cung tip c 6 g cljng v& t i i trq t u nhh t h u h g d h t6i viec ngutri n6ng dbn phdi chiu mat khoAn phi nhit d w d6 bG dAp mat phin chi phi dich vu khuy6n n6ng, vh n h t ~ 66 gilip cho viec hohn chi phi b6 ra. Hinh thllxc th6 ch6 niy ciing Ihrn t6ng canh tranh do 1f6 khuy&n khich n h h g nhi cung cjp kh6c nhau gia nh6p t h truihg khuy&n nBng. Hon ntia, khoAn phi m i n6ng d2n phii t r i Ihrn tHng tinh trich nhi$m &a nhh cung cdp djch vu d6i v6i nBng d2n. 6 Nicaragoa, c6c chuong trinh khuykn n6ng c6 tr6 phi dZi c6i thien dhng k6 tinh hi& quA chi phi v i d m lai chc dich vu phh h q hon. Ngay c i c6c nBng dbn ngh'eo c b g mua c6c dich vu khuy6n n6ng nhy8'.

T6ch bi$t giiia thi tru v6i thuc thi ciing duuc ti6n h M du6i hinh thllxc cung ciP t u nhh vii

Hop 21 1 Cac djch vu khuygn nn6ng c&a khu vuc t u nh5n & ~chent ina

Trong thgp kj, 1970, n3ng sua't nganh s i n xu6t s i lchentina bi i n h h u h g nghiem trong b6i chd do dint- J u h g gia suc va di6u kien mBi trubng nBng trang t6i te Ddi m$t vui cac kho kh3n do ngu6n cung ba't 6n va cha'i l u p g khBng b i o d im, hai nha chd bi6n sAn phdm sGa l h nha't nuuc nay- Lien hiep hap tac x i Santa Fe- Cordoba (SANCOR) va La Serenisima - d2 thuc hien cac

mg trinh khuydn nBng gianh cho nh3ng nha cung ca'p :6a ho. Chuung trinh c6a SANCOR bao gdm tai tru chc :ac hoat dong hd tru kv thugt nBng nghiep, cac chuydn ri&ng th3m nBng trang, thu tinh nhan tao, va cac chuang rinh nuBi bo s3a. D&n n3m 1990,120 nhom nbng dan d i ham du chuung trinh nay, va cac nhom d6u t r i chi phi 'hn s u hd tru kv thugt ma ho nhgn duuc. La Serenisima

h lap 25 v3n phong chi nhanh khuydn nBng, mdi v3n ig cung ca'p s u tru giup kv thugt cho cac nhom co t6i

aa 25 nBng dan s i n xu6t quy mB tu trung binh tui Iun. Chuang trinh c6a La Serenisima cung tan dung cac

ung tien truy6n thBng nhAm thBng tin cho nBng dan v6 :ac kv thugt qu in Iy gia suc.

K&t q u i c6a cac nd luc khuydn nBng c6a t u nhan nay ich cuc. M$c du s6 luung cac nBng trang ch3n nu61

16 s3a cung cap cho SANCOR gi im 24 phAn 11 nh~rng s i n luang s3a d i t3ng 15 phAn tr3m trong tnal qian t u n3m 1976 tui n3m 1985. S i n xua't sGa c6a La Serenisima t3ng gAn 50 phAn tr3m, m$c du dien tich cic iBng trang nuBi bo sGa c6a n h h g nh3 cung ca'p l i n g gi im 6 phAn tr3m.

Vgubn: Umali- Deininger 1997; Ngan hang Thd

t i i frgc6ng cgng. Uu didm cua hinh thbc niy 1 i khuy6n khich canh tranh giua cic nhi c ~ m g tip t ~ r nhin nhim cii thien hieu qui v i chit luqng dich vy. Kjr hep d6ng v6i cic nh i cung'cip tu

d ~ i n d6 ho thcrc hien cic chbc nihg khuy6n n8ng cu th$ d i t6 ra 1 i mot chi& l u ~ c d6i m6i thinh c8ng 6 nhi&u nuirc, tir Ext8nia tiri Madagaxca. 6 Nicaragoa, chinh phG tii trq cho djch vy khuy611 n8ng bing cich phit hinh cho

n8ng d i n cic bi@n lai mua djch vu da tri ti& (voucher). N8ng d i n c6 thd dGng nhiing bi@n lai

n iy d6 thanh toin cho cic djch vy khuy6n n8ng do nh i nuirc hay tu nhin cung cips2.

BZi bd cic yuy d+kh han chk fi7i t r u h g d;i'u "20. Cic trir ngai v& th6 ch6 t h u h g han ch6

hoat dong chuydn giao c8ng nghe m6i. H ~ U h6t cic nuirc c8ng nghiep da ti6n hinh tcr do hoi thj t r u h g c8ng nghe n8ng nghiep, nhung chinh

phu ir cic nuirc dang phit tridn lai c6 xu h u h g di2u ti6t qui mbc hoat dong chuydn giao c8ng

nghe n8ng nghiep. Thuc t6 n iy da thd hien rkt rd tr@n t k t r u h g hat gi6ng v i cting t6n tai tr@n

cic t k t r u h g c8ng cu, phin b6n, thu6c trir s iu it giy hai v i thbc i n gia SIP. Su di&u ti6t qui mbc, dsc biet dang quan tim 6 cic nu& dang phit tridn, vi n6 tao co. hoi cho tham n h h g

trong cic m8i t r u h g it minh bach, v i c6 thd han ch6 cic d6i m6i.

6 cic nuirc dang phit trign, c6 mot s6 loai

rio cin dang t6n tai. Thb nhit, nhi&u nuirc han ch6 c+nh tranh bing cich han ch6 thi t r u h g d i u vio n8ng nghiep n im trong su thao tGng

cua cic xi nghiep doc quy&n nh i nuirc host bing cich ki6m soit khi ning gia nhiip thi t ruhg . Thb hai, cic chinh phu d ~ r a ra nhting he

th6ng phbc tap d6i v6i vicc th4 nghiem, chkp

thu$n v i dua ra cic m6i. Dsc biet, vicc quy dinh d b g ky v i c h h g thyc bi t buoc v6i

cic hat gi6ng dugc thi6t k6 cin cb vio cic chucmg trinh giy gi6ng cGa nhi nuirc, t6 ra kh8ng phG hep d6i v6i cic hat th4 nghiem trong cic chucmg trinh giy gi6ng thuc v$it cua tu nhins4. ~ u 6 i c h g , cic k@nh chinh trong chuy6n giao c8ng nghe, nhu thtrcmg mai, tip phkp s 4 d w g c8ng nghe, v i d i u tu nuirc ngoii, t h u h g bj han ch6 ir nhi&u nuirc dang phit tri6n.

BZi b6 cic rio cin n iy v i i p dung cac ti@u chuin linh hoat cao hcm s6 c6 tic d w g khuy611

khich su tham gia nhi&u hcm cua tu nhin vio hoat dong nghi@n c h ~ v i ph6 bi6n c8ng nghe. Cac hieu h g niiy duqc minh hoa ir t r u h g hap ci~a Th6 Nhi Ky vio n h k g n im 1980, khi viec thio b6 cic r io cAn doc quy&n s in xuit v i mua bin hat &ng cua nh i nuirc (v6i su h; trc~ cua Ngin hing ~ h 6 gi6i) da d$n t6i su gia ting

manh mE cic c8ng nghe hat @6ng m6i. Nhir v$y, tf 1e thu nh$p tr@n s in lugng ng8 da tang 50 phin trim v i thu nhiip trung binh tr@n mot hkc-ta t b g 153 d81a - tucmg ducmg v6i mbc

tiing thu nh$p hing niim 79 trieu d81affi. C h h g ta ciing c6 chc vi du tuang ty tir viec giim chc r io c in trong thi t r u h g n8ng cu 6 Biingladkt, thi t r u h g hat gi6ng b P&ru v i t r u h g d i u v io cho n8ng nghiep 6 DimbabuGffi.

B6n canh viec giim chc r io c& nh$p khiu v i gia nh$p thi t r u h g d8i v6i chc c6ng nghe n8ng

nghiep, canh tranh v i chc dbng th8ng tin dugc kich thich b k g chch (a) hp dung chc he th6ng c h h g thyc hat gi6ng ty nguyen, chc he th6ng n iy duqc h6 trq nhb chc khuy6n khich lgi ich d6i viri viec c h h g thyc v i nhb chc lu$t 1e nghi6m khic y6u ciu cung tip th8ng tin v& hat

v i nhimg d i u v i o cho n8ng nghiep khhc;

(b) hp dung bien phhp diing ky hat gi6ng tq

nguyen hay m6t bien phhp tinh th6 1 i quy dinh cho phkp diing ky ty d6ng d6i v6i chc hat gi6ng dZ duqc chip thu$n 6 mijt s6 nu& nhit dinh; (c)

duy tri n h k g quy dinh c6 li6n quan t6i nhimg v in d& siic kho6 c8ng c6ng v i ngoai h g m8i t r uhg , chir kh8ng phii d$ bio ve n8ng d i n

kh6i chc th8ng tin kh8ng chinh xhc.

!F'I?<i! t r i1,n '.h1icq 1>:;/1$ n7(;! frtl:?< rz~li3g ll:/:i:i? 0

~-, IL- J P L I O C - (! .?I~S j>j:,it i i i j . : ~ ~

C6 nhiiu thhch th6c co. bin trong linh vyc nghi6n c i h nhim phht trign chc s i n phim n8ng

nghiep. Thii nhit, chc nglu6n c i h t h u h g c6 tinh d i i han, c6 nhi&u rG ro v i dbi h6i khh cao v& chit l u w g nhdn lye. Th6 hai, chc c8ng nghe

n8ng nghiep t h u h g mang nhimg dac tinh c4a hing hoh c8ng c6ng v i tao n6n ngoai h g . Thii ba, c6 sy dhnh d6i giiia tinh lunh t6 the0 quy m8 trong nghi6n c i h v i phht tri$n (R & D) v6i nhu c iu c in c6 chc c8ng nghe mang tinh dia phuang. SL.~ tan tai c4a tinh kinh t6 the0 quy m8 trong R&D cho thiy, chc hoat d6ng nghi6n ciru

c in dugc t$p trung. ~ h 6 nhmg, nhi&u s& phim n8ng ngluep lai c in phii dugc di&u chinh cho phii hap v6i di&u ki@n dja phuong, ching han

di&u ki$n khi h$u v i d i t dai, tir 66 d i n d6n ly do dbi h6i phii c6 sy p h h minh trong nghisn ciru. ch ing han, chc gi6ng 1Ga mi c b u suang

gih dugc phht tri$n d$ phuc vu n8ng d i n

Canada sP c h h g c6 miy gih tri d6i v6i n8ng

d i n Xudiing. Thc d6ng niy c b g tr6 n&n phiic tap khi c6 sy khhc biet v& th8ng tin g i k n h i nghi6n c i h v i nguiri sii dung. Vi v$y, chc vien

nghi6n c i h C&I phii c6 nhimg li6n lac th8ng tin

hi& qu i v6i nguiri si'r dung cu6i ciing, t h u h g nhb sy g in @i v& mst dia 19. 6 chc nuirc dang phht trign, nhu ciu c6 chc

c8ng nghe mang tinh dia phuang c6 th6 1 i quh nh6 d6 h ip d b sy d i u tu c4a tu n h h . ~ i & u n iy th$ hien qua m6c d i u kr thip han nhi&u (xkt v& c i gih tri tuyet d6i v i gih tri tuang d6i tinh the0 t6ng s& phim qu6c n6i) b chc nuirc dang phht tri6n so v6i chc nuirc c8ng nghiep (hinh 2.5)H7. Tuang t ~ , chc m8u h i chi ti6u cho nghi6n c i h c k ra ring, h iu h6t chc nghi6n ciiu v i phht tri6n c4a tu nhdn v& hat @Ang n8ng nghiep t$p trung v io phht trizn chc s i n phgm c6 thiri gian si'r dung dii, chiu dugc thu6c diet c6, v i phii hgp v6i chc c8ng nghe s in xudt hing loat. Trong khi 66, chc uu ti6n c4a nhimg nu& dang phht trign t h u h g 1 i nhimg gi6ng c6 h im l u p g dinh duMg cao v i c6 siic s6ng t 6 ~ .

V6i mot s6 ngoai le, dhng k6 1 i trong nghi6n c i h d6i v6i chc cdy tr6ng c6 kh i niing xuAt khgu, khu vyc tu nhdn d i u tu r i t it v io vi$c thich nghi chc c6ng ngh$ cho phii hop v6i di&u kien dia phuang hay hoin then chc ky thu$t quin 19 ngu6n luc 6 chc nuirc dang phht trizn.

Hinh 2.5 Mat dQ nghign cliv n6ng nghiep cba nha nvbc va t v nhgn n l m 1993

- - Chi ti& tinh the0 phin t r im c ia GDP n6ng nghiep

Cac nuac Cac nudc Bang phat tri6n cBng nghiep

~ ~ u d n : Pardey va Beintema 2001

Trong khi d6, ddy lai lh nhiing Iinh vuc c6 l~ ich xZ hiji caoa9.

C6c c6ng nghe mang tinh dja phumg b c6c nu& dang ph6t tri6n dbi h6i phii c6 s u can thiep ciia nhh nu& vh c6 hoat dang nghi6n c h

hay thich h g c6ng nghe b dia phuung. C6 ba th6 ch6 chinh tic dong ttri c6c d6i m6i trong n6ng nghiep: quyhn sb hiru tri tue, c6c th& ch6 nghi6n c13~ n6ng nghi@p, thi trw mang tinh canh tranh vh hqp d6ng dZi dam ph6n9'.

~ u ~ s n s& hl?u tri tue va nghien cLiu cCa tu nhsn. ~ u ~ & n sb h h tri tue (IPR) bio ve lqi nhu$n thu duuc tir s6ng ch6 bing c6ch quy d w han ch6 viec sao chhp. C6c chi phi cho nghi@n cku vh phht tri6n trong ph6t tri6n c6ng ngh@ n6ng nghiep t h u h g cao hon so vtri c6ng nghe b , met s6 nghnh kh6c. c h i n g han, ngubi ta u& tinh cin t6i h m 150 trieu d61a d6 c6 th6 ph6t trign dugc c6c loai ho6 chfit bio ve thuc v$t m6i9I. thbi, c6c doanh nghiep tu n h h ciing kh6 thu duuc lqi nhu$n tir n h k g c6ng nghe n6ng nghiep h m so v6i c6ng nghc trong c6c nganh kh6c. Trong n6ng nghep, c6c s in phim c6 th6 dg ding duuc sao chhp.

Tuy th6, h i u h6t c6c bing c h h g thuc nghem v& Igi ich ciia IPR dgu kh6ng c6 tinh chic chin (xem chumg 7 vh Ba'o ca'o Pha't &i&n Thk gi& 1998/1999). N h k g ngubi ph6 ph6n IPR cho ring, d% c6 rfit nhi&u s6ng ch6 n6ng nghiep duwc thuc hi@n mh kh6ng cin su bAo hij IPR, th$m chi d8i v6i c i c6c hhng ho6 tu nhdn. ~ 6 n g thtri, quyhn bio hij d6i vtri IPR t h u h g bi han ch6 nhigu b mot s6 c6ng nghe. ch ing han, ngutri s i n xuit c6ng nghe c6 th6 g$p nhigu kh6 khZn trong vi@c thi hhnh q u y h sb hiru tri tu@ tru6c mijt nh6m da dqng c6c n6ng ddn quy m6 nh6, n h k g ngubi d& dhnh vh sau 66 tr6ng lai c6c hat gi8ng dB sG dung. Vi v$y, d i u tu ciia tu nh2n thuirng t$p trung vho n h k g hat gi8ng m i d$c di$m ciia c h h g cho phhp b60 ve quy6n sb h k ~ tri tue. Vi du c6c hat gi6ng bi6n d6i gien sP kh6ng th6 n iy mim sau vu mGa d i u tien. Ho$c c6ng nghe hat gi8ng lai tao Ihm tiing s in l u p g vh khi nZng d6 k h b g bkng c6ch k6t hqp nhigu loai gi8ng kh6c nhau - c6c hat gi8ng nhy sG kCzm

hun trong c6c vu miia sau. Viec thigu c6c bing c h h g thuc nghem vh

I@ ich cfia c6c quy&n sb h h tri tue vh kh6 khZn trong viec thuc thi chfing dZ lhrn n iy sinh cdu h6i: lieu c6c quy&n sb h h tri tu@ c6 tao ra gi6 tri khhng? M8t m8i lo ngai d6ng chG jr hun Ih viec c6c quygn sb h h tri tue c6 th6 tao n@n n h k g chi phi I h cho c6c nuwc dang ph6t tri6n. C6c quy&n sb h h tri tue ph6i cdn bing giiia y6u ciu tao ra dong luc cho s h g ch6 v6i y@u ciu d i m b io khi nZng tihp c$n c6ng nghe m6i. ~ 6 u c6c quy&n sb h h tri tue qu6 chst chP, chfing c6 th6 lhm giim khi nZng tigp c$n c6c s6ng ch6 n6ng nghi@p do c h h g lhm tZng gi6 c i cGa c6c s6ng ch6 nhy nhu nhi&u thi lieu nghi@n c h dB khing dinh. Do vzy, chGng c6 th6 han ch6 hoat deng kinh d ~ a n h ~ ~ . Trong t r u h g hqp nay, n6ng d i n nghho b c6c nuwc dang ph6t tri6n sP kh6ng c6 khi nZng tihp c$n c6c co h8i tZng thu nhgp vi ho kh6ng c6 dfi ti&n d6 t r i cho c6c c6ng nghe m&. H m niia, ph6t trign c6ng nghe ciing c6 th6 bi han ch6 n6u nhu c6c s i n phgm mtri phg thu6c vho nhi&u quy&n s b hiku tri tue khhc, do 66 lhm ting c h phi ciia d6i mtri. c h i n g han, "gao vhng", m8t loai luung thuc bi6n d6i gien, c6 nhihu kh6 niing lhm gi6m tinh trang th6u vitamin A - nguy6n nhdn chinh ciia benh mii mgt vh suy giim khA nZng mi& dich b c6c nu6c nghPo - duuc ph6t tri6n tr6n co. sb c6c c6ng nghe duuc bio ho b6i 70 bing s6ng chi tii 31 t6 chllxc kh6c nhau.

C6 hai chi& luuc chinh c6 th6 d i m bio quy&n sb hiru tri tue v h duy tri duwc dong luc cho d6i mtri trong khi kh6ng cin tr6 kh6 niing tihp c$n c6ng nghe n6ng nghi@p mtri b c6c nu& dang ph6t tri4n. chi& luuc thG nhit lien quan dhn viec 6p dung loai h@ th6ng q u y h sb h h tri tu$ nho? Hiep d w vh c6c khia canh li6n quan t6i thumg mai ciia quy&n sb h h tri tue (TRIPS) d$t ra c6c ti6u chuin t6i thigu cho quy&n sb h h tri tu@ b c6c nuwc thhnh vi@n trong ~6 c h k Thumg mai ~ h 6 gitri. Hai loai h@ th6ng b60 ve hat gi6ng thuc v$t duqc TRIPS cho phhp Ih, he thang b6o ve b b g s h g ch6 vh he th6ng sui generis (duwc thi6t k6 phii hqp v6i hohn ~ A n h ) ~ ~ .

Su khhc biet giiia hai he th6ng thay th6 nhy lh r i t 1611. Theo he th6ng sui generis, nbng d i n c6 th; tr6ng lai c6c hat gi6ng duqc d; dhnh tir vu mua trubc, trong khi the0 he th6ng bing s6ng ch6, n8ng d b thuirng bi ngan cim lhm di&u nhy. T u m g tu nhu v$y, he thang sui generis cho phkp nhh nghi6n c h duqc sfi dung hat gi6ng ty do khi hg nghi6n c i h n h h g hat gi6ng thuc v$t miri, trong khi he th6ng bing s6ng ch6 thuirng kh8ng cho phkp. Do v$y, bing c6ch lua chon h< th6ng sui generis thay vi he th6ng bing sCng ch6, c6c nubc c6 th; lhm tang khA nang tigp c$n ciia n8ng d i n vh c6c nhh

nghi6n c i h d6i viri c6c hat thyc v$t m&. ~chen t i na , Chi16 vh Urugoay lh mot vi du v& c6c nubc dZ thuc hien thhnh c8ng c6c he th6ng sui generis, trong 66 c6 c6c di&u khoAn bAo ve khA nang tigp c$n ciia n8ng d i n d6i viri c6c hat gi6ng thuc v$t miri.

chi& luqc thii hai c in the0 dudi lh xiy dyng nang luc quAn 1y sb h k ~ tri tue. C6ch tihp c$n n&y cGng phu hqp d6i viri cbc vien nghi6n c i h ciia nhh nubc b c6c nubc c8ng nghiep. b c6c nubc nhy, quy&n s b h i h tri tue dbi h6i c6c vien nghi6n c i h phAi d i u tu vho ngu6n lyc, c6 chinh s6ch phu hqp, vh c6 c6c he th6ng d; quAn 19 quy&n s b hCru tri tue. b c6c nubc dang ph6t trizn, quAn 1y s b h h tri tue bao g6m ca viec tim kiim SIJ hqp t6c vh h6 trq ph6t trizn tir phia c6c nhh sAn xuit c8ng nghe miri tu n h b .

C6 met s6 vi du v& c6c truirng hqp xiy dung nang luc t h M c8ng. Hiep h6i Nghi6n c h N8ng nghiep K6nia (KART) vh hang Monsanto da hinh t h M m8t li6n k6t nhhm phht trizn c6c gi6ng khoai lang kh6ng virGt. Monsanto cung tip quy&n sfi dung s b h k tri tue mi& phi, thi trq truc tisp c6c p h ~ nghi6n c i h co bAn vh trq giGp ky thu$t cho KARI trong viec ph6t trizn vh thfi nghiem sAn phim viri muc ti6u dua sAn ph im ra thi truirng vho nam 2002%. b M6hic8, met c8ng ty da qu6c gia dZ ky hqp d6ng b6n quy&n s b h h tri tue cho c6c n8ng d i n s i n xuit quy m8 1611 6 d6ng bing, trong khi t a g mi& phi c8ng nghe nhy cho nhiing n8ng d b nghho, sAn xu& quy m8 nh6 b v h g cao. Trong cA hai

truirng hqp, c6c doanh nghiep tu nh in dZ cAi t hen d u w hinh Anh ciia minh trong quan he vbi c8ng chGng vbi chi phi co hi3 thip, b& vi cA n8ng d2n K6nia lsn n8ng d2n vung cao b M6hic8 d&u sP kh8ng mua c8ng nghe miri n6u nhu kh8ng duqc t5ng kh8ng.

Tuy nhi6n, khA nang ciia c6c thoA thu$n nhy h+n ch6 vi c h h g chi c6 th; 6p dung cho met s6 b8 ph$n ciia thi truirng, ching han d6i viri cAc v h g n8ng nghiep kh6 khan hay b c6c thi truirng nhiing nubc nh6 vh nghho - nhiing noi kh8ng dem lai lqi nhu$n cho tu nh2n. N h k g thoA thu$n nhy cGng dbi h6i nang luc dhm ph6n cao vh kh6 c6 th; duy tri duqc 1iu dhi n6u nhu n8ng d i n tai d i y c6 th; chi trA cho c8ng nghe nhy.

Ca'c thi? ch8 nghign chin c6ng ceng. Thj truirng c8ng nghe n8ng nghiep b c6c nubc dang ph6t trizn thuirng kh8ng dAm bAo lqi nhu$n cho tu nhin ngay cA viri c6c quy&n s b h i h tri tue. H m niia, tr6n thj truirng nhy c6 c6c hhng ho6 c8ng tang vh c6c Anh h u h g ngoai h g . Vi v$y, cin phAi c6 mot miic do tham gia nhi t dinh ciia nhh nubc. M8t hinh thiic tham gia lh c6c vien nghi6n c h n8ng nghiep ciia nhh nubc. Hien nay, c6c vien nghi6n c i h n8ng nghiep qu6c gia (NAN) chi6m 9 1e cao trong hoat d8ng nghi6n c i h n8ng nghiep b h i u h6t c6c nubc, vh c6 9 1 e thu nh$p tr6n d i u tu cao (xem hinh 2.5).

M5c du v$y, c6c vien nghi6n c i h ciia nhh nubc dang chiu 6p luc cAi c6ch. C h h g thuirng bi ph6 ph6n lh dZ kigm ch6 cqnh tranh do chkn kp c6c n6 luc ciia khu vyc tu nhin. H m niia, hai hinh thiic bi t t umg x h g th8ng tin - giiia c6c vien nghi6n c i h ciia nhh nubc viri nhau, vh giiia c h h g viri n8ng din- dZ giy n6n s u l b g phi. Mot nghi6n c i h cho thiy, 40 phin tram c6c chumg trinh tr6ng 1Ga mi b chiu Phi 1P ra dZ tao n6n thu nh$p cao h m nhb s ing loc vh thich nghi ho6 c6c gi6ng 1Ga mi ciia nubc ngohi thay vi h~ nghi6n c h c6c 1Ga mi dia phumg. Chia s6 th8ng tin tu do cCing g6p phin tao n6n c6c th; ch6 t6t h m . C6c th; ch6 nghi6n c i h ciia nhh nubc c k g thuirng bj ph6 ph6n lh thi6u th8ng tin v& nhu ciu ciia n8ng d b vh thi6u

dong luc d6 d i p h g c6c nhu cAu db9=. N h k g hp luc d6i v6i cii cich th6 ch& duqc

c h g c6 lh do sy giim s6t trsn tohn ciu 1e d i u tu cho nghisn c h n6ng nghiep c6ng tang trong hai th$p kf quaN. Mat s6 N A N dH phii cit giim m@ hoat dong cJa minh. Thi tru cho cAc vi$n nghien c h n6ng nghiep giim hon 50 phin trim trong th$p kf 199097.

Hai ch&n luuc t6 ra c6 hieu qui trong viec h g ph6 v6i c6c kh6 k h h v6 canh tranh vh th6ng tin m i cic th6 ch& nghi6n c h c6ng cang ggp phii, 66 1 i xic djnh r6 thdm quy&n cGa cAc th6 ch& nghisn c h c6ng cang, vh dua ra ca ch& chia s6 th8ng tin gitia cic bGn lisn quan trong hoat d8ng nghisn c h .

c h 6 n luqc thii nhht, xhc djnh cy th6 cAc uu ti& vh trAch nhiem cJa khu vuc c6ng cang, cin c~ vho chc vhn d& hhng hoh c6ng tang vh ngoai h g . N h k g 1-3-h vuc thi&t y&u trong nghien c h khu vyc c6ng tang bao $m, gby gi6ng thyc v$t d6i v6i chc loai cby tr6ng vh m6i t r u h g kh6ng d u w khu vuc hr nhbn chfi y nhung lai tao ra lqi nhu$n x i hai v i nghien c h c6ng tang d6i v6i n h k g 1-3-h vuc s i n phdm ca b in nhu th6ng tin vh hr v h , vi du nhu cAc ky thu$t quin 19 thi nguy6n vh chc s in phim trutrc khi gby gi6ng98. Malaixia, Dimbabus v i cac nutrc vGng Maghreb 1h cAc vi d u trong 66 c6c NARI t$p trung s u quan tbm cJa minh t6i nhiing n6ng dbn nghGo, thay vi t6i cic &u ciu thj trutrng thucmg maiw. Nguqc lai, s u t$p trung quan tbm t6i thi t r u h g thuong mai & Trung ~ u 6 c d i lhm suy giim s h luwg vh n h g suit nghen c h n6ng nghep c6ng tang'@'.

chi&n luqc thu hai, xby dyng c6c th6 ch& hi& qu i hun nhtr trao d8i th6ng tin tu do. Mat s6 thay d8i th6 ch& c6 th6 gi6p giii quy&t v in d& v& khoAng cich th6ng tin gifia nhh phit trign c6ng nghe vh n6ng d h . Vi du, s u dai dien cGa n6ng d i n trong chc hai d6ng quin 1y c6 th6 gifip cho viec d i m bio cAc th6ng tin v& nhu chu cJa n6ng dbn sG duqc d m vho trong c6c nghisn c h . C6 th6 l iy n h k g vi du thhnh c8ng 6 Mali vh Dimbabus. Mat cich tihp c$n khic lh sy tham gia cJa n6ng d h vho viec thfi nghiem vh

thich h g cic s i n ph$m m6i. ~ i & u n iy sG gihp cho viec sing loc chc c8ng nghe phG hop v6i nhu ciu cJa ngubi sfi dung, vh g6p phin 1hm ting nh$n thuc v i p h ~ bi&n c6ng nghe m6i. Vi dy, thG nghiem s i n phdm cJa n6ng d i n lh nhbn t6 dem lai s y chip nh$n nhanh ch6ng cic llia khAng h p ~ do Hiep hai Phht tri6n LGa gao Tby Phi nghisn chu c3 GhinGIo1.

Ting culmg m6i li6n k&t gifia hoat dang nghi6n c h v i khuy&n n6ng c h g 12 mot cAch khic d6 cii thien cic dbng th6ng tin t6i nhiing nhi nghien c h v& nhu ciu cJa n6ng dbn, vh t6i n6ng d i n v& chc c6ng nghe m6i (hap 2.12). Nhung, cic m6i lisn k&t nghisn c h - khuy6n n6ng d i dat duqc chc muc 66 thinh c6ng khhc nhau. 6 Trung ~ u b c , mat chuong trinh thfi nghiem thi&t l$p cic trung tbm nghi6n c h - khuyhn n6ng dfi lhm ting duqc s u chia s& th6ng tin giiia chc nhh nghi@n c h vh n8ng dbn. Ngugc lai, mat dhnh gih n im 1997 v& n h k g li6n k6t giGa nghi6n c h vh khuy&n n6ng 6 Bingladkt cho thiy, khdng c6 thay d8i n io trong viec d i p h g cJa chc nh i nghi6n ciiu d6i v6i nhu cAu cJa nguZri sii 6 chc trutrng h p thanh c h g , c6c nh2n visn nghisn cliu vh khuy6n n6ng c6 dong lyc lhm vi$c c h g nhau di! giii quy&t cic vhn d& cJa n6ng din1".

Hop 012 T5ng c u h g c8c lu6ng th6ng tin g i h nbng dln v5 cac nh5 nghien c ~ u 6 Gana

bao gdm m g n E n vi&n ngAi6n clkr va Id.luy6n n6bg dUqc tu'kl$p b. rndi Mlu vuc n6ng n$hi&p - sinh t M I I&. M6i u i ban phii chlvtrich nhiw ddi vCli c8c kd howh chung @a hoat damg'nghi&n ciu vii lQluy6r-1 n6ng va d6i v& viec thw hiin kdt hS(p cac khoa dao tao, thilrn hi@ tnrinrg, va tha nghien & hang t@. C6c PQ qui d h b gig cho thgy, n h h g mdi li& kht t6 dhlic nay di & ttC/i su

Thi tru ciia ngubi sir dung cho cic nghi6n c h c6ng can8 ciing c6 ths giiip cho vi$c c6i thien chc dbng thang tin giih n6ng diin vh nhh nghien c h . D6ng g6p clia ngubi sir dung c h g c6 chc hqp d6ng ngim giki chc nhh nghien c h c6ng tong vh nguiri sir dung. Di&u nhy khuyhn khich s u tham gia nhi& hun vho hoat dang nghien c h cGa n6ng d2.11, ciing nhu tao nen chch tibp cen the0 dinh h u h g khich hang hun clia chc nhh nghicn c h . chi& luqc nhy ciing cho phkp da dang hoi chc ngu6n thi trg.

Mat cii chch ca bin khhc lh lhm cho cic NARI c6 tinh tu chli cao hun, giii thoit c h h g kh6i n h h g ki6m soit truc tikp ciia chinh phi, vh d$t c h h g trong n h b g h u n g phip 1y ty chii m6i v6i mat ciu trGc quin ly d8c lep vh tinh linh hoat h h h chinh cao. Tao ra cic ccr quan ~ L J chii c6 th6 giiip vho vi$c cii thien cic dbng th6ng tin bang cich khuy&n khich sy tham d u nhi&u hon cGa cic b6n li6n quan, c i trong vi@c ra quykt dinh qu6n tri vh trong viec thi tru cho hoat dong ngh6n ciru n6ng nghiep. Chc NARI t t ~ chJ b mot s6 nu& My Latinh d i phht tridn vh trh nen &ng cic c6ng ty hun lh chc ca quan chinh phlilW. Tuy nhien, trong thuc t$ quy&n ~IJ chli hi&m khi dat duuc tinh linh hoat vh c6 s u dai dien clia chc ben lien quan nhu muc ti& d& ra clia n6. Nguyen nhiin chli yhu lh do hp 1uc chinh tri vh s y t h y hi$n yhu kirm (chuung 5)lo5.

cuai c h g , s u chia S& th6ng tin v6 cic c6ng nghe s& c6 giki cic NARI dFi tao ra cic y t u h g vh cii thien chit l u p g th6 chh. Cic vi$n nghi6n c h c6ng cong cin t$p trung vho vicc thich nghi chc c6ng nghe nu& ngohi hi$n tai cho p h t ~ hap viri dihu ki@n dja phuong thay vi di sao chkp cic c6ng nghe s in c6, nhu vi dy vk gby gi6ng 1Ga mi k6 tren. Chc phht trign nhi6u trizn vong the0 dinh h u h g nhy &rn c6 n h h g s h g ki6n gin d i y nhhm thikt l$p chc li6n h q (consortium) vh chc tho6 thuijn p h h chia c6ng vi$c gica chc NARI vh n h b g t6 c h k nghi6n c h q ~ 6 ~ th, vi

d y nhu Nh6rn tu v in Nghien c h N6ng nghiep Q U ~ C tk (CGAIR) (hap 2.13).

Hdp 2.18 Hi$u img Ian truy6n (spillover) qu6c tte"v& CGIAR

iv v h ngh ih chn4ngnghi@ q& t4 (a- ki I n tho cia. mot ca cti6 th8 ch4 Lhuyer, H& sq Ian P w y h wbC td. H# thdnq nay Uugc thidt tap niim 1971

1u6i s q ~ 90 &a ~ $ n ning 'th6 gia rhjrn pirj r d i nhihg lo ngei pt& b l h vb an ninh 4 m g thvc. M a i u trung l%n nghihn c h c b 6 6 1 ~ ~ ky thio hm iDQ.000 du ngudn gen- mot con sb I& nh6t trhn'hd j6t 8 ~ n g d d l b o di6u kigh 86 cAc thd ohd hh& d c va IV nhgn tldp xxlj mi4n phi virl n g d n gen n iy , h~$ t* r33JAR d gi6p Cho vi4C U&n G o ieh ~ & n g d n gm lay duqc chia s& t rh loan c6u. Hun 50 ph& trim cac li6ng lba mi va 30 phdn +ram gidng 4 6 cac d a q >hBt tib.&dyng Uuqc chuydn giao tn,rc tidp tu h) t hhg :GIAR. Con 96' ndy 6 tAng 1811 hai Ian song v b g 20 ~Zim qua nhu nB Iqc &a CGIAR. Anh h h g cca CGIAR

0611 14-1 bun, n4u xLt t k cac thay dBi cho phP hqp vM Ga phuung ddi v6i eae c6ng n@@ co ngdn gdc tP hC) tw'ng COIAR. Co kho6ng 30 p n h t* cBc gihqlua gao, lirs ni va 1196 6 tac nu& dang phM triQn Q dllg~ thieh h g

phu hqp w3 d6u kign dja phumg, co ngudn g6c t u :ac gidng c6a CGIAR. Su hqp t ic VCR c ic vien nghiBn xhl n6ng nghlep qudc gia c k g 6ern $i cao k8t qua dAng

khb. Vigc hqp t ic nghUn c h g h CIMMYT, @t t m g M t w thuoc CGlAR va Narn Phi dil chg ra dui edc gTdng ng6 d a d cho n6ng.dh righho co n b g su& cao IaltIJ (308th SQ phh tdm.

Nhiing thoi thus hqp tic nhy lh d<c bi$t cin thibt d6 phit tri6n c6ng nghe d6i viri cic nu& kh6ng c6 ning 1- v& con nguiri, v$t chit, vh thi chinh r i n thikt cho nghicn c h . Th6ng qua chia s& th6ng tin, n h g lyc nghi6n c h duuc t@i dung thay vi ph6i xby d p g tii diu . h h h u h g lan truy&n t3 chc nghien ciru qu6c t& d6i viri c6ng nghe n6ng nghiep v6i tu cich lh hBng hoh c6ng cang tohn ciu dii cho thiy n l ~ k g l@ ich d6i viri c i chc nu& c6ng nghi$p vh cic nuhc dang phht hi&. Mat n g h i h c h uhc tinh vi$c trhng hay thich nghi chc 16a mi cia CGIAR dH dem lai khoin thu nh$p l h h m 3 t$ d6la, chi tinh rieng b nu& Myo7.

Ca'c quy tiii try canh h-anh vii giao thsu. ~ b u nhu s u thch bi@t giki thi trq c6ng tong vh cung tip c6ng cang c6 th6 dem lai lqi ich nh& t h k d i y c w tranh trong hoat dong khuyhn nbng,

thi trong nghiPn c h n8ng nghiep, canh tranh cting tao n6n chc th6 ch6 tat honlm. Chc quy thi trw canh tranh (CGF) tao nsn canh tranh trong nghien c h bing chch t6ch biet c8ng viec thyc hien phht trign c8ng ngh@ v& viec thi trq vh xhc djnh uu ti6n nghi6n c h . P h h b6 thi chinh cho n h k g ngubi nghi6n c h d~rqc thyc hien tr6n co. s b canh tranh th8ng qua viec ysu cAu vh dhnh gi6 c6c d6 xuit nghi6n c h .

Tai h i u h6t ca'c n u k dang phht trign, hinh thiic lh CGF hrong d6i m&, nhung c h h g dang nghy chng dugr ph6 bi6n nhu mot hinh thiic phiin b6 thi chinh c8ng cong. Di&u nhy th6 hien r6 b chiu My Latmh, lh nai m i s6 l u p g d8ng d io chc nhh nghi6n c h 66 tao dihu kien gia tZng l u p g v6n phin b6 theo thli tyc thi trq cg-h tranh. 6 My, nai m i hinh thiic CGF dZ hoat dong trong v2i th$p kg, c6 t& mot p h ~ shu t% trw c8ng cang cho nghi6n c h n8ng nghiep dugc p h h b6 du& hinh thiic thi trq canh tranhlm.

Uu di6m chG y6u clia CGF lh c h h g khuy6n khich canh tranh trong c6c hoat dong s6ng ch6. Thi trg canh tranh cho ph4p phdn b8 ngu6n luc t& n h k g nhh ph5t tri6n c8ng nghe c6 hi@ q u i nhht, vh khuy6n khich c6c nghisn c h chit l u p g cao tr6n co. sb canh tranh trong khu vyc tu nhin v i khu vyc nhh nuirc. Hon ntia, CGF c6 th6 duqc ciu tr6c d6 th6c d i y viec chia s& th8ng tin ty do. Vi du, y6u chu phAi c6 chc d y An nghi6n c k chung cila n h b g nhh nghi6n c h sP khuy6n khich tinh kinh t6 the0 quy m8 vh pham vi trong c6c hoat dong s6ng ch6. C6c chuong trinh hhnh dong dinh h u h g the0 nhu ciu dbi h6i s y tham gia cGa n h b g ngubi thu h u h g vho c8ng viec thi6t k6 chc d u &I d u w thi trg. Viec hp dung n h k g chuong trinh nhu v$y lhm t h g tinh hop 19 clia nghien c h , nhu t r u h g hop cGa Hiep hGi Tiing c u h g Nghi@n c h N8ng nghiep b D8ng v i Trung Phi. KhA ning 6p dung c8ng nghe m& c6 thg duqc d i y nhanh n h ~ thi trg cho c6c nghicn ciiu kkt h o ~ vh c6c d u An khuy6n n8ng, nhu tr~rbng hqp b chdu My Latinh. cu6i c h g , CGF c6 th6 khuy6n khich ting tinh 6n dinh trong thi trq bing c6ch k6t hqp chc ngu6n lyc tir n h k g ca quan chinh phii kh6c nhau hay

c6c don vi bong nginh. T r u h g hqp nhy xiy ra b 6xtrdylia, tai ddy c6c ca quan chinh phii vh hi+ hoi ciia n8ng d2n d&u d6ng g6p vho CGF.

Kinh nghiem cho thiy, c6 ba bhi hoc chinh lien quan t& viec sfi dung CGF. Thb nhit, CGF cin b6 sung chii kh8ng phiii thay th6 cho hinh thbc thi trw ca bAn du& hinh thirc thi trq cA g6i dlnh kjr. Kh6 c6 th6 thoA mZn nhu ciu nghisn c h ca bAn dhi han c ia nhigu c8ng nghe n8ng nghi@p chi nhlr CGF. Do tinh chit khuy6n khich canh tranh, CGF c6 d3c di6m lh nggn han ( t h u h g lh ba n;m)"O. Tuy nhien, ngay cA d6i v& c6c nhu chu nghien c k ca b in 12u dhi, lqi ich hieu q u i vgn c6 th6 c6 dugc bing c6ch chuy6n tir c6c khoAn thi trq c i g6i d6i v& c6c vien nghi@n c h cfia nh i n~rbc sang c6c h q d6ng d i m ph6n dhi han giiia chc th6 cl$ tip v6n nhh n u k vh c i c nhh nghi6n c h tu nhdn hay nhh nuirc. Mgc dii chi6n luqc n iy it ph6 bi&n tr6n thuc t6, nhung 6xtriylia vh X6nGgan lh n h b g vi du v& c6c qu6c gia hien dang thfi nghiem c6c hqp d&ng dhrn ph6n nhy.

Thir hai, tai n h b g nui c6 tuong d6i it ca sb nghi6n c h - nhu t r u h g hqp c6c nuirc nh6 vh nghGo - lqi ich ti&m t h g cGa viec dua ra canh tranh th8ng qua c6c CGF rd ring cung han ch6. CGF dbi h6i n h b g chi phi hinh chinh c6 djnh dhng kd, c6 th6 lsn d6n 20 phin triim gi6 tri ngu6n v6n b c6c nubc nh6. Sy xem x6t mat c6ch khich quan c6c don xin thi trq c*g trb nsn kh6 kh5n hon tai c6c nubc c6 it nh i ngh6n c h . C6 khoing 40 n u k dang ph6t tri6n c6 du& 25 ca sb nghi@n c h vh c6 95 nuirc c6 du& 200 ca sb nghicn ch112. D6 vugt qua th6ch thirc nhy, mot s6 nuirc dang b i t d i u thfi nghiem hinh thirc CGF khu vuc, ching han FONTAGRO 6 chdu My Latinh. N h k g hinh thbc nhy duqc dua ra nhim khuy6n khich canh tranh d6 c6 duqc c6c nghisn c h s h g tao, c6 chit luqng cao hon, khuy6n khich trao d6i th8ng tin v i c8ng nghe tv do, vh ph6t trisn ning luc nghi6n c h trong khu vuc. Mot vi du tuong tu xiiy ra b D8ng v i Trung Phi, vh hi@n c6 c6c k6 hoach thhnh l$p CGF cho Tdy vh Trung Phi.

~ u 6 i c h g , kinh nghiem cho thiy, CGF c6

khi ning t6t h m trong vi@c giim su sai kh6c th8ng tin giiia rL8ng dbn vh n h h ngluen c h , vh gi i~p cho viec thoi m2n tat h m nhu ciu cda ngubi sG dung, n6u chilng dugc m6t cu quan doc lijp, c6 dai dien cda c6c b@n h i h quan, g6m dai dien ciia nhh nuuc, gi6i khoa hoc v i n8ng dbn quin 19. M$c dii kh6 c6 th6 c6 dai di$n truc tikp cho mat nh6m da dang c6c n8ng d i n quy m8 nh6 trong hai d6ng lua chon CGF, n h m g chc t6 chiic trung gian c6 th6 thay th6 cho su tham gia ciia n8ng dbn. c h h g han, d6 thuc dsy cic nghien ctm the0 dinh h u h g nhu ciu, trung tbm nghien chu n8ng nghiep VBKVK b Udaipur, ~n DO y@u ciu c6c NGO l im viec chst chi2 v6i n6ng d2n d6 dai di@n cho ho tham gia vho vi@c lua chon cic CGF.

N8ng d i n b n h m g nuirc dang phit triin c6 thd h u h g lCri nhb n h m g thay d8i th6 chk cho phkp ho tikn hBnh cic hoat dong v i d iu tu sinh lqi cao. Do dai da s8 ngubi nghko tren thk gi6i dang s8ng 6. viing n8ng th8n vh truc tikp hay gi6n tikp c6 thu nhdp tir hoat dang n8ng nghi$p, n@n gia t h g ning sui t n8ng nghiep c6 th6 lhm giim tinh trqng ngheo d6i cho r i t nh16u ngubi. N8ng nghiep v in 1h mat khu v~;rc kinh tk quan t r ~ n g b nhigu nubc nghho nhit thk gi&, vh mat khu vuc n8ng nghi$p hi& qu i h m sP khuykn khich tang t r u h g n6i chung.

C6c phin trong chumg nay phic thio mat s6 lua chon th6 chi nh%m cii thi$n ning sui t vh phiin tich c6c cii c6ch nho c6 hi$u qui vh kh6ng c6 hi@u qui. Khi nZng tikp c$n thi trubng, d t ~ 1h thi truirng dia phumg hay tohn ciu, lh mat nhbn t8 quan t r ~ n g inh h u h g t6i nhu ciu d6i v6i c6c th6 chk h6 tru thi t r u h g vh cic t ic nhbn kich thich cic thay d6i tikp the0 tr@n thi trubng trong nutrc. Llri ich tli. nhi&u hinh thirc th6 chk so v6i chi phi ciia chung sE l h h m khi nhu ciu b6i v6i c6c s i n phdrn n6ng nghi$p ting. Vi du, chi phi tuang d6i cGa hhnh dang t$p th6 cda n8ng d i n SO giim nku cu h6i c6 lu. ich tir hhnh dang nhy tZng l@n. Cic th6 chk marketing, nhu hqp tic xii n8ng nghi@p hay cic tieu chugn,

xuit hien nhim iing ph6 v& cic lgi ich ti&m thng nhy. Cic nhh hoach djnh chinh sich c6 vai trb n6i kkt cic thj trubng ciing nhu khuykn khich viec chia sP th8ng tin v& cic s ing chk 6. c6c nuwc khac. Nhu CALI thay thk c6c th6 chk n8ng nghi$p khBng chinh thlic bing cic th6 ch& chinh thuc h m phu thuac vho nhu ciu d8i v6i C ~ C th6 chk chinh thiic vh vho str tan tai ciia c6c th6 chk h6 trg.

Klu xiy d q g th6 chk, di&u quan t r ~ n g chn luu 9 lh cic th6 chk bd sung cho nhau nhu thk nho. ~ u ~ & n sbhiiu d i t dai chinh thhc sE dem lgi nhi6u l@ ich co duqc tir SLJ gia t h g d i u tu, nku nhu cic th6 ch; tin d y g , c6c cu quan d ing k? dAt dai vh toh i n thuc thi c6c quy&n nhy mat cich hi$u qui. Tuy nhi@n, tin d y g cho n6ng dbn nghko chiu inh h u h g cda khi ning sir d ~ l n g thi s i b thk chip cda ho, cting nhu cGa su tang t r u h g chung cda k l ~ u vcrc thi chinh. Nhu ciu v& tin dung, nhu ciu v& cdc th6 chk market- ing, vh n l ~ u C ~ L I v& q ~ ~ y & n sb h i n ~ d i t dai chinh thiic gin li&n v6i khi ning tikp c$n c8ng ngh@ m6i vh nhiing cu hai ma n6 dem lai d6i v& cac hoat dang d i u tu lhm tZng thu nhsp. Su kkt hqp giua cic s6ng kikn cGa tu nhin vh nh i nuuc lh cAn thikt nhim d6p irng nhu ciu ciia c6c nu& dang phit tri6n trong vi@c phd bikn cAc c8ng nghe s in c6 vh phht tri6n cic c8ng nghe m6i. Ten d ~ l n g tinh linh hoat trong cic dibu khodn cda TRIPS r i t quan trong d6i v6i c6c n~rbc dang ph6t tri6n.

Trubc khi tap trung cic n6 luc vho mat th6 chk cy th6, cic nhh hoach dinh chinh s6ch chn phii nghi t& n h h g trb ngai quan trong nhit trong b8i c k h cu th6. Th8ng thuirng, n h h g n.6 11~c ban d iu c6 th6 d i n t6i s u tich luy c6c 6p luc dbi h6i phdi tiap tyc thay d6i. Tuy nhi@n, di&u niy chi xiy ra nku dZi x6c dinh duqc rd ring vh chinh xhc cic tr6 ngai. Khi cic nubc vh cac tang d6ng nghy cing 1611 manh vh thay dgi, thi cac h i i thiic th6 ch& c6 hi$u qu i ciing thay d8i theo. Khuykn khich vh s%n sing nh@n cac thkt kk th6 clzk ddi m&, d$c biet b n h h g v h g nghko kh6,1i rht quan trong.

QuHn tri doanh nghiep

Cic doanh nghifp tkn tgi d$ tiit kifm chi phi m ua b in moi fh u tr2n ddi.

- Ronald Coase, 1937

vh hqp d6ng tr6 n@n ding tin c$y. N h k g th& ch6 nhy lh thi6t y6u d6i v& viec huy dong vh phin b6 ngu6n lyc mot cich c6 hi& qui th8ng qua cic doanh nghiep.

T ai cic doanh nghiep, cic chii doanh Cic th; ch6 qudn tri doanh nghiep duqc djnh nghiep phit huy y t u h g vh ning lyc ciia nghTa trong B i 0 ci0 nhy lh chc t6 chuc vh quy minh v& n h k g ngu6n luc duqc nhh d iu tdc c6 inh h u h g t& dy ki6n v& vicc t h y hien

tu cung tip. Chii doanh nghiep nh$n thiy r h g , quy&n ki6m soit ngu6n luc trong doanh nghiep. khi ning the0 du6i cic du An d iu tu ciia ho gap Cic th& ch& q u b trj hoat dong t6t cho phkp chii tr6 ngai do khokg cich thbi gian bdt buoc giGa doanh nghiep d i u tu vho ngu6n luc v i ~ tao n@n thbi di&m ho tap h w cic ngu6n luc vh thbi gii tri; gii trj nhy duqc chia s& cho cic nhh d i u di&m ho c6 th& thyc hien thanh toin. Nhh d iu tu ngu6n luc vho doanh nghiep, cic nhh qudn tu - cho dh 66 lh c8ng n h h , nhh cung tip hay tri vh ngubi lhm c8ng, ciing nhu v& chii doanh nhh thi chinh - d&u th$n trong trong viec cung nghiep/nhh quin tri. Cic th& ch6 nhy nhZr 66, ckp ngu6n lyc ciia minh, dat c h h g du& sy xic dinh duqc thu nh$p kjr vong tir viec d i u tu ki&m soit ciia chii doanh nghiep d& d6i liy met ngu6n lyc vho doanh nghiep. N ~ U nhu cic th6 hua hen hay hqp clang. ch6 qudn tri y&u kkm thi sy hinh thhnh vh t h g

~ 6 i v& nhh d iu tu, c6 hai riii ro d6 nh$n t r u h g ciia cic doanh nghiep sG gap kh6 khin. thiy. Riii ro thu nhit lh viec chii doanh nghiep Cic th& ch6 quin trj, g6m cic ccr ch6 q u b tri sir dung 1Zng phi ngu6n luc. RGi ro thu hai lh doanh nghiep truy&n th6ng, ching han nhu hoi viec mot th6 lyc chinh trj tjch thu hhng hoi. d6ng qudn trj, lu$t doanh nghiep vh lu$t phi Chuong nhy t$p trung vho noi dung qudn trj s b (chuong 6); cic th& ch6 t& truirng s in phim, doanh nghicp, chii y6u lh vin d& phin b6 vh vi dy cic nhh quin 19 nhh nuirc c h u trich thyc hien ki6m soit cic ngu6n lyc b@n trong nhiem v& chinh sich canh tranh (chuong 7); cic doanh nghiep. C6 nhi&u th& ch& tu n h h vh nhh th& ch& tK tnrirng lao dong (dI dugc thdo lu$n nubc, b b g cich cdi thicn lu6ng th8ng tin vlo, trong Ba'o ciio PhBt trign ~ h 6 gj& 1995: Ngubi

xic dinh rd cic quy&n, thi hhnh cic quy&n nhy lao deng trong met th8 gi& h@j nh$p); cic th& vh tic dong t& canh tranh, lhm cho cic hua hen ch& t h truirng v6n, chLg h+n cic trung gian thi

chinh ( c h u a g 4) v i cAc th6 ch; tu phhp (chuang 6).

Trong qu6 khti, c6 hai chch tiip csn th6 ch; chinh duuc sG dung d6 d i m bio v& nhi d i u hr

rang, ngu8n luc ciia h~ se dugc doanh nghiep sG dyng t6t 66 1i: chch tiip can tunh2n v i d6i khi 1; khdng chinh thirc, v i cich tigp can qua'n t ~ $ bihglu$tphip. C i hai chch tiip c$n niy dgu khuyan khich c6c lu6ng th6ng tin v i tao ra dang ~IJC d6 nhi d i u hr tap trung v io hieu qui cGa doanh nghiep v i gi6m si t nhiing ngutri di&u hhnh doanh nghiep. Chfing nhim muc dich cho ph6p n h h g ngutri cung tip ngu6n luc c6 quy&n can thiep m i kh8ng phii tan chi phi giao djch cao trong t r u h g hqp chii doanh nghiep vh nhh quin trj lam dyng quy&n ki6m so6t cGa minh d8i v6i doanh nghiep.

Mat vi du cho c6ch tihp c$n tu nhdn vh b a n g chinh thuc 1h t r u h g h p dZ xiy ra vho thh kq 12, khi c6c ca quan chinh quy&n d&u yhu k&m & hhu hht moi nai tr@n thh gi6i. Vho th6i gian nhy, mat trong c6c ca hai d i u tu nhi&u tri6n vong nhht lh viec mb rang thumg mai tir b$n trong tang d6ng dia phuang sang thumg mai gi& c6c cang d6ng xa cich v6i nhau. Theo cich tihp c$n truygn th6ng, chc chii doanh nghi@p giim riii ro thuang mai bang chch dua vho ngu8n v6n tu c6 hay dua vio gia dinh v i c6c thhnh vi@n trong cijng d6ng. Cic th6 ch; hr

nh2n d m vho chc hinh phat d6i v& danh ti&ng d$ d i m bio thi hBnh hop d6ng (chuang 1 v i 9). C6ch tiap csn niy tao digu kien phht trign thi t r u h g do n6 gifip cho chc doanh n h k chuy6n tir tinh trang r i t it trao d6i thuang mai sang tinh trang c6 (v i d6i khi 1 i d ing k;) trao d6i thuang mai tuang d6i.

C6ch tiip can q u h trj bang lu$t phhp dZ ph6t tri6n c6c doanh nghep ti& bigu trong CBch mang C6ng nghep. N h h g doanh nghiep nhy r i t khic so v6i c6c doanh nghep ra dtri trong thtri kjr lich sllr tru6c 66, c i vg quy m6 v i pharn vi. ~ 6 i quan he chub muc giiia c6c doanh nghiep nhy dign ra the0 thu b$c nhim d i m bio s y hqp trong hoat dong s in xuit vh marketing. Trong tha k? 19 vh 20, c6c thi! chh

quin trl chinh thhc han dZ ra dtri, ching han c6c hop d6ng vh lu$t 1@ thinh vHn, nhim bio v@ nhh d i u tu. C6c th% cha niy dZ gifip cho cic doanh nghep t$n dung duuc ca hai do cuac Cich mang C6ng nghiep tao ra. Sy phit trign c ia cic he th6ng thuac hian phip v i tu phip - duuc ra dtri nham kidm soit hinh vi tujr ti@n ciia cic th6 ch; nhh nuirc vh tu nh2n - d i c k g c6 c6c quy$n sb h ik . N h h g th$ cha niy dZ khuykn khich phht tri%n t h t ruhg , tHng t r u h g kinh ta vh giim nghPo d6i.

L~ ich ciia cich tiap c$n quin tri the0 ph6p lust lh n6 c6 thd m& rang cic ca hai sinh lqi, cho ph6p t$p hqp c6c ngu8n lyc chn thiat cho mat doanh nghi$p 161-1, vh tao di$u ki@n cho vi@c gia nh$p thi t ruhg . Theo 66, tu cich thhnh vi@n cGa mat mang lu& nhht d* kh8ng phii y@u ciu b i t buac khi t$n d w g c6c ca hai. N h h g thhnh vi@n m6i gia nh$p thi t r u h g kh8ng chn phii c6 quan he xZ hai hay c6 thi s i n 161-1 m& c6 thi! thhnh lap doanh nghiep. C6ch tihp c$n n iy phu thuac d ing k6 vho mat nhh nuirc c6 vai trb 6p d3t c6c quy dinh trimg phat the0 ph6p lust vh d&n bAo thi hinh hqp d6ng. an^ c6ch tao di&u kien khuyan khich n h h g khoin dhu tu lhm tZng n h g suit, c6c th6 chh phip 19 nhy c6 th% thfic d i y t h g t r u h g vh giim nghPo d6i.

Mat nghi6n c h gh d2y xem x&t hieu qu i phdn b6 ngu6n luc ciia c6c doanh nghi@p nh$n thiy, kh6ng phii t i t c i c6c doanh nghi@p d$u quin tri c6 hieu qui. Nghi@n c h nhy duuc tian hhnh 6 65 nuirc h a n g phii xZ hai chii nghia, trong giai doan tir 1963 tCri 1996, v i 6p dung cho c i chc doanh nghi@p 161-1 v i nh6 thuac sb hiru nhi nu6c hay tu n h h , uirc l~rgng do nhay cim trung binh ciia dAu tu b mat nginh d6i v6i gii tri gia t2ng ciia n g k h & khu vyc cha bian. Mfic dij nhay cim cao cho thhy hai tic n h h c6 inh h u h g . N h h g doanh n&@p v i n g k h c6 c6c d u i n d i u hr sinh lqi cao (duuc x6c djnh bing gih trj gia t h g cao) sP thu hfit duuc cic ngu8n luc b6 sung, v i nhb v$y, n h h g nginh niy sZ tigp tvc phht tri6n. Nguqc lai, & cic nginh giim siit mtic sinh lqi trong c6c d u An dAu tu truirc d2y, nhu duwc phin bnh qua chi ti@u gii trj gia

ting, thi dhu tu sG giAm, v i c6c nganh nay sE bj thu hep.

~ 6 t quA nay chi ra ring, b c6c n u k thu nh$p thi?ip, muc dij nhay cim cihg thip, va vi v$y, d iu tu it chju Anh h u h g cJa su thay d6i gi6 trj gia t b g (hinh 3.1). 6 Due, Nh$t va My, d6 nhay cim cJa dhu tu d8i v6i gia tri gia ting l h ghp dbi so v6i b MGhicb, gi?ip ba so v6i Malaixia, v i hon s6u idn so v& Bingladid, a n Do v i Kcnia. ~ i & u nay cing lim phllrc tap th@m kh6 khin cJa G ~ C nutrc nghko, vi d8i v& c6c nutrc nay, dhu tu r i t c in thi6t d6 dat duac ting t r u h g cao va giim ngheo d6i. 6 cic nu& niy, nguan lcrc di chuy6n t6i c6c n g h h gi6 trj gia t b g cao mat cach ch$m chap; no duqc tihp Qc duy tri trong met thbi gian d i i b cac nghnh c6 gia tri gia ting thip. Noi cach kh6c, ngudn luc d u w "ddu tu qu6 it" b chc n g M ting t r u h g cao v i "dhu tu qu6 nhiau" v io n h k g n g h h dang suy y6u.

C6c th6 ch6 quin tri doanh nghiep, g&m th6 ch6 cung tip su bio ve c ia lu$t phap d8i v& nhh d i u tu, th6 ch6 cung chp thbng tin cho nhi ddu tu, v i chu trtic sb h13~ ciia cic doanh nghiep, c6 li@n quan ch$t chE v6i c6c thuirc do hieu qui dAu tu nay. Sau khi dZ tinh t6i c6c nhdn t8 khic, nghi6n c h niy nhbn thAy ring,

Hinh 3.1 Cac ~uBng d6u t u rnui it nhay cirri d6i vin' gia trj gia t5ng b cac nuuc dang phat tri6n - - -

Do nhay chm cba dau t u d6i v d gia trj gia t i n g (1963-96) 1.4

GDP tr6n dau nguiri (1996) tinh the0 d81a Mg

Nguon: Wurgler 2000.

su gia tZng bit kjr bi6n nao trong cac bi6n tr6n ciing lim t k g tinh nhay cim cJa vi@c p h h b8 nguan luc tuong h g v6i cac thay d6i v$ gia tri gia ting. Vi du, bien ph6p bA0 ve cfia ph6p lu$t d8i v& nhi d iu tu tat hcm, c6 tumg quan v6i mong mu8n cao hon trong viec han ch6 c6c dbng dhu tu m6i t6i n h k g nginh c6 gi6 trj gia t k g @Am. ~ 8 i v6i mat nutrc nhu Bkgladkt, muc da nhay cAm nay sE ting gip dbi, n6u t b g 66 l@ch c h u h cfia bit ky bi6n nao trong c6c bihn th6 ch6 tr6n. Di&u niy cho thiy tAm quan trong cAa vi$c quAn trj doanh nghi@p tat hon d8i v6i su ting t r u h g v i giAm ngheo d6i.

C6 mat s8 nhdn t8 kh6c d6ng vai trb tao n6n su kh6c nhau trong hi@u quA ci~a ddu tu. KhA ning c6c doanh nghi@p t$n dung ccr h@i b mot s8 nginh ting t r u h g nhanh bj han ch6 b& s u kh6c nhau trong di&u ki@n kinh t6 vi mb, di$u kien nhu ciu, hang rio han ch6 gia nh$p (xem chuong7) v i ngu6n cung tip c6c dAu v io thi6t yku d6i v& c6c nginh s in xuit. Trong khi khbng phii nh$n tdm quan trgng ciia c6c nhdn t8 niy, trong tdm cJa phdn niy 1 i vai trb cJa c6c th6 ch6 q u k tri doanh nghiep.

C6c th6 ch6 quAn trj chinh th~?c mang lai r d d u lqi ich ldu dhi. C6c th6 ch6 niy l im ting ca hai c ia c6c doanh nghiep bing cach khuy6n khich d i u tu vio c6c hoat dijng c6 gi6 tri gia ting cao. in^ c6ch khuy6n khich su t b g t r u h g v i viec lam cJa c6c doanh nghi@p, c6c th6 ch6 niy c6 th6 lim ting t m h g kinh t6 va giim ngheo d6i. M5c dii v$y, s u ph6t tri6n ciia c6c lu$t I$, th6 ch6 quAn tri niji ba, c6c trung gian tii chinh va trung gian th8ng tin phat trign, va c6c nha di&u ti6t vi m8 c6 hi@u quA vsn thubng g$p phii c6c c h trb 1611. Hi@u qui cfia cac th6 ch6 quin tri niy phu thuijc vio s u tan tai cJa cac th6 ch6 b8 sung v i v io ning luc ciia c h h g . Cac nu& nghko c6 it han ch6 d8i v6i n h k g hanh dong tuy tien cfia nhi nu&, hi& qui thi hinh hap ddng y6u, v i cung tip thbng tin khm. Do v$y, b n h k g n u k niy, c6c th6 chb tu n h h thubng c6 xu h u h g 6p d i o so v6i c6c th6 ch6 q u k trj the0 phap lu$t .

C6c chinh s6ch gifip cho vi@c tao dung su

h g h$ v& chinh tri dbi v6i c6c cii c6ch lu$t ph6p vh tao n6n nhu chu cho c6c th% ch6 m6i, nhu mb cGa v& thuong mai vh chia s& th6ng tin ty do gifia c6c b6n kh6c nhau c k g chju tic dong c ia cii cich, ciing quan trong nhu n h h g noi dung cy th6 cila c6c cii c6ch ri@ng 16. Canh tranh c k g c6 th6 l im ting hieu qud c ia c6c th6 ch6 tu nhdn v i khuy6n khich qu6 trinh xdy dung thd ch6. C6c nh i hoach d f i chinh s6ch ir c6c nuirc dang ph6t tri6n cilng c h phai th6ng thohng h m trong viec ti&p nhan cac c6ch tibp can m6i c i a tu nhdn nhim d i m bao hoat dong quin tri c6 hieu qui.

Chumg n i y bi t d i u b h g viec xem xkt c6c loai hinh doanh nghiep hoat dong tr@n th& gi6i. Sau do, sP thio lu$n v& s u t6n Tai va hieu qud

c ia c6c th6 ch6 quin tri tu nhBn, bao s u t$p trung sir hiiu, c6c nh6m kinh doanh, hiep hoi kinh doanh, vh tikp theo lh x6c djnh c6c ths ch6 quan trj doanh nghiep dua tr6n he thbng ph6p lu$t chinh thuc nhu h6i d6ng quin trj, lu$t doanh nghiep vh lu$t ph i s in . Noi dung chucmg nay kl18ng d& c$p t6i hoat dong q u b trj c ia c6c doanh nghiep thuoc sir hiiu nh i nuirc, mot chi1 d& dZ duqc b in lu$n trong Bio cio Phi t trign ~ h k gidi 1997: Nhi n ubc h-ong m6t Thk gidi dang thay d6i v i cLc i n ph&n g& ddy clia Ng2n hing ~ h & gi6i. CAc v in d& li@n quan t6i c6c doanh nghiep tr@n 1-kh vuc ca sir ha ting sC duqc thio lu$n trong chumg 8.

Cac doanh nghiep tr&n the'gi6i co dac di6m gi?

Dai da sb c6c doanh nghep d&u c6 quy m6 nh6 ir h iu h6t c6c nu&, kh8ng phy thuoc v io d$c di6m dja ljr hay trinh do ph6t tri6n. ~ A r n quan trong c ia c6c doanh nghiep nh6 trong khu vuc chinh thuc ir mot s6 nuirc dugc trinh bhy trong bing 3.1. Ngay c i ir nhtmg nuirc dang chuy6n ddi, t h u h g dugc bi6t d6n v& nhiing doanh nghiep l h , thi hhu h6t c6c doanh nghiep c b g d&u c6 quy m6 nh6. N ~ U tinh c i khu vuc kh6ng chinh thuc thi con s6 n iy cbn ltrn h m nhihu.

6 c6c doanh nghiep nh6, d3c biet ir c6c doanh nghiep mot c h i phg thuoc chli y&u v io

nguBn luc noi b6, thi v in d& quin tri d m gidn h m nhi&u so v6i c6c doanh nghiep I&. Mot nghi6n c i h tai 54 nu& c6ng nghiep va dang ph6t tri6n cho &Ay, ir c6c nuirc dang ph6t tridn, su tang t r u h g c6c doanh nghiep vua vh nh6 bj c6c nh-in t6 ths ch6 ki2m ch6.~ Dbi v6i c6c doanh nghiep nh6 c6 ti&m ning tiing t r u h g , mong mu6n vh khi ning huy dong ngu6n luc b@n trong doanh nghiep c h u dnh h u h g c ia su hien dien c ia mot nhh nubc tujr tien ho3c tham lam. c h k g h e , c6c doanh nghep thubng b i t dAu v6i quy m6 nh6 v i c6 th6 vsn mubn tihp tuc duy tri quy m6 nh6 d6 t r i i h thu& hoac s u quAy nhi6u c i a n h i nuirc. C6c th6 ch& d6ng vai tr6 ki6m so6t hoat dong c i a nhh nuirc duqc trinh b i y trong chumg 5.

Viec huy dong ngu6n luc cGng chju dnh h u h g c i a viec thi&u mot he thhg luat ph6p manh mC d6 h8 trq thi t r uhg , ching han nhu to2 in, d6 d i m bi0 r b g , c6c khoin nq se duqc thanh to6n (chuong 6). D6i v6i c6c doanh nghiep nh6, c6c th6 ch6 quin trj tu nh2n d6ng vai trb quan trong hon c6c ccr ch6 quan tri doanh nghep chinh thuc trong viec phdn chia quy6n lu6m so6t bsn tlrong doanh nghiep. N h h g th6 ch& kh6c c6 th6 khuy6n khich su gia nhap vh tiing t r u h g c ia doanh nghiep, li@n quan t6i canh tranh vh di&u ti&, sZ d u w thao lu$n trong chumg 6 v i 7.

M3c dii c6c doanh nghicp nh6 c6 s u vuqt troi vh s6 lumg, c6c doanh nghiep l h vsn chi&m tjr t r ~ n g viec l hn v i s i n l u m g qu8c gia dang kg (xem bing 3.1). Trong khi ir khu vuc doanh nghiep nh6, bao g6m s6 luqng ltrn c6c doanh nghep c6 khi ning gia nhap vh rGt lui mot c6ch ccr &ng, thi c6c doanh nghiep l h v i ldu dbi t h u h g 6n dinh hon tai c6c n&n kinh t6 kh6c nhau. c h i n g han, mot ngluGn c h d i cho thAy, tsng t r u h g quy m8 c ia c6c doanh nghiep chihm hon hai phhn ba tang t r u h g c ia toin ~ ~ g i n h . ~ H ~ U h6t n6i dung c ia chuong n iy d& cap t6i c6c doanh ngluep l h vh c6c doanh nghiep tuy nh6 nhung c6 ti&m ndng ting t r u h g . Dbi v6i nhiing doanh nghiep nhy, su lo ngai v& kh i ning sii dung sai ngu&n luc do

Bw Tq I@ clc doanh nghiep quy rn6 nh6 thuoc khu vqc chinh thGc 6 met s6 n8n kinh tgtrong clc ngrn nhgt a n h

61~r)gia A0

~i Blmgail Tnmg Qudc' C~l~mbia" W i a Dan Mach map Grudia Hdng K h g , Rung Qudc Hunggari An og. InUbn6xia t % M * ltalia Nh& Ban Gidocr)ani. Cadaxten WFr Qudc d v i a Lithuania HA b p Nary Bd uao NhP Ruma$ii Tgy Ban Nha T h y Qdn T h y 39 Thd NhT K~J' A h

98,7 73,2 28,4 98,9 39,4 - 992 63,4 33,9 98,1 663 - 937 21,s -- 97,6 23,8 25,9 ~ , 5 %,a nag 98.3 41,l 38,8 98.0 Wl' 4+,8 Qe,7 49,7 46.5 ai,s 5 4 , ~ 50,6 99;O .48,7 43,7 n , 4 19,5 40,l 99,4 e7,5 - 97,6 3@,5 41,4 9715 a 5 - 86,7' 28,3 25.7 98,5 42,1, 19,5

Chi d cgp td cac doanh nghiep trong nhhg ngant e6ng nghiep c t d .Wen - Sd lieu kMng d Chci M&: C k doerh n&lep rhd CWJC djrd'~ nghTa li 6ac

d w h nghQp 80 Bgng 4 OQ dut4 56 n h h chg. rno&u Cod @3 Il&u D m h ngtiep \iiia v i rh6 da Nghr Hng T~IC: gi#

n h h g nhh quin doanh nghiep vh nh i nu& 12 n h k g lo ngai quan trong nhit.

Dai da s8 c6c doanh nghiep kh6ng c6 c6 duqc mua b6n rGng rii trong c6ng c h h g .

Ciin cu the0 mat miu nghiCn ciiu g8m 37 qu6c gia trCn th6 gi6i thi c6c doanh nghiep niCm y6t c8 phiku c6ng tang chi chi6m 0,16 ph&n tr2m tdng s8 c6c doanh nghiep duqc ding Ij b c6c nukc dang ph6t t r ih , v i 0,55 ph&n triim 6 c6c nukc ph6t trisn. Tuy nhien, c6c doanh nghiep c6 c6 dugc mua b6n rong rii v in c6 vai trb quan trong, do c h h g chi6m tf 1e d ing k6 trong n6n kinh t6. Vi du, c6c doanh nghiep niCm y6t c6ng cang chikm khoing 40 phin trhn gi8 trj gia tiing 6 Anh v i 25 phin t r h gi6 tri gia tiing 6NhSt Bin. Tai cic nu& dang ph6t tri6n nhu Ba Lan v i Th6i Lan, c6c doanh nghiep c6 c8 phiku duqc mua b h rang r5i chi6m b u n g h g 7 v i 9 phin triim gii tn gia tgng. Msc dii s6 l u p g c6c doanh nghi$p 1611 vh c6c doanh nghiep duqc niCm ykt c6ng cGng tumg d6i nh6 so v6i s8 lumg t o h bo cac doanh nghiep, nhung tim quan trong vb m3t kinh t& cta nhtmg doanh nghiep nhy trong nbn kinh t& 1 i d ing k6. Do quy m6 cta c h h g , k&t q u i hoat dong ciia cic doanh nghiep niy c6 9 nghia chinh tri v i xZ hai d6ng kg.

~ h i 6 u di6m kh6c nhau trong quy m6 ciia c6c doanh nghiep phu thuac vho bin chit ciia ciu v i cung v6 hhng ho6 v i dich vu, ciing nhu n h k g khic biet trong chinh s6ch ciia nh i nukc nhu thu6 kh6a. Tuy nhiCn, mat s6 kh6c bi$t nhy co ngu8n g8c ttr SIJ kh6c nhau trong hi$u qu6 cta c6c thg chk q u h trj tu n h h vh chinh thuc d8i v6i c6c doanh nghiep.

ccc thfj&6qhtrjtnr@&nd6i v6l doanh whrn C6 ba loai hinh th6 ch6 quin trj kh6ng ph5i lh luat chinh thuc: ciu tnic sb htiu, nh6m kinh doanh, vh hiep hai. Ba loai th6 ch6 nhy t6c dang d6n l u p g th6ng tin c6c hen lien quan t6i doanh nghiep dang c6 duqc, d&n viec thi hinh h~rp dsng, v i trich nhiem ciia c h t doanh nghiep vh nhi quin tri d6i v6i nhiing n g u ~ d i u tu vho doanh nghiep.

Lumg th6ng tin mh cic b6n li6n quan t6i doanh nghiep dang c6, i nh h u h g t6i hinh t4uc c6c ~ I J An d i u tu duqc thi trq. Trong t r u h g h~rp

kh6ng c6 th6ng tin d i y d J v; doanh nghiep vh nhih~g ngubi quin 19 doanh nghi@p thi c6c nhh .

d8u tu dbi h6i phii c6 thu nhap cao hcm. Kh6 khin v; th6ng tin c6 nghla lh, sE ki.nh tk hcm khi c6c doanh nghiep sir dung ngu6n v6n n6i sinh truirc ti&, sau 6 6 lh tin dyng thumg mai vh c6c khoin nu (doanh nghi@p f i r bi, ph$n nho quy;n kidm so6t dZ d6i liy v6n), vh cu8i cimg Ih v8n c8 phin (quy&n kism so6t doanh nghicp duuc d8i l iy v8n). C6 hai loai nhh d i u tu t h u h g c6 lqi th6 v& th6ng tin so v6i n h h g ngubi W c . ThG h i t , c6c nhh d iu tu hi6u bi6t kh6 t8t v& tri6n vong ciia doanh nghiep do dzc digm giao dich c6a ho v6i doanh nghiep - ching h g ~ c6c nhh c w ~ g tip vh ngubi mua s in phim cJa doanh nghiep - c6 thd d i m bio c6c chii doanh nghi@p hozc nh i quin tri thuc hi@n c6c cam k6t cJa minh. Thu hai, c6c nhh dAu tu 161-1 c k ~ g c6 lqi th6 do c6 @ 1$ v8n cao trong doanh nghiep n6n ho c6 ti6ng n6i nhit dinh trong doanh nghi@p, vi vay, ho kh6ng c& phii dua vho su bio v@ chi tikt ciia ph6p luat.

6 n h k g doanh nghiep nh6 c6 quy&n sb h h tap trung (host chi c6 mot chi), chc v in d; quin tri chii yku li@n quan ttri c6c hap d6ng chinh thirc hay ngAm gica chii sb h h vtri c6c thucmg n.bih vh nhh cung tip, vtri c6c nhiin vi6n c6 n h h g ky n h g d$c t h i ~ cJa doanh nghiep, vh v6i ng%n hBng vh c6c th6 ch6 thi chinh kh6c. C ~ C nhh cung tip vh ngubi mua t h u h g gia han tin dung cho c6c d8i tic kinh doanh cJa ho. Trong di&u k h o h tin dyng thumg mai, bao ham chc h9p dBng ng$m, trong d6 ngubi mua d y ki6n doanh nghiep di vay SO s i n xuit hhng ho6 v6i mirc gib, chit l uwg vii kh8i l u p g nhit dinh. N h k g c h h g cir tir mot msu g6m 40 nu6c c6ng nghiep vh dang phiit tri6n cho thhy, khi he th8ng ph6p lu$t clia qu8c gia phlt triin thi c6c doanh nghiep it sir dung tin dung thucmg mai hcm vh phu thu6c vho c6c loai hinh tin dyng kh6c nhi&u h m . ~ i & u nhy hhm y r h g , lqi thk cqnh tranh trong cung tip tin dung cJa c6c doanh nghiep p h thi chinh nhi, hcm, khi tan tai c6c h h h thuc tin dtmg uu viet hcm.

Khi quy m6 ciia doanh nghep tiing, thi viec

ki6m so6t c6ng viec s y vu vh quin tri chung duwc uq th6c cho n h k g ngubi kh6ng phii lh chii sb h h . Su phih t6ch giGa chii sb h k vh nhh qu6n tri lhm cho vAn d$ quin trj trb n6n phuc tap hcm. Nhin lai Qch sfi b c6c nuirc c6ng nghiep, c h h g ta thiy c6 m8i tumg quan giih s6c manh clia c6c th6 ch6 h8 trq dbng th6ng tin vh tao lqi th6 ph6p lust cho c6c nhh thi chinh vtri ciu trGc sb h h . Nuirc My nghy nay c6 mot trong c6c h@ thang ph6p lust b60 v@ c6c nhh d i u tu c8 phi6u m d me va hieu q u i h i t . V ~ O th6 kjr 19, truirc khi c6c th6 chk nhy ph6t tridn, vi$c thi tru vh sb h k c6c doanh nghiep r i t kh6c so vtri nghy nay. c h k g han, tru6c niim 1873, chi n h k g nhh d$u tu sb hCm c6 phi6u d m giin lh n h k g ngubi s h g l$p vh duwc c6c ng%n hhng bio tru. Vi@c ngiin hhng c6 d d dien trong h6i d6ng quin tri doanh nghi@p d2 giQp cho doanh nghiep c6 mat he th8ng gi6m s i t chi phi thip d8i v6i c6c nhh d i u tu. Nhan th6c duuc c6c m8i lo ngai nhy, c6c nhh d iu tu c6 nhBn 66 han ch6 viec nim gii3 c6c khoin nu cGa doanh nghiep hay c6c c8 uu d2i c6 dec tinh tucmg tu c6c khoin nu. '

Tgp hung s& h h dnh huhg tdr' quan trj nhu thi nit, 6 c6c nuirc c6 thu nhap thip, quy&n sb htiu doanh nghi@p t h u h g c6 xu h u h g tap trung cao. C6c doanh nghiep 161-1 hi6m khi do mat nh6m c6c c6 d6ng nh6 quin 19 vh sb h h . C6 m6i li6n h@ giGa ciu triic sb h k vii sirc manh &a c6c th6 ch6 ph6p 19 b c6c nuirc, trong 66 quy&n sb h h t$p trung t h u h g c6 xu h u h g thay th6 cho viec bio v@ sy yku k6m cGa phhp lust Sb h k t$p trung cung chp cho nhh d$u tu th6ng tin vh quy&n ki6m soAt, d&ng thbi c ihg b io d i m c6c ngu6n lyc cJa nhh d i u tu durn sir d w g phG hqp vtri lqi ich cJa ho. N h k g ngubi chii sb h h t$p trung c6 khi ning ng6n c h vi@c sir dung sai c6c ngu6n luc m i kh6ng c8n phii sir dung d6n toh An. 6 c6c nuirc thu nhap cao, v6i s y bio ve ph6p lust t8t h m , sb hiiu t h u h g phiin t h hcm. Nhung thvc t6 kh6ng phii lu6n lu6n nhu vay. Dirc vh Thuy Disn, lh hai nuirc c6

bin ,tii s i n n h i h hcm. Nhung ngay c i khi sy bio v@ ph6p lu$t 1 i y6u kirm thi met s6 nubc dang chuydn d6i v$n ssir dung phuong tu nhdn ho6 ph6t nhu lh kinh thirc tu nhdn ho6 cu bin.

b c6c nutrc c6 chit l u p g th6 chi$ ban d i u t6t, tu nhdn ho6 t h u h g di kitm v& nhiing cii then 66ng k6 v8 chit l u p g th6 ch6. Met nghi6n c h cho thiy, t u nhdn ho6 c6 i n h h u h g l h t6i sy ph6t tri6n thj t r u h g c h h g kho6n tr6n th6 giCri.I3 Gi6 tri thj t r u h g c6c doanh nghiep duqc tu nhdn ho6 hien nay d i vuqt qu6 2 5 nghin @ d6la. N h k g doanh nghiep duqc tu n h k ho6 12 nhcmg doanh nghiep l h nhit 6 17 trong s6 23 t k t r u h g m6i n8i En d u m nghien c h . ~ h t i n g doanh nghiep n iy c6 ten tu8i v i i n h h u h g chinh trj quan trong, nhb 66 c6 vai trb dsn d i t trong vi@c cii c6ch ciu trQc q u h tri doanh nghiep. sang c h h g va s u lam dung tren thuc t& ho+c c6 th% xiy ra ciia chinh quy6n 6 n h k g doanh nghi@p niy chinh l i t6c nhdn thQc ddy cii c6ch ph6p lu$t.

Nguqc v6i n h h g thinh q u i tich cuc nhy, 6 c6c nutrc c6 chit l u p g thd ch6 y&u kkm khi bit d i u cii cich, c6c thd ch6 quin tri chinh thirc kh6ng ph6t tri6n hogc c6 ph6t tri6n duqc thi ciing kh6ng ban v k g . Vi dy, met nghi@n c h cGa Ngdn hing ~ h & gi6i v$ sy ph6t tri6n t b t r u h g c h h g kho6n b c6c ngn kinh t6 dang chuy6n d6i cho thiy, c6c chinh shch tu n h k ho6 m i hi+ q u i dua vho sy ph6t tri6n ciia c6c th6 ch& quin trj doanh nghiep chi& thirc, d i kh6ng thinh c6ng 6 c6c t b t r u h g dang ph6t tri6n.l" C6c chinh s6ch nhy t h u h g tim c6ch bit buijc c6c doanh nghiep ph6i ni6m y6t tr6n t b t r u h g c h h g kho6n nhu 1h met p h ~ trong ti6n trinh tu nhdn h o 6 . 6 c6c nu& ti& hi& tu nhdn ho6 d&ng loat nhu Bungari, Lithuania va Cijng hoi Maxedbnia, nhigu c8 c6 tinh thanh k h o h thip, v i c6c nh i diku ti& thj t r u h g c h h g khdin kh6ng thd gi6m s6t vi$c t u h thG c6c ti6u chudn ni@m y&t. in d& niy d& ti3 vi$c nhigu c6 phi& duqc riit ra kh6i ni6m ykt, tinh t rwg g iy thi@t hai cho c8 d6ng thidu s6 v i s u gia t5ng quykn kidm so6t doanh nghiep tap trung. Mgc

dii 1Qc diu, s6 l u p g c6c doanh nghi@p ni@m ybt tang En, nhung con s6 niy sau 66 dZ giim xu6ng.

N h h g k6t qua hira hen hcm nhin tir vizn cinh dhi hq -~ d6i v6i su ph6t tridn ciia thj t r u h g c h h g kho6n l i c6c dqt chio b in c6 phi&u l in d i u ra c6ng c h h g (IPO) 6 c6c nutrc nhu Crhatia, Hunggari, Ba Lan v i Xl6v6nia, tai 66 s6 l u p g cd duqc b h ra it hcm. M Q ~ s6 nubc ssir dung kbt h q c i hai phucmg ph6p. Met nghien c h ddy cho thiy, 6 c6c nutrc dang chuy&n d6i, su c6i thi@n kinh doanh t6t nhit l i 6 n h k g doanh nghi@p c6 ciu trQc s6 hiru t$p trung, nhit l i khi s u t+p trung s6 h h 66 n im trong tay ngutri nuuc ngoii. l5 Nghi6n c h nay u& tinh, i n h h u h g cJa c6c doanh nghi@p c6 sb hiru nu& ngoii dkn kkt quA kinh doanh l h hcm t6m l in so v6i c6c doanh nghiep c6 c8 duqc c6ng c h k g nsm giii rang rii.

CBc kinh nghi@m ddy 6 chdu My Latinh d i minh hoa cho c6c kh6 kh5n khi d p v io c6c doanh nghiep duqc tu n h k ho6 d6 khuy&n khich s u ph6t trign &a th6 chi$. Vi$c bkn c6 phi& ban d iu 6 c6c doanh nghiep nay d b d&n @ trong d i u tu g i b tikp cao, ciu trQc sb hGu da d ~ g ho6 vh sy ph6t trizn thj t r u h g c h h g k h o h . Nhung c6c th6 ch6 q u k tri kh6ng dfi mgnh dd duy tri chc ciu trQc sb hiiu nhy, nhit l i khi xuit hien sy 1- dung quy$n lyc cca c6c c6 d6ng n&n quy8n ki&m so6t doanh nghiep. Trong n h k g n&n g~ ddy, c6c ciu trQc sb hiiu niy dZ thay d6i v6i vi@c chc doanh nghiep nutrc ngoii ngiy c k g n&n nhi& c6 phin ki6m so6t hcm.

Cdc tfip doin kinh doanh N h i h ccr hiji kinh doanh duqc khai th6c th6ng qua sy lien k6t ciia c6c doanh nghi@p trong t$p d o b kinh doanh. T+p d o h kinh doanh l i mat nhom c6c doanh nghi@p kinh doanh tr6n c6c th t r u h g kh6c nhau, c h g c&u sy ki6m so6t hinh chinh hay ki&m so6t tap trung.I6 C6c thinh vi6n c ia tap doin kinh doanh c6 th6 l i c6c doanh nghiep quy m6 nh6, trung binh hay l h m+c dii t h u h g thi c6c doanh nghi$p l h giii vai trb th6ng trj tap doin. SIJ n i m giii c8 phi& chho

giira c6c doanh nglruep v6-i nhau vh met hei d8ng qu6n tri chung, tao co. chk ph6i hop trong tap dohn, nhung c6c ring buec giiia c6c thhnh vi6n trong tap dohn c k g t8n tai nhb cic m6i quan he gia d'lnh vh xii hei.

~ a p d o h kinh doanh t8n t+i 6 hip noi tr6n thk g6-i. C6c keiretsu 6 Nhat B h , chaebol 6 H h Q U ~ C , grupos economicos 6 chiu My Latinh, vh c6c tap d o h kinh doanh 6Trung Qu6c vh &I D8 lh n h h g vi du v& c6c c6ch t6 chiic vh tikn h M kinh doanh the0 n h k g d u h g 16i kh6c nhau, b6n ngo8i vh xung quanh c6c co. chk thi trutmg chinh thiic. Met nglru6n c h v& 14 nu& dang ph6t tr@n cho thhy met s6 bkng c h b g c6 tinh he &Ang v& t h quan trong cia c6c doanh nghiep lien kkt the0 tap d o h . " kt qu6 nglru6n ciru d6i v6-i c6c doanh nglruep ni6m ykt c6 phiku reng riii vh c6 th8ng tin t8i chinh c8ng khai dugc trinh bhy trong hinh 3.2. Nglru6n c h nhy n h k thhy 6 n h h g nu& nhy c6c doanh nglruep trong tip d o h chikm uu thk trong thk gi6-i kinh doanh, ki6m so6t trung binh hcm 52 ph&n trzm t8i s h vho nzm 1990 vh 59 ph&I trzm vho nzm 1997.

C6c tap dohn klnh doanh d6ng vai tr6 trung tim trong tikn trinh phiin b6 ngu8n lyc trong c6c doanh nghiep 6 c6c nubc dang ph6t tri6n. Mgc dii c6 n h h g bubc tisn trong qu6 trinh h.r do ho6 thi chinh vh thucmg mai, hinh thiic p h h b6 ngu8n lyc the0 tap dohn v& chikm uu thk ch i yku. Nghi6n c h c ia N g h h h g Thk gi6-i cho thhy quy&n lye kinh t6 tep trung trong tay met s6 it d6i tuwg th8ng qua c6c tap dohn kinh doanh. 6 Nhbt Ban, 15 gia dinh hhng d iu kidm so6t chua dsn 3 phin tr- gi6 tri GDP c6c tki s h doanh nghiep dugc ni6m yit. Sy tucmg ph6n d6i v6-i c6c nubc thu nhgp thhp hcm 6 D8ng A nhu Ind8n6xia1 Philippin vh Th6i Lan that d6ng c h ~ y. Tai c6c nubc nhy, 15 gia dinh hhng d iu chikm t6-i hcm 50 ph?in trzm gi6 tri t8i s h doanh nghiep dugc ni6m ykt vh hcm 20 ph&I trzm c ia GDP m8i nubc.ls

Viec tao ra c6c tap dohn kinh doanh c6 th6 xem nhu met p h h k g c i a tu nhin d6i v6-i sy yku kkm th8 chk tr6n th trutmg. Vi du, do kh8ng c6 c6c trung gian thi chinh vh th8ng tin c6 hi& qu6 n6n thi trutmg v6n hoat deng kkm

Hinh 3.2 Ty Ie tai san trong cac doanh nghiep c6 phin d~rac mua ban r6ng r5i.cha cac doanh nghiep la thanh vign t$p doan

T i le tai sen 100 -

. .\\ Ngubn: Khanna va Rivkin 2001. Q* Chlj thich: Hinh nay c i n cu vao sd lieu duuc sic dung va rn6 t i trong Khanna va Rivkin 2000. CBc lac g i i sh dung ldt c i sd lieu co dUUc 6 cac nirn

tharn chi& nhung cb lhd kh6ng co IhBng tin lai chinh v6 rnG1 sb doanh nghiep duuc ni6rn y61.

trong dinh gi i riii ro v i cung c i p v6n d i u tu. V& nguy611 tic, c ic doanh nghiep li6n kkt the0 t$p do in co th6 tao ra mot thi trubng v6n nai be, giup tii trg cho n h a g doanh nghiep m6i ra dbi, v i che chin kh6 khin cho cic thinh vien khi thi t r u h g tii chinh suy giim. Trong t r u h g hop kh6ng c6 c5c thj t r u h g c6 hieu q u i d6i v6i viec ki6m soat doanh n g h e p hieu qu i , lien kkt t$p do in c h g c6 th6 thuc d i y thay thk n h k g n h i q u i n tri thi6u hieu q u i . 6 cic nubc khbng c6 c ic thi t r u h g lao dong n5ng dong, thi trubng lao dong nai bo trong pham vi t$p do in c6 th6 giup k6t h o ~ tii n i n g qudn tri v6i t i i s in .

V; m5t ti6u cyc, trong t r u h g h o ~ c ic t$p d o i n th6ng tri host dong kinh doanh, c6 th6 it x iy ra canh tranh gitia n h h g ngui5 ki6m s o i t ngu6n luc bbi vi th6ng tin v i quy6n ki6m so i t chi1 y6u t$p trung v i o mat s6 ngubi n h i t dinh. N$U n h k g nguiri n i y kh6ng c6 ky nsng t6t, hay kh6ng c6 dong ca t6t, thi c6 thg dnh h i r b ~ g xhu t6i s g phiin b6 ngu6n luc. H o c6 th6 rG t tikn tir ciic quy doanh nghiep m i ho ki6m so i t d6 chi dung cho n ~ u c dich cA nhdn. C ic doanh nghiep li6n k6t the0 t$p doan t h u h g lien kkt v6i cic ngiin hing, vh 11hb 66, c6 thi! thu 11Gt dugc l u m g v6n l h trong khi viec n i y loai trir kh i n5ng vny v6n c i a cAc doanh nghiep khic kh611g ph i i thinh vi6n t$p do in . Ld ich cic t$p d o i n cclng c6 th6 msu thusn v6i l@ ich c i ~ a toin x i hai. ~ u y 6 n luc kinh t& cila c ic tijp d o i n t h u h g chuy6n thanh q u y h lirc chinh tri, v i q u y h lyc n i y c6 th6 dugc s13r dung d6 mang lai s y d6i xir uu d i i c i a c ic n h i chinh tri hay d6 n g i n c i n c i i c6ch.

C6 nhi& b ing c h h g khing dinh cd hai qua11 digm n6i tr6n v6 t$p d o i n kinh doanh. N ~ L I l h c r li6n kkt t$p doan l i mat ph in img d6i v6i scr y & ~ ~ k6m tr6n cic tlu t r u h g thi cic doanh nghiep trong t$p doan phii c6 khi n ing m b rong pham vi hoat dong nhb da dang hoi . Cic b ing c h h g tir c5c doanh nghiep b Chi16 v i An Do cho thiy, chc t$p do in kinh doanh da dang hoi c6 thg c6 hieu quh kinh doanh cao hcm so v6i n h k g doanh nghiep kh611g n i m trong t$p d o h , nku t$p d o i n c6 quy m6 d J 1611. c h i n g

han, c6c doanh nghiep nsm trong n h a g t$p d o i n kinh doanh da dang h o i nhiku nh i t b An 0 6 c6 hi& q u i cao hcm cic doanh nghiep kh6ng n i m trong t$p d o i n 12 22 ph$n trim, cao hcm cac doanh nghiep n i m trong n l~ img t$p do in da dang ho i vira ph i i 1i 43 trim.lY Cac t$p do in c h g d6ng vai trb quan trong trong viec khai thhc c6c ca hoi kinh doanh b mgt s6 t r u h g hop. ~ 6 t q u i n i y phG hop vbi chc b ing c h h g trubc diiy 6 Nhat Bin cho th iy khi ning c i a c5c doanh nghiep cGng t$p do in trong viec sir dung thi t r u h g v6n noi bo. Doanh nghiep 6 t6 Toyota cGng b i t d i u kinh doard~ nhu la mat ba ph$n trong mot t$p d o i n kinh doanh chuy6n s i n xu$t may 1116c cho nginh det

may. Cic nghi6n c h d i y b 14 nu& v& cic t$p do in kinh doanh quan trong dZ xem x6t, lieu c6c t$p d o i n n i y c6 k h i nsng lAp d i y ch6 tr6ng tr6n thi t r u h g v6n v i dat hieu qud kinh doanh cao hcm hay khbng. ~ 6 t q u i cho thiy, c ic doanh nghiep 12 thinh vi6n tap doan dat dcrgc cic k6t q u i tii chinh t6t hcm b s i u nu&, kbt qird t&i hon d i n g kg b ba nubc, v i kh6ng c6 sLr khic nhau dhng kg b n i m nutrc.

CCmg c6 bing c h h g cho thiy, lien kkt t$p do in c6 th6 di k&m v6i n h k g kkt q u i tieu cLrc, nhht 1i k h ~ t$p d o i n do c6c doanh nhdn c6 dong ca kh6ng t6t hay ning luc y6u kkm kiim soh t. 6 Nga v i Cadicxtan, mot s6 t+p d o i n d5 tl1611~ tri 11hi6u nginh, v i chilng d5 nggn cAn ngu8n v611 v i cw hai kinh doanh cJa n h i h d o a ~ h nghiep kh6c (hap 3.1). 6 cic nsn kinh tb DGng A, cic doanh nghiep trong d o c6 dGng ki6m so i t doanh nghiep c6 duwc sir kigm so i t n i y n h b c i u truc c i a t$p doin, nhung lai c6 tjr 1e v6n c6 ph$n thip, bi thi t r u h g dinh g i i thhp hcm. 20 Gii tri thi t r u h g thhp hcm b n h a g doanh nghiep li6n kkt the0 tap d o i n n i y c6 nghia l i , chi phi tikp c$n ngu&n v6n b@n ngoii c i ~ a cac doanh nghiep nay cao hcm so v6i cac doanh nghiep kh6ng li6n kht theo t$p do in . Met k h k , s y tBn tai c i ~ a hinh thirc c iu truc nhy cclng co th6 cho thiy lqi ich c i a t u c5ch thin11 vien t$p d o i n d6i v6i n h k g ngubi s b h h doanh nghiep phAi 1611 hon cac chi phi.

'Waf Cac t@p doan kinh doanh vB n h h g han che" d6i viri canh tranh & ~adicx tan

Vao cud thep k$1990, nhi6u doanh nghigp lr3n va trung binh 8 ~adicxtan nim duiri sy ki6m ssdt ciia ngm t$p oan kinh doanh ca'p qu6c gia va rdt nhi6u tep doan ca'p

khu vw. N h h g tap d d n nay d u co m6i lien he chinh trj I. viri chinh quy6n. Su t4p trung quy6n lgc kinh t6 trong d c 8p d d n kinh doanh da tao ra dong ca va kh i n a g d6 cac tep d d n nay v$n d8ng cac ca quan vA quan chuc I chinh ph6 nhAm co duac cac w d5i nhu han ch6 th~rang mai, tai trq khZlng Wa theo thj truhg, cac hqp d6ng uu l i v6i nha nuac, vB su b io v@ trudc cac d6i th6 m6l gia

nwp thj truhg. Tai tra ciia ngAn hang ccng thuhg duac I" djnh hudng t6i cac doanh nghigp nay, tuy vigc thanh t d n ai kh6ng duac dHrn b8o thgc hiin. K6t quH la, chinh & uy6n thudng phei gian tidp t r i cac khdn ng nay.

Cac tap doan kinh doanh va nhhg nhAn vet chinh trj chju Hnh hudng ciia chung ccng sir dung quy6n lgc ciia

inh ~6 pha r6i cac d6i th3 canh tranh. M a t n m g hqp minh ho$ Ua duac m6 t i trong mot bao cao g6n day do a quan Vign tra ~ u d c 16 Mv thw hien. Mot doanh ghiep a a phumg t h h h Iep mot khach san nhb vA thu t L I ~ C I@ nhugn cao. Nhmg mot khach san rn8 khac do

mot nguiri co Qnh hudng &inh trj lam chc cGng duac ma An khach san noi tr8n. Ngay sau do, cac thanh tra m6i r u h g dia phuong d i dong cira khach san thu nha't, ho hing djnh rAng ngudn nudc trong Ihach san kMng day 6. fuy nhiln, c8u chuygn nay cu6i cung d i k6t thuc co eu. Sau hai ngm kign cao va viri su can thiep cfia th&g 6c khu vuc, khach sen thQ nhdt U5 Uwc ma cha tra lai. E

Ngudn: Djankov va Nenova, s5 xu& bin. I

Mat cdu h6i co bin v& chinh s6ch duqc d$t ra lh, lhm th& nho d& ting lqi ich mh c6c tbp dohn kinh doanh mang lai, trong khi giim duqc chi phi cfia c h h g . N h h g chinh s6ch buac c6c doanh nghiep phi% ddgi mgt v& canh tranh trong nu6c vh qu6c t6 1h mot cbu t r i 16i rd r h g . ~ i 6 ~ can thj t r u h g xu& khiu, tao ra dong luc lhm cho c6c doanh nghiep trong t$p dohn phii tbp trung vho ndng cao hi& qua. Di&u nhy lhm n6i b$t thm quan t r ~ n g cda c6c thd ch& thtic d i y canh tranh tr6n thi t r u h g s in phim (chuong 7).

Kinh nghi$m chi ra ring, mb ciia tb t r u h g vdgn c6 th6 lhm giim c6c chi phi ti&m thng mh tap d o h kinh doanh gby ra trong khi v h cho phkp c6c doanh nghiep c6 1~ tir tu c6ch thhnh vi6n t$p d o h . Vi du, 6 ih DO, c6c doanh nghiep c6 sy tham gia cfia nhh d i u tu dinh ch&

nukc ngohi hoat dong t6t hon c6c doanh nghiep c6 su tham gia ctia nhh d i u tu djnh cha trong nukc. 6 Canada, h.r do ho6 thj t r u h g v6n vh lao dang sau khi th6ng qua Hiep dinh Thuong mai Tq do B ~ C My g i k My v2 Canada d2 lhm giim c6c chi phi lien quan cfia c6c doanh nghiep do c6c thhnh vien trong gia dinh di6u hhnh. Dang th&, n6 cihg bi t d i u Ihm giim uu th& 6p 660 cda hinh thuc ciu trtic t6 chuc nhy b Canada.21

Cic hi#p h@i kinh doanh chinh f h k vii cdc m9ng lu6i kh6ng chi& fh lic C6c hiep hai kinh doanh - mat hinh thuc hgp t6c ty nguyen, ldu dhi vh c6 thd thay d6i g i k c6c doanh nghiep v& nhau - 12 mot t$p hgp th6 ch& tu nhdn khic, khuy6n khich s u trao d6i vh mb rang c6c hoat dang kinh doanh. C6c hiep hai cii thien c6c dbng th6ng tin, lhm ting hinh phat ddgi v& danh ti6ng vh giim c6c chi phi giii quy&t tranh chip. So v& c6c phuong phip tu nhdn khic, nhu t$p dohn kinh doanh hay c6c hiep hai thuong mai dua tren thhnh p h h ddn tac (chucmg 1 vh 9), thi nhiing t8 chuc nhy it c6 tinh loai trir hon vh d6 thich nghi v& c6c thay d6i b m6i t r u h g xung quanh hcm.

CBc hiep hai kinh doanh c6 bi&n b nhi6u nukc c6ng nghiep vh dang ph6t tri6n. Trong mat sdg truirng hgp, chinh phd bi t bu6c c6c thhnh vien ph6i tham gia hiep hoi.22 ch ing han, b Braxin trong nhiing nim 1930, chinh phd cho ra dZri c6c hiep hai bi t buac c i ngubi lao dang vh doanh nghiep phii tham gia. Vho giiia thbp k? 1970, trong khu vuc kinh doanh di5 ra dbi nhi&u hiep hai tq nguyen, d6i khi tan t~ song song v& c6c hiep hai do chinh phfi tao ra. Vho gi& th$p kf 1980, h iu hat c6c doanh nghiep quy m6 vira vh nh6 b Braxin d&u lh thhnh vi6n cda mat vhi hiep h6i.23

DBc didm ctia c6c hi@ hai kinh doanh r i t kh6c nhau g i k c6c qu6c gia. Trong mat s6 truirng hw, c6c hiep hoi kinh doanh c6 tinh t$p trung the0 n g M , trong khi b n h h g t r u h g h p khic, nhu b c6c n&n kinh t& dang chuy6n d6i, c6c hiep hai c6 tinh lien nghnh. Trong mat s6 truirng hgp, tu c6ch t h h h vien hiep h6i c6

tinh bit buoc. Tuy nhien, n6i chung, trong h?iu h&t c6c truirng hop, tu c6ch thhnh vi6n thuirng c6 duqc do su hoi nhap ~IJ nguyen cfia doanh nghi$p vho hi$p hoi kinh doanh.

Mot s6 it c6c nghi6n c15~ d5 tim hi&u xem lieu c6c h $ p hoi kinh doanh c6 thuc h e n c6c chuc ning d6ng mong mu6n v& mgt x5 hoi

So s6nh giGa c6c nu& cho thiy, c6c hi$p hoi kinh doanh thuirng thuc hi$n n h i h chirc ning. C6 th& chia c6c chirc ning thhnh c6c chirc ning h6 trq thi truirng, b6 sung th~ truirng, vh thay th& thi t r~r irng.~~

r Ca'c chuc nZng h6 trq th trubg: C6c h $ p h6i kinh doanh hoat dong v& vai trt, d6i t6c trong d6i thoai v6i chinh phfi. C6c hi$p hoi truy&n t6i vh ph6i h~rp c6c n8 luc ri6ng 16 cfia c6c doanh nghi$p nhim van dong c6i thi$n

vi$c cung tip h h g ho6 c8ng cong, ching hgn y6u ciu b60 ve quy&n sCr hiiu, qu6n tri c8ng cong vh co sCr ha t h g t6t hon. Ca'c chuc n&g b6sung v2 thay thk thi trubg: C6c hi$p hoi kinh doanh hoat dong song song v6i c6c th& ch& hi$n tai nhb vho vi$c cung tip c6c gi6i ph6p tu nhin kh6c cho c6c thit bai thi truirng. c h h g han, c h h g lhm gi6m chi phi tim ki&m th8ng tin v& c6c d6i t6c thuong mai ti&m ning, hay cung cAp bi$n ph6p ph6i hop vh t r k g phat n b g d6i v& vi$c vi pham h~rp d6ng (hop 3.2). 26

Su so s6nh giGa c6c nu& cho thiy, vai trt, cfia c6c hi$p hoi kinh doanh c6 th& thay d6i khi thi truirng ph6t tri&n. c h i n g han, Cr Nga, th8ng tik thuong mai co b in lh d i u vho quan trong cho c6c doanh nghiep vh c6c hi$p hoi kinh doanh, d2 chuy6n m8n ho6 trong vi$c cung tip vh ph6 bi&n th8ng tin. Trong mot m8i buirng th& ch& 6n dinh hon, Cr Bhlivia, c6c hi$p hoi kinh doanh thuc hi$n nhI3IIg chirc n5ng kh6c: tu v in kinh doanh cho c6c doanh nghi$p m6i vh gi6p tuy&n dung nhdn vi6n cho c6c doanh nghiep dang hoat dong. C6c hi$p hoi Cr B8livia khuy&n khich sy ra dbi cfia c6c doanh nghiep m6i: thbi gian cin th&t d& kh& su doanh nghiep lh 41

*~LP C'ic higp hei kinh doanh va tin dung thuang mai

Gia han tin dung thuang mai cho nguai mua ti6m n8n

khuy6n khich su chia s& thBng tin ve ngu& mua ti6 n8ng, co the" giup gi6m duuc 6i ro nay va thuc ddy s tang t r uhg c6a doanh nghiep.

Met nghien c h v6 n8m nen kinh te'dang chuye"n aol - Ba Lan, Rumani, Nga, XlBvakia va Ucraina - sir dung sd lieu c6a cac doanh nghiep cho thay t u cach thanh vi6n dem lai cac di6u kho6n tin dung thuang mai thuan Iqi hun. nhat la khi cac mdi quan he kinh doanh dg tdn tai Ibu han hai thang. Met nghien c h khac v6 Kenia va Dimbabu6 cGng cho thay 6nh hu6ng tuung tu. N h h g nguui mua ti6m n8ng duuc xac d/nh nhu cac mang Iudn' kinh doanh co nhi6u kh6 n8ng nhan duuc tin dung thuang mai han nhCtng ngu& ktxic. so' lieu ve cac doanh nghiep 6 Viet Nam cung c6p them bkng c h h g v6 vai tro c6a cac mang Iu3 kinh doanh nhu la cac ca ch6 chia s& thBng tin, trong do m 6 quan he duqc thi& lap thBng qua cac mang Iuai nay tao nen kh6 n8ng ti6p can tin dung thuung mai tdt han. Sd lieu tu cac doanh nghiep cho thay, c5c hiep hei kinh doanh va trong tai kinh 16 la n h h g ca ch6 thay thd

I cho nhau trong viec gi6i quydt c6c traih chap phi1 sinh gigs &~c cc6ng ty kinh doanh.

I Ngudn: Johnson va cac tac gi4 khac 2000; Fafchamps 1999; McMillan va Woodruff 1999a; Hendley, Murrell va Ryterman (2000).

nghy d6i v6i c6c doanh nghiep t h k h vien, trong khi d6i v6i c6c doanh nghi$p kh8ng ph6i thhnh vi6n cfia hi$p hoi lh g in 65 nghy. +36ng

thbi, c6c hi$p hoi cting lhm gi6m chi phi tirn ki&m lao dong cfia c6c doanh nghi$p c6 quy m8 bung binh. ~6 nghy trung binh cin thi&t d6 tuy&n ngubi cho mot vi tri tr6ng lh 36 nghy d6i v6i c6c doanh nghiep thhnh vi6n so v& 51 nghy d6i v6i c6c doanh nghi$p kh8ng ~ h 6 i thhnh vi6n cfia hi$p hoi.

C6c hi$p hoi kinh doanh c6 hi$u qu6 hon khi c h h g mang lai c6c I@ ich rd ring cho c6c thhnh vien, c6 d8ng 660 thhnh vien, vh c6 mot h$ th6ng hoh gi6i lqi ich noi be c6 hi& qu6. 27Tuy nlu6n, nhI3IIg di&u ki$n nhy vsn chua dfi d6 d i m b60 hi$u qu6 c5a c6c hi$p hoi. Hai su h & m ch& tir b6n ngohi - m8i truirng c+nh tranh vh kf lubt h k h dong cfia nhh nu6c d& tr6nh c6c hhnh vi phin bi$t d6i xir vh tham nhting - cting c6 t6c dung khuy&n khich c6c hi$p hoi c6 hi$u qu6.

Khi c6c he th8ng ph6p lu$t chinh thlSrc h6 trq dbng th8ng tin vh trsch nhi$m k6m phht trign, thi chc phHn iing ciia c8ng ty nhu c8ng ty c6 s6 hiiu t$p trung vh t$p dohn kinh doanh c h duqc xem xC?t mot c6ch ky l u h g . C8ng ty c6 sb h h t$p trung vh t$p dohn kinh doanh c6 th6 thay th6 cho cic th6 chk chinh thiic bing cich cung tip chc chlSrc niing q u h tri. Nhmg canh tranh tren thj trutmg vh nguy cu ph6 s in lh c6c th6 ch6 b8 sung chn thiht, c6 tic dyng cung cip c6c bien phbp ki8m soht vh ciin bing d8i v6i n h k g ngubi nim g i ~ n g u h luc b6n trong doanh nghiep. Cic n6 luc loai b6 n h k g ciu trGc nay trong khi kh8ng giii quy6t duqc c6c y6u kkm trong thd chh chinh thkc sG r i t kh6 thinh c8ng. Ngay c6 khi thBnh c6ng, n6u thiku mot khung quin tri thay th6 c6 th8 hoat dong duuc thi chc lqi ich thu duqc v h h a n g rd ring. Tii g6c do nhy, muc ti& cfia c6c n8 lye h u h g t6i cii then hoat dong quin tri c8ng ty lh ph6i giii quy&t chc thit bai thj t r u h g cu bin, khuyhn khich chc mang lu6i khi chGng c6 l@, va phht tri6n cic th6 ch6 thay th6, khuy6n khich canh tranh trong n&n kinh t6, vh Gng c u h g mb c h d8i v6i chc dbng thuong mai vh th8ng tin.

Lu$t va cac trung glan chinh th3c

~ 8 i v$ c6c th6 ch6 quHn trj doanh nghiep chinh thiic, c6 th6 c6 su chuyen m8n ho6 trong vi$c thqc hien cic chiic n h g quin trj. Mot s8 th8 ch6, vi dy luijt y6u chu c6ng b6 thang tin, cac doanh nghiep ki6m to6n, c6c trung gian thi chinh va th8ng tin t$p trung vho viec thu hep k h o h g cich th8ng tin. N h k g th& ch6 khhc, nhu luijt doanl~ nghiep vh luijt ph i s h vh chc th6 ch6 thi hhnh lien quan t6i n h h g lu$t nhy, t$p trung vho viec lhm gidm chi phi giHi quy6t tranh chip. &ng thM, ciing c6 chc th& ch6 khhc, ching han hoi d6ng quHn tri, chuyen m8n hoh trong viec quHn tri cac vin d& v& dong cu tan tai do SIJ kh6c biet v& tli8ng tin giii.a chfi doanh nghi$p v& nhi quin trj.

~6 cic th6 ch6 quHn tri ckinh thlSrc niy hoat dong c6 hi& qui, chn phii thoH m h m6t s8 di&u ki@n c6 lien quan v6i nhau. ThBng tin m i nhiing ngutri cung tip ngu& lyc c6 duuc phii

c6 tinh c$p nh$t, chinh x6c, d6ng tin c$y vh b du6i hinh thiic mh chc nhh di&u ti6t c h g nhu chc nhh dhu tu d&u c6 th8 hi& duuc. Luijt quy dinh han ch6 thim quykn cLia chfi doanh nghiep hay nhh quin tri chn phHi duuc thi hhnh mot c6ch c6 hi$u quH do n h k g quan toh c6 niing lqc vh c8ng bing (chuong 6). Nhu chu d8i v6i nhh n u k tiing l6n khi c6 su phu thuoc 16x1 hun vho c6c th6 ch6 chinh thkc. Nhh nu& kh8ng chi t r y tihp quy6t djnh chi phi giAi quy6t tranh chip m i cbn c6 vai trb quan trong trong viec thu hep khohg cich v& th8ng tin bkng c6ch dgt ra c6c ti6u chudn cu th6, vh b k g c6ch t6c dong t6i dong cu cGa c6c trung gian th8ng tin tu n h h .

C8ng cu cubin nhit cfia sg bio ve ph6p luijt 1h miic do kjr vong d6i v6i toh i n trong viec thuc thi h c ~ ~ d&ng vh t r h h tich thu thi s in (chuung 6). Mot nghien chJ gh diiy nhijn thiy kjr vong vho sy thuc thi hgp d&ng co bin inh h u h g t6i quy ma cfia doanh nghiep sau khi dB tinh tbi c6c nhiin t6 i nh h u h g khhc, nhu tinh t rwg nhu chu, c8ng nghe vh loai hinh nghnh.28 Mgc du nghien c k ~ nhy ck; gi6i h u 6 chc nukc chiiu Au, nhmg cic di6m khhc nhau trong sq bHo v$ cfia phap lu$t c6 lE c h g gilip cho viec giii thich nhiing di6m kh6c nhau quan trong v& quy ma doanh nghiep giGa c6c nu& c8ng nghiep vh chc nu& dang phht tri6n.

Vicc thi6u chc th; ch6 chinh thlSrc b6 sung c6 th6 lhm cho c6c cii c6ch ph6p lu$t trb nen kh6 khZn. Mot nghien chJ cho thiy, sq bHo v$ ciia phhp lust b Nga m3c du thip hon n h i h so v6i miic trung b'hh cfia thh gi6i vho niim 1992, dZ d u s liet vho hhng cao nhit tren th6 gi6i vho niim 1998.29 Nhung c h g v6i n h h g ti6n be trong chc bien phhp bdo ve cfia ph6p lu$t, nguM ta c h g nh$n thiy vi$c thi hhnh y6u kkm di?i lhm giHm gia tri c8ng bing cGa lu$t ph6p. CBc lqi ich d u ki6n tii vi$c 6p d w g c6c di&u khodn bHo ve phiic tap ciia phhp lu$t bj han chh vi b chc nu& dang phit tri6n c6 mlSrc do thi hhnh chc di&u khoHn bHo v$ ciia lu$t ph6p thip. Viec uu tien mh c6c nu& nhy chn 12 t h g c u h g hi& q u i thi hhnh, th8ng qua c6c n8 luc nh%m tao ra mot nhi

nu& hoat dong c6 hieu qu i vh c6 gi6i han trong hhnh dang (chuong 5 ) ) vh cii thi@n tinh hieu quH c&a h@ th8ng tu ph6p (chumg 6) hay hp dung c6c lu$t I@ kh6ng vu@ qu6 n%ng luc ciia c6c nhh I$p ph6p vh nhh chinh tri.

Mat cbu h6i duqc dgt ra Ih, chc nu& c6 nPn 6p dyng c6c lu$t doanh nghiep vh lu$t phh s i n phhc tap hay kh6ng. C6 mot s8 lu$n di6m b g h0 c6c quy dinh b i t buoc d8 bHo ve nh*g nguiri cAp v6n cho doanh nghiep. Theo n h k g lu$n di6m nhy, chn c6 n h h g bi@n phhp ki6m so6t d6 bHo v@ n h h g nhh dhu tu kh6ng c6 nghiep vu. H m ntia, vi@c ti@u chuin hoh duiri hinh thGc lu$t qu6c gia cho ph6p ha thip dugc chi phi thi hi&. Tr6i lai, chc lu$n di6m phin d8i viec hp dung chc quy d w nhy cho rang, chtng c6 th8 lhm giHm n h h g shng ki6n c&a chc nhh dhu tu vh c h i doanh nghiep. Mot s6 ngubi cho rang, v$ nguysn tic, nhh nu& tin dHm bio thi hhnh lust v6 h p d&ng, cbn d8 cho ciic c6ng ty tu soan thio chc bi@n phhp bHo ve c6 hi& qu i v h dua chtng vho dihu khoin hoqt dong cfia c6ng ty.

Tuy nhisn, n h h g kinh nghiem trong quh khu cho thiy su chn thiat v6 chinh tri c ia viec n@n c6 c6c lust phuc tap hm, duqc nhh nubc soan thio vh d i m bHo thi hi&. it c i chc nu& dZ c6 hinh thuc doanh nghi@p hoat dong trong mat thiri gian khh dhi, t h u h g th6ng qua quh t r h h d6i miri vh thir nghi@m cGa minh, cho ra diri c6c lu$t dgc thii ri@ng c&a minh. N h k g luat nhy t h u h g lhm giHm quy&n luc cGa chc chii doanh nghiep, vi du nhu lu$t doanh nghi@p vh lu$t ph6 s k . N6i c6ch khhc, chc nu& nhy dZ ph6t tri6n n h k g hinh thhc bHo v@ phhp lu$t phixc tap h m so v6i lu$t v6 h o ~ dang (hap 3.3).

V&II cbn mat cbu h6i thuc nghiem dugc d3t ra lh, lieu chc lu$t chi ti6t d6ng vai trb p h h b6 quy6n luc cho n h h g nguiri cung cip ngu&n lyc - vh Hnh h u h g t6i t6 chuc c&a doanh nghiep - c6 cii thien d~rgc c6ch thuc phin b6 chc ngu&n luc b@n trong doanh nghiep hay kh6ng. N h h g nB luc dby nham lumg hoh mirc do bi0 ve phhp 19 d8i viri c h i c6 phhn vh c h i nq dZ gqi 9 mat s8 cbu tri ltri (hop 3.4). sang c h h g cho

ngP s.3 Nhu ca"u d6i vui luet chinh t h k : sy phht tri6n cQa lugt c6ng ty

Anh FPF;IP, va Di3c IC n h w d c &u t i h banha '5 lust c6ng ty cKnh t h k . Db la &n&c di d u t a g viec phbt ttri6r-t *i$t o d q ty. Nu& Anh cho phQ w do thinh lap c-ty t%&n 9688:Phap &?t"Ig b6 q&ri t y do ha*

;I& cMg ty vAo nbn lkl; chinb quy6n bwg New Yo& th6ngqut1 I@ cfrng ty vap ntm 341 k L, chinh phi? h;rc ban ham b@4 ~t.th@mg &I h3m 1861.

COokr)t thahh I& odng iy cho tMy, t h h quy8n c%l vdi cac ngqdn 4 a bgn lrong doanh rlQhI$p W c ch* tir nha n h t& tu mhh. chfq ti &a th in ci?a cac lu$l @ric W sav FPY. broq ~0 ; th ih Mydn dugc p h h bd cho C ~ C 86i lit W &An khlc hnrud tham gia c h q ty. DO d c CUBC Mijnq h o h g kirrh 16 dy ra sau khi oao ~IX@ thinh I& ccbng ty t y do dqc berr Nnh. d& U$n v l H qBc dm& ngw d i ~ t ra dtJ rbi &II ~hay hRau pha sbn, chhh phir b h i r l u ~ d l c p g y ~ 3 ~ u y @ k & m k d ~ n q ~ & v & cy U d v l IAC b i b ph' Mdrn soat& dc pBd& t u a "% v d doanh nghiep. Ch ng han, lu3 cdng'ty qudc @EN d u

'1 tibh cda b k d5 Uuqc rum iudt k ~ c YlaythB, c6 tinh harl c66 hgrl vPo nilm $@@4, $au khi x& ra khhg )oin) Sqr cd mY va th i l r~~~Omdi i &4& vigc c ic n N hoqchdinh , chhh Gch ph& dk Cmlr rhiihg qy8t ffirth n j o d th4 gay t h l g t k c h o n d n wc timi nhb d u w mg c8.p - cR&ng nhu t'hay & Ui6u 14 Umrrh rrghihp, gi& thd dnad n$li9p, hay xac dSrh 96 Ju~ng hoac d)lh gi9 e8 pht& cira Uognh nghi@p. Tu do, nhb mcrdrr: chuydr, djch quyen LLJC Pdi v6i d c quYdt d$M nPy ra kh6i ism tay E$ n h h g n@I qdi ti, doanh ngkib. Sq d o v4 W a i lao a ~ n g p n dao Bua ra'nhu l i rnOt@h%n trong 11.41 pt14 s8'n c~ k b b g phei IN1 c6ng: ty, vfi quy d'jnh !a,

1 nhhq ng&i lam c h g hhah . d m ou ll8n 661 vdl cac ph& tdi sk mQng dugc bh dbm va mi kh) v 6 l d cac thl sfln co b8odirn, W deamh rrghw ph4 sh. '

Vi& Fkih pl(iap'bw hhimg Qieq p~$p,bdo vB My a cac wCto c6n@ tho thdy, 6y mi6u kh8 n h g v6 chinh trj hay Tdnh 6 c6q viic duy fri m@ e'thbng b W t o h p b thugc vao C A C ~ M d4y bu c6 chuyen moo v i &c nha q u h bdm trOrrg domh.nghigg t y thidt kg ca

: cir& -140 d i gia qwg cac'mnh cha'p ti&m ting.

Ngu&:P~ur va cAc t i c gie Mac 2000, t$ MU ca sh c6+ Bao & Phet tr ih gibf 8002.

. - .

thAy, c6 s u lien he chat chP gifia s u tan tai cGa c6c h i thhi b io v@ phhp lust vh chc chi s8 phHn hnh k6t q u i hoat dang hien tai vh tumg lai ciia doanh nghiep. N6 cGng cho th$ s u gia t%ng mirc do b io v@ ciia phhp lust tao ra khH n%ng c6 n h k g ciu tr6c s?r h k ~ da dang h m . DZ xiy ra su chuy$n dich kh6i chc ciu t r tc t$p

trung do nhh nu&, c6c t$p doan kinh doanh vh

c6c doanh nghi@p nuirc ngohi chi Sy thay ddi nhy giGp cho vi@c bHo ve quy6n lqi c ia c6c c6 d6ng thi8u s8. Hinh 3.3 chi ra m6i lien he giiia quy&n c i a cd d6ng vh s y ph6t tri8n thj truimg c h h g kho6n. 6 c6c nuirc c6 mire do bio v@ quy&n lqi c6 d6ng y&u kCm, c6c c8 d6ng chi

hay ki6m so6t c6 th6 tuirc doat n h k g lgi ich mh lE ra thuac v& c6c cd d6ng thi6u s6.

N h k g nguiri ki6m so6t c6ng ty c6 th8 nh* thhy gi6 tri c i a s u ki6m so6t nhy vi tir 66 h~ c6 th8 bbn riit c6c lqi ich c6 nh2n tir c6ng ty, v i g2y thi@t hai cho c6c b@n li@n quan kh6c. HQ c6 th8 Hnh h u h g ttri n h k g ngubi duqc 1- chon vho hai d6ng quHn tri ho$c ttri vi@c bd nhi@m t6ng gi6m d6c c6ng ty, hay ho c6 th8 chuy8n nhuqng thi s in vtri mGc gi6 phi th! trubng cho nhiing ngubi th2n thikt ho$c ti@u phi nguhn luc lzng phi, lhm thiet hai cho doanh n g h ~ $ p . ~ ~ Mot t h trubng mang tinh ciyd~ tranh d6i vtri su lugm so6t c6ng ty c6 th8 chAn chinh hoat dong cia c6c doanh nghi@p tao ra mGc lgi tYrc kkm cho nhh dhu tu. Nhung 6 hhu hat c6c nuirc, hikm khi xHy ra c6c vu than tinh c6ng ty. Tren thyc tk, tinh hi@u q u i c ia thi truimg v& ki6m so6t c6ng ty - mat loai ca chb quHn tri c6ng ty - phy thuac vho vi@c c6 c6c tK truimg c h h g k h o h c6 tinh thanh khoHn cao hay h a n g , vh chi phi c ia vi$c th6n tinh c6 th6 ~ a o . ~ ' Hon nib, n h k g ngubi dang'ki6m so6t c6ng ty vh c6c nhh quin tri c6 th8 v$n dong chinh p h i d m ra c6c bien ph6p ng6n chgn viec th6n tinh c6ng ty.

Mat nghien c h gin d2y vk do luimg lgi ich tu nh2n clia quy&n ki6m so6t 6 18 nu6c c6 t h truimg c h h g kho6n 1611 nhht (vao thbi di8m nHm 1997) cho thiy, n h k g lqi ich nay rit kh6c nhau giiia c6c nu& vh c6 th8 chiam trong d6ng k8 bong gi6 tri c ia doanh nghi@p. 32Gia tri n h k g lqi ich nhy thay ddi tir mat p h ~ tu ttri mat nGa gi6 tri v&n ~ truimg 6 Chil@, Hhn QUBC vh MCxic6. Nguqc lai, lgi ich tu nhin trung binh 6 mGc dutri 4 ph& trZm 6 Dan Mach, ~ 6 n ~ C6ng (Trung Q U ~ C ) , Thuy Dign va My. Sy bHo ve cia ph6p lu$t c6 th6 dong vai tro quan t r ~ n g trong vi@c han ch& khi niing nhiing

Hop 84 Do l v h g r n h do bio ve ciia phap lugt d6i vbi cac c6 d8ng

Cac bien phap do tm%g dinh l u p g d6i v6t d c bien phap 60 vg cira phap lugt tap trung v io mac do ma lu$t zhuy6n ddjch quy6n luc kh6i cac nha quin trj hay cac cb 5Klg kidm ssdt."

Cac cb d6ng thuc hi& quy6n Igc cira minh bang viec bau Mi d6ng quin tri va b6 phi& d6i v6t cac v h d quan trong c b c6ng ty. Viec d h t l gia muc do b io ve cb d61'1g tGp trung vao cac th6 tuc b6 phidu trong cac doanh ighiep. Cac nhA ddu tu duqc d o v@ t6t han khi cac c6ng ty 6 mot nuuc thuc hi& quy tee mot cb phidu-mot phi& ~du. Khi d c phi& bdu duqc gdn v 8 cd tuc, nhiing ngm3 nOi ba (insiders) khdng th6 co quydn Iuc kidrn soat lirn d6i v6i c6ng ty ndu kh6ng s6 h w ddng kd 1u6ng tidn cca doanh nghiep, di&u nay IBm giim dong ca sir dwg chech huhg ngudn Iuc cca doanh nghiep cca cac nha quHn tr/. -u$t phap ir mot s6 nuuc cho phep kh6ng theo nguygn .8c mot cd phidu-mot phi& bau. Cac c6ng ty co thd phat ianh cac cd phidu W6ng duuc b6 phidu, d c cd phi& co quy6n bd phi& thdp hay cao, cac cd phidu sang Iep vidn i/6i quy6n b6 phgu clfc kq cao, hay cac cd phi& ma quy&n b6 phidu tgng Rhi chirng duuc gi3 l i u hon. Cac :6ng ty ccng co th8 han ch6 tdng s6 luung phi& b4u ma not cb d6ng nh6t djnh co thd b6u $i dai hOi cd d6ng, (hang phu thuoc vao viec ng& do kidm soat bao nhi&u :b phidu.

LuOt d n g ty co d c quy djnh b io ve ca chd b6 phidu ig5n then su can thiep cira nhiing ngua r@i bo. Met ighien clhr g in day d5 dua ra mot th~rirc do dd do I&g nuc dQ b io ve cira he thhg pldp lugt do'i v6t cac cb bng thidu ss6 tnrirc cac nha quin trj hay cac cb d b g da d trong q ld trinh ra quydt @nh cira c6ng ty. Nghien clhr ?By xac djnh &u quy6n ca b in la:

Thu nhd, lieu cac cb d6ng co phii dich than b6n b iu lay h9 co the giri mot ngua dai dien dugc u$ quy6n hoec giri phi& b6u c3a ho qua d d n g bw dien? Thu hai, cac :6 d6ng co bj ngBn cHn vigc ban cd phi& cira minh vai ngay trudc khl dai hOi cb d6ng di6n n kfu3ng? Thu ba, lieu quy djnh b6 phi& tich luq d6i v6i hoi d6ng quin tri co duuc ph& khbng? Hhh thuc nay cho phep cac cb d6ng hidussb co nhi6u quy6n lgc h m trong vlec ccdqi dien cira h~ vao hQi d6ng quin trj. Thu tu, lieu cac cd d6ng thidu so' co cac ca chd phap I$ b io ve ho tcuirc khd nang de n h cira cac nW quin tri hay kMng, ching han quyen y8u d u c6ng ty phii mua laic6 phi& cca n h k g cd d6ng thigu ssd phdn d6j cac quya djnh quan trgng cca nha quin tri ? ThO nHm, cac cd d6ng co quy&n mua uu tign 56i vui cac dql ph& hanh cd phidu mdi dd ngan chen viec giim t i le ca" phieu hay khbng? Thu sau, t i le v6n cd p h h cgn thidt dd y6u c$u dqi h6i cd d6ng bdt thudng la bao nhibu? ching hall, 6 Mehic6, t i le nay la 33 phin trim, do vgy n6 n g h c8n viec cac cd dbng thi6u ss6 t6 chirc dqi hqi cd d6ng d6 yOu d c h hay bHi nhiem cac nha quin tri.

~gudn: La Porta va cac tac g i i kNc 1998.

~ j n h 3.3 chic chin sG &ang d8i c6c cii c6ch lhm chuy6n Cac quy6n cira c6 dbng va sv phat trign cira thi dich q u y h luc t& n h k g nhh d i u tu b@n ngohi t r u h g chling khoan doanh nghiep. 4,50 - Mat 6p Iuc ti&m thng d6i v& s u thay d8i lh

Gia tri cao hon co nghia la muc d@ G o ve quy6n Im c6 d6ng t6t h m

Ngu&: La Porta va cac lac gi i khac 1998.

Ty 16 cac cbng ly lrong nuac duuc nJm yet 4,OO

ci, ph~Pu lren tdng d&n sb nam 19

3,50 D Ty le v6n t h ~ truirng eua cac c6ns ly d ~ m c n16m y&l w7ph16u h6n

3,OO GDP nam 1999

2,50

2,oo

1,50 -

ngulri n im q u y h ki&m so6t tu6c do+ t gi6 trj cGa c6ng ty. Nghi@n c h nhy chi ra ring, c6c quyan d u ~ ph6p lu$t quy dinh yhu kkm, c6c c6 d6ng kh6ng n i m q u y h ki&m so6t, c6 tac d w g gi6i thich mat c6ch he th6ng ttri h m 70 phin tr6m su khic nhau trong lqi ich c6 n h h . D6ng chfi jr nhit 1h c6c y6u t8, nhu chit l u p g ciia su bio ve nhh d i u tu n6i chung, c6c quy2n ciia c8 d6ng thi&u s6 trong trubng hcp xiy ra chuy6n giao q u y h ki6m so6t doanh nghiep vh c6c ti@u chugn tlu hBnh lust ph6p.

Viec 6p dung c6c th& chh qu6n tri doanh nghiep chinh thiic tuy c6 l d ich, nhung viec chuy6n tii mat he th8ng dua vho mang lutri sang he th6ng chinh thGc tao ra chi phi cho c6c thhnh vien ciia mang lutri nhy. Cac doanh nghiep thimh vicn c6 th6 tich luy tu b in th$ng d u do ti6ng t6m ciia ho trong viec thanh to6n c6c khoin nq, khi niing cung tip th6 chip, ho$c k h i n6ng ciia ho trong viec y@u ciu cac doanh nghiep kh6c phHi thuc hien thanh to6n. Su phan ph8i lai c6c lpi ich g6p phin giii thich tai sao lai

-

1 ,oo

0,50

c6 su ch8ng d8i rong r2i ciia nhi&u t$p dohn kinh doanh hhng d i u d8i vtri c6c cii cach qu6n tri tr@n quy m6 toin ciu. Ciing tumg tg, cdc nhh quin tri hien dang d u w tu do quyht d f i

1

-

mb cfia d8i vtri c6c dbng thumg mai vh thi chinh. Viec mb cira nhy lhm thay d6i ccr ciu quy2n luc vh lqi nhuan ciia c6c nh6m lqi ich. CAc doanh nghiep hien dang hoat dong c6 th6 khuy6n khich mb cfia vi n6 l im tiing ccr h6i xuit khgu hay do m6 r6ng khi nang huy dong c6c nguBn v8n chi phi thip d8i vtri c h h g . Nhung m6 c h thubng c6 tinh h6 tumg, vh k6t q u i 12, s u xu% hien ciia c6c doanh nghiep canh tranh vh cac nhh d i u tu nubc ngoii v6i c6c thd chh quin tri c6ng ty khac. Cbc d8i th; canh tranh nuuc ngohi trcn thj trubng s i n phim c6 th& c6

0,oo 1 J = I

chi phi v8n thip hm, d i n ttri c6c 6p luc 6 trong nubc dbi h6i cii c6ch lu$t ph6p vh ha thip chi phi lien quan ttri s u bio ve ciia phap lust. C6c nhi d i u tu nu6c ngohi c in tihp csn th6ng tin th6ng qua c6c k@nh c6ng cong d6 x6c dinh duac c6c ccr hGi, vh do ho kh6ng phii lh mat phiin trong m w g lutri dZi dugc thiht lsp n@n ho cin bio ve ciia phAp lust d6 trdnh bi lam d w g . Do v$y, s u gia nh$p ciia c6c doanh nghiep vh c6c nhh d i u tu nukc ngohi dZi tao n6n c6c nh6m lqi ich mtri.

6 mat s8 nu& - vi d y c6c nu& ch2u My Latinh - xu h u h g c6c doanh nghiep trong nu& ni@m y6t c6 phihu tr6n thj trutrng c h h g khoiin n u k ngohi c ihg lh mat chit xfic tac cho c6c thay d6i. Su thay d6i nhanh ch6ng trong c6c quy d f i tai mat s8 1-hh vuc d& phiin h g v& c6c dbng thi chinh xiy ra trong khi c6 c6c chuydn bihn chsm h m trong cac quy dinh v& viec c6ng b8 th6ng tin vh cdc lust c6ng ty, lust phd sin, lu$t c h h g k h o k vh lust lao dang. c h k g h w b Braxin, thay dBi trong c6c quy dinh v& thi trubng c h h g k h o h nhanh ch6ng h m so viri lu$t c h h g k h o h vh lust c6ng ty (hap 3.5).

GiZi py;t b&ng hpp rnit k h i niing thanh toin Lu$t ph6 s i n Ih mot th6 ch6 q u k tri quan t r o ~ g cho phkp ph2n ph8i quy&n luc vh ra quyit djnh

m'- ~ h a ~ d 6 i luat phip vB didu ti6t b Braxin

Ed* ihw hh mi r*rCrc, fi A*- c6-a~ , m g * 40 m ~ l g ii4i v@s &a -.Rhieam iq i c6 &I 3

v& ciic quy&n d6i v& tii s in khi c6ng ty ldm vho tinh trang kh6n.h t$n tii chinh (financial dis- tress). C a ch6 giii quy6t t r u h g hqp mit khi niing thanh toiin c6 hi@u qu i g8m c6 lu$t ph6 s in v i ciic ca ch6 thi hinh, c6 lqi cho c i con nu v i chii nu. C a ch6 niy cbn bing giiia muc ti6u bio v@ quy&n I@ ciia c h i nu - mat ycu ciu r i t quan trong d6i v& huy dong v6n d i u tu - vh ngiin ch$n vi@c thanh 19 quii s h ciic c6ng ty v in c6n c6 th& @c hoat dong. SIJ phit tri&n ciia h i u h6t ciic h@ th6ng cho thiy tim quan trong cda viec cbn b b g ciic iip IIJC xii hai v i chinh tri. SIJ phiit tri&n ciia c6c thii tuc phi s in c6ng ty phy thuoc ding k6 vio vi@c ai 1 i ngubi kh6i x u h g ciic thay d6i phiip 19, v i vho c6c 6p lqc kinh t6 v i xii h6i hien chi6m uu th6 (chuang 1). ~ h i n niy thio lu$n mat s8 thinh phin quan trong cGa lubt ph i sin. Cic n& dung chi tikt cia 11.12 t c6 vai trb quan

tqmg. C i cdu chti cGa lubt vh ciu trGc ctia h$

th6ng ph6 s in d&u quan trong d6i v& ciic k6t qu i kinh t6. Vi dy v& di&u nhy dH duqc minh c h h g tr6n cu sb so s6n.h lu$t ph i shn ciia nu& Nga niim 1992 vh n&n 1998. Lubt n&n 1992 quy

di&u ki$n d6 bit d i u ph i s in 16 t6ng gii tri c6c khoin n ~ c h u a thanh t o h vuqt qu i t6ng gii tri thi s in tr6n bing cdn d6i tii s i n cGa c6ng ty. Nhung di&u ki$n nhy kh6ng c6 hieu qu i vi nhh quin tri c6 th6 dz dhng thay d6i gii tri thi s in c6ng ty tr6n b h g c h d8i thi s in cGa c6ng ty. 34

Do tinh minh bach thhp vh kh6ng c6 nhi&u bien ph6p bio v$ v$ met lu$t phip, n6n r i t kh6 c6 th& x6c dinh duqc tinh hinh thqc cGa doanh nghi$p hoec dua ra y6u ciu phi s in cic doanh ngh$p kinh doanh y6u kkm. Trii lai, lubt n5m 1998 dZ dugc di&u chinh d& lhm cho viec bit d i u thti tyc phi s in trb n6n d8 ding h m . Mat chti nq co mot k h o b nu nh6 (it h m 5.000 d6la My) qui hqn h m ba thing c6 th& gGi h6 su y6u ciu phi s in doanh nghiep. ~ 6 t qu i 1% s6 lumg cic ha su y6u ciu phi s in doanh nghiep d i t h g tir 4.320 n5m 1997 16n 8.337 niim 1998 vh h m 13.000 niim 1999.

Vi$c th6ng qua hay di&u chinh lubt ph6 shn thuirng xiy ra trong c6c thbi ky k h h g hohng kinh t6, c h k g hgn trong cuoc k h h g hoing thi chinh D6ng A ddy. Trong ciic thbi ky nhy, khi vi$c duy tri 6n djdt mGc s i n lugng lh m6i quan tdm chii y6u, thi lubt ph i s i b t h u h g c6 xu h u h g dg c h u h m v6i cic c6ng ty con nu. Ddy lh truirng hqp dii xiy ra 6 Ind6n6xiaI Th& Lan vh ~chent ina. Cic vi dy trong lich sir ciing b i n g djdt t im quan trOng c i a k h h g h o b g thi chinh d6i v6i viec thi6t k6 cic he th6ng ph i s h . ch ing han 2rnu6c My, lfic d i u lu$t p h i s in c6 thi6n h u h g c6 1Q cho chG nu, nhung sau 66 d s dugc sira d6i d& cho d8 chju h m d6i v6i cic c6ng ty con nu trong thbi kjr k h h g h o b g (chumg 1).

~ & t quH cfia k h h g hoing thi chinh D6ng A 1h tit c i cic nu6c chju i n h h u h g cGa k h h g h o b g d&u th6ng qua cic lubt phi s in m6i. Mat cdu h6i quan trong duuc d$t ra lh, lieu c6c thay d6i phip 19 nhy chi d m thuin phdn lai cic phin duuc hubng cGa nhting b6n li6n quan khi

con nq ph6 s b hay 1 i n6 thuc su lhm gia t5ng gi6 tri c6c p l ~ h nhy d6i v& c i chG nq vh con nq. MGt nghi@n c k gh ddy cho &Ay, gi6 trj cGa ti t c i c6c b@n lien quan - c i chG nq v i con nq - dgu t5ng khi mot cii c6ch he th6ng ph6 s in cGa Th6i Lan duqc d y ki6n xiy ra. 35 Sau klu n h b duqc c6c tin tiic tich cuc vg cii chch, gi6 tri v6n c6 phin cGa c6c c8ng ty di vay vh c6c thz ch6 cho vay dgu t5ng hcm 25 phin tr5m.

D6i v& c6c doanh ngluep nh6,lu$t ph6 s in c6 nhdn c6 vai trb quan trong. H ~ U h6t c6c doanh nghiep m& dgu b i t d i u kinh doanh du& hinh thiic doanh nghiep mot chG. D6i v& c6c doanh nghiep niy, c6c quy tic ph6 s2n c6 nhdn c6 inh huirng quan trong t& c6c rGi ro cGa doanh nghiep khi thhnh l$p doanh nghiep v i t& b i n thdn quy6t dinh thhnh l$p doanh

nghiep. Vi du, met nglu@n ciiu b My cho thhy, c6c doanh nhdn tigm n5ng b c6c bang cho phkp quygn b i t khi xdm pham kh8ng p& han d6i v& nh i cha khi xiy ra ph i sin, c6 it kh i n k g vay nq hcm 25 phin tr5m so v& doanh nhdn b c6c bang kh6c. Nguy@n nhdn 1 i do tai c6c bang niy, chi1 nq c6 thz tich bi@n it thi s i n th6 chip hcm khi doanh nghiep ph i sin. ~ h 6 n h m g c6c chG nh i b nhiing bang nhy c6 khi n5ng thhnh l$p doanh ngluep nhigu hcm 40 phin tr5m so v& n h h g ngutri b c6c bang khic.% Cic nguy6n ti& trong he th6ng phii sin. C6c

quygn do ph6p lu$t quy dinh cGa c6c chG nq lhm t5ng khi n5ng c$n tin dung cGa c8ng ty c b g nhu t5ng 68 r6ng v i 68 sdu cGa c6c thi t r u h g nq. Met bien ph ip dcm giin d6 bio ve c6c chG nq trong t r u h g hop c8ng ty mit khi n5ng thanh toin 1 i t8n trong t h ~ tu uu ti@n tuyet d6i trong c6c y@u ciu d6i v& thi s i n cGa c8ng ty khi c8ng ty ph6 s in hay phii t6i ciu triic. Theo thii tu niy, cin phii tr i cho c6c chfi nq uu ti@n trubc, sau 66 1 i c6c chG nq c6 muc d6 uu ti@n thip hcm, v i cu6i cimg c6 d8ng duqc nh$n phin gi6 tri cbn lai cGa c8ng ty. N h m g n6u c6 d8ng kh8ng nh$n duqc gi khi c8ng ty ph i sin, thi c6c nh i qu in tri, v& cucmg vi dai dien cho c6 d8ng c6 thz tim c6ch tri hoZn hay tim cich trinh ph i sin, ching han bing c6ch

ti6n hinh c6c d u i n nlugu r~ ro khi c8ng ty ldm vho tinh trang kh6 k h k vg thi chinh. Do 66, vi@c bio ve m8t phin gi6 tri cGa c8ng ty cho c6c c6 d8ng trong t r u h g hqp ph6 sin, ngay c i khi quy tic uu ti@n tuyet d6i lhm cho gi6 tri cbn lai klu6n c6 d8ng nh$n duqc bing khhng, t h u h g duqc xem 1 i met giii ph ip t6t. 37

M6t xem xkt quan trong li, lieu lu$t c6 cho phkp mb d i u thG b c ph6 s in m6t c6ch tu d6ng - vi du xuit phi t tir viec kh8ng thanh t o b hay tri hoZn thanh toin nhu duqc quy dinh b Nga. su mb d i u ty d6ng n iy l im giim gi6 tri lign v& viec tri hoZn quy6t d d ph6 s in cGa nhh quin tri hay c6c c6 d8ng chinh. C h h g c b g giiip cho viec x6c djnh r6 ring quygn cGa c6c b@n khic nhau khi kh8ng c6 c6c th6 ch6 b6 sung (xem vi du vg Hunggari trong chucmg 1).

Sy c6 mzt cGa cic th6 ch6 b6 sung c6 vai trb quan trong, do v$y viec quy dinh m b d i u thG b c ph6 s in cin duqc thi6t k6 ky l u h g . Lu$t ph i s2n cGa Th6i Lan n5m 1999 dZ dua ra quy dinh mb d i u thG b c ph i s2n: khi con nq dZ nq m6t nh6m c6c chG ncJ s6 ti& hcm met trieu baht thi c h i nq chinh phi i de trinh y@u c iu ph i Tuy nhi@n, quy dinh n iy dZ kh8ng mang lai t6c d6ng mong mu6n do kh8ng c6 cic th6 ch6 b6 sung cin tlu6t. Mzc dii quy d d mi? d i u thfi tyc ph6 s2n n iy duqc x6c dinh r6 r b g , n h m g bu6c thtr hai trong thG b c ph i san - tbc 1h x6c dinh viec mi t kh i n5ng thanh to6n - lai kh8ng duqc x6c dmh r6. hit lh, Chin digu kien dz xem m6t c8ng ty mi t khi n5ng thanh toin dB d~rqc n@u ra trong Dao lu$t Phi s i n 2483; n h m g do n h h g digu k e n n iy r i t kh6 d i p img, n@n c6 r i t it vu ph i s2n thuc h e n the0 thG bc , ngay c i sau h lu$t dZ duqc sea d6i. Cic quy tic k6 to6n ciing kh8ng quy dinh r6 tii s i n c8ng ty cin phii duqc ghi vho s6 s6ch bing d6ng ti&n nu6c nio, vi v$y n h h g ngutri chG c8ng ty c6 th6 dz d ing sha d6i b2n c2n d6i tii sin, l im cho c8ng ty c6 v6 nhu vsn cbn khi n5ng thanh toin, v i ng5n cin viec c6c chG nq ki@n dbi ph i s i n c8ng ty.

C6c cdn nhic vg mzt xZ h6i vh chinh trj clu6m uu th6 trong viec x6c dinh thii tu 1~ ich cGa c6c chG nq. Kinh nghiem b nhigu nu& cho

thiy, c6c c8n nhic v6 m$t x5 hoi hi t sirc quan trong trong c6c thtri kjr c8ng ty bi kh6nh t & ~ tii chinh. Lu$t phi s in c8ng ty t h u h g 6nh h u h g

tM cic doanh nghiep l h m i kh6 khin tii chinh

b c6c doanh nghiep niy c6 th& giy ra nhiing 6nh h u h g l h dhi v6i toin viing hay tic dong ding k& t6i c8ng 2n viec lim. Mot s6 nubc d5 c6 nhiing sGa d6i mang tinh sing tao d6i vM thii tuc thanh 19 tii s in th8ng t h u h g nham lim gi6m inh h u h g ti6u cuc ciia phi s in d6i v6i ngutri lirn c8ng. ch ing h g , mot thii tIJc tuong tu nhu trong lu$t phi s in cila nubc Anh mM d iy dZ duqc dua ra b~ad icx tan . Doanh nghiep

duqc bin nhu mot chinh th6 th6ng nhit cho ngutri chii mM, v i mot h~rp d6ng duqc ky kkt y6u ciu ngutri chii mM ph6i tikp tuc thu6 tit c6

nhin vi6n. C6c chii nq, do t h u h g c6 vai trt, t8i

trq cho viec mua lai doanh nghep, c k g k g h8 thii tyc niy. Trong n h 2000, g in 38 phin trim c6c vy thanh 19 doanh nghiep b ~ad icx tan duqc thuc hien the0 thii tgc niy. Nhiing bi6n th6 ciia thii tIJc niy tan tai b nhi6u nubc, han b Indbn6xia v i H in Q U ~ C . M$t tr6i ciia thii tIJc niy 1 i n h k g ngutri chii mM kh8ng mu6n ti6p tuc thu6 t i t c6 nhin vi6n, v i c6 th6 kh8ng thuc hien v6 m$t kinh t6 trong viec doanh nghiep giG lai t i t c6 c6c nhin vi6n ciia minh.

Mot cin nhic quan trong kh6c trong viec thi6t k6 c6c lu$t phi s in 1 i quy%t djnh ai 1 i ngutri c6 th6 giri ha so xin t6i t6 chuc ho$c thanh 19 doanh nghiep. C6c cin nhic c6 li6n quan kh6c 1 i su chG y tM vai trt, ciia con nqv i chii nq, vai trt, ciia nhiing ngutri qu6n tri doanh nghiep v i c6c b6n li6n quan trong viec chugn bi d6 xuit t6i t6 chirc doanh nghiep, kh6 ning ciia nhi qu6n trj di6u hinh doanh nghiep trong giai doan t6i t6 chirc, v i lieu c6 quy d m ~IJ dong luu lai tii s in kh8ng. Vi du, c6c nghi6n c h cho thiy kh6 n2ng ciia c6c nhi qu6n trj duy tri vi tri

ciia hq c6 6nh h u h g xiu t6i quy6n ciia c6c chii nq v i t h u h g di d8i vM kh6 ning tikp c$n n g d n v6n b6n ngoii kkm h ~ n . ' ~

in^ c h h g tir c6c nubc c8ng nghiep v i c6c

nubc dang ph6t tri6n cho thiy, t h h h c8ng ciia

c6c co ch6 d im ph6n c6 ciu trGc hay chirih thuc

trong thii tuc phi s b , phu thuoc v io siic manh

ciia he th6ng tu ph6p. Hieu qu6 ciia c6c thii tIJc

phi s in trong viec tao ra c6c gi6i ph6p nhanh ch6ng c6 vai trt, quykt dinh xem ai 1 i ngutri l$p

ha so xin ph6 s in chinh thirc. Mot s6 nubc dang

ph6t tri6n dZ thikt lap c6c co quan tu ph6p hay bin tu phhp chuy6n tr6ch d6 gi6i quy%t c6c v in d6 li6n quan d6n chc doanh nghiep mi t khi n2ng thanh toin, lirn cho ti6n trinh niy di6n ra b6n ngoii he th6ng toi in .

Nhmg kh8ng ph6i t i t c6 c6c thir nghiem

niy d6u thBnh c8ng trong viec c6i thien c6c kkt

qu6. b a n Do ching han, Hei dbng Tii ciu trGc C8ng nghiep v i Tii chinh duqc thinh l$p v io nirn 1987 d6 t6i ciu trGc hay thanh 19 c6c

doanh nghiep c6 quy m8 l h v i trung binh mi t kh6 n h g thanh to6n. Trong 13 nirn tan tai ciia

hoi d&ng niy, thtri gian trung binh d6 quykt djnh kk hoach t6i t6 chirc lai tinh tir ngiy vu

viec duqc ding ky vM hoi dang 1 i 1.664 ngiy v i vM quykt dinh thanh 19 1 i 1.468 ngiy."Hon nGa, 35 phin trim c6c vy duqc ding ky trong

nirn 1996 v i 63 phin trim c6c vy duqc ding ky trong nirn 1997 vgn chua duqc quy%t dinh cho tM t$n cu6i nirn 2000.

C6c thii tIJc thay thk kh6c trong viec gi6i quy%t tinh trang kh6 kh2n tii ckinh t$p trung

vio c6c hinh thirc bin tii s6n hay b h d i u gi6

ti6n m$t. Bin d iu gi6 ti6n m$t c6 th6 duqc ti6n hinh dz ding v i kh8ng phu thuoc vho he th6ng tu ph6p. " MM dii tr6n 1y thuykt thi h ip dsn,

nhmg nhiing hinh thirc n iy chua duqc si'r dung

rong rZi, tru b Thuy Di6n v i M6hic8. Mot v in d6 trong co ch6 bin d iu gi6 1 i su phtl thuoc v io

c6c thj t r u h g thir tip c6 tinh thanh kho6n. Don

g i b ho6 c6c thi6t kk th6 ch6 - ching h g quy dinh mb d iu tu dong thii tuc phi s in - trong db

x6c dinh rd nhiing hinh dong nio cin duqc tikn

hinh v i gi6m b6t su tujr tien, sG mang lai hieu qu6 cao hon b c6c nubc dang ph6t tri6n v6n c6

n b g luc hinh chinh yku kkm v i c6c dbng

th8ng tin bi h v ch6.

thyc s y 1h nhiing ngubi b@n ngohi doanh nghi@p, ho t h u h g gap phii c6c kh6 khHn trong vi@c giim s i t c6c nhh qudn tri, v i ho cihg thubng phdi phu thuac vho c6c nhh qudn tri d6 c6 duuc c6c th6ng tin c& thikt. Vh tham chi ngay c i khi ho c6 th6ng tin, ho ciing c6 th6 thi6u ky n h g , thbi gian vh dong lyc d6 gi6m s6t hhnh dong ciia c6c nhh q u h tri.

Nhiing v in d6 nhy duuc mb rang b c6c nutrc dang ph6t tri6n. Dai da s6 c6c doanh nghiep l h b c6c nutrc dang ph6t tri6n c6 ciu triic sb hiiu t$p trung, trong 66 c6 mat c6 d6ng ki6m so6t doanh nghi@p, hoac doanh nghi@p lh thinh vien trong mat t$p dohn kinh doanh. ~6 d6ng ki6m so6t c6 th6 th6ng tri qu6 trinh lya chon hai d6ng q u h tri, nhit lh khi doanh nghi@p c6 quy dinh kh6ng 6p d w g hinh thiic b6 tich luv. Diku nhy dHn t6i vi@c c6c t h h h vicn hai d6ng qudn tri kh6 c6 quan di6m dac lap. Them vho 66, c6c dbng th6ng tin c6ng tang Zr c6c nutrc dang ph6t tri6n c k g r i t yku kiim. Mat thhnh vi@n hai d6ng quin tri doc l$p dya vio chc dbng th6ng tin nhy sE gap nhiku kh6 k h b trong vi@c thyc thi vai trb giim sLt ciia minh.

it c i n h h g diku nhy kh6ng ha thip gi6 tri tikm nHng ciia vi@c c6 hai d6ng qudn tri dac lap. Nhung c h h g nho vi@c thi hhnh cbn y6u kkm v i c6c th6ng tin c6ng tang cbn it 6i thi hinh thiic hai d6ng qudn tri truy6n th6ng chii y6u bao g6m nhiing ngubi c6 quan h@ v6i doanh nghicp, nhu khich hhng, nhh cung cAp vh c6c b@n hiiu quan, c6 th6 lh sy l w chon t6t h m trong vi@c cii thi@n c6c chiic n5ng qudn tri. C6c n h i hoach dinh chinh s6ch quan tbm t6i vi@c cbi thi@n hoat dong q u h tri c6 nhiku vi@c phdi lhm h m 1i chi 6p dat tr6ch nhi@m buac c6c c6ng ty phdi tao ra c6c c iu triic hoi d6ng qudn tri tubn thii c6c chugn myc, c h h g hqn phdi c6 tinh doc lap. 6 n h h g nai dang tikn hhnh cii thi@n th6ng tin vh hi@u lyc thi hhnh thi cbi c6ch hai d6ng quin tri c6 th6 b6 sung cho c6c thay d8i niy.

Cic th& chb mng ciP thdng tin cho nhai ddu tu

Trong c6c h@ th6ng qudn tri doanh nghiep chinh thiic, c6c lu$t vh hai d6ng qudn tri tao ra

c6c han ch6 tihm nHng d6i v6i vi@c sG dyng ch@ch h u h g ngu6n lyc. Nhung c6c nhh d i u tu ciing dbi h6i phdi c6 c6c th6ng tin dGng liic, chinh x6c v i d6ng tin c$y d6 lhm cu s b cho c6c quy6t dinh ciia minh. sang c h h g thyc nghi@m cho thiy, chit l u w g th6ng tin s i n c6 giiip cho vi@c gidi thich n h h g di6m kh6c nhau gifia c6c nutrc trong do nhay cdm ciia d i u tu d6i v6i gi6 tri gia tHng. Th6ng tin chit lugng cao him, t h u h g di d6i v& vi@c c6c doanh nghi@p d i u tu v io c6c hoat dong c6 gi6 tri gia t5ng cao, nhiiu han.44

C6c doanh nghiep b n h h g nu& dang ph6t trign, cung tip vh tikp can c6c th6ng tin han chk vh c6 chit l v g thip. Mat nghicn ciru vk chugn muc k6 to6n d2 so s6nh c6c ti& chugn kk to6n qu6c gia v& c6c ti& chugn qu6c tk d6 dua ra mat chi s6 khac bi@t gifia c6c nutrc. " Mac dii chi s6 nhy lh mat thutrc do chua hohn hAo, chua tinh t6i sy kh6c nhau trong hi@u lyc thi hhnh, nhung cac kkt qud c6 duuc c h g dZ n6i l@n kh6 n h i h diku (m 3.4).

Mat nghi@n c6u sau cuac khiing hodng t i i

Hinh 3.4 Ti& chugn ke" toan & cac nu&

GDP tr&n dau n g d , d81a Mv (PPP) 30.000 -

1

0 L I I I '4 I I

20 30 40 50 60 70 80

Cac ti6u chudn ke" toan

Chlj thich: Hinh nay the hien so 68 dang ph ln b8 Ui6m mB tH m6i quan

he giaa chi s6 phHn anh cac ti& chugn k6 toan va GDP tren dau nguai.

~gu6n:Trung t l m Ph ln tich va nghien ciru tai chinh qu8c 16 (CIFAR),

trich d i n trong La Porta va cac tac giH khac, 1998.

chinh b Dbng A dd cung tip bing c h h g v6 muc da khoHng c6ch thbng tin 6 c6c nu& dang phit trign. Nghien c h nhy cho thiy, hun hai phin ba cic ngin hing v i cbng ty c6 c6 phi6u duqc mua bin rang rZi, khbng 6p dung cAc ti@u chuin k6 t o h qu8c tb. BHng 3.2 chi ra su yku kkm trong c6c tieu c h u h k6 to6n1 bao g8m viec khbng cbng b8 thbng tin v& c6c giao djch m i nhh quin tri hay chG doanh nghi* c6 xung dat v& quy&n lqi, cfing nhu ti& la r i t it thbng tin chung v& cic khoin nq ciia doanh nghiep. D6ng ngac nhi6n 1 i vi$c cung cAp thbng tin it 6i niy dB dign ra mgc du c6 su tham gia cJa cic c8ng ty ki6m t o h la chi nhinh cJa c6c hHng ki6m to6n hing d iu th6 gih, v i trong nhi&u t r u h g h p , n6 duqc xem lh hoin t o h hqp phip the0 ti@u chugn qu8c gia. Mgc dii ddy khbng ph6i 1 i nguyen n h k c h i ciia k h k g hohg, nhung thbng tin ybu kkm l i mat nhdn t8 g6p phin dgn din k h k g hoing. C6c nhh d iu tu nbu chi dua vio c6c thbng tin s& c6 d8i v& c8ng c h h g , thi kh6 c6 th6 xic djnh duqc thuc chit hoat dang cda cbng ty, v i do vby, kh6 c6 th6 bHo ve duqc bHn thdn minh hay kh6 phdn biet duqc gi& d iu tu tat VA d i u tu X ~ U .

N2ng luc cJa c6c cbng ty mbi gibi c h h g kho6n trong viec dihh gii chinh x6c lqi nhuan ciia c6c doanh nghiep l h c6 c8 phibu duw mua bin rang rHi cung tip mat chi s8 khic phAn 6nh kh6 khZn v& thbng tin. N6 cting minh hoa muc do kh6c nhau giiia c6c nubc c6 ca chb cung tip

3.2 Bho cao tai chinh khdng cung ca"p chc th6ng tin h h ich cho nhiing ngu&i cung ca"p ngu6'n lgc

Khohn myc ti6u chuin ~ h & n tram cic doanh kd b a n qu6c t6' nghiep tu5n ¶tiG

Vay va che vay c8c U& tac lien quan 30

N q b&ng ngoglt8 37 Cac cdng cy tiii chinh phai slnh 24

Chu thich: MHU nay bao g d m 73 ngen hing vA &ng ty cb cd phi& dupc mua b4n rang rHi iun nM't a IndbP18xia, HAn QU&, Malaixia, Phllippln va Thhi Lan. ~guon: Rahman 1998.

thbng tin tat v i c6c nubc c6 CCY ch6 y b ~ kkm. Mot nghicn c h gin ddy do lubng muc da sai lech trung binh trong du b60 g i k u6c tinh lgi nhu$n cJa cic nhh phdn tich tii chinh v i lqi nhu$n thuc tb, coi n6 1 i mat chi s6 p h h inh kh6 khZn v6 thbng tin nhy. Cic nu6c c6 sai s6 du b60 thip nhit 1 i H i Lan v i Anh, c6c nubc c6 sai s8 d u b60 cao nhit 1 i Trung ~ u 8 c v i M6hicb. Su kh6c nhau v& th; chb giiia c6c nubc, k6 c i mlSrc do cung cAp thbng tin kb t o h , sG gi6p cho vi$c giii thich su kh6c nhau niy. H ~ U hbt cic doanh nghiep tr6n thuc t6 d&u khbng c6 quy m6 l h vh c h g khbng c6 c6 phibu duqc mua b k rang rZi, nhit l i b cic nu6c dang phit tri6n. b n h k g noi c6c lu8ng thbng tin v& cic doanh nghiep niy bi b6p mCo thi chic chin viec d6nh gii cic doanh nghi$p nh6 hon, c6 c6 khbng duqc niem y6t, c6n kh6 khZn gip bai.

6 mat s6 nubc, CAC hinh dang ciia tu nhdn nhim cii thien chit lumg thbng tin di trubc hinh dang cJa chinh phJ v& vi@c mat s6 t6 chuc tu nhdn tim c6ch thoH mdn c6c nhu ciu thbng tin ngiy mat tzng. b mat s8 nubc khac, chinh phJ d6ng vai tr6 d& ra c6c quy tic (hap 3.6). ch ing han, 6 My, cic cbng ty ki6m to6n vh d6nh gii trhi phit trign 1i nh6 dat duqc t8c do ting t r u h g kinh tk cao v i nhu ciu nghy mat ting d8i v6i ngu8n v8n tu b6n ngoii. Nhu ciu niy bi t d i u tu c6c cbng ty xe 1Ga. C6c nhdn t6 tu nhdn vh cbng cang ciing d6ng vai tr6 b6 sung.

C6c s h g ki6n ciia tu nhdn khbng tao ra duw dang luc dii l h d6 c6c nhi doanh nghiep ti6t 10 thbng tin. Hun nfia, c h h g cGng khbng duqc ti@u chuin ho6. Chc doanh nhdn thutmg c6 dang ca cung tip thbng tin v2 cic du k t8t trong khi che d i u thbng tin v& c6c d u i n c6 l@ tirc thip cJa minh. Tr6n thuc t6, ngu5 mua dich vv ki6m t o k (c8ng ty) khbng phi% lubn lh d6i tuqng c6 m6i quan tdm l h nhit tbi viec c6 c6c djch vy ki6m to6n chit luqng cao. Cic bien ph6p1 nhu hai d&ng kidm to511 hay c6c thinh vi6n hai d8ng quin trj khbng tham gia di6u hhnh, c6 th6 duqc 6p dung d6 cho lqi ich cGa c6c kidm to6n vi6n vh nhh quHn tri hii hoi hun. Tuy

H ~ P 3.0 Chc han che" d6i v6i quhn trj cira tcx nhln, trong finh vyc ke" toan

- -

Vfd ry ra ddi cda c6ng ty cd phh , birD cao tai chinh tr6 thanh not c6ng ct) q u h tr/ cdng ty quan trgng. Blo cao tai chinh lam cho nha quin trj co trach nhiem d6i v d vi@ d dmg v6n do ciic cd adng c h cbng ty cung cgp. ~ i g m t&n ciing tdthanh mot Mng cy ma nhu no, M t chy8n gia @c lap c6 MU. d m bdo v6i d c c8 dsnl v6 sy d y dil vA ~ i r c c@ tln 4 y ?rang d c #&ng tin do n M q u h t~ clng cdp. T ~ C day, khi ~6 bpq c i c b h then gia v b m@ doanh ngwp c h it, th.i phuang p N p hgp &rig dm& coi Y phj h q va c h '- "' d6i v6i viec tham gia Bi6u ti8t ttir bbn ngoai la han che'.

5 cac nuuc c6 truyen th6ng luet theo th6ng le nhu Anh va Mq, met hiep h6i tu td chuc cda cac kd toan vi6n d5 bet d6u xu& hien tu giiia th6 k$ 19. Ddn ddn, mot tep hqp cac chudn muc duuc chap nhgn chung vd ki6m t&n va chudn bbj sd sach duuc xAc djnh. Nhhg chuin m w nay duuc cac doanh n g h i chdp nWd;rl ty nguygn, vi ban d6u kh6ng dbi hdi ph& co SI$ h6 trq vb mat phph lust d6 d6m b& Uli hanh. C h g v a thiti gian - va Ih- la d U6i ph6 vCfi k vu d6 be hay b6 bbi & cac cbng ty - d c nha lap phAp can th!@p vim quA trlnh nay nham giii quydt vdn d li6n qwbn t& kh i nang ph6i hqp. Nhhg vdn d6 nay xudt hien do mbt s.6 nhln 19 sm: su c6 m$t cda cac nMm c6' d6ng lun - n m g ngudi co the dam phan cac tiOu chuh It6 toan v i ki6m toan vCn' nha quHn tri tr6n ca sb giao keo; ngh6 k6 toan khbng co thgm quyh phAp lust d bet buoc d c doanh nghiep phii chdp h h h d c quy t i c kg t&n d m dat ra; va nhhg m i hai gdy ra cho mp b6n ti11 18 - vi rhL, d c Chir IN? tr- t r t h g hrJp cbng .ty tit phA a n - n h h g nglrdl khdng duqc (ham du cAe lndi qlrtrn hQ giae k8o @a 08 Mng, nh i q u h tfl va k i k t d n vi8a

Ban diu, viec soan fh&o cic y6u c iu ahi ti& ( r h c k tigu chudn kd toan) la phen viec cda ngh6 kd tab. W g va thdi gian, cac nha lap phap va didu ti6t itArt ddn ki6m soat

Q& n ti6u chuin trong rinh VI& k6 tdn, kidm tohn, nguy&n thc x~.?thd, va co dnh h h g h hun t6l cac y8u & c b vigc gia m p ngh6 k6 t&. cirng Ibw cac y6u cdu trach nhlem d d vt3 nhihg n g h l lam nghd nay. Bi6u n&y lam cho cac hlap h@ nghd nghigp tir &li cac t6 chuc t u q d n I i vd t f i W h m h quy6n ddi v6i ciu thaw vldn, trir mbnh d c t13 chirc Vw Men & q u y h do Ma iwk u$ tbic.

