Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ii
xøwmsarsegçççb eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCnkm<úCa
raCrdæaPi)alkm<ú<<<<<úCa)aneFVIkarebþCJacitþedaHRsaybBaðaRbCaCn edayEp¥¥kelIkmμviiFIskmμPaB rbs;snññiñiñsITGnþrCatisþIBIRbCaCnnigkarGPivDÆn_EdlRtUv)anerobcMMMeFVIeLIgenATIRkugEKrnaqñaM1994 nig Ep¥kelIesckþIEksRmYlelIkm μviFIenHEdlRtUv)aneFVIeLIgCabnþbnÞab;. GaRs½yehtuenH raCrdæaPi)al km<ú<<<<<úCa TTYlsÁÁÁal;nUvtYnaTId¾sMxan;énesvasuxPaBbnþBUC karbgálkçN³[®sþImanlT§PaBkñúgkarsMerc citþnana tamry³PaBesμ IKñakñúgkarTTYl)annUvkarGb;rMnigtYnaTIenAkñúgsßab½nsaFarN³ nigtamry³kar pSarP¢ab;KñarvagPaBRkIRknigkMeNInRbCaCnelOn.
1 TidæPaBTUeTAénkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© km<úCaenAEtCaRbeTsmYykñúgcMeNamRbeTsEdlRkCageKenAkñúgtMbn;GasuIGaeKñy_ . lT§PaB
TTYl)annUvkarEfrkSasuxPaB nigkarGb;rMkMritbzmnigmFümsikSaEdlRbkbedayKuNPaBl¥¥ sMrab; RkumRbCaCnRkIRk PaKeRcInenACnbT sßitenAkñúgkMritTabCaxøaMg. lT§PaBsþÜcesþIgkñúgkarpþþl;esva sMxan;²sMrab;suxPaBkumar KWCaktþamYykñúgcMeNamktþaCaeRcIn EdlrYmcMENkeFVI[GRtamrNPaB rbs;kumarnig GRtamrNPaBrbs;mþaymankMritx<s; . ebIKittamkarEfrkSasuxPaBbnþBUC tMrUvkar viFIBnüarkMeNItnig esvaBnüarkMeNItmYycMnYnFM minRtUv)aneqøIytb.
2 sßanPaBRbCasa®sþnigplb:HBal;rbs;vacMeBaHkarGPivDÆn_ enAkñúgcMeNamRbCaCatiGas‘an elIkElgEtRbeTsLavecj bc©úb,nñ km<úCamanGRtakMeNIn
RbCaCnx<s;CageK ¬2/49°¦. TnÞwmnwgenH km<úCa)anqøgkat;karFøak;cuHKYr[kt;sMKal;énlT§PaBpþl; kMeNItcab;taMgBITsvtSqñaM1960. enAcenøaHrvagTsvtSqñaM1980nigcugTsvtSqñaM1990 CamFüm cMnYnkUnEdl®sþImñak;)anbegáIt )anfycuHBI 6mk4nak;.
km<úCaRtUv)ankt;sMKal;edaylkçN³dUcxageRkam³ • GRtax<s;énmrNPaBmata • GRtax<s;énmrNPaBTark nig
• GRtax<s;énmrNPaBkumarGayueRkamR)aMqñaM
kñúgcMeNam®sþIR)aMnak;kñúgv½ybnþBUC ¬14-49qñaM¦ man®sþImñak;søab;edaysarkarmanépÞeBaHb¤ bBaðaepSg²EdlBak;B½n§nwgkarmanépÞeBaH . GRtamrNPaBTarknigkumarGayueRkamR)aMqñaM sßitkñúg
iii
kMritmYyEdleFVI[mankarRBYy)armÖ. kñúgcMeNamTark10nak; manTarkmñak;søab;munGayumYyqñaM ehIybnÞab;BIenH kñúgcMeNamkumar8nak; mankumarmñak;søab;enAkñúgcenøaHGayuBImYyqñaMdl;R)aMqñaM. tYelxcugeRkayenH manTMnak;TMngy:agCitsñiT§CamYynwgkMritx<s;énkgVHGaharUbtßßmÖ nigkgVHmIRkUsar-CatienAkñúgcMeNamkumarTaMgLay EdlRtUv)anvas;EvgeTAtamkRmiténPaBRkin Tm¶n;minRKb;eFobnwg km<s; Tm¶n;minRKb;eFobnwgGayu nigkRmiténkgVHCatiEdk .
enAkñúgGtItkal km<úCa)anCYbRbTHnwgkareFVIbMlas;TIkñúgRsuknigGnþrCati EdlCalT§pl éns®gÁam karRbQmmuxdak;KñaedayGMeBIhigSa nigGesßrPaBneya)ay . kareFVIbMlas;TIkñúgeBl sBVéf¶enH GacmanlkçN³viC¢manCag edayvaeFVI[manTMnak;TMngrvagshKmn_CnbT nigesdækic©Edl eRbIrUbiyvtßúenAtMbn;TIRkug k¾dUcCavaeFVI[manTMnak;TMngrvagkalanuvtþPaBeRcInCagmun nigPaBRbesIr CagmunénRKYsarCnpøas;bþÚrTIlMenA . eTaHbIy:agdUecñHkþI kareFVIbMlas;TIecjBItMbn;CnbT GaceFVI[man karxatbg;nUvFnFansgÁmnigFnFanmnusSenAkñúgshKmn_ nignaMeTAdl;vdþd¾GaRkk;mYyénplitPaB TabenACnbT.
kñúgcMeNamRbCaCnkm<úCaTaMgGs; kumarnigyuvCnRsUbyksmamaRtmYyy:agFM ehIyeyag tamCMerOnqñaM1998 Cag40°énRbCaCnkm<úCa manGayueRkam15qñaM. sßanPaBenHtMrUv[mankar vinieyaKeRcIneTAelIkarGb;rMkMritbzmnigmFümsikSa k¾dUcCaeTAelIsuxPaBbnþBUCrbs;yuvCn. bBaða EdlritEtmansar³sMxan;CagenHeTotenaH KWkarKitKUrdl;karrIkraldaléneraKhIuv¼CMgWeGds_. enA GasuI km<úCaenAEtCaRbeTsmYy EdlTTYlrgeRKaHxøaMgCageKedayeraKhIuv¼CMgWeGds__ edaymanGRta eRbv:aLg; 2/6° naeBlbc©úb,nñ eTaHbIkm<úCa)anTTYleCaKC½ykñúgkareFVI[xøÜnkøayCaRbeTsTIbI Edl )anTb;sáat;karrIkraldaléneraKhIuv¼CMgWeGds_k¾eday.
kMeNInRbCaCnnigrcnasm<½n§rbs;RbCaCn kMNt;elIRbePTnigTMhMénesvasuxPaBnigGb;rM Edl RtUvkar. kMeNIny:agelOnénRbCaCnmYyEdlmancMNIGaharminRKb;RKan;nigminFn;nwgCm¶W begáIny:ag xøaMgnUvbnÞúkeTAelIRbB½n§suxaPi)al. RbB½n§suxaPi)alsaFarN³rbs;km<úCa K μanlT§PaBrYceRsceTA ehIykñúgkarbMeBjtMrUvkarrbs;RbCaCn dUcEdlGacbBa¢ak;)antamry³kMritx<s;énPaBEdlgayeFVI [søab;edaysarCm¶W mrNPaB niglT§PaBpþl;kMeNIt. GVIEdleyIIgRtUvkarenaHKW karpþl;karEfTaM suxPaBEdlRtUv)aneFVI[RbesIreLIgsMrab;RbCaCnnaeBlbc©úb,nñ rYmmanesvasuxPaBbnþBUC Edl nwgGaceFVI[RbesIreLIgnUvsßanPaBsuxPaBTUeTAnigkMritCIvPaBrs;enAénRbCaCnsMrab;eBlbc©úb,nñ nig eBlGnaKt.
iv
\LÚvenH km<úCaminmanFnFanmnusSnighirBaØvtßúRKb;RKan; edIm,IbMeBjtMrUvkarelIkarGb;rM rbs;RbCaCnenAeLIy. ninñakarbc©úb,nñénkMeNInRbCaCnnigrcnasm<½n§rbs;RbCaCn eFVI[ekIneLIgnUv tMrUvkarelIkarGb;rMTaMgenAkMritbzmsikSa mFümsikSa nig]tþmsikSa.
rhUtmkTl;eBlenH RbB½n§Gb;rMRtUv)ankt;sMKal;edaylkçN³dUcxageRkam ³ • kgVHmeFüa)ayGb;rMnana nigkgVHRKU • kareTAcUlerontamfñak;mankMritTab edaysarcm¶ayq¶aynigPaBRkIRk nig
• karcuHeQμaHcUleronrbs;ekμgRsImankMritTab
kareqøIytbeTAnwgtMrUvkarelIkarGb;rMrbs;ek μgRbusnigek μgRsI Edl)anekItrhUtmkTl;sBV éf¶enH TamTar[mankarbegáInnUvvinieyaKeTAelIkarbegáItfñak;eron nigkarbNþúHbNþalRKU.l. kMeNIn RbCaCnelOnEdlbnþmanteTAeTot nwgeFVI[mankarekIneLIgy:agxøaMgéntMrUvkareTAelIvis½yGb;rMmYy EdlkMBugEtCYbkarlM)akrYcCaeRsceTAehIy.
kMeNInRbCaCnelOn k¾Gacnwgmanplb:HBal;GviC¢maneTAelIbrisßanpgEdr. ksikm μenAEtCa vis½ymYyEdlRsUbykkargareRcInCageKenAkm<úCa GaRs½yehtuenH kMeNInRbCaCnnwgmanplb:H Bal;edaypÞal;eTAelIbrisßan. ebIKittam»kaskargar kMeNInRbCaCnelOn mann½yfa manmnusS CaeRcInEfmeTot EdlEsVgrkR)ak;cMNUlnigkargarenAkñúgeBlGnaKt. kMeNInenAkñúgkmøaMgkargar EbbenH nwgGaceFVI[mankarekIneLIgKYr[kt;sMKal;mYyenAkñúgvis½yksikmμsMrab;ciBa©wmxøÜnÉg Edl nwgminrYmcMENkdl;kMeNInesdækic©nigkarGPivDÆn_RbkbedaycirPaB.
CaTUeTA rdæaPi)alTTYlsÁal;faGRtakMeNInRbCaCnx<s;EdlbnþmanteTAeTot nwgGacbegáIt karlM)akxøaMg enAkñúgkarGnuvtþn_kmμviFIsMrab;karkat;bnßyPaBRkIRk nigsMrab;karGPivDÆn_esdækic©Rbkb edaycirPaB. CamYyKñaenH bBaðaGaTiPaBEdlBak;B½n§CamYynwgRbCaCn RtUv)ankMNt;sMrab;karBRgwg karxitxMRbwgERbgkñúgkarGPivDÆn_ ³
• kMeNInRbCaCnx<s; • lT§PaBpþl;kMeNItx<s; • mrNPaBx<s; • karrIkraldaléneraKhIuv¼CMgWeGds_ • kareFVIbMlas;bþÚrTIlMenAkñúgTMhMFMM ninñakar nigsmasPaBmYyEdlraraMgdMeNIrkarénkar
GPivDÆn_
v
• GtulüPaBenAkñúgrcnasm<½n§GayunigePT
• cMnYnénGñkRkIRkeRcIn EdlCaplvi)akmYyénPaBgayrgeRKaHEpñkRbCasa®sþ • kMritTabénkarGPivDÆn_FnFanmnusS • vismPaBeynD½r nig
• sm<aFRbCaCneTAelIFnFanFmμCati
3 karRbwgERbgrbs;raCrdæaPi)alkñúgkaredaHRsaybBaðaRbCaCn tamry³EpnkaryuT§sa®sþénvis½ysuxaPi)al 2002-2007 rbs;RksYgsuxaPi)al raCrdæa-
Pi)al)anTTYlsÁal;fakm μviFIBnüarkMeNItCaeKalneya)aycMbgmYYy edIm,IkarBarsuxPaBmþaynig Tark EdleTIbnwgekIt nigedIm,Ibnßyel,ÓnkMeNInRbCaCn. eKalneya)aymYysþIBIkarBnüarkMeNIt RtUv)anerobcMeLIgnigRtUv)anGnum½tykenAkñúgqñaM1994 ehIyeKalneya)aymYyeTotsþIBImatuPaB K μaneRKaHfñak; RtUv)anerobcMeLIgnigRtUv)anGnum½tykenAkñúgqñaM1997. elIsBIenHeTot Epnkar GPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©5qñaMelIkTI2 TTYlsÁal;falT§PaBpþl;kMeNItx<s;eFVI[b:HBal;dl;suxPaB nigGaharUbtßmÖrbs;mþaynigkUn.
cMeBaHbBaðahIuv¼eGds_ raCrdæaPi)al)anbegáIteLIgnUvGaCJaFrCatiRbyuT§nigCm¶WeGds_ EdledIr tYnaTIsMrbsMrYlmYyenAkñúgkareqøIytbeTAnwgkarrIkraldalénCm¶WenH. cMeBaHbBaðasmaPaBeynD½r nigkarbgálkçN³[®sþImanlT§PaBkñúgkarsMerccitþnana raCrdæaPi)al)anERbkøayrdæelxaFikardæan kic©karnarI [køayeTACaRksYgkic©karnarInigGtItyuT§Cn.
4 eKalkarN_ eKaledA nigTisedAéneKalneya)aysMrab;RbCaCn tamry³eKalneya)ayenH raCrdæaPi)alsUmeFVIkarbBa¢ak;Cafμ ImþgeTotGMBIkarTTYlsÁal; nig
karKaMRTcMeBaHsiT§irbs;KUsVamIPriyanigbuKÁlTaMgGs; [mansiT§iCamUldæankñúgkarsMerccitþedayesrInig edayTTYlxusRtUvelIcMnYnkUnnigkarBnüarkMeNIt nig[manlT§PaBTTYl)annUvBt’man karGb;rM esva nigmeFüa)ayedIm,IeFVIkargarenH.
5 viFankareKalneya)ay eKalneya)ayCatisMrab;;RbCaCnkMNt;nUvviFankareKalneya)ay edIm,I³
vi
• KaMRTdl;KUsVamIPriyanigbuKÁlmñak;²[eFVIkarsMerccitþedayesrI nigedayTTYlxusRtUvelI cMnYnkUnnigkarBnüarkMeNIt ehIy[TTYl)annUv Bt’man karGb;rM esvakmμnana nigmeFüa )ay edIm,IGnuvtþkarsMerccitþxagelI
• kat;bnßyGRtax<s;énlT§PaBpþl;kMeNItnigbegáInkareRbIR)as;esvaBnüarkMeNIt
• kat;bnßyGRtaénPaBmanCm¶WEdleFVI[søab; nigGRtamrNPaBrbs;Tark kumar nigmþay • kat;bnßyplb:HBal;CaGviC¢manénkarpøas;bþÚrTIlMenABICnbTmkTIRkug • CMruj[mansmPaB nig smFm’eynD½r nigelIkMBs;karGPivDÆn_FnFanmnusS • lubbM)at;plb:HBal;énsm<aFRbCaCneTAelIbrisßannigFnFanFmμCati • BRgwgbEnßmeToteTAelIkarTb;sáat; karrIkraldalénhIuv¼eGds_ nig
• bBa©ÚlGefrRbCaCneTAkñúgeKalneya)ayesdækic© nigsgÁmkic© Epnkarnigkm μviFInanaenA RKb;kMritTaMgGs;.
