Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
MB, ChB Fase II – Teoretiese Modules
Muskuloskeletale Sisteem
52302 371
2013
MB, ChB Fase II – Teoretiese Modules
2013
MUSKULOSKELETALE SISTEEM 52302 371
MODULE VOORSITTER: Dr ICM Robertson
MUSKULOSKELETALE SISTEEM
UITEENSETTING VAN MODULE
TEMA 1: TERMINOLOGIE ..................................................................................................................... 1
Sessie 1: Terminologie......................................................................................................................... 1
TEMA 2: OSTEOLOGIE ......................................................................................................................... 4
Sessie 1: Osteologie ............................................................................................................................ 4
TEMA 3: GEWRIGTE ........................................................................................................................... 11
Sessie 1: Gewrigte ............................................................................................................................. 11
TEMA 4: DIE WERWELKOLOM .......................................................................................................... 23
Sessie 1: Die Werwelkolom ............................................................................................................... 23
TEMA 5: SKELETSPIERE .................................................................................................................... 26
Sessie 1 – 13: Skeletspiere ............................................................................................................... 27
Praktiese Program ............................................................................................................................. 33
TEMA 6: BEEN EN KRAAKBEEN ....................................................................................................... 43
Sessie 1-4: Lesings ............................................................................................................................ 43
Sessie 5: Prakties .............................................................................................................................. 44
Sessie 6 En 7: Tutoriale Op Die Rekenaar ........................................................................................ 45
TEMA 7: SPIERAKSIES ....................................................................................................................... 46
Sessie 1-4: Spieraksie ....................................................................................................................... 46
NEURO WETENSKAPPE SESSIES .................................................................................................... 51
Sessie 1: Anatomie Van Die Spinale Koord....................................................................................... 51
Sessie 2: Spinale Koord ..................................................................................................................... 52
Sessie 3: Trauma Van Die Spinale Koord ......................................................................................... 52
Patologie Van Trauma Van Die Spinale Koord .................................................................................. 52
Sessie 4: Patologie Van Siektetoestande Van Die Spinale Koord En Die OMN Insluitend Anterior
Horing Sel, Senuweespieraansluiting, Die Spier En Perifere Senuweë ............................ 53
Sessie 5: Spierswakheid/Proksimale Swakheid ................................................................................ 54
Sessie 6: Perifere Neuropatie ............................................................................................................ 54
Sessie 7: Anatomie, Fisologie En Kliniese Kenmerke Van Die Outonome Senuwee Stelsel ........... 55
Sessie 8: Farmakologie Van Neuropatiese Pyn ................................................................................ 55
Sessie 9: Lokalisasie Van „N Onderste Motor Neuron (OMN) Letsel ................................................ 55
Sessie 10: Die Fisiologie Van Die Outonomiese Senuweesisteem ................................................... 57
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES .................................................................................... 58
Sessie 1: Terminologie & Deformiteite ............................................................................................... 59
Sessie 2: Fisika En Biomeganika ....................................................................................................... 61
Sessie 3: Belynings- En Rotasiedeformiteite Van Die Ledemate, Loopgange,
Beenlengteverskille En Die Ondersoek Van „N Gewrig ..................................................... 61
Sessie 4: Pyn Gradering, Spierkrag, Spastisiteit, Miotoom Innervasie, Dermatoom Innervasie,
OMN Letsel En BMN Letsel ............................................................................................... 62
Sessie 5: Ondersoek Van Die Nek En Skouer .................................................................................. 63
Sessie 6: Toegepaste Anatomie Van Die Werwelkolom ................................................................... 64
Sessie 7: Ondersoek Van Die Rug .................................................................................................... 66
Sessie 8: NEUROLOGIESE EVALUERING VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT ............................... 67
Sessie 9: Toegepaste Anatomie Boonste Ledemaat ......................................................................... 68
Sessie 10: Ondersoek Van Die Elmboog, Voorarm En Hand............................................................ 69
Sessie 11: Kliniese Ondersoek Van Die Heup- En Die Kniegewrig .................................................. 70
Sessie 12: Toegepaste Anatomie Onderste Ledemaat ..................................................................... 71
Sessie 13: Ondersoek Van Die Voet En Enkel .................................................................................. 72
TEMA 9: BEELDINGSONDERSOEKE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL ...................... 73
Sessie 1: Doelgerigte Beeldings Ondersoeke ................................................................................... 73
Sessie 2: Kerngeneeskunde As Beeldingsmodaliteit In Die Muskuloskeletale Stelsel ..................... 74
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL ...................... 76
Sessie 1: Algemene Patologiese Beginsels ...................................................................................... 76
Sessie 2: Mikrobiologiese Aspekte Van Been, Gewrigs- En Sagteweefsel Infeksie ......................... 78
Sessie 3: Farmakologiese Aspekte Van Antibiotika In Infeksies ....................................................... 79
Sessie 4: Akute Septiese Artritis En Osteomiëlitis ............................................................................. 79
Sessie 5: Non-Piogene Infeksies Van Been En Gewrigte ................................................................. 80
Sessie 6: Handinfeksies ..................................................................................................................... 82
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS ........................................................................................... 83
Sessie 1: Algemene Benadering Tot Artritis En Poli-Artritis .............................................................. 84
Sessie 2: Rumatoϊede Artritis (RA) .................................................................................................... 84
Sessie 3: Benadering Tot Mono-Artritis (MO) En Osteo-Artritis (OA) ................................................ 84
Sessie 4: Kristalartropatieë ................................................................................................................ 85
Sessie 5: Interaktiewe Sessie ............................................................................................................ 85
Sessie 6: Spondilo-Artropatie ............................................................................................................ 85
Sessie 7: Infeksies En Rumatologie .................................................................................................. 86
Sessie 8: Sagteweefsel Rumatisme .................................................................................................. 86
Sessie 9: Pediatriese Rumatologie .................................................................................................... 87
Sessie 10: Interaktiewe Sessie .......................................................................................................... 87
TEMA 12: BENADERING TOT BINDWEEFSEL SIEKTES ................................................................. 88
Sessie 1: Sistemiese Lupus Eritematose (SLE) ................................................................................ 88
Sessie 2: Sistemiese Sklerose, Miopatieë, Vakulitis ......................................................................... 89
Sessie 3: Interaktiewe Sessie ............................................................................................................ 89
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE TOESTANDE .................................................. 90
Sessie 1: Farmakologie...................................................................................................................... 90
Sessie 2: Paramediese Rol In Rumatologie ...................................................................................... 91
Sessie 3: Skyfie Toets Hersiening ..................................................................................................... 91
Sessie 4: Skyfie Toets ........................................................................................................................ 91
TEMA 14: KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE
SISTEEM .......................................................................................................................... 92
Sessie 1: Belynings En Rotasie Deformiteite Van Die Onderste Ledemate, Beenpyne In Kinders
En Osteochondroses ......................................................................................................... 93
Sessie 2: Kongenitale Klompvoete, Metatarsus Adduktus, Cavus Voete En Platvoete In Kinders ... 94
Sessie 3: Kongenitale Heupdisplasie, Perthes Se Siekte Van Die Heup En Geglyde Proksimale
Femorale Epifises .............................................................................................................. 95
Sessie 4: Ortopediese Aspekte Van Serebrale Verlamming En Neuromuskulêre Siektes ............... 96
TEMA 15: ONKOLOGIESE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL ................. 98
SessieS 1 EN 2: Algemene Patologie Beginsels ............................................................................... 98
Sessie 3: Primêre En Sekondêre Beentumore ................................................................................ 100
Sessie 4: Sagte Weefsel Tumore .................................................................................................... 101
TEMA 16: TOESTANDE VAN DIE BEKKEN EN WERWELKOLOM ................................................ 103
Sessie 1: Skoliose En Kifose ........................................................................................................... 103
Sessie 2: Nekpyn En Rugpyn In Volwassenes ................................................................................ 104
TEMA 17: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT ........................... 106
Sessie 1: NIE-rumatoïede VOORWAARDES van die boonste ledemaat ....................................... 106
Sessie 2: Degeneratiewe Artritis, Rotatorkraagletsels En Onstabiliteite Van Die Skouergordel ..... 107
Sessie 3: Rheumatoïde Artritis Van Die Hand ................................................................................. 109
TEMA 18: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT ......................... 111
Sessie 1: Osteo-Artritis En Avaskulêre Nekrose Van Die Heup Pynlike Heup - Probleem
Oplossing ......................................................................................................................... 111
Sessie 2: Angulêre Deformiteite Van Die Knie, Osteotomies En Knievervangings ......................... 113
Sessie 3: Die Sportman Met (A) „N Pynlike Onderbeen (B) Die Ileotibiale Band Sindroom ............ 114
Sessie 4: Chroniese Onstabiliteit Van Die Enkelgewrig, Degeneratiewe Toestande Van Die
Enkel, Cavus Voete En Platvoete In Volwassenes ......................................................... 115
TEMA 19: ALGEMENE BEGINSELS VAN RESUSSITASIE NA TRAUMA EN NOODBEHANDELING
VAN FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS ........................................................................ 117
Sessie 1: Algemene Beginsels Van Resussitasie Na Trauma En Noodbehandeling Van Frakture
En Dislokasie ................................................................................................................... 117
TEMA 20: ALGEMENE BEGINSELS VAN TRAUMATIESE TOESTANDE...................................... 119
Sessie 1: Fraktuur Patrone, Oop Frakture, Groeiplaat Beserings Die Beginsels Van Fraktuur En
Ontwrigting Reduksie En Immobilisasie. Die Beginsels Van Oop Reduksie En Interne
Fiksasie ............................................................................................................................ 119
Sessie 2: Dreigende Kompartementsindroom, Nie-Ongeluksbesering Sindroom Refleks
Simpatiese Distrofie Algemene Komplikasies Van Frakture En Ontwrigtings ................. 121
TEMA 21: IMMOBILISASIE TEGNIEKE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT .................................... 123
Sessie 1: Immobilisasie Tegnieke Van Die Boonste Ledemaat ...................................................... 123
TEMA 22: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE WERWELKOLOM EN BEKKEN ............... 125
Sessie 1: Kliniese Voorkoms En Insidensie Van Werwel Frakture, Die Versorging Van
Paraplegie En Tetraplegie In Die Post-Besering Tydperk, Vervoer Van „N Tetrapleeg .. 125
Sessie 2: Bekken Frakture ............................................................................................................... 127
TEMA 23: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT ............................ 128
Sessie 1: Frakture En Ontwrigtings Van Die Skouergordel ............................................................. 128
Sessie 2: Frakture En Ontwrigtings Om Die Elmboog En Voorarm Frakture .................................. 129
Sessie 3: Frakture En Ontwrigtings Om Die Polsgewrig, Hand En Vingers .................................... 131
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT .......................... 133
Sessie 1: Heupontwrigtings, Femurnek, Intertroganteriese En Femurskag Frakture ...................... 133
Sessie 2: Frakture Van Die Distale Femur, Proksimale Tibia En Patella ........................................ 134
Sessie 3: Die Langtermyn Gevolge Van Knie Ligament En Meniskusbeserings ............................ 135
Sessie 4: Frakture Van Die Tibia Skag En Plato ............................................................................. 136
Sessie 6: Verstuitings, Frakture En Ontwrigtings Van Die Enkel, Frakture En Ontwrigtings Van
Die Tarsale, Metatarsale Bene En Flankse Van Die Voet ............................................... 137
TEMA 25: SAGTEWEEFSELBESERINGS VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM .............. 139
Sessie 1: Laserasies En Penetrerende Velwonde ........................................................................... 139
Sessie 2: Toepaslike Wondgenesing En Wondbedekking .............................................................. 140
TEMA 26: DIE ROL VAN ARBEIDSTERAPIE EN FISIOTERAPIE REHABILITASIE ...................... 142
Sessie 1: Rehabilitasie En Hulpmiddels .......................................................................................... 142
Sessie 2: Riglyne Vir Verwysing ...................................................................................................... 143
ROOSTER144
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
i
MUSKULOSKELETALE SISTEEM
INLEIDING
Hierdie module behels die bestudering van die Muskuloskeletale stelsel ten opsigte van sy
verskillende komponente, mikroskopiese- en makroskopiese strukture, funksionele eienskappe,
fisiologiese aspekte en biochemiese samestelling.
OORSIG MUSKULOSKELETALE MODULE
Hierdie muskuloskeletale kursus duur ongeveer agt weke. Die aanvang bestaan uit vier weke van
basiese wetenskaplike lesings wat insluit Anatomie, Fisiologie, die Neurologie van die perifere
senuwees, asook toegepaste Anatomie en Fisika.
Die laaste vier weke van die kursus is klinies georïenteerd en bestaan uit muskuloskeletale toestande
soos Trauma, Pediatriese Ortopedie en elektiewe Ortopedie op die vlak wat ‟n bekwame Algemene
Praktisyn behoort te weet.
Sewentien lesings word toegewy aan Rumatologie en daar is ook lesings met onderwerpe soos
Fisioterapie, Arbeidsterapie en Kerngeneeskunde.
Daar sal vele evaluasie geleenthede wees. In die basiese wetenskappe afdeling (eerste vier weke) sal
daar ‟n praktiese assessering, sowel as ‟n teoretiese toets gehou word. Aan die einde van die kliniese
deel (tweede vier week module) sal ‟n skriftelike toets gehou word wat handel oor hierdie deel. Die
finale eksamen, wat handel oor alles wat in die kursus behandel is, sal in November afgelê word.
AANVANG VAN MODULE
Hierdie module neem in aanvang om 08:00 op Maandag 29 April 2013 (met lesings in Lesinglokaal 7
in die Onderwysblok)
LOKALE
Alle lesings word aangebied in Lesinglokaal 7, Onderwysblok.
Alle Anatomie-praktika word aangebied in praktika-lokale 1A en 2A, Fisangebou.
Alle Histologie-praktika word aangebied in die Histologie-laboratorium (Kamer 5035, Vyfde vloer,
Onderwysblok).
UITGANGSPUNT
Die uitgangspunt is dat jy primêr verantwoordelik is vir jou eie leerproses. Hierdie uitgangspunt word
deurgaans in hierdie module gehandhaaf. In hierdie module sal jy selfstandig en deurlopend moet
werk sodat jy teen die einde van die module aan die uitkomste van elke tema kan voldoen. ‟n Aantal
aktiwiteite word aangebied om die leerproses te vergemaklik en om aan die uitkomste te voldoen.
Hierdie aktiwiteite sluit veral formele lesings, gestruktureerde onbegeleide groepwerk (praktika), en
gerigte selfstudie in.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
ii
SELFSTUDIE-AKTIWITEITE
Soos reeds genoem, is jy self verantwoordelik vir jou leerproses. Gerigte selfstudie-aktiwiteite moet
daarom die nodige aandag verkry omrede dit dikwels as voorbereiding dien vir praktika en ook bydra
dat die uitkomste makliker bereik word. In hierdie module sal jy selfstandig en deurlopend moet werk
sodat jy teen die einde van die module aan die uitkomste van elke tema kan voldoen (byvoorbeeld die
tema wat handel oor Osteologie en Gewrigte sluit baie nou aan by die tema wat handel oor
Skeletspiere: jy gaan gevolglik gedurende die tema wat handel oor Skeletspiere steeds selfstandig
kennis inwin oor aspekte wat verband hou met die temas wat gehandel het oor Osteologie en
Gewrigte). Jy sal gevolglik eers aan die einde van die module aan die uitkomste kan voldoen.
Raadpleeg die nodige hulpbronne betyds sodat die spesifieke aspekte (soos uiteengesit in hierdie
studiegids in die Selfstudie progam) bestudeer kan word.
UITKOMSTE
Die uitkomste vir elke tema word weergegee om vir jou ‟n aanduiding te gee van waaraan uiteindelik
voldoen moet word na afloop van die module. Die bedoeling is nie dat die uitkomste skriftelik
beantwoord moet word nie. Al die inligting behoort aan jou bekend te wees nadat jy die module voltooi
het. Die temas dien as kontrole oor die inhoud wat gedek word, asook in watter diepte. Dit sal
waarskynlik tydrowend wees om al die uitkomste skriftelik te beantwoord en, indien jy probeer, gaan
tyd verspil word wat jy vir ander aktiwiteite moes gebruik het.
VOORGESKREWE HULPBRONNE: (vir prekliniese module van muskuloskeletale kursus)
1. Moore en Dalley. 2006. Clinically Oriented Anatomy. 5de of 6de Uitgawe, Lippincott, William
en Wilkens. (Verwysings in Moore vyfde uitgawe word as M5/M6 in die studiegids aangedui).
(NB! All bladsy verwysings in hierdie studiegids verwys na Moore!).
2. Tank, PW, (Sauerland, EK). Grant‟s Dissector, William en Wilkens. (12de
, 13de
of 14de
Uitgawe).
3. Netter, F. Atlas of Human Anatomy. Novartis.
4. Young, Lowe, Stevens and Heath. 2006. Wheater‟s Functional Histology. 5de
Uitgawe,
Churchill Livingstone, of 4de
Uitgawe, 2000.
5. Silverthorn. 2010. Human Physiology: An Integrated Approach. 5de Uitgawe, Pearson
Benjamin Cummings.
6. Meisenberg & Simmons. Medical Biochemistry. St. Louis, Mosby.
AANBEVOLE HULPBRONNE
1. Ross and Lamperti. 2006. Thieme Atlas of Anatomy. Neck and internal organs. Thieme,
New York.
2. Sadler TW. Langman‟s Medical Embryology.
3. Anne M Gilroy. Atlas of Anatomy. Thieme, Stuttgart, New York.
4. http://www.harford.edu/faculty/EDuncan/links.htm
5. http://www.health24.com/tools/gallery/anatomy/start.asp
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
iii
LET WEL
Hierdie tema (wat handel oor skeletspiere) strek oor „n tydperk van 3½ weke. Die hoofkomponent van
hierdie tema is „n praktika-program (waartydens „n gestruktureerde disseksie-program gevolg word),
gekoppel aan „n selfstudie-program (as voorbereiding vir praktika) en „n lesing-program (as aanvullend
waar nodig).
Tema 1 neem in aanvang op MAANDAG 29 April 2013 om 08:00. Alle studente moet op
MAANDAG 29 April 2013 om 08:00 in die Lokaal 7, Onderwysblok vir lesings aanmeld. Die
praktika sessies begin DINSDAG 30 April 2013 in lokale 1A, 2A en Histologie-laboratorium.
Bywoning van hierdie praktika-program is verpligtend.
U werk met menslike weefsel (bene en nat weefsel). U moet u vergewis van die
“Kennisgewing ingevolge Artikel 65 van die Anatomie Wet, 1983” wat op die
kennisgewingbord verskyn.
Dit is u verantwoordelikheid dat u die studenteregistrasie-vorm wat aan u uitgedeel gaan
word, voltooi en u handtekening daarop aanbring. Die registrasievorm met u
handtekening is „n vereiste volgens die Anatomie Wet (1983) wat toestemming aan u
verleen om menslike weefsel te hanteer. Hierdie registrasievorm word jaarliks deur die
Inspekteur van Anatomie tydens „n besoek aan die Departement, gekontroleer.
Daar is spesifieke kondisies vir die leen van skeletbene (sien ook “kennisgewing” op die
kennisgewingbord aangaande kondisies vir die leen van skeletbene.
Twee studente deel saam „n ongeartikuleerde skelet vir gebruik vir die eerste deel van die
module. Indien enige student staak, moet die Departement Anatomie en Histologie
dadelik in kennis gestel word en daardie student se bene moet terugbesorg word. Geen
merke mag op enige bene gemaak word nie. Die tye vir uithandiging van bene sal aan
u bekend gemaak word.
Elke student moet ‟n bedrag van R500.00 inbetaal vir die huur van die skelette. Die
betaling geskied via die studente rekening.
LW! „n Bedrag van R300 per student word gehef vir die bruikleen van skelette
gedurende die jaar. Hierdie bedrag is nie terugbetaalbaar nie.
LW! ‟n Bedrag van R200 word aan u terug betaal mits alle materiaal by inhandiging
volledig en steeds in „n bevredigende en ongeskonde toestand is. Geen merke mag op
enige bene gemaak word nie.
Laat inhandiging: laat inhandiging word slegs aanvaar indien u „n skriftelike versoek met
geldige redes aan die Afdeling Anatomie en Histologie rig 2 weke voor die
inhandigingsdatum, asook „n tyd met haar reël wanneer die bene wel ingehandig gaan
word.
LW! ‟n Boete wat kan wissel van R50 tot R250 word gehef by enige laat inhandiging van
skelette.
Skelette moet weer persoonlik ingehandig word by die Afdeling. Reëlings in dié verband
sal aan die einde van die module getref word.
Streng maatreëls geld volgens Artikel 65 van die Anatomiewet, 1983 wanneer leners in
besit is van menslike weefsel (onder andere skeletbene). Indien hierdie ordonansie
oortree word, mag die Inspekteur van Anatomie verdere ondersoeke instel kragtens
Artikel 65 van die Anatomiewet, 1983.Elke skeletbeen aan u verskaf is op rekord. Elke
been MOET later aan die Afdeling Anatomie en Histologie terugbesorg word in „n netjiese
en aanvaarbare toestand. Inhandiging van bene begin op die dag waarop die
Muskuloskeletale module eksamen in November geskryf word en die daaropvolgende
twee dae. Bene van verskillende skeletstelle mag nie onderling uitgeruil of gemeng word
nie.
Inhandiging vind plaas by die osteoteek, (oorkant Lokaal F220, Fisangebou).
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
iv
GEDRAGSKODE IN DIE AFDELING ANATOMIE EN HISTOLOGIE
Die lesings en praktika is verpligtend.