D&i v&i cdc R@C co tru* thbtg the0 luit La Mq, r y phat ~ 6 n nay c6 nhirng d&m khb. d c n w c nhu Dirt va Phap, tuef phap quy dinh v6 vigc fhanh Iep cac doanh nghigp cd phdn va c6ng ty trach nhigm h3u han rat cu th6, vdi nhhg y6u c6u kd toan va ki6m toan chi ti& ddi vui cac c6ng ty duuc thanh lap. Hon niia, nhidu ybu cdu nhim dap h g

I truc tibp nhu c6u sir dyy tMng tin t i i chinh &a nha nuuc - ching han nhu Inh h u h g cira cfrc quy thc thud khoa %6i val d c y6u du ke totin. ~ur i n h , bat ccng k h h g trao tndm quyen qh tL dw cAc higp hOi ty nguyen vh tu &n I? tdn tqi tu kt&, ma t h h lap d c ca quan nhd nuuc db q&n 19 nghd nay. Sugia nhtjp ngh6 k6 toan duqc ki6m soat qua cac kq thi cGa nha nuuc, cac toa Qn aam gia vao cac va'n 68 lien quan t6i kilu5t trong nganh va cac hoat dong cda cac higp h6i - vi du nhu dai dign cho Iql ich ca nh&n c6a cac fhanh vi6n - duuc han ch6 rd rang b h luat phap.

Mac du co ngu6n g6c va qua trinh phat trien rdt khac nhau, nhmg c6 hai truydn thhg Uih ti6t hogt dong k6 toan vh k i i toan nay ngay m y dsng ce xuhdng h d nh4p &ng k6vd r h u . Nhhg h ngliem niy cho t-6~. c6 nhlhg con

I drhg khdt rrhau ma d c wh Umg phirt M& hmn nay ce the chon

Ngudn: Hegarty 3001, tai l i iu CQ s& &a Bilo d a P M tdQn m d g a ~ o a 2 I

vay, riii ro ciia viec ki&m tohn vi6n kh6ng dii thim quy;n vh khi ning th6ng d8ng ciia ho v& nhh quin tri v5n t8n tai.

6 mot sh nu& mh khu vuc tu nhbn khbi x u h g vice dst ra cic ti6u chugn k6 tohn, thi chinh phii dZ can thiep vho quh trinh ph6t tri&n chc ti& chugn nhy. Chc ti& chugn vh yGu chu do nghnh dua ra thutrng khang d u w d iy dG d& c6 th& ng5n ch* chc thit bai hay su lam dung, d& d i m b6o ring, cic thhnh vi6n t u b thii d b g muc c6c y6u chu nhy, hay d6 chic chin Ling, t i t cA chc b6n li6n quan d&u c6 su tham gia h q 19 vho qu6 trinh phht trign chc ti& chuin nhy. Nhung n6u c6c ti& chuin nhy dugrc nhh nu& djnh ra thi c b g c6 nguy ca th6ng tin mh chc

nhh hoach dinh c h i sich - n h k g ngubi quan tbm tbi vi$c dhnh thu6 - tim kigm, c6 th& r i t kh6c so vbi nhu chu ciia nhh d i u tu. Su tham gia ciia tu nh2n vho quh trinh hinh t h h h tieu chugn c6 th& giiip d im b60 ring dZ c6 su d6i mbi ding kg d& chc ti& chugn nhy trb nen phG h q vbi nhu chu ciia gibi kinh doanh.

Chinh phii ciing c h c6 c6c ca quan d ing kq c6 v$ bi t dong s h t$p trung v i dk tigp c$n, d6 giiip cho viec thu th$p vh ki&m djnh th6ng tin do chc c6ng ty cung cAp mat chch dec I$p. Lu$t v& c6ng bh th8ng tin g6p ph8n !hm t2ng c6c dbng th6ng tin. C8ng viec ciia mat ki&m to6n vi6n doc l$p lh d6nh gih lieu c6c th8ng tin thi chinh mh nhh d i u tu c6 du- c6 th6

viec cho phkp met nh6m ngu& sir dung bbp mko c6c sd s6ch k6 toin, vi nhu v$y sE lhm cho n h k g sd s6ch nhy kh8ng cbn hiiu ich cho c6c ngubi sir dung kh6c, k6 cA nhh qu6n trj. CBc nhu ciu d$c thG ciia n g u s sir d w g c6 nhBn cin duqc d6p h g th8ng qua c6c b60 c60 bd sung dua tr6n vh p h t ~ h~rp v& c6c sd s6ch muc dich chung.

B h chit ciia th8ng tin duqc cung cAp vh y6u ciu, chiu 6 th h u h g ciia b6n chit ngu& sir

d w g vh nguti cung tip. C h g v& chinh phii, c6c trung gian thi chinh - g&m c6 c6c qu7 huu tri, quy h6 tucmg vh quy d i u ca - tao ra nhu ciu c6 c6c th6ng tin bd sung vh p h h tich th6ng tin. C6c trung gian th8ng tin, ching h m c6c td chiic d6nh gi6 tr6i phi&u vh c6c nhh phdn tich thi chinh 6 c6c doanh nghiep m6i gi& chiing khohn, k6t hpp c6c b60 c60 thi chinh dugc ki6m toin v& c6c ngu&n th8ng tin kh6c vh dua ra c6c nhgn djnh v& tri6n vong ciia doanh nghiep. B60 chi thi chinh 1h mot loai th8 ch6 kh6c c6 th6 thu th$p vh phd bi&n th8ng tin (chucmg 10).

Ca'c dgng lyc cua cdc trung gian in c6 c6c ca ch6 cin thiht d6 d i m bAo c6c td chiic li@n quan t& viec thu th$p vh dua ra c6c nh$n djnh v& chAt lumg thdng tin thi chinh c b u tr6ch nhiem v& c6 ngubi sir d u g vh n g u s cung cAp th8ng tin. C6 th6 c6 nhi&u kh6 nZng xung dot l d ich. Vi du, mot ki6m to6n vi6n c6 th6 s6 h i k cd phin hay cung cAp c6c dich vy kh6c cho doanh nghiep m i anh ta la ngu% tikn hhnh djch vu ki6m t o h . Mot c8ng ty m8i gi6i c h h g kho6n c6 th6 cung cAp djch vu ngBn hhng dAu tu cho khsch hang mh c8ng ty hien dang ti&n hBnh p h h tich thi chinh. C6c trung gian th8ng tin c6 th6 c6 lqi nhu* cao han nhb viec tham gia vho c6c giao dich mua b6n tay trong, hay thao t h g c h h g khohn, so v& viec cung chp c6c th8ng tin c6 chit l u ~ g .

~ i & u gi tao n@n d8ng luc d6 c6c trung gian cung cAp th8ng tin d ihg lee, chinh x6c vh ding tin cay? Trong s8 c6c tic nh2n tao n@n 6p luc

1Bm tZng hi& quA, c6 canh tranh, Anh h u h g d6n danh ti6ng ciia c6ng ty v i s u t r h g phat tir phia c6c gi& chiic di&u tiht. C6c chinh s6ch 6nh h u h g t& ngu&n cung ciia c6c doanh nghiep tim ki6m v8n tir b@n ngoai vh m ~ c do c6c nhh d i u tu th6 chi, 1Bm t h g nhu ciu d6i v& th6ng tin, vh c6 th6 lhm t h g c6c dGng lyc do danh tikng vh c w tranh tao ra. Su m& cim khuy6n khich hcm n k nhu ciu, cho ph6p c6c doanh nghiep trong nukc c6 th6 ni6m y&t tr6n t h t r u h g c h h g k h o h nu& ngoai vh lhm gi6m c6c han ch6 d8i v& d i u tu cda c6c nhh d i u tu th8 ch& nudrc ngohi.

Kinh nghiem ciia nhi&u nu& c8ng nghiep cho thAy, vi$c h o h tohn dua vho c6c th6 ch6 tu nh2n kh8ng phAi lh mGt giAi ph6p 18u dhi. Do chi phi c8 dinh cao vh cin phAi c6 thbi gian dk tao ra c6c dbng th8ng tin c6ng cGng, n6n c6c nudrc dang ph6t tri6n cin lqa chon mGt giAi ph6p kh6c. Mot c6ch tikp can, nhu dugc trinh bhy trong chucmg 4/12 t$p trung vho c6c ngBn hhng vh c6c dbng th8ng tin tu nhbn. MGt c6ch tikp c$n kh6c la cho ph6p c6c c8ng ty trong nudrc thu nh* th8ng tin tir c6c trung gian th8ng tin nu6c ngohi bing c6ch ni6m y&t cd tr6n t h t r u h g c h h g kho6n nudrc ngohi, nai c6 y6u ciu c8ng b8 th8ng tin chat chG, hay tham gia vho c6c d@ ph6t hhnh tr6i qu6c t6. Kinh nghiem ciia c6c doanh nghiep qu8c doanh Trung ~ u 8 c dZ bin mGt ph$n nh6 s8 luqng c6 cGa minh cho c6c nhh dsu tu th8ng qua t h t r u h g c h h g kho6n ~ & n ~ C8ng v i thj t r u h g c h h g kho6n New York cho thiy cA ti&m n h g vh han chk ciia phucmg ph6p nay. Tir d i u th$p kf 1990, c6c doanh nghiep 6 c6c thj t r u h g qu6c t6 m& n6i l@n d% t$n dung thj t r u h g nhy vh chi6m i$

1e da s8 trong s8 ti&n huy dong dugc trong c6c nZm gin dBy (hi 3.5). C6c c8ng ty tu nhBn ho6 chi&m hcm mot phin ba thu nhap nhy,47 Nhmg c6c chi phi ding k6 lien quan t& viec chip hhnh c6c y@u ciu ni@m ykt c k g c6 ngKa 12, su lua chon nhy chi khA thi v& mot s8 it c6c doanh nghiep l h . Hcm ntia, vin d& cbn lai lh c6c nhh d i u tu v k ph6i tr8ng d d s u d&n bu cGa

Hinh 3.5 V& huy Bang th6ng qua cac chuong trinh phi& nhgn tl&n gGi m6i

C j Tni Irudng min n& 20 -

Th/ lrwng chin mu6 n

Ngubn: IMF. 2000.

minh b nukc doanh nghiep hoat dong, lh nai m i c6 th6 khbng c6 c6c lu$t b6o v@ nhA dau tu hay kh6ng c6 cu ch6 thi h M co hi@u qui .

C6c th6 ch6 hh h u h g t6i q u h tri doanh nghi@p rht quan trong d6i v6i vi@c xiic dinh c6c ngu6n luc duuc p h b b8 nhu th& nho, ngulri n io c6 quy&n d6i v6i c6c ngu8n luc, c i b pham vi trong ciic nu6c vh g ik c6c nu&. Do vay, c h h g Qnh h u h g t6i t5ng t r u h g vh giim nghko d6i.. Giiia doanh nghi$p nh6 vh doanh nghi@p l h , th6 ch& quin tri khac nhau. Chc doanh nghi@p l h t h u h g s6 luqng it hcm nhi&u so v6i c6c doanh nghi@p nh6. Tuy nhien, n&u tinh trung binh thi c6c doanh nghiep l h chiam 9 1@ cao ding k6 v& gi6 tri gia t5ng vh nhdn c6ng. Hcm niia, qu in tri y&u kirm b c6c doanh nghi@p nhy t h u h g di d6i v6i c6c cuac k h h g hoing thi chinh vh kinh t& i n h h u h g nghiem trong tbi dbi s6ng ngubi ngh&o. Nhung n6u nhu cic doanh nghiep nhy kinh doanh c6 hi@u qui, thi c h h g sC d6ng g6p d6ng k6 v io t5ng t r u h g va c6 Anh h u h g truc tikp t6i dlri s6ng n h h din. C6c doanh nghi$p dang kinh doanh c6 q~iy&n luc ciing c6 deng !uc ng2n cin n h h g thay ddi th6 ch& lhm gi6m I@ nhuan cGa c h h g , vh

t h u h g ch6ng d6i c6c chinh s6ch tao di&u kien cho c6c doanh nghiep mbi gia nhap thj t ruhg . C6 th6 thuc hien mot s6 hhnh dong d6 han ch6 chc deng luc nhy. N h h g i p luc nhu vay t i n tai trong kinh nghicm ph6t tri6n cGa nhi&u nu&, n h m g chc s k g ki&n phi t tri6n thhnh c6ng t h u h g tim c6ch cdn bang giiia lqi ich mh c6c doanh nghiep l h tao ra v6i c6c h h h u h g ti& cuc cfia c h h g d6i v6i c6c chinh s6ch b u y & khich s u gia nhap m6i vh s u thay d6i.

N h m g b h i u h6t c6c nu& dang ph6t trign lai t8n tai ph8 bi&n mot loai kh6 kh5n khic. Kh6 kh5n nhy lien quan ttri m6i quan h$ giiia nhh nuuc vh c6c doanh nghiep tu nhdn. 6 c6c nuuc ngh&o, c6 r i t it han ch& d6i v6i s u tujr tien cfia nhh nu&. 6 day, cic quan chuc nhh nu& t h u h g kh6ng bi ph6p lust m i ho 6p dung ring bu&, vh ciing kh6ng chip hhnh c6c "hop d6ngi' dZ duuc x6c lap v6i tu nhin. T h u h g t h u h g b cac nu& nhy, hi@u luc thi hanh h ~ r p d6ng trong khu vuc tu nhdn y&u kCm vh th6ng tin kh6ng day dii. C6c vhn d& n i y dZ ngiin c in s u gia nhap vho khu vuc kinh doanh chinh thkc. Trong b6i c M 66, cic phucmg ph6p tikp can sii dung th6 ch& tu n h h vsn tihp tqc chi6m uu th6; chung thay th& cho vi@c thi&u c6c phucmg ph6p c6ng cong chinh thuc c6 hi$u qui. Trong n h k g tinh hu6ng nhy, cac nhh hoach dinh chinh s6ch c in tihp nhgn c6c phucmg ph6p d6i m6i cGa tu nhdn.

Mb cllra d6i v6i thucmg mai hang ho6 vh dich vg, vh chia s& th6ng tin, c6 th% lhm t b g hi$u qu6 cGa cac cu ch& tu nhdn vh khuy6n khich hcm niia vi& xdy d p g ths ch& bing cich tao nen c6c luc l u w g dbi h6i s u thay d8i. C6c th6 ch6 quin trj c h i thuc c6 th6 mang lai 1~ ich ldu dhi d6 b8 sung cho s ing ki&n cGa tu nhdn. C6c th6 ch6 nhy lhm t5ng ca h6i ciia cic doanh nghi$p, v2 v6i vi$c khuy&n khich d i u tu v i o c6c hoat dong tao ra gih tri gia t5ng cao, c h h g gifip cho c&c doanh nghi@p t h g t r u h g vh tao them c6ng Bn viec lhm t+i c6c doanh nghicp. ChGng c k g h6 trq t b g t r u h g kinh t& vh gi6m nghko d6i. T h u h g c6 nhimg cin trb l h d6i vtri vi$c phit

s sgn cd vii khA n&g ti& cJn tiii chinh cd thi c6 inh hu&g quan trqng t& cic v6 kinh t6 mii ca'c tic nhdn kinh t i cd tht! bdo d h fren thuc ti . ~ i g u nliy dting v& tit cd, tli cic doanh nghiep I d n (trong dd cd hing trsm nghin ngudi I& viec) cho t& ca'c ccr s& nh6 hoat d@ng dua viio ngu6n tin dung vi m8.

- Amartya Sen, 1999

jch SLI kinh t; cho thiy, c6 nhi&u bing L c h h g k h h g djnh 9 t u h g : sy ph6t triin thi c h i c6 d6ng g6p cu b&n d8i v6i ting

t r u h g kinh t6. Su phit trisn thi chinh d6ng vai trb quan trong trong viec khuy6n khich cang nghiep hoi b cic nu& nhu nu& Anh bing cich ha trq qu6 trinh huy dang v8n d6 ti6n hhnh d i u tu l6n (hop 4.1). Cic hoc giH cihg khing djnh, c6c ngdn hhng hoat dang tdt, thiic d i y d6i m6i cang ngh$ bing c6ch x6c djnh v i thi tru cho cic doanh nghiep c6 nhi&u cu hai ph6t trisn s h phim m6i vh 6p dung c6c quy trinh sAn xu& s6ng tao.'

C6 nhi&u bing c h h g cho thAy sy phit trign thi chinh d6ng g6p ding k& cho ting , truhg, ngay cH sau khi dii tinh t6i c6c nhdn t6 quy6t djnh ting t r u h g kh6c. Nhlr 2nh h u h g manh me t6i tHng t r u b g kinh t6 n6i chung, su phiit trisn thi chinh d6ng vai trb hung tim ddi v6i viec giHm d6i nghko. Cic nghiGn c ih d iy

ciing nhgn thiy ph6t tri&n thi chinh mang lai I@ ich truc ti6p cho cic nh6m nghGo nhit trong x i hoi, vh di&u nhy gih li&n vCri cHi thien phdn ph6i thu nh$p. Nhiing bing c h h g ban d i u ciing chi ra lh, cac thuCrc do sy phat tri&n thi chinh c6 m6i quan h$ thudn chi&u v i c6 9 ngKa th8ng k$ v6i @ 1e thu nhgp cJa nh6m hi phin vj du6i c h g trong phin ph6i thu nh$p. Nhu v$y, quan didm cho ring sy ph6t trisn he th6ng thi chinh chinh th&c chi mang lai lqi ic!~ cho ngu&i giiu, c6 v6 nhu kh8ng duqc c h h g minh bing cic c h h g c13 thyc nghiem.

Kinh nghi$m phit trisn trong qu i khc cJa cic nu& c8ng nghi$p vh kinh nghiem hien nay cJa cic nu& dang phit trign chi ra mat bhi hoc quan trong khic. ~ ~ u a n thi chinh cang cang viing chic vh dang ti&n 6n djnh 1h cic di&u kien thi6t y6u d6 ph6t trisn c6c th6 ch6 thi chinh tu nhin. Vi du, "cich mqng thi chinh" b H i Lan bit d i u v6i viec phit triin c6c khoHn nq c6ng cong du6i hinh th&c c6c c h h g khoin c6 th& chuy&n nhuqng. Nu& Anh giHi quy6t cic v in d& li$n quan t& thanh khoAn v i nu cang c6ng bing viec dua ra cic niGn khoHn dhi han vh va hqn. 6 ~ $ n ddy hurt, chinh phJ nho kihm ch6 h$ th6ng thi chinh ciia minh d6 thi tru cho chi ti& cang cong, cudi c b g dgu chi c6 d u ~ cic he th6ng thi chinh k6m ph6t trign vh thi6u 6n dinh.

Mat trong cic chljrc niing quan trong ciia h$

canh tranh kh6c li@t han, g6p p h ~ ph6t trieXn c6c th6 ch6 thi chinh m i khbng phu thuoc vio n g u h g6c phhp lu$t, kinh nghiem thuac dia hay he th6ng chinh trj qu6c gia nghien c h .

Di&u ti6t tii chinh trb thinh mot cbng vi@e dg d ing n6u n6 sir dung niing lyc gi6m s6t v i ky lu$t ciia c6c thinh vi6n thi t ruhg . Mot thanh ph$n rht quan trong trong viec cii thi@n chit l u p g v i ndng cao tinh hieu qu6 c ia kf lu$t t l j truimg d8i v 6 c6c th6 ch& tii chinh 15 d i m b60 c6 duuc thjng tin chinh x6c vh d i y dii v& hoat dong ciia c6c th4 ch& niy. C6c nukc dang ph6t trihn c6 thbng tin v i ngu6n nhin lyc y6u k6m v i thi6u c8c th6 ch& bd sung dh c6 thz h6 tru viec gi6m s6t v i thi hinh c6c ti& chuin v& v6n, v h c6 ths h u h g lqi nhb c6c quy d w d$ gi6m s6t v i thi hhnh, vi du nhu c6c y6u chu v& tinh thanh khoin v i c6c quy tic dbi h6i hinh dong tir phia nhi di&u ti& trong n h k g di&u kien cu th6.

Tu nhin ho6 ngin hhng 6nh h u h g tM hieu qui cGa c6c dich vu tii c l M . Kinh nghiem cGa c6c nukc cho hiy, vi$c di&u ti6t hi@ qu6 v i b h g c h d6i tii s h linh manh lh di&u ki@n thi&t y&u d$ tu nhan ho6 t h h h cbng. Canh tranh ning cao tinh hieu qu6, t h g dong lyc d6 ddi mbi v i khuy6n khich mb rang kh6 nZng tihp cgn. C6c bing c h h g ddy cho hiy, khi nang tikp c$n tii chinh cGa c6c cbng ty nh6 khbng gi6m khi c6 sy gia nh$p th t r u h g cGa c6c th$ ch& tii chinh nu& ngoii. C6c kinh nghi@m cihg c h h g minh ring, mot he th8ng ngdn h h g hi@u qu i can thi6t phii l i mot he th6ng c6 tinh c p h tranh - bong 46 c6c thh ch& tii chinh c6 ths gia nh$p vh rfit lui d$ dhng- h u n g khbng nhit thi&t 12 mot he th6ng c6 nhi&u th6 ch6 c@ tranh.

Th$m chi ngay c i b c6c h@ th6ng tii chinh ph6t tri$n nhit, cLc vhn d& v& thbng tin v i chi phi c6 dinh tuong d6i cao khi cho vay luwg v8n nhb, h iy~ ch& khh ngng tiap c$n v6n cha c6c doanh nghi@p nh6 v i c6c doanh nghiep vi mb. Mot he th6ng cic thh ch6 bd sung c6 th6 gitlp ich trong t r u h g h q nhy. Cii thien lu$t th& chap ~i thi$ lap c6c ca quan dang k? th6

chip, eii thien thbng tin v& nhiing ngubi vay ti& nh6 th-bng qua c6c td chuc tin dqng vh giim chi phi nhb sir dung c6c mi3 hinh cho di6m tin dung 1 i mot s6 hinh thlSrc giGp t b g c u h g kh6 niing tihp C@I cGa nhiing ngutri di vay nh6.

Chuong niy b8n d6n viec c6c nukc c6 c6c ciu trGc tii chinh kh6c nhau nhu th6 n io vh 6nh h u h g ciia c$u tnic thi chinh d6i vtri c8c k6t qu6 kinh t6. 66, n6 xem xkt vhn d& di&u ti6t c6c ngdn hing, quy&n sb h h , cgnh tranh trong khu vuc ngdn h h g v i chc th6 ch6 c& thi&t d6 t h g kh6 n h g ti&p c$n ngin h h g ciia n h h g nguM hien khbng c6 kh6 nang nhy. C6c v in d& li6n quan t& s y ph6t tri6n t l j t r u h g c h h g kho6n dH duuc d& cap trong chucmg 3. Cbc trung gian thi chinh phi n g h h h g duqc d& c$p tbi trong mot b6o c6o mM d iy cGa Ngin h k g Th& giM vB sG khbng duuc th6o luan b diylO.

Cac nha hoach djnh chinh sich ntn khuygn khich he th6ng tii chinh dua vao ngln hAng hay dya vao thj trvhg?

Khi c6c n&n kinh t& ph6t trizn, nhu c&u ciia ngubi sii dung v i ngubi cung tip chc dich vu t&i chinh cihg thay ddi. Tii chinh khbng chinh thirc trb n&n it quan trong hon, vh dhu tu b a g ngu&n v6n ty c6 n h u h g ch6 cho c6c ngubn van vay ngdn hing, v i sau 66 la sy xuht hi@n ciia t h t r u h g v8n viri c6c cbng cu bd sung d6 huy dong v8n tir b6n ngoii (hinh 4.1). " MBc dii c6c n g h hing van chi&rn uu th& trong hhu h6t c6c he thang thi chinh chinh thirc, nhung thm quan trong tumg d6i ciia tM truimg chimg k h o b c6 xu h u h g tang ciing viri trinh do phit trikn (hap 4.2).12 Dii v$y, l uwg v6n duuc huy dong thbng qua vay ngin hang v ln 161-1 hon nhi&u so vM l u p g v8n thu duqc tu b6n c6 ph$n, ngay c6 b c6c nu& cbng nghiep. j3

C6c nhi kinh t6 dH c6 nhi&u tranh lu$n v& vai trb ciia chu trfic thi chinh - uu di$m va nhuuc di6m ciia h@ th6ng dya vio ngin hing SO ~6- i he th6ng dya v io th/ truimg - trong su8t hon mot th6 k?. Vio cu6i th8 kf 19, c6c nh i kinh t6 h ~ c nguM Dirc cho ring, he thbng thi chinh dya vio ngin hhng cGa Dirc dB giup Dirc vu@ qua PLnh

v& sbc m+nh kinh t&. Trong th& kf 20, cuac tranh luan nhy tigp tuc m6 rang sang My vh Nh$t. l 4 G& d i y hon, v in d& v& xiy d w g mat thikt k& toin dien cho he th6ng tii chinh d i thu htit sy quan tgm tir phia c6c nhh hoach dinh chinh shch, song song v& nhu ciu tip thi&t trong viec thi&t k6 he th6ng tii chinh 6 nhi&u n6n kinh t& dang chuygn d6i.

Lieu c6c nhh hoach djnh chinh s6ch quan tim t& khuy&n khich t6ng t r u h g v i giim nghko d6i cin t$p trung vho viec ph6t tri6n c6c nggn h b g hay phit trizn t k t r u h g c h h g khohn? Mat s6 ngubi cho r h g , ngin hhng c6 uu di6m hon thj trubng c h h g khoh , khi c6c th6 ch& b6 sung y&u kkm. l5 Th$m chi k6 c i 6 n h k g nu& c6 he thang phip 19 vh k& to6n y6u kkm vh hi& lyc thi hhnh hqp d6ng kh8ng tat, c6c ng2n hing nhi&u quy&n lyc vsn c6 th6 buac c6c doanh nghiep phii c8ng b6 th8ng tin vh h o b tri n h k g khoin ng ciia minh, nhb 66 khuy6n khich phit tri6n c8ng nghiep. l6 Tr6i lai, c6c thi trubng c h h g khohn ph6t tri6n tat thubng cung cAp th8ng tin mat c6ch nhanh chbng, do v$y Ihm giim dang lyc tim ki6m th8ng tin ciia c6c nhi d i u tu c6 nhin. ~ i & u niy c6 th6 Ihm giim

stit dong lyc xhc dinh cic d y i n c6 tinh s h g tao, v i c b tr6 sy p h h b6 ngu6n lyc mat c6ch c6 hieu qui. l7 Hon niia, do c6c nhh d i u tu c6 th6 bin c6 phi6u ciia minh m2 kh8ng t6n kkm nhi6u chi phi, dong lyc ciia h~ trong viec giim s6t chgt chP c6c nhh q u h tri c k g giim, vh di&u niy h m ch6 su ki6m so6t c8ng ty vh n5ng sui t &a c i nu6c.18 N h m g m+t khhc, thi trubng c h h g kho6n lai tao ra khi n6ng da dang ho6 riii ro vh tujr bi6n c6c c8ng cu quin 19 riii ro.

~ i m quan t r ~ n g cGa ciu trtic tii chinh d6i viri ph6t tri6n kinh t& dugc xem xkt ky l u k g trong c6c nghi@n c h diy. C6c di&u tra b tip qu6c gia, tip nghnh vh tip doanh nghiep d&u cho thiy, 6 mat trinh 66 ph6t tri6n nhit dinh, viec phin biet c6c nu& bing cdu trilc thi chinh kh8ng gitip giii thich sy khic nhau giiia c6c nubc v6 mbc t6ng t r u h g GDP dAi han, SIJ

ph6t tri6n c8ng nghiep, sy hinh thhnh c6c doanh nghiep m&, mGc do sir dung v6n bsn ngohi ciia doanh nghiep hay t6c do t6ng t r u h g ciia doanh nghiep. l 9

Tuy nhi@n, ciu trtic thi chinh thubng c6 xu h u h g t h y d6i trong quh trinh ph6t tri6n do c6c rtgh hhng v i thi trubng c h h g kho6n c6 c6c

1

Sy phat trien cGa he thong tai chinh trong cac nhom thu nhap khac nhau _ - - - - - - ---- - - - - -

T$ le trong GDP 60 -

Thu nhgp l h i p

Thu nhgp lrung binh l h i p

@ Thu nhap lrung binh cao

I Thu nhgp cao

- Tai san cJa Tai s i n ti& ghi Tai s i n cJa cac 1h6 ~ 6 n g vbn Ir6n Ihj T6ng Iuung lrai phi& ~ d n g Iuqng trai

Ngan hang Trung u m g clja ngan hang che Iai chinh khac I r u h g c h h g khoan c6a Iu nhan cfia nha nuuc

HOp 4.2 Cii'u truc tai chinh khac nhau g i k cac nuuc: vai tro quan trong c ta th8ng tin t6t hon va he th6ng phap lust bho ve quy6n s6 h h

Mot nghibn c+ g i n ddy c6a Ngdn hang Th6 gi6i xdy dqng mot ca sb d13 lieu b i t d i u tu thgp kj, 1960 v6 cac t t j t r uhg va trung gian tai chinh cho han 100 nuac. Nghi&n ciru nay dua ra mot s6 chi s6 do l u h g quy m6, hoat dong va higu qud tuang d6i c6a cac trung gian va thj trubng tai chinh. Chi s6 nay, noi chung cho thdy xu hubng la cac h4 th6ng tai chinh ngay cang dua nhidu h m vao thi t ruhg c h h g khoan khi cac nu& trb n&n giau co hm. Bdng dua ddy trinh bay thuac do hoat dong tuang d6i c6a cdu truc tai chinh va cho thdy cac nuac co th6 duac x6p vao loai co he thdng tai chinh dua tr&n th] tn rhg la vi chung cd cac thj truang co tinh thanh khodn r6t cao (nhu t ruhg hap nuac MY) ho3c do chung co khu vuc ngdn hang kem phat trie"n (MBhic6 va Tho" Nhi Ky). Ndu nhu luQt c6a mot nuac giup cac co" d6ng tidm ning cdm thdy tu tin han v& quy6n sb h h tai shn va quy6n bb phi& c6a ho ma kh6ng phdi lo ngai v6 te tham nhGng, va neu nhu cac nha d i u tu ben ngoai doanh nghiep co th6 nhQn duuc th6ng tin toan dien, chdt I u p g cao vd doanh nghiep thi he th6ng tai chinh co xu h u h g trb n&n dua vao thj tn rhg nhidu han.

Ca"u tr ic tai chinh niGa cac nuuc

Nuuc

GiB trj giao dIcWGDP

(phin trgm) 18,7

An DO 48 24,l 0,701 NhQt 38,3 103,9 0,433 M&hic6 6,3 14,8 0,371 Nigieria 0,03 12,5 2,619 Thai Lan 20,3 51,l 0,401 Th6 Nhi Kv 6,2 12,9 0,318 MY 34,4 65,2 0,277

ChD thich: Gia tr/ giao dichlGDP = gia trj 1st cd c6c (

phi& duac giao djch t r & ~ thl tn rhg c h h g khoan tir theo phin cac khodn

tr im GDP. Ti cho vay c6a

khu vuc tu nhdn tinh theo phdn tram GDP. Cdu tnic - ho dong = 16garit c6a (tin dung ngdn hanglgia trj giao djck Ngudn: Beck, Demirgu~ -Kunt va Levine 2000 Demirgu5-Kunt va Levine, SF? xu& bin.

y6u ciu kh6c nhau v& th8ng tin vh hi& 1uc thi h5nh hqp d ing d$ vbn hhnh hieu qul. ch ing han, th8ng tin m2 mGt ngin hBng thu thbp c6 tinh c6 nhin vh t h u h g duqc thu thbp dua vho m8i quan he viri timg khhch h b g . Tr6i lai, c6c thi t r u h g c h h g kho6n mu8n ph6t tri6n duc~c,

dbi h6i su b60 ve manh mE quy&n 1q-i ciia c6 d8ng thi6u s8, he th8ng th8ng tin c8ng ceng vh k& to6n t8t, vh mirc 68 tham nhiing thip.

C6c ciu truc thi chinh n6i chung kh8ng thay d6i nhanh ch6ng nhmg ciing c6 n h h g ngoai 1e. Vi dy, Ind8n6xia vh Th6 Nhl Kjr d i c6 nhiing thay d6i l h trong ciu truc thi chinh ciia c6c nu6c nhy do su ph6t tri6n nhanh ch6ng ciia thi t r u h g c h h g kho6n trong n h h g nZm 1980, sau khi ti&n hhnh tIJ do ho6 thi chinh. HBn ~ u 8 c lh m8t ngoai 1e d k g chii kh6c do su ph6t trign rit nhanh ciia khu vuc thi chinh phi ng2n hBng, noi mh c6c quy dinh chat chG ciia chinh phii d8i viri h@ th8ng ngin hhng khbng duqc 6p dung. 6 Chile, c6c trung gian thi chinh phi ngin hhng vh th~ t r u h g c h h g kho6n ciing ph6t trign m+h mE vho d i u thbp kjr 1980, chii y&u do tu nhin ho6 he th8ng lucmg h u ~ . ~ ~ C 6 c n6 1uc nhim thay d6i ciu trGc thi chinh trong mGt thbi gian n g h t h u h g kh8ng thhnh c8ng. N h h g c8 g&g xiy d w g thj t r u h g c h h g kho6n b m8t s8 n&n kinh t& dang chuy6n d6i vh b c6c nu6c chiu Phi thbi

gian d iy kh8ng thhnh c8ng lim do su kkm ph6t trign ciia c6c coch& ph6p lubt, th8ng tin vh hieu 1uc thi hBnh b n h k g nu6c nhy (h8p 4.3).

C6c chinh s6ch khuy&n khich sy ph6t tri6n thi chinh c6 th6 trb n6n hieu qu6 hcm, n&u c6c n6 luc duqc dinh h u h g vho viec ph6t trign m8i t r u h g ph6p lu$t vh di&u ti&t n h h h8 trq cho su ph6t tri6n tIJ nhi6n ciia ciu truc tki chinh. Su ph6t trign ciia he th8ng thi chinh phy thuec chii y&u vho viec b60 ve quy&n sb h i h c6 n h b . Cbc nghi6n c h d iy cho thiy, su b60 v@ ph6p ly d8i viri c6 d8ng thi6u s8 vh c6c chii nq lh met nhin t8 quy&t dinh quan trong d8i viri su ph6t tri6n thi chinh b c6c nu&. MGt nghi6n c h g in d iy ciia N g k hing Th& giiri b i n g dinh, truy&n th8ng ph6p lubt d6ng vai trb quan trong, 6nh h u h g t6-i su ph6t tri6n t2i ~ h i n h . ~ Xiy d m g c6c th6 ch& thi chinh, dbi h6i c6c nhh hoach dinh chinh s6ch ph6i tiip trung vho n h h g n h b t8 co bin, 66 lh quybn sb h i h v2 SL.K thi hBnh c6c quy&n nhy. Nh* xkt nhy d h g , bi t k6 mirc thu nhdp vh m8i t r u h g chinh tri vh kinh t6 vi m8 ciia nu& duqc nghi6n c h nhu th& nho. C6c

w 4.3 Khuygn khich thj truirng c h h g khoan b cac nuac dang phat tri6n

- - -

Khi cac nuuc trb nen giau co han, cac hQ gia dinh kha gid A cac c6ng ty cfing co n h h g nhu c$u tai chinh phuc tap man, va thj tnrung tai chinh xu& hien de' dap h g n h h g nhu c$u nay. Nh~rng di$u nay khdng gidi thich duuc t6t cd. ch i ng han, tai sao An OQ co th/ truung c h h g khodn trong khi cac nuuc thu nhap thdp khac lai gsp nhi6u kho khan trong viec phat trie'n thj t n rhg c h h g khoan?

Co nhi6u vi dl! v6 n h h g c6 ging kh6ng thanh cdng trong viec phat trie'n thj t r uhg c h h g khoan. Trong n6a d i u thap kjl 1990, cac nd luc phat trie'n thj t n rhg c h h g khoan b Gambia va Dambia dS khdng thanh cdng. N h h g nu& nay d5 xby dyng thi t r uhg c h h g khoan va cung cap nhin luc de' no hoat dong. Tuy vay, co rat it c6ng ty niem ydt tren cac thj t r uhg c h h g khoan nay va hoat dong it 6i c6a th/ truung khdng d6 bu d i p chi phi c6a no de' co the' t6n tai I i u dai. , .-

Ben canh su khac nhau v6 thu nhgp, thi n h a g k w c biet v6 he th6ng phap Iy, su s i n co va ch6t luqng c6a thdng tin, va muc do tham nhfing co the' gidi thich su khac nhau trong kinh nghiem phat tri6n thj truung c h h g khoan '

c6a cac nudc. Thu nhap thdp, cac lust va quy djnh kh6ng dsy d6, kho khan v6 th6ng tin, tham nhfing, va thi6'u hieu Iqc thi hanh d6u co vai tro quan trong cdn trb su phat trie'n c6a thj t r uhg c h h g khoan.

nuwc c6 th6 s ib d6i mot s6 khia canh trong h$ th6ng ph6p lu$t ciia minh vh di&u chinh h$ th6ng tu ph6p d6 lhm cho vi$c t h hBnh hop d6ng tri? nZn hi$u qu6 vh dk du do6n h m (chumg 6).

C6c kh6c bi$t v& chinh tri liZn quan t& quy&n luc tumg d6i ciia nhh nuwc vh ciia chii si? h h tu n h h k h h u h g t& su hinh thhnh c6c buy& th6ng ph6p 19. Vi du, c6c h$ th6ng chinh tri phi t$p trung c6 th6 giGp khic phuc xu h u h g chinh quy& hung u m g ki6m so6t thi t r u h g vh ngiin cin canh tranh. 6 ch2u Au, trong n h b g nZm 1930, chinh phii d2 ki&m cha chiit ch5 t h truirng d6 h g ph6 v& cuoc Dai Suy thohi. Nhung c6c n8 luc tumg ~IJ 6Anh vh My d2 kh8ng dat duwc thhnh c8ng. Mot vi du kh6c lh chinh phii qu2n phi? Nh$t Bin trong n h k g niim 1930 dB tian hhnh lu&m ch; thj truirng tr6i vh c6 vh buoc chc ng2n hhng nh6 phii shp nh$p v& c6c ngdn hhng l h nhim dinh h u h g c6c khoin tin dung t& c6c nghnh phuc vu qu2n doi. D8i

khi, c6c cuoc k h h g hoing kinh t; nghZm trong c6 th6 lhm giim quy& luc ciia c6c chinh tri gia dang nim quygn vh th6c dsy cii chch, vi dy nhu lunh nghi$m ciia ChilZ cu6i th$p kjr 1970.

C6c nuwc cbn phi% d6i m$t v& c6c inh h u k g kh6c c6 tic dong t6i su ph6t tri6n thi chinh. Vi du, n h b g nuwc mi? cib du&u h m v& thumg mai vh c6c dbng v6n c6 th6 c6 mhc 66 canh tranh cao hm, nhb dd, cii thi$n duwc c6c th6 cha ciia minh mh kh8ng phy thuoc vho dsc di6m ph6p 19, chinh tri, hay thbi kjr thuoc dja. C6c nghiZn clSru tinh h u h g vh nghiZn ciiu liZn qu6c gia c h g c6 quan di6m: mi? ciia thumg mai c6 inh h u h g tich cuc d6i v& su ph6t trign ciia th6 ch; thi chinh, mh kh8ng phu thuoc vho c6c inh h u h g ciia lich sii. N h h g n&n lunh t; mi? ciia h m d6i v& thumg mail thi truirng v6n vh dbng th8ng tin (chumg 1,3 vh lo), vh c6c thi truirng c6 tinh c w tranh h m (chumg 7) sP c6 duwc su ph6t trign nhanh h m trong nhu ciu th6 ch; vh sP c6i thi$n duwc hoat dong ciia c6c th6 ch; h e n tai.

can ap dung hinh thirc di6u ti& tai chinh n1-w th6 nao?

~6 tir khi c6c ng2n hBng ra dbi, lu8n c6 cac chinh phii dat ra c6c quy tic cho ng2n hhng, duy tri su t h u h h i t ciia ti&n dGc, gifi mhc du trfi cao, hgn ch; 1% suit vh cung tip tin dung cho chinh phii hay c6c d6i tuqng duwc chinh phii uu ti&.

C6c nhh di&u ti& ng2n hhng i? d u & u nuwc dang ph6t tri6n c6 truy&n th6ng sii dung quy dinh thi chinh chii yau nh%m the0 du6i c6c muc tiZu ph6t tri6n cu th6. Ho thuirng t$p trung vho c6c quy dinh t6c dong t& ph2n b6 tin dung trong klu it chG y t& chc khia canh th$n trong trong hoat dong gi6m s6t. Di&u nhy lhm giim tinh hicu qui vh su 6n dlnh ciia h$ th6ng thi chinh, vh lhm cho n6 dk t6n thumg truwc c6c cG sac klnh t;. Tuy duZn, sau Ihn s6ng c6c cuoc k h h g hoing thi chinh liZn xiy ra i? c6c nuwc dang ph6t tri6n trong th$p kjr 1980, d2 c6 su chuysn dich trong chinh s6ch di&u ti&. Ngiy nay, muc tiZu ciia di&u tiit thi chinh hi$n dai

c h i y6u 1 i cic quy dinh than trong nhkm

khuy6n khich mot he th6ng tii chinh cb hi& qu6, an toin v i 6n dmh.

Quy dinh th* trong d u ~ xem 1 i cb tic

dung khuykn khich s u 6n dinh he th6ng. Cic giim s i t viPn chinh thbc dbng vai trb the0 ddi thay cho n h k g ngutri gih ti&, ti6n h b h c8ng

viec nhkm khgc phuc cic kh6 k h b th8ng tin v6n vugt quh ngu6n luc m i c i nhbn cb dugc. Tuy nhiPn, cic cuoc kh ing ho6ng ng2n hing

dby - v6n ngiy cing nghiPm trong do

n h h g liPn he tii chinh qu6c t i - dZ d6 lai n h b g hau qu6 t r im trong d6i v& tZng t r u h g v i gi6m ngheo dbi. Cic cuoc k h h g ho6ng n i y dZ lirn

s6ng lai m6i quan tbm v6 viec c6i thien c8ng tic di6u ti6t t i i chinh thbng qua viec dg ra cic tiPu chuin qu6c t6 trong hoat dong digu ti6t v i giim

s i t ngbn hing.

H j n chi tinh d& b6 ve cda h6 thhng rji chinh He th6ng t i i c h h h t h u h g d$ d6 vcJ do cic th6

ch6 v i tK t r u h g tii chinh hoat dong nhkm gom chung, dinh gii v i mua bin r i i ro. Cic th6

ch6 t i i chinh lirn t b g gii tri c h i y6u do chiing cb kh6 nZng thu thap, d inh gii v i the0 ddi th8ng tin t8t hon chc c i nhbn. Tuy ntuPn, s u chuyPn m8n ho i n iy c k g gby ra chi phi. Cic

th6 ch6 tii ckinh kh8ng ch; d$ t6n thuong tru6c cic rlii ro c h h g chip nhan, m i cbn tru6c nhan thuc c i a cic thinh viPn t h t r u h g v6 cic rlii ro niy . Thay d6i trong nhan thuc c i a thi trubng c6 th6 dsn d6n n h k g bi6n dong l h trong gii c6 tii s in . Ngbn hBng 1 i thinh p h h d$ t6n thuong nhi t trong he th6ng tii chinh; do d$c di6m "kh8ng ky han" c i a cic kho6n nq c i a chiing, nPn chiing r i t d$ t6n thuong trubc viec rfit v6n dot ngot. 6 nhigu nubc, cic n h i hoach dinh chinh sich

th6t k6 ra n h b g chinh sich an sinh d6 duong d6u v& tinh d$ d6 vcJ c i a he th6ng tii chinh- cu th6 1 i d6 ngZn ch* viec rfit v6n d i n g loat b cic ngbn hing, m i t v6n b cic ngbn h k g , v i cic thit bai khic c i a ng2n h k g . Quy dmh th* trong 1 i mot thinh ph in quan trong trong mang lu& an

sinh. C ic tiPu chub v6 v6n t6i th6u, phbn loai

cic k h o h nq, d u phbng v i tam treo 1% suit, v i

han chi viec cho vay do quen bi&, 1 i cic thinh t6 co b in trong quy dinh th$n t r ~ n g . B6o hi6m ti& gGi 1 i mot thinh ph in quan trong khic

trong mang lu& an sinh. Mang lu& an sinh tim cich gi6m kh6 n b g

x6y ra khing h o h g bkng cich lirn gi6m dong luc chip nhan r i i ro c i a cic ng2n h ing v i dong luc r6t v6n c i a n h k g ngutri g& ti& - do vay gi6p cic ng2n h ing trinh kh6i viec rGt tign 6 at. That kh8ng may 1i viec lirn cho n h k g ngutri

gGi ti& it nhay.cAm h m d6i v& ri'i ro ngbn hing c k g mang lai cic hau qu6 kh8ng mong mu&. Do chi phi thu hGt v6n cfia ng2n hBng

khbng cbn phu thuoc v i o 6 8 riii ro trong danh muc tii s i n cfia nb, cic ngbn h ing cb th6 cb dong luc chip nh* q u i nhigu rlii ro ("l@ dung b60 ~6 9 1im hau//). c i c dong luc chip nhan q u i nhigu r i i ro n i y c i a ng2n h ing bmuc cao nhi t trong thtri ky x6y ra, cic cu s6c kinh t6 nghiPm trong, ktu m i cic kho6n cho vay trb nPn

kh8ng duqc thanh toin. Di2u n i y cb ngEa 1i v6n ng2n hBng bi th i t thoit v i n h b g ngutri c h i ngbn hing cb dong luc l6n h m trong viec

chip nhan nhigu r i i ro hon. Digu nghch 1y l i , b n h i h n u 6 c cic mgng

lu& an sinh duqc th6t k6 v& myc dich han ch6 tinh d$ t6n thuong &a he th6ng t i i ckinh lai chinh 1 i nguyPn nhbn d$ gby t6n thuong I h nhi t (hop 4.4). G n h nghem v& b60 hi6m tign gGi nhin manh t im quan trong c i a cic th6 ch6 b6 sung m i cic nu6c b muc thu nhap thip cb th6 kh8ng cb, mot chi1 d& dugc nhin manh xuyPn su6t trong Bio cio niy . Mot s6 nu6c vsn chua s i n s ing cho mot s6 hinh thiic digu tikt nhi t dinh vi cic th6 ch6 b6 sung c h th6t nhu di&u ti6t v i g i m s i t ng2n hBng hi& qua chua phi t tridn. Trong n h b g t r u h g hop niy, c in t r h h bi cim d6 bi5i viec i p dung cic quy dmh duqc SG dung b cic nu6c c8ng nghep.

Trong khi c6 g&g ngZn ch$n th i t bai c i a ngbn hing, cic mang lu& an sinh d u ~ thi6t k6 t6i cb th6 lirn gi6m d i n g k6 dong luc c i a cic thz ch6 tii chinh, cic c h i ncJ v i th$m chi c i a chinh n h b g ngutri digu ti&. Cic quy dinh than trong

104 BAO CAO PHAT -mrh mi GI& 2002

HOP 4.9 Thl6t k6 mang I W an slnh ngan hhng: val trd c3a b8o hldm tldn gth

G c mng k16i an.sinh nggn hang gdm nwdu t h h h phdn, vf

dy. ng& cho vay d i sirng, gi&, puytt trudng h* d ' t hi nang tbmh toAn, quy dim. gidm s6t th& trong v i

hidm &h *. Met m&hg ludi an M)L mn hang ad g&p khdr khan trbhg this k&' va hPnh Q hd ph&i c&l btlpg

giila jlih muc f&u m l u t h d n vdi n h : vira bdo vQ trdnh rn kh6i khd nPng khhg hoing t l ehk;lh IBLm khuygCJl mi d c

a& sac kinh td, yb trhntl cac k&nh vl Iqi N n g bdo ln l l e8 y lam law dan bdn hoat c@ng ngdn. hang t h i h than trQnq. Tim

ra ry cdn bahg hap Iy giUa vieu n g h &C@ Wdng h o i f y vP kj; lust th! t r m g W thAch tbh I* M f t dili vei aBc nhh

hawh djnh chinh $&h.

810 hidm tlgn g3 nham dam bdo eac QU* $6 huu

hhat ch6 ngubi gdi ti& & mbi'thanh @An quan trQng

tropg mang krdi m sinh. DO c/c eMnh p h i thudng khd co t a Om ra ekm ket ~ n g tln cey la se khbhg be@ hibn orb Khi x i y ra tha't bgJ ngin hang n h cPc &Wng t h h b8o hidrn

chinh thdc hay khbng chinh t h k la M t Rdnh phdn quan

trgng trong mang Iudi an sinh cua t8t cA cac nu&. Sd IUang

sac m d c Ap dung tdc chuEhg trinh bao t-ri&rn tien glii chinh

thuc Bang tCing Ian trQng nhang nAm gdn Bay.

Viec cd n8n ap dung met he thdng bao hdm chinh thdc kh6ng va loai he th6ng nh6 c8h ag dung la nhang va'n 68 quan trong duac dat ra khi thi& kg cec rn?hQ 4u8i an sinh.

Mat CIU an gin day c i a NgAn hang T h i gldi da b&t d4u trd

113 mat sa' c&l hdi quan trong lih quan tdi tde dQng c ia G o hiem tien g3i M i sq Bn dmh c i a hhu v u ~ tbi chinh, hay tdi

nahg t w trudne ap dung 6 I 4 t cho cdc ng& ham vB idi: tw p M t ifih ;l. ahh. blqhi* c& ndy SLI d@g mtji Ca $8 a3 lieu I8n b o gbmcBc &vhrg trbh b i o %I& ~n l ~ i i

vL U a E dldm thin kd cGa cac c h m g trhh tr4n btdp thd

N g M n elhr nay cho W'y c& c h w lrinh baa hi/m libn gfi chinh ntj.c atj thb d ~ f i agn hahh vi ohofiap,nh$n rllii ro 018 m k . a m gla'm k$ tu$l thj flur4ng va tang mtlc @ bi! lrdn

14hvang t&i chinll 6 cde n d o cd c6c the c u ' bd sung y6u

kem, I)LQ gdm didu ti6t vh g i m dl y6u kern, nang Iqc thi hPnh hup ddng Hhhg t&t v i ml;rC 4 tham nhOng cab. Nghibn c h nay c&g chq thdy Cf i r Wi M N n g td ctw$

clwrneCI3 mwh, vi(c i p dpnp b i ~ HBm iidn Gi dirlk th&e

d td RMng lam taw W e sy ti? thy @i v&i he th&g 1 tai

chi* v#t kh&hg d h t&l s u phhl r ign Mi chi* t6t ban. Phdn tioh "6 c i c @c d i i this kd riPng bi&. tho thdy

vi&OgY mdc b d ~ bidq thdp v& pham vi bdb hidm hep l h

g ' h CIC vA'n & rdi ro dao d3c. Vi &u, c6 the sB ad lqi n6lr duy tri cAc trdn bao.hi6m 8 mlirc d u d met hay ha4 Idn GDP trQn ddu ngudi. Vi& i p N n g mbt $8 nguy4n tdc c ~ i a ddng

b80 hiem, Mu d y tri dc khoin thu ed'p kh6ng duac bao hi&, ddrn b i a k h l rdng li6p c&' c i c ngubn v6n (nhung

khqng rhgt thi6t phi i kick lu3 v6n Idn vi co th6 x l y ra lam

dung v6n) va d im b i o s u tham gia cda d c ngan h lng vao cbng viec quan tr! vA gihm &t cGng d tdc dyng I l m g i lm Gm Iy lai dung b i e l l nh co" y IBm lidu.

NhPng k6t qua nay cho IhA'y cdc gqi y qurn trgng v4 ~ h i n h sach. Ngu khBng GO s u phAt tridn dly 63 cua cac th$ c e b6 sung, s4 tbn tai rlji ro IP b&o hidm ti& glji c6 th6

lam t h g khH i i h g xHy ra khbhg hodng, dHn t6i c8c thi

truong tAi chinh ho@ d ~ n g kern. Thdt khBng may la nhidu nudc ap dung nMng chuurrg trinh Bao hidm t g n glji trong

t M i ghh ph H y WI Id c&? rirk a6 cdc tb6 chg bd:rung ygu k h .

Thng t&g trong c l t he t h h g bio hidm tiZn g~it tdn toirn cPu, 1934- 99 - - - - --- - - - . - - - - - - - - --- - - - - - - - . . 7---

T$" rd tlch chc h? th&g G o hl& ti& g a c h h m% d i dtrqc theep 96 7

N~&: Call S h e 1 vP forpa a00; ban*-- vh Dotragkhe 2OW; Demir&-Kunt va Huidnga 2009; DemirgiipKunt ui - p a P C m e . . '

giri duqc duy tri tuong d8i thip); c6c chii nq Ih vh c6 nghi$p vu, n h ~ g ngubi kh6ng tr8ng dgi vho su d&n bG khi con nu gap kh6 khin (hop 4.5); hay c6c th6 ch6 thi chinh kh6c (vi du, khi c6c khoin tian giri li@n ngin hhng kh8ng duqc b io hi6m, c6c th6 chh thi chinh sP c6 dong ca gi6m s i t lsn nhau). Vi$c thuc hi@n c6ng khai h6a th8ng tin d i y dii, kip thbi c6 th6 c6i thi$n ding k6 ning luc gi6m s6t ciia c6c d8i t6c tu n h k . C6c ca quan d6nh gi6 tin dung vh c6c chuy@n gia thi chinh kh6c c m g h6 tru vi$c thu thap, phin tich th6ng tin vh g6p ph&n vho vi$c gi6m s6t.

C6c k6t q u i nghi@n cCiu so bo, sh dung th8ng tin v& di&u ti6t 6 hcm 100 nubc, cho thiy c6c quy dinh khuy6n khich vh tao di&u lien d6 khu vuc tu nhin gi6m s6t ng2n h k g thubng c6 xu h u h g thGc d i y k6t q u i kinh doanh ciia ngin hhng, giim c6c khoin nu kh6ng duuc thanh toin, vh ting su 6n d f i ciia ngin hhng. C6c quy d f i nhy g8m c6 y6u ciu ngin hhng phii d u ~ c c6c ki6m to6n vi6n b6n ngohi dugc c6ng nh$n ki6m t o h , cAi thi$n b60 c60 k6 tokn vh th6ng tin do ngin hhng cung cap, vh tao dong luc d6 c6c thhnh vi@n thj truimg gi6m s6t bing c6ch b2i b6 b io hi8m ti&n giri. ~ 6 t qu6 nhy c6 sirc thuy&t phuc cao hcm b n h k g nu6c c6 thu nh$p trung binh vh cao, do vi@c gi6m s6t ciia tu nhin c6 hi@u q u i dbi h6i phii c6 mot s8 lugng kh6 l h c6c tic nh2n tu nh2n c6 chuyen m6n tucmg dgi t8t tham gia. 24

~ h u h6t c6c nu6c d&u dua vho c6c nhh di&u ti& vh c6c nhh gi6m s6t d6 thuc hi@n c8ng vi$c gi6m s6t. Ciing nhu c6 d8ng vh chii nu ciia ng2n hhng, nhiing ngutri gi6m s6t ciing phii c6 c6c dong ca h~ 19.6 c6c nu6c dang ph6t trign, nai c6 m6i trubng kinh t6 hay bi6n dong, s8 lumg c6c th6 ch6 thi chinh chinh thlJrc it hcm nhi&u so vtri c6c nu6c c6ng nghi$p, vh nhiing th6 ch6 t6n tai c6 xu h u h g bi mot s8 it c6c c6 nhin nhiau quy6n luc ki6m so6t. That kh6 c6 th6 n6i ttri dong ca gi6m s6t mh kh6ng n6i ttri y&u t8 chinh trj, vi chinh c6c cu quan digu ti& ciing hi6m khi c6 duqc tinh doc l$p cao. Hcm ntia, ngay c6 b c6c nu6c c6 thu nhap trung binh nhu ~chent ina,

Braxin vh Philippin, nhiing ngubi di6u tikt c6 th6 bj ki$n vh phii chju tr6ch nhiem c6 nhk v& c6c hBnh dong ciia minh. C6c bi$n ph6p b6o v$ d i y dii ciia ph6p lust tru6c c6c vu ki@n c6 n h h , nhit lh nhiing vu ki@n do n h k g ngutri chii ngin hhng bj diau ti& kh& x u h g , 12 c8.n thi6t d6 d i m b6o c6 su can thi$p h q 19 tir phia ca quan di&u ti&.

Thu nh8p ciia n h k g ngubi gi6m s i t thip hcm so vtri nhin vi@n c6c ng2n hhng tu nhin. Nhfing ngubi gi6m s6t ciing c6 it ngu&n luc d6 sli: dung hcm. Tian lumg thip sCi kh6 thu hfit duuc nhiing ngutri c6 n b g luc vh ky ning cao. Tri6n vong v& nhiing c6ng vi$c b khu vqc tu nhin dugc tr6 lucmg cao sau nhy c6 th6 tao ra dong luc tham nhiing. Su kh6c bi@t gitia thu nhap 6 khu vuc nhh nu6c vh tu nhin tan tai 6 c6c nu6c gihu c h g nhu c6c nu6c dang ph6t tri6n, nhung di6u tra ciia Ngdn hhng Th6 gi& d8i vtri n h k g ngutri gi6m s6t ngin hhng tr6n tohn chu cho thAy c6c nu6c dang ph6t tri6n ggp nhi&u kh6 khin hcm trong vi@c duy tri n h k g ngubi gi6m s6t cGa minh. 25

N h k g quan s6t nhy ciing c6 quan di6m cin ting lucmg cho ngutri gi6m s6t vh han ch& kh6 ning lhm vi$c ciia ho trong h$ th8ng n g b hhng sau khi ho k6t thGc thbi gian phuc vu b khu vuc c6ng tong. Tuy nhi@n, trir khi nhiing han chh vi@c lhm trong tucmg lai duqc k&m the0 vi$c ting d6ng k6 tian luong, n h k g han ch6 nhy c6 th6 cimg lhm cho vi@c thu h6t c6c nhin vi6n gi6m s6t c6 ning luc trb n6n kh6 khin hcm nGa.

T6 chbc ciia ca quan gi6m s i t cting 6nh h u h g t& dong luc ciia ngubi gi6m s6t vh kh i ning d8i ph6 vtri c6c 6p luc chinh tri ciia ho. ~6 van hhnh t6t, ca quari gi6m s6t tin phii t6ch kh6i c6c 6p luc chinh tri. 6 hiu h6t c6c nu&, vi$c gi6m s6t c6c th6 ch6 thi chinh 1h chirc tr6ch ciia ng2n hBng trung ucmg, mot t r k g c6c ca quan c6 tinh doc l$p. Tuy nhi@n, theo diau tra b 70 nu6c do Vi@n Ng2n hhng Q U ~ C t& ti6n hhnh thi 6 khoing mot p h h ba chc nu& duuc diau tra, vi$c gi6m s i t c6c th6 chi? tin dung lai do c6c ca quan kh6ng lien quan ttri ngin hhng trung ucmg thuc hien. 26

Mac dii it ph8 bi&n h m nhi&u, nhung qu8c t& ho6 c6c dich vu thi chinh c h g d& d&n mat xu h u h g nghy chng ting nhhm th8ng nhht viec gi6m s6t cic th6 ch& thi chinh trong mat cu quan gi6m s6t. Hiy ch& c6 th6 cda mat ca quan gi6m s6t Ih c6c kh6 khin trong vi$c duy tri s y doc I$p cda minh vh nguy cu thi6u s y canh tranh c& c6 giiia c6c nhh gi6m s i t viri nhau (hap 4.6).

Mat cdu h6i kh6c Ih, lieu c6 n6n coi gi6m s i t than trong Ih mat trhch nhi$m cda ngdn hhng trung u m g gi6ng nhu chinh s6ch ti&n t$ hay kh8ng. Ph6 ph6n ph8 bikn nhit d6i v6i su k&t h p c h i shch ti&n t$ vh gi6m sat Ih viec n6 c6 th& tao ra xung dot 1@ ich. Ngdn hhng trung ucmg c6 th6 ngan ngai trong vi@c ting li i sunhlt d& d6i ph6 v6i lam ph6t vi lo ngai ring ting 1% sunhlt sZI i n h h u h g xnhlu ti% c6c ngdn hhng thumg mai. Tuy nhicn, th8ng tin m i n h k g nguiri gi6m s i t dbi h6i c6 th6 duqc sfi dung d& c6i then d u b io v& c6c kh6 khin thi chhh vh sq phat tri&n kinh t& trong tumg lai. ~ & t h p chinh s6ch ti&n t$ vh gi6m s6t c k g tao ra khi n h g ti& kiem nguBn v8n nhdn luc quy hi&m. 6 c6c nuuc c6 kf lu$t thi trubng y6u khm, dbng th8ng tin han ch& vh trinh da nhdn luc thip, duy tri chtk ning gihm s i t thuac pham vi thim quy&n cda ngdn hang trung u m g 19 can thi&t. Cho dii hinh th~?c th& ch6 c6 Ih gi di niia thi, s~ dec l$p cda cu quan gihm sht trong c6c chkc ning di&u ti&t ctia n6 vh vi$c chia s i th8ng tin rang rZi giiia gi6i chkc ti&n te vh gi& chkc gi6m s6t v2n Ih c6c di&u ki$n thi6t y6u d& hoat dong gi6m s6t c6 hi& qui. IX v$y, bnhlt chnhlp c6c n8 luc nhin chung kh6

tao ra duuc c6c dang luc hop 1y cho n h k g nguiri gi6m s i t vi h? thubng theo du6i nhi&u m y ti&. Mat giii phhp c6 th& lh giim c6c v u h g mic v& vnhln d& deng luc, d& ra d ~ a g quy d w han ch& hhnh vi ciia nguiri gi6m si t vh giim s y tujr tien cGa h~ bing "c6c hhnh dong chin chinh kip thW" m i c6c nhh giam s i t bit

buac phii t hw hien trong c6c tinh hu6ng nhnhlt djnh. Vi dy, khi xir 19 c6c n g k hang y&u kkm, mat giii phhp nghy chng trb n6n th8ng dung 12 C ~ C nu& thqc hien hhnh dang c h h chinh kip

Hop 4.6 Thigt kg th6 che" cha cac c a quan giam sM ngiin hang

&lc; &.a6 lUwg c6d ru gikn rat Urn nhdt (S$A) Bang tbg, h i k g ca quarr nPy vAn ah9 E ISn tih. Thh tt3 t hhg Sb n h 1998, cr~S 66 lib, htrcrc -'Ao, eah Phch, Nhet B/n, Hdh Q*: MYIM, TWy bib va Anh - I6 c6 .SSh Wong t h g d 70 m&c drrqc Vi@n N@ri h h g

# khHo &t. Nhihg SSA thudng c6 c4c chdc nang f m b h SIJ than Vwg va t i h nhat thd &a th/ trudng va Gng d thL e6 d c chirc nang giam d t ngu&i tieu dilng vA linh qrrh tranh.

H ~ U h6t SSA &u qua mdi UP cb thd &I Egc phAn f i - . chi ti& v6 chi mi v0 I@ iioh. Tuy ntien, ndu c~ t@p lmng v8a chiic hang giam &t than tr~ng, cGng c6 thd ckra ra

so" n w n xBt v6 m y khli dem. Trong sb cac nhan xeI

I Sy xo.4 n h d ranh gidi hong & djch vl! tai chkh d6i h&i btlc ihi& han nhbng d o h 5@ d n mang linh t h 1 ttqp va ntdi m4 cadi vcfi ad^ ti& va giirm sit.

I $ t ~ d l hl&i tldp lhee'au &a &c t i p Uoan tili ~hinh, - I1 dlgc m13c ddy nhd tinh l&ih td the0 qlry m6 va

\A, c b g doi h6i @wcfng thlic dieu ti61 W n g tu. I Cb bhd xu& hien tinh Mnh t6 meo guy mh vL theo

p m vi tmg &U ~8 ' t va giam sat, vA .&i pld &ia s& thhg tin vB pl$i hap aing cd thB$ hm.

I -Thl& Wp SSA c6 fd iA m@ bi$n phdp n~lh tao +3 @t thd ch6 co t'nh doc lep, &uyb nghiep cap han va t4ch bigt kbQi oac ap lw chiRh td mi& han so v@ oirc crr wan glirm sirt hlgn nay dangd8n t*.

I M O ~ ca qwn ui6u ebit c k g co ~ h b &m Qi phi &u fidi cPd thb chb thi ohlclh vl n6 Wng d n phdi lien h@ qua $i vdl n h i h c d q m k M c .

SSA cing co mod b(l k$ v6 m$t 'wa d&n: . . I CQ these @p I;M kMn wong q A n m ~ 1 SSA va =A

cd the d8 1611 thubhg t r d c sq mien v/ chinh !rl. Rang d c tnrung h ~ p Wac, c h w b m&1.h6A va c m t r m g i h C/le nW didu ti& dwqc dng h8 ~ b u 18 m O l bi4n phdp han ch6 sy Qrn dyng dl& ti& vd &m hi&u t&c quy djrh khCmg o8n t M :

I Con c6 nhibu the c ~ Q tY chim chuyen m& b h -0

chiro rdng, m t u eirc cQw b b hldm, va m g the oh6 hay k h h g nOa d6 .bho m01 ca q w n c h ~ y h di gilrm sbt mgi tid d gtdm sit.

I SSA c6 the tao n dn lclrmg d Iqmg cac I& ohd ti1 &'nh tac d@g l81 d ro t d n d@~ nhifu ho'n so v6i

thiri vh 6p dung phucmg ph6p can thiep sirm v& - -

mgt ca cnhlu, tucmg tu nhu Zr trong lugt cGa My. Phumg ph6p nhy dbi h6i c6c nhh di&u ti6t phii

dua ra c6c ph6n h g c6 t6 chuc, duqc x6c dinh tu t r ~ r k vh duqc c8ng b6 rd ring khi ho nh$n thiy su suy gi6m trong c6c chi tieu hoat dong c6a n g h hBng - vi du c6c + s6 v6n - xu6ng d u b muc quy d m ; dua ra gi6i ph6p bi t buoc d6i v& mot ngin hhng can kiet van b mot thbi di6m duqc x6c dinh tir trubc khi v6n v in cbn c6 gi6 tri duong; vh 6p dung c6c phuong ph6p k6 to6n vh b60 c60 v; v6n ciin cu.theo gi6 tri thi trubng.

N h k g ngubi ph6n d6i c6ch tikp c$n nhy cho ring, v& su phuc tap thi chinh nghy mot tiing, cin thi6t ph6i c6 su @ do hBnh dong l h hon trong viec gi6m s6t r6i ro c6a c6c th6 ch6 thi chinh. C6c quy tic thi6u linh hoat c6 th6 hgn ch6 kh6 niing c6a c6c co quan c6 thim quygn khi ti6n hhnh gi6m s6t. Mot v in d; nGa lh viec 6p dung c6c quy tic nhy b nhihg nubc nghko cBng trb nen phuc tap do thi6u th8ng tin phii hap. c h i n g han, r i t kh6 d6nh gi6 duqc v6n (xem th6o lu$n ben dub) . Trong nhihg trubng h q nhy, c6 th6 cin c6 n h k g ti& chi don g i b hon - nhu chi s6 p h b h h tinh hang mi t kh6 n h g thanh to6n - m i nhihg tieu chi 66 d8 gi6m s6t hon vh nhanh ch6ng ph6t hien nhiing hhnh vi vi pham. Nhihg quy tic nhy c6 th6 tao ra su minh bach cao hon, giGp c6c nhh gi6m s6t ch6ng lai c6c 6p luc chinh tri vh d3c bi@t phh h q trong t r u h g h q chit l ~ r p g gi6m s6t thip.

C6c v in dg lien quan t& dong luc c6a c6c nhh digu ti&, mot l h nGa nhin manh tim quan trong c6a viec sllr dung khu vyc tu nhin nhim mb rong pham vi hoat dong c6a c6c nhh digu ti&. Boc 16 quan di6m c8ng c h h g bing c6ch duy tri mot dbng th8ng tin mb d6ng tin c$y lh met thBnh phin quan trong nhim bi6u t h su kh8ng chip nh$n c6a c8ng c h h g d6i v& nhihg hoat dong ngin hhng vh diku ti6t y6u kkm vh tao nen yeu ciu ph6i thay d6i th6 ch6. V& su nh&n thuc cao hon c6a c8ng c h h g , c6c 6p luc chinh tri han ch6 h e u luc thi hhnh trong he th6ng ngin hBng cGng gi6m.

, ' . ,

L L ~ < - :,' 'l; ~ ! J ~ L ~ I I 1 7 i i i ; ~ - (2

Trong ph6n h g d6i v& c6c cuoc kh6ng ho6ng

thi chinh g in diy, c6 c6 viec tao ra c6c ti& c h u h qu6c t6 trong digu ti6t vh gi6m s6t ngin hhng. Tieu chuin ho6 hoat dong diku ti6t vh g i h s6t chic chin C6 ich do n6 lhm gi6m c6c kh6 khiin vk th8ng tin vh c6i thien kh6 niing c$n he th6ng tAi chinh qu6c t6 c6a c6c nubc dang ph6t tri6n. chkng han, vho thtri di6m ra dtri Hiep ubc Base1 1988 v& quy dinh chi s6 v6n hung binh digu chinh the0 r6i ro t6i thi6u bing 8 phin tr-, nhigu nubc dang ph6t triin th$m chi cbn chua dGt ra c6c yeu ciu v6 v6n cho c6c ngin hhng. T& niim 1999, ctmg v& su mb cllra vh m6i lien he nghy chng cao v& c6c thi tr~rbng qu6c t$ chi c6 7 trong s6 103 nubc c8ng b6 c6 chi s6 v6n t6i thi6u d u b t6m phin triim. Hon 93 phin triim c6c nubc dgu k h h g dinh d i digu chinh + 1e v6n the0 r6i ro c h cu the0 h u h g d i n Basel.

Tuy v$y, c6c nubc dang ph6t tri6n c6 xu h u h g kh8ng thuc hien tit c6 c6c tho6 thuen nhy nhu c6c nubc c8ng nghiep. 6 c6c n~rbc dang ph6t tri6n1 c6c quy dinh duqc dGt ra cho dii chinh nhihg nhh gi6m s6t ciing kh8ng c6 d i y 6 6 lu&ng th8ng tin d6 x6c nh$n hieu luc t h hhnh. Ho cGng kh8ng mu6n thua nh$n lh ho thigu th8ng tin nhy. 27 C k g nhu c6c ti& chuin qu6c t6 trong nhihg linh vuc kh6c, c6c ti& chuin thi chinh c6 xu h u h g ph6n iinh nhiing diku kien x6y ra b c6c nubc c8ng nghep. chkng han, c6 th6 b c6c nubc dang ph6t tri6n, nai thubng d8 x6y ra c6c c6 s6c hon, thi viec 6p dung nhihg tieu c h u h v6n t6i thi6u cao hon lh cin thi6t. Nhung do nhihg v u h g mic trong thuc hien, viec thi hBnh c6c ti& chuin cao hon sP cBng kh6 khiin hon. Viec dg ra c6c quy dinh nhu 1e v6n t6i thi6u lh tuong d6i dg ding, nhung sP kh6 khiin hon nhigu trong viec thuc hien c6c th6 tuc lien quan (ching han do lubng gi6 tri v6n) d% c6 th6 lhm cho c6c quy dinh nhy c6 thBnh hien thuc. Gi6 trj s6 s6ch ciia v6n kh8ng ph6i lh mGt chi s6 d h g d i n ph6n 6nh suc m w c6a mot th6 ch6. Gi6 tri rbng thuc su c6a ngin hhng phu thuoc vho gi6 tri thi trubng c6c k h o b cho vay c6a n6 trong danh muc d i u tu, vh g 6 tri nhy t h u h g kh6 do lubng do tinh

thanh k h o h kern cJa c6c khoin cho vay. 6 c6c nu& dang ph6t tridn, gi6 c i dao dong n h i h vh t b t r u h g kern phi t trign, cing khian cbng vi$c nhy trb n6n khb khan hcm. Thbng thuhg , vi$c c6c ngdn hhng mht kh i nang thanh t o h n6u tinh the0 gi6 tri thi t r ~ r h g , xiy ra kh6 l%u tnrirc khi v6n hach to6n tr6n s6 s6ch bi can ki@t.

Cbng tic kk! to6n tat hcm cb thd giGp ich. Cbng thc ka t o h vh d u phbng tat lh cAn thi6t dd lhm cho gi6 tri van trong sd s6ch trb t h k h mat thuirc do cb 9 nghia. Nhiing ngubi g6m s i t ngdn hang t h u h g phdn loai c6c khoin cho vay cLia ngdn hing thinh nhiau khoin muc khic nhau, c b cG v io chht l u p g cila c h ~ n g v i y6u ciu d u phbng thua 18 b c6c mirc do khic nhau dua tr@n s u p h b loai niy. Tuy nhi6n, do viec phdn loai n iy 1 i tinh to6n trong bong lai, v i nhin chung, khb cb thd 19 giii v i thi hanh, tren thkrc t i cin phii cb cac khoin duphbng nku mat k h o h nq chua duuc tri. Vi du, nau IZi suht tr@n mat khoin vay khbng duuc tri trong vbng 90 nghy, c6c ti6u c h u b ka t o h b nhiau nukc sE khbng cho phep ngdn hhng cong d6n k h o h l5i nhy trong b5o c60 thu nhdp c ia minh. Vi@c tang d6n 1% tr6n c6c k h o h nu xhu duuc cho ph6p trong thbi h v t& 360 nghy b Th6i Lan v io nZr5 1997 vh 180 nghy b nhi&u nuirc chdu Phi. 6 h iu hat c6c nu&, rht khb khin dd cb th& ngin cdn ngdn hhng tihp t i ~ c cho vay m& nhhm bG d i p c6c khoin thanh to6n lZi sui t vh che dku c6c k h o h nq xhu- mat vi@c Ihm .duuc goi lh "lim xanh" (e~ergreening).~'

Do db, c6c ti@u chugn t$p trung v io viec giim s i t hi@u Iuc c ia y@u ciu v6n t6i tlu6u cb thd 1 i khbng d J b c6c nukc dang phat tri6n. Vi du, gAn ddy, d$ bit kip quan didm d u w cic nu6c OECD tin d6ng, nhiau nukc dang phit triin dang b%i b6 c6c y@u ciu v& tinh thanh khoin nhu tian gGi b ngdn hing trung uong, cic khoin d u tru, tihn mgt v i tr6i chinh ph i . Y6u c&u thanh khoin thhp hcm dB ph$n nio Iim giim thui kho6 d6i v& khu vuc tii chinh. Nhung mgc dG cac tir 1@ thanh khoin khbng can thi6t cho c6c rnuc dich phbng ngim b cic nukc thu nh$p cao, b c6c nuuc dang ph6t trign, hoat

dang giim s i t v i di&u ti6t ng2.n hhng dZ khbng duqc cii then d6n mhc cb thd bG d i p duuc t6n thit do thihu s u che chin 66 cho h@ thang ngdn hhng c ia c6c nu& n h ~ . ~ ~ Trong m6i t r u h g thi6u v6n con ngub-i vh chc thd chk! hi3 tru, c6c quy tic d m giin nhu y6u cau thanh khoin co thd cb Iqi hun so v6-i c6c y6u ciu phirc tap.

Ttr do giao dich trong linh vuc ddjch vu tai chinh lhm t b g c u h g mirc do c& tranh trong quy dinh &a c6c qu6c gia. Cbc chik!n luqc di&u tiit khbng cbng bing v i thi6u hieu q u i trb n@n khb thuc hien hon do c6c doanh nghi@p vh cbng ddn 6 mat nu& nhit cb th$ nh$n thhy c6c quy d p h 6 n h b g nai kh6c cb lq i cho ho hcm. Nhin tii gbc 68 nhy, qu6 trinh toin chu ho6 c6c t h trubng tii chinh 1 i mat qu6 trinh trong db s u gia tsng canh tranh qu6c ta tgo ra kf lu$t thi trubng d6i vtri cic nh i diau tiat b c6c nukc v i han ch6 khi n b g cic chinh tri gia v i cu quan di&u tiit sir dung cic thd ch6 t i i chinh lim cbng cu ban phiit d3c 2x1 chinh trj cLia ho. Toin ciu ho6 c6c dich vu tii chinh cCmg mang lai lqi ich tnrc tihp cho ngubi nghko, n iu cb s u quan tdm d i y dG t6-i vi$c n2ng cao trinh do hoc vhn vh kh i nfing tiap c k Internet c i a ho.

Mat Iqi ich kh6c c i a vicc cho phep cb c6c chi6n luqc di&u tiat kh6c nhau b cac qu6c gia 12 pham vi mh nhiing kh6c bi$t nhy cho phep thir nghi$m c6c p h h h g kh6c nhau t d c n h h g hhnh vi mang tinh 's6ng tao cJa c6c b6n duuc di&u ti&. C6c thd ch6 dugc di&u ti& tim c6ch t6i thiiu ho6 g h h n3ng di&u tik!t cJa minh vh cb thd r i t sing tao trong c6c bi@n ph6p tr6n t r h h cic quy d d thgn trong, nhu han chk cho vay cb li6n quan hay hqn cha f$lE ngoai t@. C m g tuong tu, cic nh i diiu tiat cb thd cb lqi nhi3 su sing tao trong diku tiit mh khbng bi c6c ti6u chuin diku tiit qu6c t; kiam cha.

TZlng c u h g hleu qua trong khu vuc tai chinh: vai trb cua sb h ih va canh tranh

C6c nu6c dang phit trisn t h u h g cb khu vuc ngdn hing t$p trung v6i muc do sb h h nh i nuirc cao. Hinh 4.2 cho thiy, ngoii B ~ C My vh chdu Au, rht it c6c nuirc c6 chc ngdn h b g qu6c

doanh chikm $1$ tii sHn thip h m mat ph& tu ting tki s in cGa toin bo khu vyc n g h hing. S& lieu g8c cGa hinh 4.2 c h g cho thAy m8i quan he nguuc chibu ding k6 g i h tjr 1e tii sin trong cic ngin hing qu6c doanh v i mfic thu nh$p trsn d i u nguti cfia nuuc d6. 30

D& giHi thich tai sao sb h h cbng tang d8i vtri cic n g h hing lai bibn, n h k g nguiri h g ho sb h h nhi nu& cho ring, chinh phG c6 th6 p h h b6 v8n ttri cic dy i n d i u tu c6 hi@ qu9 cao t8t hm. Mat quan di6m thti hai h g ho sy ki6m so6t cfia nhi nukc li, vtri sb hiiu tu nhin, sy tap trung qui mtic trong hoat dong n g h hing c6 th& d in dbn h+n chb khi nZng tikp can tin dung cGa nhigu b6 phan trong xi hair v i vi thb, Anh h u h g tisu cyc ttri phit trign. Mat quan didm ph6 bikn the ba 12 cic ngbn hing sb hiku tu nhin thuirng dz xHy ra k h h g h o b g han, v i

Hinh 4.2 S& hGu nha nu6c trong nganh ngln hang, 1998-99

sb h h c8ng cang c6 th6 giiip 6n dinh hoi he th8ng tii chinh. Tuy nhisn, cic bing chimg gin d iy chi ra ring, s& h h nhi nu& d8i vtri cic ngin hing cao h m t h u h g di d8i vtri hi& quH n g h hing thip hm, tibt kiem v i cho vay it hm, n5ng suit v i t b g t r u h g thAp hm. 31 Khbng c6 b b g c h h g cho thAy sb h h nhi nu6c lim giHm khH n5ng xHy ra khhng hoHng ng2n hing. 32

H m nGa, h u h g tisu cyc cGa sb hiku nhi nuuc c6 thg nghism trong h m b cic nu& dang phit trign so vtri cic nu& c8ng nghiep. W t r u h g b cic nu6c c8ng nghiep tao kh; n h g kiarn so6t v i cbn bing t8t h m d8i vtri n h k g th6 ch& sb hiiu c8ng tong. Mot ph&n k&t quH kinh doanh kern cfia cic ngin hing qu6c doanh xuAt phit tir cic dang lyc bsn trong y&u kem. Mot p h h 161-1 h m c6 lE xuit phit tir sy can thiep cha cic nhi hoach dinh chinh sich, do sb h h nhh

Chu thich: cac sd lieu tr6n chi phan trim tai s in c ia cac ngin hang thuQc s b h w nha nu&. Hdu h& cac quan sat d6u trong giai doqn 1998-99 (Oi6u

tra c ia NgBn hang Thb gidi v6 Oi6u ti& va Giam sat Phong ngua) va trong trutmg hqp sd lieu khdng co thi cHn cu vao La Porla, Lopes de Silanes, va Shleifer (2000). Nhu vay, met sb thay ddi gdn dBy trong hinh th3c s b h w , dang chu y la & chau Mg Latinh, d5 khBng duqc tinh tbi.

Ngu6n: Ngin hang Thb giui 2001 a.

nu& cho phkp c6c vien chuc c6 th6 sir dung n g h hhng nhu met nguBn cung tip c6ng Zn .viec lhm cho n h k g ngubi thin tin ciia minh, ho3c d6 cung tip tin dung cho nhiing ngubi iing ha minh. " in^ c h h g rd rhng lh, nhiing nguM qubn 19 c6c ngin hhng qu6c doanh thubng phAi d6i m3t v6i c6c xung dot chinh tri, do 66 Anh h u h g t6i k6t quA kinh doanh y6u kkm ciia c6c ngbn hBng nhy.

Mac dh lgi ich ti&m nZng ciia vi$c chuy6n sang s b hiiu tu nhin c6 thd lh l h b c6c nu& dang ph6t tridn, nhiing nu& nhy c h g 12 c6c nuhc c6 th6 ch6 y6u k6m nhit d6 c6 th6 tunhin ho6 thhnh c6ng. Tu nhiin ho6 ngdn hhng c6 thd mang lgi canh tranh 1611 hcm, do tin dung sG duuc p h k b6 nhi&u hcm cho c6c d u &I sinh lqi thay vi c6c d u &I c6 uu thk chinh trj. CGng nhu b c6c khu vyc khhc, di&u quan bong lh khuy6n khich canh tranh trong h$ th6ng thi chinh d6 gibm chi phi vh khuy6n khich d8i m&. Tuy nhien, kh6c v& h$u h6t c6c khu WJC khk , canh tranh qu6 mGc trong h$ thbng ngdn hing c6 th6 lhm x6i mbn gi6 trj danh ti&ng kinh doanh vh tao nen m6i trubng thi6u dn dinh. Do 66, tZng canh tranh c h g dbi h6i phii c6 m6i t r u h g di&u ti& t6t hm.

Tu nhtn hoi ngin hing Trong m6i trubng di6u ti6t vh g i h s i t lhnh manh vh v& viec td chuc giao djch t6t, tu nhin ho6 c6c ngdn h h g dZ ning cao duuc hi& qu6. Vi du, s6 lieu tu tu nhiin ho6 18 ngin hhng thuac tinh b ~chent ina tir nim 1992 cho thiy, b h g cin d6i thi s h vh b60 c60 thu nhep ciia c6c ngjn hhng m& duqc tu nhh ho6 trb n@n r i t gi6ng c6c ngdn hhng tu nhbn. C6 it nu xiu hcm, chi phi hhnh chinh gi6m tucmg d6i so v6i doanh thu vh c6 it tin dung cung tip cho doanh nghiep qu6c doanh hcm." Cic thay d6i nhy ciing c8 cho k6t l u a : n k g suit gia ting sau khi ti6n hhnh tu nhin h 0 6 . ~ ~

Tu k i n ho6 ngin hhng thhnh c6ng dbi h6i phdi c6 thi6t k6 giao dich phh h q . N h k g ngubi chii m& phHi bi6t met ph&n trong 56 vbn

ciia ho dang ggp rfii ro vh c6c gi& chuc gi6m si t sC hhnh d$ng n&u n g h hhng tu n h h ho6 mit khA ning thanh t o h . ~ i & u nhy c6 nghia lh su t6ch bach rb r h g gi5a chinh phii vh n h k g ngutri chii m& ciia ngin hhng 15 cin thikt dd dbm bbo tu nhin ho6 thhnh c6ng.

N h h g nguM chii m& phbi bi t d i u v6i mat thuc th6 mang tinh canh tranh. ~ i 6 u nhy c6 nghla lh c&n ph6i di&u chinh manh mC b b g c h d6i thi s in cfia n g h h h g qu6c doanh trubc khi

ngin hing nhy duqc bin. C6ng vi$c nhy r i t quan trong bbi vi nhiing n g k hhng qu6c doanh m i &inh phii s& shng b6n h&u nhu lu6n lu6n lh c6c ngbn hhng thua 18 vh t h u h g mi t khb ning thanh to6n. ~ 6 u n h k g ngubi chii m& mua lai met ngin hhng thua 18, c6c nhh di6u ti6t c6 th6 sG ph6i n6i 16ng viec di&u ti6t v6i n g k hhng nhy. ch ing hgn, Chile thi6u c6c ngu6n luc thi kho6 d6 c h h h m g bihg c k d6i tai s in c6c ngin hhng truhc khi ti6n hhnh tu nh2n ho6 ngin hhng tren quy m6 l h vho nim 1975. C6c v in d& sau 66 xAy ra mot p h ~ do ning luc gi6m s6t y&u. Nhmg cuec k h h g h o h g nim 1982 c b g xiy ra vi n h k g ngubi chii m& vh chinh phfi d&u c6ng nhzn n h k g nguM chii m6i dZ mua lai c6c th6 ch6 s ip ph6 s in - vh do vey, c i hai ben dhu mong mubn c6 su n& 16ng trong di&u tikt d6i v& c6c ngin hhng nhy.

~ i & u chinh bing cbn d6i thi s in c6 th6 duuc thuc hi$n bing c6ch thay th6 c6c thi s b kh6 dbi bang c6c tai s in c6 th6 thu hai, thbng t h u h g lh trhi phi6u chinh phfi. Hoac c6c nha hoach dinh chinh s6ch c6 th6 tao ra th6m mat t6 chuc d6 luu giii c6c thi s h kh6 dbi vh c6c k h o h nq mh nguiri mua kh6ng mu6n nh$n ( thuhg duqc goi lh giAi ph6p n g h hhng t6t/ngbn h h g xiu). Mac dh kh6ng c6 bing c h h g rb rhng k h h g dinh su uu vi$t cfia mat phucmg ph6p nhy so v6i phucmg ph6p kia, n h m g m6i lien h$ gi5a chinh phli va n h k g ngubi chii m& kh6ng thd bi t6ch rM tr6n thuc t6, tru khi nhiing nguM chii m& thuc s u bit d i u b h g mat thd ch6 c6 khi ning thanh to6n. Thua nh$n vh gibi quy6t c6c khoAn nq ciia ngin h h g qu6c doanh chic c h k

sG tao ra c6c chi phi ngdn s6ch d6ng kg. Do 66, k6 hoach t i i kho6 ph6i d6ng vai trb quan t r ~ n g d6 tihn trinh tu n h h ho6 ngZn hhng c6 th6 thhnh c6ng.

Trong nhi&u t r u h g h w , n h h g lyc c6n chinh d6i vbi t h M c6ng cGa tu n h h ho6 lh sy n a b ngd trong vi@c trao quy&n ki6m so6t c6c n g h h h g nhy cho tu n h h vh sy n g b ngd trong vi@c cho phkp ngutri nuuc ngo% mua n g h h h g . C6c nuuc dang ph6t tri6n c6 th4 thu duqc nhi&u lqi ich tir phia n h h g ngutri mua nuuc ngohi xitt theo hi@u qu6 vh 6n dinh cGa nghnh.

Trong c6c nu& dang chuy6n d6i, Hunggari 1h nu& sin s h g nhit trong viec trao quy&n ki6m so6t chinh d8i v6i cac ngdn h h g cho c6c d8i t6c nu& ngoii. Hunggari c k g dat duqc 6 1e ting t r u h g kinh t6 cao h m c6c nuuc l k g giang: mat s8 trong c6c t h h h c6ng niy c6 th6 c6 nguBn g8c tir he th8ng c6c ngdn hBng vbn hhnh t8t h m (hinh 4.3). Ba Lan ban d iu kh6ng mu8n b6n ngdn hBng cho nu& ngoii v i Cang hoh Skc c k g chbm chap trong viec b k c6c c8 phi6u c6 khi ning ki6m so6t cho tu nhdn c i trong nu& lbn nu& ngoii. Su thay d8i chinh s6ch trong giai doan v& sau dZ giG thich phin nho su gia ting @ 1e ting t r u h g kinh t6 6 c6c nuuc n i ~ . ~ ~

D+-I~I!IC c i a fhay d6;' thh'ch;: ttu nhSn hori Trong c6c m6i t r u h g hoat dGng di&u ti& va g i h sit y6u k6.m - t r u h g h w d3c trung b c6c nuuc dang ph6t tri6n - sG lh thi6u hi@n thyc khi hy vong r h g , vbi su thay d6i manh v& hinh thirc sb h a trong mot thtri gian n g h , sE mang lai thhnh c6ng nhanh ch6ng. ~ i & u nhy kh6ng c6 nghla lh c6c nuuc dang ph6t trign kh6ng nsn ti& h M tu nhdn ho6. Tr6i lai, c6c nuuc nhy cin ti& hhnh tu n h h ho6 d& d b , t h g ngdn hBng mGt, trong khi chinh phG cin c6 c6i thien ning luc gi6m si t cGa minh.

S6 h h tu n h h d6i vbi c6c n g h hhng c6 th6 lh chit xlic tic kich thich c6c thay d6i th6 ch6 kh6c. C6 mot lien he quan trong gitia sb h a tu n h h v i nhu ciu th6ng tin thi chinh t6t hm, hiu h6t th6ng tin nhy dgu do c6c nhh di&u ti&t cung

Hinh 4.3 Sy phat trign trong he th6ng ngln hang Hunggary

Thj phin, tin dyng t6i hQ gia clinh

Ph%n

100

80

60

40 Tu nhln trong nubc

20

0

1.W ' W nubc

~gudn: Bonin va Abel2000.

n Fluirongodl rnb W h lap

Tu nh&n trong

tip. T b trubng c h g gi6m s6t c6c ngdn h h g t8t h m khi c6 sb hiku tu n h h 1611 hm. 37

Trubng hqp b M@hicb 1 i mat vi du. it c i c6c ngdn hhng b M@hicb duqc qu6c hiiu ho6 vio d i u thap kji 1980. Cic lyc luqng h g ha qu6c hiku ho6 n h k m p h sy lam d w g ciu trfic sb hiku tbp trung, cho ring chinh n6 d i g6p phin d h d6n k h h g h o b g nZm 1982 do tao di&u ki@n cho ti& ki@m &a khu vyc tu nhdn trong nu& chay ra ngohi. Do 66, ngubi ta kji vong ring sb hiku nhh nu& c h g v6i ki6m soit thj trubng v6n vh ngoai h6i *t chE vh tru cip tin dung d6i v6i d iu tu cba nhh nu& vh c6c chumg trinh xZ hai, sE lhm gi&m sy bAp b@nh cba h@ th6ng n@ hhg.38 Tuy nhien, tr@n thyc t6 thi c6c n g h h h g qu6c doanh nghy c h g trb thhnh mot nguy@n nhdn gdy ra thdm hut ngdn s6ch. C6c ngdn hhng nhy nhanh ch6ng dinh mit kv n h g thim dinh r6i ro vh mot s6 luqng 1611 c6c n h h vi@n c6 tr'inh do cba Tir d iu nim 1988, v6i vi@c d& b6 c6c ki6m so6t vh 1% suit vh f$ gi6, chinh phb M@hic6 bit d iu ti6n hhnh ~IJ do ho6 h@ th8ng ngdn h h g , v& dinh cao lh vi@c t6i tu nhdn ho6 t i t cA c6c ngdn hhng vho n h 1992.

~6 d b bAo thhnh c6ng cba nd luc tu nhdn ho6 tr6n quy m6 1611 nhy, chinh quyan, hogc phAi rit ~IJ tin vho n h g luc diau ti6t vh gi6m si t

clia minh, h03c phAi s& sing n h u h g c h h g cho c6c ngdn hhng nu6c ngohi c6 uy tin. CA hai di&u kien nhy d&u kh6ng c6 b Mehic6. Sau c6c thit bai b khip nuif bi t d iu b b g cuac " k h h g hoAng Tequilla" n2m 1994, chinh quy&n M@hic6 ti&n hinh can thi@p vho n h i h n g k h b g , vh rlit cuc, lai phAi trii qua mot lu@ tu n h k ho6 lin th13 hai, trong 66 cho phep s2r h h nu6c ngohi d8i v& ngdn h k g trong nu6c. Nfim 1999, Ngdn hing ~ h & gi& gia han KhoAn cho vay d6 t6i ciu trlic ngdn hhng cho M@hic6 nhkm h8 tra giii quy&t c6c v i n d& con tan tai. Kho& cho vay nhy gilip lam sach bAng c k d8i, t6i ciu trGc vh t6i tu nhdn ho6 n g h h b g Banco Serfin - n g k h b g nhy duuc ngdn hhng Tdy Ban Nha Santander mua lai-, vh cihg gilip h6 tru cho mot s6 vu s ip nhQp ngdn h b g .

Cic k&t quA nghien c h tir ~chent ina cho

thAy, tu drk ho6 thubng dZ xAy ra khi lgi ich truc tigp cia c6c nhh chinh tri c6 duuc tir ngdn h b g - vi du nhu SF d& d i u hay tin d w g bao tip cho n h h g ngubi h g ho - thip, vh khi nhiing r b g buac tai chinh d8i v& c6c nhh chinh tri duqc xi&t ch$t (hop 4.7). Nghien c h nay cho thiy, chinh phli t h u h g bi tr6i ch3t v io c6c th6 ch6 kh6ng d h g c6 do nhiing I@ ich rieng. Trong t r u h g h q c6c ngiin hhng cAp tinh b hichentina, phi% c6 mot cuoc k h h g h o h g xAy ra vh v& sv trg gilip tai chinh tir c6c th6 ch6 tii chinh qu6c t& m& buoc c6c nhh hoach dinh chinh s6ch 6 c6c tinh thay ddi d u h g 18i d a ho. D ~ I vsy, mot s8 tinh v h lua c h ~ n h a n g tu n h k ho6.

d u lrdc thj hvtirrg Tinh d6c l$p kh6ng phu thuac vho chc quy&t

H@p A7 Tinh chgt kinh td chinh trj cGa chi cach ngln hhng

dinh chinh tri c6 thz ciii thi$n c6ng t6c qu6n tri trong khu vuc n g h h k g . Tu nhin ho6 c6 thz lh c6ch duy nhit d$ d i m b60 dat duqc di&u nhy mot c6ch c6 hi$u qu6. Tuy nhi6n1 v h cbn c6c cBu h6i v& ciu truc hqp ly ciia khu vuc ngBn hhng tu nhBn. Canh tranh qu6 muc c6 thz tao ra mot m6i trubng ngBn hhng thi6u 6n dinh trong khi canh tranh kh6ng dii, lai nu6i d u b g su thi6u hi$u quii vh gi6m khii nang c$n tin dung ciia ngubi di vay. Do thi6u c6c thubc do t6t hun, nen muc 66 t$p trung ciia n g h hBng thubng duqc sh d w g dz dai di$n cho muc do canh tranh trong khu vuc nhy. B h g chimg thuc nghi$m v& 6nh h u h g ciia muc do t$p trung ngBn hBng kh6ng c6 nhi&u vh h8u h6t trong s6 66 d&u v& cic nubc c6ng nghi$p, nhit lh Mv.

it kh6 c6 thz kh6i qu6t ho6 6nh h u h g ciia muc 66 t$p trung. V& m$t kh6i ni$m, t$p trung c6 thz lhm tang quy&n luc thi trubng, giiim canh tranh vh hi& qu6. N6u tinh kinh t6 the0 quy m6 d$n d6n c6c ngBn hhng s6p nh$p vh mua lai l in nhau, thi muc do t$p trung tang them lai cho thiy su gia tang hi$u qu6. Hun ntia, c6c ngBn hhng l h c6 th6 sb h k mot danh myc thi s i n da dang hun, vh di&u nhy lhm tang su 6n dinh ciia c6 h$ th6ng. Tuy v$y, c6c ngBn hhng l h c6 thz trb nen "qu6 l h dz c6 thz sup d6" hay th$m chi qu6 l h dz c6 thz bi t bu6c ph6i tuBn thii kq lu$t do c6c nhh gi6m s6t ngBn hiing dijt ra. ~ i & u nhy c6 nghla lh c6c ngBn hhng nhy c6 thz sE vay muqn nhi&u hun, sb h k cic thi s i n c6 riii ro cao hun so v6i c6c ngBn hhng nh6, do c h h g tr6ng dqi vho su giup d 6 ciia c6c nhii hoach dinh chinh s6ch khi c6 ciic cu s6c ti& cuc x6y ra, 6nh h i r h g t6i kh6 nang thanh to6n vh lqi nhuzn ciia c h h g .

Muc do t$p trung cao kh6ng c6 nghia lh lhm gi6m canh tranh. c h i n g han, b Canada, noi n6m ngBn hBng l h nhit chi6m t6i hun 80 phin tram gi6 tri thi s i n tohn h$ th6ng n g h hhng, c6c nhh nghien c k ~ kh6ng nh$n thiy c6 bing chimg thz hi$n hhnh vi doc quy&n.41 C6c h$ th6ng t(ip trung c6 thz mang tinh canh tranh n6u nhu c h h g cho phkp kh2 nang tham gia rang rBi. Kh6 n h g gia nh$p vh rut lui kh6i

nghnh thi6t l$p nen kq lu$t thi trubng. C6c bing chimg li6n qu6c gia dBy cho thiy muc do t$p trung cao hun kh6ng c6 quan h$ chijt chE v6i hi$u qu6 h$ th6ng n g h h k g , su ph6t trizn thi chinh hay canh tranh c6ng nghiep. 42Ciing tuung tu, phBn tich tir s6 lieu tip n g h hhng tu 80 nubc chi' ra r k g , muc do t+p trung 6nh h u h g r i t it t6i kh6 nang sinh lqi hay ch6nh l$ch 1Bi sui t ciia c6c ngBn hhng.

Lieu b h g chimg nhy c6 jr nghia gi d6i v6i c6c nubc dang ph6t trizn, noi mh khu vuc ngBn hhng c6 xu hubng t$p trung cao, it tinh canh tranh, vh trong nhi&u trubng hqp, lu6n c6 xu h u h g x6y ra k h h g h o h g ? B& vi chi rieng muc do t$p trung kh6ng phiii lh mot thubc do dai di$n t6t d6 d6nh gi6 rnuc 66 c& tranh vh kh6 n h g tham gia ciia thi trubng, c8n ph6i b6 sung them vho 66 c6c thubc do kh6c p h h 6nh n h k g han ch6 d6i v6i vi$c gia nh$p vh rut lui kh6i tk trubng. Bing chimg chi' ra ring, h+n chh chzt chE hun d6i v6i gia nh$p hoat dong ngBn hBng thubng di kkrn v6i chenh l$ch 1Bi sui t trung binh cao hun vh chi tieu hhnh chinh 1611 hun. C6c han ch6 them d8i v6i su gia nh$p ciia t6c nhBn nubc ngohi thubng di kkm v6i chit l u p g danh myc ciia nghnh thip hun vh khii n h g x6y ra k h h g ho6ng ng2n hhng l h hun. 45

B h g chimg v& han ch6 gia nh$p cho thiy khi nang d6 tham gia thi trubng c6 li6n h$ tich cuc v6i hi$u qu6 ngBn hhng vh su 6n djnh, chii kh6ng ph6i lh chi s6 ph6n 6nh mirc 66 t$p trung tren thue t$.

C6c nubc dang ph6t trizn dubng nhu ph6i himg c h u tit c6 c6c nhuqc dizm ph6n canh tranh do su t$p trung n g h hhng mang lai, trong khi lai kh6ng duqc h u h g m i y lqi ich fir su 6n dinh cao hun. Thuc t6 nhy cho thiy, cin ph6i mb rang hun ntia kh6 nang gia nh$p vho h$ th6ng ngBn hhng. N6u c6c ngBn hhng tu nhBn trong nubc hien c6 kh6 nang canh tranh tht, thi vi$c mb cllra c6 th6 ti6n hhnh tii tii, d6 kh6ng lhm gi6m qu6 nhanh gi6 tri danh ti6ng kinh doanh ciia c6c ngBn hhng trong nubc, do di&u nhy chi' liim gia tang su thi&u 6n dinh. Trong trubng hqp kkrn nhit, khi su t$p trung

cao di d6i v6i sb h h nhi nu& ding k6 v i hoat dang ng2n hBng yhu kkm, thi chinh phii cin xem x6t hr nh8n ho6 nhu mat gi6i phip nhim lim cho thi trubng trong nuirc trb n@n c6 tinh canh tranh cao hm.

Cac chinh phA t h u h g c6 chinh shch han chk s u tham gia thl t r u h g d6 dat duuc mat muc da cin bing giCia canh tranh vh 6n djnh. ~ & t nhi@n, cic chinh shch niy kh6ng n@n trh thinh mat bi@n phhp d; b60 v@ chc lqi ich cuc bij kh6i hp luc canh tranh. Do canh tranh tu n h h g th; chk thi chinh khhc v i bing nhiing hinh thbc trung gian ti i chinh khic 6 thl t r u h g cic nu& c8ng nghi@p manh hun, mat s6 ngubi cho ring chc quy dinh v$ gia nh$p thi trubng b c6c nu& dang phit triin cin duqc n6i 16ng hm. 46 H m nfia, do c6 bing c h h g cho thiy khu vuc thi chinh b chc nuirc dang phht tri6n co xu h u h g ti6n tiri t$p trung hoi v i thihu canh tranh, viec ttr do hoh chc chinh shch gia nh4p thl t r u h g c6 th6 mang dkn nhiau lq i ich tiim tang. ~ h t c6 cic nubc dau phii duy tri met s6 gi& han d6i v6i vi@c gia nhap thl trubng vi muc dich than trong. Kh6ng n@n d 6 b6 qu i nhanh chc han ch6 nhy vi di2u nhy d i n ttri vi@c dot ngat xoi b6 gih tri danh ti6ng kinh doanh cGa nhting ng5n hing hi@n dang t8n tai. Do 66, qua trinh gia nh$p chn duuc quAn 1y the0 thbi gian v i ph6i rd ring. Mat s8 nuirc c6 th6 huirng lqi nhb thi6t l$p mat thbi gian bi6u c6 dinh cho tcr do hoi, thuc hien chc ring buac th8ng qua lu$t 1@ trong nuirc v i c6 th6 vtri SIJ h6 trq tir C ~ C thoi thu$n qu6c tk. 47

CCmg tumg tu, do chic chgn sZ c6 n h h g su th&t bai kh8ng trinh kh6i, n@n chinh phii cin thiht lap cic quy tic rb ring v$ su rGt lui ciia chc ng2n hing, the lh chc qui tic can thi@p v i giii quy&t (h8p 4.8).

Toin ciu hoi thi chinh c6 nhigu lqi ich, nhung n6 cing lim tang rGi ro. ~ h i i u r i i ro cGa n6 dFi duqc th6o luan trong Bao cao Phi t tri6n ~ h 6 gi& 1999/2000: Tikn vio th6 k921. H ~ U hkt cic nuirc

Tgng c u h g cac c u che" rut lui cira ngln hang: Cac bai hoc t u chlu Mji Latinh

Latm wnq d p n@ ?( sbihpg ctraq v6 v h 68 &I Ub k k d gi& my& Ndl bai &o &n h-.

~ h d 1 d l ~ l & c h i b u ~ h d m p h ~ p + @ n n g ~ w h c h lPQYrii &U uay cud a i n ~ . Cy q'S, ch$q dljt v i S c q t % hing t r u n g u ~ l g hom@r~tdoq~ru~ngff l&

A@ && p~ @q rhi (tub U @l c a m Iy dmg. l r h b i.5 gidi b n v l k f t ~ dn c M p ) OZii v 8 c t b k ~ c h b v o y v d l ~ ~ v u ~ ~ t Y ~ h ~ g l j l . & a iWR4 WflUQng Clbi 1qi t$W bing lwqrg m a g .

t % q d ' * ~ ' @ l r h J l ~ p + b ~ f l ~ d u d n ~ . ~ l h ~ c pnyc ' n h s n W b . ~ r i r nC WL p& duiri hir-t~ t ~ i ~ I ~ $ I &fit han cac c h i tg va han oh& hoat dQng 4 a cac ngqn hinu, no m c ap dgng tu &ng khi tinh trang nluc do 4hi& hut lgnp 4% vCp SQ di y&& dben ra qr?h han.

. Q I ~ rd rang c i c quyln cia ~$'ffb*.. v&, !Q niiy l!ln I& & 4d'#h@-r d&Q 8 b . a ,& &q dill &mc +i~d@&iao~~rww-g~yaw!:mj * UP, c11 .* .* M m.k*q.m 9 *- 1 ~ r 3 1 * * A d agnO niisl.na. Me,

jh$kV& &6 F & # % . & ~ # I ' I ~ ~ ~ & I @ C &

. c d ~ ~ o ~ u @Y ~ t t h t f l n h t r t h b ~ S w l k W h ~ r l t W : w nw * ~4,l.M l h ~fl 'rn * r C ? l L 3 Y

q p b& rA cAC k-7 IAu& gk? qq&i quzi & v6f m6t

n$n hd~-&.b! Bbng c h . 3 hchentfna, dd giri virnggja tr j .& B j m , & Jgsh &,m no% SA'~~udi&m$iy l'&&k ad* aW%jiilmrnmi3r d@.m~pg&ri+ttwt z&6g,tb;H1 q& @.'~II df *o rnpl wp * twq re'e8~ , ~ 8 i n ) i W % !igstrh @rl,@n h a q qv4n V ~m1cbt$ @&Y wa @I tfl h$ @ . ~ J C hl &. ;&4:nSn .~lrlg rid . W , t%n: .

:MR :hi &I$ a d a&u :&ha tbr:e8cJ:kh& tih g h ha.^ *'.. ,m,pfdii*tGI "&y& ~ - C ~ ~ Q ~ .

'srh@6fi -,c& WIQ aRB,W.,l& @n:Mflg-ri$y UWlhlu~~ q@ tin !Kc,,h1 &R& $g dep1rMQl I$ +:qd cd @u .M'.

&:&-~)l)yl&) hi^.&-*& & &.den &:M @&.A #3 &b&.qoyst ,&:d&,#& &an t d l ~ i i t i ~ p ' b ! &%p$a, trong m@ s& &g'R$p. .,* cu qwn,nhi R U ~ 4;1 kua,t,oE !ptGu fciKlg ~ o@Ta Irj bom v6n v$o) met q P n *fig hen mt dBng g& .khb Iwiw..ar V& &.+. &. @-'+ &%PIC% .M@'~-~ V eon -6 Rh- bay & l j g h di ~;#,,.*&?2&&l

.qsng ti& bC1fih rnr~;~fi'nh~v~e~rnay nhem txb d m && rtplp.&,ifd&n db$n'~d%khh~Xk(x! d . d u n p ~ . & ~ d ~ d W , tiifih;*',mir Wep/9& W~J W a r n M~Q!,W w&.

dang phht tri6n dku quh nh6 nen kh8ng th6 tikn len mh kh8ng cin t6i khi n b g tikp can ngu6n v6n tohn ciu, k6 cA vi$c sir dung dich vy thi ckinh cfia chc c8ng ty ti i chinh nu6c ngohi. Phin nhy tbp trung vho Anh h u h g cfia su gia nhbp cfia ngdn h b g nu6c ngohi vh y nghia cfia n h k g bu6c phht tri6n m6i trong c8ng ngh$ vh

truy&n th8ng.

- 5 . . 5 kr !hC3nl ,ci,~ C T ~ J l?,:Jr1 /i43ri\q 17lrt)c ~ I ; . ; o , J I

6 mot s6 nu6c dang phht trign, g in ddy dZ c6 su gia tZng l h trong q 1$ thi sAn ngdn h b g do chc c8ng ty nu6c ngohi ki6m soht (kinh 4.4). H ~ U hkt su gia nhbp cfia phia nu6c ngohi duqc thuc hi$n bing chch mua lai chc n g b h b g trong nu6c b nu6c sb tai. Vi du, tir gii3a thbp kq 1990, Banco Santader Central Hispano (BSCH) vh Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA) dZ chi

Hinh 4.4 Tang thj phan cira da s6 cac n g l n hang sb hQu nuuc ngoai b mot sb nuuc, n5m 1994 v a 1999

Han Qudc

Thai Lan

Malaixia

Braxin

CBlBmb~a

MdhicB

Pdru

Vdndxudla - I

kchentina

I 1

COnghoaSec

0 10 20

~ g u 6 n : Bankscope, IMF 2000.

Ba Lan

khoAng 13 q 68 la d6 mua quy6n kigm soht 30 ngdn h b g 1h b chdu My Latinh. Chc n g b hhng nhy c6 t6ng thi sAn len t6i 126 q d81a - bing 10 ph& trZm t6ng gih tri thi sAn cfia h$ th6ng ngdn h h g trong khu vuc, hay bing 7,5 phin trZm GDP cfia khu vuc.

Chc ngdn hhng nu6c ngohi thuimg c6 xu

h u h g gia nhbp thj truimg b n h k g nu6c c6 quan h$ kinh doanh dhng k6 v6i nu6c que huong cfia chung. 49 Trong khi chc ngdn hhng nu6c ngohi c6 xu h u h g bhm the0 khhch hhng cfia minh b nu6c ngohi, thi cGng c6 bing c h h g cho thiy chc ngdn hhng nhy thuimg bi thu hut t6i n h k g nu6c c6 t b truimg ngdn hhng l h vh tZng t r u h g cao, nhb d6 c6 nhi&u khA nZng sinh

lqi. Quan sht nhy cho thiy, chc ngdn hhng nu6c ngohi tim kikm co hoi 1qi nhubn b trong

nu6cl vh do d6, kh8ng phAi lu8n the0 sht chc khhch h b g cfia h~ b nu6c ngohi. Tuy nhien, kg c i sau khi d i tinh t6i mhc do h ip dzn.cfia thi truimg nu6c dkn thi mot s6 nu6c vv8n chi duqc bong d6i it n g b hhng nu6c ngohi tham gia. Su giAi thich chfi yku n im b chc chinh shch han chk gia nhbp d i cAn trb canh tranh tir phia chc thc nhdn nu6c ngohi. 51

Su gia tZng d&u d5n trong thi sAn cfia ngdn hhng nu6c ngohi b chc nu6c dang phht tri6n lhm niy sinh cdu h6i v& lqi ich, chi phi v& rfii ro tikm nZng lien quan t6i hoat dong ngdn hhng q u 6 ~ tk. Chc ngdn hhng nu& ngog c6 th6 tao nen hp

luc canh tranh, nhb 66 khuykn khich hi$u qu$ d6i m6i vh c h g c6 hoat dong gihm sht vh di&u tikt. Th8ng qua n h k g kenh thc dong nhy, tu do hoh chc hhng rho han chk su gia nhbp cfia ngdn hhng nu6c ngohi c6 th6 cii thi$n chit l u w g chc dich vu thi chinh, d i y manh tZng t r u h g kinh tk vh giAm tinh dg t6n thuong thi chinh. Tuy nhien, trong khi 66, n g b hhng nu6c ngohi c6 th6 khuykn khich chc dbng v6n qu6c tk chAy ra kh6i chc thj truimg nhy. Chc ngdn hhng thuoc sb hiiu nu6c ngohi c k g c6 th6 vuqt quh t im n b g luc di&u tikt trong nu6c vh v in d& c h g nghiem t r ~ n g hon nku nhu bAn thdn nu6c que humg d a chc ngdn hhng nhy c ihg c6 n b g luc gihm sht vh di&u tikt yku kkm. 52 C k g c6 n h k g m6i

!

' I

lo ngai s u gia nh$p clia nghn hhng nu& ngoii c6 th6 d i n dhn viec nhiing nh6m chiu thiet thbi trong nkn kinh t;, kg c6 c6c doanh nghiep c6 quy m6 nh6, sE nh$n d u w it ngu6n thi trq h m .

Bing c h h g g in d2y b duku nu6c cho thiy, su c6 mgt clia c6c ng2n hang nu6c ngohi tr6n thuc t6 c6 li6n quan viri s u gi6m sut cila 1~ nhu$n, chi phi hinh chinh v i ch6nh lech 1% su&t ciia c6c ngin hing trong nu&. ~ i k u nhy cho thiy s u gia nhap cila nghn hing nu6c ngohi vho thi t r u h g trong nu6c d5 cii thien hi@u qu i clia nghnh. H m nfia, bing c h h g tir ~chent ina cho thiy c6c ngin hing nu6c ngoii tao ra 6p 1uc d6i v6i nghn hhng trong nu&, nhit 1 i c6c ngdn hhng t$p trung v io cho vay d& mua bi t dong s i n vh d6 s in xuit. 54 Nhu m8 t6 trong phin trukc, c6c han ch6 d8i viri su gia nh$p c ia ngzn hing nu6c ngohi n6i chung, g in likn v6i chit l u p g danh muc cho vay thip h m v i tinh d$ t6n thumg cila khu vuc ng2n hhng 161-1 hm.55

Su cAi thien hieu quA phu thuijc vio vi@c thi t r u h g n io duqc gia nh$p vh nguiri gia nh$p 1 i ai. B h g c h h g thuc nghicm chi ra ring, nhiing ngin hhng nu& ngohi gia nhap thi t r u h g kh6ng c6 hi& q u i cao hun so v6i c6c nghn hhng trong nu6c b nhiing nu6c c6 h$ thang nghn hang ph6t t r i&n .~~ 6 nhiing nu6c c6 he thang nghn hhng kkm ph6t tri6n thi c6c k6t q u i n g u F lai. Bing c h h g li6n qu6c gia cho thiy, nhiing ngin hhng nuuc ngohi c6 uy tin m6i gia nh$p thi t r u h g dat d u ~ hicu qu6 cao h m so v6i d6i thG canh tranh trong nubc. 57 C6c bing c h h g b tip do qu6c gia tu ~chent ina, C818mbia1 Hy Lap, Hunggari, B8 Die Nha vh T2y Ban Nha c b g cho thiy su gia nhbp cia ng2n hhng nu6c ngoii ( t h u h g b c6c nu6c c8ng nghiep) d5 1im hi@u quA ting ding kg. 58 K& lu$n chinh b ddy lh, b c6c nu6c dang ph6t trign, noi m i c6c ngin hhng trong nu6c t h u h g c6 chi phi hinh chinh cao vh I q i nhuan thip hun so v6i d6i thli canh tranh nu& ngoii, thi s u gia nhap clia ngin hhng nu6c ngohi c h g dem lai nhiku i n h h u h g tich cuc h m . 59 6 C ~ C nu6c dang ph6t tri&n, uu th6 c6ng nghe vh hieu q u i clia ngiin hhng nu6c ngohi d u h g nhu dli manh d6 vu@ qua cbc bit

1qi v& th6ng tin c ia c h h g khi cho vay hay khi huy dong v8n b trong nu&.

Su tham gia c ia c6c ng2n hhng nu6c ngoii c6 t6n tu6i c ihg t h u h g di k&m viri vi@c cii thi@n c6c quy dinh phbng ngua. C6c ng2n hing nu6c ngoii t h u h g c6 c6c ti6u chudn k6 to6n v i c6ng b6 th6ng tin t8t hm, do chung phHi tuin thli quy dinh ciia nu& qu6 nhh. H m n h , nku c6c ngin hing trong nu6c mu6n c6 m$t b c6c nu6c ph6t tri6n - d& c6 th6 tuung x h g v6i c6c dich vu mh nghn hing nu6c ngoii cung tip cho kh6ch hhng nai dia - chkng phii nh$n duuc c6c phkp hoat dang clia nu6c ngoii. Nhu ciu phii d i m b io vbi nukc m i nghn hhng mu6n hoat dong 1h n h a g quy dinh b nubc qu6 nh i dG Qo ra 6p luc dd c6c nhh diku tikt phHi cAi thien c6c quy dinh phbng ngua. ~ i k u nhy dii xiy ra b M6hic6 trong b8i c6nh Hi@p djnh Thumg mai Tu do B ~ C My (NAFTA). Trong s6 c6c ngin hhng nu6c ngoii miri gia nh$p thi t r uhg , c ihg c6 met s8 ng2n hhng c6 th6 hoat dong khang tat, nhu d2 duqc minh c h h g trong thit bai ciia Ngin hhng tin d m g vh thumg mai qu6c t6 (BCCI), mat nghn hing hoat dong rang riii b nhihu nu6c dang ph6t tri&n vh c6ng nghiep. Nhiing v in dk n iy 1 i mat 19 do kh6c dM h6i phdi tZng c u h g c6c quy dinh phbng ngira v i tao n6n mot ha ting thi chinh tat hun.

C h g c6 n h i h r i i ro tikm thng trong su gia nhap c ia ngin hhng nubc ngoii. Mot m6i lo ngai lh su gia nh$p nhanh ch6ng cGa nghn h b g nu6c ngohi c6 thg lhm gi6m c6c gi6 tri danh tikng kinh doanh cGa ng2n hhng trong nu6c v i c6 th6 giy m6t 6n dinh. Do v$y, chn phdi c6 mat thbi k3 chuygn d6i, nhim cho phkp nu6c sb tai c6 thbi gian d6 tiing cuirng hi@u quA clia c6c ngin h h g noi dia vh cii ti& hoat dong diku ti6t vh gi6m s6t than t r ~ n g . Tuy nhi6n,bing c h h g s in c6 cho thiy, s u c6 m$t ciia nghn hhng nu6c ngoii tr6n thuc t6 dZ l im giim khi ning xiy ra khiing hoing to211 dien trong linh vuc nghn hhng.60 H m niia, ciing c6 c h h g cu 15, trong khiing hoing Tequila, c6c nghn hing tu nhhn nukc ngoii b ~chent ina c6 tjr 1@ ting t r u h g C ~ C

khoin vay cao h m so v6i cH nghn hing tu nhhn

trong nuirc vh ngdn hBng qu6c d ~ a n h . ~ ~ Tuung h,r, vai tr6 nZng dong ciia cic ngin

hing chdu Au 6 cic nhn kinh tk dang chuy6n d8i v i sy mi3 rang hoat dong cGa cBc ngdn hiing Tdy Ban Nha ir chdu My Latinh d I d in d6n n h k g m6i lo ngai chinh sich vh su gia tgng sir h h nuirc ngohi trong nginh ngBn hhng. * Mac dti v$y, ttri nay, lqi ich gin lihn vtri SF gia nh$p tb trubng ciia ngdn hAng nu& ngohi c6 1ZI n h i h hcm cic rGi ro do su tap trung hinh thiic sir htiu ciia nu& ngoii.

Mot lo ngai khic vbi sy gia nh$p cGa ngdn hing nuirc ngohi 12 &nh hubng tihm thng tbi viec cho vay d6i vbi c6c doanh nghiep vira v i nh6 (SME). ~ k u ngdn hAng nuirc ngohi thang tri he th6ng ngdn hhng thi c6 th6 din d in sq suy gi6m

khH n h g ti&p c$n nguan thi chinh ciia c6c SME, do tan t d c6c van dh vh thdng tin. Nhung vin dh c6 15 cihg kh8ng nghiem trong lim vi c6c doanh nghiep nuirc ngohi c6 xu h u h g gia nhap bing cBch mua lai cic n g h hang trong nuirc vh canh tranh tir cic n g h h h g nu& ngohi hi& quH hcm c6 th6 lhm cho cic ngdn hhng trong nuirc phHi di tim chc phdn doqn thi t r u h g m&, ching hqn cho vay d6i vtri SME, met I-hh vyc mh ho c6 lqi th6 canh tranh hcm.

CBc bing c h h g chi tikt tii Hunggari cho thiy, ciic ngdn hhng nu& ngoii tham gia r i t nhihu vho hoat dong ngin hhng bin 16, k% cH viec nhan tihn gi% vh cho vay tieu d b g . Ciing c6 b&ng c h h g cho thiy, cqnh tranh tir phia ng8n hhng nuirc ngohi d I buac met s6 ngdn

~ n h h u h g cGa sb h h nuuc ngoai d6i viri cac ngZn hang & Hunggari

149 d c & yi M da;mk maii v i iu'n~m~hhcdc ;&in t h q mai 1&r r U d t ~ k fwh, trcyg d i rho phip aq* gia d CAC nha dsu ti& ngdi , oh* pG.Hungg~i Bii *anh &n cho phph cac r igln haqg h& ngoal th$m rQl@ sfiu hcm va nhanh hun v a s t k r vlrr: @h t i h g Ww ku& ra & ilrj! cninn p($~@g B & R@E sfallg ~ 1 3 ~ d h aZji L*.

Trung vbw m@ ~ h & -1- dQi .* du .vb rci m. tire ti+ t h h g ngkn kng d4. ~ h v 1 q ~ ~ y a;. Wc dti ban &u co mot Mi trm Wac. vqr n g h hang 6 &n d& &qc;.ni6 rOngvA edt t h q . Qhg ch6 y Y kt16ng phai $1 ~6 Cac n@n hhng @@ W-reo du6 CAE mt$c Iku hay puw vu'c6c k&h Mng @ong Rbaw N ~ u flat) hbng ho* &ng tich:tlx: ~rorg ~ n h vsngi in t i a q bm I;, aa.mrp v i 6 ~ n h 4 r i l d r r g d v i d w u g y ~ * h b @ & ~ .

T ~ c u d i d V I l ~ ~ u a ~ m k a r g m ~ w d o ! J & r m n & ! n$&fli6.m nLkr U hlti'rrm itins 'Lljr?. c o *'& fill&, 56,6 m l k m t 6 q ~ ~ b i w &hdU&ngm@h~&r~, WQ :;r9.8 pt& IrAm d m IYW. NC'U

cm& trkir&g tCOTJ,4 )hdn lrbn tdnpgi8 Irk* sb, V l o d m 1QSO. sh& I%$ x) I.)@ blh *ia, n@ri tdh

016-s T M W e r u W a r ~ ~ e d ~ l m t W* (OTP). mlsk ik a8,4 pt& kgrr i h g &,r Wim C E ~ O my idi dt H . gia16dn.4*&hfa&phiMq&d c k ~ ~ p c i c l l r ) :him am,& W.q@ : l ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ @ci,ahi&'&r+*rW~W&&e mm

&n N.4 c&n I*. dl 61"; nhy cho th&, critc ngqn hBng quy mil vua va n+ $& hado nvric tlgrtai 95 h a - dii d m rW.p dirg. Id v b m h v y YJnl* b h 5. d e rig& h n g L a q ~ b r ? G ~ ~ r n , ~ ~ h&..ngc&1 m a v i cAc ng- kd&n@4lnW,hftg;l. * hfi:,.$ia lich ew ~ r s p l ~ m y $ . m - ~ . r n . ~ ~ I@. T& iittril~n e n &

ttmg kbi c c i e& hang,Hg d dqre.& ldm& ,f&t.'ijf n&y '& Ha t q c i c nink twc ctw w y knlik, nHu dlo vai t h ~ q mai. Nhhg,mbfip M m c . ngSiI.,m4l iln&rlfi j& tho vbly.lrd 44 eJ WLh ?am db tri %h dI &i3khu vCCd,pBgia qlhb, tang o.8 pMr> lrln v* a S ~ S . ' T ~ ~q!, &e ng3n hang ru nWn kg m!ic &tho v w ~ r b i g ~ trSa l i i ~ d r*.gid cGa Mu w h6 gia Pinn va 66 ubi d' 14 ph&> t r h vAo . . nLR im.

M G i & ~ t $ ~ + d ~ l d L h a d n s i c * l q . h ~ g M ~ &i "nt$y d*' w a p h w g l i i f l Ibah 4oSm My 4 t!&p

bjl td& *Mw &h~. ~ r o r r g s$.c&,@ d p l ~ myd~ & ~ h Yh-i $6 rd )m 'OG Msa UP k i r ~ p e y l&n ttrlr t a d , (ru%\rm~a) vir/ 1M'trbn,aW)1) ~ % - m ~ ~ a d * a c u . s & v k t s ' d r ~ m y;rfr , m%, &irrgn=* A n wfl? tibuW&&n & &:& ii&$c'di$ ~t*.h~.d.A~li) Id#: W a d Wdiiw~.

hang trong nubc ph i i tim kiim cat ph8n doan thi t r u h g m6i (hap 4.9). Trong t r u h g h o ~ c i a ~ c h e n t i n a , c i c ngHn hang duqc ng in hang nubc ngoii mua lai ban d i u kh6ng chu trong t6i viec cho vay ti& d h g , cho vay d6 mua sgm n h i ciia hay bht d6ng s i n . N h m g sau 66, chung d5 nhanh chong tham gia nganh kinh doanh cho vay d6 mua nha cira m6t cach manh me v i lam suy g i im Id nhu$n c i a c i c ng8n hang trong n ~ r 6 c hien dang hoat dang 6 linh vuc nay.

1 . 1 ; rhlillr I J ~ I ; R t i ' 1 . 1 ( . I , h i ~ l ! ~ t i l ~ r ( S I , ~ I I ! I . ILF

A l l I ,

C i c phat tri6n trong c8ng nghe tinh tobn vh th6ng tin dang thay d6i cbch thirc cung tip c ic dich v q tai chinh tren toan c iu . CBng ngh@ hien nay dang b6t d i u cho phep ng~rbi tieu dung 6 c i c nu6c dang phb t t r i h c$n cbc dich v g t i i chinh the0 n h M g diku khoin tirung tlr nhu ngubi t i& d i n g 6 cbc nu6c phat tri6n (hap 4.10). c h i n g han, s u t5ng t r u h g c i a Lnternet sP lam cho c i c giao dlch tai chinh toan chi1 t r6 n&n d6 dang h m d6i v6i cbc doanh nghiep nh6 v i cbc c i nh8n. @ ~ 6 c d 6 c i a c i c bubc phat tri6n nay v i k h i n5ng c h h g cb thg thay thb cho s u hien hCm tai ch6 c i ~ a cac thl truirng v i trung gian t i i chinh lb chua r6 ,nhung d8y 18 van dk chp b ich nhht d6i v6i cac nu6c dang phbt trizn nh6 n h i t .

in c6 mat s6 diku kien n h i t djnh trubc khi n h h g thanh t m phat tri6n c6ng ngh@ c6 th6 mang lai cac 19i ich rbng rai . 0 6 1i trinh d a bi i t chu (chuong I), di@n vh dicn thoai (chumg 8). ~ 6 n ~ thbi, mat s6 dich V L , ~ dbi h6i ph6i c6 s u lien he c i nh8n truc tibp v i phi i thibt lap duqc m6i quan h@ giiia n g g u ~ cung tip va ngubi sir dung. M$c d h mat s6 djch vu nh i t thbt ph2i duqc cung cap tai ch6, nhung c6ng ngh@ lai c6 tiim niing hB trq cho s q gia nh$p c6 hieu q u i c i a cac n h i cung cbp dich vu khac.

Chc nhi hoach djnh chinh sach b chc nubc

dang ph i t trign can phi i nh$n thhy ring, hinh thbc gia nh$p thl trutmg m6i dua vao mang m i y tinh c6 th$ nhanh ch6ng lam x6i mon gib tr/ danh ti;ng kinh doanh c i a C ~ C th6 chb t8i

chinh trong nu6c va lam cho vi@c tao ra cac loai hang rao han ch6 gia nhap tr6 n$n kh6 kh5n h m . Do v$y, c in phiii phat tri6n cbc chinh sbch rut lui c6 hi& qu i , nhb 6 6 c6c th6 chb thi chinh y;u k6m c6 th6 r6i b6 thi t r u h g trubc k h ~ chimg ph6i d6i m+t v6i cbc r i i ro tohn dien nghiem trong. Hon nira, s u gia t5ng k h i niing t ikp can cbc dich vu tii chinh nubc ngoii cung c6 th6 dgn t6i sii dung ngoai t@ nhi& h m , vh di6u nay lam t r im trong h m cbc r i i ro d o bikn d6ng I$ gia vh lZi s u i t d6i v6i c i c n ~ r b c sii dung d6ng b6n t@ trong giao dich. '5 S u phhc tap ngay cang t5ng c i ~ a cac c8ng cy t i i chinh m i he th6ng tai chinh dang cung chp v i kh6 nang gian l$n tr&n Internet d8 dang h m cling lam tiing r i i ro x i y ra cbc hanh dang pham tai tr&n thi t r ~ r h g thi chinh. Vi vay, chn phdi c6 su c inh gibc vh th$n trong h m .

L,~rn t i r e r ~ i o de tang kha nanq 116p c a n ~ ; t u dich vu tat chrnh

Cho dil c6 tru s 6 b New York hay Nairobi, n h k g ngubi cho vay v5n chn dirqc b i o d i m nhu nhau la ho sP duqc thanh toin. Cho d u he th6ng t i i chinh c i a mat qu6c gia c6 p h i t tri6n d6n mbc n i o di nua thi v i n dk vk th6ng tin liGn quan t6i ch i t luqng tin dung v i chi phi c6 dinh tirong d6i cao khi cho vay quy m 6 nh6 cung vsn han chb kha n5ng tikp c$n c i c djch vu tai chinh ciia ngubi nghPo va ciia cbc SME.

Tai n h M g nai kh6ng c6 cbc c a chb chinh thhc, cbc th6 chb thi chinh vi m 6 v i c i c th6 chb cho vay the0 nh6m kh8ng chinh thirc, c h h g han cac quy tibt h e m v i tin dung lu8n phi6n (ROSCA), d ~ r q c bikt dkn nhi6u v6i hinh thirc cho vay theo nh6m va s l i dqng s u gihm sat c i a n h k g ngu& cung nh6m. Hinh thirc cho vay the0 nh6m nay 12 ma t c a chb d y a v i o danh ti6ng d6 d i m b i o thanh toiin v i khic phqc C ~ C

vhn d i v6 th6ng tin v i thi h i n h ( chumg 2 v2 9).

Cac d+c di6m vk thi6t kk vh lgi ich tikm n5ng c i ~ a chc th6 ch6 nhy dZ duqc th io luan trong Bio ca'o Phit trj6n ~ h d gi& cbc niim tru6c. " Tai cac th6 chb nay, uy tin d6ng vai trb thay thb C ~ O tai

s i n th6 chip.

HOP 410 CBng nghg va cung ogp dbh VL! tii chinh

N o h : Olassew. Qlaesnqr r i ~ n a s ~ % .

Tuy nhi@n c6c ca chk thi h h h hoBn toBn d w vho uy tin t h u h g c6 xu h u h g h+n chk s8 lugng n h k g ngubi tham gia c6c hoat dang thj tnrbng. Hcm nth, c6c nh6m 6 c k g dja phumg thuimg himg chju c6c cu s8c gi8ng nhau, 1Bm cho viec bdo hi6m tr6 nCn kh6 k h b . Do 66, lqi ich mh c6c nh6m tin dqng kh6ng chinh thirc c6 th6 cung cAp ciing tucmg d6i h+n chk. Chc chucmg trinh tii chinh vi m6 cihg g3p ph& n h h g hqn chk tucmg ty nhung 6 mhc dij it hcm. I36 m6 rijng tap h o ~ c6c ngu6n luc c6 th& d iu tu, cAi thien su p h k b6 v8n va tao ca hoi da d+ng ho6 rGi ro t8t hcm, nhiing ngutri di vay vh c6c doanh nghep n6i chung c h v8n tir nhi&u ngu6n cung cip hcm.

~ h i n nhy dua ra vi d u v& c6c th6 chk c6 tic dqng khuykn khich s u ph6t tri6n cfia khu vuc thi chinh bing cich cdi thien c6c dbng th6ng tin hay khuykn khich ca chk gidi quykt xung dot. Cdi thien c6c lu$t thk chip thi s i n vh thi& l$p c6c ca quan ding kjr thk chip, nhtr 66 ngutri di vay vh ngui5 cho vay c6 c6c quy&n duwc x6c d* r6 r2ng trong truimg hqp ngutri di vay kh6ng thanh t o h , 12 nhiing bien ph6p hieu qud d6 mb rang tin dqng t6i nhimg ngutri hien chua c6 khd ning tikp c8n thj t r u h g thi chinh. Mot bien phhp kh6c d6 cdi thien khd ning tikp can lh cdi thien chit luqng th6ng tin v& nhiing ngui5 di vay quy m6 nh6. C6c t6 chGc d ing kq tin dqng lh n h h g t6 chhc chuyCn thu thap th6ng tin v& viec thanh to6n trong qu6 khG cGa ngutri di vay. Cic t6 chGc nhy cho phkp ngutri di vay ti&m n k g c6 th6 sC dung c6c t h M tich t8t trong quan he tin dgng cfia hg d6 vay v8n. CBC m6 hinh cho di6m tin'dl?ng duqc vi tinh ho6 hien d2i ha thip chi phi thu th$p vh phdn tich c6c th6ng tin nhy. N h k g c6ng cu huy dang tin dqng kh6ng mang tinh c6 nhdn nhy cho thhy c6c b u k di cy th6 mh chinh phfi c6 th6 ti& hi.& d6 khuy&n khich khA ning tikp can tin dqng rang rZi hon.

L U ~ rtr8 tiii t ~ n tmyBn ~hdng Mot giii ph6p cho kh6 khin trong tikp can tin dgng, nhit lh d8i v& ngutri nghko vh c6c SME, 1h viec ngui3i di vay thk chip cdc thi s i n mh ngutri cho vay cho ring c6 gi6 tri. V& mat kh6i niem thi di&u nhy thbt d m gidn. N h m g chinh nhiing v in d& nhu x6c djnh c6c loai thk chip c6 th6 chip n h a duqc, thu tq uu tiCn cfia n h h g ngui5 c6 quy6n d6i v6i thi s h thk chip nhy, ca chk thi hinh vh thu h8i nu c6 hieu qud trong truimg h o ~ nguiri di vay kh6ng thanh toin c6 th6 lh nhiing vAn d& r i t kh6 gidi quykt.

T r u k hkt, c6c nu& c6 th6 c6 mot s6 dao lu$t d& cap t6i c6c giao dich c6 bdo d h . Chtmg nho cbn c6 mot s8 phucmg ph6p quy djnh thh ty uu tiCn trong lu$t thi d2y kh6ng phdi 1h vAn d& 1611. Tuy nhien, 6 cic nu& dang ph6t trign t h u h g kh6ng co mot phumg ph6p nhu v$y. Viec thi

hhnh lust thk chip tii sin c6 hi& luc dbi h6i nh$n thiic r h g , c6c luat risng r5 phdi k&t hgp viri nhau trong mat khung th8ng nhit. Cbc kh6 k h h phit sinh trong x6c dinh nguiri c6 quy& d6i viri tii sin th& chip xiy ra do lust. c6 th& kh6ng du kikn xiy ra nhiku thay dBi trong c6c giao dich kinh t6, tic n h k kinh t& hay lod tii sin. Luat phip ciing c6 th6 hgn chk ai 1i nguiri c6 th6 cho vay v i loai tii s in nio c6 th6 dugc sir dyng lim th6 chip. N6 ccng c6 th6 han ch6 viec sir dyng c6c thi sin tucmg lai lhm th& chip, vi du nhu c6c quy& d6i viri vu mGa dang gieo tr6ng. it c i c6c nhin t8 niy c6 th6 cin trb nhiing ngubi cho vay tu nhAn tiii tru cho c6c giao dich vi ho kh6ng chic ch& tho; thuan th& chip mh ho sow thio c6 hieu luc ph6p 1y khbng vh c6 th& thi h h h tai toh i n kh6ng.

Viec chip nhan th6 chip cJa ngubi cho vay phu thuac vio hieu luc thi hinh: 66 1i tri6n vong c6 th& chi6m hfiu tii s in nhy v i bin nhanh ch6ng n6 khi ngubi di vay kh6ng tri duuc nq, v i sau 66 sir dung s6 ti&n thu duuc tu viec bin tii siin niy d6 bti ddp cho khoin cho vay hay kh6ng. Khi ngubi di vay kh6ng th& sir dung duuc tii s in cJa ho lhm th& chip ngdn hhng v i kh6ng th6 mua chu hhng ho6 bang c&ch sir dyng chinh nhiing hing ho6 66 lim th6 chip thi 15i suit tren c6c khoin vay sG c6 xu h u h g cao hcm nham phin 6nh rGi ro niy ctia ngubi cho vay.

~ h i & u nu& dang ph6t tri6n h e ch& sir dyng c6c tii s h c6 th6 di chuy6n lim vbt th& chip. Vi vby, 1Bi suit cao lhm cho vi@c trang bi m6y m6c trb nPn d i t hcm n h i h d6i viri cic doanh nghiep so viri b c6c nuirc c6ng nghiep. ~ h i & u doanh nghiep tri hoZn d iu tu v8n cJa m i d v i digu nhy din dkn giim siit nHng suit vh kh6ng tHng duuc thu nhbp. Nhiing thiet hai phiic lqi hhng nim do nhiing rio cin d8i viri cic giao dich c6 bio d im gdy ra uirc tinh tir 5 d6n 10 phin trim GDP b ~chentina vii B6livia. 67 it nhien di t dai lh mat tii sin th6 chip c6 gi6 tri (chucmg 2). Nhung lgi ich cJa viec mb rang khi ning lua chon th& chip tiri c6c tii s h c6 th6 di chuy&n - c h h g hqn 6 t6, miy m6c, thi6t bi n6ng nghiep,

triiu bb- lh rit l h . Vi du, b My, khohg mat nira s6 tin dung duuc bio dim bang tii sin c6 th6 di chuy6n. in hai ph& ba tBng s8 khoin vay n g h hing dugc bio dim b a g tii sin c6 th6 di chuy6n ho3c bit dong sin. C6c th6 chk phi ngin hing cho vay trsn cu sb thi sin th& chip c6 th6 di chuy6n, vi du c6c c6ng ty thu@ mua vh c6c c6ng ty thi chinh, c h g cho vay nhiku kh6ng k6m cic n g h hing. 68

Mat v h d6 quan trong lien quan t6i tii s in th& chip c6 th6 di chuy6n vh 1 i mat nguy cu thulrng truc d6i viri ~gutri cho vay 1 i tii sin nhy sE bi6n mit. C& phii c6 c6c th6 ch& hd trg d6 quin 19 rtii ro niy. Vi du, viec thi&t lip thii h.r uu ti& quykn d6i v6i tii s in th6 chiF 1i m6t thinh phin quan trong trong bit cii giao dich c6 bio dim nho. C6c nu& c6 th6 kh6c nhau trong c6ch x6c d f i uu ti@n d6i viri c6c c6ng cu vh giao dich khic nhau, nhung v h d& cin dgt ra 1i c6c quy tic xic dinh uu tien. Cic khung phip 19 phiin mAnh kh6c nhau (thubng din d&n su xung dot v& quy& uu ti@n) vsn tan tai b nhigu nu& c6ng nghiep, nhung b hiu h6t chc nukc Tdy Au, luat ph6p trong hcm 100 nHm qua d5 x6c lbp quy tic uu tien trong s6 cic dbi h6i khic nhau d8i viri tii sin th6 chip. Chc qu6 trinh t m g tu c h g c6 th6 dign ra b c6c nu& dang ph6t tri6n. Mat bien ph6p 1h c6c nhi hoach djnh chinh s6ch b c6c nu& dang phdt tri&n don giin ho6 vh d i y nhanh ti& trinh b k g cich chip n h a mat khung thi6t lap quy6n uu tiPn rb ring. Hcm niia, d6 'ngutri cho vay c6 th6 dAnh gi6 rllti ro trong mot giao dich, cin phii c6 c6c ghi chiip ding tin cay v i d6 ti6p c$n v& tit c i c6c chti nu c6 quy& d6i vbi tii sin th6 chip.

C6c luit cihg c& phii dti linh hoat d6 cho ph6p ngutri cli vay sir dyng thi sin ho c6 lhm th6 chip. 6 ~chentina, Bhlivia, En Xanvado, Goatemala, b d u r 6 t vh Nicaragoa, luit y@u chi phii m6 t i cu th6 d6i v6i tii s in duuc s6 dyng th& chip. 69 Do 66, khi th& chip gia sGc phi% x&c

djnh cu th6 con bb nho dugc mang lim thk chip- ching h q , bhng cdch scm cic con s6 lPn minh chling. Trong trulrng hgp ngubi di vay kh6ng tri dugc nq, di&u niy c6 th6 giy ra cic

vhn d& nghiPm tr?:tg vi i~gubi cho vay chi c6 th6 bi t v8 d h g con bb dZ duuc ghi trong kh6 ulrc cho vay.

6 c6c nulrc cbng nghiep, mat kh6 uirc cho vay th6 chip ring buac c6 th6 cin cu vho quy&n ciia chii nq d8i vtri, ching han 200.000 d81a gi6 tri gia sGc. Vi du, b bang Kansas nu6c My, phucng ph6p x6c dinh kh6 ulrc nhy lhin cho gia sGc trb thinh v$t th6 chip ph8 bi&n nhit cho chc iho in vay n g b hhng, sau 66 mtri d&n mhy m6c vh bi t dong sin. 70 NguyPn nhin kh6ng chi do c6c kh6 u6c th6 chip gia sGc dk duuc kidm djnh m& c6n vi c6c gia sGc duuc sir dung lhm thk chip c6 th6 bi xi6t nu v i b k di m i kh6ng cin c6 sy can thi$p ciia cu quan tu ph6p trong vbng th mot d6n n im ngiy. Cu sb ph6p 19 phii h p vh khi n4ng bi6t trulrc n h h g ph6n quy6t ciia toh i n giGp cho gia sGc vugt qua bAt dong s in nhu 1 i hinh thuc th6 chip duuc ua chuong nhit. Tinh thanh khoin t8t ciia mat s8 loai thi s in c6 th6 di chuydn l im cho c6c thi s i n nhy trb t h b h v$t th6 chip 19 t u h g .

C6c d!c didm riPng trong he th8ng th6 chip thi s i n ~ h i i h p b c6c nulrc dang ph6t tridn c6 th6 rit kh6c nhau, nhung d i y 1h mot linh vuc m i c6c nhh hoach dinh chinh s6ch c6 thd ti6n hhnh nhiing bulrc di cu th6 d6 ting khi n h g tihF c$n tin dung. C6ng vi@c dku tiPn lh x6c dinh xem n h k g thi s h nho mh moi nguiri, vh'd?.c biet lh nhiing r,g~iri lao dong nghho thyc s y s6 h h . Ngay c i nhiing ngcji nghho nhat vsn c6 nhiing ti i s i n c6 th6 di chuy&n c6 ti16 sir d~: i~g, lhm thi s i n th6 chip- c h h g h w c6c tb'.$ bi, c6ng cur d8 trang sue vhng bac, vh hhnb t8n kho chi3 b6n. Bulrc thlj hai 1i x6c dinh xem khung ph6p lu$t nho h6 tru vi@c sir dung n h k g thi s i n nhy lhm th6 chip. Mot khuhg pl16p lubt nhu v$y cho ph6p nguiri nghho c6 th6 mua c b u thikt bj vh c8ng cu, s+ dung chinh n h k g hhng ho6 nhy I2m th6 chip, hogc s 6 dung n h k g d y tr13 hhng ho6 s i n c6 cGa ho (kd c i hhng t8n kho) d6 d i m bio cho c6c khoin vay. Bu6c thlSr ba lh thiing b60 c6c quy&n uu ti$n d8i vtri t2i s&n th; chip tai c6c cu quan d h g k9 c6ng tong, nhb 66 nguiri cho vay c6 thd thi6t 1$p duqc quy6n ciia

minh d8i vtri thi s i n duqc th6 chip. C6c khung quy dinh d h g k9 quy&n d6i vtri

thi s i n th6 chip chi nPn dbi h6i vi$c thang b60 v& s y t8n tai ciia quy&n nhy mh kh6ng nPn dbi h6i chi ti6t tohn ba hgrp d8ng. Nguiri cho vay phii c k u tr6ch nhiem v& tinh h p phip vh gii tri ciia thoi t h u k th6 chip nhy chlSr kh6ng phii chi 1h c6c phin d% ding kf. B%i b6 vi$c chinh phii xem x6t lai v& m3t ph6p 1f vh dimg ra bio 1Znh gi6 tri ph6p 1f ciia c6c h~rp d$ng vay c6 th6 chip &ng c6 xu h u h g d m giin ho6 thii tyc. Hun nGa, c6c nhh hoach djnh chinh s6ch nPn b6 c6c khoin thu; vh phi c8ng chimg d8i vtri viec l$p h8 so vh truy cap th8n.g tin, trong khi cin cung tip khi n h g tiip c$n tryc ti6p vh d i y dG d a c8ng chiing d8i vtri h$ th6ng luu trfi th6ng tin d6 moi ngubi c6 th; doc vh sao ch6p c6c th8ng tin luu trfi.

C6c t i chlSrc dZng kf c6c quy&n lqi c6 bio d i m c6 th6 do nhh nu6c hay tu nhin quin 19. C i nl-ih~g t8 chlSrc nhh nulrc vh tu nhin d&u c6 dong luc cii thi$n chit luqng, giim chi phi vh ha gi6 d6 t h g doanh s8 vh mb rang pham vi kinh doanh cfia ho. NPn d6 cho thj trubng quy6t dinh s8 luqng hqp 19 c6c d m vi cqnh tranh vtri nhau, n h m g csn d i m b io khu vyc tu nhdn kh6ng xa rbi c6c muc tiPu chinh s6ch c8ng cong. 'Trong h$ th8ng tu nhin c6 nhi&u nhh cung tip, n!!iing nguiri cho vay c6 th6 phii mht thiri gian tim ki6m trong s8 nhi&u t i chirc d ing k9 th6 chip. N h m g dii sao, nhugc di6m n iy vsn kh6ng d6ng sq b h g viec chi c6 duy nhit mot nhh cung tip, vh nhh cung cip doc quy&n nhy c6 r i t it dong Iyc cung tip th6ng tin ckinh xic.

~ h k g nB Iyc nhtim dho tao cic quan toi v& lu$t th6 chip mtri vh the ~ T J uu ti$n c6c quy&n trPn thi s in th6 chip nhu dZ phin 6nh b cu quan ding kf, cC thd lhm cho c6c ph6n quy6t toi An a$ d u d o h hcm. Khi ning d u do6n trulrc n iy c6 nghia lh sE it c&n d6n toi i n hcm, v i do v$y sZ tao di& ki$n lhm ting muc do an toin khi cho vay hun. 6 c6c nulrc c6 he thang tu phip y6u kkm, mot giii ph6p t8t 1 i dya vio su thi hhnh ciia hr nh2n vh giim g6nh ngng c6ng vi$c tich bi6n vh bin tai s i n th6 chip ciia toi in . Mot

di&u khoin don giin c6 th6 duqc b8 sung vho c h u a g v& thi hhnh lu$t thk chip, trong 66 chii nu c6 th6 y@u ciu quan toh hay c6c quan chiic nhh nu& kh6c ra l$nh tich bi@n thi s in thk chip. Vi quan toh hay quan chuc nhy kh6ng cin phii ra phin quykt v& khoin nq. ch ing han, En Xanvado dang xem xkt viec d m ra met di&u khodn nhu vgy. Tai My vh Canada, viec tich bi@n va b6n tai s i n thk chip do chii nq ki6m so6t chii kh6ng phdi do co quan toh An. Met s6 nu6c TBy Au ciing rit coi trong cii c6ch tu ph6p. DBy la mat qu6 trinh 1Bu dai, nhit lh b c6c nu6c dang ph6t tri6n. C6c c6ng c h h g vi@n b TBy Ban Nha c6 quy&n tich bi@n tai s i n sir dung lhm thk chip mh kh8ng cin lenh ciia toh 6n vh su c6 mat ciia vi6n chiic toh An. 6 Giamaica, chip phap vi6n duqc toh 6n u? nhiem c6 th6 hhnh dang v6i tu c6ch 1h ngubi dai dien cho mat t h u a g nhdn nhht dinh dd thu h6i tu con ng thi s i n thuac v6 t h u a g nhdn 66 theo digu khoin vh di6u kien ciia mat ho i d m b6n hhng hay thoi thu$n thu6- mua. Trong trubng hqp nhy, do chip ph6p vi6n d i nhan duqc su d6ng 9 ciia toh 6n n6n kh8ng cin thi&t phii c6 mat c6c vi6n chiic toh 6n vho thbi didm thu h6i thi sin.

C8ng nghe c6 thd g6p phin kh$c phuc c6c didm yku th6 chk khac. Vi du, trong khi nhi6u nu& cbng nghiep, phdi mit nhi6u niim d6 ph6t tridn he thang thi lieu v& thii tu uu ti6n ciia c6c quy&n tr@n thi s in thk chip, c6c nu6c dang ph6t tridn c6 th; sir dung c6c co sb dii lieu don giin vh c6c he th6ng tr@n Internet, thay vi sir dung c6c he th6ng luu trii dbi h6i phii x6c nhbn bing tay vh c6 tinh bio mbt cao. "

Cic tg chtic ding ky tin dyng vi c5c t6' chGc hio d o fin dyng Khd niing tikp c$n tin dung c6 th6 duqc tang cubng nku ngubi di vay ti&m nang c6 th6 sir dung danh ti& cia minh tir n h a g lin vay muqn trong qu6 khii d6 c6 d u ~ cic khoin cho vay tu nhiing ngubi cho vay kh6ng quen bikt c6 nhBn. ~d c6c t8 chiic dang kq tin dung hoat dang tat, c$n thod mZn it nhit hai di&u kien. Thii nhit, mat s6 c6 nhBn hay nh6m phii nhbn

ra gi6 tri ti&m tang cia vi@c t$p hqp c6c th8ng tin v& tinh h i vay muqn trong qu6 khii cJa ngubi di vay. Th8ng thubng, c6c doanh nghi@p tu nhBn nhan thiy lqi ich t h u a g mai tu vi@c cung cip th8ng tin t6i ngubi cho vay, m$c dG vsn c6 su tan tai c ia c6c t6 chiic ding ky tin dung c6ng tang. 72Thii hail ngubi di vay phAi nhgn ra vi@c cung cAp cic th8ng tin trung thuc tCri ngubi cho vay th8ng qua c6c t6 chiic d k g kjr tin dung lh vi lqi ich cia chinh ho. it c i c6c c6ng cu chia s6 th8ng tin tin dung d&u lhm giAm di mat phin bi m$t c ia ngubi di vay ti&m ning.

Mat t6 chiic ding kjr tin dung tat c6 thd tao ra cho ngubi di vay dong luc d J manh dd trA nu, vi n&u kh6ng trA duuc nu thi danh ti6ng c ia ho sE bi inh h u h g xiu, vh do vay, sZ1 lhm giAm khi niing titp can tin dung trong t u a g lai cJa ho. C6c t6 chirc diing ky tin dung sir dung danh ti&ng dd tiing hi& luc thi hhnh t u a g tu nhu c6c mang lu6i tu nhdn, nhung c h h g c6 thd ti&p c$n t6i mat t$p hqp da dang nhiing ngubi di vay hien tai vh ti6m niing. H a niia, bing c6ch cung cip c6c th8ng tin ding tin cay, c6c t6 chiic nhy c6 th6 tiing cubng khi niing ti&p can tin dung ciia c6c nh6m trong xb hei hi@n chua duuc phuc vu (hap 4.11).

~ h i g u t8 chuc d ing ky tin dung duuc c6c t6 chiic b60 c60 tin dung (CRA) di&u hhnh, 66 1h c6c t6 chuc tu nhdn c6 vai trb dAm bAo cung cip th6ng tin kh8ng chi t6i cic thhnh vien cJa mot nh6m nho 66 trong n g b h , mh cbn t6i b i t k3 chii ng nho s in sing trA phi, s i n g c6ch cdn bing khi niing ti6p c$n th8ng tin, c6c CRA m& rang s6 luqng c h i nu, lhm ting su canh tranh giiia c6c chii nu vh ha thip gi6 c i c6c s in phim tai chinh. H a niia, chiing cbn Ihm ting tinh linh hoat c ia ngubi di vay do vi@c ding ky tai CRA lhm giAm chi phi c ia ngubi di vay, n6u nhu ho c$t diit c6c quan h@ cho vay db duuc x6c l$p vh tim kikm c6c cu hai tat h a . Tr@n thuc t6, hinh thuc chia sP th8ng tin nhy c6 gii tri cao nhit tai c6c thj trutrng l h , b 66 nhiing ngubi di vay c6 tinh linh hoat cao vh h a n g d6ng nhht. 74

Su gia tang quy m6 cang d6ng vh mb cGa bi@n gi5, hay sq gia t k g canh tranh - nhiing nhdn t6

t#a ail Cac id chue dang tin dung

.Ch~a se thong t ~ n qua cac td chirc dang ky tin dung dac ,'br6t c6 rch trkn cac ttij tr~rang I6n, tai do n g u ~ cho vay co

tinh lrnh hoat va niuc do da dang cao, nhu truang hap

: huuc My lrong the ky 19, nui ma cac to chuc dang ky t i n l jung t u nhan co var tro dang kg. S u tang truong manh mF? crja cac 16 chuc dang ky tin dung xuat phat tir mot nguyen nhan quan trong la anh h~rong ngoai kng mang lu6i. MQt

k h ~ cang co nhieu thong tin v6 cac con n u dUUc thu thap thi 916 trj cila cac to chuc dang ky tin dung doi vui cac chh h a tidm nang cung gia tang, nhu do tao dieu kien thuan:

d6 chuyen d ~ c h cac 1u6ng von tui cac khoang cach dja Iy va xa hQi Ian hun. 1

Trong khi cac 16 chirc dang ky tin d ~ ~ n g mang lai nhreu lab ich nhst trong cac xa h61 co tinh Irnh hoat va da dang cao thi cac 16 chirc nay cGng co the co lai ctio hau nhu tat c2 c3c nuac clang phat trien, nhat la cac nuac, tai do viea

ngubr dl vay khong tra n u da tra thanh mot truyen thong. Hun nlra, cac to chuc dang ky tin dung co thd mang den Igr ich ctio phan 1un dan cu, nhmig nguui chua t h g co kha nang trep c j n nguon tin dung He thong to chirc thong bao tin dung doi hoi cac chu kinh. donnh phar chap n h j n viec by khao sat cac hanh vr trong q u i khu c i ~ a ho, k& ca tho1 quen tieu dung ca nhan. Trong rn6l var thap ky cuo~ th6 ky 19, thar do ngu vuc ban dau c i ~ a ngubi My da ntiubng chd cho s ~ f chap nhan rong rai d6i vdi cac to chirc nay. Do s u pho bien ngay cang tang cua thuc te nay, cac bao chi ve kinh doanh da thua nhan su him ich cua cac 16 chirc nay va toa an cung d i y nhanh qua trinh chsp nhan trong cong chung bang cac phan quyet nor chung co lai cho cac to chuc nay. Mac du mot so ngua~ My van xem cac to chirc dang ky tin dung n h ~ 12 mot s ~ r xam pham dai t ~ r cua ho n h ~ m g s u phat tridr c i ~ a cac 16 chirc nay da phan nao grup cho kha nang tier can tin dung cua nguur dan tra nen ronq rai nhu a th truang tin dung My hien nay.

Ngu&i Barron va Stern 2000; Olegario 2000, Bao ca phat tri8n ttiBg~$t 2002 - cac bar viet c u su; Vose 1916.

. . , - a dsn d6n gia t k g s6 luqng c6c thhnh vi6n mtri trong tong d$ng kinh doanh - c6 th6 lhm t k g nhu ciu d6i vtri c6c t6 chhc dZng ky.

Mot bi$n ph6p d6 ph6t tri6n b60 c60 tin dyng vh ning cao khi nZng c$n v6n Ih th8ng qua sv canh tranh gii?a c6c t6 chirc d k g ky tu nhin. Trong th6 kjr 19, 6 My, canh tranh giua c6c c8ng ty d k g ky tu nhin dZ m6 rong pham vi hoat dong cGa c h h g . 75 C6c th6 ch6 c8ng tong cting c6 th6 c6 vai trt, quan trong. Vi dy, Dhc d2 thhnh lbp t6 chhc dZng kjr tin d y g d i u ti6n vho nZm 1934, tikp the0 Ih Ph6p nZrn

1945, Italia vh Tiy Ban Nha nZm 1962, vh Bi nZm 1967. Ngay tir niim 1989, dZ c6 12 trong s6 56 nubc duqc khio s i t c6 c6c t6 chhc dZng ky tin d y g c8ng cong; trong 66 c6 9 nubc 6 My Latinh. 76 Nhung c6c t6 chhc c8ng cong thuirng

c6 xu h u h g tr6 thBnh c8ng cy d6 c6c nhh gi6m si t d6nh gih tinh trqng cJa c6c th6 ch6 thi chinh, vh th8ng tin do c h h g cung tip v& ngutri di vay t h u h g kkm d i y d J hon so vtri c6c t6 chirc tu nhin. 6 nhi&u nubc, c6c t6 chhc d k g ky c8ng cong hoat dong nhu mot c8ng cy thi hBnh vh s6 lieu v& tinh trqng kh8ng tri nq hay t r i no. chgm duqc xo6 di khi c6c khoin nq duqc thanh t o h . Dang thtri, d u & u nu6c cchi c8ng b6 c6c s6 lieu hi$n tai, ching han s6 lieu trong t h h g trubc, n6n t6 chirc d k g kjr c8ng tong kh8ng dua ra duqc birc tranh hohn chinh v& hBnh vi tin dung cJa ngutri di vay. Mot nghi6n ciru dua tr6n c6c cuoc di&u tra 6 d u & u nubc dZ k6t lugn lh, thay vi thay th6 cho nhau, c6c t6 chhc dZng ky cJa nhh nu6c vh tu nhin c6 xu h u h g tr6 thhnh c6c be phbn b6 sung trong h$ th6ng b60 c60 tin dung cJa mot qu6c gia. "

in diy, nhi&u t6 chhc b60 c60 tin dyng dZ c6 m$t 6 c6c nu6c dang ph6t tri6n. Trong mot khio s i t d iy v& c6c t6 chhc dZng kjr tin dung, 25 trong t ing s6 50 t6 chirc duqc ph6ng v in dZ bit d i u hoat dong dZng kjr cJa ho tir nZm 1989, vtri trong t h lh chiu My Latlnh vh D8ng Au. 78 Thuc t6 nhy cho thiy chinh phJ d6ng vai trt, xlSlc tic h m lh di&u hhnh d6i vtri c6c t6 chirc dZng kjr nhy.

Vtri vai trt, xGc tic cJa minh, chinh phJ cin tao ra mot m8i truirng m i 6 66 c6c c6 nhin vh c6c doanh nghi$p n h k thhc duqc ring, vi6c cung tip th8ng tin v& qu6 khh vay m u m cJa ho lh vi lqi ich cJa chinh ho. C6c b u k di cy th6 g6m c6, ti6u chuin hoh c6c thG tvc k6 to6n vh cii thien hoat dong cila co quan thu6 d6 lhm tZng tinh tin c$y trong c6c b60 c60 thi chinh. Mot nghi6n ciru cho thiy, n h k g ngutri tri ltri ph6ng v in tir c6c t6 chhc b60 c60 tin dyng 6 Trung ~ u 6 c vh K6nia cho bikt, c6 d u & u doanh nghi$p kh8ng tuin thJ qui dlnh v& k6 to6n trong vi$c chuin bi b60 c60 thi chinh vh d u & u

doanh nghiep tr6n thu& b h g c6ch c6 c6c thi k h o h ng2n hhng bi mbt hay duy tri nhi6u he th6ng s6 s6ch kh6c nhau. 79 Ciing trong di6u tra nhy, nhikg ngui3i trd li3i ph6ng v in b Nga vh Mehic6 nh$n xkt: nhi6u c6 nhdn vh chG doanh nghiep kh6ng mu6n cung tip c6c th6ng tin trung thuc v6 tinh hinh thi chinh cGa ho do lo ngai bi coi la pham tei. Do 66, cic chinh phG cin tao ra s u an tohn cho c6c c6ng ddn cGa minh trutrc khi c6c t6 chuc dang kf tin d w g c6 th& hoat dong hieu qud.

C6c nhh hoach d* chinh s6ch ciing phdi d6i m3t v& c6c m6i lo ngai v6 bi mbt cGa doanh nghiep. Viec phdn biet giiia tin d w g ti& dimg vh tin d w g cho doanh nghiep lh r i t quan trong. D6i v& nhikg ngdn h2ng cho doanh nghiep vay ti&, dbng th6ng tin it bi han chi vh quy&t d* cho vay d h g thi3i di6m c6 th& c6 vai trb quan trong hun so v& cho vay ti& diing. Do c6c doanh nghiep t h u h g d6ng vai trb vua lh ngui3i di vay vua lh ngui3i cho vay, nen t h u h g hi&u rd c6c nguyen tic vh riii ro li6n quan vh c6 th& sE kh6ng dbi h6i muc do bdo ve cGa ph6p lubt tuung nhu d6i v& ngui3i ti& d imgm Cho dh chinh phG cGa met qu6c gia quy&t dinh gidi quy&t cac vkn d6 lien quan t& bi mbt rieng tu nhu th& nho, thi toh 6n vsn c h d im bdo thuc thi lubt v6 bi mbt rieng tu met c6ch kip thi3i vh

' dg d u doin. C6c butrc ph6t tri&n ddy trong likh vuc

nhy cho thiy, th6ng tin dang ky tin d w g c6 th6 giQp ich cho ngui3i lao dong ngh6o b c6c nutrc dang ph6t tri&n. c h h g han, b Hunggari, tit cd th6ng tin dang ky tin dv .g duqc luu vho m6y tinh. Viec nhy giQp cho c6c trung gian dAnh gi6 dij tin nhiem cGa ngui3i di vay ti6m nang dg ding hun. Hun nGa, c6c ngdn hhng nutrc ngohi tham gia thi t r u h g b nhi6u nutrc dang ph6t tri&n ciing c6 th& s in sing sir d w g c6c th6ng tin nhy. C6c ngdn h2ng nutrc ngohi nhy t h u h g c6 c6c m6 hinh cho di&m tin d w g d6i v& met s6 hinh thuc cho vay nhit d*. C6c ngin hang trong nutrc c6 th& sE bit c h u k c6c m6 hinh nhy trong met thi3i gian n g h .

Viec thu thbp, xir 1y vh sir d w g qu6 khu vay

muqn vh c6c th6ng tin khac lien quan t& viec cho vay t& he gia dinh vh doanh nghiep nh6 dang ph6t tri&n nhanh ch6ng b cd khu vuc nhh nutrc vh tu nh2n. C6ng nghe m6y tinh lhm gidm nhanh ch6ng chi phi dun vi trong 1-kh vuc nay, vh lhm tang muc de tinh vi trong viec sir d w g c6c s6 lieu nhy d& dAnh gi6 uy tin di vay. Ngui3i ngh6o c6 th: c6 I@ tu nhikg butrc ph6t tri&n niy, nhung n h k g lqi ich d i y dG nhit s6 chi trb thinh hien thuc met khi dZ dat duqc c6c ti&n d6 ca bin nhu trinh de hoc v in vh khi nang tiip cbn Internet cGa ngui3i ddn. N&U kh6ng d6ng thi3i cdi thien v6n con ngui3i cGa ngui3i nghho thi c6c ti&n be c6ng nghe trong cung tip dich vu thi chinh sE kh6ng th& trb thinh met tic nhdn m+nh mi5 nhu 115 ra c h h g c6 th&.

Su ph6t tri6n thi chinh d h d i n tang t r u h g vh gidm d6i ngh&o. C6c chinh s6ch c6 th& c6 hieu qud hun n&u c h h g duqc d* h u h g nhim c6i thien m6i t r u h g ph6p 19 vh di6u tikt d& d i m bdo cung tip c6c dich vy thi chinh met c6ch c6 hi& qud, thay vi nhim vho b h t h k c6c ciu trQc thi chinh. Quan trong nhit lh bdo d i m c6c quy6n cho nhh d iu tuvh hieu luc chung cGa c6c ca chi thi hhnh h q d6ng. Mb cira d6i v& thuung mai, v& su tham gia cGa nutrc ngohi vh c+nh tranh c6 xu h u h g d6ng g6p cho su ph6t tri&n cGa c6c th& chi thi chinh, bit k& ngu6n g6c ph6p ly, qu6 khu thuec dja hay he th8ng chinh trj cGa qu8c gia.

Hoat deng di6u ti&t thi chinh nghy nay tap trung chG y&u vho viec cHi thien hieu qud th6ng tin cGa c6c thj t r u h g tai chinh. D& c6 tic d w g , c6c quy d* cin phdi c6 hieu luc thi hhnh. Viec thi hhnh trb nen dg ding hun nhi6u n&u c6c quy dinh phii h q v& deng ca lqi ich, tiic lh n&u nhu n6 khuy&n khich va sir d w g nang luc gi6m si t vh kf lubt cGa c6c thhnh vien thi t r u h g . Hun niia, met thinh p h h quan trong trong viec cii thien chit luqng vh tinh hieu qud cGa kf lubt thi t r u h g d6i v& c6c th& ch& thi chinh lh d i m bHo tinh chinh x6c vh su s in c6 cGa th6ng tin v6 hoat deng cGa c6c th& ch& niy. C6c nutrc, cho dii c6

co sb th8ng tin v i nhiin luc y6u kirm, phii d6i m$t v6i nhiing kh6 khin trong viec giim s i t v i ttu h inh cic quy dmh nhu ti6u chuin v8 v6n, v i n c6 th6 c6 lqi tir cic c8ng cy b8 sung d6 the0 ddi v i t h hBnh - c h h g han cic y6u ciu v$ thanh k h o h hay cic quy tic h inh dong khic p h t ~ kip thiri. Cic nuirc c6 "hu nh$p trung binh v i cao, c6 th6 c6 lqi hon bing cich b6 sung v io chc ti6u chuin niy, chAng han bing chch sfi dung nq thu tip (tuc 1i nq kh8ng dugc b io d im) do cic thinh vi6n itu truirng cung tip.