6 karerobcMsßab½nsMrab;karGnuvtþn_ nig karBinitütamdaneKalneya)ayCati sMrab;RbCaCn bBaðaRbCaCnGacRtUv)anedaHRsay luHRtaEtmanskm μPaBrYmKñarvagsßab½nnana. edayman
kic©shkarBIsgÁmsIuvilnigEpñkÉkCn raCrdæaPi)alfñak;kNþalnigfñak;mUldæanmankarTTYlxusRtUv cMeBaHkarGnuvtþn_eKalneya)ayenHtamrebobmYyEdlmanRbsiT§PaB.
bnÞab;BIkarGnum½telIeKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn EpnkarskmμPaBmYyEdlehAfa yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnnwgRtUv)anerobcMeLIg. eKaledATaMgLayényuT§sa®sþenHnwgsIusgVak;Kña CamYynwgTisedACaGaTiPaB Edl)anelIkeLIgenAkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©5qñaMelIkTI2 yuT§sa®sþCatikat;bnßyPaBRkIRk nigr)aykarN_sþIBIeKaledAGPivDÆn_shsSvtSrbs;km<úCa.
vii
matika GarmÖkfa ......................................................................................................................................... i xøwmsarsegçççb ............................................................................................................................... ii
matika ........................................................................................................... …………………..vii
sTÞanuRkm .................................................................................................................................... ix
esckþIepþIm ..................................................................................................................................... 1
1 karBinitüeLIgvijénkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© .................................................. 2
2 sßanPaBRbCasa®sþ nigplb:HBal;cMeBaHkarGPivDÆn_ ............................................ 6
2>1 karBinitüeLIgvijénninñakarRbCasa®sþ ........................................................................... 7
2>1>1 lT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaB ...................................................................................... 7
2>1>2 karpøas;bþÚrTIlMenA nignKrUbnIykmμ ................................................................................. 8
2>1>3 rcnasm<½n§Gayu ............................................................................................................. 10
2>1>4 emeraKhIuv¼CMgWeGds_ .................................................................................................... 11
2>2 GnþrTMnak;TMngrvagRbCaCn nigkarGPivDÆn_ .............................................................. 12
2>2>1 kMeNInRbCaCn nig karGPivDÆn_esdækic© ........................................................................ 12
2>2>2 RbCaCn GaharRKb;RKan; nigsßanPaBGaharUbtßmÖ ............................................................ 12
2>2>3 kMeNInRbCaCn nigesvasuxPaB .................................................................................... 14
2>2>4 kMeNInRbCaCn nigkarGb;rM ............................................................................................ 14
2>2>5 RbCaCn nigbrisßan ...................................................................................................... 15
2>2>6 RbCaCn nigkargar ....................................................................................................... 16
2>2>7 RbCaCn nig ehdæarcnasm<½n§ ¬RbB½n§KmnaKmn_saFarN³ karpÁt;pÁg;Twk nig GKÁisnI¦ ..... 17
2>3 bBaðaKnøwHrbs;RbCaCn .................................................................................................... 18
3 kic©xitxMRbwgERbgedaHRsaybBaðaRbCaCnrbs;raCrdæaPi)al ................................... 19
3>1 EklMGkarRbmUlTinñn½y nigkarbNþúHbNþal .............................................................. 19
3>2 kat;bnßylT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaB ................................................................. 19
3>3 kmμviFIsMrab;yuvCn nigmnusScas; .............................................................................. 21
viii
3>4 karRbyuT§RbqaMgnwgemeraKhIuvnigCMgWeGds_ ................................................................ 22
3>5 elIkkMBs;smPaBeynD½r .............................................................................................. 23
4 eKalkar eKaledA nigTisedAéneKalneya)aysMrab;RbCaCn ........................ 24
4>1 eKalkarENnaM ................................................................................................................ 24
4>2 eKaledA ........................................................................................................................... 25
4>3 TisedA .............................................................................................................................. 25
5 viFankaréneKalneya)ay ............................................................................................ 26
5>1 KaMRTdl;KUsVamIPriyanigbuKÁlmñak;²[eFVIkarsMerccitþedayesrI nigedayTTYl xusRtUvelIcMnYnkUnnigkarBnüarkMeNIt ehIy[TTYl)annUv Bt’man karGb;rM esvakmμnana nigmeFüa)ay edIm,IGnuvtþkarsMerccitþxagelI .................................. 26
5>2 kat;bnßyPaBmanCMgW nigmrNPaBrbs;Tark kumar nigmata ................................... 27
5>3 kat;bnßyplb:HBal;CaGviC¢manénkarpøas;bþÚrTIlMenArvagCnbTnigTIRkug ............... 27
5>4 elIkkMBs;smPaB nigsmFm’eynD½r nigkarGPivDÆn_FnFanmnusS ....................... 28
5>5 kat;bnßyplb:HBal;énsm<aFRbCaCneTAelIbrisßan nig FnFanFm μCati ................ 28
5>6 BRgwgbEnßmeTotnUvkarTb;sáat;karvilRtLb;eRkayvijénkarrIkraldalén emeraKhIuvnigCMgWeGds_ .................................................................................................. 29
5>7 bBa©ÚlGefrRbCaCneTAkñúgeKalneya)ayesdækic©-sgÁmkic©enARKb;kMritTaMgGs; énEpnkarnigkmμviFI ........................................................................................................ 30
6 karerobcMsßab½nsMrab;karGnuvtþn_ nigkarBinitütamdaneKalneya)ayCati sMrab;RbCaCn ................................................................................................................ 31
6>1 karerobcMsßab½n sMrab;karGnuvtþn_eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn ...................... 31
6>2 karerobcMsßab½nsMrab;BinitütamdankarGnuvtþn_eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn .. 33
ix
sTÞanuRkm
Acute Respiratory Infection (ARI) CMgWdegðImRsYcRsalAdult Reproductive Health (ARH): suxPaBbnþBUCmnusSeBjv½y Age-Specific Fertility Rate (ASFR) GRtalT§PaBpþl;kMeNIttamRkúmGayuCak;lak;Anti-natal munsMralkUnAsian South East Association Nation (ASEAN)
smaKmRbCaCatienAGasIuGaeKñy_
Asia-Pacific Population Conference 2002 (APPC)
snñisiTGasIu)a:sIuhVIksþIBIRbCaCnqñaM2002
Cambodia Demographic and Health Survey (CDHS)
karGegát RbCasa®sþnigsuxPaBkm<úCa
Cambodia Millennium Development Goals Report (CMDGR)
r)aykarN_eKaledAGPivDÆn_shsvtSenAkm<úCa
Cambodia Nutrition Investment Plan (CNIP) EpnkarvinieyaKGaharUbtßmÖenAkm<úCa Convention of Elimination all form of Discrimination against Women (CEDAW)
GnusBaØasþIBIkarlubbM)at;ral;TMrg;erIseGIgRbqaMg nwg®sþI
Fertility lT§PaBpþl;kMeNItHealth Sector Strategic Plan (HSSP) EpnkaryuT§saRsþvis½ysuxaPi)al Indonesia Demographic and Health Survey (IDHS)
GegátRbCasa®sþnigsuxPaB\NÐÚensIu
Infant mortality mrNPaBkumarInformation, Education and Communication (IEC)
Bt’man karGb;rM nigTMnak;TMng
Inter Agency Technical Working Group/ Population and Development Policy (IATWG/PDP)
Rkumkargarbec©keTsGnþrsßab½n¼eKalneya)ay RbCaCnnigkarGPivDÆn_
International Conference on Population and Development (ICPD)
snñisiTGnþrCatisþIBIRbCaCnnigkarGPivDÆn_
Millennium Development Goals (MDG) eKaledAGPivDÆn_shsvtS Ministry of Education, Youth and Sports (MOEYS):
RksYgGb;rM yuvCn nigkILa
Ministry of Planning (MOP) RksYgEpnkarMinistry of Social Affairs, Labour, Vocational Training and Rehabilitation (MoSALVY)
RksYgsgÁmkic© kargar bNþuúHbNþalviC¢aCIv³ nig yuvnItism,Ta
x
Ministry of Women's and Veteran Affairs (MWVA)
RksYgkic©karnarI nig GtItyuT§Cn
Mobility EdlGaceFVIclnaBIkEnøgmYyeTAkEnøgmYyeTotMortality mrNPaBNational AIDS Authority (NAA) GaC£aFrCatiRbyuT§nwgCMgWeGds_ National Centre for HIV/AIDS, Dermatology and STDs (NCHADS)
mCÄmNÐlCatiRbyuT§nwgCMgWeGds_ CMgWesIEs,k
nigCMgWkameraK National Committee for Population and Development (NCPD)
KN³kmμaFikarCatiRbCaCnnigkarGPivDÆn_
National Institute of Statistics (NIS) viC¢asßanCatisßitiNational Population Policy (NPP) eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn National Population Strategy (NPS) yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn National Poverty Reduction Strategy (NPRS)
yuT§sa®sþCatikat;bnßyPaBRkIRk
National Reproductive Health Programme (NRHP)
km μviFICatisþIGMBIsuxPaBbnþBUC
National Safe Motherhood Policy (NSMP) eKalneya)ayCatisMrab;suvtßiPaBmata Population Analysis Unit (PAU) GgÁPaBviPaKRbCaCnPopulation and development Policy Support Team (PDPST)
RkumKaMRTeKalneya)ayGPivDÆn_RbCaCn
Reproductive Health (RH) suxPaBbnþBUCRoyal Government of Cambodia (RGC) raCrdæaPi)alkm<úCaRoyal University of Phnom Penh (RUPP) saklviTüal½yPUminÞPñMeBj Second Five Year Socio-Economic Development Plan (SEDPII)
EpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© 5 qñaMelIkTIBIr
Sexual Transmission Disease (STD) CMgWqøgkameraKepSg²Total Fertility Rate (TFR) GRtalT§PaBpþl;kMeNItsrub Tuberculosis (TB) CMgWrebgUnder-five Mortality mrNPaBkumarGayueRkam 5 qñaM United Nation Population Fund (UNFPA) mUlniFishRbCaCatisMrab;RbCaCn United Nations Education Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
GgÁkarGb;rM viTüasa®sþ nigvb,Fm’ énshRbCaCati
Via-a-via eRbobeFobnwg
1
esckþIepþIm
kñúgqñaM1991 bnÞab;BIs®gÁamsIuvilCagBIrTsvtS nigkarRcbUkRcbl;enAkñúgRbeTsEdlbNþal [mankarxUcxaty:agxøaMg km<úCa)ancab;epþImkarksagrcnasm<½n§neya)aysgÁmkic© nigesdækic©rbs; xøÜneLIgvij. karksageLIgvijrYmman karxitxMRbwgERbgbegáIt[manKMnitpþÜcepþIm[mansnþiPaB nig karpSHpSarCati karsþareLIgvijnUvtMélvb,Fm’buraNnigsgÁm karbegáItsßab½n nigkarpþÜcepþImbegáIt k,Ünc,ab;. lT§plénkic©xitxMRbwgERbgrYmKña )aneFVI[mankarsþareLIgvijnUv esßrPaBneya)ay nigkarBRgwgeLIgvijnUvsßab½nRbCaFibetyü. RbeTskm<úCa)anTTYlmkvijnUvkarTTYlsÁal;BIGnþr-CatinigGasn³eBjsiT§ikñúgshKmn_GnþrCati dUc)anbgðajedaykar)ancUlCasmaCikpøÚvkarrbs;km<úCa eTAkñúgshKmn_Gas‘ankñúgExemsaqñaM1999. TMnak;TMngCamYyRbeTsCitxagRtUv)aneFVI[RbesIreLIg Cabnþ bnÞab; sgÁmsIuvilnigGgÁkareRkArdæaPi)alk¾)anyl;c,as; nig)ancUlrYmkñúg skm μPaBGPivDÆn_.
karrIkcMerInEdlkm<úCasMerc)an KWedaysarEtkarxitxMRbwgERbgmYycMnYnkñúgkarGPivDÆn_esdæ-kic©-sgÁmkic©kñúgry³eBl10-15qñaMknøgmk. manktþamYycMnYn)anCYysMrYldl;karGPivDÆn_ cMENk ÉktþamYycMnYnepSgeTot)anedIrtYCa]bs½KÁ. karebþCJacitþrbs;raCrdæaPi)alnigdMeNIrkarEkTMrg;KYbpSM CamYykar]btßmÖBIGnþrCati )anCYydl;karxitxMRbwgERbgGPivDÆn_rbs;RbeTsCati. cMENkÉktþa RbCasaRsþmYycMnYn BiessGRtax<s;énkMeNInRbCaCn lT§PaBpþl;kMeNItx<s; nigmrNPaBx<s; RtUv )ankMNt;Ca]bs½KÁcMbgénkarGPivDÆn_ nigkarkat;bnßyPaBRkIRk ¬RksYgEpnkar 2002¦.
ÉksareRkamcMNgeCIgfa {eq<aHeTArkyuT§saRsþsþIBIRbCaCnnigkarGPivDÆn_mYyenAkm<úCa} Edl)ane)aHBum<pSayedayRksYgEpnkar ¬2002¦ pþl;karBinitüeLIgvijmYyénbBaðaKnøwHrbs; RbCaCn EdlRtUvedaHRsayedIm,IFana[)anqab;nUvsmPaB nignirnþrPaBénkarGPivDÆn_esdækic©. na eBlknøgmk raCrdæaPi)al)andak;ecjnUvviFankarCMerIsedIm,IedaHRsaynUvbBaðaRbCaCn b:uEnþviFankar xøHmanplb:HBal;edaymankMriteTAelIkarGPivDÆn_. dUecñHehIycaM)ac;RtUvmaneKalneya)ayCati sMrab;RbCaCnmYyTUlMTUlaysIuCMerA dUcEdl)anpþl;Gnusasn_edayEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© 5qñaMelIkTI2 rbs;raCrdæaPi)alkm<úCa2001-2005 EdleFVIya:gNa[bBaðaTaMgLayEdlBak;Bn§½ eTAnwgRbCaCnGacRtUv)anedaHRsaykñúgrebobsMrbsMrYlmYy. TaMgGs;enHnwgpþ;l;viPaKTaneq<aHeTArk karsMerceKaledAényuT§saRsþCatisMrab;karkat;bnßyPaBRkIRk 2003-2005 nigeKaledAGPivDÆn_ shsSvtS.
2
1 karBinitüeLIgvijénkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©
taragTI1 pþl;karsegçbmYyénsUcnakrGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©bc©úb,nñenAkm<úCa. eTaHbI mankareCOnelOnxøH b:uEnþkm<úCaenAEtsßitenACaRbeTsRkIRkmYykñúgtMbn;GasIuGaeKñy_. ]TahrN_ kñúgsnÞsSn_GPivDÆn_mnusSeK)aneFVIcMNat;fñak;km<úCaenAeRkamRbeTs\NÐanigPUmaEtbnþuic. karxitxM RbwgERbgTaMgLayrbs;raCrdæaPi)aledIm,IelIkTwkcitþdl;karpþÜcepþImKMnitrbs;EpñkÉkCn KWbnþpþl; karelIkTwkcitþcaM)ac;nana BRgIksmtßPaBénFnFanmnusSnigbegáItehdæarcnasm½<n§mUldæan ¬pøÚv GKÁisnI FnFanTwk Twks¥atsMrab;briePaK ¦.l.
vinieyaKÉkCnRtUv)antMrg;Tiseq<aHeTAEpñk]sSahkm μ nigEpñkesvakmμkñúgtMbn;TIRkug. bEnßm elIenHEpñkGaCIvkmμtUctac (informal sector) shRKasFuntUc BaNiC¢kmμ nigskmμPaBesvakm μ RtUv)anBRgIkya:gxøaMgkøa. kñúgEpñksgÁmkic© ]TahrN_ Gb;rM nigsuxaPi)almankarrIkcMerInCaviC¢man.
taragTI 1km<úCa³ sUcnakresdækic©-sgÁmkic©Edl)aneRCIserIs
sUcnakr tMélplitplkñúgRsuksrub ¬plitplkñúgRsuksMrab;mnusSmñak;²¦ 2001 ¬duløa¦ 259GRtakMeNInRbcaMqñaMénplitplkñúgRsuksrub 1999-2000 ¬°¦ 5/0cMENkénplitplkñúgRsuksrubEbgEcktamEpñk ¬°¦
ksikm μ 37/6]sSahkm μ 23/5esvakm μ 35/0
kargarEbgEcktamEpñk/ 2000 ¬°¦ksikm μ 73/7]sSahkm μ 8/4esvakm μ 17/9
RbCaCn ¬CMerOnqñaM 1998¦ 11>437>656kMeNInRbCaCnRbcaMqñaM 1998 ¬°¦ 2/49RbCaCnkñúgtMbn;CnbT 1998 ¬°¦ 84/3
3
cMNat;fñak;kñúgsnÞsSn_GPivDÆn_mnusS qñaM2000 130én 174snÞsSn_GPivDÆn_mnusS qñaM 2000 0/543karcuHeQμaHcUleronenAbzmsikSa 1998 ¬Ca °éncMnYnRbCaCnGayu 6 - 11qñaM ¦ 78/0karcuHeQμaHcUleronenAmFümsikSa 1998 ¬Ca° éncMnYnRbCaCnGayu 12-17 qñaM¦ 14/0GRtaGkçrCnv½ycMNas; qñaM 1998 71/0GRtamrNPaBrbs;Tark 1995-2000 ¬kñúgcMnYn 1/000nak; kMeNIt¦ 95/0smamaRtmrNPaBrbs;mata 1994-2000 ¬kñúgcMnYn 100/000kMeNIt¦ 437/0Gayukalrs;enAnaqñaM 1998 ¬qñaM ¦ 54/0kumarGayueRkam5qñaM xVHTm¶n; naqñaM 1998 ¬°¦ 40/0karTTYl)ankareRbIR)as;Twks¥atsMrab;briePaK naqñaM 1998 ¬°¦ 29/0RbCaCnrs;enAeRkambnÞat;PaBRkIRk naqñaM1997 nig 1999 ¬°¦ 36/0kgVHGaharUbtßmÖedayxVHfamBlRbUetGIun 2000 ¬°¦énkumarGayu BI 6ExeTA 59Ex 45/0snÞsSn_GPivDÆn_eynDr½naqñaM 1998 0/537KMlatrvagGnkçrCnRbus nig RsI ¬CMerOnqañM 1998¦ ¬°¦ 28/3cMnYnmnusSeFobnigevC¢bNÐitmñak; 1998 6>808cMnYnmnusSeFobnigPñak;garsuxaPi)al 1998 598RbPB³ RkumRbwkSaGPivDÆn_sgÁmkic© yuT§sa®sþCatikat;bnßyPaBRkIRk qñaM 2003-2005 PñMeBj/ km<úCa 2002 RBHraCaNacRkkm<úCa EpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© 5qñaMelIkTI2 2001-2005 PñMeBj/ km<úCa 2002 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro GegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa viC¢asßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa1998 lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa
RksYgsuxaPi)al naykdæanEpnkar nig Bt’mansuxPaB/ ÉksarsMrab;dak;CUnRkumBieRKaHeyabl; PñMeBj/ km<úCa 1999
karxVHxatEpñkesdækic© nigPaBGn;fyEpñksuxaPi)albgðajBICIvitsMrab;RbCaCnPaKeRcIn. PaBxusKñarvagTIRkugnigCnbT)anekItmaneLIgkñúgCYrénsUcnakrsgÁmkic© CamYyKñaenHPaBRkIRk nig karxVHxat)anekItmanCak;EsþgkñúgtMbn;CnbT Edl85°énRbCaCnrs;enA. kgVHxates,óg PaBmin R)akdRbCaBIkarTTYlFnFanFmμCati nigKuNPaBénkarEfrkSasuxPaB karK μansiT§iGMNacnigK μanesckþI sgÇwm karRtUvsgÁme)aHbg;ecal nigkgVHkarGb;rM TaMgGs;enHKWCaTMhMénPaBRkIRk .