Jy werk in groepe en lokale soos ingedeel volgens die groepindeling vir Kardiovaskulêre- en
Respiratoriese Modules (2012). Jy mag nie uitruil en in „n ander groep werk nie.
Geen besoekers vir studente word in die praktika lokale en museum toegelaat nie. In
buitengewone gevalle kan reëlings met die departementshoof, of in die geval van die museum,
die kurator, getref word.
Dit is ten strengste verbode om foto‟s van enige menslike materiaal in die lesinglokale,
museum of praktikalokale te neem. Studente wat hulle hieraan skuldig maak sal die risiko
loop om geskors te word.
Jy en jou groep is verantwoordelik vir die versorging van die kadawer. Uitdroging veroorsaak
die meeste skade aan die material. Maak dus net die area waar julle gaan werk oop en hou die
res van die kadawer toe in die klam linne en plastiekomhulsel. Behou die vel van die kadawer
om die betrokke dele te bedek en maak die dele waar gewerk is na die praktika weer met die
linne en plastiek toe. Die linne moet goed natgemaak word na elke praktikum met vloeistof wat
voorsien word in die praktikalokale. Alle weefsel wat afgedissekteer word van die kadawer moet
geplaas word in die spesifieke houer vir daardie kadawer.
Maak die area waar jy gewerk het skoon en laat dit in „n netjiese toestand. Die dra van
handskoene is opsioneel.
Plaas alle skerp voorwerpe (lemmetjies) wat jy nie meer gebruik nie in die spesiale houers vir
skerp voorwerpe. Dra sorg dat jy nie jouself en ander studente beseer nie!
Studente word toegelaat in die disseksiesale vanaf Maandag tot Vrydag 08:00 – 16:00.
Die dra van skoon wit jasse, toe skoene en langbroeke (vir mans) tydens die disseksie
praktika is verpligtend en toegang tot die praktika sal geweier word sonder korrekte kleredrag.
Dieselfde kleredrag geld vir praktiese assesserings. Klere moet ten alle tye netjies en fatsoenlik
wees.
Die dra van skoene in die Fisangebou is verpligtend.
Rook is verbode in die geboue van die Fakulteit Gesondheiswetenskappe.
Alle menslike weefsel in die departement word beheer deur die Wet op Menslike Weefsel
(1983) en die Inspekteur van Anatomie. Die skeletbene wat aan die studente beskikbaar gestel
word moet vanaf die dag waarop die Muskuloskeletale module eksamen in November geskryf
word en die daaropvolgende twee daeof by staking van die kurses ingehandig word by die
Departement. Indien die bene laat ingehandig word sal boetes gehef word en depositos verbeur
word. Studente wat nie bene terugbesorg nie se name sal aan die Inspekteur oorhandig word
en hulle sal deur die Polisie vervolg word.
Eet, drink en gebruik van radio‟s is verbode in die disseksielokale.
Ten spyte van die toestand (dood) is die kadawer „n mens. Daardie mens het gedagtes gehad,
sy/haar oë het die prag van die natuur aanskou, sy/haar hande het „n babatjie vasgehou,
sy/haar voete het hom/haar oor die wandelweë van die aarde gedra. Behandel die persoon se
aardse oorskot met die nodige respek en deernis.
Museumtye: Maandag tot Vrydag 08:00 – 16:00. Die museum is oor naweke en vakansiedae
gesluit.
Die museum is slegs toeganklik vir studente en personeel van die Fakulteit
Gesondheidswetenskappe, tensy anders gereël. Stilte en ordelike gedrag word te alle tye in die
museum vereis.
Studente mag nie op die tafels sit nie, gebruik die stoeltjies wat voorsien word.
Enige probleme in die museum kan aangemeld word by Prof. B.J. Page, Kamer F162 op die
Eerste vloer, Fisangebou.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
v
PADWYSERS
Die volgende word gebruik sodat jy jou weg maklik deur hierdie studiegids kan vind:
… jou bestemming vir die tema, d.w.s die uitkomste.
… ‟n kontaksessie met ‟n dosent.
… ‟n taak wat jy self moet uitvoer, d.w.s. selfstudie.
… groepwerk saam met jou medestudente.
… ‟n praktikum.
… ‟n gevallestudie
… die gebruik van voorgeskrewe leesstof.
… die gebruik van rekenaarmateriaal.
… die gebruik van videomateriaal.
… die gebruik van materiaal op die internet.
… die gebruik van skyfiemateriaal.
… neem kennis!
… ‟n brein “workout”: ietsie ekstra vir dié wat ‟n uitdaging soek
… self-assessering, ‟n geleentheid om vas te stel of jy op die regte spoor is.
… assessering tydens die module, wat punte tot jou klaspunt kan bydra.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
vi
ASSESSERING
Afdeling 1
Anatomie (A), Histologie (B), Fisiologie (C) en Neurowetenskappe (D)
Algemeen
Aan die einde van hiedie afdeling vind ‟n teoretiese (skriftelike) en ‟n praktiese (uitkenning)
assessering plaas. Besonderhede oor die aard van hierdie assesserings sal later aan jou bekend
gemaak word.
Afdeling 1 toetspunt
Die toetspunt word as volg bereken:
Praktiese assessering (Uitkenning): 35%
Skriftelike (teoretiese) assessering:
Afdeling A, B en C 35%
GERGA (teoretiese) assessering:
Afdeling D 20%
Deurlopende praktiese assesering (Mini uitkennings): 10%
Besonderhede van afdeling 1 toetse
Praktiese Assessering
Datum: Vrydag 24 Mei 2013
Tyd: Die groepindeling, lokaal en tye vir aanmelding sal later bekend gemaak word op die
kennisgewingbord, Fisangebou.
Lokaal: Sal later bekend gemaak word (vir aanmelding en instruksies).
Tipe: Uitkenning (identifisering van anatomiese en histologiese strukture).
Persentasie-bydrae: 50%
Teoretiese Assessering
Datum: Vrydag 24 Mei 2013
Tyd: 14:00 – 15:15 (Hele klas; Afdelings A, B en C)
15:30 - 16:00 (Groep I; Afdeling D)
16:00 – 16:30 (Groep II; Afdeling D)
Lokaal: Hele klas; Afdelings A, B en C: Eksamen-lokaal, 5de Vloer, Onderwysblok (of sal later
bekend gemaak word)
Groepe I & II; Afdeling D: GERGA
Tipe: Reg-en-verkeerd vrae; kort vrae; paragraaf vrae; lang vrae; veelvuldige keuse vrae op
WebCT.
Persentasie-bydrae: 50%
Omrede die praktiese assessering 50% tot die pre-kliniese deel van hierdie module se punt bydra, is
groep-aktiwiteite gedurende die praktika van groot belang. Indien jy nie jou tyd optimaal benut
gedurende die praktika-sessies nie (gerigte selfstudie en voorbereiding is hiervoor ‟n voorvereiste),
kan jy nie verwag om goed te doen in die praktiese assessering nie. Jy moet daarom selfstandig en
deurlopend werk en jou praktiese sessies optimaal benut indien jy in hierdie module sukses wil
behaal.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
vii
Kliniese Assessering
Datum: Vrydag 2 Augustus 2013
Tyd: 09:00 – 12:00
Lokaal: Eksamen-lokaal, 5de Vloer, Onderwysblok
Tipe: Skriftelike vraestel
Eksamen (skriftelik)
Die eksamen vir MB,ChB-studente vind plaas op Maandag 11 November 2013 (om 09:00) in die
Eksamenlokaal, Vyfde Vloer, Onderwysblok (kontroleer met die eksamenrooster om vas te stel of
enige datums en tye moontlik kon verander).
Globale Punte Toekenning
1) Toets:
a. Praktiese Anatomie toets (Vrydag 24 Mei 2013)
b. Eerste toeretiese toets [Sal Anatomie, Histologie, Fisiologie en Neurologie insluit en al die
onderwerpe dek wat tot op datum van die toets behandel is. (Vrydag 24 Mei 2013)]
c. Tweede teoretiese toes (Sal Kliniese Ortopedie, Rumatologie en ander onderwerpe bevat
wat na die eerste toets behandel is.) (Vrydag 2 Augustus 2013)
d. Toetspunt allokasie = (Pre-kliniese toets [a + b] en portefeulje + Kliniese toets [c]/2
2) Eksamen: (November)
a. Anatomie en Neurologie (90 punte)
b. Ortopedie en Rumatologie (90 punte)
Die finale punt sal as volg uitgereken word:
(Toets punt [1.d] + Eksamen punt [2]/2
INLEIDING TOT DIE KLINIESE GEDEELTE
Welkom by die muskuloskeletale module.
Toestande van die muskuloskeletale sisteem is besonder algemeen en sal „n groot deel van jou
algemene praktyk in beslag neem. In die VSA is dit een van die algemeenste redes waarom pasiënte
hul geneesheer raadpleeg. Ongeveer 75% van alle mense sal bv. op „n stadium met klagtes van
rugpyn presenteer. Trauma en geweld is huidiglik „n epidemie in Suid-Afrika en met die toename in
hoë velositeit beserings en skietwonde sal jou praktyk voortdurend met muskuloskeletale beserings
oorlaai word. Ander algemene siektetoestande sluit in gewrigssiektes, beensiektes en deformiteite.
Om hierdie toestande, asook die neoplastiese en infektiewe toestande van die muskuloskeletale
sisteem beter te verstaan, word die toepaslike patologiese, asook mikrobiologiese aspekte aangebied.
Die toepassing van die verskeie beeldingsmodaliteite sal ook deurgaans in perspektief behandel word.
Tydens hierdie 3 weke blok sal die aanbiedings sover moontlik multidissiplinêr aangebied word, omdat
die hantering van hierdie probleme gewoonlik multidissiplinêre benadering benodig.
Daar sal deurgaans klem gelê word op „n praktiese benadering ten opsigte van die algemeenste
toestande wat die muskuloskeletale sisteem aantas.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
viii
Die belangrikste aspekte van die kliniese diagnose, radiologiese interpretasie en behandeling sal
uitgelig word.
Praktiese selfstudie take sal van jou verwag word en jy word aangemoedig om, met die hulp van jou
klasmaats, hierdie take so spoedig moontlik te voltooi en te liasseer vir toekomstige verwysing.
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
ix
VERWYSINGS EN HANDBOEKE VIR DIE KLINIESE GEDEELTE VAN DIE
MODULE
Maak asseblief gebruik van die verwysings wat in die studiegids verskyn. Alle verwysings sal in die
Fakulteit Gesondheidswetenskappe se biblioteek gevind word. Jy het toegang tot heelwat
videomateriaal wat die moeite werd is om te gebruik, omdat dit praktiese riglyne daar stel.
Dit word aanbeveel om die volgende handboeke aan te skaf. Die oorgrote meerderheid van die
inligting wat jy benodig verskyn hierin.
1. Concise System Of Orthopaedics And Fractures – AG Apley/L Solomons
2. Apleys System Of Orhtopaedics And Fractures – AG Apley/L Solomons
3. Clinical Orthopaedic Examination - Ronald Mcrae
4. Practical Fracture Treatment - Ronald Mcrae
5. Dorlands Medical Dictionary – Saunders
Webtuiste
1. http//www.sun.ac.za/ortho
2. webstudies.sun.ac.za (module 371)
LOKALE
Die lokale waarna verwys word in die roosters by die aktiwiteite in die temas is die volgende:
Lokaal Lokaal 7, Grondvloer, Onderwysblok
HL Histologielaboratorium, Kr 5035, 5de Vloer, Onderwysblok
PL Praktikalokale
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
x
DOSENTE
Hier is die name en kontakbesonderhede van die dosente wat betrokke is by die module
NAAM DEPT/AFD E-POS TEL
Prof B Page Afd Anatomie & Histologie [email protected] 021-938 9430
Dr B Bastiaanse Afd Anatomie & Histologie [email protected] 021-938 9754
Me M Alblas Afd Anatomie & Histologie [email protected] 021-938 9394
Dr SH Kotze Afd Anatomie & Histologie [email protected] 021-938 9428
Mnr D van Vuuren Afd Fisiologie [email protected] 021-938 9390
Prof J Carr Afd Neurologie [email protected] 021-938 9627
Prof B Hartzenberg Afd Neurochirurgie [email protected] 021-938 9265
Dr F Henning Afd Neurologie [email protected] 021-938 9512
Dr D Zaharie Afd Neuropatologie [email protected] 021-938 9535
Dr R Gounden Afd Farmakologie [email protected] 021-938 9334
Dr J du Toit Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Prof G Vlok Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr I Robertson Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr H de Jongh Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr A Ikram Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr S Pretorius Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr I Terblanche Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr G du Preez Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr J Davis Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Dr D Burger Afd Ortopedie [email protected] 021-938 9266
Prof J Schneider Afd Anatomiese Patologie [email protected] 021-938 4041
Prof J Apffelstaedt Afd Algemene Chirurgie [email protected] 021-938 9273
Dr F Graewe Afd Plastiese Chirurgie [email protected] 021-938 9432
Dr H Orth Afd Mikrobiologie [email protected] 021-938 5193
Dr J Warwick Afd Kerngeneeskunde [email protected] 021-938 4352
Dr D Whitelaw Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr M Manie Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr R du Toit Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr E Richter Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr B Viljoen Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr L du Plessis Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Dr M Esser Afd Rumatologie [email protected] 021-938 9376
Ms S Schmutz Afd Fisioterapie [email protected] 021-938 9300
Ms S de Klerk Afd Arbeidsterapie [email protected] 021-938 9038
Die volgende sessie personeel sal assisteer met die prakties:
1. Dr. S Mouton
2. Dr. C Chase
Kontak Persone
Helga Oldewage: Afd Ortopedie, Tel: 021- 938 9266, E-pos: [email protected]
Suzette Olivier: Dept Interne Medisyne, Tel: 021-938 9376, E-pos: [email protected]
Marie de Beer: Afd Anatomie, Tel: 021-938 9397, E-pos: [email protected]
Lyndal Swanepoel: Dept Neuro Wetenskappe, Tel: 021-938 9478 E-pos: [email protected]
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xi
VERDUIDELIKING VAN SIMBOLE VIR DIE KLINIESE AFDELING
Kliniese Beelde
C1 - Kennis dra
C2 - Tentatief diagnoseer
C3 - Diagnoseer en verwys
C4 - Diagnoseer en self behandel
Kennis
T1 - Kennis dra
T2 - Oppervlakkige kennis dra
T3 - Werkende kennis dra
T4 - Gedetailleerde kennis dra
Vaardighede
S1 - Moet net daarvan weet
S2 - Moes 'n paar keer gesien het hoe dit gedoen word
S3 - Moes dit 'n paar keer onder toesig gedoen het
S4 - Moet dit onafhanklik en akkuraat self kan doen
ROOSTER EN STUDIE-INLIGTING IN SAQA FORMAAT
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
ANGULÊRE EN DRAAI DEFORMITEITE IN DIE KINDERJARE
Fisiologies
Genu valgum
Genu varum
'Pigeon toeing' (Femorale torsie)
'Out toeing'
Patologies
Blount se siekte
Ragitis
Osteogenesis imperfecta
C3
C3
C3
C3
C2
C2
C2
C1
Kliniese ondersoek van die kind met
angulêre of rotasie-afwykings van die
onderste ledemate
S2
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xii
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
Neurofibromatose
Skeletale displasia
Sifilis
NEUROMUSKULêRE AANDOENINGS
Neurologies
Serebrale verlamming
Poliomiëlitis/Guillaine-Barré Sindroom
Spina bifida
HMSN
(Charcot-Marie 'Tooth' siekte)
Artrogripose, multipleks kongenitale
Muskulêr
Duchenne Muskulêre Distrofie
Becker Muskulêre Distrofie
KONGENITALE AFWYKINGS
Kongenitale tortikollis
Kongenitale skoliose
Kongenitale displasie van die heup
Kongenitale voetdeformiteite
Sindaktilie
Madelung se deformiteit
POSTURELE AFWYKINGS
Metatarsus adductus/varus
Talipes kalkaneo valgus
Akute tortikollis
C1
C3/
C4
C2
C3
C3
C2
C2
C3
C3
C3
C3
C2
C3
S3
S2
C3
C3
C3
C3
Basiese kliniese neurologiese
ondersoek om die boonste en
onderste
motorneuron aandoenings te
onderskei
Algemene en muskuloskeletale
kliniese
evaluasie van 'n pasgeborene, met
onderliggende kennis van algemeen
geassosieerde deformiteite.
Heupondersoek van die pasgeborene
vir vermoedelike DDH
S2
S2
S2
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xiii
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
Posturele tortikollis
(Griessel Sindroom)
'Moulded Baby' sindroom
Posturele skoliose
C3
C2
HEUPAANDOENINGS IN DIE
KINDERJARE
Perthes se siekte
Verbygaande sinovitis van die heup
SUFE (Geglyde Boonste Femur
Epifese)
Septiese artritis/osteomiëlitis
Femurnek frakture
Ander oorsake van 'heuppyn'
Intraspinale tumore/abdominale
oorsake
Apofise beserings
VOETAANDOENINGS IN DIE
KINDERJARE
Pes planus
Pes cavus/cavo varus
Loop op tone
KNIE-AANDOENINGS IN DIE
KINDERJARE
Osgood Schlatter
BEEN & GEWRIG INFEKSIE IN
DIE KINDERJARE
Osteomiëlitis
C2
C2
C3
C3
C3
C2
C2
C3
C3
C3
C3
C4
Loopganganalise
Kliniese ondersoek van die heup
Kliniese ondersoek van area
verantwoordelik vir verwysde pyn na
die heup
Ondersoek van loopgang, onderste
ledemaat en voet
Kliniese ondersoek van geïnfekteerde
bene en gewrigte vir relevante tekens
S2
S2
S2
S2
S2
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xiv
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
Septiese artritis
Pseudoparalise in die baba
Verspreide stafilokok-besmettings
TB en ander infeksies
Diskitis
DIE NEONAAT EN JONG KIND
Frakture in die pasgeborene
Neonatale septiese artritis
Getrekte elmboog (Pulled elbow)
VERSKILLE IN BEENLENGTE
Konginetaal
Neurologies
Vaskulêr
Infeksie
Tumore
Trauma
C3
C2
C4
C4
C3
C3
C3
C4
C2
C2
C2
C2
C2
Kliniese ondersoek van die neonaat
met vermoedelike fraktuur of
muskuloskeletale septiese fokus
Meting van oënskynlike en werklike
beenlengtes met maatband
Blokmetode
S2
S2
S2
VOET Tarsale Tonnelsindroom Bunion Kloutone Metatarsalgie Tendon achilles ruptuur Plantare fasciïtis Interdigitale neuroom Soolvratte Achillespees patologie TOESTANDE VAN DIE NEK Torticollis Grieselsindroom Miëlomeningocoele
C2 C3 C3 C3 C3 C4 C4 C4 C3 C2 C3
Ondersoek van die voet
S4
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xv
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
Servikale spondilose POSTURELE FUNKSIONELE & STRUKTURELE AFWYKINGS VAN DIE WERWELKOLOM Postureel Funksioneel Struktureel (Skoliose) Meralgia paresthetica Lae meganiese rugpyn Diskus degenerasie Spondilolistese Diskus herniasie Spinale stenose Metastases Miëlomatose ORTOPEDIESE INFEKSIES Akute osteomiëlitis Subakute en chroniese osteomiëlitis Septiese Artritis
C4 C4 C4 C3 C2 C4 C4 C4 C4 C4 C3 C4 C4 C4
Ondersoek van die rug Die interpretasie van X-straal fotos van die werwelkolom Kliniese diagnose/ondersoek Trek van bloedkulture Dreinasie van been abses Voorskryf van antibiotika Voorskryf van analgetika Kliniese diagnose en ondersoek Aanplaas van gipsspalk Kliniese diagnose/ondersoek Trek van bloedkulture Aspirasie van 'n gewrig Voorskryf van toepaslike antibiotika Voorskryf van analgetika
S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4 S4
BENIGNE BEENTUMORE Nie ossifiserende fibroom Osteochondroom Enchondroom Osteoïd osteoom Aneurismale beenkieste Reuseseltumor van been Eenvoudige beenkieste MALIGNE BEENTUMORE Miëloom Metastases Osteosarkoom Ewing sarkoom Chondrosarkoom SAGTEWEEFSEL TUMORE Lipoom Fibromatose Hemangiome Ganglion Neurofibromatose Sagteweefsel sarkome AFWYKINGS VAN BEEN Pagets Osteoporose Osteomalacia
C3 C3 C3 C3 C3 C3 C2 C3 C3 C3 C3 C3 C4 C3 C3 C4 C2 C3 C3 C4 C4
Radiologiese diagnose Chirurgiese behandeling Radiologiese diagnose Toepaslike laboratoriumondersoek Chirurgiese behandeling Kliniese diagnose/ondersoek Chirurgiese behandeling Laboratoriumondersoek
S4 S1 S4 S4 S1 S4 S1 S4
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xvi
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
AFWYKINGS VAN DIE HEUPAREA A. ONTWIKKELINGS-AFWYKINGS Displasia Coxa vara Femur vooroorkanteling B. ARTRITIS Osteo-artritis Rumatoïde artritis Protrusio acetabuli C. INFEKSIE Piogenies Tuberkulose
C2 C2 C2 C3 C4 C1 C3/C4 C3/C4
Ondersoek van die heup Interpretasie van X-straal foto's Infiltrasie groter trokanter bursitis Aspirasie heupgewrig Dreinering van heupgewrig
S2 S2 S2 S1 S1
D. AFWYKINGS VAN HEUP, PEES OF BURSAS Groter troganter bursitis Isgiatiese bursitis Klappende heup Liesverstuiting E. AFWYKINGS VAN BLOED- TOEVOER NA DIE HEUP Avaskulêre nekrose van femur kop F. VERWYSDE PYN NA DIE HEUP Rug Sakro-iliale gewrig Knie AFWYKINGS VAN DIE KNIE-STREEK Anterior kniepyn Septiese afwykings van die knie a. Infeksie (Septiese artritis) Piogenies Tuberkulose b. Degeneratiewe afwykings Osteo-artritis Rumatoïde artritis e.a. Hemofilie artritis c. Meniskus afwykings Skeure in meniskus Diskoïd laterale meniskus d. Afwykings van patella Herhalende ontwrigting 'Maltracking' Chondromalasie patellae e. Afwykings van spiere, bursa of pees
C4 C4 C1 C4 C4 C1 C1 C1 C1 C4 C4 C4 C3 C3 C3 C3 C4 C4 C4
Ondersoek van die knie Aspirasie van die knie Interpretasie van X-straal foto's Artrotomie van die knie Infiltrasie van die knie
S2 S2 S2 S1 S2
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xvii
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
Bursitis: Pre-patella Infra patella bursitis Pes anserinus bursitis Semimembranosus bursitis Benede patella tendonitis Knieholte sist (Baker se sist) Apofise van Tibialis Tuberkel (Osgood-Schlatter se siekte) Ilio-tibialis band wrywing sindroom
C4 C2 C2 C2 C4 C3 C4
F. WANGERIGTHEID VAN DIE KNIE Genu valgum Genu varum RUMATOÏEDE ARTRITIS (RA) Gewrigsmanifestasies van RA Sistemiese manifestasies van RA Behandeling van RA Chirurgie vir RA SPONDILO-ARTROPATIE Manifestasies van spinale en perifere gewrigsbetrokkenheid Sistemiese manifestasies van die spondilo-artropatie Behandeling van spondilo- gewrigsartropatie Chirurgie vir spondilo- gewrigsartropatie BINDWEEFSEL AANDOENINGS Sistemiese Lupus Erythematose Skleroderma Gemengde bindweefsel siekte Vaskulitiese sindroom Kliniese beeld van bindweefsel aandoenings Serologiese evaluasie in bindweefsel aandoenings JIG EN DIE ANDER KRISTAL ARTROPATIE Jig Ander kristal artropatie Kliniese beeld van jig Hantering van jig OSTEO-ARTRITIS FIRBROMIALGIE STREEKSPYN SINDROOM
C2 C4 C3/C4 C3/C4 C3 C3/C4 C3 C3 C3 C3 C3 C3 C3 C2 C2 C2 C3 C4 C2 C4 C4 C4 C4 C4
Fisiese ondersoek insluitende gewrigsondersoek Aspirasie van gewrig Ondersoek van sinoviale vloeistof Kortisoon infiltrasie van gewrig Evaluasie van X-straal foto van rumatoïde artritis Fisiese ondersoek van spinale en perifere betrokkenheid by spondilo-artropatie Kortisoon infiltrasie van gewrigte en sagteweefsel Evaluasie van X-straal foto's van spondilo-artropatie Fisiese ondersoek van pasiënt met bindweefsel aandoening Fisiese ondersoek van die pasiënt met jig Gewrigaspirasie Ondersoek van sinoviale vloeistof Fisiese ondersoek van die osteo-artritiese gewrig Gewrigsinfiltrasie
S4 S4 S3 S4 S4 S3 S3 S3 S4 S3/S4 S2 S4
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013. Alle regte voorbehou.