Nhih~g bing c h b g chc; !hiy, sb hCru nh i nuirc r i t t6n kirm d5 l im n i i b$t nhu ciu c h tu nh in ho i ngin hing, nh$i 1 i b cic nuirc c6 thu nh$p thip v i c6 tjr le sb hiiu nh i nu& cao. Nhung cic bing c h b g c k g cho thiy, c h b6 sung quh trinh tu nhin hoh ngin hing bing cic thay d6i th6 ch6, nhb 66 c6 th6 t h g c u h g cic khuy6n khich lqi ich v i chusn bi cho viec b in cic ngAn hAng qu6c doanh. Thay ddi sb hiku don giin m i kh8ng c6 cic th6 ch6 tao ra dong luc d h g d i n cho n h b g nguiri chG m6i thi SO kh8ng tao ra mot khu vuc ngin king c6 hi& qu6 cao hon.

Thay v io 66, n6 sE d i n d6n s u phiin bd ngu6n luc sai v i de do? s u 6n dinh tii ckinh.

Phin b6 ngu6n luc tic dong t6i nguiri nghiro th8ng qua chc i n h h u h g ti6u cuc t6i t ing t r u h g . Su mi t 6n dmh tii chinh v i k h h g hoing c k g tic dong xiu t6i nguiri nghiro. Xirt v$ su gia nh$p t h truirng cGa tic nh in nuirc ngoii, cic bing chkng h e n tai kh8ng cho thiy s u gia nh$p niy, du du6i kinh thuc d i u tu m6i hay th8ng qua viec mua lai mot ng in hing n6i dja, g iy ra i n h h u h g ti6u cuc. Tr6n thuc t;, str tham gia &a cic ngin hing nuirc ngoii d5 mang lai canh tranh, giup cii thien hie11 q u i v i c k g 1Bm ting nhu ciu c in c6 cic th6 ch6 t6t hon d6 h6 trq khu vuc ngin hing.

Cic v i n d$ v$ th8ng tin v i chi phi c6 dmh tuong d6i cao cCa viec cho vay quy m8 nh6 c6 th6 han ch6 kh i ning c$n dich vy tii chinh cGa nguiri nghiro v i cGa cic doanh nghiep nh6 v i si6u nh6. Ci i ti6n lu$t v$ th6 chip tii s h v i h 6 t l$p cic t6 chiic d ing kq th6 chip, l i nhting bien phhp h ~ l hieu d6 m b rang kh i ning tikp c$n niy. ~ i c t6 chuc d h g kq tin dqng thu th$p th8ng tin v; q u i khu vay m u m cGa nguiri di vay ciing giGp cii thien cic dbng th8ng tin v; n h b g nguiri 9i vay quy m8 nh6 v i cho phirp n h b g nguiri di vay ti8m ning sfi dung danh ti6ng t6t cGa ho d6 vay duqc v6n.

N H I ~ U TH% C H ~ HO TRQ THI T R U ~ G DO NHA N U ~ C CUNG tip. Do vay, khb ning cung cAp ccL th6 ch6 n iy cda nha nuirc - thubng duvc goi

l i "quHn tri"- c6 vai trb cw b i n d & vM s u ph6t triCn ngng dong va r$ng ri i

cda c5.c thi t r u h g . Chuong 5 v i Cijc tha cha chinh trj vvij quin trj thio luan

viec cic th6 ch6 chinh tri dm hlnh hoat dong quin tri trCn th6 gi& nhu th6

nso bing c id l dbt ra cic han chk d6i v& khA nang nha nutrc th hhnh t i ~ y

ti@n quy&n lqc clia minh. Chri d& 1 h nay cfing duqc d& c@p tM trong chuong

6 v& He thbng tuphip. Chuong nay xem xkt c6c nhPn t6 quy6t d* hi@u

quH cJa h@ th6ng tu phip v i manh t im quan t r ~ n g cda tinh than trQch

nhiem v i sq doc 13p tu phhp trutrc c6c 6p lqc chinh tri. Chucmg 7 v6 C y h

tranh nhkn manh vai trb trung tbrn clia cic b p lvc canh tranh trong vi@c tao

n6n c6c thi trubng van hinh tat, chc th6 ch6 h6 trw hay l im suy yCu c&

tranh, v i vai trb cda canh tranh trong vi@c kich thich cic thay d6i th6 ch;.

Chuong 8 v i ~ i & u ti& cus& h+ ting xem xkt tuong t6c giim canh tranh va

digu tikt d6 din1 bHo lh thj trubng cic dkh vu ca sir ha tang hoat dong mot

cich c6ng bing v i d6 tiCp can cho tht cH moi ngutri.

C6c t.h6 chi chinh tri va auan tri

Trong viec djnh hinh mdt chinh phli do con ngudi qua'n I i con ngudi, kh6 khrin 1611 nim & chi?: tnr& h$t, ban pha'i d im ba'o chinh phli kigm soa't duqc n h h g ngudi duqc quin 1,. vii t i ip theo, pha'i di3m ba'o chinh phii t y ki6m soit duyc bin thin minh.

- James Madison, 1788.

igu th6 chk h6 trg thi t r u h g d o nhh nu& cung tip. Do v$y, k h i n5ng ciia nhh nu6c trong viec cung c ip cac th; N

ch6 nhy Ih met nhhn t8 quan trong quy6t dinh c ic ca nhhn sS. lImg xG nhu th6 nho tr@n thj t r u h g , v i thi trubng sP hoat dong ra sao. Viec xiy dcmg thinh c6ng cic th6 ch6 nhy t h u h g dugc goi la "qudn tri t6tM.l Qudn tri tbt bao g&m viec tao ra, b60 v@ vh thuc thi quykn si? 11h tai s i n rnh nku kh6ng c6 n6 thi pham vi chc giao djch thi trubng sP bi han chk. No bao g&m viec cung tip met he thang dibu t ik t c6 th; ph6i hcrp t6t v6i th/ trubng d6 khuy6n khich canh tranh. Vh n6 bao gBm viec xay d q g cac chinh sach kinh t6 vi m6 d h g d i n h i m tpo ra m i t m6i t r u h g dn dinh cho c6c hoat dong t k t r u h g . Q u i n tri t8t ciing co nghia 1 i kh6ng c6 tham nhiing, te nan n i y c6 th6 pha hoai chc muc ti@u chinh shch vh g8y xoi mbn tinh hap phap cila ciic th6 chk c6ng cong h6 trg thi t r u h g .

Q u i n tri t6t c6 vai trb quan trong d6i v6i

tang t r u h g v i gidm ngh6o 66i. ~ h i k u nghien c h cho thiy c6 m6i lien he viing chic giGa thu nhhp tr@n d i u nguiri v6i cac thubc d o phdn anh mllrc.de bdo v@ quy$n s b h k ch$t che va kh6ng c6 tham n h k g . 6 met muc do nhit dinh, di$u nhy phdn i n h nzng l~rc t6t hon cGa cac nubc gihu trong vi@c cung tip chc thg ch6 t a t . Nhimg cic kkt qud g?tn day cfing cho thiy, qudn tri t6t c6 met 6nh h u h g quan trong g6p ph?tn tao n@n kkt qud phbt trign t6t hcm. C6 b ing c h h g cho thiy, s u d i iu tikt qua mhc, i n h h u h g xiu t6i tang t r u h g kinh t6. 'Ciing c6 th6 th6y ring, chinh s6ch kinh tk vi m6 y6u k6m va h@ th6ng thucmg mai ngan s6ng c$m chg, i n h h ~ r h g x iu t6i tang t r u h g kinh t6 ciia met qu6c ThBng qua cic dnh h u h g quan trong t6i tang t r u h g kinh tk noi chung, qu in tri tat tr6 thinh nhhn t6 trung t8m trong viec dat dugc muc ti@u gidm doi nghko. Hon nira, met s6 khia canh th6 hien c6ng tic qudn tri yku kkm- nhit 1$ tinh trgng tham nh ing vh lam phi t cao - giy ra cac chi phi ma ngubi nghko phdi ganh c b u phi!in lh.' Cdi thi@n c6c khia canh q u i n tri nhy lh rht quan trong d6i v& ngubi nghko.

Qudn tri t6t dbi h6i phdi co quy$n luc d$ thi h inh c6c chinh s6ch v i phat trign cic th6 chh m i c6 th6 khBng dugc met be ph$n- hay thbm chi da s6 - d i n chilng ua thich. C ic vi@n chuc t d ~ a nutrc co tl16 kh6ng bdo v@ dugc quy$n s b h k l

tr@n thuc t6 n6u nhu ho kh6ng c6 kh! ning dua ra xkt xG, phin quy6t v i t r h g phat n h k g nguiri kh6ng ten trong c6c quyan niy. Nhi nu& kh6ng th6 cung tip c6c hing ho6 c6ng c6ng t8n kkm n6u kh6ng c6 quygn d6nh thu6 d8i v6i c6c c6 nhdn v i c6c c6ng ty d6 ting thu ngdn s6ch. CBc vi6n chuc nh i n u k kh6ng th6 thlic d i y duqc canh tranh n6u ho kh6ng c6 quy6n 6p dung cac quy djnh ch8ng lam dung d6c quy&n. Ho ciing kh6ng th6 tao ra m6t m6i t r u h g kinh th vi m6 6n djnh n6u kh6ng c6 quy6n luc d i m b io c6c chinh s6ch clia nh i nutrc dugc thuc hi@n tr6n thuc t6.

Kh6 khin trong s u ph6t tri6n clia nh i nutrc hien dai n im b ch8, vira phii d i m bbo c6c c6ng chuc c6 dG quygn luc d$ thuc hi@n qu6n trj tat, vira phii d i m b io ho bi ring buoc d6 kh6ng th6 sii dung quy&n luc niy mot c6ch tuy ti$n nhim phyc vg lqi ich cGa mat thi6u s6 duuc uu dZi? N ~ U kh6ng bi kigm ch6 thi khi ning cung tip cac th6 ch6 h6 tru thl t r u h g cGa c6c c6ng chuc - bing c6ch mb rang kh6 ning tihp cgn, th6c d iy canh tranh v i cii thi$n hi@u luc thi h h h hqp d6ng - sP bj suy y6u. ~ i g u niy dijc bi$t quan trong trong t r u h g l-pp bio v@ quy& s b h k . ~ h i 6 t liip chinh thuc c6c quygn niy ciing s5 kh6ng tao ra i n h h u h g nio ding k6 n6u nhu kh6ng c6 mot cam k6t ding tin cgy ciia n h i nutrc t6n trong v i thi hinh c6c quy&n nay.

Chc th6 ch6 chinh tri gilip x6c dinh n h h g han ch6 trong vi@c thuc hien quy&n luc ciia c6c nhh chinh trj v i c6c quan chirc. C h h g thuc hien di6u nay bing c6ch phin djnh rd c6c quy6n sb h e 1 gioa nhi nutrc va tu nhib v i d i m b60 h e u luc t h ~ thi c6c quygn niy. Mot vi dv lich sii 1 i s u thay d6i c6c th6 ch6 chinh trj v io th6 k? 17 b Anh, tai ddy cic han ch6 d8i v6-i q u y h luc clia nhh vua trong viec tich thu tii s i n duuc 6p dung, v i vi ~ i i y , g6p phin ting s u an toBn clia sb hiiu tu nhgn (hop 5.1). CBc th6 chs chinh trj c thg inh h u h g t6-i muc da canh tranh trong c6c ti6n trinh chinh trj v i muc do m i canh tranh l im cho c6c nhi chinh trj phii chju tr6ch nhi$m v6 n h k g h h h dong ciia minh. ch ing han, vi$c chuy$n giao tr6ch nhiem cho chinh quy6n dia

WP 5.1 Cac th6 che" chinh trj, quysn s& hiiu va cac kst qui tai khoa trong the" k t 17 b Anh

phucmg c6 th6 i n h h u h g t6i dong luc canh tranh giiia cac dja phucmg d6 cung tip c6c hing ho6 c6ng tang tat hcm.

Chucmg niy xem x6t mot loqt c6c th6 ch6 c h i trj i n h h u h g tin hinh vi cba cic vi6n chuc nhh nutrc. Trong c6c xZ h6i d i n chG chinh

thuc dang nghy chng chi6m uu th; tr6n th% giiri, c6c th6 chb chinh tri g6m c6 c6c quy tic biu cir d$t ra t h i tuc bau vh thay th; c6c chinh ph i . C h h g ciing bao g&m c6c quy tic hop hiin quy dinh su phdn chia quy&n luc g i h c6c ca quan hhnh ph6p vh l$p ph6p, ciing nhu nhiing han chk quy&n luc dbi viri c6c ca quan nhy. 6 t i t c i c6c nubc, c6c th6 chk vh truy6n th8ng chinh tri x6c dinh s u phdn chia quy&n luc g i k chinh quy&n trung ucmg vh dia phucmg, ciing nhu i n dinh tr6ch nhiem cGa c6c ca quan kh6c nhau trong chinh quy&n. C6c th6 ch& nhy c6 th6 lh th6 chk chinh thirc (nhu c6c quy t ic bau cG) ho$c kh6ng chinh thuc (nhu cAc nigm tin duqc chia s6 chung b6i c6c thhnh vi8n trong cGng met ding Hnh h u h g dang kd tiri hhnh vi c ia c6c quan chuc chinh ph i ) . Ciing c6 n h k g li6n he qua lai quan trong giiia c6c th6 ch6 chinh tri. Vi dy, rnuc do tin c$y c ia c6c ca quan c6 tinh doc lap cao sP phy thu$c vho khd n6ng nhiing th6 chk chinh tri kh6c han ch; khd n6ng chinh p h i d i n g quy6n luc d6 bZi b6 su d$c l$p c ia c6c ca quan 66 trong tucmg lai nhu th; nho.

C6c th6 ch% han ch% kha n6ng c i a nhh nubc trong c6c hoat d$ng tujl tien c i a minh s5 cii thien duuc ning luc c i a nhh nubc trong viec cung cAp c6c th6 chk h6 trq thi trubng tr6n dien rang. Nhung ciing c6 mat thuc tk r i t bikn 6 nhi&u nubc nghko tr8n thk gih, 6 6 lh khd n6ng cung cAp c6c thd chk h8 trq thi trubng c i a nhh nubc bi cdn tr6 do kh6ng c6 c6c bi$n .ph6p ki&m chk hi& qud dbi viri c6c vi6n chirc nhh nu&. Thcrc th nhy minh hoa m6t c h i d& l h hcm duuc d& c$p xuy6n subt trong B60 c60 nhy v& vai trb bd sung c ia c6c th6 chi viri nhau, do 66 c6c nhh hoach djnh chinh s6ch cin di&u chinh c6c thikt kk thd chk dd tinh tiri s u b6 sung nay. Vi dy, nku kh6ng c6 su ki6m so6t vh c2n bing c6 lueu qud trong tibn trinh chinh tri, c6c ca quan di&u tikt dQc l$p SO chi doc l$p tr6n danh nghia m i thdi. Khi ning luc c i a nhh nubc yku khm, c6c quy dinh d m giin vh it tiiy tien si? it c6 kh i ning bi x6i mbn b& tham nhiing. Vh khi quy$n ki6m

so6t cGa chinh quy&n trung ucmg ti3 ra v6 t6c dung, thi cbc lqi ich ti&m thng c i a viec phd n tip

vh canh tranh giiia c6c dia phucmg c6 th6 kh6ng tr6 thhnh hien thuc.

Kh6ng c6 mat t$p hop th6 chi chinh tri don g i h nho c6 th6 h6 trq thhnh c8ng cho c6c th6 chk thi t r u h g 6 moi nai vh viri moi trinh d a phlt tri6n. ~ i & u nhy cho thiy tam quan trong cGa ddi m6i vh thG nghiem trong viec xiy d m g th6 chk cGa bdn thin nhh nubc. Chucmg nhy cGng minh hoa xem viec chia s6 th6ng tin m6 c6 th6 cii thien c8ng t6c qu in tri vh giim tham nhiing nhu thk nho (ciing xem chucmg 10).

Chucmg nhy ducc x2y dung tren ca s 6 c6c Bbo c60 Ph6t tri6n ~ h & giiri c6c nZm trubc dzy, nhit lh Ba'o ca'o Pha't tri& ;lhggi& na'm 1 9 9 7 ~ 2 vai trb c ia nhh nubc. M$t phin trong B60 c60 n im 1997 duuc dhnh cho c6c th6 ch6 c6 t6c dung han chk hhnh dang tujr tien c i a nhh nubc vh tham nhiing, vh B60 c60 ciing nhhn manh tam quan trong c ia su d$c lap tu phhp, su phdn chia quy&n luc chinh thirc vh vai trb c ia c6c thd chb qu8c tk viri tu c6ch lh d6i trong viri quy&n luc c ia nhh nubc. ~6 tir B60 c60 n6m 1997 dkn nay, dB c6 nhi6u nghi8n ciru lhm rb th6m nhi&u di6m m& trong c6c v in d& nhy, vh chucmg nhy nhhn manh nhiing ph6t hien m6i 66. Chi c6 mat s8 chG d& chon loc duqc d& cap trong chucmg nhy. Vai trb cGa nhh nubc trong viec b io v$ quy&n s 6 h k vh khuykn khich hi& lyc ph6p lu$t th6ng qua he thang tu ph6p duqc nghi6n c h rieng b chucmg sau. Vai trb c ia nhh nubc VS tu c6ch nhh di&u tikt nhim th6c d i y canh tranh tr6n thi t r u h g duuc thdo lu$n trong chuang 7 vh 8.

Chuong nhy d& c$p chi tiit v& ba khia canh qudn tri. ~ h i n thir nhit, tim hi6u n h h g c6ch thuc mh th8ng qua 66, c6c th6 chk chinh tri c6 thd dnh h u h g tiri s u lya chon chinh s6ch. ~ h A n nhy t$p trung vho cac chinh s6ch thi kho6, di&u tiit vii thuong mai. N6 nhAn manh c6c hinh thirc th6 ch i c6 th6 han ch& khb ning nhh n~rbc thcrc hien c6c chinh s6ch uu ti6n c6 lqi cho mat s8 nh6m ngubi nho 6 6 hcm lh cho lqi ich chung. Phin thir hail thdo lu$n v& tham nhiing. Tr6n ca s 6 dinh nghia c6 didn v& tham nhiing nhu lh s y thi hhnh quykn luc c8ng d6 thu lqi cho c6 nhdn, phin nhy nh in manh c6c

hinh thiic thd ch& c6 t6c dung han ch6 kh6 nang cic vi@n chiic nhh nu& the0 du6i nhting 1q-i ich ri@ng ciia minh bing cich tham nhfing. Phsn thii ba, thAo lu$n c6c thd ch6 d6nh thu6 c6 6nh h u h g t6i dong ccr khuy6n khich chinh phii tZng thu ngbn sich va tao lap c6c thd ch6 h8 trq thi t r u h g nhu th6 nho.

CHc ttd ch8 chhh td vii su I t p chqn chfnh shch

c h i t l u p g ciia cic chinh sich duwc cic chinh phi1 tren tohn th6 gi& st? dung cuc kf khic nhau. Hinh 5.1 minh hoa su khhc nhau trong chinh sich bing mat s8 t h u k do c6c k6t quA chinh sich- lam phit, thbm hut n g h sich vh thu6 quan. Cic hinh vP cho thiy gi6 tri trung binh ciia bikn chinh sich tucmg h g cho nira tr@n vh nira dutri trong m5u. M ~ U nhy g6m 85 nu& c6ng nghi@p vh dang phi t tridn. Lam phit trung binh trong n&a tr@n ciia mHu g6m cic nu& c6 kbt quA hoat dong tat 1h 4 ph& trim m6i n im trong th$p k? 1980 v i 2 phiin trim mBi nZm trong thbp k? 1990. ~ 8 i vtri niia dutri, g6m c6c n~r6c c6 k&t quA hoat dong y6u khm, lam phi t trung binh tang 200 phin trim m8i nZm. ~ 6 t quH tucmg tu c k g x6y ra d8i v& thbm hut ngbn sich. N g h sich thdm hut r$t it hay dat th$ng d u trong thgp k? 1990 tai cic nu& c6 k6t quA hoat dong tgt, trong khi thbm hut dat trung binh hcm 10 phin trim GDP b cic nu& c6 kbt quA hoat dang kkm. Su khic nhau trong mCic thu6 quan giGa nira tr@n vh n h du& d a miu, dat xip xi 15 phin trim.

N ~ U s u khic nhau trong cic k6t quA chinh s6ch nhy 6 cic nu& c6 &nh h u h g d6ng kg t6i tang trubng vh giAm d6i nghko thi tai sao mat s6 nu6c c6 c6c chinh sich vh k6t qu6 t6i hcm nhi&u so v& cic nu6c kia? Phin nhy tap trung vho mot nhbn t8 cy th6: 66 lh mCic do c6c th6 chh chinh tri ciia cic qu8c gia c6 thd gi6i quy6t nhiing xung dot phit sinh khi cic chinh sich dem lai lqi ich cho mat s8 ngubi, dBng thbi g2y thi@t hai cho mat s6 ngubi khic.

Phin nhy xem xkt mot s6 thd ch6 nhu v$y,

c h h g bao g6m b in chit h@ th6ng b i u cir vh s u tan tai ciia c6c bi@n ph6p kidm so6t vh cbn bang giGa cic nhinh chinh quy&n kh6c nhau. Su kidm so6t vh cbn bing nhy c6 thd lh bi t buac trong hi& phhp, nhu s u p h h chia quy&n luc chinh thuc giGa c6c nh6nh lap ph6p vh hhnh phip ciia chinh quy2n hay giGa c6c vi@n kh6c nhau trong qu8c hai. Chling cting c6 thd ph6n inh c6c k6t quA ciia ti6n trinh b iu c&, nhu t r u h g h w met chinh quy&n thidu s6 d i c c& phAi tim ki6m su Gng h8 tii cic d6ng lien minh vh bi han ch6 trong chucmg trinh hanh dong ciia minh do phAi tho6 hi@p v& c6c d ing lien minh v6i n6. Cic thd ch6 chinh tri khic bao g6m thii tyc quy6t dinh ngbn sich vh cic tho6 u6c qu8c t6 c6 tic dung gilip chinh phii quy6t tbm thuc hi@n cic chinh sich th$m chi c6 khi cic chinh s6ch 66 kh8ng nh$n dugc su iing h6 6 trong nu&.

Phhn nhy thAo luijn v6 vi@c thd ch6 chinh tri han ch6 kh6 ning hhnh dong tuq ti@n ciia chinh phii c6 t im quan trong nhu th6 nho d8i vtri cic k6t quA chinh sich. Nhiing vi dy tu ba linh vuc: thbm hut ngbn sich, di&u ti6t thi t r u h g thi chinh v i chinh sich thuong mai, duqc xem x6t. Muc dich ciia th6o lu$n nay kh6ng ph6i lh I$p ra mGt k6 hoach chi ti6t cho cic thay d8i thd ch6 chinh tri dd cii thi@n c6c kbt qu6 chinh sich r n h nhim c h h g t6 ring cic khuyhn nghi chinh sich c6 thd dugc cAi thi$n nhu th6 nho khi tinh t& cic th6 ch6 chinh tri trong c6c khuy6n nghi nhy.

Thim hu f ngSn siich Thbm hut n g h sich lh phkn chenh lech giGa cac chuong trinh chi ti& dugc ua thich v& m3t chinh tri vh cic chuong trinh thug kh6ng duqc ua thich v& miit chinh trj. Do v$y, tinh hinh ngbn s6ch se chiu &nh hubng bbi khA nZng chinh phii tap hgp duqc s u h g ha chinh tri cho cic chuong trinh thu6 khoi cin thi&t vh tu ch8i dbi hbi ciia mot s6 nh6m lqi ich dbi m& rang chc chucmg trinh chi ti@u c6 I@ cho ho. Thd ch6 chinh tri c6 vai trb quan trong trong ti6n trinh nhy. Phin nhy xem xkt su khic nhau giiia chc

Hinh 5.1 Sy khac nhau trong chst Iuqng cac chinh sach tren th8 gi6i

Lgm phat Them hut ngin sach Phdn trim m61 n8m (tinh theo log) ~ h d n tram GDP

Thue" quan Phdn tram nhep khiu

ChO thich: C k t6n goi nira tr6n va nira duiri la gia tri trung binh c3a nira trin va nGa duf3 tmng mot miu g6m 85 nuac c6ng nghigp va dang

phat tridn co so" lieu trong thgp kq 1980 va 1990.

Ngudn: Sd ligu c ia NgAn hang Thd gidi.

nuirc trong cic qui trinh ngdn sich cy th6, h$ th8ng b iu cfi v i thbi di&m biu cfi c6 Hnh h u h g nhu th6 n io t6i cic k&t quH tii khoi. M3c dii th6ng di$p chung cfia chuung niy nhin manh tim quan trong c i a vi$c han ch& quy&n 1uc nhi nuirc, nhung phhn niy t$p trung minh hoa cu th6 v& khA nZng chinh p h i giHi quy&t c6c mdu t h u b trong chinh s6ch ti i kho6.

Qui trinh ngiin sa'ch vi tihh h h h ngZn sa'ch. Cic qui trinh ngin sich cu th& ciing c6 th6 Hnh h u h g t6i k6t qua giHi quy&t cic miu thuin trong chinh sich t i i khoi. Trong qui trinh niy c6 hai khia canh ding ch6 9. Mat li, chinh p h i c6 tu ring buoc minh bing nguyen tic cdn bing ngdn s6ch hay kh6ng. Hai li, Ba Tii chinh c6 dA quy&n luc d6 tir ch8i c6c dbi h6i tir phia ca quan l$p ph6p hay c6c n h h h chinh quy6n khic trong vi$c s h d8i d u toin n g h sich hay kh6ng. ~ 6 u nhu nguyen tic c6n bing ngdn sich - v i khii quit hun 1i cic hqn ch& tii chinh tir ben ngoii - c6 hi& luc, c h h g c6 th& trb thinh mat dong luc m d me th6c di$y thuc hi$n c6c thoi hiep cin thi&t trong chinh s6ch ti i kho6. Tucmg ~IJ, khi Ba

Tii chinh c6 quy6n luc tumg d8i so v6i cu quan lap phip v i cic be khic thi vi$c thi hinh kf lust t i i khoi cfia cic cu quan trung u m g ciing trb nen d t d k g hun. ~ & - t ~ c h h g tir nhi&u nu& khu vuc chdu My Latinh cho thhy, cA hai nhdn t8 niy d&u c6 vai trb quan trong trong viec quy&t dinh tinh hinh ngdn s6ch. CBc nu& co cic qui trinh ngin sich phdn tip, trong 66 Be Tii chinh c6 nhigu quy&n luc, c h g t h u h g c6 tinh h i ngdn sich t8t hun, n&u cic nhin t8 khic kh6ng thay d8i6. ~ i 6 u tuung ~ I J ciing thiy c6 trong cic nghien ctiu tinh hu6ng v6 hai nu& chdu A v i ba nu& chdu Phi. Thinh c8ng trong vi$c thi&t lap kf lust t i i kho6 chung c6 lick quan chgt chE. v6i suc manh cGa c6c ca quan trung uung trong qu i trinh lap ngdn sich, s u tan tqi cic han ch6 n g h sich d n g trong khu6n khb soan lap ngin sich trung han v i cic th6 ch6 bi t buac cic bo phHi chju trich nhiem v& hoat dong chi ti& cfia minh7.

Ciing c6 mot s8 b h g c h h g tu cic nu& chdu My Latinh cho thiy nguyen t&c c h bing ngdn s6ch gin li&n v6i viec cHi thi$n tinh hinh ngin

~ 6 c h . ~ Nhung chi c6 nguy6n tic cdn bing ngin shch kh6ng 1h chua dG. Vi@c thi6t k6 vh t h hhnh c6c quy tic nhy cting quan trong kh6ng kkm bin thdn nguy6n tic 66. Kinh nghiem cGa c6c bang b My cho thiy, c6 su kh6c nhau d6ng kg trong hi& q u i cJa c6c loai nguy6n tic cdn b k g ngdn s6ch kh6c nhau? M$c dG t i t cd c6c bang b My (trir Vermont) d&u c6 c6c nguy6n tic cdn 'bing ngdn s6ch, nhung c6c nguy6n tic nhy c6 miic da chat chG kh6c nhau. Mat s8 bang chi y6u c i u thang d8c bang d@ trinh ngdn s6ch dB cdn bing t& cu quan I$p ph6p vh cho phkp chuy6n c6c khoin thdm hut tir nZm nhy sang nZm khhc. N h k g bang khhc thi lai nghi6m c im vi@c chuydn thdm hut sang nZm sau bing c6ch i n dinh c6c y6u ciu bi t bu$c ngin sbch phii cin bing vho cu6i nZm. Hcm nira, c6c bang cbn c6 c6c quy dinh kh6c nhau trong viec c6 dua nguycn tic cdn bing ngdn s6ch nhy vho hikn phip cGa bang hay kh6ng vh toh i n t6i cao ctia bang c6 d i m bio hi@u luc thi hhnh nguy6n tic nhy hay kh6ng.

N h h g kh6c nhau trong c6ch xdy dung th; ch6 c6 t6c dang quan trong t& hi@u q u i ctia nguy6n t ic cdn bing ngdn s6ch. Bing chimg cho thiy, c6c nguy6n t ic nghi6m ng$t dat hieu q u i cao hcm trong vi@c lhm giim thdm hut. Sau khi gib nguy6n c6c nhdn t6 kh6cl nh; nubc nho chuy6n tir c6c nguy6n tic ngdn s6ch 16ng 160 sang c6c nguy6n t ic nghi6m ng$t hcm thi nhh nubc iy d&u c6 thdm hut ngdn s6ch it hcm hai l in so v& c6c nhh nubc vgn duy tri c6c nguy6n t ic ngdn s6ch I6ng 160. Hcm nfia, nguy@n tic cdn bing ngdn s6ch b i t buac durn th6 ch6 ho6 trong hi6n ph6p cdng c6 hi@u q u i hcm c6c quy t ic do ca quan l$p ph6p d$t ra, vh do 66, d$ bi thay d6i. C6c nguyCn t ic ngdn s6ch cSn bing duqc toh i n do thang d8c bd nhi@m thi hhnh c6 it hi@u q u i hcm c6c quy tic duuc c6c toh i n dec l$p thi hhnh.

Bhi hoc chung tir kinh nghiem nhy cGa My d6i v& c6c nubc dang ph6t tridn r i t rd ring. CBc nguycn tic cdn bing ngdn s6ch c6 thd c6 hi& qui, d$c bi@t b cAp dia phucmg. Tai cAp nhy, c6 it 19 do thuy6t phuc cho vi@c chi ti6u phin chu

kjr kinh t6. Tuy v$y, c6c quy tic nhy c6 thd c6 h e u q u i hon n6u chiing duuc chAp nh$n mat c6ch tu nguyen, chGng An dinh c6c ki&m ch6 nghi6m n@t, nku c6c quy tic nhy kh6 bi d i o nguw vh nku chung duuc thi hhnh mat c6ch c6 hi@u q u i b6i met b6n thii ba nhu toh i n thuc su dac Ibp hay tip chinh quy&n cao hcm, n h h g cu quan nhy c6 d i y dG thbng tin dd gi6m s6t hqp 19 d8i v& c6c khoin thi chinh c6ng cang b cAp dia phucmg.

Cic chinh phii phiin liet, guy tic biu cli vi kgt qui tii khoi. Miic d a m i chinh phG phdi chia s6 quy&n luc trong chinh phJ li6n minh Ih nhdn t8 chinh quy6t dinh c6c k6t q u i ngdn s6ch 6 c6c nu& OECD. Khi quy&n luc chinh phG bi rhng buec b& nhu c iu phii thoi hi@p vtri c6c d6i tic trong li6n minh, tinh hinh ngdn s6ch t h u h g t6i hcm so v& t r u h g hqp chinh phG da s6 n im cluy6n. Hinh 5.2 cho thAy khi nZng mat chinh phti li6n minh b met nu& OECD c6 thd duy tri di6u ch;nh thi kho6 ctia minh (duuc dinh nghia bing b6n nZm li6n tuc c6 thdm hut ngdn s6ch thip hcm d6ng k;) thip hon mat niia so v& khi nang met chinh phti da s8 c6 thd dat duuc muc ti6u nhy.

Khi nang c6c chinh phti phdn li@t qu in 19 c6c nu& bi quy tic b iu cir chi ph8i. C6c quy tic nhy cguykt dinh viec chinh phG duuc lua chon nhu thk nho. C6c chinh phG li6n minh t h u h g d: xiy ra trong h@ th8ng b iu cii the0 tf I@, tai 66 s8 gh6 trong qu8c hai cJa mat d ing i$1@ thu$n v& i$ I@ b8u m i d ing 66 gihnh d u w trong b8u cii ph8 th6ng d8u Met nghi6n CLILI b 60 nubc c6ng nghiep vh dang ph6t tridn cho thiyl sau khi dB tinh t& i n h h u h g cGa c6c nhdn t8 kinh t6 x5 hai kh6c, c6c nubc c6 h@ th8ng b8u cii the0 t9 I@ c6 xu hutrng c6 chi ti6u chinh phJ vh thdm hut ngdn s6ch tinh the0 tf 1@ ph$n trZm cGa GDP cao hcm so v6i c6c nu& c6 h@ th8ng b i u cii the0 da s8. Tinh trung binh, thim hut ngdn s6ch cao hcm tu 1,5 t6i 2 phin tram GDP b c6c nu& c6 h@ th8ng b iu cii the0 tf Ie.Io

Ca'c chu k y bau cri- trong chinh sa'ch tAi khoi. Cbc chinh tri gia v6i deng co mong mu6n duy

~ i n h 5.2 Cac chinh phh phln ligt gap nhieu kho khin trong didu chinh tai khoa

- - 9

Chlnh phu mot hlnh phu Iten minh

Ngudn: Alesina, Perotti va Tavares 1998.

tri quykn luc cGa minh c6 dong luc manh mE trong vi@c thao tGng qu6 trinh ngbn s6ch nhim t3ng khi ning t6i cii cGa h ~ . Di6u nhy tao ra hien t u w g tinh hinh ngdn s6ch t h u h g t8i h m trong n h h g nim c6 b$u cii, d in d6n vi@c d i t nutrc nghy chng tich tu c6c khoin nu vh mit i n

dinh kinh t6 vi ma. Mat nghien ciru dby xem xkt Hnh h u b g cGa c6c cuoc b$u cii d6n tinh hinh ngdn s6ch trong mot msu gam 123 nutrc c8ng nghi@p vh dang ph6t trizn. Sau khi giii nguy6n c6c nhdn t6 khic, nghien ciru nhy nhan thiy thdm hut n g h sich trung binh ting 1 phhn tr5m vho n h k g nim c6 b$u cii vh m ~ c thdm hut cao hcm nhy vgn tigp tuc duy tri trong vhi n5m sau b$u cii. l1 D6ng chG 9 hcm lh su khic nhau trong bi6n do cGa c6c chu kp biu cii 6 c6c nutrc cBng nghiep vh dang ph6t tri6n. 6 c6c nukc dang phit trisn, thdm hut vho nim b$u cii tinh trung binh cao hon 2 phin trim GDP. Nghi6n ciru nhy cihg nh$n thiy c6c chu kp 161-1 hcm b c6c nutrc dang ph6t tri6n phin Bnh t6ng

h o ~ hai d$c di6m th6 chk cGa c6c nuhc nay. Thii nhit, xCt trung binh thi b c6c nutrc dang phit trign, c6c nhh chinh tri hien dang chm quy6n c6

ca hai ki6m 1~ khi ho dang tai chiic hm.

Nhan djnh nhy duuc thd hien bing c6c bi6n phin 6nh miic do tham nhfing trong khu vuc nhh nu&. Thii hai, khH ning cGa c6c nhh chinh tri trong vi@c thao t h g c6c c h i s6ch nhim inh h u b g tlri cic cii tri c h g cao hcm b c6c nutrc dang ph6t tri6n do b c6c nutrc nhy, cii tri kh6ng duuc th8ng tin dhy dii vg hau q u i cGa c6c quy6t d* chinh sich. Nghi6n ciru nhy nhan thiy chu kjr biu cii trong chinh s6ch thi kho6 c h g 161-1 hon b c6c nutrc c6 miic do ~L.I do b60 chi thip. Ddy lh bing c h h g cho thiy tim quan trong cGa viec chia s& thang tin mb dhi viri chit luqng th6 ch6 (chuang 10).

~ i d u t j i t thj truhg di chinh C6c ngdn hhng c6 th6 c6 c6c dang cu manh mE d6 cho vay vlri do rG ro cao hcm miic t6i m cho x i hai. DO 66, chinh phii chn dua ra c6c quy dinh phbng ngira nhim lhm giim cu hai di! c6c ngdn hhng cho vay qu6 nhiku rG ro (chumg 4). Chinh phG c h g chn can thi@p sau khi dZ xiy ra khGng hoing thi chinh d6 thGc d i y viec thanh 19 c6c ngin hhng m6t khi n h g thanh toin. Tuy nhien, nhu chu diku ti6t nhy t h u h g d i n d6n hai loai xung dat. Thii nhit, n h k g nguZri chG ngdn hhng t h u h g c6 nhi6u Anh h u h g c h i tri vh ho c6 th6 tim c6ch ngin cin c6c nhh chinh tri chip thu3n hay thi hhnh c6c quy d* phbng ngira 6p dung cho c6c ngdn hhng. Thii hai, mgc dii chinh phG c6 th6 mong mu6n cam k6t ngay tir d i u lh khang ciru giGp c6c t6 chiic thi chinh mit khi n5ng thanh toin, nhung sau khi k h h g hoing xiy ra thi chinh phG kh6 c6 th6 c u h g lai 6p luc chinh tri d6 can thi@p ciru giGp c6c ngdn hhng nhy.

~ h i 6 u nu& dH thi6t lap c6c cu quan di&u ti6t dac 18p c6 nhi@m vu thuc hi@n cic quy djnh thi chinh nhim lhm giHm c6c mdu thugn nhy (chuong 4). Tuy nhiCn, mic dii c6c co quan nay c6 su d6c lap tr6n danh nghia, h u n g thuc t6 chGng t h u h g phHi chju c6c 6p luc chinh tri. Mat nghien c h mlri ddy cho hiy, mat luc luqng d8i k h h g quan trong cGa c6c 6p luc nhy 1h su tan tai cic luc luwg d6i trong trong q u i trinh chinh t j . Mat nghien ciru g& dby xem xkt

40 cuGc k h h g hoiing ngBn hhng xiiy ra trong met m8u g6m 35 nutrc c8ng nghiep vh dang phht tri&n.12 Nghi6n c h nhy xem xitt c6c phiin h g chinh s6ch khi xiiy ra k h h g hoiing phu thuoc nhu thh nho vho mCic 66 szn c6 cfia c6c lyc luqng d6i trong trong qu6 trinh chinh trj. C6c lyc luqng nhy duqc do luihg bang s6 luqng c6c co quan c6 quy&n phii quy6t d8i v6i met chinh sich, ching h m tdng th6ng vh l u h g vien trong qu6c hei. Tai 26 trong s6 40 cu$c k h h g hoing, chinh phii d2 quy6t djnh kh8ng 6p dung c6c quy dinh phbng ngira. Th$m chi kg cii b n h k g nu& c6 mCic thu nh$p tuong duong nhau, khii n6ng c6c quy djnh kh8ng duqc thi hhnh ciing cao h m d6ng kg b c6c nutrc c6 it c6c lyc luqng d6i trong (hinh 5.3).

Vi du v& chc cu8c khiing hoiing ngBn h b g nhy minh hoa met kh6 khZn chung m i chinh phii thuihg g$p ph6i khi cam k6t thyc hien c6c chinh s6ch nhit djnh. N6 ciing cho thiy khii n6ng khic phyc kh6 kh5n nhy bang c6ch trao quy&n ra quy6t d@h cho m8t co quan d8c 18p. in d& nhy cbn xuit hien trong nhi&u tinh hu6ng khhc vh sE duqc thAo lu$n b phin du6i

P?liil!l 5.3 Cac chinh phir it co c a c h e c l n b i n g quy6n lqc han thi it co k h i n ing dhm bho higu lqc cira cac quy djnh d6i vui khu vqc ngln hang trong khirng hohng

S 6 luqng cac ki6m soat va c l n bang

Xac suat d6 cac quy djnh khong duqc thi hanh (phin trim)

G h ~ j thich: Hinh nay cho bi6t xac su6t khBng thuc thi cac quy d!nh phong ngua, vai muc thu nhep tr6n d&u nguai va trinh do phat tri6n tai chinh cd d/nh. Ngu6n: Keefer 2001

dBy trong chuong nhy. N6 bao g6m cii viec trao quy&n thu thu6 cho met co quan thu thu; d8c l$p hay viec trao mGt s6 quygn ki6m so6t chinh s6ch thuong mai cho m8t td chCic qu6c t6. Do mCic lam ph6t cao gBy ra chi phi cao cho nguiri nghko, h o t vi dy quan trong kh6c lh n h h g vin d& ph6t sinh trong viec cam k6t the0 dudi mGt chinh s6ch ti&n te dn dinh vh kh8ng lam ph6t vh vai trb ciia viec chuygn giao chinh s6ch ti&n te cho m8t ngBn hhng trung uong doc 1$p dg dat muc ti6u nhy.

Tuy nhien, c6c b h g c h h g thyc ngh$m v& hieu quii ciia sy doc 18p ciia ngBn hhng trung uong vsn chua hohn tohn thuy6t phuc. D$c biet b c6c nutrc dang ph6t trign, c6 rit it b h g c h h g cho thiy sy doc l$p the0 lu$t djnh ciia ngBn h b g trung uong tao ra c6c kh6c biet d6ng k6 trong mCic lam ph6t. M8t nghi6n ciru m6i dBy chi ra ring, khi c6 c6c lyc lumg d6i trong hCm hieu han ch6 khii n6ng can thiep tir phia c6c nhi chinh trj vho c6c quy6t d w ciia ngBn hhng trung uong doc 18p thi sy d8c l$p ciia ngBn hhng trung uong c6 thg sE mang lai nhi&u I@ ich do chinh s6ch ti&n te duqc ciii thien t6t hon.'"

- , C5c ( l ~ i \ ~ t5i fI!ut~il:y rtl:?i qcl{ic 12

Trong v&i th$p kq qua, c6c nutrc tr6n th6 gi6i d2 dat duqc n h h g ti6n be quan trong trong vi$c gi6m thu6 quan thuong mai qu8c t6. M$c dii c6 n h k g tihn be nhy, v8n cbn nhi&u hhng rho thuong mai dang t6n tail tir c6c mCic thu6 nhap khiu cao d8i v6i mGt s6 h b g ho6 nhit djnh tai met s6 nutrc (d6ng ch6 9 lh hhng rho cJa c6c nutrc c8ng nghiep 6p dung d6i v6i n8ng sAn nh$p khiu tir c6c nutrc ngheo) t6i r i t nhi&u bi$n ph6p phi thu6 quan duqc dua ra nhim muc dich han ch6 thuong mai vh c d tranh (xem chuong 7).

~ u y 6 t d@h ty do ho6 thumg mai kh8ng chi don giiin lh m8t quy6t dinh mang tinh ky thu$t m i cbn phiin 6nh th6 cBn b h g quygn luc chinh tri gifia ng~riri duqc vh k& mit tir c6i c6ch. Nghi6n c h v& tinh chinh trj ciia ciii c6ch thuong mai lh m8t 1-hh vyc duqc nhi&u ngui5i quan tBm. Trong nghisn c h v& tinh chinh tri

ciia cdi c6ch thucmg mai, c6c nhh nghicn c h tim hi& c6c nhdn t8 co bbn quy&t dinh muc 68 b60 he. C6c n h b t8 nhy g8m c6 deng lyc thhnh l$p c6c nhom van dang hhnh lang ciia n h h g nguM bi dnh h u h g bbi thay d6i chinh sich thucmg rnai nhim tic deng t6i chinh s6ch ciia chinh phii, vh mire 68 nhay cbm ciia chinh phii trubc c6c v& dong hinh lang nhy.14 C6c nghien c h lien qu8c gia vh lien nghnh b nhi&u nuuc c6ng nghiep vh dang phit tri6n nhan thhy c6 bing c h b g lh n h h g nghnh dang suy gibm, nghnh c6 hoat dong c8ng dohn manh vh nghnh c6 d6ng gop l h cho c6c chi&n djch tranh cG cb xu h u h g duuc h u h g muc thu& quan bdo ha cao hcm.15 C6 nhi&u th6 ch& chinh tri hh h u h g t6i khA ning thhnh l$p mat li6n mi* g8m nhiing ngubi cKu tic dang ciia chinh s6ch thucmg rnai nhim van dong chinh phii. ch ing han, b mat nhh nu& lien bang nhu M6hic6, lu$t v& chinh s6ch thucmg rnai dbi h6i phdi nh* duuc su iing he reng r2i ciia c6c vGng trong th$p kg 1980. ~ & t qub lh, n h b g nghnh c6 dac di6m phdn tin v& mat daa 19 t h u h g g$t h6i dugc nhi&u thhnh c6ng trong bdo he thu& quan hcm n h h g nginh chi t$p trung i5 met khu vuc nhit dfi.16 Kh6i quit hcm, n h h g th6 ch& buec c6c chinh tri gia phdi chiu tr6ch nhiem d8i v6i hhnh dong ciia minh c6 th6 gi6p gidm Anh h u h g ciia cic nh6m lqi ich t6i chinh s6ch thucmg mai."

Met th6 ch& dac biet quan trong c6 hh h u h g t6i d$c digmchinh tri trong nu& vh qubc t& ciia chinh s6ch thucmg rnai lh ~6 chuc Thucmg rnai ~ u 8 c t6 (WTO). ~ 8 t 16i cda WTO Ih met hiep uuc quy dinh r h g , c6c d im ph6n song phucmg v& chinh s6ch thucmg rnai phbi dua tren mat tap hqp c6c quy tic duqc th8ng nhht da phucmg. C6c quy tic nhy thay d8i cdng v6i thM gian vh nghy chng trb n6n phuc tap hcm. Tuy nhien, chiing dua tren hai nguyen tic cu bbn c6 lien quan chat chi3 v6i nhau. Hai nguyen tic nay 1h su d8i h g , c6 ngKa lh khi mat nuuc gidm muc thu& quan cda minh thi c6c nuuc kh6c ciing cin phii giim muc thu& quan tucmg d u m g d8i v6i hhng nhap khiu ciia nubc nnhy, vh su kh6ng phdn biet, c6 nghia 19 c6c nuirc can phdi 6p

dung muc thu; quan tucmg d u m g cho tit cb c6c nuirc thhnh vi6n kh6c. C6ch hi6u gin dby v& vai trb ciia WTO d2 bec 18 rd hai chuc ning quan trong m i th6 ch& nhy d2 cung ~ h ~ ? ~

Chuc ning thu nhit 12 gi6p d 6 c6c nuuc cam kkt the0 duBi cbi c6ch chinh sich thuong mai. N&U kh8ng c6 su gi6p d 6 nhy, c6c cdi c6ch c6 th6 bi dBo nguuc. ch ing hw, nku kh6ng c6 s u di&u chinh b n h h g nghnh truuc kia nhan duuc bdo he d6 tZng hieu qud ciia c6c nghnh nhy cho phG hqp v6i di&u kien tu do thucmg rnai thi chinh phii sG dg t6n thucmg hcm truuc c6c 6p 1uc chinh tri dbi kh6i phuc cic hhng rho thucmg mai d2 duqc thio b6 t r u k 66. Do c6c quy tic ciia WTO cho phkp d8i tic thumg rnai duuc quykn trd diia n&u tiin trinh cit giim thu& quan bi ddo nguqc, nen c6c chinh phii c6 th6 t k g duuc su tin nhi@m trong c6c cam k6t ciia minh d8i v6i do ho6 thucmg rnai bing c6ch tudn thii c6c quy tic ciia WTO. Cic bkng c h h g thuc nghiem i5 My cho thiy, vai trb gifip cimg c8 uy tin ciia WTO cting rit quan trong.19

Chuc ning thu hai ciia WTO lh gi6p hinh thhnh c6c nh6m h$u t h u h chinh tri d6i v& gibm thug quan. Trong trubng hop gidm thu& quan dcm phucmg, viec tao ra su hau thuin c h i trj d6i v6i tu do ho6 thucmg rnai g$p n h i h kh6 khin do lqi ich nhtr tang hi& qub cda lq do ho6 thucmg rnai bi phdn tin qu6 rang trong khi tBn thht lai t$p trung vho n h h g doanh nghiep vh n h h g c6ng nhdn lhm viec trong c6c nghnh duqc bdo ha. Lqi ich trong nguyen tic d8i h g ciia WTO lh viec cit gibm thu& quan trong nubc lhm cho c6c nghnh duuc bbo ha bi thiet hai ciing di d6i v6i viec c$t gidm thu& quan tir phia c6c nuirc ban hhng, nh6 66 mang lai I@ ich cho c6c nhh sdn xudt nai dia b n h h g nghnh kh6c. ~ i & u nhy c6 nghIa lh, bnh h u h g ciia nh6m d u w lqi c6 th6 dii suc bG lai dnh h u h g chinh tri ciia nh6m c k u thiet hai (hap 5.2).

Tham nhUng

Hien nay, h i u h&t moi nguM d&u d6ng tinh la tham nhiing gdy ra cic t6n thht nghi@m trong

Cac chi cach thuong mai ch goi

mm IlMP m; r!w/w WN m W : , ~ W m\w f%% up..: cbwl * * y . : ~ , ~ W ~ &:* %$n; N.@ IIW w@g mqh0hs tthwrb . r b w 8 + . ~ : C& d c @ y bib &lfi&,h&& lyl-dplh iG&,#* IvEgl:&&;+'x&.lhh&-&rrp~ *- t m = * ~ f l l n 6 r . ~ r m t ) r l . I ~ r a ~ l ~ s p e ~ a k && w ,.& 8,; ,$&G' I vpngl.rri J;:.&~, +S m & ea . - ~ & , v & . h t 2 S dhMbi(4,~

,hirga:mn:wIL%~ WQ i~4m.d w b k thw!lW, ,&,@- n* @SB W a f[*.m lCtt ~ , @ ~ Q q + ' ~ . ~ : ~ ~t rr)sanm, ,,.". , . aik.*'trgp -. . ... $y,*rcfi'CjlE +* &h kk-f%ku ~. o?161t&l:fitndfii . HL.:& :',* ~d,ndcgtqp I m a y i i ~ E h t I ~ a -4 Mg,;mr,,g WqQi *.ra ,*g:w$j '&dl 46 d eri M ~ ~ . d m : ~ ~ t r j r n ; i S n d w w - wm.

Tmg.m@~g-lhai h$ kh.6 khqp 46, chc ' cb~ &'dfii,& ltri v6 h& q~rq;ph&qp& s<a &I a h !hum@ mai & c h ~ p ~ ~ t i t &I d m gidcchwlgv$vh$ '&I ph& Yrn cai p l ~ , nhlh6 v& tqo nBn,sGd6ng lhcl$i~ drhh bl cdn th*t c t ~ & tach. Mbt.khj.c*c c i ~ CAC~I ~ h m g rnei CWI drrr;rc ti& h h 4 , chkg 1~ ra nhimg nhbm ma hg,h@ I b n p ma) tu do, dclnhi)nr nay kh&g he t6n t$I trt&kti c6 c i ~ c*. Kiln

d6i v6i phdt tri6n kinh t6. C6 nhiing bgng c h h g v i h g chic i? nhi&u nu6c cho thiy rnhc do tham nhiing cao di kkm v6i tjr 1e tZng t r u h g kinh t6 v i rnhc thu nhap d i u ngubi thip hun." Trong b6i cdnh cfia 860 c60 nhy, tham nhiing duqc xem nhu mat thc nhiin Ihm suy y&u c6c thi t r u h g v$n hhnh t8t 6 3 phucmg dien: v6i tu ciich gi6ng nhu mat loci thuk, lh mot hhng rho cbn tri? s u gia nhap, vh bing c6ch bnh h u h g xiu t6i tinh h p phhp ciia nhh nu& vh khH ning cung chp cic th$ ch; h6 trg thi t r u h g cfia n h h nu&.

Tham n h h g c6 th6 duqc xern nhu mat loai thu&, giiy b6p mko su lua chon giGa chc hoat dong vh lhm gibm hieu suit ciia d iu hr c6ng cong vh tu nhiin. Nhung tham nhiing cbn te hcm thu& nhiiu l in vi thu nhap tir tham n h h g kh6ng d6ng g6p gi cho ngiin s6ch nhh n u k d6 tir 66 duqc sG dung chi ti6u cho c6c hoat dong

, . 316p 5.3 Cgc m6l lien he chinh tr] vil gii tr] doanh nghiep

&l!ri~~bitn& ,,.J.J'~~,-~,~:~ + I& @- &$h:gttl ~ : d m r i ' dl; *-n'h n@lep & mr: .* &P'!M , ~ r @ . 'Wt..Ubs Dl* nghw eupl' $R$* rn g& 79 doanh, @+p d tndSnt& 4 1 d c s c m 1 i e . 4 ,$&M ~ ~ , & @ b .g4& ' I&*.-& a,@hb:gw*rn %3#ca~gf*l*md'fir! mq&P *ph&W*vV &,Mi dl tin & & .&I qia My ' S h a h

I . l k 6 ~ a, ~ ! ' M g tao6n Q w qhk.,M@ lrtiih rdrM.q ,...

&P&c9a:& ckrenh n- &av~3o m6iqwnM!M da-&-si&;i2i.* & &l& fim

w !raw c4 IN !& d~p. a W~8'@- *:dM , ,

Iw&g &116w:;28- w &,m ,@ern hb& .@@i Wm . ;t',p;@*;w, ?iQili&\,&& .tfZip:&f I&&-, & .*~.li6& @!US *- WleP b6::w w ~~~~ I.% da mdfl.fpm m& B1 atiung . .

c6 ich cho xB hoi. Hun nik, do tham n h k g lh mot hoat dong kinh t& ngim n6n c6 nhi&u b i t Bn li6n quan t6i hinh thhc "thu6" nhy hcm so v6i c6c loai thu& th6ng dung khhc, vh digu nhy Ihm cho t8n thit do tham nhiing gdy ra c h g lirn2'. Mat c6ng trinh nghi6n c h xem xkt Anh h u h g cfia tham nhihg d8i v6i dhu tu tryc tikp ciia nu& ngohi nhen thiy rnhc tZng tham nhiing hrcmg ducmg v6i ch6nh lech trong mGc 66 tham n h h g giiia Xingapo (duqc xem Ih nu& c6 tham n h h g thip) vh M6hic6 ( t h u h g dugc xem lh n u k c6 rnhc do tham n h m g trung binh tr6n th6 gi6i) sZ1 bnh h u h g ti6u cqc t6i d i u hr truc ti&P cfia nu& ngohi tucmg ducmg v6i viec tZng 50% m6c thug bi6n ddnh tr6n thu nhap tir dhu tu nu& ngohi." Mat nghi6n c h khhc v& chc

doanh nghiep s in xuit b Uganda nh$n thiy, ting 1 phin trZm s6 ti& h6i 16 mh chc doanh nghiep phii tri thi lhm giim 1$ tZng t r u h g cia doanh nghiep 3 phh-i trim, trong khi tZng 1 phhn trZm thug chi lhm giim tang trubng cia doanh nghiep 1 phin trim.23 C h h g cu tir cic cuac di&u tra b n h L g nubc dang chuy6n ddi cting cho thiy, chc doanh nghiep s in shng tri muc thu6 chinh thuc cao hwn d k g k6 d6 d6i liy viec bhi tru tham r~hdng.~'

Tham n h b g ciing lhrn suy giim chc luc l u y g canh tranh v8n c6 vai trb trung tim d6 thj trutrng c6 th6 hoat dang t6t. Mat m8i t r u h g canh tranh lBnh mgnh dbi hbi phii c6 su tham gia t k t r u h g lien tuc cJa chc doanh nghiep m6i (chuwng 7). Nhung khi chc doanh nghiep mu6n tham gia thj trubng phii li@n ~L.IC dua h8i la d6 c6 th6 thhnh lap vh hoat dong thi nhi&u doanh nghiep s6 lua c h ~ n kh6ng tham gia thj t r u h g vh canh tranh s5 bj suy yhu. s i n g c h h g tir nhi&u n&n kinh t6 dang chuydn d6i cho thiy thm quan trong cia tic dang phiin canh tranh cJa tham n h k g . Chc doanh nghiep nht, vh cic doanh nghiep m6i gia nh$p thj t r u h g t h u h g coi tham n h h g lh mat trb ngai chinh trong hoat dang kinh doanh cia m'h-~l-i.~~ Tham nhiing ciing t h u h g di kGm v6i chi ti6u c6ng cGng cho y t6 vh giio duc thip hm, vh di&u nhy, dan lu@ n6 lai han chg cw hai d6 ngubi nghho d i u tu vho v6n con ngubi cho minh vh tham gia t k t r ~ h g . ~ ~ in d& nhy chng trb n6n phuc tap h m b6i thuc t6 121 b chc nu&, muc tham n h k g cao h m thutrng cCmg di kGm v6i doanh thu thu6 thip hwn.27 6 mtk do sdu xa hwn, tham n h h g lhm x6i mbn tinh hqp phdp cJa nhh nu& vh lhm suy giim khi nZng xdy d q g chc th6 ch6 h6 trw thj trutrng cia nhh nubc. Mat hinh thuc tham nhiing d3c biet nguy hai lh "sy lung loan nhh nubc". 0 6 lh khi cic doanh nghiep c6 khi ning lhm d i o nguqc tohn be quh trinh chinh trj d6 6p thuc thi chc chinh shch vh quy djnh c6 1 4 cho chfing. Hien tuqng nhy dB duuc nghien ciiu mat chch c6 he thang nhit tai chc n&n kinh t6 dang chuydn dBi b Bang a u vh Li6n X6 cG, h u n g di&u d6 khbng c6 nghia lh cic m6i liOn he

gtii vh ding ngb giiia gi6i kinh doanh vh chinh phJ chi tan tai b khu vuc nhy hay chi lh dgc trung b chc he th6ng ddn ~ h i i . ~ ~ Mat nghien ciiu v& chc doanh nghiep b Ind6n6xia c6 quan he ghn giii v6i chinh quy&n Suharto kgt lu$n rang, mat phin tu gih trj cJa cic doanh nghiep nhy lh do chc m6i quan he chinh trj c ia c h h g dem lai (hap 5.3).

Do t8n thit cao cJa tham nhting, chc nghi6n c h vh khuy6n nghj chinh sdch nghy chng t$p trung vho viec xhc djnh ngu& g8c cJa tham nhGng. Ba'o cio Pha't trign T ~ E ? gi& 1997 nhin manh ba nhin t6: m6i t r u h g chinh shch bj b6p m60, do 66 tao n6n nhi&u cw hai h m cho cic vien chuc nhh nu& trong viec v$n dung chc quy tic d3t ra d6 phyc vy lqi ich cii nh$n cia minh; mat he th8ng tu phhp y6u k6m kh6ng th6 dua ra chc rZn de t r h g phat ddng tin c$y mat khi hhnh vi tham n h h g bj yhht hien; vh viec qu in 19 tang ch6c y6u k6m vh ti&n luwng thip trong khu vuc nhh nu&. Chc nghi6n c h sau nhy d?i nhin manh mat s6 nh2n t6 bd sung, g6p phin tao ra tham nhiing vh dua ra th6m bing c h h g k h k g dinh n h h g nhdn t6 mh Ba'o ca'o Pha't trien ~ h 6 gi& 1997d5 d& c$p. Chc nghiOn c h nhy s6 duqc thio lu$n du6i ddy.

Nghy c k g c6 nhi6u bing chiing cho thiy chc nubc rn& c& nhisu hon dki' vcji thumg mai qu6c t6 ciing c6 tham nhiing it hwn.I9 Thuc t6 nhy phin hnh sy k6t hqp cJa nhi&u nhin t6. Mb cfia nhi&u h m dsn d6n ting canh tranh (chumg 1 vh 7). TZng canh tranh lhm giim l+ nhu$n d3c quy&n vh giim cw hai cho tham nhiing. Su mb c h nhi&u hwn c h g gifip cii thien cic dbng th6ng tin, nhb 66 c6 th6 vach trin n h k g hhnh vi sai trhi cJa chc vien chiic nhh nu&. N6 c k g tao ra n h k g nh6m bng ha chc hoat dong ch6ng tham nhiing b trong chc d6i t ic nu& ngohi. H m nGa, chc nu& c6 xu h u h g tham gia hoat d6ng thumg mai nhb chc d3c di6m dja 19 t h u k l+ ~5 d iu tu nhi&u ngu6n luc h m V ~ O

viec phiit tri6n cic th6 chh d6 lhm cho thumg mai trb nen h ip d i n hwn (xem th@m chumg 1). ~ u 6 i chng, hien c6 bing chiing chi ra Ang, khi chc nubc thho b6 chc hhng rho thu6 quan chinh th6c d6i v6i thumg mail chc cu hai tham n h h g ciing giim. "

b@nh vi@n vh sau d6 dinh kj. luu chuy6n th6ng tin nhy trong tit cd c6c b$nh vi@n.

CBc th6 ch6 chinh trj ki&m ch& c6c nhh chinh trj c6 nhiing hhnh d6ng tuf ti@n the0 9 minh vh c6c th6 chb buijc c6c nhh chinh trj phii chju tr6ch nhi@m v& nhiing hhnh dong ctia minh c6 th6 gilip gidm cu hai vh dong luc tham n h h g . Doan cbn lai trong phi!in nhy t$p t r d g vho ba th6 ch& c6 dnh h u h g ddng k6 tlri tham n h h g , Ih miic do phdn cap, c6c quy tic b iu CL? vh tu do bio chi c h g vbi x5 hiji ddn su. D2y rd ring chua phdi lh tit cd n h h g th6 ch& chinh trj c6 bnh h u h g tlri tham nhiing. Mot s8 nubc dB ti6n hhnh c6c cdi c6ch chinh trj c2n bbn nhu soan thdo lai hi& phlp, mot phhn d6 gibm c6c d8ng cu tham n h h g (hijp 5.5). Tuy nhicn, hi@n nay chling ta mbi chi bit dhu c6 duuc c6c bing c h h g c6 tinh h@ th8ng v& An.h h u h g ctia ba th6 ch6 nhy.

Phdn tip vd tham nhdng ~ h i & u nghi6n c h quan tdm t6i c6c chi phi vh I q i ich ctia phdn tip. N h h g ngubi ling ha vi$c trao quy&n luc chinh trj cho c6c cAp chinh quy&n thip han chi ra khd n5ng cAp dja phucmg c6 th6 thich nghi c6c djch vu c6ng cong cho phii h p vlri nhu chu dja phucmg t8t hcm. Tuy nhien, ciing c6 c6c chi phi ph6t sinh do n2ng luc cung tip 4 c h vu ctia chinh quy&n dja phucmg thubng y&u kkm hcm. Tucmg tu, tr6n nguy6n tic, phdn cap c6 thi! lhm t2ng hay lhm gidm c6c cu hoi vh dong luc ciia tham n h h g . N&U c6c quy&t djnh chi ti6u duqc chuy6n giao mh kh6ng di kkm the0 tr6ch nhi$m chn tao ra ngu8n thu tuang x h g thi c6c vi6n chuc nhh nu& Zr dja phucmg c6 th6 chi bj ring buoc ngdn s6ch 16ng 160, vh do vsy, c6 nhi&u cu hiji tham nhiing hcm. ViCc trao quy&n kh6ng hohn chinh cho c6c cap dja phucmg ciing c6 th6 dsn d&n c6 v6 s6 quy dinh tir c6c chp chinh quykn kh6c nhau vh lhm ting tuang h g c6c cu hoi tham n h k g . M+t khic, khi c6c c6ng ddn c6 nhi&u th6ng tin hcm v& hhnh dong cha nhiing ngu6i Iinh dao dia phuang, ho c6 th6 gilm si t vh tic dong t8t hcm t& nhiing ngubi nim quy&n luc vh dbi hbi

nhiing ngu6i nhy ph5i c6 hhnh vi trung thuc . Hcm niia, su phdn cAp cbn khuykn khich canh tranh giiia c6c dja phucmg trong vi$c tao ra mot m8i trubng kh6ng tham nhiing v8n r i t ci!in thi&t cho hoat dong kinh doanh.

Mot nghi6n c h gin ddy v& 55 nubc c6ng nghiep vh dang ph6t tri6n cho thiy, xCt truhg binh, 9 I@ chi ti6u cda chinhyuygn bang vh chinh quykn dja phucmg trong t6ng chi ti6u c6ng cong chng 1611 thi muc do tham nhiing chng thAp.36 Tuy vgy, kkt qud nhy kh6ng c6 nghia lh phdn cap lu6n lhm gidm dong cu tham nhiing Zr tit cd c6c nubc. El6 phdn cAp dat hi@u qub trong vi@c thob man nhu ciu dja phucmg, dbi hdi phii c6 su chuy6n giao tr6ch nhi@m d6ng k6 t6i c6c cAp chinh quy&n dja phucmg. Trach nhi@m 161-1 hcm nhy c k g lhm nby sinh cu hoi tham nhting. Dong luc tsn d m g c6c cu hoi tham n h h g cfia c6c vi6n chuc chinh quy&n dja phucmg lai phu thuoc vho muc do ho phdi chju tr6ch nhi@m cho vi@c lhm clia minh - trubc cir tri 6 khu vuc dja phucmg c h g nhu trubc c6c cip chinh quy&n cao hon.

H@p 5.5 Ci i chch hi& phirp d6 ch6ng tham nhiing b Thai La n

Nhm 1997. Thai Fan th6ng qua hi& phlp mt3i. MOt trong be muc ti6u ckinh cua vigc s e n thio Qi hi& phap la dua vao trong hi6n pphap mgt h e t hhg d6u tranh chdng tham nhS~g va dem bao qua trinh ra quyel djnh dien ra minh bqch vd CO tirich nhiem. ~ i d n phag quy Bmh chinh ph i phi1 "ch6p nhen vB thl hanh cac ti& chcl6f-1 phdm hanh v i Bao duc nh&m ng& n g h cac hanh d@g sai trai v& tao r,a su hleu qua. kidn phap cOng quy djnh this l&p met chic Irach chju trach n H i 0 k i h Ira, th&h lap U$ ban chdng tham qhfing toin &c va U$ ban ki6m toan rtha mf&.

V&I can qua s6m d xbc dlnh cac 6nh hu6ng &a I&I cai c&h phip luel co b i n nhy tui t h nhirng. NhUng d i co mot s6 tin hi& tich cqc. Trong fi3m 1999, bo t r d n g NQi vy THi Lan d i bl lruy tv tham nhfing. Va mbc di~ t o d iC ddu hieu tho thdy viec mua Wn phi& b l u v i cac hinh thik thrn nhag Irong b8u c3 kh&c v%

pM' bidn trOng ky b& e; gsn dPy nHAt. nh~mg 85 co 62 ghe nghr s t bi ujl, ban B ~ U cir Qudc gia d i b tra va sau d6 phii b i b hi.

in^ c h h g trong mat nghi@n ciru ddy v& phdn cdp trong c6c dich vu y t6 vh gi6o duc b Uganda vh Philippin cho thiy, sy chuy6n giao trhch nhi$m h a n g phii lu8n lu8n thhnh ~ 8 n g . ~ ' Tr6ch nlu$m gi6i trinh tru6c cir tri dia phuong phu thuac vho muc do mh c6c c6 n h h nh$n dugc th8ng tin v& hhnh dong ciia chinh quy&n dia phucmg. Tuy nhien, mot cuac di2u tra 6 Philippin cho bi&t, chi c6 1. phin triim n h k g ngubi dugc ph6ng v in c6 thd n@u duqc ten c4a thj t r u h g hay ph6 t b truirng khu vuc minh sinh sang, trong khi 41 phhn tr5m n h k g nguiri dugc h6i c6 thd n@u duwc ten ph6 tdng thang. Hcm nfia, n h k g nguiri dugc ph6ng v in cho bi2t b6n thiin chc vi@n chirc chinh quy&n dia phucmg lh ngu6n cung tip th8ng tin chinh v& c6c v in d& chinh quy&n dja phumg. ~ i & u nhy g%y ra s u lo ngai vi? tinh doc 16p ciia nguBn h a n g tin dugc cung cdp.

Cic quy t ic b iu cu va tham nhu'ng 6 c6c x2 hai d i n chii, cic kjr bhu cir d6ng vai trb lh h i thirc kf lu$t quan trong d8i vtri c6c quan chuc nhh nukc. Cic c8ng ddn chhn ng6n chii nghia ban bk vh n h h g nhh chinh tri tham nhiing, c6 thd thd hi$n SIJ bit mFin ciia minh tai hbm plu&u. Tuy nhien, hi& qud cGa b iu cir nhu la mat c8ng cu kf lu$t phu thuoc vho hai nhdn t8. Nhdn t6 thI? nhit lh mI?c da ~IJ do vh c8ng bing ciia bhu cir. ~ 6 u kh6ng c6 c6c di2u ki$n t8i thizu, c6c kjr bhu cir kh8ng th6 khkp chc nhi chinh tri vho kf luGt vh t r h g phat ho vi cic hhnh vi tham nhting. Thir hai, ngay c i khi c6 c6c k y bhu cir ~ I J do vh c8ng bing dign ra, c6 b&ng c h h g lh bin thin niji dung c6c quy tic bhu ch 6nh huirng t6i tr6ch nhi$m cJa c6c nhh ckinh tri d8i v6i chc cG tri c4a ho.

C6c nghicn c h g in diiy t$p trung vho hai khia canh trong c6c quy tic bhu cir c6 6nh huirng ttri tinh thin trhch nhiem. Khia c g d ~ thu nhit lh muc do thuirng phat mh he th8ng bhu cir dhnh cho c6 nhiin c6c b g ch vi6n so vtri c6c ding chinh tri. Khi chc nhh lap phhp duqc lya chon the0 tf 1e vh c6c h g cir vi@n dugc 1- chon tu danh s6ch ciia c6c ding, thi cir tri chi c6 thd

bhu ch8ng lai mat d ing nho d6 chu kh8ng ph6i &Ang lai mat c6 nh2n nho 66 mh ho cho lh tham nhiing. ~ & t qu6 12, chc nhh chinh tri c6 it 19 do d6 lo sq bj cir tri trimg phat tai hbm plu&u do tham nhiing. Khia canh thir hai la muc da c6c quy tic bhu cir tao ra h h g rho cin trb su tham gia ciia c6c d k g chinh tri m6i. Khi c6c ding m6i g5p kh6 kh5n d6 c6 dai dien b ca quan lap phhp, c h h g s5 it c6 khi niing gdy tr6 ngai cho c6c vien chI?c tham n h b g dang n im quy&n. Mat n h h t8 quy6t dinh muc do dg tham gia c i a c6c d ing chinh tri mtri lh s8 l u w g c6c dai dien tr6n m6i d m vi b iu cir, bbi vi c6c ding nh6 thuirng sG d$ gihnh dugc gh& b c6c don vi biu c13r c6 nhi&u dai dien.

Cac nghi@n c h thyc nghi$m gin d%y cho thiy, c i hai nhdn t8 nhy di?u c6 .Anh huirng quan trong ttri tham nhiing b nhigu nukc. Mat nghi6n c h ~ nh$n h i y , sau khi d2 giG nguyen chc nhdn t6 khic, c6c nu6c c6 t? 1e c6c n h h lzp ph6p dugc lua chon tir danh shch the0 d ing cao hon vh c6 s8 luqng dai dien dugc bhu b m8i d m vj bhu cir it hm, t h u h g c6 tham n h h g nhi&u hm.38 B6n th%n c6c nhh hoach dich chinh sich ciing nh$n thirc duqc thyc t& nhy. Mgc d t ~ thay ddi hi& phhp hihm khi xiy ra, nhung khi c6 chc thay ddi hi&n phip thi trong nhi&u t r u h g h ~ , c6c v in d6 nhy ciing t h u h g duuc c6c nhh hoach dinh chinh sich ch6 jr t6i. Mat vi du lh hi& phip Th6i Lan (hap 5.5).

Tu do ba'o chi vii xi? h$i d;in su Viec thi&u th8ng tin, nu8i d u h g te tham nhihg. Khi hhnh dong ciia c6c vi@n chirc nhh nu6c b a n g duwc c6ng c h h g gi6m s i t ky l u h g , thi c6c ca h8i tham nhiing ciia n h k g ngubi nhy ciing gia t k g . Sy szn c6 ciia thang tin c6 th6 lh mat t6c n h h lhm thay d6i hBnh vi tr@n mat s6 khia c d . ~ 6 u kh8ng c6 th8ng tin v& gii c i ciia dich vu c8ng tong - ching h m c6c thi lieu thu6, c6c loai phi @dy phkp hay phi d5ng ky - chc c6 nhdn kh8ng thd bi&t dugc lh ho c6 phii chiu muc gii quh cao kh8ng. N&U h a n g c6 th8ng tin v& n6i dung chi ti6t ciia cac quy dinh, c6c c6 nhdn c6 thd dg bi c6c vi@n chuc gdy kh6

khin v i dbi h6i h8i 10. N ~ U kh6ng c6 th8ng tin rang rHi vk mirc da sai pham cGa c6c vien chirc, qu6 trinh hinh thinh th6i da khinh ghht tham nhiing cGa c6ng c h h g - m8t nhin t8 rht quan trong trong thvc hien cHi c6ch- si5 dizn ra cham chap. CBc nhi hoach djnh chinh s6ch c6 th6 tikn hinh c6c hoat dang d6 cung tip th6ng tin v6 c6c lu$t v i quy dinh c6ng cbng t6i n h h g ngubi chiu Hnh h u h g bbi c6c luat v i quy djnh nhy. N ~ U nhu n h h g ngubi niy kh6ng bikt chti thi c in c6 c6c bien ph6p d3c biet d6 giiip ho v in n im bit duqc th6ng tin v6 c6c th6 chk Anh h u h g t6i ho.

CBc phucmg tien th6ng tin dai c h h g c6 th6 g6p p h ~ cung chp th6ng tin th8ng qua c6c cu8c diku tra v i dua tin v6 c6c vu viec sai tr6i cfia chinh quy6n. I36 vai trb cfia c6c phumg tien th6ng tin dai c h h g c6 hi& quH, c6c phumg tien n iy phi% kh6ng bj ring buac b& c6c 6p lvc chinh t i c6 th6 c h trb viec digu tra v i d m tin v6 n h h g vu b6 b8i l im xhu m3t nhiing ngu6i dang cam quy6n. 6 nhi&u nuhc, c6 m8i lien he r6 ring giiia c6c chi s6 ty do b60 chi v i mirc da tham nhiing th&. Mot nhtm t8 quan trong 1 i hinh thtic sb h h c6c phucmg tien th6ng tin dai

Hinh 5.4 Thu thug tr6n the" gi6i Doanh thu thud tgng theo milc thu nhep va su giHm sut c3a viec danh thud gBy me0 mo

c h h g . Nku c6c phucmg ti@n th6ng tin dai ch6ng do nhi nu6c ki6m soit, c h h g sC dz phHi c h u 6p lqc chinh tri h m (chumg c h i t luwg cGa c6c tin tkc cciing c6 vai trb quan trong trong viec x6c dinh mirc do lhm giHm tham nhiing cGa qu6 trinh phdn chp. Khi c6 it th6ng tin v6 c6c hinh dang cGa chinh quykn dia phumg thi vai trb giHm tham nhiing cGa ph2n chp c h g rht han chk. ch ing han, b Uganda, mat nghien ciiu nhan thhy tin hit tr@n c6c phumg tien th6ng tin dai c h h g v& c6c c h i quy6n dja phucmg it h m nhi&u so v6i c6c tin the v6 chinh quykn trung ~ c m g . ~ ~ 136ng thbi, mot nghizn ciiu vk c6c h i th6i b iu cir tai 14 bang b a n I36 nhbn thhy c6 bing c h h g chiang t6 kkt qua hoat dong cGa chinh quy6n bang trong nhiem kjr t r u k c6 Anh h u h g l h hcm t6i thanh c6ng sau 66 trong kjr biu cir cfia b8 m6y chinh quygn niy so v6i chinh quykn trung ucmg. Quan s i t tren cho thhy, c6c cii tri c6 khi ning t8t h m trong viec gi6m s i t v i t h u h g c6ng c6c chinh quykn dja phumg vi c6c kkt quH l im viec t8t cGa ho?l

Cung chp th6ng tin t6i xH hoi d h SIJ c k g c6 th6 gi6p xdy d w g c6c th6 chk Iim g i h ca hai

Doanh thu thud tinh the0 phen trim GDP

60 i

GDP thyc t 6 t 6 n d6u n g d tinh the0 ngang gia slic mua co di6u chinh (thang log)

~gubn: QL@ Tien tg Qubc 16. ~ h d n g k& tii chinh chinh phb

Thug danh vao thuong mai qu6c 16 tinh the0 phin trhm tdng s6 thug

GDP t h w t6 t e n ddu n g d tinh theo ngang gla slic mua co di6u chinh (thang log)

tham n h k g . C6c di&u tra dugc Ng2n h b g ~ h k gi6i bho trq b m8t s8 nubc bong n h k g nZm ,in d i y cung tip mot vi d u v& hinh thlSrc xiy d ~ g th6 chk nay. C6c di&u tra nay thu th$p th6ng tin nh$n dinh v& muc do tham n h k g b c6c ca quan nhh nuuc kh6c nhau va sG d w g th6ng tin nay Ihm cu sb cho c6c thio lu$n c6ng cong g i k chinh quy$n vh x5 h8i ddn su. Mot diau tra duqc tian hinh b thhnh ph6 Campo Elias i5 V@n@xu6la

nh$n la c6c thfi iyc phuc tap v i d6 giiy hi6u nhgm cda thhnh ph6 dB khuyhn khich tham

nhmg (k6t qu6 nhy c k g phh hqp vbi bing c h h g li@n qu8c gia v& m8i quan h@ gitia c6c quy djnh phlSrc tap va tham n h h g d% dugc th6o lu$n b tr6n). I36 d8i ph6 v6i thuc tk nay, c6c thfi tyc himh chinh di?i dugc d m gi6n ho6 va mot s8 bien ph6p duqc th6ng qua nhsm cii thi@n su tham gia cda khu vuc c8ng tong. Tuy v3n cbn qu6 s h d6 c6 th6 x6c dinh dugc c6c hh h u h g trong dhi han, nhmg k4t qu6 truuc mit lh ri t kh6 quan. N h h g cuec di&u tra tiap the0 cho thiy dZi c6 c6c c6i thien manh me trong muc 68 hii lbng v& c6c dich vu cbng ~ a n g . ~ ~

Chinh tr], cac the ch6, va thug khoa

I36 c6 th6 cung tip c6c th6 chk h8 trg thi trubng, chinh phii phii c6 ngu6n luc. Kh6 ning tikp c$n c6c ngu6n luc phu thu& vao tinh hi@u qu6 cfia c6c th6 chk thuk kho6.6 r i t nhiau nuuc tr6n thk gi&, nhgt la c6c nubc nghhe, c6c th6 chk nhy kh6ng hoat d8ng t6t. ~ i & u nay c6 th6 d6 nh?n

"

thiy qua m6i quan h$ nguqc chi& vh ch$t chP gitia doanh thu thuk trung binh tinh the0 ph$n trim GDP va thu nh$p b ' i quin dku ngubi, nhu i5 cat tr6i hinh 5.4. C6 nhiku tranh lu$n v& thh nao lh muc chi ti6u c6ng tong h~rp 1y tinh the0 tjr 1@ cba thu nhap qu6c din. Nhung khi c6ng tic thu thu6 y6u k6m- ching han, thip hon 10 phgn trZm GDP b P6ru cu8i th$p kq 1980- nh i nukc rrd ring kh8ng c6 dugc c6c ngu8n lqc cgn thikt d6 xiiy d w g n@n chc th6 chk cin cho sq hoat d8ng hi$u qu6 cfia thj trubng.

Cbc th6 chk thu thuk y6u k6m hh h u h g xiu toi c6c thj trubng v$n hhnh hi@u qu6 the0 m8t s8 cich. Khi ca quan thu thuk y6u k6m, chinh phd

thubng ph6i t$p trung nZng luc cda minh vao c6c loai thuh d6 thu, ma d i y lai la c6c loai thuh c6 tinh b6p m6o cao nhit. Mot vi du di6n hinh Ih s u phu thuoc qu6 nhi&u cda c6c nuuc ngheo vho thu6 d k h vho hoat deng thuong mai qu8c ta (nhu chi ra i5 cot ph6i trong hinh 5.4). Thuc ra diiy kh6ng chi la v h d& cfia c6c nubc dang ph6t tri6n. Tir dgu tha k? 20, thuk dk-h vho thumg mai d i chiam mot nGa thu ngiin s6ch b My, v i trubc nim 1870, thu6 danh vao thuong mai chikm hon 90 p h h trim thu ng5n sach b My."

d& nay cting kh6ng x6y ra mot c6ch nggu nhi6n. C6c giao dich qu8c t6 la c6c giao dich d6 n h h thiy v i d8 d k h thu6 nhit. ~ h 6 nhung, thu6 d6nh vao thumg mai t6c dong xiu t6i c+ tranh, do c h k g bio v@ c6c nhh s in xuit trong nubc hoat dong thiau hi& qu6 (chuong 7). Va b h g c6ch han cha su mb ciia, thuk dAnh v io thuong mai c k g c b trb c6c thay ddi th6 cha.

Mat h$u qu6 kh6c cfia c6c co quan thua y6u k6m la su phu thuec qu6 nhi&u vho doanh thu thuk tir c6c doanh nghiep 1611, do d s nh$n biht va da d6nh thuh c6c doanh nghiep nay h m (hap 5.6). Trong trubng h~rp c6c doanh nghiep 1611 la thanh phkn ning dong nhit trong n&n kinh tk thi c6c 6nh h u h g kh6ng khuy6n khich cda thua sP 6p d$t chi phi d$c biet cao d6i v& c6c doanh nghiep nh6. G6nh n3ng thuk 1611, cimg v6i su quiy rhy cda c6c vi@n chuc thuk vh chi phi cao kh8ng cgn thiht cda viec tuiin thfi c6c quy thuk, c6 th6 g6p phkn d5n dkn vi$c c6c doanh nghiep quyat dinh r ~ t lui khbi khu vuc kinh t6 chinh thlSrc, do 66 g iy ra c6c h$u qub xiu d8i v6i canh tranh va hoat dong cba thj trubng. C a quan thu thuh y6u k6m ciing c6 th6 lam cho chinh phfi mong mu8n dua nhi6u h m vao thuk lam ph6t nhu la met ngu6n thi trq. ~ u 8 i c k g , doanh thu thuk thip c6 th6 khuy6n khich chinh phfi d k h thua cac ngiin hhng bing c6ch 'buoc c h k g ph6i giCi c6c kho6n ncJ c8ng cang 6 muc l%i suit thip hon lBi sui t thi trubng, do 66 lam x6i mbn hi@u qu6 cfia h$ thang tii chinh trong vi@c h8 tru thi trubng (chuong 4).

~ h h n nay t$p trung vho m8i t umg t6c giGa c h i tri va c6c th6 ch6 thu6 kho6 v6i hai vi du:

kinh nghiem ciia c6c cu quan thu thuh dac l$p C3 chiu My Latinh v i dang cu khuygn khich chinh quygn dia phucmg do cLc tho5 thu$n chia s6 thu; giGa c6c tip chinh quy&n tao ra.

G c ccr qtranlltXu'&ui? ddc liip ~ u y g n d6nh thug ciia nh i nubc r i t quan trong, v i do v$y, c6 n h i h thh luc mu8n sir dung quy&n niy d6 thuc hien c6c mgc ti@u chinh tri cJa minh. Cbc nh i chinh tri c6 th8 sfi dyng chinh s6ch thuh d6 t h u h g c8ng cho ban b6 v i nhCmg nguiri iing ha du& hinh thI2c mian thug hay chc c6ch khhc. Ho ciing c6 th6 sir dung chc th6 ch6 thu thu6 d6 t r h g phat k& thti bing c6ch d8t ra c6c y@u ciu ki6m toin thuirng xuy@n v i bang SIJ quiy r iy ciia thanh tra thug. Nhiing hinh dong niy Iim x6i mbn tinh hi$u quA ciia cu quan thu thuh do chiing lim ting sy phirc tap trong lu$t thu& v i dsn dhn c6 qu6 nhigu t r u h g h~rp mi& thug, qu6 nhi&u khe hC3 v i quy dinh thuk. Chc hinh dong tujr tien ciia cu quan thuh ciing g6p phin tgo ra quan ni$m cho ring, d6nh thug 12 b i t c8ng v i do 66 c6 th6 khuygn khich nguiri d6ng thug kh8ng chip hinh c6c quy dinh d6ng thuh.

Nh$n thirc dugc su c6m d6 ciia viec sir dung quy&n luc d6nh thu; v io muc dich chinh tri v i c6c h$u quH ciia n6, chinh phii C3 c6c nukc c8ng nghi$p v i dang ph6t trign, tir Canada v i Nh$t Bin cho t& MChic8 v i C8l8mbia d% trao trhch nhi$m thu thuh cho c6c cu quan thu thuh c6 chc mirc dij doc l$p nhit dinh trubc c6c cu quan nhi nubc khLc.+' Hai dgc di6m chung ciia thiht kg th6 chg niy 1 i Ba Tii chinh c6 quygn ~IJ chfi cao hon, nhit 1 i trong chc quy&t dinh nhin s u v i ngin s6ch g in lign viri s6 thuh thyc su thu duac. D3c di6m thI2 nhit tao ra cu hai ting cuirng v6n con ngulri ciia cu quan niy d6 cdi thien hoat d8ng cJa n6. D$c di6m thir hai v& nguy@n tic, c6 th6 khuygn khich cu quan thu thuh phin d iu thu thug nhi&u hcm. H m niia, do viec thiht l$p mat cu quan thu thug dac I$p sC cdi then duuc quan ni$m ciia nguiri d i n v& su c8ng bing v i phi chinh trj cGa cu quan niy n@n no c k g chi thien d u ~ c c6c dijng cu chip hinh lu$t thuh ciia nguiri d6ng thuh.*

CAC TJ& C* CHbJH TRJ VA QU& TRJ

'H@a &is hue" kinh doanh & Uganda

d j d r m d t ~ a d d u ~ ~ h t t m & I p ~ & ~ GDP nim 1986 I ln h m 11 phin t r h GDP nirn 1998. Kinh nghitm tgng Qoanh thu thud cha Uganda IP m+t vl dy 6 vi&c t5ng doanh thu thud Anh hubng xdu d6i vdi hodt dong %inh doanh ti& khbg c6 sy hd trq cba mot bO may hanh chinh t h d hi& qud vdi d+n thud duqc rn&

row. Cac doanh nghib ILCn bong khu VIJC chinh thdc chi

chi6m t i trgng khiim tbn trmg ndn kimh te', nhmg do d6 nMn bid d u ~ e cac doahh nghiep nay d n chling chidm m@ tjl 16 lCPl trong dien thd thvc t6 va chhg bj &h thud nOng lsan so vdi cac doarh nghib nhb. TruClc cs cach lhud vao M m 1997, cac cbanh n g h i i ldn tmng k h vyc ahd bidn bt&i chiu mirc thud cao, Wmg khi c6 mat s6 doanh nghiep lai dlrgc huhg mian thud td 'v i tc quy&'t m h m i b thug kM la tuy t ib . ~ h u 6 d t bi&n hi@ qu& trung binh c b d c d m h W i e p la 42.5 (Ihdn tram ne'u nhv chung kn8'ng duac mi& thud, hobc 22,3 phan tram d u &ling duqc. mian thud. Trong khi d6 cAc doanh nghiep nh6 chi phdi chju mQc thug 1 phan tram trbn t&g doanh thu va thud s d t bibn hi&u quH chung ddi v6l chung la 8,9 phin t&n. Thug suit cao da kh6ng khuydn khich cac doanh nghiep Idn d6u tu. Quan trong khBng kern 18 quydl djnh mi6n thd rat tujl tien, do di, lam x6i mon dong co chap hanh quy qnh thug c h cac doanh n@iep. Di&u nay d l khihn ph4i ti& hanh ki6m toan qud nhih, d& mdc phi hi@u quH va giy phien hi: ce tdi ghn 70 phdn tram c 6 d o h ngHiep lh bj k i i toin hang nlm.

Cai ca& thud nam 1997 bHi b6 d c qui djnh rn* thwe' ma, d in d n k6t qu i thud su6t bibn hi+u qu& thdng nhh g16m xudng &n 32,5 ptdn tram vB sy bop rn4a do quy dji.lh mi6n thud g&y ra & d8n s6 chl'm khi qui qn'h ndy h&i han. TW nhin, c k n h i h viec cdn pl-di.lAm dA co the tang cuang suc mgnh cira w quan thu6. BQng chhg KI dJ& tm nAm 1997 cho thdy, huc di, khbng hai iing v4 Ca quan thud Ugenda rdt cao. Nhting n g w p h h g van 13% tinh c6 tdi mot de cac d6i thc epnh tranh &a hg t1~6ng lgi nhu trdn thud, t M g la b k c b h t* dung Iq) ich d a dc khoah mien thud duac p h b do d c quy dylh t h d MbnQ r6 rang. The0 hg. c i c &anh W W p flu* huhg rndn thd cJng it bj kiim todn han. Odng tb3, vibc cb qui n h i h quy djnh djn den viec &I r&ng iugt thud tuy m. H&n t ~ 6 ' giA tri gia t h o &g W c ghi nMrl la dien ra rdl &ern c b p : co 58 phdn t r h c8c doanhnghiip nSrr, hd so xin hqin thud W5ng &!n W c gi ho& chi nhjn duqc m e ~ h i n mlSc hob thud ma thbr.

Tuy nhien, I@ ich tigm tang ciia cu quan thu thug doc I$p khang phdi Ific n io cCng tr6 thinh hien thuc. Thinh c8ng ciia cu quan thu thug doc l$p trong viec cii thien tinh hinh chip hinh lugt thug v i thu thuh phy thuoc nhigu v io mirc

6 6 cam k6t chinh tri d6 duy tri s y doc l$p c i a c a quan nay. Kinh nghiem c i a BGlivia, Mehic6, Peru v i Venexuela cho thiy cam kgt n i y kh6ng

phAi lu6n duqc gigiu vUng.% Chc c a quan thu thug d6c l$p, tren danh

nghia dZ duqc thigt l$p b ban qu6c gia n i y

trong thbi kjr x iy ra k h k g hoing t i i khoh. 6 c i ban nubc niy, doanh thu thug phi h ing hoh tinh the0 GDP r i t thip, chi chua d i y 10 ph in trzm, v i o thbi di6m chc c a quan thu thug d6c I$p ra dbi. Tuy nhien, mbc 6 6 d6c l$p thyc s y c i a chc c a quan thug n i y r i t khhc nhau gigiua chc nubc. 6 B6livia v i M6hic6, noi c6 truygn thang th im cgn c6 d6 1 i sii dung chc c a quan n h i nubc d6 b6 nhiem n h k g ngubi chng phe chnh, thi s y

d6c l$p v6 mzt n h i n SIJ c i a chc c a quan thu thug 1i r i t han chg. ClG b Peru m6i c6 met cu6c cii chch nh in s y toin dien di8n ra v i o thbi di6m c a quan thug d6c l$p b i t d i u hoat dGng nzm 1991. 6 Mehic6 v i V6nexuGla, thi s y d6c l$p c i a c a quan thug bi suy giim d o thay d6i t h u h g xuyen vi tri 1Znh dao, v i b B6livia thi c a quan n i y chi tan tai duqc c6 hai nzm.

MGt 19 d o quan trong d2n d6n n h k g v u h g m i c v6i chc c a quan thu thu6 d6c l$p 1 i x iy ra m i u thu2n b6n trong chinh p h i d o s y t h i ~ l$p

c a quan niy . Trong c i ban t r u h g h q , c a quan thu thug dGc l$p dZ duqc thch ra tir BG TAi chinh, l i m cho quyhn 1yc v i uy tin c i a b6 n i y giim xu&. Trong t r u h g h q b Mehic6,36.000 trong t6ng s6 39.000 nhin vien BG Ti i chinh d2 duqc chuy6n sang c a quan thu thug. Trong khi d6, bG t i i chinh vsn chju trhch nhiem b mGt mbc d 6 nh i t dinh d6i v6i kgt q u i thu thug ciia c a quan n iy . S y kgt h q gigiua trhch nhiem kh6ng di d6i v6i th im quykn, c k g nhu mong

mu6n kh6i phyc vi tri c i a minh, d2 d2n dgn n h h g Ap lyc dbi h6i kh6i phyc m6t s6 quyhn lyc c i a c a quan thu thug trb v; B6 Ti i chinh, d o v$y, d i nguqc lai chc cii chch ban d i u . Bii hoc tir kinh nghiem n i y cho thiy, x iy dung chc c a quan thu thu; dGc l$p dbi h6i nhiku diku hon 1 i chi don giin dua ra mGt tuy6n b6 kh%ng dinh tinh dGc lap c i a c h h g . C6ng viec n i y dbi h6i phi i c6 cam kgt chinh tri d i manh. Cam kgt n i y

c6 th6 duqc h6 trq b ing chch khuykn khich SIJ

phht tri6n c i a chc nh6m t u nhin, nhiing ngubi nh$n thbc duqc viec thu thug c6 hieu q u i v i c6ng bing 1 i c6 ich cho hoat d6ng kinh doanh.

CLi. < ; ( I J I ~ ~ - ( r h11u.1 G n ~ I I I L - I I 1 ,i \ i f hf.9 5t7 ! i l l ! < ;

q1u.1 C - J C ~ 2 , p t 1 1 ; r t h q i ~ \ Nhiku nubc - t h u h g v6i s y h6 trq c i a Ngin h ing ~ h g gi6i - da t$n dung chc c a h6i c6 duqc hi s y ph in tip d6 chuy6n giao trhch nhiem

cung tip dich vy c6ng cGng t6i cAc tip chinh quy& thip hon. Tren nguyen tic, chc tip chinh quyhn dia phuong c6 th6 digu chinh chc chuong trinh nh im l i m cho c h h g phG h q hon v6i nhu c iu v i thj hi& c i a dia phuong. Nhung chinh quy& dia phuong c k g dbi h6i ph i i c6 ngu6n

~ I J C t i i chinh d6 cung tip chc djch vy niy . Viec t i i trq cho chc chi ti& n i y nhu th6 nho c6 y nghia quan trong d6i v6i chc dong c a thu thug v i xiy dung n6n chc th6 chg h6 trq thj t r u h g .

336 tranh thii hgt lq i ich c i a p h i n tip, sE 1 i 1y t u h g n;u chinh quy& dia phuong t i i trq chi ti6u c i a minh b ing chc khoin thug m i ho ki6m soht. Trong t r u h g h q niy , h i u hgt chc phi t6n ciia chc chuong trinh chi ti6u sE d o d i n chung

dia phuong chiu. Chinh quy& dia phuong c6 quyhn thay d6i mbc d 6 chi ti6u dja phuong d6 ph in hnh chc uu tien khhc nhau c i a dia phuong v i chinh quy& dia phuong cung c6 dGng lyc

manh mE trong viec thu thug. Chc c6ng d i n trong vGng c k g c6 th6 nhan th iy m6i lien he tryc tigp giCra sd thu6 m i h~ ph i i t r i v6i chc djch vy ho duqc &an. 33i;u n i y c6 th6 thyc

hien bing chch p h i n b6 tryc tikp thug cho chinh quykn dia phuong, hozc b ing chc chuong tr'hh "thug c6ng thug", the0 6 6 chinh quy& dia

phuong dhnh thug the0 mGt @ 1e ciia thug qu6c gia (ching han, nhu t r u h g h q thu; thu nh$p c i a chc tinh b Canada).

Tuy nhien, hinh thhi 1y t u h g n i y khhc xa v6i thyc t6 b h i u h&t chc nubc, v i dzc biet 1 i chc nubc dang phht trign vi ba 19 do. T h b nhit , doarlh thu thu; duqc p h i n b6 t6t nh i t cho chinh quygn dia phuong (nhu thu; b i t dGng siin) t h u h g it, d s n dgn ch6nh lech t i i khoh l h

clia chinh q u y h dia phuong. Vi dg, b An D6, chi ti@u clia chinh q u y h bang trong th$p kjr 1990 trung binh bing 46 p h i n tr im t ing chi ti@u clia chinh p h i , nhung s6 thu thu6 d o chinh q u y h bang thu dugc chi chua bing m6t niia ng2n sach clia chinh q u y h bang, p h i n cbn lai duac chuy611 nhugng tir chinh q u y h trung ~ o n g . ~ ~ Thh hai, khi chinh q u y h dia phuong co s u d6c l$p nh i t dinh trong viec d ~ u thu6, n6 co th6 lua chon kh8ng d4t mhc thu6 dli cao hay kh8ng ti6n hhnh thu thu6 m6t cach n g h @ m nggt d o no tr8ng dgi sE dugc bG d i p thi6u hut ng211 sach dia phuong tir cac khoin trg c i p clia chinh q u y h trung uong. Hieu i h g nhy g6p ph in tao n@n m6t n;n thi chinh nhh nuhc y6u k6m c J a c6c chinh quy&n th inh ph6 6 Hunggari trong th$p ni@n 1990 vh thiic d i y viec ra dbi met phuong an th6 ch6 sang t3o d6 t h i h l$p kjr lu$t thi khoa (h6p 5.7). Thh ba, s y khac nhau trong ning luc thu thu6 clia chinh q u y h bang c6 th6 d i n d6n s u khac nhau d6n mhc kh6 ch ip nh$n trong cung c i p dich vg

c8ng cgng giiia cac vGng. Trong n h k g tinh hu6ng nhy, m6t s6 hinh

thhc chia sP doanh thu thu6 gi3a cac c ip chinh quygn 1h c in thikt d6 b6 sung cho ngu6n thu thu6 cJa dia phuong. Cac khoin chuygn n h u m g giiia trcmg uong vh dia phuong co th6 di6n ra du6i m6t trong hai hinh thhc sau: trg c ip truc ti6p tii cAp chinh q u y h cao t6i cAp th ip hon, v i cac thoi thu$n chia sP thu6, the0 6 6 thu6 d u ~ c m6t c i p chinh quy& thu v i sau d o dcrgc chia s6 c in ch the0 m6t c8ng thhc xac dinh tii truhc, v6i s u ki6m soat clia trung uong d6i v6i mhc thu6 vh c8ng thhc chia thu6. ~ h & u nubc dZ ap dung c i hai hinh thhc nhy.

Trg c i p truc ti6p thubng c6 tinh tujr tien vh c6 th6 1h m6t chli d; dhm phan k6o dhi hhng nirn giiia cic c ip chinh quygn, d o 6 6 c6 th6 lhm suy yku kjr lu$t thi khoa chung. M6t uu di6m ti&m ndng clia cac thoi thu$n chia s6 thu6 lh

chung dcra v i o cac c8ng thhc duac xac d ~ n h tir

trubc, nhb 6 6 d i m b i o tinh chit d6 doan trubc h m . ch;ng han, trong trubng hop An D6, Ujr ban Thi chinh dZ d5t ra cac tjr 1e p h % ~ chia

b l @ p 5 . 7

Kjr lu$t thj trubng so vbi kjr luat nha nuuc: su pha shn cca chinh quy6n thanh pho & Hunggari w--_. - - - -

Vao nirn 1996, Hunggari ap dung rnQt dao luat xac lap cac thb tuc pha s i n ddi vtri chinh quyen thanh phd. Muc dich c6a luat nay la ngin c i n chinh quyen thanh ph6 Iirn vao tinh trang kh6ng thd trd duqc cac khoin nq cba rninh bhng cach dua ra mot tap hap cac quy t i c r6 rang can phhi thuc hien trong truang hap chinh quyen Iirn vao tinh trang kho khan tai chinh. Nku rnQt chinh quy& thanh ph6 khdng t r i duqc nu hay cac nghia vu tai chinh khac, cac thb tuc pha s i n co thd duqc chb nq hay b i n thin chinh quyen tidn hanh. Chinh quyen sau do phi i thanh lap mot ngin sach kh6n cap ap dvng ddi vai cac d/ch vu cdng cQng b i t buQc. Chinh quyen khdng duqc phep phit hanh nu rntri khi no dang dam phan vtri cac chb nu. Nku tdt cd cac b6n deu thdng nhat ve rnQt thoi thuan gidi quykt nu thi thoi thuan nay s6 duqc thi hanh. Nku khdng, vu viec s6 duqc chuy& dkn he th6ng toa an ma tinh doc I$p c6a he thdng nay duqc bdo d im trong hi& phap. Toa an khi do co the' ra lenh thanh Iy cac tai s i n cba chinh quyen de' trd nu cho cac chb nu.

TU nirn 1996, dd co chin truang hqp pha s i n c6a chinh quyen thanh ph6, trong do co bdy truang hqp duqc gidi quykt trong nirn 2000. Dieu quan trong la chinh quyen trung uang khdng trq giup tai chinh cho bat ky chinh quyen thanh ph6; co li6n quan nao. Kinh nghiern nay dd gop phan tang cuang niern tin vao cam ket c6a chinh quyen trung uang la khdng cuu giup cac chinh quyen thanh ph6 khi chung IBrn vao tinh trang kho khin tai chinh. Dieu nay gop phdn lam cho cac rang buQc ngin sach cba thanh ph6 tr6 n6n chat ch6 hm, do chinh quyen thanh ph6 phi i d6i mat vai "6 luat th/ t ruhg" tu phia cac chb nu, cbng nhu "k? lust nha nuac" dutri hinh thicc the0 d6i va giarn sat cba chinh quyen trung uang. in con qua sum de' xac djnh duqc i n h hu6ng cu6i cung cba sang ki6n thd chk nay. Tuy nhiGn,viec hien nay cac nghia vu thanh toan nu cba chinh quyen thanh ph6 thap hUn rnuc tran do chinh quyen trung uang quy d/nh la mot tin hieu khd quan.

~gudm Wetzel va Papp 2001.

doanh thu thuk trong kjr han nirn nim.'" ~ c h e n t i n a , c8ng viec chia sP thu6 dig11 ra trong m6t chuong trinh "ding hop tac" p h k tap. DZ co cac thay d6i bong n h h g thoi thu$n chia sP thu6 trong mu& nirn qua, nhung noi chung, cac khoin chuy6n nhugng co tinh 6n dinh kha cao. Tr@n thcrc t6, chinh s u 6n dinh nhy lhrn cho C ~ C

khoin chuy6n nhugng co th6 dugc chip nh$n nhu m6t thi s i n th6 chip khi chinh quy;n tinh vay v6n. Tuy v$y, v i n d; lh b ch6, he th6ng nhy

qua phirc tap. ch ing han, b6n canh hinh thirc chia s6 doanh thu thug chinh cbn cb mat s6 hinh t h k chia sP thug khic. Cac nhdn t6 niy i n h h u h g t6i s y minh bach ciia he th8ng.

Mot khb khin nAy sinh vCri c i hai phucmg phip chia s6 doanh thu thus 1h chung cb th6 lhm giim dong ccr d6i v6i chinh phJ bong viec b iu tu nhim ndng cao nZng 1 ~ c thu thug. N ~ U

cic khoin trq cAp tryc duqc cin c~ vio thisu h ~ l t doanh thu thyc tg, thi chinh q u y h dja phucmg si! khbng cb nhigu 19 do d6 d inh thus hay thu thus dja phucmg do doanh thu thus bd sung nhy SO bi bil trir bing cach giim trq cAp cJa trung ucmg. Trii lai, cic khoin trq tip t~rcmg h g , trong db yGu ciu chinh q u y h dia phumg phii cam k6t b6ng gop nguBn lgc ciia minh nsu mu8n nh$n duqc trq cAp, t h u h g it cb khi nang tao ra cic i n h h ~ h g bi t lgi nhy. Tucmg tu, trong cic he th6ng chia s& thug, c6c cAp chinh quy&n cb ths it c6 dong ccr trong viec quin 19 v i thi hhnh loai thu6 duqc chia s6, do mot phin doanh thu nhsn duqc nhb quin 19 tat hcm si! phii chia s& cho c6c chp chinh q u y h khhc. ~ 6 i cap chinh q u y h cb dong ccr manh me di! trb thhnh "k6 i n kh8ng" h u h g 1q-i ti? c5c n6 ltrc thu thu6 c ia ngubi khic. V u h g m$c va deng ccr khuyhn khich nhy cb th; dugc giim thigu khi ccr quan thug co hi& luc vh ky nZng t6t vh kh8ng bi chc Anh h u h g chinh tri tic dong. Nhung khi chc thi! chs quin 1y thus ysu k6m vh d% bi thao t h g chinh tri, thi viec chia s& thus c6 th6 d i n dhn chc dQng ccr khbng mong mu6n nhy (hop 5.8).

CAc hi@u h g v& dong ccr khuyhn khich cfia nhting thoi thusn chia s6 doanh thu thus c6n phuc tap hcm c6c hi& kng thu thug nhu dZ thio lu&n b tren. Hinh thirc c6c tho& thu$n chia s& doanh thu thu6 ciing c6 th6 cb jr nghia quan trong t6i viec cic cAp chinh quyan dia phucmg sir dyng cic chinh shch kinh tg the0 y ho nhu th6 nho nham khuygn khich ph6t bi6n thj t r u h g . Kinh nghiem cJa Trung Qu6c v i Nga v6 cic m6i quan h@ thi khoi lien chinh cquy&n minh hoa cic Bnh h ~ r h g manh me ciia c5c d6ng ccr nhy. b c i Trung ~ u 8 c trong thap kjr 1980 vh Nga trong th$p kjr 1990, thim quy&n d6i v6i cic

chinh sach kinh t6 6 dja phucmg duqc ujr thac cho cac cAp chinh q u y h dia ph~rcmg. C i hai nu& d2u co doanh thu thug tr@n GDP suy giim, trong khi tf 1e thu chi do chinh q u y h dja phucmg ki6m soht lai tiing.

Cic thoi thusn chia s& t.hu6 tao ra cic hi@ h g vg dong ccr khuysn khich quan trong 6 c i hai qu6c gia. 6 Nga, Lust v6 cic nguysn tic ca bin cfia thug khoi quy d w phdn bd thug t6i cic cap chinh quyan dia phucmg kh6c nhau duqc ban hinh nim 1991, h u n g khbng duqc thi hhnh mot chch nhit quhn. Tren thuc t&, thim quy&n dhnh thu6 cia chinh quy6n cic cap v i mirc dQ phdn chia doanh thu thug duqc xac djnh th8ng qua chc cuoc dam phan li@n tqc, v6i kst q u i ph&n anh s u thay ddi c2n bing q u y h luc chinh tri.'9 Cic tip chinh quy&n thip hcm thu d tqc thhnh cbng trong tiing doanh thu thu6 dia phucmg cikg thubng bi cit giim tucmg h g cic khoin chuyin nhugng tir thba thuan chia s6 thug &a cic tip cao hcm. Mot nghi@n c h nhsn thAy, d6i v6i mot s8 thhnh ph8 6 Nga, s u cgt giim nhy vh s u gia t5ng doanh thu thus dia phucmg cb m6i quan h@ nhu mot - mop. Nghi6n c h nhy cikg n h b thAy mirc 68 tai 66 cic chinh quy&n dja phumg ki6m soht duqc doanh thu thug gia tZng co vai trb quan trong d6i v6i hoat dong kinh t s b dia phucmg. N ~ U nhu mirc cgt giim chuyi!n nhuqng nhy vh di k6m v& doanh thu thus gia tiing c i a thhnh ph6 chng cao thi tjr 1e thhnh l$p doanh nghi@p m6i chng thip.

b Trung Qu8c trong thsp ni@n 1980, chinh quy$n trung ucmg xhc l$p cac 9 1e vh dua ra ccr sb cho n h i h loai thus, h u n g viec thu thu6 duqc u? thic cho chinh quysn tinh. Doanh thu thus duqc chia sP theo mot he th8ng "khoin thus". Trong thlri gian giiia nim 1985 vh 1988, n h k g qui dinh nhy cho phkp cic tinh thdm hut thi khoa duqc giCi lai doanh thu thu6 cao hcm vh c6c tinh thgng d u thi khoh duqc gifi lai $1@ thAp hcm. ~ i 6 u nhy lhm suy ysu dong ccr thu thus vh d$n dsn vi@c t8c do gia t h g doanh thu thu6 cham lai b cic tinh giiu nhit. I36 d8i ph6 lai, trong thbi gian gitia nZm 1988 vh 1993, h@ th6ng niy duqc thay ddi nhim cho phkp chinh quy&n

Hop 5.8 Chia s6 thugv6i b6 may hanh chinh thug ygu kem: trlrimg hqp cira Nga

Tr~fdng hap clia Nga trong nhirng nam 1990 la mot mrnh hoa

sinh dong v& cac dong Iuc khong dljng dan do su. chia se

thug @o ra k h ~ b6 may hanh c t h h thue ygu kem. Trong thap ky 19W, doanh thu thue cua Nga g~am sut ngh16rn trong,

trong 66 doanti thu thue cua lien bang sut tu 18 phan tram

GDP nam 1992 xuong con 10 phan tram G.DP n5m 1997. Mot phan cua su g ~ a m silt nay la do ket qua y6u kem cua

kinh te Nga trong cirng tha~ ky va sLr gdm b& mBt s6 thud

suat quan trong Mbt nh in to khac la su suy giam h16u qua

n i a ca quan q ~ ~ a n Iy thue do canh tranh xay ra gtua cac cap

chinh quyen khac nhau. Trmg k h ~ vd nguyen tdc, v~ec thu

thue o Nga thubc ve trdch nh~em cua Iren bang va do CLIC

thre Nha n~ruc th~rc hien, nhung tren th~fc t6 cac chr cur: dia

ph~ro'ng cua ca quan nay bi cac chinh quy&n dia phuang c h ~

ph61 Lon. Ch~nh quyen dia phuang thuang c6 g4ng bao v@ cac cioanh ngh1i.p nam trong d ~ a p h i n cua minh dk khong

p h a ~ tra thue cho chinh quykn trung tro,ng Hoac chinh quyen

d ~ a phuung tim cach van dong de chinh phu dam thue cho

cac doanh ngh16p o dia phupng. do v i y gay anh ti~rcng xau

td'i cbng viec c ~ i a ca quan thue. Vi du, cac cbanh nghrep co

the d6ng y Ira thue "bang h ~ e n vat" cho chinh quy6n d ~ a

ph~rong bang cach cung cdp tr~rc t~ep hang tsoa hay d ~ c h vu

cbng cbng, nho do tranh diroc sb hCn phai chia se cho cac

cdp chinh quyeri cao hon. Mot V I du ktiac la n6 lqc van dong

rao r1e1 va thanh cbng do1 v d ~ chinh quyen Ihen bang d6

g ~ a m cac khoan no' thue ctia nha san xu51 xe t a ~ Kamaz do

~ d n g thong Tatartan. n0.i Kamaz co tru so, t16n hanh.

Chinh quy$n lien b m g cGng mu8n dam bao hieu lqc thu

thue, cho du co th6 gdy th~et har cho chinh quyen d/a

phuang. Hanh dong nay mbt Ian n0a lai gay ad1 htfung lieu cuc 1d.1 ca quan q ~ ~ a n ly thu Lh.ue. Khi nha san xu61 6 18

Avtovaz b~ chinh quyen l16n bang de doa k16n hanh thu tuc

pha san do no' lhue qua nh~eu, dbanh nghrep nay da ky thoa

thuan chi thanh loan cac khoan thug h16n tai cho chinh

quyen I16n bang ma khbng d& cap gi IUI cac khoan no qua

han d61 vai chinh quyen dra ph~rang. Khai q ~ ~ a t han, tgt ca

cac cap chinh quygn deu co i t dong ca thu cac loaf l h t k

duuc ch~a se. do nib{ phaii cua so thu thue nay se p h d ~ c h ~ a

se cho cac cap chinh quyen khac

Hinh vB d & ~ day mlnh hoa mot cach co he th6ng cac

hau qua xau cue s ~ f canh tranh nay d61 vui doenh thu thue.

Hieu qua thu thue nam 1996 so voi nam 1995 (d~rac do bang ty 12. thu thue thuc te trong h a nam nay. sau khi da d ~ e u chinh

anh h~rchg cua lam phat va thay do1 181 sugt) tang d6i vOi hau

he1 cac sac thug. Mitc tang nay dang kd nhat d6i var cac sac

thue i t br ch~a se nhst. Tr~rang hap nay da ni~nh hoa cho tam

quan trong cua viec co d~roc mot bo may hanh chinh thug co

nang I~rc va doc lap trong v~ec han che canh tranh v& doanh

I~LI t t i ~ ~ e qifa cac cap ctnnli quyOn khac nhau- mot ~ I ~ L I co

1116 gay anh huung x$u td'~ loan b6 qua trinh thu thug. Cac cai

cact? tie tti6ng thug S ~ L I rong tir nam 1998 da lam g~am su

phirc tap trong he tt-bng thue cua Nga. tang dudc su minh

bach cua cac thoa thuan ch~a se doanh thu thuc va cho thgy

ntiirng lien bb quan trong trong linti vuc nay.

Cac loai thue d v a c chia sd c6 hieu qua thu thue thap han & Nga

Thu thueco diBu chinh the0 lam phat va Iai suit (1996 tlnh the0 ty le c i a 1995)

hue rn6n bat b t6 I

Thue m 5 n bal khi 661

Ti-ue rnon b a ~ xang

l 5 I hlrc 101 nhuin c6ng ty .- Thuit rrdn bai dgu hoe

Thu8 nhap khait

Thu& tal ran cong ty

0 -- -... 1 -

2D 30 40 50 60 70 80 00 100

Ty Ie oua c u quan nhln nh~eu thue nhdt

Chu thrch Cac trl cao han Iren trirc tuny phan anh no Iuc thu thuB tot han N9ion Tre~smar) 1999

t h h c6 th8 y@u chu duqc giCr lai nhihu hcm tr@n phin thu thu6 tang them. ~ 6 i vtri mat s8 tinh, h$ th8ng nhy cho phkp c6 mat thoi thuan gifia dja phucmg vh trung ucmg, the0 66 dja phucmg sG d6ng g6p mat s8 thu c6 dinh cho trung ucmg, cbn s8 d u thu6 thu duqc sG thuoc vh dia phu~mg.~ ' Trong su8t thbi kjr nhy, chinh quy&n dja phuung nghy cing phii dua vho "doanh thu ngohi ng2n shch", g6m mat loat c6c loai phi vh thu6 cJa dia phucmg, cihg nhu lqi nhu$n c i~a c6c doanh nghiep nhh nu& do chinh quyhn dia phucmg ki8m so6t. ~ ~ u a n doanh thu nhy kh8ng phAi chia s& vbi trung ucmg d8 thi tru cho chi ti@u dja phucmg, nhbvby c h g c8 duuc dang ca cfia chid1 q u y h dia phucmg trong vi@c c6i thien n8 luc thu thu6 vh khuy6n khich m2r rang di@n thu6 2r dia phucmg. Mot nghi@n c h nhdn thiy ring, trong th& kjr tir n5m 1982 ttri n5m 1991, thu chi ngdn shch dja phucmg c6 b u n g quan chgt chE v t i nhau (q1e hrang quan bkng 0,75); trong khi d8i vbi c6c kho6n chi ti@u vh doanh thu ngohi ng2n shch, m6i quan h@ niy g in nhu lh mat tren Nghien c h niy ciing cho bi6t viec tang f$ 1e s6 thu thuk d8 lai cho tinh len t6i 10 phin tram kko the0 i$1@ vi@c lhm trong c6c doanh nghiep ngohi qu8c doanh cGa tinh t5ng them mot phin trZm.

Tuy nhi@n, ngay c i khi c6c tho6 thu$n chia s& thug tao ra dang luc d6 c6c chinh quyhn dja phucmg h8 tru phht tri6n thi t r u h g thi vgn c6 nguy cu chinh q u y h dia phucmg c6 th8 thuc hi@n dihu n iy mat c6ch it hieu quA hay phin canh tranh. c h i n g han, trong th$p kg 1980 6 Trung Q U ~ C , n h i h chinh q u y h tlnh dZ lap ra c6c hhng rho ngan c6n thucmg mai gitia c6c tinh v& nhau v& muc dich ph6t trisn mot tap hqp da dang c6c nghnh c8ng nghiep ch6 bi6n tai dja phuung, thay vi cho ph6.p chuy&n man ho6 vho c6c nghnh mh dia phucmg c6 I d th6 SO ~ 6 n h . ~ ~ Su phu thuac nghy chng nhigu vho c6c ngu6n thi tru ngohi ng2n sich lhm gi6m tr6ch nhi@m thi kho6 v i han chb nang lyc qu6n 1y kinh t i vi m8 cfia chinh quy&n trung ucmg. Vh su kh6c nhau trong thhnh ttru kinh t6 giua c6c tinh d$n d6n c6c khAc biet l h trong muc chi ti@u binh qu2n d i u ngu&i cfia chinh quyhn tinh. b Nga,

mat trong s8 c6c minh c h h g r6 rhng cho nguy ca nhy lh mhc do canh tranh v6 thug cao gitia c6c khu vuc, dihu nhy c6 t6c dung khuy6n khich c6c doanh nghiep chuy6n l~ nhubn hach to6n tir dja phucmg nhy sang dia phucmg kh6c nhim tim ki6m c6c ch; do thug t6t nhht, do vay dsn d6n giim sGt s8 thu6 thu dugc tren binh dien c i n ~ k c . ~ ~

Trong m8i trulrng nhy, c6c ca ch6 ki6m soht cGa chinh quy6n trung ucmg 1h cin thi6t d6 d i m b6o c6 su canh tranh lhnh manh gi5a c6c dia phucmg. Mot cu ch6 quan trong 12 sy s in c6 cGa th8ng tin, do chinh quygn trung ucmg cgn th8ng tin v6 c6c h h h dong chinh s6ch cda chinh quy&n dia phucmg d8 c6 th6 ki6m so6t khi cin. Do v$y, su minh bach trong ngu&n thi tru vh hoach djnh chinh s6ch cfia chinh q u y h dia phucmg r i t quan trong. D6 t h y hien muc ti@u nhy, c6c cii c6ch thi kho6 cGa Trung Qu8c tir gitia thap k? 1990 d i nhin manh vi@c tZng tr6ch nhi$m d8i vtri c6c ngu6n v8n ngohi ng2n s6ch vh tang tjr 1e doanh thu thu6 mh chinh quy&n trung ucmg duuc nhan.

Mat ca ch6 kh6c hgn ch6 khi n h g chinh shch dia phucmg hoach djnh ra mdu thuiin vtri c6c lqi ich chung cfia cA nukc lh c6c dang ca m i he th6ng chinh trj tao ra cho gi& lZnh dao dja phucmg. bnhihu nhn d3n ch6, c6c d ing chinh tri c6 th6 luc c6 th8 sir dung c6c ring byac nhu s u trung thhnh vtri ding vh kjr lu$t d ing d6 han ch6 sy qu6 dh trong c6c chinh shch 2r dia phucmg. Vi@c kh6ng c6 c6c d h g dG manh tren quy m8 t o h qu6c dZ g6p phin g2y ra tinh trang canh tranh kh8ng lBnh mqnh gi5a c6c v k g b Nga trono th$p kjr 1990. Khi Li@n X8 gi6i th6, sv dac

9 lbp ve chinh trj cfia c6c v h g duuc tang cubng. Chc vi&n chiic chinh quyhn khu vyc vh dia phucmg kh6ng cbn cin phii thuc hien b6n phan v6i Mhtxcava ntia mh chi cbn b6n ph$n v& c6c cG tri cGa ho. Di&u nhy khuygn khich vi$c the0 du6i c6c chinh s6ch c6 th6 mang lai l e ich cuc be cho dia phucmg, nhung lai l im t6n thgt t& l@ ich chung cda qu6c gia. 6 Trung Q U ~ C , mat ca chk ki6m so6t cda chinh quyhn trung u m g d6i vbi qu6 trinh hoach dinh chinh s6ch cfia c6c tinh lh trung ucmg can thi$p vho sy b6 nhiem c6c quan

chiic llanh dao tinh.55 Mot nghi6n ciiu vg sq b6 nhiem nhy nh$n thhy cb b b g c h h g s u hp dung h'inh thiic ki6m soht nhy c i a trung uong d u w ting cubng trong th$p kf 1980 vh 1990, m$c du chc quygn lqc v& kinh t6 ngay c h g duuc chuy6n giao nhigu hon t6i chc cAp chinh quygn thAp hon.56 Mot chch dd t h ~ hien digu nhy la khuy6n khich s u thuy6n chuy8n chc quan chiic tip cao tir tinh nhy t6i tinh khhc vh ngin than vi$c chc quan chirc dja phuong cb dinh d h g qua nhigu t6i lqi ich c ia dja phuong.

C6c kinh nghiem nay minh hoa cho mot nguy6n t ic chung hon, ciing phu hqp v6i chc nuuc khhc khi siic manh kinh t& duuc chia s6 giGa c6c cAp chinh quy6n khhc nhau. Db lh lgi ich c ia chinh quy&n dia phuong khbng nh6t thi&t trung hqp v6i lqi ich qu6c gia. Trong viec xby dyng chc m8i quan h$li6n chinh quy&n cin phHi cb chc ca ch6 trach nhi$m c i a chinh quy6n dja phuong truirc chinh quy6n trung uong nhim d i m b60 duy tri lqi ich ciia canh tranh giiia cAc dia phuong.

KhH n5ng c i a nhh nu& trong vi$c cung tip chc thd chk h6 trq thj trutmg vh gidm nghko dbi - t h u h g duqc goi 1h cbng t6c qu6n tri tat - la thi6t y&u d6i v6i sq phht tri6n. C6c nu& thit bai trong cbng vi$c nay t h u h g lBm vho tinh trang nkn kinh t6 tri tr$ vh dbi nghho dai ding. Chuong nhy nhin manh t im quan trong c i a chc th8 ch6 chinh tri trong viec tao ra chc dong lqc d8 chinh phG qu6n tri t6t. C6c th8 ch& chinh tri, nhu chc quy t ic hqp hi&, s q phbn chia quygn luc giiia chc tip chinh q u y h , cac ca quan doc l$p, chc ca ch6 cho phhp cbng dbn giam sht hhnh vi c i a chc ca quan nhh nu& vh chc quy t ic ngin ch$n tham n h ~ g , d&u giGp ki&m ch& viec c6c vi.6n chiic nhh nu& tuy tien hanh dong, v2 nhb 66, cho phep qu6n tri nhh nu& dat hi& qu6 .

Khbng cb mot hinh msu nho cho cac thay d6i trong chc th6 ch& chinh tri nh im h6 tru cho cbng tic q u b tri t6t. Chc lyc lugng chinh tri vh x2 hoi cb th8 thGc dsy cac nu& di the0 chc h u b g kh6c h a u . Nhung chi& bin chit cGa chc th& ch6 chinh tri vh s u tuong thc gi& cac vi6n chiic nha

nu& va c6c cir tri, quy6t dinh hinh thirc khuy6n nghi chinh sach nho 1A dat hi& qu6 cao nhi t tai mot qu8c gia cu thd vh chc chinh sach nho cin d u w 6p d q g . Trong viec xby d y g cac chu triic chinh phG cu thk cAn xem x6t t6i dong ca ma chc cbng chiic cb tai mot nu& cy th8. Chc th6 ch6 cb th& inh h u h g t6i chc dong lqc nhy bing c6ch giiip the0 d6i hhnh vi c i a chc cbng chiic. Chc th6 ch& thc dong t6i chch thiic chinh p h i p h b h g truuc nhigu d6i t u p g d k cu trong xla hai vh truirc c6c m6i quan tBm xZ hoi vh kinh t6. C6c chinh phG thuc hien digu nay nhb cung cAp thbng tin, ting canh tranh, lhm r6 va d i m b60 hi& luc c i a chc quy& giiia chc ca quan chinh ph6 khhc nhau vh giiia nhh nu& v6i nhbn dbn. C& phdi lubn nh6 t6i d$c di6m nhy khi xby dung mot c6u triic th6 ch6 cy ths. c h i n g han, hien nay cac chinh sBch t h u h g d& c$p t6i s q phbn chp manh hon, tinh doc lap chinh thiic cao hon ciia chc ca quan di&u ti& hay ca quan thu thu& khbng cb ngKa 1h c h h g lubn thhnh cbng. Sy thhnh cbng c i a chc s h g ki6n th& ch& nhy phu thuac d h g k6 vho chc th& ch6 chinh tri vh xla hoi b6 sung. N ~ U chinh p h i khbng c6 duuc chc d6i trong nhim ngZn cbn s u can thi$p c i a nb vho chc ca quan doc l$p, thi s u doc l$p c i a chc ca quan nay sZ chi b tr6n danh nghia. N&U khbng cb chc th6 ch6 chinh tri nhim lam cho chc dong ca c ia chinh quykn dia phuong hoh hqp v6i 16 ich chung c i a qu8c gia, vh n6u nhu chinh quy6n dja phuong khbng phHi chiu trhch nhiem 1611 hon trubc cfi tri so v6i chinh quy6n trung uong, thi chc lgi ich c ia sy phbn cAp cb th8 khbng hoan tohn thanh hien thuc. Hon nfia, ning lyc cGa dia phuong vB trinh do hoc v h nbi chung, cb th6 cAn trb mot s8 hinh thhc hoat dong c6 thg duac phbn tip mot chch cb hi$u qub.

Thir nghiem vh canh tranh b mat mhc do nhAt dinh, cb th8 giiip x6c dinh duuc cBc th6 ch6 c h i tri nao cb hi& qu6 b khu vuc va dia phuong. Chia s6 thbng tin mb, tranh lu$n cbng khai, vh chc dbng th8ng tin giiia c6c khu vuc v6i nhau, ciing nhu giGa nhh nu& vh t u nhbn, cb th8 tqo di&u kien thiic d i y ti6n trinh nhy. Nb c6 th8 6nh h u b g t6i dong luc c ia chc vi6n chiic nhh nuirc v i tao ra Bp lyc phi i cb s y thay d6i.

Xe't XI? c6ng bing, phin quyt% c6ng bing ... Dua ra bing ch ling r6 nh u ban ngiy ... HZy d#p tit con gi#n cu'a riCng bpn; dling d6 suph& n(i gieo mim tai hop tr6n minh di t cria chling ta, gJm m6n t h g hpt gihngcho t& khi toin b(i di t dai tr& thinh hoang mpc tin cgi. ..

Hiy kiim chh s y cim h#n xiu xa v i d iy uniy. -Aeschylus, 458 TCN

C hfi gi6i ciia Gongyang v6 Kinh XuSn Thu, mat cu6n s6ch ra dtri tir th6.kq thii tu truirc c6ng nguy6n bin vk lu3t ph6p

ir Trung Q U ~ C , minh hoa mat kh6 khh m i tit c6 c6c x% hai ph6i d6i m3t. Khi phiin tich v6 tr6ch nhi@m ciia ngutri con khi cha minh bi nhh nuirc xir tir mat chch b i t c6ng1 cu6n s6ch k&t lu*: n&u kh6ng c6 mat th6 ch6 c6ng giHi quy&t c6c tranh chip gitia cic b6n tu n h w v6i nhau, vh gifia nhh nuirc vh tu nhfin thi giHi ph6p duy nhit ciia n h k g ngutri tim ki6m su c6ng bing l i trb thh. Nhung s u trA thh nhy lai c6 th6 khi? d i u cho mat vbng xo6y bi t t$n cGa bao luc, ban d iu thi b6n nhy tr6 thh, vh sau 66, lai d&n lugt b6n kia. 6 n h i h nu&, c6c tranh chip v$ d i t dai v i c6c ti i sHn kh6c dB dgn d6n bao luc nghy chng t6ng. Cuac kh& nghla do Thomas Muentzer

lZnh dao trong th& kj. 16 ir Diic vh tranh chip hien nay 6 Dimbabu6 chi 1 i hai vi du nh6.

Su ph6n x i r tranh chip ciia toh i n lh mat giHi ph6p thay th6, trong 66 c6c s u ki@n duqc phiin tich kv l u h g vh viec tu bi$n ha cho m i d cikg nhu c6c 19 15 kh6c c6 th6 bho chtia hay giHi thich cho hhnh d6ng duqc xem x6t tai toh An. N6i t6m lai, toh An 1h mat bi@n ph6p cdng bing d& giHi quy&t tranh chip. Toh i n thi&t l$p mat casir cho trat tu x% hai liiu dhi. Do 66, h@ th6ng ph6p lu$t vh tu phip phHi mng tip duqc m6t phumg ph6p d6 x6c d d st: th$t vh SIJ cdng bing trong c6c hhnh dang ciia tu nhfin vh nhh nuirc. Triich nhi@m chinh ciia h@ th6ng nhy lh d i m bAo SIJ

binh y6n cho xZ hai. C6c to2 An ph6t tri6n d i n din, ph6n bnh s u

ph6t tri&n cfia x% hai. Khi xZ hai cbn lh mat t$p hqp c6c thj tac nh6, c6 huy6t th6ng gin giii, c6c bien ph6p can thi@p khdng chinh thuc cing c6 th6 giHi quy6t duqc cic xung dot xHy ra. Nhung khi c6c hoat dang kinh t6 trir n6n phuc tap hcm, thumg mai mir rang, c6c m6i quan h@ trong cang dBng y6u di, thi nhu ciu tin c6 c6c bi@n phhp can thiep c6 tinh chinh thuc hcm gia t5ng. Mat vi du p h b Bnh hinh th6i ph6t tri6n nhy lh s u gia tiing nhanh ch6ng s6 l u ~ g c6c vu ki@n thumg mai GTrung Qu8c hi@n nay. NZm 1979, Trung Qu6c bi t d i u ch3ng duimg c6i c5ch kinh

t6 ciia minh v6i viec khuy&n khich s u ra dbi ciia nhi&u doanh nghiep m&, tHng c u h g hoat dong thuung mai giiia cic tinh v6i nhau vh cho phkp cic nhh d i u tu nukc ngohi tham gia t k trubng. Su mb rang hoat dong kinh doanh k6o the0 su gia t b g s6 l u p g cic vu kien 16n toh 6n thuong mai. Tir n5m 1979 t& 1982, s6 tranh chhp thuung mai trung binh' duuc dua d6n toh i n 12 14.000 vu m8i nHm; t6i nHm 1997, c6 t6i 1,5 trieu vu kien m6i duuc dua ra to;. Nhu v$y, s8 cic tranh chip thucmg mai duuc giAi quy6t tai to2 i n d2 tHng hcm 100 lin. Trong khi 66, s8 luqig cac tranh chip thuung mai duuc c6c hoi d8ng trong ceng d8ng - mat cu ch6 hoa giAi truy&n th6ng- hoh giHi hiu nhu kh8ng t5ng. Khi s8 luqng c6c doanh nghiep m& tiing, n5ng luc thi ,hhnh ciia cac cu ch6 giAi quy6t tranh chip kh6ng chinh thuc tr6 n6n y&u hun.

Bien ph6p giAi quy6t tranh chip dun giAn nhht lh hoh giAi. Hoh giii dH duuc sG dung d6 giAi quy6t c6c tranh chip trong nh-g vy kien nh6 vh 1611, vh 6 n6ng than cting nhu ir tharh thi. Hoa giAi lh mot hinh thuc giAi quy6t tranh chip it t6n kkm. Nhung hoh giAi cting c6 cic han ch6 ciia no (hop 6.1). Trong hoh giAi, kh6ng th6 b i t buac c6c b6n li6n quan trong tranh chip phAi di d6n giAi phip v i cic chuin muc xH hoi c6 th6 kh6ng tao ra dong luc dii manh d6 di d6n giAi ph6p.

Mat phumg phip c6 tinh chinh thuc hun, i p d5t quy&n kizm soit ciia nhh nu& l6n cic d8i tuqng tranh chhp, dH duuc sh dung b khu vuc Cen D8ng vho thbi c6 dai, tai d6 qu8c Carolingian vh nukc Phhp vao thbi trung c6. Qu6 trinh dugc khbi d i u b& mot c6 nhiin, xgubi c6 th6 tr6 thhnh d8i tuqng bj thn c6ng trong mot giAi ph6p ~IJ cliu minh. Ngutri nhy c6 th6 lh mot con nu dang lo su bi ch6 nu chi6m doat thi sHn ciia minh d8 trang trHi cho khoAn nu. B6n nguyen c60 (6 dby 12 con nu) co thz y6u ciu toh i n ra tuy6n b6 lh trong t r u h g h w nhy, giAi phip tu cbu m'hh (viec chii nu tim c6ch tu thu h8i n a bing c6ch tich bi6n thi sHn c i a con nu) lh b a n g thoA d6ng. ~ 6 u to2 i n giAi quy6t tranh chip d6ng jr, d8i t u w g bi t h c6ng nhy sE nh$n

Hoa giHi giHi quygt tranh ch6p nhu the" nao

k6i chlmg, a m hoe ~ i 5 i kh6ng 46 q u y b I* M b 6 ~ thy^ thi GHi phap. Met bd tab Kay m6t nh8 l5nh dQo'~4ng d b q md cpc bOn tram chh dbu kinh tr'wg'cb thd g i 6 ~ cac M n firn ra giAi phsp chung, nhung ng& 66 kh6ng c6 quyen bht buwhp phdi thw hien gi&i phap db. Mot nha dam phln thuan tuy chi trinh bhy quan diem cOa mQt b8n cho phia hen kia, trong khi n g m hoA giAi co the' dd ngh/ giei phap cOa minh.Trong d hai trubng h a , yhu c8u duy nhb! la giAl pMp ndy phii d q c cA hai b6n chip ttru$n.

Khac v d cac quan to&, n g d hoa gi5i kh6ng can ph&i phBn loai cac ddbi h6i vb phhp Ij, thvc t6 trai mgugc nhau. Ho thubng cikg khdng phhi chdn bbj quan diem tr8n g&y 16 dd chhg minh ring gi i i phap hp ra phu hdp v d lu?t phap. t-lg kh6ng candugc dao tab hay ph8i cb cac ky Mnp ct.luy6n m6n Rang ho8 gi&i cUng kh6ng dbi Mi phai cC1 nang Iqc WI& thi. Su chdp hanh dugc b io dAm do gidi phap dm ra c?@t cA ha.i b8n d6ng tint?.

Trong khi ngutd hod giAi d m @ ele dm ra I$h ky giA+ phdp nbe~ ma cac b&n c6 th8 d n g 9, thi t i w g t i t c i cac xB hoi, cAc &&n rnw a h@i d6ng val 176 quan tqn$I

tong M c @Ay& djnh loai giAi phdp t+$m chep *?r~ ( c h m g 9). Tacitus, mot nhh 83 hoc La Mi3 &the kj, ihd nhh kg Iai rang, trong cac QO lac German, Re sBt nhan c6 thd ph& bbi lh~leng cho tiji 18i tira minh bang tach trb met s6 trau bb hay c h . &o gia dinh n@h nhdn. a c nohien c&u dan tOc hoc v i CBc.xi hQ b ~ , tOc d m @ dqi ding C ~ Q thby sq t&n tai cOa e& ~ h u d n rnp t m g tv. ~ 8 i vdri ngubi Nuer 6. XudSrng, cac t6i 16i nhu gi6t ngubi, gay RUUng tich, trQm tip va cac tOi 16i khac co the" w c @hi quybt b&ng c&h bbi t h h g . Trmg khi ciC chuin rnqc nay p h h doh PLhhg p h h xBt vb dgo dlSc thi c h h g cDry~ a5 , w c dich thyc td. C& chh mw nhy lam giirn ~ l r i f i l s &n gihi plldp be@ & a h cllrlg cap mo n g d hcd gilw 8th tham chi& khi tRBo tuen w M n v61 d Hm phio.

Wh~nrg kd cb khi ciarg cS b&. c* ~ u d n m m ril Wi, thi b@n phap hoa gidi cOng c6 n m g hpn chb. N g y c& & @t XB hei nhuTrung QU&, nai xa h6i co xu M g ua thich giAi quy& cac vy kign bhng con dLwng hob giii thj clng chi c6 chua d6n hai phan ba cac vy kibn dugc dm ra h@i dbng irpng tai trong giai doan ti! 1979 d6n 1997 Qi 4th gi l i phbp. TCrs nHm :1997, $6 I ~ ) n g ctic trmh chhp mWrg mgi d m to& an thlmmgmi gd& quy& tIhi4u gi+) s h lhn sb I w g dm giii quydl M6ng qua c k hOi d n i l rwg tbi. T@i .Nga, mQt c u e diiu tra cdc doanh npiep &?t t i h h h h v8o nam 1907 dro bid$ chua my 8 phan tram cdc'.&a quin Vj co tnnh chdp t M Q rnai sir @ng cac to& An hoh giAi U n h h dd giai quy6t cae v i h d l pwt a h v& ma cung d p . Tr* Ipi, hm, 92pllb-1 B#m tic &$ quAn tff iney sD d w g tQi h t h m @ m@i dd giai p(ry& car! van Ehw cOa minh.

~ g v d h : Evarrs- RilqhQd t940; ~er)c$y, M q l , vh Ry+&mn 2001 ; Pie 2001.

diroc skr bso ve cGa x5 hei. N ~ L I to2 i n kh6ng d i n g 9, n6 se cho phep chi1 n o sir dc~ng khi n5ng clia minh d6 dam bio s@ nh$n dugc SI,I b6i

hoan cho khoin n o clia minh. M $ ~ I m6ng clia he lh8ng toi i n hien dai hinh thinh tir trong cic bien ph5p nhu v$y. Nhmig thay vi thuc giuc hay gdy a p Icrc d6 met b6n phii chip rd18n giii phip, thi gib dsy, x5 hei b i t buec cic b6n d6i1 ph2i chkp nh$n giii p h i p duoc dua ra.

Cic quy6t dlnh nh$n duoc s y ling he clia

n11a nu&, dat dugc sau khi xem xk t th;rc tk mat c6ch doc IGp va dugc x2y dyng tren ca s& hai h o i vtri cic chuin mirc xii hai ph6 bikn, 12 cic thinh t8 chi1 ,611 phiin biet toi i n vtri n h h g hirh thirc hoa giii da dang khic. Sq t t i i hanh d2 hoan toin vuqt ra kh6i pharn vi ki6ni soit clia c5c ca nhdn. ~ i 6 u n i y c6 th6 lam gi2m d i n g k6 kh; n5ng phat sinh bao lcrc va cii then khbng khi kinh doanh.

Nhimg d6 toi i n c6 hi& qu2, cic nhi.cai tr! cfing tin phi i tu2n thli lu$t phip . He thang tir

p h i p c in phAi dua ra duoc cic dhi trong d6i v6i nhkmg hard1 dong tuy tien clia nha nirirc. Viec

buec cic n h i cai tri ph5i chip hanh lust p h i p la 1n0t v i n d6 tan tai tir liiu n h ~ r bin thin cic chinh phi^. Ngay c i khi chc n h i cai tri chhp d i a n di6u n i y vk nguy6n tic, thi viec tao ra met t116 ch6 c6 th6 q ~ r Y 2 t dinh xern khi nao chinh phli vi pham p h i p lu$t v2 d ~ r a ra bien phhp trirng phat hcrp 19, vsn la mat vkn d6 nan giAi.

Met khi toi i n dii duoc thi6t I$p, hieu q u i c6a n6 dirqc xic dinh tr6n co s b t8c do, chi phi v i scr c8ng bing trong viec dua ra cic quy6t d i ~ h tu ph ip , cGng nhu k h i n5ng csn clia

cic c611g d9n d6n he thang toH an. C h u m g nay t$p trung v i o cic giii ph5p vk tranh chip thuwng mai. Nai dung cua chuong nay tr-irlh bay c6c bing chirng v6 nhinlg nh2n t8 q i l y k t

dinh hie11 q u i c i ~ a cic he thang p h i p Iu$t v i tu p h i p 6 nhi6i~ nu6c hien nay. Nb thio lu jn v6 cic t h h h t6 cGa cii cich t i r ph ip nhir I2 mat ph2n trong cii cich toin dien c i a chinh phi^, d i n g t h ~ cung thio lu$n cLc thinh t6 ciia cii

cich tu p h i p kh6ng phu thu& vao cii cich toin dien clia chinh phli hay he thang phap

lu$t. Scr phdn biet nay r i t quan trong. CAc hinh thirc c5i chch th i ch6 khic nhau c6 th6 s6 bi ch6ng ddi b& c6c nhom lgi ich khic rhau- va s u ch6ng d8i nay khic nhau giira c z ac nirirc.

N h ~ m g c6 met s6 linh vuc m i tai 6 6 c5c nuirc c6 th6 ti& h8nh cii cach m i kh6ng phii lo ngai scr ch6ng d8i manh me.

Mat kkt q u i quan trong 1; SL!. don gian hoh cic thli tqc thuimg di kern vh hie11 qua t i r phhp cao hot1 va c6 th6 giim dugc c i chi phi va scr

ch$m chap trong cic t h ~ i tuc tu phip . 6 nhi& nirirc dang phi t triin, c5c thir tire tir p h i p phhc tap d2 lam giam hieu q u i tu phip . ~ i 6 u nay d5c biet quan trong, vi c6c nuirc dang phat trign c6 trinh do nzng I~rc h inh chinh v i v6n con ngirbi thkp h m ~ , mirc d a tham nhiing cao hwn \GI c6 it th6 ch6 b6 tro hon cac nu6c cbng nghiep. Cic

t h i ~ hlc phirc tap cllng tao dig11 kien cho t h a n ac nuirc nhfing do tinh minh bach bi han ch6 6 c'

nay. 6 cic nuirc co nh thg th6 chh 116 tro, v6n , \

con ngubi \I; n g u h luc ta t , thi cic t i n th i t 116 tinh hie11 q u i d o slr phirc tap giiy ra cGng it 11m.

Knh nghieni cii cach tu p h i p trong hai th$p kf qua n@u b$t t im quan trong cua chc dong th6ng tin nib. C5c bing chirng cho thky, c5c cii cich rdiini t5ng trach nhiern cira cic quan toi trubc nhin~g ngirbi sii- dc~ng he thang tu p h i p cbng chling n6i chung, g6p ning cao hieu q u i nhiiu h m la viec chi don giin ting ngudn t i i chinh va rd1211 I~rc cho 11e thang t ~ r ph ip . 6 cic nuirc dang phit trign, tin* trich nhiem c6 th6 dugc tZng c u h g bang cich cung tip them th6ng tin v6 nhtmg k6t q u i tu p h i p c6 th6 xay

ra. Trong nhiku tr~rbng hop, cic nhom c6ng ddn trong xi5 hei va phuong tien th6ng tin dai chung, \;I% vai tro qilan sht b6n ngoii, d3 lam thay d6i h inh vi clia cic thim phan v i 1 i 1 G t sLr (chuong 10). Xdy dmmg co s6 dir lieu t i r p h i p n h i m g i i~p ich cho cbng viec the0 ddi va han c112 khi n5ng thao tilng hay sir dung sai 1~1$t ph5p cb thd lam t5ng cubng trich nhiem, \7a do 66, 1 i t8c d a giai quy6t cic vu kien ciia to8 an. Licli trinh xir i n ctia cic c i nhin c l ~ o phkp ths hien rd m8i lien he giua thinh tich giai q~ry6t vu kien clja met thim ph in v i danh ti6ng c i ~ a

ngutri 66. C ~ m g tip c6c s6 lieu thang k@ niy - ngay cd khi kh6ng c6 cu ch6 thi hhnh n io - d i g6p phin l im gidm s u tri tre trong c6c vy kien. C6c s8 lieu th8ng k@ c6 hieu qud cao nhit khi th6ng tin v& 9 1e gidi quy&t thinh c6ng v i thtri gian gidi quy6t vu ki@n c i~a c6c thgm ph6n duqc c6 nhbn ho6, vh khi c6c s6 lieu nay duuc cung tip cho gi6i truygn th6ng. ~ u 8 i c h g , uf nhiem mat phin c6ng vi@c cdi c6ch th6 ~ L J C cho he thang tu ph6p, c6 th6 dgy nhanh duuc qu6 trinh cdi c6ch. ~ 6 u nhu c6c t h i &c c6 tinh minh bach, thi vi@c cho phkp c6c quan toh ti6n hinh d6i m6i v i t h ~ nghiem 6 muc do nhi t dinh c6 th6 g6p phin lim t5ng hi@u qud hr ph6p.

Vi@c cung tip th6ng tin, dun gidn ho6 v i t6ng c u h g tinh thin tr6ch nhi@m, kh6ng chi 6rJ1 h u b g t6i chi phi v i t6c do, ma cbn c i t6i su c6ng bing. C6 bing c h h g cho thiy, tai c6c he th8ng tu ph6p phu thuoc qu6 muc v io c6c t h i tuc thinh v5n, s u chuy6n dich theo h u h g sir dung c6c phi6n di2u trin c6 th6 lhm cho vi@c xkt xi? trbn@n d m g i k , nhanh ch6ng v i it tan kkm hun m i kh6ng dnh h u h g miy t& sq c6ng bkng nh& quan toh c6 s v CQ x6t truc tihp vtri c6c b h g chcmg d~rgc cung chp. Trong he thang hr phip, c6 thd dizn giii su c6ng bing nhu l i viec 6p dung lu$t ph6p mat c6ch nhit qu6n m i kh6ng phu thuac vao d8i t umg li6n quan. Nhjn thkc va thk nho l i c6c quy tic hay luat 1e c6ng bing, kh6ng gi6ng nhau 6 c6c x i hai kh6c nhau, n6 phu thuac vho c6c gi6 trj x i hai, c h g nhu v io ciu tr6c chinh tri v i xZ hai. C6 hai nguy@n nh2n chinh gby ra su bit c6ng. Thii nhit 18 khi c6c quy6t dinh tu phdp kh6ng dac l$p t r u k c6c quy& dinh chinh tri v i khi toi i n kh6ng th6 d i m bdo ring c6c n h M chinh quy&n kh6c tubn t h i lust ph6p. Thir hai, su bi t c6ng c6 thg ph6t sinh khi c6c th6 luc tu nhdn d h g quy&n luc t6c dong ttri quy& dlnh c6a toa in .

Ai duqc h ~ r h g lqi tii s u cdi thien chht 1-g ctia he thang tu phdp trong viec gidi quy&t c6c tranh chip thumg mai? Cb bing c h h g cho thiy, c6c co ch6 chinh thirc ph6t tridn cao nham d i m bdo thi hinh h w dbng c6 th6 lam cho t i t

c;i rnqi nngutn'd&u c6 lqi (xem hap 6.2). Vi du, cd

ngutri di vay v i ngutri cho vay d&u c6 l@ tir chc gidi ph6p hi& qud d6i v6i trutrng h p mi t khd n6ng thanh to6n. C6c bing chimg c k g cho thiy hieu qud hr ph6p cao hun c6 th6 r i t quan trong d8i v6i c6c doanh nhbn v i c6c doanh nghi@p nh6, kh6ng phdi thhnh vi@n c6c t$p doin kinh doanh. Mat nghi@n c h v& cic vu kien thuung mai 6 Italia, Rumani, Nga, Xlevakia, Ucraina v i Viet Nam cho thiy, c6c doanh nghiep tu nh2n m6i duqc thinh lap, chua thi&t l$p duqc mqng lu6i nhh cung tip vh kh6ch hing, ho$c kh6ng c6 quy& lyc thi trubng d6ng 'kd, l i n h k g d8i tugng c6 xu h u h g sir dung toi i n thuung mai nhi&u h i t . CBc doanh nghiep l2u dtri hun, nhit 1 i c6c doanh nghiep nh i nuuc, t h u h g c6 khd n6ng gidi quy&t c6c tranh chip 6 b@n ngohi toi in . Tumg tq, nghi@n ciru v; c6c doanh nghiep lbm vho tinh trang kh6nh tan tii chinh 6 - Ind6n@xia, H i n Q U ~ C , Malaixia, Philippin v i Th6i Lan nhan thiy c6c doanh nghi@p l i thinh vi@n trong c6c t$p doin kinh doanh it c6 khd n6ng xin ph6 s in chinh thirc h m hai l in so v6i c6c doanh nghi@p kh6ng phdi thinh viGn tap d ~ i n . ~ Thay v i o 66, c6c doanh nghiep thinh vi6n t$p doin t h u h g dam ph6n

Hop 6.2 Ai c6 lqi tli. cac to8 an hiiu hieu han?

Vao ddu thbp k! 19QQ, SL! slip dd cAa c k ca che Ihuc h i .chInh thuc d Ba Lan vB Xibvakia dgn dhn tinh trang tri hoan thanh to& kho dai d6i viri d c ndhg drdn cung ~ d p sin pha'm cho cac hha mAy chg bidn. 06 dAp Iai, cac hqp lac x i ndng nghiep tim cach xay d w g nhng lyc chdbidn sin @dm chn rMng h~ b h g cach lien ket Wc. DB' d6i phB, cac cong ty chi' bi6n n6ng sln b h cung c&p gidng, phln b6n va c k c h m g trinh h6 tru ddu tu cho nhCmg ning dan cung d p s8n phim cpa chrjng. (3hAng hcn, chi nhinh s h xuat sCia 6 0 a Lan ~ d a d n g ty Land 01 Lakds b4m chiu t w c An gia slic cho cac & trang trai nuC4 bb '&a vb. d o n h h g q u d i nay vay v6n de" mua trang thiet # j . T m g khi trbn thuc t6, cac ca chd tunhAn nay thay th6 cho ca che thi hhnh hgp u6ng chinh thh, chung dB la Wng chi phi h w t b&g kinh doanh. Hi&u Iw thi .Wnh tU phdp &bcn vao cud Wap kq 1990 6 Ra Lan vA mvak ia &n d&'n a! hieh mdt nhanh chbrg &a c ic cle. ch6 tu nhdn tam thui nay.

Ngu6n: Gow va Swinnen 2001, trang 5

86119 6.1 Cac dau vao trong he th6ng t u phap cba met s 6 nuac, 1995. (tinh tr6n 100.000 din)

Sd' vu kien Cac thim Cac nhPn duqc thu

phan chuyb vien tu )y bui toa Nubc nghiep phap khac su thim

A0 21 Braxir, 2

k u a d o 1 Anti va xci U8n 5 Phdip 10 Dlic 27 haha 12 W Lan 10 P a ~ r n a 3 Peru 1 ~d DAQ Nha. 12 T l y Ban Nha 9

a. Ke' dc trlnjng hop t h g ket Chfj thich: n.a ci, nghia la kh6ng cd s6 lieu. Ngu6n: Contini 2000: Buscaglia va Dakolias 1996.

C6 mat s6 V ~ I I d6 khi nghdm trqng n i y sinh trong so sanh cich thllrc hoat dong ci'la ciic h@ th6ng tu phiip khic llhau. C ic kh6 kh5n c6 th; ph i t sinh ngay c i trong 1lh1311g viec 1d1u dinh ng11Ya khii niem "thsm phiin". 6 mat s6 nuirc, tranh ch ip phhp I j r c6 th6 dugc giii quykt b&i mot th im phiin chuy@n nghiep 6 to2 i n chinh thirc, trong khi 66, tranh chip tuong ty 6 mat nuirc khic c6 th$ dugc d i m nhbn b& mot vi@n chllrc n h i nu& kh6ng phai la th im phi11 hay luet su. Va b cic trubng hop khic, tralh chip nay c6 khi lai durn giai quyit b&i mot tinh nguypn vien kh6ng duuc trd luong va thiau trinh d a p h i p lust.

Bing tr@n cho thiy c6 s u khic nhau d i n g kg trong s8 l~rqng cic thim phan chuyen nghiep, them chi ngay cP giua cac quac gia phat tri$n chiu A U v6i nhau. 6 mat s6 nukc, cic thim p l ~ a n Id16ng chuy@n d i m nhiem c6ng vi@c 6 toa i n lao deng va cac to; i n thu 1y c ic VL.I kien khbng phirc tap. Cac thirn ph in A O c6 nhiku nhin viEn h6 trq (117 ngulri tr@n 100.000 11gu6i d in ) . Nhimg dich vu ph ip 19 cfing duuc

td chirc khic i d ~ a u giira cic n~rirc cBng nghiep. ~ c u a d o va P@ru co t r~lng binh mot th im ph in tr@n 100.000 nguiri d i n . Con s6 nay nh6 hon d ing k6 so v6i s6 I u w g thim phsrl ir cic nuirc T2y Au. Tuy viiy, kh6ng phii th t c i c ic n~rirc c6 he thang tu ph ip co hi@^^ q u i d$u c6 nhiiu thim phan. Xingapo va My c6 chua d6n mot thin1 phin tr@n 100.000 d i n .

Cac bang chimg mui ve llai khia canh cua h e thong tu phap: to'c d@ va chi phi

Bao ciio nay sir dung mot cuac khio s i t chi tiat d6i VM cic lu$t s u dang hinh nghk d l d i l ~ g i i

hieu q ~ ~ i tuong d6i cGa cac he th6ng tu phhp vP khP ning tikp c ln he thang p h i p I j r ciia c6ng d i n 6 109 nuirc (hap 6.4 cung tip chi ti& v;

phuang p h i p 1u$n ciia khio s i t nay). Cuac khio sht nay t$p t r ~ m g vao s y phirc tap c i ~ a cic vu kien, 6 6 la mhc 66 kh6 k h h m i mot ngubi kh8ng c6 chuyEn m6n p h i p If g4p phii khi the0 h d i ciic thli tklc p h i p 19 d6 b i o ve quyin 1ui cci~a minh. C ic d6i tuqng duqc kh io sit g&m c6 cac buirc khic nhau trong tikn t r i h kien t~ing: mhc d a kho kh211 trong cac thJ tuc th6ng bio, muc d 6 phllrc tap ciia thii tuc kien tyng, va khi nHng tri hoHn viec thuc thi d o khang an (hop 6.5).

d i v& n h k g nuirc c6 thG tuc phirc tap, q u i trinh x6t xir cung it hieu q u i hcm, kg c i sau klu dH digu chinh i n h h u h g d o mhc thu nhep g iy ra (hinh 6.la). Ciic s6 lieu cho thiy mirc d 6 phirc tap c i ~ a thG tuc h e n tung kh6ng gi im khi thu nhbp q ~ ~ 6 c d i n tr@n d i ~ ~ ngubi g i im (hid1 6.lb). ~ 6 t q u i nay cho thiy, c ic nuirc dang phiit tri6n m$c dti c6 r i t it ngu6n lyc v i ngng lyc tu phAp ybu k6m han n h m g vsn co cac t h i ~ tgc phGc tap. Nguy@n nhPn c6 th6 vi he thang tu phiip u

cic nu& dang hit triin d$ thit bai h m , va tinh phhc tap ciia cic thii tuc kien tung d6 d i m bao c6 cic bien p h i p d8i trong trong q u i trinh di d i n quyht d h h tu p h i p cu6i c h g . M$t khac, cGng c6 th; la cac tl1i1 tuc phirc tap duvc i p dung d6 han chk khi 119ng tiap c$n he thang t ~ r p h i p vP d6 thiEn vi cho mat s6 c i &in hay doanh nghiep duqc r n ~ d5i. Tuy vay, mat s6

HOP a So sinh higu qu8 tu phip -

b - . - . Mot cuoc kheo sat duqc ti6n hanh d6 phuc VL! cho Bac cao nay dZ phan tich ntning khia canh cu th6 c i a dc h{ thdng t u phap. Khio sat nay dugc thuc hien bAng cact dgt ra nhihg c l u h6i chi ti@t ; to cac lust sv tai cac c6nr ty luat t u nhin 6 109 qu6c gia. Cac dir lieu duyc thu tlgq sB so s a w mot cach he thdng giiia t6c do xirlp kien tuns 6 cac he thang t u phap khic nhau. K ~ H O stit nciy dua ra

I hai t r uhg hap g i i djnh nhAm dai dien cho n h k g tint 'i hudng hay gap khi mot b8n khdng lhuc hien thanh toar

theo hap &ng: (a) tjch thu nha c i a n g d i nu; va (b) r h ~ hbi khoin nu (sec b] t r i lai hoac hoa dun 6 n h h g n h c ma sec khbng duqc sir &ng ph6 bibn).

Hai t h n g h m rdy duuc c h ~ n de" thay thd cho 1st c i cac loai tranh chip thuung mai ma toti an p G i thu ly. Myc dich Iua chon ha4 t d n g hap rgt khac nhau nay la d6

' kie'm tra xem lieu c6 th6 khai quat h d cac kdt ;ti tin duac cho tdt c i cac vu k@n d h SIJ khBng. Cac c&u h61

' duuc dua ra d6 cgp ddn qua trinh e6n bidn qua cac buuc c i a n h h g VIJ kien nay 6 toa an dja phuung t+thanh pht lun nhdt c i a nuuc duuc nghiin c h . Khdo sat nay cGng nghiin cuu cd cdu tritc c h he thdng tu phap- tuc la nguyen cao tim kiem SU bdi thuung c i a minh 6 d8u- v2 hi@ q u i trong viec ra quydt djnh tu ph*.

Khdo sht nay chi I@I chon cac vu Cien ma trong do t i t c i cac ben ddu l h h nhgn su thuc Wung bj cao var kh6ng mu6n thanh toan cho nguy6n cao. Trong tru6ng h m niy, cac phan quy6t c i a thsm man ST! lubn co @ cho nguy6n cao. Muc dich c i a vi&c Iua chon nay la dd gii

bnguy81-I muc dQ cdng bkng khac nhau giira cac nuuc ,' C h h g ta g i i tM't r ing b] cao k m g the k h h g tin sau kh

dZ x i an. Va ndu nhu x i y ra sq chdng d6i thi th6m phar . se lubn hAnh dong theo huang co lui cho nguyen dun c Cac dir lieu thu thgp g6m co so" luqng cac b h cdn t he

trong quy trinh t u phap, thin' gian cdn this dd h o h thank met buac va chi phi ma nguyen cao b6 ra. Chi phi cia nguybn cao la mot t h h c do t o the3 so s h h vd k h i nang ti6p can he thdng t u phap trong khi ba dir li& tren dc Iuung hieu q u i t u phap. Bing c l u h6i cing phln biet rS rang giira nhiing gi phap lugt yBu c i u va n h h g gi di6r ra tren thuc td.

Sau day la mot sd vi &,I vd c8c tau h6i dugc sir dunc trong CU& kh io sat nly: Cu ch6 thu h8i cac khoin nc q u i han dugc sir dung nti& nhit 6 n h c ban I$ gi? Lieb

ca chd nay co IchC khbng, khi khoin nu co gia trj thip tumg duang 5 phdn tram GNP trkn ddu ng&i va kh khoin nu co gia tri I&, tvang duung 50 phdn tram GNF tr in ddu nguui? Ca chd nay d w c ap dung 6 cac loai toa an nao? Phan q y d t t h~ t hbi nu la phan quy6t bing Idi car

:cu vAo cac kdt hen chung, pham quydt b h g Iui call c6 vao tinh hinh cu the va cac lust 6p dung, hay phan quy$. b ing v i n b i n c8n cirvao tinh hinh cu th6 vB cac lugt at dung?

Ngudn: Lex Mundi, O@ hgc Haward va Ngan hang Tt7i gioi, tai lieu cu sb c i a Bao cao Phat t r ih ~ht3'giai 2002

Chi so" phkc tap cda thd tuc ki6n tuna

Chi r d nky do l v h g m k dQ p h h tgp c k ~ U c t h i tyc k f l tung trong n h h g tranh chip t h m g mai dun g i h , va do do, cho bit9 mot ngucji khbng co chuy8n mbn phap Iy sB ggp kho khan nhu thd nao khi theo du6i cac t h i tuc phap ly nh$m b6o ve quyen I@ c i a minh. Chi sd n&y co gih trj tu 0 den 1, trong dtr gia trj biing 1 ch6 bi6t t h i tuc nay hdt I ;uc phuc tap va gia trj b ing 0 co nghia la thfi tuc nay t h b g p h k tap. Chi sd nay dugc xac dinh b ing cach tong nam bien s6 co tmng sd tuong duong nhau. Cac bien sb nay la:

Ng6n nggphap /j hay bidn m. Bidn nay mb t i muc do ngQn ngir phap Iy va bien pkip % c8n thifit trong cac buuc k h k nhau c i a qua trinh nay.

T ~ L ; tuc th6ng bao. BiQn nay mb t i r n h do phuc tap lien qua" tui qua trinh th6ng bao v6 dun kien (ga trat mdi tham du phien toa) va thbng bao phan quydt cudi cling c i a tua an.

Sq 4 i dien phap Iy. ~ i 6 n nay m6 td ddi v6i vvy Id& duqc thu Iy, lieu phap luat hay chudn muc thqc td co bAt Su6c phi i co hay khdng SIJ ku gilip ph* Iy t u mot lu4t su 3uuc phep k n h nghb.

Muc do phuc tap c& doll ki@n. 6iQn rdy d ihh gi? muc do phuc tap trong vi* chu8n bj vh trinh bay dun kien.

Sutri haan thi hanh do khang an. ~ i d n nay m6 td lieu viec thi hanh phan quyet c d i cling co bj tri ho5n khi b8n thua kien khang an cho tui khi khang an nay duqc giH quyet hay khbng, hay la phan quy6t duuc dua ra nhir chung co hiQu tuc thi hanh cao.

~ g u 6 n : Lex Mundi, Oai hpc Haward va Ngan hang Thd gi5, tai lieu ca s6 c i a BBo cao Phat tnBk Thdgidf 2002.

nu& dang ph6t trign vsn c6 c6c thfi Qc dcm g i h , v i mot s8 nu& d~ ti& hinh cii cich cic quy trinh tu ph6p. Trong s8 c6c nu& c6ng nghiep, m3c dii mot s8 nu& c k g c6 c6c thii ~ I J C

phip 19 phirc tap nhung hi& l ~ c thi hhnh tat hcm, SIJ c6 met c6c th6 ch6 b8 sung v i mirc da v8n con nguiri cao hcm ir c6c nu& niy l im mi t c6c t6c dung ti@u cut do s u phirc tap trong thfi tuc giiy ra (hinh 6.1~). C6c th6 ch6 b8 sung g&m c6 chc quy tic 6nh h u h g tbi dong lqc cfia th6m phln, c6c quy tic khuy6n khich nhim tZng tinh minh bach, chc quy tic inh h u h g t6i dong luc cda nhimg ngubi theo kien vh chc quy tic xhc dinh quykn han vh nhiem vu r6 ring hcm.

Mat dgc di6m khhc g i ~ p ph2n biet chc he thang kr phhp lh ncri xir 19 c6c VLJ kien. Thtl

nhit, vv kien c6 th6 duuc xii 19 tai toi i n c6 thim quy6n chung ho3c tai toi i n c6 thdm quy6n han chk. Cic toi i n c6 thim q u y h han chk g&m c6 cic toi i n chuyen trich, ching han toi i n giii quykt cic vu kien nh6 hay toi i n ph i sin, vh cac cu chi giii quy&t tranh chip thay thk, ching han hai d&ng trong tii v i thim phin hoi giii. Thu hai, thim p h h hogc thinh vifn cGa toi c6 th6 kh6ng phii 1 i cic thim phin chuyen nghicp, n h k g nguM dZ duuc d i o tao chuyen m6n vh lu$t ph6p. Th$m chi, c6 th6 c6ng viec chinh cJa ho kh6ng phii 1 i thdm phin hay thhnh vifn toi an. MQt thgm phin kh6ng chuyen c6 th6 1 i nh i hoh giii, vifn chuc hinh chinh, thuung nhsn, hay bi t kjr mat ngu&i kh6ng chuyen n io khic c6 thim quy6n ling nghe v i x&t xii vu kien 6 toi in .

Cic nu& nhu 6xtriylia, Bi, Xingapo v i Mj; kh6ng dbi h6i lu6n phii c6 mgt cic thdm phan tai c6c VLJ kien. 6 mat th6i cuc nguqc lai, Gcuado, Ceng hoi Ar$p Ai C$p, Italia, Libing v i ~ a r 8 c dbi h6i th$m chi c6c vu thu hai nq dun giin ciing phii duqc ph5n xG b6i cic thim phin chuyen nghiep tai cic toi 6n thim quy& chung. Cic yfu ciu nhu v$y lim ting chi phi c6ng cong c&n thikt d6 giii quy6t vi@c ki@n t u g v i k&o dhi ding k6 thM gian c ia cic vu ki@n.

Met bicn phip bd sung 1h hinh thuc trq giQp phip 19 tin thikt d6 mat nguM kh6ng c6 chuyfn m6n v b c6 th6 the0 kien. Nhu thio lu$n 6 du6i diiy trong ph&n vk cii cich tu phip, nhu ciu c6 dai dicn phhp 19 chuyfn nghiep lim chi phi ki@n h n g tZng lfn ding k6. Do 66, nhu ciu niy trb thinh m+t rio cin han chi khi ning tikp can he th6ng toh i n cGa ngubi nghko. Trong cic t r u h g h u ~ duuc nghifn c h trong b i0 cio niy, c6 r i t it nu& yfu ciu bi t buac phii c6 lu$t s u chuyfn nghiep dai dien ph ip ly cho cic bfn trong kien m g . N h b g nuwc c6 yfu ciu n iy dku lh c6c nuuc c6 thu nh$p trung binh v i cao, nhu gcuado, Libing, ~ a r k c , Philippin vh Vfnexuela.