4
karpþl;esvasuxPaBKWmankMritenAkm<úCa ehIysßanPaBsuxPaBrbs;RbCaCnKWTab. PaBxVH xatxøaMgkñúgesvaRKbdNþb;sMrab;suxPaBkumar CaBiesskarcak;fñaMkarBar karTTYl)anedaytictYc nigeRbIR)as;buKÁliksuxaPi)alEdl)anTTYlkarbNþúHbNþalsMrab;karBüa)alCm¶WkumartUc² )aneFVI[ GRtamrN³rbs;Tark nigmatamankMritx<s;dUc)anbgðajCUnkñúgtaragTI1 .
karRKbdNþb;énesvaEfrkSasuxPaBmatasßitenATab EdltYelx)anbgðajfa 55/2° énkar sMralkUn minGnuvtþedaybuKÁliksuxaPi)alEdlmanCMnajeT enaHbNþal[mankgVl;xøaMgmYyénkar EfrkSa1suxPaBkñúgeBlsMralkUn. karmineRbIR)as;viFIBnüarkMeNItsMrab;EpnkarRKYsar k¾mankMrit ehIyeyageTAelIkarGegátsuxPaB nigRbCasaRsþenAkm<úCaqñaM20002 32/6°énRsþI Edlerobkar bc©úb,nñ min)aneRbIR)as;viFIBnüarkMeNItsMrab;EpnkarRKYsareT. ktþaTaMgenHnaMeTArkkarmanépÞeBaH mintamcMNg; kMritx<s;énGRtalT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaBrbs;mata .
tMbn;PUmisa®sþxøHenAminTan;)anTTYlGnþraKmn_RbkbedayRbsiT§PaB cMNayEdlCYydl; karkat;bnßyCMgWqøgEdlGackarBar)an ¬dUcCaCMgWRKuncaj; rebg RKunQam¦ nigGRtasøab;rbs;va . RbBn§½suxaPi)almYyEdlmandMeNIrkarl¥edaymanmnÞIreBTüGacpþl;esvase®gÁaHbnÞan; minTan;)an begáIteLIgenAeLIy. RbCaCnExμrPaKeRcInmanCMenOtictYceTAelIRbBn§½suxaPi)alsaFarN³nigm®nþI suxaPi)al dUecñHehIyesvasuxPaBmUldæanEdlTTYl)anmankMritTab. RKYsarPaKeRcInTTYlkar BieRKaHCm¶W nigkarBinitüBüa)alCm¶WBIeBTüÉkCn EdlBüa)alsuxPaBedaybg;éfø ehIyRKYsarCn RkIRkPaKeRcIneRbIR)as;Gñkpþl;esvasuxPaBburaNdUcCaq μbburaN¬RKUEx μr¦. tMélénkarEfrkSasuxPaB KWCamUlehtucMbgénkarFøak;xøÜnRk ¬tamry³kar)at;bg;karsikSanig»kassMrab;kargar¦ karCMBak; bMNul nigKμandIFøI ¬bNþalmkBIlk;RTBüsm,tþiedIm,Ira:b;rgéføEfrkSasuxPaB¦. kñúgRKb;meFüa)ay TaMgGs; FnFankñúgEpñksaFarN³EdlGacpþl;esvasuxPaBenAmankMritTabNas; kñúgenaHTunrbs; raCrdæaPi)alRbEhl 10° énkarcMNaysrubsMrab;EpñksuxaPi)al TunBIGñkpþl;CMnYy 20° nigviPaK TanBIRKYsar 70° edIm,Ib®gÁb;3. smtßPaB nigvtþmanrbs;buKÁliksuxaPi)alEdlenAmankMrit
1 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/ TMB½r 141
2 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/
TMB½r 106 3 RkumRbwkSaGPivDÆn_sgÁmkic© 2002 { yuT§saRsþkat;bnßyPaBRkIRkCati 2003-2005 }
5
KWCabBaðamYy CaBiessenACMuvijtMbn;CnbT. dUcvis½yepSgeTotEdrkMritTabénR)ak;ebovtSrbs; buKÁlik ¬15 eTA 30 duløakñúgmYyEx¦)ankMNt;RbsiT§PaBénkarpþl;esvasuxPaB .
eTaHbIkm<úCa)aneFVI[mankarrIkcMerInya:gxøaMgkñúgkarBRgIkkarGb;rMmUldæank¾eday k¾KuNPaB nigkarRKb;dNþb;sßitCaEpñksMxan;BIrénkgVl; . mYyvijeTotenARKb;kMritTaMgGs;énkarGb;rM ek μgRsI nig kumarTaMgBIrePTBIRKYsarRkIRkbMputenAEtbnþmin)ancUleron . cMeBaHehtukarN_enH ]bs½KÁcMbg rYmman karxVHxatsalaeron nigbnÞb;eron xVHxatRKU sMPar³sMrab;beRgon nigkgVHKuNPaBénbuKÁlik sikSa. mü:ageTotRKYsarnigshKmn_PaKeRcIn CYbkarlM)akkñúgkarbg;éføkarsikSaenAbzmsikSa edayehtufa raCrdæaPi)alpþl;viPaKTan)anRbEhl 15 eTA 20° éncMNayGb;rMsrubenAbzm sikSa. karsikSaKWéføNas;sMrab;RKYsarPaKeRcIn ehIyek μgRsInigkumarCMTg; TaMgBIrePT cg;eFVIkargar CaCageTAsalaeron. sßanPaBGb;rMénRbCaCnminRtUv)anelIkTwkcitþEdr edayehtufakarcuHeQ μaHcUl eronenAmFümsikSasMrab;RbCaCnGayu 12-17qñaM mancMnYnsrubEt 14° ¬sUmemIltaragTI1¦. kMritGb;rM Edl)anbB©ab;edayGkçrCnGayucab;BI 25qñaM eLIgeTAbgðajfamanKMlatFMsem,Imrvag ePTTaMgBIr. Cag 66°énRsþImin)anbBa©b;karsikSaenAbzmsikSaeT cMENkbursman 49°4. ktþaEdlraraMgdMeNIr karcuHeQ μaHcUleron nigkarsMerckarGb;rMénkumarrYmman PaBRkIRkrbs;«Bukmþay «BukmþayxVHkarGb;rM tRmUvkarkumaredIm,ITTYltYnaTImYykñúgkarrkcMNUleGayRKYsar KuNPaBénkar beRgonminl¥ cm¶ay pøÚveTAsalaeron nigkarpøas;bþÚrTIlMenArbs;RKYsar5.
vismPaBeynD½r)anbgðajkñúgCYrénsUcnakrsgÁmkic©. fVIebItamRbéBNIRsþIkm<úCa TTYl)annUv sßanPaBsgÁmmYyx<s;CagRsþIkñúgRbeTsGasIuk¾eday b:uEnþtamBitsßanPaBesdækic©-sgÁmkic©xusKñaBI TMenomRbéBNI. Cak;EsþgRsþIEx μrBMusUvTTYl)annUvkarGb;rM nigkargarmankMéreT. RsþIPaKeRcInrgeRKaH BIkarxVHxat b¤PaBminGacrk)anénesvasuxPaBbnþBUC nigsMralkUn. RsþIrgeRKaHpgEdrBIkMritx<s;én GMeBIhigSaelIragkay6. sßanPaBTabénRsþIkm<úCaeFobnigburs)aneFVI[mankarb:HBal;CaGviC¢manmYy elIsUcnakrsgÁmkic©esÞIrEtTaMgGs;. karGPivDÆn_sMrab;CatiTaMgmUl taMgBIkMritRKYsar eTAdl;sßab½nrdæ x<s;bMput nwgRtUvCYb]bs½KÁ ebIsinNaek μgRsInig®sþIBMuman»kasedIm,IsMercnUvskþanuBleBjrbs;xøÜn. 4 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa 1999/ TMB½r xii 5 RksYgEpnkar karvaytMélPaBRkIRkenAkm<úCa PñMeBj/ km<úCa 1999³ TMB½r 37-49 6 viC¢asßanCatisßiti GKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/ TMB½r
229-247
6
2 sßanPaBRbCasa®sþ nigplb:HBal;cMeBaHkarGPivDÆn_
rcnasm<½n§RbCaCnkm<úCabgðajBIplb:HBal;énrbbEx μrRkhmrvagqñaM1975 nig 1979 kñúg ry³eBlenaHmrNPaBKWmankMritx<s;BiesscMeBaHburs ehIylT§PaBpþl;kMeNItk¾)anfycuH. eRkay eBlCMelaH bnÞúHkMeNInTark)anekIteLIgedaybegáItsmamaRtd¾FMénRbCaCnGayu 20qñaM b¤eRkam 20qñaM dUc)anbgðajkñúgBIr:amIt Gayu-ePTxageRkam. dUc)anbgðajkñúgtarag1 km<úCamanRbCaCn srub 11/4lannak; eyageTAtamCMerOnqñaM1998. eK)aneFVIcMeNal faRbCaCnnwgekIneLIgBIr dgrhUtdl; 20/3lannak;enAqñaM20217. km<úCamanGRtakMeNInRbCaCnmFümRbcaMqñaM 2/49 °8 müa:geTotkarBinitüeLIgvijmYYyBIkareFVIcMeNalRbCaCn Edl)aneFVIeLIgeRkayCMerOnbgðajBIkMeNIn mYyminxøaMgeBk. kMeNInRbCaCnenAkm<úCaenAEtmankMritx<s;CageKkñúgcMeNamRbCaCatiGas‘anelIk ElgEtRbeTsLav .
BIr:amItGayu-ePT km<úCaqñaM 19981
RbPB³ viC¢asßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCaqñaM 1998/ lT§plcugeRkayénCMerOn/ PñMeBj/ km<úCa 1999
kMNt;sMKal;³ r)arBIr:amIdénRkumGayu 0-4qñaM )aneyageTAelIlT§plCMerOnRbCaCnqñaM1998minTan;EksMrYl EdlCa lT§pl)anmkBIkarrab;cMnYnminGs;
7 viC¢asßanCatisßiti {cMeNalRbCaCn 2001-2020} viPaKlT§plCMerOnRbCaCn/ r)aykarN_TI6 PñMeBj/ km<úCa 2000a 8 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa 1999/ TMB½r9
PaKry
Rbus RsI
PaKry
7
2>1 karBinitüeLIgvijénninñakarRbCasa®sþ 2>1>1 lT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaB km<úCamanbTBiesaFn_kñúgkarfycuHy:ageRcInénlT§PaBpþl;kMeNIt kñúgry³eBl4TsvtSknøg mk rvagqñaM1984-1988 nig 1994-1998 km<úCa)ankat;bnßyGRtalT§PaBpþl;kMeNItBIkUn 6 eTA4nak;kñúgRsþImñak;9. müa:geTot ninñakarenHminekItmandUcKñakñúgtMbn;TaMgGs;énRbeTseT. TIRkug PñMeBj)ansMerckarfycuHmYyya:gxøaMgkñúglT§PaBpþl;kMeNItEdlenABak;kNþalTsvtS qñaM1980 bgðajnUvlT§PaBpþl;kMeNItmYyes μ Inwg4/5. TIRkugPñMeBj)anQandl;kMritlT§PaBpþl;kMeNItmYy esμ InwgkMritkUn 2/1nak;kñúgRsþImñak;. kñúgextþepSgeTotsMrab;ry³eBl qñaM1994-1998 lT§PaBpþl; kMeNIt)anRtUvsßitenAkMritkUn 4nak; kñúgRsIþmñak;.
km<úCamanGRtamrNPaBrbs;mata Tark nigkumarGayueRkam 5qñaMx<s;. GRtasøab;BIkumar PaBRtUv)ankMNt;dUcteTA ³
• mrNPaBeBleTIbsMral (Neonatal mortality)³ RbU)ab‘ÍlITIénkarsøab;enAkñúgGayueRkam mYyEx
• mrNPaBeRkayeBlsMral (Postnatal mortality)³ RbU)ab‘ÍlITIénkarsøab;enAcenøaHGayuExTI1 énCivit nigéf¶TI1énxYbkMeNIt
• mrNPaBrbs;Tark³ RbU)ab‘ÍlITIénkarsøab;cenøaHkarekIt nigéf¶TI1énxYbkMeNIt • mrNPaBkumar³ RbU)ab‘ÍlITIénkarsøab;cenøaHGayu 1qñaM nig 5qñaM • mrNPaBeRkamGayu5qñaM³ RbU)ab‘ÍlITIénkarsøab;cenøaHkarekItnigéf¶TI5énxYbkMeNIt
®sþImñak;kñúgcMeNam®sþIkm<úCa5nak;kñúgv½ybnþBUC¬14-49¦Edl)ansøab;kñúgry³eBl 7qñaMmunqñaM 2000 KWsøab;edaysarkarmanépÞeBaH b¤edaysarehtunanaTak;TinnigkarmanépÞeBaH. smamaRt mrNPaBrbs;matasMrab;ry³eBlBIqñaM1994-2000 KW 437nak; kñúg 100>000kMeNIt10. GRta mrNPaBrbs;Tark nigkumarGayueRkam5qñaM KWeFVI[xVl;xVay. esÞIrEtmYykñúgcMeNam 10Tarkmin Gacrs;enArhUtdl;xYbkMeNItTI1 rbs;eKpg ¬Tarksøab;95nak;kñúg 1>000kMeNIt¦. mrNPaB
9 RksYgEpnkar¼GgÁPaBviPaKRbCaCn {r)aykarN_viPaKsþIBIlT§PaBpþl;kMeNItnigEpnkarRKYsar{ PñMeBj/ km<úCa 2003 10 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/ TMB½r
116
8
kumarGayueRkam 5qñaMKW 125nak; kñúg 1>000 kMeNIt11. bEnßmelIesaknadkm μ EdlbuKÁl)an qøgkat;GRtamrNPaBTarknigkumarx<s; GacnaMeTArkkarekIneLIgmYykñúglT§PaBpþl;kMeNItedaysar KUsVamIPriyanwgxitxMeFVIya:gNa [mankUneRcIn edIm,IFanafaGacenArs;xøHrhUtdl;eBjv½y. CMgWraKrUs CMgWrlakpøÚvdegðImRsYc nigCMgWEdlGackarBar)anedayeRbIvak;sauMgCamUlehtueFVI[Bak;kNþalénkumar GayueRkam 5qñaMsøab;. Cag10qñaMknøgmk mrNPaBrbs;Tarknigkumar)anekIneLIgvij. karsøab; eBleTIbsMral)anbnþicEdl)an)a:n;sμanbc©úb,nñKW 58nak; kñúg1>000kMeNIt KW)anekIneLIgbegáIt )anCaEpñkFMmYy ¬61°¦ énmrNPaBrbs;Tark ehIyCaGaTiPaBmYysMxan;EdlRtUvedaHRsay .
eyageTAtamkarGegátRbCasa®sþnigsuxPaBqñaM2000 sUcnakrTaMgGs;énmrNPaBeRkam Gayu5qñaM )anekIneLIgkñúgTsvtSqñaM 1990. ]TahrN_kñúgqñaM 1988 mrNPaBrbs;TarkKW 79nak; nig kñúgqñaM 1998 KW 95nak; kñúg 1>000kMeNIt. mrNPaBrbs;kumarGayueRkam5qñaM )anekIneLIgBI 115nak; eTA 124nak; kñúgry³eBldUcKñμa. KYrKUsbBa¢ak;famrNPaBeRkaysMral (Postnatal
mortality) )anekIneLIgBI 35 eTA 58nak; pÞúyeTAvijmrNPaBeBleTIbsMralkUnrYc )anfycuHBI 44 eTA 37nak; kñúgry³eBldUcKña12 EdlenHCaEbbEpnminRbRktImYy EdlRtUvkarkaresIubGegátnig RsavRCav.
2>1>2 karpøas;bþÚrTIlMenA nignKrUbnIykmμ tamry³lT§plCMerOnqñaM1998 RbCaCnkm<úCa 3/6 lannak; b¤ 31/5° RtUv)ancat;Tukfa
CaCnpøas;TIlMenAenAkñúgCIvitrbs;BYkeK ehIyCnpøas;bþÚrTIlMenAenHRtUv)anrab;enAkEnøgmYyxusBIkEnøg EdlBYkeK)anekIt. Cag 40°énGñkbMlas;TIlMenAkñúgRsuk )anmktaMglMenAkEnøgEdleKcuHsMPas_ taMgBI 10 eTA 19qñaMmunéf¶CMerOnqñaM1998mkemø:H. PaKeRcInénbMlas;TIlMenAenH KWeFVIeLIgBItMbn; CnbT eTAtMbn;CnbT ¬64/2°¦. karpøas;bþÚrTIlMenATaMgRKYsar ¬rYmbBa©ÚlTaMgkarerobkar¦ man smamaRtFMCageK ¬50/2°¦ kñúgcMeNamkarpøas;bþÚrTIlMenATaMgGs; kñúgeBlCamYyKñaenaHkarpøas;bþÚr TIlMenAedaymUlehturkkargareFVImansmamaRtFMCageKTIBIr ¬22/6°¦13. PaKeRcInénGñkpøas;bþÚr TIlMenAecjBItMbn;CnbT KWbursv½yek μg. dUcenAkñúgbNþaRbeTsEdlmankarGPivDÆn_tictYcepSgeTot 11 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/ TMB½r
121-123 12 viC¢asßanCatisßitiGKÁnaykdæansuxaPi)al ORC Macro karGegátRbCasa®sþnigsuxPaBenAkm<úCa2000 PñMeBj/ km<úCa/ TMB½r
121 13
viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa/ 1999/ TMB½r 22-25
9
Edr ktþadéTeTot Edlman\T§iBlelIkarpøas;bþÚrTIlMenArYmman sMBaFénRbCaCneTAelIdIFøI karvini- eyaKtictYc eTAelIvis½yksikmμ kar)at;bg;kmμsiT§idIFøI edaysarPaBRkIRknigbBaðaepSg²eTot.
karpøas;bþÚrTIlMenA BMu)anP¢ab;CamYylkçN³viC¢man b¤GviC¢mandl;sgÁmeT. eTaHCadUecñHkþI bMlas;bþÚrTIlMenAenH man\T§iBldl;ninñakarRbCasa®sþ nigDINamicRbCaCn. Ca]TahrN_ karpøas;bþÚr TIlMenArbs;bursv½yek μgminTan;erobkarehIysßitkñúgGayukMBugeFVIkar GacbNþal[manGtulüPaB ePTenAtMbn;CnbT EdlGacman\T§iBleTAelIsmamaRténlT§PaBrbs;®sþIv½yekμgenACnbT kñúgkar EsVgrkédKUrerobGaBah_BiBah_. karpøas;bþÚrTIlMenAEdlmanlkçN³RTg;RTayFMrbs;burs k¾Gac rYmcMENkeFVI[Ebk)ak;cMNgGaBah_BiBah_EdlmanrYmmkehIy nigBnüardl;karksagCaRKYsarf μ I. dUecñH karpøas;bþÚrTIlMenAGacbnßylT§PaBpþl;kMeNItenAtMbn;CnbT nigGackat;bnßysMBaFRbCaCn eTAelIdIFøI. kñúgkrNIBiessenARbeTskm<úCa eKGacsegáteXIjfa kñúgry³eBlb:unμanqñaMfμ I²knøgeTA enH karpøas;bþÚrTIlMenArbs;narIv½yek μgecjBItMbn;CnbTeTAtMbn;TIRkugmankarekIneLIg ¬CaBiesseTA eFVIkarenAkñúgeragcRkkat;edr¦. bEnßmelIenHeTAeTot Cnpøas;bþÚrTIlMenA CaBiesscMeBaHGñkEdl)an bþÚrTIlMenAcUleTAkñúgtMbn;TIRkug GacepJIR)ak;eTA[RKYsarrbs;eKenAtMbn;CnbT pþl;R)ak;EdlGacbegáIn plitPaBksikmμ ehIynigCaTUeTAbegáInkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©. kñúgcMNucmYyepSgeTot Cn pøas;bþÚrTIlMenAGackøayCabNþajTak;Tgy:agsMxan;rvagshKmn_CnbTnigesdækic©rUbiyvtßúenATIRkug. eTaHCadUecñHkþI bMlas;bþÚrTIlMenAecjBItMbn;CnbT k¾GacbNþal[)at;bg;FnFanmnusS nigsgÁmkñúg shKmn_Edr EdlGacbg¥ak;lT§PaBénkarGPivDÆn_ . karpøas;bþÚrTIlMenA GacnaMeTArkxYb\tQb;Qr mYyénplitPaBTabenAtMbn;CnbT .