xviii
Kliniese Beeld Skaal Vaardigheidslys Skaal
TOESTANDE VAN DIE SKOUER Verwysde pyn na skouer Rotatorkraag tendonitis Rotatorkraagskeur 'Frozen shoulder' Artritis van die skouergewrig AC-gewrig aantasting Kongenitale en verworwe afwykings van die skouer TOESTANDE VAN DIE ELMBOOG Mediale en laterale epikondilitis Ulnare neuritis Bursa's om die elmboog AANDOENINGS VAN DIE PERIFERE SENUWEE Bragiaal pleksus besering in volw. Bragiaal pleksus besering in kinders Perifere senuwee-letsel Perifere senuwee-beklemming sindroom: a) Karpale tonnel b) Tarsale tonnel c) Kubitale tonnel d) Torakale uitgangsindroom e) Meralgia paraesthetica f) Pleksus neuritis – brachiaal en lumbosakraal TOESTANDE VAN DIE HAND EN POLS Osteo-artritis van die hand en pols: a) Karpo-metakarpale osteo-artritis b) Osteo-artritis van die DIP- en PIP gewrigte c) Degeneratiewe artritis van die pols Spier wanbalans van vingers: a) Swaannek b) Boutonniére c) Mallet De Quervain Avaskulêre nekrose lunaat Ganglion
C3 C4 C3 C3 C4 C4 C1 C4 C3 C1 C3 C3 C3 C4 C3 C3 C3 C2 C2 C4 C4 C3 C3 C3 C4 C4 C3 C4
Kliniese ondersoek van die skouer Sub-akromiale inspuiting Ondersoek van die elmboog Kortisoon inspuitings in die gebied van die elmboog Neurologiese ondersoek van die boonste ledemaat Ondersoek van die hand en pols Aspirasie ganglion Kortisoon inspuitings van die hand en pols
S3/S4 S4 S4 S2 S4 S4 S2 S2
1
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 1:
TERMINOLOGIE
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy die belang van internasionaal aanvaarvare anatomiese
terme te besef en ook anatomiese terme korrek aan te wend, omrede anatomiese terminologie ‟n
groot deel van algemene mediese terminologie vorm.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit Dosent
1 29/04/2013
09:00 Lokaal 7 Lesing Dr B Bastiaanse
TEMA 1: TERMINOLOGIE
SESSIE 1: TERMINOLOGIE
UITKOMSTE
1. Beskryf en verduidelik die anatomiese posisie.
2. Beskryf en verduidelik die verskillende anatomiese vlakke.
3. Beskryf en verduidelik terme wat die relatiewe posisie van strukture ten opsigte van
mekaar aantoon (terminologie ten opsigte van verhoudings).
4. Beskryf en verduidelik terme wat bewegings van ledemate en ander dele van die liggaam
beskryf (terminologie ten opsigte van beweging).
HULPBRONNE
1. Moore 5, Moore 6
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing en Gerigte Selfstudie
Tydens die lesing sal geselekteerde aspekte oor terminologie aan jou verduidelik en
gedemonstreer word.
Tydens die gerigte selfstudie moet jy die gedeeltes oor terminologie bestudeer ter
voorbereiding van aanwending in hierdie afdeling.
Selfstudie
Die volgende aspekte moet aandag geniet gedurende selfstudie sodat die anatomiese posisie,
anatomiese vlakke en die spesifieke betekenis van sekere terme gedefinieer en verduidelik kan
word:
die anatomiese posisie (M5: 5;M6: 5)
2
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
anatomiese vlakke (M5: 5-6;M6: 5-6)
terminologie t.o.v. verhoudings (M5: 6-7;M6: 6-7)
terminologie t.o.v. bewegings (M5: 7-11;M6: 7-11)
Self-assessering
Na afloop van die selfstudie, kyk of jy die volgende vrae kan beantwoord:
1. Die korrekte definisie van abduksie is:
(a) Beweging weg vanaf die mediane vlak
(b) Beweging weg vanaf die mediane vlak in 'n koronale vlak
(c) Beweging weg vanaf die mediane vlak in 'n sagittale vlak
(d) Beweging van die boonste- of onderste ledemaat weg vanaf die liggaam
(e) Beweging weg vanaf die aksiale lyn deur die liggaam
2. Lateraal beteken:
(a) Weg van die koronale vlak
(b) Weg van die mediane vlak
(c) Weg vanaf die sagittale vlak
(d) Weg vanaf die liggaam
(e) Aan die teenoorgestelde kant van die liggaam
3. Inferior beteken:
(a) Afwaarts
(b) Distaalwaarts
(c) Weg vanaf die kop
(d) Nader na die voete
(e) Nader na die vloer
4. Superior beteken:
(a) Opwaarts
(b) Proksimaalwaarts
(c) Nader na die dak
(d) Nader na die kop
(e) Weg vanaf die voete
5. Wat is die anatomiese definisie van die volgende terme:
(a) Mediane vlak
(b) Sagittale vlak
(c) Fleksie
(d) Ekstensie
(e) Rotasie
(f) Mediale rotasie
(g) Laterale rotasie
(h) Abduksie
(i) Adduksie
(j) Sirkumduksie
(k) Proksimaal
(l) Distaal
3
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
(m) Pronasie
(n) Supinasie
(o) Eversie
(p) Inversie
(q) Dorsifleksie
(r) Plantaarfleksie
(s) Mediaal
(t) Lateraal
4
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 2:
OSTEOLOGIE
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy die organisasie en samestelling van die skelet te kan
beskryf, verduidelik, identifiseer en demonstreer.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum en tyd Plek Aktiwiteit Dosent
1 29/04/2013
10:00 Lokaal 7 Lesing Dr B Bastiaanse
TEMA 2: OSTEOLOGIE
SESSIE 1: OSTEOLOGIE
UITKOMSTE
1. Verduidelik die organisasie en samestelling van die menslike skelet.
2. Noem die funksies van bene.
3. Identifiseer en benoem al die bene van „n geartikuleerde menslike skelet.
4. Beskryf en verduidelik die beginsels van die bloedvoorsiening en senuweevoorsiening van
been (selfstudie).
5. Noem die verskillende kenmerke van bene en identifiseer elk op ‟n been.
HULPBRONNE
1. Moore 5/6
2. Die ongeartikuleerde skelet aan jou verskaf op bruikleen.
3. Geartikuleerde skelette in praktika lokale.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing en Selfstudie
Gedurende die lesing sal geselekteerde aspekte oor osteologie met behulp van sekere
geselekteerde bene, aan jou verduidelik en gedemonstreer word.
Tydens die gerigte selfstudie moet jy jou hulpbronne raadpleeg om die bene en hul spesifieke
dele te bestudeer.
Tydens die praktika (oor spiergroepe) sal jy ook die geleentheid hê om die relevante osteologiese
strukture wat betrekking het op spiergroepe of spesifieke spiere (byvoorbeeld vashegtings van
spiere), te benoem en te identifiseer.
5
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Selfstudie
Raadpleeg jou hulpbronne om die volgende aspekte te bestudeer ter voorbereiding van praktika
(wat later volg) sodat die relevante osteologiese aspekte dan reeds aan jou bekend is. Dit dra by
dat die uitkomste waarna gestreef word, makliker bereik sal word:
Noem die funksies van bene (M5; 19-20;M6: 19-20).
Verduidelik en demonstreer die begrippe aksiale en appendikulêre skelet (M5; 18-19;M6:
18-19).
Verduidelik die betekenis van die volgende terme (M5; 21;M6: 20-22):
kondiele fossa
epikondiele keep
suprakondilêre rif kop
tuberkel nek
tuberositeit skag
troganter linea aspera
krista (rif) interossieuse grens
kapitulum foramen
troglea groef
spina ramus
malleolus artikulasie prosesse/oppervlakke
lyn (“linea”) uitsteeksel
Benoem en identifiseer die volgende bene met hul spesifieke dele:
1. Oksipitale been (M5; 897;M6: 830)
oksipitale kondieles
2. Werwels (vertebrae) (M5; 81-82; 480-494; 547-552; 1047;M6: 76;440-453;495;983-984)
liggaam
vertebrale foramen
pedikel
lamina
transverse proses
spineuse proses
artikulasie oppervlakke
foramen transversarium (C1-C7)
dens (op C2)
sakrum (versmelte 5 sakrale vertebrae)
3. Sakrum (M5; 490-494;M6: 451-453)
sakrale kanaal
sakrale foramina (intervertebrale foramina)
anterior oppervlak (pelviese oppervlak)
posterior oppervlak
sakrale promontorium (anterior rand van liggaam van S1)
basis (superior oppervlak van S1)
6
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
apeks (geheg aan Co1)
mediane krista (median crest)
laterale krista
sakrale hiatus
intermediêre krista
ourikulêre oppervlak (artikulasie oppervlak met ilium)
sakrale kornu
4. Sternum (M5; 83; 91; 92;M6: 76-78)
manubrium
liggaam
xiphoiëd-proses
jugulêre keep (suprasternale keep)
klavikulêre keep
aansluitings-area vir kraakbeen van rib 1
kostale kepe 2-7 (vir artikulasie met kostale kraakbene 2-7)
manubrio-sternale gewrig (sternale hoek; hoek van Louis)
xiphi-sternale gewrig
transverse riwwe
5. Rib (M5; 78-79;M6: 75)
kop
nek
skag (shaft)
tuberkel
kostale hoek
kostale groef
artikulasie oppervlakke
eksterne oppervlak
interne oppervlak
6. Klavikel (M5; 729-730;M6: 673-675)
mediale ekstremiteit (sternale ekstremiteit)
laterale ekstremiteit (akromiale ekstremiteit)
skag (shaft)
superior oppervlak
inferior oppervlak
anterior rand
posterior rand
7. Skapula (M5; 730-732;675-676)
spina
supraspineuse fossa
infraspineuse fossa
subskapulêre fossa
akromion
korakoïed proses
7
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
glenoïed holte
superior hoek
inferior hoek
mediale grens
laterale grens
8. Humerus (M5; 732-733;m6: 676-677)
proksimale deel
kop
nek (anatomie nek)
chirurgiese nek
groter tuberkel
kleiner tuberkel
intertuberkulêre groef (bisipitale groef)
liggaam (body)
deltoïed tuberositeit
distale deel
laterale suprakondilêre rif
mediale suprakondilêre rif
laterale epikondiel
mediale epikondiel
kapitulum (M5; 732;M6: 677)
troglea (M5; 733;M6: 677)
koronoïed fossa (M5; 733;M6: 677)
olekranon fossa (M5; 733;M6: 677)
9. Ulna (M5; 734-735;M6: 677-678)
Proksimale deel
olekranon
trogleêre keep
koronoïed proses
radiale keep (vir artikulasie met kop van radius)
tuberositeit van ulna
liggaam (body)
distale deel
kop
stiloïedproses (van ulna)
10. Radius (M5; 735-736;M6:678-679)
proksimale deel
kop
nek
tuberositeit van radius
liggaam (body)
distale deel
ulnêre keep (vir artikulasie met kop van ulna)
stiloïedproses (van radius)
8
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
11. Karpale bene (M5; 737;M6: 680)
skafoïed trapezium
lunaat trapezoïed
triquetrum kapitaat
pisiform hamaat
12. Metakarpale bene (M5; 737-738;M6: 680)
13. Falankse (van hand) (M5; 738;M6: 680)
proksimaal
middel
distaal
14. Heupbeen (os coxae) (M5; 560-562;M6: 514-516)
ilium
iliale krista
iliale fossa
iliale tuberositeit
artikulêre oppervlak (vir artikulasie met sakrum)
anterior superior iliale spina
anterior inferior iliale spina
posterior superior iliale spina
posterior inferior iliale spina
groter iskiatiese keep
ala (vlerk) van iskium (postero-laterale oppervlak)
iskium
liggaam van iskium
iskiale spina
iskiale tuberositeit
ramus van iskium
kleiner iskiatiese keep
pubis
liggaam van pubis
superior ramus van pubis
inferior ramus van pubis
pubiese krista
pubiese tuberkel
pecten pubis (pektineale lyn)
obturator foramen
asetabulum (ilium, iskium en pubis dra by tot asetabulum)
asetabulêre fossa
asetabulêre keep
artikulêre oppervlak (vir artikulasie met kop van femur)
9
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
15. Femur (M5; 563-565;M6: 516-520)
proksimale deel
kop (met fovea capitis waaraan ligamentum capitis femoris vasheg)
nek
groter troganter
kleiner troganter
intertroganteriese krista (rif)
intertroganteriese lyn
troganteriese fossa
quadraat tuberkel
pektineale lyn (aaneenlopend met basis van kleiner troganter)
liggaam
anterior oppervlak
laterale oppervlak
mediale oppervlak
linea aspera
laterale lip van linea aspera
mediale lip van linea aspera
gluteale tuberositeit
distale deel
laterale suprakondilêre lyn
mediale suprakondilêre lyn
popliteale oppervlak
adduktor tuberkel
laterale epikondiel
mediale epikondiel
laterale kondiel
mediale kondiel
interkondilêre fossa
patellêre oppervlak (vir artikulasie met patella)
16. Patella
basis
apeks
anterior oppervlak
posterior oppervlak
17. Tibia (M5; 566-568;M6: 520-521)
proksimale deel
mediale kondiel
laterale kondiel
mediale tibiale plato
tibiale tuberositeit
liggaam
grense (anterior; interossieus; mediaal)
oppervlakke (mediaal; lateraal; posterior)
10
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
distale deel
mediale malleolus
artikulasie oppervlak
18. Fibula (M5; 568-569;M6: 521-522)
proksimale deel
kop (met apeks)
liggaam
grense (anterior; interossieus; posterior)
oppervlakke (mediaal; lateraal, posterior)
distale deel
laterale malleolus
artikulasie oppervlakke
19. Tarsale bene (M5; 570-572;M6: 522-524)
kalkaneus
talus
navikulêre been
kuboïed been
kuneiforme bene (3): mediaal; intermed; lateraal
20. Metatarsale bene (M5; 570-572;M6: 524)
21. Falankse van voet (M5; 571-572;M6: 524)
proksimaal
middel
distaal
11
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 3:
GEWRIGTE
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy die klassifikasie en kenmerke van verskillende gewrigte te
kan beskryf en verduidelik.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit Dosent
1 02/05/2013
08:00 Lokaal 7 Lesing Dr B Bastiaanse
TEMA 3: GEWRIGTE
SESSIE 1: GEWRIGTE
UITKOMSTE
1. Verduidelik die strukturele klassifikasie van gewrigte (fibreus; kraakbenig; sinoviaal) en
noem die belangrikste kenmerke van elke tipe gewrig.
2. Benoem, identifiseer en klassifiseer (volgens bogenoemde klassifikasie-stelsel) alle
gewrigte soos hulle in die menslike skelet voorkom.
3. Noem al die bewegings wat teenwoordig is by elke spesifieke sinoviale gewrig.
4. Bespreek die anatomie van die volgende sinoviale gewrigte:
atlanto-oksipitale gewrig polsgewrig (wrist joint)
atlanto-aksiale gewrig heupgewrig
skouergewrig kniegewrig
elmbooggewrig enkelgewrig
HULPBRONNE
1. Moore 5/6
12
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesings, Gerigte Selfstudie en Praktika
Tydens die lesings sal geselekteerde aspekte betreffende gewrigte, asook die benadering om
enige sinoviale gewrig te beskryf, aan jou verduidelik en demonstreer word.
Tydens die gerigte selfstudie moet jy jou hulpbronne raadpleeg om die spesifieke aspekte oor
gewrigte (sien selfstudie) te bestudeer.
Tydens die praktika (oor spiergroepe) sal jy ook die geleentheid hê om die relevante gewrigte te
benoem, te identifiseer, te klassifiseer, asook om belangrike aspekte oor spesifieke gewrigte
(sien selfstudie) te benoem en te identifiseer.