Cic nu& cing c6 thM han giii quy& cic VIJ

kien d5n su lifn quan t& tranh chip thuung mai r i t khhc nhau. 6 Dan Mach, Nh$t Bin, Niu

Hinh 6.1 a) T l~d tyc phirc tap lam gihm hi@ quh

HI& q&i hr phap

l o o 1

Sy phuc tap cua cac thb tyc kien tyng

b) Cac nuirc giau ciing co cac quy djnh ph1i.c tap, nhung ....

Sy p h h tqp cba cac VL! kien

lS0 1

0 4 - -1--r---

Ngheo Trung binh thap Trung binh cao G~au

Muc thu nhQp

c) .... cac nuirc nay co cac he th6ng hi@ qua hon do co cac thd ch6'va n5ng lyc b6 sung

Higu qui t u phap

'" 1

Ngheo Trung binh thap Trung binh cao Giau

Muc thu nhQp

Chu thich: Cac gia tri cao han th6 hi& hi& qua cao hun (hinh 6 . la va 6 . 1 ~ ) hoec suphuc tap nhieu h m (hinh 6.lb). Ngudn: Lex Mundi, Dai hoc Haward va N g i n hang The gitri. tai lieu cu s& clja Bao cao Phar tn6h Thggidi 2002.

Dilin, Xingapo v i My, chi mat chua d i y ba tI15ng d6 di t6i ph in q i ~ y i t cu6i chng v; vi@c thu 116i cic khoin n q nho t u m g d u m g 5 phin h i m

GNP tr@n d i u ngirbi. Tri i lai, phi i m i t t6i hcm hai ntirn d6 c6 th6 di dkn p h h q ~ ~ y 6 t cii6i c h g 6 ColBmbia, Cang hoa Sec, CBoet, Manta, MBd5mbich v i C i c tidu v i rmg qu6c ArSp

th6ng n h i t trong n h k g V ~ I viec tuong tu. Hi@u lirc thi h a h cac p h i n quyi t 6 cic nuirc

ciing r i t khac nhau. 6 nh6m trr c ic nuirc giau nhit , can trung binh 64 ngay d6 thu h&i cac khoin n o nh6 sau khi quan toa dua ra ph in

quy6t. Hieu luc thi hanh &c ic nu& t11uoc nh6m ph in tu ngheo nh i t cbn t@ hcm nhi6u. Trilng bin11 ph i i rnit t6i 192 ngiy d6 c6 thd thu 116i nq sau khi dZ co phan quykt clja toi i n . Dby la mot

khoing thbi gian di i , hit 12 d6i v6i chc doanh nghi@p nh6 b/ han ch i trong kha n ing vay v6n.

Ciing co n h i h khac biet giCra c6c nu& b mhc d o thu nh$p t u m g d u m g . Vi dl!, thbi gian thi h i n h mat p h i n quy6t b cac nirirc kh6ng gi6ng nhau. 6 nh6m p l ~ ~ n tu c ic nuirc nghho nhit, th6i gian trung binh can thi6t d6 phan quyi t thu 116i n q duoc thi hanh chi la 18 ngiy b Gana nhimg I@n t& g i n 450 ngay 6 X@n@gan. S ~ I khic nhau Itm trong hieu luc thi h inh mat l in nCra cho thiy, chi tin ti6n hanh cic ci i cich d m giin trong he th6ng tir phap b c i c nu& dang ph i t tri6n cCing c6 th6 n i n g cao d i n g k6 k h i nZng

t ikp c$n he thang n i y cJa c ic doanh nghiep va c i c doanh &in nh6. ~ i 6 u nay c6 nghia la c ic

lioach dinh chinh s ich kh6ng c in d~ cho t6i khi t i& hanh mat cuoc ci i cich toan di@n he thang tu p h i p m i c6 th; ti6n hanh c i i t h e n tirng khia canh cy th6 trong ]I@ thbng nay. Trong khi cic cuac ciii cich toan di@n h@ th6ng tir pliap c6 th& g$p ph i i su c116ng d6i chinh tri, thi hinh t h k c5i cich C ~ I th6, tr@n quy m6 nhd, c6 thd d$ thcrc hien hon trong ng;n han. Trong mat s6 h-utmg h q , c i i c ich hi& q u i c6 nghia la x iy dung n@n mat thd ch6 m&, ching han phat tri6n ma t toi i n chuy@n trich, thay vi digu cl~ir-Lh c i c tlid ch& hien dang tan tai (xem th io 1u$n v& ci i cich tu phap b phan dir6i).

C L I ~ C kh io sat n6i tr@n n h i n man11 s ~ r khac

nhau giGa c ic nuirc bong n h h g noi dung 11191

p11ap c61 th6 ciing nhu trong hieu llrc thi hhnh lu$t ph ip . Va r h h g kh6 I d ~ i n trong c ic linh vgc nay c6 th6 i n h hubng t6i hi& qlri. Thir

nhit, t6c d a giii qilY6t mat ki@n c6 th6 r i t kh ic nhau giiia c ic nirirc kh ic nhau. c h i n g hgn, thbi gian d; gi i i quy6t mot tranh chap t h m g

mai lien quan t6i sbc bi t r i lai c6 th6 tir 35 ngay (nhir b Xingapo) t6i 4 n i m (& XlBv@nia). Thir hai, p l ~ i n lh s i ~ khic nhau n i y c6 thd duqc giii thich b ing cach b6 tri c ic thii h ,~c ciia he thang tu phap. N6 g6m c6 su ph6 bi6n ciia thG tyc bang lbi so v6i thlj b c b ing viin bin; str tan tgi c i a cac to2 an c l~uy@n trhch, k6 c i cic to2 i n chuyen gidi quy6t n h i h ~ g vy kien 1h6; k h i nZng khing c i o trong ho$c sau klii xitt xfi; va s8 l u w g khing c io duqc phep. Thir ba, mot s6 d$c di6rn cJa lie thang hr p h i p thubng di kern v6i k6t q u i hoat dong tu p h i p t6t hcm. c h i n g han, cac th6 tuc b ing lbi v i phien to; li@n tuc (phien toa di&i ra trong cac ngay k6 tihp n l ~ a u cho t6i khi vu ki@n k6t tliilc) giHi tliich du rn k h i n h i h SF khAc nhau v$ thbi gian giii quy6t trallh ch ip thircmg rnai 6 cac nuirc (hap 6.6).

Nghi@n c h nay cung chi ra rang, 90 ph in tr5m cic thil tyc c i ~ a CBxta Rica, gcuado, Goatemala, ~ a r 6 c v i X@n@gan v i 100 phhn trZm c ic t h i ~ ti!c 6 ~ c l ~ e n t i n a , ~ n d u r b t , Tby Ban Nha v i V@ni?xui.la la bang van b i n . KhBng c6 gi

d i n g nggc nhien khi bi6t r ing qua trinh thu l h i n q trung bin11 kit0 dai 180 ngBy 6 ~ n d u r a t , 300 ng iy 6 ~ c h e n t i n a vB 432 ngay b X@n@gan. SLJ i p d i o c i ~ a cic t h i tyc tren cung d? nhsn th iy

b mat s6 nu6c cBng ngliiep. c h i n g han, b Na Uy va Nh$t Bin, 80 ph in tr5m c ic th6 tgc tir phap trong cac vy ki@n thu h6i n o durn n g h @ n c h ~ dbi h6i ph i i co c ic t i i lieu b ing v i n b i n . ~ h 6 n h m g thbi han giai qupkt c,hc V ~ I kien b n h k l g nirirc nay vHn tirmg d6i ng&: trung

binh 1 i 90 v i 60 nghy cho t h g nirirc. s a n g chimg nay cho h i y , cic t h i ~ t ~ ~ c phirc tap dgc biet g i y r%c s6i 6 cac nuwc ngheo, tai day nhimg t11G tvc n i y c6 th6 khuy6n kKc11 te tham nliimg hay t rbnsn kh6ng phh h q d o trinh d o nZng l~ rc h inh chinh y 6 ~ ~ k6rn cJa cac n~rirc dang p h i t

IU b Tuynidi

. . U T L I ~ ~ ~ Q ~ , v#UU,I Mu& *k hrulUvARg dibw~a pw rn@tbhgi q c glgqbm&rrctim~ pryar l)u~rn+tquamtpk&& w. i q ~ i ~ a i t i ~ ~ f i r n g qn* -45 d r r ~ t h m f i wan. M ~ & I ~it4 d r ~ i h g Mi W. 'b ab. vV 4)iiii** t u 4 r a c -6 llrt mtyy nncr8gi3.*t W ZO~...C;~+~I~C&Y. *I $ v$ &yd~l#p b&-cn@g'rkrk m, ls44 LJI 4 4qE 4 * * $ d&l hifi I& bh@ wF&jDYfb - - . *+a &&I- m H ?h@gr

f iGt .w .dq ~ i i n nip kt&pqi b&,Siil cb dgi.dign phrp.ly%c chi phi ~ h & p ly d;r h6 fh i kfioing54 dbla kCri co sht dai d b c;a%$t a b$hg kfibl ig hill 6guyer) zao lu ai d~eri chp rnir~ti,. Cirripl(hdng mBI le bt+l 14 i l l cho 1ki1 l+ rglm Eku $a !& v i riguyen cPo chi h-kl m& kh& I( phi dio 11gM chak mLp chung 20 @!a de ngirbi rl&y lhW; hj en liy bhi -1 nq. Trdi la^. nrlidu'nu& u binkt d o ~ p h a l ~ie'n'kinh \ L l m g duartg cC, qua lr inh Ihu t16i cac Khoin rlq rihb rSil ~ i t r j m ~

v i tbn 'kim. ~ h & n g hab, ihu ha mot k h h h a mho a VBnewBla &i h6i m&f quit trinh r& phth ,lap.: C& Ukti li6n QUWI va *an loA phai k& qua 31 bu&t ~h i i tuc cl?& lap (il. kRi de It'inh dan kign cho tul kkh[: kt?oin nu duuc Ihar'lh loan. Thd gian lrtlng b h h c b q@ tribh n iy k b o h me1 nSm va su &ti, dien,phap Iy d a c k b i n La bak buqc llrong ~IJ nhu 5 hbu he! .cac nu& talinli khac. V i k b u 118 cbc kt-& M nh6 i YLnimlUa o l n f ttiumgk&n ibso.& eh i .p i J t q $ rb bm. hj bad rti

trign. thbi, c h i ~ n g ciing t l i u h g trb thanh cac rao can han ch6 scr tham gia c3a ngirbi ngh&o v8o c6c t i& trinh t i r ph6p.

Khi xhy dcmg nhiirig th6 ch6 t i r ph6p co hie11 qu i , cac n h i hoach d lnh chinh sach n h i m muc dicli tliiht I$p c i c toi i n d6 giii q ~ y 6 t C ~ C vu kien niet c6ch it tan keni, n h a d i chong va cbng b ing trong khi t6i da ho6 duqc k h i n5ng tigp c5n ciia ngubi d i n . Cac bign s6 nay kh6ng dec I$p vtri nhau. Tuy nhien, cac b ing chimg cho thiy, su d6nh d6i gillra c h h g la r i t nh6. ~ l i & - ~ ~ han, khi he thang t ~ r p h i p hoat dong r i t tri tre thi viec cdi thien t6c d o he th6ng n i y co th6 duqc thirc hien ma khbng l i m gi6m di SIJ c6ng b ing clia he thang. Mat n g h e n c h g i n d i y v;

Achentina cung cho th iy la cac nlia hoach chinh sach khbng phi i lubn lubn bi rang buac bbi str danh d6i nay; nghiPn c h nay chinig minh la, d6 mang lai cbng bing, he thang t ~ r phap c in phi i k l ~ b n g duqc ch$m chap. ~ h 6 nhimg, nhi& nha hoach dinh chinh s6ch vsn tikp tuc sG d u n g nhlmg s u din11 d6i n i y d$ bien minh cho hanh d a n g d u y tri ti& trang hien tai c i ~ a ho. 'O

Khi n5ng c$n he th6ng tir phap, n h i t la ciia ngubi nghPo, trong x2 hai c6 th6 bi han ch6 bbi cac nh in t6 n h u sir pl~irc tap trong cac tti3 tyc, b i t buoc phdi co dai dien phap Ijl hay Wibng va cac chi phi tai chinh cao. Vi du , khi hi11 hgt c ic th4 tijc d i u phi i b dirtri dang v%n bin chh khbng phi i b ing Ibi tlu' klii nZng t ikp c$n he thang t ~ r ph6p c i ~ a ngubi d i n chng r i t han c116 (hinh 6.2).

C i c loai V Y kien m i to2 i n cila mat qi16c gia

Hfiih 6.2

Qua nhiiu thu tuc van ban han che kha nang tiep can he thong t u phap

Kha nhng tlep cen he th6ng tu phap

Cac thu tuc vhn ban (phin tram cua tat ca cac lhu tyc kien lung)

Chu l h x h S6 luang cac nuuc trong mdi nhom phan l o a ~ la b i n g nhau.

G I ~ tri Ian han phan anh kha n l n g lidp can t6t han. Kha n l n g liep cAn

he thong tu phap duac dlnh nghia la muc dB C ~ C cBng dan duac 'binh

d i n g lheo phap lual. co the 11ep can mot he lhb'ng I u phap ddc lap,

khBng p h l n b ~ e l d61 x u va duac cac luc Iuang an ninh IBn Irong. Thang

diem l u 0 den 10 em cang cao Ihi muc do cBng b i n g lheo phap luat

cang cao' (Freedom House 2000)

Ngubn: Kha nang ti6p can he thong Iu phap: Freedom House 2000; cac thu tuc van ban: Lex Mund~, Bai h w Harvard va Ngan hang The g16i. Iai

lieu c a s6 cua Bao cao Phaf fr16h Th6gim 2002.

ph5i gi5i quykt th6 h e n n h h g lua chon chinh

sach. Thli tyc d6 gi5i quy6t mot tranh chip c in ph5i tuong ximg v6i gia tri, t im quan trong v i

muc d 6 phirc tap clia tranh chip. NhGng tranh

ch ip cb gia tri t h ip hay don gi5n c6 thd gi5i

quy6t b ing cac thir tuc don gi5n v i nhanh chong hon v i sii dung it ngu&n lyc ciia toi an

hon. c h i n g han, cac tranh ch ip cb gia tri tranh

ch ip t h i p co th6 dugc gi5i quy6t b& mot toi an chuy6n xii 1y cac vy h e n nh6. Ngiin h ing ~ h 6

gi6i dang tich cuc tham gia thikt l$p he thang

n i y 6 Cong h o i Dbminich, noi co t6i hon 80 ph$n tr5m cac tranh ch ip thuong mai li6n quan t6i s6 t i& nh6.

Cac lya chon chinh sach cChg c in d ~ r g c dinh h u h g the0 s y lya chon clia ngubi diin. c h i n g han, c h h g cii thyc nghiem m6i diiy cho thiy,

nhimg ngubi li6n quan t6i tranh chip danh gia

cao ca hoi dugc b i y to quan di6m tir phia ho cho

mot n h i phiin xii khbng thi6n vi; di$u n i y co nghia l i , d6i v6i ho, cac thu tuc bgng lbi tr~rirc

quan toi d ~ r g c xem 1i dsc biet "cbng bing". Tr6n thgc t6, nhiin t6 n i y co t i m quan trong 161-1 hon

t i t c5 cac nhiin t6 khac dugc ki6m dinh, k6 c5

kkt qu5 thyc t6 ciia tranh chip. "

Ciic n o I L I ~ cai cach tu phap

Co r i t nhi& n8 I~rc c5i thien hi& q u i tu phap 6 cac n~rirc c b i ~ g n g h e p v i cac nuirc dang phat tri6n. l 2 Tuy nhi6n, co ba noi dung chinh co rn8t

trong nh*g sang ki6n c5i thien h e u qu5 tu

phap th inh cbi~g. Do 1i:

Ting trach nhiem clia cac thim phan. D6i v6i

nhimg ngubi lirn viec trong khu vcrc cbng cong, dam b5o tinh th in trach i-hiem cGng t~ rcn~g ty n h u t6n trong hop d6ng v6i khu vyc

tu nhiin. Cac th im phan dugc hop d&ng d6 dua ra cac phAn quy6t co hi& qua. Tuy nhi611, n h a g d$c di6m th6 ch6 cGa he th6ng

tu phap v i sg co m8t cira c6c th6 ch6 b6 sung

(ching ha11 cac phuong tien truy$n thbng) i i d ~ h u h g t 6 i dong lyc cua cac th im phan

khi dua ra cac phan quy6t n iy . Viec cung tip

thbng tin v; hi& qu5 t u phap v i s u giam sat

rat quan trong, no 5nh h u h g t6i dong luc v i

trach nhiem cria cac th im phan. Tinh trach

nhiem cChg co th6 dugc t5ng c u h g nhb ap

luc tir x5 hoi diin sy. B Don gidn hoa. Viec don gi5n hoa cac thir tgc

phap 19 co th6 dgn d6n cac k6t qu5 cb hi&

qu5 hon. Don gi2n hoa co th6 tir viec thay th6

hinh thllrc xii h e n c5n cii v i o v5n b i n bgng c5n c b v i o l& noi ho8c tao ra cac to i an chuy6n trach. C5 viec nh in manh qua miic

v i o thil tuc 15n viec thi6u nghi thllrc qua d h g trong he t h h g toi an dhu cb tl16 lirn giAm s y

cbng b h g trong he thhng n iy . Tuy nhi6n,

n h ~ r d5 dugc gi5i thich trong ph in truirc, co b ing c h h g cho th iy he thang tu phap 6 cac

nuirc dang phat tri6n vira thi6u n5ng lyc vira

co qua nhi iu nghi thbc v i thil tuc phirc tap. m Cic ngu& lyc duqc t2ng crrbng. 6 mot s6

nuirc, he thang tu phap thihu ngu&n lcrc t r im

trong. Trong n h h g tinh hu6ng n iy , cac ngu&n lyc b6 sung cb th6 giilp c5i thien hieu

qua tu phap. Tuy nhi6n, trong h i u h6t cac

t r u h g hop, nhimg ngu&n lqc gia t5ng cho he thang tu phap chi lirn t5ng hi& qu5 n6u chling b6 sung cho cac ci i cach c5n b5n hon, ching ha11 loai trir t i t c i s g d u thira va thi6u

hi& q u i trong he th6ng tu phap. ~ i 1 1 diiy, To i an ~ 6 i cao Philippin d5 y6u c i u t5ng c h ti6u cbng cong cho he th6ng t u phhp. Tuy

nhi6n, mot bao cao ciia Trutng tiim Qu5n tri ngu&n lyc cbng cong, mot t6 chirc phi chii-h phli 6 Philippin, dii xac dinh co nhiku don vl

v i nlu;u chlic n5ng trirng l$p nhau giGa v5n

phong t h ~ r ky toi an v i v5n phong chanh an. Co tbi 11 b6 ph$n v5n thu lirn viec 6 cac v5n phong khac nhau ciia To i an ~ 6 i cao, v i cac

dcn~ vi n i y khbng 11; dugc n6i mang v6i nhau. ~ 8 i don vi thbrc hien cac chhc n5ng xii 19, phiin loai v i luu tru gi$y tb cGa ri6ng

minh. Uirc tinh, 116u s y d u thira n i y dugc loai b6 kh6i he th6ng tu phap, co th6 tikt kiem t6i 8 ph in tr5m ngiin sach ciia he th6ng n i y d6

sii dung cho cac muc dich khac.I3

Tinh 1 h 6 ~ tric-h n hien~ Khi cac th im phan phi i chju trach nhiem v6 nhimg hAnh dong c i ~ a minh, thi he th6ng tu phap c6 th6 trb nCn hieu q u i hon, v i cac th im phan co th6 giii quykt cac vy ki$n mot cach nhanh chong v i c6ng bing hon. Dong co cila cac th im phan MI h u h g t6i hieu q u i tu phap. MGt khic, tl1i6t k6 th; chk lai i n h h ~ r h g t 6 i dong cociia cac th&n phan. Mot trong cac nh2n t6 co b i n inh h u & ~ g t6i dong co nay la th6ng tin v6 hi& q u i tu phap, nhb d o cho ph6p the0 d6i k6t q u i c6ng viec ciia cac th im phan. Mot giii phap khac thubng dugc sir dyng la viec i n djnh

thbi han giii quykt the0 lu$t d6i v6i cac loai vy an cu t116. Tuy thbi han lu$t dinh dang trb t h b h mot bien phap dugc sir dyng ph6 bikn d6 d6i pho v6i tinh trang xir ly cac vu an ch$m chap, nhung cac k6t q u i c11o d6n nay chua dugc thinh c6ng l im. cl,%ng han, b My, thbi han ban d i u dugc Toa an ~ 6 i cao dGt ra d5 kh6ng c6 hi& Igc thi h i n h tr6n th~rc th. NguyCn nh2n phin n i o d o kt16 kh5n trong viec giam sat cac c6ng viec tu

phap. Kh6ng co mot bi$n phap khach quan nao c6 th6 cho bikt vu kien kho d i i vi n h k g kh6 kh5n thgc s g ciia vy kien n i y hay d o th im phan d5 thgc hien kh6ng t6t c6ng viec ciia minh. Mot vi d y khac, cac th im phan b ~ c h e n t i n a v i B6livia dugc i n dlnh cac thbi han b i t buoc phi i tikn h i n h v i dua ra quykt dinh d6i v6i cac vy ki$n, nhung cac thbi han nay hikm khi dugc d i m b i o tr6n thyc tk.

Cac h$ th6ng tai 6 6 mBi thin, phan lam viec theo ljch trinh x6t xir ciia ri6ng minh d5 thu dugc mot s6 thanh c6ng. Trong cac he th6ng nay, mot th im phan phu trach t t r d i u cho t6i cu6i mot vy kien. H$ th6ng nay khac v6i h$ th6ng lich trinh x6t xir chung, trong d o toa an co th6 ph2n c6ng cAc p l ~ i n khac nhau ciia c h g mot VLI An cho cac thin, phAn khac. Ljch trinh xet xir chung co mot s6 ~ r u di6m nhu vu h e n co th6 vsn d ~ r g c x i ~ c ti6n n6u nhu mot th im phan bi 6m dau hay c6 quA nhi6u c6ng viec khac va cac th$m p h i n c6 th6 chuyCn m6n hoa v i o n11Cmg c6ng viec CLI th; ma ho co ky n5ng t6t nhit . N h ~ r n g n6 ciing co cac nhugc di6m nhu

kh6ng c6 mot th im phiin n i o h z u th iu dao v6 vu kien, cac th im phan khic nhau c6 th6 dua ra cac phan quy6t kh6ng nh i t quan v6i nhau, va nku nhu vy h e n k6o d i i thi sZ. kh6 c6 th6 bikt dugc ai la ngubi phi i chiu trach r h e m . Mot s6 nghCn ciru n h k th iy rang, lich trinh xet xir ca nh2n thubng d i khm v6i thbi gian giii quykt nhanh hon, U16ng chi vi vi th im phan phg trach vu kien h z u bikt th iu dao hon v? vy kien, ma con vi cac th im phan c i m th iy c6 trach nhi$m cao hon d6i v6i vy kien. l 4

Viec cung tip cac dCr lieu th6ng k6 chinh xac lam giim s g tri h o k d o cac th im phan quan t2m t6i danh tikng ciia ho. c h i n g han, nguiri ta d5 nh$n thiy i n h h u h g nay b C616mbia v i Goat6mala.15 Kmh n g h e m v6i cac c h u m g trinh giim thbi gian tri ho5n b My cho th iy nhimg v i n d? trong mot vy an, nhu tri ho5n qua l2u, c6 thz c6 nguy6n n h k t i r chinh vi th im phan. Do do, cac llch trinh x6t xir ca nh2n lam cho cac th im phan phi% lam viec n6 lgc hon v& q u i n 1y cac vu i n co hieu q u i hon. I6Khai quat h m , nhimg i n h hubng t 6 i danh ti6ng la mot nh2n t6 quykt dinh lieu s g tri hozn xiy ra b toa an co nghiCm trong hay kh6ng. Tuy r h 6 n , r i t kho co th6 d o lubng dugc cac m6i lo ngai v6 danh ti6ng. Cac ci i cich nhu cung tip s6 lieu th6ng k6 tu phap co hieu q u i d o chung cung tip dugc co s b d6 danh gia hi& q u i ciia cac th im p h h , va d o v$y, tac dong t 6 i danh ti6ng ciia ho.

Ngoai cac s6 lieu th6ng k6, s g minh bach cao hon trong c6ng viec tu phap cung v6i m6i quan t2m t 6 i danh tikng v i mong mu6n co th6m uy tin ciia th im phan c h g g6p phin c i i thi$n hi& q u i tu phap.I7 kt lu$n nay d5 dugc chirng t6 b mot s6 nuirc c6ng nghiep. Khi cAc th im phan x6t xir c6ng khai, cac lu$t su, ngubi thua kien, phuong tien th6ng tin dai chung va c6ng chung n6i c h w g co th6 the0 ddi c6ng viec ciia th im phan. Mot nghiCn c h danh gia i n h h ~ r h g ciia cac thii tgc t u phap dugc truy?n hinh b bang New York nh$n t h i y hi& q u i c i a cac th im phan d5 t5ng lCn mot p h i n ba trong klli d6ng thbi vsn t5ng dugc chi t l u m g cac phan quyi t ciia ho. l 8

Cac nhoni xii h$i d i n sLr c6 th6 dong mGt vai tro quan trong trong viec lam tdng trach nhieni

ci'la he thang tu phap. Vi du, ndm 1994, t6 chbc Fundacion para la Mo-dernizacon del Estado va Instit~lto para el Desarrollo d e Empresarios

~ c h e n t i n a dZ xu$t b i n ma t bao c i o v6 nhu C$LI

tin co tinh minh bach cao hon, n h u 1 i mat p h i n trong d6 an ci i c ich tu phhp. Cung tai ~ c h e n t i n a , t i chirc Poder C i ~ ~ d a d a n o d5 thinh

l8p lnat L I ~ ban cilng v6i cat t6 chirc xa hai khic d6 theo d6i c6ng viec clia Hoi dong T L ~ phap mtri duqc thinh I$p. Nhom nay d5 d6 nghi cho phep c6ng chljng tham d u c6ng viec xet xu cira hei d8ng va dd xui t b i n cac bao cao ve lioat dong c i ~ a hai d6ng. 6 Philippin, ~d chirc vi hoat dang tu phap

tot h m , Phong trao c6ng d i n toin q ~ ~ 6 c vi b iu cir t ~ r d o va C8u lac b6 doanh nghiep Makati di3 thanh l$p d u an CoilrtWatch vao nZm 1992. D u an nay giii hai quan s i t vien, thirbng la sitlh vi6n lu$t, t& cac phong xli an trong mat thbi gian dai. Cac quan sat vien nay dknh gia cac th im p h i n sau m6i chuy&n vi&ng thZm, dkra tr6n quan sat t r~rc t ikp va di2u tra ph6ng \r$n trlrc ti&p c ic lu$t slr va c6ng t6 vien trong vu i n . Chc tieu c h ~ l s n d6nh gia g6m co sLr hiiu bikt lu$t phap clja th im p l~an , cung nhu viec t i&

h a n l ~ cac thu ~ L I C va dya tr6n cac thutrc d o nhu sLr nhanh cli6ng, hieu q l ~ i va t6c phong lich su. Ngay sau khi cIiuo7ig trinh nay duqc b i t d i u , c ic p h u m g tien th6ng tin dai chilng nhan th!iy h inh vi ciia c ic t h ~ m p h i n dZ thay d6i v i hiell

C ~ L I ~ clja to i i n duqc 118ng cao dang k6. "

Don giin ho.i csi t-ich ra cirr

Ngubi ta th iy r ing viec don gi in h o i c ic thil t i ~ c va hi$u lirc thi hanl~ , cai thien hie11 q ~ ~ i tir phiip ( n h ~ r chi ra trong hinh 6.2). Co ba loai d m gian h o i hay ci i cAch C ~ C ~ L I duoc xern xkt trong

p h i n nay. Do 19: tao ra cac toH i n chuy@ti trich, cac co chk giai q ~ ~ y b t tranli ch ip thay thk, va

don gian 11oi t h i t l ~ c phap 19. C;ic to2 i 1 7 chu,y&n trich. C ~ L I t r i ~ c cGa lie

thang toa i n cb th6 dtrqc thay d6i b ing viec tao ra c i c to i an chuyen trach..Cac toa an nay

duqc chuyen m6n h o i theo t h g v i n d & (nhu toa an pha s i n va toa an th~ro7ig mai) h04c the0

quy m6 c i a V L I kien. Tao ra ho3c p h j t tri6n cac toa an xh 1y cac vu kien nh6 I i ma t trong cac c6i cach tu phap thanh c6ng n h i t . Co nh i2~ i vi

d i ~ n h ~ r vby. c h i n g han, 13 Braxin, cac toa an xcr

Iy cac vu kien nl16 da rilt n g i n m a t nlia thbi gian thil Iy va mi3 rang k h i nZng tikp c$n tu p h i p cila ngubi d h r n 6 ~ 6 n ~ K6ng (Trung Q L I ~ C ) , thbi gian tir khi giii don kien ttri phien xir d i u tien c i ~ a Toa an d6i \I& chc v g kien nh6 chi m i t co b6n tu in .

Cac toi an n i y cung r i t th6ng dung 6 c ic nutrc c6ng nghiep. in d8y, n~rtrc Anh, t h g thanh c6ng trong lich sli- v6i cac toa an xli I j r cac

1761 kien nhh, d5 tdng ngu6ng tranh c h i p duqc xli I j r 6 toa nay 1611 mhc 5.000 b ing . Toa an xir ly c ic VLJ kien nh6 cCmg bikn 6 Oxtriylia, Nh$t Bin va My.

C ic toa an chuyen trach theo v i n d6 cling c6 th6 thee d i y tang hieu qu6. N h k g toa an nhir v$y d5 dirqc thanh l$p d6 chin chinh viec thu h&i n q a mat s6 nu& n h ~ r Dlic, Nh$t Bin va Ha Lan. Cac toa an lao dang 6 ~ c u a d o dii gop ph in gi im thbi gian xir ly c5c tranh c h i p lao dang. hlhi6~1 toa an ch~iycn trhch nhan rnanh vai tro trong tai va hoa giii, d o 6 6 mat s8 kkt q u i tich cLrc clja to; an chuy6n trich c6 th6 15 kkt q u i c i a sLr chi1 trong v i o c ic bien p h i p giji quy6t tranh ch ip k h i ~ . ~ ' Cic to i a n chuy6n trich cung phii d ~ r a ra cac butrc t h i ~ t l ~ c d ~ r q c do71 gi6n hoa nkil n i~ l6n g i im btrt mot s6 thli t ~ ~ c cila toa i n

d i n skr chung. c h i n g han, toi an t h u m g mai m& duqc thinh I$p g i n d i y 6 Tandania dd g i im thbi gian trung binh xir ly tir 22 thang xu6ng con 3 t l ~ i n g - ~ ~ . Viec thinh l$p toa an thixong mai Tandania la k6t clili cila cac n6 I~rc cti~lng c i ~ a chin11 phil, gi6i kinh doanh va cac nh i t i i trq q ~ ~ 6 c tk (hop 6.7).

Ca'c co chk khic giii Y ~ Y g t trad7 chip. 6'cac n~rtrc dang phat trign, ncri c6 he th8ng tu p h i p thiau hieu qu i , c ic co clik khic giai quykt xung

dat (ADR) c6 th i thay thk cho cic thcl tyc p h i p I9 chinh thirc thiku hie^^ qua. CAc co chk ADR r i t da dang, &rn co tir bien phap lioa gi6i dua

~ p 6 ~ 1 Thanh Igp to8 an chuyen trach thlrang mai 6 Tandania

l oa an Thirung ma1 l andanla dvuc tharih lap nam 19

]hula met bo phgn chuyen rn6n hoa c i ~ a Toa an T ~ I ca

Y o duuc ttianh lap vao thai gian chinti ph6 Tandania ca <&t the0 dud1 he thong th/ Inrang va mong mu6n da ~ ihanh qua trinh x j y d~,mg rnbt he thong lugt phap va I

phap d d ti6 tru cac cai cacti thi trtfung.

Toa an Thlrmg mai co lhdm quy&n d61 vui cac v

i ~ e n lhen quan IUI so tien it hor 10 t r ~ e i ~ Tsli (kho in

12 500 dola) Toa an nay co muc phi cao hun so vui b nhgn xir I? chung clja ToB an Tdi cao. Phi thua k18n b i n

i h o i n g 3 p t i in trarn s6 tien tranh chap t a ~ Toa an Thuun

nal, tror-ig ktii phi r-i;?y o bb phgn xir ly chung chi I;

120 000 Tsh (khoing 150 dbla). Mire phi cao kh6nc ihuy6n ktiich nh16u ng~rhi thua kien va ntiifng nguai thir:

i ien ttiuilng sir d ~ l n g Toa an To1 cao thay ctio Toa at

Thlrang rnal. Viec khang cao d61 v01 cac IBntl sa b6 tia) :am th6i c ~ i a Toa an Thuang ma!, la rig~lyeri nh8n pht ~ 1 6 n clan d6n s ~ r tri ti5 trong 118 thong I L ~ phap c i ~ n

randanla, b! ngan c<irii cho to1 kiii vu k ~ e n k6t th i~c.

T o i an Thiro.ng ma1 co the duy t r ~ mirc ptii thua k ~ e n

:ao ciiy ctho tdi khi no trnng t r i i duuc c h ~ p h ~ van hanh

?ang ridm cila nil. Trong kt11 do, bo phAri x u ly chung c~ j z Toa an TOI cno p h a ~ c t ~ ~ ~ ~ e n t A t ca cac ktioan ptii t t i ~ ~ dlruc

cho Ktio bac Ntia nuoc. D ~ e u nay co nghia I i Toa 31

Th~rung rnal cci nguori tbi tra on dinti ?/A durig lilt hurl

Cac vu k16n clir0c de tr~nt i IBn loa an nay tir thang Cllir narn 1999 toi ttiang h i~ fo i rn6t rifitn 2000 c6 g16 111 l r~ i r i (

binh khojng 52 t r~eu Tsh (65 000 d61n) Ktioarig mot nu:

c i c vu k16ri nny IhBn cli!an tu~ v ~ @ c t i i ~ ~ hoi nu, rriot ph3n 11

la cac tranh ctibp tiop d6ny va ptian con In1 11i.n qunn to1 cac sat 15rn gay ttiibt 1131 kti6ng phi1 la hap d8ny. ttiuung

h~eu . q ~ ~ y e n sn hi iu , lu3t cong ty, bao t i~em hay tliue. Cac

ngan tiarig va C ~ C thb che t a ~ c l i~n t i ktiac la rihiniq d61

tvo.r.ig sir dung Ton dri Th~o.ng ma1 nh~eu ntlst. Co kt io iny 80 ph i t i tram cac vu kt611 dcruc d ~ a den toa dvac

~ I A I q ~ ~ y i i t ben tlyoal toa ari nho t ~ o a g ~ i hay c i c gial

ptiap sau kt11 d3rn ptinn

tr@n chuin myc, t6i toa An hoi giii chinh thllrc c in c b v i o mat tikn trinh phap 19 don giin. CAc he th6ng n2y c6 th6 d o cang d6ng hay nha nu& diku l-tanh. Khi cic he thang cl-tinh tl~llrc phat triin, viec sir dk~ng toi An chinh thllrc ciing gia tiing, v i s6 lugmg cAc tranl-t chip dugc giii quykt

b c6c toi an nay cung t ing l6n tuong h g . ~ u 6 i c h g , khi cAc toi an trb n6n r i t co hi& q u i va nh in~g phan quykt trb n6n tuong d6i d? doan,

thi vicc sllr dyng cac bien pl-tap giii quykt b bcn

ngoai toa an co thd t5ng mat cach tuong d6i so v6i dua vu viec ra toi.

I n h nghiem v6i cac co chk ADR noi chung 12 tich cut. Thanh c6ng c i a nluku toa an chuy6n trach va toa an c6ng ly cLia ngubi b in xir co dugc la nhb kkt hop y6u t6 trong t i i v i hoa giii. NhrTrng vi d u g6m co, cac toi an kortgeding b Ha Lan, toa an ho i giii lao dang 6 ~ c u a d o , cic thgm phan hoa giii b Peru, cac trimg t2m hoa giii b ch2u My Latinh, toa an lok adalats b b n DO v i toi an treteiskie b Nga. 23

Cac coch6 giii quy6t tranh ch ip khac n i y c6 th6 lam giim co h6i tham nhung b c' ac nuirc dang phat tri6n. Mat he th6ng tu phap phii canh tranh v6i cAc th6 ch6 khac sS. i t c6 k h i n ing tl-tu l@ t i r ngubi di kien hon. N11Cmg ngubi ngheo nl-tit trong x5 hai va cAc doanh nghi@p kh6ng phii la thanh vi@n cac tap doan kinh

doanh 161-1 12 nh*g d6i tugmg bl i n h h u h g ti6u ckrc nhiku nh i t do cac to& an kh6 t ikp c$n, tham nhiing va thiku h e u q u i . I n h nghien-t tl-tinh

l$p co quan ho i giii 6 Bingladkt cl-to thiy khi nSng c6 th6 ph2n xllr cac trarxh ch ip mat cAc1-t minh bach, nhanh ch6ng v i d? tikp c$n, v6i ng2n sach tuong d6i th ip (hap 6.8). s i n g chimg cho thiy, h e u 1yc thi hanh t6t nhi t khi t i t ca cic b6n hi6u dugc qua trinh di dkn quy6t dinh nhu thk nao. Tinh hop phap cGa cac th$ cl-tk hoa giai phu tl-tuec nhiku vao dang luc tu2n thLi quykt dinh hoi giii c i a chc b6n li@n quan. 6 l-tiu hkt cac nukc, dang lyc nay c6 dugc nhb cac chuin muc x5 hei, tri6n vong t ikp tuc cac giao dich lunh doanh sau n i y v i nguy co l i tranh chip sP dugc dua ra toa. Nhu vi d u b Bingladkt cho bikt, sl,r minh bacl-t trong qua trinh h o i giii co vai tro quan trong.

Nl- tkg ph6 ph in c h h h d6i v6i cac bien phAp khac d6 giii quykt tranh chip, cho d u la tu nguyen hay kh6ng, la cac co ch6 nay noi chung hoat dang t a t hon khi toa an co h e u q u i . Noi cach khic, cic b6n li6n quan trong tranh chip co

dang lvc giii quykt tranh chap k h ~ ho bikt pl-tin quykt c i a to2 An sP nhir th6 nao. N h u v$y, chinh toi an dZ b6 s ~ m g cho he th6ng ADR. Tuy vay, diiy r6 rang kh6ng ~ h i i la trubng hop xay ra b

cac nuwc d a n g pliat trign, noi chc lie th ing ADR flq@ 6.8

~ $ 1 1 hanh n h u csc 116 tl1611E thav t h i to^ in. Cac bien phap gihi quy6t tranh chgp thay th6 & - , N I l ~ n i g d % hoat dong dirwc, c6c he tli6ng nay

c i n da i dien m6t c;7cIi co 1iiei1 q u i clio cQng d&ng ma chirng p h i n xi?. c h i n g hgn, c i c toi 211

. a ,

lok adalats 6 A n 0 6 kli6ng p h 6 biOn lam vi c h i ~ n g kh6ng d u a ra dirwc sLr dkn b i ~ thich dAng cho ngubi bi L.lii<t liai trong klii nliimg ngirbi nhy p h i i c l i ~ i ~ phi t6n cao I5 toh An b6 tlii,rc thi q i ~ y P n ciia niinh. Nhiing nglrbi n i y lai c6 n h i h

kha n i n g la noiriri nglieo hon. ?

Trong klii r i t it ngiriri nghi ngirgi i tri cila cac c o cli6 ADR ti! ng l~yen , nliimg h e tli6ng b i t bi16c thu d~rwc cac kkt q u i klicic nliau \/a c6 tli; gay ra c6c II$LI qiiH kh6ng mong nii16n. D~&LI n i y rnat plian x u i t p h i t tir tlii,rc t& I2 nliinig ngubi thira kien bi rhng bu0c bI5i chc q i ~ y & t din11 cGa trong thi trong trirhig hop hoa giii b i t buoc. c h i n i : hgn, nhirng ngirbi tliira kicn c6 th6 sG chuy6n sang thii tgc t o i a n klii c6 c i c he t1i8ng ~ i o ~ giAi b i t b i~i jc . C ~ C lie tti6ng h o i gii i ti! nguyen ci, th6 d o tir n h i n hay n h i nu6c d h g ra tliAnli Iep. Vi dl!, 6 MS, n h b g t o i An c6 @ng h o i gi i i tich ccrc n h i t thirbng cCing co thbi gian tliu I9 vij kien kko d i i n h i t . CB thbi gian xir Iy vij kien vh Iii(iii q ~ 1 5 t u pliap d $ i ~ kh6ng dugc cai thien n h b cac c l i u m g trinh h o i giii tich cut.'.' Viec chuY6n c i c v u kien sang lioa giai b i t bu-c, kli6ng tao ra Hnh liir6ng qilan trong nao t6i thbi

gian xii. l ~ , s6 g i b I im viec ciia IuGt sir hay sir h i i long ciia lu$t sur v i co Hnli h i r h g kh6ng x6c dlnh t6i quan d i sm "6 str c6ng b i n g c i ~ a c ic lu$t sir. ?' Trong m a t s 6 chirang trinh Iloh giii- vi d i ~ 6 Nh$t BSn v i m a t s8 n~rwc My Latinh- nuirbi 'J, lioh gi6i t l i ~ r b i g cGng 13 qilan toa. Tinh lii.16ng nhy c6 t116 gSy ra si,r tlii&u c6ng b i n g d o qnan to i c 6 th; g i y i p l i ~ c dk c i c bOn d i d&n gi i i phrip ho i gi i i . C i c bOn l i b q u a n cGng kh6 ma thanh thi,rc dirwc trirwc ngirbi n i i sau d o sZ dira ra pli in

d6i v6i VLJ viec cua ho. Llidt v$ tlilri ttic. Chc nghien c i n ~ tinh 1iii6ng

ciing chi ra rang, lu$t d m g i i n hod t h i ~ tyc co th; Iiln t k i g hi@u q u i t i r phdy. Met nhan 16

th~ . rh ig lien q u a n chgt the v6i si,r tliiOu liiei~ q112 trollg l u j t d i n SIJ 6 h i 8 u nu& la sir pllB bihn

h m bin ciia thii tuc van biin so vhi thil tyc b i n s liri. 'W~&LI nay dac biet qilan trong 6 chSu My L a t i n l ~ . ~ ~ Mot bir6c ti& hirimg t6i t h i ~ t ~ j c b i n g Ibi dB mang lai nhigu k6t q u i tich ci,rc I5 Italia, Paragoay v i Urugoay. '" H i Lan, t h ~ i tijc kort geding - co ji ngliia ban d i i i r h u la m6t t h i ~ tilc di d6n plian q i ~ y & t s o b6 - d 5 phAt trign m6t cacli kli6ng chin11 thlic thin11 m a t hinh thirc xii. kien d6i met s6 vij viec theo lu$t dinli. M6t kort gedilig t l i~rbng chi dbi li6i m a t plii6n xix b i n g Ibi. Trong phien xir nhy, m6i ben sS trinh bay quan dikm ciia minh v i t r i llri phia b@n kia ngay IGp tirc. Ngirbi c h < ~ to4 phien toh sP chi r6 cac c o h6i thanh c6ng clia cac ben clio h o \/a phi6n silr tliirimg kkt th6c b i n g bien p h s p h o i giSi. Tinh

trung binh, cac vu h e n d o toh an kortgedingxfi chi k6o d i i trong sau tuin. ThG &IC bing lbi 1 i d$c di6m n6i b$t tai cac to i an xfi 19 cac vy kien nh6 v i to i an chuy@n trach.

Don giin hoa thil b c co xu h u h g tac d6ng tich cuc t6i tinh h e u q u i do s u phiic tap thG b c t5ng l im giim tinh minh bach v i trach h e m , v i l im t5ng k h i n b g cac quan chiic tham nhiing n h e h6i 16. Viec don giin hoa thG t ~ c c6 xu h u h g l i m giim thbi gian v i chi phi v i t b g s u hhi long cGa ngubi theo kien (ching han, thG b c duqc t i chiic l+ bong to i an xfi 19 cac vu kien nh6 cGa Anh hay cac thdm phan h o i giii 6 Peru). 29 Ilieu q u i cGa n h k g to i An xG ly cac VLI

kien nh6 co th6 do s u don giin trong cac thG b c mang lai. Tr6n thuc t&, cac to i an xfi cac vy kien nh6 6 Anh kh6ng ph i i 1 i mot th6 ch& ri@ng biet. No chi 1 i cac thil &c to i an chp qu$n dugc digu chinh trong h g u n5m d6 xfi cac vy kien nh6.

~ n h h u h g chung c i a s u don giin hoh t h G tuc phu thu& v i o ganh n$ng t h i b c trubc do. Cac cii cach trong n h k g th6 ch& bi ket c h g c6 t h i d& d&n gia t5ng s6 lugng cac v u thua kien trong nggn han, nhung trong d i i han sG g6p ph in cii thien djch vu, mang lai s u h i i long cao hon cho ngubi thua kien v i t5ng kh i n b g ti&p c$n cGa moi ngubi. Nhu v$y, h p 19 hoh he th6ng c6 th6 xac

djnh dugc cac thG tgc t u phap 1 i rht h13~ ich. N&U m6i thay d6i thG tuc dgu phii th6ng qua cu quan l$p phap thi scr thfi nghiem v i d6i m6i co th6 gap nh16u kho kh5n. ~ u y g n luc cGa cuquan l$p phap trong viec q u y h dinh t6 chiic v i cac quy t i c thil tyc cGa to i an co th6 duqc chuy6n giao m6t ph in cho he th6ng t u phap; m6t thay d6i n h u th6 d5 thuc s y h h ~ ich 6 Urugoay." Ho$c cu quan l$p phap co th6 trao m8t phin quygn luc n i y cho cac to i an cu th6 nhgm khuykn khich hon nua tinh linh hoat, nhu trubng hop xiy ra 6 Anh, tai 6 6 cac thdm phan giii quy&t cac vu kien nh6 co k h i n5ng ap dung bht cii t h i tuc n i o m i 110 cho 1 i c6ng bang v i h e u q u i . Nhigu thil tyc dugc ap dc~ng do ngubi ta tin ring, c h h g c6 tinh c6ng b h g , b i o ve d u ~ ngubi bi bu6c tei v i n2ng cao d u ~ kh i

n5ng ti&p c$n he th6ng t u phap cGa ngubi nghko. Nhung b in th2n he th6ng tu phap ciing tin phii c6 cac d6i bong. ~ h d m q u y k n i y t6t nhht n@n d u ~ giao cho cac thdm phan, n&u nhu co cac bien phap n2ng cao tinh th in trach nhiem.

Tuy h e n , kh6ng phi i bht kjr c6 g ~ g don giin hoa n i o ciing dgu g$t hai duqc th inh c6ng. Cac nhu c i u t h & t k& c in phi i duqc thich h g v6i tinh hinh cGa timg nubc. Do d o 6 d2y c in phi i c6 m6t s6 thG nghiem. N h u kinh n g h e m cGa Rumani cho thhy, cac vhn dg nhu han miic vg gia tri cila vu kien duqc giii quykt tai to i an thy lj7 C ~ C V Y kien nh6 hay m6i quan he giiia to i an n i y v6i cac be ph$n khac trong he th6ng tu phap co t h i dong vai tro quan trong, quy&t djnh i n h h u h g cGa cii c i i c l ~ . ~ ~ Vio thang 10 n5m 2000, chinh phG Rumani d?i th6ng qua m6t nghi dinh v6i muc dich gi im kh6i lugng cac vy kien m i to i an thuong mai ph i i giii quy&t v i g i im thbi gian tri hoan cac vu kien niy . Tuy nhi@n, c6 b ing c h h g cho th iy m6t s6 khia canh nh i t dinh cGa c i i cach d5 xoa b6 di s u canh tranh b@n trong he th6ng tu phap. 0 6 chinh 1 i k h i n5ng lua chon trong m6t s6 trubng h p giua Judecetorii, to i an xfi cac vu ki@n nh6, vh Tribunale, to i an c6 thdm quygn chung. Trubc d2y, s u lua chon giiia nhCmg toi an khac nhau cho phbp cac doanh nghiep tranh duqc s u tri ho5n t6n kbm.

M6t c in tr6 khac d6i v6i k h i nZng cii cach thG tuc nhgm cung tip hi& q u i tu phap cao hon 1 i b i n th2n lu$t phap. Khi cac quy dinh cGa lu$t phap kh6ng rd r ing, v i khi cac th6 ch& khac y&u kkm, thi viec ci i thien hieu q u i phap lj7 th6ng qua cii cach t h i ~ tyc c6 th6 bj han ch&. c h i n g han, khi h i u h&t dht dai dgu kh6ng duqc xac dinh quygn s b h k , thi quy&n l@ cGa n h k g nguiri sfi dung dht sS. kh6ng duqc b i o d i m , d o kh6ng ai co th6 bi&t chic to i an sE ph2n xfi ra sao trong m6t tranh chip q u y h I@ d6i v6i m i n h dht n iy . M6t chuong trinh trao quygn s 6 h k ~ dht dai, nhu kinh nghiem 6 Peru cho thhy, c6 th6 t5ng d u ~ hieu q u i t u p h a ~ . ~ ~ 6 C6ng h o i Dhminich, nhirng thay d6i l h

trong lu$t gia dinh va lust thumg mail nhu giim s y thien vi giiri trong cac quy&t djnh nu8i con, hien dai h o i be lust thumg mai vh thuc hien n h k g hinh phgt h i h hieu d6i viri cic con nu, lh cic dihu kien tin thikt d6 cdi cich tu phap thhnh c6ng." Su d m giin h6a cao di, c h g c6 th6 16 nguy@n nhdn lhm ting hieu qud c i a cic toh a n thu ly ciic vu kien nh6.

Ta'ng cuhg cic nguBn Iyc

Cic vien chuc va cac n h i cii cich tu phip t h u h g cho ring, viec thiku cac ngu6n lyc vh nhdn vien lh nhdn t6 chinh c b trb hi& qui . Tuy nhiel~, bing c h h g v$ hi& qud cGa cic n g u b luc duuc ting cubng hien kh8ng r6 rhng. ~6 lieu tu My vh chc nu& My Latinh vh CariM cho thhy, kh6ng c6 m6i t u m g quan nao gifia mhc di, nguBn luc chung v i thtri gian x13r 1y vu kien. H m nfia, nhisu n6 luc nhim csi thien hieu qud nhu t h g thi trq vh met s6 s ing ki6n khac lhm cho bnh h u h g ciia cac ngu6n luc duqc ting c u h g kh6 c6 th% tach riri kh6i cic nhdn t6 khic. c h i n g han, b Paragoay, s6 luqng c6c th im ph in t ing vao cGng thbi di6m khi cic thfi tuc toh an bing ltri dugc 6p dung. "

Cb bing c h h g cho thiy, viec ting thi tru gi6p gidm b6t cac iin t ic c8ng viec tam thiri tai nhlling he thang, mh b d6, d i c6 n h i h n6 luc d6 cii thien hi@ q u i nhung kh8ng thhnh cbng, do s u phi hi& qud qua l h . Cac chumg trinh lhm giim s y h t ic cSng viec bing cach t5ng c u h g manh mP cic ngu6n luc tin thikt cho he thang tu p h i p d2 dat duqc nhnhg kht qua tich cuc trong nggn han. Nhung nku kh8ng c6 cac thay d6i sBu s i c h m thi c6c kkt qud tich cqc nhy kh8ng th6 duy tri ldu di i . Viec i p dung cac he thang m i y tinh hay chc bien ph6p ca giiri hoa khic trong he th6ng tu phap di?i gi6p gidm duuc thbi gian tri hoan vh s u tham nhiing trong he thang b chdu My Latinh. Diiy ciing lh met phin quan trong trong cic n6 luc cii cach duqc Ngdn hhng Th6 giM thi trq. " Su gia ting ngu&n luc

cGng can thi6t d6 c6 th6 Bp dung cac he thang d q tr@n m i y tinh. Sb di ci i chch nhy cb th6 1hm giim duuc tham n h h g 1 i do trich nhiem d u ~

ting l@n trong cic he thang co. giiri hoi . ~6 lieu v& cac vu ki$n cbn tan dong duqc may tinh ho i n@n c6 60 chinh xic cao h m v i dg tikp can h m so viri cac thG wc bing tay, d6ng thiri vi c6 nhiku nguiri c6 khd ning tikp can s6 lieu nhy n@n d i n dkn gidm cic minh kh6e thao hing s6 lieu.

Muc d o s i n c6 nguBn luc chung thutmg h a n g c6 tuung quan viri hieu q u i tu phap, nhung trong n h a g t r u h g h o ~ thiku v6n ngh@m trong thi viec bd sung ngu6n l ~ ~ c c6 th6 c6 hieu qui . Vi du, b Uganda, s y tBn dong cic vu kien xdy ra do thibu van phbng ph im v i viec nhy d i duqc gidi quy6t khi met toa an khac hi6n tsng v i n ph6ng ph$m. Toa an ~ 6 i cao Campuchia thua nh$n la ngu&n ti i chinh han hep di?i l im cho viec di lai ciia nhBn c h h g trb n@n kh6 khin. Toa an ~ 6 i cao M8ng ~d dZ bZi b6 chc toh An luu dong do thiku kinh phi di lai.37 Cic ngu6n lyc c6 th6 gilip thim phhn cii thien host deng qu in tri c i a minh. Met s u thiku hieu q u i l h trong nhihu he thang tu phap la viec thim p h h phii lhm cic c8ng viec hhnh chinh, nhu kf skc thanh toin hay dst mua cac d6 d k g v i n phbng. T$p trimg cac c8ng viec quan trl vho mi,t v i n phbng duy nhbt, c6 c6c nhBn vi@n duuc d i o tao v6 hinh chinh, d5 lhrn t ing hieu qud ciia c6c toh i n bC818mbia vh P@ru vh bB6 C8ng vu Guatemala.

Sly cdng bing

Quin tri t6t doi h6i phdi c6 cac th% chk phap 19 v8 tu va c8ng bing. ~ i h u nhy c6 nghia la, phii d i m bio doc lap trong q u i trinh ra quykt dinh tu ph ip kh8ng bi chi ph6i bbi su can t h e p chinh tri. Mot he th6ng tu p h i p doc l$p d6i v6-i c i s u can thiep cGa chinh p h i vh Anh h u h g ciia c6c b@n li@n quan trong tranh chip 1h s u h6 tra th6 chk t6t h i t cho hi+ ~ u c ciia p h ~ p lu$t. ~ k u lu$t phap hay toh An bi xem 1h t h e n vl hay tuy tien thi hieu q u i ciia he thang tu phap trong viec tao ra trat tu xa hei c h g bi suy gidm. Nhu dii thio luan trong cac ph?in truuc, d6 c6 s u c8ng bang, cin phii c6 cic th6 ch6 lhm cho cic thim ph in phii chju trich nhiem v& hhnh deng c i a

Hinh 6.3 SF dQc lap cua he th6ng tu phap lam tang c u h g cac quydn s a hiiu

Hieu luc thi hanh quyQn s6 hiiu

1

Muc do dQc lap cba he thong t u phap

C h ~ j thich: Cac gia tr/ Idn hun phdn anh h16u luc thi hanh tbt hun va rnuc dQ doc lap cao hun. Ngubn: La Poria va cac tac g i i khac, 2001, tai l~eu cu s6. cGa Bao d o Phat tridn Thd'giui 2002.

minh. Sy doc lap c i a h@ th8ng tu ph6p chn phii di ciing v6i mat h@ thang tr6ch nhicm trong h@ th8ng. tu ph6p. Chc t8 chuc xi3 hai ddn su va chc phucmg tien truyin th6ng c6 th6 d6ng vai trb quan trong trong vi@c gihm s i t hieu q u i tu phhp. Viec kh6ng c6 c6c bien phhp kidm soht d8i v6-i he thang tu ph6p c6 th6 dsn d6n sy tujr tien trong h@ th8ng niy.

Cic nhin t i dim bio s u d@c I+p tu phiip tnrci;c

nllj nutk

Cii c6ch tu phhp nhhm myc dich cii thien chht lugng va tinh chinh truc cJa c6c quy6t dinh tu phhp t8t nhit n@n t$p .bung v io viec dho tao ra c6c thim phhn doc l$p v6 mst chi* tri v i kh8ng dz bi h im doa. Tao ra m6t he th8ng chc d8i t r ~ n g cGng g6p phin cii thien su c6ng bing v i tinh chinh truc. ~6 t h y hien diku niy, su dac l$p tu ph6p c& phii di d6i v& mat he th8ng tr6ch nhiem xi3 hei. C6c k6nh truykn ti i tr6ch nhiem 66 c6 th6 l i c6c phucmg tien th6ng tin dai chiing do v i chc t8 chGc xZ hei d2n s u hosc c6 th6 duuc xdy d p g 6 b6n trong chinh h@ th8ng tu ph6p. Chc v in d6 niy dH d u w thio lu$n 6 tr6n v i s5 thio lu$n trong chucmg 10.

M6t nghi@n c h duuc Bao cho niy dgt hing dH thu th$p dCr lieu tir ~ i 6 n phhp cJa 71 nu&, xem x6t ba nhdn t8 c6 th6 d i m b io su doc lap tu ph6p. 0 6 1 i nhi@m kjr b8 nhicm c6c thim ph6n toi 6n t8i cao v i toa h inh chinh; mfic do xem x6t lai v6 mijt hanh chinh d8i v6i c6c h inh dong cJa chinh phJ; v i vai trt, d a c6c tikn 1e An dai v6-i viec quy& djnh giii quyit chc tranh chip. 38

Nghi6n c h n iy cGng chi ra su doc l$p tu phhp c6 th6 ting c u h g hi@u luc thi hinh q u y h s b hiiu 6 cac nuuc nhu th6 n io (hinh 6.3).

Nhitm ky bdnhiem. Khi c6c thdm ph6n c6 nhicm kjr su8t dbi, ho it C ~ U i n h h u b g clia chc bp luc chinh tri t n ~ c tigp hcm v i c h g it c6 kh i ning d u w b8 nhiem biri chc chinh tri gia hi@n dang n im quy6n hcm. Su doc l$p dgc bi@t quan trong khi cAc thgm phhn ph2n xG chc tranh chip giiia chc c8ng d2n v i nh i nubc (vi dy nhu chc v in d6 tu do ng6n lu+n va tranh chip h p clang). Do do, nghi@n cliu n i y tap trung v io nhicm ky clia hai nh6m thdm phhn kh6c nhau: chc thim ph6n 6 toi 6n th6ng t h u h g cao nhht (to; i n t8i cao) va chc thim phhn b toi hinh chinh, n h h g ngubi c6 thim quyhn d8i v6-i chc vy kien, trong 66 nh i nubc hay mat co. quan chinh q u y h la mot b6n li@n quan. Cac nubc m i b 66, c6c thim phhn dac l$p kh6ng bj chi ph8i b6i i n h h u b g cGa n h i nu&, c k g t h u h g 1 i c6c nubc co he th8ng tu ph6p kh6ng bj i n h h u h g biri su can thiep clia tu nhdn. Nhiem kjr cfia chc thdm phhn c6 9 nghia trong c i hai t r u h g hqp nhy. Peru t h u h g duqc dhnh gih nhu mat qu8c gia c6 muc 66 doc l$p tu phhp thhp nhit. 6 nubc nay, c m ~ 6 n ~ th8ng Fujimorri dH tiin hinh bd nhicm tam thbi hcm mot nira s8 thim p h h tir nZm 1992 t6i n im 2000. him tra v$ mat hPnh chinh. & mot s8 n u k , c6c c6ng ddn chi c6 th6 thua kien d8i v6-i c6c hanh dang c ia chinh phJ tai toi hinh chinh, m i toi i n n iy lh m6t phin trong nhhnh hinh phhp clia ckinh quy6n.

6 nhimg nu& khic, chc cdng dHn c6 th& truc tibp kien ch6ng lai hhnh dong ciia chinh phJ tai c6c toa Cn thdng thubng, ho3c ho c6 th; yeu ciu toi 6n t6i cao xen x6t lai d6i v6i c6c quy& dinh do toi 6n hinh chinh dua ra. C6c hinh dang tuy ti@n clia chinh phJ, k6 cA nhiing hinh dang h m chi vai trb clia he th6ng tu ph6p se kh6 xAy ra hun trong trubng h q h@ th6ng hr ph6p c6 thi thdm tra lai c6c hinh dang clia chinh phli. Vai tr6 crja cic ti& le an. 6 m8t s6 nuirc, vai trb clia toi i n dun thuin chi 1 i disn giii cic dao luat. 6 nh*g nu& khic, cic toi i n c6 quyhn "lim lu$t" do i n 1e (jurisprudence) chinh l i ngu8n g6c ciia lugt phip. Cic thim ph6n c6 mirc do doc lap cao h a khi cic quy6t dinh ciia ho d m tren tihn 1e. Tren thuc tk, nlu6u nhi ngh@n ciru ph6p lust cho r a g , su t8n tai ciia lu$t dua v io i n 1e v6i hr cach la ngu8n g6c hop phPp cJa luat phhp chinh la thuirc do rb ring nhkt d6i v& su doc l$p ciia he th6ng tu ph6p. 6 mat s6 nuirc, lu$t dua v io an 1e tan tai tren thuc t6 m3c d t ~ kh6ng dugc c6ng nhan chinh thirc. c h k g han, C6ch mang PhPp dii t6ch t i t c5 quygn luc lgp ph6p (vi quy&n d6i v6i c6c hinh dang clia chi& phJ) ra kh6i h@ th6ng tu ph6p. Tuy vay, c6c thdm ph6n b nhiing nu& the0 h@ th6ng lust dHn s u nhu Ph6p v i Due v5n quan tam t6i cac tihn 1@.

Tai 53 nuuc trong s6 71 nuirc b m3u duuc nghien c h , c6c thim phan b toi i n t6i cao duuc b6 nhiem su6t diri. Nhom cac nuirc nay g8m c6 c6 cCc nuirc nhu Achentina v i Gtiopia, Iran v i Inddnexia. Cic thdm p h h b toi i n t6i cao duuc b6 nhiem v& nhiem kjr h a s iu niim nhung it h a chin nim b cic nuirc Haiti, Nh$t Bin, Mehic6, Panama vh Thuy Sy. Cic thim p h h b toi i n t6i cao duuc b6 nhiem v& nluem kjr it h a s6u n im b Trung Q U ~ C , Cuba, 0ndurat vh Viet Nam. C6c kht qu6 d6i v6i nhiem kjr ciia chc

thim phhn toh i n hinh chinh c h g hrmg W nhu v$y.

Chi s6 tikp the0 do lubng s u doc lap clia c6c toi 6n trong viec ra p h h quykt vh tranh chip giiia chinh phli v i c6ng din. C6 hai khia canh trong thubc do niy. D6 la i-oh h nio thi c6 quygn Iuc t6i thuqng d6i v& cSc tranh chip hhnh chi 'd~ v i nhiern k? cGa thdm ph6n b c6c toi &I do. Cbc thdm p h h hinh chinh l i nguiri phHn xfi nhimg tranh chip chJ yhu trong linh vuc nay. Tuy nhiGn, trong khi b 17 nuuc, k i c i Phhp va Italia, ph6n quybt clia thim phan toi hanh chinh la phhn quyht cu6i c h g , thi b 50

nuirc khhc, trong 66 c6 BingladCt, Kenia, Mddiimbich, Anh v i My, ph6n quybt nhy c6 thi bi khing c60 len c6c thdm ph6n b c6c toi i n thdng thuhg . Mijt 9 nghlia quan trong ciia khi ning khang c60 c6c ph6n quybt hhnh chinh l@n c6c toi i n th6ng thubng 1 i vi@c toa h t6i cao c6 thim quyhn cu6i chng d6i v6i phhn quykt ciia toi i n hinh chinh.

Su ki6m so6t clia toi i n t6i cao d6i v6i c6c vg ki@n hinh chinh c6 th6 c6 b c6c qu6c gia c6 nguBn g6c phPp luat kh6c nhau, nhung n6 c6 xu h u h g xiy ra nhihu hun b c6c nu& the0 luat tap tuc (common law). Trong khi toi An t6i cao c6 quyan ki6m so6t cu6i c h g d6i v& c6c vu ki@n hinh chinh b 90 phin trim c6c nu& c6 ngu8n g6c +6p lust tu Anh, thi n6 chi c6 thgm quygn niy b 67 phin trim cac nuirc c6 ngu8n g6c phip lust tu Phip v i Duc. Nhmg khi ning clia toa i n t6i cao trong viec xem x6t lai cac ph6n quyht ciia toi hinh chinh chi co thi trb thanh mat luc cin thuc tk d i han chi quy6n luc clia c6c nhi h b h phip, k h ~ no duuc di k6m v& viec c6 duuc nhimg thdm p h h doc l$p v i co nhiem k3 dii. him tra lai c i r quykt dinh hinh chinh duuc c6c thim ph6n c6 nhiem kjr su6t diri b toi i n t6i cao tibn hinh dii xiy ra tai 90 ph&n trim c6c nuirc c6 ngu& g6c phip lu$t tir Anh v i 80 phin trim chc nuirc co ngu8n g6c phhp luat tj Scidinavu nhung chi 37,5 ph&n trim cac nuirc c6 nguan g6c phCp lu$t t;r Phap vh 16,7 phin trim tj D u c . ~ ~

An 1e 1 i nguan g6c cu5 luat ph ip b t i t c i C ~ C

nuuc c6 ngu&n g6c lu$t tu Anh. N6 c h g 1 i nguAn g6c ciia lust ph ip b t i t c i cic nuirc cb ngu& g6c lu$t tu Scandinava v i 80 ph$n tram b chc nutrc c6 ngu8n g6c lu$t tir Diic, k6 c i Diic, Nh$t Bin, H i n ~ u 6 c v i Thuy Sy. Cic nu& c6 ngu&n g6c lust tir Phhp chibm mot $1e t rmg binh. ~n 1e 1 i ngu& g6c clia lu$t ph ip b 36 ph?m trim cic n~ruc c6 ngu&n g8c lust tu Phip, kd c i Phip v i nhisu nuuc My Latinh, m$c du chc nutrc niy c6 ~ i i n phhp dqa the0 hiin phip My. Chc di6m khic nhau trong lu$t the0 i n 1e duuc khu6ch dai th6m bbi nhi@m ky ciia cac thim phin b toi i n t6i cao, n h h g ngubi disn giii lust ph ip cu6i cung. Vi du, kh6ng chi cic thim phhn toi i n t6i cao c6 quy6n luc l im lu$t b cic nu& c6 ngu6n g6c lu$t tu Anh v i Scandinava, m i n h h g ngubi n iy cbn c6 nhiem ky subt dbi.

Cic s6 lieu cung chi ra ring, su dec l$p ciia chc thim phin d6i v6i nha nu& co th6 duqc xdy d m g b6n trong b i t kjr h@ th6ng phip lu$t nio. Trb ngai chinh kh6ng phii 1 i b in chit ciia h@ th6ng ph ip luGt m i 1 i chc nhdn t6 chinh tri, ybu t6 quybt dinh muc do doc l$p clia he th6ng tu phhp. ~ i 6 m chb chc hinh dong tujr tien clia n h i n~ruc v i t ing trhch nhi@m c i a nh i nu& 1 i butrc phi t trign thikt y6u cin di kGm v& sy phht tri6n he th6ng tu phhp 116i chung. 6 nhigu nuirc dang phi t trign, s q doc l$p tu ph ip c6 th6 duuc gia tang bing cach trao nhi@m ky su6t dbi cho chc thgm phan, trao cho ho quysn l im lu$t v i cho phkp toa an t8i cao xem xkt lai cic vu ki@n hanh chinh.

C6 mat s6 bien phhp khhc d6 ndng cao s u doc l$p tu ph ip ngoii ba bi@n phip vua nCu. Thu nhAt, lu$t c6 th; xhc d w ngin sich ciia he thang tu phip bing mot $ I@ c6 djnh trong t6ng ngdn sac11 chinh phii. Nhu v$y, chinh p h i sP kh6ng th6 tu ch6i cung tip ngu& luc cho he thang tu phip. Tai h iu hbt chc toi in, nhu vi du v6 toi i n th~rong mai Tandania trong hop 6.7 minh hoa, i n phi c6 thd duuc dua thAng v io ngdn sich toi in . Chi sau khi ngdn sich n iy dFi dAy thi sb ti6n n iy m6i d u ~ chuy6n v io ngdn sic11 chinh p h i . Thir hai, su thuy6n chuy8n

c6ng tic d6i v& cic thim p h h chi c6 th6 d u ~ thuc hi@n khi c6 su chip thu$n bing van b in ciia chc thgm phan. Quy dinh n iy dugc chinh thbc hoi 6 Phip n8m 1976 v i n6 cin thibt d6i v6i n h h g nu& nhu ~ad icx t an , nui ddy cic phucmg tien th6ng tin dai c h h g th8ng b io v6 t r u h g hqp cic thim p h h bi phhn c6ng lai c6ng tic sau khi xet xG cic vu ki@n ch6ng lai cac co quan chinh phG. Thh ba, n h h g tiCu chi thiing tibn ngh& nghep rB ring, c6 th8 d6ng vai trb quybt dinh mhc do doc 1$p chinh trj. 6 h$u hkt chc nuuc tr6n thi gi&, n h h h h h h phip va n h h h lsp ph ip quy& dinh vi@c b6 nhi@m cic vi tri cao tai toi in . Q u i trinh n iy tao ra ca hiji m$c c i giGa cic nh i chinh tri v i cic thim phin b n h k g nubc c6 muc do tham n h k g cao.

Su de doa ti cic Iuc luqng tu nhiin Su de doa tu cic nhom tu nhdn nhi6u quysn luc c6 th8 d$n d i n cic quybt dinh tuj7 tien nhu su can thiep ciia nh i nuirc. ch ing han, b C816mbia, cic trGm bu6n l$u ma tujr nhi6u quy6n luc t h u h g xuyen de doe mang s6ng clia cac thim phin v i gia ,dinh ho. Chi tinh rieng th$p niCn 1990 d i c6 hcm 60 thim phin bi Am sit . Mot giii ph ip d6i v6i v& d6 niy 1 i hinh thinh cac thim phan hay bai thim v8 danh, n h b g ngubi m i c8ng c h h g kh6ng dugc biit gi v& thin th6 thuc su ciia ho. Bi@n phip niy d i duuc hp dung thinh c6ng b C616mbia. Nhung ngay c i giii ph ip n iy c6 thd v h l i kh6ng dli. 6 chc x i hoi tham nhiing, thin th6 cGa cic thim phin v6 danh v in c6 th6 bi tibt la.

Mot kCnh gdy b h h u h g khac 1 i th6ng qua h6i 10 v i tham n h h g . 6 mot s6 nubc, luong ciia chc thim phin thip hon so v6i cic c8ng chiic nh i nu& khic v i thip hon nhi&u so v& luong cGa chc lu$t su b khu vuc tu nhdn. Thuc t i nay tao ra dong co d6 n h h g ngubi niyMrao ban" lust phip. Trong khi chi c6 r i t it cic nuuc c6 th6 tri cho thim phin 500.000 d61a mot nam hay n h i h hcm, nhu Xingapo, thi da s6 cic nuuc trong th$p k? qua dFi dua ra khung ti6n luong khu vuc tu phip cGa minh phu hap v& ti6n luong ciia cac c6ng chuc n h i nubc khkh Vi du,

6 Urugoay, cac th im phan 6 toa an t6i cao nh$n tisn luong tuong duong v& ti& luong c i a cCc

bQ t r u h g trong nQi cac. M$c du, tsng luong khdng th6 t h i ti@u duqc te tham n h b g 6 chp

cao trong nganh tu phap, n h m g c h h g c6 th i

bai trir duqc C ~ C khoin h6i 16 nh6. Nhu c i u phii b6 sung thu nh$p c i a minh c i a cac thim phhn sG it hon. Tuy v$y, cho d6n nay, v in co rht it

b ing c h h g co tinh he th6ng vs vhn d s nay.

He th6ng tu phap dong met vai trb quan trong trong s u phat tri6n c i ~ a cac nsn lunh t6 thi t r u h g . No chuc hien disu nay bing nhisu cach: giii quy6t tranh chip giiia cac bGn tu n h k v&

nhau, giii quy6t tranh chip giiia cac b@n tu nh2n v& nha nu&, cung chp nsn ting d6 cac ca n h k va t6 chlic hanh xli b@n ngoai he th6ng ch'hh thlic, va i n h h u h g t& s u phat tri6n c i a x5 hQi va cac chuin muc x5 hai trong khi c b g chiu i n h h u h g c i a cac chuin myc nay. Nhiing thay d8i nay mang lai lu$t phap va tr$t ty va khuy6n khich s u phat tri6n c i a cac t h t r u h g , tsng t r u h g kinh t6 va gi im nghi.0 d6i. Cac he

th6ng tu phap c in phii c2n bing giiia nhu C ~ L I

cung chp cac giii phap nhanh chong va kh6ng t6n k6m- t~?c la d? tihp c$n- v& giii phap hop 19. D2y c h h h la cac thanh t6 c i a h e u q u i tu phap.

Ci i cach tu phap, @6ng nhu cac cii cach th6 ch6 khac, t h u h g g$p kh6 khsn vs m$t chinh tri. Khi xem x6t ci i cach th6 ch6 trong 1-hh vuc niy, nh$n thlic d u ~ tinh b6 sung l in nhau giiia cac thanh t6 th6 ch6 khac nhau la rht quan trong. ~ h i s u thanh t6 i n h h u h g t& hieu q u i tu phap- ching han, qua trinh th6 ch6 quy dinh mirc tisn luong va scr d s bat, lu$t vs t h i tuc, lu$t d$t ra quysn han va nhiem vu, n b g luc cac lu$t s u va thgm phan, va nh$n thlic c i ~ a ngubi d2n vs s u hop 19 c i a toa an. Kh6ng phii t i t c i cac thanh t6 tic dQng t& hieu q u i tu phap dsu kho khsn nhu nhau vs m$t chinh tri. MQt chb jr quan trong la, c6c th6 ch i hoat dQng nhu cac he

thang. Su cii t h e n 6 met bQ ph$n co th6 i n h h u h g t& hieu q u i c i a tobn bQ he th6ng,tirc la, cac nha hoach dinh chinh sach co th6 b6 sung

rht nhisu cdi cLch nh6 nh im cii thien l e u qui , trong klu dang tao da cho cac ci i cich to l h .

Thanh c8ng c i a ci i cach tu phap phu thuoc vao viec t h g c u h g tinh th in trach nhiern &a

cac thim phan; 66 la tao cho ho deng c a d i thuc

hien c8ng viec met cach co h e u qu i , don gi in hoa t h i tyc va gia tgng ngubn Iuc c6 trong t2m. MQt bong cac thanh t6 quan t r ~ n g nhht i n h h u h g t& trach nluem tu phap la s u minh bach hay viec cung chp th8ng tin, nhtr 6 6 c6 th6 d; dang the0 ddi duqc hi& q u i tu phap va tac

dQng t& danh ti6ng c i a cac th im phiin. Vi du, cac cas6d i i lieu tu phap tao disu kien thu* lqi cho viec the0 ddi va lam cho viec thao t h g hay nhim l in trong cac c8ng viec tu phap tr6 n@n kho khsn hon.

Don giin hoa t h i tuc phap ly co xu h u h g lam tsng h e u q u i tu phap. Vi d!~, d6i v& cac he th6ng tu phap phy thuQc c h i y6u vao cac t h i tuc vsn bAn, s u chuy6n dich h u h g d6n cac phien toa dua trGn ca s 6 Ibi noi co xu h u h g lam cho cac phiGn toa tr6 n@n don giin, nhanh chong va it t6n k6m hon, trong k h ~ kh8ng lam giim dQ chinh xac. Cac ci i cach nhu v$y d5 ci i thien duqc hieu q u i -:a tsng k h i nsng tihp c$n 6 nhisu nu6c co truysn th6ng phap lu$t da dang. Nhiing toa an xli ly cac VLI kien nh6 va nh*g th im phan hoa giii tr6 n@n th8ng dung d o ng8n ngii toa an d; hi6u va cac t h i t ~ ~ c duqc giim b6t c i a cac th6 chh nay. Don gi in hoa d$c

biet quan tr?ng 6 cic nu6c ma tai d o cac th6 ch6 b6 sung yku k6m va khi ma trong n g i n han, viec tihn hanh cac hinh thlic c i i cach khac co th6 g$p nhisu kho khsn hon. Cac t h i tyc don giin hoa cung mang lai I@ ich cho n h k g ngubi nghi.0 nhht trong x5 hQi va tsng k h i n5?g tihp c$n c i ~ a ho t& he,th6ng tu phap. Cac h$ thang khac nh im giii quyht tranh ch ip - dua trGn chuin mcrc x5 hQi hay cac t h i tuc phap 19 duqc don giin hoa- ciing co th6 lam tsng k h i nsng tihp c$n dich vu phap Ijr c i a nhimg ngubi chiu

thiet thbi trong x5 hQi. Uf quysn mQt p h i n nei dung ca b i n trong ci i cach t h i tuc cho nhanh tu ph6p c6 th6 d i y nhanh duqc qua trinh d6i m& va thli nghiem.

C6c cAi c6ch hr ph6p nhkm muc ti6u n h g digu nhy, su doc l@p kr ph6p c h di d8i v6i mat cao chit lumg vh tinh chinh tryc trong c6c he thang tinh thin trhch nhiem xi4 hai. Cbc k6nh quy6t djnh hr ph6p chfi trong nhigu nhit vho d% xby d w g he thang tinh thin tr6ch nhiem nhy viec c6 duqc c6c thgm p h h doc l$p truck c6c Ap c6 th6 i i cic phuung iien th6ng tin dai c h h g ~ L J

luc chinh tri vh khdng d8 bi de doa. Tao ra mat '

do vh c6c ti5 chuc xZ hai dbn sy, ho#c tinh thin he th8ng d8i trong ciing g6p p h h cii thien SIJ tr6ch nhiem c6 th6 duqc xby d w g ngay Zr ben c6ng bing v2 chhh tryc. D% thuc hien duuc trong chinh he th6ng kr ph6p.

Canh tranh

it d stic manh clia con n g u a th6 hi& trong ca'c hoat d@ng ccia minh thi canh tranh li mot stic manh ghi? gdm n h h

- Henry Clay, 1832

C anh tranh tir lau dZ dugc bi6t d i n nhu mat luc l u p g quan trong dem lai su ting t r u h g v i phat tridn kinh tb. Vio

th6 k? 18, Adam Smith dZ chi ra ring, viec thi6u tinh canh tranh v6i th6 gi6i hen ngoii dH han ch6 tridn vong ting t r u h g v i phht tridn cia Trung Q U ~ C v i lirn s u phiin cich g i h nguiri giiu v i ngubi ngheo trb nen dai ding (hap 7.1). Lich sii sau do c ia Trung ~ u 6 c - met qu6c gia y6u bt bi c6c th6 luc ngoai bang xiim luuc va chi6m d6ng; v i cuoc chch mang v6 s in xiy ra do s u b i t binh d ing v6 thu nhap v i c ia cii - d u h g nhu minh c h h g cho n h h g ltri tien doan c i a Smith. Ljch sir cGa Tiiy AU cho thiy r i t nhi6u vi ~ I J v6 n h h g thay d8i v6 thd ch6 dii th6c d i y hozc han ch6 canh tranh, ho$c canh tranh dB dua d6n s u thay d6i thg ch6. Trong met s6 t r u h g h u ~ , Chinh p h i d2 kh& x u h g cic hoat dong cii chch th6 chk. Vi du nhu b Thuy Di6n v i o thb kq 19, Chinh p h i dH X O ~ s6 C ~ C

phubng h@i - n h h g ti5 chuc hB trg tho doc quy6n thinh thi b mat s6 nginh ngh6 - dB thdc d i y s i n xuit b n h h g vGng n6ng th8n. Trong

nhiing b6i cinh khic, nhiing thay dBi v6 thd ch6 nhim th6c d i y canh tranh xiy ra m i kh6ng c6 s u can thiep cGa Chinh p h i . Vi dy, v io th6 k? 19, cac p h u h g hei chuyen m6n b Dhc mi t di kh i nhi6u quy6n luc do s u canh tranh tii he th6ng chc nh i mhy dang n6i En.

C@ tranh - c i qu6c tb v i trong nu& - kich thich s u thay d6i thd chb khip noi trcn thb gi6i (chuong 1) th6ng qua viec lirn thay d6i i n h h u h g c ia cic th6 chb hien c6. Canh tranh c k g c6 th6 hoat dong nhu mat s u thay th6 cho cic t6 chuc khac. C6 n h h g bing chimg cho thiy, canh tranh c6 th6 12 s u thay th6 hiiu hi& cho mat he th6ng phh s in b6-i n6 gay ra nhikg i p luc bu6c c6c doanh nghiep lim Bn kh6ng hi+ qu i phii giii th6 I . Ciing c6 bing chimg cho thiy, canh tranh c6 thd thay th6 cho s u ki6m soit chat chZ cila cic c6 d6ng tai cac doanh nghicp dg n h g cao n5ng suit. Ciyh tranh manh m5 hun lirn ting ning su i t 6 m6t doanh nghiep kh6ng co c6 d6ng b6n ngoii chi ph6i v i n6 si? kh6ng c6 cac tic dang tich cuc d6n n h g su i t khi c6 d6ng ben ngoii c6 c6 p h h chi CGng c6 bang c h h g cho thiy, canh tranh c6 th6 lirn thay d6i bin chit c ia cic th6 ch& thi trubng lao dong (xem phin thio luan d u 6 day).

D6ng thiri, c6 th6 c6 s u miiu t h u k gitia viec t h k d i y canh tranh v i d i y mtyh c6ng thc quAn

trl c6ng ty t6t hon. Vi du, cic nh6m doan11 nghiep duqc thi6t l$p d6 xllr 19 cic v$n da th6ng tin v i hie11 lkrc thi h inh c6 tl16 han ch6 str gia nh$p v i o cic thi t r u h g . Ciing tuong tu nhu v$y, khbng phii toin bij n h h g thay d6i th& ch& n i y sinh tG canh tranh d6u c6 th6 t ing c u b ~ g phGc I@ cila toin be cic thinh vien trong x i h8i (ch~rorlg 4,5 va 9).

NhSn t6 trung t5m c i ~ a canh tranh tr@n th/ trubng s i n p l ~ ~ n ~ 1i s u tu d o cfia c ic thuong gia trong vi@c sir d41ng cic ngu&n luc tai noi m i he chon va trao d6i c ic nguBn luc tgi mirc gii m i ho chon 3. Canh tranh tren thi t r u h g s i n pham lirn t ing hieu q u i ( v i nGng su i t cGng nhu t6c 6 6 tsng trubng n5ng su i t trong nkn kinh tk) b ing cich tao dong ccr cho c ic n h i q u i n 19 d$ giim chi phi, d6i rn&, khic phuc tinh trang bP trg c8ng vicc v i cii ti6n viec s i p xkp t8 chljc trong s i n xuit '. Ting t r u b ~ g nzng suit, d$n l u ~ t no, 1 i m8t trong nhimg ngu&n chinh d6 tgo ra tang trubng kinh t6 c i ~ a qu6c gias. 6 cic nubc c6ng nghiep, tsng t r u h g nsng su i t t h u h g la k6t q u i cGa c ic ti6n bo v6 c6ng ngh@. b c i c nu& dang phbt tri6n thi t ing t r i r h g ning sui t g in l i h v& c6ng nghe du nh$p v i o th6ng qua thumg mai, d i u tu truc tibp nu6c ngoii, cAp ph6p sG dung v i cic lien doanh.

D6i khi co su m i u thuin gifia chc hi& llmg dong v i hi@u h g tinh cua canh tranh. Ho5c cic doanh nghiep c6 th6 sE kh6ng d$u tu v i o viec d6i rn&, rnbt c6ng viec doi h6i n h h g khoin d i u tu ban d i u 1611. Cic th& chb c6 t6c dung b io ve quy&n s b hiru tri tue v i l im giim canh tranh c6 th6 duqc tin t6i d8 giii quybt v i n d& niy.

C6 mat s6 nphien cli-u, t$p trung chii y6u v io cic nu6c c6ng nghiep, dZ cho thAy mbi quan he cGng chi& gitia canh tranh v i hieu q u i (d~rqc do Iublg b$ng cic mirc nGng suit) v i gifia canh t ra~lh v i t6c d o t5ng t r u h g n ing sui t h . Trong m6i t r i r h g canh tranh, cic doanh nghiep di&u chinh hoat d6ng d& tsng hi@ qui , v i d o 6 6 duy tri dugc kh i nZng sinh I e , v i cac doanh ~lghiep c6 q u i k6m h a 1 sP b~ dbo thii. Su rilt lui kh6i th] trubng c6a c ic doanh nghiep yku kern gidi ph6ng cic nguBn 11~c dh cic doanh nghiep

hoat dang c6 hieu q u i hcm c6 th6 sir d ~ l n g . Viec gia nh8p va rut lui kh6i th/ t r u h g la m6t nguyPn nhSn quan trong tao ra su t ing tri;6ng ning sui t c6ng nghiep 6 cic nubc ban c6ng nghiep nhu ChlP (1979 - 85) va ~ a r 6 c (1984 - 87)7. Trong mat nghi@n CGLI vh H i n ~ u 6 c giai doan 1990 - 1998, viec gia nh$p vh rut l i ~ i kh6i thi t r ~ r h g c i ~ a cic rhi m6y d i tao ra t& 45% mhc t ing n ing su i t trong l i~ lh vuc ch6 bikn trong chu kjr kinh doanh d i En, v i 65%) trong chu k y di xu6ng.~

MGt s6 ngtxien ecru dZ cho thby lgi ich c ia C&I tranh kh6ng nhi t th16t dbi h6i phi% co nhi6u doanh ngIuepY. Cic nglien c h cho thiy h e u q u i v$ m3t k y thu$t gidm di kl-ii mcrc 66 t$p trung thi t r u h g t ing 16% b cic nu6c c6ng ngliep (Oxtriylia, Canada, NhGt Bin, Anh vh My) v i chc nu6c dang phit t r i h (Hb Q U ~ C ) , n h m g mGt khic, nku chua dat durn m6t mirc 6 6 t$p trung nhit dbd~ thi hi& q u i v$ mat kp thuat cling giim

,I!?@@ z.1 dam Smith vi6t v6 canh tranh, 1776

Chb S q ghu gb.,nsfi ~~ y& t16 do f i i l kqp v t i ~ S I 1U4l I$ v l tHC' the &e IW& niy . Nhmg n h i q g ma

uac. ruiy n h 4 ~ gu~lc a5 m6 ehkog darg r o . e mimg i l rnBilB ra rrb c6 ntff ci uiri d& ai, 4hr hau v i tho &ku

mi*, mir no co CZIC 1uat t@ va m4 c71C MOf nldR Lrhdng &I jl ha; col t t m v i k b d n n W ngoiu, chi cho p h e ~ lAu \huy&i c~ia n&c

iGWc c&p nQt ,!mp hai pew 5 t M g ntfut lhi Mdng g im d@h mi@ lvrng king hba \umg w g nhu no cb

id ti6n n6u c6 lirql vh;l~) v i ~ih8 cd k h k u ' m ~ l nu&, nd m i mae dD M g rwi M u cb hay c h c k kHdn \tiin HPI tdq nhi& sy &rn an ban, cdn,ngurji nghhd br~ y m& ell; c& kh&n &,fled kbm alrn.ab v+ ... thi ~ 6 i bag u& &drrng t $ t B 1 6 cat nganh kinh W&I k h x rrhpu d m tien. h0fih u lrang t* khang bao @ai the n g a q bAngv& m9cicrni tinh ct38it vir muc & &a haaf d@g klm doanh db ~6 the' c A &,tting np&rh' k k c 1 l h . i t u c M n ep ngml nghea t ? ~ tst~ @c guydn elja gp0u.n- ng~firi b&g c6 tMIU (6n ~ p p l d D h g ' m iiiN & C6 UY$ kig

. - - 1' ~ , L w e 4 hdndbkn d?@:v&~ ng~&

d& & udi c l q h . * . ""* . . . 8

CANH TRANH 177

xu6ng10. Mot nghien c h v6 cic doanh nghiep trong cic n in kmh t6 dang chuy6n d8i cho thiy, s u canh tranh v6i tir 1 d6n 3 d6i thJ 1i n h b t6 quan trong giii thich s y d8i m6i, ching h m nhu quy6t dlnh c ia doanh nghiep tung ra s in phim m6in. N h k g doanh nghicp c6 nhisu h m 3 d6i thil canh tranh hoat dong tat h m chc doanh nghcp doc quy;n, n h m g l q i th6 cJa ho lai chi 161-1 b h g mat n&a so viri chc doanh ngh@p c6 tir 1 dkn 3 d6i thJ cqnh tranh.I2

~ h i n thio luan tr~rbc cho ring, d6 c6 duqc lqi ich tu canh tranh - ndng cao hi@u q u i v i d8i m6i tr@n thi truhmg s i n phim- ngubi ta cin c6 mot mliT d@ canh tranh nhit dinh, chk kh6ng phii lu6n lu6n c&n c6 s u canh tradm giGa nhiiu doanh nghicp. Them niia, kh6ng phii chi chu trQc c i a thi t r u h g m i c i s u th5m nhap m6i - b6i c ic doanh nghi@p hay bbi cic s i n phdm m6i - quy6t dinh mfic do canh tranh trong thi

trubng trong nubc. Trong thcrc tk, vi@c tinh toAn mbc do canh tranh ti6m ning v i thcrc t6 trong thi t r u h g trong nu& cbn g$p kho khZn (hap 7.2). 6 chc nukc dang phi t tri6n, vi3i nZng luc han ch6 v i c6 it th6 ch6 h6 trq thi c ic nhi hoach dinh chinh shch c&n phii uu ti@n hing d i u cho vi@c tu do gia nh$p va rut lui clia crjc doanh nghiep v i bu@c crjc doanh nghiep p h i i d6i mat v& cgnh t a n h qu6c t6. c h u m g n i y xem x6t chc th6 ch6 han ch6 hay thQc d i y canh tranh trong thi t r u h g . C ic th6 ch6 khuykn khich cung tip cic dich vy co. s 6 ha t ing (lu$t, quy dinh v i cic co. quan thuc thi) cdng co vai trb quan trong d6 thQc d i y cqnh tranh. N h h g t i chlic nay sG dugc thio lu$n b chumg 8.

C6 r i t nhiiu r io c in tigm i n d6i v6i canh tranh. 6 chc n~r6c dang phit trign, cic r io cin th6 ch6 chi1 y6u d6i v6i canh tranh trong nu& 1i cic quy dinh c ia chinh phii v i sugia nh$p va r ~ t lui khoi thj trubng cua cac doanh nghOpI3. Thdm chi ngay c i b khu vuc s i n xuit s i n ph$m c6 tham gia xuit nhdp khiu, canh tranh qu6c t6 c6 th6 kh6ng d$n d6n canh tranh trong nubc, mot ph;n b& chc r io tin th6 ch6 d6i v6i canh

tranh, chgng han nhu quy dinh cila chinh phi^ vg thi t r u b g s i n p l ~ i m va thi trubng C ~ C nhd11

Hop 7.2 Tinh toan rncc d@ canh tranh

Cifh lhiresi u xern dki i t wi 66& cdir t+k thl

W g , Mng ph& 6 xqrn &'b&n rtlbr dy lrlje M w*. dd h y d l M W c h u@ Cam tkc tinh d

@n j*eja du ~6 dn ~WMI &,dn~lrlh ngrrep - nirc 4 mS s q R d ~ gj6 & d a m q h l b p d h lhu~dCl9i d h 8ddn a r k PPrq h a y IM & gf& o j r m ~ a u 'Fde db b@ t&h tiwh'dr a l a n h hghl&pl hbdo 3 l kkkq rnw Imi & p h h ri& *a.

Gticb IMi tm 14 kbt 1ri.F b&h, vi ~ aac d ~ n ~ c $ i b o ~ minddzmt~ rranl,&c&

nghep dho r b h~ ptllr'di M r . Wri~ bm & ~ c i - ~ l ~ i . i c h l ~ E i dallJbrtg&zw).Qng& &l&lnarL. ' - d t r a ~ f i n h t ~ n ~ c % e ~ ~ r r ~ n i y ~ k p t u : kp Me*r &I b d u q c . h % ~ ' . vi)c tirffi t&~ W ~ ) r u r r g ~ ~ t h b t # c d g k d & ~ d ~ ~ d r n c d r e h ~ / n ~ ) d r u @ w & ~ ~ ~ d l ~ p m trliin, ~ h a c ~ * k B ?hi llrgog win'* 4. Tuy rd~ldm, sld lftp ~ g v ~ t & M & n ~ & l r i c ~ h t m r g ~ ~ @ s d ~ qua t6n1 man Irorq &a & !$ i zmh,~@ ridcn n % ~ - n h ~ 1 h i h i o j 1 h $ ~ ~ a v & ~ ~ ~ . v i d p 3 ~ I a ~ ~ p W c U ~ r y i t & m 3 i i e c & m h h @ ~ b i W i e r

t6 s i n xuit d i ngin c in cic doanh nghiep gia nh$p, rQt lui kh6i thi t r u h g v i tHng t r u h g . Str di&u ti6t qu i mlic v i tan k6m c i a chinh phli cdng tao diiu ki@n cho tham nhdng v i d i n t6i n h k g hdu qu i phdn phai b i t l q i do no buoc ngubi lao dong v i cic doanh nghi@p phii tham gia vao thi truhmg kh6ng chinh thirc. C i c th6 ch6 hr nhdn c m g c6 th6 tao ra c ic r i o c in d6i v6i canh tranh. Vi du, viec tao ra doc q ~ ~ y 6 n cac k@nh ph5n trong nubc cc6 th6 d&ng nghia v6i vicc, ngay c i khi mot s i n phim c6 th6 duqc nh5p khiu mot chch tg do thi v$n kh6ng thi c6 s u canh tranh c i~a s i n phim 66 tr@n thl t r u h g trong nuuc.

Cac thg c11k trong n~rirc thuc dgy canh tranh

bao g8m lust canh tranh cac cw quan di?u t ik t canh tranh. V? mat c i u truc v i quy?n lyc, cac

t11g c11; nay khac nhau d i n g kg, ngay c i giiia cac

nuwc c6ng ngluep v6i nhau. C h h h phi1 dua ra cac th; chk nay d; giii quykt v i n d? li6n quan

t6i cac r i o c i n ciia tu nhiin han chk canh tranh

tr6n thi t r u h g s i n ph$m, \la dg d i m b i o rang, trong n h k g linh vuc co d5c trung doc quy?n ty

nhign, gia c i kh6ng khac qua nhi?u so v6i gia

thanh. it r h ? u nuirc dang ph i t trign bi han chk trong v611 con nguin. 6 cac qu6c gia m i

ngu8n lcrc bi han ch;, chinh phi^ c6 thg thu lqi

ttr viec t$p trung xoa b6 cac rao c i n d6i v6i s y

gia nhsp va rut lui tr6n thi t r u h g va mtr cGa

n?n kinh tk dg t ikp nh$n s u canh tranh qu6c tk

truwc khi tsp trung v i o viec xiiy dcmg cac ths

chk canh tranh, d$c biet tr trong khu vcrc co k h i

niing xui t nhsp khsu. Tc~y nhign, r i t nhi?u

nuirc dang phat trign dii co sgn lust v i cac cw quan di?u tikt canh tranh. s a n g viec t$p trung n6 lcrc v i o cac cw quan di?u tikt canh tranh, c6

thg t ing dugc hi& q u i cua cac ths ch; nay qua

viec thitc dgy canh tranh. C i c cw quan di?u t i k t canh tranh n6n d5t uu ti6n c i ~ a minh la cac

truhmg hop giiy p h u m g hai dkn canh tranh,

ching han nhu cac tsp d o i n lh (cartel) v21 c ic hop d8ng phiin ph6i va cung tip doc quy?n.

Bin thiin ci i cach thcrcmg mai qu6c tk c6 thg

d ~ r g c xem 1111u 15 s y ci i cach v? thg ch;, b&i n6

thay d6i lust chwi d6i v6i cac nuirc tham gia 1 4 .

Th~rcmg mai qu6c t; t h i ~ c dgy canh tranh trong cac thi t r u h g . SF mi4 cGa v6i thucmg mai qu6c

tk cGng tao ra hp lcrc d6i v6i chinh phi1 dg cii cach cac quy d)nh v? thi t r u h g s i n p h i m v i thi

truhmg chc nhiin t6 s i n xuit trong ncrirc, n h k g

quy d ~ n h lam x6i mon k h i n5ng cua cac doanh nghiep trong viec d6i pho v6i bp lkrc canh tranh t i r ncrirc ngoii. ~ u y nhign, tac dong cua ngu8n

canh tranh nay bi han chk va chi tsp trung chi1 yku v i o cac h i n g hoa co tham gia xui t nhsp khiu, ch ing han cac s i n phgm chk bikn. Mot s6

s i n p h i n ~ , c h k g han nhu xim5ng va cac dich

v61 \I? cw sCr ha ting, r i t kho v$n chuygn d o d5c tinh ciia chilng. Nghia I5 chi phi vsn chuy6n

qua cao, dkn mbc nguin b i n kh6ng thg thu dugc

lei nhu$n dG lh d; c6 th; thlic dgy hoat dong thucmg mai. Khi cw str ha t ing yku k6m tlu' chi

nhimg nguin sang g i n bi6n gi6i m6i c6 t11;

h ~ r h g l@ t i r s y canh tranh v? g i i t l i nhimg s i n ph$m dugc trao d6i ty do.

Chinh phG tr6n kh ip th; gi6i c i n ph i i xiiy

d~.mg c ic thg chk c6 hi& q u i hcm 116a d; d6i pho t6t v6i n h k g khia canh ciia cw chk thucmg

mai qu6c t; khi cac khia canh n i y c6 ths

phucmg hai t6i SF canh tranh. 6 tip 6 6 qu6c gia, di?u nay doi h6i ph i i c6 nhi?u buirc t i&

hcm n6a trong viec ty d o hoa cac dich vu ciing nhu hang hoa, vh d6i v6i cac nuirc c6ng nghiep

thi 6 6 la viec giup cho hang hoa xu i t kh iu cua

cac nuwc dang p h i t trisn ti;P csn dkn thi

t r u h g . 6 tip d o qu6c t6, di?u nay bao gBm

viec g i im chi phi d5ng ky va tuiin thG c i ~ a c ic ti6u chugn hang h o i li6n qclan dkn thuong mai

(ching han cac ti6u chu in v? an to in thuc

phgm) va tsn dung tinh linh hoat dcrwc ph6p trong Hiep d /nh v? cac khia can11 co li6n quan t6i thucmg mai c i ~ a quy?n s 6 h 6 u tri tue

(TRIPS) dg cho ph6p cac nu6c dang phat trign t6i da hoa dugc lqi ich ciia minh.

Chc ti6u chusn qu6c t; kh6ng phi i luc nao

c k g thuc d s y canh tranh, v i kh6ng ph i i t i t ca chc chugn muc la hop 19 d6i v6i cac nuwc dang phat trign. Khi t h 6 u quan tiim dkn di?u kien cu

thg 6 timg nuwc thi mot s6 ti6u chugn, ching han nhu quy?n str h h ~ tii s i n qu6c t;, co t116 dua d;n cac kkt q u i phiin ph6i t8i. Th6m vao

66, cac thg chk b6 sung hay v6n con ngubi c i n

thi;t nham t5ng c u h g cac he thang nay kh6ng co i4 nhi?u nu&. Tr6n cac dign d i n qu6c tk, s y

han chk v? v6n con nguin co thg ng5n c i n cac

n h i hoach dinh clu'nh sach c i ~ a cac nuwc dang phat trign tham gia mot cach c6 hieu q u i vao

cac cuoc d i m ph in . 0 6 la cac khu vyc ci11 chi^ trong t6i, nku nhu mklc ti6u phat trign trong tucmg lai ciia cac ti6u chugn t h u a ~ g rnai qu6c tk 15 nham p h i n i n h n h i b g uu tisn d6i vwi cac

nuirc dang ph i t trign va thuc dgy canh tranh.

Ch~rcmg nay truwc hkt thio l u ~ v? s y han c11k canh tranh trong nuwc - tirc la, cac quy din& c i ~ a

CANH TRANH

chinh p h i v6 su tham gia ciia c6c doanh nghiep, c6c lu$t cqnh tranh vh c6c ca quan di6u ti& cqnh tranh. Sau db thio lu* v6 nhmg h w ch6 cb tic d6ng d6n c6c giao dlch qubc tb: do 1 i cac h g chb v6 thuong mai vh quykn sb hiiu tri tue.

Canh tranh trong nuuc

Phin nhy t$p trung vho 2 nhdn tb chinh x6c dinh pham vi canh tranh b thi trubng trong nubc. Nhdn tb &u ti6n v i 18 nhdn t6 quan t r ~ n g nhht 6 cac nu6c dang ph61 tri6n Ih c6c quy djnh ciia chinh phG v& thj t r u h g s in phim vh thi t r u h g cic nhdn t6 s in xu&, cac quy dinh cb th6 han ch6 cic doanh nghiep gia nhdp v i riit lui kh6i thi t r uhg , vh phat tri6n. Nhdn t6 thG hai Ih chc rho cAn tu nhdn hay "tu nhien" d6i v& su canh tranh tr6n thi trubng s in phim trong nubc. Nhiing rho cin nhy bao g8m s u doc cpy6n v6 phdn trong nu6c hay c6c rho cin tu nl~dn niy sinh tu c6c thi trubng duqc dja phuong ho6, hoac b& c6c s in phim khbng th6 vdn chuy6n hay b6i ca s b ha ting y6u kem.

Cic quy djnh VI? sugia nhjp vi nit lui kh6i thi truchtg Cac chinh p h i co th6 ngin cim cic doanh nghep gia nh$p b b g cic han ch6 truc tibp dbi v& viec thhnh l$p c6c doanh nghep m6i ho5c la r$t du6u c6c quy dinh v6 s u gia nh$p. Viec v$n h h h khbng hieu qui c6c thi t r u h g nhdn t6 s in xuht ciing cb th6 ngsn cin su gia nhdp thj t r u h g cia chc doanh nghiep. Thit bai trong viec bio d i m cpy$n s b hiiu chic c h h dbi v& d i t dai cb thz lhm giim su gia nh$p cGa c6c doanh nghiep (chumg 2). Thj t r u h g tin dkmg v$n hhnh khbng hieu qui d b dbn h+n ch6 khi ning c k dbn tin dung ciia mot s6 nhom doanh nghep, dac biet Ih c6c doanh nghiep vira vh nh6, co thi ngin cin viec thim gia vho mot s6 hoat dong cGa c6c doanh nghiep, h w ch6 su ting t r h g ciia doanh nghiep vh gi& h g mire 66 canh tranh tr6n thi t r u h g s in phim (chuong 4).

Chinh p h i ciing han chb su gia nh6p ciia chc doanh nghi@p b h g viec ting chi phi rut lui khbi

thi t r u h g . C6c doanh nghitp si3 it cb y d m gia nhdp mat thj t r u h g n6u chi phi r6t lui kh6i t h

t r u h g cao, host cuc doan hm, viec ra kh6i thi t r u h g 18 khbng th615. N h k g th6 chk ciia chinh p h i lhm ting chi phi rut lui kh6i thl t r u h g bao g6m cic quy dinh v$ thi trubng c6c nhdn tb s in xuht, ching han cic lu$t v6 lao dGng Ihrn cho viec sa thii cbng nhdn ciia c6c doanh nghiep r$t tbn k6m hay th$m chi lh khbng th6 (hap 7.3). Mot vi du khic 1h lu$t b6i t h u h g b c6c nu6c dang chuy6n dBi d% han chb cic giao djch v6 dht dai vh n g h cin cac doanh nghep ra kh6i thl t ruhg , vh do v$y ciing cin tr& viec gia nh$p cia cic doanh nghiep (chumg 2). Khi cb c6c hing rho n g h cin viec gia nhdp vh rut lui kh6i t h trubng ciia cac doanh nghiep, thi c6c doanh nghep khbng s d I@' cb th6 v5n t6n tai duqc khi c h h g nh6n duqc su bao chp tu ngdn s6ch hoac su trq giup thi chinh, ching han nhu c6c khoin vay uu dZi hay duqc ph6p nap ch$m thu6 hay cac khoin phii tr6 khic.

Viec loai b6 hay giim b6t cic rho cin th6 ch6 d6 tao ra su canh tranh tr6n t h trubng, truc thuc d i y canh tranh vh tao ra c6c 6p lqc dbi v& chinh p h i d6 loai b6 s y han ch6 trong thi t r u h g cbc nh5n t8 s in xuit. Cic han ch6 trong cac thi trubng d i t dai, lao dong vh v6n cb th6 Ihm t h g chi phi di6u chinh trong nin kinh t6 trong nubc, vi du nhu no gdy ra nan thht n g h t p ting cao khi chc doanh nghiep phii dbi m5t vbi 6p luc canh tranh. Ngutri ta t h u h g thiy c6c han ch6 v& thj t r u h g s in phim vh h+n chb trong t h trubng cic n h b t6 s in xuht c h g t6n tail6. Ly do cb th6 lh, c6c thi trubng s in phim khbng canh tranh cho phkp duy tri n h k g han chb tr@n thi t r u h g cac nhdn t8 s in xu&. Hop 7.4 dua ra met vi du trong do su canh tranh tr6n thi trubng s in ph$m ting l6n Ihm gia t%ng tinh linh hoat c6a thi t r u h g lao dGng b ih DO. Cac vi du tumg hr cting duqc phit h e n 6 c6c nu6c cbng nghiep."

Cic rho cin th6 chb d8i v& s u gia nh$p thi t r u h g cda c6c doanh nghiep do chinh p h i d m g IGn g6m ci n h ~ n g h+n chb v& su thhnh Idp c6c doanh nghiep m&. Vi du, b Han Q U ~ C , c6c han ch6 dbi v& su tham @a ciia c6c chaebol trong c6c hoat dong bin 16 vh quh trinh thim d w thii tyc m& cGa hhng d iy quan li6u vh khb

H&p 7.3 C6c quy djnh v6 lao dgng v i c6c han chgtrong thi t r v h g lao deng: vi du & ~n D e

Hau h&t Id1 CH qudc gia d6u cb l@t va cdc quy djnh vd Iao d6ng dd b k ve ngum lao d ~ n g . Ngud ta chia ckc q ~ y djnh nay h m 5 loai sau: d Thl%l lap va b i o v$ q u y h cGa ngifd lao &ng, bao g6m

quyen duac 16' chuc va lien kdt vai nhau, quygn dugc doi

q ~ y e n Iai tap th6 va quyin ham gia vao d c dong cbng n@iep. . Bao ve c8c nhbrn d& bj tb;? 1 h h g , bao g h c a c yeu cau

ve tua lao Cdng 16 lhldu, su d n g b8ng ve trh c h g , cac

ca Mi tuyen dung vb. cac didu khain d$c biet cho phu ntl.

4 Thia'l lap p&n bO d&p tdi thie'u c h ~ c&g vibc, bao g6m mitc Uang t6i thidu, phuc 105 khMg phai Itrang t6i ~ i & u va c L khan Ira I l m thCm ngo& giu.

c Darn bho dieu kien l4nl uiec thich hap, baa gbrn E ~ C di&u b o i n ve an toan va s i ~ kt106 ngtG ngtli9p va sb ~ w g giu lam viec toi da. Oieu khohn vd an toan mu Map, bao g6m an eink x i hoi. an toin cbrtg w&, cac khoen Ihanh loan cho Ihbi viec va

ciC c6ng viec cbng cong. B i o cao phal tfmn 1k6 giui n h 1995 eung cbp mot phan

tich chi ti61 cac quy dirh v6 lao deng va lac d@g cira r-6, va cho hdy r h g , kGng ph&i fdl cs c k luat v6 lao m n q dd8u dat dirgc cac muc lieu djnh I r dc . Bao cao de xu61 ring, lust lao

a d c nu& deng phat tri in can phai dun g i in bB va t&p trung vao cac quyh ca b i b cira con nguai va cac vdn dB ve an sinh.

d cac n6rCrc dang phi1 td6r1, luat lao dong bi. h+n che qua muc Bbi khi dtm ddn hi& irng tao ra loi ich cho @t Mom n g i ~ i lao dong lmng d6i may m i n va Qiu co, lrong Lki lai h+n oh6 viec tuye'n dung nh<na ngtrtri lao dorg khac (d& khi

rn6m ba a6) m , ' l ~ l u v# chinh 1hilG. dF d R&. IL@~ lao dong dua ra ~e t q m c l 6 d h g BQ b6i v# th~~inrtmp lao U r n + v l Cib'vby .&rr dan cAC I& qqd di IUIQ sin v i thg lnliolg.

M@Li'& d k.D& h)n lao mggh t6S p h m M r e mw IM+@ U+j 9idi. 20M. Zbghb 1398). Lult km +d bn @@ tiao q d t dt pm vi @g U"ibE khai W C I CI v ~ l r a n k c n r l p ~ ~ i @ , & l f & & u&wAddgjhicpy&

bann 6& r#w m p , c i c w %m .* d e va sir hey &I 1mg;bbittuing & R . ~ v~ S ~ C * &&I ctlo pep h i n h phi m WClp &ad@ h h vqc n t u md &i gllim b8l ~hancbn$ ve am ,$. tQtdnc~ mi 'd Q J R I ~ & L c k vvrb bde p ~ d p W v b l a o t I . h a . d ~~~Y~~ rrphTaIh d o \ribc'& $b t$Id@! 4 y dlrq tzi m i a kF6 k,W a t&

11 & d j n h ~ i b b h ~ v b r i d n ~ - 4 ~ ~ i a ~ b liruw w, -q&,m e~q" va .irgu& me ttlVSrl d m '

m q & 8 d t t 1 h i i d . 8 t a ~ h m g l ~ t . TWti ufr~-'rirq vv/ w e n va yr a i a *.la0

a h g V& sir d w g IM q, w ~ r r ~ ctdp v i q tri &!in dram vi4c gdi puybt miy fhhl QT. t!d w n h &c (Wlc &f rn cftid~ rrhg v w i p 'Wig IMI iau WCJ & ib 64 ~ h m : l ~ . ~ n ~ 2 b E ~ ~ m & p k 4 0 c f i i ~ m 1 d m m & d t + @ ~ ~ t . ~&1gtbi~rn6iCwq&1iAi ,b3i20 dim. m& khb pbdp It& nhy d& mdn & *yidc m & bi Gbng

M Y P rren wy mO I*. .& mZ'p lab b o djmg hay r+4 ~clei ihi lr&g ,&a d c e & ~ ~ . g # I w - v i du ~ y , wan cak vi& gWnh#p c i h circ boamh h&IKiep d o khn ~c chinh Y-irt - vB tb+m EhL d n q E & I t i n m r . 6 x b p kl U %&p )caw m8t manu) n&i(;euh m g a e y ( O r s h g m a mrm pd Ray (h! &.

khan dii d$n dkn nSng suAt thhp trong linh VIJC

ban 16 hing hohIR. Cac quy dinh n iy duuc thikt I$p v6i myc ti& b io ve cac cGa hing nh6, han ch6 tieu dirng v2 th i~c d i y hcm nGa hoat dang d i u tu v i o linh vtrc s i n xuit. Tuy n h i k , cic quy dinh n i y d5 d i n t6i nhiing kkt quA kh6ng mong muan la met s6 c6c khoAn d i u tu sinh lqi bi ngZn cHn, trong khi chc hoat dong d i u tu khhc b/ bop mho.

Chinh phii ciing co th6 ting chi phi c i~a viec gia nh$p thdng qua cac thG tuc buec chc doanh nghiep pl~iii thuc hien khi b i t d i u boat d$ng kinh d o a d i cila minh.IY Mijc dii mot s8 chc thii tuc n i y - ching han nhu chc quy dinh v6 m6i tr~rtmg, sirc kho; v i s u an toin thich h p - co t11; c6 lCri n l~ung n h i k thJ tuc khic thi ching mang lai ich lqi gi. Th$m chi ngay c i chc quy

dinh c6 ich c k g co th6 ngZn c in vifc cic doanh nghifp gia nh4p thi trubng n&u c6 quh nhi6u quy dinh hay c h h g quh phhc tap, qua tan khm so v6i mhc thu nh$p cGa d i t nu&.

Met nghi@n c h i m6i d2y 6 85 qu6c gia cho thAy, c ic quy djnh co th6 c6 c ic hieu h g kh6ng mong mu6n d6i v& c6c hoat deng hay k6t q u i kinh doanh. *O VVi du, tinh trung binh thi s u 8

nhigm hay s6 l u w g chc ca nga dec b i t ngb (met vi dtt ciia cac tai nan lien quan d6n c6ng viec) d6u kh6ng giim xu6ng khi s6 lumg chc quy dinh m i cac chinh p h J tren khip th6 g i 6 i p dung tiing En. ~ i i u n i y kh6ng c6 nghia la cic quy dinh mang lai lqi ich cho xP hei tin phii bj loai b6. Thay v i o 66, c in quan tdm d6n chit l u q g cling v6i hi& luc thi h inh thinh c6ng c6c quy dinh n iy hon la s6 l u q g ciia chung.

CANH TRANH

HQp 7.4 Tang c u h g cgnh tranh tdn thj t h g d n phdm vB t4ng mlic d@ llnh hoat tdn thj t h g lao d@ng b An 08

Nghi6n ciiu nhy c k g cho thhy, cic nu& dang ph6t trisn thubng yGu c$u nhi&u thJ tgc hcm cic nubc c6ng nghiep trong viec quy6t dinh cho phkp mot doanh nghiep m& hoat dong. Tuy nhi6n c k g c6 ngoai 1e. Ding ch6 y lh 6 Phap s6 l u ~ g cic thJ b c loai nhy ngang v& Nga. CB hai nubc y6u ciu t& 16 th i tuc so v& 20 thJ tuc & B6livia. Cic nubc c6 it thli tuc hay it quy dinh h i t , lh t i t cA c6c nu6c c6ng nghiep, trong 66 Canada vh Oxtrbylia c6 s8 lumg thJ tyc it nhit (hai thJ tuc).

C6c thJ tuc m i nghiGn c h nhy xem xkt duac chia lhm 5 loai: an tohn vh s ~ c kho6, m6i trubng, thu;, lao dong, vh s v shng loc n6i chung. Su shng loc - mot t$p h~rp cAc thli tuc n6i chung m i muc dich thulrng kh6ng rd rhng

- t h u h g gby ra nhi&u toii nhit. Kh6ng c6 gi ding ngac nhi6n khi s8 l u w g cic thJ tuc bi dbi h6i chng nhi&u thi q u i trinh kh& s v doanh nghiep chng kko dhi vh chi phi chng cao (tinh tumg d8i theo thu nh$p binh qubn d$u ngubi). Vi du & Mddimbich vh B6livia Ih hai nubc trong s6 cic nubc c6 nlu& thii tuc nhit, cCing 1h trong s6 cic nu& c6 thbi gian dua mot doanh nghiep m& di vho hoat dong dhi nhit (l$n lu@ lh 174 vh 82 nghy). Chi phi d6 thhnh I$p mot doanh nghiep mtri & cic nu& n iy c h g ri t tan kkm, tumg h g 1h 116% vh 263% GDP d$u ngubi (chi phi c6 th& tZng I6n t& 300% GDP d i u ngu& 6 mot s6 qu8c gia). So s inh v S Canada, nuuc chi c6 2 thJ tuc, ngutri ta chi mi t c6 2 nghy vh chi phi h$t 1,4% GDP d i u ngubi

d6 thanh lap mot doanh nghi@p m&. ~ h i 6 u thli tuc trong s8 n i y k6 cH vi@c phdi

dugc s u chip thu$n clia mot s8 ca quan kh6c nhau va phdi duuc cbng c h h g chinh thiic cbng nhan b r i t n h i h butrc, hay gBm cH s u kism tra thug nhigu to6i v i c6c quy dinh kh6c. ~ i 6 u nay cho th iy b c6c nukc dang ph i t trisn, viec thanh lap mot doanh nghicp m& khb hcm r i t nhiku so v6i c6c nu6c cbng nghi@p. 6 c6c nukc cbng nghi@p, tuy cb n h i h thli tuc hon n h m g Anh h u h g ciia vi@c cb nhi& c6c quy dinh hon duqc b i lai vi@c cb duqc b& be m6y hanh chinh minh bach v i cb tr6ch nhi@m hon, va viec thbng tin ciing nhu hi@u lkrc thi h inh t8t hcm. Ngubi ta c ing thiy ring, c6c quy dinh v$ gia nh$p lam gidm tinh canh tranh b c6c thi t r u h g trong nutrc, dsc bi@t la b c6c nutrc l h , th3m chi k6 cH khi nu& nay m b cli-a d8i viri thucmg mai qu6c ti$.21

~6 lugng c6c thli tuc r u h ra hcm k6o the0 cb nhigu hoat dong kinh tg khbng chinh thirc hcm va miic 6 6 tham nhiing cao horn (hinh 7.1 v i 7.2). ~ h i g u nghi@n c h dZ chi ra ring, diau ti& qu6 miic thi t r u h g lao dong v i thi t r u h g s i n phim se khuygn khich c6c doanh nghi@p h u h g c6c hoat dong cJa ho v i o thi t r u h g khbng chinh thiic d$ tr6nh chi phi cao khi kinh doanh va tuy6n dung lao dong trong khu vuc chinh t h i i ~ . ~ ~ U6c tinh v6 quy mb c6c hoat dong kinh t6 kh8ng chinh thiic v i 9 1@ ngubi lao dong dugc sir d p g b khu vyc kinh tk nay cho thdy, cd hai con s6 nay dang tang l@n trong thap k? vha qua 6 nhigu nu6c dang chuy$n d6i v i c6c nu6c thuoc kh6i OECD. Tiing c6c hoat dong qudn 19 ciia nha nu&, dihu ti& ciia thj t r ~ r h g lao dong, tiing g6nh n5ng thug khob va thanh to6n bdo hi6m xZ hoi da d6n dkn qu6 trinh nay23. Cbc u6c tinh nay ciing chi ra rang, nhin chung, quy mb clia n6n kinh tg khbng ckinh thirc SO v& GDP b c6c nutrc dang ph6t triin 16n hcm so v& c6c nu6c cbng nghiep.

C6c hoat dong kinh t6 khbng chinh thlSrc l im tiing canh tranh bing vi@c cung h g dich vu v i s h xu& quy mb nhb va bing c6ch nubi d u i h g su nSng dong va t6 chit doanh nhin, v i d o v$y, d5n dgn hi& qub cao hcm. Tuy nhi@n, lgi ich

tich cuc clia canh tranh cao hcm c6 ths duqc tiing c u h g nku nhu c6c khu vyc khbng chinh thuc nh$n dugc s u bdo v@ cJa h@ thang lust ph6p chinh thiic v i can d u ~ c thi t r u h g v8n d6 cb ngu6n tai trg ciing nhu d$ bHo d i m cho hoat dong clia ho.

Mot n6n kinh t i khbng chinh thirc lh c i n g k6o theo nhiing k6t qub va m3t ph2n ph8i. M$c d u cb viec lam trong khu vyc khbng chi& thirc vsn t8t hcm la khbng cb vi@c lam, n h m g ngubi lao dong trong khu vlrc kh6ng chinh thiic kh8ng thi c6 dugc c6c lgi ich tuong tu nhu n h b g ngubi lam vi@c trong khu vuc chinh thbc, ching han c6c khodn trq tip thit nghi@p va an sinh xa hoi. Ngubi lao dong trong khu vuc kh8ng chinh thiic h i u hkt la ngubi nghko (xem chuong 9); di6u nay cb nghia la c6c chinh s6ch ngiin cdn su t5ng tru6ng v i chinh thiic ho6 cGa c6c doanh nghi@p dZ bi thi@n vi the0 hubng b i t lqi cho nhiing ngubi chiu thiet thoi trong xZ h6i.

Lust q n h tranh vi k c ca quan di$u ti i t canh tranh Nhiing vi d y n6i bat hcm v6 c ic r i o cHn tu nh in d6i viri canh tranh tr@n thj t r u h g s i n

Hinh 7.1 Quy m6 cira nen kinh tgkh6ng chinh thGc tang l6n khi s6 luang cac thli tuc ca"n C Y ~ thdnh I@p doanh nghiiSp m6i tang I6n

Quy q6 n6n kinh 16 khong chinh thl ie (phdn trAm)

I

o 5 ro IS 20

S6 IUqnq cac thu tuc c i n lhl&l d6 Ihanh IBD doanh ncjhlep nial

uon Dlankov va cac tac gta khac se xuAt ban Tal l~eu ca sa cua Be phat I r ~ i n lh6 OIO? 2002

Hinh 7.2 Tham nhiing gia ting khi so" l u p g cac thG tuc c6n d6 thanh I4p doanh nghiep m6i ting IGn

Chi so tham nhung

So Iuqng cae thli tuc c h this d6 thanh lap doanh nghlep mirt

Nglr6r DIankau v i cac lac gr(i khac se xual ban Tal l16u c0 sa cu8 Bau cao phst tr~kn the glol20ll2.

phim g8m c6 d$c quy;n, cicten v i cic han ch& the0 chiku doc (vi du, c ic hap d6ng giGa nhh s i n xu$t vh c ic nhh phbn ph6i ng6n c$m vi$c nhh phbn ph6i b i n s i n pha?m cGa d6i thii canh tranh). C6c r i o c i n gia nhbp "tu nhi6n" c6 thk ndy sinh tir c6c thi t r u h g duqc nai dja h6a, c ic dich vu v& c a s 6 ha t ing hay doc quy&n ty nhiGn. Chinh c6 th6 giii quykt v i n d; c6c rho chn tu nhi6n vh tu nhbn d6i v6i canh tranh tr6n thi t r u h g s i n ph im bing cich sG dung lu$t canh tranh vh cic ca quan di&u ti&t canh tranh.

X4y d m g cAc thk chk canh tranh. Canada vh My 12 hai trong s8 cic nuirc d i u ti&n dua ra lu$t canh tranh, l in luqt v io n i m 1889 vh 1890. it nhi&u cic nuirc Chbu Au d l c6 lu$t canh tranh ciia minh trong thbp kjr 50, sau ~ h 6 chi& thir Hai. Phhn l6n cic nuirc dang ph6t trikn v i cjc nuirc dang chuydn d$i kh6ng c6 lufit c v h tranh cho t6-i th$p kf 90. Khoing 90 nubc d l thuc hien lu$t canh tranh v i mat vhi nuirc khic, g8m Trung QU&, Gang hoh ~ r $ ~ Aicbp va nuirc Cang ho2 Maxgd6nia thuac Nam Tir cii hi$n dang soan thio lufit canh tranh ciia minh. Tuy

viec thqc thi lu$t canh tranh 6 rht nhiaii

CANH TRANH

qudc gia dang phi t tri6n - vh cg thk 19 6 cic .nuirc c6 thu nh$p thip - kh6ng duqc tich cuc l im. ~ i & u n i y 1h k6t qui, mot phin d o thbi gian t8n tai ng$n ngiii ciia c6c lu$t nhy, vh mot phin d o thiiu cic thd ch6 h8 trq cho vi$c thqc thi, ching h w nhu toh 6n hay h$ thang xir 1ji thBng tin ta t cho cic nhh di&u ti&.

Chinh phii cic nuirc dii ban hhnh lu$t canh tranh vh thhnh l$p c6c ca quan diku ti&t cgnh tranh d6 thi h inh nhlmg lu$t nhy d o lo ngai v& hhnh vi ch6ng canh tranh cJa cic doanh nghiep d6 d8i ph6 lai v6i c6c cuac khJng hodng kinh t6, ho5c d o cic i p luc qu6c t&, n h k g 6p luc nhy c6 thk d o k h h g hodng mang lqi ho3c kh6ng. Vi du 6 My, dao lubt ch6ng dGc quykn Sherman ra dbi nh%m muc dich han ch8 quy&n luc cJa cic tap dohn kinh doanh 16n hoat dong trong nuirc vho thbi dikm 66. Thuy Di6n d i ban hhnh lubt ch6ng doc quy&n nZm 1925 d o lo ngqi v& n h k g hinh vi lam dung c i a cic cicten. Dan Mach, H i Lan vh Na Uy dZi timg buirc chuy6n ddi c ic lu$t cii v& ki6m soit gi6 hoac quhn 19 chc cicten thhnh c ic lu$t ch6ng d8c quy&n d6 d6i ph6 v6i xu h u h g t$p dohn hoi dang t6ng l@n vho cu6i th$p kf 1920 vh d$u th$p kf 1930.

Phhp, IndBn6xia vh Rumani Ih vi d u V& C ~ C

nubc d i hp d!~ng lu$t canh tranh d6 d6i phb v6i khfing hodng kinh t$. Chinh phii Ph ip d i ban hhnh bien ph6p ch6ng doc quy&n hien dai d i u tien ciia minh - Nghi djnh n i m 1953 - nhim d6i phb v6i khing hodng kinh t6, bao g6m c i cac v i n d& v& l ~ m ph6t ph6t sinh sau Th& chikn thcr Hai vh chi6n tranh ~ r i & u Ti@n, nhu c iu thu h6t v6n d i u tix truc tikp t i r nuirc ngoii (FDI) v i su nhfin thirc ring cic quy dinh han ch&, dgc biet trong linh vuc phbn ph8i, dang c2n tr6 s u kh6i phuc kinh t6 cila Phip. in dSy han, k h h g hosng kinh t& 6IndGnGxia vh Rumani d l d i n t6i viec i p dung lust canh tranh n h u l i mat ~ h i n ciia chumg trinh cii cich vh 6n d j h kinh t6 t6ng thk. Trong hai truhng hap niy, cic t6 chirc cho vay vh phi t tri6n qu8c t$ n h u Ngbn hang th6 giiri, dB gby i p luc d6 cic nuirc nhy 5p dung lu$t canh tranh.

Nhbt Bin, Dirc vh h i u h$t cic nubc Trung vh

D8ng Au 1 i vi du v$ cic nuirc dZ dua ra lu$t canh tranh do i p lyc ciia qu6c t6. Nh$t BAn v i Dirc dZ ban hinh lu$t &Ang doc quy$n sau ~ h 6 chi6n thir hai, bit chip sy phAn d6i trong nuirc. Lu$t ch6ng doc quy$n b Nh$t BAn v i Lu$t ch6ng t$p trung hoi v i ch6ng t$p doin hoi ciia

Dirc d$u duqc ban hBnh nZm 1947. Cic lu$t n iy dZ duqc chinh sira b6 sung ding k6, sau 66 thinh cic ccr ch6 (khic xa so v& ngu& g6c tir My ciia c h h g ) duqc xem 1 i phii h o ~ hon v& di$u ki$n ciia ddt nuirc, d3c bi$t 1 i sy th6 hi$n mot mirc 66 chip nh$n cao hon d6i v& mot s6 hoat dong cicten. Tuong ty, sau khi birc tulrng thinh Berlin sup dd vio nZm 1989, cic nuirc Trung v i D8ng Au c6 muc tieu gia nh$p vBo Lien minh Ch2u Au, bit d i u ban hBnh lu$t ch6ng doc quy&n du& i p lyc ciia Ujr ban Chiu Au. ~ h i n 161-1 cic nuirc niy sau 66 d2 chinh sira lu$t phip ciia minh d6 Iim r6 nhiing vdn d$ m i

chuy6n gia tu vin c;a ho ngay tir ban d i u dZ khing dinh. N6i cich khic, khu8n kh6 phip lu$t h6 try cho chinh sich canh tranh b cic nuirc niy 1 i thi6u th6n v i c6 mot cich hi& khhc v$ pham vi di$u ti6t ciia lu$t. Vi du, c in phAi duqc lim r6 thim quy$n h o ~ phip ciia mot ccr quan ch6ng doc quykn trong vi$c thoA thu$n v& mot b6n tu nhin d6 giAi quy6t mot vu vi$c nhdt djnh. Diy chinh 1 i t r u h g h o ~ khi b6n tu nhin phAi trAi qua mot qu i trinh hinh chinh hay thyc

thi chinh thirc trong cic ccr quan di$u ti6t canh tranh hay b toi in .

Lien minh Chiu Au 1 i mot t r u h g h o ~ d3c bi$t. Cic thinh vien c;a n6 c6 cA lu$t ch6ng doc quy$n qu6c gia rieng v i lu$t chung ciia c i lien minh, d6ng thbi ccr ch6 canh tranh ciia Lien minh Chiu Au cung duqc d m vio lu$t qu6c gia ciia m6i nuirc t h h h vien. Trong tim chinh ciia ccr ch6 canh tranh ciia Lien minh Chiu Au - duqc dua v io nhiing di&u khoAn ciia Hi$p uirc Rome v i duqc Ujr ban Chiu Au bit buoc thi hinh - 1 i sy th8ng nhit kinh t6 trong cic nuirc thinh vien. Do 66, Lien minh chiu Au cdm nghiem ng3t nhdt b6i v& cic quy d M c6 th6 tao ra hay duy tri sy p h k h6a trong lu$t canh tranh giGa cic nuirc v& nhau, ching han cic

quy djnh han ch6 v i ki$m ch6 the0 chi& doc hay quy d w v$ sb h h tri tue khic nhau b cic nuirc trong lien minh.

. , : 1 :,::;<-,, ! , j , , :> 4 , , , , . ,,, :: , I !, ' ; ;! ; 1." ;: i,;;, ,'. . , ; " ,

- . , ; , !, ... ;.;; ;:.];;;! ;.,;,';;);

Mot khAo s i t v$ lu$t cgnh tranh b 50 qu6c gia phuc vu cho bio cio niy chi ra ring, cic khii ni$m v$ canh tranh vsn cbn rit khic nhau giGa cic nuirc. Di$u niy duqc phAn i n h trong hai y6u t6 chii ch6t ciia lu$t canh tranh: cii gi tao thinh sy doc quy&n - khA nZng ciia mot doanh nghi$p don phuong ki6m soit v$ gii v i s i n l uwg tren thj trulrng - v i cic nuirc d6i ph6 v& vdn d$ cicten nhu th6 nio. D6ng thbi nhiing khic bi$t c h g d u w phAn h h trong cich thirc m i lu$t canh tranh thi hinh.

Sy d@c KhAo s i t niy cho k6t quA Ii, 28 trong s6 50 nuirc c6 khii ni$m djnh tinh v6

uu th; doc quy$n, trong khi 22 nuirc cbn lai xic dinh khii ni$m niy tren nhiing ti& chuin thj phin khic nhau (bing 7.1). H ~ U h6t cic nuirc OECD d&u djnh nghia doc quy$n mot cich djnh tinh. Mot s6 nuirc My Latinh c h g dinh nghia doc quygn mot cich djnh tinh, nhung cic nuirc dang phit tri6n khic c6 xu h u h g d b g ti& chuin djnh luwg. M3c dii qu i trinh c p h tranh b cic nginh c8ng nghiep khic nhau kh8ng

Bang 7.1 Cac ti& chusn v6 dec quy6n tren thj trubng s i n phsm trong lust canh tranh trOn the" giui

Nhom cac nuuc Thi phsn clia doanh nghiep

Cac nuuc dang phat tridn va dang chuydn ddi DBng A 50 - 75% DBng AU va Trung A 30 - 40% Chau Phi 20 - 45% Cac nu& cdng nghiep

My 2 - 3 v a h m Likn minh ChSu AU 40 - 50%

~ g u d n : Lust canh tmnh, cAc cc'quan di6u ti61 canh tranh crja cAc

n d c BQ phtin ch6ng drjc quy6n thuQc hiep hoi lug1 s U My. 2001

"Lutil canh tranh 13 ben nqoAi n&c My." Ch~caqo

gi6ng nhau, nhung chi c6 met nuirc duy nhit trong s8 nhiing nuirc d u w khio s i t 1h Tandania 6p dung c6c ti6u chugn CIJ th& d6 xbc dinh muc do dac quy&n b c6c nghnh khic nhau.

Do t im quan trong c i a canh tranh ti&m ning cGng nhu canh tranh tren thyc t&, vh do nhCng di6u cin thi&t dd d i m b io c y h tranh lai phy thuoc v io d$c didm ri6ng c i a nghnh, ndn v6 19 t u b g m i n6i thi phuung phip d@h tinh d& xic djnh dac quy&n t6 ra phh hqp hcm. Nhung dAnh gi6 doc quy&n mat c6ch djnh tinh lh mat vi$c lhm r i t kh6 khin, dbi h6i n h h g thang tin phhc tap va ning lye v8n con ngubi, m i cic nu& dang ph6t tri6n c6 th& thi&u c i hai di6u nhy. Trong trubng h q ~ nhy, cic ti6u chuin dinh l u w g c6 th6 cung rip th8ng tin quan trong. Trong viec thljc dgy canh tranh, c6c nu& dang ph6t tri6n c&n phbi uu ti6n ty do ho6 thucmg mai cp8c t& v i gidm c6c rho can dc8i v6i s u gia nhap va rfit lui kh6i thi t r u h g m i Chinh phii d2i dlplg l6n tr6n thi trubng s in phgm. ~ 6 i v6i nhi6u nuirc, viec xdy dlplg cic td chuc canh tranh kh8ng d u w chfi trong. Tuy nhien, s6 d6ng c6c nuirc dS thi&t liip duuc lust vh c6c cu quan di&u ti&t canh tranh. d& b n h k g nuirc nhy lh,l;m th& nho d& gifip cho c6c th6 ch& nhy hoat dong hi& qu i hun trong viec ting c u h g canh tranh tr6n thi trubng.

Ciicten: Trong lust canh tranh, c6 hai cich chinh d& d8i ph6 v6i cicten. Cich thu nhit 1h coi t i t cb c6c cicten lh b i t h q ~ phhp, nghia lh c6c hoat dong nhu i n djnh gi6 vh c6c hhnh vi kh6c lien quan d&n cdcten d&u 12 vi pham lu$t, b i t k6 quy& lyc thi trubng c i a nhCmg ngubi tham gia, deng cu hay n h k g ly 1P bien minh cho hhnh vi nhy c i a ho lh gi di nua. Trong s8 50 nukc d u w khio sit, ngubi ta thiy bien ph6p xh 19 nghi6m khic dc8i v6i cicten nhu v$y c6 b 13 nuirc, k6 cb My. CBch thh hai lh sii d p g phhn tich "quy t ic phii dua ra duuc 19 do", nghia lh n6 tujr thuac

v io viec c6c cu quan di&u ti&t canh tranh phii c h h g minh duqc v6 nhimg inh hubng kinh t6 c6 hai c i a c6cten. C6ch xG 1y cicten it ch$t chP h m nhy dupr nh$n they b h iu hbt cbc qu6c gia.

Lu$t canh tranh c i a Lien minh Chdu Au ty dong cim ti t c i cic th8ng 1e vh c6c thoi thuan ch8ng canh tranh. Nhung viec c h h g mmh d2 xby ra vi pham, c h g nhu c6c chn nhic lieu c6 th6 mi8n trir 6p d p g quy djnh d6i v& mat hhnh vi cu th6 nho 66 khdng, thuac thim quy&n ciia cu quan di&u ti&t canh tranh hay toh i n qu6c gia ci'ia chc nuirc nhy. Hi& lyc Thi Hiinh: CGng v6i n h k g kh6c

biet trong lust canh tranh, n h k g khic biet trong hi$u luc thi hhnh sE quy&t dinh phucmg thhc cc6 nu& gidi quy&t v i n d& cgnh t r a d ~ . ~ ~ Hai he th8ng chii chc8t dZi duuc d u nhiip vho c6c nuirc dang phit tri&n lh, cic he th8ng c i a Li6n minh Chdu Au vh c ia My. Sy khic biet chii y&u giiia hi& lyc thi hhnh quy dinh d6i v6-i cicten ciia Uf ban Chdu Au vh My lh v6 muc do vh b in chAt ciia vi$c thi hhnh. 6 My, cc8 d b h gi6 vh c6c hhnh vi doc quy&n kh6c t h u h g bi xii ly the0 hinh thuc t r h g phat nhu d8i viri tai pham;v6i cic khoin phat vh n h h g thiet hai c6 th6 r6t 1611 cho cic b6n bi t r h g phat. Be Tu phdp My sG dung d6i ngii nhhn vi6n d8ng d i o b try si? chinh vh v in phbng khu vyc 6 cic thhnh ph6 lirn d6 ph6t hien vh d6i ph6 v6i c6c c6cten. SA l u p g nhdn vi6n ciia Uf ban Chdu Au duuc phdn c6ng tr6ch nhi$m thi hhnh lu$t ch8ng doc quy&n kh8ng nhi&u bang My, nhung ho tang tic v6i cic nhdn vi6n b cic nuirc thhnh vi6n d6 thuc hien nhi$m vu. KhBng c6 cic nhin vi6n di&u tra chuyen trich, vh k6t qu i lh, dQc quy&n thubng chi dugc di&u tra khi c6 don khi&u nai.25

Hieu luc thi h M ch8ng .d@c quy&n cbn y&u b EU c6 th6 lh s y k& thira ciia qu i khu. D6c quykn d u ~ coi 19 binh thubng b Chdu Au truirc khi c6 Hiep u6c Rome n2m 1957, hiep uirc dugc xem 1h lu$t canh tranh ciia Chhu Au. Sy khac bi$t trong viec xii ljr dac quy&n giiia My vh EU c h g phbn bnh s u khhc bi$t chung v& muc ti6u trong chinh sich canh tranh ciia ho (hap 7.5). SY khic biet nhy quan trong d6i v6i c6c nu& dang phit trisn dZi xdy dlplg cic m6 hinh th& ch6 the0 My hogc EU.

W& 7 3 S y khic biet trong lu$t v6 canh tranh va hi& lyc thi hanh giGa Mij va Lien minh chiu AU (EU)

By llrhjr~ biat 9 , 1 b l 0 1 v i Whvp @!& W Mi h)Rh g ~ W v C I e u w B t F a i t ~ ~ m w ~ ~ ~ ~ d ~ tk e * y . I ' .

8dy. d%rt~ w d f q a$r cpy&n a q ~ ttt i i j l Mi, ~ ~ r ' 6 1 h ~ s v ( ~ i d h ~ i q k ~ ~ ~ r ~ d a h . l ~ ~ r r Eat d ? h IGM; h)ngtd& d Hbiz @ti' @. co m+t n h h . R & ~ n ~ v 1 9 1 ~ t ~ ~ t h q ~ r i a & h n n l ' wiepmao 4 b61 CG&'V# (t$~.@eh d v ~ r d h @p qub m k pyk Iuc b h td -8 ~ i 6 c cC' 3hirrh ric? d$. WmQI @i W Aqt 664 =qr#'r, );Nu ~riECh nwm thi I I ~ lua, c& I& WR 0 k4t v i & kc4 An U6ng :ti&' i4, rpgt t t q m q n h kah m~tl m i Sing oi,,rtghTa: cb 4in.h. ti& ,

Nwua W, d @u, mc urn 'cid d a ~ t i m ~d ~ ) n h -hnh Li 4 li/b mlhll J .Lfnh 'id i6.a & ci& P&I W ~ Q . d s y l y c ~ d . driyb&ki;lm wy@ric vlrdjWurm gr YRQ boa ytl M h b4 ; b c & g i a V l a n h w h h . ~ ~ & n J ~ h & c h ~ @ cwtl~ tPaFt7 &a C6jC dbyhh rrpki+p vii, vd .hi, ~ k t d d h g ~ + 6 ~ h ~ ~ y & v ~ m t d g & j m h f h u k v6 W q 1&.'BA1 cpoh d d & & M v&i) f% Grg &o rkag bin W ~ N I , &p PAM u i &. MRh tWk ;ri#p 3 c kh&c mi rhg'la d n thiit dE 4 . a ~ m g sy pl61 ttlgrr v4 m g rQM, Ya do w@y, dl0 * zi~~do&qp ilghrep M u A4 q n h treW cd hw. @-t@n til( trudng O?e' git4,?!4j lyhiC% RI c;Shg n9hv m g &n nghikm n@ d6i dl v& d 947.

Khik v& lu$t,pMp Mf, w Chg cmh t k h & f!U btrn ?h& mpnh &n hut tieu biih d k q , c t d q b n rd-W.dn fe t&n ,&I$ v4 c& Q+-, M p nhim hhuydrr kfslotr su hw +&&a &'-fir 4- 4 m v&&.

~ inh 7.3 Hqu qu8 cba lust canh tranh tsng 13n cung vin' thu nhgp B6u ng~rai

Xay dmg ca'c thgch6 canh tranh hi& qud hon Tinh hi& qud ci~a lu$t canh tranh vh c6c ca quan dihu tikt canh tranh trong viec t h k d i y canh tranh linh manh khhc nhau d6ng kd giGa c6c nubc vh khu vyc tren th6 giiri. t kt qud tir cuac khio s i t dugc t h y hien cho Bbo c60 nhy chi ra ring, thu nh$p binh qudn d i u ngubi ciia mot nubc chng cao thi lu$t canh tranh chng c6 hi& q u i (hinh 7.3). Tucmg tv, ca quan di6u tikt canh tranh c6 th&i gian hoat d6ng chng ldu thi hoat dong ciia n6 chng hi@ qud, biri vi kinh nghiem thyc t& 12 quan trong. Th& gian hoat dong trung binh ciia ca quan di&u ti6t canh tranh b c6c nubc c6ng nghiep lh 27 nZm, trong

GDP tr6n dau nguui, tinh the0 d61a MV nHm 1997 35.000

Chi so hieu q u i cua luat canh tranh

Nguon: Chi so hieu qua cua lual canh lranh duac lay ti(: Nien giam ve

canh lranh the g10.1 (2000), con GDP dau ngudi: lay luso lieu cua Ngan

hang Th$ giui

khi b c6c n~r6c dang phi t trign lh 10 n5m. Tinh binh qubn, cic ca quan dibu ti& v& can11 tranh 6 c6c nubc c6ng nghiep hoat dang hi& qub ha1 40% so vbi c6c ca quan nhy ti c6c nubc dang phi t trign - the0 chi s8 v& tinh hieu q u i c i~a luct canh tranh lhy tir Ni@n gibm Canh tranh ~ h & gibi (2000), ch; s8 dugc tinh tren ccr sb cic khio s i t v& hoat d6ng quin 19 trung vh cao cAp cGa cic doanh nghiep b t h g nub^.^^ ~ i & u nhy kh6ng c6 gi dbng ngac nhien, b& vi, nhu dZ nhin manh trong tohn ba b in b60 c6o niy, viec xdy dung c6c th6 ch6 d6i h6i nhiku thtri gian cCig nhu ngu6n ~ L K .

Ben canh hai nh2n t6 tren, cbn rit nhihu hhnh dong m i Chinh p h i c6 th6 thvc hien d6 xdy dung lu$t v i cic ca quan diku ti& v& canh tranh c6 hi& q u i hon. Cic ca quan dihu ti& canh tranh c& c6 thgm quy$n 1 1 9 ph6p dd buoc c6c doanh nghiep phdi cung cAp th6ng tin cgn thi&t. Vi dy, lu$t canh tranh d&u ti@n b Venexuela kh6ng trao cho c6c ca quan di&u ti& canh tranh nhiing thdm quy$n nhu v$y, vh di&u nhy lhm suy giim khi nZng cGa ca quan nhy trong viec thyc hien chirc n5ng ciia n6. Cbc ca quan di&u ti& canh tranh cin phdi c6 quy6n lyc

b i t buac thi hanh vk m3t ph6p 19 d6 chling c6 th6 ra quy&t dinh trong c6c vu viec v6 canh

tranh m i kh6ng c i n phii dua nhCmg vv d m giin ra toi i n . Di$u nay 1; dljng, th$m chi c i 6 nhimg nuirc mh toa i n hoat dong tat, b& vi c a quan di6u tikt canh tranh c6 chuyPn man ky

thu$t khi d u a ra c6c quy6t dinh cGa minh. Tai n h k g n d toa An hoat dong kh6ng c6 hi@ q ~ l d n h u 13 nhi6u nuirc dang ph6t triin, thi viec trao cho co quan diku ti& canh tranh quy6n Icrc thi 11anh lu$t lai cang quan trong. Vi du , a

Hunggari trong c i c n i m d i u clja thbi kjr

chuydn d i i , 11e thang toi i n hoat dong rat ch$m chap dkn n6i nhlmg nguiri kh6i kien tich cyc b i t d i u tim chch dua c6c vu viec c i a mirlh ra giii quykt theo lu$t canh tranh, chb khbng the0 c6c lu$t khac, d6 c6 th6 s h ~ h $ n duqc c6c phhn q ~ ~ y & t tir c a quan diQu tiQt cad^ tranh 6 An 0 6 , mat trong n h i i g dk xui t giiy it tranh cai nhi t trong soan th io sGa ddi lu$t v& c ic 11oat dang thucmg mai vh dac quykn I B cbc \%I tranh chip mbi s6 d o mat toh i n rniri, bi khang ~116 v6 thbi gian x c ly, chu kh6ng phi i dua 1Pn toa An ho3c phHi xkp hang sau mat loat c i c v g vk canh tranh cCi dang chb duac giii quy6t. CCc c a quan di6~1 tikt can11 tranh c i n phi i c6 trich nhiem, va cung c in phi i c6 c i c lcrc l u m g d6i trong d6i vini c ic co quan nay. Mat k h i n ing c6 1116 c6 la, cho phkp khang an 16n toa i n cao han, d3c biet 18

trong c ic vu An 1611. Chin11 tin phi i d i m bao tinh dac l$p

cija c6c c a quan di6u tikt canh tranh. Mat d6

xu$t la, ngubi lanh dao cija c a quan nay phi i d o mot ujr ban hoac d o cq~16c hbi b6 nl~iem, chir kl16ng pl16i la ~ 6 n ~ thang hay Thit t u h g . Mat d& xuit nCra lh, c a quan dihu t ik t canh trarxl~ khbng truc thuoc mat be nao trong chinh phi[, va n$n c6 ngdn sach rieng. S6r doc l$p cua co

quan diku t i i t can11 t r a h v& cic ba trong chin11 p l ~ C c6 th6 quan trong 11m1 &cac nubc dang phat tri6n so vCri c i c nu6c cbng nghiep, la nai c6

nhi iu lcrc luqng dai t r ~ n g trong he th6ng chinh tri 11m vi 18 n d ma tinh minh bach cao 11m1 d6 bAo ve SLJ d$c lap clia co quan di$u ti& canh tra&. Trong s6 cic nutrc duqc khao sat thi c6 63

ph$n trZm c ic nu& c6ng nghiep c6 co quan diku tikt canh tranh kh6ng phq thuoc v i o b i t cir

mat be nao, cbn tai c ic nu& dang ph i t trizn con s6 nay la khoing 59 ph$n tr im.

C a quan di6u ti& canh tranh c$n c6 ngdn

sic11 va dai ngu c i n b a d i y dfi d6 thcrc h e n c i c

chirc n i n g c i a minh. Tinh trung binh, c a quan di&u ti& canh tranh 6 c6c nukc c6ng nghiep c6 nhiku c6n ba han ( t~rang d6i so viri quy m6 ciia

n$n kinh t;) t& 75% so viri cac nuac dang phat trign. Vi du, co quan diku t i i t cgnh tranh 6 Cblbmbia va PSru chi co kh6ng dhy 6 chuyPn

gia d6 giii quykt c6ng viec ch6ng doc quy6n. 27

C a quan di6u tikt canh t ra rh vh kliu vcrc iu n l~dn nPn c6 th im quy6n kh& kien c6c vy tranh

chip. Vi dg, I3 Tuynidi chi c6 c6c b e rn6i c6 quykn kh& kien. N ~ U chinh phi1 la co quan d ~ ~ y nh$t c6 thin1 q~ iy6n nay thi tinh hieu q u i cila lu$t can11 tranh trong viec thlic d i y canh tranh c6 th6 sS. b / suy g i im. C6c quykt dinh m i CU

quan diku t i&t canh tranh d u a ra c$n ph i i d ~ r a c

c6ng khai. Viec c6ng khai 116a c6c quykt din11 v6 canh tranh c6 t6c dong ng in c i n c i c hanh vi vi pham lu$t canh tranh ti&m i n trong tuang lai va di$u n i y c6 th6 g i i ~ p tSng c u h g hieu luc cira

lu$t canh tranh, va th6ng qua co c11& d6i t r ~ n g , n6 c6 th; cling d i m b i o tinh c6ng b ing trong c6c vq kien. Mat trong rh img nhdn t6 quan trong nhi t lam n6i b$t tinh ~ J ~ L I q ~ l i ciia lust canh tranh - d6i vini bat cir th; chk nho - 1h ca Chinh phii n6i riOng va toan ba x5 11ai n6i chung d 6 ~ 1 c6ng nh6n t im quan trong ciia lust v i su s i n long t h ~ ~ c t11i n6.

DO c6 SLJ han chk vk ngu&n n h i n lcrc 6 C ~ C

nu6c dang phat triin, n$n n h b g qu6c gia nao d l c6 ca quan diku t i6t canh tranh c6 t116 p h i i t$p trung n8 luc vao c i c v i n dk n h u cacten va c i c 11q dBng dac quy6n trong cung tip hay phsn ph6i. C i c vAn d$ khhc - ch ing han n h u

SIJ ph2n biet gia, ban p l ~ ~ gia (dat gia duiri mirc gia th inh d$ loai b6 d6i thli canh tranh) hay

c6c trubng 1 1 q han chk the0 chi6u doc phhc tap (ching han n h u c6c m6i quan he the0 d 6 khi mua mot s i n p l ~ d m t u mat n h i cung h g thi c i n g p l ~ i i mua c6c s i n ph$m li6n quan th

nhh cung h g d6) - thi phiic tap hon vh it gay cin hon. B@n canh d6, nhimg v in d6 nhy c6 thd lh qu6 sirc so v6i khd ning cda c6c ca quan di6u ti& canh tranh, ngay cd b nhiing nu& c6ng nghiep.

Canh tranh qu6c te"

Mb c&a ra t h t r u h g qu6c t6 d6ng vai trb trung tdm trong vi@c thiic d i y canh tranh b thi t r u h g trong nuCrc. Hhng ho6 nh$p khiu truc tigp tao ra 6p luc canh trarih qu8c t6 tr6n tK t n r h g trong nukc. A~ luc nhy ckIg duqc dua vho m8t c6ch gi6n tihp th6ng qua xuit khiu do c6c doanh nghiep trong nu& phdi canh tranh tr6n thumg t r u h g q ~ 6 ~ t&.

~ h i & u ngh6n ciiu thuc nghiem dua tr@n c6c s8 lieu kinh t6 vi m6 (s8 lieu tip doanh nghiep) dua ra c6c bing c h h g cho thiy, tu do ho6 thucmg rnai l im ting canh tranh, vh k&t quA 1h tZng t'hh hi@u q u i vh nZng suit. C6c nghi@n c h tinh h u h g chi ra ring, th$m chi trong c6c nuhc c6ng nghiep l h nhu My, canh tranh qu8c t& ckIg g6p ph$n t k g ning suit. Mat nghi@n c i h so s6nh ning sui t lao dong b Diic, Nh$t vh My cho thiy, canh tranh qu6c t& c6 mot t6c dong 161-1 hon so v6i canh tranh trong khu vuc vh trong nukc trong vi@c ndng cao nZng sui t b& vi canh tranh qu8c t& giiip cho c6c nuuc tibp c$n

dugc v6i ky thu$t s i n xuit hieu qud Mat nghi@n c h thuc nghi@m li@n qu8c gia ddy ciing cho thiy, mi? cha thiic d i y canh tranh tr@n thi t r u h g trong nuuc, duuc do l u h g bing c6c u6c tinh v& ch6nh l$ch gi& gi6 cd vh gi6 thhnh binh qudn trong c6c n&n kinh t& (hinh 7.4).30 B@n canh 66, nghi6n c h thvc nghi$m nhy c k g ph6t hi@n ra ring, t6c dong ciia vi$c mb cha d8i v6i ch@nh l@ch gi6 cd - gi6 thhnh i? c6c nukc l h lh nh6 hcm. Ciing c6 bing c h h g li@n qu8c gia cho thiy s u m b ciia thiic ddy ting t r u h g kinh t&, do n6 khuy&n khich nh$p khiu c6ng nghe, vh do thj t r u h g tigm ning 161-1 lhm ting lqi ich ciia vi@c d6i m&. 31 in^ c h h g nhy cho thiy ring, ting t r u h g kinh t& lhm gidm nghko d6i, di&u nhy gqi 9 ring, s u mb ciia t h u h g lhm gidm nghko d6i. "

Hinh 7.4 Mir c&a lam giim ch6nh lgch gia c?r - gia thanh

trong nhep khdu trong GDP (pha"n trim) 60 -

' * & * ' 0 1 2 3 4 5 6

ChOnh Iech gla ch - gia thanh u&c tinh

Chti thich: Bbn tnrtmg h* duqc quan sat co n h h g gia trj qua cach bigt khBng duuc dua vao d6 thi Ngubn: Hoekrnan va cac tac giH khac 2001, tai lieu ca s& clia Bao cao phat tridn th&'gic% 2002.

Thumg rnai qu8c t6 d4c biet c6 ich trong vi@c thiic d i y thi t r u h g canh tranh b c6c nubc dang ph6t tridn, lh noi t h u h g g3p kh6 khin v6 th6ng tin, hi$u 1uc thi hhnh hgp dhng y&u kkm vh han ch& v& v8n con ngu& C6c di&u ki@n nhy c6 ngy 9 c6 t . 6 sZ dg d ing hcm n&u s& dqng mat c6ng cy d6 th6c d i y canh tranh m i c6ng cu 66 phu thuac ch$t chE vho c6c quy tic, ching han nhu thuong rnai qu6c tk, so v6i vi@c sir d w g mot c6ng cu nhu lu$t canh tranh dbi h6i phdi di6u tra vh phdn x&.

Thuong rnai qu8c t& cfing tao ra 6p luc buac c6c chinh phG phdi g6 b6 c6c rho c h th% ch6 d8i v6i canh tranh tr@n thj t r u h g s in phim vh thi t r u h g c6c nhdn t8 sdn xuit trong nukc, b& vi n h k g rho cdn nhy lhm x6i mbn khi ning d8i ph6 v6i canh tranh qu8c t6 cda n&n kinh t6 trong nuhc. An DO lh mat vi du tat v& vai trb c i a thuong rnai qu6c t& trong vi@c ~ L J do ho6 c6c quy dinh trong nukc v& v h d& gia nh$p thi t r u h g (hap 7.6). 6 My Latinh, cdi c6ch thi t r u h g lao dong duqc ti&n hhnh dhng thti v6i cdi c6ch thuong rnai dd h6 trq cho vi@c di6u chinh n&n kinh t& chuin bi cho su hai nh$p tohn ciu. 33

Trong khi tu do ho6 thucmg rnai dem lai lqi

Hop 7.6 M& cGa th l rmg rnai va nhiiTlg thay d6i vd thd che": thi trlrlrng s i n pharn & ~n D o

-

Truac thap kj/ 90, /in DQ la mQI n6n kinh le duqc bao h6 a mlic cao nhdl Iren the gibi, duqc ho trq bbi mQt ca che cap phep c6ng nghiep han che cao dQ vlec gla nhap va rut lui

khoi th! Iruang cua cac doanh nghiep. ~ a l dau vao dau

Ihap k i 90, /in 06 lhirc hien mot chuang lrinh cai cach rQng ra~, bao gom v~ec Iu do hoa dang ke hoat d8ng lhuang mai. Nhimg cac han che d u b nh~eu hinh thuc van

16n lai trong nen klnh le. M6I lrong so vi du nghiem lrong

nhdt la nganh del may. Nganh del may nhan dugc bao he

lheo Luat v6 cac nganh c6ng nghiep quy m6 nh6, dao lual

nay cho phep cac doanh nghiep co quy m6 nh6 difgc d& quyen &n xudl lrong h m 1000 san pham. H m nira,

kh6ng chi b6 gon viec s i n xuat hang del may cho cac

doanh nghiep quy m6 nh6, dao lual nay cung han che d a ~ t u lruc 116p lu nuac ngoa~ lrong nganh c6ng nghiep nay v h ty le c6 phdn 161 da cua nuac ngoai la 24 phan tram.

Trong nam 2000, do Iu cach Ihanh vien cua WTO (va

v a ~ d u kien la han ngach do cac nuac c6ng nghiep lap ra

d6i vai nhap khau hang det may se bi da bo lheo Hi@ tfbc Sqi ~ d n g hap). ~n D6 da 116n hanh me1 so buac 6 quan trong trong viec I udo hoa nganh del may. Nubc nay

da loai bo nganh del may khoi danh sach cac nganh c6ng

nghiep difgc Lual vij cac nganh c6ng ngh~ep quy m6 nhc bao hQ va thao b6 nhljng han che d61 v61 dau t u lruc liep nuac ngoai. S u thay d61 chinh sach nay cho phep cac

doanh nghiep m u rQng quy m6 san xual. Muc lieu c6a nc la d& lao di6u ki6n cho nganh c6ng nghlep del may cfia /in 06 c6 l inh canh tranh cao han tren 1h1 lruung qu6c 16.

Ngu6n: Kathuria, Marlin va Bhardwaj 2000

ich khuyen khich canh tranh v i t511g t r u h g thi

cai cach thumg mai, gi6ng nhu bi t cu cu6c cii cach nao, co th6 mang den nhiing hsu q u i ph2n ph6i tai 11ai. 3" DGc biet la m6t s6 nh6m d211 cu co th i tam thbi bi roi v i o tinh trang thit nghiep hay nghPo doi. Thl t r u h g lao d6ng va thi t r u h g s i n phim linh hoat l im giim duqc cic

chi phi trong q u i trinh digu chinh, n6n kinh te n i y (xem p l ~ i n thio lu$n tr@n). Cic bien phhp khac d6 giim cic chi phi di6u chinh, bao g6m

phat trign rnang lu& an sinh, nhu da duqc d6

csp trong BAo cio pfiat tri& tfi6 gibi 2000/2001.

Lqi ich ciia canh tranh q ~ ~ 6 c te h e n nay dii

duqc cic n h i hoach dlnh chinh sac11 chip nh$n m6t cich r6ng rai . Do do, cac chinh phii trsn the gi& da @irn d ing k6 cic hang r io thue quan va

CANH TRANH

phi thue qua11 d6i vbi h ing hoi trong th$p kq 80 v i 90, mGc diI v in con c6 ths giim h m niia cic hing r io n iy b nhigu nu6c (116~ 7.7). ~6 chhc thumg mai the gi& (WTO) v i ti6n th2n c i ~ a no la Hiep u6c chung v6 thumg mai v i thue quan (GATT) da g6p ph in d i m b i o l q i ich

thu duqc nhb tu do hoa t h u m g ~ n a i don phuong thbng qua cac cu6c d i m phan da phumg. (Bao cao phat trign th; gidi 1999/2000 c6 thio ~LI$II chi tikt vg vai trb c i ~ a WTO).

Bsn canh viec giim h m niia cac hang rao thu6 quan v i phi thuk quan b c i cic nu6c dang phat tri6n v i cbng nghiep, chinh phii cac nu6c

tin phii x2y d m g cac th i che co hieu q u i h m d6 d6i pho v& n h b g lcrc l u ~ g c6 th6 lam suy giim can11 tranh. Vi du, co n h b g d i u hi& cho

thiy, tu do hoa thumg mai 6 c ic nu6c dang phi t tri6n dang bi ch$m lai do cic bien p h i p ch6ng pha gia duqc SG dung ngiy m6t nhigu. 35 Cac vi dy khic, bao g6m viec sG dung cic ti@u chuin s i n phim, tcr do hoi c6 han ch6 d6i v& cac dich V ~ I v i buu chinh vign thbng, quy6n s b h h tri tue v i cic tsp do in cicten q ~ ~ 6 c te tu nh2n. Ben canh nhCmg tac d6ng quan trong t& thumg mai v i can11 tranh, n h b g v i n d6 d o duqc chon lua d6 thio lu$n trong b i o c i o niy, b& vi chung giup cho viec minh hoa r6 n h b g nh2n t6 c h i ch6t trong x2y d m g th6 ch6 d5 duqc nhin rnanh 6 chumg 1.

; , , . ; . . . > , , , ; , .,,, , ' , i ~ ; .

Cac ti@u chugn co th6 cii thien dong thbng tin v i th i~c d i y s i n xuit v i trao d6i h ing hoi. Cic

ti@u chuin qu6c te c6 tigm n5ng thuc d i y thumg mai nhi6u h m so v6i cic ti@u chuin song phumg. Nhung trsn thuc t6, cic nu6c ciing c6 th i dhng cic ti@u chuin d; han chk thumg mai. Vi d61, cic quy dinh b i t bu6c co th6 d6i xG ph2n biet vbi cic nh i cung img nu6c

ngoai hoGc ng5n chGn scr tham gia thi t r u h g ciia c i cac doanh nghiep trong nu6c va cac doanh nghiep nu6c ngoii. N h b g quy dinh kp thu$t ciing c6 th6 chGt che h m mtic c in th16t d6

dat duqc m6t muc an toin xa h6i n i o do, do 60 danh them chi phi ~ @ I I ngubi ti@u dimg va I im

HOP 7-7 Lai ich cha tq do hoa thj t r u h g cha cac nuac c6ng nghigp d6i v&i sAn phdrn n6ng nghigp va hang dgt

r ~ ~ & c ~ . w ~ r g w q g m r $ $ i , q m m c * n f i ~ se duac ifing cuang manh me ngu csc nuoc 89ng

HQ C U ~ Q dong t l i a~ glam cnc hang rao !hue quan va pN (hd qm Bac b~e! do1 val s i n pharn n6ng ngi11i.p ve M1 mey. W g !hoa ttiu3n trong vong dam plian Urugoay v6 Tnn v~ rc nAy tdr l cllua dem la1 la1 ~ c h ctio cac nuac dang ptwi tr~eri Sq thay th6 hgn ngacii bang thue quan do1 vai cac f/rl pfra'm n6ng ngtligg do d c ~ 1 ~ a c c6ng -& thi~c Hen Urea Ihpa (huon t r b lin], vyc nbng ng* i i m Grn k k h @ Qnng k6 m3c bHo h$ &o hen9 qlii& (VA m g &I 6d truhg hqp ni, con tAm t?mg su b5o hgnay), Da su phuc tgp c h thod fhub nhy, trcr m'p cita G c rim c6ng nghlgp cho nbng nghiep 6 Iang lu 31 '3 tdng doanh thu tir n6ng nghfrp nam 1997 Ien tirl40 phen tr#m uAoni3t-n 1999. ma cftc nu& nay v b Khbng vl Warn nsi uac cita Ldng i(& phhn V q o a y MI Id n&n 2005, cat nu& C15qg nghidp mmk plia IU do Me d@ v& d c s&n ma'v d& may vB qu6n Ao. W'h nsy. ptGh I4n 4 r ) g viec tu do boa trmg linh vqc miLy UBU diin ra 6 & s6n ptdm ma 6 66 cb thd be! Uh tu do hok khbng m&y kho khan (Figer va Noguoes 2000)

Nhhg blJlrc hen hun nGa d6 ling khi &g t&p ctin thi trwhg cHc nulrc d n g nghiLp cd thd Urn t5ng deng kd dhuc kn c h d c nuw danu phel vidn. Tlieo ufw tinh c461 fJga hang th6 gTffl Ill1 If$ ich c i~a c4c n&c dan J pl14t y 1 6 cir dvgc Iu It@ xoB b6 ch6 OQ Go he &a chinh FQ t8n 164 kh&g 65 tjr USD (n& name Them veb dh, nsu C& I W ~ C

cbng ngNep 6 h g thb xod e 5 ~ cdng cq @do ng, baa g t h & Wn ngach Iheo tho& l h d n sa T & ~ hw thi & nu& hang phat tn& ssl thu ddwih8rn 4 3 1; U9b m6i nam, tmng dCtlc& 12 tjr tlSD td vl& da 66 i%c Go d n 66 ~a xu& ~ a T u hang ntjng raghi& va 31 US0 lir vrec a5 btr (hi& quan a61 v6i qj;c d n ph8.m ctte' wdn M@ phin ba ~tcrilg ci.6 tiin nay 66

c6 d w t-thd v ~ k & IG c4e r&o dn tramg mot n@nn rdl

nhay c$m Ib &$i m y v& @&

ad* dhy, & nu& c&-cg amp, b o ~ r n cAc t b h din LiBn pihh CMu Au, C"&WB va h a Kjr (POI &me cac m Q V A D j Ud M r d m b l d s s l o k h 6 i ; t q d n hod

.b+b nRw f& c&i Y ~ I t r m & c& M k6nr p h i tr16n n r d T4y +jyrig Uj6n RAY bnh ddu m4f h & m i i in It- qua k1nl3 I v n 6 9 k d d16p d n +tw t c u q c+m c k rum dMg @bl tndn, n v ~ g sy ti%-& I L ~ do n i y cdn CHiqc €0, Htrk Kjl W v/ C ~ a d a PZj G R ~ ctw tat ca rin p@rn Ci, nW v+y thi chc mr@c tIeq @5t ~ri<n tbudmrmc vdt Eh6f B&g kg Cfing hgn. W n 13% Thti $61: u k tinh sang k h mb thj Inrbng tire Mjl rho && Phj s6 chi f&ng xudl kh6u c k cheu Phi Ih 0.1%. K h w m tang nay SP lir 0.2% d u

in6 r h g dlen m h thud quan cho dl & calc s i n p h h . Xd' t kh6u c6a d;Mu Phi s& tang lbn td5% (2 ~ U W) tat e i d& rude QUA0 khhc rnit rljng d~en m&n Ih+ q dtto tat c~ tic stin pham. "Y1

Tham 6Ti fc& c i sau knl han nrnch MFA bl bai k, &c n h dang pM irl& sB v h d6i met vb'i hdng tiio thu6 quafl &rtg k6 d6i vdi xu& h k q vay va qdn &o c h hg a0 mot sd muc ccao nh6t uin Aang duy tli (mk tW0 15% va eao hm) MOc thug cao nay duac chs day b61 nuc f h d t64 hh0B qudc (MfN) bimh qwln thdp d a cac n d c Mng nghib. Udc linh Cig Ng& hang Tht$ old cho Udy4 v+ chcr Dhep I& Wbcdang mMf tr ih fv do titipiign u4n th~ truung MY tmg ldng gia tri x&l kt& &a ~IIDIIQ nlrfic d y khohg 5%. GG rrdrc 1hu6 xL& r)h$p khdd cao nhdt van dtn)

duy Ici b CmBa vh NMjI Bin, Hnh hr& waig irng c%r, (8ng g15 el x d t khdu c k nu& uang 61 tndn la 10% va 3%

phucmg hai t6i lqi ich ciia thuong mai tc,r do. C ic ti@u chuin s i n phim dang ngiy cing

duqc sli. dgng n h u m8t h ing r io k y thu$t d6i v6i thucmg rnai trong nhiing n i m g i n diiy.= v A ~ d& n i y dugc phiin tich k y l u h g trong mot b i o cho d2y ciia Ngiin h ing ~ h 6 gi6i.37 ~ h i n nhy t$p trung v i o mgc dich ciia cic ti& c h u k s i n ph im vh v i o vi@c n6n l im gi d6 giim hay

loai trir nhiing inh h u h g ti& cuc ti&m i n ciia csc ti@u chudn s i n p h i m d6i v6i thuong mai qu6c t4.