Ep¥ktamCMerOnqñaM1998 15/7°énRbCaCnTaMgGs; rs;enAkñúgtMbn;TIRkug14. karekIneLIg y:agqab;rh½s énRbCaCnenAtMbn;TIRkugkñúgRbeTskm<úCaEdlbNþalmkBIkarpøas;bþÚrTIlMenA TMngCa eFVI[bNþabBaðaEdlmanrYcmkehIy EdlTak;TgeTAnwgkarekIneLIgy:agqab;rh½sénkartaMgTIlMenA beNþaHGasnñnigminRsbc,ab;kan;EtmanlkçN³F¶n;F¶rEfmeTot. rYmbBa©ÚlCamYynwgkarxVHxatehdæa-rcnasm<½n§rUbvnþ½ dUcCaRbBn½§pÁt;pÁg;Twks¥at RbBn§½bgðÚrTwks¥úynigpøÚvfñl; karekIneLIgénkartaMgTI lMenAK μanreboberobry begáIt[manbriyakasmYyEdlbgálkçN³gayRsYldl;karrIkraldalCMgW b¤ karbegáIt[manGKÁIP½y GMeBIhigSa nigbBaðaepSg²eTot. edaysarfa km<úCaCaRbeTsmYykñúgcMeNam bNþaRbeTsEdlmanGRtaCMgWeGds_x<s;CageKenAkñúgTVIbGasIu karpøas;bþÚrTIlMenAnwgCas<ancMlgkar 14 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa/ 1999/ TMBr½ 22
10
rIkraldalénCMgWenHBItMbn;TIRkugeTACnbT. mü:ageTot mCÄdæankNþaléntMbn;TIRkugenAkm<úCaBMuman lT§PaBRKb;RKan;kñúgkarpÁt;pÁg;esvaGb;rM suxaPi)al nigKmnaKmn_ dl;tMrUvkarEdlmankarekIneLIg enHeT. eTaHCay:agNak¾eday kMeNInenAkñúgtMbn;TIRkugEdlbNþalmkBIkarpøas;TIlMenA GacCacMNuc l¥kñúgkarRTRTg;karGPivDÆn_esdækic©enAtMbn;TIRkug edIm,Ibnþpþl;nUvFnFanBlkmμcaM)ac;.
cMNucd¾sMxan;EdlepþatkarykcitþTukdak;eTAelIkarpøas;bþÚrTIlMenAenHKW CalT§plEdlepþIm ecjBIRbCaCnEsVgrkkalanuvtþPaB edIm,IeFVI[kMritCIvPaBmanlkçN³RbesIreLIg ehIyTnÞwmKña enaHEdr manbBaðaCaeRcInEdlTak;TgCamYyEdlmanlkçN³tulüPaB KWPaKeRcInénclnapøas;bþÚrenH man\T§iBlviC¢maneTAelIkarGPivDÆn_ EdlkñúgenaHplRbeyaCn_TaMgenHekItmancMeBaHGñkpøas;bþÚrTIlM enAmñak;² nigeFVI[ekIneLIgnUvesdækic©kñúgRbeTs. RbeTskm<úCa)anqøgkat;y:ageRcInTaMgkarpøas;bþÚr TIlMenAkñúgRsuk nigeRkARbeTstaMgBIqñaM1970mk b:uEnþPaKeRcInénbMlas;bþÚrTIlMenAenHbNþalmk BIs®gÁam karRbQmmuxnwgGMeBIhigSa nigGesßrPaBneya)ay. CaFmμta bMlas;bþÚrTIlMenAenHBMuman karTak;TgeTAnwgkareFVI[RbesIreLIgnUvkalanuvtþPaBsMrab;buKÁlmñak;² nigRKYsarrbs;BYkeKehIyk¾ K μankarTak;TgCamYynwgkarGPivDÆn_esdækic©Edr b:uEnþvaTak;TgeTAnwgkar)at;bg; karb:HTgÁic karrMxan nigkarGs;sgÇwmrbs;buKÁlnigRKYsarTaMgenaH. bBaðaenH)anekIteLIg eTAelIsßab½nshKmn_RbéBNI RTg;RTayFM EdlshkarCYyKñaeTAvijeTAmkkñúgPUmiCaeRcInEdl)an)at;bg;RbCaCn nigmanRbCaCn eRcInelIslb; ¬RksYgEpnkar 2002¦. viFankaréneKalneya)ay ¬nigGMeBIhigSa¦ EdlbgçM[ RbCaCneFIVkarpøas;bþÚrTIlMenA EdlCakic©xitxMRbwgERbgeFVIkarGPivDÆn_rbs;km<úCaenAkñúgeBlfμ I²knøg eTAenH caM)ac;RtUvEteFVIkarsikSa.
2>1>3 rcnasm<½n§Gayu RbCaCnkm<úCamansmamaRtFMCakumar nigmnusSv½yCMTg;. RbCaCnPaKeRcInmanv½yek μg.
tamry³CMerOnqñaM1998 RbCaCn42/8° manGayueRkam 15qñaM ehIy18/2° manGayuBI 6 eTAdl;11qñaM15. sßanPaBenHTamTar[mankarvinieyaK[)aneRcInkñúgEpñkGb;rMkMritbzmsikSa nig mFümsikSa k¾dUcCasuxPaBbnþBUCrbs;mnusSv½yCMTg;. smamaRtd¾FMénkumar nigmnusSv½yCMTg;enH Gacbnßyel,ÓnkarGPivDÆn_esdækic© nigbnþ[mankarvinieyaKkMritTabkñúgEpñkGb;rM nigsuxaPi)al EdlGacnaMeTArkkarekIneLIgnUvmnusSv½yCMTg;EdlK μanlkçN³sm,tþiRKb;RKan; nigplitPaBtictYc enAeBlGnaKt. 15 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa/ 1999/ TMB½r 12-13
11
tamry³CMerOnqñaM1998 mnusSv½ycMNas; ¬GayuBI60qñaMeLIgeTA¦ manRbmaN 5/2° ¬4/6° kñúgcMeNamburs nig5/9° kñúgcMeNamRsþI¦. smamaRtenH RtUv)aneFVIcMeNalfa nwgekIneLIgdl; 5/8° kñúgcMnYnsrub ¬5/6° cMeBaHburs nig6/9°cMeBaH®sþI¦ kñúgqñaM201616. edaysarEtman karfycuHnUvlT§PaBpþl;kMeNIt karmanGayuEvgCagmun nigkarpøas;bþÚrTIlMenAecjBItMbn;CnbTrbs; mnusSv½yCMTg;edIm,IEsVgrkkargareFVITaMgenH nwgmanmnusSv½yCMTg;tictYcEdlrs;enACnbT edIm,IemIl EfrkSa«BukmþayEdlmanGayuEvg. PaKeRcInénmnusSv½ycMNas; nwgmankarTTYlxusRtUvEfrkSa ecAkMRBaeday«Bukmþayrbs;kumarTaMgenaHsøab;edaysar emeraKhuIv¼CMgWeGds_ b¤edaysarkarpøas;bþÚr TIlMenArbs;«Bukmþayrbs;eK. enAeBlxagmuxnwgmankarekIneLIgnUvcMnYnmnusSv½ycMNas; ®sþIenAlIv b¤®sþIemm:ay EdlgayrgeRKaHedaysarkare)aHbg;ecal KμankarpÁt;pÁg;esdækic©BIRKYsarnigsgÁm.
2>1>4 emeraKhIuv¼CMgWeGds_ emeraKhIuvRtUv)aneFVIeraKvinicä½yelIkdMbUgenAqñaM1991 . emeraKhIuv¼CMgWeGds_ )anrIkraldal
y:agqab;rh½skñúgcMeNamRbCaCnEdl[eQ μaHfaCa {RkumhanIP½y (Risk groups)} eTaHbICaGRta eRb:v:aLg;énemeraKhIuv)anfycuHy:agqab;rh½sBI 3/3° b¤ 171>000 nak;enAqñaM1997 mkRtwm 2/6° b¤ 157>500nak; kñúgqñaM200217k¾eday. km<úCaenAEtCaRbeTsmYyEdlrg\T§iBleRcInCag eKenATVIbGasIu EdlmanRbCaCnCag 78>000nak;rYcehIy)ansøab;edaysaremeraK hIuv¼CMgWeGds_. kareFVIcMeNalsßitibBa¢ak;fa kumarGayueRkam10qñaM 7>000nak; køayCaekμgkMRBa edaysarCMgWenH ehIycMnYnenHnwgekIneLIgdl; 48>000nak;enAqñaM2003. karCH\T§iBleTAelImnusSv½ycMNas;k¾man lkçN³KYr[RBYy)armÖEdr edaykar)at;bg;R)ak;snSMkñúgCIvitrbs;Kat;edIm,IcMNaykñúgkarEfrkSanig Büa)alkUnEdlrgeRKaHedaysaremeraKhIuv¼CMgWeGds_ ehIyBYkKat;Canic©CakalCaGñkTIT½lRk nig RtUveKe)aHbg;ecal ehIykare)aHbg;ecalenHGacpÞúkCamYynUvkarTTYlxusRtUvEfrkSaecAkMRBa.
cMNayhirBaØvtßúeTAelIkarrIkraldalénemeraKhIuv¼CMgWeGds_mankMritx<s; RbEhl 24/7landuløa GaemrikenAqñaM1999 ¬1/6landuløaCacMNayedaypÞal; nig 23/1landuløa CacMNayRbeyal¦. fVIebIman\T§iBldUcxagelIk¾eday RbeTskm<úCa)ansMerceCaKC½yy:agsMxan;kñúgkarRbyuT§RbqaMgnwg karrIkraldalénemeraKhIuv¼CMgWeGds_ tamry³karbBa©ÚleKalneya)ayeRbIR)as;eRsamGnam½y
16 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa/ 1999/TMB½r 11-13 17 mCÄmNÐlCatiRbyuT§nwgCMgWeGds_ esIrEs,k nigCMgWkameraK {r)aykarN_sþIBIkarRtYtBinitüemeraKhIuv 2002/
eqøIytbnwgkarviPaKkarrIkraldal emeraKhIuv¼CMgWeGds_ enAkm<úCa} PñMeBj km<úCa/ 2002
12
100°. RbeTskm<úCaCaRbeTsTIbIKt;kñúgBiPBelak Edl)aneFVI[ninñakarrbs;eRbv:aLg;emeraKhIuv mankarfycuH nig)anrkSa[karfycuHénGRtaeRbv:aLg;emeraKhIuvenHmanesßrPaBkñúgkMrit sUnü.
2>2 GnþrTMnak;TMngrvagRbCaCn nigkarGPivDÆn_
2>2>1 kMeNInRbCaCn nig karGPivDÆn_esdækic© TMnak;TMngrvagkMeNInRbCaCn nigkarGPivDÆn_esdækic©RtUv)ansikSay:agTUlMTUlay. Psþútag
Edl)anBIkarsikSanana bgðajfa³ ¬k¦ kMeNInRbCaCnGacman\T§iBlviC¢manb¤GviC¢man b¤K μan\T§iBl eTAelIkMeNInesdækic© edayGaRs½yeTAnwgcritlkçN³esdækic©-sgÁmkic©énRbeTsmYy nig ¬x¦ kMeNInRbCaCnBMuman\T§iBlRKbdNþb;eTAelI)atuPUtsgÁmepSgeToteT.
manPsþútagEdlbgðajfa kMeNInRbCaCnqab;rh½sman\T§iBlGviC¢manenAkñúgRbeTskMBug GPivDÆn_CaeRcIn. CamYynwgkgVHxatehdæarcnasm<½n§ PaBmankMriténsmtßPaBplit PaBK μankargareFVI nigPaBmankargareFVImineBjelj karpÁt;pÁg;esvakm μsuxaPi)alnigGb;rMminsmRsbeTAnwgtMrUvkar nig GRtakMeNInRbCaCnqab;rh½s GacraraMgdl;GRtakMeNInesdækic©. ]TahrN_ ebIKittamkMriténkar GPivDÆn_bec©kviC¢a cMNaykñúgkarbegáItkargarmYyenAkñúgRbeTskMBugGPivDÆn_naeBlbc©úb,nñ mankMrit eRcIndgx<s;CagkarcMNayenARbeTsGPivDÆn_naedImstvtSmun.
enAkm<úCa bBaðaKnøwHEdlelcecjBIkMeNInRbCaCnqab;rh½s KWfaeFVI[mankarlM)akxøaMgCag munkñúgkarbegáInR)ak;cMNUlkñúgmnusSmñak; nigkarkat;bnßyPaBRkIRk edayehtufa erogral;mnusSmñak; EdlekIneLIg TamTar[mankargareFVI nigkarvinieyaKeTAelIsalaeron mnÞIreBTü eRKÓgbrikçaeRbI-R)as; nigdIFøI. bBaðaBak;B½n§mYy KWfaetIRtUveFVIkaredaHRsayplb:HBal;EdlmankMritepSg²Kñaén kMeNInRbCaCnqab;rh½seTAelIRkumRbCaCnCak;lak;y:agdUcemþc. 2>2>2 RbCaCn GaharRKb;RKan; nigsßanPaBGaharUbtßmÖ
GaharUbtßmÖl¥KWCamUldæanEdleFVI[kumarGaceronsURt nigGPivDÆxøÜneTACamnusSmansuxPaB l¥ nigmanplitPaBx<s;. sßanPaBGaharUbtßmÖl¥CYykat;bnßyCMgWEdlbNþal[søab; nigGRtamrN-PaB ehIymansar³sMxan;cMeBaHkarkat;bnßyPaBRkIRk nigkarGPivDÆn_esdækic©. km<úCamaneRbva:Lg; x<s;énkgVHGaharUbtßmÖ nigkgVHmIRkUsarCatiCaBiesskñúgcMeNamRsþI nigkumarGayumuncUleron. kgVH GaharUbtßmÖbegáInnUvmrNPaBEdlbNþalmkBIemeraKmYycMnYn ehIyGacnaMmknUvGRtax<s;énmrN-
13
PaBkumar. elIsBIenHeTot kgVHGaharUbtßmÖKWmanTMnak;TMngKñaya:gCitsñiTeTAnwgCMgWRKuncaj; CMgW degðImRsYcRsal emeraKhIuv nigCMgWrebg EdlCabBaðasuxPaBsaFarN³d¾F¶n;F¶renAkm<úCa.
taragTI2 bgðajGMBIsUcnakrmYycMnYnénsßanPaBGaharUbtßmÖrbs;kumar nigRsþI. sUcnakr TaMgenaH Ep¥kelITinñn½yGMBIkMBs; TMgn; nigGayu. cMeBaHkarBiBN’naGMBIsUcnakrTaMgenH sUmGan GegátRbCasaRsþnigsuxPaBkm<úCaqñaM2000 ¬viC¢asßanCatisßiti DGH, ORC Macro, 2001 TMB½r 172-74¦. taragbgðajya:gc,as;GMBIsßanPaBTn;exSayénGaharUbtßmÖrbs;kumarkm<úCa. ]TahrN_ 44/6° mankMBs;TabeFobnwgGayuebIEp¥keTAelIsnÞsSn_sþg;dar. sßanPaBGaharUbtßmÖrbs;RsþIenA GayubnþBUCKWmanPaBTn;exSayEdlmanCagBak;kNaþlmanCMgWxVHQamRkhm ¬57/8°¦.
tarag 2 bgðajGMBICMerIssUcnakrmYycMnYnGMBIsßanPaBGaharUbtßmÖrbs;kumar nigRsþI .
tarag 2 ³ sßanPaBGaharUbtßmÖrbs;kumarnig®sþI sUcnakr PaKry
kumarGayueRkam 5qñaM
Rkin 44/6 TMgn;minRKb;eFobnwgkMBs; 15/0 TMgn;minRKb;eFobnwgGayu 45/2 eRbva:Lg;énkarxVHCatiEdkeFVI[esøksøaMg 63/4 RsþIGayuBI 15-49 kgVHfamBlCaRbcaM 20/7 eRbva:Lg;énkarxVHQamRkhm 57/8 RbPB³ viC¢asßanCatisßiti GKÁnaykdæansuxPaBTUeTA GegátRbCasaRsþnigsuxPaB qñaM2000 PñMeBj km<úCa 2001
sßanPaBGaharUbtßmÖTabRtUv)ancak;b¤senAkñúgsßanPaBCak;Esþg énesdækic©-sgÁmkic©km<úCa EdlPaBRkIRkmanenARKb;TIkEnøg ehIyGaharUbtßmÖminRtUv)anFanasMrab;RbCaCnPaKeRcIn. b:uEnþ eyageTAtambTBiesaFn_rbs;RbeTsEdlmankarGPivDÆn_Tab RKYsarEdlmankUneRcInTTYlrgkar lM)akeRcInBIbBaðaGaharUbtßmÖCagRKYsarEdlmankUntic. dUcKñaenHEdr enAkMritfñak;ma:RkUkMeNIn RbCaCnx<s;GaceFVI[sßanPaBGsnþisuxes,ógkan;EtF¶n;F¶r dUecñHehIyeFVI[sßanPaBGaharUbtßmÖrbs; RbCaCnkan;EtGaRkk;.