Selfstudie
1. Bestudeer die anatomie van die volgende sinoviale gewrigte:
atlanto-oksipitale gewrig (M5; 506;M6: 467)
atlanto-aksiale gewrig (M5; 506;M6: 467)
skouergewrig (M5; 853;M6: 796)
elmbooggewrig (M5; 860;M6: 800)
polsgewrig (wrist joint) (M5; 869;M6: 809)
heupgewrig (M5; 675;M6: 626)
kniegewrig (M5; 684;M6: 634)
enkelgewrig (M5; 702;M6: 647)
LW: Gebruik die volgende raamwerk (resep) om elk van bogenoemde sinoviale gewrigte te
beskryf:
tipiese kenmerke van sinoviale gewrigte
artikulerende oppervlakke van die betrokke bene (byvoorbeeld die kop van humerus
artikuleer met die glenoïed fossa van die skapula)
kapsel en bursa
ligamente (wat gewrig stabiliseer)
intrakapsulêre strukture
bewegings by gewrig
belangrike spiere vir elk van die spesifieke bewegins
bloedvoorsiening en senuweevoorsiening van die gewrig
kliniese belangrike aspekte
2. Die volgende gewrigte moet benoem, geïdentifiseer en geklassifiseer word volgens die
klassifikasie-stelsel:
fibreus
primêr kraakbenig (sinkondroses)
sekondêr kraakbenig (simfises)
sinoviaal
skedelnate (M5; 887; 888; 896;M6: 823,824,830)
tempero-mandibulêre gewrig (M5; 981;M6: 916)
atlanto-oksipitale gewrig (M5; 506;M6: 467)
atlanto- aksiale gewrig (M5; 506;M6: 467)
gewrigte van die vertebrale liggame (intervertebrale gewrigte) (M5; 499;M6: 455)
13
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
gewrigte van die vertebrale boë (“zygapophyseal joints”) (M5; 504;M6: 466)
kosto-vertebrale gewrigte (M5; 86;M6: 79-80)
tussen kop van rib en vertebrale liggaam
tussen tuberkel van rib en transverse proses van werwel
kosto-kondrale gewrigte (M5; 86;M6: 81)
interkondrale gewrigte (M5; 86;M6: 81)
sternokostale gewrigte (M5; 88;M6: 81)
manubrio-sternale gewrig (M5; 83;M6: 78)
xiphi-sternale gewrig (M5; 83;M6: 78)
lumbo-sakrale gewrig (M5; 366;M6: 332)
sakro-koksigeale gewrig (M5; 367;M6: 332)
sakro-iliale gewrig (M5; 365;M6: 330)
pubiese simfise (M5; 366;M6: 332)
sterno-klavikulêre gewrig (M5; 848;M6: 794)
akromio-klavikulêre gewrig (M5; 851;M6: 796)
skouergewrig (gleno-humerale gewrig) (M5; 853;M6: 796)
elmbooggewrig (M5; 860;M6: 800)
proksimale radio-ulnêre gewrig (M5; 863;M6: 804)
distale radio-ulnêre gewrig (M5; 866;M6: 806)
polsgewrig (“wrist joint”) (M5; 869;M6: 809)
handgewrigte: (M5; 871-874;M6: 809-813)
(interkarpale gewrigte; karpo-metakarpale gewrigte; intermetakarpale gewrigte;
metakarpo-falangeale gewrigte; interfalangeale gewrigte)
heupgewrig (M5; 675;M6: 626)
kniegewrig (M5; 684;M6: 634)
proksimale tibio-fibulêre gewrig (M5; 701;M6: 645)
distale tibio-fibulêre gewrig (M5; 701;M6: 646)
enkelgewrig (M5; 702;M6: 647)
voetgewrigte (M5; 707, 704-705 tabel 5.18;M6: 650,652 table 5.18)
(subtalare gewrig; talo-kalkaneo-navikulêre gewrig; kalkaneo-kuboïed gewrig; tarso-
metatarsale gewrigte; intermetatarsale gewrigte; metatarso-falangeale gewrigte;
interfalangeale gewrigte)
Inligting
Voorbeelde van hoe benige aspekte, ligamente, spiere en ander strukture bydra tot stabilisasie
of mobilisasie van die gewrig:
die groot kop van die humerus relatief tot die klein glenoïed-fossa van die skapula dra by
tot toenemende mobilisasie as gevolg van min beperkende benige aspekte wat beweging kan
beperk;
die vlak glenoïed-fossa van die skapula dra by tot verminderle stabilisasie (of toenemende
mobilisasie) omrede die kop van die humerus nie stewig in die vlak glenoïed-fossa pas nie;
die rotator-kraagspiere (m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. teres minor en m.
subskapularis) se gemeenskaplike funksie is stabilisasie van die kop van die humerus teen
die glenoïed-fossa van die skapula;
14
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
die oorsprong van die langkop van m. biceps brachii wat intrakapsulêr is, dra by om die kop
van die humerus teen die glenoïed-fossa van die skapula te stabiliseer;
die “lax” inferior deel van die kapsel van die skouergewrig beperk nie abduksie van die
humerus nie en dra dus by tot toenemende mobiliteit van die skouergewrig (M5: 854,
fig 6.61 A;M6: 799 fig 6.95 A);
die glenoïed-labrum („n fibro-kraakbenige struktuur) verdiep die glenoïed-fossa en dra dus
by tot stabiliteit by die skouergewrig;
ekstra-kapsulêre ligamente teenwoordig by die skouergewrig het min beperkende effekte
betreffende die gebied van beweging wat moontlik is by die skouergewrig (M5; 854,
fig 6.61 B;M6: 799 fig 6.95 B);
die bal-en-potjie argitektuur by die skouergewrig en heupgewrig dra by tot „n wye reeks
van bewegings by hierdie gewrigte;
die kop van die femur pas diep in die acetabulum van die heupbeen: dit dra by tot
toenemende stabiliteit by die heupgewrig;
die ligament van die kop van die femur (ligamentum capitis femoris) wat intrakapsulêr geleë
is, asook ander ekstrakapsulêre ligamente by hierdie gewrig, dra by tot stabiliteit van die
heupgewrig;
die vele ligamente by die kniegewrig (patellêre ligament; mediale kollaterale ligament;
laterale kollaterale ligament; popliteale ligamente; kruisligamente; ensovoorts) dra by tot
stabiliteit van die kniegewrig;
die meniski (C-vormige fibro-kraakbeen plaatjies) verdiep die artikulerende oppervlak van
die tibia en dra by tot stabilisasie van die kniegewrig.
Klassifikasie van gewrigte (met voorbeelde)
FIBREUSE GEWRIGTE
Naatgewrigte
skedelnate
Sindesmose
distale tibio-fibulêre gewrig
Gomfose
tussen „n tand en die been waarin dit ingeplant is
KRAAKBENIGE GEWRIGTE
Primêre kraakbenige gewrigte (sinchondrose)
eerste sternokostale gewrig
kosto-kondrale gewrig
xiphi-sternale gewrig
Sekondêre kraakbenige gewrigte (simfise)
manubrio-sternale gewrig
intervertebrale gewrigte tussen vertebrale liggame
sakro-koksigeale gewrig
pubiese simfise
SINOVIALE GEWRIGTE
atlanto-oksipitale gewrig
atlanto-aksiale gewrig
15
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
sterno-klavikulêre gewrig
akromio-klavikulêre gewrig
2de – 7de sterno-kostale gewrigte
interkondrale gewrigte
kosto-vertebrale gewrigte
sakro-iliale gewrig
faset-gewrigte (“zygopophyseal joints”)
tempero-mandibulêre gewrig
skouergewrig; elmbooggewrig; polsgewrig (“wrist joint”)
proksimale en distale radio-ulnêre gewrigte
heupgewrig; kniegewrig; enkelgewrig
proksimale tibio-fibulêre gewrig
handgewrigte en voetgewrigte
Belangrike kenmerke van elke tipe gewrig
fibreuse gewrig
bene word geheg deur fibreuse weefsel
geen gewrigsholte nie
beweging wat moontlik is, is „n funksie van die lengte van die membraan/ligament wat
die bene aanmekaar heg
skedelnate: geen beweging in volwassene
interossieuse membraan: goeie beweging (bv. tussen ulna en radius)
tand in alveolêre proses: baie beperkte beweging
kraakbenige gewrig
bene word geheg deur hialiene kraakbeen of fibrokraakbeen
geen gewrigsholte nie
primêre kraakbenige gewrig (sinchondroses): bene geheg deur hialiene kraakbeen;
beperkte beweging in vroeë leeftyd; gewrig verbeen (ossifies) by volwasse ouderdom
sekondêre kraakbenige gewrig (simfises): bene geheg deur fibrokraakbeen (bv die
fibrokraakbenige intervertebrale skywe tussen die liggame van werwels); sterk
gewrigte wat beperkte beweging toelaat; bene vasgeheg deur fibrokraakbeen-skyf
sinoviale gewrig
kapsel (uitgevoer met sinoviale membraan aan binnekant)
gewrigsholte
hialiene kraakbeen (op artikulerende oppervlakke van bene)
16
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Selfassessesring
Beantwoord die volgende vrae en slaan die antwoorde na om vas te stel tot watter mate jy die
vrae korrek beantwoord het. Dit is „n mors van tyd om die antwoorde te raai of om die antwoorde
vanaf iemand anders af te skryf omrede die selfassessering daar is om vir jou „n aanduiding te
gee tot watter mate jy die struktuur en klassifikasie van gewrigte begryp.
MERK DIE KORREKTE ANTWOORD (Elke vraag het slegs een korrekte antwoord)
1. Watter een van die volgende gewrigte is 'n sinoviale gewrig?
(a) Interkondrale gewrigte
(b) Kostokondrale gewrigte
(c) Distale tibio-fibulêre gewrig
(d) Manubrio-sternale gewrig
(e) Sakro-koksigeale gewrig
2. Watter een van die volgende gewrigte is 'n primêre kraakbenige gewrig (Sinkondrose)?
(a) Eerste sterno-kostale gewrig
(b) Tweede sterno-kostale gewrig
(c) Manubrio-sternale gewrig
(d) Gewrigte tussen werwelliggame
(e) Sakro-koksigeale gewrig
3. Watter een van die volgende gewrigte is 'n sekondêre kraakbenige gewrig (Simfise)?
(a) Skedelnate
(b) Kosto-kondrale gewrigte
(c) Sakro-koksigiale gewrig
(d) Sterno-klavikulêre gewrig
(e) Akromio-klavikulêre gewrig
4. Watter een van die volgende gewrigte is ‟n fibreuse gewrig?
(a) Skedelnate
(b) Kosto-kondrale gewrigte
(c) Manubrio-sternale gewrig
(d) Sakro-koksigeale gewrig
(e) Distale radio-ulnêre gewrig
5. Die hoof-beweging(s) by die atlanto-aksiale gewrig:
(a) Glybeweging
(b) Rotasie
(c) Fleksie en ekstensie
(d) Fleksie, laterale fleksie, ekstensie en rotasie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
6. Die hoof-beweging(s) by die atlanto-oksipitale gewrig:
(a) Glybeweging
(b) Rotasie
(c) Fleksie en ekstensie
(d) Fleksie, laterale fleksie, ekstensie en rotasie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
17
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
7. Die hoof-beweging(s) by faset-gewrigte:
(a) Glybeweging
(b) Rotasie
(c) Fleksie en ekstensie
(d) Fleksie, laterale fleksie, ekstensie en rotasie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
8. Die volgende is al die bewegings by die elmbooggewrig
(a) Rotasie
(b) Fleksie en ekstensie
(c) Fleksie, ekstensie en rotasie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, sirkumduksie en rotasie
9. Die volgende is al die bewegings by die proksimale radio-ulnêre gewrig:
(a) Rotasie
(b) Fleksie en ekstensie
(c) Fleksie, ekstensie en rotasie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, sirkumduksie en rotasie
10. Die volgende is al die bewegings by die polsgewrig:
(a) Rotasie
(b) Fleksie en ekstensie
(c) Fleksie, ekstensie en rotasie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, sirkumduksie en rotasie
11. Die volgende is al die bewegings by die metakarpo-falangeale gewrigte:
(a) Rotasie
(b) Fleksie en ekstensie
(c) Fleksie, ekstensie en rotasie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, sirkumduksie en rotasie
12. Die volgende is al die bewegings by die interfalangeale gewrigte:
(a) Rotasie
(b) Fleksie en ekstensie
(c) Fleksie, ekstensie en rotasie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie en sirkumduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, sirkumduksie en rotasie
13. By die polsgewrig artikuleer die distale deel van die radius met die:
(a) Slegs die skafoïed
(b) Skafoïed en trapezoïed
(c) Skafoïed, trapezoïed en trapezium
(d) Skafoïed, lunaat en triquetrum
(e) Skafoïed, pisiformis, lunaat en triquetrum
18
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
14. Die kop van die eerste rib artikuleer met:
(a) Kostale faset op die liggaam van T1
(b) Kostale faset op die pedikel van T1
(c) Kostale faset op die transverse proses van T1
(d) Demi- (halwe) fasette op die liggame van C7 en T1
(e) Demi- (halwe) fasette op die liggame van T1 en T2
15. Die proksimale radio-ulnêre gewrig is geleë tussen:
(a) Kop van radius en kapitulum van ulna
(b) Kop van radius en radiale keep van ulna
(c) Kop van radius en olekranon van ulna
(d) Kop van radius en trogleêre keep van ulna
(e) Kop van ulna en ulnêre keep van radius
16. Artikulasie-oppervlakke by die elmbooggewrig:
(a) Troglea van humerus met kop van radius; en trogleêre keep van humerus met
kapitulum van ulna
(b) Trogleêre keep van humerus met troglea van radius en kapitulum van humerus met
kop van ulna
(c) Trogleêre keep van humerus met troglea van ulna; en capitulum van humerus met kop
van radius
(d) Troglea van humerus met trogleêre keep van radius; en kapitulum van humerus met
kop van ulna
(e) Troglea van humerus met trogleêre keep van ulna; en kapitulum van humerus met kop
van radius
17. Watter een van die volgende gewrigte is NIE 'n sinoviale gewrig nie?
(a) Tempero mandibulêre gewrig
(b) Atlanto-oksipitale gewrig
(c) Sakro-iliale gewrig
(d) Sakro-koksigiale gewrig
(e) Faset gewrigte van werwels
18. Watter een van die volgende gewrigte is NIE 'n sinoviale gewrig nie?
(a) Atlanto-aksiale gewrig
(b) Kosto-vertebrale gewrigte
(c) Sterno-klavikulêre gewrig
(d) Kosto-kondrale gewrigte
(e) Inter-falangeale gewrigte
19. Watter een van die volgende gewrigte is NIE 'n kraakbenige gewrig nie?
(a) Kosto-vertebrale gewrigte
(b) Kosto-kondrale gewrigte
(c) Pubiese simfise
(d) Xiphi-sternale gewrig
(e) Gewrigte tussen werwel liggame
19
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
20. Watter een van die volgende gewrigte is 'n voorbeeld van 'n primêre kraakbenige gewrig
(Sinkondrose)?
(a) Atlanto-oksipitale gewrig
(b) Akromio-klavikulêre gewrig
(c) Skedelnate
(d) Kosto-kondrale gewrigte
(e) Sakro-koksigiale gewrig
21. Watter een van die volgende gewrigte is 'n voorbeeld van 'n sekondêre kraakbenige gewrig
(Simfise)?
(a) Atlanto-oksipitale gewrig
(b) Akromio-klavikulêre gewrig
(c) Skedelnate
(d) Kosto-kondrale gewrigte
(e) Sakro-koksigiale gewrig
22. Watter een van die volgende is die belangrikste kriterium van 'n sinoviale gewrig?
(a) Bal-en-potjie gewrig
(b) Altyd 'n goeie graad van beweging
(c) Teenwoordigheid van 'n kapsel
(d) Teenwoordigheid van kraakbeen
(e) Teenwoordigheid van ligamente
23. Watter bene is almal betrokke by die kniegewrig?
(a) Femur en tibia
(b) Femur, tibia en fibula
(c) Femur, tibia en patella
(d) Femur, fibula en patella
(e) Femur, tibia, fibula en patella
24. Watter bene is almal betrokke by die heup gewrig?
(a) Ilium en femur
(b) Iskium en femur
(c) Pubis en femur
(d) Iskium, pubis en femur
(e) Ilium, iskium, pubis en femur
25. Watter bene is almal betrokke by die enkel gewrig?
(a) Tibia en talus
(b) Tibia en kalkaneus
(c) Tibia, fibula en talus
(d) Tibia, fibula en kalkaneus
(e) Tibia, fibula, talus en kalkaneus
20
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
26. Watter een van die volgende gewrigte is 'n fibreuse gewrig?
(a) Proksimale radio-ulnêre gewrig
(b) Distale radio-ulnêre gewrig
(c) Proksimale tibio-fibulêre gewrig
(d) Distale tibio-fibulêre gewrig
(e) Manubrio-sternale gewrig
27. Die volgende is al die bewegings by die heupgewrig:
(a) Fleksie en ekstensie
(b) Fleksie, ekstensie en rotasie
(c) Fleksie, ekstensie en sirkumduksie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie en adduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, rotasie en sirkumduksie
28. Die volgende is al die bewegings by die kniegewrig:
(a) Fleksie en ekstensie
(b) Fleksie, ekstensie en rotasie
(c) Fleksie, ekstensie en sirkumduksie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie en adduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, rotasie en sirkumduksie
29. Die volgende is al die bewegings by die enkelgewrig:
(a) Fleksie en ekstensie
(b) Fleksie, ekstensie en rotasie
(c) Fleksie, ekstensie en sirkumduksie
(d) Fleksie, ekstensie, abduksie en adduksie
(e) Fleksie, ekstensie, abduksie, adduksie, rotasie en sirkumduksie
30. Die mees superior intervertebrale diskus is geleë tussen:
(a) Oksipitale been en aksis
(b) Oksipitale been en atlas
(c) Aksis en atlas
(d) Aksis en C3
(e) Atlas en C3
31. Die kop van die sewende rib artikuleer met:
(a) Kostale faset op die liggaam van T7
(b) Kostale faset op die pedikel van T7
(c) Kostale faset op die transverse proses van T7
(d) Demi- (halwe) fasette op die liggame van T6 en T7
(e) Demi- (halwe) fasette op die liggame van T7 en T8
32. Watter been of kraakbeen artikuleer ook by die manubrio-sternale aansluiting?
(a) Geen
(b) Klavikel
(c) Kostale kraakbeen van rib 1
(d) Kostale kraakbeen van rib 2
(e) Kostale kraakbeen van rib 3
21
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
33. Die distale radio-ulnêre gewrig is geleë tussen:
(a) Kop van radius en kapitulum van ulna
(b) Kop van radius en radiale keep van ulna
(c) Kop van radius en olekranon van ulna
(d) Kop van radius en trogleêre keep van ulna
(e) Kop van ulna en ulnêre keep van radius
34. Merk die KORREKTE stelling:
(a) Fibreuse gewrigte is geheg slegs deur fibrokraakbeen
(b) Fibreuse gewrigte is geheg slegs deur fibreuse weefsel
(c) Fibreuse gewrigte is geheg deur fibrokraakbeen of fibreuse weefsel
(d) Kraakbenige gewrigte is geheg slegs deur fibrokraakbeen
(e) Kraakbenige gewrigte is geheg deur fibrokraakbeen of fibreuse weefsel
35. Merk die KORREKTE stelling:
(a) Fibreuse gewrigte is geheg slegs deur fibrokraakbeen
(b) Fibreuse gewrigte is geheg deur of fibrokraakbeen of fibreuse weefsel
(c) Kraakbenige gewrigte is geheg slegs deur fibrokraakbeen
(d) Kraakbenige gewrigte is geheg deur of fibrokraakbeen of hialiene kraakbeen wat
later verbeen
(e) Sinoviale gewrigte het altyd „n goeie bewegings-gebied
36. Merk die VERKEERDE stelling:
(a) Die periosteum van been is ryk aan sensoriese vesels
(b) Sinoviale gewrigte het „n ryk senuweevoorsiening
(c) Die artikulerende kraakbeen van sinoviale gewrigte is gewoonlik van die hialien tipe
(d) Die elmbooggewrig is „n een-assige gewrig
(e) Die enkelgewrig is „n twee-assige gewrig
Is die volgende stellings REG of VERKEERD?
37. Die tibiale kollaterale ligament (mediale ligament) van die knie is vas aan die mediale
meniskus
38. Die fibulêre kollaterale ligament (laterale ligament) van die knie is vas aan die laterale
meniskus
39. Die anterior en posterior kruisligamente se naam verwys na die feit dat die twee ligamente
mekaar kruis
40. Die posterior kruisligament voorkom hiper-ekstensie van die kniegewrig
41. Die name anterior en posterior (by die anterior en posterior kruisligamente) verwys na die
posisies van vashegting op die femur
42. Die name anterior en posterior (by the anterior en posterior kruisligamente) verwys na die
posisies van vashegting op die tibia
43. Die name anterior en posterior (by the anterior en posterior kruisligamente) verwys nie na
posisies van vashegting nie, maar na hul ligging (dit wit sê die anterior kruisligament is
anterior geleê en die posterior kruisligament is posterior geleë)
44. Die kruisligamente van die knie is intrakapsulêr (binne die kapsel van die gewrig) geleë
22
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
45. Die kruisligamente van die knie is ekstra-sinoviaal (buite die sinoviale gewrigsholte) geleë
46. Die atlanto-aksiale gewrig is „n sinoviale gewrig
47. Die manubrio-sternale gewrig is „n sekondêre kraakbenige gewrig
48. Die ilio-sakrale gewrig is „n sinoviale gewrig
49. Gewrigte tussen werwelliggame is sekondêre kraakbenige gewrigte
50. Faset-gewrigte van werwels is sinoviale gewrigte
51. Die patellêre ligament het „n vashegting aan die tibia
52. Rotasie is een van die bewegings wat plaasvind by die kniegewrig
53. Die fibula is een van die bene betrokke by artikulasie by die kniegewrig
54. Die fibula is een van die bene betrokke by artikulasie by die enkelgewrig
55. Eversie is „n belangrike beweging by die enkelgewrig
56. Die patella artikuleer met die tibia tydens volledige ekstensie by die kniegewrig
57. Die kalkaneus is een van die bene betrokke by artikulasie by die enkelgewrig
23
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 4:
DIE WERWELKOLOM
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy die kenmerke, bene, gewrigte en bewegings van die
werwelkolom, asook belangrike spiere betrokke by werwelkolom-bewegings en postuur (naamlik
die intrinsieke rugspiere), te kan beskryf en verduidelik.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit Dosent
1 02/05/2013
09:00 Lokaal 7 Lesing Dr B Bastiaanse
TEMA 4: DIE WERWELKOLOM
SESSIE 1:
DIE WERWELKOLOM
UITKOMSTE
1. Noem die funksies van die werwelkolom.
2. Beskryf die tipiese kenmerke van die werwelkolom.
3. Beskryf die kenmerke van ‟n tipiese werwel asook die regionale (servikaal; torakaal;
lumbaal; sakraal; koksigeaal) kenmerke van werwels.
5. Benoem, identifiseer en klassifiseer alle gewrigte van die werwelkolom.
6. Bespreek die anatomie van die atlanto-oksipitale en atlanto-aksiale gewrigte.
7. Noem en identifiseer al die ligamente betrokke by die werwelkolom.
8. Noem en identifiseer die intrinsieke rugspiere en dui aan by watter bewegings van die
werwelkolom hierdie spiere betrokke is.
HULPBRONNE
1. Moore 5/6
2. Netter
24
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesings, Gerigte Selfstudie en Praktika
Tydens die lesings sal geselekteerde aspekte betreffende die werwelkolom aan jou verduidelik
en demonstreer word.
Tydens die gerigte selfstudie moet jy jou hulpbronne raadpleeg om die spesifieke aspekte oor
die werwelkolom (sien selfstudie) te bestudeer.