Thu$t ngii ca'c ti& chu;i?n s in ph&n dtmg d6 chi cbc dac tinh s i n phsm c in duqc s i n xuit. Cbc ti& chudn v& qui trinh s i n xui t 1h chc disu

kien trong 66 cac s&n phdm duqc s i n xuht, dbng gbi hay tinh chh. C ic quy dinh v& nh in m i c hhng h o i y@u CALI cung chp thbng tin vh dgc tinh s i n ph im hay cic dihu kien ciia s i n phirn. C ic ti& chuin cb th6 1h tu nguyen nhu he th6ng ti@u chuin chht lugng 9000 cGa ~6 chli.c ti@u chuin qu6c t6 (ISO). HoGc c h h g cb th6 l h b i t buac, nhu cic quy dinh trong nu& cb t ic dong t6i nh$p khiu thbng qua cic dbi h6i ky thu$t, ki6m dinh, c h h g thuc vh nhZn mic.

Vi@c thqc hien cic ti@u chudn rht t6n kkm. C5c chi phi g&m cb chi phi mGt lAn cho viec thiht kg lai s5n phim, xby d m g mat he th6ng q u i n 19 vh chi phi t h u h g xuy@n ciia viec gibm s i t s u

tubn thli thuc hien. Cac doanh nghiep phii

quy6t dinh lieu co nEn xby dqng mat thi6t k6 co b in tan kitm (co tl16 duqc sha d6i d$ dang d6 thich img v6i c i c loai thi t r u h g ca biet), hay

thiht kh mot s2n p h i m ban d i ~ 1 d$ phirc vu cho thi t r u h g trong nu6c va sau 6 6 thay d6i chlit i t khi xu i t kh iu . C i c chi phi g i im sht SLJ tu2n thli

thirc hien c6 ths l i l@ thk cho c ic doanh nghicp da qu8c gia l h , nhimg doanh n g h e p co kh i n5ng trang trii cho viec thikt kk co b i n t8n kern.

Danh g i i viec tubn thii - viec xic nh$n la d2

dGp h g cGc quy d /nh - ciing co th6 15 mat t h i ~ tgc t8n kitm. Chin11 phi1 c i c nu6c nhsp kh iu co t11; phii nh$n kkt q u i kigm dinh d o chc doanh nghiep xuht kh iu hay c i c co quan Nha nu6c cc6 thin1 q ~ ~ y 2 n c i a nu6c X L I ; ~ kh iu tihn hanh va c6 th6 kh6ng c h i p nhbn nhimg t ~ ~ y @ n b8 t~12n t h i ~

q ~ l y dinh c i ~ a doanh nghiep xuit khiu . D i n h g i i viec tu2n t h i ~ r i t d6 dsn dkn viec ra c ic phin q ~ ~ y h t quan li6u v i b a n g minh bach v i r i t d6

bi c ic c6ng ty trong n ~ r 6 c dang tim kikm s u b i o

116 l@ dung. Th6m vao do, s y bht d /nh trong viec tubn t h i ~ n h h g thli tuc nhu vby c6 th$ lam

g i im m c c d 6 c h i p nhsn canh tranh cila c6c doanh nghiep tren thi t r u h g .

Cac chinh phi1 co th6 t5ng cubng sii dung rang riii hon hinh thhc nha cung inlg ty "tuy6n

b8 tu2n t h i quy dinh p h i p ljr" b ing cich d i n h g i i lai mot cich he th8ng c i c s i n ph im hien

dang b i t ~ L I ~ C phi i dugc Chinh phiir kiim d / n h v i x ic nhbn, m i c i c s i n p h i n ~ nay co thg chuy6n sang c6ng b8 v& trang thii tu2n t h i ~ . C ic s i n p l ~ g n ~ 6 trang thai nay chi dbi hbi nha cung

tip ph i i tuy& b6 la ho d i p img cac tieu chuin n h i t dinll, v i c i c nu6c nh$p kh iu s@ phi i ch ip nhbn n h h g tuy6n b6 nhu \~.$y. Sau do, mat

"Hiep d /nh tu2n thli toan c iu" da p h u m g co th6 d i rw hinh thanh, dlra trEn danh sach c i c s2n p11in1 tu2n t h i ~ nay, d6 dua vao d i m ph in va tkoi thuan tai WTO. Dihu quan trong la phii co

s y tham gia cGa c ic nu6c dang phat tri6n trong

thoi thubn n iy , va t ic dong phbn ph6i c i ~ a cac ti6~1 chuin t6i c ic nu6c cCmg phi i dugc xem xet

rT, r ing . C ic he thang g i im s i t d h g sau thi t r u h g d o chinh p h i cac nubc nhsp kh iu thuc

C ANH TRANH

hien co th6 d i m b i o r ing c i c ti6u chugn d o thyc s y duqc d i p i'mg.

Trong n6ng nghiep, viec thi6u qui trinh h u h g ttri c i c tieu chuin thang nhht dugc qu8c

t6 ch ip nh$n, co nguy c o gby trb ngai cho n h k g l@ ich thu dugc nhir xo5 b6 c i c rao c i n truy6n th8ng, b& vi nhihu nutrc dang dimg IEn

nhimg rao c in mtri th6ng qua viec i p d$t c i c ti6u chuin don phuong v6 c i c s2n p h i n ~ n6ng nghiep dugc mua b in . Trong nhimg tinh hu6ng

nhu thk, viec tao ra c i c ti6~1 chuin qu8c t i cho n h k g s i n p l ~ i m nay c6 th6 lam cho phhc l q i cira n h k g nu6c dang p h i t tri6n t5ng lEn, nhung chi khi c6c nu6c dang p h i t triin duqc

than, gia v i o viec x2y dung c i c ti6u chu in n i y vtri tu chch 12 cac dBi tiic binh d ing .

T ~ I V O R , ~ m;li v j d.iu trr r.20 &rh rp"

Nhung l@ ich c i ~ a tir d o hok t h u m g mai v2 hang 1106 thubng b~ han chh d o t h h u s u canh

tranh trong linh virc dich vg . Di6u nay dgc biet

dung v6i cac djch vir 12 via hay C ~ L I th inh co b i n cua kkt C ~ L I ha t ing kinh th, bao &rn c i c

d ~ c h VLI tai chinh, bmr chin11 visn th6ng, giao tl16ng v i cac dich vu kinh d o a h . Ty 1e ngay cang cao cira dich vq trong tSng s i n p h i m va t6ng viec lam 6 c2 c6c nu6c c6nu nghiep va c6c b nu& dang ph i t trign c i n g nh2n manh them t im quan trong cira t i r d o h o i dich v u . ~ h i h u li~h virc phht tri6n nhanh nhat la d / ch v41 - ching han blru chinh vign tl16ng, y t6 v i tai chinh - va ~ $ L I tu trirc t i kp nutrc ngoai v i o dich vtr hien nay chikm hon mot nira lu8ng FDI toin

- C ~ L I mbi n5m.

Hiep d /nh chung v i thuong mai trong linh vuc d ~ c h VLI c i a WTO (GATS) d5 kh6ng tao ra dugc SL!. ty d o hoa d i n g k6. Mirc 66 b5o h a hien

tai trong linh virc dich vy bing, n6u kh6ng noi 15 cao hon, c i c mirc d ~ r g c i p dung cho hang ho5 v i o 10 hay 15 n5m tr6 v6 tru6c. Trong nhiku

trucrig hop, thbng tin s i n c6 v6 mirc d 6 b5o h a

cho w i y tji 1e t u m g duong thuh quan trong dich v - . tir 50 dkn 100 ph in tram. 38 Noi C ~ L U I ~ ,

ckc r i o cin vk dich vu giao thbng, tai chinh va b m chinil vi6n th6ng cao hon d8i v6i cac d/ch

vu kinh doanh v i phin hing ho6. C6c rho cin b c6c nuirc dang phit trign cibg cao hon b cic nuirc c6ng nghiep.

Tu do ho6 dich vu c6 th; t b g d k g k6 n h h g lgi ich thu dugc tu tu do ho6 thuong mai hhng ho6 (hap 7.8). Vi du, n&u thumg mai duuc tc?. do ho6 nhung phdn ph6i doc quysn vsn tan tai thi tr@n thuc t&, C ~ C khoin lqi tGc t r u k kia lh doanh thu thuh quan ciia chinh phii sG dugc chuy6n sang cho c6c nh6m hr nhdn ki6m so6t vi@c p h h hhng nhsp khiu.

H ~ U hht c6c nghnh cdng nghiep sii dung djch vu nhu s in phim d i u vho cho s in x u i t . ~ ~ Mat nghi@n ciiu vg 1-kh vuc vikn thdng b Ai C$p cho thiy, vi@c 6p dung met co. ch6 digu tiht c6 tinh canh tranh cao hon s5 lhm ting phGc lgi xH hai rbng l@n 800 trieu ddla (1,2 p h ~ trim GDP). @ Mat nghi@n c h tumg tu 6 Tuynidi cho thiy, tu do ho6 c6c dich vu dB ting GDP vh phGc lqi l@n khoing 7 ph&n tr5m.41 ~ i g u thii vi lh trong trutmg h~ ciia Tuynidi, l@ ich tir vi$c n h h g nhh cung chp djch vu nukc ngoii thinh lsp c6c cu s b b trong nukc !h h m nhisu l in so v6i lqi ich c6 duuc tir vi@c cung h g dich vu xuy@n qu8c gia ciia c6c nhh cung chp dich vu hien v3n

Hop 7.6 ~hie"u canh tranh trong linh vqc dich vu, han che" nhiing Iqi ich thu duuc tir t q do ho i thuang mai hang hoa

d Ai Cap, viec thi6u canh tranh Irong cac dich vu h6 trp. thUUng mai lam giim nh&g I@ ich thu duqc tu tu do hoa thuang mai hang hoa. Quy dinh chi co c6ng d2n ngudi Ai Cap m& duqc phep tham gia vao nh&g hoat dong nhap kha"u, r6 rang dB lam giim canh tranh trong phan ph6i s in phim va canh tranh tai thj t ruhg trong nuuc. DBng thdi, dbc quy6n cung cap dich vu tai cing 6 Ai Cap c6a cac cBng ty nha nu& dH lam cho cac khoin phi x? Iy va luu kho cao hcm 30 phdn tram so vCri 6 n h h g nuuc lang gieng co chdt luqng djch vy tuang duang (Hoekman va Messerlin, 1999). CGng kh6ng co canh tranh trong van t i i d u h g bier1 6 Ai Cap, linh vuc bi dQc quyen trong tay mot doanh nghiep nha nu&. Theo met cMc khio sat tien hanh vao nam 1994, chi phi van chuy6n va quin ly mot c6ng-ten-nu ti& chua"n 6 Ai Cap cao h m 6 nhG'ng nuuc lang gidng nhu Gioocdani, Xyri va T ~ O Nhi Ky tu 20 ddn 30 phin tram (Hoekman va Koman 1999).

dang b nu& ngohi . Tu do ho6 dich vu cin nhim xby dyng mat

h@ t$mg can thiep d6ng bo hon v i tao ra su canh',tranh cao hon trPn t h trubng. CBc nginh cin uu ti@n duwc tu do ho6 phii lh nhiing nginh "c8t 1 5 ' ' nhu v$n tii, vikn thdng vh djch vu tii chinh, ciing nhu c6c nh6m nginh dich vu doc l$p rht c& thi&t cho s u ph6t trizn kinh t& vh hai nhap kinh t& th& gi6i, ching hgn c6c d jch vu v$n tii v i buu chinh chuygn phht nhanh. Muc ti@u cu bin l i phii d i m bio ring n h h g thhnh vien c6 tikm ning gia nh$p t k trubng duuc ph6p tu do tham gia thi trutmg djch vu vh c6c clu'nh s6ch khdng phiin biet d6i xti gdy bi t 1qi cho s u gia nhbp ciia c6c doanh nghiep nuirc ngoii so v6i c6c doanh ngh$p trong nu&.

puy$n sw hCu tri fuf Quykn sb h h tri tue (IPR) bao g6m bing sing ch& thumg hi&, bin quy&n, chi b60 v; dia 19, th6ng tin met ( c h h g h v bi met thuong mai), thi&t k& c6ng nghi$p, thi&t k& c6c mgch tich h p vh c6c giii ph6p bio v$ tinh da dang sinh hoc (xem chuqng 2 phin thio lu* v6 q u y h sb hCni tri tue). 42 ~ h n ~ c6ch trao d$c quy& ki6m so6t viec s13 dung c6 tinh thumg mgi d6i viri c6c sing ch& quysn s6 h h tri tu$ d2 hgn ch& canh tranh tr@n tK trubng s in phgm, d6ng thlri tao ra dong luc d6 ti6n hhnh d6i mtri.

Quykn s6 h h tri tu$ trb thhnh trong di6m trong tihn trinh ra quy6t dinh kinh t& toin ciu trong vbng 15 niim qua, chii y6u lh nhb Hiep dinh vk cic khia C&I liPn quan ttri thuong mai c ia quykn sb h i h tri tu$ (TRIPS) n im 1994. Hi@p djnh nhy lam cho c6c tiPu chuin t8i thigu vk quykn s b hCiu tri tu$ b c6c nuirc thhnh vi@n WTO hhi hoi v6i nhau. C6c nukc c6ng nghi@p c6 nghia vu tuan thii c6c di&u khoin ciia TRIPS tir nghy 1/1/1996. C6c nu& dang ph6t triin c6 nghia vu tudn thfi TRZPS tu nghy 1/1/2000, trong khi c6c nuirc k6m ph6t trign nhht phii thoi mHn c6c y@u c&u ciia TRIPS ti? nghy 1 /1/2006.

it cb cic nuirc thinh viPn WTO d$u cam k6t thi hinh TRIPS, v i nhit tri ring, c6 m8t s6 bien

Hop 7.9 Cac he th6ng quy6n s& hGu tri tue y6'u thirc d iy khh ning tigp c@n cBng nghe v i t ing t rwhg & D6ng A

i inh n g h i ~ m c i a met s6 nu& 06ng A cho thay v@c co :ac he th6ng quyln s6 hiiu tri tue giirp t6i da hod k g ,iang ti6p can va su truyen ba c6ng nghe la phtj hap trong cac giai doan ddu cca qua trinh cBng nghiep hoa. 3 Malaixia va Han Qudc, tang iru6ng trong khu vuc cdng ighiep dign ra trong cac he th6ng q u y h s6 hiru tri tue ~ d u , va trong cac giai d w n sau nay khi cac nganh c6ng ighigp trong nuac dS phat trign, chinh phc mai nhdr manh tai vai tro kich thich ddi mdl c i a quyen s6 h13u tri +ue. Nhat Ban ap dung bang sang ch6'tu dau th6 kg 2C jau khi xern xet cac he th6ng quy6n sb hCRl tri tue d :hau AU va 6 My. He thdng ctja Nhgt B2n d5 di%u chink :ac he thdng quydn s6 h h tri tue khac d6 cho phti hap lal nhu cau c i a nuac minh. H4 thdng nay nhan manh tai liec dHm b i o k h i nang ti6p can c6ng nghe nuac ngoai, ;u phat lrie'n c6ng nghe tung buac va truy6n ba cdng ighe. HQ th6ng nay co dac diem la co cac huang dan :h$t che v6 c h h g doc quyen lrong cap phep con0 nghe ,a met van phong c i p phep trung uang de' lam ddi t r o n ~ inh huung khi cac th6 luc nuuc ngoai tim cach gay ap uc dd M a t Ban thay dd'i he thong quy6n s6 hCfu tri tuf :ua minh.

Hinh 7.5 Swc manh cGa cac bang sang che" tgng cung vai thu nhep t k n d6u ngwa

sing sang che"vh trinh de phat tri6n

vi@c d i u tranh d8i viri chc hhnh vi lam dung quy&n sb h h tri tu$ d6 ch6ng canh tranh, do c6c nubc dang ph6t tri6n th-g c6 niing lyc dihu tiht yhu kkm h m , thihu lu$t canh tranh vh c6c ccr quan thi hi&. 6 nhigu nubc c6ng nghi@p, quy&n sb hLXI tri tu@ tudn thii lu$t canh tranh chung, c6c di&u k h o h lu$t djnh, c k g nhu h u h g dsn khhc. 6 met s6 nu& nhu Canada, chc quy&n sb hLXI tri tu@ vh hi$u 1yc thi h2nh c h h g trb thhnh v in d& trung tim trong lu$t canh tranh. ~ 6 i quan h@ g i h quy&n sb hiiu tri tue vh canh tranh nghy chng nh$n duqc nhihu su quan tdm b chc n~rbc c6ng nghi@p. Vi du, EU v i My d i c6ng b6 chc h u h g dgn chi tikt v& viec hp dung chinh sich canh tranh d6i v6i quy&n s6 hCiLI tri tue trong n h h g n2m gin diy. 6 c6c nuirc dang phht trign, chc lu$t vh chinh

shch canh tranh nhin ch~mg kh6ng lim giim duqc S'IJ lam dung dac quy&n d6i v6i cac quy&n sb h6-u tri tu@. Mot nghien c h ~ v& lu$t canh tranh b cic nubc dang phht tri6n nh$n thiy, chi

Thu nhap tr6n d?iu ngutri thuc 16, 1995 (nghin d6la Mv) 20 -

18 - 16 - 14 -

* f b

4

2 3 4 5

Chi sbquygn cia bing sang ch6,1995

Chb !hich: Chi s6 quydn cBa bing sang chd dua trsn suc manh ciia luat vd bing sang ch6 va kd: c i viec lust nay co cac didu khoin dim bio hi& luc thuc thi kh6ng (vi du, lieu chinh ph6 co th6 t/ch thu hang hoa khi Uidu tra cho thay luat BL bj vi pham hay khbng). Ngudn: Chi sd v6 quyen ctia bing sang ch6 co trong Park, Vijaya va Wagh (2001); thu nhgp ddu ngud tir s6 lieu ctia Ngin hang Th6 giui.

c6 5 trong s6 33 nubc dua ra bi@n ph6p cim cic thoi thu$n quy&n sb hiiu tri tu@ nho cb tinh chit cAn trb canh tranh, so viri con s6 9 nuirc trong s8 21 nuirc c6ng nghiep. ~ h i h u ning lyc thi hhnh lu$t cgnh tranh ciing han ch6 khi ning ki&m so6t chc hhnh vi ngin cdn canh tranh. Trir khi chc nu& dang phht trign nhanh chbng thiht l$p met khung canh tranh dAy 6 6 v i cic th6 ch6 di&u ti& d6 giii quy& v i n dk lam dung d6c quy6n d6i v6i quy&n sb htiu tri tue, nhu khbng, ri t c6 th& cAc bi@n phhp bdo ha quy&n sb h h tri tue s~ ghy ra t8n thit p h ~ c lqi do hhnh vi doc quy&n sb h h tri tu@.

Nhung n h h g bien ph6p bdo ha quyhn sb hCiu tri tu$ manh mE h m c k g mang lai mat s6 lqi ich tigm t h g d6i v6i c6c nuirc dang phat ~ i 6 n . Vi du, nbu vi$c sira d6i cbng ngh@ nh$p khgu d& phii hqp v6i nhu c iu trong nu& dbi h6i van d i u h r l h , thi chc doanh nghiep trong nubc sZ1 s in lbng chip nh$n d i u tu h m nhu nhu ho cb th& chsc chin ring quy6n sb hLXI tri tu@ ciia ho duac nhh nubc b io ha. Chc h@ th8ng quy&n sb htiu tri tu@ c k g c6 th6 cb ich cho chc

nuirc dang ph6t tri6n bang c6ch bio he s b hiiu bin xii vh tri thiic truybn th6ng. Cac nuirc dang ph6t tridn hien chikm xip xi 90 phhn trim cac thi nguyen sinh hoc ciia tohn th6 giiri, vh n h h g t i i nguyen nhy dac biet quan trong trong phat tri6n c6c duqc phdm m6i. Cbc ca ch6 d& chia s6 doanh thu c6 dugc tir c6c ngu& gien c6 tinh thucmg mai c6 th6 dugc dua vho trong lu$t v& quy&n s b h h tri tue nhu t r u h g hop cGa C6xta k c a . Mat chch khac 1h c6 thd xby dyng chc th6 ch6 d6 b io ha quy&n s b 11m tri tu$ tap th6 d6i viri tri thiic truy&n th6ng m i c6c nh6m v in ho6 cbn dang giii gin, gi6ng nhu met chucmg trinh duqc d$ xu$t b V6nexu6la.

Lim thk n2o dk t6i da hoa lqi ich m;i cac nukc dang phit trikn c6 duqc tli TRPS. Cac nu& dang phat tri6n dZ cam k6t thuc hi$n TRIPS. ~6 t8i da ho6 l@ ich rbng thu dugc hi TRIPS, cic nuirc nhy c?in phii t$n dung tinh linh hoat ciia TRIPS. C6 met s6 linh vuc trong TRIPS cho phkp c6 SIJ linh hoat nhb 66 c6c nuirc dang phat tri6n c6 thd t6i da hoh lqi ich bing cach t ing kh i ning tihp can c6ng ngh$ vh ngin chan chc hhnh vi lam dtmg quy&n s 6 h h tri tu$ ch8ng lai canh tranh, trong khi vsn duy tri dugc cac khuykn khich 1~ ich d6i viri SIJ d8i miri, giii quykt v$n d& sao chkp bit hop ph6p vh dap h g dugc cac ti6u chudn t6i thi6u ciia TRIPS.

PHW VI VA su MIEN TRU. C6c nuirc dang phat tri6n c6 th6 thu hep pham vi 6p dung quy&n s b h h tri tue trong chc 1-5d1 vuc sau day trong khi vsn tu2n thii TRIPS. Thii h i t , c6c nuirc dang phht triin c6 thd dua ra cac dinh nghia hep: nhu th6 nho lh mat sing chk vh c?in cAp bing sang ch6 cho n h h g chi gi ? ch ing han, ~chen t ina , Braxin vh Trung ~ u 6 c dZ lua chon kh6ng bio ha bang s k g ch6 trong linh vuc ph?in msm. Thii hai, cic nuirc dang phit tridn c6 th6 tan dung met di&u khoin cGa TRIPS cho phkp cac h m ch6 vh ngoai 1e trong ap dung lu$t v& bin quy&n. c h i n g han, mat s6 nuirc cho phhp sir dung kh6ng phi i xin ph6p nau nhu vi$c sir

dung nhy 1h vi c6c muc dich xZ hai nhu gi6o duc vh nghi6n clju khoa hoc. Thii ba, chc nuirc dang phat tri6n cAn tr61d-1 ap d w g n h h g hinh thhc

bio v$ b h g s h g ch6 su6t diri (xem th6m chucmg 2) vh c6 thd 6p dung cac di&u khoin d$c biet ciia TRIPS ,trong 66 cho phkp mi8n trir b io

ha quy&n s b hI3U tri tue d6i viri cac hhng ho6 c8ng tang. ~ u 6 i c h g , c6c nuirc dang phat tri6n c6 th6 m b rang pham vi cGa IPR d6 b io ha c6c thi nguy6n gien, tri thiic truyin th6ng vh v in ho6 d2n gian nhu ~8 chiic s b hiiu tri tue th6 giri dang khuykn khich.

CAP G I ~ Y PHEP ~ f i DUNG BAT BUOC. C6c c b g c6 th6 6p d m g quy dinh tip gi6y ph6p sir dqng bi t buac, nhu TRIPS cho phkp trong met s6 di$u kien nhit dinh, d6 ki6m so6t hhnh vi ch6ng canh tranh do quy$n s b hiiu tri tue mang lai, ho5c trong chc tinh hu6ng khgn cAp cGa qu6c gia, ching hqn trong chc cuac k h h g hoing y t6 c6ng cang. ~ i $ y ph6p n iy do chinh quy&n ciia mat nuirc ph6t hinh, cho ph6p sir dung m6t s6 s in phdm duqc bdo ha qu$n s b h h tri tue m i kh6ng cin sy d6ng jr ciia n h k g nguiri chG s b h h tri tue cac s i n phim nhy, vh chinh phG quy6t djnh miic d&n bti n h k g nguiri ch6 s b h h tri tu$. T A ~ cd c6c nuirc OECD d&u c6

c6c quy dinh ph6p ludt cho ph6p cAp ph6p b i t buoc trong mat s6 disu kien nhi t dinh vh nhi$u nuirc dang ph6t tri6n k6 c i ~chen t ina , Chil6, Trung Q U ~ C , Ba Lan vh Narn Phi c h g d5 dua ra n h k g di&u khodn t umg fq. Nuirc My dZ chp hhng nghin ph6p nhu vgy the0 chc dihu lust ch6ng doc quy&n.

NHAP KHAU SONG SONG. Nh$p khiu song song d s cap tiri viec cic s in ph im duqc bdo ha quy&n s b hI3U tri tu$ duqc nhap khiu vho met qu6c gia sau khi 66 dugc dua ra b in mat c6ch hgp phap b mat nutrc kh6c. Do 66, nhap khdu song song cho phkp s u canh tranh qu6c t6 d6i v& chc hhng ho6 duqc b60 h e quy$n s b hiiu tri tue. N h k g nguiri iing he nhap khdu song song cho rang, ty do thuung mai viri chc hhng hoa dugc bio ha quy&n s b hi311 tri tu$ sG d i m bdo duy tri canh tranh tr6n t k t r u h g s i n phdm, lhm giAm gi6 vh n2ng cao k h i n5ng can c8ng nghe m& cho nguiri ti& d h g . N h m g viec mua bin chc s in phim duqc b io h6 quysn s2r hiiu tri tue c6 th6 han chk kh i ning tikp c$n

cbng ngh$ m& c ia cac nuwc dang ph6t tri6n. Trong math$ th6ng cb nh$p khiu song song vh bio ha d&ng b6 p y & n sb hiiu tri tu$, thi gi6 c i duqc x6c dinh d6 t6i da ho6 lqi nhu3n tohn c$u. Di&u nhy cb nghla lh n h h g nha s in xuit c6ng ngh@ sG d3t mbc gia cin cb the0 ting chu tr@n tohn thh gi& chb khbng phii the0 nhu chu c i a mot nu6c rieng 16. Kht q u i 12, c6c nu6c cb thi t r u h g nh6 vh chu co giZn - m i hhu hht c6c nu6c dang phht tri6n d&u cb chc d3c di6m nhu v$y- cb thg bi d$t gi6 cao dgn mbc kh6ng th6 mua duw.

TRIPS khbng khuyhn khich, c ikg kh6ng ngin cam nh$p khiu song song. M3c dh thihu c6c phin tich thtrc nghi@m tohn di$n v& t6c

dong cila nh$p khgu song song, nhung mat chinh shch h q thc khu vuc v& nh$p khiu song song cb th6 la mGt giii ph6p h h ich. Theo db, thumg mai song song duwc chip nh$n trong pham vi mat nhbm c6c qu8c gia nhung khbng duqc cho phbp v& c6c nu6c Zr ngohi nhbm. Do ca ciu chu trong m6t khu vtrc nbi chung tumg tu nhau, thuong mai song song bi han ch& kong khu vuc, cb th6 d&ng thbi khuygn khich canh tranh trsn c6c thi trubng s in phim dugc bio v@ quy&n sZr h h tri tu$, dbng th&i tr6nh duqc c6c inh h u h g tieu cuc do mat s6 nu& bi d$t gi6 qu6 cao n@n kh6ng th6 mua d u ~ s in ph$m. T r u h g hop cGa Li@n minh chbu Au 12 mat vi du v& nhgp khiu song song trong ckinh sic11 h o ~ t6c khu vuc cb th6 gi6p ng5n chiin s u phbn bi@t gi6 vh khuy&n khich canh tranh giGa c6c nu6c thhnh vien nhu thh nho.

QUY DINH VE GIA. Mat s6 nu& cb c6c quy djnh v& miic gih va mbc tang gih d6 d i m bio ring quy&n sir h h tri tu@ kh6ng han chh khi n5ng tihp cbn ciia ngubi ti@u dung do d3t ra chc mhc gi6 qu6 cao, dgc bi@t trong linh vuc duwc phdm. TRIPS cung cho phkp 6p dung c6c quy dinh han ch6 gi6 c i nhy. Nhung c6c quy dinh gi6 kh6ng phii lu6n cb tiic dung. Khi gi6 d u w di&u tiht cin cii theo nguy@n tdc d$t gih the0 chi phi, c6c doanh nghiep duqc phgm nuirc ngohi sG chi d m giin d3t mbc gi6 nh$p khiu cila c6c chi nh6nh trong nu6c c i a c h h g th$t cao nhu

ngubi ta dfi ki6m c h h g b a n Do. Ngay c i khi c6c quy d b h d6i v& gi6 co t6c dung, nhu b nhi&u nu& chbu Au, thi c6c quy dinh nhy v in cb th6 dgn dhn tinh trang canh tranh it hon gi5a chc nhh d u ~ phim, chi ti@u nglu&n ciru vh ph6t tri6n thip hcm v i n5ng sui t s in kust d u w phim thip h m .

LUAT C ~ H TRANH. Chc nu6c cb th6 SG d w g lu$t canh tranh d6 d i u tranh ch8ng lai vi$c lam dung c6c quy&n sb hiiu tri tu$ d6 ch6ng lai canh tranh. Cb th6 lhm duqc di&u nhy b h g chch dua chc di&u khoin IPR vho kong lu$t canh tranh c i a minh vh t b g c u h g ning luc c i a chc ca quan di&u tiht canh tranh.

Cic hinh dgng bdsung Thc dong c ia chc q u y h sb hilu tri tue phu thuec vho m6i trubng th6 chh v i chinh s6ch r6ng lbn h m . C6c quy&n s& h i h k i tue cb th6 tao ra nhi&u lqi ich n6u nhu cb c6c quy tic thumg mai c& m b b6 sung cho chQng. Cb bang c h h g thuc nghiem cho thiy, quy&n sb h h tri tue cb th6 khuyhn khich t5ng t r u h g b chc n&n lunh tg mb cGa. Chc nguy6n tdc thuong mai ~ L J

do hon cikg lhm giim rJi ro sG dung dGc quy&n cac quy&n sb hi311 tri tu@ ciia c6c doanh nghiep trong nu&. Su ph6t tri6n c i a v6n con ngubi cGng co vai tr6 quan kong. Mat nhbn t6 khhc la vi@c khuy6n khich c6c h@ th6ng shng chh qu6c gia. Kht h w chc quy tdc c i a quy&n sb hiiu tri tue v& c6c chinh shch b6 sung d6 khuy6n khich SF d6i m&, nhu su tham gia nghi6n c h khi cin thi6t c i a khu vuc nhh nukc (chumg 2), cb th6 th6c dgy ting truirng do chQng lhm ting tinh thuong mai hoh cila chc s6ng c ~ & . ~ s

Theo Di&u khoin 67 trong TRIPS, n h h g thinh vi@n lh c6c qu6c gia phat tri6n cb nglGa vu phii h6 trq ky thu$t va tai chinh cho viec thuc hi$n thoi thu$n nay. Cho t& nay, chi cb r i t it s u hb t rqduw C ~ C nuuc ph6t tri&n cung tip vh h iu h6t chc h6 k q ky thu$t vh dho tao d&u nh%m soan thio lu$t v& quy&n sb h h tri tu@. ~6 chiic sb h k tri tu@ thh gi6i (WIPO) di?i cung tip phin l h chc h8 trq ky thu$t. Trong tumg lai, tin cb nhi&u h8 trq ky thu$t h m cho c6c nuwc dang

CANH TRANH

phht tri6n d6 chc nu6c nhy c6 th i t$n dung tinh

l ~ n h hoat trong chc di6u kho6n c i a TRIPS. Muc ti@u h6 trg thi chinh vh vien trg b h g shng ch6 cho chc nu6c dang phht tri6n (nhht lh cho chc

nhu c iu phht triin con ng~rbi kh& tip nhu di6u

tri HIV/AIDS) 1 i mot s6 d6 xuht duqc dua ra d6 thtrc hien Di6u kho6n 67 mot chch co hieu qud

h m . Chc d6 xuht khhc g&m c6, t h g s y h6 trq chuy6n giao c8ng ngh$ vh cAc khuy6n khich thi khoh, nhu viec mua co b60 d i m chc duqc phim m6i cho n h h g nu6c dang phht trign.

Mot nhiin t6 khhc 6nh huimg t6i viec thi hhnh TIUPS lh chc hiep dmh song p h u m g v6

quy6n s 6 h h tri tue. Do chc h e p djnh song

p h u m g thuimg doi h6i b60 ve quy6n s 6 h h tri tu$ manh m5. h m TRIPS (TRIPS chi doi h6i thyc hien chc ti@u chuin t6i thigu), n@n nhcmg hiep

dinh nhy co th6 c6n tr6 kh6 nZng v$n dung tinh lmh hoat duqc TIUPS cho phkp c i a chc nu6c dang phht tri6n. Vi du, nZm 1998, My dd ky chc

hiep dmh song p h u m g v6 quy6n s 6 1 1 h tri tue v6i 21 qu6c gia vh dB dua nhi6u di6u kho6n v6 quy&n s 6 h h tri tue vho trong chc tho6 thu$n v6 khoa hoc c8ng nghe vh chc hiep u6c d i u tu qu6c t6. 4"Nhin chung, chc tho6 thu$n v i ti@u chuin qu6c t6 s5. kh8ng con thc d;~ng n6u co quh nhigu hiep dinh song p h u m g thay th6 cho hiep

djnh qu6c t6. Ciin bing quy6n lcrc chinh tri vh kinh t6 kh8ng ph6i luc nho ciing c6 I@ cho chc nu6c dang phht tri6n trong chc hiep djnh giua

chc qu6c gia, v2 str mht ciin bing nhy co 15. chng tr im trong h m 6 chc hiep dinh song phumg.

Canh tranh tr@n t h t r u h g khuy6n khich s y binh d i n g co hoi. V6i kh6 nZng gia nh$p thi truimg ty do, chc doanh nghiep nh6 vh ~ h h g

ngu& thi6u chc m6i li@n he xd hoi hay mang IuCri- thuimg 1 i n h k g ngu& ngheo trong xd hoi- c6 co hoi t6t h m d6 tham gia vho chc hoat

dong kinh t6. K ~ I canh tranh qu6c t6 vh thumg mai tZng l@n, vh v6i kh6 ning tihp c$n thi

truimg vh c8ng nghe c i ~ a chc nu6c c8ng nghiep t& h m , thi chc nu6c n o 6 0 cc6 nhi6u co hoi phht trign thi t r u h g cGa minh. Canh tranh 1h mot the

n h h quan trong khuy6n khich thay d6i th6 ch6,

cGng nhu ting truimg vh phht triin lunh t6. Canh tranh co th6 tao ra nhu c iu c in chc th6 ch6 hieu qud h m , vh d8i khi, n6 c6 th6 thay th6 cho

chc quy dmh p h k tap. Diiy lh mot lqi ich r i t quan trong, do chinh p h i chc nu6c dang phht triin thuimg bi han ch6 v6 nZng lyc. Tuy nhi@n,

d8i k h ~ lai c in ph6i h g ch6 m ~ c 6 0 canh tranh tr@n t h truimg d6 khuy6n khich s y d6i m6i- dac biet lh b chc 1-mh vyc mh tai 66, n6u kh8ng c6

n h h g bien phhp bao ve thi chc nhh phht tri6n c8ng nghe kh8ng th i nho thu d i lqi nhu$n d; bfi d i p chi phi b6 ra.

Ty do hoh thumg mai lh LYU ti@n c i a chc

qu6c gia trong viec thuc d i y canh tranh tr@n thj truimg s i n phim. c h L g han, t b g m k 6 6 m b ciia ttu truimg 6 chc nu6c c8ng nghiep s5. gop phin tao dong ltrc d6 phht tri6n thi trubng vh thd ch6 6 cac nu6c dang phht tri6n. N h k g ti@u chuin qu6c t6 trong thumg mai c b g co th6

khuy6n khich thumg mai. N h k g ti@u chuin nhy co th6 giup han ch6 tinh thi6u h e u qud vh chc t ic dong phiin co thg xdy ra, do s y t b g l@n nhanh chong s6 l u w g chc hiep dmh song phumg giua chc nu6c. Chc thc dong phiin do nhrmg ti@u chuin giiy ra gitia chc nu6c v6i nhau vh trong pham vi mot nuhc, cGng nhu chc 6nh huimg d6n tinh hieu qu6, p h t ~ thuoc vho viec chon lya 6p dung n h k g ti@u chuin nio. C h phi mh chc nu6c dang phht tri6n ghnh chiu c in duqc ciin nhic d6n tr@n binh dien qu6c t6 k h thi6t 1$p chc ti@u chuin nhy. Chc nu6c dang phht tri6n c in d u ~ trao th@m q u y h ltrc d6 co vai tro tich cyc h m trong quh trinh xiiy d w g chc ti@u chuin nhy vh d6 thi hhnh chc di&u khoin trong chc ti@u chuin hien nay, mh chc di6u kho6n hy c6 lqi cho chc nu6c n Q . Vi du,

hiep dinh TRIPS cho phhp co mot s6 linh hoat trong chc he th6ng quy&n s b hiiu tri tue v i n h k g h6 trq ky thu$t d6 v$n dung tinh linh hoat nhy lh rht quan trong. 6 nhi&u nu6c dang phht trign, chc h i n g rho

d8i v6i canh tranh tr@n thi t r u h g trong nu6c xuht phht tij chinh shch c i ~ a n h i nu6c. C6c quy

djnh phi6n hh hp d ~ m g d6i v6i n h k g doanh

nghiep m& gia nhap thi trubng hay c6c hhng rho ngZn cAn viec rlit lui kh6i thj t r u h g d&u c6 t ic dung cAn trb s u tham gia thi trubng cJa c6c doanh nghiep m&. Nhiing quy dinh nhy t h u h g phdn biet d6i xG v& c6c doanh nhin nh6 hay nghGo, nhiing ngubi it c6 kh i nZng chi t r i nhht cho c6c chi phi cao mh ho phi i h h g chju ciing nhu cho te nan tham nhiing lan trin, kkt quA clia viec di&u tibt qu6 mirc c6c hoat dong kinh doanh. C6c lust v; canh tranh vh c6c ccr quan diau ti& canh tranh c6

tr6ch nhiem d i m b i o hi& lyc thi h inh c6c lust nhy r i t da dang, nhung chting d&u c6 vai

tri, quan trgng. Trong thbi gian day, nhigu nu6c dang ph6t tri6n d% th8ng qua luat v& canh tranh vh thi6t l$p c6c ccr quan di&u tikt canh tranh. Nhung d o v6n con ngubi khan hiim n@n tat h m c6c ccr quan nhy n@n tap trung vho m6t s6 it c6c v i n d&. Mot vhn d8 hi$n duac nhi&u qu6c gia quan t i m 12 giii quy2t tinh trang dGc quyan trong c6c hqp d6ng cung iing hay phin ph6i.

Khbng ai co' thg'cho ring met nha dec qrlyin buac phai phuc vy lqi ich cbng tang do "m(if ban fay vb hinh".

- R. H. Tawney, 1921

D o tinh kinh t6 nhir quy m6 va n h i i ~ g

ngoai irng v6 p l~ia c iu , Ii~h virc co s(r ha t ing tli~rbng dirgc coi nhir mot

ngoai Ie ciia ngt~yCn tic cho ring, cdnh tranh ci i

thien vigc ctlng inig h i n g hoa v i dich v11. 0 nhi& nirtrc, d o tan1 qudn trong ciid co s 6 ha tallg doi vbi d i n chi~ng, viec cliinli phi', dinig ra

cilng inig 11; dich vij co sir ha king diroc xem 12 c6ch duy nhAt d$ trinli n h i n ~ g lam dung mang tinh doc quy& doi v& hoat d6ng c o s b ha tins,

cling n l i~r t r inh duoc su thi t tli~rlmg clia thi

trirbng. D ~ & I nay, tr~rtrc l i&t dzn t& viec phii di6u ti&t cic nhA cung tip ttr nlidn v6 co s6 113 ting, sau d o I i viec q i ~ 6 c hitu lioa c ic doanh

ngliicp cung tip c o s b ha t ing b nhi6u qu8c gia. Trsn tlii~c t6, dicli vg co s6 ha t ing do nha

n~rtrc cung irng tli~rirng co chi t lirmg kern v i

pham vi cung h g kh6ng thoa d ing . C11inh phi1

nhi& nu& dZ b i t d i u cho p1ii.p tu nh in cung

inig djcli vu ha ling, vira d6 n2ng cao hi<u qu i , ~ i r a gi6m b& nhinig c8ng thing dhi v6i t i i

chinh c6ng. Nhllmg tliay d6i trong c6ng nghe da

tao dig11 kien cho canh tranli 6 n16t vai Iinh vqc

t h g diroc coi la "d6c quy6n ty nhicn", d$c biet

la ITnh vvc n8ng lugng v i vi6n tl16ng. ~ i ; u nay dZ khuy&n khicli t i r nliin c u ~ i g img ngiy ni6t nliieu. Nhinig cung i n ~ g c i a t i r nhAn kh6ng pllo

bikn trong linh virc c iP I I L I ~ C , I i nai khbng co

nhigu tiin b6 c611g nghe v i thtrbng c6 nhirng cat1 trb cliinli t r j manh mP doi v6i c;li c6cli.

Noi cllL.lng, cung inig dich ~ 1 1 co s 6 ha t ing

ciia k h i ~ vLrc tir nh2n d5 t ing Isn manh mP trong thap ky 90 trong t i t ca chc Iinh vvc, b t i t ca cac

i7i1ng (bang 8.1). Cac quhc gia 6 c h i u My Latinh

va v i ~ n g Caribs, di ti0n pllong trong viec cai tao co sdr ha ting, dS thii hilt g i n nhu met ni'ra cac

dir i n dai1 t ~ r vao co s b ha t ing c6 sir tharn gia

ciia tu nhdn trong thsp kf 90. NhCmg kliac biet the0 v i ~ n g cGng 12 kht qua cGa s g kliac biet

trong qiiy n16 thi t r u h g v i sir nh$n tliirc v6 r i ~ i

ro ciia cac nl i i d i u tu. Nhimg vicc tir nhdn tich cuc tham gia cung

h g trong su8t nhirtig n8m 90, m . 2 ~ dii vol ~ni rc d6 lh hon so v& t r u k , nliimg vsn cliua ximg vbi ti6m niing. Cho t6i nPm 1999, t6ng dau ti1 hr

nhSn vao viec cung img ha t ing b c i c nubc dang phi t tri6n d5 g i im dang k6 so vol dinh

di$m cGa n6 v i o n i m 1997, mijc d i ~ dZ co nhimg d i u hie11 plii~c hbi trong n in i 2000. D$ kliily6n

WP 8.1 (Tie"p theo)

nguy ca can tbep chi& t r j vao qua trirXl tu nMn hoi, va do 36, I h cho cac rha d$u tu an tam. Hun naa, mQt cu quan diiu tikt doc lap s6 la ti& didm de' tbcmg luqng ve" cAc hqp ddng @c nhuang, va c6 narrg luc chuyhn men dk ngin chgn cac thuqng luqng hap ddng kh6ng co b io 18nh. Va mot ca cyan d i h tidt n6i &vrlg c6 kian Ihuc chuyhn mbn, co thd giim dugc s u M't dinh va du doan 161 hcm ve xu huang thay d6i cGa c h g nghe va nhu cdu. Nghihn e w ve chbu'My Latinh nhan thdy, s u co mat c i a met ca quan di6u tidt cho phOp xam x6t ky bang hap dong va nAng h,fc chuyhn m6n -;a c k nha thau tru& khi kjl k& ho$ dbng.

Cdng lrinh nghien c h i nAy cGng nhan thdy kGu quy djnh 16 tj, su&t lui nhuan (dam b io la cac nha dau tu s i nhan &mc met t? sudt tai nhuln ch4c chhn bing cach di6u chinh gia c i theo chi phi) it co kh i nang dan tui viec tai thumg luung hap ddng hm La ki6u quy djnh gia trdn(gi6i han rnuc

g i i ma cac doanh nghiep co the'd8t ra). h&t doanh nghiel bf ap dBt quy d+nh gia i r b phai ganh chiu 1st ca d c r i i rc lien quan tbi thay ddi chi phi vB phii phu thu& dang k6vAc y mudn c ia ca quan dieu ti&. u cac nuuc Mq Latinh, X ~ L

suat tai thumg l m g la 9 ph& tr&m doi vui ca che pia c i tinh the0 tjl sudt I@ nnhu*, va 56 phan t r h d6i vui cO chd gia tran (Estache, Ronem, va Strong 20W).

~ v d i cirng, vi& s?&ng phuung Hlirc thanh toan mQt lh duy ha' t nhu la met ti& chi minh d6 xbt thau chu kh6ng phii la sh &ng cac tieu chi nhu muc thu6 danh 4h$p nhat hay tru tip h h g nSm thi'p nm't, co Ie lam giam k b nting x iy ra t i i t h m g l e g han, do cac liBu chi sae de den ddn tranh chdp va keo theo la su dieu chinh trong tumg lai n a n h toan met I6n cot chht cac rlha 6 u tu la1 va ctng cc C B c cam ket c h ho (Guasch 2000).

n h b g nu& dang phi t tri&n, noi m i ning lyc thi hhnh chc quy djnh r i t y6u k6m, c6 mat lap lu$n manh v& viec d i m bdo canh tranh chng nhi&u chng tat b c6c linh vyc ha ting, do canh tranh c6 thd thay th6 cho viec di&u ti&. s i n g viec thay ddi n h k g dong lyc cJa c6c t6c nhdn canh tranh, mang lai nhi& lqi ich trong m6i t r u h g th& cha y6u khm, no lhm gihm su phu thuac vho c6c quy d$h (nhu viec xem x6t lai gi6 ci) d6 dat duuc n h k g k6t qub mong mu&. Chinh phJ ciing c6 th6 d i m bio duuc pham vi cung h g r6ng rZi hcm d6 phuc vu ngubi nghko, ching han, bing cich k&t hqp cdc muc ti@u v& pham vi phuc vu khi soan thAo h q d6ng ban d$u v6i tu nhdn hogc cho ph6p c6 sy linh hoat trong gi6 c i vh chit lumg cung CAP.

Viec di&u ti& c6c nhi cung h g tu nhdn rit phhc tap khi xu& hien khd ning canh tranh tai mat s6 nghnh cung h g ha t b g , trong khi n h b g di&u kien doc quy&n nhi@n vsn tan tai b n h k g nghnh khic. Trong hohn cbnh nhu v$y, c6c nhh hoach dinh chinh s6ch phii quy6t dinh lieu n h k g ngubi di&u hhnh b cAc doanh nghiep doc quy&n c6 duqc phhp tham gia vho cic linh vuc li@n quan hien dang c6 tinh canh tranh hay kh6ng. C6c cw quan digu tigt thi6u kinh nghiem, d3c biet lh 6nhimg nu& nghPo, sZ' phdi d6i m$t

v6i n h k g th6ch thhc trong vi$c giii quy6t n h k g phdn biet d6i xfi c6 th6 c6. in tinh d6n digu nhy trong khi xdy d m g th6 ch6. Th6ng t h u h g c6 hai phucmg in, 6 6 la Ap dung phrin tich doc hogc duy trisr;rli&n kkt tai 1 - h vyc 66. Trong phuang 6n thh hail sy phu thuoc vho canh tranh giGa c6c nghnh hay canh tranh ngu8n lyc c6 thd gidm b6t yeu ciu digu ti6t.

Xdy dyng nhihg cw ciu diku tikt hieu qu i b c6c qu6c gia dang phi t tri&n dbi h6i phhi tinh d6n chit l umg vh s u tan tai cJa ning luc vh nhiing thd ch6 h6 trq. D6i khi viec nay c6 ngKa 1h cin c6 it quy dinh hcm, c6c quy dinh d m giin hcm hay c6 hi& quA hcm v& chi phi, hogc ti6t kiem h m v& mgt cw ciu. Do c6 s u khAc biet trong niing luc cJa cic thd ch6 h6 trg nen tieu chudn trong cic quy djnh 6p dung b nhiing nutrc c6ng nghiep c6 thd kh6ng phlj h q d8i v6i nhiing nu& nghko, vh d3c biet la d6i vtri nhting vimg nghko, noi t h u h g chi c6 nhibg nh2 cung tip nh6 hay kh6ng chinh thhc phuc vu thi t ruhg . N h k g v in d& v& phdn ph6i c6 th6 d u w gidi quy6t nhb su linh hoat trong c6c tieu chuin v& chit l u p g vh gi6 cii, xdy d m g c6c muc tieu d iu tu v i khi nZng ti6p c$n, khuy6n khich su phit tri$n cGa khu vuc kh6ng chinh thGc, hay trq cAp trcrc tibp.

Chi phi cung i h g ha t ing co thd duqc c i t giiln nhb cac phirong tliirc sang tao vbi sir than1 gia cila cang dang. CAc lu6ng thbng tin reng r5i hon gifia nguiri sir dung va ngirbi cung chp die11 vu cimg c6 tl16 mang lai nhimg tliikt kk thg chk

pl i i~c VLJ c6ng dang tat lion. Canh tranh giira cac doanh nghiep va viec I$p

ti& t h k cchuin d6i vbi phani vi quy6n han, cb tli; c5i ttuen cung img d.ch v61 vA giilp gi im g8nh 1i9ng clio nhimg ngubi dihu ti&. Vi dy, canh tranli trong mat r i h vyc c6 tlii giAm ye11 c i u

phii xem xet lai gi i c$ mGt cAch tliirhig xuy6n. Xdy dcrng mot lie th6ng di6i1 t ik t dhng tin

cijy la mat trong nhinig nhiin t i quan trong nhi t

t ic dang tiri d 2 ~ 1 t ~ r t ~ r nh5n vAo h? tang co sb. Tuy nliien, than11 c6ng cua cac q ~ ~ 8 c gia trong viec x2y dimg nhimg he th6ng nliir v$y phy thubc v i o clic v i n d6 chin11 tri (chirong 5) c i n g nhi6u n h u phg thuec v i o c i c nhan t8 ky tIiu$t va n5ng lqc clia con ngirbi. Nhfmg v i n d & chinh

t r ~ lien quan, bao g6m tir viec thigu sir doc I$y cGa rdiA di6u tikt clio d6n he th ing cac lqc Iirgng d8i trong Y 6 ~ ~ kkm cila co quan dihu tiit. Tirdi minh bath d6i v6i c i nha d i ; ~ ~ t ik t vA d8i t i r q ~ g

b i di6u ti6t cung r i t quan t r ~ n g . Vi dl), cac c11uin rnirc k6 toan 1An1 tiing tin11 minh bath cila nhimg d6i t i r ~ g bi di2u t i2 t . Sv cbng kliai cic

q i ~ y t ic lust choi niing cao tinh minh bach c i a n h i di&u ti&.

C11uong nay se xem xkt canh t ra lh c6 th6

1.2m giAm ghnh nang d i iu ti& cho nlik nirbc n h u tl ik nio; c ic th6 ch& di6u tiit c in co h i rh thirc n h ~ r tl16 nio; thi6t k6 tl16 ch6 co th$ i n h 1 i i r b 1 - 1 ~ tiri kh;? niing c$n dich vu ha tang c i ~ a ng~rbi nghgo n l i~r tl ik nao. Chirong n i y s6 kli6ng th io lu$n t i t c i cac v i n d6 quan trong trong viec xSy di,mg c6c quy dinh, nhimg sG d? c$p tiri nhfmg linh vcrc r~iiri phat hien g i n ddy ho5c n l ~ i m g l i rh vcrc cliua dirqc d& c$p t 6 i n11iki1 trong B ~ O c6o hit t r A tilkgicji n2n1 1994. ~ i i c

vhn d& q u i n tri 116i bo cAc doanh nghiep nha n ~ r b c hoat dong trong linh virc co s b ha ting sP khbng duqc b i n d611 6 dsy, trir mGt v i i t ruhig 11op i ihi t dildi, nhu viec hinh th21d1 chirong

trird~ trq cAp cho ng~riri nghPo.

Canh tranh trong cac finh vqc ha tang

Co mat vi i cach khac nhau mang lai can11 tranh tren thi trirbng (khbng gi6ng nhu cqnh tranh

cho t l i i truhmg) trong cic linh vyc ha t ing. ~ h a n n i y sS. xeni xht v i n d & nay.

(.'!lnh trarrl~ 1 . i r ! i c ; r ~ 1 icl

Nliir d5 n6u trong Biio c i o Phit tri&;~ gjcji n i in~ 1994, cac d ~ c h vu nhirs5n xuht dicn va vizn thbng dirhig dai co th; duqc cung tip mot cich

can11 tranli. ~ e t s6 dich vy v%n p ~ i i ~ t ~ i u e c v i o tinh kinh tk the0 quy mb c6 1116 ph i i d6i m3t vbi can11 tranli tir nhimg dich vu khac sir d i ~ n g

n111hg c61ig nghe r i b g biet.

Clio d i ~ trong hoan c inh nao, tlii candl tranh cling ~ & L I c6 t11; thay th6 clio sir diku ti6t trong

viec b i o ve n&n kin11 t6 khdi si,r lgm dong dac quy6n. Vai tr6 ciia canh t ra lh 6 c ic nu6c dang phat tri6n con quan trong lion, vi 6dBy niing lirc

thi h inh cac quy d ~ n h r~o i cliung con y&i~. Tririrc

h&t, di6u ti&t khbng phi i 12 nhiem vy don g i in v i d6 xiip ra c i c hh-111 dong tujr tien c i ~ a chin11

p11G trong di& tikt. D ~ ~ L I n i y d$ x i y ra 11011 6 c ic nir6c co scr kigm soi t y6u kern v i kh6ng co d i ~ d6i t r ~ n g d; l ~ a n cl12 scr Ian1 dung cluy;n lcrc c i ~ a n16t nliindi chin11 quy?n nhi t din*. Viec

di&i t ik t tao ra chi phi cho c i doan11 nghiep b~ di6u ti6t vA chin11 phli thyc hien viec di& ti6t.5

Dbi khi scr than1 nhfing vk thiku hie11 q u i trong

c ic doanh nghiep qu&c doanh c6 t116 bi skr tham nhung tai cac co qilan di6u ti& th& c~ id . H ~ I nlra, cac co quan chinh quy6n 6 chc nirirc dang

ph i t tri6n t h i r h ~ g khbng th i tikp c$n d i y d i ~ c i c

th6ng tin can thikt dd co t116 t h ~ c hien diau tikt mat each co 1iiei1 q u a . V a c co quan nap cling co th6 kh6ng quen viri khii nieni mat n h i diku t i &

dac I3p v i gdp nhi6u kli6 khZn k11i b i t buGc thi lianli clic quy din11 dgt ra. Noi cich khac, cc?nli tranh cb th6 trinli duqc kit nhi6i1 v3n dh v6

dong luc, thbng tin, va thi 11anh d o c o ch6 di&u ti&t g5y ra, th$m chi co th6 thay th& cho c6c quy dinh klu cad1 tranh co liieu q u i .

Mat hinh thirc canh tranh khic co the l i m g i2n~ g6nh ndng d6i vbi cAc nIii di6u tikt, d o Ih

canh tranh co h u h g dsn. Cic n h i di&u ti6t co thg d inh gii k6t q u i hoat d6ng ciia m6t n h i cung tip djch vy ha ting - vi dg, v& mgt gii c i v i pham vi phuc vu - bing cich so s inh vbi m6t n h i cung tip khic ir m6t noi khic (vi du ir cic nuirc l2n c$n) v i co th6 di&u chinh quy dinh

cho phii h p . Mgc d t ~ d2y kh8ng phi i 1 i canh tranh tr$n thi t r u h g , song no cting co tic dung tucmg ty nhu canh tranh trong viec tao ra chc

d6ng lvc khuy6n khich cho cic nh i cung tip djch vu ha ting.

Canh tranh giiia chc "nhi d6c quy&n" c6 th6 l im giim y$u ciu di&u ti6t trong chc linh vyc nhu ph2n ph6i dien v i xZng d iu .

n V$n chuysn xiing d i u bing d u h g 6ng tr$n n h h g khoing cich xa giiia hai dja di6m r i t

co th6 1 i m6t d6c quy&n tv nhi$n. Tuy nhi$n, ngubi s i n xuit ir m6t dia di6m n io do co th6 kl18ng y$u ciu duqc co quan di&u ti6t b io ve n6u ho c6 nhCmg khich hing khhc cho m6t d u h g 6ng nhi t dinh - vi du, ngu& mua ir dia phucmg, hay v$n chuy6n d u h g bign, hay mot d u h g 6ng tir c h g noi s i n xuit d6n n h k g dia di6m khhc nhau. Tucmg ty, chc khich hing 6 mot dia di6m nhi t dinh tr$n d u h g dsn d6c quy&n co th6 kh8ng y$u ciu s y b io h6 ciia ph ip lu$t n6u hg c6 n h h g ngu6n xZng d i u khhc - vi du, n h i s i n xuit

dia phucmg, hay v$n chuy6n bing d u h g bign, hay m8t d u h g dsn tir nhi&u ngu8n khic d ~ a u t6i c h g m6t dia di6m. N h h g di&u kien tucmg tIJ ciing &ng v6i d u h g dsn khi tv nhi$n. Vi du, cic d u h g dsn khi tir hai noi sAn xuit khi khhc nhau ir ~chen t ina , Gas Atacama (m6t li$n doanh giiia Endesa ciia Chil$ v i CMS Energy ciia My) v i Norandino (thuoc hiing Tractebel ciia Bi), vira m6i b i t d i u canh tranh d6 dua khi t v nhi$n vuqt qua day n6i Andes t6i v h g B ~ C Chil$.s

w Tucmg tIJ, th$m chi n6u viec truy&n tii dien nZng v6i khoing cich xa gi ia noi s i n xuit v i doanh nghiep hay 6 8 thi ti$u d h g 1 i m6t d6c quy&n tv d u $ n thi chc n h i s i n xuit tai mot dia di6m cu th6 c6 th6 sE kh8ng y$u ciu

s y b io ve ciia ph ip lu$t, n6u ho dugc phuc vu b&i cic d u h g d2y truy&n ti i xa khic nhau t6i n h h g nhom khich h ing khic nhau. Chc

khich hBng tai mot dia di6m n i o do ciing sE kh8hg cin s v b io ve ciia phhp lu$t nku ho duqc phuc vg b&i n h h g d u h g truy&n ti i

dien xuit phht tir chc nh i s i n xuit khhc nhau. Chc khich h ing 6 dB thi hay thuac n h h g nginh c8ng nghiep 1611, h e n dang duqc h u h g l@ tir s v canh tranh giiia n h h g n h i cung tip khhc nhau ir ~chen t i na , Braxin, Chi$, P$ru.

N ~ I ~ I I ~ vi du khhc, bao g6m s y canh tranh d6i v6i nginh d u h g s i t ciia chc hang v$n chuy6n bing xe tii, b ing s i lan v i canh tranh giiia chc linh vvc nZng l u w g khhc nhau nhu d i u ho i v i khi d6t. M6t phht trign g i n d2y hcm 12 s u canh tranh giiia chc n h i cung tip mang vizn th8ng v i truy&n hinh chp. Hcm niia, c i hai loai d6c quy&n tu nhi$n d&u phi i d6i mgt v6i s y canh tranh tir c8ng nghe li$n lac kh8ng d2y.

D8i khi, canh tranh c6 th6 tao ra chc v i n d& di&u ti6t m6i hogc c6 th6 d m giin 1i thay th6 cho nhimg v in d& cii. Trong r i t nhi&u t r u h g

h p , khi canh tranh duqc xem 1 i mot bien phhp hieu qu i d6 t6 chiic viec cung iing m6t dich vy, thi dich vy do ciing chi 1 i m6t ph in trong llnh

vvc ha ting r6ng l h hcm, ir 66 chc yku t6 cGa d6c quy&n tv nhi$n c6 th6 vsn cbn t8n tai. Trong khi s in xuit dien duqc xem 1 i m6t linh vvc canh tranh ti&m niing, thi viec truy&n dien di xa v i ph2n ph6i ir dia phucmg c6 1Z. kh8ng d u ~ nhu v$y. ~ 6 u nhu visn th8ng d u h g d i i d u ~ coi 1 i linh vvc canh tranh ti&m n5ng tki vizn th8ng kh8ng d2y ir dia phucmg co 1Z. kh8ng dugc nhu v$y.

it nhi&u v h d& quan trong nh i t li$n quan dkn rGi ro, h p d6ng, d8ng co khuykn khich, v i tri thGc, dZ xiy ra ir cic linh vvc co th6 ph2n tich - tiic 12, mot sb dich vu truirc kia dugc cung tip b&i chc d6c quy&n li$n k6t doc thi b2y giir duqc mir r6ng cGa don nh$n canh tranh. Nhung ciing co n h h g dich vu khhc vsn cbn

dugc cung tip doc quy6n. Do v2y, trong linh vLrc co s6 ha ting, c31dl tranh va di6u ti6t la b6 sung cho nharl chir khbng phi i thay thinhau.

~ h i n tikp theo sP t$p trimg v i o mot v i n d6 r i t quan trong hien nay 6 cAc n~rbc dang ph i t trisn, d o 1i p h i n tich doc co th6 mang lai nhi2u

c o hoi h m cho canh tranh 6 nhting nu& niy .

I icn h1;'t / l , ~ y ph in t ich Jt,c H ~ U n h u trong moi lid1 v ~ r c ha t ing d2u c6 mot s8 djch vij nAo d o co th6 d i rw cung tip du6i hinh thhc can11 tranh, trong khi vsn cbn co mgt s8 djch vu t l ~ c 1 i cac "nut thi tu doc quygn trong d i y chuyin s i n x u i t . " ' ~ i ~ u nay dii dGt ra c i u hbi, lieu m 6 hinh lien k&t doc truygn th6ng ciia c ic doanh nghiep trong linh vyc ha t ing co nen duy tri hay khbng, n&u c6 th: dua y i u t6 canh tranh v io . Met kh6 khan trong viec thuc hien ph in tich l q i ich c h phi tai llnh vyc nay la khbng ths d o l u h g dugc lqi ich dong ciia canh tranh, n h ~ m g c6 thg bi6t dugc chi phi ciia viec t6i co CALI v i c ic b ing c h h g v6 l q i th6 kinh th theo quy m 6 .

C6 v6 nhu trong mot linh vLrc hg t ing co s6 n h i t dlnh, c6 xui t hien lg i th6 kid1 t6 theo pham vi d8i v6i viec cung h g k6t h ~ p t i t c i chc djch vu, vi dl!, giGa s i n xui t dien v6i truy6n t i i dien nang dutmg dai v i p h i n dien 6 dia ph~rong. N h ~ r n g tai n i ~ t t h i t doc quykn thi n h i cling tip doc quy in sP c6 dong c o phiin biet d6i xir, uu d5i cho cac chi nhiinh liOn k6t ciia no h m c i c d8i thli canh tranh (vi d g trong g i i c i hay ch i t I i r p g cung chp). C6 ba Itra chon th6 ch6 chinh can xem xet:

n L~ra chon A, theo d o chii s b hGu ciia d m vl doc quy in t ikp tvc hoat dong trong 1 T l h vuc canh tranh bang cich canh tranh v6i nhiing n h i cung tip khic tai linh vcrc 6 6 (tirc la, met doad1 nghiep lien k2t ch ip nhsn canh t ran i~ trong mot thl t r u h g canh tranh)

a Ltra chon B, theo d o chii sb hCm ciia dm1 vi

d+c quy;n d&ng th& hoat dong nhu mot idla

doc quy in trong linh vuc (15. ra la) can11 tranh (tirc 1i mot n h i dec quy2n lien k6t).

Lua chon C, theo d o chii s6 hCm clia d m v j doc quy& khbng duqc phep hoat dong trong linh vlrc canh tranh, i l h ~ m g thay vao do, cung cAp chc dlch VL! k&t n6i cho c ic doanh nghiep c a n l ~ tranh hoat dong 6 d o (tirc la, p h i n t ich doc v6i canh tra~di).

TrOn thuc tk, c6 th6 sir dung c ic hinh thhc trung gian ciia ph in thch doc ( d i y la p h u m g p h i p nho trong lira chon A), bbi vi chung giup ph i t hien suphiin biet d8i xG mot cich d$ d b g . Vi du, viec ph in tich hach toin giGa cac d m vl khic nhau hay t i i co c&u c ic don vi thinh cac chi1 th6 doanh n g h e p rieng biet nkm d u b cimg mot quy6n s b h h , c6 th6 g i i ~ p ngan ch5n SLJ

ph in biet d8i xG. SIJ lya chon p h t ~ hqp nhi t cho mot linh VLJC cu

th6 cGa mot qu8c gia nhi t dinh, p h ~ i thuoc vao b6n vkn dh chinh (bing 8.2). Trubc h6t la mriT do 1~ thk k d l t6 dleo pham vi cua viec cung h g cac dlch V L I khac dlau trong cring mGt 17nh vuc. Co v6 nhu muc d o 1 q i thk kinh t6 theo pham vi khbng Ih lim, dcra trOn thtrc t6 I&, trong n h ~ g u lihh vuc ha t h g 6 t i t c i c i c nubc c6ng nghiep, it nh i t c b g co mot s6 giao dlch the0 chi& doc di6n ra giCra cac doanh nghiep khic nhau, chir khbng phii I i dign ra trong noi be cAc doanh nghep. Vi du, trong 1d161g tinh hu6ng nh i t dinh, chc nha cung cAp dien lien kkt c6 th6 mua nzng l u p g tir cic n h i S ~ I xui t doc IGp, v i cAc doanh nghiep d u h g s i t lien k$t 1xhi6u k h ~ cho phbp cic doanh nghiep xe liia khac d u w v c ~ hhdl tren tuy&n duimg ray cGa ho.

Thir hai 1i mric do d$ ding cria viec phat hien tinh trang phan biet d6i xri co l@ cho cac cdng ty con cua nha doc q ~ ~ y $ n . Kho khcin trong viec ddy maid1 chi t l u p g d u h g d2y lien th6ng ngay c i 6 nukc My 1i 19 d o d i n d6n sLr tan r2 ciia 11hA c w ~ g tip dich vy vign th6ng lien k6t AT&T v i o d i u nhkng n5m 80." Cac nha s i n xuit dien doc l$p l$p lusn ring, co qua nhiiu ti& chi d6 d i n h gih chi t lugng t ikp c$n m v g lu6i truy&n tii d u h g dai khihn cho co quan d i iu t ik t kh6 tr inh khbi scr thien vi.IZ Trai lai, viec sir dvng c ic nhiin vien di2u d o d ~ r b n g s i t

B&ng 8 2 Chi& luuc phln tach hay lien kgt doc

L i b k6t doc co canfr tranh b thj trlrimg DOC quy6n li6n Phdn tach doc kh6ng c6 nut thit k6t (khdng c6 canh (GO canh tranh)

dec auv6n IIue chon A) trnnh) (lua chon BI (Ma c h ~ n C) - -

bigt d6i x 3 Kho

Hi)" w& w ( t m ! b ~ d @'Wh tran? $'

biet d6'b x l i bit Igi cho cqnh tranh

Khi n5ng cQa cqnh flw tranh trong thi t w h g i t carrh tranh khdng c6 n d irtfhBt

a. Y&u cau oi, sl! phap tAch hach loan trong chc dm vi kh&c nhau cOa nhA s8n xuat lien k6t doc.

trung 13p 6 MY vh Gong hoh S ~ C trong mot s8 trubng hqp dZ t6 ra thanh c6ng trong viec ngin ch3n s y phdn biet d6i x& bit lqi cho c6c xi nghiep v$n ti i d u h g s i t kh6ng lien k6t.13 Khi kh6ng c6 hach to6n t6ch bi@t g i h c6c don vi cGa mot nhh sAn xuht li@n k6t thi rht kh6 ph6t hi@n duqc SV phan bi@t dhi xii nhy.

Thu ba 1h nhiing hsu qui clia suphsn biet d6i xli kh6ng d u ~ r phrit hien d6i v& c& tranh. ~8 lieu thi chinh cGa My cho thhy, chi phi truy&n tAi di@n d u h g dhi chi6m chua d iy 5 phin tram tdng chi phi cung chp t6i ngulri ti@u dtmg cu8i ckng, trong khi chi phi cho k6t chu vh d u h g ray chi&m 20% t6ng chi phi cung cAp cGa dich vy d u h g sit.14 ~ i h u nhy cho thiy, m6t xi nghi@p v&n tii d u h g s i t canh tranh, do su ph2n bi@t trong khi ning tikp c& he th8ng dubng ray, c6 th6 ggp n h a g bit I@ tihm ning l h hon mat nhi s in xukt di@n canh tranh khi tikp c$n mang lu6i truy$n tAi dien. KhA ning bi phdn bi@t dhi xG trong quyin tikp c$n th$m chi cbn trim trong hon trong trubng hop cung chp nuhc, tho6t nu&, 1-kh vuc mh b do, chi phi mang lu6i c8 dinh 6 c6c nuuc dang ph6t tri6n c6 th6 l@n t6i 75% t6ng chi phi cGa s in phim d u ~ cung ckp.15

T~I? hr lh khi niing c6 thk x i y ra canh tranh d i y dli t r n thi t ruhg khdng c6 ncit thdt doc quydn d6 ciii thien da'ng k6 hi& quii hay Ma' n2ng c6n clia ngu6i sli dwg.16 C6c linh vuc canh tranh c6 lq i th6 kinh t& theo quy m6, nhu nuhc vh d u h g sit, chi thu hfit duqc mot s6 luwg r i t it c6c doanh nghiep tham gia thi t ruhg . Do 66 kh6 c6 th6 c6 dugc c6c lqi ich to l h tii canh tranh 6 c6c 1-inh vyc nhy. ~ h n d& nhy cing nghi@m trong dhi v6i c6c nu6c nh6 hay nghi.0, do muc ciu chl cho phkp mGt s8 lumg it cic nhh cung cAp hoat dong dua tren lg th6 kinh t& the0 quy m6. Han ch6 nhy c6 th6 durn giii quy6t khi c6 th6 c6 thurmg mai qubc t6 dbi v6i c6c djch vu nhy.

C i tinh s in c6 cGa th6ng tin vh h e u luc thi hhnh h p d8ng dsu co vai trb quan trong trong viec k6t h q gifia canh tranh vh disu ti6t tai mot linh vyc ha ting. ChG sb h k nlit thit doc quy& trong nkn kinh t6 c6 th6 bi c6c di&u khoin trong hop d&ng hr nh2n ho6 hay hop d6ng nhuwg quy$n y@u ciu tao di&u kien ti&p c$n kh6ng phdn bi@t d&n nbt thit doc quysn niy cho ti t c i n h h g ai mubn sG dung n6. N h m g phii c6 ai 66 d h g ra thyc thi h q dBng

niy, v i bit kd ai Iim viec nhy ciing can ph6i cb met l u p g 161-1 c6c thbng tin phGc tap. Trong c6 hai linh vuc niy, c6c nubc dang ph6t tri&n diu g$p bit lqi. ~ i & u nhy gqi r h g , mat nubc dang ph6t trign sP cb Iqi hun nku 6p d$t su phin t6ch doc cho linh vuc cusb ha tang mat khi dZ tao ra duqc canh tranh (19 chon C) ho$c tibp tuc duy tri nhu met nhi doc quy&n li6n k&t (lya chon B), h m lh d& mot doanh nghi$p lien k&t tham gia canh tranh tr@n trubng th~rmg ngu6n ( l c chon A). N h k g v in d& nhy d i thu h12 such^ 9 cGa c6c nhh hoach djnh chinh s6ch trong vi$c ph6t tri&n dich vu Internet (hep 8.2). 6 cic nubc m i b db dZ cb n h k g nhi diiu

ti&t kinh nghi$m v i cb ky ning tat, thi ciiu h6i phh h u ~ chi dun giin lh lien kkt doc hay phin t6ch doc cb th& tao ra c6c kkt qu i t8t hun? Tuy nhien, do tan tai nhi&u vin d& v& thbng tin vh

hi& luc thyc thi hqp dBng i3 c6c nubc dang phit tri&n, n6n cbu hbi phh hqp h m b d iy cb th& lh: lieu cb th& dat dupc lqi ich tir canh tranh hay khbng, vh lieu c6c lqi ich dat d u w cb 1611 hun chi phi thuc hien c6c bi$n ph6p t h ~ c dgy canh tranh khbng? Lieu gi6 c i vh chit lumg dkn viri nguiri ti& dung cu8i c h g c6 thuc sy duuc c6i thi$n ding k& b6i c6ch lya chon thh nhAt ho$c thh ba so viri cich thh hai v8n dun gi6n h m nhi&u khbng? C h h g ta sP xem xkt lan lu@ c6c v in d& nhy d8i v6i n im linh vuc thuac cu sb ha t h g .

~ i $ n th6ng. Khi cbng ngh$ khbng diiy tyc phit tri&n, thi v in d& lieu d jch vu vi6n thbng trong nubc cb ph6i lh met doc quy&n tu nhi6n hay khbng dB khbng cbn rd ring nhu trubc diy.17 Khi nZng tham gia mh khbng bj phin bict d8i xii nghy cing ting, d$c biet trong di&u ki$n cic nhh cung cap canh tranh d u h g dhi vh c6c dich vu h6 tru kh6c ciing cb m$t tai thi trubng trong nu&. Diy chinh lh d$c didm trong cuec c6i cich ng& vi6n thbng thhnh c6ng ciia ~ a r 8 c v6i s u h6 trq c4a Ngin hing thk gi6i vio nim 1999. Tai'Chile, canh tranh trong vi$c cung img c ~ c dich vv b trong nubc chii yku bit nguBn tir vi$c cic doanh nghiep cung tip dich vu vizn thbng d u h g d i i tham gia cung cAp dich vu niy

b trong nubc." 6 Goatemala, cic nhi doc quyin (li6n kkt) cing nh$n duqc y&u cau phii cung cAp dich vu lien thbng cho cic doanh nghiep m6i gia nh$p thj truhg.19 Tai h iu hat c6c nubc dang chuy&n d8i, c6c c6 nhin vh doanh nghi$p dfi tr6nh thiri gian chlr dqi bit t$n dd duqc l i p d$t c6c m v g dien thoai c8 djnh bing c6ch d5ng kf djch vu di dong. 20 Do db, diiy cb 1G 12 mot 1-hh vuc tai 66 canh tranh c6 th$cring tdn tai v& sulign k6t doc, thc 12 lua chon A.

NU&. Chi phi c8 djnh cho mang lu6i d u h g 8ng rit cao trong nginh nukc, ki.li&n cho canh tranh trong lihh vyc cAp nubc cb th& khbng hha hen mang lai nhi&u I@ ich tir vi$c niing cao hi@ qu6. Do 66, mb h i dec quy&n li&n kkt dupc di&u tikt (I* chon B) cb th& hoat dong t8t nhit trong 1 - h vuc niy. D u h g nhu khbng c6 qu8c gia n io khuykn khich canh tranh trong vi$c cung tip nubc, mgc du Chile dZ nghi6n c h kh6 ning n h ~ . ~ ' Cb thd cho ring, diiy 1 i mot lehh vuc d8 ding ph6t hi$n vh ngin chiin su p h b bi$t d8i xfi d8i v6i c6c nhi cung cAp khbng lien kkt. Do db, nku nhu cb th& gi6m s6t dugc chit l u p g cia c6c nhh cung img kh6c nhau v i khi n5ng luc di&u tiit phit tridn thi li6n kkkt doc c6 th$ cling tdn tgi vdi canh tranh trong 1hh vuc cung irng (lya chon A). D ~ U vil khi d6t t u nhign. ~ i 8 n ~ nhu trong

vyc nubc, c ~ c 8ng d h d i u v i khi ty nhien dbi hbi mat he th8ng rit t8n kkm, do db mhc ti&t kiem chi phi tumg d8i tirviec cung img cia s in phim canh tranh cb th& nh6 h m i3 cic linh vyc khic. Nhung trong lihh vuc niy, viec ph6t hi$n vh ngin ch$n suph in bi$t d8i xii lai kh6 d: d k g . b d iu cb thd ph6t hien vh ngin ch$n su phin bi$t d8i xii - vh khbng ph6i nubc nho cQng lhm duuc di&u nAy - thi b db, sy li6n kkt doc cb th& phh h q viri thj t r u h g cung h g canh tranh (lya chon A). 6 diiu khbng th6 ngin chiin duqc s y p h h bi$t d8i xii, thi b db nhiing lqi ich c4a canh tranh s5 nh6 hun so v6i chi phi cho vi$c di&u ti&t vh n h b g thi$t hai do su phin biet d8i xtr giy ra, vi th; lua chon A se lh khbng hqp 1y. Lua chon C ciing khbng phu h q do trong t r u h g h q nhy, lqi ich cGa canh tranh

Hop 8.2 Lien kgt doc va sy' phiin biet trong cung i?ng cac djch vu lnternet

--

"Noi dung" cua Internet (thbng tin, i m nhac, va dd hoa) duuc truy6n tai trkn n h h g quang duung dai bui cac nha

cung cdp "xuang sdngn Internet va sau do duuc cac nha cung cdp djch vu lnternet (ISP), vi du America Online (AOL) va Mindspring p h i n phdi tbi nguui s u dung. Cac ISP d6n l u g minh, phai (it nhdt la trong di6u kien cbng

nghe hien nay) s i l dung d i y cca cac nha cung ung vi6n thbng dja phuang hay truyen hinh cap de' tdi dUUc nguui s u dung cu6i c i~ng. Mot dieu quan trong can c i n nhac d6i vdi cac nha dieu ti61 va thuc thi canh tranh la muc do lien

kCt doc nao gilla cac doanh nghiep hoat dong u cac cdp do khac nhau co thd la co hai.

V i du, khi AOL- gdn day ddng $1 sap nhap vui Time Warner, mot nha cung cdp thbng tin va truykn hinh cap

I&, nhirng nguui chdng doc quykn My da lo ngai rang AOL se p h i n biet ddi xu co lgi cho n h h g noi dung ma minh cung cap cca chinh minh va bdt Iai cho noi dung

thbng tin cua cac nha cung h g khac canh tranh vbi Time

Warner. N h h g ngubi chdng doc quy6n va n h h g cbng ty dang l16n k6t cu8i cung d5 thdng nhdt vui nhau rang, AOL sB phai cung cdp kha nang ti6p can mang cua no vui cac di6u kho in gidng nhu ap dung cho cac nha cung h g thbng tin khac. ~ d n g thui, Hoi ddng thbng tin lien bang, c a qilan di6u ti61 vien thbng cea My, lo ngai rang, hoat dong truy6n hinh cap cua cbng ty lien k6t se p h i n biet ddi xu ddi vui cac d6i the canh tranh, cac ISP khbng lien kgt, va d5 yku cdu phai co mot thoa thuan giai quy& tuang t u

d d ngan than s u p h i n biet nay. C i ha1 thoa thuan tren doi h6i mot s u giam sat cua cac nha di$u ti6t de d i m b i o suchdp hanh thoa thusn, mgc dau ca hai thoa thuan d6u duUc thret kg de' phu hap vbi cac dong c a khuy6n khich,

va vi th6 ,6 mot muc db nao do, chbng co tinh tucung cd. Trong mot vi du khac, Hoi ddng canh tranh Lithuan~a

da quan ngai ve hanh vi p h i n biet ddi xu co th6 co cua cac nha cung h g vien thbng trong nuuc, hang Telecom, ddi vui cac ISP doc lap, vi ban t h i n Telecom chng s u hGu

mot ISP. Hoi ddng da xu phat Telecom vi viec l i p dgt "cac bo loc" tren duung dsn cua no d6n d6n viec giam tdc do truv$n sd lieu cha cac ISP dbc I ~ D , mac du vu an nav da . . . . bj Telecom khang an.

~ g u b n : Be T u phap MY, hien co trgn dja chi trang Web www.usdoj.gov; Uj/ ban thbng tin lien bang My, hien 1 co trBn dja ch i trang Web www.fcc.gov

cGng kh6ng dii l h so v6i c h phi d6 ph8n thch doc. Do d6, trong t r u h g hap n5y, m6t nh5 d6c quy&n lien k6t hoat d6ng ir c i hai thi t r u h g - thc lya chon B - c6 le 15 k6t cuc t6t n h i t c6 th6. Cgnh tranh ngu6n girla ca'c nha d6c li6n

kkt cd thila m6t kha' niing trong linh vyc n5y ir chc qu6c gia 161-1 hon. N h u d 5 n6i ir tr@n, chc d u h g 6ng dsn tir hai nai s i n xuAt khi d6t k h k nhau ir ~ c h e n t i n a dang b i t d i u canh tranh v6i nhau trong viec cung h g khi d6t t y nhi@n t6i khhch h5ng ir Chile.

D u h g sit. M6t m 6 hinh c i i t6 ng5nh d u b g s i t , duqc Lien minh ChBu A u h$u thu$n, bao g6m viec ph8n c h a quy&n sir h h v5 ki6m soht d6i v6i ha t ing ( " d ~ r h g ray") thch biet kh6i scr v$n h5nh ("toa xe"), v6i muc ti6u cu6i chng 15 c6 d u & u xi nghiep v$n t i i d u h g s i t t u nh8n canh tranh v6i nhau trong viec kinh doanh v$n chuy6n tr@n cimg m6t he th6ng d u h g ray. EOnh nghiem c i a Anh - m6t trong s6 it chc qu6c gia d 5 c6 thyc hien m 6 kinh cii t6 n5y m6t chch toBn dien - kh6ng cho th iy nhi&u th5nh c6ng. 6 d8y, m6t c8u h6i dugc d s t ra 15, lieu s u li6n kkt doc ma kh6ng cd canh tranh 6 djch vu toa xe (lya chon B) cd pha'i lii lua chon t&t nhdt trong s& n h k g lua chon kh6ng hoin hi0 6 linh vuc n5y kh6ng.

h i m g qu6c gia vira v5 l h , lya chon B c6 th6 cho phkp canh tranh giiia chc doanh nghiep lien k6t doc th6ng qua chc dich vu v$n chuy6n t6i chc di6m d6n khhc nhau, hay tir chc di6m xui t phht khhc nhau, t6i nhiing khhch h5ng cy th6 (thc 15, canh tranh "song song" hay canh tranh " tir ngu6nU). 22 D8y 15 m6 hinh cu6i chng d 5 dugc chc chinh phii ci i chch ir c i Braxin v5 M@hic6 lya chon v5 d 5 timg dugc hp dyng ir Canada v5 My. Canh tranh trong chc loai hinh v$n chuy6n khhc n h u vgn chuy6n b i n g xe t i i ciing c6 th6 disn ra.

Chc nuirc nh6 c6 chc ccr quan di&u ti6t tinh vi, c6 th6 se phht hien dugc sy p h h biet d6i xir m6t chch tuong d6i dg d k g , nhir d6, cho phkp s y gia nh$p ng5nh ciia m6t s6 doanh nghiep khhc - vi d u n h u s y gia nhbp ciia chc doanh nghiep v$n t i i d u h g thuf l h m5 d 5 sir h h m6t s6 xe lGa tir truirc, hay s y gia nh$p ciia chc doanh nghiep v$n thi d u h g s i t nuirc ngo5i tir chc nuirc Ihng @&ng. c h i n g han, Lien minh Ch8u A U d 5 ban h i n h chc quy dinh y@u c i u chc nuirc th5nh vi@n cho phkp chc xi n g h @ p d u h g s i t

den tir chc nuhc thinh vi6n khhc ctia EU scr

d ~ l n g d ~ r b n g ray c i ~ a c i c doanh ngliiep d ~ r b n g s i t qu6c gia. Vi dl], 6 Cang hoh Sec, c6ng ty dubng s i t lien kkt doc phi i ch ip nh$n cho phep

c i c xi nghiep d u h g s i t khhc sir dllng dubng ray ciia minh.

Dien. Trong linh vuc dien, r i t kho phht hien

vb ng5n cli3n d ~ r q c s v ph51i biet d6i xir v6i chc

n h i s i n xui t dien kh6ng lien k6t, th+m chi

ngay 6 chc n~rbc cbng nghiep co cAc co quan

digu t i k t nliigu kinh nghiem. Nhirtig v i n dg m5

cac nhh digu ti6t g$p phai khi gihm sat h8nh vi cila chc nhh doc q ~ ~ y e n d i y th6 Iuc cl i~ig hkt sbc kho k l~Xn. 'Tuy nhien, trir t r ~ r h i g hop chc ngn

kinh tk nh6 nh i t (tai d o ngay ca v6i c6ng nghe

sari xui t dien hien dai nhit, t l i i lqi th6 kin11 tk theo quy 1n6 cling khbng cho phep sLr co mst

cila nhigu hcm mat hay hai doanh nghiep s i n xui t dien), lgi ich tigm nXng c i ~ a canh tranh trong s i n xu i t dien 15 r i t 1611, lam cho viec phin ta'ch dpc co th@"l~ mot k6t cyc tat nhat (lua chon C).?'

Mat ng11ii.n ciru g i n d2y cho thiy, viec ph8n

thch doc trong ng5nl1 dien lvc la mat cAch tikp

c+11 duqc sir dung r6ng rc7i nh i t 6 nhiku nu& (trir Malaixia v b cac nu& EU).?." Co th6 kkt lu+n

rzng, viec phAn tic11 doc - ph2n chia cac cbng

ty s i n xui t dicn 1ii.n kkt thhnh cAc chti thg s i n xu&t, truygn t A i v i pli2n ph6i rieng biet - c6 th6 rnang lai slr canh tranh trong nganh dien I~rc.

C i c kkt qua cho thiy, canh tranli c6 t116 I5 tich

cgc. Vi du, 6 ~ c h e n t i n a , viec chuygn sang he

thong canh tranh hr nl15n dii nhanh chong g i A i

quykt d ~ r q c v i n de tip bhch 15 thiku dien. M$t

khac, mat vai k i th nghiern d8y cho thiy

n h k ~ g moi quan t2ni ve chi~di tri va slr cii cAch

nli-a vhi c6 thg lhm gi im I @ icli cda canh tranh trong nganh dien. Trong khi viec ph8n tAch doc d6i v6i cAc doanh nghiep san xuit dien lam

g i h ~ P L I CALI dieu t i e t d6i v6i hoat deng s i n

xui t dien (do hoat dang nay chju chi phoi cila

canh tranh) thi hoat dang ph2n phoi va truygn

t i i dien vgn trong tinh trang dac quygn v; c in

d ~ r q c digu t ik t . C6 thi ing bang c h h g clio thiy

slr ph2n thch doc co th6 kh6ng cii thicn d i n g kg

tinh hie11 qua, trir khi d ~ r a ra duqc mat so liinh thirc canh tranh nho d o 6 kh5u cung cAp t6i

ng~rhi t i6~1 dilng cu6i cung.

Ngiy nay, hi^^ hkt moi nguhi dgu d i n g tinh I5

111at q ~ ~ 6 c gia cAn cb chc co q ~ l a n diku t i6t doc lap t ~ 1 2 n t h i ~ cAc thu tgc mint1 bach (ch~rong 5 va

lo), chiu slr gihm s i t cila mot he t ldng t~rphiip

doc lsp vii vimg mad1 (chucmg 6 ) . Trong tli~rc , ,

t6, r2t klio thlrc thi t i t c6 ccic Y @ L I call nay. Hun niia, n 6 ~ 1 khAng co cac luc I ~ r m g d6i trong thi str

thik~1 hi& q ~ l i cila be may tdia n ~ r h c s6 chi d ~ r q c

thay thk bang su tham nhling ciia t ~ r nh8n. ' I

Ngoai ra, ngu6n v61i con ~ i g ~ r h i lai khan hiEm a nhigu n~rbc ddag pliit trign (ch~rong 1) . it c i

nliimg nh8n t o nay dbi h6i pliai cb slr sira d6i trong viec x5y dung th6 chk. ~ h i n n i y nOu ra

mat so tinh chi t khic c in thi&t d6 co quan d i k ~ ~ t ik t co th6 hoat dang hie~1 q u i O. C ~ C 1i~r6c dang phat trizn, tren co s 6 xem xet dk11 nliinig kli6 kh5n vk th61ig tin va 1i5ng llrc ciia cAc nuhc nay.

/ , I ; r , ! L ;, i :, , , .. b ! , ! $ I ' < , , . ' ! ' I ? ? ,

, ; ~ * L 1 1 L 1 ' t . l

Chc co quan digu t i k t c6 tli; 1i2m gilr nhi6~1 vai

tro. Cac coquan n8y co th6 soan t11io ra cac cluy d~n l i , giam sht v i cu6ng ch& viec thi lihnh lu$t. MBc du nhieu coquan diku tikt c6 tl16 thvc h e n

t6t hai chbc n5ng d i u , nhmig d6i vbi c8ng thc

thi hanh q ~ l y e t djnh, chc co quan nay vsn cAn slr trq giup ciia to2 an. Ngay ca trong tdiung

trubng hop chc nha d i 2 ~ 1 t i k t co quy&n llrc

c u h g chk thi hanh cao, toi an vsn giCr mat vai tro quan trong trong viec l ing nghe nhirng

khhng cho sau khi d5 co q ~ ~ y k t dinh ciia co

q ~ l a n di& t ik t . 6 h i u 11kt c ic n~r6c dang phht trizn, toA i n phi i ganh viic quh nhi&u trong trAch v i chc tliim phhn lai thi6u ky nXng

chuyen mbn. Vi nhimg 1y d o do, 6 cac nu& nay nen xsy dlmg chc he thang gihm sAt d6 giam bbt ganh n,ing cila toa i n . Ban d i ~ 1 ph5i giao

q ~ ~ y g n b i t buac thi h h d l cho chc d15 d i k ~ ~ tikt. Do to5 hn 6 chc nu& dang phat trign ~ & L I ken1

hcm, n@n nhigu nhi d i u tu qu8c tb phii dua vho trong thi qu6c tk.

Mat ciiu h6i dijt ra 12, lieu cac toh i n d m tr@n lu$t canh tranh c6 gi6m s6t duqc cic nhh cung cip dich vg hay kh8ng. Kinh nghiem cJa Niu Dildn cho thiy t im quan trong ciia ccr quan diiu tikt co trach nhiem gi6m s6t viec thi hinh lust. Lh mat phin trong chuong trinh giim btrt cic quy djnh d~rqc thuc h e n trGn dien rang vho n h h g nim 90, Niu Dilin dZ xo6 b6 quy djnh cu th6 cho c6c linh vuc v i h u h g ttri viec dua r h 2 u hcm vho ccr quan digu tikt canh tranh, c h g c8 viec thi hhnh lu$t canh tranh thang qua he th8ng toa in , ngin chijn s u lam dung dac quy6n trong cac nginh vikn th8ng vh dien lvc. Tuy nhi@n, cic nh i hoach dinh chinh s6ch nh$n thiy r h g , nku kh8ng c6 c6c quy dinh cu th% d8i vbi timg linh vuc, thi cac thii tyc t8 Nng b toh i n se k6o dhi, m i kkt qu i lai kh8ng thoi mZn. Chc toi i n 6 ba cAp dZ phii mit 5 nim mtri xic dlnh duqc mhc gia phii hop m i mat doanh nghep phii tr i d6 co th6 tikp c$n duqc mang lubi d u h g d8y trong nu6c do mat doanh nghiep dac quy&n dang n im g id Vh cu8i c h g , v in khang c6 mat nguy@n tic hay dinh h u h g chung nho d6 c6c doanh nghiep t u h the^.^^ C6c b60 cao g in d i y ciia cuac ~ i & u tra cip b8 vk nghnh vikn th8ng vh Di2u tra cAp ba vk nghnh dien ltrc dii k6t lusn r h g , it nhit vtri s v phht tri6n c8ng nghe nhu hien nay b chc nghnh niy, chc hai d6ng xkt x~ co chhc ning di&u ti& chuyGn trich se 1 i m6t b6 ph$n quan trong cGa mat ccr ch; di2u tikt co h e u qui.

Phgm vi c i a d c crr quan diiu tist Nh6m cdu h6i thfi hai lien quan dkn pham vi hoat dong ciia c6c ca quan di&u tikt trong n u k . Cic ccr quan nhy n@n hoat dang b chp qu8c gia hay chi nen d6 cac ccr quan diku tibt tip dja phucmg ki6m soit cAc doanh nghiep cung cAp ccr sb ha t h g b dja phumg? Lieu c6 n@n co mot ccrquan digu ti& ri@ng cho m8i l-inh vuc ccrsb ha ting chinh hosc cho m6i chhc ning rieng biet khhng?

~ i k u ti6t tip dia ph uong v2 cAp qu6c gia. C6

mat s8 lu$n di6m Jng he s u di iu tikt c6c doanh nghiep cung ckp ccr s b ha ting the0 h ~ r h g dia phumg hoa. Theo cic lu$n di6m nhy, hinh thai di6u tibt nhy c6 lqi hcm do (a) ca quan di$u tikt dja phucmg bikt rd hon v6 c6c di6u kien c i a dja phumg; (b) cw quan nhy phii chiu tr6ch nhiem giii trinh truc tikp hon, k6t q u i 1 i thu hGt duqc su tham gia nhiku hcm ciia cac d6i tumg bi tic d6ng vho quh trinh ra quykt djnh (nhu dB duqc d2 xuAt trong ~ a ' o ca'o phiit tri& fikgidi 1994); (c) cbng tic gi6m s i t c6c doanh nghiep bi diku tikt c6 hi& q u i cao hcm; vh (d) c6c caquan diku ti& cip qu8c gia hay cip lien bang t h u h g xuy@n gijp phii nhi&u kh6 khZn trong ph8i h q hoat dong v6i chinh quy&n dia phucmg, dgc biet lh trong nhiing v in d$ nhay cim chinh tri nhu khi nZng tikp c$n ccr sb ha ting.

Tuy nhi@n, nhting nhin t6 nhy lai bi n h k g ngubi ilng ha su t$p quy& trung ucmg trong di2u tibt b cip qu8c gia phin d6i v6i nhting 19 do: (a) s u phhc tap v2 chuy@n m8n m i c6c n h h digu tibt cin c6, it nhit c h g b mat s8 linh vcrc, d i n d6n lqi thk kinh t6 the0 quy ma trong diku ti&; (b) viec thihu chuy@n gia 6 cip dja phucmg; (c) s u hien dien c i a nhiing ngoai h g (ching han nhu hi& h g nhu ciu mang 1116) g i h nhiing ngutri s& dung b cic dia phumg kh6c nhau trong ciing mat qu8c gia, dbi h6i phii c6 mat tsp h q chc quy tic v i ccr quan diku tikt chung duy nhit; vh (d) khi nZng "thao tGng" nginh ciia mat ccr quan cing l h thi dia bin phyc vy cJa ccr quan iy nghy cing hep. (Mat s8 ngubi c6n h g ha viec tep trung h6a vi cho ring no sP lhm giim khi nZng tham nhting, nhung c6c bing c h h g b diiy v5n chua k h h g duqc l$p lu$n nhy; xem chucmg 5.) 6 mat nuwc chng nh6 thi c6c 19 lP Jng ha cho

c6c ccr quan di&u tikt cip dia phumg chng k6m thuy$t phclc hon, vh ba 19 1P iing ha cho viec di2u tibt b cip qu8c gia duqc n@u d i u ti@n chng v k g vhng hon. D8i v6i cac qu6c gia nh6 dang ph6t tri6n, xdy d w g cic ccr quan diku tibt b tip qu8c gia c6 th6 thich hop hon. C6c linh vuc c6 c8ng nghe it phuc tap hw nhu nghnh tip n u k vh s h chGa d u h g ba lh ngoai 1@. Trong c i hai nginh nhy, cu d2n dia phucmg c6 vai trb d5c

biet quan trong trong viec dud1 h~ r tmg cung cAp djch vu (xem Bdo cdo Phdt trj& ~ h k ~ i d i 1994). Tuy v$y, ngay c i trong nhiing nginh nay, v i n co cac co quan trung Lrcmg va cac quy dinh chju trach nhiem v6 c i c v i n d6 kkt n6i vB dinh gia, cac hoat deng tao ra ngoai img ( r h u q u i n Iy n ~ r 6 c may), cac hoat deng d ~ r g c Igi ~ l h b trinh 6 6 chuyen m6n t6t hcm ( n h ~ r g i im sht qua trinh dhu t h i u x5y d ~ , m g d ~ r b n g be). C i c dm1 v / d ~ r g c phAn tip n h u chinh quy6n thbnh p ~ ~ 6 v i c ic t i chirc phi clu'rlh c6 tl16 chju trich h e m gidm s i t hoat dGng, thi6t lbp cac ti6u ctluan dia phucmg, g i A i quykt cac thac mgc cua khach hang, v i c h ~ m g nh i t 12 trhch nhiem gi2i trinh t r~r6c toan th6 n g u h dsn dia p h ~ r m g . ? ~

D6i v6i c6c q ~ 1 6 c gia l h h m , c6c chirc n i n g

d i 6 ~ 1 ti6t phsn cap Ik phi1 hop hml. Trong met vai t r~rbng hop, m5c d u cac quy d ~ n h dugc dgt ra b tip c~u6c gia, n h ~ r n g viec g i im s i t ch ip h i n h c6 th; d ~ r g c c ic t6 chirc phi chirlh phu

ho,ic ceng d6ng thqc h e n 6 cap dja phucmg. C i c 19 I@ iing 116 s y phgn cap bi t6c dong b&i c ic

n h i n t6 c l & h trj. Chinh quy6n trung uong 6 c i c

qu6c gia Ih d6i khi kl16ng d i ~ n i n g lvc i p d5t c i c quy d id , (k6 c6 nhCmg y6u c i u v$ th6ng tin

c o s 6 c i n thikt cho viec di6u ti6t) d6i v6i cac doanh nghiep 6 dja pll~rmlg ho$c b met vimg, nku khbng c6 s u Lrng thu$n cila chin11 quy6n dia ph~rmlg ho$c c i a v i ~ n g do . T L I ~ 1dli6n, v i n co c i c khu vcrc m i viec p h i n cap trich d i e m kh6ng c6 9 nghla - n h u viec di6u t ik t trong nganh vii'n th6ng v i tr~ry6n d i n khi d6t va dien

giua c i c tigu bang - vi p h i n 1dli6u cac dich VL,

n i y d ~ r o c t h ~ c hien giua cac khu vqc. D~r6i day 18 hai vi d u n6i b$t trong IQlh vuc

thu phi d ~ r b n g 6 Braxin. Vi d c ~ thir n~lAt, tr6n tryc d u h g thu phi giua h o d e Janeiro va Teresopolis, thi t r~rbng cira met th] trAn nh6 n i m doc t u y k duimg dZ tu ch6i hop tAc trong viec ng in ch$n c ic Iii xe tr6n phi. Vi d y thir hai, tai bang Parana, th6ng d6c bang dd ep ng~rb i

d ~ r g c nh~rgng quy6n thu phi d$t mirc phi b i n g

n&a rnirc d5 tho i thu$n trong hop d6ng ky k&t giua chinh quy;^n trung ucmg va ng~rb i d ~ r g c n h u q l g quy6n.2"Tru6c rdlimg kh6 &Fin trong

di6u t ik t b cAp qu6c gia vb ~ I ~ L I IYC t t l i hard1 chinh sach, c ic nu6c Ih dang p h i t tri6n 1d1u ~ c h e n t i n a , Braxin, ~n De, vk Nga d5 uq thic

(d6i khi hoan toan, n h ~ m g cung co khi chi m$t p l ~ i n ) cluy6n Iyc diPu t i k t cho chinh q ~ ~ y & n dia ph~rcmg ho$c khu vuc.

Tuy v$y, me t loai 11ird1 c i u t r i~c di6u t i k t thir ba n5i lGn, 6 6 la c ic t i chirc di6u tikt si6u q ~ 1 6 c gia, vi dcl n h u c ic t6 chirc dugc thikt I$p g i i ~ a c i c

qu6c gia nh6 nh$t v i ngheo nh$t 6 C ~ I ~ L I Phi. Cac c o c 2 ~ 1 S ~ @ L I qu6c gia d ~ r g c t h inh I$p, r6 rang ciing vi nhllmg 19 d o d i d i n t6i t$p cluy6n 6 cac

qu6c gia khic, d 6 Ii tinh phirc tap trong digu

t i i t , I g i th6 kinh t& the0 quy n16 trong di6u ti&,

va viec th i6~1 c6n b6 chuyPn m6n cho cac c o quan di6L1 ti6t. Trong trubmg hop nky con c6 them met n h i n t6 kh i c nCra I i khi d6i dien v6i c ic I ~ I B d i u tu da qu6c gia Ih, n i n g Ivc th~rmlg I ~ r m g cila m6t co quan digu ti6t da qu6c gia t ing E n so v6i met co quan di6u t i6 t 6 n16t qu6c

gia d~i,.~' in d i y , ~6 c11irc c6c n ~ r 6 c phia d6ng vljng bi6n Carib6 m6i I$p n6n met co quan d i 2 ~ 1 t ik t khu vvc cho ng inh vign th6ng vh dang c i n

nhgc viec m b reng hinh thirc nay d6i v6i cac Ilnh v ~ c co s b ha t ing khac. T~rcmg tcr n h ~ r v$y, n5rn 1995 c ic qu6c gia thuec Ceng d6ng phat trign Nam Phi d5 thikt I$p T; hop quyPn IYC Nan, Phi (Southern African Power Pool) n h i m ph6i h p quy6n Ivc v i hoat dGng di;u t i k t tip qu6c gia v6i rlhau .

M3c dir nh%~g 19 lugn ilng h e vh phan d6i t$p quy& trong co C ~ L I di& t ik t d 6 ~ 1 h&t suc

thuy6t p h ~ c , nhung trPn thcrc tk, k h i n i n g xgy dyng met co C,$LI digu t i h t co hieu qua, phy thuec vao t h~ rc t i& d h s6ng chin11 tr]. Vi d ~ , V~

he th6ng chin11 trj t$p quy6n cao db, Phap chu y k ~ ~ i p dung co C$LI di6u t ik t t$p quygn ( t ru ng inh cAp nu6c vB giao th6ng dja ph~rmlg chu yku d o clunh quy6n th inh p h i ki6m socit). Trai lai, 6 My, v6i tinh chat ~ L J trj, vA d o dien tic11 @ng, c ic bang c6 quyhn Iuc di&u t ik t to Ih. DO viec xoi bi, nhCmg ngirbi h e n dang n i m quY6n Iuc di6u t ik t s@ phi i t r i gih d i t v6 m4t clunh tri, n6n co C ~ L I di6u tikt ci) XLI h u h g rs t kho thay dgi theo t h h gian.

Di&u nhy cho ta mat bii hoc quan trong v& cac nuirc dang phat tridn hogc dang trong thbi ky chuy6n ddi: cw ciu chinh tri 6 c6c nuirc nhy ciing sE quy6t djnh cic loai hinh th6 chb di&u tibt c6 th6 thi hinh. C8ng t6c cAi c6ch hogc soan thio cic quy djnh lh cyc kjr kho thyc hien, n&u kh8ng nh$n thuc duwc cic tr6 ngai niy vh kh8ng n8 lyc khic phuc c h h g . D6i khi viec thi& l$p mat th& ch; m6i mang lai 1q-i ich h m lh s&a d6i cw quan chuc n2ng cii. Diiy cung chinh 1 i trubng hqp tu n h h hoi nghnh vi6n th8ng cJa ~ a r 6 c .

Chuy6n m6n ho i fheo ngilnh. Cic n h h t8 quan trong quyht djnh s y lua chon ca quan di&u ti& tip qu6c gia hay tip dja phuong cing c6 vai trb quan trong trong vi@c cin nhic v in d& chuyen man ho6 c6c cw quan di&u tiht the0 nghnh, v i c h h g d&u cho nl~iing ciu tr% lbi t umg ty nhau. Mat s6 lu$n di&m h g ha viec thigt 1Gp mat co quan chuysn m8n cho m6i 1-hh vyc rang l h (giao thhng, n2ng luqng, vign thbng, ...) 66 1h: c6c llnh vyc kh6c nhau c6 c6c d3c trung kh6c nhau, vi thh c6 lqi thb kinh th nhi3 chuy@n m6n ho6 mh kh8ng c6 tinh kinh t6 d$c thtI cfia viec k&t hqp; c6 nhi&u cw quan SO lhm p h k tin rGi ro do thit bai th6 chh; v i c6 nhi&u ca quan sE cho phep c6 nhi&u thG nghiem chinh s6ch h m .

Tr6i lai, kh8ng nghi nglr gi nfia, mat vii v in d& xuyen su6t ranh gi6i phin djnh nginh v i c6 th6 duqc lgi nhu c6 mat khung m5u chinh s6ch nhit qu6n. Ranh gi6i c6c nginh kh8ng phAi lfic n io ciing r6 ring vh ngiy chng trb n@n kh6 phiin djnh (nhu trong trubng hqp nginh dien thoai vh truy&n hinh cip). Hon nfia, nhu d2 duqc d& c$p trong cuac tranh lu$n gitia dja phumg hoa v i t$p quy&n, nhi&u nu& dang ph6t tri6n phAi d6i m3t v6i tinh trang thibu c6n be c6 trinh da cao cho c6c ca quan digu tibt da dang, vh mat cw quan c6 dia bin hoat dang rang hon h iu nhu chic chin ciing c6 nguy ca bj nghnh (hogc b6 quin 19 nghnh) "thao king'' thip h m .

Mat l in niia, h iu hht cic luGn di6m niy d&u lien quan dbn quy m8 v i n h g lyc cJa cic nuhc.

Cic nuirc dang phit tri6n nh6 nhu C8xta Rica, Giamaica, vh Panama dZ khic phuc tinh trang khan hi&m c6c chuyen gia di&u tibt bing c6ch tao ra c6c ca quan di&u ti& da 1-3d1 vyc (mgc dG c6c quy djnh v& di&u tiht duqc cic djnh d4c t h t ~ cho t h g 1 - d vyc). 6xtriylia, Braxin, Canada, v i My c k g ap dung m6 hinh cw quan di&u tiat da linh vyc b chp ti6u bang. Hunggari d5 di the0 m8 hinh c i a Anh trong vi@c kbt h p c6c cw quan di&u ti&t cJa nghnh dien lyc vh khi d6t v6i nha~.~O Dang thbi, the0 nhikng lu$n di6m kinh tb n@u hen, mat vi i qu6c gia dang phi t tri6n khic c6 quy m8 l h h m - nhu ~chent ina, Braxin, vh Nga dZi tao ra c6c cw quan bi&u tiht ri@ng cho cac 1-dh vyc khic nhau.

Chuygn m6n hod theo chri.c=iing. 6 mat vi i qu6c gia, c6c ca quan khkc nhau chju tr6ch nhi@m thuc thi c6c chuc n ing khic nhau; vi du mat cw quan c6 th& thyc hien digu ti& v& kinh th nghnh nubc, nhung kh8ng chju trach nhiem giim sat v& ky thuijt vh m8i t r u h g ciia nginh niy. 6 Anh, Vin phbng di&u tibt v& nu& c6 trich nhiem ki6m so6t mirc gi i mh nguiri ti@u diing cu6i ctIng phii tr i vh dHm bio khi ning canh tranh cJa nhh cung tip, trong khi 66 thanh tra v& nuirc u6ng gi6m s i t chit luqng ciia nuirc cung tip, c6n C a quan m8i t r u h g chiu tr6ch nhiem v& chit luqng cJa c6c con sang, c6c kenh die vh nuirc ngim. Theo phuong chim niy, c6 th6 thiht l$p cac be ph$n tumg tu chju trich nhiem v& khia canh kinh tb, ky thu$t, m8i t r u h g vh an tohn trong c8ng vi@c sAn xuit di@n v i truy&n tHi &en. Nhung viec tao l$p mat loat c6c cw quan nhy lh r i t tan kkm vh c6 th6 l im xuit hien lqi th& kinh th nhtr ph8i h ~ r p . ~ ' Tai nhiing nwi c in phi i dua v i o s y hi6u bibt can kP v& c6c di&u ki@n b dia phumg v i s y t in thhnh cGa c6c lyc l u v g chinh trj dja phuong, thi r6 r ing cin c6 cic tip 66 di&u tibt kh6c nhau d& di&u ti&t kinh tb vh ky thu$t. D6i v6i mat nuirc dang phi t tri6n c6 ngu6n nhin lyc khan hibm, thi chuyen man ho6 the0 chuc ning cing kh6 kh2n hun.

Mat chihn luqc c6 $ng "din tr6i" ngu6n cung han chh n h k g can be c6 chuyen man cho

cbc co quan diiu ti&, do 15 giao thiu mot s6 chuc n5ng, nhu t h 6 t l$p k6 hoach dinh gib ho$c gibm sbt s u tu5n th i~, cho c6c h5ng tu nhbn. Chili! giao lai c8ng tac giam sat ky thu$t tii!u chu6n nu& cho cac doanh nghiep hr nhbn v i h g 6 1 a v i Philippin dang c5n nhgc vi@c tikn hanh tuung ttr.32 Coquan diku t ik t cbc hoat dong vign th6ng 6 ~ c h e n t i n a dZ thue cac n h i tu v6n tu nhbn tru giup trong viec xbc dinh lai cbn b$ng gib c i g i k khbch hhng thuung mai va kh6ch hing kinh doanh, v i gitia cuoc goi d u h g d i i v i cuoc goi nai hat." Co le cbn co nhihu khd n5ng cho viec 6p dung rang r5i hcm niia chikn lugc nhy.

Cu quan disu tiit canh tranh vi cuquan di&u tikt cus&ha ting. Mot cbu h6i thubng duar: dat ra li, lieu ngubi ta c6 th6 d m vho co quan gihm sbt thi hinh lu$t canh tranh d6 hoat dong nhu mat co quan diku ti6t kinh t6 th8ng t h u h g hay kh6ng. Cbc nu6c Trung v i D8ng Au v i Lien X6 cCi, n h h g nu& da thinh 1$p cac co quan dihu tikt cqnh tranh tir truhc, ciing da thuc hien nhu v$y tru6c khi tao ra cbc co quan diiu tikt rii!ng the0 linh v p . Cbc nu& niy ban d i u d m v io cbc ca quan diau ti& c+nh tranh, sri dung cbc dihu khoin trong lu$t canh tranh d6 ng5n ch$n s u lam dung doc quy&n tai r i h vuc co s 6 ha thg." ~ i k ~ sau 6 6 ho miri b8 sung them b@n canh chc ca quan diau ti& canh tranh 12 cbc co quan di&u ti&t ha thng rieng biet. Tuy nhien, v& s u c d tranh xu6t hien ngiy cing nhigu trong n g h h tien ich c6ng cang, nhimg di6m chung giCra chc co quan diau ti6t canh tranh viri cjc co quan diku t ik t co s 6 ha tkng ngiy c8ng dugc quan tbm.

Cbc co quan diku ti6t canh tranh 6 cbc nuuc dang ph6t tri6n rht khac nhau nhu Vi!ni!xui!la v i Ba Lan d i u cho thhy, chiing c6 th6 hoat dang h6 tru canh tranh h e u q u i kh6ng k6m 6 cbc nur6c B ~ C My v i Tby AU trong khi kh6ng c$n phii truc tigp di&u ti& d8i viri cac doanh nghiep cung h g ca s 6 ha ting. 6 cbc nukc khic nhu 6xtriylia, Balivia, v i Nga, co quan di$u tikt canh tranh c i i g co quy&n ph8i h q v i qudn 19 v6i c6c ca quan diku ti& ha ting - mgc d i ~ trong c i ba tr~rirng hqp n i y v$n c in phii l im rd mot vhi chi tikt bi!n trong.

~ h 6 t l u p g v i pham vi cJa chc dich vy ha t h g co s 6 nhu dien, nu&, viGn thang, giao th6ng co tbc dong 161-1 t6i muc s6ng ngubi dbn. Ngiy nay, r6t nhihu ngubi nghPo v$n chua c6 cu hai c$n v6i n h i h loai hinh drch vy ha t$ng co bin.

Nhiing kkt q u i trong mot cuac nghii!n cuu m& dby v$ in11 hurhg cJa viec cdi thi@n co s 6 ha t6ng d8i v6i nguhi nghito & khu vuc My Latinh c6 th6 g i ~ p cho chc n h i hoach dinh chinh sbch 6 nh*g noi kh6c riit ra b i i hoc l i m th& n i o d6 thigt kk c6c cuac cdi chch c6 tinh d&n hieu q u i phbn ph6i v i phiic lqi." Hai kkt q u i chinh ciia nghii!n cuu n i y duuc trinh b i y duui dby.

Thli nhit, viec khu vuc tu nhbn cung ci!ip dich vu c6 thc dong l$n lon tiri mhc thuk quan, v i nhu v$y, c6 tbc dong lsn lan tiri ngubi nghito. Muc gib giim trong cac t r u h g h q ~ s u canh tranh v i hoat deng dihu ti:t hieu q u i l im giim chi phi. Vi du, ~IJ d o ho5 thr t r u h g cbc dich vu vign th6ng d u h g d i i b Chile n3m 1994 dZ l im gidm gi6 cuoc goi xu8ng hun 50%. Gi6 cd trong nginh dicn thoai di dong ciing dZ gidm mot l u p g tuung hr khi s8 l u m g cbc doanh nghi@p di@n thoai di dong t5ng tir hai dkn ban doanh nghiep trong n5m 1998. 6 ~ c h e n t i n a , gih di@n bhn bu6n d5 giim xu8ng 50% trong giai doan 5 n5m sau khi t h v hien tu nhbn hob d o s u canh tranh dii doi trong nginh s i n xu6t dicn n5ng v6i s u gia nh$p ciia 21 doanh nghi@p sdn xuit dien m6i. Chc khbch hing d2i duuc h u h g s u giim gib 40% trong 5 n5m sau khi t u nhbn ho6 (1992- 1997). Ngugc lai, ciing c6 n h h g vi du v$ viec tang giii do nhu ciu d i m b io n5ng luc t i i chinh cho cbc n h i cung chp djch vu.

Thir hail cii cbch da lhm t5ng hoat dong cung chp dich vu ha ting ca s 6 cfia khu vuc tu nhbn. ~ i $ u nay giiip cii thien co hai tikp c$n n6i chung v i c6 th6 cGng l im tang co hoi n i y d6i v6i ngubi nghgo, vi tu tru6c d&n nay ho vHn thiku chc ca hai niy. Bing 8.3 cho th iy ca hai tikp cijn chc dich vu dien, nu&, di@n thoai & 22

Bhng 8 3 Ca h@itie"p c3n dien, nuac, di6u kign ve sinh, va djch VL! dign thoai & 22 nuac Mv Latinh, 1986-96 (Ti 14 phgn tr5m ca'c hQ gia dinh)

Co tinh trong so" 0 , h g t t ~ n g so'

Nulirc Ve slnh Dien th& Dien NWC Ve sinh Di#n thoai DiQn

- - - - - -

Ch~ j thich: C6 trans 6d - trortg sb bhng nhau QUgc g in cho tAt d c& qudc gia; khdw tinh trong sb - thd hion c i c I@ ti& c8n dqa t h o d6n id. ~gudn: EStache va CL t i c g)i khac 2000a. tr 16.

nuuc khu vyc My Latinh dZ ting l6n trong su6t giai doan 1986-96.

Th6ch thuc chinh s6ch d6i v& cac chinh p h i dang c6 ging cHi thien ca hei ti&p c$n dich vu ca s6 ha t h g cho c6c nhbm cu ddn nghho nhit, lh tao dong co cung tip dlch vu cho ngutri ngh&o, trong khi giii gi6 b muc c6 thd chip nh$n dugc v6i ngulri nghho, tren cu sb c6 tinh d&n s u ~IJ

nguyen va khH n h g chi trH cfia ho. ~ i & u nhy duuc minh hoa trong thoH thu$n nhuwg quy&n kinh doanh nu& b tinh Tucuman, ~chent ina (hop 8.3).36 M ~ c dii nguysn nhdn thit bai trong viec nhumg quy&n nhy r i t phirc tap, n h m g viec quan tdm sirm hwn t& c6c v in d& xZ hoi vh phdn ph6i c6 th6 lhm ting ca hoi thhnh chng, ho$c mot sy trq chp c8ng khai c6 th6 giGp lhm dju tinh hinh.

C6 n im chch c h i y6u mh chinh s6ch di&u ti&t c6 th6 thGc d i y myc tieu p h h ph6i: (a) d$t ra c6c muc tiGu dAu tu; (b) linh hoat ph6i h q ~ y2u t6 chi% lumg vh gi6 cH trong c6c quy&t dinh di&u tibt; (c) cho phkp gia nhap tu do d6i v6i c6c nh i cung tip ca sb ha tAng kh8ng chinh thirc; (d) thu hGt quin chiing tham gia vho qu6 trinh di6u ti&; vh (e) tru chp.

D$t ra cic muc ti8u diu t r Mot s6 chinh p h i dZ c6 ging ndng cao ca hei ti&p can c6c dich vu ca sb ha ting bang c6ch dua

vho c6c muc ti& d i u tu tai thtri di6m tu nhdn ho6 hogc khi quykt dinh trao chc h q ~ dang nhumg quy&n. B6livia dZ di the0 c6ch ti&p can nhu v$y b La Paz vh El Alto, nai mh c6c doanh nghiep tham d u d i u thiu cung cAp nuuc n im 1997 phHi chi r6 s6 k&t n6i m i ho sG th2t l$p v6i mot bi6u gi6 dB x6c dinh. HZng thing t h h , Aguas del Illimani, dZ cam k&t cung cAp nubc cho 100% d2n cu vho th6ng 12 nZm 2001." Tuwng tu nhu v$y, b Monteria, C618mbia, c6c muc tieu cu th6 m b rang hoat dong cAp thoit nuwc ciing durn dat ra."

C6ch thirc b6 thAu mGt h q ~ dBng hogc mot doanh nghiep trong qu6 trinh tu nhdn ho6 va ti& chi duuc chon d6 giao h q ~ dBng sE xic dinh su phdn b6 l@ ich giGa c6c b4n tham gia. N&U c6c ho nghho dugc k&t n6i vbi djch vu, ho sG c6 khuynh h u h g c6 l~ hun n&u bi6u gi6 duuc chon lhm ti& chi canh tranh. Trong t r u h g h q ~ ho kh6ng duuc k6t n6i thi viec lya chon c6c cam kkt dAu tu lhm cu sb dd quy&t dinh thing thAu sG c6 khH ning mang lai nhi&u lqi ich hwn cho ngubi nghho.

Linn hogt tmng suphdi hgp gia' v.4 chit Iqng Trong khi quykt dinh cAp c6c h q ~ d6ng nhuqng quy&n, n&u tisu c h u h chit l umg duqc dgt ra qu6 cao (vi du nhu 6p dyng c6c ti& chuin c ia cic nu& c6ng nghiep) thi dich vy cung tip c6

HOP 8J Nhuqng quy6n kinh doanh nuuc 6 Tucurnan, ~chentina

Narn 1996, dich vg m g d p nu& vA 6 m h 6 linh 'Tncwrnen, Achantine dB durn nhwng quy611 Rim &anh chrr Carnpanie de Aguas dd Aconqwiy (CAA) bong 1h61 hgn N n A m Ddi& tmefio c h q lrlnhBau luGt buQc, $on vj ductc a& quy6n khai Ihac nay d3 dng gt i l&o

m & ~ I$ lmng ctllng kb dkn cu lir nh&g ng@ p @ e ~ 6 pt A613 vA Wnh Ih?.

Obi vui nhljng n g h si dung €6 muc lieu @ling W-p, : ling gla 16 ra k t h g phu hop va th16 cbng bing.

rinh hudng t& &n %&I hm vvbl hang w cung d p

Wbng trd ti61-1 ncltrc c5a WLI~I U&u U h g 6a din dB IhGqp hoing lai chirlh MI vL4 do$nh nghep n h w qoygn. Girt clrdc b & ~ ck b &a phuung qp WI chlnh w # n rnh, ma chnh quyefl nay khdfig m$n ma gi vd~ ;ht/ung trifth nh~fcmg qtrysn. Ddu li8n. nhkg nhthdrn

m vA doanh nghldp &$ n m g quy6n b i t cidu It1

dung m61 miic gia i%c bi@ cho rthiimg nguu~ sd dyng mu nwp lrdp vB mot h13 thdng bidu gij +Brig 138 vrSl &c kt&$- h#ng thLt-jng xayq ruy nlribrr. chc ou@c t b t ~ q 1u4ng dB kh8ng If?&h Gdng va cu& jing c& phh nha ddn sy can th~ep 0th t m g lid qu& @.

th6 se qua d i t ddi v6i cac he gia dinh nghko

ho$c cho cac nuuc nghgo. ~ i i u n iy co ngh?a Ih, c in c6 SIJ linh hoat trong hop d6ng d6 cho phkp c6ng ty, chc diku tiit, va n h h g ngubi sii. dung trong t~rong lai co th6 th6ng nldt v6i nhau v6 mot cach kit hqp giGa gia c i va chit l u ~ g khhc khi c in thiit (nhu d6i v6i tic dla ban CIJ

thd)." Viec quj. nhin manh cac ti@u chuin chit l u y g v i an toan si2 ngsn c in cic doanh nghiep nho 6 dja ph~rong cung tip c6c dich vu tuy "kkm hoan hio" i ~ h u n g r i t chn thi6t cho nguZri nghko. Khi thu nh$p ngulri d2n dugc cii thien, cac nh8 digu ti6t co th6 xi& ch$t cac ti6u chub V& chit lugr~g va an toan.

Nguy@n t i c cGa mot co c iu digu tiit n h i h

b$c, trong d o cac c6ng ng11e khac nhau duuc x i i 19 khic nhau, d2 d w c cac n h i diku tiit Bp dung trong nhiiu tinh hu8ng khic. Vi du, d6i vtri nginh visn thbng, t i t cA chc nukc d i u ap d$t

nhiing y@u cAu quy djnh khac nhau d6i vtri cac doanh nghiep dien thoai di dong va dien thoai c6 dinh, trong d o c6c doanh nghiep dien thoai

c6 djnh thubng duuc coi 19 co q ~ ~ y 2 n luc thi t r ~ r h g ltrn h m , va do v$y cin c6 s y d i2~1 ti&

chiit chi2 hon. ~ h i k u nuuc (vi d u nhu BBlivia) cling d$t ra cac y6u c iu quy did1 khac nhau d6i

v6i "he thang lien th6ng" (n im trong mang lu6i q~16c gia) v i ,"he thang biet I$p", trong do he th6ng l i ~ thbng d6i h6i phii c6 s y giim s i t

ch3t chG hun vi nhiku Iy do, trong d o co ly d o phii d i m bHo s u tin c4y cJa he thang.

Cac nh i cung cAp duuc phkp dua ra cac danh muc dich vu vi - dGt cic mcrc gia tuong h g . N h h g ngubi sG dung duuc toan quy&n 1 ~ a chon the0 y minh; SF linh I~oat n i y sG dem lai I q i

ich cho nhCing ngubi s h dung co thu nh$p hip. No ciing giilp g i im n h h g y@u c i u v& th6ng tin d6i vtri nh i diku tiit trong viec phii xac dinh c6c ti@u chuin chit l u v g hay dich vu t a t nhit .

Vi dy, h211g Aguas del Illimani b B6livia dii dua ra SIJ lya chon gifia mirc phi k6t 116i dich vu nu& th6ng t h u h g vh met mbc phi khac, th ip ha1 n i u cac h e gia d'hh tham gia lao deng trong cac hoat dong kit n6i. 6 Braxin, cac d u h g cang thoat nuuc d&ng s b h i n ~ d5 duac

dua vao hoat dong bnh13~1g khu dli 6 chuet v6i tu chch Ih mot he tll6ng thoat nuuc c6 chit Iugig va gi i c i th8p.~0

~ i i u t i i t s i n ph$m ho$c kkt qua d i u ra, thay

vi qua trinh c~ung cAp dich vu, co tl16 tao ra cac dong co khuy6n khich cac n h i cung cAp (chin11 thbc hogc kh6ng chinh thbc) tim ki6m vA ap dung cac phuong ph ip dat d~ruc ki t qu5 b i t buoc v6i mirc chi phi thip h m . Vi ~ L I , doanh nghiep tLr nh2n d~ruc n h ~ r g ~ g quy2n &La Paz v i El Alto, B6livia dZ co th6 duy tri mQt mbc chi phi [h ip vi c6c quy dinh d5 xac djnh rd d8n timg ki t q u i (loai hinh djch vu vh chit l u ~ g dich vu) cl1h kh6ng phii 1; dkn t h g d i u 17ao cJa q u i trinh cung tip dich vu (cic ti@u chuin vk nguy@n lieu va ky thuGt x2y d ~ g ) . "

Tu do hoi su gia nhJp thi t&g Cbc cich c$n m6i, c6 thlh chit d6i mtri c6

th6 chn thih d6 ndng cao chit lumg dich vu cung chp cho ngubi nghko. C6c c6ch ti;p can nhu v$y, bao cd sq tham gia ciia ceng d&ng trong vi@c xiy dyng va v$n hBnh mang lutri, lhm giHm chi phi ciia c6c mgng lutri nhy. Mot vi dy di6n hinh lh nganh nutrc cfia ~chen t ina c6 su tham gia lao dong ciia d i n cu 6 m8t vhi v h g vho hoat dong kkt n6i ho$c bio d u h g . 6 M6hic6 vho dhu n h h g niim 90, c6c chucmg trinh tucmg tu ciing duqc ti6n hhnh d6i vtri hoat dong bHo d u h g d u h g s6. C6c nhh di&u ti& chn phHi d6n nh$n c6c thllr nghi$m trong xdy d w g th6 cha. 6 nhi&u v h g ciia c6c nutrc dang ph6t triin,

n h h g ngutri b in hhng ho3c c6c mang lutri ciia tu n h h vtri quy m8 nh6 dZ xuit hi$n d6 d i p h g y6u ciu ciia nhiing ngubi nghko kh6ng c6 ccr hoi tiap c$n vtri c6c nhh cung tip chinh thuc. Vi du, b Paragoay khodng 300 d6n 400 doanh nghi@p v i c i nhdn - g ~ i la c6c aguateros - cung chp nukc duwc d i n b b g 6ng ttri c6c he gia dinh kh6ng duwc c6c doanh nghi$p nutrc dja phucmg cung chp. Cic aguateros c6 th6 hoat dang b quy m6 nh6 cung chp nutrc cho mat khu vuc ddn cu b dja phucmg, ho$c c b g c6 th6 1h c6c doanh nghiep 1611 hcm vtri khoing 800 k6t n6i.42 Dich vu tucmg tu c h g c6 th6 dugc cung chp b b g hinh thuc xe tHi chb nhiing kkt nutrc 15 t& chay vbng quanh nhiing d u b g ph6 hep ciia khu vuc nhh 6 chuijt xung quanh maquiladoras tr6n dja ph$n M6hic6 b v h g bi@n gitri M@hic8 - My.43 6 Yemen, cic doanh nghiep nh6 cung cAp c6c djch vu v& di@n cho c6c thj trin, ling xZ b v h g n6ng th6n n im ngohi t$m vtri ciia c6c hoat deng dich VIJ chinh thuc. C6c nha cung tip thuac nhi&u quy m6 kh6c nhau, tu c6c ha gia dinh ri6ng 16 s i n xuht di$n niing d6 phuc vu vh b6n cho mot s6 ha b khu 1211 c$n, d6n c6c ccr sb s& xuht 1611 hcm vtri m6y ph6t di$n dang ccr di6zel cung chp dien niing cho 200 ha gia dinh.4 6 ~ & n & ~ a n , cic doanh nghiep tu nhdn nh6 thu6 cic d u h g di@n thoai tir doanh nghi$p di$n thoai qu6c gia (duwc tu nhdn ho6 niim 1998) vh v$n hhnh cic trung tim di@n thoai phuc vu c6c he gia dinh b dia p h ~ c m g . ~

Tu do ho6 su gia nh$p d6i vtri c6c nhh cung cAp khbng chinh thirc lh met su uu ti6n v& chinh sich, d$c bi$t b n h k g v h g c6 thu nh$p thhp nhht ciia c6c nutrc nghPo, noi mh h@ th6ng ccr sb ha t b g kPm ph6t trign ho3c kh8ng tan tai vh kh6ng c6 hoat deng ciia c6c nhh cung chp chinh thuc ti&m niing. Tr@n thqc t& c6c nhh diku ti& c6 th6 d2 han ch6 s u gia nhsp tu do d8i vtri cic v h g ho$c c6c kh6ch hhng kh8ng duwc nh i cung chp hi$n tai phuc vy. Kh6 c6 khH niing s u tham gia cung chp djch vu cho n h h g kh6ch hhng niy c6 th6 de doa s u tan tqi c i a toan ba mang lutri. C6c doanh nghi$p cung chp dich vu th6ng qua m v g lutri qu6c gia d u w h u h g n h h g uu th6 d6ng kg v& chi phi so vtri n h k g d6i thJ canh tranh c6 quy m6 nh6 (cung chp cic dich vu thay th6 kh8ng hohn hHo trong moi t r u h g hqp) vh c6 th& vsn thu h ~ t dugc khich hhng khi mang lutri qu6c gia duqc m6 rang.

DZ d i p h g nhu c$u cGa nhiing c8ng ddn nghko nhht b c6c nutrc, c6c ca quan di&u ti6t cin thu hI5t nhi&u vh da dang hcm niia c6c nh6m ngutri tham gia. Nhu v$y, gi6o duc c6ng cong dZ trb thhnh mat phin quan trong trong chucmg trinh hhnh dong d$c bi$t nhy. Cu th6, c6c ccr quan di&u tiat c b :

m Hi6u dugc nhu ciu vh nhiing v in d& uu ti6n ciia n h b g ngubi nghko nhht, k6 cH nhiing ngutri kh8ng ph6i lh kh6ch hhng ciia n h m g doanh nghi@p dich vu ha ting ckinh th6ng.

Hi6u dugc nhu c$u vh nhiing khia canh (bao gam cic chi phi) ciia met nh6m 1611 vh da dang c6c nha cung chp dich vu h e n tai vh tucmg lai, tu n h h g doanh nhdn kh8ng chinh thuc c6 quy m6 nh6 d6n nhiing doanh nghiep djch vu ha ting chinh th6ng.

m Thu hI5t s u quan t im ciia chinh quy&n thhnh ph6, c6c t6 chuc phi chinh phii, vh c6c nh6m kh6c quan tdm ttri vi$c dai di$n vh d& dat nhu chu ciia n h h g ngubi ngheo nhht.

Trong b6i cHnh nhy, chi dqa vho nhiing

th6ng tin di6u ti& chinh thirc ST I A kh6ng dii. N h k g nd luc 1611 hon n h i m thu hGt nhi6u bPn

tham gia sG d i m b i o cac quykt d i t h d ~ r g c th6ng

bho rd v i giGp cGng c6 tinh hop 19 c i a he thang diku t is t . Mot s6 cbc hli. nghienl d i y hira hen

the0 phcrong h u b g nay dang duqc tikn hanh 6 n h i 6 ~ ~ n ~ r 6 c dang ph i t triin, bao g6m:

r vi;ng th im c ic cong d6ng v i thu hilt hg tham gia d8i thoai v& nhu c i u v i h u n g m6i uu ti6n ho$c thikt l$p c ic co quan chuy6n m6n hay tu v i n n h i m giGp c ic co quan d i iu

ti& bi6t dugc v6 s6 cbc quan digm khhc nhau. Chc co quan di$u ti& 6 Giamaica dZ

d6n v6i cong d&ng th6ng qua chc n h i thb 6 dja ph~rong, con cac co quan di6u ti& 6 B6livia thi t8 chirc cac hai nghl 6 toi thj chinh tr@n toin qu6c. 6 Braxin, c i c hop d6ng nhugng quy6n trong nginh n i n g l ~ r g ~ g d6u doi h6i p h i i c6 mot uf ban dgc biet g6m co dai dien c u i chit^ quy$n dia phuong, c i c

nh6m ngubi s i ~ dung khic nhau g6m c i cic c u diin sang b khu 8 chuot, n6ng d2n, v i c ic d o a t h nh2n xem x6t.

r Phbt trig11 cAc chi& l u w th6ng tin n h i m giao duc c6ng d2n v$ fie th6ng di$u ti&. C6c n h i di6u ti& 6 Peru dZ sir dung triet d6 chc ch~rcnIg trinh phbt thanh qu ing cao, trong khi 6 6 c i c nha diku tikt 6 Giamaica lai sir dung c ic chucn~g trinh giao I L ~ I tr6n dai phht thanh. Giao cho clGnh quy;?n thinh ph6 hosc cic td chiic phi chinh phfi nhiing vai tro cg th6 trong viec giam sAt 11oat dong c ~ m g tip d ~ c h vli v i c6 c i c cuoc trao d6i 9 kisn chuy6n SSLI 11on v6i ciic khu vuc cfi tri. O Braxin, co mot he thang qu6c gia b i o ve ngubi ti6u d h g . He thang n i y giao cho cac chinh quygn c i p th ip

hon trach d i e m giii quykt ~ I G I I ~ v i n d6 li6n quan d6n ngiriri ti6u dung trong pham vi

quykn 11an c i a cbc chi th quykn nay.*

Tr* C,+

~ h i n n i y sP th io luijn v;? viec Iim thk n i o d6

c ic dich vq co s 6 ha t ing c6 th6 phh h q 116 tili

ti& clia ngtrbi nghi.0. Trg cAp cho ngubi nghko c i n d u w thuc hien song song v6i cbc cluy&t

ditlh k l~ac v& co c$u nginh, c i c tiPu chudn i p

dung d6i v& djch VL.I cung irng, v i q ~ t y dinh vh giLVa chi t l ~ r ~ g . Viec dinh nghia rd r ing mtic

ti@u va chi ra cq th6 nhCmg d6i tlrqng dugc h u h ~ g l@ c6 th i gi6p l im g i im chi phi cGa trg tip. Can11 tranh cung co th6 c6 t ic dung tuong

tu. Vi du, c ic quykn ( v i nghia vg) cung chp ciic dich vu bao tip co t116 dugc trao cho dcn~ vi tham d ~ r doi h6i mirc trg tip th ip n h i t th6ng

qua c i c cuoc dhu g i i c a n l ~ trath, nhu t r u h g h ~ r p dien khi hoa va he tl18n~ bien thoqi cho viing n611g then 6 Chi16 v i n g i t h d u h g s i t d2n dung 6 ~ c h e n t i n a . P h i n nay nh in m ~ n h n5m v i n d6 lien quan d6n hoat dong trg chp. Cbc v i n d6 n i y l i : (a) dinh mtic ti6u cho trg tip; (b) h ing hob v i dich VL.I trg c$p; (c) ngu&n tai trg; (d) co chk ph2n phiit; v i (e) c ic chi phi ciia hoat dong trg tip.

DjnA muc ti& c l~o trq tip. C6 hai cach tikp c$n chinh nhhm d i t h mgc ti6u cho trg tip v;? co

s b ha ting: dua v i o mirc ti6u dilng c i ~ a h6 gia dinh trong cuoc s6ng hosc d ~ ~ a v i o c ic d3c d i im kinh t8 xi5 hoi hay c ic d3c d i im khbc (kiim dinh mhc s6ng).

Cich tikp cijn the0 mirc tiPu dilng co hai h i r h g vijn hanh. H u h g thb n h i t la co chu gia

tlhi$u m ~ c , theo 6 6 mot mirc th ip dugc a p d$t d6i v& nl16m c6 tnirc ti6u d h g t h i p nhBt, ti6p sau 6 6 c i c mirc gi i 1117 ti& cao h m st5 d ~ r g c i p

dat v6i cic mbc ti& d6ng k; ti&p. H u h g thir hai li trg tip v6i r n k trg tip tf 1e n g h ~ c h v6i ti6u dhng, g i i thiit r ing ngubi nghPo co X L I

h ~ r h g ti@u dilng it hcn~ ng~rbi g i iu . 6 ~ n d u r i t , nhCmg khich h ing c6 t i ng mirc ti6u thu dien dubi 300 kil6oat gib (kwh) mot thang dugc g i im d m gii, m i x g i im gi6 c k g dugc co c i u the0 nhi$u mirc.

C i hai phuong phhp d$u d6 thuc hien v i d6u c6 chi phi bath chinh thhp, n h m g mang lai c i c kst q u i kl16ng r6 r ing. 6 khu vuc My Latinh, ng~rbi ta d ~ i j n th iy c i hai phuong phap n i y dku boat dong yku k6m, b& vi ti6u dhng chi c6

tuong quan yku v& thu th$p, v i d o d o it ~ h i n

6nh duqc s u nghko ~I6i . '~ Tr6i lai, c6c nubc dang trong qu6 trinh chuy6n d8i, s& dung phuong ph6p dinh muc ti& diing cGa ha gia dinh d% thhnh c6ng trong viec dua di@n va nu& t6i duqc v6-i hai ph&n ba s6 ngubi n g h k ~ . ~ ~ B& vi c6 th6 c6 nhi&u van d$ niy sinh trong vi$c d3t gi6 cho ngubi nghko theo muc ti8u d h g (th$m chi ngubi kh6ng nghko cikg nhan d u ~ c trq cap), n@n cic nhh hoach dlnh chinh sich cin phii quy&t dinh xem ho mu6n pham sai lim trg cAp thua hay b6 s6t.

Theo phuong ph6p ki6m djnh muc s6ng, tu c6ch nh* trw cAp ciia mot ha gia dinh d u w d w tr@n n h k g d$c didm c6 th6 quan s i t dugc cia ha gia dinh hay nhh b ciia ha 66, viri gii thibt ring n h k g d$c di6m nhy c6 tuong quan v6i thu nh$p, vh do 66 cung tuong quan v6i su nghho d6i. K& hoach trq cAp cho n h k g c6 nh2n d u w thuc hien trong nghnh cung cAp n u k b Chile c6 10 1h mat trong n h k g kh hoach hi& qu i nh&t duqc x2y dung tii truCrc t6-i nay (hap 8.4). Trong kb hoach nhy, cic ha gia dinh dugc lua chon dua tr@n ca sb ph6ng v h kinh tb x% hoi trubc khi ho duqc quybt djnh c6 dii ti@u chugn d6 n h & ~ trw cap trong vi@c sfi dung nubc hay kh6ng. 6 C616mbia, tAt c i c6c loai mirc gi6 sfi dung duqc phiin bi$t d w tr@n n h k g d$c didm v& thi s in vh dia bin d2n cu xung quanh ha gia dinh. Mat kh6c, trq cAp d m tr@n phuong ph6p ki6m djnh mhc sang c6 th6 d5n dbn n h k g hau qu i kh6ng mong mubn, inh h u h g t6i cic dong ca khuy&n khich, dsc bi$t ttri vi@c tham gia thi trubng lao dong. D6i khi s u viec nhy cbn duqc goi lh van d& "cii biy nghho d6i" trong h$ th6ng phGc 1Cri.

Trong s6 cic loai phuong ph6p kiim djnh mirc s6ng duqc m6 t i b t r h , c6 cac phuong phhp xic djnh tu cich duqc trg cap cZn cu theo dia bin sinh s6ng hoac theo cic nh6m bikn s8 kh6c. Vi du, h~chent ina , trg cAp d u w cung cAp cho c6c nh6m cu th6 (vi du, n h k g d6i t u p g h u b g luong h m v i sinh vien), trong khi b C616mbial kh6ch hang bi d6nh thub hay trg cap trong c6c ho6 don thanh to6n dich vu ti@n ich ciia minh cin cu the0 h$ th8ng p h b nh6m kinh

HOp 8.4 Xac djnh d6i tuqng nhgn tru c6p: cach ti6p cijn cba Chile

Chile dl hay thd thq'q trg cap c h e ~ bang mot chunnp !rinh trq c& t h g t q e m dc h ~ , gia drh ch h u mip thbp, t ~ q g i ~ ~ tmv~ viec muo sdm CAC vu &g c i r g da @ne. W&tg Irhh rby dugc Chirih p G lrmg crahg tai I@ nltlng titre thfl tdgn I h h g qm E ~ E 6 c t W quyh, thhh phc. T b y vi @fm tCi c&c h# @a m h , trg&p du* & hii c b 6 c P-RK~ cungci'p &cF q d & g c ~ r q co sii 4 &b 1u~mg t ~ a cdp p h e wj d w .

~ & 7 ~ Ihh nu&, tru &'&i t r a q tGi t i l40 &n rrs p h & r b . t k k h d n pM c h 29 rn& khdl ngr6c $13 & r q &u i&n M$C t i b c b &kg trinh 18 ddm bdo C&c h:ch vy cdp wuc vi v# dim M6ng &i&n nhiiu hcm 3 pt&n tHm thu r&& c b - Q gba,dbfi. C6 ~ d y ti& chi kMc n ~ u fl&~drnY1 gia I U C ~ ~ ~ C ~ ~ O E n M n trq d p , baa &W b h 61dh dng, cY pi Wk ~ Y R Q ~ ~ D H , 4tu1 nhAp v l t i l sib ho @a r$hh v i quy m6 hb gia dinh. ?lr& nh#llIrq o& ca ba n - h mc drinh lqi m@ h. M a g IQ pa dinh k&ng W I ~ chi lrg phdn &a minh trmg h d bon thi ri trpo trq cdp. Ban &u, vigC chikrg )c;rnihiW~ di)n

+ru Cl'p k i n t ian k3 trich d i e m h Q s @a binti. MUhg f * tham gid v i s t h m g t k h tM'p UB ti?& giuc dlYnt ip~ y&u d u d o manh Wiqp e&p mh h9p t& x i s dinh cac khbch hang n g h k bang viec w.m K& Iqi h& t?m I b n h t b c h k m hahg. Giu &y, ngw ta (in rkrg 61 dh ~Ac he gia dinh Qir lieu ch& &rqC trq idp 3 c i c lQlu \K*: M Ihj (Mdqt0 6 n &n sd) dB d q c c M u q Winh nay phpc c.

t6 xZ hoi qu6c gia tren ca sb dsc tr~rng cia khu vvc d2n cu. Theo cic h o ~ d&ng tii diu, c6c ca quan thu phi cAu d u h g b mot s6 nuCrc dang ph6t tridn phii giim hoac mi& phi cho c6c phuong tien giao th6ng do ngubi nghko 16i hay sb hGu, nhu c6c thiht bj n6ng trang, xe tii nh6 chuysn chb c6c s in phdm n6ng trang, vh c6c 6t6 buqt vk TLIY nhien, trong c i hai trubng h o ~ , d% c6 n h h g sai s6t 1611 trong vi$c b6 s6t hay tinh thiia, vh c i hai phuong ph6p n iy d&u kh6ng t6t bing phumg ph6p ki6m dinh muc s6ng chu&~ mvc.

Ben canh cic phuong phip noi t r h , chinh phJ ciing c6 th6 dhn v6i n h k g ngubi nghho nhit bing c6ch cung cAp c6c dich vy ca bin t6i thi6u cho c6c kh6ch hhng, nhu mot vbi nubc hay

bat dien thoai c6ng tang 6 mat Iang hien chua dugc ph~!c vu. Tuy n h i h , mat phuong phap cung tip dich vg thi6t y6u khac trong I k h vuc

dien thoai la l i p d8t mat may dien thoai d6 nhsn nhiing c i ~ g ~ i d&n, v6i niing lirc thuc hien

mat s6 luqng c6 dinh cac cu goi di (hay mat

luqng c6 dinh thbi gian goi di), v i c6 th6 goi t6i cac dich vy khgn tip, thcrc hien cac c i ~ goi ngubi nghe tri tihn va goi d6n r t h h g s8 m i kh6ng phii tinh

T ~ c ~ ~ ti& dirng hay kkt nil? Trg tip co thd duqc thuc hien du6i hinh thuc cac khoin trqci!ip cho ti6u dung ho3c trq tip cho viec k6t n6i v6i cic dich vu. V& nguy6n tic, khoin trq tip n@n dugc h u h g vao cac hang hoa ho3c dich vu co mlic ch@nh lech cao nhit giua mirc sgn sing thanh toan v i chi phi. 6 cac nu6c m i nhllmg thit bai tr6n thi truhng v811 tac dang manh t6i vicc k6t n8i v6i cac dich V ~ I (nhu cac nutrc dang phiit trizn), thi cac k h o h trgcAp d8i v6i viec k6t n6i ho3c m b rang mang lu6i c&n dugc chi1 f hon so v6i viec trq cAp ti@u dimg, b& vi b n h h g nutrc nay, ng~rbi ti@u dung ~ A L I nhu kh6ng co kh i niing di vay d6 chi tr i cho dich vu k6t nail thsm chi ngay c i khi ho s i n s ing di vay.

co c11k pl12n phat. Cac h o i n trg tip tr~rc

tihp c6 th i dugc chuyin cho d6i tirqng dugc h u b g du6i dang ti& n13t host nhu mat khoin gi6m thuh, ho3c du6i dang mat mua hang b6i v6i mat loai dich V ~ I xac d i h . Cac khoin thanh toan bing tihn m3t ho3c cic khoin gi im thu6 co th$ la phuong tien hieu q u i d i p h g cic m t ~ c tieu phSn nh~rng ciing co thd lam tiing ti6u dilng cac v$t ph&n ngoai y dinh trg tip. Cac k& hoach t i chirc trg tip d~r6i dang pl~i6u mua hing d i p img dugc m8i lo ngai nay h u n g co thd doi h6i chi phi hanh chin11 Ih. Mat phuong phap khac la trg cAp th6ng qua nha cung cap dich vy. Ph~rung phap nay doi h6i ngubi ti6u dimg ph5i chimg minh duqc minh dii ti6u chuin nh$n trq cap va phii d i m b io thanh toin phin kh6ng dugc trq tip ghi tr6n

hoa d m . Chile la nutrc dZ ap d ~ ~ n g p h ~ r m g

phap nay. ~ ~ u 6 n tcli trq Iloat dgng trg tip dgt ra C ~ L I

h6i vk ngu6n tai trg. N ~ L I ~ ~ t i i trg cho cac khoin trg tip t h u h g dugc / A y tir d o a h thu thu& cGa chinh phG, t i r cac khoin trg cAp cheo, ho3c tir mat quy chung do t i t c i cac doanh nghiep dong gop. Loai hinh tii trq nao tliu$n tien hon phu tliuac mat ph&n v i o tinh hieu qui , tinh c611g b h g , va n h h g chi phi hanh chinh do scr bop m6o c i ~ a he thang thu; mang lai. Trong trubng hop trocip l i y tir ngu6n th~16 la quA tan kern v i viec cii cach he thang thu6 la th i6~1 khh thi thi co le sP hieu qu6 hon k h h ~ ~ y dang nguhn quy tir cac nginh dich vy hg ting, dgc biet n 6 ~ 1 nhu s6 tikn nay duqc tricli tir mat @ 1e c8 dinh trong bi6u gia dich vy. DSy chinh la cac l ~ r n chon thu hai v i thu ba.

Doanh t h ~ ~ th~lk chung la ngu6n tii trq didn hinh cho cac khoan trg tip trong t r u h g hap giao th6ng thinh thi v i chc IGnh thirc "quyhn nhugng ti6u ccrc", 1d1~r viec n h u m g cluy&n d6i v6i ciic tuy6n d u h g thu phi. in 66 n i y sinh d6i v6i ngu& ti i trg nay 1i 6 h i u hht c6c n~rirc dang phat trign, lie thang thu& t h u h g kh6ng co hieu qu5 vh kh6ng t116 huy dong dugc cic ngu6n v6i mirc chi phi dii thip d6 tii trq cho mat he thang phuc lqi xii h6i.

Cic kl~oa'n trq cdp d16o g2y quy bing cich ap d$t mat mirc gii cao hon chi phi dich vy d6i v6i mat s8 khach hang n io do. Ph~rong phhp nay dugc ap dung rang riii trong cdc doa lh nghiep tien ich c611g cang 6 khu verc My Latinh va co xu h u h g trb nen bi&n d8i v6i cic doanh nghiep tien ich tu nhin khi ma cic chin11 phi1 kh6ng dua ra duqc n h h g cam kht dang tin cijy vh viec tii trq cho trq tip. M3t han ch; cua phuong ph6p cay la no co th6 ngiin c in viec s l j

d ~ ~ n g d ~ c h vu ho$c khuy6n khich scr l in trAnh hay kh6ng tuSn t h i ~ cac quy dillh.

Cac k h o b trg tip cMo doi hoi mat C A L I trilc thi t r u h ~ g dac quy&n, vi n 6 ~ 1 kh6ng c6 co ch6 dac quy8n, nh*g khicli hing phii tri b. ' ria CCIO SO chuy6n sang sir dwig dich vg cila n h i cung tip khac, va nhu v$y sP ph6 buy nhn tAng cila trq cAp cheo. Mat vai nu& d2 d m ra k6 hoach trq tip cheo tumg thich hon v6i cac thi trubng callh tranh. Vi du, trong nginh vizn th6ng ciia OxtrSylia v i My, chc k h o h trq cAp cheo dugc tai

-.----. -

CAC LUC LUO'NG XA HOI QUYET DINH HIEU LUC, TANG T R U ~ G ,

v i tinh hop phhp ciia nhimg thC ch6 thi truirng, nguqc lai, n h k g th6 ch6

niy t6c dong d6n nhimg quy tic v i gi6 tri c i a cic lvc l~rqng x l hai. Hai

c h m g trong ph$n IV cila BBo cao nby sS. b in d6n hang loat c6c rn6i quan

he tirmg h6 gifia xZ hoi v i tl16 ch6 t11i t r ~ r h ~ g . Chumg 9 vtri ti@u d& " ~ h u l h

mcrc v2 mang hrdi'; thio luan nhimg th6 ch6 kh6ng chinh thirc duqc cac

nh6m x5 hQi sir dung, inh h u b g dkn nhimg giao dich tr@n thi trubng l l h ~ r

th6 nio. ~ u B i cilng, cBc p h ~ r m g ti@n th6ng tin dai chling 15 noi dung chinh

c i a chuang 10; ch~rcmg nby xem xet nhimg th6 chk mb trong khi ph in

v i truyin b i quan digm ciia c6c thinh vi@n trong x5 hQi, c6 th6 ndng cao

hi& quA hoat dGng cila thi t r u h g bing cach giam dang k6 n h h g chi phi

li@n cluan d6n clc lu&ng th8ng tin.

Chuiin muc / vii mang lum

&m@t x i h@i v5n minh, con ngubi lubn tin din su hyp tic v j trqgiu'p cia nhiku ngudi kha'c. hi v& hiu hkf ca'c loii dong v$t, mgi ca' thgholin toin d@c I$p f u khi sinh ra cho din lu'c tnriing thhh, vj the0 bin nZng tu nhien dt!u khdng cd nh u cgu trqgiup dong v$t shng kha'c. Nhung con ngu& hiu nhu lu'c nlio cu'ng c6 trong tay minh ccr h@i girip dc7 dhng lo=i.

-Adam Smith, 1776

'hiing ngubi nh$p cu tai Calipho6cnia huy dang tin dung th6ng qua cic hi@p hai tin dung lu8n phien chu kh6ng

phdi 16 tir ngiin hang. Tai Mehic6, c ic r h a tigu thumg thubng sG dung c5c ca c116 kh6ng chinh thhc dd gidi quykt tranh chip chh kh6ng nhb c$y dkn toa i n . Con tai Nh$t B5n, n h a g 6ng chJ nha b5ng kjl kkt thumg vu Ism 5n bing met chi bgt tay chir kh611g ph5i d5t bGt kjl vao bdn h ~ r p d6ng c6 tinh chit r ing buac p h i p 19.' Ca ba nhom ngirbi tr@n d6u tin c$y v i o c ic tho; thu$n th6 chk r i t khic v6i n h h g quy dinh chinh thhc cGa chinh phii va nhimg t i chhc hi@n dai. ~ $ t cd cic xZ h6i d6u dua tr@n cic chuin muc hay mang lu6i xi hai nhu la phucmg thuc chinh d6 tao thu$n lv. cho cic giao dich tr@n thi t r ~ b n g . ~ CGng c6 th6 g ~ i cic chuin muc va mang lu& nay l i c ic th6 ch6 kh6ng chinh thkc

va d6i khi 12 "v5n hoi". N h h g thd ch; dqa tr@n chuin muc nhu v$y co vai tro d$c bict quan trong d6i v6i ngubi nghho, n h h g ngubi t h u h g thiku s u lga chon chinh thhc.

Giao djch dua vao thd ch i kh6ng c l h h thhc dcrwc thuc hien tr@n ca s b ky vong vao hinh vi clia n h k g ngubi khic. Kjr vong nay xuht ph i t tir s u hi6u bi6t chung v6 nguy@n tic cuac chwi c b g nhu hinh phat d6i v6i vi@c vi pham, va tr@n ca s6 nigm tin v i bdn s i c chung cha c ic thanh vi@n trong he th8ng. Hbnh vi dua tr@n chugn muc 6 6 kh6ng nhit thiht bi b6 buec trong n h h g nh6m ngubi quy m6 nh6 ma c6 thg m6 reng ra nhfmg nh6m lh h m . Vi du v6 vi@c d6ng thu6, moi ngubi trong x5 hei c6 xu h u h g hanh xir trung thlx h m nku h~ nghi r ing nhimg ngubi khac cung co hanh vi t u m g tu, va khi x i hai c6 hinh phat thich d ing doi v6i tei trbn t h d 3

C6c c i nh8n c6 ba ljl d o dd quykt dinh chip hanh, d u 15 viec d6ng thu; hay mat nghia vu h p d6ng nao 66. Thu nhi t la, chugn muc ca'

nh2n hay "chuin mcc nai thbn", nhu tinh trung thuc, c6 th6 hinh thanh trong mGt h@ th6ng c6 chung ni6m tin, nhu tin ngu6ng ho$c nghia vu v6i d6ng bao. Thb hai la, hhnh deng vi pham s@

kh6ng duwc nhikg ngubi khic tha thu, va vi@c nay sE dsn d6n met dang hinh phat nao 66 cJa xdhei. Thhba lh, d o c6 cic hinh phat kinh t id6i

v6i su vi pham nhu cim kinh doanh, phat ti& ho$c cim th, vh t h u h g c6 them s u xku h6 v& m$t xi3 hGi di kkm the0 chc hinh phat kinh t6 nhy. Cac th6 ch6 chinh thuc t$p trung vho 1y do thfi ba, v i do dd c6 th6 sE lh kh8ng hi& qu i nku s u t r h g phat kinh t6 qu6 yku &.

~ h 6 ch6 dua tr6n chudn muc c6 th6 bd sung ho$c thay th& lu$t ph6p vh guy djnh chinh thirc. N h k g th6 chk nay c6 th6 thay thk cho c6c th6 ch6 chinh thuc Ir n h h g nai kh6ng c6 th6 ch; chinh thuc hogc khi c6c thd ch6 chinh thirc kh6 tihp c$n hay kh8ng d i p h g d~rqc ysu cAu tao thu$n lgi cho hoat dong kinh doanh. Trong t r u h g h q nay, th6 ch& kh6ng chinh thuc cho phkp n h k g ngubi c6 chudn muc ho$c v5n hoi chung hhnh xG the0 c6ch c6 th6 d u do6n duqc, di&u nay lhm giim r i i ro trong giao dich kinh doanh (chumg Vi du m6i trubng tham nhiing thubng lh h$u qud cGa th6 ch6 chinh thuc kh6ng hieu qud v i di kem v6-i n6 la hhnh clang ngZn c h a c ia xZ hai kh6ng d i manh, d6i khi dugc goi lh " v5n hoa tham n h k g " (chuong 5).5 Trong n h h g hohn cdnh nhu v$y, dang ca tham nhring si? gia t5ng khi n h k g nguiri kh6c c k g tham nhCing nhu thk. ~ i $ u nay dsn t& mot c6i vbng luin qudn ctia n h k g hanh vi kh8ng mong mu6n trong xi3 hai.

~ 6 i v6i nguiri ngh6o vh sang c6ch biet, viec tikp c$n dugc v6i th6 ch& chinh thuc khi tham gia t h trubng la kh6ng ph6i dg d h g . Khd n h g sir dung ca ch6 kh6ng chinh thuc cfia n h k g nh6m ngubi nhy d6 cdi thien luang thang tin vA thuc thi c6c thoi thu$n trong hqp d6ng cao hon. Tai nhi&u nu& nghko trsn thk gi&, th6 chk kh6ng chinh thee d6ng vai trb quan trong hhng d i u trong viec thtic dAy hoat dang kinh d ~ a n h . ~

Nhung ccr chk kh6ng chinh thuc kh6ng chi duqc ngubi ta sii dung trong cac m6i truirng y&u kkm. Chc mang lu& x% hai c6 n&n ting vting chic v& giai ting, d h g cSp, d h tac, khu vuc sinh s8ng - ciing nhu n&n ting hoc duirng vh tu c6ch thhnh vi6n c6c cdu lac ba - c6 th6 quan t r ~ n g kh6ng kkm trong viec c h g c6 cac thucmg vu lhm i n trong m6i t r u h g c6ng ty,

tucmg tcr nhu Ir cac t h trubng n8ng then. Theo th6i quen, c6ng viec t h u h g duqc h6 trq bgng chc dip hai nghi, th6ng qua n h k g m6i quan he c6 nhiin, vh di&u nay bd sung cho n h k g quy d w di6n ch& tai c6c cang ty lirn hay doanh nghiep nh6.' Tai n h h g thi truirng nhy, c6c th6 ch6 kh6ng chinh thuc c6 xu hubng b$sung cho c6c th6 ch& ch'inh thirc.

Viec xdy dimg th6 ch6 chinh thirc m6i c6 khi n5ng b6 sung cho th6 chk kh6ng chinh thirc dang t8n tai lh mat thhch thuc kh6ng nhb d6i v6i c6c nhh hoach djnh chinh s6ch. 736 ch6 chinh thuc sE kh8ng dem lai kkt qud mong dqi n6u hai y&u t6 chuin muc va vZn ho6 kh8ng duac quan t8m dting muc. Nhung nhi&u thoi thu$n th6 ch6 di3 thhnh c6ng kh6 my m h nhb khi nZng ch6 ngu hogc thich h g v6i n h h g chudn muc dang thlnh hhnh.

Mat v in d& quan trong 12, lieu n h k g quy dinh lust ph6p rn6i hogc n h k g td chkc m6i c6 khikn cho hoat dang c i a mat s6 d6i tuqng tham gia thi t r u h g bi xiu di so v6i khi hoat d8ng tr6n ca sIr n h k g th6 ch6 dua vho chusn muc kh6ng. Trong mat s6 trubng h q dijc biet, n h k g th6 ch& m6i c6 th6 khbng dem lai I@ ich m6i trong khi lai pha b6 n h h g chuin muc cti d2 tao thu$n lqi cho cac hoat dang thi t r u h g . Do 66, trong mat s6 trubng h q , viec thay tl16 n h h g th6 chk kh8ng chinh thirc bang n h k g th6 chk chinh thirc c6 th6 kh8ng phAi 12 chinh shch n6n lhm (nhu trubng h q quy& sbhiiu d i t dai c i a cang dBng tai mat s6 vhng nhu dB thio lu$n trong chuong 2). ~ i $ u nay d h d y ra tai c6c nu6c nghko, khi ma n h k g di&u kien tisn quykt d6 xdy d w g th6 chk chinh thuc hieu q u i kh6ng dugc d6p h g .

Viec kkt c6c cang d6ng thang qua thuong mai c6 th6 lam xukt h e n nhu ciu v& th6 chk chinh thirc d6 b6 sung cho n h k g th6 chk d p tr6n chudn muc.' N h k g th6 ch6 dua tr6n chuin muc trIr n6n k6m hi& quii khi mh s8 lumg cac d6i t6c thuong mai tZng l6n vh c6c th6 ch6 nay c k g tr6 n6n da dang hon v& m$t vZn ho6 vh xi3 hai. Hun niia, do th6 ch6 kh6ng chinh

thiic thubng hoat dong bing cich han ch6 khi

n ing c$n clia cic thinh vien miri, n@n

chilng c6 th: kh6 c$n d6i v6i nhigu ngutii tham g7a th~ tnrbng v i ngin c6n s u canh tranh

tr@n thl trubng. Sg ting t r u h g thu nh$p r$ng

kh ip v i viec giim ngh6o doi h6i phii c6 cic thg

ch6 chinh thirc d6ng vai tro I i chi& ciu n6i giira cic nh6m ri@ng re viri nhau. Cic th6 chk chinh

t h k c6 th; g6p ph in g i i ~ p d 6 nhCmg giao dich

phiic tap hcm va m b r$ng cac ca h4i v i cac tac nh in c6 th6 dugc 1@ f i r nhCmg giao dich thj

trubng khac nhau.

Viec thllr nghiem nhirng nhin t6 miri da

minh c h h g cho s u t6n tai v i hieu qu6 clia cic

chuin mgc trong viec tao ra cic th6 ch6 chinh

thiic hi& q u i h m . N h k g chinh sach cho phhp

s g hoat dong song song c i~a th6 chk chinh thuc

v i kh6ng chinh thuc thubng lam ting khi ning

lga chon clia nhCmg ngutii tham gia thi trubng.

Vi d u nhu viec t611 tai song song giira toi an viri

ca ch6 b i t buoc t h hanh kh6ng chinh thGc,

nhimg chumg trinh tin d m g n6ng th6n chinh

thiic sllr d m g triet d6 y6u t6 chuin mgc dja p h u m g v i s y do in k6t v i nhCmg th6 ch6 nhu

chinh siich ch6ng kjr thi dg giim s g phin biet

d6i xllr.

N$i dung clia chucmg nay dga vao nghien

cliu d i thgc h e n v i phin tich g i n d i y trong cac

l in l~ vgc khoa hoc x i hoi c k g nhu cac nghien

ciru v6 kinh nghem phit tri6n d6 giii thich vai

trb clia th6 ch6 kh6ng chinh thiic va s u t~rcmg

t i c giira chling v6i th6 ch6 c h i thuc. Sau cimg,

chucmg nay cung tip lu6n t h k c in thikt cho cic

n h i hoach dinh chinh sach trong viec xiy dyng

th6 ch6 miri bing cich tim ra c iu tri ltii cho ba

c iu h6i: "NhCmg th6 ch6 kh6ng chinh t h k trg

gilip cho ciic giao dich thi trubng nhu th6 nao?

Tai sao nhCmg th6 ch6 nay lai tao thuan l@ cho

mot s6 ngutii nay m i kh6ng cho mot s6 ngutii

khic? Vi m6i quan he t u m g hb giira th6 ch6

kh6ng chinh thiic vh chinh thuc dugc s& dung

nhu thk n i o d6 d i m b i o m6i trubng krnh doanh

h e u q u i va ning dong?

~ h 0 ch6 khong chinh thirc tren thj t&g: lui ich va han ch6

Trubc h6t, ph& nay se giii thich khi n i o v i & d i u nhibg chuin mgc lam giim chi phi giao dich tren t h trubng va tao thu$n lgi cho cac hoat

dong ktnh doanh. N4i dung tihp theo se d m ra vi dl! v i nhCmg trubng hop c h u h muc co thg ngin c in hozc khm lieu q u i h m so viri th6 ch6

c h h h thiic, mgc dli nhimg c h u k mgc nay v h h8 trg cho cic giao dich. ~ u 6 i c b g se la n h k g vi dl! v i cic trubng hop chuin myc han ch6 viec

gia nh$p, va do do, lam giim canh tranh.

Khi nio c$c rhu& muc w i mang lu& ddng vai f rci hd try c j c h oa f d@ng dya vao thi t r u h g

Cic th6 ch6 kh6ng chinh thirc phat tri6n n h i m lam giim rlii ro v i ning cao I@ ich t u m g d6i co dugc tir cac hoat dong giao dlch tren thi trubng.

Sb di chung lam dugc dihu nay 1 i vi chilng giup cii thien cac lu6ng th6ng tin, xac dlnh quyin s b h i h t i i s i n v i hop d6ng, v i ki6m soat

canh tranh.