14
2>2>3 kMeNInRbCaCn nigesvasuxPaB kMeNInRbCaCn nigrcnasm<½n§RbCaCnkMNt;nUvRbePT nigkMriténesvasuxPaBEdlRtUvkar.
TnÞwmnwgenH karEklMGkarpþl;karEfTaMsuxPaB GaceFVI[RbesIreLIgnUvsßanPaBsuxPaBrbs;RbCaCn EdlPaBRbesIrénsuxPaBGackat;bnßynUvtMrUvkaresvasuxPaBk¾dUcCakarkat;bnßyPaBRkIRk. kMeNIn RbCaCnkan;EtelOnCaBiesscMeBaHRbCaCn EdlmansuxPaBgayQWnigxVHGaharUbtßmÖGacbegáInnUv bnÞúkd¾F¶n;eTAelIvis½ysuxaPi)al. lT§PaBpþl;kMeNItx<s;mann½yfa mancMnYnRsþIEdlmanépÞeBaH d¾eRcInEdlRtUvkaresvasuxPaBsmRsbkñúgkMLúgeBlmunkMeNIt eBlsMral nigeRkayeBlsMral. bnÞab;mkeTot karekIneLIgnUvcMnYnTark nigkumarGacbEnßmeTAelItMrUvkard¾eRcInénesva EfTaMsuxPaB kumar.
RbB½n§suxPaBsaFarN³enAkm<úCaKWminGaceqøIytb)anrYcCaeRsc eTAehIynUvesckþIRtUvkar rbs;RbCaCn edaymanRbCaCnCaeRcInbEgVreTArkesvaEfTaMsuxPaBBIGñkpþl;karEfTaMsuxPaBÉkCn EdlmantMéléfønigminmankarRtYtBinitü. GRtalT§PaBpþl;kMeNItx<s; GRtaCMgWEdlGacbNþal [søab; nigGRtamrNPaBenAkm<úCaEdl)aneBalxagelIbg¥ak;kic©xitxMRbwgERbgkñúgkarsMerc)annUv sgÁmmYysmPaB yutþiFm’ nigsnþiPaB nigkñúgkarelIkkMBs;CIvPaBrs;enArbs;RbCaCnkm<úCaTaMgGs;. mrNPaBx<s;KWmanTMnak;TMngCamYyPaBmanCMgW EdlGacbNþal[søab;x<s;EdlCakarraMgsÞHdl;kar eFVI[RbesIrnUvKuNPaBénCIvit nigplitPaBBlkmμ. dUecñH karkat;bnßymrNPaBbEnßmeTot Ca BiesscMeBaHmatanigkumarkñúgcMeNamRKYsarRkIRkKWCamUldæanedIm,ITTYleCaKC½yénkic©xitxMRbwgERbg sMedAkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© nigkarkat;bnßyPaBRkIRkenAkm<úCa.
2>2>4 kMeNInRbCaCn nigkarGb;rM karGb;rMKWmansar³sMxan;sMrab;karGPivDÆn_esdækic© nigsgÁménRbeTs ehIyrYmcMENkdl; karEklMGCIvPaBrs;enA nigsuxumalPaBrbs;RbCaCn. km<úCahak;bIdUcCaminmanFnFanmnusS RKb;RKan;Edl)anTTYlkarbNþúHbNþal edIm,IbMeBjtMrUvkarBiessénBlkmμsMrab;esvakmμnigplit km μTMenIb BIeRBaHtMrUvkarkarGb;rMrbs;RbCaCn nigRbeTsCaTUeTAenAminTan;)aneqøIytbenAeLIyeT naeBlbc©úb,nñenH. kMeNInRbCaCn nigrcnasm<½n§RbCaCnbegáInnUvesckþIRtUvkarkarGb;rMenAbzmsikSa mFümsikSa nig]tþmsikSa. Cabc©½y kMeNInRbCaCnbEnßmbnÞúkf μIeToteTAelIvis½yGb;rMEdlkMBug EtmankarlM)ak. lT§PaBTTYl)ankarGb;rMsMrab;RbCaCnPaKeRcInKWenAmankMritedaysarPaBRkIRk.
15
elIsBIenHeTot RbeTskm<úCaxVHxatnUvmUldæansMPar³Gb;rM buKÁlik nigFnFanepSgeTot edaysar vinieyaKsaFarN³mankMritTabenAkñúgvis½yGb;rM18 .
eyagelIcMeNalRbCaCnEdlEp¥kelIkareFVICMerOnqñaM199819 RbCaCnkñúgGayu 6-11qñaM EdlRtUvcUleronenAbfmsikSanwgekInBI 2/2lannak;kñúgqñaM2003 eTA2/8lannak;enAqñaM2020. kMeNInsrubénRbCaCnsMrab;RkumGayu 12-14qñaM EdlRtUvcUleronenAmFümsikSabzmPUmi nwgekIn eLIg 247Ban;nak;kñúgry³eBldUcKña. TIbBa©b;RkumGayu BI 15-17qñaMnwgekIneLIg 237 Ban;nak; enAqñaM202020. eTaHbIGRtacuHeQ μaHeronsßitenAefrk¾edayk¾kMeNInRbCaCnenHnwgenAEtmansMBaF elIRbBn½§Gb;rM. bnÞúkry³eBlxøIsMxan;sMrab;km<úCanwgRtUvBak;B½n§eTAelIkarBRgIkkarGb;rMenAmFümsikSa bzmPUmi. karvinieyaKenHnwgpþl;plcMeNjdl;sgÁmry³eBlEvgBIeRBaHvamansar³sMxan; minRKan; EtsMrab;karGPivDÆn_Cati b:uEnþsMrab;karkat;bnßykMeNInRbCaCnpgEdrtamry³karGb;rMsMrab;RsþI. K μan sgÁmNaGacsgÇwmfaGackat;bnßyPaBRkIRk niglT§PaBpþl;kMeNItedaymineKarBsiT§iTTYlkarGb;rM sMrab;ek μgRsI nigRsþIv½yek μg)aneT.
2>2>5 RbCaCn nigbrisßan RbCaCnnigbrisßanmanTMnak;TMngKñaya:gCitsñiT§. enAeBlcMnYnRbCaCnekIneLIg sMNYreKal neya)ay)anecaTeLIg. ]TahrN_ etIRtUveRbIR)as;FnFanEdlmanRsab;ya:gdUcemþc ¬dInigTwk¦ edIm,IplitcMNIGaharsMrab;TaMgGs;Kña? etIRtUvelIkkMBs;karGPivDÆn_esdækic©RbkbedaycirPaB nigkat;bnßyPaBRkIRkya:gdUcemþcedIm,IeFVI[RKb;²KñaGacmanlT§PaBTTYlTan)an? etIRtUvedaHRsay plvi)akén]sSahkmμcMeBaHmnusS nigbrisßanya:gdUcemþc? karbMpøicbMpøajbrisßan minEmnRKan;Et xatbg;FnFanb:ueNÑaHeT b:uEnþKMramkMEhgcMeBaHktþaRTRTg;karGPivDÆn_mnusSeTotpg.
eK)anbgðaj[eXIjfa kMeNInRbCaCnmanplb:HBal;dl;brisßan nigFnFanFmμCatitamry³ karbegáInplitkmμ nigkMriténkareRbIR)as;. ninñakarbrisßanCaFmμtaman\T§iBlelICIvPaBrs;enA CaBiessenAtMbn;CnbT. brisßanEdlmanPaBricril nigRKb;RKgBMumannirnþrPaBeFVI[plb:HBal;dl; kMeNInRbCaCnkan;EtmanPaBF¶n;F¶reLIg. enAkñññññúgextþCaeRcInenAkm<úCa dMeNIrkarénkarfycuHdIman CICatiKWelcecjya:gc,as; edaysarkarricrilCICatiBiess²EdlbNþal[manTinñplTab. RbePT 18 RkumRbwkSaGPivDÆn_sgÁmkic© yuT§sa®sþCatikat;bnßyPaBRkIRk qñaM 2003-2005 PñMeBj/ km<úCa 2002/ TMB½r 95 19
viC¢asßanCatisßiti {cMeNalRbCaCn 2001-2020} viPaKlT§plCMerOnRbCaCn/ r)aykarN_TI6 PñMeBj/ km<úCa 2000a 20
eK)aneRbIemKuN Boers sMrab;kareFVIGaMgETb:ULasüúgRkumGayusikSaBiessenH.
16
RsUvEdlmanTinñplx<s;GacCMnYsRbePTRsUvkñúgRsuk b:uEnþmanhaniP½yénkar)at;bg;nUvBhuPaB CIvsaRsþksikmμ. elIsBIenHeTAeTot kareRbIR)as;fñaMsMlab;stVl¥itmankarekIneLIg nigkareRbIR)as; minsmRsbénfñaMsMlab;stVl¥it ehIykaksMNl;rbs;vaenAkñúgRbB½n§eGkULÚsIu begáItnUveRKaHfñak;dl; suxPaB. mankarcg¥úlbgðajxøH²fa brimaNRtImankarfycuH nwgkat;bnßybrimaNRtIEdlGacrk)an sMrab;RKYsarenACnbT21 .
b:uEnþKWCakarsMxan;Nas;fa karsikSaEdl)aneFVIeLIgenAkEnøgepSg²eTotbgðajfa KWCakar sMxan;kñúgkarEbgEckxusKñarvag plb:HBal;kMeNInRbCaCneTAelIbrisßan nigplb:HBal;énkareFVI GaCIvkmμhYskMriténFnFanFmμCatiEdlsMedAbMeBjtMrUvkarbreTs. ]TahrN_ mankarkab;éRB eQIIxusc,ab; nigrIkraldalenAGasIu nigGaemrikLaTIn. bBaðaenHbNþal[mankarfycuHnUvFn FanéRBeQI k¾dUcCakarfycuHnUvCICatidI.
2>2>6 RbCaCn nigkargar kMeNInya:gelOnénR)ak;cMNUlnig»kaskargar mansar³sMxan;s®mab;karkat;bnßyPaB
RkIRk. s®mab;R)aMTsvtSxagmux karbegáItkargarRtÚvEtmankRmitx<s;CagGRtakMeNInénkmøaMgBlkmμ edIm,IeCosvagPaBK μankargareFVInigPaBmankargareFVImineBjelj. edayBinitüemIlelIEbbEpn RbCasa®sþenAkm<úCaEdlsMbUreTAedayRbCaCnmanv½yekμg kmøaMgBlkm μnwgekIneLIgya:gelOn. ksikm μ)anTajykmYyPaKFMCageKbg¥s;énkmøaMgBlkmμedayman 75°énRbCaCn EdleFVIkar enAkñúgplitkmμksikm μ. »kaskargarenAkñúgvis½y]sSahkmμnigesvakm μenAmankRmitTabenAeLIy manEt 8°enAkñúgvis½y]sSahkmμ ehIy18°enAkñúgvis½yesvakm μ22. enAcenøaHqñaM1998 nig 2000 GRtakMeNInmFüménkargarenAkñúgvis½yksikmμman 1/6°enAeBlEdlkMeNInénkmøaMg BlkmμenAtMbn;CnbTmankRmitx<s;Cag 3°RbcaMqñaM. eTaHCay:agenHkþI GVIEdlmansar³sMxan; CagenHenaH KWmanEt 15°b:ueNÑaHénRbCaCnkm<úCaEdlmankargareFVIEdleFVIkaredaymanR)ak;QñÜl EdlkñúgenaH 53°enAPñMeBjnig 11°enAtMbn;CnbT. 84°énkmøaMgBlkm μenACnbTCaBlkr ksikm μ. ksikmμKWCakargarFMCageKEtmYyenAtMbn;TIRbCMuCnpgEdr ¬33°énkmøaMgBlkm μenAtMbn; TIRbCMuCn¦. eTaHbICa®sþIk¾dUcCaburseFVIkarenAkñúgkargarCaeRcInxus²KñaenAtMbn;TIRbCMuCnk¾eday®sþI PaKeRcInbMputenAtMbn;TIRbCMuCnRbkbkargarEdlminsUvmanCMnajdUckargarrbs;burseT. kñúgcMeNam
21 RkumRbwkSaGPivDÆn_sgÁmkic© :yuT§saRsþCatikat;bnßyPaBRkIRk 2003-2005 : PñMeBj/ km<úCa 2002/ TMB½r iii 22 viCa¢sßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa 1999/ TMB½r22
17
Blkr®sþIenAtMbn;TIRbCMuCnman39°CaBlkrksikm μ 22°CaBlkr GñkbeRmIesvanigGñklk;dUr ehIy 16°Rbkbkargargay²23.
RbCaCn nigtRmÚvkarkñúgkarbegáItkargarmanTMnak;TMngya:gCitsñiT§CamYyKñ μaeTAvijeTAmk.
GñkTaMgLayNaEdlnwgcUlrYmenAkñúgkmøaMgBlkm μenAkñúgry³eBlRbEhl 15qñaMxagmux)anekItrYc eTAehIy. ehtuenH eTaHbICaGRtakMeNInRbCaCn)anfycuHenAkñúgdMNak;kalenHk¾edayGRtaén kMeNIn kmøaMgBlkm μnwgminmankarfycuHeT ehIysmtßPaBénesdækic©kñúgkarbegáItcMnYnkargarRKb; RKan;ya:gqab;rh½senaH KWmanlkçN³exSay. edIm,IsMerc)annUvtulüPaBrvagkMeNInRbCaCn nig kMeNInénkMlaMgBlkm μnary³eBlyUrGEgVgenaH KWcaM)ac;RtUvmankarvas;EvgsMrab;karkat;bnßykMeNIn RbCaCn BIeBlenHeTA.
enAkm<úCa dg;sIuetRbCaCnmankMritTabenACnbT b:uEnþkarenAEtekIneLIgénRbCaCnya:gqab; enACnbT CalT§plnwgBRgIkvis½yksikmμsMrab;EtciBa©wmCIvit EdlnwgnaMeGaymanPaBRkIRk nig RbeTscuHexSay. GRtakMeNInRbCaCnTab nwgnaMmknUvnirnþrPaBénkarkan;kab;dIenAkñúgRbeTsRbkb edayplitPaB. CamYynigbribTénkarciBa©wmCIvitedayRbB½n§ksikm μ kMeNInya:gqab;rh½sénRbCaCn nwgBMu)anCYydl;karGPivDÆn_esdækic©eLIy.
2>2>7 RbCaCn nig ehdæarcnasm<½n§ ¬RbB½n§KmnaKmn_saFarN³ karpÁt;pÁg;Twk nig GKÁisnI¦ manTMnak;TMngeTAvijeTAmky:agCitsñiT§rvag karGPivDÆn_RbCaCn tMrUvkarnigkarpÁt;pÁg;ehdæa-
rcnasm<½n§saFarN³dUcCa RbB½n§dwkCBa¢ÚnsaFarN³ Twk GKÁisnI. kñúgkrNIEdlmankMeNInRbCaCn y:agqab;rh½s vaKWCakarlM)akbMputsMrab;raCrdæaPi)alkñúgkareqøIytbeTAnwgtMrUvkarekIneLIgénkar pÁt;pÁg;GKÁisnI Twk nigRbB½n§dwkCBa¢ÚnsaFarN³. eTaHbICaenAkñúglkçxNÐEdlesdækic©mankarGPivDÆn_ KYr[kt;sMKal; kMeNInRbCaCnqab;rh½sGachYsBIsmtßPaBrbs;raCrdæaPi)alkñúgkarBRgIkehdæarcna sm<½n§. mYyEpñkFMénRbCaCnkm<úCa minmanlT§PaBTTYl)anTwks¥atnigGnam½y GKÁisnI nigkardwk CBa¢Ún. ]TahrN_ manEt 23/7° énRKYsarCnbTEdlmanlT§PaBTTYl)anTwks¥at. dMeNaH RsaycMeBaHkgVHxatTaMgGs;enAkñúgbribTénkMeNInRbCaCnqab;rh½s nigsßanPaBminGMeNayplén karGPivDÆn_esdækic©enH nwgCYbkarlM)akkan;EtxøaMgeLIg. TnÞwmnwgenH kgVHxatehdærcnasm<½n§Gacman plvi)akEpñkneya)ayy:agF¶n;F¶r. ]TahrN_ kgVHxatpøÚvfñl;nigRbB½n§dwkCBa¢Ún KYbpSMnwgkMeNIn
23 viC¢asßanCatisßiti/ kMlaMgBlkmμ nigkargar/ viPaKlT§plCMerOn/ r)aykarN_TI3/ PñMeBj/ km<úCa/ 2000b/ TMB½r 27
18
RbCaCnqab;rh½s GaceFVI[mankarekIneLIgénshKmn_Éeka EdlGaceFVI[manCMelaHsIuvIledaysar EtPaBminrwgmaMénTMnak;TMngsgÁmnigesdækic©.
GRtakMeNInRbCaCnRbkbedaycirPaB EdlsmRsbeTAnwgkarvinieyaKeTAelIehdæarcnasm<½n§ saFarN³ nwgeFVI[manPaBgayRsYlsMrab;raCrdæaPi)alkñúgkarsMerc)annUveKaledAGPivDÆn_sMxan;² Edl)anelIkeLIgenAkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©elIkTI2 nigyuT§sa®sþCatikat;bnßyPaB RkIRk.