Tydens die praktika (oor spiergroepe) sal jy ook die geleentheid hê om die relevante aspekte oor
die werwelkolom te bestudeer.
Selfstudie
1. Hersien die osteologie van die werwels (vertebrae) in die algemeen asook die regionale
kenmerke (M5; 81-82, 482-493; 547-552, 1047;M6: 76,443-451,495,855).
2. Benoem die twee dele waaruit die intervertebrale skyf (“intervertebral disc”) bestaan.
3. Lys al die ligamente wat „n rol speel by stabilisasie van die werwelkolom.
4. Lys, klassifiseer en identifiseer al die gewrigte van die werwelkolom (M5; 497;M6: 464).
5. Lys al die bewegings van die werwelkolom (M5; 511;M6: 470).
6. Benoem en identifiseer die volgende ligamente (dui die ligging van die volgende ligamente
op „n geartikuleerde skelet, op afsonderlike werwels, op prente of op tekeninge aan):
anterior atlanto-oksipitale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 A;M6: 469
fig 4.21 A)
posterior atlanto-oksipitale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 B;M6: 469
fig 4.21 B)
anterior atlanto-aksiale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 A;M6: 469
fig 4.21 A)
posterior atlanto-aksiale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 B;M6: 469
fig 4.21 B)
tektoriale membraan
alare ligamente (“check ligaments”) (M5; 507, fig 4.14 A;M6: 468 fig 4.20 A)
ligamentum nuchae (M5; 505, fig 4.12 A;M6: 467 fig 4.18 A)
transvers ligament van atlas (M5; 507-508 fig 4.14 A, B, C;M6: 468-469
fig 4.20 A, B, C)
anterior longitudinale ligament (M5; 501 fig 4.11;M6: 466 fig 4.17)
posterior longitudinale ligament (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
ligamentum flavum (M5; 501 fig 411;M6: 466 fig 4.17)
supraspineuse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
interspineuse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
intertransverse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
LW:
anterior atlanto-oksipitale membraan: verloop vanaf die anterior grens van foramen
magnum tot by die anterior boog van C1 (M5; 508 fig 4.15 A;M6: 469 fig 4.21 A)
posterior atlanto-oksipitale membraan: verloop vanaf die posterior grens van foramen
magnum tot by die posterior boog van C1 (M5; 508 fig 4.15B;M6: 469 fig 4.21 B)
anterior longitudinale ligament: verloop op die anterior oppervlak van die liggaam van die
werwels (vanaf die oksipitale been tot sakrum)
posterior longitudinale ligament: verloop op die posterior oppervlak van die liggaam van die
werwels vanaf C2 tot sakrum (dus hierdie ligament is geleë binne die vertebrale kanaal)
25
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
tektoriale membraan: strek vanaf die oksipitale been tot by C2 (word verder voortgesit as
die posterior longitudinale ligament)
ligamentum nuchae: verloop vanaf oksipitale been op die spineuse prosesse tot by C7
(verloop onder C7 verder as die supraspineuse ligamente)
supraspineuse ligamente: vanaf spineuse proses van C7 tot sakrum
ligamentum flavum: verloop vertikaal vanaf die lamina van een werwel na die lamina van die
daaropvolgende werwel (en vorm dus deel van die posterior wand van die vertebrale kanaal)
(M5; 501 fig 4.11, 505;M6: 466 fig 4.17)
kruisvormige ligament (“cruciate ligament”): hierdie kruisvormige ligament word gevorm
deur die transvers ligament van die atlas en twee longitudinale bande (superior
longitudinale band en inferior longitudinale band): die superior longitudinale band strek
opwaarts vanaf die transvers ligament en heg vas aan die oksipitale been; die inferior
longitudinale band strek afwaarts vanaf die transvers ligament en heg vas aan die liggaam
van C2 (M5; 507 fig 4.14 A;M6: 468 fig 4.20 A).
transvers ligament van die atlas: sterk band wat strek tussen die tuberkels van die laterale
massas van C1 (hou die dens van C2 teen die anterior boog van C1) (M5; 508 fig 4.14 C;M6:
469 fig 4.21 C)
26
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 5:
SKELETSPIERE
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy die verskillende skeletspiergroepe, asook die spiere in elke
groep, tesame met hul hooffunksie en senuweevoorsiening, te kan beskryf en verduidelik.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit: Lesing Dosent
* Volgens
Disseksieprogram
Praktika Lokale
1a en 2a
Praktika: Onbegeleide
Gestruktureerde
Groepwerk
Sessie Personeel
1 03/05/2013
09:00 Lokaal 7
Rugspiere
Skouergordel
Skouergewrig
Dr B Bastiaanse
2 06/05/2013
08:00 Lokaal 7
Bragiale pleksus
Aksilla Dr B Bastiaanse
3 06/05/2013
09:00 Lokaal 7 Bo-arm Dr B Bastiaanse
4 08/05/2013
08:00 Lokaal 7 Voor-arm Dr B Bastiaanse
5 08/05/2013
09:00 Lokaal 7
Voor-arm
(vervolg) Dr B Bastiaanse
6 09/05/2013
14:00 Lokaal 7 Hand Dr B Bastiaanse
7 10/05/2013
09:00 Lokaal 7
Lumbale pleksus
Sakrale pleksus Dr B Bastiaanse
8 10/05/2013
10:00 Lokaal 7 Gluteale gebied Dr B Bastiaanse
9 13/05/2013
09:00 Lokaal 7
Bo-been (thigh)
Femorale driehoek Dr B Bastiaanse
10 14/05/2013
09:00 Lokaal 7 Onder-been Dr B Bastiaanse
11 20/05/2013
09:00 Lokaal 7 Voet Dr B Bastiaanse
12 22/05/2013
08:00 Lokaal 7
Heupgewrig
Kniegewrig Dr B Bastiaanse
13 22/05/2013
09:00 Lokaal 7 Enkelgewrig Dr B Bastiaanse
27
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 5: SKELETSPIERE
SESSIE 1 – 13:
SKELETSPIERE
UITKOMSTE
1. Noem en identifiseer die verskillende spiergroepe.
2. Noem en identifiseer die verskillende bene betrokke by spiergroepe.
3. Noem en identifiseer die gewrigte betrokke by spiergroepe.
4. Noem en identifiseer die oorsprong en inplanting van spiere.
5. Noem en identifiseer die hooffunksie van spiergroepe en spiere.
6. Noem en identifiseer die senuweevoorsiening van spiere.
7. Noem en identifiseer die strukture (spiere, ligamente, senuwees, bloedvate, ens) soos
uiteengesit by praktika uitkomste.
8. Beskryf die anatomie van die volgende klinies belangrike gebiede:
aksilla
kubitale fossa
karpale tonnel (sindroom)
femorale driehoek
adduktor-kanaal
popliteale fossa
9. Skryf volledige aantekeninge oor die volgende senuwee-pleksusse:
bragiale pleksus
lumbale pleksus
sakrale pleksus
HULPBRONNE
1. Moore 5/6
2. Netter
3. Dissector
4. Praktika
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie, Praktika en Lesings
Tydens selfstudie moet jy die individuele spiere bestudeer t.o.v. oorsprong (proksimale
aanghegting), inplanting (distale aanhegting), senuweevoorsiening en hoofaksie.
Tydens die praktika sal jy die geleentheid hê om die relevante strukture wat betrokke is by
skeletspiere en by gewrigte te benoem en te identifiseer (sien Praktika-program).
Tydens die lesings sal geselekteerde aspekte betreffende skeletspiere (en aspekte wat verband
hou met skeletspiere), aan jou verduidelik en demonstreer word.
28
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
LOKALE EN GROEPE
Die hele klas (MB,ChB) is in dieselfde 2 groepe ingedeel soos vir Respiratoriese en
Kardiovaskulêre Modules (2012) vir praktika-sessies in Anatomie.
Raadpleeg die rooster om vas te stel op watter tyd jy praktika het (meestal dissekteer
groepe A en B tegelyktydig).
Groep A – hoofsaaklik Afrikaanssprekende groep.
Groep B – hoofsaaklik Engelssprekende groep. Indeling gebaseer op Respiratoriese en
Kardiovaskulêre modules (2012).
ALGEMENE INLIGTING
Jy gaan nie, as gevolg van praktiese en logistieke redes, in die direk opvolgende praktika-
sessie wat op lesings volg, of lesings wat op praktika-sessies volg, noodwendig die spiere
bestudeer wat in die lesing met jou behandel is nie.
Jy sal selfstandig onderwerpe moet bestudeer as voorbereiding vir praktika-sessies (wat
dikwels eers later in „n formele lesing behandel sal word).
Die lesings oor skeletspiere is slegs daar om:
„n raamwerk te stel vir die inligting wat u reeds bekom het
vrae te beantwoord
„n aanduiding vir u te gee tot watter diepte onderwerpe bestudeer moet word
belangrike/problematiese aspekte te verduidelik
Die lesings is nie daar om inligting te herhaal wat alreeds selfstandig in praktika en in
selfstudie opgedoen is nie
Jy moet betekenis kan heg aan die name van spiere wat jy in die praktika sessies gaan
bestudeer, byvoorbeeld:
die deltoïedspier se naam verwys na die vorm van die spier (driehoekig);
m. gluteus maximus verwys na die ligging en grootte van die spier („n groot spier in
die gluteale gebied);
die spier biceps femoris verwys na die aantal koppe (betreffende die oorsprong) en
die ligging van die spier („n spier met twee koppe en wat by die femur geleë is);
die spier triceps brachii verwys na die aantal koppe (betreffende die oorsprong) en
die ligging van die spier („n spier met drie koppe en wat by die bo-arm (brachium)
geleë is);
m. adduktor brevis verwys na die spier se funksie en grootte („n klein/kort spier wat
adduksie van die bo-been veroorsaak).
Jy moet die hoof-aksie van die spiere wat tot daardie spiergroep behoort, kan verduidelik
(dit wil sê jy moet die aksie uitgeoefen deur die spier of spiergroep, in verband kan bring
met die oorsprong en inplanting van die spier, asook kan noem by watter gewrig die
beweging plaasvind);
Onthou: As „n spier of spiergroep oor meer as een gewrig strek (verloop), kan dit „n aksie by
meer as een gewrig uitoefen, byvoorbeeld
M. rectus femoris kan fleksie by die heupgewrig gee, asook ekstensie by die kniegewrig.
M. ekstensor digitorum kan bykomstig tot ekstensie van die mediale 4 vingers by die
metakarpofalangeale gewrigte, ook die hand ekstendeer by die polsgewrig.
29
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Onthou: Spiere kan meer as een aksie by „n spesifieke gewrig veroorsaak, byvoorbeeld:
M. deltoïdeus kan fleksie van die humerus by die skouergewrig veroorsaak (a.g.v.
sametrekking van sy anterior vesels); abduksie van die humerus by die skouergewrig
veroorsaak (a.g.v. sametrekking van sy middelste vesels); en ekstensie van die humerus
veroorsaak by die skouergewrig (a.g.v. sametrekking van sy posterior vesels).
M. flexor carpi ulnaris kan fleksie sowel as adduksie van die hand by die polsgewrig
veroorsaak (adduksie in samewerking met extensor carpi ulnaris).
M. extensor carpi ulnaris kan ekstensie sowel adduksie van die hand by die polsgewrig
veroorsaak (adduksie in samewerking met m. flexor carpi ulnaris).
Opsommend
Die praktika-sessies dien as vaslegging van kennis. Elke praktika-sessie moet optimaal benut
word vir kennis-vaslegging.
Selfstudie
1. Die bragiale senuwee-pleksus moet bestudeer word t.o.v. (M5; 773-779;M6: 721-725):
ligging
spinaalkoord-segment oorsprong
senuwees (takke en terminale takke)
spiergroepe of spiere voorsien deur spesifieke senuwees
sensoriese innervasie (in boonste ledemaat)
2. Die lumbale senuwee-pleksus moet bestudeer word t.o.v. (M5: 336 fig 2.76; 336;M6: 312
fig 2.97;312-313):
ligging
spinaalkoord-segment oorsprong
senuwees (takke en terminale takke)
spiertakke (na spiergroepe of spiere)
kutane takke
3. Die sakrale senuwee-pleksus moet bestudeer word t.o.v. (M5; 379; fig 3.10 A, 380, 381
tabel 3.4;M6: 357 fig 3.21 A;358;359):
ligging
spinaalkoord-segment oorsprong
senuwees (takke en terminale takke)
spiertakke (na spiergroepe of spiere)
kutane takke
4. Die aksilla moet bestudeer word t.o.v. (M5: 763;M6: 713):
definisie
ligging
apeks
basis
wande (anterior; posterior; mediaal; lateraal)
inhoud
30
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
5. Die kubitale fossa moet bestudeer word t.o.v. (M5; 795;M6:739):
definisie
ligging
grense
dak vloer inhoud
6. Die karpale tonnel moet bestudeer word t.o.v. (M5; 840):
ligging
strukture
grense
dak
vloer
inhoud
karpale tonnel sindroom
7. Die femorale driehoek moet bestudeer word t.o.v. (M5: 600-604; 598 fig 5.17 A&B;M6:
551-556,553 fig 5.21 A&B)
ligging
grense
basis
apeks
dak vloer inhoud
8. Die adduktor-kanaal (subsartoriale kanaal; Hunter se kanaal) moet bestudeer word t.o.v.
(M5: 607 fig 5.20;M6: 556):
definisie
ligging
begin van kanaal
einde van kanaal
grense van kanaal
inhoud van kanaal
9. Die popliteale fossa moet bestudeer word t.o.v. (M5: 632;M6: 584):
ligging
grense
dak (posterior aspekte)
vloer (anterior aspekte)
inhoud
10. Verduidelik die volgende terme (wat verstaan jy onder die volgende terme?)
(M5: 602-603;M6: 552-553):
femorale skede
kompartemente van femorale skede
femorale kanaal
31
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
femorale ring
femorale breuk (femoral hernia): M5: 607;M6:556)
11. Verduidelik die volgende terme (wat verstaan jy onder die volgende terme?):
palmare aponeurose
plantare aponeurose
fascia lata
ilio-tibiale traktus
flexor retinaculum
extensor retinaculum
meniski
bisipitale aponeurose
bursa
dermatoom
miotoom
adduktor hiatus
spatare (varicose veins)
intrakapsulêre/ekstrakapsulêre ligamente
12. Hersien die volgende sinoviale gewrigte:
skouergewrig (M5: 853;M6: 796) heupgewrig (M5: 675;M6: 626)
elmboogewrig (M5: 860;M6: 800) kniegewrig (M5: 684;M6: 634)
polsgewrig (wrist joint) (M5: 869;M6:
809)
enkelgewrig (M5: 702;M6: 647)
13. Die presiese posisie van spiervashegtings (oorsprong en inplanting/”proximal and distal
attachments”) van alle spiere op die volgende bene moet aangedui en geïdentifiseer word:
klavikel heupbeen (ilium; iskium; pubis)
skapula femur
humerus tibia
sakrum fibula
Selfassessering
Is die volgende stellings REG of VERKEERD?
1. M. tibialis anterior word voorsien deur die tibiale senuwee.
2. M. tibialis posterior word voorsien deur die tibiale senuwee.
3. M. flexor digitorum longus word voorsien deur die diep peroneale senuwee.
4. M. extensor digitorum longus word voorsien deur die diep peroneale senuwee.
5. M. soleus word voorsien deur die tibiale senuwee.
6. M. biceps femoris word voorsien deur die femorale senuwee.
7. M. triceps brachii word voorsien deur die muskulo-kutane senuwee.
8. M. biceps brachii word voorsien deur die muskulo-kutane senuwee.
9. M. flexor digitorum superficialis het „n vashegting aan die humerus.
10. Een van die funksies van m. coraco-brachialis is fleksie by the elmbooggewrig.
11. Een van die funksies van m. brachialis is fleksie by the skouergewrig.
12. Een van die funksies van m. extensor digitorum is ekstensie van die polsgewrig.
13. Een van die funksies van m. tibialis anterior is eversie van die voet.
14. Een van die funksies van m. tibialis posterior is inversie van die voet.
15. Een van die funksies van m. exensor digitorum longus is dorsifleksie by die enkelgewrig.
16. M. pectoralis major het „n vashegting aan die klavikel.
17. M. pectoralis major het „n vashegting aan die humerus.
18. M. biceps brachii het „n vashegting aan die humerus.
19. M. triceps brachii het „n vashegting aan die skapula.
32
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
20. M. triceps brachii het „n vashegting aan die humerus.
21. M. triceps brachii het „n vashegting aan die radius.
22. M. triceps brachii het „n vashegting aan die ulna.
23. Een van die funksies van m. gluteus maximus is fleksie by die heupgewrig.
24. Een van die funksies van die m. quadriceps femoris spiergroep is fleksie by die kniegewrig.
25. Een van die funksies van m. biceps femoris is ekstensie by die kniegewrig.
26. Een van die funksies van m. semitendinosus is fleksie by die kniegewrig.
27. M. trapezius is „n intrinsieke rugspier.
28. M. trapezius het „n vashegting aan die klavikel.
29. M. latissimus dorsi het „n vashegting aan die humerus.
30. Die fascia lata is die diep fassia van die bo-been.
31. Die ilio-tibiale traktus is verdikte diep fassia.
32. Die ekstensor retinakulum is verdikte diep fassia.
33. M. popliteus is betrokke by die “sluiting” van die kniegewrig.
34. Die patella artikuleer met die tibia tydens volledige ekstensie by die kniegewrig.
35. Die kalkaneus is een van die bene betrokke by artikulasie by die enkelgewrig.
36. M. longissimus vorm die laterale deel van erector spinae spiergroep.
37. Die erector spinae spiergroep strek vanaf die sakrum tot by die skedel.
38. Die piriformis spier verloop deur die groter iskiatiese foramen.
39. Die iskiatiese senuwee verloop deur die groter iskiatiese foramen.
40. Meeste gluteale spiere word voorsien deur takke van die lumbale pleksus.
41. Nervus ischiadicus ontspring vanaf die lumbale pleksus.
42. M. biceps brachii is die hooffleksor van die voorarm.
43. M. coracobrachialis is die hooffleksor van die voor-arm.
44. M. Brachialis is die hooffleksor van die voorarm.
45. Die safena-senuwee, ‟n tak van die femorale senuwee, voorsien „n gedeelte van die vel van
die voet.
46. Die oppervlakkige peroneale senuwee (oppervlakkige fibulêre senuwee) voorsien „n gedeelte
van die vel van die voet.
47. Die diep peroneale senuwee (diep fibulêre senuwee) voorsien „n gedeelte van die vel van die
voet.
48. Die surale senuwee (wat gewoonlik afkomstig is vanaf beide die tibiale senuwee en gemene
peroneale senuwee) voorsien „n gedeelte van die vel van die voet.
49. Die laterale plantare senuwee („n terminale tak van die tibiale senuwee) voorsien „n gedeelte
van die vel van die voet.
50. Die mediale plantare senuwee („n terminale tak van die tibiale senuwee) voorsien „n gedeelte
van die vel van die voet.
33
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
PRAKTIESE PROGRAM
INHOUD
algemene inligting
lokale en groepe
versorging van kadawer
disseksie-program
ALGEMENE INLIGTING
Praktika is ‟n leergeleentheid: die doel van die praktika is om as „n leergeleentheid te dien
(en nie as „n disseksie-geleentheid nie); u moet hierdie leergeleentheid optimaal benut; u
sal nie weer in u mediese opleiding die voorreg hê om Anatomie op hierdie wyse te
bestudeer nie.
Praktika is gestruktureerde onbegeleide groepwerk: jyself, saam met ander lede van jou
praktika-groep, is verantwoordelik vir interaktiewe groepwerk gedurende die praktika:
deel jou kennis en ook jou vrae en probleme met ander groeplede; vra vrae; slaan na; verkry
antwoorde selfstandig; en lig groeplede in oor inligting wat jy verkry het.
Benut jou tyd optimaal gedurende praktika: praktika is „n unieke leer-geleentheid met die
doel om aan jou die geleentheid te bied om anatomiese strukture selfstandig te bestudeer;
die doel van praktika is nie om „n stel disseksie-opdragte net te voltooi nie; disseksie-
opdragte is daar om jou te lei om aan die uitkomste wat gestel is, te voldoen.
Gerigte selfstudie dien onder andere ook as voorbereiding vir praktika. Volg die
selfstudie-program sodat jy die praktika optimaal as „n leergeleentheid benut en ervaar.
Die doel van disseksie is:
„n 3-D blootstelling oor strukture in die menslike liggaam
„n blootstelling aan die tekstuur van verskillende strukture
die verhouding van strukture t.o.v. mekaar te toon
Aspekte wat bydra tot optimale tydsbenutting tydens praktika:
berei voor (verkry „n teoretiese begrip/raamwerk oor die gebied voordat disseksie in
aanvang neem)
gebruik Moore 5/6 gereeld; verstaan ook wat terme beteken
benige landmerke is die sleutel in die soeke na sagte weefsel strukture (identifiseer
daarom benige landmerke)
moet nie onnodig tyd vermors nie (bv moet nie onnodig tyd mors op soek na kutane
senuwees, ensovoorts nie): handhaaf „n balans tussen tyd wat bestee word aan
eksplorasie van strukture en tyd wat bestee word aan die inwin van anatomiese feite.
Gebruik anatomiese terminologie en wend dit korrek aan.
Groepwerk (interaksie tussen jouself en mede-studente) is essensieel: deel jou kennis met
mede-studente.