Nh iing thg chk kh6ng chinh th kc gilip chia s6 fh6ng tin trong nbi bd nhom. C a ch6 kh611g

chinh t h k dugc thi6t lap mot ciich hoin thien,

phuc VLI muc ti@u chia sP th6ng tin, d i dugc sir d ~ l n g tr@n pham vi toin c iu . Vio th6 k j ~ 17-18,

nhCmg thumg gia ngutii ~ c m ~ n i a , va cho dkn

nay, nhCmg cong d6ng thumg gia ~ l h $ p cu ngutii Trung Q U ~ C , da chia sP nhimg th6ng tin

thumg mai c6 gia tri viri nhau d6 gilip cho viec

kinh doanh dat h e u qu i . Nhimg chucmg trinh

c6 tinh chit khm phiic tap hcm da dugc cac thanh vi@n clia cac t6 chiic kinh doanh, tir quy

m6 id16 dkn cic c6ng ty thumg mai tr@n toan th6 giiri ap d m g , tlj ngutii ban dao tren dubng ph6 tai P@ru t6i cic nhom kinh doanh t u m g trq

12n nhau tai B@nin, hay cac thanh vi@n giau c6

h m tai cac ciu lac b$ va hiep h4i krnh doanh. Trong m6i trubng hop, mot mang luiri kh6ng

chinh thiic se gilip trao d8i th611g tin v i cac ca

h$i kinh doanh, v i nhCmg kh6 !&in trb ngai va d6i tic tihm n k g v6i cic th8nh vi@n khac trong cling nhom.

Mang lu& th6ng tin tai n h k g nh6m nhy c6 th& lhm giim riii ro ciia c6c giao dich kinh doanh khi c6c thanh vi@n co duuc th6ng tin v& khi nzng thuc s u ciia d6i tac va m6i truimg kinh doanh. Tai c6c nukc dang ph6t trign, c6c th6 ch6 chinh thuc thay th6 - vi du nhu nh*g c6ng ty d6nh gii5 tin dung ho3c c6c phbng thumg mai - d&u kh6ng tan tai ho6c kh6ng phuc vu nhikg thumg gia nh6. Chi phi ciia vi@c ti6n hhnh kinh doanh sP r i t cao n6u thi6u n h k g k@nh th6ng tin kh6ng chinh thuc. Mang lu& kh6ng chinh thuc giup lhm giim n h k g chi phi n iy vh tao thu$n lqi cho nhikg thumg gia nh6 h m tham gia vho thi trutmg. Theo thbi gian, c6c nh6m s6 k6t h w v& nhau d6 giim chi phi ciia vi@c ph6i h ~ . ~

Viec trao d6i th6ng tin kh6ng chinh thuc ki6u nay chfi yku dua vho long tin. ~ 6 i quan h@ gia dinh giii vh ban bG. cho phkp chia s& thang tin. ~ i h u nhy sE rAt khhc khi quy m6 ciia c6c nhom l h h m . Long tin giGa c6c thhnh vi@n c6 quan h@ ho hhng vh c6c nhom t$c ngu& c6 m6i quan he duqc tao l$p chic chin, duqc xdy dlplg th6ng qua r i t nhiku thc dang qua lai. Chinh dihu nhy cho phkp m6i thhnh vi6n trong nh6m danh gi6 duqc tinh trung thuc, d6ng tin c$y, trong viec tudn thii h v d6ng c3a c6c thhnh vi@n khhc. Vi du nhu n h k g ngu thumg ngubi Gana tai Accra co th6 chia sP th6ng tin kinh doanh, th$m chi ngay c i v6-i d6i thii canh tranh. Vi@c chia s6 th6ng tin nhy duqc thuc hi$n dya vho nhiing m6i quan h@ da chi&: n h k g ngubi phu nG c h g s6ng b mat khu vuc ddn cu c h g b6n ch chung mat c h a n h k g ngubi nhy c6 cimg ddn tac vh ch6ng ciia ho ( n h h g ngu ddn) c h g la n h k g d6i tic kinh doanh ciia n h a ~ . ~

Chc loai th6ng tin kh6c nhau c6 th6 duqc trao ddi trong niji b6 m m g lu6-i. Chc dai 19 c6 th6 c6 th6ng tin cu th&v& d6i tAc mh ho thu duuc hi nhimg l k quan he lhm i n truirc ddy. Trong trubng h q kh6ng c6 n h h g th6ng tin cu th& ho chi c6 th6 dua vho n h h g th6ng tin chung chung nhu h@ th6ng gi6 tri chung (bit ngu6n tir vi@c chung ddn t6c hogc c6 chung c6c d3c di&m kinh t6 - x2 hai) ho3c n h h g bi&u thi phim chit

hay s y trung thuc met c6ch gi6n tihp (66 la Ban 6ng hay d i n bh, da tring hay da den, c i~ng hay kh6c ddn ~ O C ) . ' ~

Phumg thuc tihP c$n th6ng tin ciia c6c nhom ngubi duqc xdy dung r i t khac nhau. ~i~ vi du, tai c6c chq b chdu Phi, n h h g nii thumg gia thhnh lap cac nh6m co quan h@ chiit chE d6 giup d 6 lsn nhau, th$m chi mat thhnh vi@n c6 thg duqc d6i thii canh tranh truc tiap ciia minh b in ha hhng nsu ngutri 66 bi 6m. ~ 6 i quan h@ ch3t chE nhy vsn tan tai ngay c i khi cac thhnh viGn c6 th6 thu6c n h h g ddn tijc kh6c nhau, vi m6t 16 d m giin lh c6c t h k h vi@n d&u c6 c h g gi6i tinh." ~ 6 u t6 thir hai la su tumg thc l3p di l$p lai d2 giup cho ho c6 n h k g nhan thuc, d6nh gia cu th&v& c6c t h M vi6n khic. Chinh di&u nhy g6p ph$n xdy d m g ni&m tin cho ph6p c6c nh6m bi6t duuc ngubi nho trong nh6m c6 th6 6 6 66 tin cay d6 sllr dung th6ng tin. Sv hi&u biht cu th& v6 nhau c k g g6p ph$in x5c d f i ranh gi& chia s6 th6ng tin trong nh6m.

Nh rTng th6 ch k khdng chinh th Gc d& gii tranh chip hogc thuc thi hgp d6ng trong

nGi be cac nh6m. Met s6 th6 ch6 kh6ng chinh thlSrc c h g xac dinh rd quy&n sb h h thi s i n vh thuc thi h q d6ng. Vi du nhu tai cac v h g n6ng then ngiy nay b Ind6n6xia1 mot h$ th6ng kh6ng chinh thuc cim n h h g ngubi cbn thihu nu c6c

U n g 9.1 C ic hinh phat kh6ng chinh thGc trong c a chgthi hanh hqp d6ng

M k de Hinh phat trong Hinh phat trong t'hai nghn han han dai h m

Ca th6 Tu t rhg phat (vi du, D i d m6t u y tin k i d c8m gi6c tQi 13) doanh va trong tumg

Hanh dmg trs dCIa lei s6 khhg dllqc

tmng giao djch kinh tham gia vao nhhg

dMnh ddi tat @m dich (d i i h g xiy ra s ~ r gian ddi, lira

Chju hinh phat c i a ddo) trung gian hoa giii 6 bCn ngoai

C6ng Hinh phat t~uc tidp gat kh6i cac giao ddng c i a cQng d6ng djch x l hg khac

thanh vien kh ic trong ceng dBng tham gia kinh doanh ho5c giao dich tin dung. Mot trong

nhGng cbng cu c h i y&u Ii su nh$n thGc r:ng tai ti6ng vi dAnh m i t lbng tin sP loai b6 met s6 ngirbi kh6i n h h g giao dich kinh doanh trong tuong lai.I2 C o ch6 thcrc thi hop dbng khbng chinh thbc co tinh t u thi h$nh - n6u khbng, ci i g i i pliii t r i sP r i t d i t , ngay c i khi kh6ng c6 co cl16 thuc hien hop dang chinh t h i r c . ' T o chu dang luc 6 6 c6 th6 duqc x iy d w g the0 1dii6u cich - met s6 6 mirc d o c i th6, met s6 6 mGc d o

ceng d6ng, v i mat s8 lien quan d6n viec sir d ~ ~ n g kh6ng chinh thirc c ic nha trung gian 1105 gi6i Cr b6n ngoai 1105~ cic n h i giAm sht thi h i n h

hop dbng. Tqu trung lai, nhimg co chu dong luc

6 6 c6 th6 phBn th inh s6u nh6m, nhu duqc t6ng k&t tai b i n g 9.1."

Trong mot thk gibi m i thbng tin v6 d6i tic cbn lai trong giao dich kinh doanh va v6 b6n th in cAc giao dich 1i khbng hoan 1120, c h c6 phuong thirc cho cic d6i tAc h a n g l ihu nhau

giii quy6t nhiing bht dbng met cich em thhm. Nliimg ngu& tham gia t h t r~rbng tai c ic nubc ph i t tri6n c6 th6 sG dung n h k g th6 chk chinh thirc nhu he thang toi i n v i c&nh s i t . Nhung viec sir dcmg co ch& chinh thirc d6 gi;i quy6t tranh chip c6 th6 h a n g bi6n tai r i t h i 6 u ceng dbng, noi m i scr ph in quy6t ckinh thirc c i ~ a toi 2n c6 th6 dugc xem 15 quA t6n kem 11oGc khbng c8ng bing. ~ i 6 u n i y c k g se kho kh5n n6u nliu to i i n 6 qu5 xa. H e t h h g toi i n Iim

viec hieu qu5 tai c ic nu& cbng n g h s p ph i t trizn cGig khuykn khich giai quy&t tranh chWp dcra vao thoi thu;^?n c i nhZn, thbng qua cAc kenh

chin11 t h k nhu h e p hei thuong mai, ho5c kenh khbng chin11 thirc (ch~rong 6). Vi dg, [ h a g nglien cinl v6 My d5 cho thhy ring, viec giii

quy6t tranh chAp th6ng qua tho; thu3n c i nhBn 1i k h i ph6 bikn. Tai c5c nu6c g i iu c6 hon, th6 chh chinh thGc b6 s ~ m g cho th6 c h i khbng chinh

thirc; n h h g quy t ic khbng chinh thirc cb th& sE. dqt I I ~ ~ L I qu2 cao n6u chLlng dya tren n6n tang he th61.1~ lu$t phAp chinh thirc. Tai cic nu& dang ph i t trign, n h i n ~ g ngubi tham gia tlu trubng SG dung co ch t khbng chinh thGc dh thay thh.

Trong mot s8 t r ~ r h i g hop, viec sG dung co

chk chinh thGc rht han chi . Mot nghien c i n ~ v6 n h h g nh6m thuong gia Malagasy d5 ph i t hien

ra ring, h i u 116t trong s6 110 chua bao gib sii- dung d6n thd ch6 chinh thirc.I5 V6-i mot s6

trubng hop khic, th6 ch6 kh8ng chi,* thirc c6 th6 trq giup k h i h o i n h i o cho tl16 chk chirh thirc. Vi d u nhu trubng hop c i a ngdn h i n g Grameen tai BZnglad6t. Tjr 1e h o i n v6n tuong d8i cao dbi vtni cic khoin vay ciia phv nfi 141;rn phuc vu muc dich kinh doanh nh6 c6 duqc

kh6ng n h h g nhb V ~ O lich SG di vay chinh thirc,

ma con llhb cic co ch6 x5 hai c8ng khai. CAc thanh vien trong nh6m dugc y6u C ~ L I p h i i chon

met thinh vi6n khic c6 d5c tinh c2ng h o c ing t6t. Sau 66, viec ra q ~ ~ y k t dinh cho vay d6i v& m6i thinh vi6n trong nh6m sP dya v i o q u i

khir tin d~111g ciia cic than11 vi6n khic trong [&om. ~ i ; u n i y tgo ra Ap lyc manh r n E cGa y 6 ~ 1 t6 nl16m ttni t h g thin11 vien.'"

Trong co chb chinh thirc cung cb nhimg hinh thirc t~rcnlg t u n h u nhimg co chk ng;n lian (b ing 9.1). Trong co ch6 chinh thirc, hinh phat xuht phht tir nhi nuCrc, c6 thz d~r6-i hinh thirc met khoin phat ti$n hay c$m tii, ho3c c i hai. H o i giii cung kh i bibn, khh h e u q u i v i thubng dugc chon l i mot giii p h j p thay th; cho c ic q u i trinh tu phAp k6o d i i 6 toi An (chuong 6). ~ 6 i v6i ~ lh img hop d6ng kh8ng chinh tli~ic, mht uy tin 1 i dsc biet quan trong nku n h u d6i t ic trong giao dich l i met trong met s6 it 6i c5c d6i t ic b trong nginh niy. Vi du, 6 6 c6 thh I i ngubi cho vay tian trong pham vi met ling, ho3c nh5 cung

tip doc quy& chc 1418n t6 d i u vao cho nbng dAn tai khu vuc xa x6i h6o linh, ho$c met thinh vi6n cang d h g . Tai nhimg thi t r~rbng mang tin11 canh tranh cao hon, khi c6 scr tham gia cc~a

c ic d8i t ic kinh doanh b ben ngoii nh6m, thi co c h i khbng chinh thirc trb n6n k6m hie11 q u i . Nhl"mg th6 ch& khbng chinh thGc n i y c h g tr6

n6n kkm ~ G L I dung hon khi x2y ra I ~ I C ~ I I ~ bign dang chinh tri hoac kinh t6 va trong nhCu~g t r ~ r h g hop tuong tu, khi thin* p l ~ $ n cila c6ng dbng d6 thay d6i.

~o chu 11i11h phat v& nhi$u mirc d o trong d i i

han nhu v$y sP c6 hi& qu i khi chc ca n h h cbn thhy cin phii duy tri minh lh m$t thhnh vien cia c6ng d&ng. Nhung lpi ich cia co ch6 nhy sE giim n6u quy m8 cac nhom lien quan d6n hoat dong kinh doanh l h hon vh d2.n trii tren nhi&u tang d6ng ho$c vimg khhc nhau, khi chi phi v b chuy6n thip hcm ho$c khi n h h g thay d6i v& chinh s6ch lhm tang hhng loat c6c d8i t6c thuong mai.

Khi n.io n h G q thdch; d p fr6n chuin muc co th6 ti khdng du Viec chi dua v io n h k g th6 chk kh6ng chinh thli-c lh kh6ng dli d8i viri s u ting t r u h g clia nhiing thi trubng c6 tinh chht kh8ng loai trir. Mot s6 nh6m c6 th6 bi loai trir kh6i kh6 nkng sii dung n h k g th6 ch& nay. N h h g th6 ch& nay cCing c6 th6 gi6i han m6c do hoat dong ho$c chiing c6 th6 nhim phuc vu nhi&u muc ti&. Vi du, trong mot s8 trubng h q , n h h g v ~ r h g mdc do kh8ng tihp c$n duqc ho$c qua nhi&u muc tieu 12 di&u ph6 bi&n d6i v6i n h k g th6 ch6 chinh thli-c duuc thi&t k6 m$t cach sushi. Nhung vi c6c nha hoach dlnh chinh s6ch t h u h g co khi ning r6ng rZi h m trong vi@c cii cach th6 ch6 chinh thli-c, n@n c6c han ch& d6 c6 th6 khdc phuc d$ dang hon.

Hgn chk d6i v& sl;r tham gia vi loai trli. d6i v& thgchk kh6ng chinh thzic, ~ $ t vhn d& tan tai dai d ing b nhi&u th6 ch6 chinh th6c duqc h 6 t k& t&i, d2 d u ~ b in t6i trong tohn b6 Bio c60,li n h h g th6 ch6 nay co th6 kh6ng phuc vu duqc tht c i cac nhom quan t2m t6i chimg. ~ h 6 ch6 kh6ng chinh thhc ciing c6 chung nhuqc di6m nay vi b in chht tu nhi@n clia chiing. C6c lu&ng th6ng tin v& ca h6i kinh doanh c6 th6 chi' s8n c6 v& c6c thhnh vien trong nh6m, va kh6ng tigp can duqc d8i viri n h k g ngubi b@n ngoai do c6c hang rao ng6n ngG v i vZn ho6 (h6p 9.1). N h k g ngubi ben ngoai c6 th6 ciing sE g$p kh6 khZn trong viec can th6ng tin vi th6ng tin thubng duqc cha s& trong su6t qua trinh hoat dong x2 h$i n im ben trong tang ding. ~ i g u nhy v2n diing v6i c i n h k g tong d&ng kinh doanh c6 c h g d2n t$c ngay nay.

N h h g r io c h vZn ho6 xii h$i trong viec 6p dung c6c ca ch6 kh6ng chinh thli-c c6 th6 rht l6n 6 n h k g c$ng dBng da ching toc hoac da v in hoa. Cho d6n d2y, tai rht nhi&u v b g 6 chiu Phi, thubng co vhi chuc va d6i khi la hang trim c6ng dBng xZ h$i duy tri su d6c l$p v& th6 ch6 cia minh." Mot vi dv cu th6 1 i Gimbia. Trong vong hon 4000 d+m vubng, c6 n h k g nhom t6c ngubi chinh bao g6m ngubi Madinko, Fula, Wolof, Jola va Seruludi, m6i nh6m c6 cac " d h g chp" rieng cin cli- vho ngh& nghiep, va chi c6 th6 k&t h6n v6i c6c thhnh vi@n trong c b g d h g chp. M6t vi du di6n hinh kh6c 1 i c6ng d6ng thuong gia ngubi Mauritani, ngubi Moor va ngu& Li BZng.18 Trong n h k g trubng hop nhy, cAc th6 ch6 chinh thhc c6 th6 1h c6ch duy nhit lam giim chi phi kinh doanh cho c6c b@n lien quan. N h k g di&u kien tucmg h.r - trong 66 c6 hhng rio ngin cin khi nZng s ~ ? dyng truy&n th8ng vzn hoh d6 xiy d m g long tin- tan tai d8i viri nh6m toc ngubi thi6u s6. Vi dv nhu trubng h~rp

cia tang d8ng ngubi ~ r i & u Tien sinh s6ng tai Nhat Bin, n h k g ngubi nay kh6ng d ~ q c tham gia vao n h k g nh6m lien k&t goi la iemoto d6 c6 th6 g6p ph$n xiy d m g lbng tin v i tao thu$n l d cho cac giao dich kinh doanh b Nhat Bin ngay nay.19 ~ i & u nhy ciing d h g cho nhcmg n g u z d2n bin dja s6ng tai rht nhi&u nutrc tren th6 gi6, khi ho s6ng rieng rE, d$c lap v& m+t v in hoh d8i v6i c$ng d8ng d i n cu chinh.

~ h n d& khi ning tihp c$n c6 th6 quan trong, tham chi d8i viri cd n h k g ngubi duqc lM tir n h h g th6 ch6 dua tren chuin muc trong mot s6 giao dich kinh doanh. Vi$c chi dua v io mang lu6i clia ho c6 th6 d&ng nghla viri viec ho kh6ng c6 khi ning tigp can cac d y an c6 khi nZng dem lai lqi nhu$n ti&m nZng cao n h ~ m g lai bi chi ph6i b6i c6c thoi thuan th6 ch& kh6c. Trubng h q m6 t i b h6p 9.2 minh chimg ring, n6u chi dua v io cac mang l u S thi c6c nh i s i n xu& co hi& q u i vgn kh6ng th6 tibp can duqc cac khoin tin dung.

Do 66, n h k g ca ch6 thuc s u giiip giim chi phi giao dich d8i viri n h h g ngutri tham gia mang lu6i c6 th6 lai ph2n biet d6i XI.? v6i n h k g

HQp 9.1 Su ngsn chn tham gia kinh doanh trong ljch sh ch5u Phi

Mot vi du thti vj ve su nghn cin v i k tham gia kinh doanh do khbng GO kh i raang tidp e n cac thd chd kh6ng chin1 fhirc la li&l dfjn~kinh doanh butrn ban gia sljc a Mlgihris u8o the ky 18-19. M h g thmng gia- ngu& Hausa buZln bin gia. sirc chia se hapg loat 916 trj chung (dua vao d$o ~ b i va ngbn ngu Hausa) va Uibu n&y tao ra long lin v&i cac &i tac. Khl nhirng thu ng gia ngudi Phap cb gbng tham gia vaothi trutmg, hgd& vhp pldi rao can nay. Rat nh ih v in d6 I ~ C rdi niy sinh do ngu6i Phzip khdng the c6 diruc nhnhirng hap ddng dhg tin c6y trong giao dich tin duty vbi ngu6i Hausa do .cat b6n doi tac kinh doanh k m g tin c4y 1511 n l ~ u . Ngu6n gdc cLa sg thi&u Itin tu&ng n8y b& ngdn tb v i k ngudi Hausa Rhdng fhd nao ap dung co the' hinh p k t xZ h6i:uia mlnh &L vbl nwul phip, do n g h Phip kh6ng ph6i la mot phan t r o q cc ch6 nay. Ve v6i viec khblis co rVni?lg thd the chinh thirc de glii quyk tranh diAp, nhirng hap ddng gGa ngk Hama va ngud Pthp W6ng the W c h14n dwm.

I Ng&; Austin 1993. I ngubi kh6ng duqc chhp nhBn tham gia. Trong cic trubng hup niy, r6 r ing la c in c6 nhiing th6 ch6 chinh thuc phu h q . ~ 6 u khang, r i t nhiiu ngutri c6 th6 sP h a n g duqc h u h g lqi icb tir SIJ

tang thu nh$p, nku hg h a n g c6 n h b g y k ~ ~ t6 thira h u h g chung hay th$m chi chi li g i n gCii vk m$t dja ly v6i n h b g ngubi kh5c b trong mang lir6i. Ngay c i nhimg ngcrbi trong mang luiri cllng g3p bi t lqi d o c6 th6 ho khang co kh6 n5ng tham gia v i o cac co hai kinh doanh sinh 1gi viri ih img ngubi b$n ngoii.

Theo thbi gian, kkt qu2 t u nhi6n clia viec loai trir mat s6 ngubi ra kh6i hoat dong lunh tk dem lai lqi nhuijn cao, sP niri reng su ch6nh Iech v& thu nh$p v i tii s h , v i Iim t5ng s u bi t 6n, tai pham va bao luc trong x5 hai. Di6u nay d u p minh c h h g rd r ing bing nhimg vi ~ I J trong ljch sti, khi m i n h h g 1h6m nh6 cim quykn ho$c n h b g k6 thuc d2n su dung " C ~ L I lac be" cua ri@ng h o v i cac mang lu6i kh8ng chinh thuc khiic d6 tikn hinh kinh doard~ hieu q u i hon nhiing nhom ngu6-i khac v i tao ra nhCmg khoing cich 161-1 trong x5 hQi. Di6u n iy v3n tan tai cho dkn ngiy nay, hi& qu2 kinh t6 v$n rht

tlop 9.2 Vung Tiripur b bang Tamil Nadu ( ~ n Do): Viijc ap dung n h h g thd chg kh6ng chinh thlic d6i v6i n h h g nguiri bCn trong va bCn ngoai cong d6ng

TilnBrn 1985, vbng TiripUr 6 tt6thanh trung t$m & cac giao dich kinh t& v6 cbc san ph$m det. Cho ddn thap kj 90, vlri ttbc d4 tang tru6ng r51 cao. Tivpur aa dimg d$u thg giai trmg nganh cdng nghiap d$t. Thanh c6ng c ia ngant c6ng nghiep nay I~I rat bn tugng. Su thanh cbng nay la cBng tr6 nen dac- biel han khi $ i n phsm c b ngitnh c6n{ ngtriep nay 3ir dvng nhieu vdrl huo lrong qua trinh s i r xudl, va nhhg ngiti hang d+c quy& nha nuuc thi r a kern hieu qlrd trong viec cung cdp & vbq cho c&c doant nghigp I&m 617 hi& q&. nh6t la phi1 can den rnGt Iuanc vow Ibn m& c6 th6 di~y ,rri I& dQ tang t h g cao nhv c nripur.

Vay di6u gi Bn g16u sau SIJ phal triin than ky nay5 t ~ f ~ i g v6n c b thigt d2 duqc huy dong trong nbi b~ cPng dong Gounder, rnbt &ngcgp lam cac &g vi& lien qua^

t d dbl dai, nhu vao cac mang tub gia dinh c6ng ddng Nhimg nguq cb v h nhan r8i trong mjng d6n$ ngua Gounder chuy6n v6n c63 ho tlri nhihlg ngU6i khac troll: cbng ddng Ihalg qua nhiing thdchii tin dyng khdng chint thirc c6 t i , lhll dtn' vB thong qcra d c quv tidt kiem luaf phien va cac tiiiep h@i tin dung. Nhlingmang I& do duqc xem I3 dang lin q i y hun trong viec truydn titi thdng tin v i Vluc hi@ hqp dong so v6i he thdng lu$t phap va ngAr hang, t h W g bio vS, kh6ng day d; quy6n oiia ngulri chc vay. Sy canh tranh khdc lief trong nginh cdng nghle~ hay ~nk dim b,io rilqg ket quii dau tu c ia n h h ~ tj61-15 tien nhan r6i do sB lih6ng.ldi V i nht31g doanh nghlep dc phai @c bj4t chlt y de0 y8u c8u c6a kh&h hang.

Nh~mg &UI chuyen r d y chua dirng Iqi 6 66. Plhirng ngutri b8n ngoii (ktibng pha~ la nguffi Gounder) da nhi) G o nganh kinh domh n i y Wimg ngubi nay kh6ng cc quydn sir dung quq tin dung c ia cOng ddng Gounder. Tu) vay, nhinlg ngubi bbn ngd i , t&t b u v6i sd v6n chi bing khoing 113 sb vbn c6a ngual Gourlder, US vugl RUB ngub Gounder, phat (@ti b qby mi, Iun hari viri d n g Ilfc &r xu& h+i rth& 161 nor4 va ctiiem phan I& cac giao diet. xuAt khdu p h k tap.

Do do, rnang l k i n g d Goundr da xuc lidr thuang mi, nhung doi v~ nhhg 1qL16i khong th& mang lu6i nay thi co te van con ra4 nnhiu co he, y t ukg kinh doanh \dl hm 63 khdng dugc khai ihhc vi ktdng co quydn s; dyng nhanjng ngu6n t A i chinh nhu nhimg ngud nhn trong mang Iuh. Nhirng the' chi; cdng c6ng nhu llret th& chap (VB 9~ thl hAntr) s i cho phep I& v? quy&n cda n g d cho vay manh m6 han va khuyiin kl?ict viec cho vay b6i nhhg the ch6 chmh thuc nhu nggn h&ng, nhu do cho ph6p rPrjlrg ehat?h vi6n thi W u n ~

kh6ng n$m hung WI-Q kr6 c15 thd thank cdrig Iicm a Irer.

kh6c biet gifia n h k g nh6m toc ngutri c6 quan he kinh doanh dua tr@n c h u h muc v i n h k g nh6m kh6ng c6.

Hon nfia, viec thuc thi hqp d6ng kh6ng chinh thirc c6 th6 dua vho met trung gian hoi giii thG ba. Vi d u nhu truCrc kia, maphia tai d i o Sicin dZ ph6t tri6n d6 b8 sung cho n h k g ch8 khuy6t m i c6c th6 ch6 chinh thllrc hoat deng k6.m c6i kh6ng gi6i quy6t d~gc.~O Nghy nay, n h h g hien tuqng tuong v& cbn x6y ra tai d i u 66 trCn th6 gitri. Met diiu dz nh$n thiy qua vi du tr@n 15, vi$c xu& hi@n c6c th6 ch6 kh6ng chinh thirc m i lai kh6ng c6 thd ch6 chinh thirc, c6 th8 dem d6n n h k g Anh h u h g r i t ti@u cqc. N6 c6 thi di tir m6i t r u h g kinh doanh xiu hon (vh do 66 kh6ng khuy6n khich kinh doanh trung thqc, d h g lu$t phip), cho ttri viec t8n tai c6c hoat dong tai pham ngim. Trong t r u h g hqp niy, c6c th6 ch6 chinh thllrc c6 hi$u q u i I i tin thi6t d6 tr6nh n h k g hau q u i d k g ti& 66.

The"ch8 khbng chkh lhlic v i tinh p h kinh t8 lheo q u y mb. Khi quy m6 v i b$ reng ciia c6c giao djch tZng l@n, c6 hai vgn d$ n6y sinh d8i vbi th6 ch6 kh6ng chinh thirc: 66 1 i thgt bai trong vjecph6i hhqp v i khi nZng rrit lui kh6i cic ccr cii'u th% ch8.

Trong n h k g t n r h g h p tan tai v in d6 bi t

cin ximg v$ th6ng tin, thit bai trong h p n iy sinh tir viec kh6ng tin c$y vio d8i t ic kinh doanh dsn dhn c6c kkt q u i tai han cho c i hai b@n. Vi du, khi c6 nhi&u nh6m toc ngubi trong met n&n kinh t6, m6i nh6m lai c6 n h k g chugn muc v i tap tuc kinh doanh riCng, thi tinh phirc tap ciia vgn d& ph6i hqp c h g t5ng. Khi quy m6 ciia nh6m tiing l@n, quh trinh thuc thi vh x& 19 th6ng tin b@n trong nai bo nh6m ciing tr& n@n kh6 khZn hon. Trong t r u h g hqp n iy thi met t$p h p c6c th6 ch6 chinh thirc chung cho cic nh6m c6 thd 12 met gi6i phhp.

~ 6 i vbi nhiau cu hei kinh doanh kh6c b b@n ngoii ceng d8ng, s8 l u m g vh tinh da dang ciia c6c d8i t6c kinh doanh ti&m nZng tZng En, v i lqi ich tucmg d8i tir vi$c nam trong mang lubi bj suy giim. Trong t r u h g hqp nhy, met thuong gia c6 th6 nh$n thiy ho sP chi phii chju

mirc chi phi it tan k6.m hon n6u ho vi pham chugn mqc clia tong d8ng b6i vi b i t cllr hinh phat n i o (vi du vi$c kh6ng duuc tyc chia s6 th6ng tin) m i ceng d6ng 6p d5t d&u k6.m hi& qu6. Vtri s u canh tranh v i s6 luqng c6c d8i tic thuong mai kh6c t5ng ICn, thuong gia n iy c6 th6 nhan thiy anh ta c6 khi nZng rGt ra kh6i tang dBng m i vsn tan tai do anh ta kh6ng cin phi i ti& tuc l im 5n v6i n h k g thuong gia d% bj anh ta gian l$n.

C6c mang lutri b60 hi6m tucmg h8 dua tr@n chuin muc 12 met vi du. N h k g tong d6ng nh6 si'r dung m+ng lu& niy d6 b io v@ c6c t h h h vi@n t r h h kh6i n h k g c6 s8c kinh t6 c6 nhiin bing cich chia s& n h k g ngu6n lqc d u thira nhu thuc phim, lao dong vh d i t dai (khi d i t dai thira thzi). N h k g he th6ng nhu v$y 1 i cuc ky quan trong vi n6 duuc coi la phuong tien d6 bio ve t i t c i c6c thinh vi@n clia cong dang trong t r u h g hop kh6ng may. Nhung khi quy m6 cfia tang d6ng ph6t tri6n l h hcm thi c6c cam k$t trh n6n kh6 thuc hien hcm vh c h g kh6 6p dung hinh phat d& xir 19 vi pham hon. Hcm nGa, met dzc di6m ciia co ch6 b io hi6m b o n g h6 1h c h h g h im c h k hing loat c6c dong cu, m i n h k g dong ca nhy c6 th6 kh6ng khuy6n khich vi$c thir nghiem kinh t6, t8 chit doanh nhdn vh c6c qu6 trinh canh tranh giua c6c c6 nhin. Ly do lh, do c6 s u lo ngai n6u c6c c6 nhin c6 qu6 h 6 u tii s i n thi ho sP rGt lui kh6i h@ th6ng b6o h 6 m xi3 hoi, trong khi h@ th6ng n iy lh thi6t y6u d8i vtri s q tan tai clia tang d6ng.21 Do 66, trong n h h g n6n kinh t6 phirc tap, h$ th8ng b6o hi6m tuong h8 nhu v$y t h u h g duuc chinh thirc ho5 dutri c6c hinh thirc hieu qu6 hon, bao g6m c6c khoin thu6 v i chuy6n nhuqng rd ring.

Nhiing muc ti& cda th% ch8 kh6ng chinh lhlic N h k g th8 ch6 chinh thirc hoat dong t8t duuc xiy d p g d$ gi6i quy6t vgn d& kinh t; trong y6u the0 c6ch t6t nhit c6 thd. Nhung h iu h2t n h h g thd ch6 dya tr@n c h u h muc ciing lu6n c6 nhigu mqc tieu. ~ i y mot vi du v& giao dich tin dung. N h k g th6 ch6 nho giii quy6t duqc hai y6u t8 cu b in ciia tinh b i t dinh - khi n5ng hokn tr% khoin vay ciia ngutri di vay vh

khd ning ngubi di vay kh6ng trB duqc n g thi thd ch6 6 6 c6 thd giim 6 6 r i i ro c6a thucmg vq. Nhimg thd cha chinh thuc kh6c nhau sP hoat d6ng risng rZ1 dd l im giim hai loai r i i ro. Vi dy, mot b in bao ciio chinh thlic v6 tidu sir tin dung c i a nguiri d i vay se quy6t dinh uy tin ciia 6ng ta, vh nguiri cho vay sri dung c6c toi an chuyGn trach dd d i m b60 hieu luc thi h inh hop d6ng cho vay chinh thuc.

Ngugc lai, nhiing giao dich tin dung trong n6i b6 c6ng d6ng duuc thuc hien th6ng qua m6t thd ch6- mang lu6i c6ng d6ng- dd h8 trg cho m6t logt c6c hoat deng kinh t6. Mang lu6i nay cho bi6t thbng tin v6 uy tin c i a mat c6 nh2n n io 6 6 va nhimg kinh phat c6 thd c i a xfi h8i khi kh6ng t r i duuc nu. Va no ciing bao g&m cd cac cu ch6 bdo hidm tuong hb, khi n g u h di vay sP cho nguiri cho vay h6m nay vay lai v i o m6t thbi di6m khac. Ho$c nguiri di vay c6 th6 cung tip thbng tin hay c6c m6i quan he cho nguiri cho vay trong n h h g v h d8 kinh doanh hoan tohn khhc. Ttong trubng h ~ r p nay, tidu sir tin dung xiu co thd ciing kh6ng i n h h u h g nhisu, hay hinh phat do kh6ng trd duqc nqc6 th; sP kh6ng dang sq bing khi cac thd ch6 chinh thlic phi c6 nh2n hoat dQng.

M6t v i n d6 n6y sinh la, n h h g nguiri di vay ngheo co thd kh6ng c6m thiy ho co nghia vy phdi hohn tr6 cho n h h g ngubi cho vay gihu hun. Thay vao do, ho c6 th; xem viec kh6ng t r i no. n h u la mat phhn trong cu cha n6i tai d; binh d i n g ho6 t i i s i n giua n h h g nguiri h~ h ing ho$c trong cung c6ng d6ng v6i nhau.?? Trong m6t cuec kh io s i t v& 58 doanh nghiep & Gana, ngubi ta nhgn th iy kh6ng c6 SF cho vay giiia nhimg ngu& ho hang v6i nhau do mhi lo ngai SE kh6ng thd b i t nguiri b i con phii t r i n ~ r . ' ~

N h k g vhn d6 n iy con nghi6m trong hcm biri gi6 tr/ v5n ho6 v& tinh c6ng bang vh binh qu2n chii nghia. Cac gi6 tri v i n h o i nay ciing c6 th6 ngin c6n qu6 trinh ph6t tridn, m$c d t ~ c h h g phuc vq cho met muc dich x5 h6i nhht d i d . Vi du, m6t n g h i h c i n ~ tai Carnorun phat hien ra ring, n h k g uq ban phat tridn ling xB tai v h g

phia bit hoat deng thi6u h @ u qud d o quan niem cho ring kh6ng nsn co tinh bang m6t ngubi nao do duuc h u h g l q i hi c6ng vi@c phat tridn nhi8u hon n h h g nguiri k h 6 ~ . ~ ~ Tai m6t lang 6 C6ng hoh C6ngg6, met nghien c h khac cho thiy, nhiing ngu d2n dZ tG b6 viec sri dung be lu6i danh c6 m6i do m6t d y i n phi t trizn ngu nghiep trao t$ng, biri vi n h h g thinh visn kh6c trong cling tang d6ng khbng d u p c h a s6 phhn thu nhap gia t k g viri ho."

Tuy nhiGn, khi cac nhh hoach dinh chinh sach xiy d w g th6 ch6 chinh thiic v i chuy6n man hoa thi vai trb c ing c6 tinh c6ng bang ciia thd ch6 khbng chinh thlic bi cac th6 ch6 chinh t h ~ c thay th6, lai t h u h g khbng duuc tinh d6n. Trong n h h g trubng hgp nhu vay, s u lua chon v6 m$t chinh s6ch dugc dua ra thubng g3p kho kh5n hun, b6i vi viec tao ra mot th8 ch6 chinh thlic hieu qu6 hon, c6 th% lam suy giim chirc n5ng tai phin ho$c chuc ning giim nhe rlii ro ma c6c c iu tr6c thd ch$ dya the0 chuin muc timg thuc hien.

X l y dwg va thich nghi cac th6 chi; chinh thGc

Cac thd ch6 kh6ng chinh thlic ho$c 1 i khbng chn thi6t, ho5c l i ph6n thc dung khi n h h g giao djch dizn ra trong n6i be n h h g c6ng d6ng quy m6 nh6 vh 6 nhiing c6ng d6ng l h hon, nhung lai c6 n h h g thd ch6 kh6ng chinh thlic hi@u qu i . Nhung khi n6n kinh t6 ph i t tridn, nhimg c6ng d6ng truhc d i y & xa, b2y gi& tr6 nGn d? h6i nh$p h m . N h h g thay d6i trong hhnh vi ca nhiin vh chinh shch chinh p h i , tao ra nhiing quy t ic m6i c i a cu6c chwi mh nhiing quy t i c n i y Bnh h u h g , c6 thd truc ti$p ho$c gi6n d6n n h h g c6ng d6ng biet l$p nhht. Qu6 trinh phat tridn c i a toan c iu hoa v i 6 8 thi ho6 lam x6i mon n h k g quy t ic truy6n th8ng I iu diri d2 ap dung trong tang d6ng (h6p 9.3).2%i SIJ canh tranh gay hon vh c6 nhi6u cu h6i kinh doanh h a , thi viec c6 nhin co thd thoit ra kh6i c8ng d6ng v i n h h g thd ch; dua v i o chuin muc hanh vi risng biet ciia timg c6 nhin dB lam suy y6u t h h hi& qua clia c a ch6 truy6n th8ng.

Trong n h h g trubng hqp nhu v4y, hoat d8ng thi t r u h g tao ra nhu ciu th6 ch6 chinh thirc d6 thay th6 cho nhiing chuin myc hay m c g lu6i cJa tang clang. Cdu chuy& v6 chc thucmg gia Giu-noa thtri Trung c6 v i c6c n8ng d211 ngubi Th6i Lan vho th6 kf 19 b chucmg 1 d i minh hoa cho vi$c thumg mai vh s y mb cfia dB giGp xdy d p g th& ch6 chinh thirc nhu th6 nho.

Tai n h h g noi c6 y@u cAu cao v& thd ch6 chinh thirc, c8ng vi$c cJa c6c nha hoach dinh chinh s6ch tuang d8i d m gibn khi chi t4p trung v io xdy d g ~ g n h h g thd ch6 gi6p cdi thi@n m8i trubng thj trubng. N h m g trong rAt nhi&u t r u h g hqp, nhu ciu v6 th6 ch6 m6i v i hi@n dai c6 th6 kh8ng r6 ring. Trong t r u h g h o ~ nhu v$y, bubc d i u ti6n lh ph6n do6n xem n h h g th6 ch6 kh8ng chinh thirc hi@n hhnh d i trq gi6p c6c giao dich kinh doanh tat d6n mirc nho. B u k thir hai, sau khi dZ c6 th6 ch6 chinh thirc, 1h xem x6.t lieu n h h g thd ch6 nhy c6 hi@u qud kh8ng trong vi@c dat duqc n h h g muc ti@u cfia chling, va n6u chGng kh8ng hi& qub thi phbi quy6t d w xem lieu nen cbi c6ch hay bZi b6 c h h g .

N h h g cuac tranh l u b c& m6 v6i ngubi sfi d w g th6 ch6 trong n&n kinh t6 c6 th6 g6p phhn x6c dinh r6 n h k g th6 ch6 dya tr@n c h u k myc hien h& d5 d6p h g y@u cAu cJa ho nhu th6 nio? Cbc cuac tranh luan niy nen bhn d6n chi phi cfia vi@c xby d p g ho$c thay dBi thd ch6 chinh thirc, n h h g chi phi niy c6 thd r i t quan trong. C6 th6 c6 tinh h u h g nhikg th6 ch6 kh8ng chinh thllrc dang hoat dang mat c6ch hi@u qub trong vi$c trq giGp mirc da giao dich t@ trubng hi@n tai (Vi du nhu th6 ch6 kh8ng chinh thirc v& quy&n sb h W dAt dai tai mot s6 vung cJa chdu Phi).

Tr6i lai, n h h g th; ch6 kh6ng chinh thllrc hi@n hanh c6 th6 kh8ng phh h9p v& hai nh6m ngubi d$c thG:

N h h g ngutri mu8n mb rang hoat dang cGa ho ra b@n ngoii pham vi cang d8ng v i trao d6i bu8n b in v6i nhiing ngubi kh8ng s6ng trong khu vyc, kh8ng c b g huy6t thang hay c h g d i t nukc.

N h h g ngutri hien kh8ng duqc c6c chusn myc kinh t6 x i hei h6 trq tich cuc, ho$c do c6c chuin myc nhy loai trir s y tiap can cJa mot s6 nh6m nhit djnh (nhu n h h g ngubi nghko, c6c nh6m bi@t l$p, va c6c nh6m thi6u s6), hoijc do c6c chuin myc nhy c6 th6 c6 nhiing dac di6m m i nhiing nh6m nhy kh8ng chip nhan (ching han tinh bii ngoai, loai trir, ho$c chJ nghla binh qudn th6i qu6).

~ n h h u h g cca th6 che" chinh thkc d6i v6i cac - chuin mqc: Uganda thai ky thuQc dja

-

w~ truy&n h h . Thw fl& h$.4hdnp ng* vy c6 liah .libnq t& &e rlj, t&~g &g W g uai ~3 M q & i dat aen Eho n@l gQn n o 4 t$ l$c hay mj Wc. K t j & h h qlrYh mqt a n tw md J+I& I)*ic 1h6 &d m g 'mbih thlip rrity dRg h i m th&.& M Mc quybl&t W Iheo & ptdmg T&y,,c& b i , ! d q din@ rrhOn dwp CAC

q+ydn sB MU d n ~ n m'v& cia dai- ei l~ cat 1Mh v m ~ tong &g dq~q w h I+C tM dt 8ai W v d p i l p M p 4;' ba td k~ &h)g'm t i dibq rcdg, ve. tlahb rn%t d nhaGnslr;+dydd&*nt;nhtransm@&chi,a'i &,bit d p ~ bdn phXC#d -9 ~&iihb-&~

~~dira n h b g n@ khdng &I kkd &ng ch l ld . Cu6i riing, tinh I+#ng t?);d+ vI)C ap QVd d~ ~d chinh : tt-dm A& @y ra p$t f i i t p Y 6 1 . b & ~ eks @o . c h i n h l l $ c m t r i c d ~ g i i t h d & ! \ a @ w d v l ) c d d t i &I. Lu)t n&y 14 r& I& k M g c& t m j nhu nhu &LC

'-r( thdrp v l q 6 m vu va sy t l t ~ ~ p h b trow !no a& r h & t i c h.

Khi cin c6,chuin myc chung d6 h6 trg cho c6c giao djch kinh doanh b n h k g tang dang da dang thi c6c gidi ph ip c6 th6 d m giAn. Tai nhi&u nukc dang phit tridn, ng8n ngti cfia n h k g nhi thyc ddn trb thinh ng8n ngii chung c ia c6c n&n v in ho6 kh6c nhau, vi dy nhu ti6ng Anh tai An DO va Uganda, ti6ng Tby Ban Nha b chbu My, ti6ng Nga tai DBng Au v i Trung A. Ngiy nay, ti6ng Anh d5 trb thhnh ng8n ngii phd bi6n tr@n tohn th6 gi&, tao ra ti6ng n6i chung cho tit cd moi ngubi sir d w g d6 li@n lac v i trao d8i thang tin.

C H U ~ MUC V A MANG LUOl 233

HQp 9.4 Ngdn hang ~ o " i giao: cac cach tiep can chinh thlj-c va kh6ng chinh thlj-c

-

K ~ n l i Coran rlgh~em cam v~ec cho vay nang la^, hay con

go1 la riba. Do do, cac cong ddng HOI giao khac nhau

phai tim ra cac phuong thuc tien hanh glao dich l in dung lrorig khi khong the ap dung la1 sual cao VI d ~ , la1 car: vung nong lhon o GArnb~a, nhOng giao d ~ c h tin dung duoc 915 a t h a ~ han nghn nhat co lhe- hau hel la kh6ng

d a ~ lion 7 Itiang- de 121 su i t c6a cac kho in vay khBng tang 10.1 mlic lai suat "cho vay n2ng 131". Do do, v~ec cho vay de mua trang l h ~ e l bi cua cac n6ng lrarlg Iun la hau rlhu ktlong 111e

Mac du cac nuac, lu Mala~x~a den r a n deu co gang

xay dung nen cac quy che cho ngan hang 1161 glao, la1 Pakistan da d16n ra mol lrong nhung no Iuc lham vong rilial de ap dung m61 he 1li6ng t a ~ chinh chinh tIrrr8, co tarn

lloal dong r6ng Vao thang 12'1 999, lheo yeu cau c6a loa

an lo1 cao, chinh ph; duo'c glao nt11i.m vu cho den g13a r l A r l i 2001, pila1 dua ra ntiDng b ~ e n phap dB' " HOI g~ao Iio,~" he lt?brig t a ~ c111nh cira dal nuuc, m2c du co 16 c t l~nh phu phi1 car) nt i~eu lhcn glan l ~ o r lh6 S u chuyen d61 nay

la mot lh i i ngh~em de dua ra ap dung m6t tap hop hoan chinh cac lhd che chirih lhdc phu hop v h cac ctiuan muc t6n g~ao- x3 h b ~ darig t h ~ r ~ h hanh la1 nhieu cBng d60g rlg~r6i Pakixtarl Cac no l ~ t c ban dau rat da dang Mot ngan hang dd ~ I U I th~eu mot phuong an g h l~Brl, theo do

r iy~tui gin khong hu6ng 121 sual co dinh ma cung cha se rlt iur~g khoan lo cGng nhii la1 vui ng in hang M61 phuong an khac la Ihanh lap cas h16p h61 liet k18m- dau I u luarl plli6n grua rlhiing rlha krnh doarih VUI nhau Cac thoa tlluan tllue va [hue mua c'ing la n l ~ 1 so lua chon khac. trong do khoan Illanti loan hang Iliang ma ngiror dl lt1u6 p t ~ i ~ Ira duac xem n h ~ t la mot ktloan p h ~ chi i ktl6rig ph i i Id l ~ e n lar V16c ap dung nhleu phuong lhuc nhu vay cuo~ cung s6 dari den m6l p h ~ t m g lhuc n61 lei] nhu la h ~ n h

thuc phan bo tin dung ptiu hop v a ~ cac chudn niuc l h ~ n h hanh nhal Va phirang th~tc nay co the duui. quygl d~n t i lh6ng qua su canh trant) g12a nh16u h ~ n h lhuc the che

khac nhau

N h ~ m g khi x iy ra scr phiin biet d6i xG tr@n thuc t6 thi c6 th6 tin ph i i thay thk ch6 kh6ng chi la c h i d s&a c5c chuin mvc xii h6i tirwng img. H ~ L I hkt C A C xc? hei d g ~ 1 ng in cinn s v ph in biet d6i x i r nay - 1103~ chinh thirc ban hanh cAc

chin11 s6ch ch ing kji tlni - dg n2ng cao SIJ b id]

d i n g vk k h i n ing ti&p c$n cila ngubi d i n . D6i khi, n h k g cip lgc kinh t& (nhu thi t r u h g lao

dang khan l1i6n1) cb thg klnic phllc duwc C ~ C

th6ng 1e phiin biet a6i xii thiinn c i n c8 d6 trong x5 hai nay. Vi du , phu nii dii co k h i n ing tinam

gia l im c6ng viec co n ing s u i t cao w cac nuwc co t6c 6 6 tsng t r ~ r h g nhanh.2 Tuy v$y, viec d 6 bo n h h g s u p h i n biet d6i xir n i y met cich 15~1

dai dhi hhi phi i x5y dcmg ccic th6 chk chir~h thirc r6 rang, n h ~ r 1~1$t ch6ng p h i n biet d6i xir." ch;ng hgn, cac chuong tri& ch8ng kji thi 6 ~n

0 6 , tuy kh6ng phi i l i ~ c nao cGng giup dat d~rwc hie11 q u i slj. dung lao dong cao nhit , n h ~ r n g d5 dat d~rwc met rnuc ti& quan trong la tao c o hei

cho c ic thinh vien 6 nhimg ba tee hay d;ng cAp khac nhau. C i c co lnei nay gB~n co k h i n ing dai dien v& chinh tri vk viec I im trong

chinh quy;^.n, la nhimg ciii m i nhigu ng~rbi s@ kh6ng tln6 dat duqc n6u kh6ng c6 c5c ctnuong trinh noi trPn. Vi th;, c6c Iu8t nBy co th6 mang lai cho cac nhom thigu s6 c i k h i nsng gop 9 Inn tham gia vko c6ng viec xiiy dcmg va ci i cach ci5c th6 ch& th t r ~ r h g .

Su htji nh$p giua t h e c h e ch inh thirc v i t l i6 chg ktihng chinh thbc

" , Viec xiiy dung n16i lien kkt giua c i c the chi. chinh thirc va kh6ng chinh thirc la n16t ph~rong

thirc hicu q u i n h i m chng c8 s v thinh c6ng cila th6 chk chinh thirc." Met phuwng t h k la, sir d ~ n g cac co chk thuc thi hop d i n g v i trao d6i th6ng tin scin co trong nhimg ceng d6ng c6 quan he khing khit, ch,it chS. SIJ phBt tri6n c i ~ a c ic co ch6 tin dung tai nhkng v h g liinh th6

khac nhau tr6n th6 gi& cho th iy nhigu vi ~ L , I b6 ich. Cac hop thc xc? tin dung tai Dirc vao th6 k y 19 la nhimg trLmg gian tai chi& co hi& qua

giiia ngiin hang va ngubi n6ng d5n. Hoat dGng c i ~ a cac hop tac x5 nay b6 sung cho nhinng thoa thu$n hop d6ng chinh tl~irc clia ng in hang b ing c ic co chk thu th$p th6ng tin va dam bao t h ~ c thi kh6ng chinh th6c gilra cac thard~ vi6n c i ~ a hop t5c ~ i i . ~ Nhimg ngubi thu mua n6ng san tai n h i h Ihng k l~ac nhau d6ng vai tro c i u noi

t~rwng ~ I J tai cac v i ~ n g n6ng th6n clia Ind6nexia trong thsp kji 80. NhCrng trung gian nay h ~ ~ y deng v6n th6ng qua thi t r ~ r h g tin d ~ m g child1 thuc, va sau d o cho nl1iing ngubi thu mua hoat

dong vtri quy ma nh6 hcm vay lai, chi dua vio ca ch6 khang chinh thlic trong kjr k6t v i t h y thi h q d6ng tin dung." Trong th$p k? 90, c6c du i n tin dung n6ng th8n t h M c6ng tai Anbani vtri su h8 tru cfia NgBn hing th6 gibi, 62 sh dung nhiing chudn muc cfia cang dang, 66 1 i thm quan trong cGa uy tin c6 nh2n b trong ling, d6 khuy6n khich nguM di vay hoin tri ti& vay.

Vi$c x2y d y g nhi3ng ti@u chu6n v& sAn phim lh mat c6ch kh6c 66 thi6t l$p m8i lien k6t giik chc h@ th8ng chinh thlic v i kh6ng chinh thlic. Mat vi du trong ljch'sil 1 i c6c hi$p hai ngh6 thG cang khu vuc vio thM kjr cu8i cfia ch6 do phong ki6n Trung QU&. C6c hi$p hai niy quy dinh quy c6ch s6n phdm v i ki6m tra chit l u p g sAn ph$m, do 66 d6ng vai trb ciu n8i v6i ngu&i mua b khu vuc chinh thlic. Hi$n nay, vi@c quy djnh ti@u chua?n tucmg ty cting tan tai giiia nhiing thu thG c6ng An DO tai bang Gujarat, nai mat t8 chllrc phi chinh phfi (SEWA) dZ giiip d 6 d h ling x2y d y g mot h$ th8ng d6nh gih chit l u p g nham dAm b6o n h h g sAn phdm lhm ra dfi chit lumg d6 c6 th6 ban d u ~ b ngoai viing.

(Chucmg 2 v i 7 dZ trinh biy d i y dii hcm v& chc ti& khuin chit luqng sin phdm).

Tr@n mat quy ma 16n hm, c6 mot s8 n8 lyc dang duqc tri6n khai 66 lhm cho cic th6 ch6 chinh thGc phii hqp vbi n h k g c h u h m y thinh hinh. ching han, tai c6c nuuc timg 1 i thuoc dja, c6c th6 ch6 tir thM thuac dja duqc x2y dyng lai nhim dim bHo phii hqp vtri thang 1$ dja phucmg. Mat vi dy quan trong 1 i su ph8 bi6n rang r2i cfia c6c ng2n hhng ~ a i giio 6 ch2u A v i chBu Phi (hap 9.4).

Mat diku chn ph&i ghi nhir 1 i n h h g th6 ch6 chinh thlic duqc x2y dyng d6 thay th6 hogc - th$m chi cGng t8n tai vtri th6 ch6 khang chinh thGc, ban dhu c6 th6 kh6ng c6 gi6 trj d8i vtri ngutri sir dung. ~ i h u nhy c6 nghia 1 i chn ph6i c6 thtri gian thi c6c thd chk niy mtri c6 thd thhnh tang. C6c chuin mvc kinh t6 - xZ hai phht tri6n nhZr sy hqc h6i vi bit c h u k trong xZ hai. N6i - chung, c6c chudn muc t h u h g thay d8i rht ch$m chap vh ch$m hcm nhi&u so vtri cLc th6 ch6 chinh thGc; c6c thd ch6 nhy c6 thd bi thay ddi b6i su k6t hqp nio 66 giiia nhu ciu thi truimg, y chi c h i tri v i n b g luc quin ljr. Do 66, c6 th6 sG 1 i

HQp 9.5 khan ngoan hcm n6u ~ tir dua ra chc th6 ch&

Giao duc d6i v 3 nguui Orma tai Kenia: Di6u chinh thlic v i cho ph6p c6 mat s8 thir nghi$m, chinh the0 n h h g chuin mqc d5 duuc thie"t l$p rai ttr 66 quy6t djnh xem h i d thlic th6 ch6 nio v h g chic c6 hi$u qui cao nhit.

- - -- -

06i v d nhihg n g d than gia d c d&m tOc Oma 6 Kenla $m6 dyc &inh If-& li +t bin d6 tram cdii, c& Mi nt Uuq~ dua ra l in dgu v io th)p kS, 1956, clung nnu khi @Ao a y ~ ph8 cap di trri. ttxinh I& by& v io t M p k3 1970; ~y 00 la, @e chlnh ~ U C mau mudn v d nn*g h u h r n ~ vh tt161-q &I I& ludbi cua c?h@ dhg, thm ck3 tt& ern h i d n ' t h m gin v i o cm *c M n nubi grh rut. M't ~ h i d u nguiri l6n tuBi c i i pkin dbi kjch liit gido dye $hi& thuc vi hg c& ring td $a hui hoai khd h h g kidm s6ng '$a h&. T h y vi i p d$t giho duc d t bubc, chinh phii r t ~ m sir wrrg d c tu tr&g d6 ffiuy6t ~ h u ~ dn a h U6 v& oac h4 gk dinh co Idri .n&g ,130 ccm cai t d tru&ng..Qcd trinh t h q b d c nLy da o h h g minh t & W g t i c h t ~ c6a g i b dgc, trm$ k k n g h cm d m su p h h . Qdi tn9nh mO tu p h k nhkg npk4 16n tu& kmg cQng dbng. Tbi cu€k nhiing e l m 1980, ad 1r6 (PR d&n ktltbng

tkhg (ling k t v;6 l i n tdng p h h dddi gi& dw chinh thin dZ M n Q cbn n h .

7

vgu6n: Ensminger 1994.

Chc hoat dong thi t r u h g duqc h6 trq b& su k6t hqp cfia c6c th6 ch6 chinh thlic v i khang chinh thlic. Tai nhiku khu vyc nghko kh6 tr@n thk? gi&, v i dac bi$t d8i vtri n h i h ngulri nghko, c6c th6 ch6 kh6ng chinh thlic, nhu chc mang lutri cong dang, 1 i nhiing th6 ch6 duy nhht p h ~ hqp, do vi@c c$n vtri ciic th6 ch6 chinh thlic tucmg d8i kh6 khin. Hun niia, trong nhihu t r u h g hqp, ngay c6 khi chinh phfi c6 th6 x2y d y g duuc c6c th6 ch6 chinh thllrc thi chi phi thyc hi$n cang vi$c niy c k g qu6 cao so vtri lqi ich thu d u ~ . ~ h 6 ch6 h a n g chinh thlic c6 thd cbn t8t hun th6 ch6 chinh t h k do, hogc 1 i chiing hi$u quA hcm trong vi@c dat duqc myc ti@u d6 ra, hogc 12 c h h g c6 n h k g dac di6m m i th6 chk

CHUAN MUC VA MANG L U ~ 235

chin11 thirc kh611g co. Nhimg trong n h h g trubng hop khac, cac th6 ch6 h 6 n g chinh thbc

co th6 ng5n c in SIJ phat tri6n c i ~ a thi trubng, nhu viec cac mang lutri kh6p kin han ch; quy m 6 va dien rang clia cac giao dich c6 th6 c6. 6 cac 11u6c dang phat trign, cac th6 ch6 kh6ng chinh thbc co xu h u h g thay th6 cho viec thi6u cac th6 ch6 chinh thbc. Trai lai, tai c i c nu6c phat

trign, cac th6 ch6 kh6ng chinh thbc vA cac th6 ch6 c l inh thbc co xu huirng b6 sung cho nhau.

Trong klu chc th6 ch6 kh6ng ckinh thirc dem

dkn cho ngirbi diin m6t con dubng d$ tikp c$n va h u h g l q i tir cac co h6i tr6n thj trubng c h g nhu ki6m soat rlii ro, thi chimg co th i cCmg loai trir

nhiing 11gu&i tham gia va chc d6i tac kinh doanh ti6m n h g . Cac th6 ch6 chinh thbc la r i t quan trong, d o chung co th6 x i r If dugc vtri nhGng nh6m ngu&i tham gia 1611 hun, va n6u nhu durn

th16t k6 tat, C ~ C th6 chk nay c6'th$ khuykn khich s u tham gia, chb kh6ng phii ha11 ch6 s u tharn gia, clia nh16u ngu& vao ttu trubng.

Viec ap d5t he thang lu$t phap chinh thirc vao mGt m6i trubng ma 6 d o viec th~rc thi hop d6ng kh611g chinh thbc dii la chuin muc, co th6 lam t5ng dang k6 c h phi gi i i quykt tranh chip (cac thli tyc phap If chinh thirc thubng r i t tan k6m) hay lam suy y6u nhimg hop d6ng ng im di6u ti6t cac m6i quan he cho ttri th&i di6m d o (kl16ng lam t5ng dang k6 hieu q u i clia phuung an thay th6). in ph i i liru f ttri n h h g v i n d6

nay khi xem x6t str phat tri6n clia m6t he th6ng chin11 thbc. Khi th6 c116 chin11 thbc thay th6 met

trong 1111bg chbc n5ng clia t116 c116 kl16ng chi~lh thirc (nhu tinh hie11 qua trong m6t giao dich nao do) h u n g lai kh6ng thay th6 dirgc

cho cac chbc n5ng kia (nhu chia si. rlii ro), thi cac nha hoach di1111 chinh sach c in ph i i f thbc d i y dil tac d611g clia phuong i n 111; ho Itra chon

kh6ng chi dun thuin ttri ciic kkt q u i kinh t6, ma con ttri n h h g tac d611g xii h6i vA chinh trl. ~ i 6 ~ do, 110 c6 th6 d i iu chin11 t6c d 6 thay d6i t116 ch6

hay xiiy d m g chc t h i ch6 b6 sung. Vi d1.1 v6 ciic loai chir-th sach lam suy y 6 ~ ~ m6i quan he trong c6ng d6ng la cac chin11 s5ch ling h6 viec d i tru

1105~ pha VCY chng d6ng n h i m tai dinh c u 11gu&i

diin tai cac vling t a t hun. Cac chinh sach nay co th6 lam suy y6u co ch6 thi h i n h hop d6ng kl16ng ckinh thirc, va d o 66, c6 th6 c i n d611 chc

th6 chk chinh thirc khac thay th6 cho viec thi hanh hop d6ng.

~ u 6 i cling, viec sir dung nhi6u hon chc th6 ch6 chinh thbc dbi h6i phi i xoa b6 nhkmg 11a11g

rao quy dinh qua h i , nhimg hang rao nay dii g6p ph in khuy6k khich c ic hoat d6ng kinh t6 kh6ng chinh thbc (chuung 1 v i 7). M6t v i n d6 thir hai va r i t quan trong l i ph i i co d i y dG cac chinh s6ch li6n quan d6n viec xoa m u chii va giao dyc, n6u h 6 n g thi ngu&i diin ciing

kh6 c6 th6 sG dung dugc cac t116 c h i c11ird1 thbc phbc tap.

Met trong n h k g muc tiCu cua met td- bao lii n im b i t duyc ciim cLia cSng chung vii th8 hifn n h h g y kiin do; met m uc tiCu khac lii gqi 1Cn cho m oi ngubi tinh ciim mong mu Bn v i met cai gi do cu th& vii muc tiCu thu ba lii dua ra cSng khai khSng h i s y s ft nh Cng sai pham.

Mahatma Gandhi

.hiing g h chkp d i u t i h vh tin iiic da c6 tu h m 2000 n5m truhc d2y du6i

tri6u dai n h i Hhn 6 Trung ~ u 6 c v i

du6i thbi Julius Caesar trong thbi ky La Ma c6 dai. Chc b i n tin vi6t tay hing ngiy do chinh p h i phht hinh, dua ra th6ng tin v6 chc vy xir

An, chc chiin djch qu2n s u v i nhiing thay d6i chinh trj. Sau phht minh mhy in sir dung cac

chG in dong v i o giua th6 kf 15, thumg m a

qu6c t i da tr6 thAnh dong luc chinh C ~ O SIJ phht

trign ciia bho chi 6 ch2u Au. Bho chi v6i nhiing th6ng tin v6 thumg mai qu6c t6 v i quing cho

xuit h e n 6 Dirc v i o n5m 1609 v i nhanh ch6ng

lan rang ra khip ch2u Au.' (Do viec kigm soht

th6ng tin ch$t ch@ c i a chinh p h i m i mai d i n

giua th i kf 19, chc tin iiic v6 chinh tri trong

nuhc m6i tr6 t h M mot bo ph$n d a bho chi).

Bho chi ciing tr6 thinh dong IIJC cho thumg

m a . Bbo chi mi& t i lai cbc hoat dong giao luu thumg mai, nhiing ca h$i v i riii ro ciia chc

tuyin d u h g bu6n bhn m6i. Quing cbo thuc

d i y nhu c iu v; s i n phim. Chc myc t h u h g

xuy6n tr6n bho v6 chc bho cho t i i chinh, t h i Q c

phh s i n v i chc vu xir &I chc n h i bu6n v i chc n h i

s i n xuit giup cho chc thumg g a chon lya dugc

cho minh d6i thc l im &I. it c i nhiing th6ng tin

n i y da m 6 rQng chc m8i lien kit thumg mai

vu@ ra ngoii nhiing tong d6ng v i hi@p hoi

thumg mai lien k6t ch$t che, do v$y khuy6n

khich s u canh tranh giua chc thumg gia v i chc

n h i s i n xuit tu chc qu6c gia khhc nhau. Ngiy nay, v6i tf 1e ngubi biit chii cao h m ,

c h phi in i n thip h m v i c6ng nghe truyhn

th6ng m6i (v i mang Internet), chc p h u m g tien truy6n th6ng ngiy cBng d6ng vai trb quan trOng trong viec th6ng tin cho chc n h i h n h

doanh, khhch hing v i chc n h i d i u tu. Chc p h u m g ti@n truy6n th6ng bang ti$ng dia phumg, d$c biet 1 i radio, da giup truy6n t i i th6ng tin v i xuc tiin thumg mai 6 nhiing thj

t r u h g bi chch biet v6 m$t dia 19. Vi d u 6 Ind6n@xia, viec phiit s6ng radio bang ng6n ngu dia p h u m g v6 gih c i n6ng s i n da giup phht trign thi t n r h g rau q u i cho chc n6n\g d2n c6 trinh do hoc v i n t h i p . ~ Trong khi 66, chc

phucmg ti@n th6ng tin dai c h h g nu& ngohi vh tohn ciu dang phit tri6n dZ cung chp c6c bit0 cho v& n h k g vhn d& kinh tb qu6c tb, g6p phhn 1hm chuydn dong c6c tM trutmg ti&n te v i thucmg mai qu6c t6. C6c ph~rcmg ti@n th8ng tin dai c h h g c h g cung tip n h k g th6ng tin v& c6c vhn d& chinh tri, dua ra Bnh s h g c6c vu tham n h h g vh cic chinh tri gia thibu dao dirt (hop 10.1), vh cho phkp moi ngutri c6 th6 phit bidu c6c quan didm khhc nhau v& qu6n tri qu6c gia vh c6i cich (chucmg 5 vh 6).

Nhir kh6 ning vucm rong m i phucmg ti@n buy& th6ng dai chiing c6 th& d6n duqc v& ngubi nghko vh be ph$n n h h g ngutri kh6ng the0 kip v& SIJ ph6t trizn ciia xZ hoi vh tao di&u kidn d6 ho c6 thd c6 t i h g n6i ciia minh. D8c bi@t c6 hi@u quA 1h c6c chucmg trinh ph6t thanh vucm t& c6 n h h g v h g nghko kh6, nui tinh trang mii chil cao. Vh nhb kh6 ning cung cAp n h h g th6ng tin kh6ng c6 b diiu kh6c, cic phucmg ti@n th6ng tin dai chGng c6 thd b6 sung cho he thang giio dyc hqc dutmg truy&n th6ng (hap 10.2). Vi du b Nicaragoa, mot chucmg trinh radio c6 tinh sing tao, day m6n toin cho cic hoc sinh bat ti&u hoc dZ giGp Ihm ting k6t q u i di6m ciia cic hoc sinh nhy, d$c bi@t I i d6i v& c6c h ~ c sinh b n h h g v h g n6ng th6n it c6 di&u kien the0 hoc b c6c t r u h g c6 chht luqng t6t.3 C6ng khai ho i th6ng tin qua cic phucmg ti@n th6ng tin dai c h h g c h g lhm cho c6c dich vu c6ng cang d6p h g t6t hcm nhu c&u ciia ngubi ngheo. Vi du b Braxin, cic biia i n trua tai trutrng hoc b mot bang d$t ghp t im IAn b n h a g bang khic. Nhb c6 phucmg ti@n truy&n th8ng dai c h h g m i gii c6 dZ duqc ciin bing b mGc gih thhp hcm chi trong vbng hai t u h .

Phucmg ti@n truy&n th6ng dai c h h g c h g c6i thi@n n h h g n8 luc chim s6c sGc kho; cang d6ng, nhu th6 hien qua thhnh c6ng ciia cic chi& dich giio duc v& cin b@nh th6 k? AIDS b Th6i Lan vh Uganda. C6c nghi6n ciru thuc nghiem cho thiy, vhn d& sinh s in vh sGc kho; ,

ciia phu nil s5 t6t hcm khi phu nil tibp c$n duqc v6i phucmg ti@n truy&n th6ng dai chGng, thbm chi 18 sau khi dZ tinh d2n su khic nhau v& gi6o

HQp 10.1 Vai trci cira p h ~ u n g tien truy6n th8ng dai chung trong vigc lam gihm te tham nhiing b Peru

Tham chi trong rn6t nuuc co nhi6u bien phap kidm soat chinh thuc va khdng chinh thuc ddi vui bao chi, ph~fdng tien truyen thbng dai ch~ing van co the dua ra Anh sang cac VL! tham nhDng va I im tang i , p ltrc nham giup cho c h g tac quAn trj duuc tdt hun. Vao thang 9/2000, mot &i truyen hinh dja phumg dB phat song mot doan bang hinh ve mot l5nh dao an ninh qudc gia h6i lo mot thanh vign &i I$p cfia qudc h& nham co duqc la phieu ilng h6 trong cu6c bo phi& cho cfiinh ph6 duung nhiern. CAu chuyen da Ian fang nhanh chong sang cac dn pham khac va duqc bd sung thBm bing cac bao cao ring, vi larrh dao an ninh no dang bubn ban vii khi cho I$ I uwg du kich Cblbmbia. Su phAt giac nay d5 dan d6n viec cach chuc nha lanh dao nay va vao thang 1212000 la sir t u chirc cua fdng thdng. ~ i 6 p sau cac su kign nay, T&g thong m6i trung cif d l tuy6n bd y dinh cire bng chong la; nan tharn nhung.

~ i e u nay cho lhay phwng tien truyen thBng dai chung co the" lam thay d6i d6ng c u tham nhirng c6a cac quan chuc nha nuuc. sang cach cbng bd thbng tin cho cdng chbng, phucmg tien truy6n thbng dai chirnglarn tang tinh minh bach trong cac b a t deny cha chinh phi;. Do vay nguy CL* b,i vach tri'n cac hanh vi tham nhing la cao hun neu co he thdng phucmg tien truyen thbng dai chi~ng hi& qua. Ptnfung ti& truygn IhZKlg dai chung cDng gibp xAy dqng l6n su d6ng tam nhdt tri chung can th~et de cMhg lai tham nhDng - taa ra su phan doi trong toan ~ h@, gay ap I$ bUGc cac ddi tuung tharn nhiing phi i t u chuc - va nhu v$y la lam t5ng cac hinh phat d6) vdi hanh vi !ham nhcng.

duc vh thu Phucmg ti@n truy&n th8ng dai c h h g ciing c6 vai trb trong vi@c giio duc c6ng diin - mot nghicn c h b ~6txoana cho thhy, cic chucmg trinh truy&n th6ng dai c h h g v& chinh phG, c6c thii ~ L J C ciia n6 vh c6c quy&n c6ng diin dZ l2m tZng ding kd ki6n thGc ciia ngubi diin v& cich thirc ho c6 thd tham gia vho n h h g hoat dong ciia chinh phL5

Phucmg ti@n truy&n th6ng dai chiing ciing c6 th6 Anh h u h g d i n v in ho6 v i chinh tri, h6 trq SIJ thay d6i th6 ch6 vh su ph6t tri6n ciia thj trutmg. Th6ng tin c6ng khai c6 thd thGc d i y c6i cich th& ch6 th6ng qua viec t6c dong vho dang ca cGa ngutri diin vh th6ng qua vi@c chia sii ki6n th6c cfing nhu quan di6m. Th6ng tin m& c6 th6 Ihm thay d6i con ngutri vh v in hoi - v i tao ra nhu ciu v& cic thd ch6 m6i. Th6ng tin v& c6ch

thirc hoat dGng c i ~ a c i c th6 ch6 khhc c6 th6 thilc

d i y viec tranh lu$n c6ng khai v i h i trg cho c2c hi1111 deng t ~ p t116. Khi niing ti6p c$n t6t lion vui t i t c i cac p h ~ r m g tien truyin th6ng dai chung, bing cii ti6ng dia pli~rong v i ti6ng nu&

ngoii, c6 th6 clio p11i.p cac nh6ni xi5 h$i 16n tieng g2y s13c 6p nh im tao ra nhcng thay d6i

trong c ic th; c11k v i cic chuin mlrc hbnh vi.

E; dgt d ~ r u c nhllrrng kkt q u i nHy - cai t hen diruc c6ng viec quAn tl-I nhj. n~ruc v i h6 tru thj trirbng - phtrong tien truy6n th6ng dai chilng

can ph6i dec l$p, tq chiu trich nhiem, c6 th; cung cAp cac th6ng tin x ic d j n g va phan anh duuc c i c qilan digm xii h$i khic nhau. Tuy nhiPn, t h ~ r h i g thi p h u m g tien truyin th6ng dai chilng kh6ng c6 1l11Crng phgm chi t nhu tr@n. T i d i sbhGu t$p trung, canh tranh bj lian cli6, sLr phy thuec vk thi chinh v i cac q ~ ~ y dinh h i doi vbi t l r d o bao chi dii bop meo viec c ~ i n g cAp cac th6ng tin v i c6 th i lam giam tinh d$c I$p. Kha n5ng tikp c3n th6ng tin y6~1 kern va nZng

I L J C han ch6 c i ~ a c ic n h i bao clllng 1Hm giam chi t l u ~ g ciia then8 tin. ~ u 6 i cung, thiku slr C G I ~

tranh ciing n h ~ r SF ngheo kh6 va tf 1e bi6t chir thip, ngu6n nh211 llrc va c6ng nghe y 6 ~ 1 kem, d i u c6 tli6 han ch6 slr ph6 bi6n c i ~ a phuong tien truygn th6ng dai chung.

Tuy r.lii&n, ph~rong tien truykn th6ng dai chilng ciing can phiii co cac llrc 1~rgng doi trong. Sir cant] t rarh trong ngA141 c6ng nghiep cllng

nhu rnct s6 hjnh tliirc d i k ~ ~ ti6t g i ~ p cho hoat deng truykn th6ng n2m trong t im ki6m soht.

C6c nh$n t6 chli y k ~ ~ lam cho phirong tien truykn th6ng dai chilng trb n@n hie11 qua trong viec tao ra c i c k6t q u i th6ng tin t6t hon vk chin11 trj, kinh t6 \la x5 h6i la str doc I$p @rn cA tinh ch i t tlr chlu trach nhie~n), ch i t I~rgng vii phgm vi bao qui t . C i c nh2n t6 n i y duuc thao lu$n b ddy. TliIl nhit, ph~rong tien truykn th6ng dai chilng c6 hieu q u i phdi d$c l$p. Muc 66 t ~ r

d o hay d6c 13p ciia phuong tien th6ng tin dai

c h i ~ n g chng cao thi ~nirc 66 tham nhiing cang thhp, bat ch$p slr khac biet \I& mirc t h ~ ~ nh$p c i ~ a mijt d i t ntrhc, v i p h i n h g tir phia cac t ic nhdn trong khu YLrc 1412 nuuc nhay ben h o n . T h u hai,

HQp 10.2 NIng cao chgt Iuqmg giao duc thdng qua

phumg tien th8ng tin dai chung Zr Panama

phirong tien truyin thbng dai c h i ~ n g c6 hie11 qiti phAi cung c$p c6c th6ng tin ch i t Iirqng cao. Ti@u chi n5y d ~ r u c xac dinh 1i k h i n i n g cung chp nhimg tl16ng tin ma chc thinh viGn tham gia t h ~ truhng trong xZ h$i Y@LI C ~ I I . Canh tranh giira cic h5ng truyin th6ng, viec tikp c+n d6 d i n g n h h g th6ng tin cii nh%n va c6ng c$ng va nang lyc vk bao chi la c i c nhdn t6 chil ch6t 6nh h u h g d6n chi t l u ~ g th6ng tin d ~ r u c cung tip. Va thir ba, ph~rong tien truykn th6ng dai chimg co hi& qua phai co mot pham vi hoat dong r6ng khsp trong xfi h$i. KhA nZng bi6t chti c ~ i a ngubi dzn, kha n5ng csn c5c c6ng nghe th6ng tin vj. SIJ loai b6 c i c r i o ch in ~ & L I mi? r$ng pham vi ]]oat d6ng c i ~ a pht rm~g tien truykn th6ng dai ch6ng.

Cac th6 ch6 h6 t rac6 th6 lam t5ng vai trb ciia phuong tien truy&n th6ng dai chung. Vi du, ni$c d u c ~ m g cbp th6ng tin c6 th6 2nh h u h g d6n hanh vi th61ig qua vi-c anh h u h g d6n uy

tin, n h k g n6 c6 th6 h a n g dG m+nh d6 l im thay d6i k6t qui. Mat ba m6y tu ph6p hieu qu i v i c6c ca quan di&u ti6t doc l$p c6 th6 gifip t b g c u h g t6c deng cGa truy&n th8ng d6n c6c k6t qu i 66.

S& h17u 12 mQt nhin th c6 finh quygt dinh chinh dzi vdi su dec I$p C6i gi quy6t dinh sy doc I$p? S6 h h 12 mot nhin t8 trung tiim, b&i chinh ngulri c h i s6 h h 12 nguiri kidm so6t c6c lu6ng th8ng tin v i do vey k h h u h g d6n k6t q u i v& xi4 hail chinh tri v i kinh t6. ~ i & u 66 19 giAi vi sao vi$c ki6m so6t c6c hZng truygn th8ng thulrng duwc t$p hung trong tay cGa s8 it ngulri hay 1 i mat s8 c6c chinh tri gia.7

Mot s8 nhh phdn tich Gng h$ sb h h nhh nu& trong 1-3d-t vyc truyhn th8ng cho rkng th8ng tin lh hhng ho6 c6ng tong. Khi dZ cung tip cho mot s8 kh6ch hing thi viec n g k cin n h h g nguiri kh6ng t r i ti&n mua th6ng tin c6 duwc th8ng tin 12 qu6 t8n kkm. Do vay hoat dang truy&n th8ng mang tinh thumg mai c6 xu h u h g cung tip l u w g th8ng tin it h m nhu c6u, b&i n h k g nguiri cung cip kh8ng th6 thu duwc l~ nhu* c6 nh2n nhu mong mu&. B6n canh d6, vi$c cung tip va ph6 bi6n th8ng tin lai phu thuoc vho SIJ t5ng l@n cGa I@ nhu*. Chi phi c8 dinh cGa vi$c thu th$p th8ng tin vh thiit l$p c6c k6nh phdn ph8i 1 i r i t 1611, n h k g khi n h h g chi phi niy dZ b6 ra thi chi phi c* bi@n cGa vi$c ph6 bi6n th6ng tin lai tumg d8i thip. Vi c6c 19 do niy, r i t nhi&u nukc di4 thyc hien t6 chllrc nginh c8ng nghiep truy&n th6ng thinh mat nginh dac quy&n thuac sb h h nh i nubc.

C k g c6 n h h g 9 ki6n kh6c h g ha sb h h nhh nubc d8i v6i c8ng nghiep truyan th8ng cho ring, hinh thirc s6 h h niy sE bio v$ khich hing. 6 mot th6i cyc, s6 h h tu nhdn bi coi lh nhim thao t h g nghnh c8ng nghiep truy&n th8ng bing vi$c chi phuc vu mot nh6m nh6 kh6ch hhng trong xZ hgi. N h h g jr ki6n trung dung hcm thi cho ring, viec nh i nubc s6 h h mot ,h6n nghnh c6ng nghi@p truy&n th6ng la

h o ~ ly, b&i c8ng c h h g cin c6 n h h g th8ng tin v& van ho6 v i gi6o duc hoac n h k g gi6 t~$ c8ng cong m i c6c h k g tu nh2n c6 th6 kh8ng cung tip. c h h g h+n, mot trong c6c muc ti@u cGa truy&n hinh c8ng tang b r i t nhi&u nubc chdu Au 1 i d6 d i m bAo vi$c ph6t s6ng n h h g chumg trinh duuc s in xuit tai dja phumg v i bAng ng8n ngti dia phumg.

N h h g ngulri chi trich c6c quan di6m tr@n cho ring, viec ki6m so6t cGa chinh phG d8i v6i nginh truyan th6ng c6 thz lhm m6o m6 v i thao hing th8ng tin the0 sy thi6n vi cGa chinh phG dang cim quy&n, l im suy y6u c6c thj trulrng v i l im cho c& tri v i kh6ch h h g kh8ng th6'c6 n h h g quy6t dinh dya tr@n ca sb th8ng tin cin thi6t. N h m g nguiri niy tin r h g , c5c v in d& niy sG hiu nhu kh8ng xiy ra d8i v6i c6c hZng truy&n th8ng tu nhiin, n h h g hZng nhy c6 th6 d6p h g tat h m nhu ciu cGa kh6ch hhng v6-i c6c th8ng tin c6 chit l u w g t8t h m .

CCY ciu s& h h tr8n th8 gi&. Mot d y 6n ti6n hinh phuc vu cho Bho c60 nhy dZ thu thap n h h g bing chirng m6-i v& ca ciu sb h h cha nam tbb6o v i nam dhi truy&n hinh I& nhit cJa t i t c i c6c nuuc trong s8 97 nubc duwc khio s6t (hop 10.3).8 K& qu i cho thiy, sb h h nhh nubc r i t ph6 bi6n (hinh 10.1). Tinh trung binh, nh i nu& ki6m soht khoing 30% cGa 5 tb b6o 1611 nhit v i 60% cGa 5 d i i truy&n h i 1611 nhit b n h h g nubc nhy. Nhi nubc c h g sb h h mot tjr I$ 1611 lh 72% c6c d i i phit thanh 1611 h i t . Them vho 66, s6 h h tu nhdn phin 161-1 b trong tay met s8 gia dinh h m 1 i do nhi&u c6 d8ng n im giii. Met s8 h b g truy&n th6ng tu nhdn c6 m8i quan h$ kh6 chat chE v6i nha nuhc th8ng qua c6c m8i quan h@ kinh doanh, gia dinh v i ch nhdn. Do v$y, i n h h u b g cGa ki6m soit nh i nubc lai cing 1611 h m niia. Sb hiiu nh i nubc cting thay d6i d ing kd giiia c6c khu vyc. ThBng thuhg , chinh phG 6 chc nu6c Ch%u Phi v i Trung DBng s6 h h c6c d i i ph6t thanh, truy&n hinh nhi&u hcm, trong khi 66 6 Nam My vh B ~ C

My thi quy$n s6 h h chc d i i ph6t thanh, truy&n hinh phin 1611 thuoc v& c6c gia dinh. M$c dii phin 1611 c6c nubc duuc khAo s i t cho ph6p sb

Hop 10.3 Do I v h g sq dijc Igp cfia nganh truy6n th6ng th6ng qua so" lieu v6 s& hCiu nganh truy6n th6ng

-- M n g ntia nfiidu di; sb'fh6 ch8 klrac, $6 ~leu ve' tmh B& I& cGa phuung 11Gn truygn thbng c&@ e8n nhhg danh $a &a cac rlhA ptdn tich M61 sb chi so Uuuc xay dUng v a hi s6 z d n dlen nhdi la do Freedom Hame dm ra tir c& cu& a o d l h ~ n g n&m 4 lly Q b& chi, Mi a6 nay Uinh @h 1w4t v6 rby4n (tlm &! dbah @ $44 va csc db&$ v l k , v$ &ie &MI hubg v i chint) RI u$ #MY 16 fdn ~ & n Y i !twin that'ig.

c g c S d ~ ~ r e ~ C ~ d ~ b ; ~ l j g ( b ~ r . ~ 6 ~ l ~ C r o jplry4n Wpg W g & h g W cd m@l sd b n &I&. Cge ti6 lh$wtAy v4 car bifi man8 tinR ehij @an. I m g rllo khecClMid thdm,qmh mhrqcW &yt$fi~g dIl& Y$ &mdc& dng IB vdn 46 &y ra nhiiw 1m4h MIIT &ng han, MO ~W&lbil* '3" chil Mi I& 7lIbWu sb t!iZil em, Qltitw~Lr v&l qbc sd RBLlv4 #tin lr), eie d Bp oky LYi fa &c cw a% rr;c (jo (w& ~h&g r@mg W ,kp&~tt$d15am~ttWtg~~r~vd nhOngsvWabipnh6 Iwtr @&I C& nuba V&V& m k ffeuahi hie h&ig &a t 6 1 n\dt $tin&& td dwng, chnhi sd d y ,&a rs @kt&& it ! h a ~ l l n ~ & ~ 1 k d t i r d r ~ a , 1 1 h 8 c 6 d ~ % m ~ ~ r q ~ d c r d n Uldn~

~ r o * 9 ~ 1 1 ~ t ~ i n g w v v ~ ~ h b ~ b ~ * W g ' - *re1 y& td W g , bWHI:fl&&t & d . qf ir t@ oh lmy& t~~~~~~~~ S w h e WQ t ~ g l ~ g BAIX d o nky & d 6 M I W ( ~ , ~w I&

gu61 ng8h 1my6n ~ d n p t3b -14@&~i&fiby d4 rim hlsu d ghl o h b Is) v6 Ed du 3 hd IJ Ww afrl truyh

hinh Ihi nhal va Mm t i f nha l bao ltKl n M (nairc % 16n 6 &y durn tinh lwng h g bang Ihr phin ngual xem va l h i p h i b @at Mnh) c5ng nhu c k &i pMt I k n h dislg dhu dllgc do I&ng b6l lvmg Khan gld Ngh~Bmniu &y chi xem xel

W& ~ 8 m &I 4 cply;i &I ~ 8 c t t b g dp,xitc al~ptlbg ~ d m l ~ & t ~ IJ&O re& ga'&qw quvh ~ ~ d ~ r ) h 8 1 1 $ q y r & & ~ ~ ~ r ~ a t m ~ q u a ~ Fb c.& h h 1~ *&.I hay WMg qum eBc lrunq $an v;B & ~28% ty me. C& Bun v) d n t M g t l iy duge pmn lqf theo tl% ctu ngudi nhm gh3 e!&n kl&, so& ,LB OM nU&, & dB hay gla dlnh, nglrbl Im Qng, &iig PMI cl'ilrih PI W'lM df@,fy W o i 0 ~ g ~ ~ i ( p b g m ~ a 6 an@ n b pl&n WI nM;Bu two ;?o p p & ~ v~Sm v& @ p k ) . Mgb@n y o a y c 6 n g x&y dyng FU@ chi sd 4nh lwng v4 sv g&y kke ol& cho& ph&q viBn 6 871 ruth dys lt8r1 &c MO cao c ~ U ! ban &a ui$ r h i hha d f6 d l b phirng v@fi khwdhgid~ h d & 6 i r & s d l i ~ u v B & h h n g $ ~ ~ ~ y h lh6ng km tiiit) d6n I@! d iihdlan td h h h&it.difn I1M h Hp & w#nh if& Wng, UW bl& !& & quy d(ph J dr W j m ttudn tw, ntGLmg c W g cOng BFt- x& Wh

~ M b ~ s b * f l f t h ~ ~ t t o ~ ~ n $ t ~ R * g ; S h p w ~ h y Q n thmg

hiiu nuuc ngoii d6i v& nginh truy$n th6ng hing d6u 15 d o ngubi nu& ngoii s6 him. nhung chi c6 10% trong s6 nZm t2r b60 hing d$u Tai sao s6 hi311 nh i nuuc trong truyin hinh v i 14 ph$n tr5m trong s6 n5m d i i truy$n hinh lai ph6 bi6n ha1 so vtri b5o chi? C6 1E btri truyan

'Ht6k;lQ f1 Ai su h d nganh truyQn thBng?

Su hiiu Bao chi S b h h truy6n hinh S& h h cac dai phat thanh lun nhst

CBng NhIln v i ln chling

4% 7 4% Nhln vien

Khac 0% 1% / CBng chung

Nha 6O%JA nutic ,I Gia dinh

34% ;ia dinh

57% Nha nuc

72%

Nhin vien

/ / chling 2%

Gia dinh 24%

Chu thich:Tj, tmng sir h a trung binh cGa narn la bao Ian nhat va n8m dai truyen hinh Ian nhl t 6 97 nuac. Nguon: Djakov, McLiesh va cac tac g i i khac 2001, tai lieu cu s6 c i a Bao d o phat trieh thegiui n8m 2002.

hinh c6 chi phi c6 dinh 1h hon vh c6 lgi thh kinh t6 the0 quy m6 1h hon. V i cGng cb 1E do chhh phG tin ring c6c t6 chiic truy&n th6ng thumg mai kh6ng s i n long d i u tu vho c6c thj t r u h g vCri luqng k h k gii kh6ng 1611 - c h k g han c6c chumg trinh phyc vy nguZri thigu s6, c6c thi t r u h g n6ng then vh v k g xa x8i hay c6c chuong tr'hh gi6o duc. Tuy nhi@n, bing c h h g thyc th lai kh6ng h g he l u b CL'I nhy. Tf I@ phhn trZm cGa c6c hing thuec sb hCiu nhh n u k v in cao, ngay c i khi dZ tinh t6i t r ~ n g s6 12 thj phin kh6n gii. ~ h u phuong ti$n th6ng tin dai c h h g do nhh nubc ssb hCm chi phuc vu n h k g thi t r u h g thigu s6 thi th phhn cGa c6c hing truy&n th6ng nhy sE nhb. Ben canh 66, chinh phG c6 th6 y@u chu c6c hing truy&n th6ng tu nh%n phuc vy c6c thi t r u h g n6ng then vh cung chp c6c chuong trinh giao duc v i v2n h6a th6ng qua c6c quy dinh di&u tiht 11on l i bing cich sb h k .

Met quan digm thii hai cho ring, sb h k n h h nuwc trong truy&n kinh cao hon do s v han chh v& t b suht ph6t s6ng. Vi th6, s6 1 i c6 hi@u quH h m n6u nhh nubc kigm so6t cac dhi truy&n hinh truc tihp thay vi di&u ti6t vi$c phiin b6 thn suht ph6t s6ng va gi6m s6t s u tu%n thG quy dinh nay. C6 rht nhi&u 9 ki6n tranh cii v& quan di6m nhy. C6c 9 kihn niy cho rang mat he thang d m giin c6c quy&n sb h k tii s i n 1 i dfi d$ khic phuc c6c v in d& can thi@p vio vi$c phit ~ 6 n g . ~ N h k g c6ng ngh@ quang ph6 di i rong qua v@ tinh v i c ip quang m6i cing l im cho quan digm nhy kh6 c6 th6 d h g v h g .

DGc quY&n sP d i n d6n ca'c kkf qua' thi t@ hon. C6 n h k g bing c h h g cho thhy vi@c ki6m so6t dac quy&n th6ng tin hay m k do s b hI?U n h h nubc cao Iim giim tinh hi$u quH cGa c6c phuong ti@n truy&n th6ng trong vi@c l im d8i trong cho n h k g hinh vi cfia nhh n u k . ~ h t qu i ph%n tich 97 nuwc trong nghi@n ciru tr@n dZ c h h g minh r h g , cic phuong ti$n truy&n th6ng b nhirng nubc c6 tjr 1$ ssb hCm nhi nubc cao c6 it tu do h m , nhu duqc phin Anh bing chi s6 tv do thhp h m ; vh c h h g c h g truy&n tii it th6ng tin v& kinh th vh chinh tri d6n moi ngubi hm. H m niia, nguji ta cbn nh* thiy r h g , sb hI?U nh5

nuwc v& truy&n th6ng c6 met m8i quan h@ nguwc chi& v6i c6c kht qu i v& kinh t6, chinh tri v i x i hGi. N6i chung thi sb hiiu nhi nu6c v& truy&n th6ng t h u h g ciing di kkm v6i. miic do tham n h h g cao h m , qu6n 19 kinh t6 y6u kkm, c6c th t r u h g thi chinh cham ph6t trign, quy&n chinh tri cGa c6ng d%n it h m vh c6 n h k g inh h u h g xhu h m v& mat x i hai d8i v& gi6o duc v i y t6 (kinh 10.2). 6 tit c i c6c khu vvc tr6n th6 gi&, m8i quan

h$ giiia kinh thfic sb hiiu v i cic k6t qu i tao ra v%n giii nguy@n gi6 trj, k$ c i sau khi dZ tinh t6i sv khic bi@t trong c6c miic thu h a p , miic do sb

Hinh 10.2 S6 hiiu nha nuuc trong nganh truy6n th6ng va tinh canh tranh thgp din tui nhiing k6t qu i t6i

S& h h nha nu& va hieu qu8 cba chinh phb

0,6

S& h131 nha nutrc vc bao chi (phhn trim)

S u hCiu nha nuac va chst l w g hoat dong di6u ti6t

S& h h nha nuac v6 bao chi (phdn trim)

Ghi chB: Hinh nAy dua ra s6 lieu v6 sb hiru nha nuuc tai 5 td bao hang dsu, duuc di6u chinh the0 t h ~ ph6n truyen thdng. Ngubn: Djankov, McLiesh va cac tac giH khac 2001, tai lieu ca sb c i a Bao cao phat tri& th6gi&i 2002.

h h n6i chung ciia nhi nuirc trong ngn kinh t$ vh mat s6 thuirc do v6 sy ty do chinh trj. at lu$n nhy quan trong vi cic nuirc ngh60, n h h g nuirc c6 muc da sb htiu nhh nuirc cao trong n&n kinh ta vh c6 c6c chinh phii chuy6n quy6n hon ciing rihi6u khd ning c6 f$ I@ sb htiu nhh nuirc cao trong linh vyc buy& th8ng.

Tu nh2n hoii c6 th6 liim giiim bGc guy8n. N h h g h$u qui ti@u cyc ciia s y ki6m soit nhh nutrc v6 th6ng tin th8ng qua hinh thirc sb htiu duuc n6u bat l@n qua kinh nghiem b mot s6 nuirc dZ nhin manh t h quan trong ciia hinh thuc sb h13~ 1 - i vyc truy6n th8ng trong viec tao ra 6p lyc qubn tri qu6c gia t6t hcm. Vi dy b M@hicB, tu n h b hoh linh vyc truygn th8ng vho nim 1989 lirn ting d h g k6 vi@c d m tin v6 cic VIJ b@ b8i tham n h k g c5a chinh phii vh n h h g chuyen kh6c m i trubc 136 chua timg duqc c6c dhi truy&n hinh vh phit thanh thu@ s b h h nhh nuirc tiat la. Viec dua th8ng tin nhi6u hon nhy dZi lhm tang 20 phin trim thi phin ciia cac dhi tu nhdn vh do v$y bu8c chc dhi nhi nuirc c k g phdi cung chp n h h g th8ng tin nhu v$y.Io Tucmg tq, mat d i i truy6n hinh m6i ra diri, thuac sb htiu tu nhdn 6 Gana n im 1997 d2 dua ra nhi6u th6ng tin v& c6c hoat dGng ciia chinh phii hcm vh d6nh gi6 v& c6c hoat dong nhy mat cich c& mb hcm."

Tu nhdn ho6 c6c phumg tien truygn th8ng thuac sb h h nhh nukc b cic nuirc trong thiri k$~ qu6 dG - duuc qu6 trinh hr nhdn hoi t h t r u h g tr@n quy m6 rang l h holl h6 try vh viec chuy6n giao kikn thlkc hi c6c nhh d iu tu nuirc ngohi c6 nhi6u kinh nghiem trong ngh6 bio - d i lhm s6 luwg th8ng tin thi chinh v i kinh t6 ting l6n nhanh ch6ng.Iz Tuy nhi@n sb hGu tu nhin cung c6 th6 han cha ty do trong 1-inh vyc truy6n th8ng. Vi du, c6c 8ng ch5 tu nh2n c6 quan h@ v6i nhh nuirc hay c6c ddng phii chinh tri, ho3c d$ bdo ve lqi ich kinh doanh ciia minh, c6 th4 ki6m soit cic luang th8ng tin. Vi du b Ucraina, cLc dhi truy&n hinh tu nhdn ci, m6i quan he v6i nhh nuirc dii d m ra nhi6u th8ng tin c6 l@ hcm v& ddng c8m quy&n trong thiri gian b iu c& so v& tic d i i truy&n hinh tu n h h c6 tinh dGc l$p

cao hon (hap 10.4). 6 m ~ t s6 nuirc My Latinh, hr

nhdn hoh d in t6i sy t$p trung thi trubng cao vh lhm gidm canh tranh' giiia cic phuong ti@n truy& th8ng hr nhln (sP duqc thio lu$n b p h ~ tigp theo). N6i t6m lai, d t ~ 1h ciia hr nhdn hay nhh nuirc thi s u doc quy6n hay sb htiu t$p trung trong nghnh c6ng nghiep truy6n thhng, nhb 66 cho ph6p ki&m so6t th8ng tin t6i b i t cir c i nhdn hay t6 chirc nio, d6u lim giim hieu qud ciia chc phucmg ti@n truykn th8ng trong viec cdi thien c6c kkt qud v6 kinh tk, chinh tri vh x2 hGi.

Hop f0.4 Hinh thGc sb h h . ~ nginh truygn th6ng anh h u h g de"n n@i dung th6ng tin: truang hqp Ucraina

-

N h h g ngudi giam sat b i u cu d l nMn th&y va ghi la1 nhirng bi6u hien thi6n v / rb re! cija cac phupng t@n truyin t h b g th@c cac h i m lhirc sb h h khac nhau trong cuec bau c l j t h g thdng Ucraina ham 1999. M$c du ta't c i cac dai iruyen hinh l h &u danh nhi6u thai g im hun ccho h g cir vi6n duang c h k so vdi sau irng c6 vien ddi lap nhmg dai truydn hinh thuec s6 hCiu cGa nha nuuc cd \hiri luang th8ng tin nhi6u hun bin va co suthien vi r6 rang trong Mi dung chuang trinh phat song. Oieu nay &y ra, b i t ch6p n h h g y8u d u phap Iy b@c cac d8i thuoc s& hCiu nha nudc phi i cung c8'p thBng tin co thbi l w n g c3n ~ h g va khdng thi6n vi. TP le tk53iuqng th6ng tin dinh cho h g c& vien duung chuc va t i fe thdng tin tich cuc ve h g c; vi6n nay co lien quan t r w tidp va thuan chi& v~ muc dh su hinr cca nha nuuc (bing trong hop).

T i 19 %

KInh Ngudri sb hiiu Cmpg th6ng Th6ng tin cu6i cung tin ve img tich eve v6

c t l vi6n img c l i vlkn duung chuc d m n g chkc

UTI Nha n d c 51 75 Inter Gia dinh (pho c h i 48,5 73

t/ch qu& hhi) 1+1 Qia dinh (+ 49% co" 34 5

phln kh6ng co quyin bd phi& c k nha nu&) 0

STB Gia dinh 23 40 - - - -

Chi thich: Cd phhn c i a lnter duac pWn bd ghn tuang d m g nhau - 33%,33% va 34% - cho 3 ca nhan trong d l ph6 chh tjch qudc hOi ndm gia 33% cb phan Ngubn: Vien phwng t i w thbng tin @i c h h g c M u AU

2000.

Cic t6 chcc kuy$n th6ng doc 1Jp cria n h d nukc. D6 giim su ki6m soht ciia nhh nuuc d6i v6i hinh thirc sb htiu trong linh vuc truy&n theng, nhigu nu& d i thigt lap chc t6 chirc truyhn thang qu6c doanh dac lap - m6 hinh t6 chGc m6i c6 th6 cung tip mat d8i trong d8i v6i c6c phumg tien truygn th6ng . Muc tieu la d6 cung cAp c6c chumg trinh lgi ich c6ng cong mh tu nhdn se kh6ng cung cAp, trong khi v in tr6nh duqc c6c nhuqc di6m ciia s y can thiep chinh tri vho linh vuc truy&n th6ng. Vi du, t$p dohn phat thanh truy&n hinh nu6c Anh (BBC) do nha nu& sb h ih . Ban linh dao t$p dohn nhy do cac quan chirc chinh phii chi djnh vh cKu tr6ch nhiem tru& chinh phii. Tuy nhien, dihu 1e ciia t$p dohn nay ghi r6 no 1h mat c6ng ty doc l$p, duqc bio d i m r6 ring trong di&u 1e vh n h h g thoi t h u h kem the0 lh s y kh6ng can thiep c i a chinh phli d8i v6i nai dung vh thbi luqng phht s6ng clia dhi c h g nhu c6ng viec qudn tri noi ba ciia dhi nhy. Dang thbi, ngu8n v6n chu tip cho d i i h iu h6t dhu fir cac khoin phi d ing kjr do nhh nuuc quin 19 chir kh8ng phii lhy truc fir ngdn s6ch nha nu&.

C6c nubc khac d i thir nghiem v6i nhting thoi thu$n con c& mb hcm d6 d i m bio tinh hr quykt clia nganh truy&n th6ng. Dai truy&n hinh nhh nu& AO, ben canh s y d i m bio hrang hr v& tinh doc l$p nhu BBC, con c6 r i t nhi&u nh6m kh6c nhau tham gia v io hai d6ng quin tri, vh trong hai dang quin tri c h g chi co 1/3 s8 ngubi lh do chinh phG lien bang chi djnh.13

Mot s8 qu6c gia phit trign, ching han nhu Eti6pi vho giiia n h h g nZm 1990, dZ th4rc hien nhimg m6 hinh tucmg f+r nham trao quyhn tu quy6t cho c6c dai truy6n hinh thuoc sb h k ~ nhh nu&. Con Benin d2 thi6t l$p mot u? ban gi6m s6t g6m cac nhdn vien nhh nuuc vh nhting ngubi kh6ng phii trong khu vyc nhh nu& d6 bio d i m ring, c6c ti3 b6o do nhh nuuc s b h k kh6ng bi nhh nu& can thiep.

Mot t r u h g hqp d6i nghich la Mianma. Dhi truyhn hinh lh nhht nu& niy c h u su ki6m so6t truc tihp ciia BG vZn h6a v i th6ng tin, con dhi 16n thG hai thi do quin d6i ki6m soit. C6c cu

quan ki6m so6t n2y c6 d i y dli quy&n lye d6 qu2n ljr v& nai dung vh tuygn chon hay sa thii nhin vien. Tumg ty, b ~u&cmenixtan, nha nu& ki6m soat truc tiap b60 chi, v6i viec T & ~ th8ng d6ng thbi chinh thirc la ngubi d h g d i u ci3c tir bao l h .

Mat vhn d& cin luu tdm d6i v6i cac t i chirc truy&n thbng clia nhh n u k c6 quy&n tu quy6t la s y doc l$p clia c h h g c6 th6 bi x6i mon din." Nim 1981, Chinh phli Dimbabue thigt l$p Quy cac Phumg tien Th6ng tin Dai c h h g (Mass Media Trust) doc l$p d6 quin ljr Zimpapers, tb bao qu8c gia duy nhht. Quy nay ngi len nhu mot giii ph6p sing tao, k6t hqp giiia yku t8 sb him nha nu& vh s;r qukn 1y dGc l$p v& chinh tri. Tuy nhidn, vho t h h g 6 nZm 1985 vB sau 66 lh thing 9 nZm 2000, chinh phii d i sa thii tokn bo ban lZnh dao quy d6 tri dda cho vicc ti3 bao nay dB d m ra nhibg th6ng tin kh6ng c6 lqi cho chinh phli, vh giu ddy chinh phli t h u h g xuyen can thiep vho c6c quykt dinh v& niji dung clia tu b60.

Chc nuuc dang phat trisn kh6ng phii la nhting nuuc duy nhit co sy can tkiep ciia chinh phii vao hoat dong ciia cac hZng truy&n th6ng sb h t h nhh nukc, n h h g h2ng chi dGc l$p bh ngoai. Nhung b c6c nu& dang phi t tri6n, v6i he th6ng c6c luc l u p g d8i trong k6m phit tri6n thi viec duy tri tinh dijc l$p cBng kho khZn h m . C6c kinh nghiem cho thiy, n6u kh6ng c6 n h h g cam k6t chinh tri vh c6c th6 ch6 h6 trq d6 duy tri quy&n hr quykt thi kh6 c6 th6 d i m bbo c6c noi dung cung cAp c6 tinh dQc l$p.

C7.ic qrty djnh dsi vcii c i c phrnrrrg lien tr.t,,,t;n

t h d n , ~ Tren khip th6 gi6i, c6c quy dinh ciia chihh phii - tir su tu do th6 hien tu t u h g do hian ph6p quy dinh dkn c6c lu$t doanh nghiep vh thug - d&u i n h h u h g d&n c6c doanh nghiep truy&n th6ng. it nhi&u quy dinh duqc dua ra nhim mvc dich cdn bang gitia ty do ng6n lusn v i bio vc quy&n l~ c6ng chling. Phin nhy xem x6t ba quy dinh nhu vay. Do. lh chp giiy phkp, lu$t v& nGi dung vh lu$t v& cac hhnh vi b8i nho va xuc pham.

PHUUNG T&N T R ~ N THONG 245

cdp gidyph6p. cAp phkp cho c6c hZng truykn thBng c6 th6 1h mat bien ph6p d6 ki6m soat nei dung. Dbi v6-i truygn hinh cin c6 met s6 dang phkp d6 x6c dinh cquy6n s b hiiu d6i v6i mat sb tan sb ph6t s6ng han ch6. Tuy nhien, rAt nhiku chinh phJ dZ mb rang he thang cAp phep vu@ qu6 mirc cin thi6t vi 19 do ky thu3t, bao g8m viec hp dat chc han ch6 v6 noi dung ph6t s6ng. Mat s8 han ch6 th6 hien r i t r6 jr d6, ching han c6c gi&y phkp ngiin cim viec ph6t s6ng c6c tin tirc dia phucmg nhu b DimbabuG. Mat sb han ch6 lai chi th6 hien ngam jr d?I 66, ching han nhu viec khBng gia han c6c

phep c6 nai dung ph6t s6ng kh8ng lhm vira lbng chinh phii.

KhBng nhu t r u h g h q tip phkp cho c6c dhi truykn hinh vh ph6t thanh, kh8ng c6 ly do ky thu$t nho dd can dbn phep cho c6c tb b60, do v$y muc dich chinh cia viec cap phkp nhy lh d6 chinh p h i tic dang t6-i c6c lu6ng thBng tin. 6 mat sb nuirc, b60 chi phii xin gia

han phep hoat dang hhng n5m. Vh c6c chii bGt ciia n h h g tb b60 c6 c6c bhi chi trich chinh phJ t h u h g bi buac phAi tir chirc truirc khi giAy phip duqc gia han. D6 tr6nh su ngung tre trong n h h g t r u h g hqp nhu v$y, c6c hiing truy$n th8ng phAi tu ki6m duyet nQi dung ciia minh.

Do v$y, loai b6 rho cAn cAp phkp cho b60 chi c6 th6 g6p phan d6ng k6 nh%m n%ng cao tinh cgnh tranh vh cAi thien nai dung thBng tin. 6 Hhn Q U ~ C , chinh phJ d i thay th6 y&u ciu tip phCp dbi v6-i b60 chi bbtg mat quy dinh ~IJ do hcm vho I&-11 1987, quy d m nhy chi y&u ciu d m giAn c6c nhh xu& bAn thBng b60 cho chinh phJ vk kb hoach ph6t hhnh b60 cJa minh. ~ 6 t qu i lh, sb luqng b60 hhng nghy t6ng tir 6 t6-i 17 dau b60 chi ri6ng b Seoul vh hang t6 c6c d i u b60 m6i duqc tung ra b c6c khu vuc kh6c ciia dht nuirc. B6o chi ciing trb n&n da dang h k , v6i c6c tb b60 dbi l$p, h g ha chinh phi , kinh doanh, th6 thao vh nhh thb, canh tranh cquy&t lict v6-i nhau.I5

cAp phep cho c6c nhh b6o ciing c6 th6 inh h u h g dhn nai dung truyhn thBng. N h k g ngubi (~ng ha vi@c cap phep nhy cho rang n6

dem lai lgi ich cho cBng chimg nhb khuyhn khich tinh tr6ch nhiem vh SIJ tu%n thJ c6c chugn muc trong c6c bhi b60. N h h g ngubi phin dbi lai cho ring viec tip phep cho phep ca quan quin 1y c6 th6 ngiin c h vi@c tuydn dung n h k g ph6ng vi6n c6 th6 dua tin khBng c6 lqi cho chinh quykn. Toh i n qu6c tb dZ Jng ha jr kikn phin d6i nay. Vio niim 1985, trong mat su ki@n buirc ngoiit vk mat ph6ng vi&n chua c6 phkp hhnh nghk 6 CBxta Rica, Toh Bn Lien My vk nh%n quykn nh$n thAy ring, vi@c cAp phkp cho c6c ph6ng vi&n dZ vi pham CBng uirc ch%u My v6 nh%n cquykn. Tuy nhisn, v$n c6 t6i hcm 1/3 c6c nuirc My Latinh quAn 19 ph6ng vi6n bing hinh thirc tip ph6p hay c6c bi@n ph6p chi dinh ph6ng vi6n.16

Lwat ve nai dung. ~ i 6 m duyet lh met c6ch can thiep truc tibp kh6c ciia chinh phii nhim b6p mko viec cung cAp th8ng tin, t h u h g lh th8ng qua c6c y&u cau ph6p 19 ciia c6c ca quan chinh phii d6i v6-i vi@c kidm tra trubc khi xuit bin hay truirc khi ph6t s6ng. Th8ng t h u h g thi ngubi ta dua vho 19 do bAo v@ c6c lgi ich v6n ho6, d6 dua ra n h h g han chb nhy. Vh c6 th6 c6 c6c quy d w v& nai dung phin 6nh su uu ti6n vg van ho6 trong khi v5n cho phkp c6 c6c quan di6m kh6c nhau. 6 Hh Lan, mat dao lubt vho n6m 1998 quy dinh chucmg trinh phuc vu c8ng c h h g phAi c6 it nhit 25% lh tin Gc, 20% v& cac vhn dk v h ho6, vh it nhAt 5% vk gi6o duc. Italia y&u ciu 50% c6c chucmg trinh ph6t s6ng c6 ngu?In g6c b ch%u Au.17 Nhung hien nay viec ki&m so6t thBng tin xu& bin tr&n mang Internet thyc sy lh mat th6ch thirc ca b in dbi v6-i c6c nhh quin 19 nai dung (hap 10.5).

Lu$t v6 ca'c hinh vi b6i nh? vi x ~ c pham. Luzt han ch6 c6c h h h vi b6i nho c6 th6 ngiin cAn digu tra b60 chi.18 C6c luzt 1e nhy lh cin thi6t d6 bio ve thanh danh cfia nhiing c6 nh2n vh d im bio su chinh x6c ciia c6c th8ng tin. Tuy nhien, c h h g c k g duqc sfi d g ~ s d6 bien minh cho hhnh deng g2y p h k ~ , h o c5c ph6ng vi6n b ri t nhi& nubc, tir 66 dir; d6n viec ~ L J

H@p 10.5 ~ i d m soht thdng tin tr6n lnternet

Mqng I n t m t dang tm'& mgt y, gia thng chua tlirlg c6 v6 luqng thdng tin va tin fk, do vay d i d3t ra thach,thuc I& cho cac chinh ph6 rnudn ki6rn soat thBng tin. Vi du 6 Lien bang NarnTu, dal phat thanh 892 bet dau truyen tin I6n lnternet khi chinh ph6 cd dong cGa dai n a y - ~ 1 q u i la lugng khan g i i c6a dai dg dat duuc rnQt con sd R h han nhieu so vdi tru& diy. d Malaixia, lnternet cung ca"p cac tin tuc Bong va ngoai nu&, n h h g th6rQ tin m i khang duuc bao chi chinh thdng dua tin.

Mot nghi6n cinr ve 107 nuac do ujl ban b b v+ d c nha bao thuc hien chi ra r$ng, co 17 nuuc ap @t n h h g ,kidm soat chat ch5 dbi vd! Internet. Co hai hinh thuc han che dugc ap dyng. Met s6 nuac - ching han nhu COng hoa dhn ch6 nhdn dan ~ r i e u Tian, lric, Mianma va Xiri - hgn ch6 viec truy c@p vao lnternet b&ng cac deu khoin trong lug! hinh sq. Mot g i i i phap m6m han la thi6t l$p bo ph&n doc quyBn cung ca'p djch VL! lnternet cca chinh phc,

' han chd v@c tmy cap vao mot sd trang Internet va kie'm soat thang tin tu nuac ngoai.

ki6m duyet ciia c ic phuong tien truy&n th6ng.I9 C6 ba vhn d& chinh c6 th6 giup d6 c8n b h g

giim y6u chu ph i i bdo ve con ngulri kh6i s u b6i n h ~ va viec khuyhn khich b60 chi di&u tra. in d& thh nhht li, lieu SF b6i nho c6 duqc xem l i tai hinh s u hay chi 1 i ldi diin su. Khi viec b6i nho duqc coi li, tai hinh s u thi cac ph6ng vi6n t h u h g phHi tq kijm duyet chinh minh.

in d& thir hai li, trong m6t vy kien v; hAnh vi b6i nho, ai 1 i ngubi ph i i c h h g minh SLI thst. 6 Dhc v i My, viec c h h g minh h inh vi b6i n h ~ lh c6 th;rc hohn tohn 1i trach nhiem c6a nguy6n don, d o 6 6 cic nhh b i o c6 kha n h i h tv d o trong cic bhi vibt c i a minh. Trai lai, 6 ~ h 6 Nhi Kjr, ngoai trii dbi vbi cic vy kien ch6ng lai cic vi6n chi'rc nhh nubc vh hhnh vi bi kien co li6n quan d6n s u thi hhnh nhiem vu cila nha chhc trach thi trach nhi@m c h h g minh s u thyc la cila bi don. ~ k u bi don kh6ng c h h g minh dugc minh v6 tiji trong cac trubng hgp nay thi i n phat s6 t ing I6n met nca. Di&u nay tao ra met dijng 1uc manh mP d6 cac nha b6o phi i tu gi6i han viec di&u tra c i ~ a mi rhZ0

in dg t h b ba li, lieu lu$t p h i p c6 b io ve cho c ic tuy@n b6 c6 tinh b6i nho li6n quan tbi chc vkn d& thuac lqi ich chung ciia tang d6ng kh6ng. ~ k u lust phap c6 b i o ve thi c ic nha b i o c6 th6 thyc hien tbt hon c6ng viec di&u tra ciia m'hh v6 n h l h g h h h vi dac do6n ciia chi ih p h i v i c6c hoat dijng kinh doanh kh6ng l inh manh. h Dij v i H i n ~ u b c 1i vi d y v& n h i k g nubc, m i ir d 6 hhnh vi b6i nho c6 th6 duqc b i o chtia tr6n ccr sir s y thyc nbu nhiing lbi b6i nho n i y dugc dua ra vi cpy6n lqi chung c i a cang d6ng. Cac y6u c iu dbi h6i phi i c h h g minh rkng cac tuy6n b6 b6i nho lh sai mat chch cb jr hay d o vb y, hay c6 muc dich xiu, c i n g c6 lqi cho s y 4 d o c i a cac n h i bio.

M6t lu$t c6 tinh han chb dsc biet dbi v6-i t v d o bao chi l i lu$t v& chc h i n h vi x6c pharr,, duqc d m ra nhhm b i o ve mat sb nh6m ngubi nhi t dinh, ching han hohng gia, cic chinh khich v i cac quan chirc chinh p h J kh6i bi chi trich. Th6ng thubng, lu$t v& cac hinh vi x6c pbam buec tai nhiing h h h vi l im t6n hai d&n "danh d y vh

gi6" hay thanh danh ciia c i &fin va t6 chbc nhht djnh, lh tei pham hinh s2r, b i t chip s y thuc l i th& nio. Mat nghi@n c h b 87 n~rbc cho thiy nhtkng lust nhu v$y v i n cbn ph6 bihn met chch d i n g ngac nhi6n, d$c biet 6 c6c qu6c gia dang ph i t tri6n.21 Cic nubc c6ng nghiep khan8 c6 lust nhy, hoGc c6 h u n g rht hihm khi s l i d w g . ~ % 6 nhung, irnhihu nu& dang ph i t trijn, n h ~ g lust nay la c6ng cu chinh duqc sii. dtmg dd g i y

nhigu cho cic n h i bio. 6 CGng h o i Arsp Ai CGp, 99 n h i b i0 vh n h i van d i bi buac t6i theo lust v& cic hinh vi x6c pharn trong vbng 12 thkng sau khi lu$t nhy dugc ban hhnh v i o t h h g 5 niim1995. Trong t r u h g hgp t6t nhht thi cac lust nay c ing 1 i 18i thbi, cbn te hon thi c h h g chinh 1 i mGt c6ng cu han chh h i khic dbi v6i s u d6c lsp c6a cic phuong tien truy&n th6ng. Di&u n iy 19 gi6i vi sao mat sb chinh phG, ching han Chinh p h i ~ c h e n t i n a v i Gana, d i tihn h i n h bZi bi, cic lust nhy.

Nh rTng ;ip luc tii chinh vi kinh tk kha'c Nhiing i p l!rc kinh t& cGng dbng thbi c i n t rbsu

cung tip th6ng tin doc l$p. Khi chinh p h i sb h h n h h g &-I bin b60 chi hay han ch6 vi$c nh$p khiu vh phin ph8i b60 chi, n6 c6 th& inh h u h g d&n n6i dung th6ng tin. C6c trq tip uu di i vh quing c60 lh mot c6ch kh6c d& inh h u h g t6i n$i dung truy&n thbng. 6 Camarun, chinh p h i tir ch8i quing c60 tr@n nhiing b60 do hr nhin sb htiu, sau mot s6 vy dua tin chi trich ph@ phiin. Vh b Uganda, vho th6ng 7/1993, chinh p h i dZ chm c6c cu quan nhh nuirc quing c60 tren tb nh$t b60 duy nhht thuoc sb h h tu nhin. Do quing c60 c ia nhh nuirc chi6m t6i 70 phin triim doanh thu quing cLo cia tb b60 nhy n@n di&u 66 dZ giy ra mat tic d+ng ti@u CIJC

nghi@m trong. Su h8 t r ~ manh me &a nhh nuirc tao ra dong

luc cho cic tb b60 dua ra c6c th6ng tin c6 lqi cho chinh phii ducmg nhi$m vh lhm giim vai trt, nguiri quan s6t c ia gi6i truy&n th6ng. 0 8 ngiin ch$n vi$c dua th6ng tin sai lech, m6i d8y Chinh p h i Mehic6 dZ ngimg vi$c bao chp cho b60 chi. Mot s8 chinh p h i b chiu Au, ching han nhu Chinh p h i Dirt, dua vho trong lu$t quy dinh ngin cim hoat dong tra chp tryc tiap cho c6c t8 ch15c truy6n thBng, nhim ngin ch$n khi niing cJa chinh phii lhm phucmg hai dhn tinh doc l$p cJa c6c t6 chirc nhy.22 Tuy nhi@n, mot s8 qu8c gia 6 Tiy Au vsn tru chp cho nghnh cBng nghicp truy6n th6ng. Ph6p tru chp cho c6c dhi ph6t thanh, n6u nhu lqi nhu$n cia c h h g tir quing c60 vh c6c hoat dong tii trq nh6 hcm 20% doanh thu. Do. c6c ti& chi d8 ph8n b8 n h h g k h o k trq ch? nhy b a n g lien he t r y tigp v6i nai dung truy&n th6ng n@n nguiri ta bi$n ha r h g , c6c khoin trq chp c ia c h i p h i nhy kh8ng lhm t6n hai d i n tinh doc l$p ciia truy&n th811g.~~

Doanh thu quing c60 tir c6c nguBn tu nhin t$p trung c6 th& c k g inh h u h g dan noi dung. Trong mot khio s6t gin d iy d8i v6i c6c nhi bho, c h i biit v i cac nhh di2u hhnh b60 chi 6 My cho thhy, hcm 1/3 s8 nguiri duuc h6i tri liri 2mg, th6ng tin sE kh6ng duqc dua ra n6u nhu n6 c6 th8 phucmg hai d6n doanh thu vh do v$y lhm giim vi th6 thi chinh clja hing truy&n th6ng.

Quing c60 tir c6c nguBn kh6c nhau chic c h h sG lhm giim tinh sai l@ch v& noi dung. 6 Nga, Vi$n Phit tri6n B6o chi v6i su h6 trq c ia Ng8n h h g ~ h 6 gitri, d i dho tao c6c nhh q u h 1j i b60 chi nhim tim kiam c6c ngu6n thi chinh doc l$p, thBng qua c6c hoat dong quing cio vh c6c khoin doanh thu tir det b60, do 66 c6 th$ giim su phy thuoc vho tru tip ciia nhh nubc, vh cii thicn tinh doc l$p trong c6ng t6c bi@n t$p.

C6c phucmg ti$n truy&n th6ng c6n c6 th6 lhm nhi&u hcm nCia trong vi$c h8 trq s u phiit tri6n cia c6c th/ t r u h g c6 tinh lien k6t vh kh6ng loai trir, n6u c h h g c6 khi niing cung chp c6c th6ng tin c6 chit lugng cao m i c6c thhnh vi@n tham gia t h t r u h g y@u cgu, do v$y phin h h .duuc c6c quan di8m, jr ki6n kh6c nhau. Phin nhy thio l u G ba nhin t8 inh h u h g d&n chit luqng cia truy&n th6ng. 0 6 1h canh tranh giiia c6c h b g truy&n thhng, khi n h g ti&p c$n t6i c6c ngu& th6ng tin tu n h h vh c6ng cong, vh ning luc con nguiri.

C,vlh tranh Canh tranh giCra c6c hing truy&n th6ng thrSlc d iy vicc phd bian c6c quan di&m kh6c nhau cho c6c cii tri vh kh6ch hhng, vh do v$y, ngZn c h k duqc vi@c mat hing c6 th& b6p mbo qu6 nhi&u n h h g th6ng tin m i n6 cung tip. Ngu& ta cho ring, su canh tranh tir phia c6c h b g huy&n th6ng nhh nuirc khuy&n khich c6c hZng tr.vy&n th6ng tu nhin cung chp c6c noi dung th6ng tin v in ho6 vh giao duc da d ~ g . ~ ~ Canh tranh giea c6c hing truy&n th6ng c6 m8i lien h$ mat thi6.t d&n vin d& si3 h h . Mot di6m bi t lqi ti&m t h g ciia c6c h k g tu nhin trong canh tranh 1 i vi@c chinh p h i c6 th8 tao nhi&u thu$n l+ hcm cho c6c hing truyin th6ng thuoc sb htiu nhh nuirc.

Tr@n thuc ta, v in d& doc quy&n chi v6i sb htiu nhh nuirc, do kh6ng c6 nu6c nho c6 tinh t r c g cac ttr b60 vh dhi ph6t thanh truygn hinh tu nhin giii vi th6 doc quy&n. Pham vi tac dong c ia doc quyan nhh nuirc trong c6c hing truy&n th6ng tr@n th6 gi6i cao mot c6ch d6qg ngac

nhi6n. Trong cuoc khio s i t 97 nuuc cho B60 c60 nhy thi c6 t6i 21 nu& (tit cA d&u l i nu& dang ph6t trign) c6 doc quysn nha nubc d6i v6i nhst b60,43 nulrc (40 trong s6 db 1h dang ph6t tridn) c6 doc quy&n nhh nu6c d6i v6i c6c dhi truykn hinh dua tin tuc trong n u ~ 5 c . ~ ~

N h h g bang c h h g dua ra 6ng h6 cho lap lu* rang, canh tranh trong nghnh truygn th6ng la r i t quan trong (xem hinh 10.2). b c6c nu6c c6 su dec quysn v6 truysn th6ng thi nhiing k6t quA va chinh tri, kinh t6 va xi5 h8i tbi te hun n h h g nu& c6 s u canh tranh trong nginh c8ng nghiep truy&n thhng, mot phin bbi vi c6c nu& c6 doc quysn t h u h g kC?m hi& qui hcm trong viec cii thien chit l u p g thg ch6 ( q u k tri). C6c s6 lieu c k g cho thiy, s u doc quy&n cfia chc h h g truygn th6ng nhh nu&, thsm chi kg c i khi c6 mot s8 hang truygn th6ng tu nhbn hogt d6ng, c6 th6 i n h h u h g d2n m6i quan he giiia c6c lubng th6ng tin vh c6c k6t qu6 trong nu&. Vi du, sb htiu nhh nubc v& truysn th8ng v6i tjr 1e 75 phin triim cting d i n dan n h h g k6t q u i tucmg tu nhu khi sb h h nha nu& v& truygn th6ng 12 100 phin triim. N6i chung, d8i v6i b60 chi, s b h h nhh nubc d&u gby 6nh h u h g xiu, cho dii c6 tinh trang doc quysn nhh nubc hay khbng. Nhung m$t khic, b nhiing nubc c6 tjr 1e sb h h nhh nu& trong Iinh vuc b60 chi cao, ciing c6 th6 c6 c6c ly do kh6c lhm cho chit l umg th6 ch6 y6u k6m. ~ 8 i v6i truygn hinh, doc quysn dubng nhu lh nguysn nhin chinh giAi thich h i u hat m6i quan he nhbn qu6 giGa sb h h nhh nu6c va c6c k6t quA tai trong hoat dong cfia d i t nuCrc.

Canh tranh gii3a c6c hang truy&n th6ng thu6c sb hi3u tu nh2n ciing c6 vai trb quan trong d6 nghnh truygn th6ng trb nsn c6 hieu qui. Khi c6 it canh tranh, c6c lu6ng th8ng tin chi phAn 6nh quan di6m cfia met nh6m tu nhin hay cfia chinh phii vh c6c hZng tu nhbn c6 th6 th6ng d6ng v6i nhau d6 b6p mko c6c.ngu6n th6ng tin. Su canh tranh giiia c6c hang trong nghnh c8ng nghiep truy&n th6ng d i m bAo gi6i theu duuc phong phii hun c6c quan didm chinh tri vh xi hei, vh tao ra deng luc m& m& dg cac hang truy&n th6ng dua tin the0 nhu c iu cfia thi

t ruhg . V6i n h h g th6ng tin nhu vsy, cfi tri, kh6ch hhng vh c6c nhh d i u tu sE it bi r6i ro hun trong c6c 1-mh vuc chinh tri vh kinh t6, vh c6c quan di6m cJa met s6 it ngutri - kd c6 quan digm cfia n h k g ngu&i ngh&o - c6 ca h6i duuc th6 hien t8t hun.

N h h g lsp lusn nhy dang nghy chng duuc quan tim do su t$p trung t h t r u h g trong linh vuc truysn th8ng dang tiing lsn trong th$p kf viia qua, d$c biet b chiu Au, d u b t6c dGng cfia c8ng nghe m6i va c6c cu6c cAi c6ch giim b6-t s u di&u ti6t c3a cac Su tsp trung c6c hang truygn th6ng hien b mlJrc cao. Theo cuec khAo s i t 97 nu6c duuc ti6n hAnh cho Bio c60 nhy, thi tinh binh qubn, 5 tb b60 l h nhit chikm 2/3 luqng b60 chi luu hhnh tr6n thj t ruhg , vh 5 hZng truygn hinh l h nhit chigm t6i 9/10 t6ng lumg kh6n giA.

Nhigu nuuc dang c6 khuy6n khich su canh tranh trong nghnh'truy&n th6ng bang c6ch ki6m so6t nguy cu tbp trung t k t r ~ r h g . b phin l h c6c nu& chbu Au, nhh nu& hgn ch6 trong kh6n gii vh lumg ph6t hhnh m i hang truygn th8ng (vh ngu& sb h h chiing) c6 thd ki6m soit. b DlJrc c6c hang truygn th6ng bi hpn ch6 t6i da 1h 3O0/0 l u p g kh6n gii trong nu&, vh con s6 nhy b Vumg qu6c Anh la 15%. N h h g lust 1e niy duqc thuc thi ra sao trong thuc t6, phu thuoc dang k6 vho n h k g quy dinh chi ti& trong lu$t. b Italia, c6c hang truysn th6ng bi gi6i han t6i 25% t l j trubng truysn th6ng tohn qu6c, nhung do nhiing kh6 kh5n trong viec x6c dinh $1e ngu6ng nhy n6n lu$t nhy chua bao gib duac 6p dung trong thuc t6.~'

TiCp r . $ t ~ tl~tirt,r,. fin cfing cgn,q

~ i 6 ~ c$n thang tin c6ng cong lh v in d; thi6t y6u d6i v6i c6c phucmg tien truyhn th8ng d6 c6 thg di&u tra c6c v in d& mot c6ch c6 hieu qu i vh chuy6n t i i tin tiic dgn c8ng chiing. Va bbi vi c6c luang th8ng tin t6t hun c6 thg c6i thien su phin b6 nguan luc, n6n chiing c6 th6 l im giim nhe nhiing bi6n deng thi chinh toAn ciu vh c6c cu8c k h h g hoing. ~ 6 t q u i lh, hien nay ngubi ta chii trong hon vho viec xby d m g c6c th6 ch6 c6 th6

PHUONG T@N T R U ~ N T H ~ N G 249

d im bio khi ning tikp c$n th6ng tin. ~8 hidu vh d u doin truuc su V@-I dang ciia thi t ruhg , nhh dau tu dbi h6i cb cic thbng tin c m xic vh kip thZri V& n h a g s6 lieu kinh tk vi mb vh tic chi sd thi chinh cJa cbng ty. T u a g tu, thbng tin VP 56 hiru tii sin, cic hpp d6ng ciia c&nh phG, chi tieu cJa cic co quan nhi nuirc, c6 thd giGp cho cbng c h h g gi6m s6t duuc cic quan chGc chinh phJ. N h h g thbng tin v& gii c i v i ti6u chuin s in phim gi6p nguZri ti6u d h g chon l q s in phim. N h h g thbng tin v& viec ki6m tra si'rc kh6e, kkt qu i hoat dong hoc d u h g vh cic s8 lieu v& m6i trubng, g i ip ngubi diin c6 duqc sq l q chon hpp 1y. ~6 lieu v& kkt qu i s6 biu cGa cic chinh trj gia g i ip cho cic cli tri dua ra n h h g chon lua d h g d& v& cic k g cli vi6n. Cic phucmg ti$n truy&n thbng cb thd chuydn tii ph8n l h n h a g thbng tin nhy nku c6 th& tikp c$n duqc thbng tin.

Mat nghi6n c h mi% d i p b Dbng Nam A cho biit, cb rht it cic nuirc ti& gAn d&n vi$c cho phkp tikp cijn n h h g thbng tin mh cbng c h h g c b g nhu cic h h g truy&n thbng quan t2m.2B Nghi6n c h nhy xem xkt vi@c d m ra 40 th6ng tin cbng cang ir cic nuirc g8m cb cic chi sb v6 sGc kho;, giio duc vh kinh td, c h g nhu thbng tin v& chinh p h i vh cic thii tyc toh in, th6ng tin thi chinh ciia cic hgng va cic quan chuc, nghn sich vh cic hqp d6ng ciia nhh nuirc. Philippin xkp hang cao nhit. xhp hang thhp nhht lh Mianma, noi m i th$m chi n h k g s6 lieu kinh t; vi m6 ca bin nhu GNP va lam ph6t c h g khbng phii lu6n lu6n duqc cbng b8. Cic thfi ~IJC

phirc d8i v& viec tikp c$n thbng tin vh cu sir ha ting thbng tin thi& than duuc xic dinh nhu lh mat v in d& chung cfia cic nuirc.

Khubn kh6 phip 19 h6 tru cho viec tihp c$n thbng tin la rht khic nhau giGa cic qu6c gia. Nuirc Anh cb truy&n th8ng bio v$ thbng tin v i dZ dua truy6n thang niy vho trong dao lugt cb ten Lu3t v6 ciic bi met nhi nu&. Dao luijt nhy cho phkp Chinh ~ ~ h f i c6 mat quy&n luc 1611 hon hong viec phiin loai v i h y ch6 su c$n th6ng tin. Cho tiri t$n nim 1989, th$m chi loai binh bich quy mh ThJ t u h g diing ciing lh mat

bi m$t nhh nuirc. ~ h t nhi&u nuirc i p dung mot s6 khia canh trong he th6ng phip lu$t ciia Anh c h g cb cic dao lu$t bi m$t nhh nuirc. Mat s8 nuirc, ching han Phigi, d% c6 cic buirc tikn h u h g t6i viec dua ra mot bien phip ty do hon d tikp cijn thbng tin. Mot s6 nuirc khic, c h L g han nhu Khia, Malaixia vh Xingapo vdn duy tri cic lu5t v& bi mgt nhh nuirc ciia ho.

Trong khi db, nhi&u nuirc s13 dung lu$t dd d im bio, chu khbng phii dd han chk su tikp c?n th6ng tin. Trong mot s8 trubng hop, chinh p h i d m di&u khoin tu do thbng tin vho hikn phip, hay vho trong cic h u h g d i n khic ciia ckinh phii hoac trong lugt v& truy6n thbng. Mat giii phip dang ngiy chng ph6 bikn 1h lu$t v& ty do thbng tin (FOI), bit buoc c6c be nghnh cfia chinh phi , toh in, cu quan di&u ti&t, quhn dai v i cic t6 chuc tu nh5n thuc hien cic chirc ning phip 19 phii coi vi@c ti&t la mat s8 th6ng tin nhu lh nghia vu. Luijt FOI c k ~ g cb th6 cho phkp tikp c$n mat s6 th6ng tin nhit dinh khi c6 y6u caul ching han chc thbng tin c6 nhhn do chinh p h i nim giii. Do lust FOI c6 xu h u h g di vho CL.I thd vh thuc tk hcm cic di&u khoin trong hikn phip n6n nb cb thd d im bio t8t h a khi nzng tikp can thbng tin c ia cic phucmg tien truy&n thbng. Vi du 6 Nspan, m5c dG quy&n d8i v6i thbng tin dii d ~ r w ghi trong hikn phip, nhung khi nHng tihp c$n th6ng tin tr6n thvc tk v in r&t kh6 khin, do khbng cb lugt FOI hay n h h g cu chi khic d& h6 trq cho quy&n nhy.

Vho nHm 1766, Thuy Di&n lh nuirc dAu tien i p d y g lu$t FOI. D&n nay dZ c6 44 nuirc cbng nghiep vh dang phit tri&n i p dung lust nhy. Lu$t FOI duuc thbng qua trong 10 nHm qua b hai phAn ba s6 nubc nhy, trong 66 c6 nhi&u nuirc dang chuy&n ddi, nui vi$c tiap cijn thbng tin trong qui khir bi han ch& nghiem ngef.'' R A ~ nhi&u nuirc khic, ching han nhu Phigi, An DO v i Nepan dang xem xkt viec ban hhnh dao lu$t FOI nham cii then cic dbng thbng tin.

Kinh nghiem cho thiy, lu$t FOI cb th6 c6 n h h g han ch& do su tu do thbng tin phAi d u ~ r tin dgi v& quy&n rieng tu c6 nh2n vh nhu ciu h ~ p 1p c h duy tri cic thbng tin vi muc dich an

ninh qu8c gia. Tuy nhi@n, mat s6 lu$t FOI c6 nhiing han ch; l h do sy mi& trir v i c6c khe hb .ph6p lu$t qu6 rang, dd vu@ qua mirc do vi lqi ich ciia c8ng chfing. Vi du, lu$t FOI duuc dua ra b Anh n2m 1999 cho phkp chinh phii giii lai c6c th8ng tin nku viec ti&t la c6c th8ng tin niy c6 th& dsn dkn sy kh& t6 c6c quan chbc c6 li@n quan. R6 ring di&u nay sE ki&m ch6 khi ning cJa chc nhi b60 trong viec di&u tra c6c vy An tham nhiing. B@ lu$t v& tikp c$n th8ng tin 6 ~ 6 n ~ K8ng, Trung Q U ~ C , duuc coi 12 kh8ng c6 hi& q u i do n6 cho phbp c6c ca quan nhi nu& duqc giii lai th8ng tin 6 16 khobn muc.

Mat han chk kh6c ciia lu$t FOI l i s y thinh c8ng cJa lu$t niy trong vi@c bbo d i m khi nZng tigp c$n thbng tin phu thuac v io n h g lyc thu th$p, xG 19, IUU trii. v i quin If th8ng tin ciia chinh phG. C6c chi phi lien quan c6 th6 1 i d k g k& - uhc tinh khobng 286 tri@u d81a m8i n im b My. V i do'thi6u mat ca s6 ha ting th8ng tin d$y dii n6n chi phi, thbi gian v i sy phbc tap trong

, viec c6 duuc th8ng tin c6 th6 1 i mat c in trb l h . ~ h i 6 u ning lyc dZ c h h g t6 la mot r io cin d8i vtri lu$t FOI, dac biet 6 c6c nu& dang ph6t trign. at nhdn t8 ntia v& ning Iyc I i khb ning cung tip c6c s6 lieu thang k6 c$p nh$t. Th8ng tin v& nh&g s6 lieu thang kc nhu tii chinh c8ng v i can c8n thanh to6n cin phii d i m bio tinh tin cay v i c$p nh$t thi mtri c6 th6 cii thien duuc s y v$n hinh cJa thi t r u h g .

Nhu trubng hqp Th6i Lan cho thiy, c6 th& mit r i t nhi&u thbi gian d6 thyc hien c6c lu$t niy do s y thiku hi&u bikt v& chGng (hap 10.6). Nhung viec xAy dung ning lyc qudn trj truy&n th8ng c6 th6 gifip vu@ qua duqc r io cbn niy. 6 Rumani, nhiing nB lyc d6 tang cubng ning lyc quin 19 v i cung tip th8ng tin ciia chinh phfi dZ chi thi@n d6ng k& khi ning ciia chc phumg tien truy&n th8ng trong vi@c cung tip c6c th8ng tin v& cbi c6ch kinh tk v i d i m bdo s y h8 tru ciia c8ng c h h g cho c8ng cuac cii chch n i ~ . ~

Th$m chi ngay c i khi d2i c6 lu$t FOI thi chc nh i bho c6 th& kh8ng dii ning lyc nghi@p vu d& dua tin v& nhiing v i n d& nhu tu nhdn ho6, cii c6ch kinh t& hay m8i trulmg. Mot s8 nu& dang

xG 19 v6n d& niy bing chch hu6n luy@n c6c nhi b60 v& nghiep vu b60 chi kinh t; v i b60 chi di&u tra. Mat d h h gi6 ciia Ngin hang Th; gitri b Uganda v i Tandania cho biht, n h k g khoa h u h luyen nhu v$y dd l im ting chit l umg tin bii tr@n bho v& vin d& tham nhGng.3'

Mb reng tam haat deng clia cac phumg tien truysn th6ng

~ i k ~ can vtri c6c phumg tien truy&n th8ng dqi c h k g v i c6 khi n h g cung cbp c6c quan di6m da dang th8ng qua truy&n th8ng c6 ti2m nang to l h trong vi@c h6 tra su phht tridn ciia chc thj t r u h g li@n k6t v i kh6ng loai trc. Nhung pham vi hoat dong ciia b60 chi, truy&n hinh v i ph6t thanh c6 sy kh6c bi@t d6ng k& giGa c6c khu vyc vtri nhau, trong 66 sy giiu c6 1 i nhin t6 quy&t djnh khi nang ti&p c$n ttri c6c phuong tien truy&n th8ng. Ti trung binh, c8ng ddn 6 c6c nu& c8ng nghiep c6 luqng b60 ngiy nhi&u gip 25 I& c8ng d i n b c6c nu& chdu Phi (tinh theo lumg b60 chi luu hinh - hinh 10.3). Th$m chi, the0 Hiep hai Bho chi ~ h ; gitri, trung binh mat tu b60 duqc ttri 12 ngutri doc c6 6 r i t nhi&u nu& chdu Phi. Khb ning bikt chii c h g d6ng vai trb quan trong, nhung th$m chi cb sau khi dZ tinh dkn di&u niy, thi sy c6ch biet trong l u p g bho chi duuc luu h2nh gifia chc nu& v in r i t l h . M8c d u 6 ~ c u a d o , cb GNP tr6n d$u ngubi va 1@ bikt chii d&u thhp h m so vtri Cang hoi MaxCd6nia thuac Nam Tu cti, nhung luqng b60 chi trong luu th8ng b ficuado lai cao gip 3 lin.

Ngubi xem truy&n hinh kh8ng cin phii bi6t chii nhung ho lai phii c6 c6c thikt bj, c6ng nghe dgt ti& v i dien. Ph6t thanh r6 h m , kh8ng dbi h6i mang lu& di@n v i c6 th6 duqc chuygn tbi dkn c6c viing xa x8i h6o lhnh, dkn nhkng ngubi h a n g bi6t doc, bikt vi&. Kh8ng c6 gi dhng ngac nhi@n la 6 ti t cd c6c khu vyc tr6n thk gi&, pham vi hoat dong cJa s6ng ph6t thanh rang rdi h m so vtri c6c phuong ti@n truy&n th8ng kh6c, v i radio 1 i phuong ti@n th8ng tin chinh m i ngubi d i n & nhi&u nuuc dang phht trisn c6 th6 c6 duuc. Sy ch6nh l@ch giiia pham vi hoat dong ciia radio v i c6c phumg tien truy&n th8ng kh6c

Hinh 103 Tjr 19 th5m nhgp ciia truy6n th6ng the0 khu vyc va so sanh giGa cac nu& OECD vui cac nuuc khac

Ltfu lhdng bao chi

T$ la lham nhap cha

T$ 18 lhdm nhap c6a

Chdu Phi Ch lu My Ch iu A va Thai Binh Cac n6n kinh 16 Trung Odng/ OECD (khdng phHi OECD) Duang (khbng ph i i dang chuyen d6i B i c Phi

OECD)

Chlj thich: Luu Ihbng bao chi = bao chi duac Ivu thdng hang ngay cho 100 ngubi; d Ig l h l m nhap cua lruy6n hinh = s d TIVI cho 100 ngubi; 618 l h l m nhgp cua phal lhanh = s d radio cho 100 ngubi. Ngudn: Cac chi s d phal lrien lh6 g i ~ nSm 2000.

mat muc gi6 cho mat tb b60 nhung kh6ch h k g c6 th6 chi phii t r i mat phin s6 tdn nhy n6u nhu doc b60 tai ch6. Vh c6c nhh tii trq qu6c t6 b2 h6 trq c6c trumg t im truy&n hinh nhim giQp cho c6ng chQng c6 th6 tihp can d6n nhi&u trang thi6t bi l i h lac v i truy&n th6ng b c6c khu vyc v h g s%u v h g xa.

N h k g n8 luc cJa c6c cang dang kh8ng vi muc tieu l~ nhuan dZi b6ng g6p quan trong trong viec tZng c u h g pham vi truy&n th8ng b c6c nu& nghgo hon, nhu dZ duqc c h h g minh trong hoat dong ph2n ph6i b60 chi b N6pan (hap 10.7). C6c hi@p hai phi lqi nhu$n dTi g6p phin lhm tZng d6ng k6 khd ning ti6p can c6c dhi ph6t thanh cang dang 6 c6c nu& dang ph6t trign nhtr c6c radio chay bing c6ch quay tay v i c8ng ngh@ v@ tinh. N h k g dich vu nhy dGc biet quan trong trong vi@c cung cAp c6c th6ng tin m6i v6 m8i t r u h g , giio duc, y ts v i c6c doanh nghi@p vi m6. C6c t8 chGc nhy c ing cung cAp met kenh d6 ngu&i d i n cda n h k g cong d&ng viing xa c6 th6 ph6t bi6u n h k g quan t im c i a minh vh chia s6 th6ng tin v6i c6c cang d&ng khic.

Thu ba, mat khung chinh sich ph6t tri6n rang hon c6 th6 thQc d i y s y ti6p can t6i c6c phuong tien truy&n th6ng. T k g $1$ bi6t chii c6 th6 m6 rang nhu ciu v& b60 chi. Thhnh lap hay cling c8 c6c trubng dho tao nhh b60 ciing gidp cho vi@c m6 rang khd nZng cung cAp th6ng tin. Xiy dung ha ting ccr s6 c6ng nghe cho truy&n th6ng nhu l ip dgt h@ th6ng c6p vh di@n thoai cho mang Internet hay phin c6c m6y thu radio, c h g lhm gia t b g khi nZng ti6p can c6c phuong ti@n truy&n th8ng. Vi dy b Hhn Q U ~ C , chinh phJ dZi p h k ph6i c6c radio nhu lh mat phin trong chuong trinh tZng c u h g khA ning bi6t chii trong d%n chQng. C h i s6ch n iy d% lhm ting d h g k6 khi nZng ti6p can tCri truy&n th6ng vh thQc d i y s u gia tZng nhanh ch6ng s8 l u w g dhi ph6t thanh cang dang vho n h h g nim 1960. Vh SIJ canh tranh gitia c6c tb chfic truy&n th6ng c6 th6 lim t h g khA n b g ti6p can th8ng qua vi@c cung h g reng rZi h m .

Cac th6 che" b6 sung cho truygn thbng

C6c phuong ti@n truy&n th6ng c6 thd sE c6 hi& qud hon n6u c6 cic th6 ch6 b6 sung cdng c6 s u

HQp 10.7 T5ng khA nang tigp cgn tCri cac phtrang tien truy6n th8ng: bao t u h g & Nepan

TU khi s6 bao d$u ti6n cua N6pan duac xuat ban vao narr 1901, kha nang ti6p c$n bao chi cua ngubi d5n bi har

chi; do s u ngheo doi. I? le b i d chir thap, va thigu phucmg t~en giao thBng v$n t5i. Muc llru thBng bao chi hang nnav

trung binh chi Cat 11 l a tr6n 1000 ngubi d5n va ngubi ac khu vuc nBng thBn cang khBng co kha nang li6p

I I I I ~ ~ thBng lln t u cac phuang tien lruyen IhBng. NSrr

1984, rnQl nhorn cac chuy6n gia lruy&n thBng d5 thikt l$p ien Bao chi Nepan, rnQl t6 chuc phi I@ nhu$n dd go[ $n rnb rQng nganh cdng nghiep lruyen thBng. Vien nay

--ng c$p cac khoa tiu$n luyen va n5ng cao nang luc cho

cac nha bao va cac to? chuc truy&n thBng. MQt lrong cac d u an thanh cBng nhal cua vien la t i

bao tubng Gaon Gharduac khbi d$u vao narn 1987 nhh mQl thu nghiern de tang luang lhBng tin cho khu vuc nong

1 . Ta bao duac in lheo cEr chir Ian va duac dan l6r

luung 6 cac dja diem cBng cQng, do v$y rnoi ngubi co thi doc cung rnQl Iuc. NQi dung la cac djnh hubng phal trien vui cac rnuc ve suc khoe cQng dbng, rnBi lrubng, nuac

u kien ve sinh va gibi. Gaon Ghar duac ph6 bi6n rat

I ~ I I ~ rai va hien d5 duac ph5n ph6i lai cac lang 6 tat c; 75 quan huy6n clja N6pan. Tb bao tubng nay da rn6 d~rbng cho cac d u an tuang lu a Bangladet, An E)Q v i Pakixtan.

~gu61i : Vien Bao chi N6pan 2000

doc l$p vh chit l u v g ciia chiing vh hoat dong dua tr6n n h h g th8ng tin duqc chQng cung tip. N h m g mat khhc, su doc l$p d6 dua th8ng tin ra c8ng chiing mot c6ch tu do cin phdi duqc cdn bing nhb c6c he th6ng d i m bdo tr6ch nhiem c8ng viec vh tr6ch nhiem gidi trinh ciia c6c phucmg tien truygn th8ng. Mot s6 hinh thuc quy dinh ciia chi& phii lh cin thi6t (xem phin tr6n). Su tu ki6m so6t lh mot loai th6 ch6 ha trq kh6c d6 chc phucmg tien truygn th8ng c6 th6 v$n hhnh mot c6ch c6 hi& qud.

Cbc t6 chuc tu ki6m so6t dB duqc thi6t l$p tir ldu b mot s6 c6c nu6c c8ng nghiep, n h m g chQng chi m6i ra dbi b mot s6 nu6c dang ph6t tri6n. Guyana, Tandania, Torinid6t vh T8bag8 d6u dang xdy dlplg c6c hoi d6ng b60 chi tu ki6m so6t. Cbc hoi d6ng nhy thi6t l$p c6c ti6u chuin vg tinh chin thuc, su c8ng bing, t8n t r ~ n g ri6ng tu vh mot s6 ti6u chuin chung vg thi hi6u, vh sir dung c6c ti6u chuin nhy d6 dua ra

n h h g quy6t dmh ciia ho trong c6c t r u h g h q c6 su khi6u nai.

Trong nhigu t r u h g h q , c6c hoi d6ng b60 chi thay th6 c6c qu6 trinh xir h truygn th6ng. 6 ~xtrdylia, n h h g ngubi khi6u nai duqc y6u ciu ky vho mot tuy6n b6 ring hg sG kh8ng khi6u nai ra toh n6u nhu hg kh8ng thod man v6i n h h g quy6t dinh ciia hoi dbng. V$y thi di&u gi quy6t dinh s u thhnh c8ng ciia c6c hoi clang? 0 6 chinh lh n h h g h u h g dsn dao due lhm cdn bing giua tu do b60 chi vh tr6ch nhiem. Viec 6p dung c6c ti6u chuin phdi nhi t q u h . Vh c6c hang truygn th8ng phdi tudn thii n h h g quy2t dinh ciia c6c

hoi Cbc t6 chuc xZ hoi d i n su iing ho tr6ch nhiem vh ty do truygn th8ng c6 th6 tang c u h g hoat dong ciia c6c hoi d6ng nhy.

He th6ng tu ph6p vh c6c co ch6 hi& qud kh6c t r h g phat c6c hhnh vi sai tr6i c6 th6 b6 trq cho vai trt, ciia truygn th8ng trong viec cdi ti6n hoat dong q u k tri qu6c gia (xem chucmg 6). 6 Philippin, viec c6c phucmg tien truygn th8ng dua ra bnh s6ng vu c6c luc luqng qudn su nu6c ngohi v& b6 c6c r6c thdi doc hai dB dsn d6n mot cuoc digu tra do qu6c hoi ti6n hhnh, sau 66 lh mot cuoc digu tra ciia chinh phii, vh cu6i cung lh viec chinh phii ra lenh buoc phdi chim dirt hoat dong virt r6c thdi nhy. Nguw lai, c6c th8ng tin tr6n c6c phucmg tien truygn th8ng vg c6c hhnh vi tham nhiing b Ucraina dB kh8ng dsn d6n c6c cuoc digu tra the0 hoac buoc duqc c6c quan chuc bi cho lh tham nhting phdi tu chuc.% DO v$y, th$m chi ngay cd khi c6c ph6ng vi6n digu tra r i t t6t thi khd nang c6c phucmg tien truygn th8ng c6 th6 tao ra su thay d6i vsn bi gidm nghi6m trong, n6u kh8ng c6 he th6ng toh 6n hay c6c co quan thi hhnh An c6 hi& qud.

~ r u y g n th8ng c k g tao ra n h h g dnh h u h g l h hcm trong t r u h g h q c6c d ing ph6i chinh

tri, c6c cuoc biu cir d i n chii vh c6c t6 chuc xB hoi d i n su buoc chinh phii phdi c6 tr6ch nhiem trong hoat dong ciia minh. Viec truygn th8ng thdm nh$p rong r8i hcm vho dbi s6ng ngubi din, thQc d i y tr6ch nhiem cao hcm ciia chinh phii. Pham vi vucm rong cGa b60 chi, truygn

hinh vh truy&n thanh dgc bi@t quan trong khi ngubi d2n c6 th6 phii c6 n h k g su lua chon v& chinh trj dya tr@n l u a g th8ng tin m i ho n h a duqc. Chinh phG sZ1 d i p h g t8t hon nhu ciu cGa ngubi d2n khi c6 tr6ch nhiem giii trinh trubc n h w g ngubi d2n c6 d$iy dii th8ng tin.

~ r u y & n th8ng c6 th6 d6ng mot vai trb quan trong trong s u ph6t hi&, th6ng qua vi$c t6c d$ng vho d$ng ca cGa n h k g ngubi tham gia thj trutmg, nhu c6c h h g , c6 nhin hay c6c chinh trj gia vh bing i n h h u h g d2n nhu ciu dbi h6i thay d8i th6 ch&. C6c luBng th8ng tin, th8ng qua phucng tien truy&n th8ng, c6 th6. i n h h ~ r h g dbn quan di6m c6a moi ngubi, gi6m s6t hhnh dong c6a moi ngubi, vh do vay tao ra luc lugng h g h$ thay d6i vh cii c6ch th6 ch6. 6 c i c6c nu& dang ph6t tri8n vh c6c nu6c c6ng nghiep, b60 chi, ph6t thanh, truy&n hinh vh c6c phuong tien truy&n th8ng mtri nhu mang Internet dZ thGc ddy canh tranh trong c6c 1 - i vuc kinh t; vh chinh trj, vh giGp tao ra dong luc d6 c6c t6c nh2n nhh nubc vh tu nh2n c6 tr6ch nhiem hon. Vh truy&n th8ng cthg lhm cho con ngubi - bao

c i ngubi nghko - c6 th@m quy&n luc, b h g c6ch tao di&u ki@n d6 ho c6 thd phat bisu cac quan di6m kh6c nhau vh tham gia v io viec quin 19 nhh nubc c h g nhu tham gia vio cac l " i vuc cGa dbi s8ng kinh t& chinh trj.

~6 dat duqc n h h g k&t q u i nay, truy&n th8qg c h duqc doc lgp, phii dkn duqc v& moi ngubi vh phii c6 chit lugng - nghia la truygn th8ng phii c6 ning luc phin hh c6c quan dizm kh6c nhau, nhung cGng phii c6 khi niing d6 dua tin "6 c6c 1-inh vuc kh6c nhau, vh phii chju tr6ch nhi$m v& hhnh dang c6a minh. Vi$c ki6m

soat truy&n th8ng b6i bAt ch mat c6 nh2n hay mot nhom ngubi c6 th6 ngin cin khi ning cii thien hoat dong quin trj qu8c gia c i~a truy&n th8ng, trb thinh mat 6p luc dua lai su thay d8i v i l im cho moi ngubi trb n@n c6 tr6ch nhi@m hon. Th8ng thubng, c6c tic nh2n tu nh2n vh nhh nubc mong mu8n ki6m so6t c6c phucmg ti@n truy&n th8ng d6 co th6 i n h h u h g dbn n$i dung phat hinh v i phdt s6ng. 6 nhihu nubc, t i c nhh hoach djnh chinh sach c8 ging ki6m soht nei dung truy&n thang, th8ng qua hinh thhc sb htiu t$p trung hogc met ch6. Tu nhdn h6a va ntri 16ng s u ki6m so6t d8i vbi truy&n th8ng (chihg han nhu vi$c cho phep s u tham d u mtri cGa c6c hZng tu nhin) c6 th6 gilip cho c6c phucmg tien truy&n th8ng h8 trq t8t hcm thi trutmg. Mgc d 6 kh8ng c6 doc quy&n tu nhin trong nganh c6ng nghiep truy&n thhng, b mat s8 nu6cl mot s8 l u ~ g han ch2 c6c hZng truy&n th8ng tu nhin c6 th6 c6 s u ki6m so6t d6ng k6 d8i vtri nghnh c8ng nghiep truy&n th8ng. Quy dinh v& vi@c t$p trung co ths c6 ich trong trutmg h p nhy. ~ h u y ; n khich canh tranh trong nghnh cdng nghiep niy co ths giiip kizm so6t duqc th8ng tin v i khuygn khich viec dua ra c6c quan di6m khac nhau. N h k g phucmg ph6p khic, b8 sung cho cii cach, 12 loai b6 c6c quy djnh han ch& d8i v& linh vuc truy&n th8ng vh c6c thoi thugn v& tii chinh, d im bio s u tiap c$n mb rang d8i vtri th8ng tin v i x2y d w g ning luc b60 chi. Khi niing ti;p c$n rong rai c6c phucmg ti@n truy&n th8ng v i cac th; ch; bd sung - ching han mat b$ may tu phap v i cac co quan di&u tikt hieu q u i - c h g c6 hon ntia vai trb ciia truy&n th8ng trong vi$c h8 trq s u phat trizn ciia thi trubng vh tao cho nh2n d2n khi niing ti;p can t& cac ca hai tr6n t h trutmg.

ChG thich t5i li6u • tham khHo

B i o cio nhy sfi d w g nhigu thi lieu ciia Ngdn hhng Thk gi& vh tir nhi&u ngu6n khic. Cic thi lieu ca sb vh ph&t c h ~ thich

do cic nhdn vi6n du& dby thuc hien: Istvin ~ b e l , Cecile Aubert, Arup Bane rji, Erik Berglbf, Lisa Beinstein, Timothy Besley, John P. Bonin, Juan Carlos Botero, Penelope Brook, Wendy Carlin, Nazmul Chaudhury, Klaus. Deininger, Simeon Djankov, Cristian Pop-Eleches, David Finnegan, Heywood Fleisig, Tim Hanstad, Bernard Hoekman, Karen Hudes, Timothy Irwin, Roumeen Islam, Sanjay Jain, Hiau Looi Kee, Yoram Keinan, Leora Klapper, Jan Kleinheisterkamp, Jean-Jacques Laffont, Rafael La Porta, Zvi Lerman, Margaret Levenstein, Florencio Lopez-de-Silanes, Keith Maskus, Caralee McLiesh, Claudio Montenegro, Tatiana Nenova, Marcelo Olarreaga, Rowena Olegario, Katharina Pistor, Roy Prosterman, Raghuram G. Rajan, Howard Rosenthal, Brian Schwarzwalder, Paul Seabright, Andrei Shleifer, Warrick Smith, Charles Soludo, Valerie Suslow, Nicola Tynan, Ernst-Ludwig von Thadden, Alexander Volokh, Mark West vh Luigi Zingales.

Cic thi lieu ca s 6 cGa Bio cho nhy c6 th6 tim doc tr6n Internet tai http://www.world- bank.org/wrd. Cic quan di6m duuc trinh bhy trong cic bhi vikt kh6ng nhat thi6t 18 quan

didm ciia Ngdn hhng Th6 gi& hay quan didm ciia Bio cao nhy.

Nhigu ngutri, kg c6 n h h g ngubi c8ng tic hay kh6ng c6ng thc tai Ngdn hing ~ h b gi&, dH c6 n h h g I& khuy6n vh chi d i n cho nh6m tic gii. N h h g ngu& c6 t6n sau ddy d2 c6 nhihu nhan xkt vh d6ng g6p quy gii: Alberto Agbonyitor, Sadiq Ahmed, Zafar Ahmed, Emmanuel Akpa, Harold Alderman, Myrna Alexander, Nagavalli Annamalai, Lystra Antoine, Ismail Arslan, Ian Bannon, Kaushik Basu, Abhijit Banerjee, Luca Barbone, Maria Benito-Spinetto, Tim Besley, ~ee~ak'Bhattasali , Vinay Bhargava, Dominique Bichara, Milan Brahmbhatt, Lilia Burunciuc, Gerard Byam, Derek Byerlee, Robert Calderisi, Anthony Cholst, Paul Collier, Nancy Cooke, Csaba saki Maria Dakolias, Klaus Deininger, Shanta Devarajan, Christian Delvoie, William Easterly, David Ellerman, Peter Fallon, Gershon Feder, J. Michael Finger, Alan Gelb, Hafez Ghanem, Daniele Giovannuci, Ian Goldin, Roger Grawe, Avner Greif, Christopher Hall, Peter Harrold, Ronald Hood, Ingrid Ivins, Steven Jaffee, Cally Jordan, Satu Kahkonen, Mats Karlsson, Phil Keefer, Ali Khadr, Homi Kharas, Mylene Kherallah, Michael Klein, Steve Knack, Anjali Kumar, Victoria Kwakwa, Peter Kyle, Patrick Labaste, Jean-Jacques Laffont, Donald Larson,

Robert Liebenthal, Nora Lustig, Cheryl Martin, Ricardo Martin, Keith Maskus, Bonaventure Mbida-Essama, John McIntire, Oey Astra Meesook, Richard Messick, Nicholas Minot, Paul Mitchell, Peter Moll, Celesin Monga, Paul Moreno-Lopez, Ijaz Nabi, Mustapha Kame1 Nabli, John Nash, Vikram Nehru, Benno Ndulo, Mark Nelson, Peter Nicholas, Lucas Ojiambo, Nwanze Okidegbe, Fayez Omar, Guillermo Perry, Guy Pfeffermann, Robert Picciotto, Vijayendra Rao, Martin Ravallion, Thomas Reardon, Dirk Reinermann, Ritva Reinikka, Elliot Riordan, Richard Rogers, Antoinette Sayeh, Julian Schweitzer, Marcelo Selowsky, Mary Sheehan, Andrei Shleifer, Iain Shuker, Warrick Smith, Charles Soludo, John Staatz, Roger Sullivan, Frederick Thomas Temple, Vinod Thomas, Elaine Tinsley, M. Willem van Eeghen, Tara Vishwanath, Erich Vogt, Michael Woolcock, Joachim von Amsberg, Andrew Vorkink, Eliza Winters, Paolo Zacchia va Roberto Zagha.

Nh6m tac gii c k g xin cim on c6c ca nhin dZ tham d y vho c6c s y kien sau dby trong giai d o m I$p kg hoach v i vi6t b in thio cGa B60 c60: Hoi thio Berlin v i ca'c cu s 6 th6 ch6 cho mot nin kinh t i thj t m h g (t6 chirc nghy 23-25 th6ng Hai, 2000 tai Berlin, Dirc): Masahiko Aoki, Christopher Mark Armstrong, Bhuban Bajra Bajracharya, Pranab Bardhan, Jean- Christophe Bas, Robert H. Bates, Andreas Beckermann, Erik Berglof, Timothy J. Besley, Hans-Gert Braun, Heinz Bjihler, Paul Collier, Dieter Duwendag, Thomas Elhaut, Julian Franks, Thomas F. Hellman, Martin Hellwig, Michael Hofmann, Simon Johnson, Daniel Kaufmann, Ioannis Kessides, Gudrun Kochendorfer-Lucius, Jean-Jacques Laffont, Rolf J. Langhammer, Colin P.

Mayer, Claus Offe, Christoph G. Paulus, Katharina Pistor, Jean Philippe Platteau, Boris Pleskovic, Rudolf Richter, Jozef M. Ritzen, Hans-Bernd Schaefer, Wolfgang Schmitt, Kenneth Sokoloff, Joseph E. Stiglitz, Thierry Verdier, Robert Wade, Ralf Wegener, Jennifer

Widner, William Witherell, Thomas Wollenzien, Luigi G. Zingales va Michaela Zintl; Hoi thio Nghien cliu mria ht? (duqc t i chirc v io 17- 19 th6ng B;y, 2000 tai Washington, D.C.): Jean-Paul Azam, Timothy J. Besley, Gerard Caprio, Nicholas R. Crafts, David Dollar, William Easterly, Marcel Fafchamps, Alan Gelb, Cheryl Gray, Jose Luis Guasch, John Haltiwanger, Daniel Kaufmann, Tarun Khama, Homi Kharas, Jan Kleinheisterkamp, Jean- Jacques Laffont, Janet T. Landa, Rafael La Porta, Ross Levine, Florencio Lopez-de-Silanes, Keith E. Maskus, Ugo Mattei, John McMillan, Curtis J. Milhaupt, Paul Miranti, Pradeep Mitra, Roger Noll, Rowena Olegario, Santos Pastor, Guy Pfeffermann, Richard H. Pildes, Boris Pleskov~c, Jozef M. Ritzen, Jean-Laurent Rosenthal, Jennifer Prah Ruger, Friedrich Schneider, Nemat Shafik, Andrei Shleifer, Timothy Sinclair, Warrick Smith, Kenneth Sokoloff, Charles Soludo, Pablo Spiller, Nicholas Stem, Joseph Stiglitz, Richard Sylla, Shang-Jin Wei va Jennifer Widner; Hoi nghj tu vjn v$ vai trd czia

cic ph u m g tien tm$n th6ng trong pha't trkn (duqc t8 chlSrc ngiy 12 thing Tu, 2001 tai Washington, D.C.): Mahfuz Anam, Stuart Auerbach, Ana Elisa Luna Barros, Kenneth Best, David Black, Robin Burgess, Tim Carrington, M.G. Chandrasekhar, Luckson Chipare, Kavi Chongkittavorn, Diana Daniels, Sunil Dasgupta, Araceli De Leon-Herlihy, Stephen Fidler, Kristen Guida, Gary Hansen, Chris Haws, Nancy Hedin, Gracia Hillman, Craig Hobbs, Ann Hudock, Mats Karlsson, Hisham Kassem, Aristides Kattopo, Daniel Kaufmann, Tim Kemy, Reinhard Keune, Tatiana Khaborova, Mark Koenig, Ronald Koven, Dale Lautenbach, Georges Leclere, Jesus Meza Lueza, Rod Macdonell, Sokol Mici, Tahir Mirza, Gumisai Muturne, Rebeccah Nelems, Jenny Ng, Pippa Norris, Alfred Ogbamey, Dapo Olorunyomi, Manuel Orozco, Anil Padmanabhan, Rob Paul, Sharmini Peries, Guy Pfeffermann, Reuben Phiri, Nikolina Sajn, Danny Schechter, Petko Shishkov, Andrei

CHfJ TH~cH ~k L&U THAM &O 257

Shleifer, Frank Smyth, Rick Stapenhurst, Nicholas Stern, Leonard Sussman, Guennadi Tchernov, Fissehaye Tesfaindrias, Rich Thomas, Ricardo Trotti, K. Viswanath, Frank Vogl, Erich Vogt, Ruth Walden, Ting Wang,

Matthew White vh Ivan Zassoursky; HGi nghj tu v in v i cic he thbrig t u p h i p ( d u ~ t6 chiic nghy 18 thing NZm, 2001 tai Washington, D.C.): Elizabeth Adu, Nagavalli Annamalai, Ferid Belhaj, Sandra Bloemenkamp, Juan Botero, Chas Cadwell, Maria Dakolias, Alfredo Dammert, David Finnegan, Xavier Forneris,

Bohdan Futey, Heike Gramckow, Cheryl Gray, Linn Hammergren, Irina Kichigina, Bert

Kritzer, Alfredo Larrea-Falcony, Gail M. Lecce, Florencio Lopez-de-Silanes, Waleed Malik, Richard Messick, Peter Messitte, Isabelle Mouysset, Peter Murrell, Joe Onek, Brian

Ostrom, Friedrich Peloschek, Randi Ryterman, Andrei Shleifer, Nan Shuker, Visu Simadurai, Stefka Slavova, Loren Smith, Donna Stienstra,

Melissa Thomas, KO-Yung Tung, Donna Valdez, Russ Wheeler v i Steven Williams.