2>3 bBaðaKnøwHrbs;RbCaCn raCrdæaPi)alTTYlsÁal;faGRtakMeNInRbCaCnx<s;EdlbnþmanteTAeTot nwgGacbegáItkarlM)ak
xøaMg enAkñúgkarGnuvtþn_kmμviFIsRmab;karkat;bnßyPaBRkIRk nigsMrab;karGPivDÆn_esdækic© Rbkbeday cirPaB. RbCaCnmancMnYneRcIn mann½yfa RtUvTamTar[mantMrUvkarnUves,ógGahar nigesva saFarN³CaeRcInbEnßmeTot dUcCa Gb;rM nig EfTaMsuxPaB. GRtakMeNInRbCaCnx<s;bnþeq<aHeTArkkar ekIneLIgsmamaRténmnusSv½yek μgsißtenAkñúgbnÞúkeRcIn EdleFVI[raraMgdl;karrIkcMerInesdækic©. kar ekIneLIgy:agqab;rh½sénTIRbCMuCn naM[mankarbMpøicbMpøajbrisßany:agF¶n;F¶r. ehtudUecñHehIy raCrdæaPi)al)ankMNt;nUvbBaðaTMnak;TMngRbCaCnCaGaTiPaBTaMg10 Edlbcñúb,nñb:HBal;dl;kic©xitxM RbwgERbgGPivDÆn_ nigcaM)ac;RtUvedaHRsayRbkbedayRbsiT§PaB³
• kMeNInRbCaCnx<s; • lT§PaBpþl;kMeNItx<s; • mrNPaBx<s; • karrIkraldalénhIuv¼eGds_ • karpøas;bþÚrTIlMenAkñúgTMhM ninñakar nigsmasPaBmYy EdlraraMgdMeNIrkarénkarGPivDÆn_ • GtulüPaBenAkñúgrcnasm<½n§GayunigePT
• cMnYnénGñkRkIRkeRcIn EdlCaplvi)akmYyénPaBgayrgeRKaHEpñkRbCasa®sþ • kMritTabénkarGPivDÆn_FnFanmnusS • vismPaBeynD½r nig
• sm<aFRbCaCneTAelIFnFanFmμCati
19
3 kic©xitxMRbwgERbgedaHRsaybBaðaRbCaCnrbs;raCrdæaPi)al
cab;BIqñaM1993 raCrdæaPi)al)aneFVIkarya:gCitsñiT§CamYyédKUGnþrCati nig)aneFVIeKalkarN_ ENnaMmYycMnYnTak;TgbBaðaRbCaCndUcCa³
3>1 EklMGkarRbmUlTinñn½y nigkarbNþúHbNþal bBaðaRbCaCnBMuRtUv)anbBa©ÚlCak;c,as;enAkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©elIkTI1 qñaM
1996-2000 eRkAEtBIbBa©Úlkar):an;RbmaNTMhMRbCaCn nigkMeNInCamUldæan. kñúgGMLúgTsvtSqñaM 1990 raCrdæaPi)al)aneFVIkarRbmUlTinñn½yKnøwHmYycMnYn énbBaðaRbCaCnedaymanCMnYymUlniFiBI RbeTspþl;CMnYynana CaBiessCMerOnRbCaCnqñaM1998 nigGegátesdækic©-sgÁmkic© qñaM1993-1994 1997 nigqñaM1999 k¾dUcCaGegátRbCasaRsþ nigsuxPaBqñaM2000. munCMerOnRbCaCnqñaM1998 Edl )aneFVIedayviC¢asßanCatisßitiénRksYgEpnkar BMumanGegátRbCasa®sþNamYyRtUv)aneFIVeTcab;taMgBIqñaM 1962 mk. CMerOnRbCaCnenH KWCasmiT§ipld¾RtcHRtcg;rbs;raCrdæaPi)alEdlCYydl;raCrdæaPi)al xøÜnÉg nigédKUGPivDÆn_nanasMrab;erobcMEpnkar nigkmμviFICamUldæan. lT§plénCMerOnnigTinñn½y epSg²eTot pþl;RKwHmYysMrab;karbBa©ÚlktþaRbCaCneTAkñúgEpnkarGPivDÆn_. enATsvtSqñaM1990 smtßPaBrbs;sßab½nRtUv)anBRgwgenARksYgEpnkar nisSit)aneFVIkarbNþúHbNþalBIbBaðaRbCaCnenA saklviTüal½yPUminÞPñMeBj nigbNþam®nþIraCkark¾RtUv)anbBa¢ÚneTAeFVIkarbNþúHbNþalsþIBIbBaðaRbCaCn enAeRkARbeTs nigmYycMnYneTottamry³kmμviFIsikSaEdlerobcMedaysalaPUminÞrdæ)al.
3>2 kat;bnßylT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaB enAkm<úCaBMumankarCMTas;cMeBaHkmμviFIBnüarkMeNIt b¤karENnaMCak;c,as;GMBIsuxPaBbnþBUC
nigesvaEpnkarRKYsareT ehIyk¾BMuman]bs½KÁpøÚvc,ab;kñúgkarpþl;viFIbgáarkMeNItdl;yuvCnEdlBMuTan; erobGaBah_BiBah_enAeLIyEdr. lT§PaBpþl;kMeNItx<s; eRkABIRtUv)ankt;sMKal;faCacMNucKnøwHEdl b:HBal;dl;karGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© nigk¾RtUv)ankMNt;faCacMNucraMgsÞHdl;karkat;bnßyPaB RkIRkenAkm<úCa dUcmanEcgenAkñúgyuT§saRsþCatikat;bnßyPaBRkIRk. skmμPaBCaGaTiPaBkñúgn½yenH KWedIm,IeFVI[RbesIreLIgkarBnüarkMeNIt nigkat;bnßylT§PaBpþl;kMeNItkñúgcMeNamCnRkIRk eday eFVIkarpþl; nigCMrujkareFVIEpnkarRKYsar nigesvasuxPaBbnþBUC. TaMgGs;enHsgÇwmfanwgman\T§iBl edaypÞal;dl;karkat;bnßyPaBRkIRktamry³karbRgÜmTMhMRKYsar EdlnwgrYmcMENkpþl;suxumalPaB dl;RKYsarRkIRk. lT§PaBpþl;kMeNItfycuHnwgCYykat;bnßykMeNInRbCaCnpgEdr nigkat;bnßyGRta
20
mnusSEdlsßitkñúgbnÞúkRKYsar nigk¾CYykat;bnßypgEdrnUvGRtamrNPaBrbs;mata nigkumareday eFVIkarbegáInesvasuxPaBdl;matanigkumar. k¾b:uEnþKYrcgcaMMfa GefrRbCaCn RKan;EtCaEpñkmYyb:ueNÑaH énPaBRkIRk ehIykarpøas;bþÚreTAelIesdækic©-sgÁmkic© nigrdæ)alk¾mansar³sMxan;Edr.
raCrdæaPi)al tamry³ :EpnkaryuT§saRsþvis½ysuxaPi)al qñaM2002-2007} rbs;RksYg suxaPi)al )anRbkaseRbIkm μviFIBnüarkMeNItEdlCaeKalneya)aycMbgsMrab;EfrkSasuxPaBrbs; matanigkumareTIbekItfμ I² nigCYykat;bnßykMeNInRbCaCnEdlmanel,Ónd¾elOnenaH. Epnkar GPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© qñaM2001-2005 )anTTYlsÁal;falT§PaBpþl;kMeNItx<s;Edlb:HBal;dl; suxPaB nigGaharUbtßmÖrbs;matanigTark nigBRgIkvisalPaBdl;lT§PaBpþl;kMeNItx<s; nigkMeNIn RbCaCnqab;rh½s. RksYgsuxaPi)aleFVIkarbegáIteKalneya)aysMxan;BIr nigbegáItc,ab;mYyTak;Tin nigmatuPaBK μaneRKaHfñak; nigsuxPaBbnþBUC. eKalneya)ayTImYy KWeKalneya)ayCatisþIBIkar BnüarkMeNIt Edl)anbegáItenAqñaM1994 RsbeBlCamYyKñaenaHEdrk¾)aneFVIkarpSBVpSaykmμviFICati sþIBIsuxPaBbnþBUC Edltamry³enaHesvaBnüarkMeNItmanpþl;CUnsMrab;bursnigRsþI sMrab;karsMerc citþpÞal;rbs;BYkeKkñúgkarmankUn.
eKalneya)ayTIBIr KWeKalneya)ayCatisMrab;matuPaBKμaneRKaHfñak; Edl)anbegáIteLIgenAqñaM 1997 ehIyeBlenaHmNÐlsuxPaBpþl;esvaBnüarkMeNItcMnYnCit 900kEnøgRtUv)anbegáIteLIgenA TUTaMgRbeTs. karelIkkMBs;esvasuxPaBbnþBUC nigsuvtßiPaBeBlekIt nwgCYykat;bnßydl;GRtasøab; rbs;mþay. eKaledAcMbgrbs;eKalneya)ayCatisMrab;matuPaBK μaneRKaHfñak;KWedIm,IBRgwg nigBRgIk karkarBar nigesvaKaMBarenARKb;kMritEdleFVIkarcab;epþImBIRKYsarshKmn_ mNÐlsuxPaB nigmnÞIr eBTübEg¥k. c,ab;BnøÚtkUnRtUv)anGnum½teLIgenAExvicäika qñaM1997 edIm,ICYysMrYldl;karGnuvtþn_ karBnøÚtkUn. eyagtamc,ab;enH karrMlUtkUnKWRtUv)anGnuBaØatEtcMeBaHm®nþIsuxaPi)alenAmNÐl suxPaBEdlmankarGnuBaØat nigmuns)aþh_TI12 énkarmanKP’ Edlya:gticmankarBnøÚtkUnmYykrNI enAeBlbnÞab;. enAExkBaØa qaMñ2002 RksYgsuxaPi)al )aneFVIkarENnaMedIm,IeKarBc,ab;rMlUtkUn nigpþl;karbNþúHbNþaldl;GñkEfrkSasuxPaBsMrab;suvtßiPaBénkarrMlUtkUn.
enAqñaM2001 mUlniFishRbCaCatisMrab;RbCaCn )anpþl;karKaMRTcMeBaHyuT§saRsþRbCaCn nigkarGPivDÆn_ nig)anerobcMsikçasalamYysMrab;GñkerobcMeKalneya)ay Edl)anBinitüeLIgvijnUv km μviFIsuxPaBbnþBUC nigeKalneya)ay nigpþl;Gnusasn_edIm,IeFVIkarEklMGeKalneya)ayenaHeGay kan;EtmansuRkwtPaBEfmeTot edaymanbBa©ÚlRkumyuvv½y. tamry³RksYgsuxaPi)al raCrdæaPi)al
21
)anRbkan;ykyuT§saRsþmYycMnYn edIm,Ikat;bnßyGRtamrNPaB. kmμviFICaGaTiPaBrYmman ¬1¦ pþl; esvasuxPaBCamUldæancMeBaH RbCaCnkm<úCaTaMgGs;CamYynigkarcUlrYmy:ageBjTMhwgBIshKmn_ ¬2¦ pþl;GaTiPaBcMeBaHkarkarBar nigRtYtBinitüCMgWqøg nigminqøgTaMgGs; ¬3¦ pþl;GaTiPaBcMeBaH KuNPaBesvasuxPaBdl;mþaynigTark ¬4¦ elIkkMBs;y:agskmμnUvsuxumalPaB nigGakb,kiriya KitKUrBIsuxPaBsmRsbsMrab;RbCaCn nig ¬5¦ begáInsmPaBénkarTTYl)anesva CaGaTiPaBnana CaBiesscMeBaHRbCaCnRkIRk.
3>3 kmμviFIsMrab;yuvCn nigmnusScas; RksYgmYycMnYn)aneFVIkargarsþIBIbBaðayuvCn. RksYgGb;rM yuvCn nigkILa BMumanyuT§saRsþCa rYmeT EdlTak;TgnigyuvCn eTaHbIfatamry³eKalneya)ayTaMgenaH dUcCasklkmμkarGb;rMmUldæan 9 qñaM nigkarGPivDÆn_yuvCn nigkILatamEpñk )anepþatcMeBaHRkummnusSekμg². RksYgsgÁmkic© kargar bNþúHbNþalviC¢aCIv³ nigyuvnItism,Ta dwgBItYnaTIrbs;xøÜnsMrab; :RKb;RKgekμgGayuBI 7 dl; 18qñaM EdlmanbBaðacMeBaHc,ab; rWcUlrYmbTelμ Is nigeFVIkarGb;rMnigEkERbnigCYyeKedIm,I eGaykøayCaBl rdæl¥} RksYgsuxaPi)almanTMnYlxusRtUvsMrab;karpþl;esvasuxPaBl¥ nigFana[)anfaRbCaCnman lT§PaBbg;éføcMNayEfrkSasuxPaB)an. cMeBaHmCÄmNÐlsMrab;hIuv¼eGds_ BMumanyuT§saRsþCaTUeTA sMrab;suxPaBrbs;yuvCneT mCÄmNÐlCatiRbyuT§nigCMgWeGds_ esIEs,k nigCMgWkameraK )anKitfa yuvCnCaRkumd¾mansar³sMxan; dUcEdlRksYgkic©karnarI nigGtItyuT§Cn)aneFVI. enAkm<úCa BMuman eKalneya)ayrbs;raCrdæaPi)alcMeBaHsuxPaBbnþBUCrbs;mnusSeBjv½yeT (ARH) ehIyRksYgsuxa Pi)alk¾)anCYyKaMRTbNþaGgÁkarminEmnrdæaPi)almYycMnYnsþIBIesvasuxPaBbnþBUC rbs;mnusSeBjv½y ehIy RksYgmYycMnYncab;epþImKitKUrdl;bBaðaEdlmanplb:HBal;dl;yuvCndUcCa siT§ikumar eRKOg ejon nighIuv¼eGds_.
raCrdæaPi)alBMuTan;maneKalneya)ay rWkmμviFIsMrab;mnusScas;enAeLIy CamYyenaHRksYg sgÁmkic© kargar bNþúHbNþalviC¢aCIv³ nigyuvnItism,Ta KWkMBugerobcMeKalneya)ay nigkm μviFIEdl nwgpþl;dMeNaHRsaydl;;bBaðasuxPaB/ lkçxNÐesdækic©/ karcUlrYmkñúgsgÁm nigsuxumalPaBTUeTArbs; mnusScas;. RksYgk¾)anbegáItsmaKmn_mnusScas; edIm,IelIkTwkcitþkarcUlrYmrbs;mnusScas;kñúgkar tak;EtgeKalneya)ay nigkmμviFIenaH.
22
3>4 karRbyuT§RbqaMgnwgemeraKhIuvnigCMgWeGds_ kñúgkic©shRbtibtþikarCamYyPñak;garGgÁkarshRbCaCati raCrdæaPi)al)anbegáItRkumkargar hIuv¼eGds_ edIm,IeqøIytbya:gqab;rh½scMeBaHkarrIkraldalénhIuv¼eGds_enAkm<úCa. GaCJaFrCati RbyuT§nwgCMgWeGds_ KWCaGñksMrbsMrYlya:gsMxan;kñúgCYrraCrdæaPi)alkñúgkareqøIytbnigkarrIkraldal énCMgW. kargarKnøwHrYmman karbBa©ÚleKalneya)ayCaGnusasn_ nigskmμPaBfñak;Cati nigkarpøas;bþÚr Bt’man nigkarTMnak;TMng. mCÄmNÐlCatiRbyuT§nigCMgWeGds_ esIEs,knigkameraKénRksYgsuxa-Pi)alTTYlxusRtUvcMeBaHRbB½n§tamdankarvivDÆn_kñúgkMriténEpnkaryuT§saRsþsMrab;hIuv¼eGds_ nigkar karBarnigBüa)al STI qñaM 2001-2005.
Rkbx½NÐyuT§saRsþCati sMrab;kareqøIytbedayR)adkRbCa nigBhuvis½ycMeBaHCMgWhIuv¼eGds_ )anbegáIteLIgedayGaCJaFrCatiRbyuT§nigCMgWeGds_. ckçúvis½yrbs;GaCJaFrCatiRbyuT§nigCMgWeGds__ KWBwgEp¥keTAelIkarsegátBIyuT§viFIBIr EdlbMeBjKñaeTAvijeTAmkkñúgkarCYykat;bnßyPaBgayrgeRKaH edayCMgWhIuv eGds_ enAkMritbuKÁl/ shKmn_ nigvis½ynana. yuT§viFITImYy KWepþatcMeBaHkarCH\T§iBl eTAelImnusSmañk;² sMrab;yl;dwgBIsuvtßiPaBpÞal;xøÜn KWCaCMerIsd¾l¥ nigyuT§viFITIBIr KWepþateTAelIbMlas; bþÚrénbribTesdækic©-sgÁmkic© sMrab;KaMRTdl;mnusSmñak;² edIm,IkarBarxøÜneKBIkarcMlgénemeraKhIuv nigeFVIkaredaHRsayBIhIuv¼eGds_. yuT§saRsþrbs;GaCJaFrCatiRbyuT§nigCMgWeGds_tMrUveGaymankar pøas;bþÚrskm μPaBbc©úb,nñBIlkçN³minRbmUlpþMú ehIyEdlepþatEteTAelIsuxPaB nigrebobBIfñak;elIcuH eRkameGayeTACarebobmYyEdlmanlkçN³GPivDÆn_rYm EdlKitKUrBIeynD½r ykRbCaCnCaFM ehIy EdlepþatkarykcitþTukdak;cMeBaHkarpþl;GanuPaBdl;mnusSmñak;² shKmn_ nigsgÁmTaMgmUl.
CMerOnenAqñaM1998 )anbgðajBIRbCaCnBIrRkumFM² EdlenaHCaekμgmanGayuBI 5-9qñaM nig 10 dl; 14qñaM24. enHKWmann½yfa tMrUvkarsuxPaBbnþBUCénkarrYmePT KWekIneLIgya:gelOnBIeRBaHcMnYn d¾eRcInényuvv½y)anQancUlv½ybnþBUC nigkMBugeBjcMNg;pøÚvePT. xN³eBlEdlmankarrIkraldal énhIuv¼eGds_ eKKYrEteFVIkarGb;rMtMrg;eq<aHeTArkyuvv½y nigekμg² eGay)anxøaMgkøaGMBIBiiesaFn_énCIvit edIm,IeGayBYkeKecHkarBarxøÜn.