Jy en die ander groeplede is verantwoordelik vir die versorging van die kadawer: na elke
praktiese sessie moet die kadawer natgemaak en behoorlik met nat flennie-doeke en die
34
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
plastiese omhulsel toegemaak word; maak die area waar jy gewerk het, ook skoon en laat dit in „n
netjiese toestand soos wat jy ook sal verwag om dit voor „n praktikum te vind.
Jy is by „n spesifieke tafel ingedeel: jou insette en teenwoordigheid word by daardie tafel
vereis.
Praktika is verpligtend: indien u nie praktika bywoon nie, mag toelating tot eksamen
geweier word.
Die dra van „n witjas en skoene is verpligtend tydens praktika: indien jy nie „n witjas en
skoene aan het nie, mag jy nie „n praktiese lokaal binnegaan nie.
Die dra van ‟n naamplaatjie is verpligtend.
Jy moet vir die volle duur van die praktika teenwoordig wees en stiptelikheid word vereis.
Jy moet self die nodige verwysings opsoek in Moore 5/6 of ander handboeke.
Geen ander persone of studente behalwe MBChB- studente het toegang tot praktika lokale
nie.
LOKALE EN GROEPE
Raadpleeg die rooster in hierdie studiegids vir die praktiese program en praktiese lokale.
Die hele klas (MB,ChB) word in 2 groepe ingedeel vir praktika-sessies in Anatomie.
Groep A – hoofsaaklik Afrikaanssprekende groep.
Groep B – hoofsaaklik Engelssprekende groep. Indeling gebaseer op Respiratoriese en
Kardiovaskulêre modules (2012).
VERSORGING VAN KADAWER
Jy en die ander groeplede is verantwoordelik vir die versorging van die kadawer: na elke
praktiese sessie moet die kadawer natgemaak en behoorlik met nat flennie-doeke en die
plastiese omhulsel toegemaak word; maak die area waar jy gewerk het skoon, en laat dit in
„n netjiese toestand soos wat jy sal verwag om dit voor „n praktikum te vind.
DISSEKSIE-PROGRAM
Disseksie van die liggaam word in streeksverband gedoen en sover moontlik in korrelasie
met die lesingsprogram. Dit is egter nie altyd prakties moontlik nie. Daar sal in die lesings
en gedurende praktika sover moontlik leiding aan u gegee word ten opsigte van verwagte
disseksie doelwitte. Indien „n spesifieke disseksie opdrag se werk egter nog nie in die
lesings bespreek is nie, moet u selfstandig die relevante inligting solank naslaan.
Wanneer dit wel later in die lesings behandel word, het u weer die voordeel dat die werk
aan u bekend is. Disseksie-opdragte is deurlopend en u gaan voort met u disseksieprogram
tot aan die einde van die module.
Onthou om u disseksie-handleiding sowel as Moore 5/6 (OF ander teksboek) en Atlas na
die disseksie praktika saam te bring. Dit is onontbeerlik dat u dié inligtingsbronne
byderhand het om inligting na te slaan.
Tydens die disseksie-program sal jy die geleentheid hê om die relevante strukture (soos
gelys onder Praktika-uitkomste) op „n kadawer of op „n geartikuleerde skelet (of op
afsonderlike bene), te benoem en te identifiseer.
Maak gebruik van die tabelle in Moore 5/6 (of ander bronne).
35
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Dissekteer beide ledemate. Die hele tafel sal gepenaliseer word indien enige ledemaat, of
deel van die ledemaat, nie ten volle gedissekteer is nie.
Disseksie instruksies: Week 17
Grant's Dissector:; 13de Uitgawe (p.4-11); 14de Uitgawe (p. 5-13).
Bestudeer en identifiseer die benige landmerke en oppervlaksanatomie van die vertebrale
kolom (asook die kenmerke van individuele werwels in elke gebied van die werwelkolom).
Verwyder die vel tesame met die oppervlakkige fassia.
Dissekteer en bestudeer die ekstrinsieke (oppervlakkige) en intermediêre spiere van die
rug: mm. trapezius; latissimus dorsi; rhomboïed major; rhomboïed minor; levator scapulae;
serratus posterior (superior; inferior).
Dissekteer en bestudeer die intrinsieke (diep) spiere van die rug:
eerste laag: mm. splenius capitis; splenius cervicis
tweede laag: erector spinae groep (mm. iliocostalis; longissimus; spinalis)
derde laag: transversospinalis groep (mm. semispinalis; multifidus; rotatores). Lg.
twee spiere word slegs bestudeer (geen disseksie).
LW: jy hoef nie die sub-oksipitale gebied te dissekteer nie.
Disseksie instruksies: Week 18
Grant‟s Dissector: 13de Uitgawe (p. 17-19; 15-17; 19-30; 35-36); 14de (p. 22-24; 19-21; 28-40;
47-49).
Bestudeer en dissekteer die skouergordel-gebied.
LW: moet nie die pektorale gebied dissekteer nie, reflekteer net die spiere.
Bestudeer en identifiseer die oppervlaksanatomie van die boonste ledemaat (aksilla;
anterior aksillêre vou; posterior aksillêre vou; ronde skouerarea met deltoïedspier; groewe
weerskante van m. biceps brachii; kubitale fossa met oppervlakkige venes; tendon van
palmaris longus; stiloïedproses van radius; stiloïedproses van ulna; tenare eminensie;
hipotenare eminensie; palmare voue).
Bestudeer en identifiseer die oppervlakkige venes van die arm as „n geheel (voor disseksie
in aanvang neem).
Bestudeer en identifiseer die kutane senuwees van die arm as „n geheel (voor disseksie in
aanvang neem).
Dissekteer en identifiseer die oppervlakkige venes en kutane senuwees.
LW: moet nie onnodig tyd verkwis om kutane senuwees te vind nie.
Verwyder die oppervlakkige fassia van die boonste ledemaat.
Identifiseer die benige landmerke op die skapula.
Identifiseer die benige landmerke op die proksimale deel van die humerus.
Bestudeer en dissekteer die wande van die aksilla.
Bestudeer en dissekteer die inhoud van die aksilla.
Bestudeer en dissekteer die bo-arm en kubitale fossa.
Bestudeer en dissekteer die voor-arm.
36
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Disseksie instruksies: Week 19
Grant‟s Dissector: 13de Uitgawe (p.30-40, 122-136); 14de Uitgawe (p. 40-53, 148-167).
Bestudeer en dissekteer die hand.
Bestudeer die volgende gewrigte (in die museum):
Skouergewrig
elmboogewrig
polsgewrig (wrist joint)
Bestudeer die oppervlakkige venes van die onderste ledemaat (voor disseksie in aanvang
neem).
Bestudeer die kutane senuwees van die onderste ledemaat (voor disseksie in aanvang
neem).
Dissekteer en identifiseer oppervlakkige venes en kutane senuwees.
LW: moet nie onnodig tyd verkwis om kutane senuwees te vind nie.
Bestudeer en dissekteer die safeneuse opening.
Bestudeer en dissekteer die femorale skede en die kompartemente daarvan (en die inhoud
van elke kompartement).
Bestudeer en dissekteer die anterior kompartement van die dy (thigh) met spesifieke
aandag aan die femorale driehoek, adduktor kanaal en spiere in die anterior kompartement.
Bestudeer en dissekteer die mediale kompartement van die dy.
Bestudeer en dissekteer die gluteale gebied (gee veral aandag aan belangrike landmerke).
Bestudeer en dissekteer die posterior kompartement van die dy (thigh).
Bestudeer en dissekteer die popliteale fossa.
Mini praktiese assessering (Uitkenning): Rug & Boonste ledemaat
Disseksie instruksies: Week 20
Grant's Dissector: 13de Uitgawe (p136-149); 14de Uitgawe (p. 167-185).
Bestudeer en dissekteer die posterior kompartement van die(onder)been.
Bestudeer en dissekteer die laterale kompartement van die(onder)been.
Bestudeer en dissekteer die anterior kompartement van die (onder)been.
Bestudeer en dissekteer die voet.
Bestudeer (in die museum) die volgende gewrigte:
heupgewrig
kniegewrig
enkelgewrig
Voltooi disseksieprogram
Mini praktiese assessering (Uitkenning): Gluteale gebied & Onderste ledemaat
PRAKTIESE ASSESSERING
Die praktiese assessering (uitkenning) wat 50% bydra tot jou klaspunt vind plaas op
Vrydag 24 Mei 2013
Studente meld aan op die korrekte tye (sien kennisgewing bord, grondvloer, Fisangebou) vir die
lokaal, groep-indeling van studente en tye vir aanmelding).
37
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
PRAKTIKA-UITKOMSTE
Die volgende spiere moet bestudeer word ten opsigte van die volgende aspekte:
gebied waar spier geleë is
name en identifikasie
hoof funksie(s)
senuweevoorsiening
A. EKSTRINSIEKE RUGSPIERE (M5; 755;M6: 700-701)
1. M. trapezius.
2. M. latissimus dorsi.
3. M. levator scapulae.
4. M. rhomboideus major.
5. M. rhomboideus minor.
B. INTRINSIEKE RUGSPIERE (M5; 537-539;M6: 484-489)
1. Mm. splenius (capitis; cervicis)
2. Erector spinae (mm. iliocostalis; longissimus; spinalis)
3. Transversospinalis (mm. semispinalis; multifidi; rotatores)
4. Mm. interspinalis; intertransversarii; levatores costarum
C. PEKTORALE SPIERE (M5; 752;M6: 698)
1. M. pectoralis major
2. M. pectoralis minor
3. M. subclavius
4. M. serratus anterior
D. SKAPULêRE SPIERE (M5; 755;M6: 704-705)
1. M. deltoideus.
2. M. supraspinatus.
3. M. infraspinatus.
4. M. teres minor.
5. M. teres major.
6. M. subscapularis.
E. SPIERE VAN DIE BO-ARM (M5; 788-789;M6: 734-735)
1. Anterior kompartement.
i) M. biceps brachii (langkop; kortkop)
ii) M. brachialis.
iii) M. coracobrachialis.
2. Posterior kompartement.
i) M. triceps brachii (langkop; mediale kop; laterale kop)
ii) M. anconeus.
38
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
F. SPIERE VAN DIE VOOR-ARM
1. Anterior kompartement (M5; 804-805;M6: 748-749).
i) M. pronator teres.
ii) M. flexor carpi radialis.
iii) M. palmaris longus.
iv) M. flexor carpi ulnaris.
v) M. flexor digitorum superficialis.
vi) M. flexor digitorum profundus.
vii) M. flexor pollicis longus.
viii) M. pronator quadratus.
2. Posterior kompartment (M5; 808-809;751-752).
i) M. brachioradialis.
ii) M. extensor carpi radialis longus.
iii) M. extensor carpi radialis brevis.
iv) M. extensor digitorum.
v) M. extensor digiti minimi.
vi) M. extensor carpi ulnaris.
vii) M. anconeus
viii) M. supinator
ix) M. abductor pollicis longus ] grense van
x) M. extensor pollicis brevis ] "anatomiese
xi) M. extensor pollicis longus ] snuifdoos"
xii) M. extensor indicis.
G. INTRINSIEKE HANDSPIERE
1. Tenare spiere (M5; 832;M6: 776)
i) M. abductor pollicis brevis.
ii) M. flexor pollicis brevis.
iii) M. opponens pollicis.
2. M. adductor pollicis (M5; 832;M6: 776).
3. Hipotenare spiere (M5; 833;M6: 777)
i) M. abductor digiti minimi.
ii) M. flexor digiti minimi (brevis).
iii) M. opponens digiti minimi.
4. "Kort spiere van die hand". (M5;833;M6: 564).
i) Mm. lumbricales (4).
ii) Mm. interossei:
a) dorsales (4): DAB
b) palmares (3): PAD
39
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
H. GLUTEALE GEBIED (M5; 609;M6: 564)
i) M. gluteus maximus
ii) M. gluteus medius
iii) M. gluteus minimus
iv) M. piriformis
v) M. obturatorius internus
vi) Mm. gemelli (superior en inferior)
vii) M. quadratus femoris
I. DY ('thigh')
1. Anterior kompartement (M5; 593-594;M6: 546-547)
i) M. iliopsoas (m. psoas major; m. iliacus)
ii) M. tensor fasciae latae (tensor of the fascia lata)
iii) M. sartorius
iv) M. quadriceps femoris:
(a) M. rectus femoris
(b) M. vastus lateralis
(c) M. vastus medialis
(d) M. vastus intermedius
2. Mediale kompartement (M5; 599;M6: 549)
i) M. pectineus
ii) M. adductor longus
iii) M. adductor brevis
iv) M. adductor magnus
v) M. gracilis
vi) M. obturatorius externus
3. Posterior kompartement (M5; 617;M6: 570)
i) M. semi-tendinosus
ii) M. semi-membranosus
iii) M. biceps femoris
J. (ONDER)BEEN ('LEG')
1. Anterior kompartement (M5; 640;M6: 591)
i) M. tibialis anterior
ii) M. extensor hallucis longus
iii) M. extensor digitorum longus
iv) M. peroneus tertius (Fibularis tertius)
2. Laterale kompartement (M5; 640;M6: 591)
i) M. peroneus longus (M. fibularis longus)
ii) M. peroneus brevis (M. fibularis brevis)
40
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
3. Posterior kompartement
3.1 Oppervlakkige groep (M5; 648;M6: 597)
i) M. gastrocnemius
ii) M. soleus
iii) M. plantaris
3.2 Diep groep (M5; 649;M6: 597)
i) M. popliteus
ii) M. flexor hallucis longus
iii) M. flexor digitorum longus
iv) M. tibialis posterior
K. SPIERE VAN DIE VOET
1. Dorsum van voet (M5; 661;M6: 614)
i) M. extensor digitorum brevis
ii) M. extensor hallucis brevis
2. Sool van voet (M5; 659-660;M6: 612-613)
2.1 Eerste laag:
i) M. abductor hallucis
ii) M. abductor digiti minimi
iii) M. flexor digitorum brevis
2.2 Tweede laag:
i) M. quadratus plantae (m. flexor accessorius)
ii) Mm. lumbricales (4)
2.3 Derde laag:
i) M. adductor hallucis
ii) M. flexor hallucis brevis
iii) M. flexor digiti minimi brevis
2.4 Vierde laag:
i) Mm. interossei:
(a) plantares (3) : PAD
(b) dorsales (4) : DAB
Die volgende senuwees moet benoem en geïdentifiseer kan word:
1. koorde (lateraal; posterior; mediaal) van bragiale pleksus
2. terminale takke van bragiale pleksus (en die verdere verloop):
aksillêre senuwee
radiale senuwee
muskulo-kutane senuwee
mediane senuwee
ulnêre senuwee
41
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
3. femorale senuwee
4. obturatoriese senuwee
5. iskiatiese senuwee (sciatic nerve)
6. gemene peroneale senuwee (gemene fibulêre senuwee)
7. oppervlakkige peroneale senuwee (oppervlakkige fibulêre senuwee)
8. diep peroneale senuwee (diep fibulêre senuwee)
9. tibiale senuwee
10. laterale plantare senuwee
11. mediale plantare senuwee
Die volgende gebiede moet bestudeer word t.o.v.
grense/wande; apeks; basis; dak; vloer (waar van toepassing)
inhoud
1. aksilla (M5; 763;M6: 713)
2. kubitale fossa (M5; 795;M6: 739)
3. femorale driehoek (M5; 600;M6: 551)
4. adduktor kanaal (M5; 607;M6: 556)
5. popliteale fossa (M5; 632;M6: 584)
Die volgende arterieë moet benoem en geïdentifiseer kan word:
1. aksillêre arterie
2. bragiale arterie
3. radiale arterie
4. ulnêre arterie
5. palmare arteriële boë (oppervlakkig; diep)
6. superior gluteale arterie
7. inferior gluteale arterie
8. eksterne iliale arterie
9. femorale arterie
10. popliteale arterie
11. anterior tibiale arterie
12. posterior tibiale arterie
13. arteria dorsalis pedis (dorsalis pedis artery; dorsal artery of foot)
14. laterale plantare arterie
15. mediale plantare arterie
Die volgende venes moet benoem en geïdentifiseer kan word:
1. aksillêre veen
2. sefaliese veen (cephalic vein)
3. basiliese veen (basilic vein)
4. mediane kubitale veen (median cubital vein)
5. dorsale veneuse netwerk (op dorsum van hand)
6. eksterne iliale veen
7. femorale veen
8. popliteale veen
9. venae comitantes [in (onder)been; verloop saam met anterior en posterior tibiale arterieë]
10. vena saphena magna (great saphenous vein)
11. vena saphena parva (small saphenous vein)
12. dorsaal veneuse boë (op dorsum van voet)
42
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Die volgende strukture moet benoem en geïdentifiseer kan word (die betekenis van die terme
moet verduidelik kan word):
1. palmare aponeurose (verdikte sentrale deel van palmare fassia)
2. flexor retinaculum
3. extensor retinaculum
4. fascia lata (diep fassia van die bo-been)
5. ilio-tibiale traktus (verdikte diep fassia aan die laterale kant van die bo-been)
6. meniski (lateraal; mediaal): fibro-kraakbenige plat skywe by die kniegewrig
7. tibiale kollaterale ligament (mediale kollaterale ligament)
8. fibulêre kollaterale ligament (laterale kollaterale ligament)
9. patellêre ligament
10. anterior kruisligament (anterior cruciate ligament)
11. posterior kruisligament (posterior cruciate ligament)
12. deltoïed-ligament (mediale ligament by enkelgewrig)
13. laterale ligament (by die enkelgewrig)
14. plantare aponeurose (verdikte sentrale deel van plantare fassia)
LW:
die kruisligamente van die knie is intrakapsulêr maar ekstra-sinoviaal geleë (M5; 690: “the
cruciate ligaments join the femur and tibia, criscrossing within the articular capsule of the
joint but outside the synovial cavity”)
die diep vesels van die tibiale kollaterale ligament is stewig geheg aan die mediale meniskus
terwyl die fibulêre kollaterale ligament nie geheg is aan die laterale meniskus nie (M5; 691
fig 5.60 B;M6: 637 fig 5.87 B)
43
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 6:
BEEN EN KRAAKBEEN
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van hierdie tema, behoort jy verskillende tipes been en kraakbeen te kan
identifiseer, beskryf en teken, asook die ontwikkeling en groei van been en kraakbeen te kan
verduidelik.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit Dosent
1 29/04/2013
11:00 Lokaal 7 Lesing Dr SH Kotze
2 29/04/2013
12:00 Lokaal 7 Lesing Dr SH Kotze
3 30/04/2013
08:00 Lokaal 7 Lesing Dr SH Kotze
4 30/04/2013
09:00 Lokaal 7 Lesing Dr SH Kotze
5
30/04/2013
Groep A: 10:00
Groep B: 14:00
HL Prakties Me A Alblas
6
07/05/2013
Groep A: 14:00
Groep B: 15:00
GERGA Histologie tutorial
Been en Kraakbeen Selfstudie
7
13/05/2013
Groep A: 14:00
14/05/2013
Groep B: 08:00
GERGA
Histologie tutorial
Hersiening
spierweefsel
Selfstudie
TEMA 6: BEEN EN KRAAKBEEN
SESSIE 1-4:
LESINGS
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie, behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Maak geannoteerde lyntekeninge van ‟n dwarssnit en ‟n lengtesnit deur ‟n langbeen om sy
histologie te wys.
2. Noem kortliks die komponente van beenmatriks, en verduidelik hoe die kollageenvesels
gerangskik is.
3. Noem drie tipes kraakbeen en beskryf die histologie daarvan en die samestelling van die
matriks van elke tipe kraakbeen.
4. Beskryf die groei en voeding van kraakbeen.
5. Beskryf membraanbeenvorming.
44
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
6. Annoteer ‟n tekening van endochondrale beenvorming.
7. Verduidelik hoe en waarom (enkele voorbeelde) hermodellering van been plaasvind.
8. Gebruik Gerga tutoriaal om spierweefsel te hersien.
HULPBRONNE
1. Klasnotas
2. Functional Histology, 4de of 5de uitgawe.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Sessie 1-4: Lesings
Jy ontvang klasnotas: “Die histologie van been en kraakbeen”. Lesings sal op Webstudies
beskikbaar wees teen die einde van die dag.
TEMA 6: BEEN EN KRAAKBEEN
SESSIE 5:
PRAKTIES
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie, behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Identifiseer en teken hialiene kraakbeen en elastiese kraakbeen onder die mikroskoop.
2. Identifiseer en teken beenweefsel onder die mikroskoop.
3. Onderskei tussen beenweefsel en kraakbeen onder die mikroskoop.
HULPBRONNE
1. Jou teoretiese notas
2. Functional Histology, 2006 OF 2000
3. Praktiese notas
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Sessie 5 (2 periodes): Praktikum
1. Jy sal by die praktikum ‟n demonstrasie sien wat jou sal help om die weefsels te
identifiseer en te teken.
2. Bring die volgende items saam:
a) Jou teoretiese notas
b) Functional Histology
3. Die praktiese notas sal in die Histologie-laboratorium beskikbaar wees.
4. In die praktiese toets aan die einde van die module, sal jy onder die mikroskoop
weefsels/strukture/selle uit hierdie praktiese werk moet identifiseer.
45
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Die helfte van die MB,ChB-klas sal in die histologielaboratorium besig wees terwyl die ander
helfte met Anatomie prakties besig sal wees. Daarna sal die twee groepe ruil. Sien asb. die
rooster vir besonderhede.
Jy behoort die meeste voordeel uit hierdie aktiwiteit te trek indien jy reeds die inligting oor
been en kraakbeen in die voorafgaande sessies bemeester het.