Ngohi cic SF ki@n tr6n, nh6m t ic gib cung t6 chiic cic hei th io tr6n vid6o v6i khin gid tii BZngladbt, Braxin, Ai C$p, Nh$t Bin, M6hic8, ~ a r g c , Nam Phi v i Thii Lan. Nh6m tic giA xin cbm on cic c i nh in sau: & Bingladkt: Abu

Abdullah, Abu Ahmed, Fakhrul Ahsan, Debapriya Bhattacharya, Abul Bayes, Tawfiq-e- Elahi Chowdhury, Shamsul Haque, Yussuf Abdullah Harun, Akmal Husain, Khushi Kabir, Zakir Ahrned Khan, Akbar Ali Khan, J.A. Maas, Sattar Man-dal, Wahiuddin Mahmud, John Moore, Hossain Zilllur Rahman, Latifur Rahman, Masihur Rahman, Rokia A. Rahman, Syed Abdus Samad, Phiphit Suphaphiphat vh Irene Wilson; & Braxin: Murillo de Arag60,

Reginald0 Oscar de Castro, David Fleischer, Paulo Springer de Freitas, Amaro Luiz de Oliveira Gomes, Katherine Hennings, Roberto

Shoj Ogasavara, Adriano Pereira Rubin Silva, Sergei Soares, and Silvia Valadares; & Ai C3p: Moataz El-Alfy Rashed, Hanaa Kheir El Din, Reda El Edel, Nagui El Fayoumi, Nadir El

Fregany, Hussein El Gammal, Laila El- Khawaga, Alia El Mahdy, Faika El-Rifaei, Hala El Said, Ganat El Samalouty, Nabil El Shamy, Amin El Sharkawy, Nermine El Sheimy, Mahmoud Aboul Eyoun, Ahmed Ezz,

Mahmoud Abdel Fadil, Samiha Fawzi, Laila

Gad, Ahmed Galal, Nemat Genena, Amina Ghaniem, Heba Handoussa, Aziza Helmy, Tarek Kamel, Sara Louza, h a h i m Moharam, Mahmoud Mohieldin, Heba Nassar, Osman Osman, Mohamed Ragab, Hoda Rashad, Darren Schemmer, Kamel Ahmed Sed-Ahmed

vh Magda Tantawy; & NhPt Bin: Koji Fujimoto, Yukiko Fukagawa, Tetsuya Fukunaga, Yujiro Hayami, Kaoru Hayashi, Kenichi Ishida, Shigeru Ishikawa, Masahiro Kawai, Fukunari Kimura, Naonobu Minato, Morio Miyazaki, Megumi Muto, Takakyuki Nakaya, Naoya

Ochi, Tosi6 Ogata, Kenichi Ohno, Kan Sato, Hiroko Shimizu, Toyomitsu Tamao, Ippei Yamazawa vh Toru Yanagihara; & MGhicG: Ismael DCraz Aguilera, Santiago Levy Algazi, Everardo Elizondo Almaguer, Jonathan Davis Arzarc, Salvador Kalifa Assad, Enrique Dovila Capalleja, Fernando Clavijo, Roberto del Cueto, Rafael del Villar, Carlos Elizondo-Mayer, Jorge Nicolon Fisher, Mauricio Gonzalez GGmez, Jose Gabriel Martinez Gonz6lez, Manuel Sanchez

Gonzalez, Gerardo Jacobs, Adriaan Ten Kate, Luis Landa, Lorenza M a r t h e z , Jorge Mier, Pedro Noyola, Ricardo Ochoa, Arturo Fernandez Perez, Dionisio Perez-JGcome, Cecilia Ramos, Federico Reyes-Herbles, Luis Rubio, Julio Santaella, Moises Schwartz, Jaime Serra, Manuel Suirez-Mier, Lucy Tacher, Francisco Barrios Terrazas, Guillermo Prieto Trevino, Fernando Sinchez Ugarte, Angel Villalobos, Ariel Yepes vh Alejandro Werner; & ~ a r b c : Abde-laziz A1 Mechatt, Mouatassim Belghazi, Driss Benhima, Azzeddine Benmoussa, Mohamed Brahimi, Idriss Chater, Hassan Chami, Omar Derraji, Sean Doyle, Ab- dessadeq El Glaoui, Ahmed Ghazali, Najib Guadira, Nezha Hayat, Said Ibrahimi, Abdelhakim Kammou, Karim Mansouri,

Abderrahmane Saaidi, Mostafa Terrab va

Abdellah Zouhir; & Nam Phi: Andre

Donaldson, Jonathan Katzenellenbogen, Daniel

Kekana, Richard Gerber, Mathew Glasser,

Mervin Gumede, Chris Heymans, Dumisani

Hlophe, Tom Lebert, Lot Mlati, Charles

Nevhutanda, Charles Okeahalam, Randy

Randal, a n d Mphanama Tshivangavho; & Tha'i Lan: Supoj Arewas, Peter Brimble, Pichart

Gesaruang, Ejaz Ghani, Somchai Jitsuchon,

Suwanee Khamman, Prasit Kovilaikol,

Angkanee Luangpenthong, Somnuk

Phimolsathian, Priyanut Piboolsravut, Poldej

Pinprathep, Nipon Poapongsakorn, Isra

Sarntisart, Orapin Sopchokchai, Suthirat

Vanasrisawasd va Porametee Vimolsiri.

C h h g t8i c k g lhm viec v& c6c luat sub cac

hang tong t6c v& Lex Mundi.

M$c dt i d2 cb neu d i y dli t@n c i a n h k g ngubi g i ~ p d& viio d a n h s6ch nhy n h u n g ciing c6 thk con c6 m e t s6 ngubi kh6c

d% d6ng g6p nhung do v8 y bi b6 s6t. Nh6m t i c g i i xin t i t c i n h k g ai b j b 6 s6 t tht? IBi, va mot l i n niia, xin d u q c th6 hi$n sy bi6t on t& t i t c i n h k g ngu% d 2 c6 d6ng g6p dbi v& Bbo

c60 nhy.

Chu thich

Ch urns I 1. North 1994; Coase 1937,1959; Williamson 1985. 2. CQc hoc gi i c6 cQc dinh nghia thd ch6 khQc

nhau. Dinh nghia dugc sir dung ph8 bikn nhit I i " ~ h d ch6 ... bao g6m cdc quy tic chhh thirc, cdc ring

bu+c kh6ng chinh th6c - c6c ti6u chuin hinh vi,

truykn th6ng, v i cbc quy tic h g xir ~IJ cling c8 - v i

cQc dac di6m thi hinh c6a c h h g (North 1991). Nabli v i Nugent (1989) ap dung cbc nguy6n tic bong cbc

nghi6n cliu v i Kinh t6 hoc ~ h % chk m& d6i v& cQc

nu& dang phQt tridn, cy thd 1 i xem x6t t r u h g h q clia Tuynidi. Trong djnh nghia cfia ho dk c$p d6n

vi@c cQc thd chk c6 thd khQc nhau vk m$t t8 chirc nhu

thk nio; tirc I i mirc 66 m i kh6i niem vk t8 chirc v i

cbc th6 chk c6 thd trhng nhau. Nhiiu thd chi trong, Bbo c6o niy ciing c6 cbc hoat dong kh6ng li@n quan

t& viec h6 trg thj trubng, vi du he thang hr phbp.

3. ThuGt nhii "hi@u qui" trong Bbo cQo niy c6

nghia 1 i hi@u qu i so v& muc ti@u mong mu6n.

4. CQc thd ch6 kh6ng chinh thirc c6 thd duqc thikt kk kh6ngchi dd the0 du6i met muc dich duy nhit: cu

thk chfing thubng nhhm muc dich phdn r6i ro

v i lei ich, cGng nhu cho phhp sbn xuit v i trao d6i.

ch ing han, mat nghi@n c t h v i t6m nuuc chdu Phi dG phdn tich cQc phucmg phQp m i nhu 66 cQc doanh

nghi@p bchdu Phi thu thsp th6ng tin v i thi h h h h q

d6ng v& cbc doanh nghi@p s i n xu&. Nghi@n c h niy n h a thiy vi@c vi pham h q d6ng kh6ng phii lilc

nio ciing bi trimg phat bing viec cit d13 quan he

kinh doanh. hit bai trong viec thuc hi@n h q dang

do c6c tinh huang vu@ ngoii t im kidm soit c6a d6i t6c kinh doanh d in d in c6c cucc d im phbn lai va

tikp Nc giao djch. N6i cQch khQc, he thang nay c6

tinh linh hoat v i c i hai b@n dku chia s6 rlii ro. CQch

chia s6 r i i ro kh6ng duac xQc dinh chinh xQc tu tru&,

nhung cQc chuin mqc ciing c6 inh h u h g t& kkt qui .

Trong cQc he thang chinh thirc, h q dang gi5a ngubi

vay va ngubi cho vay thubng duqc vi6t thbnh vin bbn, v i ngubi kh6ng trb dugc nq bi bi t bu+c phbi trb,

bi t k6 nguy@n nhdn gdy ra r6i ro vi ddu (m$c dh hop

dang c6 thd xQc dinh r6 cQc loai rlii ro n io m i m8i b@n tham gia giao dich phii chiu).

5. it nhi@n cQc t8 chirc c b g tham gia v io hoat

dang s in xu&. BQo cQo niy xem x6t cbc chirc ning h6 tra thi trubng c6a c6c t6 chirc.

6. Bi o cii o Phi t triin ~h $ 1998/1999: Tri th L?C

cho s u Phiit tridn thio lu$n tim quan trong ciia c6c th6 chk chia s& th6ng tin.

7. Chi phi th6ng tin v i thi hinh cao c6 th6 ngHn

cin hinh d+ng cQ nhdn hay tsp thd v i d i n d in viec bd 16cQc cah+i tHng phlic lgi. Vi du, phdt tridn tii s i n chung hay bio v@ m6i trubng c6 thd kh6ng tr6 thinh

hien thuc, do cQc chi phi th6ng tin v i d i m b60 hieu

Iuc thi hinh v i do moi ngubi kh6ng th6 th6ng nh6t

v6i nhau vk su dung hba giiia mirc da canh tranh v6i hqp t6c bong cbc hoat d+ng kinh t6 c i a minh.

8. Acemoglu, Johnson v i Robinson 2000.

9. Rodrik 1999. 10. CQc ngh6n c h tinh hu6ng b cQc nu& cho

thiy, cbc nu6c d iu Iim cho cbc ba lu$t dugc du nh$p

thich nghi V& diiu kien ri@ng c6a nutrc minh - hoQc

c6 d in cu dt4 quen thuec v6i cbc nguy6n tic ph6p 19 cab in c6a dao lu$t duac du nh$p - c6 khb ning xiy

d m g mat khung phbp lu$t hi& qu i cao hcm. Vi dy, Illst ctia PhQp duqc du nh$p v io ficuado v io thlri

~Hir TI-L~cH T& LIEU THAM &O 259

gian ~ 3 a 1831 v i 1881. Nhung do ngu&i d i n ficuado

hi& biht r i t it v& lu$t nay n6n n6 kh6ng duuc thich nghi hay phbt tridn. 6 chinh nu& Phbp, ncri m i cic

th6 chk p h i p lu$t d u ~ c six dung v i duuc bikt dkn

reng rli, thi lu6n c6 s u ph i t tri6n th6 ch& liPn b c . 11. Dlankov v2 cic t i c gii khic, s5 xuht b b .

12. Ngin hing ~ h 6 gi6i 2000a, 2000b.

13. Ngin hing T ~ C ~ 6 i 2000a. 14. Trujillo v i Nombela 2000.

15. Baker v i Tremolet 2000c.

16. Rodrik (2000) xem xkt t6i viec cic thd chi d i n

chli cho phCp s ing loc duqc cbc y t u h g t6t v i khuykn khich vi@c tranh lu$n v6 cbc muc ti& uu tien.

17. C i c hoc gii, k6 c i North v i Weingast (1989), dZ b i n v& tam quan trong c6a thuung mai n6i chung

trong vi@c khuykn khich thay d6i th6 chk.

18. Feder v i Feeny 1991.

19. Islam v i Montenegro 2001. 20. Rajan v i Zingales 2001, tai lieu c a s b clia Bio

ci o Phi t tri& Th k giin' 2002. 21. Besley v i Burgess 2000.

22. Caldwell trich d i n trong Olson (2000), p h h liri n6i dhu.

23. Noll s5 xuht bAn.

24. North 1993. 25. Andre v i Platteau 1998.

26. Israel 1987.

27. Aubert v i Laffont 2000, tai lieu c a s b clia Biio cio Phi t tn'& Th k gi& 2002.

28. Beck, Levine va Loayza 2000; Rajan v i

Zingales 2001, t i i lieu ca s 6 ciia Bio d o Phit hiin

~h k gitri 2002. 29. Rajan vB Zingales 2001, tai lieu c a s 6 clia BLio

ciio Phi t trign ~ h k giin' 2002.

30. Svensson 1998. 31. Easterly 2000; Alesina v i c ic t ic giH khbc 1999. 32. Eagerman v i Sokoloff (1994); Sokoloff (2000).

33. C ic khoin chuy6n giao xa hoi kh6ng chinh thlic c6 hai uu digm so v6i trq giGp x l hei (c6ng

ceng). Thii nhit, c6 th6 chc gia dinh hay cic cong d6ng sS. thu nh$n th6ng tin v6 nhitng ngubi n i o

dang nghko d6i t i t h a chinh phli. ~ 6 u nguyen

nhsn nghko d6i 18 bit ngb; h~ cung co t h i phHn h g

nhanh ch6ng h a d& thoi mZn nhu cau. Thii hai,

trong nhi&u t ruhig h p , c ic gia dinh v i ceng d8ng

c6 th6 thi h inh nhitng thda thusn trq gilip nghm - ho bi6t dugc khi n i o thi ngubi duuc nh$n tru gilip

kh6ng cbn kh6 khan n3a v i h d6 sP n g h g trq tip (Morduch 1999).

34. Rajan v i Zingales 2001, tai lieu c a s 6 clia Bio ciio Phi t trign Th k giin' 2002.

35. Pistor 1999.

36. Pistor 1999.

Chumg 2

1. Tu n5m 1965 d i n n5m 1988, t5ng t r u h g n5ng

sui t trong n6ng nghi@p c6 1iGn he r6 r h g v6i s u giim

slit 9 trong clia n6ng nghiep trong t ing s in l u p g c ~ g nhu t h g t r u h g kinh t6 cao h a n6i chung. Su

giim s6t 9 trong cfia n6ng nghiep trong t ing sHn

luqng, c h g nhu muc t h g t r u h g s in luqng l h nhi t

la 6 cic nu& D6ng A, tikp the0 18 My Latinh, Nam A v i chiu Phi c$n Sahara (Tumham 1993).

2. in d6 niy d u ~ c giHi quy6t 6 nhigu nu& bing

c ic to2 i n luu deng - nhung khoing t r t thbi gian giEa n h k g ldn to8 d i n c6 thd ciing g2y t8n thi t I h

cho nh3ng n6ng d i n m i s i n xuit bi phg thuec r i t

l h vao thbi vu. 3. Powelson 1998.

4. Nhu cbc vi dl! trong lich sG dz cho thiy, Bnh

h u h g clia t5ng n5ng su i t d8i v6i g i im nghgo d6i thd hien kh6ng chi qua h h h i r h g truc tigp clia vi@c tHng thu nhsp d6i v6i n6ng d2n m i cbn giin tikp qua vi@c

thu nhsp b n6ng th6n cao h a , l im t5ng cdu d6i v&

s i n phim clia dia phuung, v i d o v$y I im tZng thu nh$p clia chc thu thli c6ng dia phucmg, chc t h u a g

nh5n v i n h i cung tip dich vu. ~ u B i cling, t5ng nang sui t ciia lao dong n6ng nghiep ciing c6 nghia la cic

gia dinh sP kh6ng cdn phii c6 d6ng thinh vi6n dd lam cbc c6ng vi@c d6ng bng, d o v$y, cho phep trP em

duqc dau tu nhigu h a v i o giio d ~ c v i cho phCp

n h 5 g ngubi khic di tim kikm c a hei b cic viec Iim c6 nHng sui t cao h m .

5. Gi i c i hiiig ho i v i c i c v i n d6 thuung mai duuc

thAo lu& trong Ngin h ing ~ h 6 gi6i 2000h v2 mot s6 vin d6 lien quan t6i thi trubng lao deng n6ng nghiep d u ~ c d6 c$p t6i trong Ngin hang ~ h 6 gi6i 1995a. Met

thio lugn g i n d i y v& cic khia canh th6 ch6 clia nu&

c6 trong Saleth v i Dinar (1999). Cbc v in d6 li6n quan t6i tub ti6u c6ng duuc thHo lu$n d5y trong Hillel

(1987), v i riPng d8i v6i D6ng Au trong Branscheid

(1998).

6. Prosterman v i c ic t ic g i i khic 2001; Lerman 2000.

7. Soludo 2001, t i i lieu cu s 6 cJa Ba'o crio PhSt

kiin ~ h 6 gibi 2002 (WDR 2002).

8. c h i n g han, tham khbo Prosterman va chc thc gib khhc (2001) va Carter vA Yao (1999) c h g nhu cac tAi lieu tham khbo duuc trich d i n trong cac nghi6n

ciru nay. 9. Tham khbo de Soto 2000.

10. WDR 2000/2001 chi ra ring, kkt h~ quan di6m ciia nhi&u b&n li&n quan c6 th& cbi thi$n duuc

chit luqng v i s u b&n vCng cJa chc cuac cbi chch

ruong dht. 11. Ciing tham khdo Alston, Libecap va

Schneider (1995, 1996) v& cic t r u h g hap khhc d8i v6i vling bi&n gitri Amazon.

12. NgSn h ing ~ h k gi& 1999d.

13. Platteau 1992.

14. Soludo 2001, t i i lieu cu s 6 ciia WDR 2002.

15. Bruce, Migot-Adholla vA Atherton, 1994

16. Tham khbo Carter, Wiebe v i Blare1 1994;

Migot-Adholla, Place vA Olucoch-Kosura 1994; vA

Pinckney va Kimuyu 1994 17. Alston, Libecap vA Schneider 1995, 1996.

18. Siamwalla v i chc thc gib kh8c 1990; Feder v i cAc thc gib khAc 1986; Ng2n h h g ~ h & gi& 1999d.

19. Pender v i Kerr 1994.

20. Carter, Fletschner vA Olinto 1996.

21. Ensminger 1997. 22. c h i n g han, tham khdo mot nghi6n ciru hrung

tu v; chc nu& dang chuysn d6i trong Dale v i

Baldwin (2000).

23. Deininger 2001, tii lieu cu s 6 cJa WDR 2002. 24. Deininger 2001, tii lieu cu s 6 cJa WDR 2002. 25. Deininger 2001, tii lieu cu s 6 c3a WDX 2002.

26. Deininger, s5 xu& bbn.

27. Gabriel Kirkpatrick, "Rural Credit in North Carolina," c6 th6 doc ta i

<http://www.cuna.org/data/cu/research/irc/arc

hive4-l.html.>

28. Tuy nhi&n, 6 nhi&u nu&, tAi chinh kh6ng

chhh thirc v in d u ~ c nhi&u t ing l6p c6 thu nhgp khhc

nhau sir dung, kh6ng phu thuoc vao khb n2ng ti&p

c$n chc th6 chk chinh thirc. T r u h g h~ n iy d5 duuc

nh$n thiy trong nghi&n cliu v& tii chinh vi m6 6 Camurun v io dhu thap kq 1990 (Heidhues 1994).

29. CAc dang cu vA cu ch i d8i v& tin dung, ti&t kiem v i djch vu bbo hi&m c6 liCn quan chat chC v&

nhau. Vi du, n&u kh6ng c6 cic thi t r u h g bbo hi&m

chinh thirc, dang cu phbng ngua trong ti&t kiem c6

th6 d6ng vai trb d$c biet quan trong. Tuung tu, thi

t r u h g tin dung c6 th6 thuc hien muc dich bbo hidm nh6 n6 di&u hba tiCu dling. c h i n g han, mat nghien cliu v& c8c l ing 6 Nigisria nh$n th iy c8c

h ~ r p dhng tin dung phv thuac vAo bbn ch i t v i s8

l u ~ g chc cli s8c m i n h h g ngubi di vay bi t8c

dong; tr&n thuc t&, c8c h o ~ d8ng nAy k&t hap cd tin dung v i bbo higm (Udry 1990). Nhu v$y, trong

chucmg niy, tin dung 19 khhi niem d6 chi c8c dich

vu n6i chung nay, tru khi nCu r6 19 dang d& c$p

riCng t6i ti& kiem hay bbo hi6m.

30. Adams 1995.

31. Besley, Jain v i Tsangarides 2001, tii lieu cus6 c3a WDR 2002 v i Ijere 1986 (trich d5n trong

Adegbite 1997).

32. Besley, Jain v i Tsangarides 2001, t i i lieu c u s 6

ciia WDR2002.

33. Nghi6n cliu v& cLc n6ng d2n trong chc lang u

nam An Da nhgn thiy, khi quy m6 n6ng trai tgng, chc ng2n hang c6 vai trb quan t r ~ n g hun d8i v6i n6ng d2n so v& chc ngu&n tin dung tu nh2n v8n 12

n h h g ngutri cho vay ngng I5i trong ling, nhiing

ngubi h inh ngh& c i m d&, c8c quy bi&n nu, b ~ n bk vh th2n nh3n (Chimappa 1977). Di&u tra v& n6ng d2n 6 c8c tinh Sindh va Punjab 6 Pakitxtan trong

th$p kg 1990 ciing cho bi&t, n h h g ngubi chJ dht,

chc ha gia dinh giau nhi t diruc di&u tra, vay m u m hi chc th6 ch& chinh thirc vA cic thucmg nhin, trong

khi n h h g th dign nghko vA t i di&n trb t6 tirc vay

mu- c h i y&u ~ n h k g ngu& cho vay kh6ng chinh thirc nhuchc thucmg nhan, ch J d i t va ch6 cira h ing (Mansuri 1998).

34. Siamwalla v i chc t8c gid khhc 1990.

35. North (1991) cho ring s u phht tri6n ciia thucmg mai d u h g dai dii khuy&n khich s u phht tri6n

chc cu ch& thi hanh hap ding. ~ & n lufl minh, do ha

thip duuc chi phi g a o dich liCn quan t& thuung mai, chc cu ch& thi hanh hap d&ng lqi 1Am tang l@ nhugn

vA khuy&n khich s u phAt tri6n thucmg mai.

36. Tham khbo phin trinh bAy trong Meyer v i Nagarajan (2000) vA Swaminathan (1991). Bell,

Srinivasan v i Udry (1997) mi5 tb mat tinh h u h g

tucmg tu 6Punjab. C6 s u tucmg d i n g kh8 th13 vj g i i ? vhng n iy vA mi&n Nam nu& MMy thbi ky h$u chi&, khi chc m8i quan h$ n6ng nghiep thay d8i vtri vicc ra

dbi mat t ing 1% ngubi linh canh mi%, n h ~ g ngubi

~ H i r T H ~ H ~h LIEU THAM &O 261

m i nhu c i u d i u v i o ciia hg duqc c ic thumg nhin tii

tra (Ransom and Sutch 1977). Vbi t r u h g hap

Pakitxtan, tham khio Mansuri (1998). V6i t r u h g

hap Philippin, tham khdo Floro v i Ray (1997) v i

Fuentes (1998).

37. 6 miin B ~ C Xudang, n h k g ngubi cho vay thumg nhin cung tip tin dung dubi hinh thirc tri

trubc mat s6 tiin hay h ing hoi cho v! mha nsm t&,

mat he thang 12~1 dhi d u ~ g ~ ) i 1 i shayl. Hinh thirc]bu dbi nhi t cGa shaylli viec h g trubc ngG c8c hay hat

gi6ng b muc gii cao hon d i n g k$ so v& gii dv tinh

via vu rnua nirn sau. Ngubi di vay phii tr i na bing

cich t r l lai ma t s 8 l u ~ g n g i c8c v i o thbi di6m thu

hoach v6i gii tr/ b ing tiin t u m g d u m g v6i khodn

vay. ~ d u vv mua nirn nay t6t trong khi vy mua nirn

ngoii lai th i t b i t thi d o gi i thi t r ~ r h g d8i v6i n g i c8c giirn, ngu& cho vay cb th6 nh$n lai tir nirn d i n s i ~ l

l i n s6 l u m g h ing ho i m i anh ta cho vay

(Wilrnington 1955).

38. Siamwalla v i c6c t ic gii khic 1990. 39. s u x i u hb trong x l hai d8i v6i ngu6i kh6ng trd

duac nu cGng cb th6 c6 tic dung. Fleisig v i la Pena (1996), trich d i n trong Yaron va Piprek (1997), dua ra mGt vi du 6 Cbxta Rica, tai 6 6 c ic Canarios mFjc d 6 rniu ving, theo sau n h k g ngubi khbng trd n a d6

l i m cho hg c i m thiy xiu ha trubc c6ng c h h g . 40. Trong cic tb chirc tii chinh chia sP riii ro, nhu

cic nh6m tiit kiern v i tin dung lubn phi6n (ROSCA) v i c ic nh6m tidt kiem v i tin dung tich luy (ASCRA), v i c6c chumg trinh cho vay the0 nhbrn (trong d 6 uy tin ciia c l nh6m bi l n h h u h g b6i viec mat c i nhbn trong nhbrn khbng tri nu), vicc giirn s i t thanh to6n cGa nh&g nguhi trong nhbrn 12 yku t8 chinh ciia thbnh c6ng (chuong 9).

41. Met khic, Ngin hing Nbng nghicp v i hap t ic xZ n6ng nghiep &Thai Lan, danh gii rnuc pha t 1 i ba

tr im rn8i n i m tr6n tang s8 n a (Yaron and Piprek 1997).

42. H u h g d3n thqc td v6 tii chinh vi m6, cb b

tr6n trang Web <http:/ /fpsicdOl.worldbank.org/root/pub-

lic/990124-1.613/deb/fipsi/web/guide.hhn.> 43. Yunus 1994. 44. Jain vh Mansuri 2000. 45. Schreiner 2000, trang 22- 23. 46. MjcroBanking Bulletin, C ~ C s6 khic h a u ,

c h u m g trinh tii chinh vi m6, Vien kinh td, Boulder.

Colo.

47. Farrington 2000.

48. Waterfield 1999. 49. GTZ 1997.

50. Meyer v i Nagarajan (2000) xem xCt tin dung

n6ng th6n bc6c nu& chbu A; Yaron v i Piprek (1997) xem xkt kh6ng chi bchbu A.

51. Vi du. BAAC thfi nghiern v6i c6c khoin cho

vay t6i cic hqp tic xi, cac nhom v i c i n h h , v& cic y6u c i u thd c h i p v i thbi han vay khic nhau. Grarneen d i tiin hinh mat s6 d u i n tao thu nhep

khic nhu cic chuong trinh phy cung chp dich vy

Internet (Morduch 1999). 52. Webster v i Fidler 1996.

53. C i n g can luu jr l i , t r u h g hqp thinh c6ng 1611 nhit 6 chbu My Latinh, BancoSol b Bolivia, lai hoat dang chii ydu b vhng d 6 thi.

54. Trii lai, Morduch (1999, hang 1587), trich d i n

c ic nghi6n c h cho thiy tf Ie tr i nu trong cic chumg

trinh ngbn h ing l ing b C6xta Rica v i Bingladkt cao

h m b c6c cang d6ng v h g s iu , do khbng cb m i y phuong i n khic d8i v& n h k g ngubi di vay kh6ng

trd duqc nu. Vicc thidu cic phumg i n thay thd cung

cb th6 giii thich tai sao 1e t r i nu cao trong n h i h

chuong trinh, nhu Grameen, trong d 6 ch3 ydu cho

phu nu vay (Morduch 1999, trang 1583- 84).

55. Mat ngoai 1e dby, SafeSave b Bingladkt nhin manh tidt kiern.

56. Seibel 2000.

57. Barnett v i Coble 1999; Hazel1 1992. 58. Moseley v i Krishnarnurthy 1995. 59. Tham khio mat nghi6n c h v& khia canh 19

thuydt ciia b i o higm hai chi& trong Coate v i Ravallion (1993). Grirnard (1997) nh<n thiy c6 bing c h h g v& su chia sP riii ro giGa c i s mang lu& cung d i n tac b B6 sign Ngi. N6i chung, cic kigrn nghiem

v i s u chia sP rlii ro kh6ng chinh thirc trong pham vi

c6c l ing nhan d u m cb c ic bang c h h g hGu thuan,

mec d u viec chia sP rGi ro hoin toin khbng xdy ra. Tham khio di iu tra ciia Morduch (1995).

60. Udry 1990.

61. ~ i i u quan trong 1 i phdi nh$n ra ring, s u nhi t

tri xZ hGi cho phkp truytn tdi th6ng tin c i n g c6 th6

loai trir mat s6 cu chi thi h inh nhi t djnh (xem chuong 9).

62. GiEa n i m 1973 v i 1994, cic nbng d i n nh6 t ing thu nhep hung binh 90 phin trim va thu nhdp cda n h k g ngubi kh6ng c6 ruang d i t t ing trung

binh 125 phin tr5rn. Tf 1$ h i p thy calo vh pr6tCin

t5ng tuong h g tir 58 tbi 81 ph in tram va tir 103 t6i 115 phhn tr5m (Rosenzwieg 1998).

63. Chc vy rniia &rn c6 Ifia mi, ng6 vA 1Qa gao

(Pardey vA Bein-terna 2001). 64. C5c chi s6 Pha't fri& ~ h 6 g ~ & 2001. 65. Alston va chc thc g16 khhc 2000. L 4 ich xH hei

t h u h g c6 xu h u h g cao hon lv. ich tu nhdn trong dhu tu.

66. Fuglie v5 chc thc gi6 khhc 1996.

67. Gautarn 2000. 68. C6 shu 6 chdu My Latinh, ba & chdu A vA h m

hai 6 chdu Phi thbi gian tir n5rn 1959 d&n n5m 1980

(Feder, Willett, v5 Zijp 1999).

69. Swanson, Farner v5 Bahal 1990. Chi cho dich vu khuydn n6ng khhc nhau dhng k& giiia chc nu&

dang phht tri6n v i chc nu& c6ng nghi$p. Chi trung

binh cho rn8i n6ng diin b c i c nu& dang phht trikn tir 2 t6i 3 d61a My, so vbi 65 d61a My b chc nu& thu

nh$p cao, rn8c d b tinh hung binh thi tf I$ chi cho

khuy&n n6ng trong ngdn shch d i n h cho n6ng nghiep 6chc nu& dang phht trign cao hon (Feder, Willett vA

Zijp 1999).

70. Alston va chc thc gi6 khhc 2000.

71. Evenson (1997) t6rn t i t chc nghi&n c h nay.

72. Gautarn 2000. 73. Purcell vA Anderson 1997.

74. Feder, Willett v5 Zijp 1999. 75. S y tharn d u c i a n6ng ddn vAo viec thi&t k& va

t h w hi$n chc dich vu khuy&n n6ng 6 chc n u k tir Phhp cho t6i Dhi Loan, Trung ~ u d c dii n2ng cao

trhch nhiern, va st^ k&t h q giGa khuydn n6ng v6i chc dich vu b6 sung khhc, cfing nhu dat d u q hi$u qu6

chi phi. Sir dung rang riii chc phuong ti$n truy&n

th6ng dai c h h g t6 ra 1i mat phuong phhp ti&t ki&n

chi phi trong vi$c ndng cao s u hi6u bi&t v& chc c6ng nghe rn6i (Feder, Willett v i Zijp 1999).

76. Ngdn h ing ~ h d g ~ b i 2000a.

77. Ngdn hing ~ h d gibi 2000a. 78. Feder, Willett v i Zijp 1999.

79. Sau khi he th8ng tidp thi gia sQc c i a chinh

phti gh nhu sup d 6 n5m 1973, chc n6ng ddn dii xdy

d p g mat hiep hai d6 phdn ph8i thu8c thii y. Vai trb hiep hai nAy sau d 6 duac rn6 rang t6i chc c h u m g

trinh khuy&n n6ng v5 giLo duc (Urnali-Deininger

1997). 80. Nhu d5 x6y ra 6 Chile trong th2p kf 1970

(Urnali-Deininger 1997).

81. Dinar va Keynan 1998.

82. Feder, Willett v i Zijp 1999.

83. Gisselquist v i Grether 2000.

84. Tripp v i Byerlee 2000. 85. Trir khi duqc n&u rd khic di, t i t c i chc s8 lieu

d61a la d61a My. 86. Gisselquist v i Grether 2000; Cortes 1997. 87. Su da dang dhng kg ciing xiy ra 6 chc nubc

dang ph5t tri6n. 6 mat s8 nu& My Latinh, noi chc

n6ng trai quy m6 1611 rnang tinh thuong rnai s i n xui t

vA xu& khiu, khu vvc t u nh2n chidm khoing 40

ph& tr5rn chi ti&u cho nghi&n c h vA phht trikn

(Alston, Pardey v5 Roseboorn 1998; Pardey va Beintema 2001).

88. UNDP 1999. 89. Pray vh Urnali-Deininger 1998.

90. Su ring ha cria c6ng chQng d8i v6i nghien c h

tu nhdn c6 d u ~ tir nhi&u h$ th8ng khuy&n khich I@ ich khhc nhau: tir trq cAp ti& rnst v i Iiii su i t uu dsi,

t6i hinh thirc th6ng dung hon I i uu diii v& thu& cho

hoat dong R&D cria khu vuc tu nhiin. Gii tri c i a uu dHi thu& d8i v6i R&D I i kh6ng rd ring. in^ c h h g

t i r mot s8 nghen ciru thuc nghi$rn cho r h g , chc uu

dHi d8i v6i R&D kh6ng dat hi$u qu6 v& m5t chi phi. Trong mat nghi&n c h tidn h inh n5rn 1995, Uf ban

c6ng nghiep ciia Chinh phri oxtrdylia tinh tohn rhng,

m8i 1 d61a thuk rnit di chi 15rn t5ng chi ti&u nghi&n c h tir 0,6 t& 1 d61a. H m niia, ngu&i ta cbn nhan thiy ring, c6 khoing tir 83 t& 90 ph in tr5m chc

nghi&n ciiu duac tidn h5nh c6 th6 dign ra rnA kh6ng

c h c6 uu d5i thud. Tuy nhi&n, 6Canada, uu d5i thud d3 khuy&n khich dLng k6 15m t5ng d i u hr vao R&D:

chi ti&u cho nghi6n c h t5ng 1,8 d61a hrong h g v6i

1 d61a uu diii thud (Pray vh Urnali-Deininger 1998).

91. Richer 2000. 92. Anh h i r h g tbi kh6 nsng ti&p c$n phu thuac

vAo rnirc d a ngu& sir dung c6 th6 h u h g I@ tir c6ng

nghe rnh, cfing nhu sLr hoat dang hi$u q u i cila chc thi trubng th6ng tin, tin dung v i hhng hoh d6 tao ra

kh6 n5ng ti6p c$n c6ng ngh$ rnbi (Lele, Lesser vh

Horstkotte-Wesseler 1999). 93. C6 hai di&u kho6n khhc cria TRIPS d& c$p truc

ti&p t6i t h w v$t. Thir nhit, TRIPS cho phkp chc nu& duuc mi6n trii kh6i quy dinh b io ve bkng shng ch;

d8i v6i chc thuc v$t v5 dang v$t kh6ng ph6i vi sinh v$t vA d8i v6i chc quh trinh sinh h ~ c c i n thi& dk tao

c H ~ J TMCH T.& LIEU THAM KHd0 263

ra thuc v$t vh d6ng v$t. Thu hai, chc s i n phim c6 th6 duuc mi& tru khbi qui djnh v i bing shng chk nku d6

"bio v@ dao duc, kg c i b io ve cu6c sang hay slic kho;

ciia con ngubi, dong v$t hay thuc v$t, h o s ~ d6 trhnh nhiing i n h h i r h g nghiCm trong d8i v6i m6i t ruhg" .

H ~ U hit chc nu& dang phht tri6n sE phii ting c u h g

d6ng k$ h@ thing b io ve s 6 h i h tri tue ciia hq d6 tho;

m5n cdc yCu c iu clia TRIPS. Vio nHm 1988,53 nu& d5 chinh thuc loai tru chc gi8ng thuc v$t khbi danh

sach duuc b io v@ bing shng chk (WIPO 1990).

94. Qaim 1999. 95. Byerlee vA Alex 1998.

96. Pardey v i Beintema 2001.

97. Mudahar, Jolly, vh Srivastava 1998. 98. Tripp v i Byerlee 2000.

99. Purcell va Anderson 1997; Rukuni, Blackie, va

Eicher

1998. 100. Rozelle, Pray va Huang 1997.

101. Ngdn hang ~ h k gi& 2000a.

102. Purcell va Anderson 1997. 103. Ngdn hang 'rhk gi6i 2000a. 104. Ngdn hang ~ h k gi6i 1998.

105. Nggn hang ~ h k gi6i 1998.

106. Byerlee va Maredia 1999. 107. Pardey va chc thc gi i khhc 1996.

108. Phin nay chii y6u cHn cir vao Byerlee (2000).

109. Rockey 2000. 110. Echeverria 1998. 111. TrCn 19 thuy6t, vi@c chc h q d6ng dai han do

tu nhdn d i m phdn c6 th6 thay thk duqc chc vi@n

nghiCn c h cbng tang hay khbng, phu thuec dhng k4 vao chc vin d& giiia ngubi uq thhc va ngubi dai dien

trong vi@c gihm sat cdc hap d6ng dai han dam phhn

v6i tu &An. 112. Alston, Pardey vb Roseboom 1998.

Ch trrrn'q 3 1. Wurgler 2000. 2. Nugent vh Nabli 1992.

3. Rajan vb Zingales 1998.

4. Klapper 2001. "Worldscope," ca s 6 d13 lieu

qu6c t& ch6 yku v i chc c8ng ty niCm ykt c8

c6ng khai, c6 s8 lieu clia 59 nu& tinh d i n thing 12

n i m 2000. Trong sb d6, c6 14 nu& c6 dubi 10 cbng ty

duqc niCm y6t c6ng khai. 5. DemirgiipKunt va Maksimovic 2001.

6. DemirgiipKunt va Maksimovic 2001. 7. Miranti 2000.

8. La Porta, Lopez-de-Silanes va Shleifer 1999.

9. La Porta, Lopez-de-Silanes va Shleifer 1999.

10. Claessens, Djankov va Lang 2000. 11. La Porta va cdc tdc gii khhc 1999.

12. Megginson, Nash, Netter, v i Poulsen SO xu&

bin. 13. Megginson vA Boutchkova 2000.

14. Claessens, Djankov, va Klingbiel2000.

15. Djankov v i Murrell sP xuit bin. 16. ngKa the0 Leff (1978).

17. Khama va Rivkin 2000.

18. Claessens, Djankov, va Lang (2000, tr 108). 19. ~ 6 t qua hoat dong dugc do l u h g bing gih tri

thi trubng cJa chc tai s i n bCn trong h5ng so vbi chi

phi thay th6 chhng (chi s8 Q c i a Tobin). Khanna vB Palepu 2000a.

20. Claessens Djankov, va Lang 2000.

21. Morck, Strangeland, va Yeung 2000.

22. ~ 8 i v& diku tra 6 chc nu& dii chip nhijn tu chch t h h h vi6n bi t bu&, tham khio Djankov vh cac

thc gii khhc (2000). Trong bai vikt nay, chc t ic gii cho

biit, tu cdch thanh viCn trong chc hi@p h6i kinh

doanh bit buac chi t8n tai 6 13 trong t8ng s 8 75 nu& duuc nghiCn c h .

23. Tham khio Schneider 1997a, 1997b.

24. Doner vh Schneider 2000a, 2000b; Johnson va chc thc gi i khhc 2000; Nadvi 1999a.

25. Doner vh Schneider (2000b) c6 th io ludn chi

ti6t h m v& v in d& nay. 26. ThAo lugn khhi quat hon v i vai trb c i a "chia

s& th6ng tin" va " h q tac" c ~ i a cac t8 chuc nay d u w

trinh bay trong Johnson vb cac thc gii khhc (2000).

27. Chc hi@p hoi c6 hi& q u i hon duac diiu tra c ~ g t h u h g c6 h@ th8ng hoa giii rb rang hcm trong ti6n trinh ra quy6t dinh, chc bhu c i n cu vao

quy m6 hzng, c6 tinh linh hoat trong viec di iu chinh

h@ th8ng, truhc chc thay d8i v i thanh vi6n va c6 nhiiu cu hoi tranh ludn bCn trong hon.

28. Kumar, Rajan va Zingales 2000.

29. Pistor, Raiser va Gelfer 2000.

30. Bebchuk 1999; Claessens, Djankov va Lang 2000; La Porta va chc thc gi i khhc 1999.

31. Grossman va Hart 1980. 32. C6ng trinh nghiCn ciru nay duuc phht t rdn

trCn c a str cdc cbng trinh trubc d 6 nhu ciia Knack vh

Keefer 1995 v i dB duqc c6c t6c gi6 khac b6 sung nhu

Pistor, Raiser, v i Gelfer 2000 d6 mb rang pham vi

nghi6n c h cac n~rirc v i c6 th6m cac chi sd d m gih. 33. Nenova 2001a.

34. Lambert-Mogiliansky, Sonin v i Zhuravskaya

2000.

35. Foley 2000. 36. Berkowitz v i White 2000.

37. Hart 2000.

38. Foley 2000. 39. La Porta v i chc 6 c gi6 khhc 1998.

40. Chaudhuri 2000.

41. Hart v i chc thc gi6 khhc 1997.

42. Gilson 2000. 43. Tham kh6o Bhagat v i Black (1999) v i

Weisbach v i Hermalin (2000).

44. Wurgler 2000. 45. LaPorta v i chc t6c gi6 khhc 1999

46. Khanna v i Palepu 2000b.

47. IMF 2000 (tr 73).

Chuung 4

1. Hicks (1969); Bagehot (1873); Schumpeter (1934).

2. Chc k6t qua n i y vzn dling sau khi d5 cd djnh

c6c bi&n nGi sinh c6 thg. Tham kh6o c6c nghien c h

li6n qudc gia bong King v i Levine (1993a, 1993b) va Levine v i Zerros (1998). Tham kh6o chc nghi6n ciru

6 cAp nganh trong Rajan v i Zingales (1998) v i

Wurgler (2000). Tham kh6o chc nghi6n c h 6 chp doanh nghiep trong Dernirgii~-Kunt v i Maksimovic (1998,1999). Tham kh6o chc nghien ciru k&t h~ li6n

qu8c gia v i chu6i thbi gian trong Beck, Levine v i

Loayza (2000) v i Rousseau v i Wachtel (2000).

3. Li, Squire v i Zhou 1997. 4. Dollar v i Kraay 2000.

5. Sylla 2000.

6. Neal 1990. 7. Easterly, Islam v i Stiglitz 2001; Denizer, Iyigun

v i Owen 2000.

8. C6 b b g c h h g cbo thiy ph6t tri6n t i i chinh giQp tjch tHng t r u h g s6n l umg kh6i chc cQ s8c

trong gih t m g ddi gifia hing xu% khiu v i hing

nhdp khiu, nhung n6 cCng mb rang 6nh h u h g ctia c6c cli sdc lam phht t6i s u bikn dong v; s6n b

chc nuirc c6 thu nh$p thip v i trung binh. Tham kh6o

Beck, Lundberg va Majnoni 2000.

9. Levine 1997; Merton v i Bodie 1995.

10. Ngdn hing ~ h & gibi 2001a. 11. Gurley v i Shaw (1955,1960); Goldsmith 1969. 12. ~d lieu trich dHn trong Hap 4.2 c k g bao g6m

c6 c6c th6 ch6 tii chinh phi ngdn hing - c6c c6ng ty

b6o hi&m, chc c6ng ty t i i chinh, chc chumg trinh d i u

tu g6p v6n chung (chc quy tuong h6), chc ngdn hang

ti6t kiem, v i c6c quy huu tri tu n h h - v i chc chi s8

d u ~ c xdy dung n6n ti? cAc th6 chi niy. ~6 ng& gon,

b day chling t6i chi gi6i han d s c4p d i n ngdn hing so

v6i thj t r u h g c h h g kho6n do s u ph6t tri&n c i a c6c

bung gian phi ngdn hing gin liin v6i s u phht tri6n

clia thi t r u h g chiing khohn.

13. Mayer 1988. 14. Vi du, tham kh6o Vogel 1994; Porter 1992.

15. Gerschenkron 1962.

16. Rajan v i Zingales 1999.

17. Stiglitz 1985; Boot, Greenbaum va Thakor

1993.

18. Bhide 1993. 19. Demirgii~ -Kunt v i Levine, SO xu% b6n 2001.

N6i c6ch khhc, trong chc phuung tr'hh h6i quy, trong

klu 6nh h u h g ctia chc chi s6 ph6n hnh s u phht tri6n tai chinh n6i chung c6 9 nghia v& thdng k@, thi chc chi sd ph6n hnh ciu trGc t i i chinh d i u kh6ng tao ra d u ~

c6c 6nh h u h g c6 9 nghia.

20. Tham kh6o chc nghi6n cim trubng hop trong Chui, Titrnan v i Wei 2000 (Ind6n6xia); Denizer,

Gultekin v i Gultekin 2000 ( ~ h 8 Nhi Kjr); Chang 2000

(Hin ~ u d c ) ; v i Gallego v i Loayza 2000 (Chile). 21. Beck, Demirgii~ -K~mt va Levine 2000b. 22. Kane 1989; Demirgii~-Kunt v i Detragiache

1998,2000.

23. Stiglitz 1972. 24. Barth, Caprio v i Levine 2000.

25. Barth, Caprio v i Levine 2000.

26. Routledge 1998. 27. Ngdn hang ~ h & g16i 2001a. 28. Caprio v i Honohan, 1999.

29. Caprio v i Honohan 1999.

30. Hinh 4.2 v i k&t qu6 t u a g quan can cu v io Ngdn hang ~ h 6 gi6i 2001a.

31. Barth, Caprio v i Levine (2000) n h ~ thiy s b

h i h ~ nh i nuirc c6 quan he nguqc chi& v6i hi& qu6 cha ngdn hing v i s u phht tridn tii chinh, sau khi d5 c8 dinh chc bikn phHn Bnh GDP thuc tk tren d i u

ngubi v i thuirc do chung (tirc I i phi t i i chinh) v6 s u

cI&I TH~CH T ~ I LGU THAM d 0 265

p h i t tri6n th6 chi . Sir dung s6 lieu hi 10 ngin hbng

thuung rnai VB phBt trign I& nh i t b rnBi nu6c trong

t6ng s6 92 nuuc nghi6n cliu, La Porta, Lopez-de-

Silanes va Shleifer (sip xu i t b in) d5 c h h g rninh la,

s b h h nha nu& ph6 bihn hun trong n i m 1970 di

khm v6i SLJ phBt tri6n t i ; chinh y6u k6m hun, tHng

t r u h g va n5ng s u i t t h i p hun (cBc chi ti6u nay dku

d u ~ d o l u h g cho n5m 1995). Nghi6n c h ~ nay con

nh$n thhy n h h g Hnh h u h g n l y I h h m b cBc mGc

thu nhep th ip hcm, phQt trign tai chinh k6m hun vh

b i o v@ s b h h ybu hun. C6c k6t qud nay cung

tip b ing chimg cho th iy co rn6i li6n he nh in q u i

giiia s b h h nha nuuc vb kht qud kinh doanh yku

kern c i a ng8n hang.

32. So sQnh giiia c i c nu6c c6ng nghiep v i cBc

nu& dang phBt tri&n d u ~ trinh bay trong La Porta,

Lopez-de-Silanes va Shleifer ( s ip xu6t b in) . Barth,

Caprio v i Levine (2000) dua ra bing c h h g kinh tk

l u m g cho thiy, s b h h nha nu& ph6 bi6n hun kh6ng

lam gi5m k h i n5ng xdy ra khting h d n g he th6ng

ng8n hang. La Porta, Lopez-de-Silanes va Shleifer

(sip x u i t b in ) chi ra ring, s b hiiu h a nu& ph6 bign

hun, tr6n t h i ~ c t6, d i k6m v6i c6c mlic d e b i t 6n djnh

tai chinh khSc nhau. Sir dung rn6 hinh logit, Caprio

v i Martinez-Peria (2000) cho ring, s 6 h k nha nu&

ph6 bikn 11un v i o d i u giai doan 1980- 97 g i n li&n v6i kh i n5ng x5y ra khdng hoing ngin hang va chi phi

ngQn sBch c i a k h i n g hoing 1611 hun (rngc dli s6 lieu

v& chi phi c i a c i c t6c gii nay chi d& c$p t6i s6 qu6c

gia it hcm nhiiu). CBc kbt qud nay cho th iy quan

di&m cho r ing s b h h n h i nu& IIh t ic nhin binh 6n

h6a s o v6i s b h h t u nhQn la thi6u vimg chic.

33. N6 ciing giirp viec 1iy di ph in thgng d u tir tii

chinh th6ng qua Li@c dBnh thug truc ti6p khu vuc tii

chinh trb n6n d; d i n g hun.

34. Clarke v i Cull 1999a, 1999b; Ng8n hang ~ h k

gi6i 2001a. 6 EIHunggari, nai cBc ng8n hang nha nu& duqc b i n cho c6 d6ng nu& s u t ing t r u h g

rnanh rnP sau tu nh8n h o i duqc ghi nh$n trong linh

vuc ng8n hang b i n 16, cd v& s 8 I i r ~ g nh$n ti& gGi

v i s6 l u q g cho vay ti6u dling. CGng c6 c h h g cu IB canh tranh tir phia nu& ngoai d5 bubc rnbt s6 ngQn

h ing trong nuuc ph i i tirn kihrn c i c ph in doan thi t r u h g rn&, vB d i iu n i y c6 jr nghia d6i v6i viec ph in

b 8 tin dung. in^ c h h g b Hunggari durn trinh bay

chi ti& trong ph&n n6i v& s u gia nh$p cda ngin hbng

nu& ngoai du6i d8y.

35. Tharn kh io See Barth, Caprio va Levine (2000)

vB La Porta, Lopez-de-Silanes vb Shleifer ( s ip xu i t

bin). La Porta, Lopez d e Silanes v& Shleifer ( s ip xu i t

b in) cting nh$n thiy, b rnuc thu nh$p tr6n d i u ngirtri

tupng d6i cao, c i c i n h h u b g ti6u cgc cda s b h h n h i

nu& sP gi im va t rb n6n kh6ng d i n g kg. Di iu nay dB

x i y ra b cSc nu& ch8u Au nhir Due, P h i p vB Italia,

nhiing nu& c6 muc d 6 s 6 h h nha nu& cao. Do cBc

nuuc nay ciing dat duqc muc d o phSt trign th6 ch6

cao n6n n h h g kgt q u i ~ c Q c nu& nay kh6 c6 th6 lqp lai duuc bcQc nu& dang phQt trign. Ciing tin chir 9 18, cBc kbt qud nay kh6ng chring t6 cSc ngbn h i n g

qubc doanh kinh doanh t6t hun cQc ng8n h i n g tu

nh8n bcBc nu6c co thu nh$p r i t cao, m i chi c6 nghia

la chling kh6ng k6m hun x6t v& rngt thbng k6.

36. M6 td v& kin11 nghiern tir nhQn hoB NgBn hang

b Ceng hoa S6c, Hunggari vb Ba Lan can cir vao

nghien cliu c i a Bonin va Wachtel (1999).

37. Barth, Caprio va Levine 2001, sP xu i t b in .

38. Tello 1984.

39. Ng8n h i n g ~ h 6 gi6i 1999a.

40. Tham kh5o Berger, Demsetz va Strahan

(1999); Boyd v i Gra-ham (1991,1998); vh Dernirgu~ - Kunt v i Levine (2000) trong d 6 c6 di&m lai cBc

nghi6n c h v& s u tiip trung.

41. Shaffer 1993.

42. Dernirgu~ -Kunt va Levine 2000.

43. Dernirgu~ -Kunt va Huizinga 1999.

44. Barth, Caprio vb Levine 2001, s i p xu61 b in .

Thuuc d o cBc phuong thirc han chh gia nhep c i a cBc

t ic gi i n i y dua vao viec, d6 c6 durn giiy phCp th inh

Iep ng8n hang, c i n phdi co bao nhi6u nhiing thu sau

d8y: d u th io di&u Ie; s o d8 t6 chlic dir kikn, v6n d i u

t u trong ba n i m d iu ; th6ng tin tli chinh v6 CBC ~6 d6ng; th6ng tin v6 kign thi?c/kinh nghi@m c i a C ~ C

thanh vi6n trong hei d6ng qudn tri tucmg lai; th6ng

tin v8 kihn thirc/kinh nghiem c i a cQc nha qusn tri

t u m g lai; cBc ngu6n vbn duqc sir dung cho ng8n

h ing m6i; vb s u khSc biet hoQ d u kign d6 ph8n bi@t

ngin hang rn6i v6i cQc ng in hang khic.

45. Barth, Caprio va Levine 2001, s i p xu i t b i n .

Chi s6 phdn Bnh rnuc d b han chh sir gia nhep c i a

nuuc ngoii can cir vbo phHn h g trong met CU$C d i iu

tra cda cQc n h i di&u tiht v& hai c i u h6i: C6 han chk gi trong vi@c ng8n hang nu6c ngoai s b h h ng8n hang

trong nu&? C6 han c h i gi v& k h i n5ng c i a ng8n hang

nuuc ngoii gia nh$p nginh ngin h h g trong nu&?

46. Claessens v i Klingebiel2000b.

47. Claessens v i b g e b i e l 2000b.

.48. IMF 2000.

49. Chc mbi quan he kinh doanh @Cia nu& nguy6n qu6n v i nukc s& tai t h u h g duuc do I u h g

bing thucmg mai hai chi& giGa hai qu6c gia hay

bang cAc lu6ng van d i u tu truc tikP nu& ngoii tir nu& nguy6n quhn clia ngdn hing t6i nu& s b tai.

ch ing han, tham khio Goldberg v i Saunders (1981);

Grosse vA Goldberg (1991); v i Hultman v i McGee

(1989). 50. Chc kkt quA tr6n chc thi t r u h g ngkn hing 161-1

v i c6 it rho cin gia nh$p hcm, duuc trinh biy trong Goldberg v i Grosse (1994), cBc thc giA n iy nghi6n

c h s v Iva chon dia di6m c6a chc ngin h b g nu&

ngoii & My. Focarelli v i Pozzolo (2000) dua ra cAc

bang c h h g li6n qu6c gia cho thiy, cAc ngdn hing

nu& ngoai tham gia thi t r u h g khi I@ nhu3n d u kihn

cao hcm, do t5ng t r u h g kinh t6 cao hcm v i khi c6

tri6n vQng giim tinh phi hi@u qui cJa cAc ngdn hing trong nu& cao.

51. Miller v i Parkhe 1998; Focarelli v i Pozzolo

2000. 52. CAc gi6i chhc trong nu& c6 th6 nh$n thiy, sP

d$ ding hcm trong gihm sht mat nghn hing nu&

ngoii n6u n6 tham gia thi t r u h g v6i tu chch mat

n g h hing con do ngin hing me sb h2u toin ba so

v6i vi@c n6 tham gia v6i tu cBch mat chi nhAnh. Chc

ngdn hing con t h u h g duqc tham gia nhisu djch vu

tii chinh; dh v$y, chling chi c6 th& cho vay c5n cir v io s6 v6n clia chling. Trhi lai, chc chi nhhnh t h u h g bi han chk trong chc hoat dang nh3n ti& gin v i cho

vay nhung chling lai c6 th6 sir dung v6n clia ngin

hing me. 6 chc nu& dang phht trizn, cAc nhi gihm sht ngin hing c6 th6 gbp n h i h kh6 kh511 trong viec

gihm sAt van clia ngdn hing me, v i do v$y phii phg

thuac v i o nhiing nhi g i h sht b qu6c gia nguy6n quAn ciia ngin hing me.

53. Claessens, Demirgii~ -Kunt, v i Huizinga 2001.

54. Nhu Clarke v i cAc thc gii khAc (2000) chi ra,

trong n3m 1997, chi phi hinh chinh, Iqi nhu$n vA ch6nh I@ch 1% sui t bi inh h u h g it nhht tai chc ngin

hing trong nukc chuy6n cho vay ti6u diing, mat linh

vuc m i cAc ngdn hing nu& ngoii chua c6 Anh h u h g

dhng kg. 55. Barth, Caprio v i Levine 2000.

56. &MY, cAc n g h hing nu& ngoii t h u h g c6 xu

h u h g k6m hi& qui hcm cAc ngin hing trong nu&.

Tham khAo DeYoung v i Nolle (1996) v i Hasan v i Hunter (1996). Dernirgu~ -Kunt v i Huizinga (1999)

dua ra bang chimg li6n qu6c gia cho tidy cBc ngdn

hing nu& ngoii k6m hi& q u i hcm chc ngdn hing

trong nu& & chc nu& c6ng nghiep. Tuy nhi6n, mat

s6 nghien c h , nhit I i cAc nghi6n ciru kh6ng xern x6t

t r u h g hap nu& My l i nu& nguy6n quAn, nh$n

thhy cAc ng5n hang nu6c ngoii dat hi@u qui tumg

ducmg chc n g h hhng trong nukc. Vi du, tham khio

Vander Ven-net (1996) trong d6 d& c@p t6i s u gia

nh+p clia ngin hing nu& ngoii v io thi t r u h g ngdn

h h g chc nu& trong Ceng d&ng chdu a u . 57. Demirgu~ -Kunt v i Huizinga 1999.

58. V& t r u h g hap Achentina, xem Clarke v i chc

thc gii khAc (2000); v6 t r u h g h q C616mbia, xem

Barajas, Salazar v i Steiner (2000); v& t r u h g hap

Hunggari xem Kiraly v i cAc thc gii khAc (2000); v;

t r u h g h q Hy Lap v i B& Dio Nha, xem Honohan

(2000). it c i cAc bii vigt n iy d&u c6 trong Claessens v i Jansen (2000).

59. Demirgu~ -Kunt v i Huizinga 1999; Claessens,

Dernirgii~ -Kunt, v i Huizinga 2000. 60. Demirgiic -Kunt, Levine v i Min 1998.

61. Goldberg, Dages v i Kinney 2000.

62. Peek v i Rosengren (2000) cho rang, cAc ngdn

h h g Nh$t BAn g i m hoat dong b My do suy thohi 6 Nh$t Bin.

63. Clarke v i cAc tAc gii khhc 2000.

64. Ng5n h b g Th6 gi6i 2001a. 65. Ngin hhng ~ h k gi6i 2001a. 66. Vi du, tham khio Ng5n hing ~ h & gi6i 2001d,

tr 75.

67. Fleisig 1996; Bogetic :?A Fleisig 1997. 68. Fleisig 1996.

69. Fleisig v i de la Pena 2001.

70. Bogetic v i Fleisig 1997. 71. Tuy nhien, ti6n be c6ng nghe c6 th6 Ism phhc

tap thPm vi@c xAc dinh cAc quy&n s b h k . Nhu

DeSoto 1990 nh$n xgt, viec thikt l$p c6c quy&n s b h h

r6 ring l i mat vin d; phhp 19, chir kh6ng phii I i v in d& kg thu$t. in d& niy cin phAi duqc giii quy6t nhb chc d v Bn dia chinh v i do dac d i t dai tan k6m. CAc

xung dat v& ranh gi& b PPru hi@n nay ngiy cing duuc giii quy6t nhb he thang d5ng k j ~ quy&n s& h h song trling (xem chucmg 2), trong d6 c6 thoA thu$n

v& ranh gi6i nhien giiia c i c h ing x6m. Thoi thuan

n i y sau 6 6 du- b8 sung vao thlj tuc d i n g kjr s& hiiu d i t dai.

72. Mller (2000) khing dmh, kh6ng th6 mong chb.

c i c t6 chuc tin dung c6ng cQng c6 th; thay th6 hoan

toan cho c i c t6 chirc tu nhdn do muc ti& c i a chQng

khic nhau. c h i n g han, Olegario (2000) nhan xkt,

khic v6i c i c t6 chirc tin dung t u nhdn, c6c t6 chirc

c6ng cong kh6ng thu th2p th6ng tin v6 tin dung

thuung mai.

73. Olegario 2000, tr. 8.

74. ~ g n c i n thdn trong c i hai h u h g . Nhu c i u d6i v6i c6c t6 chbc tin dung trong c6c x5 hoi da dang, c6

tinh luu dong Ih nhit, trong khi SIJ tan tai cira c i c t6 chirc nay lai khuy&n khich hcm niia tinh linh hoat cria

x5 hai.

75. Olegario 2000. 76. Miller 2000.

77. Miller 2000. 78. Miller 2000. 79. Olegario 2000.

80. Hi+ hei qu6c gia c6c n h i q u i n Ijr tin dung (My), bsn tin, c6 th; tham khio tr6n trang Web (www.nacm.org; Olegario 2000).

C h m g 5 1. C 6 n h i h dinh nghia kh ic nhau v& q u i n tri.

Dinh nghia sau 6 trong cubn &ch "Quin tr/: Kinh

nghiem cira Ng2n h ing ~ h 6 gi6i": " Q u i n tri tat t6m

gon lai la vi@c ra quy6t dinh d6 d o i n trirhc, c6ng

khai, va s i n g suat; mot b e m6y quan chirc duuc th im

d i m tinh chuyen nghiep; mot bQ miy h inh ph ip

chiu trich n11iem v6 c6c h inh dong clja minh; met x i

hoi d i n s q manh me tham gia tich ccrc v i o c i c vhn d& c6ng cang; v i t i t cd d 6 ~ 1 h inh dQng the0 p h i p luat"

(NgHn hang ~ h k giS, 1994 a). 2. V& quy&n s& hiiu v i t ing t r u h g , tham khso

Knack v i Keefer (1995). ~6 tham n h b g v i tang

trubng, tham khso Mauro (1995). C ic b i i vi&t

d i y tim cich lam rd cLc i n h h u h g nhdn q u i cita q u i n tri d6i v6i thu nhdp tr6n d i u ngubi gam c6 bii

vi6t clia Acemoglu, Johnston v i Robinson (2000),

Hall va Jones (1999) v i Kaufmann, Kraay v i Zoido-

Lobat6n (1999). 3. Tham kh io Bruno v i Easterly (1998) va Barro

(1997) v& lam ph i t v i tZng t r u b g va Easterly va

Rebelo (1993) v6 th lm hut ng ln s6ch va tgng trubng.

Tham khio Frankel vb Romer (1999) v$ b ing c h h g

dbi vbi SF h b cGa v i t ing t r l rhg ; Dollar v i Kraay (2000) v6 m6i lien he giGa chinh s6ch thuung mai v i t5ng t r u h g va Srinivasan va Bhagwati (1999) v& t6ng k6t1c6c v i n d6 phucmg ph6p luan.

4. Tham khdo Easterly va Fischer (2000), Tanzi v i Davoodi (1998), va Dollar v i Kraay (2000) d; c6 c6c

bang chimg v6 cLc i n h h u b g p h i n ph8i cGa lam ph i t va tham nhting.

5. c h i n g han, tham khio Olson (2000) v i North

va Weingast (1989).

6. Tham k h i o Alesina v i c6c t i c g i i khic (1999) vA Stein, Talvi va Grisanti (1999). C i c t k gis nay

c k g n h i n manh t i m quan trong cria vi@c c6 c5c quy trinh ngin s6ch c6 jr nghla v i c6 th6 duqc thqc thi

trong n i m t i i khoi. CCng tham kh io Eichengreen, Hausmann v i von Hagen (1999) v6 mot d & xu i t c i i

cich CIJ th6 d6i v S c i c th; c h i t i i kh6a & c h i u My

Latinh nh im ddm bdo kjr luat tai khoi .

7. Campos va Pradhan 1996. 8. Alesina v i c6c t ic gi i khic 1999.

9. Bohn va Inman 1996. CGng c6 bing chimg tir c i c bang 6 My, tai ddy cac quy t i c d i m b i o kjr ludt tii khoi b ing cich i n dinh c6c gi6i han h a p hi& d6i v6i chi ti6u d2 d i n d6n chi phi vay clia khu vuc c6ng

cong th ip hcm, trong khi c i c quy t i c han ch& thu6 khoi d3n d6n chi phi cho vay cao hun (Poterba v i

Reuben 1999). Poterba (1997) cung tip b i n g c h h g

t h ~ c nghiem tir mot cuQc diku tra m6i d i y v& i n h

h u h g cria c6c quy t ic ngdn s6ch dbi v6i c i c kkt q u i tai khoi. Nghien cliu nay tdp trung v i o b ing chimg

tir cac bang b My.

10. Persson va Tabellini 2000. 11. Shi va Svensson 2000. 12. Keefer 2001.

13. Keefer va Stasavage 2000. 14. M6 hinh Ijr thuyi t h i n g dgu trong Iinh vuc

nay duqc ph6t tri6n trong Grossman va Helpman

(1994). Goldberg v i Maggi (1999) v i Gawande va

Bandyopadhyay (2000) cung tip bing c h h g t h ~ c

nghiem h6 tru cho c i c d u d o i n cu th6 cita m6 hinh n i y va m6i lien quan giiia dec dism bAo ha v6i sire

manh chinh t r ~ cita khu vuc duuc bso h6.

15. Lee v i Swagel 1997; Goldberg va Maggi 1999. 16. Grether, d e Melo, v i Olarreaga (sG xu i t b in ) . 17. Mansfield v i Busch (1995) cung cap b ing

c h h g cho th iy pham vi i p dung c i ~ a c i c hang r i o

phi thub quan cao h m & chc nutrc c6 s8 l u w g khu

vuc b?~u cir qu8c h$i nhihu h m . Mansfield vB chc thc gii khhc (2000) cung chp bing c h h g ring, sau khi dH

c8 djnh chc nhin t8 cpy6t dinh vh mst dja 19 d8i v6i thumg mai, chc nutrc diin c h i c6 nhihu kh6 n5ng

tham gia t h u m g mai v6i nhau h m met chch d b g kg.

Banerji vB Ghanem (1997) nh$n thhy ring, sau khi dH

gi3 nguy6n chc nhin t8 khhc, s u b6p m6o trong

thumg mai qu8c t6 cao h m b chc nutrc doc tBi, tai d6

tinh trhch nhi@m cdng thhp h m .

18. Thio lusn chi ti6t vh chc m6 hinh 19 thuy6t

chinh thirc vh chc chirc n5ng nBy c6 th6 doc trong Bagwell v i Staiger (1999,2000). Chc tic gi nay ciing

nh$n thiy chirc n5ng thir ba ciia met I@ ich mang tinh 19 thuybt hcm: d 6 1B WTO c6 th6 giiip sira ch5a chc thi t bai thj t r u h g phht sinh khi chinh shch

thuong mai trong nutrc gdy ra i n h h u h g tieu cuc t6i

phiic l e 6 chc nutrc khhc, ciing v6i vi@c hp dyng chc

mirc thub quan canh tranh trong m6 hinh thub quan

t6i uu. Hoekman vA Kostecki (1999) m6 t i chi tibt vh

chu trGc th6 chk ciia GATT/WTO.

19. Staiger vA Tabellini (1999) cho bibt, the0 chc thoA thu$n GATT tai vbng d i m phhn Tokyo 1 9 7 4 79, s u mi& trii d6i v6i viec tit gi im thub quan toin

di@n mB chc nu& d5 d&ng 9 t h u h g x iy ra trong chc

khu vqc chn dihu c h h h nhi6u &t trutrc hp luc canh tranh 161-1 hch tir phia hang nh$p khiu. ~ i h u nBy trhi

nguuc v6i nhiing gi ngubi ta c6 th6 d u ki6n, nbu nhu

chinh phii g2p phii kh6 khHn trong vi@c thuc hi@n

cam kbt tu d o hoh t h u m g mai.

20. Mauro 1995; Kaufmann, Kraay, vB Zoido-

Lobat6n 1999. 21. Shleifer vB Vishny 1993.

22. Wei 2000a, 2000b, 2000c. 23. Fisman vB Svensson 2000.

24. Ngin hBng ~ h 6 gi6i 2000a. 25. Tanzi vB Davoodi 2001.

26. Mauro 1997; Gupta, Davoodi vB Tiongson

2001. 27. Friedman vB chc thc gi6 khhc 2000.

28. See Hellman, Jones vB Kaufmann (2000),

NgGn hAng ~ h b gi& (2000a), vB EBRD (2000).

29. Wei 2000c; Treisman 2000; Ades vB di Tella 1999. Knack vB Azfar (2000) ph6 phhn n h k g phht hi@n c6a Wei (2000~) dlra tr6n c a s 6 c6 met s8 nrrtrc

nh6 m 6 cira c6 mirc d a tham nhiing cao kh6ng duac dua vAo d& tinh chi s8 tham n h h g 6 chc qu6c gia, vA

n6u nhu chc nutrc nAy duuc dua vBo trong mHu thi

chc k6t quA c i a Wei sG r i t khhc. Tuy nhien, Islam vB Montenegro (2001) tim thiy bhng chimg k h h g dinh m8i lien he gi3a m& cira vA tham n h h g trong met

m3u lh h m ciia Wei (2000c), n h m g nh6 h m chilt it so v6i ciia Knack vA Azfar (2000).

30. Gatti (2001) dua ra bing chirng cho thiy, SL!

kh6ng th8ng nhi t v i mirc thub quan d i n h vBo chc

sAn phim c6 tucmg quan thu$n chi& v6i tham

n h a g trong met m i u nh6 chc nutrc c6 s8 lieu vh s u

phin thn thub quan. Islam vA Montenegro (2001)

cung tip bing c h h g tir met mHu l h g6m chc nutrc

c6ng nghiep vA dang phht triin, the0 d6 I@ thu6

quan cao c6 m8i t u m g quan v6i mirc do tham nhiing cao, sau khi dfi c8 djnh chc nhin t8 khhc.

31. Djankov vA chc thc gib khhc (sG xui t bbn).

32. Tham khbo them Kaufmann vA Wei (1999) vA

Svensson (1999) d6 c6 chc b ing c h h g c6 tinh h@

th6ng hcm.

33. Van Rijckeghem vA Weder (1997) nh$n thiy

c6 bing c h h g v6 i n h h u h g tieu cyc cila tiin luong

t6i nh$n thirc vh tham nhdng. Tuy nhien, Rauch vA Evans (2000), Tresiman (2000), vA Swamy vA chc thc

gi i khhc (2001) kh6ng tim thiy bkng c h h g nhu v$y.

34. Tham khAo Ngdn hang ~ h b gi6i (2000a) v; met nei dung chi tibt ban dbn c6c lua chon chinh shch khhc nhau cho c6c nu& c6 mirc d o tham nhdng

l h nh6 khhc nhau.

35. Di Tella vB Shargrodsky 2000.

36. Fisman vB Gatti (sG xui t bbn) nh$n th&, I$le

chi ti6u c3a chinh quyhn dia phucmg trong t6ng chi

ti@u cao h m c6 lien h@ dhng k6 v6i mirc d o tham nhiing thip hon. Chc thc gib nAy cdng chi ra ring, phht hi@n trutrc d6 d a Treisman (2000) 1A d u h g nhu

chc nhB nutrc lien bang c6 r,~irc d 6 tham nhdng cao hon xui t phht tirvi@c bAi vibt nAy dfi b6 qua bibn d i n

s8 nhu met bibn giii thich. Chc nutrc d6ng d i n cdng t h u h g c6 chc nhA nutrc lien bang, vA trong mHu c6c

nubc duuc hai thc gii nghien c h , chc nutrc d6ng ddn

cQng t h u h g c6 mirc d6 tham nhdng cao h m . 37. Azfar, Kahkonen, vA Meagher 2001.

38. Persson, Tabellini vA Trebbi 2000. Rose- Ackerman (2001) dua ra met bAi trinh bAy I j l thuybt chi ti6t v6 s u khhc nhau trong c iu trilc ciia chc th6 chb d i n chii c6 i n h h u h g nhu thb nAo t6i deng luc d6

chc nhB chinh trj trb n6n tham nhdng. 39. Djankov, McLiesh, Nenova vA Shleifer 2001.

26. Varano 1997.

27. V6scovi 1996. 28. Dakolias 1996, Tarigo 1995, va V6scovi 1996;

Weill 1961; va Varano 1997.

29. ~b trubng hop ciia Anhm tham khio Baldwin

(1997). ~b Peru, tham khio Brandt (1995).

30. Tarigo 1995.

31. Murrell 2001.

32. De Soto 2000. 33. Varela va Mayani 2000. 34. Buscaglia va Ulen 1997. Nhung xem them

Buscaglia va Dako-lias (1996), trong d 6 "cic ngu6n

luc phdn b6 cho c in be toa i n " d6ng vai tro quan

trong, va Church (1978).

35. Dakolias 1996.

36. Buscaglia va Ulen 1997.

37. Malcolm 2000.

38. La Porta, Lopez-de-Silanes va Shleifer 2001.

39. La Porta, Lopez-de-Silanes va Shleifer 2001.

Chumg 7 1. Nickell 1997. Phdn tich 19 thuybt vb v i n db nay

duqc trinh bay trong Aghion va cic tAc gi i khic

(1999).

2. Nickel1 1997.

3. C i n cli the0 Stigler (1987).

4. Khung 19 thuybt vb vifc lam thb nao c& tranh c6 th6 cii thien hieu q u i s i n xui t va ky thu$t b ing

cAch t jng c ic n8 luc qu in trj, duqc trinh bay bong

Vickers (1995) va Nickell (1996). Phdn tich ljr thuykt vb m8i quan he gi5a c m h tranh va d6i m& duqc

Schumpeter kh&i x u h g trong t ic ph im Chi nghja

hr bin, chi ngh-a xZ h01' va d2n chi n i m 1942; tham

khio Scherer (1992). C ic bu6c ph i t tri6n trong Ijr thuybt vb canh tranh sau Schumpeter duqc t ing kbt

trong Scherer (1992) cho giai doan tu th$p kjr 1950 t6i

th$p kjr 1980 va trong Van Cayseele (1998) cho giai doan hi cu8i th$p kjr 1970 dbn nay.

5. Easterly va Levine 2000. Easterly va Levine cho

ring, c in cli tren tinh hinh thuc tb t ing t r u h g kinh tb tr6n thk gi&, su tich luy cic nhdn t6 s i n xu&

kh6ng giii thich duqc s u kh ic nhau gi5a c k nu6c vb

t6c d o t ing GDP tr6n d i u ngubi. Trong khi d6, chinh

nang s u i t cbc nhdn t8 tBng hop (TFP)- tlic la phi?in d u trong phucmg trinh t i n s t r u b g - c6 th6 giii thich h i u

hbt s q khic biet nay. C6 nhiiu m6 hinh TFP dua tren

c a s 6 c i c Ijr thuybt khic nhau, ching han c ic thay d6i

trong c6ng nghe, hay ngoai h g (k6 c i i n h h u h g lan

buyin), chc thay d6i trong ca c iu s i n xui t hoac su i p dung cic phucmg p h i p c6ng nghe c6 chi phi thip.

6. Baily va Gersbach 1995; Djankov vb Murrell s@

xui t bin; Geroski 1990; Nickel1 1996, 1997; Porter

1990; Porter va Sakakibara sip xui t b in . 7. Tybout 1996.

8. Hahn 2000.

9. C6 nhibu ljr thuybt dii duqc dua ra d6 giii thich

vb m6i quan he phlic tap gi5a canh tranh va q u i n trl. Vi du, Torii (1992) cho ring khi s8 l u m g cic doanh

nghiep tren thi trubng t u m g d8i it, mlic d o hieu q u i

s@ t ing Ien khi s6 l u w g cic doanh nghiep ting;

nguyen nhdn chii yku la d o canh tranh buQc cic

doanh nghiep ph i i s i n xui t hieu q u i hcm. Tuy

nhien, khi s6 l u c g cic doanh nghiep t u m g d8i l h ,

dibu nguqc lai s P dling: mirc d o hi+ qub s@ gi im di

khi s6 l u m g cic doanh nghiep tham gia thj trubng

t ing len. Nguyen nhdn la do d i u tu thay thb c6 tinh

chit kh6ng th6 chia tich (hogc c ic t i i s i n libn khbi), diku nhy c6 nghia la khi chi phi thay th8 ciia d i u tu tang Ien, c ic doanh nghiep s& ngin ngai han trong

viec thay thb c ic n h i miy, va hieu q u i ky thu$t s@

suy giim. Met 19 thuybt duqc Schmidt (1996a) dua ra

la, khi t ing Ien t& ba ho5c nhibu h m s6 cic d8i thii

canh tranh thi sG it khi c6 th6 c6 met vai doanh nghiep nao tr6 thinh nha doc cjuykn. H4u q u i 12, c ic n8 lw nhim ndng cao hieu q u i s@ bj han chk d o l@

ich c6 duqc tu c ic n8 luc gi im chi phi it h m trubc. 10. Caves 1992. 11. Cuoc kh io s i t c ic doanh nghiep nay duqc

tibn hanh n i m 1999 v6i su ph6i hop gi5a Ngdn h i n g

~ h b gi& va EBRD va bao g6m khoing 125 doanh nghiep 6 m8i nu6c trong 20 nu6c dang chuy6n d6i, tru 6 Ba Lan va Ucraina la hcm 200 doanh nghiep va

b Nga la h m 500 doanh nghiep. M ~ U nay chG ybu

bao g6m cic doanh nghiep vua va nh6. Mot nghien

cliu kinh tk l u m g khAc duqc Carlin va c ic tbc g i i khic (1999) tibn hanh. C ic kbt q u i s o be t u nghien

c h va cuoc khio s i t nay d5 duqc xu i t b i n trong EBRD (1999).

12. Bresnahan va Reiss 1991.

13. C ic h+n chb n g h sich ldng 160 v i nhimg cn~

d5i d6i xli d6i v6i c ic doanh nghiep nha nu& la

n h k g tr6 ngai quan trong khic d6i v6i canh tranh 6 cbc nu6c dang ph i t tri6n.

14. Nhu d5 duqc chi ra trong Rodrik (2000).

15. Khbi niem "cbc hang rao rljt lui c6 tic dung

nhu cbc h ing r io gia nhap" d u w Caves v i Porter

(1976) v i Eaton va Lipsey (1981) ciing nhu nhiku tic

gid khbc chinh thirc d6 cgp.

16. M6i trubng di&u tikt nghiet ngZ trCn ,thi t r u h g sdn phdm vb cbc chinh sbch bdo ve nhsn c6ng

khit khe b cic nutrc OECD c6 he s8 tumg quan

thang k6 bing 0,73. Xem OECD (2000b). 17. Xem Stewart (1990) v6 nghi6n c h b Anh vb

Duca (1998) v& nghiCn c h b My.

18. Baily v i cbc t ic gib khbc 1998.

19. De Soto (1990) la mGt tbc gib tiCn phong trong 1-kh vuc nay .

20. Djankov va cbc tbc gid khbc 2000.

21. Hoekman vb cbc tbc gid khic (2001), can cir the0 d 3 lieu v& quy dmh gia nhap thi t r u h g trong

Djankov va cic tbc gib khbc (2000).

22. Xem Schneider vb Enste (2000) trong d6 c6

t8ng kkt chc tai lieu nghiCn ciru v& linh vuc nay. Johnson, Kaufmam, va Zoido-Lobaton (1998) chi ra

n h h g bing c h h g c11o thhy cbc quy dinh kin11 tk n6i

chung dZ lam ting quy m8 n6n kinh tk kh6ng chinh thlic b 49 nu& khu vuc My Latinh, OECD, va LiCn X6 cii. Loayza (1997) nhdn thiy c6 bang c h h g 19 cbc

han chk d8i v& thi trubng lao dGng d i lam tZng quy m6 n&n kinh tk kh6ng chinh thlic b 14 nu& My Latinh.

23. Schneider va Enste 2000.

24. Noi dung thbo lugn doan nay cHn cir the0 Graham v i Richardson (1997).

25. Graham va Richardson 1997, trang 342.

26. Chi s6 nay dua trCn trd I& c i a 3.678 nha qubn 19 d8i v& csu h6i v& mirc do m i "lust cgnh tranh ng5n cdn cic hinh vi canh tranh kh6ng c6ng bing b nu& ban."

27. Guash va Rajapatirana (1998, trang 19). 28. Vi du, xem Dixit (1988); Harrison (1994, 1996);

Krishna v i Mitra (1998); Roberts v i Tybout (1996);

Tybout, de Melo va Corbo (1991); v i Tybout va Westbrook (1995).

29. Baily va Gersbach 1995.

30. Hoekman vA cbc tbc gib khbc 2001.

31. Tham khdo cic c h h g cir thuc nghiem trong

Edwards (1997); Frankel vb Romer (1999); Harrison va Hanson (1999); va Sachs vb Warner (1995).

32. Vi du, c6 th6 tham khbo Dollar va Kraay

(2000) v i Ravallion (2000).

33. Ngsn hang ~ h k gi6i 2000e.

34. Ngin h b g Th6 g16i (2000e) ciing thdo luan v6

1Q ich v i cbc bnh h u h g khbc c6a tIJ d o hob thumg

mai, ching han nhu "su liCn kkt"- s u tap trung cbc

hoat dong kinh doanh b mGt sb dia di&m nhi t d f i - nhb d6 nsng cao duuc nBng suit .

35. GATT cho phkp cbc nutrc d m p h u m g ch6ng

p h i gii bing cich dbnh thuk ch8ng p h i gii khi c6 hien t u m g p h i gii b nutrc d6 (khi gii xuht khgu ciia

mat hang hoi thhp h m gib thi trubng trong nu6c tai

nuirc xuit khdu, hoac thAp h m gib xui t khgu b mot

nutrc thir ba, hoac thhp h m chi phi sbn xui t tai nuirc xui t khiu) v i nutrc d 6 bi t8n thumg vat chi t d o p h i

gib g2y ra (ching han suy gibm sbn Iumg d i n dkn

mht viec lam). 36. Thdo luan trong phbn nay c h i yku can cii the0

Wilson (2001).

37. Ngdn hang ~ h k gi6i (2000h) trinh bay chi tikt

h m v6 vhn d& nay. 38. Hoekman v i Messerlin 1999.

39. L@ ich c6a tIJ d o hob cbc dich vu ciing duqc

thdo luan trong Ngin hang Th6 gi6i (2000h). 40. Ngin hing Thk gi6i (2000~). Ph6c l@ b d2y

duuc do bing ting cbc l q i ich v6 tinh hieu qub rbng

mb ngubi ti6u diing d u ~ h u h g do gib cd thhp h m ;

l@ ich c6 duac do kh6ng cbn cbc IZng phi ngu6n luc mb cbc quy dinh gsy ra; vb cbc lqi ich c6 duqc tu

n h k g dich VIJ t8t h m do cbc doanh nghiep nutrc ngoai hoat dang hieu qub h m cbc doanh nghiep trong nuirc cung chp.

41. Konan v5 Maskus 1999.

42. C t h g t u m g tIJ nhu b trong ph$n nay, ph$n 161-1 chc nghi6n c h v& IPR tap trung v i o cbc b ing sbng ch&.

43. Mansfield 1986.

44. Braga va cic t6c gid khbc 2000, UNDP 1999. 45. Ngin hang ~ h 6 gi6i (1999h) thbo luan chi tikt

v6 cbc bing c h h g thuc nghitm.

46. Maskus v i Penubarti (1995) va Smith (2000). 47. Maskus 2000. 48. Maskus 2000.

49. C6n cli vao danh sbch cbc hiep utrc thumg

mai c3a Dai dien thumg mai My, 1998.

Chumg 8 1. M4c dG mat s8 thd ch6 dua ra bbo hidm dd bdo

dbm cho cbc loai r6i ro nay, chi phi bbo hidm c6 thd

qub cao, gby trb ngai cho hoat dong d i u tu.

2. c h i n g han, tinh h u h g n8y c6 th6 xu& hien b

cbc nu& c6 mirc do ngheo d6i r i t cao vB gih sir d q g

kh6ng dugc xhc Isp d& cho nhi&u ngu&i c6 th6 tikp c$n ciic dich vu nhy, hohc b c6c nu& c6 riii ro ch'hh

tri r i t cao vh kh6ng c6 bien phhp n80, hay chc bien

phhp 1h qub t6n kCm, d6 bdo hi6m trubc n h k g nii

ro n8y. 3. Met chch gidi thich coi y&u t6 quan trong nhit

6ddy 18 viec d3t cd c6c quy&n kiim so6t cbn lai vh chc

q u y h d6i v& dbng ti&n cbn lai v&o trong tay cbc c8 d6ng tu nhdn (Boycko, Shleifer, v& Vishny 1992,

1993; Sappington v8 Stiglitz 1987; Shapiro vh Willig

1990). Met gidi thich khhc coi tu nhin hob 18 met bien

phhp d6 chinh phii & phii nhen nh~%g th6ng tin tu

nhbn li6n quan t6i c h phi doanh nghiep c6 th6 cin

n6i 16ng can thiep v& truchp (Schmidt 1996b; Shirley

vh Walsh 2000).

4. Shirley vh Walsh 2000.

5. Bradburd 1992.

6. No11 (1999, trang 31) cilng nhen x6t rbng "c6c ca quan di&u ti&t c6 th6 c6 I@ th& kinh t6 the0 quy m6

dbng kg .... DO d6, chi phi tucmg d6i ctia di&u ti&t so

v& phlic I@ s5 cao hcm trong quh trinh di&u ti& 6 mot nu& dang phht tri&n nh6."

7. Be Tu phhp My 1986; Untiet 1987.

8. " ~ r i s n vong n2ng Iuwg th& gi6i 1999- Khi d6t" B e NBng lumg My, Cu quan th6ng tin n5ng l u q g ; Quirno, "chdu My Latinh tr&n d u h g 6ngn

Worldlink, 17/3/2000.

9. Briceno 2001.

10. No11 (1999) cho rbng s u phbt tri6n cbc c6ng nghe dien thoai di dong kh6ng dby d5 I8m cho chc

doanh nghiep dien thoai trong nuhc, v6n t h g duuc coi I8 khdu tr6 ngai doc quy&n & nhi&n trong ng8nh dien thoai, kh6ng cbn trong di&u kien chi phi doc

quy&n tu nhi6n n5a.

11. B r e ~ a n 1987,1995. 12. Uq ban di&u ti& n5ng l u p g lien bang My

1999.

13. OECD 2001.

14. Pittman 1999. Newbery (1994) tin t u h g c6c chi phi truy&n tdi d u h g dhi b Anh c6 th6 b3ng

10 phin trZm t8ng chi phi.

15. Klein vh Irwin 1996. 16. Theo Kessides v8 Willig (2001, trang 5), "Viec

phdn thch c6 th& 18 met s u lua chon dec bi@t h ip d i n

khi quy m6 thi t r u h g cho phCp nhi&u doanh nghiep c6 th6 ciing hoat dong tr6n thi t n r h g sbn phim cu6i

ciing vh tao ra s u canh tranh tich cuc v l ti&m tBng v& nhau"

17. Spiller vh Cardilli (1997, tr. 128) k&t luen: "Mot

khi quy&n lien k&t dugc bdo ddm, nghnh visn th6ng

trong nu& kh6ng cbn 15 doc quy&n @ nhiCn nhu

d f i nghia c8 disn ciia thu$t ngii n8y".

18. Spiller vh Cardilli 1997; Wellenius 1997.

19. Spiller vh Cardilli 1997.

20. Armstrong v8 Vickers 1996; EBRD 1996.

21. Klein v8 Irwin 1996.

22. Garcia de Alba 2000; Pittman 2000.

23. Stern v8 Davis (1998, tr 453) luu j~ I&, c6c m6i lo ngai nhu vay "ph6i lh hcm b c6c nu& it c6 kinh nghiem di&u ti6t - k& cd c6c n&n kinh t& Trung vh

D6ng Au. R6 rhng, viec thu thep, theo d6i v8 thuc thi

cbc di&u kien m i Chi thi v& tu do hob ng8nh dien b

EU d5t ra cho chc doanh nghiep tien ich c6ng cong

n h i h quy&n luc vh c6 tinh th6ng nhi t cao chic chin

kh6ng phii Ih mot c6ng viec dun gidn hay d s d8ng1'. 24. Xem B5o c5o PhBt trikn ~ h d ~ i b i 1994 trong d 6

c6 thdo lusn v& kh i nZng phbn tbch theo chi&u doc

ciia cbc nghnh ca s b ha ting kh6c nhau. 25. Guasch 2000, chucmg 11. 26. Kerf vh Garadin 2000, tr 27- 77.

27. Brook vh chc thc gid khhc, 2001.

28. Estache, Romero vh Strong 2000, tr 21. 29. Aubert v8 Laffont 2000.

30. Newbery 2000.

31. c h i n g han, cbc doanh nghi@p cu sb ha ting t h u h g dua v8o chc 19 do ky thuet, m6i t r u h g hay an to8n khi dbi h6i phdi thay d8i trong c6c quy dinh

klnh t6.

32. V& t r u h g hap Chil6, xem Kerf 2000; v& t r u h g hap r\ngg61a v8 Philippin, xem Brook 1997.

33. Estache 1997.

34. Ordover, Pittman vh Clyde 1994.

35. Do khu v c My Latinh 1h khu vuc di d i u trong cdi cbch ca sh ha ting, ddy ciing 18 khu vuc duy

nhht c6 th6 c6 cbc phin tich tuung d6i h@ th6ng V&

h u h g c i a cbc cdi cbch nhy. 36. Estache, G6mez-Lobo vh Leipziger 2000.

37. Komives vh Brook Cowen 1999, trich dsn b

trong Brook vh cac tbc gi i khbc 2001. 38. Estache, G6mez-Lobo, vh Leipziger 2000.

39. Baker vh Tremolet (2000~) cho ring, c6c chinh

cH~J ~ c H ~.kl L$U THAM KI$.o 273

p h ~ i , host lb cho ph6p met nh8 cung cAp thay thh

cung h g dich vu c6 chit l u ~ g thip hcm, ho$c khi c6 th& cho ph6p nhb cung h g chinh dua ra thi trubng

met danh muc c6c loai djch vu c6 gi6 c i v8 chit

l u m g khAc nhau. Brook v8 c6c tic gii kh6c (2001, tr

19) cho rang "cAc ti6u chuin t8i thi6u xuit ph6t tir

cAc mhi lo ngai c a b i n v& slic kh6e va an to8n c6 th6

lb phh h q ~ 6 cAc khu vuc kh6ng duqc c6c doanh

nghiep tien ich c6ng ceng truy& th8ng phuc vu, v8

viec I p dung c6c ti6u chuin cao hcm c h duqc Bp

dung c11o c6c kh6ch hang giau c6 va c6 nhihu k h i

n5ng tikp cfjn c6c dich vu c i a mang lu6i c a s b ha

t&ng h a " .

40. Baker vb Tremolet 2000a.

41. Komives vb Brook Cowen 1999, trich d i n

trong Brook vb c6c tAc giH kh6c 2001. 42. Solo vb Snell 1998, trich d5n trong Brook vb

chc thc giH khhc 2001.

43. Thompson 2001. 44. Ehrhardt vb Burdon 1999, trich dsn trong

Brook vA cbc tic g i i khhc 2001.

45. Baker vb Tremolet 2000b, trich d i n trong

Brook vb cAc t6c gi i kh6c 2001. 46. Brook vb cAc t6c gi i khhc 2001.

47. Estache, Foster vb Wodon 2000, tr 39. 48. Lovei vb cAc tic gid kh6c 2000. 49. Estache, Romero vb Strong 2000, tr 29,39.

50. Armstrong vb Rees 2000.

51. Brook vb cAc tAc gi i kh6c 2001.

t8i lieu ngby cbng phong phli v i vdn xi7 h@. ~ h n x i

hei dZ duqc thio lufjn trong BBo d o PhBt kidn ~ h k gi& 2000/2001, chucmg 7.

7. ~ i m quan trong c ~ i a cAc mang lu6i nby trb nCn

hi6n nhi6n nhit khi n h k g th6ng 1e "lbm viec c6

nguy6n tic" (work to rule) duqc xem nhu m$t hinh thuc phin kh6ng c i a c6ng nhfin.

8. V& m6 hinh 19 thuykt, tham khdo Prescott vb Townsend (1999).

9. Fafchamps 1996. Fukuyama (1995) xem x6t

v in d& Ibng tin trong bhi cinh c i a cb n in kinh tk.

10. Moore 1999.

11. Chamlee-Wright (1998) cho rang phu nti Tfiy Phi c6 nhn v5n hoh d3c trung kh6c bin d i n 6ng, vb

6 6 lb c a chk lbng tin. Burger, Collier, vb Gunning

(1996) nhan thiy lb chc ho gia dinh d o dbn 6ng va d o

phu nil Ib chii h6 bKPnia chi h g dung c6c s6ng kikn

duqc nhiing ngubi chng gi6i tinh kh&i x u h g .

12. Hayami vb Kawagoe 1993.

13. Greif (1994,1997b) chi r6 tinh chi t trong s u thi

hbnh kh6ng chinh thuc Ib tinh tu thi hbnh, d o cbc cb

nhfin sS hbnh d6ng nhu vai trb d u kikn ciia ho, mac

d h thiku c6c cachk thi hbnh h ~ r p d6ng chinh t h k . 14. Greif (199%) trinh b iy v& s y thi hanh b&i mot

"b6n thir nhit" (c6 nhfin), "b6n thli hai" (dhi t6c kinh

doanh" va "hen thir ba" (nguzri hob giAi bCn ngobi hay nh8 nu&).

15. Fafchamps va Minten 2000.

16. Isa 1995. 17. Ensminger 1994.

Chtrmg 9 18. Shipton 1994. 1. Light 1972; Acheson 1994; Fukuyama 1995 19. Fukuyama 1995.

2. Fehr vb Gachter (2000, tr 166) d/nh nghia chuin 20. Gambetta 1993.

muc x i h6i 12 "(1) met nghi thuc h8nh vi; m i (2) dua 21. Platteau 2000.

trCn cAc ni6m tin chung c i a xZ hei v& viec met c6 22. Platteau 2000.

nhfin phii c6 chch xii th; nhu thh n8o; v8 di&u n8y 23. Fafchamps 1996.

kich thich (3) viec thuc hien c6c h8nh vi n8y tr6n ca 24. Drijver vb Van Zorge 1995, trich d i n trong

s 6 s u thua nhan kh6ng chinh thirc c i a xZ hei. Platteau 2000.

3.Vi du, tham khio Alm, Jackson v8 McKee 25. Melard, Platteau, vb w6tongoka 1998, trich

(1993); Alm, McClelland vb William Schulze (1999); d i n kong Platteau 2000.

va Erard vb Feinstein 1994. 26. Met vi dl! khhc lb vai trb giHm d?in c i a gia slic

4. ThAo lufjn nby t u a g tu nhu trong Manski trong viec x6c djnh giai t ing kinh th vb C ~ C giao dich

(2000), trong 6 6 phfin bi@t gi& c6c t u a g the n6i b vhng d 6 thi An De. Gia sGc kh6ng c6 vai trb quan

sinh, the0 n g c cHnh vb m g quan g i h m6t cA nhfin trong d6i v6i ting 1% t h u ~ g ~ U U nhu d8i v6i n h h g

vb nh6m. nh6m nghgo h a . NguyPn nhfin chir yku lb d o n h i h g

5 c h i n g han, tham khjo Levin vb Satarov (2000). ngubi b ting 1% t h u ~ g lUU c6 th6 6kp can chc th6

6. ~ i 3 ~ phin nbo duoc d& cap t(ri bong C&C chk chinh thlic. 6 C&C thbnh ph6 l h ciia An Do ngby

nay, cAc nh6m d2n cu coi trong ngh& nghiep v i thu

nhap chh kh6ng phii la gia sfic (Beteille 1997). 27. Vi du, khi thi trubng lao dGng b My thu hep

trong ~ h k chi6n thh Hai, thi he thang quA . cinh

nhanh b Philadelphia dH tim cAch sa thii nhCng

nguM da den. Tuy nhien, hinh dong ciia t8 chhc niy

d i bj cuoc bHi c6ng ciia cAc c6ng nh2n da tr& ngin

c h (Arrow 1998). 28. Darity va Mason 1998. 29. Trong tnxirng h q kh6ng c6 cAc cach6 ciu n6i

nhu v$y, s q da dang v& d i n tGc c6 th& c6 m6i hrmg

quan v6i cAc k6t qu6 kh6ng dAng c6; ching han, mot

nghi&n c h v& cBc nu& vling c$n Sahara chiu Phi

nh$n thiy s q ph2n h6a cao v& mst chiing tec dH giii

thich h iu h i t cAc nhin t6 l im ting t r u h g kinh tk trb

n&n tri tre (Easterly va Levine 1997).

30. Bane jee, Besley va Guimane 1994.

31. Hayami v i Kawagoe 1993.

Ch uung 1 0 1. BAo chi xuit hien 6 Thuy Sy (1610), H i Lan

(1616), Anh (1621), PhAp (1631), Italia (1636), v i Ba Lan (1661).

2. Shepherd v i Schalke 1995.

3. Galda v i Searle 1980. 4. Chaudhury v i Hammer 2001; Thomas, Strauss

va Henriques 1991.

5. Byram, Kaute va Matenge 1980. 6. Djankov, McLiesh v i cAc t6c gii khAc 2001;

Stapenhurst 2000.

7. Demsetz v i Lehn 1985.

8. Djankov, McLiesh vh cAc tAc gi6 khBc 2001.

9. Coase 1959. 10. Theo cAc nha qu6n tri tai cAc dai tu nhin.

11. Stapenhurst 2000. 12. Nelson 1999a. 13. C6 chin thinh vi@n trong s6 hei d6ng 29 thinh

vi&n duuc chinh phii lien bang d& ch, 6 thinh vi&n d u p cAc d ing chinh tri d& ch, m8i bang trong 9 bang

truc thuoc li6n bang d& ch met t h M vien, Hei d6ng

k h h thinh gii d& ch 6 thinh vi&n va cAc nhin vi&n

d& ch 5 thinh vi&n dai dien.

14. Vi du, s u dec lap clia cAc phumg tien th6ng

tin dai chGng ciing c6 th& bi suy giim d o cAc quy

dinh han chk hay do cAc thoi thu$n tii try d6i v6i

phumg tien th6ng tin dai c h h g . Di&m nay s5 duuc th6o lu$n trong cAc p h ~ sau.

15. Heo, Uhm, v i Chang 2000; Webster 1992.

16. C a sb dii lieu lust phBp c~ i a hiep hei bBo chi Li&n My: www.sipiapa.org

17. Harcourt va Verhulst 1998.

18. Walden 2000.

19. TrAi lai, met he th6ng lu$t v& phi bAng c6 hieu

qu6 c6 th& l im gi6m n h k g sAch nhizu d6i v6i c5c

nh i bBo do c h h g khuy6n khich cAch gi6i quy6t

xung dot th6ng qua toi Bn chh kh6ng ph6i bing cAc de doa v i pham tei.

20. Di&u k h o h 19, Trung tirn ch6ng ki&m duyet

qu6c 61993; Walden 2000.

21. Walden 2000.

22. Harcourt v i Verhulst 1998.

23. Uf ban Di&u tra p h u a g tien th6ng tin dai

c h h g tai cAc nu& v h g bi6n Ban tich, thAng N5m 2000.

24. McKinsey & Company 1999.

25. Dac quy&n nh8 nukc duqc djnh nghia la cAc t r u h g h q khi tQ phin ciia cAc phumg tien th6ng tin dai c h h g do nhi nu& ki&m soAt chi6m nhi&u

h m 75 phin tram. 26. Harcourt 1998. 27. Harcourt va Verhulst 1998.

28. Trung t im cBc ph6ng vi&n di&u tra Philippin

v i Li6n minh BBo chi D6ng Nam A, trong Chongkittavorn 2001:

29. Dugc tinh to6n tu Banisar 2000.

30. N g h hing ~ h 6 gi6i 2001b. 31. Stapenhurst 2000. 32. Besley v i Burgess 2000. 33. Di&u kho6n 19, Trung t im ch6ng ki&m duyet

qu6c t& 1993.

34. Nelson 1999b.

Cac tai lieu ca s u

Armstrong, Mark, and Ray Rees. "Pricing Policies in the Infrastructure Sectors."

Aubert, Cecile, and Jean-Jacques Laffont. "Multiregulation in Developing Countries."

Banerji, Arup. "Which Countries Can Afford Poverty-Eliminating Transfers? A Notional Framework for Policymakers."

Bernstein, Lisa. "The Potential Role of Private Legal Systems in the Revival of the of Trade in Transition Economies."

Besley, Timothy J, Sanjay Jain, and Charalambos Tsangarides. "Household Participation in Formal and Informal Institutions in Rural Credit Markets in Developing Countries."

Bonin, John, and Istvon Abel. "Retail Banking in Hungary: A Foreign Affair?"

Botero, Juan, Florencio Lopez-de-Silanes, Rafael La Porta, Andrei Shleifer, and Aleksandr Volokh. "Judicial Reform."

Briceno Garmendia, Cecilia. "General Behavior of Electricity End-User Prices."

Brook, Penelope, Warrick Smith, Nicola Tynan, and Timothy Irwin. "Improving Access to Infrastructure Services by Low-Income Households: Institutional and Policy Responses."

Carlin, Wendy, and Paul Seabright. "The Importance of Competition in Developing Countries for Productivity and Innovation."

Chaudhury, Nazmul, and Arup Banerji. "Agricultural Marketing Institutions."

Deininger, Klaus. "Land Policy and Its Impact on Competition and Functioning of Factor Markets: Conceptual Issues and Empirical Evidence."

Demirgyc-Kunt, Asli and Vojislav Maksimovic. "Firms as Financial Intermediaries: Evidence from Trade Credit Data."

Djankov, Simeon, Rafael La Porta, Florencio Lopez- de-Silanes, and Andrei Shleifer. "Regulation of Entry."

Djankov, Simeon, Caralee McLiesh, Tatiana Nenova, and Andrei Shleifer. 'Who Owns the Media?"

Fimegan, David. "The Creation and Operation of the Tanza-nia' s Commercial Court."

Fleisig, Heywood, and Nuria de la Pena. "Design of Collateral Law and Institutions: Their Impact on Credit Allocation and Growth in Developing Economies."

Guasch, Jorge Luis, Anastassia V. Kartacheva, and Lucia Quesada. "Concessions Contracts Renegotiations in Latin America and Caribbean Region: An Economic Analysis and Empirical Evidence."

Hegarty, John. "World Development Report 2002 Background Note on Accounting Reforms."

Hoekman, Bernard, Hiau Looi Kee, and Marcelo Olarreaga. "Markups, Entry Regulation and Trade: Does Country Size Matter?"

Hudes, Karen. "Holding Courts Accountable." Islam, Roumeen, and Claudio E. Montenegro. "The

Determinants of the Quality of Institutions: A Study in a Cross Section of Countries."

Keinan, Yoram. "The Evolution of Secured Transactions."

Kessides, I o a ~ i s , and Robert Willig. 2001. "Network Access Pricing Rules for Developing and Transition Economies."

Klapper, Leora. "Bankruptcy around the World: Explanations of its Relative Use."

La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, and Andrei Shleifer. "Guarantees of Freedom."

Lerman, Zvi. "Comparative Institutional Evolution: Rural Land Reform in the ECA Region."

Levenstein, Margaret, and Valerie Suslow. "Private International Cartels and 'Their Effect on Developing Countries."

Lex Mundi, Haward University, and The World Bank. "Judicial Project."

McLiesh, Caralee. "Technology and Innovation in Agriculture."

McLiesh, Caralee, and Keith Maskus. "Competition, Innovation and Intellectual Property Rights in Developing Countries: A Review."

Messick, Richard E. "The Origins and Development of Courts."

Olegario, Rowena. "Credit-Reporting Agencies: Their Historical Roots, Current Status, and Role in Market Development."

Pistor, Katharina, Yoram Keinan, Jan Kleinheisterkam, and Mark West. "The Evolution of Corporate Law."

Pittman, Russell. "Vertical Restructuring of the Infrastructure Sectors of Transition Economies."

Prosterman, Roy, Brian Schwarzwalder, and Tim Hanstad. "Reforming China' s Rural Land System."

Rajan, Raghuram G., and Luigi Zingales. "The Great Reversals: The Politics of Financial Development in the 20th Century."

Soludo, Charles. "Comparative Institutional Development: Lessons from Rural Land Markets in Africa."

Wilson, John S. "Standards, Regulation, and Trade: Recommendations for Reforms from a Development Perspective."

276 BAO cio PHAT &N TH!~ GI& 2002

Tai lieu tham khbo

Tu dii xG19 m8 t i cAc c6ng trinh dii duac xuit b in lai mat c6ch kh6ng chinh thuc ma c6 th6 kh6ng s in c6 b chc thu vien.

Ablo, Emmanuel, and Ritva Reinikka. 1998. "Do

Budgets Really Matter?: Evidence for Public

Spending on Education and Health in Uganda." Policy Research Working Paper No. 1926. World Bank, Washington, D.C.

Acemoglu, Daron, Simon Johnson, and James A.

Robinson. 2000. "The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical

Investigation." National Bureau of Economic

Research, Working Paper No. 7771. Cambridge,

Massachu-setts. Available on-line at http:/ /www.nber.org/papers/ w7771.

Acheson, James. 1994. "Transactions Cost and

Business Strategies in a Mexican Indian Pueblo." in James M. Acheson (ed.) Anthropology and Institutional Economics: Lanham, Maryland: University Press of America.

Adams, Dale W. 1995. "From Agricultural Credit to Rural Fi-nance." Quarterly Journal of

International Agriculture 34(2): 109- 120. Adegbite, Mudasiru Aderemi. 1997. "The Credit

Delivery Methods in the Rural Areas of the yigerian Economy and Implications for Labour Productivity and Human Welfare (1970- 1995)." Paper presented at the Tenth World Productivity Congress, World Confederation of Productivity Science, School of Industrial Engineering, Universidad DelMar. Santiago de, Chile.

Ades, Alberto, and Rafael di Tella. 1999. "Rents, Competition, and Corruption". American Economic Review 89(4): 982- 993.

Aghion, Plulippe, Mathias Dewatripont, and Patrick Rey. 1999. "Competition, Financial Discipline and Growth." Review of Economic Studies 66(4):825- 852.

Alesina, Alberto, Reza Baqir, and William Easterly. 1999. "Public Goods and Ethnic Divisions." Quarterly Journal of Economics 114(4): 1243- 84.

Alesina, Alberto, Roberto Perotti, and Jos6 Tavares. 1998. "The Political Economy of Fiscal Adjustments." Brookings Papers on Economic Activity 1:197- 266.

Alesina, Alberto, Ricardo Hausmann, Rudolf

Hommes, and Ernesto Stein. 1999. "Budget Institutions and Fiscal Performance in Latin

America." Journal of Development Economics

59(2):253- 73. Alm, James, Betty R. Jackson, and Michael McKee.

1993. "Fiscal Exchange, Collective Decision

Institutions, and Tax Compliance." Journal of Economic Behavior and Organization 22: 285- 303.

Alm, James, Gary McClelland, and William Schulze.

1999. "Changing the Social Norm of Tax Compliance by Voting." Kyklos 52(2):141- 171.

Alston, Julian, Philip Pardey, and Johannes

Roseboom. 1998. "Financing Agricultural

Research: International Investment Patterns and Policy Perspectives." World Development

26(6):1057- 71.

Alstori, Julian, Connie Chan-Kang, Michele C. Marra, Philip G. Pardey, and T. J. Wyatt. 2000. A Meta-Analysis of Rates of Return to Agricultural R&D. IFPRI Research Report 113. International

Food Policy Research Institute. Washing-ton, D.C.

Alston, Lee, Gary Libecap, and Robert Schneider.

1995. "Property Rights and The Preconditions For Markets: The Case of the Amazon Frontier." Journal of Institutional and Theoretical

Economics 151 (1):89- 11 1. . 1996. "The Determinants And Impact of

Property Rights: Land Titles on the Brazilian Frontier." Journal of Law, Economics and Organization 12(1):25 61.

Anderson, M., and M. W. Rosenberg. 1990. "Ontario'

s Under-serviced Area Program Revisited: An

Indirect Analysis." Social Science and Medicine 30(1):35- 44.

Andre, Catherine, and Jean-Paul Platteau. 1998. "Land Relations under Unbearable Stress: Rwanda Caught in the Malthusian Trap." Journal of Economic Behavior and Organization 34(1): 1- 47.

Andreoni, James, Brian Erard, and Jonathan Feinstein. 1998. "Tax Compliance." Journal o f Economic Literature 36(2): 818- 860.

Armstrong, Mark, and John Vickers. 1996. "Regulatory Reform in Telecommunications in

c I ~ J TH~CH T& LIEU THAM &O 277

Central and Eastern Europe." Economics o f

Transition 4:295- 318.

Arrow, Kenneth. 1998. "What Has Economics to Say

About Racial Discrimination?" Journal o f Economic Perspectives 12(2):91- 100.

Article 19, International Centre against Censorship.

1993. Press Law and Practice: A Comparative

Study of Press Freedom in European and other Democracies, Report published by Article 19 for

the United Nations Educational, Scientific, and

Cultural Organization, London.

Austin, Gareth. 1993. "Indigenous Credit Institutions

in West Africa, 1750- 1960." in Austin Gareth and

Kaoru Sugihara (eds.) Indigenous Credit Institutions in West Africa, New York: St. Martin'

s Press.

Austin, Gareth, and Kaoru Sugihara, eds. 1993. Local Suppliers of Credit in the Third World, 1750-

1960. New York: St. Martin's Press.

Azfar, Omar, Satu Kahkonen, and Patrick Meagher.

20bl. "Conditions for Effective Decentralized Governance: A Synthesis of Research Findings."

University of Maryland. Processed.

Baack, B. D., and E. J. Ray. 1983. "The Political

Economy of Tariff Policy: A Case Study of the United States." Explorations in Economic

History 20:73- 93.

Bagehot, Walter. 1873. Lombard Street. Homewood, IL: Richard D. Irwin, (1873) 1962 Edition.

Bagwell, Kyle, and Robert W. Staiger. 1999. "An

Economic Theory of GATT." American Economic Review 89(1): 215-248.

. 2000. "GATT-Think." National Bureau of

Economic Research Working Paper No. 8005. Cambridge, Massachusetts.

Baily, Martin Neil, and Hans Gersbach. 1995.

"Efficiency in Manufacturing and the Need for

Global Competition." Brookings Papers on Economic Activity

Microeconomics 1995: 307- 47.

Baily, Martin Neil, Eric Zitzewitz, Barry Bosworth, and Larry E. Westphal. 1998. "Extending the East

Asia Miracle: Microeconomic Evidence from

Korea ." Brookings Papers on Economic Activity: Microeconomics 1998: 249- 73.

Baker, W., and S. Tremolet. 2000a. "Micro

Infrastructure: Regulators Must Take Small

Operators Seriously." World Bank Private Sector

Note 220, October 2000. World Bank,

Washington, D.C. Available online at:

www.worldbank.org/html/fpd/notes.

. 2000b. "Regulation of Quality of

Infrastructure Services in Developing Countries."

Paper presented at conference, "Infrastructure for

Development: Private Solutions and the Poor," PPIAF, DFID, and World Bank, London.

- . 2000c. "Utility Reform: Regulating Quality Standards to Improve Access for the Poor." World Bank Private Sector Note 219 October

2000. World Bank, Washington, D.C. Available

online at: www.worldbank.org/html/fpd/notes. Baldwin, John. 1997. "Monitoring the Rise of the

Small Claims Limit: Litigants' Experiences of

Different Forms of Adjudication." Lord

Chancellor' s Department, Research Secretariat. London, United Kingdom.

Banerjee, Abhijit, Timothy Besley, and Timothy

Guimane. 1994. "Thy Neighbor' s Keeper: The Design of a Credit Cooperative with Theory and

a Test." Quarterly Journal of Economics 109(2): 491- 515.

Banerjee, Abhijit, and Esther Duflo. 2000. "Reputation Effects and the Limits to

Contracting: A Study of the Indian Software

Industry." Quarterly Journal o f Economics 115(3): 989- 1019.

Banerji, Arup. 1995. "Workers in the ' Informal

Sector' in Developing Countries." World Development Report 1995/6 Background Paper. World Bank, Washington, D.C.

- .2001. "Which Countries Can Afford Poverty-

Eliminating Transfers? A Notional Framework for Policymakers."World Development Report

2002 Background Paper, World Bank,

Washington, DC. Baneji, Arup, and Hafez Ghanem. 1997. "Does the

Type of Political Regime Matter for Trade and

Labour Market Policies?." World Bank Economic Review 11(1):171- 194.

Banisar, David. 2000. "Freedom of Information

around the World." Privacy International. Available online at http://www.privacyinterna- tional.org/issues/foia/foia-survey.htm1.

Barajas, Adolfo, Natalia Salazar, and Roberto Steiner.

2000. "Foreign Investment in Colombia' s

Financial Sector," in S. Claessens and M. Jansen

(eds.) The Internationalization o f Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries. Boston, M A : Kluwer Academic Press.

Barnett, Barry J., and Keith H. Coble. 1999. "Understanding Uneven Agricultural Liberalization in Madagascar." Journal o f

Modem African Studies 32:449- 76. Barro, ~ o b e r t . 1997. Determinants o f Economic

Growth: A CrossCo un try Empirical Study. Cambridge: MIT Press.

Barron, John M., and Michael Staten. 2000. 'The Value of Comprehensive Credit Reports: Lessons from the U.S. Experience." World Bank.

Processed. Barth, James, Gerard Caprio, and Ross Levine. 2000.

"Prudential Regulation and Supervision: What

Works and What Doesn' t." World Bank.

Processed. - . Forthcoming. "Banking Systems Around the

Globe: DoRegulation and Ownership Affect

Performance and Stability?" Forthcoming in Mishkin, Frederic (ed.) Prudential Regulation and Supervision: What Works and What Doesn' t. National Bureau of Economic Research, Cambridge, Massachusetts.

Beaumol, William J., John C. Panzar, and Robert D. Willig, with contributions by Elizabeth E. Bailey,

Dietrich Fischer and Herman C. Quirmbach. 1982. Contestable Markets and the Theory o f hdustry Structure. New York: Harcourt Brace Jovanovich.

Bebchuk, Lucian. 1999. "A Rent-Protection Theory of Corporate Ownership and Control" National Bureau of Economic Research Working Paper

No. 7203. Cambridge, Massachusetts. Beck, Thorsten; Asli Demirgiiq-Kunt, and Ross

Levine. 2000a. "A New Database on Financial

Development and Structure." World Bank

Economic Review 14(3):597- 605. - . 2000b. "Law, Politics, and Finance." World

Bank. Processed.

Beck, Thorsten; Ross Levine, and Norman Loayza. 2000. "Finance and the Sources of Growth." Journal o f Financial Economics 58(1- 2):261- 300.

Beck, Thorsten, .Mattias Lundberg, and Giovami

Majnoni. 2000. "Financial Development and

Economic Volatility: Does Finance Dampen or Magnify Shocks?" World Bank. Processed.

Bell, Clive, T. N. Srinivasan, and Christopher Udry.

1997. "Rationing, Spillover, and Interlinking in

Credit Markets: The Case of Rural Punjab." Oxford Economic Papers 49:557- 585.

Berger, Allen N., Rebecca S. Demsetz, and Philip E. Strahan. 1999. "The Consolidation of the Financial Services Industry: Causes, Consequences, and Implications for the Future."

Journal o f Banking and Finance 23(2- 4):135- 94.

Berkowitz, Jeremy, and Michelle White. 2000. "Bankruptcy and Small Firms' Access to Credit." Department of Economics, University of

Michigan, AM Arbor, Michgan.Processed. Bermudes, Sergio. 1999. "Administration of Civil

Justice in Brazil." in Adrian A.S. Zuckerinan Civil

Justice in Crisis: Comparative Perspectives o f

Civil Procedure. Bernstein, Lisa. 1999. "The Questionable Empirical

Basis of Article 2' s Lncorporation Strategy: A Preliminary Study." The University o f Chicago

Law Review 66(3): 710- 780. - . 2000. "The Potential Role of Private Legal

Systems in the Revival of Trade in Transition Economies." The University of Chicago. Processed.

Besley, Timothy, and Robin Burgess. 2000. "The Political Economy of Government Responsiveness: Theory and Evidence from India." Working Paper, Department of Economics, London School of Economics, November.

Beteille, Andre. 1997. "Caste in Contemporary

Lndia," in Chris J. Fuller (ed.) Caste Today. Delhi:

Oxford University Press. Bhagat, Sanjai, and Bernard Black. 1999. "The

Uncertain Relationship Between Board

Composition and Firm Performance." Business Law Vol. 54:921- 963.

Bhide, Amar. 1993. "The Hidden Costs of Stock Market Liquidity." Journal o f Financial

Economics 34(1):1- 51. Bigsten, Arne, Paul Collier, Stefab Dercon, Bernard

Gauthier, A. Isaksson, Abena Oduro, Remco

Oostendorp, Cathy Pattillo, MAns Soderbom, M.

cH~J TH~CH T& L I ~ U THAM d 0 279

Sylvain, Francis Teal, and Albert Zeufack. 2000. "Contract Flexibility and Dispute Resolution in

African Manufacturing." The Joumal of

Development Studies 36(4): 1- 37. Blanchard, Olivier, and Andrei Shleifer. 2000.

"Federalism with and Without Political

Centralization: China versus Russia." National

Bureau of Economic Research Working Paper No. 7616. Cambridge, Massachussets.

Blankenburg, Erhard. 1999. "Civil Justice: Access,

Cost, and Expedition. The Netherlands." in Adrian A.S. Zuckerman, Civil Justice in Crisis: Comparative Perspectives of Civil Procedu~,

442,1999. Bogetic, Zeljko, and Heywood Fleisig. 1997.

"Collateral, Access to Credit, and Investment in Bulgaria." In Jones, Derek C., and Jeffrey Miller (eds.) The Bulgarian Economy: Lessons from Reform During Early Transition. Aldershot, UK; Brookfield, VT, and Sydney: Ashgate.

Bohn, Henning, and Robert P. Inman. 1996.

"Balanced Budget Rules and Public Deficits: Evidence from the, U.S. States." Carnegie Rochester Conference Series on Public Policy

45:13- 76. Bokhari, Farhan. 2000. "Islam' s Interest and

Principles." Financial Times, August 31. Bonin, John, and Istvbn Abel. 2000. "Retail Banking

in Hungary: A Foreign Affair?" World Development Report 2002 Background Paper.

Bonin, John, and Paul Wachtel. 1999. "Lessons from Bank Privatization in Central Europe." In Harvey Rosenblum (ed.) Proceedings of the World Bank/Dallas Federal Reserve Conference on Bank Privafization. Dallas, TX: Dallas Federal

Reserve. Boot, Arnoud W.A., Stuart J. Greenbaum, and Anjan

V Thakor. 1993. "Reputation and Discretion in Financial Contracting." American Economic Review 83:1165- 83.

Boycko, Maxim, Andrei Shleifer, and Robert W.

Vishny. 1992. "Property Rights, Soft Budget Constraints, and Privatization." Harvard University and University of Chicago. Processed. - . 1993. "Privatizing Russia." Brookings Papers

on Economic Activity: Microeconomics (0)2:139-

181.

Boyd, John H., and Stanley L. Graham. 1991. "Investigating the Banking Consolidation Trend," Federal Reserve Bank of Minneapolis

Quarterly Review, 15(2), 3- 15.

- . 1998. "Consolidation in U.S. Banking." In Yakov Amihud and Geoffrey Miller (eds.) Bank

Mergers and Acquisitions, Norwell, MA: Kluwer

Academic. Bradburd, Ralph. 1992. "Privatization of Natural

Monopoly Public Enterprises: The Regulation

Issue," Policy Research Working Paper WPS 864. World Bank, Washington, D.C.

Braga, Carlos Alberto Primo, Carsten Fink, and

Claudia Paz Sepulveda. 2000. "Intellectual Property Rights and Economic Development." World Bank Discussion Paper No. 412. World Bank, Washington, D.C.

Brandt, HansJYrgen. 1995. "The Justice of the Peace as an Alternative: Experiences with Conciliation in Peru." in Judicial Reform in Latin America and the Caribbean: Proceedings of a World Bank

Conference 92. (Malcom Rowat, Waleed H. Malik, and Maria Dakolias eds., August).

Branscheid, Volker 1998: "Irrigation Development in

Eastern Europe and the Former Soviet Union." ECSRE Rural Development and Environment Sector Working Paper No. 3, The World Bank, Washington, D.C.

Brennan, Timothy J. 1987. "Regulated Firms in Unregulated Markets: Understanding the Divestiture in U.S. v. AT&T." Antitrust Bulletin 32,749- 793.

. 1995. "Is the Theory Behind U.S. v. AT&T Applicable Today?" Antihust Bulletin 455- 482.

Bresnahan, Timothy F., and Peter C. Reiss. 1991.

"Entry and Competition in Concentrated Markets." Joumal of Political Economy99(5):977- 1009.

Brook, Penelope J. 1997. "Getting the Private Sector Involved in water- What to Do in the Poorest of Countries?" World Bank Public Policy for the

Private Sector, Viewpoint Note No. 102, January. World Bank, Washington, D.C.

Bruce, John W. and Shem E. MigotAdholla, eds. 1994. Searching for Land Tenure Security in Africa. Dubuque, Iowa: Kendall Hunt.

Bruce, John W., Shem E. MigotAdholla, and Joan

Atherton. 1994. "The Findings and Their Policy Implications: Institutional Adaptation or Replacement?" in John W. Bruce and Shem E. MigotAdholla (eds.) Searching for Land Tenure Securiv in Africa, Dubuque, Iowa: Kendall Hunt.

Bruno, Michael, and William Easterly. 1998.

"Inflation Crises and LongRun Growth." Journal

of Monetary Economics 41: 3- 26. Burger, K., P. Collier, and J. W. Gunning. 1996.

"Social Learning: An Application To Kenyan Agriculture." Free University, Amsterdam, cited in Collier and Gunning (1999): 1811. Processed.

Buscaglia, Edgardo, and Maria Dakolias. 1996.

"Judicial Reform in Latin American Courts: The Experience in Argentina and Ecuador." World

Bank Technical Paper No. 350. World Bank,

Washington, D.C. Buscaglia, Edgardo, and Thomas Ulen. 1997. "A

Quantitative Assessment of the Efficiency of the

Judicial Sector in Latin America." International Review o f Law and Economics 17(2): 275- 91.

Byerlee, Derek. 2000. "Competitive Funding of Agricultural Research in the World Bank:

Lessons and Challenges." Conference Paper. Competitive Grants in the New Millennium. Conference organized by EMBRAPA, The

InterAmerican Development Bank, and The World Bank. Brasilia, Brazil. May 16- 18, 2000. Available online at: www.worldbank.org/ akis.

Byerlee, Derek, and Gary E. Alex. 1998.

"Strenghening National Agricultural Research Systems: Policy Issues and Good Practice." Environmentally and Socially Sustainable Development: Rural Development Series. World Bank, Washington, DC.

Byerlee, Derek, and M. Maredia. 1999. "Measures of

Technical Efficiency of National and International Wheat Research Systems." in Maredia, M., and D. Byerlee (eds.) The Global Wheat System: Prospects for Enhancing

Efficiency in the Presence of Spillovers. International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMYT) Research Report no.5.

Byerlee, Derek, and G. Traxler. 2001. "The Role of Technology Spillovers and Economies of Size in

the Efficient Design of Agricultural Research Systems." in Alston, J., P. Pardey and M. Taylor

(eds.) Agricultural Science Policy: Changing Global Agendas, International Food Policy Research Institute (IFPRI), Johns Hopkins University Press.

Byram, M., C. Kaute, and K. Matenge. 1980.

"Botswana takes Participatory Approach to Mass

Media Education Campaign."Development Communication Report, No 32.

Calomiris, Charles. 1996. "Building an

Incentivecompatible SafetyNet: Special

Problems for Developing Countries," Columbia University, Processed.

Calomiris, Charles, and Andrew Powell. 2000. "Can

Emerging Market Bank Regulators Establish Credible Discipline? The Case of Argentina," World Bank, Processed.

Campos, Ed, and Sanjay Pradhan. 1996. "Budgetary Institutions and Expenditure Outcomes." Policy Research Department Working Paper No. 1646.

World Bank, Washington, D.C. Caprio, Gerard, and P. Honohan. 1999. "Restoring

Banking Stability: Beyond Supervised Capital

Requirements." Journal of Economic Perspectives 13(4): 43- 64.

Caprio, Gerard, and Maria Soledad MartinezPeria. 2000. "Avoiding Disaster: Policies to Reduce the Risk of Banking Crises." World Bank. Processed.

Carlin, Wendy, Steven Fries, Mark Schaffer, and Paul Seabright. 1999. "Competition and Enterprise

Performance in Transition Economies: Evidence from a Crosscountry Survey." Processed.

Carter, Michael, and Yang Yao 1999: "Specialization without regret: Transfer rights, productivity and investment in an industrializing economy," World Bank Policy Research Working Paper No. 2202, The World Bank, Washington, D.C.

Carter, Michael, Diana Fletschner, and Pedro Olinto (1996): "Does land titling activate a productivi- typromoting land market? Econometric evidence from rural Paraguay," U. of Wisconsin, Madison, Wisconsin. Processed.

Carter, Michael, Keith Wiebe, and Benoit Blare]. 1994. "Tenure Security for Whom? Differential

Effects of Land Policy in Kenya." in Bruce and MigotAdholla (eds.) Searching for Land Tenure Security in Africa. Dubuque, Iowa: Kendall Hunt.

Caves, Richard E., and associates. 1992. Industrial

C& TH~CH ~d LIGU THAM d 0 281

Efficiency in Six Nations. Massachusetts: MIT Press.

Caves, Richard E., and M. R. Porter. 1976. "Barrier to Exit" in R. Masson and P. Qualls (eds.) Essays in

Industrial Organization in Honor of Joe Bain. Cambridge, MA: Ballinger.

Center for Public Resource Management. 2000. "Formulation of Administrative Reforms," Supreme Court- World Bank Judicial Reform Project, Jakarta, July.

CGIAR (Consultative Group on International

Agricultural Research). 2001. "South Africa: CGIAR Partnership Results in New Maize Varieties with 30 to 50 Percent Higher Yields."Washington, D.C. Processed. Available at www.cgiar.org.

ChamleeWright, Emily. 1998. "Indigenous African Institutions and Economic Development." In James A. Dorn, Steve H. Hanke, and Alan A. Walters (eds.) Ike Revolution in Development Economics. Washington, D.C.: Cato Institute.

Chang, Chun. 2000. "The Informational Requirement

on Financial Systems at Different Stages of Economic Development: The Case of South

Korea." World Bank, Washington, D.C.

Processed. Chaudhuri, Sudip. 2000. "Insolvency Procedure and

Corporate Restructuring." Indian Institute of

Management, Calcutta, India. Processed. Chaudhury, Nazmul, and Jeffrey Hammer. 2001.

"The Role of Informational Pathways and IntraHousehold Decision Making in Affecting Fertility, Child Mortality and Nutrition Outcomes: Evidence from Egypt." Processed.

Chen, Duanjie, and Ritva Reinikka. 1999. "Business Taxation in a LowRevenue Economy. A Study on Uganda in Comparison with Neighboring Countries." Africa Regional Working Paper Series No. 3. World Bank, Washington, D.C.

Chimappa, B. N. 1977. "Adoption of the New Agricultural Technology in North Arcot Division." Farmer, B.H. (ed.) Green Revolution?

Technology and Change in RxeGrowing Areas of

South Asia, Macmillan, 1977. Chongkittavorn, Kavi. 2001. "Media and Access to

Information in Thailand." Conference Paper. The

Role o f the Media in Development, April 12 2001.

World Bank, Washington D.C.

Chui, Andy; Sheridan Titman, and John Wei. 2000. "Corporate Groups, Financial Liberalization and

Growth: The Case of Indonesia," World Bank, Washington, D.C. Processed.

Church, Thomas, Jr. 1978. Justice Delayed: The Pace of Litigation in Urban Trial Courts. VA: NCSC.

Claessens, Stijn and Marion Jansen (eds.). 2000. The Internationalization of Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries, Boston, MA: Kluwer Academic Press.

Claessens, Stijn, and Daniela Klingebiel. 2000a. "Alternative Frameworks for the Provision of Financial Services: Economic Analysis and Country Experiences." Processed.

Claessens, Stijn, Asli ~ e m i r ~ y a K u n t , and Harry Huizinga, 2001. "How Does Foreign Entry Affect the Domestic Banking Market?" Journal o f

Banking and Finance 25(5): 891- 91 1. Claessens, Stijn, Simeon Djankov, and Leora

Klapper. 2001. "Resolution of Financial Distress:

Evidence from East Asia." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Claessens, Stijn, Simeon Djankov, and Daniela

Klingebiel. 2000. "Stock Markets in Transition Economies." World Bank Financial Sector Discussion Paper No. 5, World Bank, Washington, DC.

Claessens, Stijn, Simeon Djankov, and Larry H. P. Lang. 2000. "The Separation of Ownership and Control in East Asian Corporations," Journal o f Financial Economics 58(2):81- 112.

Claessens, Stijn, Thomas Glaessner, and Daniela Klingebiel, 2000. "Electronic Finance: Reshaping the Financial Landscape around the World." Financial Sector Discussion Paper No. 4, World Bank. Washington, D.C. - . 2000b. "Competition and Scope of Activities

in Financial Services," World Bank. Processed.

Clarke, George R. G., and Robert Cull, 1999a. "Why Privatize? The Case of Argentina' s Public Provincial Banks." World Development 27(5):867- 888. - . 1999b. "Provincial Bank Privatization in

Argentina: The Why, the How and the So What." Policy Research Working Paper No. 2159, World Bank, Washington, D.C.

. Forthcoming. "Political and Economic Determinants of the Likelihood of Privatizing Argentine Public Banks" Joumal of Law and Economics.

Clarke, George, Robert Cull, Laura D' Amato, and h d r e a Molinari. 2000. "On the Kindness of Strangers? The Impact of Foreign Entry on Domestic Banks in Argentina," in S. Claessens and M. Jansen, (eds.) The In tema tionaliza tion of Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries. Boston, MA. Kluwer Academic Press.

Coase, Ronald H. 1937. "The Nature of the Finn." Economics, Vol. 4, pp. 38& 405.

. 1959. "The Federal Communications Commission." Journal of Law and Economics 2: 1- 40.

1960. ''The Problem of Social Cost." Journal o f Law and Economics, 3, pp. 1- 44.

Coate, S., and M. Ravallion. 1993. "Reciprocity Without Commitment: Characterisation and Performance of Informal Insurance Arrangements." Journal o f Development Economics 40:l- 24.

Collier,. Paul and J.W. Gunning. 1999. "The Microeconomics of African Growth, 1950- 2000." Thematic Paper for the AERC Collaborative Research Project on "Explaining African Economic Growth, 1950- 2000." Processed.

Committee to Protect Journalists. 2000. Attacks on the Press in 1999: A Worldwide Survey by the Committee to Protect Journalists. Available online at http://www.cpj.org.

Contini, Francesco. 2000. "European Database on Judicial Systems," European Research Network on Judicial Systems, processed.

Cortes, J. 1997. "Reform, Regulations and Recent Developments in the Seed System in Peru." in David Gisselquist and Jitendra Srivastava (eds.). Easing Barriers to Movement of Plant Varieties for Agricultural Development. Discussion Paper No. 367. World Bank, Washington, D.C.

Cox, Donald and Emmanuel Jimenez. 1995. "Private Transfers and the Effectiveness of Public Income Redistribution in the Philippines." In Dominique Van de Walle and Kimberly Nead (eds.) Public Spending and the Poor. Baltimore: John Hopkins University Press.

Cull, Robert, Lemma Senbet, and Marco Sorge. 2000. ''Deposit Insurance and Financial Development." World Bank. Processed.

Dakolias, Maria. 1996. "The Judicial Sector in Latin America and the Caribbean: Elements of

Reform." World Bank Technical Paper No. 319. World Bank, Washington, D.C.

Dakolias, Maria, and Javier Said. 1999. "Judicial

Reform: A Process of Change through Pilot Courts." World Bank Report No. 20176. World Bank, Washington, D.C.

Dale, P., and R. Baldwin. 2000. "Emerging Land Markets in Central and Eastern Europe." in

Csaba Csaki and Zvi Lerman (eds.) Europe and Central Asia Environmentally and Socially Sustainable Development Series: 81- 109. Technical Paper No. 465.

Darity, William, and Patrick Mason. 1998. "Evidence of Discrimination in Employment: Codes of Color, Codes of Gender." Journal o f Economic Perspectives 12(2):63- 90.

DasGupta, Arindam, and Dilip Mookherjee. 1998. Incentives and Institutional Reform in Tax Enforcement: an Analysis of Developing Country

Experience. Delhi: Oxford University Press. De Soto, Hernando. 1990. m e Other Path. New York:

Harper and Row.

. 2000. The Mystery of Capital. Why Capitalism Triumphs in the West and Fails Everywhere Else. New York: Basic Books.

Deininger, Klaus. 2001. "Land Policy and Its Impact on Competition and Functioning of Factor Markets: Conceptual Issues and Empirical Evidence." World Development Report 2002 Background Paper. World Bank, Washington, D.C.

Deininger, Klaus (ed.). Forthcoming. "Land-Policy and Administration: Lessons Learned and New

Challenges for the Bank' s Development Agenda Land Policy and Administration Thematic Group." Rural Development, The World Bank,

Washington DC. Demirgii~ Kunt, Asli, and Enrica Detragiache. 1998.

"The Determinants of Banking Crises in

Developing and Developed Countries." International Monetaly Fund Staff Papers 45(1): 81- 109.

cm MCH ~k L&U THAM K ~ O 283

. 2000. "Does Deposit Insurance Increase Banking System Stability?" World Bank.

Processed. DemirgupKunt, Asli, and Harry Huizinga. 1999.

"Determinants of Commercial Bank Interest

Margins and Profitability: Some International

Evidence." World Bank Economic Review.

13(2):379- 408.

-. 2000. "Market Discipline and Financial Safety

Net Design." World Bank. Processed. DemirgugKunt, Asli, and Ross Levine. 2000. "Bank

Concentration: Crosscountry Evidence." World

Bank. Processed. - . Forthcoming 2001. Financial Sfructures and

Economic Development. Cambridge,

Massachusetts: MIT Press.

Demirgiiq-Kunt, Asli, and Vojislav Maksimovic. 1998. "Law, Finance, and Firm Growth," Journal

o f Finance (6):2107- 2137.

- . 1999. "Institutions, Financial Markets and Firm Debt Maturity." Journal o f Financial Economics 54:295- 336.

Demirgug-Kunt, Asli, and Tolga Sobaci. 2000. "Deposit Insurance around the World: A Data Base." World Bank. Processed.

Demirgiiq-Kunt, Asli, Ross Levine, and Hong G. Min.

1998. "Opening to Foreign Banks: Issues of

Stability, Efficiency and Growth." In Proceedings of the Bank of Korea Conference on the

Implications of Globalization of World Financial

Markets, December 1998. Demsetz, Harold, and Kenneth Lehn. 1985. "The

Structure of Corporate Ownership: Causes and

Consequences." The Journal o f Political Economy 93(6):1155- 1177.

Denizer, Cevdet. 2000. "Foreign Entry in Turkey' s Banking Sector, 1980/1997." In Claessens, S. and

M. Jansen (eds.) The Internationalization o f Finan cia1 Services: Issues and Lessons for Developing Countries. Boston, MA: Kluwer

Academic Press. Denizer, Cevdet; Bulent Gultekin and Mustafa

Gultekin. 2000. "Distorted Incentives 2nd

Financial Structure in Turkey." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Denizer, Cevdet, Murat Iyigun, and AM Owen.

2000. "Finance and Macroeconomic Volatilit:~"

Board of Governors of the Federal Reserve

System, Intemational Finance Discussion Paper

No 670, June 2000.

Desai, Bhupat M., and John W. Mellor. 1993.

"Institutional Finance for Agricultural

Development." Food Policy Review 1. Intemational

Food Policy Research Institute, Washington, D.C.

DeYoung, Robert, and Daniel E. Nolle. 1996. "Foreign-

owned banks in the United States:. Earning Market

Share of Buying it?" Journal of Money, Credit, and Banking 28(4):622-36.

Di Tella, Rafael, and Emesto Shargrodsky. 2000. "The

Role of Wages and Auditing during a Crackdown

on Corruption in the City of Buenos Aires."

Harvard Business School. Processed.

Dillinger, William, and Steven B. Webb. 1999. "Fiscal

Management in Federal Democracies: Argentina

and Brazil." Policy Research Working Paper No.

2121. World Bank, Washington, D.C.

Dinar, A,, and G. Keynan. 1998. "The Cost and

Performance of Paid Agricultural Extension

Services." Policy Research Working Paper No. 1931.

World Bank, Washington, D.C.

Dixit, Avinash. 1988. "Optimal Trade and Industrial

Policies for U.S. Automobile Industry." In David B.

Audretsch, Indusfrial Policy and Competitive

Advantage, Industry and Country Studies. Elgar

Reference Collection. International Library of

Critical Writings in Economics, vol. 84. Cheltenham,

U.K. and Northampton, Mass.: Elgar; distributed by

American International Distribution Corporation,

Williston, Vt.

Djankov, Simeon, and Peter Murrell. Forthcoming.

"Enterprise Restructuring in Transition: A

Quantitative Survey," Journal o f Economic

Litera ture.

Djankov, Simeon, and Tatiana Nenova.

Forthcoming."Why Did Privatization Fail in

Kazakhstan?" in The Determinants of Non-extrac-

tive Growth, Kazakhstan Country Report.

Djankov, Simeon, Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-

Silanes, and Andrei Shleifer. Forthcoming.

"Regulation of Entry." Quarterly Journal o f Economics.

Djankov, Simeon, Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-

Silanes, and Andrei Shleifer. 2001b. "The Structure

of Regulation of Labor Markets: Analytical

Framework, Historical Background, Indices, and Preliminary Conclusions," Hamard University,

Cambridge, MA. Processed.

DoUar, David, and Aart Kraay. 2000. "Growth is Good

for the Poor." International Monetary Fund Semnar Series (International) 2000-35:144.

Doner, R., and B.R. Schneider. 2000a. "The New Institutional Economics, Business Associations and Development." Geneva: ILO/International Institute

for Labor Studies, DP/110/2000.

. 2000b. "Business Associations and Economic Development: Why Some Associations Contribute

More than Others." Business and Politics 2(3), 2000.

Drijver, C. A., and Y. J. J . Van Zorge. 1995. "With a Little

Help From Our Friends." in Van Den Breemer, C. A.

Drijver and L. B. Venema (eds.) Local Resource

Management in Africa. Wiley and Sons, New York:

14740.

Duca, John V. 1998. How Increased Product Market Competition May be Reshaping America's Labor

Markets. Federal Reserve Bank o f Dallas Economic

Review 0(0):2-16.

Easterly, William. 2000. "The Middle Class Consensus

and Economic Development." Development

Research Group, Working Paper No. 2346, World Bank, Washington, D.C.

Easterly,. William, and Stanley Fischer. 2000. "Inflation

and the Poor." Policy Research Department Working Paper No. 2335. World Bank, Washington,

D.C.

Easterly, William, and Ross Levine. 1997. "Africa's

Growth Tragedy: Policies and Ethnic Divisions." Quarterly Journal of Economics 112(4):1203-50.

. 2000. "It's Not Factor Accumulation: Stylized

Facts and Growth Models." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Easterly, William, and Sergio Rebelo. 1993. "Fiscal

Policy and Economic Growth: An Empirical

Investigation." Journal o f Monetary Economics 32(3):417-58.

Easterly, William, Roumeen Islam, and Joseph E.

Stiglitz. 2001. "Shaken and Stirred: Explaining

Growth Volatility." In Boris Pleskovic and Joseph Stiglitz (eds.) Annual Bank Conference on

Development Economics, World Bank, Washington,

D.C.

Eaton B. C., and R. G. Lipsey. 1981. "Capital,

Commitment and Entry Equilibrium." Bell Journal of Economics 12(2): 593-604.

Echeverria, R. 1998. "Agricultural Research Policy

Issues in Latin America." World Development 26(6):1103-12.

Edwards, Sebastian. 1997. "Openness, Productivity and

Growth: What Do We Really Know?" Economic Journal 108(447):383-98.

Ehehardt, D., and R. Burdon. 1999. "Free Entry in

Infrastructure." Policy Research Working Paper No.

2093. World Bank, Washington, D.C.

Eichengreen, Barry, Ricardo Hausmam, and Jurgen

von Hagen. 1999. "Reforming Budgetary

Institutions in Latin America: The Case for a

National Fiscal Council." Open Econornies Review lO(4): 415442.

Engerman, Stanley L., and Kenneth L Sokoloff. 1994.

"Factor Endowments, Institutions, and Differential

Paths of Growth among New World Economies: A

View from Economic Historians of the United

States." National Bureau of Economic Research

Working Paper H0066. Cambridge, Mass.

Ensminger, Jean. 1994. "Transaction Costs Through

Time: The Case of the Orma Pastoralists in East

Africa." in James M. Acheson (ed.) Anthropology and Institutional Economics: Lanham, Maryland:

University Press of America.

. 1997. "Changing Property Rights: Reconciling Formal and Informal Rights to Land in Africa." in

Drobak, John N. and John Nye (eds.) The Frontiers

o f the New Institutional Economics. San Diego, London and Toronto: Harcourt Brace.

Erard, Brian, and Jonathan S. Feinstein. 1994. "The Role

of Moral Sentiments and Audit Perceptions in Tax

Compliance." Public Finance/Finances Publiques 49:70-89.

Estache, Antonio. 1997, "Designing Regulatory

Institutions for Infrastructure-Lessons from

Argentina," Private Sector Note 114, The World Bank, May 1997.

Estache, Antonio, Vivien Foster, and Quentin Wodon.

2000a. "Infrastructure Reform and the Poor: Learning from Latin America's Experience." LAC

Regional Studies Program, World Bank Institute,

Studies in Development. World Bank, Washington,

D.C.

CM T H ~ H TKI L ~ U THAM d 0 285

Estache, Antonio, Andrea Goldstein, and Russell

Pittman. 2000b. "Privatization and Regulatory

Reform in Brazil: The Case of Freight Railways." US Department of Justice, Antitrust Division, Economic

Analysis Group Discussion Paper 00-5, September.

Washington, D.C. Estache, Antonio, Andres Gimez-Lobo, and Danny

Leipziger. 2000c. "Utility Privatization and the Needs of the Poor in Latin America. Have We

Learned Enough to Get it Right?" London, UK: Infrastucture for Development.

Estache, Antonio, Manuel Romero, and John Strong.

2000d. "The Long and Winding Path to Private Financing and Regulation of Toll Roads." World Bank, Washington, D.C. Processed.

European Bank for Reconstruction and Development.

1996. Transition Report 1996: lnfrastrucfure and Savings. London: EBRD.

. 1999. Transition Report 1999: Ten Years of Transition. London: EBRD.

. 2000. Transition Report 2000: Emplopen t, Skills and Transition. London: EBRD.

European Institute for the Media. 2000. Monitoring the Media Coverage o f the Presidential Elections in Ukraine. Final Report. February 2000. European Institute for the Media and European Commission. Dusseldorf.

Evans-Pritchard, Edward E. 1940. The Nuer: A Description of the Modes of Livelihood and Political Instifutions of a Nilotic People. Oxford: Clarendon

Press. Evenson, R. 1997. "The Economic Contributions of

Agricultural Extension to Agricultural and Rural Development." in Improving Agricultural Extension, a Reference Manual, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 1997.

. Forthcoming. "Economic Impact Studies of Agricultural Research and Extension." in Handbook of Agriculfural Economics, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 1997.

Fafcharnps, Marcel. 1996. "The Enforcement of Commercial Contracts in Ghana." World Development 24(3):427448.

Fafchamps, Marcel, and Bart Minten. 1999. "Property Rights in a Flea-Market Economy." Paper presented

at WDR summer workshop. World Bank, Washington, D.C. Processed.

Fafchamps, Marcel, Christopher Udry, and Katherine

Czukas. 1998. "Drought and Saving in West Africa: Are livestock a Buffer Stock?" Journal o f Development Economics 55: 273- 305.

Farrington, T. 2000. "Efficiency in Microfinance

Institutions." MicroBanking Bulletin February 2000.

Feder, Gershon, and David Feeney. 1991. "Land Tenure

and Property Rights: Theory and Implications for Developing Policy." World Bank Economic Review

5(1):135-53. Feder, G., Onchan, T., Chalamwong, Y., and

Hangladoran, C.; 1986. Land Policies and Farm

Producfivity in Thailand; Baltimore, Md.: Johns

Hopkins. Feder, G., A. Willett, and W. Zijp. 1999. "Agricultural

Extension: Generic Challenges and Some

Ingredients for Solutions." Policy Research Working

Paper No. 2129. World Bank, Washington, D.C.

Fehr, Ernst, and Simon Gchter. 2000. "Fairness and

Retaliation: The Economics of Reciprocity." Journal of Economic Perspectives 14(3): 159-181.

Finger, J. Michael, and Julio J. Nogues. 2000. "The

Unbalanced Uruguay Round Outcome: The New

Areas in Future WTO Negotiations." Processed. Firth, Raymond. 1963. Elements of Social Organization.

Boston: Beacon Press. Fisman, Raymond. Forthcoming. "It's Not What You

Know. Estimating the Value of Political

Connections." American Economic Review. Fisman, Raymond, and Roberta Gatti. Forthcoming.

"Decentralization and Corruption: Evidence Across Countries." Journal of Public Economics.

Fisman, Raymond, and Jakob Svensson. 2000. "Are

Corruption and Taxation Really Harmful to Growth? Firm-Level Evidence." World Bank and

Columbia University. Processed.

Fleisig, Heywood. 1996. "Secured Transactions: The

Power of Collateral." Finance and Development 33(2): 44-46.

Floro, M.S., and D. Ray. 1997. "Vertical Links Between

Formal and Informal Financial Institutions." Review of Development Economics 1 (1):34-56.

Focarelli, Dario, and Alberto Franco Pozzolo. 2000.

"The Determinants of Cross-Border Bank Shareholdings: An Analysis with Bank-Level Data

from OECD Countries." Bank of Italy, Research

Department. Processed.

Foley, Fritz. 2000. "Going Bust in Bangkok: Lessons

from Bankruptcy Law Reform in Thailand." Haward Business School. Processed.

Frankel, Jeffrey A., and David Romer. 1999. "Does

Trade Cause Growth?" American Economic Review

89:379-399. Franks, Julian, and Oren Sussmann. 2000. "Financial

Innovations and Corporate Insolvency." Paper pre- sented at the WDR Berlin Workshop, February 2000.

Freedom House. 2000. Freedom in the World. Available

on-line at www.freedomhouse.org.

Friedman, Eric, Simon Johnson, Daniel Kaufmam, and Pablo Zoido-Lobatin. 2000. "Dodging the Grabbing Hand: The Determinants of Unofficial Activity in 69

Countries." Journal of Public Economics 76:459-493. Fuentes, G. 1998. "Middlemen and Agents in The

Procurement of Paddy: Institutional Arrangements

from the Rural Philippines." Journal of Asian

Economics 9(2):307-331. Fuglie, K., N. Ballenger, K. Day, C. Koltz, M. Ollinger, J.

Reilly, U. Vasavada, and J. Yee. 1996. Agn'culfural

Research and Development: Public and Private In vestments under Alternative Markets and Institutions. Agricultural Economic Report No. 735.

Economic Research Service. United States Department of Agriculture. Washington D.C.

Fukuyama, Francis. 1995. Trust: The Social Virfues and the Creation of Prosperity. New York: Free Press.

Fundacao Palmares. 2000. "Quilombos no Brasil." Revista Palmares No. 5.

Galda, K., and Searle, 0. 1980. The Nicaragua Radio

Mathematics Project: Introduction. California: Stanford University, Institute for Mathematical Studies in Social Studies.

Gallego, Francisco, and Norman Loayza. 2000.

"Financial Structure in Chile: Macroeconomic Developments and Microeconomic Effects." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Gambetta, Diego. 1993. TheSicilian Mafia: The Business

of Private Protection. Cambridge, Massachusetts and London: Haward University Press.

Garavano, Gern5n C., Natalia Calcagno, Milena Ricci,

and Liliana Raminger. 2000. "Indicadores de Desempeio Judicial." in Poder Judicial, Mendoza, Boleh del Centro de Capacitaciin e Investigaciones

Judiciales "Dr. Manuel A. Saez," Repablica Argentina.

Garcia d e Alba, Francisco. 2000. Presentation at OECD Workshop on Railroad Restructuring. Moscow, December.

Gatti, Roberta. 2001. "Corruption and Trade Tariffs, or

a Case for Uniform Tariffs." Policy Research Department Working Paper No. 2216. World Bank, Washingon, D.C.

Gautam, M. 2000. "Agricultural Extension: The Kenya Experience." Operations Evaluation Department Report. World Bank, Washington, D.C.

Gawande, Kishore, and Ursee Bandyopadhyay. 2000. "Is Protection for Sale? Evidence on the Grossman- Helpman Theory of Endogenous Protection." Review of Economics and Sta tisb'cs 82(1):139-152.

Geroski, P.A. 1990. "Innovation, Technological Opportunity, and Market Structure." Oxford Economic Papers 42(3): 586-602.

Gerschenkron, Alexander. 1962. Economic

Backwardness in Historical Perspective, A Book of Essays. Cambridge, MA: Haward University Press.

Gilson, Ronald. 2000. "Transparency, Corporate Governance and Capital Markets." Paper presented at the Latin American Corporate Governance Round table, April, 2000.

Gisselquist, Ddavid, and Jean-Marie Grether. 2000. "An Argument for Deregulating the Transfer of Agricultural Technologies to Developing Countries." World Bank Economic Review 14(1): 111-127.

Githongo, John. 1997. "Civil Society, Democratization and the Media in Kenia." Development 40(4):4145.

Goldberg, Lawrence G., and Robert Grosse. 1994. "Location Choice of Foreign Banks in the United States." Journal of Economics a n d Business 46(5):367-379.

Goldberg, Lawrence G., and Anthony Saunders. 1981. 'The Determinants of Foreign Banking Activity in the United States." Journal of Banking and Finance 5: 17-32.

Goldberg, Linda, B. Gerard Dages, and Daniel Kinney. 2000. "Foreign and Domestic Bank Participation in Emerging Markets: Lessons from Mexico and Argentina." Federal Reserve Bank of New York. Processed.

Goldberg, Pinelopi Koujianou, and Giovanni Maggi. 1999. "Protection for Sale: An Empirical Investigation." American Economic Review 89(5):1135-1155,

~m T H ~ H TA L&U THAM k 0 287

Goldsmith, Raymond. 1969. Financial Sfructure and Development. New Haven, CT: Yale University

Press. Gonzalez De Asis, Maria. 2000. "Reducing Corruption:

Lessons from Venezuela." World Bank PREM Note No. 39. World Bank, Washington, D.C.

Goodheart, Charles. 1998. Financial Regulation: Why, How, and Where Now? London: Routledge.

Gow, Hamish, and Johan Swimen. 2001. "Private Enforcement Capital and Contract Enforcement in

Transition Economies." Policy Research Group, Katholieke Universiteit Leuven, Belgium.

Processed. Graham, Edward M., and J. David Richardson. 1997.

Global Competition Policy. Institute for International Economics. Washington, D.C.

Gray, Cheryl, Sabine Schlorke, and Miklos Szanyi. 1996. "Hungary's Bankruptcy Experience, 1992-1993." World Bank Economic Review lO(3): 425-50.

Greif, Avner. 1994. "Cultural Beliefs and the Organization of Society: A Historical and Theoretical Reflection on Collectivist and Individualistic Societies." Journal of Polih'cal Economy 102(5):912-50.

. 1997a. "On the Social Foundations and Historical Development of Institutions the Facilitate Impersonal Exchange: From the Community

Responsibility System to Individual Legal Responsibility In Pre-Modern Europe." Stanford

University, Economics Department Working Paper,

12 June 1997. . 199% "Contracting, Enforcement and

Efficiency: Economics Beyond the Law," Proceedings of the Annual World Bank Conference on Development Economics. 1996. World Bank, Washington D.C: 239-265.

Grether, Jean-Marie, Jaime de Melo, and Marcelo

Olarreaga. Forthcoming. "Who Determines Mexican Trade Policy?" Journal of Development Economics.

Grimard, Franque. 1997. "Household Consumption

Smoothing Through Ethnic Ties: Evidence from Cite dlIvoire." Journal of Developmenf Economics 3k38-61.

Grosse, Robert, and Lawrence G. Goldberg. 1991. "Foreign Bank Activity in the United States: An Analysis by Country of Origin." Journal o f Banking

and Finance 15(6): 1092-1112. Grossman, Gene, and Elhanan Helpman. 1994.

"Protection for Sale." American Economic Review 84(4):833-850.

Grossman, S. J., and 0 . D. Hart. 1980. "Takeover Bids, the Free-Rider Problem, and the Theory of the

Corporation." Bell Journal of Economics 11:42-62. Grote, Rainer. 1999. "Rule of Law, Rechtsstaat and 'Etat

de Droit."' in Christian Starck (ed.) Constitutionalism, Universalism and Democracy- A Comparative Analysis. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft.

GTZ. 1997. Comparative Analysis of Savings Mobilization Sh-a fegies (Overview of the four case studies). Financial Systems Development and Banking Services, Deutsche Gesellschaft fgr

Technische Zusammenarbeit (GTZ-German Technical Cooperation). Eschbom, Germany.

Guasch, Jorge Luis. 2000. "Concessions: Bust or Boom?

An Empirical Analysis of Ten Years of Experience in Concessions in Latin America and Caribbean." World Bank., Washington, D.C. Processed.

Guasch, Luis, and Sarath Rajapatirana. 1998.

"Antidumping and Competition Policies in Latin

American and the Caribbean: Total Stranger or Soul Mates?." World Bank Policy Research Working Paper No. 1958. The World Bank, Washington DC.

Guasch, Luis, and Pablo Spiller. 2001. "Managing the Regulatory Process: Design, Concepts, Issues, and the Latin America and Caribbean Story." World

Bank: WBI Learning Resource Series. Guiso, Luigi, Paola Sapienza, and Luigi Zingales. 2000.

"The Role of Social Capital in Financial Development," Working Paper No. 7563, National Bureau of Economic Research. Cambridge, Mass.

Gupta, Sanjeev, Hamid Davoodi, and Erwin Tiongson. 2001. "Corruption and the Provision of Health Care

and Education Services." in Arvind Jain (ed.) The Political Economy of Corruption, Routledge.

Gurley, John G., and Edwards S. Shaw. 1955. "Financial Aspects of Economic Development." American Economic Review 45:515-38.

. 1960. Money in a Theory of Finance. Washington, D.C.: Brookings Institution.

Hahn, Chin-Hee. 2000. "Entry, Exit, and Aggregate Productivity Growth: Micro Evidence on Korean Manufacturing." Organisation for Economic CW

operation and Development Economic Department

(OECD) Working Paper No. 272. Paris.

Hall, Robert E., and Charles I Jones. 1999. "Why Do

Some Countries Produce So Much More Output Per

Worker Than Others?." The Quarterly Journal o f

Economics 114(1): 83-116. Hamilton, Walton H. 1932. "Institutions." reprinted in

Edwin R.A. Seligrnan and Alvin Johnson (eds.)

1963. Encyclopaedia of the Social Sciences 7184-89.

Harcourt, Alison. 1998. "EU Media Ownership Regulation: Conflict over the Definition of

Alternatives." Journal o f Common Market Studies

36(3): 369-389.

Harcourt, Alison, and Stefaan Verhulst, 1998. "Support for Regulation and Transparency of Media

Ownership and Concentration-Russia: Study of

European Approaches to Media Ownership."

Programme in Comparative Media Law,and Policy,

University of Oxford. Processed. Available online at

http://www.medialaw.ru/e~pages/laws/ero~uni

on/ e-conc.htm. Harrison, Ann. 1994. "Productivity, Imperfect

Competition and Trade Reform: Theory and

Evidence." Journal o f International Economics (Netherlands) 36:56-73.

. 1996. "Determinants and Effects of Foreign

Direct Investment in Cite D'Ivoire, Morocco, and Venezuela." In Mark Roberts and Jim Tybout (eds.),

Industrial Evolution in Developing Countries,

World Bank, Oxford University Press.

Harrison, Ann, and Gordon Hanson. 1999. "Who Gains From Trade Reform? Some Remaining Puzzles?"

National Bureau of. Economic Research Working

Paper No. 6915. Cambridge, Massachusetts. Harrison, P. 1987. The Greening o f Africa. London:

Paladin Grafton'Books.

. 1990. "Sustainable Growth in African

Agriculture." In World Bank, The Long-Term Perspective Study o f Sub-Saharan Africa: vol. 2,

Economic and Sectoral Policy Issues. World Bank,

Washington, D.C.

Hart, Oliver. 2000. "Different Approaches to Bankruptcy." National Bureau of Economic

Research Working Paper No. 7921. Cambridge, Massachusetts.

Hart, Oliver, Rafael La Parta, Florencio Lopez-de-

Silanes, and John Moore. 1997. "A New Bankruptcy

Procedure with Multiple Auctions." European Economic Review 41(3-5): 461-73.

Hasan, Iftekhar, and William Curt Hunter. 1996. "Efficiency of Japanese Multinational Banks in the

United States." In Andrew H. Chen (ed.), Research in Finance, Volume 14, Greenwich, Conn.: JAI Press. 157-173.

Hayarni, Yujiro, and Toshiluko Kawagoe. 1993. The Agrarian Origins o f Commerce and Industry. New

York: St. Martin's Press. Hazell, Peter B.R. 1992. "The Appropriate Role of

Agricultural Insurance in Developing Countries."

Journal o f International Development 4:56741. Heidhues, F. 1994. "Consumption Credit in Rural

Financial Market Development." in F.J.A. Bouman and 0 . Hospes (eds.) Financial Landscapes

Reconstructed, Westview Press: Boulder, Colorado, 1994.

Hellman, Joel S., Geraint Jones, and Daniel Kaufmann.

2000. "Seize the State, Seize the Day: An Empirical Analysis of State Capture and Corruption in Transition." Paper Prepared for the Annual Bank Conference on Development Economics. World Bank, Washington, D.C.

Hendley, Kathryn, Barry Ickes, Peter Murrell, and Randi Ryterman. 1997. "Observations on the Use of Law by Russian Enterprises." Post-Soviet Affairs 13(1):1941.

Hendley, Kathryn, Peter Murrell, and Randi. Ryterman.

2000. "Law, Relationships and Private Enforcement: Transactional Strategies of Russian Enterprises." Europe-Asia Studies 52(4): 627456.

2001. "Law Works in Russia: The Role of Law in

Inter-Enterprise Arrears," in Peter Murrell (ed.) Assessing the Value o f Law in Transition Economies. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Hendrix, Steven E. 2000. "Guatemalan "Justice Centers": The Centerpiece for Advancing Transparency, Efficiency, Due Process, and Access to Justice." American University International Law Review 15:813.

Heo, Chul, Ki-Yul Uhm, and Jeong-Heon Chang. 2000. "South Korea," in Shelton A. Gunaratne (ed.) Handbook o f the Media in Asia, New Delhi: Sage Publications.

Hicks, John, 1969. A neory o f Economic History. Oxford: Clarendon Press.

CHI^ TH~CH ~ b r l L@U THAM K F ~ O 289

Hillel, Daniel 1987: "The Efficient Use of Water in

Irrigation: Principles and Practices for Improving Irrigation in Arid and Semiarid Regions," World

Bank, Technical Paper No. 64.

Hoekman, Bernard (ed.). 2001. Developing Coun hies and the Next Round o f WTO Negotiations. In press.

London: Oxford University Press.

Hoekman, Bernard, Hiau Looi Kee, and Marcelo

Olarreaga. 2001. "Markups, Entry Regulation and

Trade: Does Country Size Matter?" World

Development Report 2002 Background Paper.

World Bank., Washington, D.C. Hoekman, Bernard, and Denise Eby Konan. 1999.

"Deep Integration, Nondiscrimination and Euro-

Mediterranean Free Trade." World Bank,

Washington, D.C. Processed.

Hoekman, Bernard, and Michel Kostecki. 1999. The Political Economy o f the World Trading System: From GATT to WTO. Oxford: Oxford University

Press.

Hoekman, Bernard, and Patrick A. Messerlin. 1999. "Libera1izir.g Trade in Services: Reciprocal

Negotiations and Regulatory Reform." World Bank,

Washington, D.C. Processed.

Hoekman, Bernard., F. Ng and M. Olarreaga. 2001.

"Eliminating Excessive Tariffs on Exports of Least Developed Countries." World Bank Policy Research

Working Paper No. 2604. World Bank, Washington

DC. Available on-line at: www.worldbank.org/trade Hemming, Richard, Neven Mates, and Barry Potter.

1997. "India." In Teresa Ter-Minassian (ed.) Fiscal

Federalism in Theory and Practice. Washingon, D.C.: International Monetary Fund.

Hendley, Kathryn, Peter Murrell, and Randi Ryterman.

2001. "Law Works in Russia: The Role of Law in

Inter-Enterprise Arrears," in Peter Murrell (ed.) Assessing the Value o f Law in Transition Economies, University of Michigan Press, Ann

Arbor, Michigan, 2001. Honohan, Patrick. 2000. "Consequences for Greece and

Portugal of the Opening-up of the European

Banking Market." In Claessens, S. and M. Jansen

(eds.) The Internationalization o f Financial Services: Issues and Lessons for Developing Countries. Boston, MA: Kluwer Academic Press.

Huang, Yasheng. 1996a. "Central-Local Relations in China During the Reform Era: The Economic and

Institutional Dimensions." World Developmenf 24(4):655472.

. 1996b. Idation and Investmenf Controls in China. Cambridge: Cambridge University Press.

. 2001. "Political Institutions and Fiscal Reforms in China." Problems o f Posf-Communism 48, no. 1.

Hultman, Charles W., and Randolph McGee. 1989.

"Factors Affecting the Foreign Banking Presence in

the United States." Journal o f Banking and Finance 13(3):383-96.

Ianchovichina, E., A. Mattoo, and M. Olarreaga. 2001.

"Unrestricted Market Access for Sub-Saharan Africa: How Much Is It Worth and Who Pays?."

World Bank Policy Research Working Paper No.

2595. World Bank, Washington DC. Available on- line at: www.worldbank.org/trade.

International Energy Agency. 1999. "Looking at Energy

Subsidies: Getting the Prices Right-World Energy

Outlook," Insights, Paris.

International Institute for Management Development (IMD) ,2000. The World Competitiveness Yearbook. Geneva.

International Monetary Fund. 2000. International Capifal Markets: Developmen fs, Prospects, and Key

Policy Issues, Washington DC: IMF Publication

Services. Isa, M. Masud. 1995. "Designing ar. Effective Financial

System for the Poor: The Experience of the Grameen Cank." in Asian Productivity Organization: Strategies for Developing the Informal Sector: 36-72.

Israel, Arturo. 1987. Institutional Development: Incentives to Performance. World Bank. Bal timore: Johns Hopkins University Press.

Jain, Sanjay, and Ghazala Mansuri. 2000. "A Little at a

Time: the Use of Regularly Scheduled Repayments

in Microfinance Programs." George Washington University. Processed.

Jin, Hehui, Yingyi Qian, and Barry R. Weingast. 2001.

"Regional Decentralization and Fiscal Incentives: Federalism, Chinese Style." Processed.

Johnson, Simon, Daniel Kaufmann, and Pablo Zoido-

Lobaton. 1998. "Regulatory Discretion and the Unofficial Economy." American Economic Review 88(2):387-92.

Johnson, Simon, Rafael La Porta, Florencio Lopez-de Silanes, and Andrei Shleifer. 2000. "Tunneling."

American Economic Review 90(2):22-27. Johnson, Simon, John McMillan, and Christopher

Wocdruff. 2000. "Courts and Relational Contracts."

Sloan School of Management, Massachusetts

Institute of Technology, Cambridge, Mass.

Available on-line at: http://web.mit.edu/ sjohn-

son/www/ research.htm. Processed.

Kakalik, James S. 1997. "Just, Speedy, and Inexpensive? An Evaluation of Judicial Case Management Under

the Civil Justice Reform Act." 49 ALA. L. REV. 1.

Kane, Edward J. 1989. The S&L Insurance Mess: How Did it Happen?. Washington: Urban Institute Press.

. 2000. "Adjusting Financial Safety Nets to

Country Circumstances." World Bank. Processed. Kathuria, Sanjay, Will Martin, and Anjali Bhardwaj.

2000. "Implications for MFA Abolition for South

Asian Countries." World Bank, Washington, D.C.

Available on-line at: http://

wwwl.worldbank.org/wbiep/trade/services/KA

THURIA-MARTIN.pdf.

Kaufmann, Daniel, and Shang-jin Wei. 1999. "Does

Grease Money Speed Up the Wheels of '

Commerce?" Policy Research Department Working

Paper'No. 2254. World Bank, Washington, D.C.

Kaufmann, Daniel, Aart Kraay, and Pablo Zoido-

Lobaton. 1999. "Governance Matters." Policy

Research Working Paper No. 2196. World Bank,

Washington, D.C.

Kawagoe, Toshihik6. 1998. "Technical and Institutional Innovations in Rice Marketing in Japan." in Yujiro

Hayami (ed.) Toward the Rural-Based Development o f Commerce and Industry. Education Development Institute Learning

Resources Series. World Bank, Washington, D.C.