24
viC¢asßanCatisßiti CMerOnTUeTAénRbCaCnkm<úCa 1998/ lT§plCMerOncugeRkay PñMeBj/ km<úCa 1999/ TMB½r14
23
3>5 elIkkMBs;smPaBeynD½r cab;taMgBIqñaM1995 mkraCrdæaPi)al)anxitxMRbwgERbgedIm,IbegáIteGaymansmPaBnigsmFm’ rvagbursnigRsþItamry³karbegáItc,ab;nigviFankarTaMgLayCabnþbnÞab; edIm,IlubbM)at;karerIseGIg cMeBaHRsþI edIm,IkarBarsiT§iRsþI nigkarcUlrYmrbs;RsþIkñúgqakneya)ay esdækic© vb,Fm’ nigvis½y sgÁmkic©énsgÁmkm<úCa ehIynigedaHRsaynUvbT]RkidæénkarCYjdUrRsþInigkumar. karebþCJacitþrbs; raCrdæaPi)aleTAnigbBaðaTaMgenHRtUv)anbgðajtamry³kartMeLIgénrdæelxaFikardæankic©karnarII Edl )anbegáItenAqñaM1993 [eTACaRksYgkic©karnarI nigGtItyuT§CnenAqñaM1998. RksYgkic©karnarI nigGtItyuT§Cn)anedIrtYsMxan;mYyCakMlaMgCMruj nigCaGñksMrbsMrYlkñúgkareqøIytbeTAnigbBaðaeynD½r kñúgEpñkCaGaTiPaBTaMgLay. karbegáItRksYgkic©karnarI nigGtItyuT§Cnpþl;RkbxNнmYysMrab;kar BiPakSaxagmux nigkarcrcaCamYyRksYgBak;Bn½§eq<aHeTAkarerobcMEpnkarCatimYysMrab;elIkkMBs;tYnaTI nigsßanPaBénRsþIkm<úCa. raCrdæaPi)al)anGnum½teKalneya)aymYycMnYn nigyuT§saRsþsMrab; GPivDÆn_eynD½r kñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©5qñaMelIkTI2 ¬2001- 2005¦.
dUecñHraCrdæaPi)al)anGnuvtþviFIsaRsþepSg² edIm,IedaHRsaybBaðaRbCaCnKnøwHEdl)aneRCIs erIs. Cak;EsþgraCrdæaPi)al)ankarykcitþTukdak;kan;EtxøaMgeLIgkñúgkarbBa©ÚlbBaðaRbCaCneTAkñúg Epnkar ehIybBaðaRbCaCnRtUv)anÉkPaBfaCabBaðasñÚlkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© 5qñaM elIkTI2 k¾dUcCakñúgyuTæsaRsþCatikat;bnßyPaBRkIRk. Epnkar)anTTYlsÁal;fa {snÞsSn_x<s;énPaB RkIRk KWTak;TgeTAnigkMeNInRbCaCnx<s; mrNPaBx<s; nigPaBmanCMgWx<s;}. b:uEnþ eCaKC½ymankMrit énviFankarxus²KñaEdlGnum½tykknøgmk tMrUveGaymanyuT§saRsþsMrbsMrYlmYytamry³eKal-neya)ayCatisMrab;RbCaCnEdlmanlkçN³RKb;RCugeRCay. tMrUvkarCabnÞan;sMrab;eKalneya)ay enH)anbgðajenAkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©5qñaMelIkTI2 Edl)anGHGagfa :eKalneya)ay RbCaCnmYyEdlmanRbsiT§PaBKWCakarcaM)ac;sMrab;karsMerc[)anTisedAénkarGPivDÆn_ }.
24
4 eKalkar eKaledA nigTisedAéneKalneya)aysMrab;RbCaCn
4>1 eKalkarENnaM kñúgkarerobcMeKalneya)ayCatisMrab;RbCaCnenH karTTYlsÁal;eBjeljRtUv)anpþl;eTAelI
karyl;dwgTaMgLaysMrab;eFVI[mankarERbRbYlEdlnwgRtUvBak;Bn½§eTAkñúgkarGnuvtþn_eKalneya)ay. eCaKC½yéneKalneya)ay nwgRtUvBwgBak;eTAelIkarpøas;bþÚrmYykñúg\riyabfbuKÁl nigkñúgGakb,kiriya eq<aHeTArkdMeNIrkarkñúgkareFVIesckþIsMerccitþenAkñúgRKYsar ehIyCaRbkarsMxan; eKalneya)ayenH )anEcgc,as;BIdMbUg faeKalneya)ayenHRtUv)anerobcMeday)anrkSanUvtMélvb,Fm’ nigTMenomTMlab; RbéBNIEx μr. eKalneya)ayenHk¾GnuelameTAtamrdæFm μnuBaØ CaBiesscMeBaHkarFananUvsiT§imnusS. tamry³eKalneya)ayenH raCrdæaPi)al)anbBa¢ak;Cafμ IBIkareKarB nigKaMRTdl;siT§irbs;KUsVamIPriya nigbuKÁlEdlmansiT§iCamUldæankñúgkarsMercedayesrI nigTTYlxusRtUvcMeBaHcMnYnkUn nigry³eBl BnüarkMeNItrbs;xøÜn ehIymanlT§PaBTTYl)annUvBt’man karGb;rM esvakmμ nigmeFüa)ayepSg² edIm,IsMerc)andUcbMNg.
edaykarGnuvtþn_eKalneya)ayenHnwgBak;Bn§½eTAnigvis½yepSg² k¾dUcCaEpñkdéTeTotén sgÁm eKalneya)ayenHmanPaBsIusgVak;Kña nigbMeBjeGayeKalneya)ay nigEpnkarCatiepSg² eTot ¬]TahrN_ EpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©elIkTI2 yuTæsaRsþCatikat;bnßyPaBRkIRk/ eKaledAGPivDÆn_shsSvtS¦ ehIyK μanbMNgedIm,ICMnYsEpnkar b¤yuTæsaRsþTaMgenaHkñúgpøÚvNamYy eLIy.
PaBRkIRkTb;sáat;y:agxøaMgdl;CMerIsEdlRbCaCnman. pÞúyeTAvijsar³sMxan;mYyéneKal nya)aysMrab;RbCaCn KWedIm,IrYmcMENkdl;karkat;bnßyPaBRkIRk. bBaðaRbCaCn PaBRkIRk nig nirnþrPaBénGPivDÆn_KWmanTMnak;TMngKñaeTAvijeTAmk. dUecñHbBaðaRbCaCnKYrRtUv)anbBa©ÚlCaEpñkmYy éneKalneya)ayGPivDÆn_ nigkmμviFITaMgLay. eKalneya)aysMrab;RbCaCnmYyKWrab;bBa©Úl nigrYm mankarKitKUrCaeRcIn dUcCakarpøas;TIlMenA lT§PaBpþl;kMeNIt nigmrNPaB k¾dUcCa\Ti§Blén esdækic©-sgÁmkic© nigvb,Fm’. kareFVI[RbesIrsmPaBeynD½r nigkarpþl;GanuPaBdl;RsþI KWCatMrUvkar mUldæansMrab;karGPivDÆn_RbkbedaynirnþrPaB. dUecñHbBaðaTaMgenHKWCabBaðasñÚlsMrab;km μviFIRbCaCn nigkarGPivDÆn_.
25
eKalneya)ayRbCaCnRtUv)anerobcMeLIg edayyl;eXIjBIeKalbMNgrbs;km<úCakñúgkar bMeBjkarebþCJacitþrbs;xøÜneTAnigTMrg;kar nigkic©RBmeRBogGnþrCatinana. km<úCaKWCaRbeTshtßelxIén snñisITGnþrCatisþIBIRbCaCn nigkarGPivDÆn_ (ICPD), (ICPD + 5), snñisITGasIu)a:sIuhVIksþIBIRbCaCnqñaM 2002 (APPC), esckþIRbkasshsvtS esckþIRbkasénkarebþCJacitþRbqaMgnighuIv eGds_ qñaM2001 sn§isBaØasþIBIkarlubbM)at;ral;GMeBIerIseGIgRbqaMgnigRsþI (CEDAW) ehIynigesckþIRbkasCaskl sþIBIsiT§imnusS.
4>2 eKaledA eKaledArYméneKalneya)ayCatisMrab;RbCaCnenH KWedIm,InaMeTArkkarpøas;bþÚrkñúgninñakarRbCa-
CneFVIy:agNaedIm,I[TMhM smasPaB nigr)ayRbCaCnsmRsbCamYynigtMrUvkarénkarGPivDÆn_Rbkb edaynirnþrPaBsMrab;karkat;bnßyPaBRkIRk nigkareFVI[RbesIreLIgnUvKuNPaBénCIvitRbCaCnkm<úCa TaMgGs;. eKalneya)ay nigkm μviFITaMgGs;enHnwgCH\T§iBleTAelIRbCaCn RBmTaMgeqøIytbeTAnig bBaðarbs;RbCaCn.
4>3 TisedA TisedAcMbg²EdlnwgrYmcMENkedIm,IsMerc)annUveKaledArYmxagelImandUcteTA³ k¦ KaMRTdl;KUsVamIPriyanigbuKÁlmñak;²[eFVIkarsMerccitþedayesrI nigedayTTYlxusRtUvelI
cMnYnkUnnigkarBnüarkMeNIt ehIy[TTYl)annUv Bt’man karGb;rM esvakmμnana nigmeFüa )ay edIm,IGnuvtþkarsMerccitþxagelI
x¦ kat;bnßyGRtamrNPaB nigPaBmanCMgW rbs;Tark kumar nigmata K¦ kat;bnßyplb:HBal;CaGviC¢manénkarpøas;bþÚrTIlMenArvagTIRkugnigCnbT X¦ elIkkMBs;smPaB nigsmFm’eynDr½ nigkarGPivDÆn_FnFanmnusS g¦ kat;bnßyplb:HBal;énsm<aFRbCaCneTAelIbrisßan nigFnFanFm μCati c¦ BRgwgkarTb;sáat;karvilRtLb;mkvij énkarrIkraldalénemeraKhuIv nigCMgWeGds_ q¦ bB©ÚalGefrRbCaCneTAkñúgeKalneya)ayesdækic©nigsgÁmkic© enARKb;kMritTaMgGs;én
Epnkarnigkm μviFI
26
5 viFankaréneKalneya)ay
yuT§saRsþlMGit nigskmμPaBsMxan;²EdlnwgRtUvTTYlyksMrab;karGnuvtþn_eKalneya)ay CatisMrab;RbCaCn rYmTaMgeKalneya)aynana Edl)anGnuvtþrYcmkehIynwgRtUverobcMCalMGitenAkñúg Epnkarskm μPaBEdlmaneQ μaHfa yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn. yuT§saRsþEdlRtUvdak;ecjenAkñúg Epnkarskm μPaBnwgkMNt;c,as;EpnkarCak;lak; nigdak;eGayRbtibtþikar)annUvviFankareKalneya-)ayTaMgLayEdl)anpþl;Gnusasn_ enATIenHedIm,IsMercedayeCaKC½ynUveKaledAcMbgnImYy² TMag7 enH.
5>1 KaMRTdl;KUsVamIPriyanigbuKÁlmñak;²[eFVIkarsMerccitþedayesrI nigedayTTYl xusRtUvelIcMnYnkUnnigkarBnüarkMeNIt ehIy[TTYl)annUv Bt’man karGb;rM esvakmμnana nigmeFüa)ay edIm,IGnuvtþkarsMerccitþxagelI
eFVIeGayRbesIreLIgnUvKuNPaB PaBEdlGacTTYl)an nigPaBEdlGacrk)anénesvaEfrkSa suxPaBbzmrYmmanesvasuxPaBbnþBUC nigesvaEpnkarRKYsareTAdl;RbCaCnTaMgmUleday tMrg;eq<aHeTArkRkumRbCaCn nigtMbn;EdlBMuTan;manesvaRKb;RKan;.
BRgIkRbB½n§pþl;esvasuxPaBbnþBUC¼BnüarkMeNItenAtMbn;CnbT nigtMbn;CMuvijTIRkug EdlenA TIenaHkarmineRbIR)as;viFIBnüarkMeNItsMrab;EpnkarRKYsarmankMritx<s; ehIykarpþl;esvaman kMritTab.
BRgIkkEnøgBüa)aleraK nigkarEbgEckeTAshKmn_nUvmeFüa)ayBnüarkMeNIt edIm,IFana CMerIsénkarBnüarkMeNIteGay)anTUlMTUlay.
elIkTwkcitþdl;karpþl;nUvkarGb;rMBIsuxPaBbnþBUC eTAkñúgkmμviFIsikSaenAmFümsikSanigtam-ry³km μviFIeRkAsalasMrab;yuvv½ynigRsþIEdlmankarGb;rMtictYc.
begáItesvasuxPaBbnþBUCsMrab;cMNUlcitþmnusSeBjv½y. begáItkm μviFIedIm,ICMrujburscUlrYmkñúgkmμviFIEpnkarRKYsar. elIkkMBs;PaBTTYlxusRtYv nigPaBCaédKUrbs;burskñúgsuxPaBbnþBUCenAkMritRKYsar nig
shKmn_
27
5>2 kat;bnßyPaBmanCMgW nigmrNPaBrbs;Tark kumar nigmata eFVIeGayRbesIreLIgnUvKuNPaB PaBEdlGacTTYlnigPaBGacrk)annUvesvaEfrkSasuxPaB
bzm kñúgenaHrYmmanesvaCMuvijkMeNItkUnmunnigeRkaysMralkUn nigesvasuxPaBbnþBUCeTAdl; RbCaCnTaMgmUl eFVIy:agNaedIm,Ikat;bnßyPaBQWnigkarsøab;rbs;Tark kumarGayueRkam5qñaM nigmata edaykMNt;tMbn;nigRkumsgÁmEdlmin)anTTYlesvaRKb;RKan;.
sMerceGay)anCaGtibrmanUvTisedAEpnkarkmμviFIGaharUbtßmÖ nigBRgIkkmμviFIedIm,IRtYt BinitüCMgWEdlGackarBar nigBüa)al)an ¬dUcCaCMgWRKuncaj;¦ nigCMgWqøgénkumar.
elIkTwkcitþkarpþl;karRtYtBinitükarBüa)al nigkarGnuvtþn_karEfrkSasuxPaBBak;Bn½§eTAnig karsMralkUn nigkarciBa©wmkUn.
CMrujkare)aHbg;ecalnUvkarGnuvtþn_EdleFVIeGayxUcsuxPaB
5>3 kat;bnßyplb:HBal;CaGviC¢manénkarpøas;bþÚrTIlMenArvagCnbTnigTIRkug eFVIkarviPaKGMBIbMlas;bþÚrTIlMenArvagTIRkugnigCnbT nigeFVIeGayRbesIreLIgPaBGacrk)anén
Tinñn½ysþIBIbMlas;bþÚrTIlMenAkñúgRsuk rYmmanbBaðadUcCa TMhM nigsmasPaBénCnpøas;bþÚr TIlMenA.
begáInCMerIsepSgeTotsMrab;kaeFVIbMlas;bþÚrTIlMenAecjBItMbn;CnbTeTAeRkAtamry³karpþl;nUv esvasgÁm ehdæarcnasm<½n§ TIpSar nig»kassMrab;kargarkñúgtMbn;CnbTkñúgRkbx½NÐyuT§saRsþ nigkm μviFITaMgLaysMrab;GPivDÆn_CnbT.
begáIttMbn;CayRkug TIRbCMuCn nigpSar edIm,IbEgVrCnEdlmanbMNgpøas;bþÚrTIlMenAeTAkan; TIRkugFM²b¤bEgVreGayecjBItMbn;TIRkugEdlkksÞH.
KaMRTkarbegáItkarpSarP¢ab;esdækic© nigsßab½nrvagTIRkugnigCnbTedIm,IRTRTg;karGPivDÆn_ CnbT.
GnuvtþKMeragsMrab;kareFVIbnøas;TIlMenArbs;ksikrEdlKμandIFøI CnRkIRkenACnbTBItMbn;dIksi-km μEdlmandg;sIuetx<s; nigGñkRkIRkBItMbn;TIRkugeTAtMbn;dIksikmμEdlminTan;eFVIksikm μ nig pþl;ehdæarcnasm<½n§caM)ac; ¬pøÚv salaeron esvakmμsuxaPi)al .l.¦ dl;GñkTaMgenaH.
kat;bnßy]bs½KÁ ehIynigpþl;eGay)anRKb;RKan;nUvehdæarcnasm<½n§TIRkug nigesvakmμsMrab; karekIneLIgnaeBlGnaKténRbCaCnenATIRkug. BRgwgsßab½nRkug yuT§saRsþRKb;RKgTIRkug nigeFVIeGayRbesIreLIgkarpþl;esvaenATIRkug. elIkTwkcitþdl;skm μPaB nigplRbeyaCn_ dl;RbCaCnEdlrs;enAkñúgtMbn;TIRkug ¬TaMgshKmn_nigEpñkÉkCn¦.
28
bnþkargare)assMGatmIn edIm,Ipþl;lT§PaBdl;EpnkarbegáItshKmn_enAtMbn;RBMEdnEdlman dg;sIuetRbCaCnTab.
5>4 elIkkMBs;smPaB nigsmFm’eynD½r nigkarGPivDÆn_FnFanmnusS KaMRTnigsMrYldl;viFankarEdlmaneKaledACYy[RsþI nigek μgRsIGacbegáInCMenOTukcitþelIxøÜn
Ég nigGacsMerc)annUvsmtßPaBeBjeljedayxøÜnÉgtamry³karelIkkMBs;sar³sMxan;én karGb;rMekμgRsI karlubbM)at;ral;GMeBIerIseGIg vismPaB nigGMeBIhigSaEdlEp¥kelIeynD½r elIkTwkcitþkarGnuvtþn_ RbkbedayRbsiT§PaBc,ab;EdlkarBarsiT§irbs;RsþIehIynigbegáIn tMNagrbs;RsþIkñúg tMENgeFVIesckþIsMerccitþ.