TEMA 6: BEEN EN KRAAKBEEN
SESSIE 6 EN 7:
TUTORIALE OP DIE REKENAAR
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie, behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Die tutoriaal “Bone and cartilage” deur te werk en al die byskrifte korrek te gee.
2. Die verskillende weefsels/strukture/selle in die tutoriale te identifiseer.
3. Spierweefsel word hersien. Gebruik die “Muscle tissue” tutoriaal op Toolbook onder die
menu “FOR Foundation Phase (Life forms...)”
4. Die tutoriale te kan gebruik vir hersiening voor die praktiese toets.
HULPBRONNE
1. Notas (prakties en teorie).
2. Studiegids
3. Tutoriale in Gerga
4. Functional Histology 2006 OF 2000.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Sessie 6 & 7 (1 periode elk): selfstudie (eie tyd)
TUTORIALE IN GERGA
Instruksies
Gebruik die tutoriale vir hersiening van die histologie praktika voor die praktiese toets.
Instruksies vir toegang tot die tutoriale word op Webstudies onder “S-drive” op die “desktop”
deurgegee. Gebruik dit gesamentlik met jou lesing en proktiese notas. Daar sal van jou verwag
word om ‟n paar vrae in Webstudies te beantwoord na jy die tutoriale voltooi het. Meer
besonderhede sal in die praktiese klas deurgegee word.
46
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 7:
SPIERAKSIES
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van die tema behoort jy te verstaan hoe spiere werk ten einde gekontroleerde
bewegings te bewerkstellig.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Plek Aktiwiteit Dosent
1 29/04/2013
14:00 Lokaal 7 Lesing Mnr D van Vuuren
2 29/04/2013
15:00 Lokaal 7 Lesing Mnr D van Vuuren
3 03/05/2013
10:00 Lokaal 7 Lesing Mnr D van Vuuren
4 03/05/2013
11:00 Lokaal 7 Lesing Mnr D van Vuuren
5 06/05/2013
12:00 Lokaal 7 Tutoriaal Mnr D van Vuuren
TEMA 7: SPIERAKSIES
SESSIE 1-4:
SPIERAKSIE
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessies, behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Verduidelik wat konsentriese, isometriese en eksentriese kontraksie van skeletspier is.
2. Onderskei tussen die faktore wat heelspier drywing/werk bepaal; insluitend die belang van
aktiewe en passiewe elemente, spiervesel tipe en werwing.
3. ‟n Begrip te hê van die verwantskappe tussen die spanning gegenereer deur ‟n spier, die
lading op daardie spier en die uiteindelike werk wat deur die spier verrig word.
4. Die muskuloskeletale sisteem in terme van hefbome te verstaan en analiseer.
5. Faktore wat betrokke is by die regulering van beweging te kan bespreek; insluitend die
belang van agonis en antagonis spierpare, asook mono- en bi-artikulêre spiere.
HULPBRONNE
Klasnotas en eie aantekeninge is die belangrikste bron van kennis vir hierdie tema. Dit is
daarom raadsaam dat jy hierdie sessies sal bywoon!
Silverthorn (5de uitgawe), Hoofstuk 12: 406-419, 422-430.
47
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Bruce Brownstein & Shaw Bronner. Functional movement in orthopaedic and sports physical
therapy: Evaluation, treatment and outcomes. Churchill Livingstone; 1997. Hoofstuk 1.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Sessies 1-4: Lesings
Om die meeste voordeel uit die lesings te put sal dit tot jou voordeel strek om die basiese
beginsels van skeletspier kontraksie te hersien. Daar is twee bronne wat hier van hulp kan wees:
Vorige werk gedoen: Sel en Weefsel, Tema 5 (Die sellulêre basis van spierwerking): die
kruisbrugsiklus in skeletspier, en die betekenis van “motoreenhede”. Hierdie inligting is ook
op CD-Rom beskikbaar in GERGA. Die program se naam is “Essentials of Human Physiology”.
Kyk na Deel II (Muscle Physiology), Hoofstuk 4, 2de gedeelte ("The crossbridge cycle").
Sien veral die animasie van die kruisbrug siklus (Kliek op die laaste ikon op die bladsy).
Silverthorn (5de uitgawe): p. 408-420.
Na die lesing
a. Vul jou klasnotas aan uit die beskikbare hulpbronne.
b. Probeer om al die uitkomste na te kom.
Baie belangrik!
Probeer om die volgende vrae te beantwoord ter voorbereiding van die toets en eksamen:Vrae 1 - 29 is “reg of verkeerd” vrae. Kontroleer die antwoorde met jou klasnotas en klasmaats.
R V
1. Die meganiese spanning op die geaktiveerde spiervesels van die arm wat gebruik
word om 'n poskaart (1 g) voor die oë vas te hou (om dit te lees), is dieselfde as
die spanning in die geaktiveerde spiervesels wat gebruik word om 'n swaar
fisiologie handboek (1,5 kg) voor die oë vas te hou.
Aanvaar dat die arm in beide gevalle in presies dieselfde houding is.
2. Om 'n poskaart op te lig word meer spiervesels in die musculus biceps (van die
bo-arm) geaktiveer, as wanneer daardie poskaart stil voor die oë vasgehou word
(om dit te lees).
3. Om 'n poskaart op die tafel neer te sit (nadat jy dit gelees het), word
skeletspiervesels in die musculus triceps (van die bo-arm) geaktiveer.
4. Wanneer 'n persoon 'n swaar, ysterhamer baie versigtig op 'n glasbladtafel
neersit, dan trek die musculus biceps (van die bo-arm) eksentries saam.
Aanvaar dat die aksie deur ekstensie van die elmboog teweeggebring word. Daar
vind geen ander beweging van die arm plaas nie. Die hamer word op die tafel op so
'n manier neergesit dat dit die glas hoegenaamd nie beskadig nie.
48
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
R V
5. Wanneer 'n persoon 'n hamer gebruik om 'n spyker in 'n horisontale blok hout te
slaan, dan trek die musculus triceps (van die bo-arm) konsentries saam.
Aanvaar dat die slaan-beweging (d.w.s. die kragslag) deur ekstensie van slegs die
elmboog teweeggebring word. Ignoreer die aksie waardeur die hamer opgelig
word, weg van die spyker. Die spyker sit vertikaal (na bo) in 'n horisontale blok
hout.
6. Daar word meer aktiewe spiervesels in die quadriceps femoris spier gebruik
wanneer 'n persoon vinnig van 'n leer afklim, as wanneer die persoon stadig
afklim.
Die musculus quadriceps femoris is die spier wat die vernaamste drywing verskaf
om 'n leer te klim. Hierdie vraag het betrekking op die aktiwiteit van die
quadriceps, slegs terwyl die voet op die dwarshout van die leer is – nie terwyl die
been van die een dwarshout na die ander beweeg nie.
7. Die spanning/lading per geaktiveerde skeletspiervesel wat gebruik word om 'n
Olimpiese gewig (7,26 kg ysterbal) te stoot, is hoër as die spanning/lading per
geaktiveerde skeletspiervesel wat gebruik word om 'n poskaart vas te hou
(sonder dat dit beweeg).
Aanvaar dat die spiervesels wat vir die twee aktiwiteite gebruik word, presies
dieselfde eienskappe het. Aanvaar dat die persoon probeer om die 7,26 kg gewig
so ver as moontlik te stoot.
Let wel: dit gaan hier oor die lading PER GEAKTIVEERDE SPIERVESEL (nie die
lading op die hele spier nie).
8. Meer spiervesels word in die gluteus maximus spier geaktiveer vir naelloop as vir
draf.
Dit gaan hier net oor die tye wanneer die gluteus maximus gedurende ekstensie
van die heup verkort. Aanvaar dat beide op 'n gelykpad plaasvind, in die
afwesigheid van wind.
9. Meer spiervesels word in die musculus biceps geaktiveer om 'n swaar tas (10 kg)
op te tel, as om 'n ping-pong balletjie teen dieselfde tempo op te tel.
Aanvaar dat die m. biceps verantwoordelik is vir beide hierdie bewegings.
10. Die lading per geaktiveerde spiervesel is dieselfde wanneer die musculus biceps
geaktiveer word om 'n swaar tas (10 kg) op te tel, as wanneer 'n ping-pong
balletjie teen dieselfde tempo opgetel word.
Aanvaar dat die m. biceps verantwoordelik is vir beide hierdie bewegings.
49
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
R V
Die volgende vrae (11-20) het betrekking op die volgende situasie:
‟n Beker word met die regterarm opgelig na die mond, en dan weer versigtig op die
tafel neergesit. Die oplig en neersit van die beker bestaan uit presies dieselfde
bewegings van die arm, maar in teenoorgestelde rigtings. Die beweging van die arm
bestaan hoofsaaklik uit fleksie en ekstensie van die elmboog.
11. Wanneer die beker opgelig word, trek die regter musculus biceps isometries
saam.
12. Wanneer die beker opgelig word, trek die regter musculus triceps konsentries
saam.
13. Wanneer die beker opgelig word, is die lading per geaktiveerde vesel in die
regter musculus biceps minder as wanneer die beker neergesit word.
14. Wanneer die beker stadig opgelig word, is die lading per geaktiveerde vesel in die
regter musculus biceps minder as wanneer die beker vinnig opgelig word.
15. Wanneer die beker stadig opgelig word, is die aantal geaktiveerde vesels in die
regter musculus biceps minder as wanneer die beker vinnig opgelig word.
16. Wanneer die beker stadig neergesit word, trek die regter musculus triceps
konsentries saam.
17. Wanneer die beker stadig neergesit word, trek die regter musculus biceps
eksentries saam.
18. Daar word meer spiervesels in die biceps geaktiveer wanneer die beker opgelig
word as wanneer die beker neergesit word.
19. Daar word meer spiervesels in die biceps geaktiveer wanneer die beker vinnig
neergesit word as wanneer die beker stadig neergesit word.
20. Wanneer die beker stadig neergesit word, word minder spiervesels in die regter
musculus triceps geaktiveer as in die regter musculus biceps.
Aanvaar dat die spiervesels in beide spiere ewe lank en dik is, en dieselfde aantal
miofibrille per sel bevat.
Die vrae 21-29 het betrekking op die volgende situasie:
‟n Persoon hou ‟n potlood (10 g) in die regter hand vas, en ‟n 10 kg ysterbal in die
linkerhand vas. Die voorwerpe word op en af beweeg deur fleksie en ekstensie van
SLEGS die elmboog. Beide arms word gelyktydig op presies dieselfde wyse beweeg.
Aanvaar dat die skeletspiere in die twee arms presies dieselfde samestelling en
eienskappe het. Ignoreer die invloed van wrywing en die massa van die arms self.
R V
21. Indien beide voorwerpe stil vasgehou word (sonder beweging), met die elmboog in
90º fleksie, is die lading per geaktiveerde vesel in die musculus biceps van beide
arms presies dieselfde.
22. Indien beide voorwerpe stadig opgelig word (beide teen 0.10 meter per sekonde),
is die aantal vesels wat in die linker m. biceps geaktiveer word presies 1000 maal
hoër as in die regterarm.
23. Indien beide voorwerpe vinnig opgelig word (beide teen 1.0 meter per sekonde), is
die aantal vesels wat in die linker m. biceps geaktiveer presies 1000 maal hoër as
in die regter arm.
50
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
R V
24. Indien beide voorwerpe stadig laat sak word (beide teen 0.10 meter per
sekonde), trek die m. triceps in die regterarm konsentries saam.
25. Indien beide voorwerpe stadig laat sak word (beide teen 0.10 meter per
sekonde), trek die m. triceps in die linkerarm eksentries saam.
26. Indien beide voorwerpe stadig laat sak word (beide teen 0.10 meter per
sekonde), is die m. biceps in beide arms volledig verslap (dws geen aktiewe
spiervesels nie).
Ignoreer spier “tonus” (die agtergrond aktiwiteit wat in normale gesonde
skeletspiere van wakker persone voorkom).
27. Indien al die skeletspiervesels in die m. biceps van beide arms geaktiveer word,
dan sal die regterhand vinniger styg as die linkerhand.
28. Isometriese sametrekking van die m. biceps van beide arms sal die regterhand
laat styg, terwyl die linkerhand sak.
29. Indien die lading per geaktiveerde spiervesel in die m. biceps van beide arms
presies Po/3 (een derde van isometriese spanning) is, dan sal die regterhand
stadiger styg as die linkerhand.
51
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
NEURO WETENSKAPPE SESSIES
Sessie Datum Lokaal Aktiwitiet Lektor
1 07/05/2013
09:00 – 09:45 Lokaal 7 Lesing Prof J Carr
2 09/05/2013
12:00 – 12:45 Lokaal 7 Lesing Prof J Carr
3 10/05/2013
11:00 – 11:45 Lokaal 7 Lesing
Prof B Hartzenberg/
Dr D Zaharie
4 14/05/2013
10:00 – 10:45 Lokaal 7 Lesing Dr D Zaharie
5 15/05/2013
09:00 – 09:45 Lokaal 7 Lesing Dr F Henning
6 17/05/2013
12:00 – 12:45 Lokaal 7 Lesing Dr F Henning
7 20/05/2013
08:00 – 08:45 Lokaal 7 Lesing Prof J Carr
8 20/05/2013
12:00 – 12:45 Lokaal 7 Lesing Dr T Kredo
9 22/05/2013
10:00 – 10:45 Lokaal 7 Lesing Dr F Henning
10 22/05/2013
11:00 – 11:45 Lokaal 7 Lesing Prof J Carr
NEURO WETESKAPPE
SESSIE 1: ANATOMIE VAN DIE SPINALE
KOORD
UITKOMSTE
1. Noem die streke van die spinaal koord.
2. Beskryf die ligging, verhoudings en bedekkings van die spinaal koord.
3. Noem en toon die ligging aan van die afferente en efferente senuwee bane in die spinaal
koord.
4. Beskryf die elemente en verloop van die somatosensoriese bane.
5. Beskryf die elemente en verloop van die dalende senuwee bane.
6. Beskryf 'n dermatoom en die dermatomale patroon van die liggaam.
7. Bespreek enkele spinaal koord letsels.
52
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 2: SPINALE KOORD
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy die volgende te kan doen:
Gee ‟n definisie/kort beskrywing van:
1. Spinale skok
2. Chroniese spinaalkoord kompressie
3. Kouda ekwina sindroom
4. Konus medullaris sindroom
5. Brown-Sequard sindroom
6. Anterior spinal arterie sindroom
7. Syringomiëlie
8. Miëloradikulopatie: servikale spondilose
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 3: TRAUMA VAN DIE SPINALE KOORD
UITKOMSTE
Spinale Beserings
Na afloop van hierdie sessie moet jy in staat wees om:
1. Die volgende kliniese beelde te kan beskryf:
1. Hemi-seksie van die spinale koord.
2. Totale beskadiging van die spinale koord.
3. Gedeeltelike beskadiging van die spinale koord.
4. Kompressie van die spinale koord.
2. Beskryf die hantering van spinale koord besering.
3. Beskryf die hantering van spinale koord kompressie.
NEURO WETENSKAPPE
PATOLOGIE VAN TRAUMA VAN DIE SPINALE
KOORD
UITKOMSTE
1. Beskryf kortliks die patologie en basiese verskille tussen ‟n oop en geslote besering van die
spinaalkoord.
2. Lys en beskryf kortliks die laat gevolge van skade aan die spinaalkoord.
53
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
3. Lys die hoof oorsake van drukking op die spinaalkoord en senuwee-wortels.
4. Definieer die term syringomiëlie en beskryf kortliks moontlike patogenetiese meganismes.
HULPBRONNE
1. Klasnotas
2. Underwood JCE, General and systemic pathology; 1996, 2nd Ed; pp 835-839 & 841.
3. Web CT:
WWW lesings
4 PowerPointgevalsvoordragte
Vraag/Antwoord gevallestudies
MCQ's vir self-assessering
4. Voorbeelde in Patologie Museum op 4de Vloer.
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 4: PATOLOGIE VAN
SIEKTETOESTANDE VAN DIE SPINALE KOORD
EN DIE OMN INSLUITEND ANTERIOR
HORING SEL, SENUWEESPIERAANSLUITING,
DIE SPIER EN PERIFERE SENUWEË
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy in staat te wees tot die volgende:
1. Definieer die terme "aksonale (Wallerian) degenerasie", "distale aksonale degenerasie", en
"segmentele demiëlinisasie".
2. Definieer die terme "mononeuropatie", "mononeuritis multipleks” en "polineuropatie".
3. Teken ‟n diagram om die verskillende moontlike vlakke van aantasting in miopatiese en
neurogene spierswakheid aan te toon.
4. Gee ‟n basiese klassifikasie van die belangrikste primêre toestande wat spierswakheid tot
gevolg kan hê.
5. Maak ‟n lys van die belangrikste oorsake van kompressie van die spinaalkoord en senuwee
wortels.
HULPBRONNE
1. Klasnotas
2. Underwood JCE, General and systemic pathology; 1996, 2nd Ed; p.p. 813, 838-839 &
872-880.
54
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
AGTERGRONDKENNIS
Basis Van Siekteprosesse Module- Temas 2, 16, 20 en 21.
Lesing met geleentheid vir bespreking
PowerPoint geïllustreerde lesing met geleentheid vir vrae - woon lesing by en maak aanvullende
notas tot jou handboek. Die lesing sal basiese konsepte illustreer met die klem op die rol van
spierbiopsie in die diagnose van neuro-muskulêre siekte.
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 5: SPIERSWAKHEID/PROKSIMALE
SWAKHEID
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die differensiële diagnose van globale swakheid.
2. Dui aan hoe u die siektetoestande wat anterior horing sel, senuwee, neuromuskulêre
aansluiting en spier aantas van mekaar sal onderskei.
3. Beskryf die patofisiologie van inflammatoriese spiersiektes.
4. Beskryf die patofisiologie van spierdistrofieë.
5. Beskryf die patofisiologie van metaboliese toestande wat die spier aantas.
6. Beskryf die verdere spesiale ondersoeke relevant tot siektetoestande van die spier.
7. Maak ‟n lys van die verskillende akute prosesse wat die spier kan aantas.
8. Maak ‟n lys van die verskillende chroniese prosesse wat die spier kan aantas. NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 6: PERIFERE NEUROPATIE
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die differensiële diagnose van globale distale swakheid.
2. Dui aan hoe u die siektetoestande wat anterior horing sel, senuwee, neuromuskulêre
aansluiting en spier aantas van mekaar sal onderskei.
3. Beskryf die patofisiologie van distale lengte-afhanklike polineuropatieë.
4. Beskryf die patofisiologie van lukrake demiëlinisasie van die perifere senuwee.
5. Beskryf die patofisiologie van lukrake aksonale skade aan die perifere senuwee
(mononeuritis multipleks).
6. Beskryf die verdere spesiale ondersoeke relevant tot siektetoestande van die perifere
senuwee.
7. Maak ‟n lys van die verskillende akute prosesse wat die perifere senuwee kan aantas.
8. Maak ‟n lys van die verskillende chroniese prosesse wat die perifere senuwee kan aantas.
55
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 7: ANATOMIE, FISOLOGIE EN
KLINIESE KENMERKE VAN DIE OUTONOME
SENUWEE STELSEL
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort u tot die volgende in staat te wees:
Bespreking
1. Anatomiese strukture waruit die simpatiese en parasimpatiese sisteme bestaan.
2. Verstaan die onderskeie neurotransmitters wat betrokke is in die outonome
senuweesisteem
3. Die kliniese beeld van sinkope
4. Die oorsake van sinkope
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 8: FARMAKOLOGIE VAN
NEUROPATIESE PYN
UITKOMSTE
Aan die einde van die sessie behoort u in staat te wees om die volgende te doen:
1. Definieër neuropatiese pyn.
2. Beskryf die simptome van neuropatiese pyn.
3. Noem die middels wat gebruik word in die behandeling van neuropatiese pyn.
4. Beskryf die belangrike newe-effekte van en die veiligheidsmonitering vir elk van
bogenoemde middels.
NEURO WETENSKAPPE
SESSIE 9: LOKALISASIE VAN „N ONDERSTE
MOTOR NEURON (OMN) LETSEL
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Definieer die motor eenheid.
2. Lys die kliniese kenmerke van ‟n letsel van die anterior horingsel, motoriese senuwee,
neuromuskulêre aansluiting en spier.
3. Maak ‟n skets van die dermatome van:
a. Die arm
b. Die romp
c. Die been
56
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
4. Beskryf die wortel innervasie van die volgende spiere:
a. Deltoïd
b. Biseps
c. Bragioradialis
d. Triseps
e. Kwadriseps
f. Tibialis anterior.
5. Beskryf die fisiologie van senuwee herstel, en gee 'n klassifikasie van die verskillende tipes
beserings.
6. Beskryf die kenmerke van:
a. Karpale tonnel sindroom.
b. Ulnêre neuropatie
c. Radiale senuwee verlamming
d. Peroneale neuropatie
HULPBRONNE
1. Web CT: HTML tutoriaal: “Lower Motor Neuron”
2. Klasnotas
57
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
NEURO WETESKAPPE
SESSIE 10: DIE FISIOLOGIE VAN DIE
OUTONOMIESE SENUWEESISTEEM
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die efferente senuweesisteem in terme van sy rol in die transmissie van
boodskappe van die brein (integrerende sentrum) na die effektor organe. Maak spesifieke
melding van die twee komponente van die efferente senuweesisteem, nl. die somatomotor
neurone en die outonome neurone.
2. Hersien die fisiologie en funksionering van die gebeure in „n tipiese sinaps. Wees veral
bewus van die konsepte presinapties, postsinapties, sinaptiese spleet en neurotransmitters.