Keefer, Philip. 2001. "When Do Special Interests Run Rampant? Disentangling the Role of Elections,

Incomplete Information, and Checks and Balances

in Banking Crises." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Keefer, Philip, and David Stasavage. 2000.

"Bureaucratic Delegation and Political Institutions:

When Are Independent Central Banks Irrelevant?." Policy Research Department Working Paper No.

2356. World Bank, Washington, D.C.

Kerf, Michel. 2000. "Do State Holding Companies

Facilitate Private Participation in the Water Sector?

Evidence from Cite dlIvoire, The Gambia, Guinea,

and Senegal." Policy Research Working Paper 2513.

World Bank, Washington, D.C.

Kerf, Michel, and Damien Garadin. 2000. "Post

Liberalization Challenges in Telecommunications:

Balancing Antitrust and Sector-Specific Regulation.

Tentative Lessons from the Experiences of the

United States, New Zealand, Chile, and Australia."

Joumal of World Competition 23:27-77. Khanna, Tarun, and Krishna Palepu. 2000a. "Is Group

Membership Profitable in Emerging Markets? An Analysis of Diversified Indian Business Groups,"

Journal of Finance 40(2):867-91.

. 2000b. "Emerging Market Business Groups,

Foreign Investors and Corporate Governance," in Randall Morck (ed.) Concentrated Corporate Ownership. Chicago: University of Chicago Press.

Khanna, Tarun and Jan Rivkin. 2001. "Estimating the

Performance Effects of Business Groups in

Emerging Markets." Strategic Management Journal Vol. 22:45-74.

Khemani, Stuti. 2001. "Decentralization and

Accountability: Are Voters More Vigilant in Local

than in National Elections?" Policy Research

Department Working Paper No. 2557. World Bank, Washington, D.C.

King, Robert G., and Ross Levine. 1993a. "Finance and

Growth: Schumpeter Might Be Right." Quarterly

Joumal of Economics 108:717-38. . 1993b. "Finance, Entrepreneurship, and

Growth: Theory and Evidence." Journal o f Monetary Economics 32: 51-2.

Kiily Julia, - Bea Mjer, Lszli M*s, la ~ c s i , A d t s Sugr, and va Vrhegyi. 2000. "Experience with Inter-

nationalization of Financial Sector Providers: Case

Study: Hungary." In S. Claessens and M. Jansen (eds.) The Internafionalization o f Financial Services.London: Kluwer Law International.

Klein, Michael, and Timothy Irwin. 1996. "Regulating

Water Companies," World Bank, Private Sector and Infrastructure Network, Viewpoint Note No. 77, May. World Bank, Waslungton, D.C.

Knack, Stephen, and Omar Azfar. 2000. "Are Larger Countries Really More Corrupt? Sample Selection,

Country Size and the Quality of Governance."

World Bank Policy Research Working Paper No. 2470, World Bank, Washington D.C.

Knack, Stephen, and Philip Keefer. 1995. "Institutions

~Hir TH~CH T.~I L ~ U THAM d 0 291

and Economic Performance: Cross-country Test

Using Alternative Institutional Methods." Economics and Polifics 7(3): 207-227.

Kochar, Anjini. 1997. "An empirical investigation of

-rationing constraints in rural credit markets in India ." Journal of Development Economics 53:339-371.

Komives, K., and P. Brook Cowen. 1999. "Expanding

Water and Sanitation Services to Low Income

Households: The Case of the La Paz-El Alto Concession." World Bank, Private Sector and Infrastructure Network, Viewpoint Note No. 178.

World Bank, Washington, D.C. Konan, Denise Eby, and Keith E. Maskus. 1999. "Service

Liberalization in WTO 2000: A Computable General

Equilibrium Model of Tunisia." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Krishna, Pravin, and Devashish Mitra. 1998. "Trade Liberalization, Market Discipline and Productivity

Growth: New Evidence from India." Journal of Development Economics 56(2):447-62.

Kumar, Krishna, Raghuram Rajan, and Luigi Zingales.

2000. "What Determines Firm Size?." University of Chicago. Processed.

La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, and Andrei Shleifer. 1999. "Corporate Ownership Around the World." Journal of Finance

54(2):471-517. . Forthcoming. "Government Ownership of

Banks." Journal of Finance. La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, Andrei

Shleifer, and Robert W. Vishny. 1998. "Law and Finance," Journal of Political Economy

106(6):1113-1155. . 1999. "The Quality of Government." Journal of

Law, Economics, and Organization 15(1):222-279.

Lambert-Mogiliansky, Ariane, Constantin Sonin, and

Ekaterina Zhuravskaya. 2000. "Capture of Bankruptcy: Theory and Evidence from Russia." Discussion Paper No. 2488. Center for Economic

and Policy Research, London. Levin, Mark, and Georgy Satarov. 2000. "Corruption

and institutions in Russia." European Journal of

Political Economy 16(1):113-32, March 2000. Lee, Jong-Wha, and Phillip Swagel. 1997. "Trade

Barriers and Trade Flows across Countries and Industries." Review of Economics and Statistics

79(3):372-382.

Leff, Nathaniel. 1978. "Industrial Organization and

Entrepreneurship in the Developing Countries: The

Economic Groups." Economic Development and Cultural Change 26(4): 661-675.

Lele, U., W. Lesser, and G. Horstkotte-Wesseler. 1999.

"Intellectual Property Rights in Agriculture: The World Bank's Role in Assisting Borrower and

Member Countries." Environmentally and Socially

Sustainable Development Series, Rural Development. World Bank, Washington D.C.

Levine, Ross. 1997. "Financial Development and

Economic Growth: Views and Agenda." Journal of

Economic Literature 35(2):688-726.

. 2000. "Bank-Based or Market-Based Financial Systems: Which Is Better?" University of Minnesota.

Processed. Levine, Ross, and Sara Zewos. 1998. "Stock Markets,

Banks, and Economic Growth." American Economic

Review 88(3): 537-558.

Levy, Brian. 1998. "Between Law and Politics-Private Infrastructure in Africa." World Bank, Washington, D.C. Processed.

Li, Hongyi, Lyn Squire and Heng-fu Zou. 1997. "Explaining International and Intertemporal

Variations in Income Inequality." Economic Journal,

108 (January) 1-18. Light, Ivan H. 1972. Ethnic Enterprise in America:

Business and Welfare among Chinese, Japanese and

Blacks. Berkeley, California: University of California

Press. Loayza, Norman V. 1997. "The Economics of the

Informal Sector: A Simple Model and Some

Empirical Evidence from Latin America." Policy

Research Working Paper No. 17'27. World Bank, Washington, D.C.

Lovei, L., E. Gurenko, M. Haney, P. O'KeeFe, and M. Shkaranta. 2000. "Scorecard for Subsidies: HOW Utility Subsidies Perform in Transition Economies."

Public Policy for the Private Sector, Note No. 218.

World Bank, Washington, D.C. Ma, Jun. 1997. Intergovernmental Relations and

Economic Management in China. New York: Saint Martin's Press.

Macaulay, S. 1992. "Non-Contractual Relations in

Business: A Preliminary Study." in Granovetter, M. and R. Swedburg (eds.) The Sociology of Economic

Life, Boulder, Colorado: Westview Press.

Malcolm, David. 2000. "Judicial Reform in the 21st

Century in the Asia Pacific Region." Office of the Chief Justice of Western Australia, Perth, Australia.

Processed.

Mansfield, Edwin. 1986. "Patents and Innovation: An Empirical Study." In Edwin Mansfield (ed.)

Lnnova tion, Technology and the Economy: Selected Essays of Edwin Mansfield, Vol. 2. Economists of

the Twentieth Century series. Aldershot, U.K.:

Elgar; distributed in the U.S. by Ashgate,

Brookfield, Vt.

Mansfield, Edward D., and Marc L. Busch. 1995. "The

Political Economy of Nontariff Barriers: A Cross-

national Analysis." International Organization 49(4):723-49.

Mansfield, Edward D., Helen V. Milner, and B. Peter

Rosendorf. 2000. "Free to Trade: Democracies,

Autocracies, and Intemational Trade." American Political Science Review 94(2):302-21.

Manski, Charles F. 2000. "Economic Analysis of Social

Interactions." Journal o f Economic Perspectives 14(3):115-136.

Mansuri, Ghazala. 1998. "Credit Layering in Rural

Financial Markets." Ph.D. thesis, Boston University.

Maskus, K. 2000. "Intellectual Property Rights in the Global Econor;ly." Institute for International Economics, Washington, D.C.

Maskus, Keith E., and Mohan Penubarti. 1995. "How

Trade Related are Intellectual Property Rights?" Journal of International Economics 39(-):227-48.

Mauro, Paolo. 1995. "Corruption and Economic

Growth." Quarterly Journal of Economics 110(3):682-712.

-- . 1997. "The Effects of Corruption on Growth,

Investment, and Government Expenditure: A

Cross-Country Analysis." in Kimberly AM Elliott

(ed.) Corruption and the Global Economy. Institute

for International Economics, Washington, D.C.

Mayer, Colin. 1988. "New Issues in Corporate Finance."

European Economic Review 32(5):1167-88. McKinsey and Company. 1999. Public Service

Broadcasters around the World. A McKinsey Report

for the BBC, January 1999. McMillan, John, and Christopher Woodruff. 1999a.

"Dispute Prevention without Courts in Vietnam."

Journal o f Law Economics and Organization 15(3):637-658.

. 199%. "Interfirm Relationships and Informal Credit in Vietnam." Quarterly Journal of Economics 114(6): 1285-1320.

Megginson, William L., and Maria Boutchkova. 2000.

"The Impact of Privatization on Capital Market Development and Individual Share Ownership."

Paper presented at the ABN-AMRO International

Conference on Initial Public Offerings, July H, 2000, Universiteit van Amsterdam, The

Netherlands. Available on-line at:

h t t p : / / w w w . f e e . u v a . n 1 /

c o n f e r e n c e s / i p o 2 0 0 0 / p a p e r s / M e g g i n s o n - Boutchkova.pdf.

Megginson, William L., Robert C. Nash, Jeffrey M. Netter, and Annette 8. Poulsen. Forthcoming. "The

choice of private versus public capital markets:

Evidence from Privatization." Journal of Financial Economics.

Melard, C., J-P Platteau, and H. Wotongoka. 1998.

Etude des Incidences Socio-Economiques de L'introduction de la Technique de Peche au Filet Maillant au Lac Kivu. Belgium: FUCID, University of Namur. Cited in Platteau 2000.

Merton, Robert C., and Bodie, Zvi. 1995. "A Conceptual

Framework for Analyzing the Financial Environment." In Crane, Dwight B. and others (eds.) The Global Financial System: A Functional Perspective. Boston, MA: Hanard Business School

Press. Meyer, R. L., and G. Nagarajan. 2000. Rural Financial

Markets in Asia: Policies, Paradigms, and Performance, Oxford University Press, for the Asian

Development Bank. Migot-Adholla, Shem E., George Benneh; Frank Place

and Steven Atsu. 1994a. "Security of Tenure and

Land Productivity in Kenya." in Bruce and Migot- Adholla (1994). searching for Land Tenure Security in Africa. Dubuque, Iowa: Kendall Hunt: 97-118.

Migot-Adholla, Shem E., Frank Place and W. Olucoch-

Kosura. 1994b. "Security of tenure and land Productivity in Kenya," in Bruce and Migot-

Adholla (1994) Searching for Land Tenure Security in Africa. Dubuque, Iowa: Kendall Hunt: 119-140.

Miller, Margaret. 2000. "Credit Reporting Systems

Around the Globe: The State of the Art in Public and

Private Credit Registries." World Bank. Processed. Miller, Stewart R., and Arvind Parkhe, 1998. "Patterns

C& TMCH ~h @U THAM d 0 293

in the Expansion of U.S. Banks' Foreign

Operations." Journal o f International Business

Studies 29(2):359-390. Miranti, Paul J., Jr. 2000. "U.S. Financial Reporting

Standardization." Paper presented at the World

Development Report Summer Research Workshop, Washington DC, July 17-19,2000. Processed.

Moore, Mick. 1999. "Truth, Trust and Market Transactions: What Do We Know?" Journal o f

Development Studies 36(1): 74-88. Morck, Randall K., David A. Strangeland, and Bernard

Yeung. 2000. "Inherited Wealth, Corporate Control

and Economic Growth: The Canadian Disease." In Randall K. Morck (ed.) Concentrated Corporate Ownership, University of Chicago Press.

Morduch, Jonathan. 1995. "Income Smoothing and Consumption Smoothing." Journal o f Economic Perspectives 9(3): 103-1 14.

, 1999. "Between the State and the Market: Can

Informal Insurance Patch the Safety Net?" World Bank Research Observer 14(2):187-207.

Moseley, Paul, and R. Krishnamurthy 1995. "Can Crop

Insurance Work? The case of India." Journal o f Development Studies 31(3):428-50.

Mudahar, M., R. Jolly, and J. P. Srivastava. 1998. "Transforming Agricultural Research Systems in

Transition Economies." Discussion Paper No. 396. World Bank, Washington, D.C.

Murrell, Peter. 2001. "Institutional Reform Shunning

Empirical Analysis: Demand and Supply in

Romanian Commercial Courts," Department of Economics, University of Maryland, College Park,

Maryland. Processed. Nabli, Mustapha K., and Jeffrey B. Nugent eds. 1989.

The New Institutional Economics and Development: Theory and Applications to Tunisia,

Amsterdam: North Holland.

Nadvi, Khalid. 1999a. "Collective Efficiency and Collective Failure." World Development.

27(9): 1605-1 626. . 1999b. "Facing the new competition: Business

associations in deveIoping country industrial clus-

ters." Geneva: International Labor

Organization/International Institute for Labor Studies." NO. 103.

Neal, Larry. 1990. The Rise o f Financial Capitalism: International Capital Markets in the Age o f Reason.

Cambridge: Cambridge University Press. Nelson, Mark. 1999a. "After the Fall: Business

Reporting in Eastern Europe." Media Studies Journal, 13(3):150-157.

. 1999b. "Anticorruption in Transition: the Role of the Media." World Bank Institute. Processed.

Nenova, Tatiana. 2001a. "The Value of Corporate Votes

and Control Benefits: A Cross-Country Analysis." Ph.D. Thesis, Harvard University, Cambridge,

Mass.

. 2001b. "Changes in Corporate Law in Brazil and the Value of ontrol." Ph.D. Thesis, Harvard University, Cambridge, MA.

Nepal Press Institute. 2000. Available on-line at http://www. pressasia.org/PFA/members/

index.html. Neubauer, David W., Marcia Lipetz, Mary Luskin, and

John Ryan. 1981. "Managing the Pace of Justice: An Evaluation of LEAA's Court Delay-Reduction

Programs." Washington, D.C.: National Institute of Justice, U.S. Department of Justice.

New York State Committee to Review Audio-Visual

Coverage of Court Proceedings. 1997. An Open Courtroom: Cameras in New York Courts. New York: Fordham University Press.

Newbery, David. 1994. "Restructuring and Privatizing

Electric Utilities in Eastern Europe." Economics o f Transition 2(1994), 291-31 6.

Newbery, David. 2000. "Romania: Oil and Gas

Reform," in Ioannis Kessides (ed.) "Romania: Regulatory and Structural Assessment in the Network Utilities." Washington, D.C.: World Bank.

Nickell, Stephen J. 1996. "Competition and Corporate

Performance." Journal of 'Political Economy 104(4):72446.

, 1997. "What Makes Firms Perform Well?."

European Economic Review 41 (3-5):783-96. Noll, Roger. 1999a. "Telecommunications Reform in

Developing Countries." in Anne 0. Krueger, ed., Economic Policy Reform: The Second Stage. University of Chicago Press.

. 1999b. "Notes of Privatizing Infraestructure Industries." Paper presented at WDR summer workshop. World Bank, Washington, D.C. Processed.

North, Douglass C. 1991. "Lnstitutions." Journal o f Economic Perspectives 5(1):97-112.

. 1993. "Competition and Values in the Rise of

the West." Swiss Review of World Affairs 11:23-24. . 1994. "Integrating Institutional Change and

Technical Change in Economic History: A

Transaction Cost Approach." Journal o f Institutional and Theoretical Economics 150(4) 609-24.

North, Douglass C., and Barry Weingast. 1989. "Constitutions and Commitment: The Evolution of Institutions Governing Public Choice in Seventeenth-Century England." Journal o f Economic History 49(4):803-832.

Nugent, Jeffrey B., and Mustapha K. Nabli, 1992. "Development of Financial Markets and the Size

Distribution of Manufacturing Establishments:

International Comparaisons." World Development 20(10):1489-1499.

Odoki, Benjamin J. 1994. "Reducing Delay in the

Administration of Justice: The Case of Uganda." 5 CRIM. L.F. 57.

Olson, Mancur. 2000. "Power and Prosperity: Outgrowing Communist and Capitalist

Dictatorships." New York: Basic Books. Ordover, Janusz A., Russell W. Pittman, and Paul

Clyde. 1994. "Competition Policy for Natural

Monopolies in a Developing Market Economy." Economics o f Transition 2:317- 343.

OECD .(Organisation for Economic Co-operation and Development). 1999a. "OECD Principles of

Corporate Governance." Paris. . 1999b. "Regulatory Reform in Japan." Paris. .2000a. "Regulatory Reform in Korea." Paris.

2000b. "Summary Indicators of Product Market Regulation with an Extension to Employment Protection Legislation." Economics Department

Working Papers No. 226 by Giuseppe Nicolette, Stefano Scarpetta, and Olivier Boylaud. Paris.

. 2001. "Czech Republic Regulatory Reform Country Review". Paris, February. Processed.

Pardey, Philip G., and Nienke M. Beintema. 2001. "Science for Development in a New Century: Reorienting Agricultural Research Policies for the

Long Run." Background paper for UNDP Human Development Report 2001 Channeling Technology .

for Human Development. United Nations

Development Program. New York. Pardey, Philip G., Julian M. Alston, Jason E. Christian,

and Shenggen Fan. 1996. "Hidden Harvest: U.S.

Benefits from International Research Aid." International Food Policy Research Institute, Washington, D.C. Available on-line at:

http://www.ifpri.org/ Park, Walter, Ramya Vjaya, and Smita Wagh. 2001.

"Determinants of Patent Rights, a Cross-National

Study: An Update." Department of Economics, American University, Washington, D.C. Processed.

Peek, Joe, and Eric S. Rosengren, 2000. "Collateral

Damage: Effects of the Japanese Bank Crisis on Real

Activity in the United States." American Economic Review 90(1): 3 M 5 .

Pender, J. L., and J. M. Kerr. 1994. "The Effect of

Transferable Land Rights on Credit, Investment and

Land Use: Evidence from South India." Brigham Young University, Provo, Utah. Processed.

Perez-Casas, Carmen, D. Berman, P. Chirac, T. Kasper,

B. Pecoul, I. De Vincenzi, and T. Von Schoen- Angerer. 2000. "HIV/AIDS Medicines Pricing Report. Setting Objectives: Is There a Political

Will?." Medicins Sans Frontieres. Published on-line at http://www.msf.org/advocacy/accessmed/ reports/2000/07/aidspricing.

Persson, Torsten, and Guido Tabellini. 2000. "Political

Institutions and Policy Outcomes: What Are the Stylized Facts?" Institute for International Economic Studies at the University of Stockholm. Processed.

Persson, Torsten, Guido Tabellini, and Francesco Trebbi. 2000. "Electoral Rules and Corruption." Institute for International Economic Studies at the

University of Stockholm. Processed. Pew Research Center. 2000. "Journalists Avoiding the

News. Self Censorship: How Often and Why." Available online at http://www.people-

press.org/jourOOrpt.htm: Pie, Minxin. 2001. "Does Legal Reform Protect

Economic Transactions? Commercial Disputes in China," in Peter Murrell (ed.) Assessing the Value o f Law in Transition Economies. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Pinckney, T. C., and P. K. Kimuyu. 1994. "Land Tenure

Reform in East Africa: Good, Bad or Unimportant?" Journal of African Economies 3(1):1-28.

Pistor, Katharina. 1999. "Law as a Determinant for

Equity Market Development: The Experience of Transition Economies." University of Maryland,

c H ~ TH~CH T& L ~ U THAM I d 0 295

Institutional Reform and the Informal Sector (IRIS),

Working Paper.

Pistor, Katharina, Yoram Keinan, Jan Kleinheisterkam,

and Mark West. 2000. "The Evolution of Corporate

Law." World Development Report 2002

Background Paper, World Bank, Washington, D.C.

Pistor, Katharina, Martin Raiser, and Stanislaw Gelfer.

2000. "Law and Finance in Transition Economies." Economics of Transition 8(2):325368.

Pittman, Russell. 1999. "Competition, Regulation, and

Deregulation." Romanian Academy of Sciences.

Processed.

. 2000. Presentation at OECD Workshop on

Railroad Restructuring, Moscow, December. . 2001. "Vertical Restructuring of the

Infrastructure Sectors of Transition Economies."

World Development Report 2002 Background

Paper. World Bank, Washington, D.C. Place, Frank, and Peter Hazell. 1993. "Productivity

Effects of Indigenous Land Tenure Systems in Sub-

Saharan Africa.", American Journal of Agricultural Economics 75(1):10-19.

Platteau, Jean-Philippe. 1992. "Land Reform and

Structural Adjustment in Sub-Saharan Africa:

Controversies and Guidelines." FA0 Economic and Social Development Paper No. 107. Food and

Agricultural Organization, Rome.

. 2000. Institutions, Social Norms and Economic Development. Amsterdam: Hanvood Academic

Publishers.

Porter, Michael E. 1990. The Competitive Advantage of Nations. New York: Free Press.

. 1992. "Capital Choices: Changing the Way

America Invests in Industry." Journal of Applied Corporate Finance 5(2):4-16.

Porter, Michael E., and Mariko Sakakibara.

Forthcoming. "Competing at Home to Win Abroad:

Evidence from Japanese Industry." Review o f Economics and Statistics.

Posner, Richard. 1995. "What Do Judges Maximize?"

Chapter 3 in Overcoming Law. Cambridge:

Haward University Press. Poterba, James. 1997. "Do Budget Rules Work?" in Alan

Auerbach (ed.) Fiscal Policy: Lessons from Empirical Research, Cambridge: MIT Press.

Poterba, James, and Kim Reuben. 1999. "State Fiscal

Institutions and the U.S. Municipal Bond market."

in James Poterba and Jurgen von Hagen (eds.) Fiscal Institutions and Fiscal Performance. University of Chicago Press.

Powelson, John P. 1998. "The State and the Peasant: Agricultural Policy on Trial." In James A. Dom, Steve H. Hanke, and Alan A. Walters (eds.) 77-te Revolution in Development Economics. Washington, D.C.: Cato Institute.

Pray, C., and D. Umali-Deininger. 1998. "The Private

Sector in Agricultural Research Systems: Will It Fill the Gap?" World Development 26(6):112748.

Prescott, Edward S., and Robert M. Townsend. 1999. "The Boundaries and Connectedness of Collective

Organizations." University of Chicago. Processed. Purcell, D., and J. Anderson. 1997. "Agricultural

Extension and Research: Achievements and Problems in National Systems." Operations Evaluation Study. World Bank, Washington, D.C.

Qaim, M. 1999. "The Economic Effects of Genetically Modified Orphan Commodities: Projections for Sweetpotato in Kenya." ISAAA (International

Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications) Brief Series No. 13. Ithaca, New York.

Quimo, Pablo. 2001. "Latin America in the Pipeline."

WorldIink. MarchiApril 2000. Available on-line at www. worldlink.co.uk.

Rahman, Zubaidur. 1998. "The Role of Accounting

Disclosure in the East Asian Financial Crisis: Lessons Learned." Division on Investment, Technology and Enterprise Development, Enterprise Development Strategies, Finance and

Accounting Section, Geneva: UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development).

Rajan, Raghuram G., and Luigi Zingales. 1998.

"Financial Dependence and Growth." American Economic Review 88(3): 559-586.

. "Financial Systems, Industrial Structure, and Growth." University of Chicago. Available on line

at: http://gsblgz. uchicago.edu/PSpapers/ fin- sys.pdf.

Ransom, Roger L., and Richard Sutch. 1977. One Kind of Freedom: The Economic Consequences of Emancipation. New York: Cambridge University Press.

Rauch, James, and Peter Evans. 2000. "Bureaucratic

Structure and Bureaucratic Performance in Less- Developed Countries." Journal of Public Economics 75(1):49-71.

Ravallion, Martin. 2000. "Growth, Inequality and

Poverty: Looking Beyond Averages." World Bank,

Washington, D.C. Processed. Recanatini, F., and R. Ryterman. 2000. "Disorganization

or Self-Organization?." Policy Research Working

Paper Series, World Bank, Washington, D.C. Richer, D. 2000. "Intellectual Property Protection: Who

Needs It?" in Persley, G. and M. Lantin (eds.) Agricultural Bio technology and the Poor: Proceedings o f an In terna tional Conference. October 21-22 1999. Consultative Group on International Agricultural Research. Washington,

D.C. Roberts, Mark J., and James R. Tybout (eds). 1996.

Lndus trial Evolution in Developing Coun fries. New

York: Oxford University Press. Robertson, Geoffrey. 2000. "How Does the Media

Support the Reform Process." Conference paper,

Seminar on Legal and Judicial Development. June

57,2000. World Bank, Washington, D.C. Rockey, Sally. 2000. "Competitive Grants for U.S.

Agricultural Research: The Long and Hard Road to

Success." Conference Paper. Competitive Grants in the New Millennium. Conference organized by EMBRAPA, the Inter-American Development Bank,

and the World Bank. Brasilia, Brazil. May 16-18, 2000.

Rodrik, Dani. 1994. "The Rush to Free Trade in the Developing World: Why So Late? Why Now? Will it

Last?" in Haggard, Stephan, and Steven Webb (eds.) Voting for Reform: Democracy, Political Liberalization, and Economic Adjustment. Oxford University Press.

. 1999. "Institutions for High-Quality Growth: What They Are and How to Acquire Them." Paper prepared for the International Monetary Fund

Conference on Second-Generation Reforms, Washington, D.C., November 8-9,1999.

. 2000. "Trade Policy Reform as Institutional

Reform." In Hoekman (ed.) Developing Countries and fhe Next Round o f WTO Negotiations. In press. London: Oxford University Press.

Rohter, Larry. 2001. "Brazil's Former Slave Havens Slowly Pressing for Rights." New York Times, January 23: A4.

Rose-Ackerman, Susan. 2001. "Political Corruption and Democratic Structure." In Arvind Jain, (ed.) The

Political Economy o f Corrup fion. London:

Routledge.

Rosenzweig, Mark R., and Kenneth I. Wolpin. 1993. "Credit Market Constraints, Consumption Smoothing, and the Accumulation of Durable

Production Assets in Low-Income Countries: Investments in Bullocks In India." Journal o f Political Economy 101 (2) :22344.

Rousseau, Peter L. and Richard Sylla, 1999. "Emerging

Financial Markets and Early U.S. Growth." National Rureau of Economic Research Working Paper No. 7448. Cambridge, Mass.

Rousseau, Peter L., and Paul Wachtel. 2000. "Equity Markets and Growth: Cross-Country Evidence on Timing and Outcomes, 1980-1995." Journal o f Banking and Finance 24(12): 193S57.

Rozelle, Scott, Carl Pray, and Jikun Huang. 1997. "Agricultural Research Policy in China: Testing the

Limits of Commercialization-led Reform."

Comparative Economic Studies 39(2):37-71. Rosenzweig, Mark. 1998. "Social Learning and

Economic Growth." World Development Report

1998/1999 commissioned paper. World Bank, Washington, D.C.

Rukuni, M., J. Blackie, and C. Eicher. 1998. "Crafting

Smallholder-Driven Agricultural Research Systems in Southern Africa." World Development 26(6): 1073-88.

Sachs, Jeffrey D., and h d r e w Warner. 1995. "Economic

Reform and the Process of Global Integration." Brookings Papers on Economic A ctivity 1 : 1-95.

Saleth, R. Maria, and Ariel Dinar. 1999. "Water Challenge and Institutional Response (a Cross- Country Perspective)." Policy Research Working Paper No. 2045. World Bank, Washington, D.C.

Sappington, David E. M., and Joseph E. Stiglitz. 1987. "Privatization, Information and Incentives." Journal o f Policy Analysis and Managemenf 6:567-582.

Shepherd, Andrew. 1997. Market Information Services-Theory and Practice. FAO, Rome.

Shepherd, Andrew, and Alexander Schalke. 1995. "The Indonesian Horticultural Market Information Service." AGSM Occasional Paper No.8. FAO,

Rome. Quoted in Shepherd, Andrew. 1997. Market Lnforma tion Services-Theory and Practice. FAO, Rome.

Scherer, F.M. 1992. "Schumpeter and Plausible

TH~CH ~d L@U THAM K ~ O 297

Capitalism." Journal o f Economic Literature 30(3):1416-33.

Schmidt, Klaus M. 1996a. "Managerial Incentives and

Product Market Competition." Center for Economic

Policy Research Discussion Paper Series No. 1382, London.

. 1996b. "The Costs and Benefits of Privatization:

An Incomplete Contracts Approach." Journal o f Law, Economics, and Organization 12(1):1-24.

Schneider, Ben Ross. 1997a. "Big Business and the

Politics of Economic Reform: Confidence and Concertation in Brazil and Mexico." In Sylvia Maxfield and Ben Ross Schneider (eds.) Business and the State in Developing Countries. Ithaca:

Comell University Press. . 199%. "Organized Business Politics in

Democratic Brazil." Journal o f Interamerican Studies and World Affairs 39(4):95-127.

Schneider, Friedrich, and Dominik H. Enste. 2000. "Shadow Economies: Size, Causes, and Consequences." Journal o f Economic Literature 38(1):77-114.

Schreiner, Mark. 2000. "Microfinance in Rural Argentina." Washington University, St. Louis.

Processed. Schultz, Theodore W. (1980): "Nobel lecture: The

Economics of Being Poor," Journal o f Political Economy 88(4): 640-51.

Schumpeter, Joseph A. 1934. Theorie der Wirtschaftlichen Entwicklung (The Theory of Economic Development). Leipzig: Dunker &

Humblot, 1912; translated by Redvers Opie. Cambridge, Mass: Haward University Press.

Schwartz, Gerd, and Claire Liuksila. 1997. "Argentina." In Teresa Ter-Minassian (ed.) Fiscal Federalism in Theory and Practice." Washington, D.C.: Inte-national Monetary Fund.

Seibel, Hans Dieter. 2000. "Agricultural Development Banks: Close Them or Reform Them?" Finance and Development 37(2):45-48.

Shaffer, Sherrill. 1993. "Test of Competition in Canadian Banking." Journal o f Money, Credit, and Banking 25(1): 49-61.

Shapiro, Carl, and Robert D. Willig. 1990. "Economic Rationales for the Scope of Privatization," in E. Saleiman and J. Waterbury (eds.) The Political Economy o f Public Sector Reform and Privatization. Boulder: Westview Press.

Shi, Min, and Jakob Svensson. 2000. "Conditional

Political Business Cycles: Theory and Evidence."

Harvard University and Insitute for International

Economic - Studies, Stockholm University.

Processed.

Shipton, Parker. 1994. "Time and Money in the Western

Sahel." in James M. Acheson (ed.) Anthropology

and Institutional Economics: Lanham, Maryland: University Press of America: 283-327.

Shirley, Mary, and Patrick Walsh. 2000. "Public versus

Private Ownership: The Current State of the Debate." World Bank, Policy Research Working

Paper 2420. Washington, D.C.

Shleifer, Andrei, and Daniel Treisman. 2000. Without a Map: Political Tactics and Economic Reform in Russia. Cambridge: MIT Press.

Shleifer, Andrei, and Robert W. Vishny. 1988. "Value

Maximization and the Acquisition Process," Journal o f Economic Perspectives 2: 7-20.

. 1993. "Corruption." Quarterly Journal o f Economics 108(3):599-617.

. 1997. "A Survey of Corporate Governance." Journal o f Finance 52:737-783.

Siamwalla, Ammar, Chirmsak Pinthong, Nipon

Poapongsakorn, Ploenpit Satsanguan, Prayong Nettayarak, Wanrak Mingmaneenakin, and

Yuavares Tubpun. 1990. "The Thai Rural Credit

System: Public Subsidies, Private Information, and Segmented Markets," World Bank Economic Review 4(3):271-295.

Slater, Joanna. 2000. "Riches among the Poor." Far Eastern Economic Review 163(43):52-56.

Smith, Pamela J. 1999. "Are Weak Patent Rights a Barrier to U.S. Exports?" Journal o f lnternational

Economics 48(1): 151-177. Smith, Warrick. 2000. "Regulating Utilities: Thinking

about Location Questions." Paper prepared for the

World Bank Summer Workshop on Market Institutions, July. World Bank, Washington, D.C.

Sokoloff, Kenneth L. 2000. "Institutions, Factor

Endowments, and Paths of Development in the

New World." Journal o f Economic Perspectives, 14(3):217-232.

Solo, T., and S. Snell. 1998. "Water and Sanitation Services for the Urban Poor," United Nations

Development Programrne--World Bank. Processed. Spiller, Pablo, and Carlo G. Cardilli. 1997. "The Frontier

of Telecommunications Deregulation: Small Countries Leading the Pack." Journal of Economic

Perspectives 11 :127-138. Spiller, Pabio, and C. Sampson. 1996.

"Telecornmunications Regulation in Jamaica." In Brian Levy and Pablo Spiller (eds.) Regulation, Lnstitutions, and Comm'trnent: Comparative Studies of ~el~communications. Cambridge University Press.

Srinivasan, T. N., and Jagdish Bhagwati. 1999.

"Outward Orientation and Development: Are the Revisionists Right?" Economic Growth Center

Discussion Paper No. 804, Yale University.

Staiger, Robert, and Guido Tabellini. 1999. "Do GATT

Rules Help Governments Make Domestic Commitments?" Economics and Politics

11(2):109-144.

Stapenhurst, Frederick. 2000. "The Media's Role in Curbing Corruption." World Bank Institute

Departmental Working Paper. World Bank,

Washington D.C. Available on-line at http://www.worldbank.org/wbi/governance/wp .htm# corruption.

Stein, Ernesto, Emesto Talvi, and Alejandro Grisanti.

1999. "Institutional Arrangements and Fiscal Performance: The Latin American Experience." in James Poterba and Jurgen von Hagen (eds.) Fiscal Lnstitutions and Fiscal Performance. University of Chicago Press.

Stem, Jon, and Junior R. Davis. 1998. "Economic

Reform of the Electricity Industries of Central and Eastern Europe." Economics of Transition 6:427460.

Stewart, Mark B. 1990. "Union Wage .Differentials;

Product Market Influences and the Division of Rents." Economic Journal 100(403):1122-37.

Stigler, G. J. 1987. "Competition." In J. Easwell, M. ~ i l i a t e , and P. Newman (eds.) "The New Palgrave." London: MacMillan.

Stiglitz, Joseph E. 1972. "Some Aspects of the Pure Theory of Corporate Finance: Bankruptcies and

Takeovers." Bell Journal of Economics 3(3):458-82. . 1985. "Credit Markets and the Control of

Capital." Journal of Money, Credit and Banking

17(2):133-52. ~vensson, Jakob 1998. "Investment, Property Rights

and Political Instability: Theory and Evidence." European Economic Review 42(7):1317-1341.

. 1999. "Who Must Pay Bribes and How Much? Evidence from a Cross-Section of Firms." Policy Research Department Working Paper No. 2486. World Bank, Washington, D.C.

Swaminathan, M. 1991. "Segmentation, Collateral

Undervaluation, and the Rate of Interest in Agrarian Credit Markets: Some Evidence from Two Villages in South India." Cambridge Journal of Economics 15(2):161-78.

Swamy, Anand, Stephen Knack, Young Lee, and Omar

Azfar. 2001. "Gender and Corruption." Journal of

Development Economics 64:25-55.

Swanson, B., B. J. Famer, and R. Bahal. 1990. "The Current

Status of Agricultural Extension Worldwide," in FA0 Report of fhe Global Consultation on Agricultural

Extension, Food and Agriculture Organization of the

United Nations. Rome. Sylla, Richard. 2000. "Financial Systems and Economic

Modernization: A New Historical Perspective" New York University. Processed.

Taliercio, Robert. 2000a. "Administrative Reform as Credible Commitment: The Link Between Revenue Authority Autonomy and Performance in Latin America." Manuscript. Harvard University.

. 2000b. "The Political Lncentives for and against Administrative Reform: The Establishment of Semi- Autonomous Revenue Authorities in Latin America." World Bank, Washington, D.C. Processed.

. 2001. "Administrative Reform as Credible

Commitment: The Link between Revenue Authority Autonomy and Performance in Latin America." Manuscript. World Bank, Washington, D.C.

Tanzi, Vito, and Hamid Davoodi. 1998. "Does Corruption Affect Income Inequality and Poverty?" International Monetary Fund Working Paper No. 98/76. Washington, D.C.

. 2001. "Corruption, Growth and Public Finances." in Arvind Jain (ed.) The Political Economy of Corruption. London: Routledge.

Tarigo, Enrique. 1995. "Legal Reform in Uruguay: General Code of Procedure." in Judicial Reform in Latin America and the Caribbean: Proceedings of a

World Bank Conference 48. (Malcom Rowat, Waleed H. Malik, & Maria Dakolias eds., August).

Taylor, Michael, and Alex Fleming. 1999. "Integrated Financial Supervision: Lessons of Northern

~Hir TH~CH ~k L ~ U THAM ~O 299

European Experience," World Bank, Washington, D.C. Processed.

Tello, Carlos. 1984. La Nacionalizaciin de la Banca en ~ x i c o . Siglo Veintiuno Editores.

Tendler, Judith, and Sara, Freedheim. 1994. "Trust in a Rent Seeking World: Health and Government Transformed in Northeastern Brazil." World

Developmenf 22(2):1771-91. The Probe Team. 1994. Public Report on Basic Education

in hdia. New Delhi: Oxford University Press. Thomas, Duncan, John Strauss, and Maria-Helena

Henriques, 1991, "How Does Mother's Education Affect Child Height?" Journal o f Human Resources 26(2):183-211.

Thompson, Ginger. 2001. "Chasing Mexico's Dream into Squalor." New York Times, February 11.

Torii, Akio. 1992. "Technical Efficiency in Japanese Industries." In Caves, Richard, and Associates, Industrial Efficiency in Six Nations. Cambridge: MIT Press.

Treisman, Daniel. 1999. "Russia's Tax Crisis: Explaining Falling Revenues in a Transitional Economy." Economics and Politics 1 1 (2):145-169.

. 2000. "The Causes of Corruption: A Cross- National Study." Journal o f Public Economics 76(3):399-457.

Tripp, R., and D. Byerlee. 2000. "Public Plant Breeding in an Era of Privatisation." Natural Resource Perspectives No. 57. Overseas Development Institute.

Trujillo, Lourdes, and Gustavo Nombela. 2000. "Multiservice Infraestructure." Private Sector and I~ifrastructure Network, Viewpoint No. 222, October. Available on-line at: www. world bank.org/html/fpd /notes.

Tuck, Laura, and Kathy Lindert. 1996. "From Universal Food Subsidies to a Self-Targeted Program: A Case Study in Tunisian Reform." World Bank Discussion Paper No. 351. Washington, D.C.

Turnham, David. 1993. Employment and Development: A New Review o f Evidence. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.

Tybout, James R. 1996. "Heterogeneity and Productivity Growth: Assessing the Evidence." In Roberts and Tybout (eds.) Lndustrial Evolution in

Developing Coufitries. New York: Oxford University Press.

Tybout, James R., and M. Daniel Westbrook. 1995.

"Trade Liberalization and Dimensions of Efficiency Change in Mexican Manufacturing Industries." Journal o f International Economics 39:l-2.

Tybout, James, Jaime de Melo, and Vittorio Corbo. 1991.

"The Effects of Trade Reforms on Scale and Technical Efficiency: New Evidence from Chile." Journal o f International Economics 31:3-4.

Tyler, Tom R., Yuen Huo, and E. Allan Lind. 1999. The Two Psychologies o f Conflict Resolution: Differing Antecedents o f Pre-Experience Choices and Post- Experience Evaluations, 2(2) Group Processes and Intergroup Relations 99.

Udry, Christopher. 1990. "Credit Markets in Northern Nigeria: Credit as Insurance in Rural Economy." World Bank Economic Review 4(3):25149.

U.S. Department of Justice. 1986. Oil Pipeline Deregulation. Washington, D.C.

U.S. Federal Regulatory Commission. 1999. "Notice of Proposed Rulemaking: Regional Transmission Organizations," Docket No. RM99-2000, May 13, 1999.

Umali-Deininger, D. 1997. "Public and Private Agricultural Extension: Partners or Rivals." World Bank Research Observer 12(2):203-24.

United Nations Development Programme. 1999. Human Development Report 1999.

2000. Human Development Report 2000. Untiet, Charles. 1987. "The Economics of Oil Pipeline

Deregulation: A Review and Extension of the DOJ Report." U.S. Depar tm~nt of Justice, Antitrust Division, Economic Analysis Group Discussion Paper 87-3, May. Washington, D.C.

USAD (U.S. Agency for lnternational Development). 1998. "Alternative Dispute Resolution: Practitioner's Guide." Washington, D.C. Processed.

U w a ~ o , Borwonsornsak. 2000. "Depoliticizing Key Institutions for Combatting Corruption: Case Study of the New Thai Constitution." Processed.

Van Cayseele, P.J.G. 1998. "Market Structure and Innovation: A Survey of the Last Twenty Years." De Economist 146(3): 391-417.

Van de Walle, Dominique, and Kimbery Nead, eds. 1995. Public Spending and the Poor Theory and Evidence. Baltimore: Johns Hopkins Press.

Vander V e ~ e t , Rudi. 1996. "The Effect of Mergers and Acquisitions on the Efficiency and Profitability of EC Credit Institutions." Journal o f Banking and Finance 20: 1531- 1558.

VanRijckeghem, Caroline, and Beatrice Weder. 1997. "Corruption and the Rate of Temptation. Do Low Wages in the Civil Service Cause Corruption?" International Monetary Fund Working Paper No. 97/73. Washington, D.C.

Varano, Vincenzo. 1997. "Civil Procedure Reform in

Italy." American Journal o f Comparative Law 45:657.

Varela, David, and Veena Mayani. 2000. "The

Dominican Republic: A First Statistical Review of the Justice Sector." World Bank Working Paper. Washington, D.C.

dscovi, Enrique. 1996. "Nuevas Tendencias y

Realidades del Proceso Civil. El Cidigo Procesal Civil Modelo para Iberoamrica. La Experiencia Uruguaya del Proceso Oral. El Cidigo Judicial

Uniforme d e la Nueva Union Europea." in August

M. Morello (ed.) La Prueba. Buenos Aires: Libreria,

Editora Platense. Vickers, John. 1995. "Concepts of Competition." Oxford

Economic Papers No. 47. Oxford University Press. Vissi, Ferenc. 1992. "The Peculiarities of Regulating the

Monopolies in the Economies in Transition in General, and in Hungary in Particular." Presentation at World Bank Conference on Treatment of Natural Monopolies in Eastern Europe, Vienna. World Bank.

Vogel, Ezra. 1994. Japan as Number One in Asia. American Assembly, Columbia University, series. New York and London: Norton.

Vose, Edward. 1916. Seventy-Five Years of the Mercantile Agency: R.G. Dun & Co., 1841-1916. New York: R.G. Dun and Co.

Walden, Ruth. 2000. "Insult Laws: An Lnsult to Press Freedom." World Press Freedom Committee, Reston, Virginia.

Waterfield, C. 1999. "Paperless Loan Processing ~ e c h n o l o ~ ~ . " MicroBanking Bulletin July 1999.

Webster, David. 1992. "Building Free and Independent

Media." Freedom Paper No. 1. United States Information Agency, Washington D.C.

Webster, Leila, and Peter Fidler. 1996. The Informal

Sector and Microfinance Institutions in West Africa." World Bank: Washingtcn, D.C.

Wei, Shang-jin. 2000a. "How Taxing Is Corruption on Intenational Investors?" Review of Economics and Statistics 82(1): 1-11.

Wei, Shang-jin. 2000b. "Local Corruption and Global

Capital Flows." Brookings Papers on Economic Activity 2:303-351.

. 2000c. "Natural Openness and Good Government." National Bureau of Economic Research Working Paper No. 7765. Cambridge, Massachusetss.

Weill, Herman. 1961. Frederick the Great and Samuel von Cocceji: A Study in the Reform of the Prussian Judicial System. Madison: University of Wisconsin.

Weisbach, Michael, and Benjamin Hermalin. 2000. "Boards of Directors as an Endogenously Determined Institution: A Survey of the Economic Literature." Berkeley. Processed.

Wellenius, Bjorn. 1997. "Extending

Telecommunications Service to Rural Areas: The Chilean Experience." World Bank, Public Policy for the Private Sector, Viewpoint Note No. 105, February. Washington, D.C.

Wetzel, Deborah, and Anita Papp. 2001. "Strengthening Hard Budget Constraints in Hungary", in Jonathan Rodden, Gunnar Eskeland, and Jennie Litvack (eds.) Fiscal Decen traliza tion and the Challenge o f Hard Budget Constraints. Washington: World Bank.

Williamson, Oliver E. 1985. "Reflections on the New F.~stitutionaI Economics." Zeitschrift fur diegesamte Staatswissenschaft 141(1):187-95.

Willig, R. D. 1980. "What Can Markets Control?" in R. Sherman (ed.), Perspectives on Postal Service Issues, Washington, D.C.: American Enterprise Institute.

Wilmington, Martin W. 1955. "Aspects of Moneylending in Northern Sudan." Middle East Journal 9:139-46 (The Middle East Institute, Washington, D.C.).

Wong, Christine P. W. 1997. Financing Local Government in the People's Republic of China. Oxford University Press.

World Bank. 1974. "Land Reform." Development Series. World Bank: Washington, D.C.

. 1989a. "Argentina Agricultural Sector Review, Volume 11: Technical Annex." Report No. 7733-AR. Country Department I, Latin America and the Caribbean Region, Washington D.C.

. 1989b. World Development Report 1989, Financial Markets and Development. New York: Oxford University Press.

. 1992. Malaysia: Fiscal Reform for Stable Growth. Washington, D.C.

. 1994a. "Governance: The World Bank's Experience." Washington, D.C.

CM TH~CH TAI LIEU THAM k 0 301

. 1994b. Indonesia: Health, Man Power Report. 1994. Washington, D.C.

. 1994c. "Public Expenditures for Poverty Alleviation in Northeast Brazil: Promoting Growth and Improving Services." Washington, D.C.

. 1995a. World Development Report 1995: Workers in an Integrating World. World Bank, Washington, DC.

1995b. "Preshipment Inspection Services." World Bank Discussion Paper No. 278. Washington, D.C.

. 1996. Rural Energy and Development: Improving Energy Supplies for Two Billion People.

Washington, DC: World Bank. Chapter 9 . 1997. World Development Report 1997: The

State in a Changing World. New York: Oxford University Press.

. 1998. "Reforming Agricultural Research Organizations: Creating Autonomous Bodies and Managing Change." Agricultural Knowledge and Information Systems (AKIS) Good Practice Note No. 01 199. World Bank, Washington D.C.

. 1999a. "Initiating Memorandum: Bank Restructuring Facility Loan to Mexico." Finance, Private Sector, and Infrastructure, Country Management Unit 1, Latin America and the Caribbean Regional Office, Washington DC.

. 1999b. "Moldova: Poverty Assessment. A World Bank Country Study." Washington, DC.

. 1999c. World Development Report 1998/1999: Knowledge for Development. New York: Oxford University Press.

. 1999d. Land Administration and Rural Development: Two Cases from Thailand. OED/World Bank; Report 184. Washington, D.C.

-- . 2000a. "Decentralizing Agricultural Extension:

Lessons and Good Practice," Agricultural Knowledge and Information Systems (AKIS) Good Practice Note August 2000. Washington D.C. Available on-line at: www.worldbank. orglakis.

. 2000b. "Anticorruption in Transition: A Contribution to the Policy Debate." Washington, D.C.

. 2000~. "Implementation Completion Report on a Loan to the Republic of Mauritius for a Technical Assistance to Enhance Competitiveness Project."

March 30. Washington, D.C. . 2000d. India: Reducing Poverty, Accelerating

Development. Washington, D.C. . 2000e. Securing Our Future in a Global

Economy. Washington, D.C.

. 2000f. World Development Report 1999/2000: Entering the 21st Century. New York: Oxford University Press.

. 2000g. Can Afiica Claim the 21st Century? Washington, D.C.

. 2000h. Global Economic Prospects and the Developing Countries 2000. Washington, D.C.

. 2001a. Finance for Growth: Policy Choices in a Volatile World. Policy Research Report. New York: Oxford University Press.

. 2001b. "Capacity Building for Economic Communication." Internal Report.

Communications Department. Romania Country Office. World Bank, Bucharest.

. 2001~. "Sri Lanka Poverty Assessment." In process.

2001d. World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty. New York: Oxford University Press.

. 2001f. Public Expendifure Review: Zambia. Washington, DC.

World Competitiveness Yearbook. 2000. Available on- line at http://www.imd.ch/wcy/.

WIPO (World Intellectual Property Organization). 1990. "Exclusions from Patent Protection." HL/CM/INF/l Rev., May.

Wurgler, Jeffrey. 2000. "Financial Markets and the Allocation of Capital," Journal o f Financial Economics 58(1-2):187- 214.

Yaron, Jacob, and Benjamin Piprek. 1997. "Rural Finance: Issues, Designs and Best Practices." Environmentally and Socially Sustainable Development Studies and Monograph Series 14. World Bank, Washington, D.C.

Young, Alwyn. 2000. "The Razor's Edge: Distortions and Incremental Reform in the People's Republic of China." Quarterly Journal o f Economics 115(4):1091-1136.

Yunus, Muhammad. 1994. Credit Is a Human Right. Dhaka: Grameen Bank.

. 1997. Banker to the Poor: Micro-Lending and the Battle Against World Poverty. New York. Public Affairs.

Zagha, Roberto. 1998. "Labor and India's Economic Reforms." Policy Reform Vol. 2.

Zhuravskaya, Ekaterina V. 2000. "Incentives to Provide Local Public Goods: Fiscal Federalism, Russian Style." Journal of Public Economics 76:337-368.

B h g 1. C6c chi s6 phit triin chon loc ..... B h g 2. Nghko d6i vi p h h thu rhap . . . .

B h g 3. Hoat dang kinh t& . . . . . . . . . . . . . . B h g 4. Thumg mai, vien tru, vi thi chinh . . . . . . .

B h g la . C6c chi s6 c a b i n cho c6c n&n kinh t& kh6c . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P h h loai cic nin kinh t6 . .

Chti thich ky thuQt .....

c i c chi I s6 phiit tri@n th6 gi6i chon loc •

T rong 1h.n xu& b i b n l m nay, cic dii lieu ph i t tri&n duqc trinh b iy trong s8 luqng bing it h m . Cic chi s6 Phit tribn l36 gi&

2001 (WDI) bao g8m mat day d i y d i cic dG lieu phit triin do N g h h h g Th6 gi& cung tip. ~ 6 n bing chinh b trong p h h nhy v h giti lai hinh thirc trinh b iy nhu trong cic lh xuit b in tru6c 66 cGa Cic chi s6 Phit tridn Th& gi& Chon loc, trinh biy cic s6 lieu kinh t6 x i hoi so sAnh cho h m 130 n6n kinh t6 trong cic n h gkn nhit m i s6 lieu s h c6 v i d6i v6i mat s6 chi s6 1i mat n i m truCrc 66. Mat b h g b6 sung t rhd~ biy cic chi s6 ca bin cho 75 nhn kinh t i c6 s6 lieu p h h t in hay c6 d h s6 it h m 1,5 trieu ngubi.

Cic chi s6 duqc trinh biy b d ly duqc chon l ~ c tir h m 800 chi s6 trong Ca'c chi s6 Phit tri6n IIk gi& 2001. Duqc xuit b i b h h g n h , h Ca'c chi s6 Phit tri6n l36 gi& p h k hh mat cii nhin toin dien d6i v& ti6n trinh phit tridn. Chumg mi5 d i u &I p h h niy trinh bhy cic bio cio v i tinh hinh v i triin vong c ia ti& be kinh t6 v i x i hai 6 cic nu& dang phit tri6n v i so s h h chiing v6i b iy muc tieu phit tridn qu8c ti. ~h phh.n chinh d6 c$p s u d6ng g6p c i a nhi& y&u t8 khic nhau nhu: su phit tri6n v6n con nguiri, su b6n viing c i a m6i tn rhg , k&t q u i hoat dong kinh t6 v1 m6, phit tridn khu y c hr n h h v i m6i li6n k&t t o h cAu h h huixlg d in m6i t n r h g b6n ngoii c ia su phit tri6n. C ~ C chi s6 hit tri6n I I ~ gih dugc b6 sung

th6m b6i mat ca sb dti lieu duuc phat h a doc l$p tr6n &a CD- ROM cho phkp truy cijp h m 1.000 b b g dii lieu v i 800 chi s6 chu6i th6i gian ctia 224 nhn. kinh t6 v i khu vuc.

Ngu6n dlii lieu vA phucmg phap nghign c h

Cic s6 lieu vh, lunh t6-xi hoi v i m6i t r u h g trinh biy b d l ) duuc thu thiip tir mot s6 ngu&n nhu: s6 lieu sa cAp do N g h hing Th6 gibi thu th?p, cic &I ph&n s6 lieu th8ng k6 c i a cic nu6c thiint~ vi6n, cic vien nghi6n c k , v i cic t6 chiic qu6c t6 nhu Li6n hqp qu8c v i cic u? ban chuy6n trich truc thuac, Quv ti&n te qu6c t6 (IMF), OECD. M5c dh hAu h6t s6 lieu th6ng k6 c ia cic nukc vh cic td chiic qu6c t6 d&u i p dung ti6u chub q ~ 6 ~ t6 vh p h ~ vi khio sit, d p h nghia v i p h h loai, nhung v h c6 su khic nhau kh6ng thd t r h h duuc v& tinh kip thiri v i do tin c$y c ia s6 lieu, xuit phit tir n h k g khic biet v i khi ning v i n g d n luc duuc d k h cho viec thu th$p v i t6ng h9p cic s6 lieu ca bin. Trong mot s6 chii dh, cic ngu8n dii lieu khac nhau duuc cic n h h vi6n N g h h h g Th6 giiri thsm tra dd b io diim p h b hh duqc cic s8 lieu d h g tin c$y nhit c6 th& c6. Trong mat s8 truixlg hqp, khi cic s6 lieu s h c6 d u h g nhu lai q u i nghko n h , kh6ng d i kh i ning cung cAp n h h g thu6c do d h g tin c$y vh trinh do v i xu h u h g ho5c kh6ng t u h thG cic ti6u chub qu6c t i thi cic s6 lieu 66 kh6ng d u w trinh biy.

Theo thbi gian, viec phin loai mQt nsn kinh t: duqc hi& ch'hh do c6 n h k g thay d6i trong cic gii tri nguTrng n@u tr@n hay trong muc GNI tr6n d i u ngubi ciia n&n kinh t6 66. Khi c6c thay d6i n iy xdy ra, cac s8 lieu t6ng hqp ciin cu vio c6ch p h h loai n iy duqc tinh t o h lai cho thbi ky qu6 khu d6 d i m bAo duy tri n h ~ g d i y s8 lieu nilit q u k .

Thugt ngii va pham vi cac nlrtrc dlruc khLo sat

Thu$t ngii nutrc 6 day khbng hhm 9 mQt s u d@c l$p v& chinh tri m i d h g d$ chi b i t cG v h g 15nh th6 n i o m i chinh quysn & 66 c6ng b6 c6c s8 lieu th8ng k@ kinh t$ vh x i hQi tich biet. ~8 lieu c6c n2n kinh t: duqc phin hnh dbng nhu thuc trang dii cbng b6 n i m 1999 vh cic s6 lieu qu6 khG duqc hi& chinh d$ p h b Anh b6i c inh chinh tri hien tai. Trong t i t c i cAc b k g , nh&g truimg hqp ngoai 1e dhu d u ~ ghi ch6.

Chi, thich kq thuct

Do chit l u p g s6 lieu vh cic so s h h li@n qu8c gia cbn c6 nhihu v& d6, bqn doc n6n tham khAo ph& Chri thich ky thu+t, b b g P h b loai cic n in kinh tk the0 thu nh$p va the0 khu vuc, v i c6c ch6 thich trong cic b h g . ~ u 8 n biit them chi ti&, xin tham khdo Cic chi s6 phiit tri& thk gi& chon loc 2001.

Bqn doc c6 th6 tim thiy them th8ng tin v i WDI 2001 v i det mua qua m w g m6y tinh, b h g di@n thoai hay fax nhu sau:

~6 c6 th@m thbng tin vh d$t mua qua mqng m6y tinh: http:/ /www.worldbank.org/data/wdi2001 /inde x.htm D8t mua b h g dien thoai hay fax: 1-800-645-7247 hoac 703-661-1580; Fax 703-661-1501. DBt mua qua thu tin: The World Eank, P.O. Box 960, Herndon, VA 20172-0960, U.S.A.

CAC C H ~ SO PHAT T R I ~ N T H ~ G I ~ I CHON LOC

Bhng 1. Cac chi so" phat tri6n cu bhn

T h g Ulu nhap TG 18 tang T i l e Din sb ~ 6 n ~ thu nhgp qubc din tinh ling &in T i @ tl i ngu6i lim Luong

qu& din (GNI). theo PPP (GNIP phbm.. vong khBng bit% t k i Ting t ruhg Mat d6 quocnol ~ u 6 i tho du&5 ch3(% Carbon trung binh (nguw Dbla tren D6la trBn tr8n d; trung binh tu6i (tr8n nguui tu 15 dioxide

Trieu heng nim (44 km2) T$ d6la ddu ngum Tq dbla d lu nguiri ngudi (%) (sb nam 1000 tr6 tu6i tru len (trieu tdn 2000 1990-2000 2000 2000 2000 2000 2000 1990-2000 1999) 1999) 1999) 1997) - .

Anbani 3 0.4 124 c 12 3,550 5,9 n 16 1,7 h g i e r i 30 1,9 13 483 1.590 1 5 3 ~ 5.040~ 1,l 71 39 33 98,7 AnggBla 13 3,2 10 3,l 240 1 6 ~ 1.230~ 48 47 208 5 3 Achentina 37 1 3 136 14 2755 7.440 448 12.090 -1,7 74 22 3 140.6 AanPnia 4 0 8 2.0 520 10 2.570 5 5 74 18 2 2,9 Oxtriylia 19 1,2 2 394.1 20.530 487 25.370 3.0 79 5 319,6 Ao 8 0 5 98 2042 25.220 213 26.310 3 5 78 5 62,6 AdCcbaigian 8 1,2 93 4,9 610 22 2.760 10,4 71 2 1 32,O Bingladet 130 1,6 997 49,9 380 213 1.650 3 8 61 89 59 24,6 BClanit 10 4 2 48 30.0 2.990 76 7.550 6.3 68 14 1 623 Bi 10 0 3 312 2525 24.630 282 27.5Kl 3 5 78 6 1065 Enanh 6 2 8 57 2.4 380 6 970 22 53 145 61 1 ,o Bolivia 8 2,4 8 8 3 1.000 20 2.380 02 62 83 15 113 Bbtxoana 2 2 3 3 5 3 3.300 12 7.190 2 5 39 95 24 3,4 Braxin 170 1,4 20 6063 3.570 1.245 7.320 3 2 67 40 15 307,2 Bungari 8 4 7 74 12.4 1.510 45 5.530 71 17 2 503

55 45 Bu8ckina PhaxB 11 2.4 41 2.6 230 1 2 ~ 1.020~ 3.1 210 7 1.0 Burudi 7 2,2 265 0.7 110 4* 580~ -1.6 42 1 76 53 O,? Campuchia 12 2,7 68 3,l 260 17 1.410 l,7 54 143 61 0 5 Carnorun 15 2,7 32 8,6 570 24 1.570 1 5 51 154 25 2 7 Canada 31 1,0 3 647,l 21.050 840 27.330 4.0 79 6 496.6 CH Trung Phi 4 2,O 6 1.1 290 4d 1.210d 2.4 44 151 5'5 6 2 S i t 8 2.9 6 1 5 200 7d 860d -2.1 49 189 59 0.1 Chile 15 115 20 6919 4.600 139 9.110 4;0 76 12 4 60,l Truna ~ u b c 1.261 1,l 135 1.0625 840 4.966 3.940 7 3 70 37 17 3.5933

~ 6 n ~ CBng, Trung Q U ~ C 7 1,8 .. 176,4 25.950 174 25.660 9 3 80 5 7 23,8 CBlBmbia 42 1,9 41 88.0 2.080 249 5.890 1.0 70 28 9 71.9 CHDC CBnggB 51 3,2 23 5.0 100 33 682 46 161 40 2 3 CH CBngg6 9 1 s 630 2 590 4.8 48 144 21 0 3

28 71 C6xta Rica 4 2,O 14,4 3.960 30 8.250 0.0 77 14 5 5,4 CBt Divoa 16 3,O 50 105 660 24 1.520 45 46 180 54 133 CrBat~a 4 4 , 7 80 20,l 4.510 35 7.780 3 8 73 9 2 20.1 CH %c 10 4 , l 133 506 4.920 140 13.610 3 2 75 5 125.2 Dan M$ch 5 0,4 126 171.0 32.020 145 27.120 2 5 76 6 57,7 CH D6minican 9 1,9 17 18,0 2.100 49 5.720 6 5 71 47 17 14,O Ecuado 13 2,l 46 153 1.210 37 2.920 0,4 69 35 9 21,7 Ai Cap, 64 2,O & 95,2 1.490 235 3.690 32 67 54 45 1183 En Xanvado 6 2,l 303 122 1.990 28 4.390 0-0 70 36 22 5,9 Eritaria 4 2,7 41 0,7 170 4 950 -11,4 50 105 47 Ext8nia 1 4 , 9 34 4,9 3.410 13 9.050 7.0 71 12 19,l EtiQpia & 6,7 100 42 660 22 42 166 63 3,8 Phin Lan . 64 5 23 0,4 17 129,O 24.900 127 24.610 5,4 77 5 56,6 Phap 59 0,4 107 1.429,4e 23.670C 1.440 24.470 2.9 79 5 349.8 Crudia 5 0,O 78 3.2 590 13 2.470 1 3 73 20 Enic

4 5 82 0 3 235 2.057,6 25.050 2.054 25.010 2.9 77 5 8515

Cana 19 2,6 84 6,8 350 37O 1.9406 1,8 58 109 30 4,8 HY Lap 11 0,4 82 126.2 11.960 179 16.940 78 7 3 87,2

38 65 Goatemala 11 2.6 105 19.2 1.690 43 3.770 0.6 52 32 8 3 Ch~ne 7 2 3 30 3 3 450 14 1.930 -05 46 167 1,l Haiti 8 2,l 289 4.0 510 1 2 ~ 1.5Mld 4 8 53 118 5i' 1,4 Ondurit 6 2 8 58 5 5 850 16 2.390 2. I 70 46 26 4,6 Hunggari 10 43 109 475 4.740 121 12.060 . 5,7 71 10 1 59,6 An DO 1.016 1,8 342 471.2 460 2.432 2.390 3.9 63 90 44 1 . 0 6 4 lnd6nexia 210 1,7 116 119,9 570 598 2.840 3,l 66 52 14 2515 CH H6i giao Iran & 1,6 39 104,6 1.630 378 5.900 3 5 71 33 24 296,9 Ailen 4 0 8 55 87,l 22.960 97 25.470 9,8 76 7 373 Lxraen 6 2,9 302 99,6 16.310 120 19.320 3 5 78 8 4 60,4 llalia 58 0,2 196 1.1543 20.010 1.348 23.370 2,8 78 6 2 424,7 Ciamaica 3 0,9 242 6,4 2.440 9 3.500 0,O 75 24 14 11,O Nhgt Bin 127 0 3 337 4.3373 34.210 3354 26.460 1-7 81 4 .. 1.204.2 Cio+dani 55 8.2 1.680 20 4.040 0 8 71 31 11 15,7 Cadicxtan 15 -0,9 43 6 17,6 1.190 82 5.490 10,l 65 28 123,O Kenia 30 2,4 53 10,7 360 30 1.010 -2,4 48 118 19 7 2 Hhn ~ u 6 c 47 1,O 479 421,l 8.91? 820 17.340 7 3 73 9 2 457,4 c ~ d t 2 4 7 111 n 13 18 51,o Curoguxtan 5 1,2 26 1 3 270 13 2.590 3.6 67 38 6,8 U o 5 2.6 23 1 5 290 ad 1 . 5 3 ~ 3 3 54 143 53 0.4 Utvia 2 -1,O 39 6.9 2.860 17 6.960 7.2 70 18 Og 8 j Llbang 4 1,7 423 16,2 3.750 70 32 14 17,7

20 4.530 45 Ex6th6 2 2,2 71 1,2 540 5d 2.4Wd 4 1 141 17 Litva 4 4 , l 57 10,7 2.900 26 6.960 72 12 1 15.1

33 73 Maxed6~a 2 0,7 80 3 5 1.710 10 4.960 4.6 17 10.9 Madagaxca 16 2,9 27 4,O 260 13 830 54 149 34 1 2

39 Malauy 11 2,6 117 1,9 170 7 600 4 7 227 41 0 3 Mala~x~a 2 25 71 785 3.380 195 8.360 6,O 72 10 13 137.2 Chu thjch: V$ s y tuong hqp va pham vi clia s6 Lieu, xem chli thich ky thuat. CBc s8 Lieu chir in nghiCng la c i a cac nAm k h i c vm n h dti glu.

CAC C H ~ ~6 PHAT TRI%N TH% GI& CHON LOC 309

Bhng 2. Ngheo d6i v i phln phi% thu nhep

Kinh td

N g u h g ngheo qu6c gia Nguting ngheo qu& te'

T i 19 din s6 s6n9 du& T i l e Khoang T i l e Khoang din sa' cach nghbo dln sd chch ngheo N&,, " S U ~ S ngheo qu6c gla (%) p.,im s&g dU& & mkc , s&,g drr& 2 m&c 2 khao N6ng Thanh To$ khao 1 USDlngayUSDlngay USWngay USDlngay .sit thdn thi ~ U O C &t % YO % %

H e s6 Gini

~i le phsn trim thu nhgp hoec ti& dung

Anbani Angidri &@la Achentina AunCnia OxhBylia A0 AdPcbaigian Bbeladet

Wnanh 1995 .. 33.0 Bqlivia 1995 79.1 .. .. 1997 29.4 15.2 51.4 278 1997~d 589 0 5 45,7 B6txoana .. 198.536 333 125 61.4 30,7 Braxin 1998 51,4 13,7 22,O 1997 9,O 2,1 25,4 9 8 1 9 9 7 ~ ~ ~ 59,l 1,O 46,7 Buvgari .. 1997 <2 to5 21,9 42 1997c.d 26,4 4 5 22,8 Bukkina Phaxb 1994 61,2 255 858 50,9 1 9 9 4 ~ ~ ~ 48,2 2,2 395 Burudi 1990 .. :: 36,2 1992',~ 333 3,4 26.6 Campuchia 1997 40.1 21,l 36,l 1997'~~ 40.4 2,9 338 Camorun 1984 32.4 44,4 40.0 Canada 1994J 315 2 8 238 CH Trung Phi 1993 66,6 38.1 &1,0 58,4 1 9 9 3 ~ ~ ~ 613 0,7 47,7 S6 1 1995-96 67.0 63,0 61,0 ChilO 1994 .. 205 1996 <2 to5 18,4 48 575 1,4 46.9 Trun.g 0u6c 1998 4.6 <2 4.6 1998 185 4.2 53.7 21.0 1998~d 402 2,4 30.4

~ 6 n g C&g, Trung QUSC Cblbmbia 1992 31,2 8.0 17,7 1996 11,O 3,2 28,7 11,6 1996c,d 57,l 1,1 46,l CHDC C6nggB CH C6ngg6 Cbxta Rica 1: 1997 6,9 2,O 233 8 5 1997~4 45,9 1,7 34,6 Cbt Divoa .. 1995 123 2,4 49P 168 1995a.b 36.7 3,l 28.8 CrBatia .. 1998 <2 <05 1998~d 29.0 3,? 233 CH %c .. 1996 <2 <05 1996~d 25.4 4 3 22,4 Dan Mach 1992~9~ 24.7 3.6 205 9 minic can 16,O 5,O 1 9 9 8 ~ ~ ~ 47.4 211 37;9 Ecuado 1994 47.0 25.0 35.0 1995 20.2 5 6 523 21.2 1995a.b 43.7 2.2 338 Ai Cap En Xanvado Eritoria

Phap Grudia 1997 9,9 12,l 11,l 1996 <2 to2 t 2 Dirc Gana 1992 343 26.7 31,4 1998 388 3,4 74,6 HY Lap GoatPmala 1989 n,9 33,7 57,9 1998 10,0 2,2 338 G hind 1994 .. .. 40,O Haiti 1995 66,O .. Ondurit 1993 51,O 57,O 53,O 1996 405 175 688 36,9 1997cd 59.0 0,4 443 Yunggari 1993 .. 8,6 1998 <2 <0,5 7 3 1,7 24.4 4,l 205 An EW 1994 36.7 305 35,O 1997 442 12.0 86.2 41,4 1997'rb 37.8 3 5 35 IndGnfxia 1999 .. .. 27,l 1999 7,7 1.0 553 165 1 9 9 9 ~ f ~ 31,7 4,O 26,7 CH H6i eiao Iran

Iwaen Italia Giamaica Nhit Bin

MaxedBnia Madagaxca 1 9 9 ~ 9 4 n.0 47.0 70,0 1997 63,4 26,9 89.0 5x2 1997',~ 46.0 2,2 37.3 Malauy 199LL91 .. .. 54,O Malaixia - 1989 .. .. 155 1997(sd 49,2 1,7 38,4

Chlj ~hich:~& sv hrmg hqp v i pham vi c ia s8 lieu, xem chli thich kp thult. Cic sh lieu chii in nghidng 18 c ia cac nam khic vm n2m d8 ghi

Ngu6ng ngheo qu6c t6 Ngu6ng ngheo qu6c gia

~i I& phan trim thu nhQp

T i 16 din s6 s 6 y dubl . I , Khokheng T i 19 Khoing hoac tieu d3ng dan so cach ngheo din s6 d c h ngheo

Nim "guhg ngheo quoc gia (%I Nim ,hg du& & m ~ c 1 sGng d h 2 & mh 2 Nim 10% 10% khao NBng Thanh T+n khkheo 1 USDlngayUSDlngly USDlngay USDln*y khio He86 lhip CaO

Kinh t6 sfrt th6n thi quoc sit % % % % s5t Ginl nhit nh6t

Mali .. 1994 728 37,4 90,6 605 1994"~ 505 18 40,4 Mbritani 1989-90 .. .. 57,O 1995 28,6 9,1 68,7 29,6 1 9 9 5 ~ , ~ 373 25 28,4 Mehicb 1988 .. .. 10,l 1996 12,2 3 5 348 13.2 19%',~ 51,9 1.6 41,l MOndbv? 1997 26.7 .. 233 1997 11.3 3,O 38A 14.0 1997cd 40,6 2.2 30,7 MBng CB 1995 33,l 385 363 1995 13,9 3,1 50.0 175 1995 'b 33,2 2.9 245 MarBc 1998-99 27,2 12,O 19,O 199&91 cZ c0,5 7 5 1 3 1 9 9 ~ 9 9 ~ , ~ 395 2,6 30,9 M8dbbich .. 1996 37,9 12,O 78,4 364 1996-97'.~ 39,6 25 31,7 Mianma Namibia .. 1993 34,9 14,0 5 5 i 30.4 Nepan 1995-96 44,O 23,O 42,O 1995 37,7 9,7 825 375 1995-96".~ 36,7 3.2 29i Hi Lan 1994c.d 32.6 2.8 25.1 Niu D ~ l i n Nicaraeoa Nigie " 1989-93 66.0 52,O 63,O 1995 61,4 339 853 54.8 1995',~ 505 0.8 35,4 Nigieria 1992-93 36.4 30,4 34,l 1997 70,2 349 908 59.0 1996-97~,~ 50,6 1.6 403 Nauv 1995"~ 258 4.1 218 ~aki;ctan Panama Papua Niu Gh~ne 1996'.~ 50,9 1,7 405 Paragoay 1991 285 19,7 218 1998 195 9,8 493 26J 1998d 57,7 0 5 43,8 ~ e r u 1997 62.7 40,4 49,O 1996 155 5,4 41,4 17.1 1996d 46,2 1.6 354 Philippin 1997 50,7 215 368 1997~ .~ 46,2 2 3 36,6 Ba Lan 1993 .. .. 23,E 1998 t2 to5 c2 c05 1998'.~ 31,6 3,2 24,7 ~8 Dao Nha 1994 c2 <0,5 <2 to5 1994-95~** 35,6 3,l 28,4 Rumani 1994 27.9 20,4 215 1994 28 0,8 275 6,9 1994(.* 28,2 3,7 22,7

&a 1994 .. .. 309 1998 7,l 1,4 25.1 8 7 199Bagb 48,7 1,7 38,7 Ruanda 1993 .. .. 51.2 1983-85 35,7 7,7 84.6 36,7 198?-&5a,b 28,9 4,2 24,2

Xingapo XlOva kia XIbve~a Nam Phi TBy Ban Nha Xri Lanca 1995-% 27.0 Thuy ~ i 6 n Thuy Xyri Tatgikiitan Tandania 1991 .. .. 51,l 1993 19,9 4,8 59,7 23,O Thii Lan 1992 155 10,2 13,l 1998 c2 t o 5 28.2 7.1 T6gb 1987-89 .. .. 323 T u y ~ d i 1990 21.6 8,9 14,l 1995 <2 CO$ 10.0 1995"~ 41,7 2J 31,8 ~ h 6 Nhi Kj, .. 1994 2,4 05 18,O 5,O 2J 1994ab 415 23 323 Tu&m@nixtan .. 1993 20,9 5,7 1998"~ 40,8 2,6 31,7 Uganda 1999-2000 103 39,l 35,2 59'0 1 9 9 6 ~ ~ ~ 37.4 3,O 29.8 Ucraina 1995 .. .. 31,7 1999 2,9 o,6 31.0 8,O 1999a.~ 29,O 3.7 23,2 Anh 1991 Cd 36,l 2,6 273 My 1997Gd 40.8 1,8 302 Urugoay .. 1989 c2 <0,5 6,6 1,9 1989Cd 423 2,l 32,7 UdobOkixtan .. 1993 33 0 3 265 7 3 1993qd 333 3,l 25,2 Venexdla 1989 .. .. 313 1997 18,7 6 5 44.6 19,O 1997'eb 48,8 1,6 37,6 Viet Nam 1993 57.2 25,9 509 1998'eb 36,l 3,6 29,9 Yemen 1992 19.2 18.6 19.1 1998 15.7 4 5 45.2 15.0 1998~eb 33.4 3.0 25.9 Nam Tu Dambia 1993 .. :: 86,0 1998 63,7 32,7 87,4 55,4 1998'.~ 52,6 1,l 41,O Dimbabue 199C-91 31.0 10,O 255 19912-91 36,O 9,6 64,2 29,4 199C-91 a,b 568 1,8 46,9 a. PWn 5nh tjr trqng chi tit?u, chia theo c6c nh6m ph>n tram d i n d. b. xip hang theo mirc chi lieu t e n d i u ngubi. c. PhAn 6nh t i trpng thu nMp, chia theo nh6m ph$n tram d i n d. d. Xep hang theo m k thu nhap M n dau ngutri.

Bhng 3. Hoat dQng kinh te"

~ 6 n g sin phdm su& nndi

T i 15, ting truhg binh

Trieu quln d6la nBm (YO) 2000 1990-2000

NBng s k t nndng nahib. Gia tri gya Gng nndng

nghep t r h ?Qt T$ IC cba gia tri gia tang tren cBng nhP,~ nong GDP (%)

nghiep (adla ~ 6 n g cing the0 gbc 1995) nghiep nghiep Djch vu --- 1987-89 1997-99 2000 2000 2000

Ti& dung cud cung vh chi tgu cia hO gia

dinh (% GDP) 2000

Tiiu dung cuG cung va chi tiCu ~ 6 n g v& chung cia hinh chinh phi thanh (%GDP) (%GDP) 2000 2000

Chi s6 CAn cPn giimphat d6i ngoai ngam cia hang GDP tjr I6

hoa vB tBng binh djch vy (% quln

GDP) niim (%) 2000 1990-2000

Anbani 3.704 3,7 1.124 1.934 55 28 17 90 10 19 -19 39.0 Angieri 53.817 2,l 1.909 1.876 10 69 21 46 8 26 19 17,9 Mggbla 8.738 1 3 243 126 6 70 24 , 36 32 24 8 740,2 Achentina 285.473 4 3 7.167 9.951 5 28 68 71 14 16 -1 5.2 Acrnenia 1.914 -1,9 .. 5.180 29 33 39 99 I I 19 -29 2125 oxtrig 2 ia 94. 4.1 22.9 1.4 18 2 -3 1,4 Ao 190.957 2.0 20.356 28.410 2 29 69 56 20 24 0 2,1 Adecbaigian 4.904 -53 .. 21 43 36 77 I I 46 -34 194,2 Bangladet 47.864 4 8 247 292 26 25 49 78 4 23 -5 4,l Btlarit 35.940 -1,9 .. 3.744 13 42 45 59 20 24 -3 354.6 Bi 231.016 2,O 28.767 48.529 I 25 73 54 21 21 4 2.0 Benanh 2.262 4,7 377 558 37 14 49 82 11 19 -13 8,7 BGlivia 8.469 4,l 1.054 18 34 48 74 16 18 -8 8,6 Bbtxoana 5.285 4.7 708 681 4 44 52 58 28 20 -6 9,7 Braxin 587.553 2,9 2.918 4.300 9 32 59 64 16 23 -2 2075 Bqgari 12.052 -2.1 3.251 6.007 14 24 62 72 14 19 5 10 Bu6ckina Phax6 2.406 4,l 147 162 31 28 40 77 14 28 -18 % Burundi 689 -2.6 185 140 51 18 31 93 13 9 -15 123 Carnpuchia 3.207 4,6 386 406 51 15 35 86 9 15 -10 25.0 C a m m 8.687 1,7 882 1.072 44 I9 38 71 10 19 - 1 5.0 Canada 689.549 29 23.026 34.922 58 19 20 3 1,4 CH Trung Phi 959 2,l 383 460 55 2'0 2'5 81 12 14 -7 4 5 Sit 1.408 2,2 171 220 36 15 49 95 8 10 -13 7,1 Chile , 70.710 6,s 4.533 5.491 8 34 57 65 11 22 1 7 3 Trung Qu6c 1.079.954 103 222 316 16 49 34 49 11 38 2 7,l

~ b n C6ng, Trung Qu& 163.261 4,O 0 15 85 58 10 27 5 4.1 ~616rn%ia 82.W 3,O 3.698 3.45;i 15 29 56 70 9 20 1 19.0 CHDC CbnggB 5.584 -5,l 247 252 1.423.1 CH Cbngg8 2.689 -0,2 475 498 10 49 41 60 1 1 22 7 9 2 Cbxta Rica 15.751 5.4 3.568 4.973 11 37 53 76 5 17 2 17,l C6t D~voa 9.319 3 5 902 1.104 28 29 43 65 11 19 6 7 3 Crhtia 19.030 0,6 .. 7.123 9 32 59 57 27 23 -7 86,2 CH %c 49.510 0 8 5.091 4 43 53 53 20 28 -2 113 Dan Mach 160.780 2,4 27.3% 52.809 2 21 76 50 26 20 4 2.1 CH DBminican 19.894 6,l 1.937 2.710 11 32 58 79 8 24 -10 9.4 Ecuado 13.607 1,s 1.432 1.789 11 25 64 62 9 17 12 37,l Ai Clv 98.333 4.6 953 1.222 17 33 50 72 10 24 -7 8.2 - ~

En ~ i n v a d o 13.217 4,7 1.606 1.690 10 30 61 85 11 16 -.I 3 7,4 Eritmia 600 3 3 17 29 54 78 65 39 4 2 9,4 Extbnia 4.969 -05 :: 3.646 6 28 66 58 21 26 -5 53.1 Eticpia 6.304 4,6 144 52 11 37 81 16 ' 18 -15 7.0 Phin Lan 119.823 2 8 21.9ki 36384 3 28 68 51 21 20 8 1,9 Ph6p 1.286.252 1.7 29.079 50.171 3 23 74 55 24 19 3 1 5 Grudia 3.048 5,6 .. 1.952 36 13 52 89 10 18 -17 11.6 Dirc 1.870.136 1 2 .. 28.924 1 28 71 58 19 22 I 1.7 Gana 5.419 4 3 547 552 35 8 56 75 10 31 -16 27,O H~ ?P 111.955 2,4 10.605 12.711 7 20 72 69 15 23 -7 8 3 Goatemala 19.041 4.1 1.901 2.099 23 20 57 86 6 16 -8 10,4 Ghine 3.120 4 3 253 285 24 38 38 i7 6 22 -5 5 2 Haiti 3.826 -0.6 510 394 30 20 50 100 7 I I -18 20,6 Ondurat 5.932 3.2 824 1.00 18 32 51 66 13 35 -14 188 ljunggari 45.716 1 5 4.968 4.860 6 34 61 B 10 29 -2 193 An Do 479.404 6,O 324 395 27 27 46 68 11 25 4 8.2 IndOnExia,, 153.255 42 656 740 17 47 36 67 7 18 8 155 CH ~ 6 i mao Iran 98.990 3,6 2.773 3.679 20 37 43 66 17 17 1 26.2 Ailen 94.388 7 3 49 14 23 14 3,6 lxraen 110.332 5,l 59 29 19 -7 10,O Italia 1.068.518 1 5 13.460 23.906 3 2'6 71 60 18 20 2 3 3 Giamaica 6.892 0.2 947 1.229 7 28 65 60 18 31 -10 245 Nhlt Bin 4.677.099 1 3 21.914 30.620 2 36 62 61 10 26 2 0.1 G i e d a n i 8340 5,O 1.712 1.434 3 26 72 72 24 22 -19 3.2 Cadacxtan 18.264 4 , 6 1.414 9 30 60 68 17 14 0 2063 K @ N ~ 10.410 2,l 262 226 23 16 60 81 16 12 4 14,O Han Qu6c 457.219 5,7 6.581 12.252 5 44 51 56 10 31 3 5,O C60C.t 29.674 50 27 13 10 C u r p t a n 1304 4 , l .. 3.430 38 27 36 78 19 18 -15 1 10,2 Lao 1.709 6 5 446 558 53 22 25 81 5 25 -12 27,O Latvia 7.138 -3,4 .. 2.523 1 26 71 68 18 25 -10 49,2 Libang 16.584 5,9 26.946 12 21 67 95 14 21 -30 17,6 LCxBth6 913 4,2 550 544 18 38 44 122 13 47 4 2 10,2 Litva 11.232 -3,l .. 3.192 9 32 59 65 22 23 -10 752 Maxedbnia 3.295 -03 .. 2.141 I2 35 53 74 19 21 -14 77,l Madagaxca 4.020 2,O 194 1&1 30 14 56 87 8 13 4 19,l Malauy 1.692 3,8 91 138 40 19 41 &I 12 18 -14 33,7 Malaixia 89321 7,O 5.495 6.578 12 40 48 54 7 26 12 3,9

Chri thich: V& SF t-g hpp vZ1 pham vi d a s6 lieu, xem chd thich k t thu$t. Cic d lieu chO in nghieng la d a cic nam khlc v6i nam da ghi

Tgng Ning s u 8 n6ng quoc nQi nghiep. G i i trj

gia t i n g n6ng Ti62 dung nghiep t A n mQt T i cira giA tri gia tang tren CUOI cung

~i le t i n g c ~ n g n h ~ n n ~ n g GDP (YO) va chi ti6u " ~ @ g binh nghiep (d6la Nang Gang c i a hQ gia Trieu qua" llarn lheo g6c 1995) nghi$p nghiep Djch v~ dk$y d6la (%) --

Ti6u dung cu6i cung va chi ti6u T6ng v6n chung c i a hinh chinh phh thanh (% GDP) (% GDP)

2000 2000

Chi s6 Can c i n g i i m p h a t

d6'i ngoai ngam c i a hAng G D P t i le

h o 8 va t i n g binh djch vu (% quan n i m

GDP) (%) 2000 199C-2000

Mali 2.345 3,8 240 280 45 17 38 79 15 21 -15 7 2 Mbritani 935 4,2 392 469 25 29 46 78 15 18 -1 I 5,9 Mihicb 574.512 3,l 1.518 1.758 4 28 67 71 7 23 -2 18,9 Mbndbva 1.285 -9,7 .. 1.277 25 22 53 74 19 22 -15 120.2 MBng CB 975 1,0 1.031 1.193 32 30 39 61 I8 26 -5 571 Mar& 33362 2,2 1.704 1.651 13 33 54 64 17 25 -6 3.0 MMilmbich 3.812 6,4 119 132 33 25 41 82 I I 33 -26 325 Mianma .. 60 9 31 90 a I 1 - I 26,l Namibia 3.479 4,l 981 1.417 11 28 61 54 24 -7 9 5

29 21 N6pan 5.450 4 8 181 189 39 20 41 7 9 -8 83 H i Ian 364.948 29 31.328 51.594 3 24 74 50 23 22 5 1,9 Niu Diidn 49.983 3.0 22.073 27.083 65 15 19 I 1,4 Nicaragoa 2.397 3 5 1.313 1.919 33 23 44 87 16 38 -4 1 33,2 NigiC 1.861 2,6 204 205 41 17 42 81 10 -6 6 0

I5 22 Nigieria 41.248 2,4 470 641 39 33 28 56 14 9 29,l Nauy 149.349 3,6 20.164 32.848 2 31 67 48 21 24 6 2,4 Pakixtan 61.673 3.7 497 626 26 23 50 78 10 15 4 10,l Panama 9.911 4,l 2.235 2.580 7 17 76 61 15 30 -6 2,o Papua Niu Ghind 4.011 4,O 662 808 26 44 30 66 13 18 3 7,9 Paragoay 7.680 2,2 3.090 3.512 29 26 45 81 8 23 -12 12,7 Pdm 53.882 4,7 1.323 1.569 8 38 55 71 8 22 -2 26,8 Philippin 75.186 3,2 1.322 1.342 17 30 53 67 15 20 -2 8,4 Ba Ian 158.839 4,6 .. 1.583 3 32 65 80 4 27 -11 22B B6 Dho Nha 103.871 2.6 5.140 7.621 4 27 69 64 19 25 -9 53 Rumani 36.692 7 1.896 3.228 15 30 55 71 14 19 4 9 8 L

251.092 48 .. 2.282 7 38 56 53 14 14 20 162.0 %nda 1.762 2 302 234 46 20 34 89 13 14 -16 145 ~ r $ p xetit 139.387 1,6 6.191 10.930 7 48 45 39 30 19 12 1.2 Xenegan 4.372 3,6 343 307 18 26 56 76 I I 19 -6 16 Xiera UBn 654 45 433 379 43 27 30 94 15 8 -16 293 Xingapo 92.252 7,8 25.165 51.241 0 34 66 40 10 31 I8 13 Xlbvakia 19.123 2,l .. 3.491 4 32 64 54 19 32 -5 10.6 Xlbvenia 18.174 2,7 .. 30.136 4 38 58 56 21 28 4 20.4 Nam Phi 125.887 2.0 3.471 3.910 3 31 66 64 18 15 3 9.6 Tay Ban Nha 555.004 2,4 .. 21.687 4 28 69 59 17 24 -1 3.9 Xri Lanca 16.402 5 3 683 746 21 27 52 71 9 27 -7 9.2 Thuy ~ i d n 227.369 1 8 24.506 34.285 51 27 17 6 2.1 Thuy Si 240323 0.7 61 I4 21 4 1.4 Xyri 16.485 5.6 72 12 16 -1 61 Thtgikixtan 987 -1.7 .. 296 19 25 57 115,l Tandaniab 9316 3.1 .. 188 45 15 40 86 12 17 -15 21,7 Thii Ian 121.927 4,2 754 916 10 40 49 58 12 22 8 4,2 Tbe6 1.281 2.6 435 543 41 21 38 85 I 1 13 -10 7,O Tur(nidi 19.462 4.7 2.132 3.047 12 28 59 61 14 28 -3 4,4 ThB Nhi Kt 199.902 3.7 1.823 1.850 16 25 59 69 14 24 -7 765 Tubanenixtan .. 1.116 27 45 28 62 12 46 -20 4073

4'404 287 350 44 Uganda 6.248 7,l 18 38 85 10 16 -12 12,4 Ucraina 32.171 -9,4 .. 1.383 13 40 47 63 18 20 -1 2713 Anh 1.413.432 25 27.636 34.730 I 25 74 66 18 18 -2 2,9 M9 9.882.842 3,4 67 14 20 -2 2,1 Umgoay 20.195 33 6.505 8.679 6 29 65 71 14 17 -2 313 Udobekixtan 13517 45 .. 997 33 24 43 72 9 18 I 246,6 venexuela 120.484 1,6 4.489 5.125 5 47 47 68 8 14 11 455 Viet Nam 31.344 7.9 173 236 25 34 40 70 7 25 -2 153

Nam Tu Dambia 2.911 05 161 212 2'4 25 51 91 10 18 -19 51,4 D i b a b u e 7.350 2,4 287 369 11 14 75 72 23 2 3 25.8 ~ h 6 gi6i 31.336.893 t 2,6 w .. w .. w sw 31 w 63 w 62 w ISW uw .. w Thu nhdv th.4~ 1.078.946 3.4 304 .. 23 33 44 69 11 21 0 Thu nh& tnuig binh 5.490.802 3;6 .. 11 36 54 62 12 25 1 Thu nhap TB 1% du6i 2.358.673 3.6 .. 15 43 42 56 12 27 5 T ~ I J nhap TB l b p tr@n 3.138.826 3,6 8 31 61 65 13 23 -1

Thu nh5p thAp v i TB 6.567.734 3.6 .. 13 35 52 63 12 24 1 ~ s n g A;a m ~ ' i 5)uong2.059.259 7.2 IS 46 38 55 10 31 4 .chau Au vA TmngA 960.670 -1,6 :: 2.22'0 10 33 57 63 13 19 6 My Latinh v i Carib6 1.995.118 3 3 8 31 61 67 13 21 -2 Trung,Wng vA d c Phi 591.584 3,O .. 14 38 48 57 19 21 2 Nam A 620.253 5.6 306 .. 27 26 47 70 11 23 4 Nam Xahara chau Phi 322.212 2;4 369 380 15 28 57 65 17 16 2

T ~ U nhep cao 24.772.147 2.4 62 16 22 I a. q b n g co 6 lieu tech biet d8i viri chi tiCu cho tieu d h g cubi c h g d a chinh phir; sb lieu nay d u ~ bao gbrn hong chi ti@u cho tidu d h g cubi cdng c ia ha gia dinh. b. 53 lieu chi ap dm cho Tandania Ivc dja.

Bing 4. T h ~ m g mai, vien tra, va tai chinh

Hana cdna Thuung mai hang hoe Hang chi5 ng<6 c a o tin

bii5n xugt xuat khiu (% bang Cat 1u8ng Mhap % tdng tdng xu$( can c l n vbn rong

~ u i t k % u k6 iu irieu xu i t kh i u kh iu hang vCng lai t u nhin trieu dbla d61a hang ho8 chd bidn) trieu dbla trieu dbla

2000 2000 1999 1999 1999 1999

Anbani 260 975 68 1 -155 37

Vi6n tru phat N~ nukc ngoai t;i& c'hinh

thuc' ~ d n ~ Gia tri Dbla trBn UAu trieu hien tai

ngU& dbla % GNI 1999 1999 1999

Tin dung trong nuac do khu vuc n g l n ha$g cung cap % GDP

2000

48.2

&ngg61a Achentina Aanenia Oxtrly lia An

~ i n ~ l a d g t 5.700 8.480 91 0 -394 198 179 9 17.534 23 E l a n i t 7.575 8.960 75 4 -257 394 225 2 1.136 4 Bi 1a4.13Ob 171.178b 79b 8 11.685 .. 117.211~ S n a n h 350 650 3 0 -158 31 31 34 1.686 40C Bolivia 1.210 1.760 41 -556 1.016 1.016 70 6.157 3 F BBtxoana 2.250 2.380 517 36 37 38 462 8 Braxin 55.086 58.585 54 13 -25.073 22.793 32.659 1 244.673 48 Bungari 4.760 6.540 61 4 485 1.112 806 32 9.872 78 BuBckma PhaxC 230 700 -312 10 10 36 1.518 25C Burundi 55 140 -27 0 0 11 1.131 96 Campuchia 590 700 -66 122 126 24 2.262 61 Camorun 2.050 1.203 -396 -13 40 30 9.443 76 Canada 277.233 249.118 67 15 -2.273 .. 25.129 C H Trung Phi 210 120 4 2 13 13 33 913 54 S6 t 200 350 -161 14 15 25 1.142 43 Chile 18.158 18.101 17 4 SO 11.851 9.221 5 37.762 55 Trung Chi& 249.212 225.097 88 17 15.667 40.632 38.753 2 154.223 14 132,7

~ 6 n CBng, Trung QU& 202.440d 214.200 95d 21 10.541 1 140.9 ~ b l b m % i a 13.345 11.675 31 8 -61 3.635 1.109 7 34.538 40 35,8 CHDC CbnggB 580 400 -583 1 1 3 11.906 244 C H CBneeB 2 400 930 -252 5 5 49 5.031 301 10.4

-.. -.. Lu.,uv ---.- -" ..vuL =.-, ,.,33 58,7 3 3 7-,,

31 22.582 93 Dan Mach 49.215 44.567 66 20 2.964 C H Daminican 5 700 9.700 8 0 4 2 9 1.4 Ecuado Ai Cap 4.7C En ~ a n v a d o 2.933 4.888 50 7 -242 360 231 30 4.014 31 423 Eritmia -282 0 0 37 254 19 ExtBn~a 3.160 4.265 69 13 -295 569 305 57 2.879 55 40.0 Etiapia 450 1.100 -709 78 90 10 5.551 55 6 3 3 PMn Lan 45.511 33.702 85 24 7.588 4.649 5 5 3 P h a ~ 298.127 305.444 81 23 36.579 .. 38.828 Grubia 320 645 -220 86 82 44 1.652 45 21.6 D k 551.566 500.060 84 17 -19313 .. 52.232 145,2 Gana 1.400 2.400 20 14 -766 -16 17 32 6.928 66C 38.7. Hy b p 10.609 28.254 50 10 -4.860 9a4 102,4! GoatCmala 2.630 4.750 34 9 -1.026 98 155 26 4.660 24 16,9' Ghin@ 940 1,200 20 0 -138 63 63 33 3.518 72 8,7 Ha~t i 170 1.130 84 4 -38 ' 30 30 .% 1.190 17 30,9 Onduri t 1.450 2.865 32 3 -211 251 230 129 5.333 63 313. Hunggar~ 28.090 32.080 85 23 -2.101 4.961 1.950 25 29.042 60 52.1 An DO 42.358 49.830 76 6 -3.699 1813 2.169 1 94.393 16 482 IndBnfx~a 62.016 33.547 54 10 5.785 -8.416 -2.745 11 150.096 114 66,2 C H HBi giao Iran 30.170 14.900 8 1 -1.897 -1385 85 3 10.357 9 493 Ailen 77.102 50.202 85 47 595 .. 19.091 93,8 lxraen 31.338 38.130 93 19 -1 881 2.363 148 86,6 l ta l~a 234.613 233.277 89 8 6.304 6.783 92,O Giamaica 1.350 3.170 70 0 -256 4% 524 -9 3.913 61 Nhgt Bin 479.328 379514 94 27 106.865 .. 12.308 143,9

468

Gio6cdani 1.960 4.580 56 2 390 112 158 91 8.947 104 8 4 3 Cadaa tan 9.140 5.100 25 8 -171 1.477 1.587 11 5.764 38 Kenia

1 4 5 1.650 3.200 23 4 11 -51 14 10 6.562 49 48,o

H i n Q U ~ C 172.620 160.493 91 32 24.477 6.403 9.333 -1 129.784 31 104,l gok kt 22.700 7.640 20 1 5.062 72 4 , - I 1 0 3 Ctrrogvxtan 505 565 20 6 -185 -16 36 55 1.699 105 12.6 l i o 300 560 90 79 79 58 2.527 100 10,7 Utvia 1.865 3.210 57 4 4 4 7 303 348 40 2.657 37 24.2 Libang 714 6.228 -5.626 1.771 250 45 8.441 51 1823 ExBth6 180 720 -221 168 163 15 686 41 4,O Litva 3.860 5.385 67 12 -1.194 1.148 487 35 3.584 33 1 4 5 Max@dbnia 1.365 2.220 72 2 -109 51 30 135 1.433 37 15,7 Mandagaxca 260 660 50 3 -289 52 58 24 4.409 80 15,2 Malauy 410 610 60 60 41 2.751 76' 7 2 Mala~xia 98.237 82.210 80 59 12.606 3.247 1.553 6 45.939 64 143,9

Dii Loan, run^ Qu6c 148.370 140.010 95 40 5.861

Chlj t h i c h : ~ ; s v t u m g hqp v i pham vi c i a s6 lieu, xem chli thich Ij thult. C ic s6 lieu chii m nghi@ng la ctia cac n i m khic viri n i m d i ghi

Hang c 8 n g Tin d u n g Thuong mai h a n g h o a Hang che' nghe s a o @n Vie? t r a phi1 N~ nu&C t r o q n u u c

bie'n xu61 xuat khau (% bgng Cat Iu6ng trlen c h ~ n h d o khu v u c Nhap k h i u % tdng t6ng xua't can cPn v6n rdng t h k ' ~ d n ~ Gia trl ngPn h a n g

~ u d t khiu khiu kieu xuat khiu khdu hang v i n g la1 tv nhPn OBla t6.n d i u trieu hien @ I c u n g cPp lrieu dola dBla hang hoa che bib) trieu d6la trieu d6la n g u a d6la Oh GNI Oh GDP

2000 2000 1999 1999 1999 1999 1999 1999 1999 2000 Mali 510 690 1 7 -178 19 19 33 3.183 57' 14,7 M8ritani 400 340 140 0 2 84 2.528 169 0 3 MehicB 166.415 182.635 85 21 -14.166 26.780 11.786 0 166.960 37 26,l MBndBva 470 780 27 4 -34 12 34 24 943 73 253 M8n C6 400 440 -52 28 30 92 891 59 6,7 Mar& 7.210 10.630 49 0 -167 -118 3 24 19.060 51 93,4 M8dBmbic 235 890 -429 374 384 7 6.959 2Bc 11,2 Mianma 1.310 2.450 -232 203 216 2 5.999 26,8 Namibia 1350 1.470 204 114 104 48,o Nepan 795 1.590 69 -168 -S 4 15 2.970 32 43,5 H i Lan 211.731 196.980 70 33 17.576 .. 43.189 Niu Dilin 13.347 14.065 33 15 -3.596 1.410 118.1 Nicaragoa 615 1.792 9 6 -587 382 300 137 6.98'6 27% 3.4 NigiC 320 450 2 5 -174 -8 15 18 1.621 55' 8.9 Nigieria 20.100 12.910 1 13 506 860 1.005 1 29.358 90 12,4 Nauy 58.058 33.758 27 17 5.961 7.900 60,4 Pakixtan 9.132 11.060 84 0 -2.187 53 530 5 34.269 43 49,O Panama 800 3.406 17 1 -1376 620 22 5 6.837 78 110,6 Papua Niu Ghine 2.050 2.150 9 120 499 297 46 2.695 77 27,O Paragoay 852 2.Z: 15 3 -235 109 72 14 2.514 31 275 Peru 6.982 8.790 21 5 -1.822 3.140 1 .%9 18 32.284 63 26,2 Philippin 40.000 34.600 41 59 7.910 4.915 573 9 52.022 64 62,9 Ba Lan 31590 49.290 77 3 -12.487 10.452 7.270 25 54.268 33 37,6 B6 &o Nha 27.257 37.91 1 87 5 -9.629 1.127 .. 103.9 Rumani 10.365 13.055 78 4 -1.297 714 1.041 17 9367 26 13,6 &a 105.200 44.200 25 16 20.960 3.780 3309 12 173.940 72 23.9 Ruanda 58 215 -2 2 2 45 1.292 36 12,9 Arap Xilit 84.060 32.800 13 0 412 -782 1 85,7 XOnOgan 1.020 1.570 57 13 -308 54 64 58 3.705 53 25,l Xiera U 8 n 12 150 1 1 15 1.249 136 53.0 Xinga o 137.953 134.675 86 61 21.254 6.984 0 X18vaEia 11.870 12.785 82 5 -1.155 281 354 59 9.150 44 t2; XIBvenia 8.770 10.150 90 4 -782 181 16 47.0 Nam Phi Tiy Ban Nha 113.747 153.516 78 8 -13.761 .. 15.541 .. l08;9 Xri Lanca 5.410 7.205 75 3 -493 109 IT 13 9.472 46 37,8 Thuy Dien 86.715 72.616 83 22 5.982 .. 59386

80537 82.543 92 793

Thuy Si 22 29.119 9.944 1788 Xy ri 4.400 3.800 7 201 87 91 15 22.369 138 30.4 Titgikiitan 785 710 67 10 24 20 889 66 Tandania 658 1.540 16 6 -635 171 183 30 7.%7 53 11,7 TMi Lan 68.920 62.040 74 32 12.428 2.471 6.213 17 96.335 79 122.0 T6g6 320 490 I8 1 -127 30 30 16 1.500 82 22,6 T u p i d i 5.970 8.740 80 3 -443 739 350 26 11.872 59 73,2 Th6 Nhi Kjr 27324 53.983 78 4 -1364 8.667 783 0 101.796 52 1,8 Tu6crnenixtan 2.700 1.400 -571 -54 80 4 2.015 52 3 0 5 Uganda 380 1.650 3 11 -746 221 222 27 4.077 27C 12,1 Ucraina 14.550 14.000 1.658 371 4% 10 14.136 43 23.1

My 782.429 1.258.027 83 35 -331.481 .. 275.535 .. 1613 Uru oay 2.375 3.542 38 2 -605 65 229 7 7.447 37 543 ~do!ekixtan 3.010 2.810 -14 658 113 5 4.573 25 Vh6xuela 32.800 16.250 12 3 3.689 3.130 3.187 2 35.852 37 14,4 Viet Nam 14.308 15.200 -64 828 1.609 18 23.260 76 35.0 ~ -

~ i m e n 4.200 2.200 1 769 -150 -150 27 4.610 58 5'3 Nam TU 1.727 3.698 0 0 60' 12.949g .. Dambia 780 800 .. 151 163 63 5.853 175 78.1 Dimbabue 1.600 1.700 27 2 70 59 21 4.566 7 7 48;6 The gi&i 6.350.105 t 6.550.720 t 79 w 21 w .. s 912.520 s 10 w .. s 126.9 w Thu nhep thap 217.569 200.257 51 6 2.255 9.750 9 570.711 433 Thu nh$p trung binh 1.529.860 1.417.789 66 21 217.184 175.64 9 1.989.9~5~ 69,4

Thu nhia TB lb dum 656.925 570.941 58 19 73.441 611142 9 873.475 91.4 ... Thu nh8; TB 16 tr@n 872.934 846.841 72 23 143.743 110.798 6 1.116.450~ 5x6

Thu n h P ~ t h d ~ vd TB 1.747.436 1.618.121 61 20 219.440 185390 10 2560636h 65.1 ~ a n g X ~ ~ & ~ & ~ ~ 7 1 1 . 8 0 6 621.336 81 31

chiu Au va Tmng A 306.731' 311.632' 56' 10 Mj Latinh v i Carjbe 357.616 381.551 48 14 Trung,Mng v i BAc Phi 214.254 137.948 17 1 Nam A 61736 79.157 79 4 . .~ - - - - . ~ ~ . . . . . . .

Nam Xahara ch2u Phi 93.246 86.396 39 9 . 10.449 7.949 2b 216359 4x6 Thu nhep cao 4.602.927 4.932.665 82 22 .. 727.130 2 147,4 a. $ lieu trune binh c i a khu vuc eBm c i 6 lieu c i a cic nhn kinh t? duac neu r6 ir nhime o G n khic. Cic 6 lieu chune cho th? ei6i vh cic nh6m thu nMv d m - . ., . ., " .. - c6 "if" trp kh& ~ U Q C phln bd thueo n w k ha; khu v w . b. G6m c,i LtipAmbua. C. s6 !i@l? l iy @ phi? tich v i su bin vimg c ia nQ, ~ U Q C tibn hinh nhu mot phan trong s ing kit% Cic n t r k nghko nQ nhihu (HIPC). d. Bao gbn- cH tii xuit khiu . e. S6 lieu ve t8ng xult khiu v i nh$ khPu chi dk cap tm Narn Phi. S6 lieu vh cic 13 trpne hang hoi xu% khiu dB cap tiri Lien hiep Thue qpan Nam Phi (p6txoana. LRxbth6, Namibia, Nam Phi v i ~oadiLn) . 1. Vien t r ~ t6i d c nuk , t h u k Lien bang ccng hoa Xi hoi c h i nghia Nam Tu t m k d i y dupc bao g8m Iron cic s6 l i h bun c i a khu v w v i nh6m lhu nh$ I d khi dtrQc chti thich r6. @ lieu li u6c tinh va phin Bnh c6c khoin vay c ia Lien bang cong hoi Xa hoi c h i n k a ~~m ~i t m b dy, cho Id nay v i n chua ~ U Q C &in b6 cho cc nub..cong hoi k? lye. h. ~ 6 m c i d @u "a Gibranta mi b o n g d tqc iiet k6 6 cac bing LMc i 56 &u g6m c i thuong mai giira cic nu& Bantich v i cac nuirc thuec C&ng dbng cic qu8c gia d k lap.

Phdn loai cac ndn kinh te" the0 khu vuc va the0 thu nhap 2001

DBng A vd Thl i Binh Duong Xamoa thuoc Mv UMC Campuchia LIC Trung QuBc LMC Phigi LMC IndBnCxia U C Kiribati LMC CHND ~ r i & u Ti& LIC H b QuBc UMC UO LIC Malaixia UMC Q u b dbo Micsan LMC MirBnOxia LMC h4Bng ~6 LIC Mianma LIC Palau UMC Papua Niu G h C LMC Philippin LMC Xamoa LMC Q u k d i o XBlBmBn LIC Thii Lan LMC TBnga LMC Vanuatu LMC Viet Nam U C

Chau i iu vd Tmng A Anbaru A u n ~ n i a Adkcbaigian Mlarirt BBxnia vB HPcxegBvina Bungari CrBatia CH S6c Ext~n ia Grudia Hunggari D i o Man Cadicxtan CH Cmoguxtan Litvia Litva MaxedBnia MBndBva Ba Lan Rumani

Nga XlBvakia Tatgdcixtan ~ h 6 Nhi KP ~u8crnCnixtan Ucraina UdobCkixtan Nam Tu

LMC U C LIC

LMC LMC LMC UMC UMC UMC

LIC UMC UMC LMC

LIC LMC LMC LMC

LIC UMC LMC LMC UMC

LIC UMC LMC

LIC LIC

LMC

My Latinh v i Carib@ h g t i g o a v i ~ i c b a d d t ~chen t ina W h @ BBlivia Braxin chile C61Bmbia CBxta Rica Cuba Ddminica CH DBminican Ecuado En Xanvado G r h a d a Goatemala Guyana Haiti OndurLt

Nicaragoa 1 Panama

Paragoay Peru PukctB RicB Xankit VB Nevit Xanh Luxia Xanh Vinxan v i GrCnadin Xurinam Tarinidit vA T6bagB U ~ g 0 a y VCnCxuCla

Trung D6ng vi B ~ C Phi A n g n Baren Gibuti CLc t i & vuong qu6c

ArCp thang nhat CH Iran 1rAc Gio6cdani L ibhg Libi ~ a r 6 c Oman Lap xeirt

xw Tuynidi Bb Tdy vb dHi Gada CH Yemen

UMC UMC LMC LMC UMC UMC LMC UMC LMC UMC LMC LMC LMC UMC LMC LMC

U C LMC LMC UMC

U C UMC LMC LMC UMC UMC UMC LMC LMC UMC UMC UMC

LMC UMC LMC

LMC LMC LMC LMC UMC UMC LMC UMC UMC LMC LMC LMC

LIc

Nam A Apganixtan Bingladkt Butan

DO Mandivo NCpan Pakixtan Xri Lanca

ChBu Phi,c3n Sahara hggBla Mnanh BBbtoana ~u6ck ina PhaxB Burundi Cam- C6pVe CH Trung Phi S6 t C6mo CHDC CBnggB CH CBngg6 C8t Divoa GhinO Xich dao Erito~ia &tiBpia GabBng Gambia Gana GhinC GhinC Bitxao KCnia LCxBth6 LiMria Madagaxca Malauy Mali M6ritani Marixa ~ a ~ 6 t Mddambich Namibia NigiC NigiCria Ruanda Xao Tame v i PrinxipC XCnCgan XBysen Xiera LeBn XBmali Nam Phi X u d h g Xoadilen Tandania T8g6 Uganda D h b i a DimbabuC

LIC U C U C LIC

LMC U C LIC

LMC

U C U C

UMC LIC LIC U C

LMC LIC U C U C LIC LIC LIC

LMC U C U C

UMC LIC LIC LIC U C U C LIC LIC LIC LIC LIC LIC

UMC UMC

LIC LMC

LIC LIC LIC U C LIC

UMC LIC LIC

UMC LIC

LMC U C LIC LIC LIC LIC

G c nuac OECD c6 thu nhap cao 6xbdylia A0 Bi Canada Dan Mach ~ h b Lan PhLp Dirc

HY b p Aixalen Ailen Italia Nhl t Bin Lujduhunbua Ha Lan Niu D i l h Nauy B6 Dao Nha Tdy Ban Nha Thtly ~ i & Thuy Si Anh

MY

Cic nuac co thu nh8p cao khiic Anddra h b a Bahama ~Lcbad6t Becrnuyda Brundy Q u h d i o Caiman Q U & I d i o Chanen Sip Q u k d i o Phar6e PBlin@xia thuac Phip Grinlen Guam ~ b n ~ CBng, (Trung QU&) h a e n CB&t LichtenxtCn Macao, (Trung Q U ~ C ) Manta M6nac8 Q U ~ d i o h g t i (Hi Lan) Niu CaIOdBnia Q u k Dio B ~ C Mariana Cata Xan MannB Xingapo XlBvCnia Dii Loan, (Trung ?@) G c ti& vuong quBc Arsp

th6ng nhat Q U ~ d i o V&gin (My)

Ding n iy phin loai tat c i c6c ngn kinh t6 18 thHnh vi@n cira N g h hing ~ h 6 gim v i t i t c i c6c n&n kinh t& khic c6 d h s8 hon 30.000 ngulri. Cic nbn kmh t 6 . d ~ ~ p h h loai the0 cbc , h 6 m thu nhap c h cG vio,GNI h.h dau n bi nfun 2000, sir d w g phumg q h i p Atlas c i a N h hing ~ h & ' m Cic nhorn gBrn c6: nh6rn thu nh$p thip (UC), hi 755 USD hbxudng; nh6m thu gp trun binh l6p d u b (LMC), h~ 756 t h 2.995 US%; nh6m thu $ap bung binh Ibp hen W C ) , hi 2.966 th 9.265 USD; v i nh6m thu nhap cao, hi 9.266 USD tr% Ibn.

~ g u d n : ~6 lieu d a N g h h h g ~ h 6 gim.

C i c chii thich ky thuat n iy lu& bin v& cic

nguBn tu lieu v i cic phucmg phip d h g dd

tinh cic chi s8 trong Cic chi s8 phit tridn th6 g i 6 chon IQC. Cic chu thich d u p tr'hh b iy the0 tr$t

xuit hien cGa cic chi s8 trong cic bing. in d i u tiCn cic

thu$t ngii trong Cic chi s8 ph6t tridn th6 g i 6 chon loc

duuc sir dung phii hqp v 6 He th6ng tii khoin qu& gia

(SNA) 1993. c h i n g han, thuat ngii t6ng thu nhip qu& din cGa SNA 1993 d u p sir d w g thay th6 cho t6ng sin phim qu& din. Xem ch6 thich ky thu$ t Ir bing 1 v i 3 cho c ic vi d u tuung ty.

~ g u 6 n tu lieu

~8 lieu trong Cic chi s8 ph6t trikn th; g i 6 chon loc duqc r6t ra tir Cic chis6 phit tri& th t?@i 2001. Tuy h e n ,

khi di&u kien cho phkp, cic chinh Ijr duac th6ng bio kd

tir ngiy cu8i c h g c i a bn bin d6 c h g d u p dua vio.

Ngoii ra, cic u& tinh miri dua ra vh d i n s8 v i tdng thu nh$p qu8c d i n (GM) trPn dau ngubi n i m 2000 c k g

duuc dua v i o trong bing 1.

Ngin h ing Th6 g i 6 d2 tap hap c6c nguBn tii lieu khic nhau dd dua ra c6c s8 lieu th6ng kC d u v c6ng b8

trong CAc chi s6 phAt f~ihn th; gi&. ~8 lieu v& nu nu&

ngoii duqc c ic nu& thinh viPn I i c ic qu6c gia dang phi t tridn b60 c60 truc ti&p cho Ngin h ing Th6 g i 6

th6ng qua He th8ng b60 c i 0 cira nu& di vay. Cic s8

lieu khic ch6 y&u lay tir LiPn hqp qu8c v i cic cu quan

chuyCn trich c i a Lien hap qu8c, Quy tihn te qu8c t6

(IMF) v i tir cic b i o c io c i a cic nu& g~ cho Ngin h ing ~ h 6 g i6 . Cic s8 lieu u& tinh cGa nhin viCn Ngin

Chu thicn kj? thuft

hing Th6 giiri ciing duqc sir dung dd tang c u h g tinh

csp nhst v i nh6t quin . ~ 8 i v 6 h i u h i t cAc nu&, cic

u& tinh tii khoin qu8c gia duuc ] A y tir c ic nu& thinh vien th6ng qua cic doin c6ng tic kinh t6 c i a Ngin

hing Thk gi6 . Trong met s8 t r u h g hqp, ch6ng duac

chinh 19 dd d i m b i o th8ng nh6t v 6 c6c djnh nghia v i

kh6i niem qu8c t6. H ~ U h6t s6 lieu xii hei tir n h h g

nguBn qu8c gia d&u duuc thu th$p tii c6c t i i lieu the0

d6i t h u h g ngiy, di&u tra dgc biet, hay c6c b5n di6u tra d i n s8 dinh kjr.

C6c ch6 thich chi tikt v& s 8 lieu, c6 trong Ca'c chis6 phAt tn'hn tht?gi6i2001 c3a Ng2n hang Thk giiri.

Tinh nha"t quin va d+ tin cey cira s6 lieu D; chuin ho6 cic th6ng tin, Ngin hing Th6 giiri d2 b6

ra nhiiu c6ng sirc, nhung vHn kh6ng th6 b io d i m hoin

toin v i khi n5ng tucmg thich giiia chhng, vi v$y, b m doc cin phii than trong khi dign giii c ic chi s8 niy. C6 nhi6u y&u t8 i n h h u h g d6n khi ngng thu thap, tinh

t m g thich v i d o tin c$y c3a c ic s6 lieu nhu: he th8ng

th8ng kP 6 met s8 n&n kinh t6 dang ph6t tri6n cbn y&u; phuung ph6p th8ng k& pharn vi khso sit, c6ch thirc thu thap v i c6c d f i nghia r i t khic nhau; viec so s inh giiia

c6c quik gia v i giih c ic giai doan ciing c6 nhiing v6n d6 phirc Qp vh ky thu$t v i nhan thirc m i kh6ng thd giii quy&t tron ven. Vi n h h g Ijr do 66 cho n@n rnsc dG cic

s8 lieu thu th$p duuc tir cic nguBn th6ng tin duvc cho 1 i c6 cin ch &;it, eting chi nCn duvc xern 1 i c ic xu th6 c6 tinh djnh h u h g v i m6 t i d$c di6m n h ~ g su khic

nhau c h i y&u giiia cic n in kinh t6 hon 1i met thu& d o

djnh lumg c h i x6c cho n h k g khic bi$t do. Mat khic,

cic ca quan th6ng kC qu8c gia cb xu h u h g diku c h ' h

cic s8 lieu qu6 khu ciia minh, nhit l i trong nhikng nirn

gin d iy . Do db, s6 lieu ciia c6c thbi kjl tiCu bi&u kh6c

nhau cb th& duqc cbng b8 trong nhCing lin xuit bin

khic nhau c ia cic i n phim cba Ngin hang hi gitri.

Ban doc kh6ng n&n tBng h p s8 lieu tir cic lin xuit b in

khic nhau. C6c s8 lieu the0 chudi thbi gian nhit quiin

szn c6 duqc trinh biy trong dia CD-ROM Ciic chi s6 phiit tn'& tht! gjM 2001.

Cac tj, 19 va t6c do ting t w h g

~6 dg tham kh20, cic bing thubng trinh biy cic s8 tq

1e v i t8c d e ting t r u h g , thay vi chi n&u ra cic gii tri

tuy@t d6i don gi2n. Cic gii tri the0 nguy&n g6c cb trong dia CD-ROM Cic chi s6 phit trisn thk giM chon lqc 2001. Trh khi cb c6c ghi ch6 khic, t6c do ting

t r u h g d u ~ tinh toin the0 phuung ph6p hbi quy binh

qudn t6i thi&u (xem ph$n v6 Czicphuungphrjp th6ng kt! dutri diy). Do phuong phip niy x6t dkn moi quan

s i t s in cb trong met thbi kjr n6n t6c d6 ting trubng thu

duqc phin i n h met xu h u h g chung v8n kh6ng chju i n h h u h g qua I h ciia c6c gi i tri dot bikn. D& loai trir Anh h u h g ciia lam phit, c6c chi s8 kinh td tinh the0 gii

c8 djnh d u ~ sir dung khi tinh t8c d e tang t r u h g . ~8 lieu duqc in nghieng 18 s8 lib cho mat nirn hay cho met thbi kjl khic vtri nirn dB ghi b ti&u d& cia cot- t6i da 18 hai n im truck hogc sau nirn db d8i vtri cic chi s6

kinh t;, v i t8i da l i ba nirn d8i vtri cic chi s8 x i hoi, vi

nhiing chi s6 niy c6 xu h u h g d u q thu thgp kh6ng t h u b g xuyCn bing v i it cb c6c thay d6i d ing k6 trong

thbi gian ng&.

~ h u 6 i so" lieu ve" gia co" djnh

Ting trubng c ia met n6n kinh t6 d u ~ do bing phin

gii tri gia t5ng b6 sung do cic c i nhin v i doanh nghiep

hoat d6ng trong n&n kinh t6 db tao ra. Do d6, vi@c xic dinh t8c d e tang t r u h g thuc t$ dW h6i phii cb nhiing

tinh to6n vk GDP vb c ic be phqn ciu thinh ciia n6 the0 gii c8 dinh. Ngin hing ~ h 6 gi& thu thqp met chudi s6 lieu tii k h o h qu8c gia the0 gii c6 d@, duqc tinh b h g

dbng b b t$ c i a timg nuhc v i phin 6nh the0 nirn g8c

cba nu& db. D& cb duqc chu6i s8 lieu v& gii c8 dinh tuong thich vtri nhau, Ngin hing dB diku chinh GDP v i

cic gii tri gia ting trong timg nginh c6ng nghiep vk

c h g mot nirn tham chi&, hi@n thtri l i nirn 1995. Qui trinh n iy l im tang su sai lech gi5a GDP diku c h 7 h v i

tBng cic be phqn ciu thinh di&u ch'hh. Vi niu phin b6

lai c6c sai Icch n iy tki s5 l im mko m6 th6m t8c d6 ting t r u h g nCn c h h g t6i quydt dinh giii nguy@n m i kh6ng

phdn b6 lai niia.

Thubc do t6ng h p cho cic khu vuc v i cic nhbm thu

nhsp d u ~ trinh biy bphia cu8i h i u h i t cic bing, duqc tinh bing mot phCp ceng don gi2n th cic be p1ign ciu th*. T ~ C do tgng t r u h g t6ng h p v i c ic @ I@ t h u b g d u ~ tinh theo s8 binh qudn gia quykn. Thu& do ting

hap c6c chi s8 x l hQi l iy ddn s6 hogc c6c phdn nhbm d i n s8 Iim quy6n s6, cbn tjr I$ tir vong cba trk so sinh tki s6 sirh d u ~ d i n g lim quy&n s6. Xem ghi chli vk cic chi s8 th& d6 biit them th6ng tin.

~ 8 i vtri thuCrc do ting hop trong nhi6u nim, cic tinh to6n dua tr6n c6ch phdn nh6m c8 djnh c6c n&n kinh td, d& b i o d i m c i u thinh c i a t6ng s6 kh6ng thay

d6i the0 thbi gian.ThuCrc do the0 nhdm chi d u ~ ting h q nku cb duwc s8 lieu trong met nirn n i o 6 6 ciia it nhit hai ph$n ba c iu thinh c2 nhbm, nhu dH duqc xic djnh cho nirn g6c 1995. D& tho2 m5n duqc ti6u chuin niy, cic n&n kinh t i thi& s8 lieu duac gii dinh 18 vgn hinh gi8ng nhu cic nu& khic c6 d i y d J s6 lieu. Ngubi doc can luu 9, thuCrc do t6ng h p chi 18 c ic ubc tinh cho mat con s8 tdng hap mang tinh chit dai dien cho m8i n6i dung, chu kh6ng th& r6t ra met kat lugn nio c6 9 nghia v6 tiin trinh diEn ra 6 timg nu6c bing cich suy nguqc th cic chi s8 nh6m. Hon nCa, qu6 trinh

chon quy&n s8 cb th6 dsn ttri sai I$ch giiia s8 t6ng hop v i s8 ting ciia cic phin nhbm.

Bhng 1. C ic chi so" phat tri6n ca bhn

D2n s6 dua tr4n cach dinh nghia th6ng dung, trong db coi d i n s8 lb tohn be s6 ngubi c u tr6, kh6ng ph in bi$t tinh trang ph6p 19 hay tu chch c6ng d in , trir n h h g ngubi ti nan kh6ng dinh cu l2u d i i 6 nu& ho cutrG, vi h~ duqc coi Ih m6t be phdn c i a d i n s8 nu& ho xu& cu.

T& dg Gng dCn s6 trung binh h ing niim 18 t8c d6 thay d6i the0 him luy thira cho met thbi kjl (xem ph;n v6 phuong ph6p th6ng kC dutri ddy).

M$t dQ dsn s 6 li $ le giCia d i n s8 v io thbi di6m giiia nirn v i di$n tich di t . Dien tich d i t 1 i t6ng dien tich c ia met nuuc, nhung kh6ng tinh dien tich mat nu& trong d i t li&n vh th6m lyc dia. Mgt d e duqc tinh

dw vio c6c s6 lieu mtri nhit thu thqp duqc vk di@n tich mgt dit .

Ting thu nh3p qu6c din (GNI- t r u k kia l i tBng s in ph&n qu8c d i n hay GNP) l i t h u k do tBng qui t nhit

c6a thu nh$p qu8c din, d u g xic dinh bing tBng gii tri

gia tang tir n h h g ngubi cu trfi tao ra, k& c i nguBn trong

n u k v i nguBn nutrc ngoii. GNI bing tBng s in ph&n

qu8c nei (GDP) ceng thu nhsp ban d i u rbng hi cic

n g u h n u k ngoii. 56 lieu d u g chuy&n hi d&ng bin te

sang dbla My hien hinh sir dung phuung ph ip Atlas

c6a Ngin hang Thk gi6i. Phuung ph ip n iy sir dung tfJ gii h8i doii trung binh trong ba nim, nhim di&u hoi

i n h hubng c6a s u bikn deng tfJ gii h8i doii nhit thbi

(Xem phin cic phuung ph ip th8ng k& du6i d i y d& bikt

th&m chi tikt v& phuung ph ip Atlas). GNI tr2n d iu n g u s l i tfJ s8 giiia GNI v i d i n s8 v io

thbi di&m giiia nim. N6 duqc quy dBi sang d61a My hi$n h inh the0 phuung phip Atlas. Ngin hang Thk gi6i

sir dung GNI tr&n dau ngubi tinh the0 d61a My d& phin

loai cic n&n kinh tk nhim muc dich phin tich v i xic dinh tu cich di vay c6a n u k 66.

Ting thu nh+p qu6c din tinh the0 PPP l i GNI

duuc quy ddi sang d6ng d61a qu8c tk the0 t i gi i quy dBi ngang gii sirc mua (PPP), do cic tfJ gii h8i doii danh nghia kh6ng phii lu6n p h b i n h duuc s u khic

nhau v& gii c i tuung d8i tr&n thk gi6i. Tai tfJ gii PPP,

mGt dBng d61a qu8c tk c6 sirc mua trong GNI nei dja ngang v6i sirc mua c6a dBng d61a My trong GNI c6a My. T i gi i PPP cbn cho phkp so sinh c h u h v& cic mirc

gii thuc tk giiia cic n u k , gi8ng nhu cic chi s8 gii c i quy u k cho phkp so s inh cic gii tri thuc tk qua nhi&u thti k3. H$ s8 quy dBi PPP sir dung b d i y duqc 1iy hi d@ di&u tra gi i c i m6i nhi t do Chuung trinh so sinh

qu8c tk thuc hien; chuung trinh n iy l i met d u i n hqp tjc giiia Ng&n hing Thk gi6i v i cic u) ban kinh tk khu

vuc c6a Li&n hop qu8c. D@ d i h tra niy, hoin thinh

v io n im 1996 v i duuc thuc hi$n b 118 qu8c gia, liy n im 1993 lam n i m tham chiku. U k tinh cho cic n u k kh6ng

n i m trong d@ di&u tra n iy duuc suy ra tir cic m6 hinh

th8ng k& sir dung cic s8 lieu s in c6. GNI tr2n d iu n g u s tinh the0 PPP l i GNI tinh the0

PPP chia cho d i n s8 v io thbi di&m giiia nim.

T6c d$ tang tBng s i n ph&n qu6c n$i (GDP) trCn d iu n g u s d u g can cir v io GDP do l u h g the0 gii

kh6ng ddi. T8c d e tang GDP duuc xem l i t h u k do tBng

qui t t8c 6 6 tang trubng c6a met n&n kinh tk. GDP the0

gii kh6ng d6i c6 th& d u g u6c l u p g bing cich do

l u h g tBng kh8i l u p g hang hoi v i dich vu duqc s in xuit trong k3, dinh gii c h h g 6 mirc gii tai n i m cu sb

d i xic dinh t r u k v i trir di chi phi c ic d i u v io trung gian, c51g tinh the0 gii kh6ng dBi. Xem phin v& cic phuung ph ip th8ng k& d& bikt chi tikt v& tfJ I$ tang

trubng binh quin t8i thi&u.

Tu6i tho binh quin dq tinh kg hi khi sinh l i s8

n i m m i met tr6 su sinh c6 th& s8ng duuc, nku hinh thii

tir vong ph6 bikn v io thbi di&m tr6 ra dbi duqc giii

nguy&n trong su6t C U ~ C dbi cGa tr6. Tjr 1+ hi vong & tr6 d u S 5 tuBi l i xic su i t met dira

tr6 sinh ra trong n i m nghi&n ciru se chkt 9 u k khi trbn

5 tuBi, nku dira tr6 6 6 tuin the0 xu h u h g tfJ sui t chkt

hien tai cho met do tuBi nhi t dinh. Xic su i t n iy duqc bi&u thi the0 tfJ I$ phin nghin.

S6 lieu tii vong the0 timg d e tuBi, nhu tfJ 1$ tii vong b,tr6 em hay tr6 susinh, c h g v6i tuBi tho b h h qu in d u kikn tirkhi sinh, c6 th& l i n h h g chi s8 tBng hqp tat nhi t

v& tinh trqng y tk hien thbi cfia met ceng d&ng v i

t h u h g duuc trich d i n nhu l i cic t h u k do tBng qui t v&

phfic lffl c6a d i n cu hay chit l u p g cuec sang. ~ g u a n

s8 lieu chinh v& tinh trang tir vong l i h$ th8ng khai

sinh, khai tii v i n h 5 g tinh toin truc tikp hogc giin tikp

dua tr&n cic cuec di&u tra chon m2u hay di&u tra d i n s8. Do rat hikm thiy n h 5 g trung t im d ing k$~ c6 he

th8ng khai sinh, khai tii t m g d8i hoin chinh, n&n cic

u k tinh phii d w tr&n cic cuac di&u tra chon m2u hay rfit ra bing cich sir dung cic ky thust u k tinh giin tikp, di&u tra d i n s8 hay s8 lieu di&u tra. U k tinh giin tikp

dua tr&n c6c bang "s8ngM u k tinh, m i bang n iy c6 th&

kh6ng thich hqp v6i nh6m d&n s8 li&n quan. TuBi tho binh quin d u tinh tir khi sinh v i t i I e tir vong the0 d e

tuBi t h u h g l i cic u k tinh dua tr&n c6c cuec di&u tra v i

di&u tra d i n s8 h i t ; xem bang s8 lieu su c ip trong C5c chi s6 phi t trign thk gidi 2001.

Tjr 1+ ngucki lh khBng bi6t ch5 l i tfJ 1$ phin tr im

s8 ngubi hi 15 tuBi trErl&n kh6ng th&, bhng hkt khi ning

c6a mhh , doc hay vikt met doan ngdn m6 t i cuec s8ng hang ngiy c6a minh. Dinh nghia tr&n dua v io khii

ni$m v& kh i nfing bikt chii theo chirc ning: 6 6 l i kh i ning sir dung ky ning doc, vikt met cich hi$u q u i c6a met ngubi trong hoin cinh x% hei c6a anh ta. Viec do

l u h g tfJ 1$ bikt chii the0 dinh nghia tr&n dbi h6i cin

phii c6 cic kkt q u i di&u tra chon m$u hay di&u tra d h s8 trong di&u ki$n c6 nh6m d8i chimg. Tr&n thuc t& nhi&u n u k u k tinh s8 ngubi 1611 kh6ng bi&t chii hi c ic

s8 lieu tu m6 t i hay tir cic u k tinh v& tfJ 1$ t8t nghi$p

cic c ip hoc. Do c6 s u khQc nhau v& phuung ph ip tinh toin n&n viec so sinh giiia cic n u k - thsm chi so sknh

dung c ic u6c tinh PPP cho tiCu d i n g nim 1993 do Ngin

h ing ~ h k gi6i dua ra. Ngucbg ngh&o qu& tb, duqc x ic

d w 6 muc 1 d61a met ngiy tinh t h e o ' ~ ~ ~ nHm 1985, d i

duuc di&u ch'hh b ing 1,08 d61a met n@)r tinh the0 PPP

nim 1993. s i t k3 s u chinh 19 nio trong PPP c ia met

nu& d& dua v i o c ic chi s8 t8t hun c6 tli6 d i n dbn c6 nhihu nguting nghho d6i rht khic nhau'&h the0 d8ng

b i n te c i a c ic nu&.

Cic v u h g mic c6 the? sE n iy sinh khi so sinh cic t h u k do d6i nghko trong pham vi c ic nuuc ciing nhu

giiia c i c nuuc v6i nhau. Vi du, chi phi cho nhu yku

phdm- v i g i i sinh hoat n6i chung- 6 thinh th/ cao hun

nhi&u so v6i 6 v h g n6ng th6n. Do 66 gii tri ti&n ti$ c i a

ngu6ng nghko thinh tQ c ihg cin phin hun ngu6ng

nghko n6ng th6n. Nhung s u khic biet giiia nguting

nghko thinh thi v i n g u h g nghko n6ng th6n trCn thuc t i kh6ng phii lljc n io cCng phin i n h s u khic nhau

trong gii sinh hoat. D8i v6i met s8 nutic, n g u h g ngheo

thinh thi t h u h g ~ U U C sir dung c6 gii tri thuc t& cao

hcm- c6 nghia I i n6 cho ph6p titu thu nhi&u hing hoi

hun- so v6i n g u h g ngheo nbng th6n. D6i khi s u khic

bi@t I i q u i l h , d i n muc n6 h im 9 dien d6i nghho 13 thinh thi 1611 hun 6 n6ng th6n, mzc d h chi c&n di&u chinh the0 s u khic nhau trong gii sinh hoat thi k i t q u i

s5 nguac lai. CGng nhu trong so s inh qu8c t6, khi gii tri thuc tk c i a n g u h g nghko khic nhau, vi@c so s inh s u nghho kh6 6 thinh thj vtri 6 n6ng th6n s5 trtr

nCn h 6 n g c6 9 nghia.

Cbn c6 c ic v u h g m$c khdc trong viec so s inh s u nghko b 8 . C6 nhiku v in d& niy sinh trong vi@c do

l u h g muc sbng cic he gia d'hh. SIJ lua chon gitia thu

nh$p v i ti& d k g d& l im chi s8 cho mirc phGc lqi l i

met vhn d& nhu vdy. Nhin chung, thu nh$p kh6 d o l u h g chinh xic hun, v i tiCu d k g lai thich h q ~ vm 9 t u h g v& muc sdng hon 1 i thu mdp , vi thu nhdp c6 th&

thay d6i the0 t h 3 gian, k t c i khi muc sbng v in gii? nguyCn. ~ h & ~ cic s 8 lieu tiCu d h g kh6ng phii lljc n i o ciing ssn c6 v i khi kh6ng c6 c ic s8 lieu 6 6 thi h i u

nhu kh8ng c6 s u lua chon nio khic ngoii vi@c sir dung

thu nhiip. Tuy nhiCn, v5n cbn c6 cic kh6 khin khic. Vi

du, c ic hdi d i iu tra he gia dinh c6 th6 r i t khic nhau trong cich quy dinh phdn loai nh6m hing hoi

tiCu ditng. c h i t l u p g c i a cic cuec di&u tra c ihg khic nhau, v i thsm chi n h h g cuec dihu tra tuong tu nhau

c h g kh6ng hoin toin tuung thich vtri nhau.

So s inh giiia c ic qu8c gia c6 trinh d e phit tri6n khic

nhau ciing d$t ra met kh6 khin ti&m dn, do s u khic

nhau v& vai trb tumg d6i cda vi@c tiCu d h g hing hoi

phi thi trubng. Gii tri tlu t r u h g dia phuung c i a t i t c i

c i c h k g tiCu d h g hien vdt @ao g8m c i titu d h g s i n

phim d o h e gia dinh tu s in xuht, di&u d$c biet quan

trong trcic n&n kinh tb n6ng th6n k6.m phi t tri6n) cCng

phii d u w dua v io thutrc do t ing chi tiCu tiCu dhng. Tucmg tu, lqi nhu$n ngim dinh c i a viec s i n xuht cic

hing hoi phi thi t m h g phi i duuc tinh v i o thu nhdp. Dihu n iy kh8ng phii IGc n i o ciing dugc thuc hi@n, m$c

dh viec b6 s6t nhu viiy trong cic cuec di&u tra trubc

thdp kf 1980 d2 gdy ra c ic v i n d& nghiCrn trong hon

nhiku so vtri c i c cuec d i iu tra hien nay. H ~ U h6t c ic dii lieu khio s i t hi@n nay bao g8m c i phin dinh gii d8i v6i

tiCu d h g hay thu nhgp do tu s i n xuit. Tuy nhiCn, cic

phuang phip dinh gii r i t khic nhau. c h i n g han, met

s8 khio s i t SG dung muc gi i 6 thj t r u h g g in h i t ,

trong khi met s8 khio s i t khic lai sir dung mGc gii b i n binh quin tai c6ng n6ng trai.

~ k u di&u kien cho phkp, ti& dhng c6 the? duqc sir dqng d6 l im mat chi s 8 phljc lqi n h i m xic dinh ai 1s ngutri nghko. Khi chi c6 s i n thu nh$p c i a h e gia dinh

thi thu nhgp trung binh duac d i iu chinh d6 phh hap

vtri uuc tinh v& muc ti& dhng trung binh trCn cu s6c ic

cuoc diku tra (trong t r u h g hap c6 c ic s 8 lieu niy) ho$c

u6c tinh dua v i o s6 lieu tiCu dGng trong t i i khoin qu8c

gia. Tuy nhitn, thd tuc n iy chi dihu chinh gii tri trung binh, chu kh6ng th6 chinh lai chCnh lech giCa c ic d u h g cong Lorenz (phin ph8i thu nhiip) v& thu nh$p

v i tiCu dhng. Dubn? cong Lorenz thuc nghiem duuc g i n thCm

quy&n s8 19 quy m6 he gia dinh, d o vsy c h h g d p v i o

cic nh6m phin vi ph&n trim d i n s8, chu kh6ng phii

dua trCn he gia dinh. Trong moi t r u h g hap, c i c thubc do d6i nghko d u w tinh tir nhihu n g u h s 8 lieu sa chp

@ing s8 lieu hay s8 lieu he gia dinh) chu kh6ng dua

trCn cic u6c t'hh hi$n c6. Cic uuc tinh tir cic b ing s8 lieu chn phii sir dung phuong ph ip niji suy: phuung

ph ip d u ~ chon l i d u h g cong Lorenz v6i c i c dang h im linh hoat, phuong phip n iy d5 chiing t6 l i d ing

tin c$y trong cic c6ng trinh nghiCn c h tru6c ddy. H@ s6 Gini xic dinh muc 6 6 m i s u phin thu

nhdp (hay trong mat s 8 t r u h g hqp l i chi tiCu cho ti6u

dhng) giiia c ic c i nhdn hay h e gia dinh trong met n&n kinh t& Iech ra khdi phin ph6i hoin toin binh ding. D u h g cong Lorenz m6 t i c ic tjl I@ phin trHm ceng d8n

c i a t6ng thu nhdp nhdn duuc t w g k g v6i s8 l u ~ g

ceng d8n n g u ~ nhdn, b i t d i u v6i n h h g c i nhdn hay

h e gia dinh ngheo nhit. He s6 Gini d o l u h g phhn dien tich giiia d u h g cong Lorenz v i d u h g thing g i i t h6 t v6 s u binh d ing tuyet d6i, chia cho phin dien tich

16n nhi t n i m du& d u h g thing. Theo djnh nghia niy,

he s6 Gini bing 0 bi6u thi s u binh d ing 'hoin toin, v i

he s6 Gini bins 100 bidu thi trang thii hoin toin b i t

binh d ing. T$1@ phan t d m thu-nhjp ho4c t i tu d i n g l i phAn

ceng d8n the0 c i c ngii phdn vi hay p h h vi phin rnubi c3a d i n s6, duqc xgp the0 thu nhap hay titu d h g .

Su b i t binh d ing trong phin ph6i thu nhap duuc phin hnh trong c i c tjl I < ph in tr im c i a thu nh$p hogc titu d h g cila c ic nh6rn d i n s6 xkp thir tu the0 mirc thu nh5p hay ti6u d h g . Nhbrn xhp hang thip nhi t cb rnirc

thu nh$p c i nhin nhan d u w chikm tf t r ~ n g nh6 nhi t trong t6ng thu nh$p. He s6 Gini cung tip rn6t thu& d o

t ing hap tien 1~ d6 d o l u h g rnuc 6 6 b i t binh ding.

S6 lieu v6 thu nhap hay titu d h g c i a c i nh in v i he gia dinh duac rfit ra tu c i c cuac di& tra h e gia dinh dai dien cho toin qu8c. S6 lieu trong bing 1 i c i a nhihu nirn kh6c nhau trong thiri kjl tir 1985 t& 1999. Cic chG thich v6 n i m d i h tra cho bikt viec xkp loai duqc dua trtn thu nh$p hay ti6u dhng trtn d i u ngubi. Phin ph6i duuc dua tr6n c i c nhbm phdn vj c6a d i n s6, kh6ng phii c6a

he gia dinh, v& viec c i c he gia dinh d u ~ xkp thu tu the0 rnirc thu nhap hay chi t i tu c6a rn6i ngubi.

Tai n h ~ g nui cb s8n s6 lieu g6c tii c i c C U ~ C di6u tra

ho gia dinh, thi n h ~ g s6 lieu n iy d u ~ c sir dung d6 tinh toin truc tikp 6 trong thu nhap hay ti6u dGng tinh the0 ngii phin vi. ~ k u kh6ng thi t? t r ~ n g d u m tinh toin tir c ic s6 lieu nh6m t8t nhAt cb th6 c6 duqc.

C ic chi s8 ph in ph6i duqc di6u chinh the0 quy rn6 h6 gia dinh, tab ra met thu& d o nhi t qu in h m cho thu nhap hay titu d h g trtn d&u ngubi. Chtnh lech v& gii sinh hoat 6 c ic v h g khic nhau trong &g met nu& kh6ng d u w di6u chinh, vi nhin <hung kh6ng c6 c ic s6 lieu cAn thikt. El6 bi6t thtrn chi ti6t v6 phucmg ph ip u6c l u m g cho c ic n tn kinh tk cb thu nhsp thip va hung binh, xin xem Ravallion v i Chen (1996).

Do c ic cuec di6u tra he gia dinh 1h khic nhau v6 p h u m g p h i p v i v6 loai s6 lieu thu thiip duqc n tn chc chi s6 ph in kh6ng hoin toin t u m g thich nhau giiia c i c nu&. v a n d& n i y dang d u w khic phuc d i n d o c i c p h u m g ph ip dihu tra duuc ci i ti& v i ngiy cing duqc chuan hoi, nhung v2n chua th6 tucmg thich hoin toin.

in chlj. 9 tm hai nguytn nhin g i y ra su kh6ng t ~ r m g thich. Thu h i t , c i c cuec ditu tra c6 th6 khic

nhau v6 nhiau p h u m g dien, k6 c i viec ngubi ta s 6 dung thu nhiip hay chi titu titu d h g Iirn chi s6 ph in i n h m6c s8ng. Thu nhap thubng duqc phin b i t binh

d ing hcm ti6u d h g . H m niia, dinh nghia v6 thu nh$p d u m sir dung trong c ic cuec d i iu tra thub-ng cGng khhc nhau. Thu hai, c ic he gia dinh r i t khic nhau v6 quy m6

(s8 ngubi trong gia dinh) v i mire d e phdn ph6i thu

nhiip gi3a c i c thinh vitn. Tu6i t ic v i nhu caw titu dGng c6a c i c thinh vitn ciing kh6ng gi6ng nhau. S u khic biet gisa c i c nu& trtn c i c p h u m g dien n i y cb th6 1Brn thi6n

lech c ic so s6nh v6 phdn ph8i.

Bang 3. Hoat dong kinh t e

~ 6 n ~ s i n phgm qu6c noi 18 t6ng gii tri gia ting do c i c

n h i sHn xuit l i ngu& c u trlj. trong met n6n kinh t6 tao ra ceng v& rnoi loai thuk v i tru di rnoi khoin tru tip kh6ng nirn trong g i i hi c3a s i n ph&n. GDP duqc tinh

m i kh6ng trir khiu hao cho cCc t i i s i n s i n xui t hay cho

su suy giHm hoac 1Brn can ki@t c ic tii nguytn thitn nhi6n. Gii tri gia ting 1 i s i n l u m g rbng c i a mot khu

vuc, sau khi cong hkt moi loai d i u ra v i trir di rnoi dau v i o trung gian. Ngu6n g6c nginh cca gii tri gia ting d u q x ic dinh b& Phin nginh chuin qu6c tk (ISIC) b i n sira d6i l i n 3. Ngdn hang Th6 gi& quy u& sir dung

d6ng d61a My v i i p dung c i c t? gi i h6i doi i chinh thirc

trung binh d o QuQ ti6n te Th6 gi& c6ng b6 cho c i c n i m d u m tinh. Mot he s6 chuy6n d6i khic d~rqc i p dung

nku nhu tf gii h6i do% chinh thirc sai Iech q u i nhi6u so v& tf 1@ durn i p dung thuc tk trong c ic giao dich ngoai t@ v i s in phirn thucmg mai.

TBC dQ tHng c i a t6ng s i n ph6m qu8c ngi d u w tinh tir s6 lieu GDP the0 g i i c6 dinh v i bing d i n g b in te.

NHng s u i t n6ng nghi@p d6 cap ti% 19 giiia g i i trl gia ting n6ng nghiep d o l u h g the0 d61a My, g i i c6 dinh n5m 1995, tr6n s6 l u m g ngubi lam nbng nghiep.

G i i trj gia tHng 18 s i n l u q g rong cGa rnot nginh sau khi ceng t i t c i c i c d i u ra v i trir di t i t c i c ic d i u v i o hung gian. Ngu6n g6c nginh cca gii tri gia ting duuc x ic dinh bm Phin nginh chuin qu6c tk (ISIC) b i n s k d6i l&n 3.

G i i trj gia tHng n6ng nghi tp t u m g irng v& c ic ph in nhbrn c6a lSlC 1-5 v i &rn c i ldrn nghiep vB ngu nghiep.

G i i t n gia tHng c6ng nghi@p g6m cb khai khoing, chk bikn, xiy d p g , dien, nu& v i khi d6t (cic nh6m ISIC t;. 10 t& 45).

G i i trj gia tHng djch vu tucmg h g v& c ic phin nhbrn ISIC 50-99.

Chi ti@u cho titu dling cu8i cling clia he gia dinh (tiCu dGng tu nhin trong c6c hn bHn t r u k ) B gi6 trj th/

trubng clja t i t c i c6c hing ho8 v i dich vu, gBm c i c8c

s in phim Iiu b6n (nhu 6 t6, m6y gist, m6y tinh c8

nhin) m i he gia dinh mua sim. N6 kh6ng tinh d i n tiin

mua nh i 6, nhung lai bao g&m ti6n thu6 ng$m djnh d6i

v6i n h h g ng8i nh i d u ~ chinh ch6 sir dung. N6 c h g

bao g6m c6c khoin thanh toin v i 1e phi phii nop cho

chinh ph6 dg c6 duqc c8c loai gi iy ph6p. Nhu v$y, chi

tiCu cho ti& d h g clja ho gia dinh bao g8m c i chi tiCu clja c8c t i chuc phi 1- nhuan phuc vu h6 gia dinh, tham

chi k6 c i khi s8 lieu nsy duuc c6c nubc b6o c6o riCng re.

TrCn thuc t6, chi tiCu cho tiCu dung c i a he gia dinh c6

th& bao gAm ti t c i sai s8 th8ng kC trong so s6nh gioa sir

dung ngu8n luc v i cung chp ngu6n luc.

Chi titu chung cho titu dling cu8i cling c4a chinh phli (chi ti6u chung cGa chinh phlj trong c8c i n b i n

t r u k ) bao g&m t i t c l c8c chi tiCu vZng lai c6a chinh phlj

d6 mua hang ho6 v i dich vu (k6 c i ti6n luong cho c6ng

chirc). N6 cung bao g8m h i u hkt c6c chi tiCu cho an ninh v i qubc phbng h u n g kh6ng tinh c6c khoin chi tiCu quin s u c i a chinh phlj m i d u w xem nhu I i mat

phin trong v8n hinh thinh clja chhh phlj. ~ 6 n ~ v8n hinh thinh (t8ng d i u tu qu6c n6i trong

c ic i n b in trubc) g6m c6 c8c khoin chi ti& b6 sung vBo

tii s i n c6 djnh c i a nsn kinh t6 tang viri c ic thay dbi

rbng trong mirc tan kho. Tii s i n c6 dinh g&m c6 cHi tao dht (hing rio, muong, Ang dHn nu& ...); nh i mAy, mhy m6c v i mua thikt bi; v i xiy dung nhi cira, d u h g bo,

d u h g s i t v i n h h g c6ng trinh tuong tu, bao g&n c8c to8 nhi c6ng nghiep v i thuung mai, van phhng, t m h g hoc, b@nh vien v i nhi b clja tu nhin. L u ~ g tan kho 18

hang ho6 d u trii &a c6c doanh nghiep d6 d6i phb v6i

n h k g bi6n dbi b i t t h u h g , tam thiri trong s i n xuht hay doanh s8 vB c6c b6n thinh phim. Theo SNA 1993, gi6

trj rbng d 8 trang sirc cdng duuc xem I i v8n hinh thinh.

Cin cfn d8i ngoai clia hing hoi v i dich v" 18 xuht khiu hing ho6 v i dich vu trir di nhsp khdu hing ho8 v i

djch vu. Thucmg rnai hang ho6 v i dich vu bao g&n t i t c i c6c giao dich giaa n g u 3 cu trlj b mat nu& v i phin

cbn lai c i a th6 gi6i lien quan t6i c6c thay dbi v& q u y h s b h h ~ hing ho6, c6c hing h08 d u ~ mang di ch6 bi6n

hay sira chiia, vBng phi ti& t@ v i dich vu.

Chi s8 giim phit ngBm GDP phin 6nh c6c thay dbi

trong gi8 c.i clja mpi nh6m c2u cu6i cirng, ching han

nhu tieu dGng c i a chinh ph6, s u tao v8n va thucmg mai

qu6c t6 cung nhu b e ph$n chu thinh chinh l i tiCu d h g

cubi cirng cJa tu nhin. N6 d u q tinh bing tj;- :e gi5a

GDP the0 gi6 hien hinh chia cho GDP the0 gi6 c8 dinh.

Chi s8 giim ph8t GDP c k g c6 th6 duqc tinh ngay nhu chi s6 gi8 Paasche, bing c6ch 1iy s in l u w g trong ky

hien tai IBm quy& s6.

C6c chi s6 trong t i i khoHn qu8c gia clja h iu h6t c6c

nu& dang ph6t tri6n duqc thu thap tir c ic cu quan

th6ng kC v i ngin hing trung uong cJa c6c nu& th6ng qua c6c doin c6ng t6c v i dai dien t h u h g truc c i a Ngin

hing ~ h k gi6i. ~6 lieu clja cic nsn kinh tk thu nhsp cao can cir v i o t$p hqp s6 lieu clja ~b chirc hop t6c kinh t6 v i ph6t tri6n.

Bing 4. Thucmg mai, vign trq, va tai chinh

XU& khiu hing hoi cho bi6t gi6 tr/ tinh the0 gi6 f.0.b

clja hing ho6 cung tip cho phin cbn lai c i a th6 gi6i tinh the0 d61a My.

NhGp khiu hing hoi cho bikt gi8 tri tinh theo gi8

c.i.f (chi phi hing ho6 ccng v6i bHo hi6m v i phi v$n tHi)

c i a h ing ho6 mua.tir phin c6n lai cJa thk gi6i tinh the0 d61a My. S6 lieu v& thucmg inai h h g ho6 duqc 1by tic c6c b60 c60 hing n5m c i a ~b chirc Thucmg mai ~ h 6 giiri

(WTO). Hing ch6 bikn xuht khiu g8m c8c hing ho6 n im

trong ph&n 5 (ho8 chit), 6 (hing chk bikn cu bHn), 7

(miy m6c v i trang thi6t bi vsn tHi) v i 8 (c6c hing chh

bi6n kh6c) trir phin nh6m 68 cJa PhPn nh6m thuong mai c6ng nghiep tiCu chuin (SITC).

Hing c6ng ngh@ cao x u h khiu I i n h h g s i n ph im

c6 h im luwg R&D cao. C h h g bao g&n c6c s in phim c6ng ngh@ cab nhu m6y bay, m6y tinh, duqc phim, thiht bi khoa hoc v i m8y m6c chay bing dien.

Cin cfn ving lai I i t ing xuit khiu rbng hing ho6

v i dich vu, thu nh$p rbng v i c6c khoan chuy6n n h u ~ g v5ng lai rbng.

Cic l u h g v8n r6ng tu nhfn c6c dbng nu v i

phi nq clja tu nhin. ~ u b n ~ nq tu nhin bao g8m c6c khoHn cho vay clja ngin hing thucmg mai, tr8i vti c6c tin dung t u n h i n kh6c; lu&ng phi nu tu nhin I i d$u

tu truc tihp nu& ngoii v i d i u tuc6 gi6n D ~ U tu tryc ticp nu& ngoii l i h a n g d i u tu rbng

chHy v i o nhim nAm d u ~ quy& qu in 19 Iiu d i i (10%

c8 c6 qu$n bi6u quykt trtrl6n) trong mot doanh

nghiep hoat dong trong met n6n kinh tk kh8c v6i n6n kinh t6 clja chlj d i u tu. Diy 12 t ing c6c lu8ng v6n g6p,

1- nhu$n t6i d i u tu, c8c lubng v8n d i i han kh8c v i c6c

lu6ng v8n ngin han nhu trinh b iy trong c6n c5n thanh

toin. &I lieu v6 cin c8n ving Iai, cic 1u8ng v8n tu n h b

v i d iu tu truc tikp nu& ngoii duuc r6t ra tir Ni6n giim

thing kg cin c5n thanh toin v i ~6 l$u thing kt? v$ tii

chinh qubc t i c ia IMF. Trq gihp phit triin chinh thuc hay vien trq chinh

thuc bao g8m cic lu8ng v8n uu dii ttri cic nu& dang phit tri6n v i cic n6n kinh t i dang chuy6n dBi D6ng AU v i Lien X6 cii v i ttri mot s6 n u k dang phit tri8n b$c cao do U ~ J ban ~6 tru Phit tri6n (DAC) ciia OECD y y k t dinh. Cic luBng v8n niy tir n h k g nu& t h k h vi@n c ia DAC, cic t i c h k phit tri6n da phucmg v i mot s8 nu& Arap nhit djnh. ~6 lieu v6 vien trq dugc DAC tinh.va xuit bin trong bio cio th8ng k@ hing nim cia rninh, Ph5n phbi theo dja ly crja cQc lu6ng tii chinh t& I ~ L Z T I ~ nuuc nhin vien tra va trong bio cio hing nirn c ia c h i tjch DAC, Hpp tacphit kit%.

~ 6 n ~ nq nuac ngoii l i k h o h nu d6i v6i ngubi khbng cu tr6 ma c6 th6 duac hoan tri bing ngoai te, hkng hoi hay djch vu. N6 la ting cic khoin nu cia c h i phi, do chinh p h i bio I Z r h v i nu tu n h b d i i han kh6ng c6 bio ISnh, sir d w g tin dung cia IMF v i nq nggn han. Na ng;n h u bao g8m tit c i cic khokn nqcb thbi gian d i o han ban d iu tir met nirn trir xu8ng vi tikn l2i tr@n cic khoin nu di i hgn qui han.

Gi i tri hien tai c6a nw 1 i tBng cic khoin nu nu& ngoai ngin han v i t6ng s8 ti6n d i chi& khhu d6n han phdi trH tr6n cic khoin nq dai han cia chinh phi, do chinh phi1 bio llnh v i nu tu n h h kh6ng d u w b io Iinh, trong su6t thbi han c ia cic khoan vay hien c6.

Ngu8n th6ng tin chinh vh na nu& ngoii 1 i bio cio ciia cic nu& thinh vi6n duac Ngin hing Thk gitri cho vay th6ng qua He thang bio cao cia cic nu& di vay c ia Ngin hing Thb gi6i. Cic th6ng tin b6 sung duqc liy ra tir tii lieu cia Ngin hing Thk gi& v i ciia IMF. Cic bdng tdng kit v6 na nu& ngoii ciia cic nukc dang phit tri6n duuc xuit b5n hing n im trong $.n phim Tii chinh p h i t t ikn toin c iu c ia Ngin hing ~ h $ gi6i.

Tin dung trong nuuc do khu vqc ngCn hing cung tip bao g8m gii tri tBng ciia t i t c i cic khodn tin dung t6i cic thinh phin khic nhau, tru d8i vtri chinh p h i thi gia trj duuc tinh la gii trj rong.

Khu vuc ngin hing bao g8rn chc cu quan ti6n te, cic ng2n hing nh8n ti& glii v i cic th6 ch; ngin hing khic c6 s8 lieu (kg c i cic th6 ch6 khbng chip nhcn ti& gh c6 th6 chuy6n n h u y g nhung chip nh$n cic khoin ti& giri ti6t kiem v i c6 kjr han). Vi du v& cic th6 chb ngfin hing khic g6m c6 cic th6 chk tikt ki@m v i cic th6 ch6 cho vay mua nha v i cic hiep hei cho vay. ~6 lieu tir kn phim Cic s6 fitu th6ng kc tai ckinh qubc thcia IMF.

Cac phlmg phap thong kii

Phin nay m6 tH cic phucmg phip tinh t8c da tang t r u h g the0 phucmg phip binh quin t8i thi6u, t8c d e

ting t r u h g luy thua (digm m6t) v i phucmg phip Atlas ciia Ngin hing ~ h k gi6i d6 tinh cic he s8 chuy6n d6i duqc s 3 dung nhim u& tinh GNI v i GNI tr@n d i u ngubi the0 gii tri d61a My.

T& d6 ting tm&g the0 phurmg phip binh phuong nh8 nhit TBC d@ tang trubng the0 phucmg ph ip binh phucmg

nh6 nhit duac sir dung khi c6 mot chu6i thti gian dii d i i d6 c6 th6 dua ra cic tinh toin ding tin cay. Nku thiiu hcm met nda s6 quan s i t trong met thbi kjl thi

s5 kh6ng tinh duqc t8c d e tang trubng the0 phucmg phip niy.

T6c de tihg t r u h g the0 phucmg phip binh phucmg nhb nhht, r, dum u k tinh bing cich dua ra d u h g xu

thb h8i quy tuy6n thh phii hqp vtri gii trj hing nam tinh theo logarit ciia bihn s6 trong ky tucmg img. Phucmg trinh h8i quy c6 dang sau:

Phucmg trinh nay tucmg ducmg vtri ph6p bikn dBi loga- rit c ia phucmg trinh ting trubng gep,

Xr = Xo(l fry.

Trong phucmg trinh niy, X la bian s8, t 1 i thbi gian v i

a = log X, v i b =In (l+r) 1 i th6ng sb cin u6c luwg. Nku

b* 18 u k l u y g b'hh phucmg nh6 nhht cGa b thi t8c dij

ting t r u h g trung binh hing nim, r, dua: tinh bing

cich [luji thua (b*)-l] v i nhin v6i 100 d6 bi&u thj the0

t6c do ph&n trim. T8c de t b g t r u h g duqc tinh toin I i t8c da binh

q d n dai dien cho s6 quan s i t c6 durn trong toin be

thbi kjr. N6 kh6ng nhit thikt phii phh h~ v6i t8c do

ting t n r h g thuc t6 gi3a hai thbi kjr bkt kjr n io do.

T ~ C d@ ting tnrhg luy th ria Li t8c 66 t b g trubng giGa hai thiri di6m, dua tr@n s8 lieu nhin khdu hoc nhit djnh, nhht la luc l u y g lao

dong v i din s6, duac tinh ra tir phucmg trinh

r = In/ (Pn/p3/mJ

p,, v i pl 1 i nhGng quan s i t d3u ti@n va cu6i chng trong

mot thbi ky, n 18 s8 nim trong kjr 66, v i In la toin tlj logarit nhi6n. T8c do ting t r u h g niy dua tr6n m6

hinh t h g t r u h g luy thira li6n ~ I J C gi3a hai thbi difm.

Nb kh6ng x6t dhn gii trj trung gian trong day s6. N6

cCing kh6ng tuong h g v6i t6c do thay d6i hing nirn

xic d/nh tai khodng thbi gian met ngm, m i t6c d e thay

d6i db d u ~ tinh the0 c6ng thi'rc @,- p,.l)/pn.l.

s6 Gini He s6 Gini do l u h g mirc d e trong d6 phin phhi thu

nh$p (hay trong met s6 t r u h g h q ~ I i chi ti6u cho ti6u

dung! gi3a cic c i nhin hay he gia dinh trong met n in

kinh t6 lech ra kh6i hinh thii phin ph6i hoin toin binh

dgng. D u h g cong Lorenz 1i d6 t b bifu disn m6i quan

he giGa t i Ie phin tr im ceng d6n clja t6ng thu nh$p

nh$n durn img v6i t i 1e phin trim cgng d6n clja s6

ngubi c6 thu nh$p, b i t d i u v6i c i nhdn hay he gia dinh

nghGo nh$t. He s6 Gini cho biat di@n tich giGa d u h g

cong Lorenz v i d u h g thing hoin toin binh d ing gid

thuy6t, duqc bi6u di6n the0 t i I@ phin tr im c i a di@n

tich 1611 nh6t nam b6n d u b d u h g thing niy. Do db, h@

s6 Gini bang 0 bi6u di6n s u binh d ing tuy@t d6i v i h@

s6 Gini bing 100 bi6u dizn s u b i t binh d ing tuy@t d6i.

Phuung phip Atlas cua NgSn hiing ~ h k gi& Trong tinh toin GNI v i GNI tren d i u ngubi the0 d6ng d61a My cho cic muc dich nghi@p vu nhi t dirk, Ngdn

h ing ~ h b gi6i sir dung met t i gi i h6i doii gii d@h

thulmg duac g ~ i 1i he s6 chuygn d8i Atlas. Muc dich

c i a he s6 chuyfn d8i Atlas 1i Iim giim i n h h u h g c i a s u bihn deng tj. gii h6i doii khi so s inh thu nh$p qu6c

d l n giiia cic nu&.

He s6 chuyfn d6i Atlas cho met nirn bit kj l l i mirc trung binh c i a 9 gii h6i doii clja met nu& (hay he s6

chuygn d6i khic) trong nirn d6 v i 9 gii h6i doii clja

nu& d6 trong hai nirn truirc d6, he s6 n iy d u ~ diiu

chinh the0 s~! ch6nh Iech v; 9 Ie lam phit trong nu&

d6 v6i cic nuirc thuec nh6m G5 (Phip, Duc, Nh$t Bin,

Anh v i My). Tf 1e lam phi t clja met nu& duqc tinh bG

SIJ thay d6i trong he s6 gidm phit GNI. Tq 1e lam phit c i a cic nu& G-5 duac do bhng thay d6i trong he s6

gidm phi t SDR (quyin rlit v6n dgc biet, hay SDR 1i don

vj tinh toin c6a IMF). He s6 gidm phi t SDR d u v tinh

nhu met s6 binh quin gia quyin clja he s6 gidm phit

GNP clja cic nu& G-5 tinh the0 SDR, cic q u y h s6 I i

l u w g ti& t@ c ia m6i nu& trong met don vi SDR. Cic

quy6n s6 thay d8i the0 thbi gian, do cd ciu thinh clja

SDR lin gii h6i doii tuong d6i clia m8i d6ng ti6n d6u thay d8i. He s6 giim phit SDR tm6c hi t duqc tinh the0

SDR v i sau db quy sang d6ng d61a My, sfi dung he s6

chuy6n d8i Atlas giGa SDR v i d61a. Trung binh ba nirn Iirn di6u hoi cic bihn deng

hing nirn trong gii c i v i tf gii h6i doii 6 m8i qu6c gia.

He s6 chuy6n d6i Atlas sau db duqc i p dung cho GNI

clja met nu&. GNI thu d u p tinh the0 d61a My duqc chia cho d i n s6 6 th6i d i h gifia clja nirn g in nhi t

trong ba nirn d s cb d u w GNI trGn d i u ngu6i. Khi cic

9 gii h6i doii chinh thirc duuc xern 18 kh6ng d ing tin c$y hay kh6ng rnang tinh tiGu biJu cho met th6i kjr, thi

met u& tinh khic v$ tf gii h6i doii duqc sir dung trong

cBng thuc Atlas (xern du6i dly).

CBng thlic du6i d i y rn6 t i cich tinh he s6 chuyCn d8i Atlas cho nirn t: v i cich t'hh GNI trGn d i u ngu6i the0 d61a My trong n im t:

trong d b e:, 1i he s6 chuygn d6i Atlas (d6ng b i n t@ tren d61a My) cho nZm t; e, I i tf gi6 h6i doi i trung bmh

(d6ng b in tc tren d61a My) cho n5m t; p, I i he s6 g i im

phi t GNI cho nirn t ; p y la he s6 g i im ph i t SDR tinh the0 d81a My cho nirn t; Y: la GNI the0 phuong phhp Atlas t'hh the0 d61a My trong n i m t; Y, I i GNI hien

h inh (tinh bing d6ng b in te) v i N, l i d i n s6 v i o thbi

di6m g i h nirn t.

Ca'c h t s6 chV& dbi khjc Ngin hing ~ h h gi& d inh gii met cich cb he th6ng t h h thich hap clja t i gii h6i doCi chinh thirc d$ sir dung lirn he s6 chuy6n d8i. Met he s6 chuy6n d6i khic duqc sir dung khi t i gii h6i doii chinh thGc bi coi 19 sai lech Ih so v6i t i gii h6i doii hi31 hie^^ dang i p dung trong cic giao dich ngoai h6i v i hing hoi thuong rnai. T r u h g

hap n iy chi xiy ra v6i met s6 r i t it cic nu& (xern bing

sd lieu so tip tr0r.g Cdc chi s8 phijt tridn thk gi6i 2001). Chc he sh chuyfn d6i khic duuc sil dung trong phuong phip Atlas v i 6 c i c noi khic trong Cic chi s6 phi t t r i h

th6 gi6i 2001 1i cic he s6 chuydn d6i met nirn.

Chiu tr6ch nhiem xubt b k :

TI&N D ~ N H N G H T ~ M Bien tzp: TS. K H U ~ T DW &I SGa b i n in: HOANG m T ~ T Trinh bhy: B~CH L&U Thi6t k6 bia: D U ~ G H ~ N G MAI

In 2500 cu8n, kh6 20,5 x 26,5 crn, tai C6ng ty in v i V5n hoh ph&n - Hi N$i. ~ i i ~ ph6p xuAt bin s6: 62A-1059/CXB-QLXB c ia Cyc ~ u A t bin cAp nghy 6 thhng 8 n5rn 2001.

In xong vh n$p luu chi& t h h g 1 n6m 2002.