CMruj[mankaryl;dwgBIeynD½r nigsar³sMxan;énGanuPaBrbs;RsþIkñúgcMeNambursnigRsþI nig kñúgcMeNamGñkeFVIesckþIsMerccitþ.
elIkTwkcitþ[man\riyabfviC¢manéneynD½r nigkarKitKUrBicarNaenAkñúgRKYsarnigkñúgsgÁm TUeTArYmmankñúgcMeNamtYnaTIeFVIesckþIsMerccitþ.
CMrujkm μviFIsMrab;bNþúHbNþalviC¢aCIv³nigkarrkcMNUlsMrab;®sþI bBa©Úlkaryl;dwgBIeynD½rkñúgkmμviFIsikSa CMrujkarsMerceGay)ankarTTYlnUvsklkmμénkarGb;rMmUldæan 9qñaM RbkbedayKuNPaBtam
ry³kareFVIeGayRbesIreLIgKuNPaB PaBGaccUlrYm)an PaBGacrk)an nigPaBsMbUrEbbén karGb;rM BiesskñúgcMeNamRkummnusSEdlGn;fykñúgsgÁm.
5>5 kat;bnßyplb:HBal;énsm<aFRbCaCneTAelIbrisßan nig FnFanFm μCati FananirnþPaBbrisßantamry³karerobcMd¾TUlMTUlay nigkarbBa©ÚlyuT§saRsþTaMgLayEdledaH
RsaybBaðaRbCaCn karplitnigEbbEpncMNaydac;edayELkBIKñak¾dUcCaGnþrTMnak;TMng rbs;va.
KaMRTdMeNIrkaredIm,IsMerceGay)annUvGRtakMeNInRbCaCnmYy EdlsmRsbKñaCamYynig karkarBar nigkareRbIR)as;edayTTYlxusRtÚvnUvFnFanFm μCatiCamYyTsSn³mYyedIm,Ikar sMerc)annUv nirnrþPaB brisßan.
EklMGPaBEdlGacrk)annUvTinñn½ysþIBIplb:HBal;énsm<aFRbCaCnelIbrisßan nigFnFan FmμCati ehIynigelIkkMBs;karyl;dwgBIkarkarBarbrisßankñúgcMeNamRbCaCn.
29
FanarkSatulüPaBTMhM nigkMeNInRbCaCneGaysmRsbCamYynigkarTTYl)annUvTwks¥at nig Gnam½y nigRbBn§½RbmUlkaksMNl;.
elIkTwkcitþdl;kardaMéRBenAkEnøgEdlsm<aFRbCaCnkMBugeFVIeGayxUcxatdl;tMbn; Edlman éRBeQIFmμCati.
BRgwgkarGnuvtþc,ab;EdlTak;TgeTAnwgkmμsiT§irYmrbs;shKmn_ nigEdlTak;TgeTAnwgsiTi§ kñúgkareRbIR)as;FnFanFm μCatiEdlGaceRbIR)as;)anCasaFarN³ ¬]TahrN_ dIsaFarN³¦.
epþatkarxitxMRbwgERbgpþl;esvaBnüarkMeNItenAtMbn;CnbT EdlmanlT§PaBpþl;kMeNItx<s; edIm,Ikat;bnßyPaBRkIRknigsm<aFRbCaCnelIdIFøI
kat;bnßysMBaFRbCaCnenAtMbn;CnbTEdlmandg;sIuetx<s;tamry³ karpSBVpSayviFIsa®sþ RbBlvb,kmμdl;ksikrCam©as;dI.
5>6 BRgwgbEnßmeTotnUvkarTb;sáat;karvilRtLb;eRkayvijénkarrIkraldalénemeraK hIuv nigCMgWeGds_ KaMRTGnþraKmn_EdlmanRsab;edIm,IkarBarkarrIkraldalénemeraKhIuvnigCMgWeGds_ nigeFVI
eGayRbesIreLIgkarEfrkSaGñkEdlqøgCMgWrYmman karTTYl)ankarBüa)aledaykarRbqaMg nwgkarrIkraldalénvIrus (Anti Retroviral Therapy).
CMrujeGaymankmμviFIsgÁmkic© BiesssMrab;GñkqøgemeraKhIuvnigCMgWeGds_dUcCa kumarkMRBa nigcas;Cra
bnþelIkTwkcitþdl;karkMNt;RkumCngayrgeRKaHedayELk² dUcCayuvCn RsþInigRbCaCn cl½tkñúgkarerobcMEpnkar nigkm μviFIsMrab;hIuv¼eGds_.
eFVIeGayGñkneya)ay nigsaFarN³CnRCYtRCabBIeRKaHfñak;énemeraKhIuvnigCMgWeGds_. EckrMElkBt’mansþIBIbBaðaRbCaCn nigkarGPivDÆn_CamYysßabn½raCrdæaPi)al EpñkÉkCn
nigsgÁmsuIvilsMrab;karerobcMKMerageGaymanRbsiT§PaBxøaMg nigsMrab;karGnuvtþn_eKal neya)ay nigkmμviFIhIuv¼eGds_.
eFVIeGayRbesIreLIgPaBGacTTYl)an nigPaBGacrk)anBt’mansþIBIRbCaCn ¬]TahrN_ pþl;karGb;rMEdlmancMeNHdwgeRcInvis½ydl;Rkum IEC nigRbBn§½pSBVpSayBt’man¦ eFVIy:ag NaedIm,Ipþl;karrYmcMENkeGay)anTUlMTUlay sMrab;dMeNaHRsayEdlepþatelIRbCaCn sMrab;skmμPaBhIuv¼eGds_ EdlepþatelIkarpþl;GanuPaBdl;buKÁl shKmn_ nigsgÁm.
30
bnþKaMRTdl;km μviFIeRsamGnam½y ¬bEnßmeTAelIeCaKC½yénkm μviFIeRbIR)as;eRsamGnam½y 100 °¦.
KaMRTkarbegáItnigeRbIR)as;Bt’manCayuT§saRsþ rYmmankarXøaMemIlCMnan;TIBIr nigvaytMél plb:HBal;edaysarhIuv¼eGds_ sMrab;karEsVgrkmtiKaMRTedayEp¥kelIPsþútag.
5>7 bBa©ÚlGefrRbCaCneTAkñúgeKalneya)ayesdækic©-sgÁmkic© enARKb;kMritTaMgGs; énEpnkarnigkmμviFI
elIkkMBs;smtßPaBbec©keTsénmRnþIkñúgsßab½nraCrdæaPi)alenARKb;kMritmYycMnYn nigenARKb; Epñk GMBIviFIsaRsþnigyuT§viFIsMrab;kareFVIEpnkar nigkm μviFIEdlbBa©ÚlrYmKñanUvbBaðaRbCaCn kar GPivDÆn_ nig eynD½r
KaMRTkarxitxMRbwgERbg edIm,ICMrujkarbBa©ÚlbBaðaRbCaCneTAkñúgkmμviFIsaFarN³. eFVIeGaysPanigGñkeFVIeKalneya)ayRCYtRCab GMBIsar³sMxan;énkarbBa©ÚlGefrRbCaCneTA
kñúgeKalneya)ayEpnkar nigkmμviFI. CMrujkarRbmUlviPaK nigpSBVpSayTinñn½ysþIBIRbCaCn nigBt’manBIRbCaCnehIypSarP¢ab;rvag
RbCaCn PaBRkIRk nigkarGPivDÆn_. CMrujkarcUlrYmrbs;sgÁmsIuvilkñúgral;rUbPaBénkarGnuvtþn_eKalneya)ayRbCaCn.
31
6 karerobcMsßab½nsMrab;karGnuvtþn_ nigkarBinitütamdaneKalneya)ayCati sMrab;RbCaCn
eKalneya)ayRbCaCnmanplb:HBal;tamRKb;rUbPaBeTAelIesdækic© nigCIvPaBsgÁm. Esþg ecjBIGnþrTMnak;TMngrvagRbCaCn nigkarGPivDÆn_ mtimYy)anbgðaj[eXIjfaninñakarRbCasa®sþCa GñkkMNt;karGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic© CamYyKñaenHEdrmtimYyepSgeTotk¾)anbBa¢ak;fakarGPivDÆn_ esdækic©-sgÁmkic©CaGñkkMNt;ninñakarRbCasa®sþ. Cakarsarvnþ½ bBaðaRbCaCnGacedaHRsay)aneday kic©shkarKñarbs;Gnþrsßab½n. raCrdæaPi)alfñak;CatinigmUldæan RBmCamYynwgkic©shkarrbs;sgÁm sIuvil nigEpñkÉkCnTTYlxusRtUvkñúgkarGnuvtþn_eKalneya)ay[manRbsiT§PaB nigRbkbedayKuN RbeyaCn_.
6>1 karerobcMsßab½n sMrab;karGnuvtþn_eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn KN³kmμaFikarCatiedIm,IRbCaCnnigkarGPivDÆn_ ¬K>C>b>G¦ Edlmannaykrdæm®nþICaRbFan nig
fñak;dwknaMCan;x<s;rbs;RksYg¼sßab½nCasmaCik CaGgÁPaBmanParkic©RtYtBinitükarerobcMnigkarGnuvtþn_ eKalneya)aynigyuT§saRsþnanasMrab;RbCaCn.
K>C>b>G Fanakic©shRbtibtþikarnigsMrbsMrbEdlsmRsb kñúgkarGnuvtþn_nUveKalneya)ay nig km μviFITaMgLayEdlBak;B½n§eTAnwgbBaðaRbCaCn nigkarGPivDÆn_. K>C>b>G RtYtBinitünigvaytMél eKalneya)aynigkm μviFITaMgLayEdlBak;B½n§eTAnwgCIvPaB karGPivDÆn_ karbgáarnigkareFVI[RbesIr eLIgsuxumalPaBnigkarcUlrYmBIRbCaCn.
RksYgEpnkar nwgshkarerobcMesckþIRBagyuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnEdlCaEpnkarskm μPaB sMrab;GnuvtþeKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn. yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnnwgrYmbBa©ÚlyuT§sa®sþCa lMGitsMrab;GnuvtþviFankarneya)ay kMNt;eKaledACak;lak; nigkMNt;sßab½nEdlnwgTTYlxusRtUvkñúg karGnuvtþn_skmμPaBsMxan;². karerobcMsßab½nsMrab;kMNt;yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnnwgRtUv)an eRKagbegáIteLIg nigsMrbsMrYledayRksYgEpnkar. KN³kmμaFikarsMrab;tak;Etg nigkMNt;;erobcM sßab½nnwgGeBa¢IjRKb;sßab½nEdlrYmcMENkGnuvtþnigBinitütamdanTaMgGs; edIm,IeFVICasmaCikcUlrYmkñúg karBiPakSaeGay)anskm μ nigRBagyuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn sMrab;karTTYlxusRtUvkñúgkarkMNt; yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnkñúgdMeNIrkarerobcMyuT§saRsþ. tamry³enH Gacbgðaj[eXIjnUvPaBCa
32
GñkdwknaMfñak;Cati PaBCam©as;nigmanmUldæanTUlMTUlayeTAelIdMeNIrkarcUlrYm ehIyk¾Gackat;bnßy haniP½ynigbraC½yPaBkñúgdMeNIrkarGnuvtþn_ .
sßab½nrYmcMENkEdlnwgBak;Bn§½eTAnwgkarerobcMnigGnuvtþn_yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCnmandUcCa³ RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT RksYgesdækic© nighirBaØvtßú RksYgGb;rM yuvCn nigkILa RksYgbrisßan RksYgsuxaPi)al RksYgBt’man RksYgmhaépÞ RksYgyutþiFm’ RksYgerobcMEdndI nKrUbnIykm μ nigsMNg; RksYgEpnkar
o viC¢asßanCatisßiti o GKÁnaykdæanEpnkar¼GgÁPaBviPaKRbCaCn
RksYgsaFarNkar nigdwkCBa¢Ún RksYgGPivDÆn_CnbT RksYgsgÁmkic© kargar bNþúHbNþalviC¢aCIv³ nigyuvnItism,Ta RksYgFnFanTwk nig]tuniym RksYgkic©karnarI nigGtItyuT§Cn RksYg]sSahkmμ Er: nig famBl RksYgBaNiC¢kmμ RksYgeTscrN_ GaCJaFrCatiRbyuT§nwgCMgWeGds_ KN³kmμaFikarCatisMrab;RbCaCn nigkarGPivDÆn_ saklviTüal½yPUminÞPñMeBj-mCÄmNÐlsMrab;sikSaBIRbCaCn GgÁkareRkArdæaPi)al-sgÁmsIuvil shKmn_Gñkpþl;CMnYy
33
6>2 karerobcMsßab½nsMrab;BinitütamdankarGnuvtþn_eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn KN³km μaFikarCatiedIm,IRbCaCnnigkarGPivDÆn_
KN³kmμaFikarCatisMrab;RbCaCnnigkarGPivDÆn_nwgBinitütamdankarGnuvtþn_yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn. RksYgEpnkarnwgpþl;r)aykarN_BIPaBeCOnelOnRbcaMqñaMdl;KN³km μaFikarCatisMrab;RbCa- Cn nigkarGPivDÆn_sMrab;eKalbMNgBinitütamdan Edlnwgpþl;lT§PaBdl;KN³km μaFikarCatisMrab; RbCaCnnigkarGPivDÆn_yl;dwgBIkarsMerccitþepSg² EdlTak;TgeTAnwgkarpøas;bþÚrnanakñúgkarGnuvtþn_ yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn.
RksYgEpnkar Ep¥kelImUldæanyuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn GgÁPaBviPaKRbCaCnénRksYgEpnkar nwgshkar
erobcMkMNt;eKaledAedayeFVIkarRbwkSaCamYyKN³km μaFikarerobcMyuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn Edl TamTar[mankarBinitütamdanBIPaBeCOnelOntameBlevla sMedAsMerc[)anTisedArbs;eKal neya)ayCatisMrab;RbCaCn. karkMNt;eKaledAKYrEt[manlkçN³Ktiyutþi nigGacsMerc)anCamYy nigFnFanEdlmanBIkñúgRsuk nigshKmn_pþl;CMnYy. eKaledAKYrEtmanlkçN³RsbKñaCamYybNþa GaTiPaBCati Edl)ankMNt;enAkñúgEpnkarGPivDÆn_esdækic©-sgÁmkic©elIkTI2 yuT§sa®sþCatikat;bnßy PaBRkIRk nigr)aykarN_BIeKaledAGPivDÆn_shsvtSrbs;km<úCa. Tinñn½ysMrab;eKaledAenHnwg TTYl)anBIviC¢asßanCatisßiti bNþaRksYgBak;Bn§½ bNþaGgÁkareRkArdæaPi)al nigbNþasßab½nRsavRCav.
viC¢asßanCatisßitiénRksYgEpnkar TTYlxusRtUvkñúgkarerobcMKMerag nigdMeNIrkareFVIGegát esdækic©-sgÁmkic© GegátRbCasa®sþnigsuxPaBCMerOn nigGegátGnþrCMerOn ehIyRsbeBlCamYyKña enaHGKÁnaykdæanEpnkar¼GgÁPaBviPaKRbCaCnénRksYgEpnkarTTYlxusRtUvkñúgkarviPaKeKalneya- )ay. tamry³kareFVIGegát RksYgEpnkarnwgBinitütamdanBIkarrIkcMerInCaTUeTAénsuxumalPaBrbs; RbCaCnCaerogral;BIr b¤bIqñaMmþg. mCÄmNÐlbNþúHbNþalEpnkar nigsßitiénRksYgEpnkarnwg pþl;karbNþúHbNþal EpñkRbCasa®sþ nigkarsikSaGMBIRbCaCn.
RksYg-sßab½nBak;Bn§½ RksYgBak;B½n§TTYlxusRtUvGnuvtþkic©karerog²xøÜn nigBinitütamdanskm μPaBGnuvtþn_ ¬EpñkcUl¦
niglT§plEdlTTYl)an ¬Epñkecj¦. RksYgkic©karnarI nigGtItyuT§Cn nwgeFVIkar[)anCitsñiT§ CamYybNþaRksYgBak;Bn§½epSgeTot edIm,IFanafabBaðaeynD½rRtUv)anykcitþTukdak;.
34
GgÁkareRkArdæaPi)al¼sgÁmsIuvil GgÁkareRkArdæaPi)alTaMgfñak;CatinigGnþrCati Edlmanskm μPaBepþatelIbBaðaRbCaCn nig
bBaðaepSgeTotEdlTak;TgnwgRbCaCn suT§EtCaédKUd¾sMxan;kñúgkarBinitütamdanyuT§sa®sþCatisMrab; RbCaCn. GgÁkarminEmnrdæaPi)alKYrEtpþl;Tinñn½ynigBt’manmanRbeyaCn_ nigkarviPaKBIsßanPaBén karsikSakMritmIRkUnigvaytMél.
viTüasßanRsavRCav sßab½n]tþmsikSa nwgBak;Bn§½kñúgkarBinitütamdankarGnuvtþn_eKalneya)ayCatisMrab;RbCaCn¼
yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn edaykarpþl;nUvr)aykarN_viPaKtamry³karerobcMRsavRCavBIRbCaCn nigsikSavaytMélBIplb:HBal;rbs;eKalneya)ayRbCaCn nigeKalneya)ayepSgeTotEdlTak; TgnwgRbCaCn .
RbBn§½pSBVpSay RbBn§½pSBVpSayKWCasßab½nd¾sMxan;mYysMrab;BinitütamdanedayRbeyal BIkarGnuvtþn_eKal
neya)ayCatisMrab;RbCaCn¼yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn. RbBn§½pSBVpSaypþl;nUvBt’manCaRbcaMBI bBaðaRbCaCn nigPaBeCOnelOnénkarGnuvtþn_yuT§sa®sþCatisMrab;RbCaCn. RbBn§½pSBVpSayRtUv)an rMBwgTukfanwgcUlrYmy:agskmμkñúgkic©RbCMu nigsikçasalananasþIBIbBaðaRbCaCnnigbBaðaEdlTak;Tgnwg RbCaCn nige)aHBum< pSayBIeKalbMNg niglT§plrbs;RBwtþikarN_TaMgenH.
rriss