3. Gee „n klassifikasie van die belangrikste neurotransmitters in die liggaam.
4. Definieer die konsep outonoom soos dit in die term outonomiese senuweesisteem gebruik
word.
5. Verduidelik hoekom die outonome senuweesisteem as „n klassieke voorbeeld van „n
homeostatiese beheersisteem beskou kan word.
6. Gee „n lys van die vernaamste effektororgane / teikenweefsels van die outonome
senuweesisteem.
7. Verduidelik die basiese verskille en ooreenkomste tussen die twee onderafdelings van die
outonome senuweesisteem, nl. simpaties en parasimpaties.
8. Beskryf kortliks die outonome beheer van hartfunksie en bloeddruk in die liggaam.
HULPBRONNE
Silverthorn: Human Physiology, 5th Edition (2010)
58
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
TEMADOELSTELLING
Die oorkoepelende doel van hierdie tema is om jou in staat te stel om „n doelgerigte kliniese geskiedenis te kan neem asook „n toepaslike kliniese ondersoek te kan uitvoer aangaande die muskuloskeletale sisteem.
Daar sal van jou verwag word om 'n volledige, deeglike en toepaslike kliniese ondersoek te kan uitvoer ten opsigte van die boonste ledemate, onderste ledemate en die werwelkolom om die normale voorkoms, stand, beweging en stabiliteit te kan onderskei van fisiologiese-, ouderdoms- en patologiese afwykings. Jy moet abnormale loopgange kan identifiseer en „n beenlengteverskil klinies kan evalueer. Jy moet die basiese beginsels ken van die ondersoek van „n gewrig in die algemeen.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
8/7/2013
08:00–08:45 Verwelkoming & Oorsig
Dr ICM Robertson
Dr S Pretorius
1 8/7/2013
09:00–09:45 Lesing Terminologie & Deformiteite Dr J du Toit
2 8/7/2013
10:00-10:45 Lesing Fisika and Biomeganika DR ICM Robertson
3 8/7/2013
11:00-11:45 Lesing
Belynings- en Rotasiedeformiteite van
die Ledemate, Loopgange, Beenlengteverskille
en die Ondersoek van „n Gewrig
Dr J du Toit
4 9/7/2013
09:00-09:45 Selfstudie
Pyn Gradering, Spierkrag, Spastisiteit,-
Miotoom Innervasie,
Dermatoom Innervasie,
OMN Letsel en BMN Letsel
Dr J du Toit
5 9/7/2013
10:00-10:45 Lesing Ondersoek van die Nek en Skouer Dr H de Jongh
6 9/7/2013
11:00–11:15 Lesing Toegepaste Anatomie van die Werwelkolom Dr J Davis
7 10/7/2013
08:00-08:45 Lesing Ondersoek van die Rug Prof GJ Vlok
8 10/7/2013
09:00-09:45 Lesing
Neurologiese Evaluering van die Boonste
Ledemaat Dr S Pretorius
9 10/7/2013
10:00-10:45 Lesing
Toegepaste Anatomie van die Boonste
Ledemaat Dr S Pretorius
10 10/7/2013
11:00–11:45 Lesing
Ondersoek van die Elmboog,
Voorarm en Hand Dr S Pretorius
11 10/7/2013
12:00-12:45 Lesing
Kliniese Ondersoek van die
Heup en Kniegewrig Dr H de Jongh
12 11/72013
10:00-10:45 Lesing
Toegepaste Anatomie van die Onderste
Ledemaat Dr I Terblanche
13 11/72013
11:00-11:45 Lesing Ondersoek van die Voet en Enkel Dr I Terblanche
59
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: TERMINOLOGIE
SESSIE 1: TERMINOLOGIE & DEFORMITEITE
TEMADOELSTELLING
Tydens hierdie tema gaan ons voortbou op die kennis van terminologie wat jy tydens die Fase II
module oor die Muskuloskeletale stelsel opgedoen het. Jy gaan bykomende terminologieleer wat
die algemeenste Muskuloskeletale afwykings beskryf en jou in staat sal stel om akkuraat met
kollegas hieroor te kommunikeer.
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die normale stand, voorkoms en bewegings van die muskuloskeletale sisteem.
2. Die algemene muskuloskeletale afwykings te kan herken en beskryf.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
1. Lees die werkstuk deur en voltooi deur te verwys na Dorlands Mediese Woordeboek en die
Module: Die muskuloskeletale stelsel van Fase II.
HULPBRONNE
1. Dorlands Mediese Woordeboek
Abduksie:
Adduksie:
Ankilose:
Antalgies:
Artritis:
Artrodese:
Artroplastiek:
Artrose:
Bunion (Knokkel):
Cavus:
Diafise:
Displasie:
Distrofie:
Dorsifleksie:
Eksositose:
Ekstensie:
Eksterne rotasie:
Elevasie:
Epifese:
60
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Eversie:
Fise:
Fleksie:
Gon-artrose:
Hallux:
Interne rotasie:
Inversie:
Involucrum:
Kifose:
Lise:
Lordose:
Metafise:
Metatarsalgie:
Olistese:
Osteïtis:
Osteochondritis:
Osteochondrose:
Osteolise:
Osteosklerose:
Osteofiet:
Osteomalasie:
Osteomiëlitis:
Osteoklase:
Osteotomie:
Plantaarfleksie:
Planus:
Pollux:
Procurvatum:
Pronasie:
Recurvatum:
Sequestrum:
Sirkumduksie:
Sklerose:
Skoliose:
Spondilolise:
Spondilolistese:
Spondilose:
Supinasie:
Torticollis:
Valgus:
Varus:
61
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: FISIKA EN BIOMEGANIKA
SESSIE 2: FISIKA EN BIOMEGANIKA
UITKOMSTE
Teen die einde van hierdie sessie moet u die volgende verstaan:
1. Hefboom sisteme en hoe die skelet van hierdie sisteme gebruik maak.
2. Krag van materiale. Die verwantskap tussen stres en spanning.
3. Biomeganika van Muskeloskeletale strukture. Karaktereineskappe (gedrag) van strukture
onder lading. Lading van been en sagteweefsel en hoe dit mag faal – frakture, ligament
ruptuur ens.
4. Rigiditeit – buiging van strale - area gewig van inersie en modulus van elsastisiteit.
5. Implantbare materiale en hoe hulle mag faal in die liggaam.
6. Kerngeneeskunde. Die periodieke tabel en atoom nommers. Isotope en hoe hulle gebruik
word in medisyne. Die gevaar van bestraling van die pasiënt en dokter.
HULPBRONNE
1. Basic Orthopaedic Biomechanis, Van C. Mow, Lillincott, ISBN 0-397-54684-3.
2. A primer of biomechanics, George B Cochran, Churchill Livingstone, ISBN 0-443-08027-5.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 3:
BELYNINGS- EN ROTASIEDEFORMITEITE VAN
DIE LEDEMATE, LOOPGANGE,
BEENLENGTEVERSKILLE EN DIE ONDERSOEK
VAN „N GEWRIG
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Noem die algemeenste belynings en rotasiedeformiteite van die ledemate.
2. Noem 4 algemene afwykings van die normale loopgang van pasiënte en beskryf elk.
3. Noem die oorsake van 'n oënskynlike beenlengte verskil.
4. Jy moet in staat wees om aktiewe en passiewe beweging van „n gewrig te kan evalueer.
5. Jy moet die onderskeid tussen „n effusie en „n sinovitis kan beskryf.
HULPBRONNE
1. Clinical Orthopaedic Examination McCrae, P. 1
2. Orthopaedic Assessment Video Casette, US library, WE 141 Ort
3. Physical examination of the spine and extremities Stanley Hoppenfeld
4. Pecutra gaits / Buckanon MFG WE103BUC US Library
62
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Hierdie lesing bied die kliniese metodes aan om 'n gewrig te ondersoek, normale beweging en
stabiliteit te onderskei van patologiese prosesse. Die kliniese evaluasie van beenlengte verskille,
normale loopgange en afwykings daarvan asook rotasie- en belyningsdeformiteite van die
ledemate sal bespreek word.
Voltooi asb. die taakstuk wat tydens die sessie aan jou gegee is.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 4:
PYN GRADERING, SPIERKRAG, SPASTISITEIT,
MIOTOOM INNERVASIE, DERMATOOM
INNERVASIE, OMN LETSEL EN BMN LETSEL
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Verduidelik hoe muskuloskeletale gradeer word.
2. Spierkrag volgens die Oxford skaal kan gradeer.
3. Spierspasma volgens die Ashworth skaal kan gradeer.
4. Beskryf/skets die neurologiese innervasie van die miotome van die ledemate.
5. Beskryf/skets die sensoriese innervasie van dermatome.
6. Verduidelik hoe om die onderskeid tussen 'n boonste en 'n onderste motor neuron letsel
klinies te kan maak.
HULPBRONNE
- Clinical Orthopaedic Examination McRae, P. 13
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures P. 194, 4
- Orthopaedic Physical Assessment. D Magee 3rd Edition P. 21, 24
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie
Die doel van hierdie selfstudie is dat jy oor 'n goeie persepsie moet beskik aangaande die mate
van pyn wat jou pasiënte ondervind, asook die kwantifisering daarvan en die mate van morbiditeit.
Jy moet ook krag en spasma van spiere kan kwantifiseer vir opvolg dokumentasie doeleindes. Jy
moet ook in staat wees om neurologiese letsels anatomies te kan lokaliseer deur 'n goeie perifere
ledemaat ondersoek.
63
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 5:
ONDERSOEK VAN DIE NEK EN SKOUER
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees.
1. Verduidelik hoe om die normale bewegings van die nek te kan ondersoek.
2. 'n Toepaslike neurlogiese en vaskulêre ondersoek van die boonste ledemaat te doen.
3. Demonstreer hoe om die normale beweging van die skouer gordel te kan ondersoek en
verduidelik hoe om beperkte beweging identifiseer.
4. Beskryf die kliniese toetse om rotatorkraagskeure en skouerbeklemming te identifiseer.
5. Verduidelik hoe om te onderskei tussen glenohumerale en skapulo-torakale beweging.
6. Verduidelik hoe om stabiliteit van die skouergewrig klinies te evalueer.
HULPBRONNE
1 Clinical Orthopaedic Examination McCrae – The shoulder P. 41
The cervical spine P. 27
2 Physical Examination Of The Shoulder. SA Bone & Joint Surgery, Vol no 4, Nov 2000,
Page 12
3 Routine Examination Of Joints. Video 2: The shoulder/Holland CD WE544HOL US Library
4 Orthopaedic Physiotherapy Video cassette: The Examination Of The Shoulder WE810WIN
US Library
5 Examination Of The Shoulder/Kelly IG, WE810KEL, US Library
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Die doelstelling van hierdie sessie is om jou behulpsaam te wees om „n toepaslike
siektegeskiedenis ta kan neem asook „n basiese maar doelgerigte kliniese ondersoek te kan
uitvoer om toestande van die nek en skouer te identifiseer en van mekaar onderskei.
'n Lesing demonstrasie sal aangebied word om die kliniese ondersoek metodes van die nek en
skouergordel uit te voer. Voorafstudie sluit in hersiening van die osteologie van die nek Fase II,
Die Muskuloskeletale Stelsel, Tema 2, Sessie 1 en Fase II, Die Muskuloskeletale Stelsel, Tema 4.
Voltooi asb. die werkstuk wat aan jou verskaf word.
64
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: DIE WERWELKOLOM
SESSIE 6:
TOEGEPASTE ANATOMIE VAN DIE
WERWELKOLOM
UITKOMSTE
1. Basiese embriologiese ontwikkeling van die werwelkolom.
2. Normale ontwikkeling van die werwelkolom.
3. Basiese anatomie van die diskus ligamente, bloed en senuwee toevoer.
4. Patologiese toestande soos diskus en werwelkolom patologie, lordose en skoliose.
5. Traumatiese toestande soos frakture en die relevante biomeganika daarvoor.
6. Spiere en hulle aksies.
Die bogenoemde sal dien as agtergrond vir die vertolking van patologiese toestande,
simptomalogie, asook vir gebruik van die bevindings om „n diagnose te maak.
HULPBRONNE
Dorland se Mediese Woordeboek
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesings, Gerigte Selfstudie en Praktika
Tydens die lesings sal geselekteerde aspekte betreffende die werwelkolom aan jou verduidelik
en demonstreer word.
Tydens die gerigte selfstudie moet jy jou hulpbronne raadpleeg om die spesifieke aspekte oor
die werwelkolom (sien selfstudie) te bestudeer.
Tydens die praktika (oor spiergroepe) sal jy ook die geleentheid hê om die relevante aspekte oor
die werwelkolom te bestudeer.
Selfstudie
1. Hersien die osteologie van die werwels (vertebrae) in die algemeen asook die regionale
kenmerke (M5; 81-82, 482-493; 547-552, 1047;M6: 76,443-451,495,855).
2. Benoem die twee dele waaruit die intervertebrale skyf (“intervertebral disc”) bestaan.
3. Lys al die ligamente wat „n rol speel by stabilisasie van die werwelkolom.
4. Lys, klassifiseer en identifiseer al die gewrigte van die werwelkolom (M5; 497;M6: 464).
5. Lys al die bewegings van die werwelkolom (M5; 511;M6: 470).
6. Benoem en identifiseer die volgende ligamente (dui die ligging van die volgende ligamente
op „n geartikuleerde skelet, op afsonderlike werwels, op prente of op tekeninge aan):
anterior atlanto-oksipitale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 A;M6: 469
fig 4.21 A)
65
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
posterior atlanto-oksipitale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 B;M6: 469
fig 4.21 B)
anterior atlanto-aksiale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 A;M6: 469
fig 4.21 A)
posterior atlanto-aksiale membraan (ligament) (M5; 508, fig 4.15 B;M6: 469
fig 4.21 B)
tektoriale membraan
alare ligamente (“check ligaments”) (M5; 507, fig 4.14 A;M6: 468 fig 4.20 A)
ligamentum nuchae (M5; 505, fig 4.12 A;M6: 467 fig 4.18 A)
transvers ligament van atlas (M5; 507-508 fig 4.14 A, B, C;M6: 468-469
fig 4.20 A, B, C)
anterior longitudinale ligament (M5; 501 fig 4.11;M6: 466 fig 4.17)
posterior longitudinale ligament (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
ligamentum flavum (M5; 501 fig 411;M6: 466 fig 4.17)
supraspineuse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
interspineuse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
intertransverse ligamente (M5; 505 fig 4.12 B;M6: 467 fig 4.18 B)
LW:
anterior atlanto-oksipitale membraan: verloop vanaf die anterior grens van foramen
magnum tot by die anterior boog van C1 (M5; 508 fig 4.15 A;M6: 469 fig 4.21 A)
posterior atlanto-oksipitale membraan: verloop vanaf die posterior grens van foramen
magnum tot by die posterior boog van C1 (M5; 508 fig 4.15B;M6: 469 fig 4.21 B)
anterior longitudinale ligament: verloop op die anterior oppervlak van die liggaam van die
werwels (vanaf die oksipitale been tot sakrum)
posterior longitudinale ligament: verloop op die posterior oppervlak van die liggaam van die
werwels vanaf C2 tot sakrum (dus hierdie ligament is geleë binne die vertebrale kanaal)
tektoriale membraan: strek vanaf die oksipitale been tot by C2 (word verder voortgesit as
die posterior longitudinale ligament)
ligamentum nuchae: verloop vanaf oksipitale been op die spineuse prosesse tot by C7
(verloop onder C7 verder as die supraspineuse ligamente)
supraspineuse ligamente: vanaf spineuse proses van C7 tot sakrum
ligamentum flavum: verloop vertikaal vanaf die lamina van een werwel na die lamina van die
daaropvolgende werwel (en vorm dus deel van die posterior wand van die vertebrale kanaal)
(M5; 501 fig 4.11, 505;M6: 466 fig 4.17)
kruisvormige ligament (“cruciate ligament”): hierdie kruisvormige ligament word gevorm
deur die transvers ligament van die atlas en twee longitudinale bande (superior
longitudinale band en inferior longitudinale band): die superior longitudinale band strek
opwaarts vanaf die transvers ligament en heg vas aan die oksipitale been; die inferior
longitudinale band strek afwaarts vanaf die transvers ligament en heg vas aan die liggaam
van C2 (M5; 507 fig 4.14 A;M6: 468 fig 4.20 A).
transvers ligament van die atlas: sterk band wat strek tussen die tuberkels van die laterale
massas van C1 (hou die dens van C2 teen die anterior boog van C1) (M5; 508 fig 4.14 C;M6:
469 fig 4.21 C)
66
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 7:
ONDERSOEK VAN DIE RUG
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die normale kontoer, asook die omvang van beweging van die torakolumbale
werwels.
2. Beskryf hoe om borskasuitsetting te meet en verduidelik wat verlies daarvan beteken.
3. Verduidelik die belang van bekken kanteling.
4. Beskryf hoe om 'n kifose te identifiseer en verduidelik die belang daarvan.
5. Beskryf hoe om skoliose te identifiseer en verduidelik die belang daarvan.
6. Beskryf hoe om die onderste ledemate neurologies en vaskulêr klinies te evalueer.
7. Beskryf hoe om die sakro-iliaka gewrigte te ondersoek.
HULPBRONNE
1. Clinical Orthopaedic Examination McCrae – The Thoracic And Lumbar Spine P. 113
2. Routine Examination Of Joints. Video 5 – The Spine/Holland CD WE544HOL, US Library
3. Orthopaedic Physiotherapy: Examination Of The Lumbar Spine WE750WIN, US Library
4. Concise System Of Orthopaedics And Fractures. A Graham Apley/Louis Solomon
Chapter 18, The Back. P. 157
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doelstelling van hierdie sessie is om jou behulpsaam te wees om „n toepaslike
siektegeskiedenis te kom neem asook „n basiese, maar doelgerigte kliniese ondersoek te kan
uitvoer om toestande van die torakolumbale werwelkolom te identifiseer en van mekaar
onderskei.
Voor aanvang van hierdie sessie behoort jy asseblief die funksionele anatomie van die
werwelkolom hersien.
Lesing demonstrasie
Tydens hierdie sessie sal die normale kontoer van die torakolumbale werwels hersien word en die
normale bewegings sal demonstreer word. Afwykings van postuur en deformiteite soos skoliose
en kifose sal bespreek word.
67
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 8:
NEUROLOGIESE EVALUERING VAN DIE
BOONSTE LEDEMAAT
UITKOMSTE
Teen die einde van hierdie sessie moet jy die volgende weet:
1. Die sensoriese en motoriese dermatoom en miotoom patrone van die boonste ledemaat.
2. Die kliniese tekens van 'n boonste en onderste radiale mediaan en ulnare senuwee
besering.
3. Die belangrikheid en die uitvoer van die Tinel toets.
4. Tabuleer die oorsake van 'n bragiale pleksus letsel.
5. Skets die anatomie van die bragiale pleksus, en in staat wees om 'n skets van byskrifte
te voorsien.
6. Lokaliseer klinies die vlak van 'n bragiale pleksus letsel.
HULPBRONNERESOURCES
- Modern Medicine Assessment Of Nerve Root Function In The Upper & Lower Limb
(Practical procedures) Vol 24, No 1, Jan 1999, Bladsy 21.
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures, Peripheral Nerve Injuries. Chapter II,
Bladsy 221
- Clinical Orthopaedic Examination – McRae Bladsy 10
- Modern Medicine Assessment Of Nerve Root Function In The Upper & Lower Limb
(Practical procedures) Vol 24, No 1, Jan 1999, Bladsy 21
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures, Peripheral Nerve Injuries. Chapter II,
Bladsy 221
- Clinical Orthopaedic Examination – McRae Bladsy 10
ENIGE IETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Self-studie
Voor die aanvang van hierdie sessie, behoort jy jou kennis hersien op die funksionele anatomie
van die boonste ledemaat, asook die bragiale pleksus. Jy moet weet wat die oorsprong en
inplanting, sowel as die funksies van die belangrike spiergroepe. Jy moet ook hersien die
senuweevoorsiening van die boonste ledemaat. Verwys Fase II module Die Muskuloskeletale
Sisteem Tema 5, Sessions 2, 3, 4, 5 en 6.
68
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Hierdie selfstudie tydperk word gewy aan die voltooiing van die skematiese voorstelling van die
bragiale pleksus wat aan jou uitgedeel sal word.
Jy moet verwys na Greens Hand Surgery teksboek om die oorsake van 'n bragiale plexus letsel te
tabuleer en om te onderskei tussen 'n hoë en 'n lae bragiale pleksus letsel en die funksionele
implikasies daarvan.
Ten slotte, moet jy die spesiale ondersoeke tabuleer wat behulpsaam kan wees in die beoordeling
van die prognose van die letsel.
Voltooi asseblief die opdrag.
TEMA 8: SKELETSPIERE
SESSIE 9:
TOEGEPASTE ANATOMIE BOONSTE
LEDEMAAT
UITKOMSTE
1. Die ontwikkeling en groei van die boonste ledemaat, insluitend die ouderdom wanneer
belangrike ossifikasie sentrums verskyn.
2. Die name en vorms van bene in die boonste ledemaat, insluitend hulle spier verbindings.
3. Die gewrigte van die boonste ledemaat, insluitend hulle beweging en spiere verantwoordelik
hiervoor.
4. Die senuweevoorsiening aan elke spier.
HULPBRONNE
Grays Anatomy
Wheeless textbook of Orthopaedics (http://wheelessonline.com)
Tendinitis (http://www.webmd.com/osteoarthritis/guide/arthritis-tendinitis)
Hand sepsis (http://www.aafp.org/afp/20031201/2167.html)
69
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 10:
ONDERSOEK VAN DIE ELMBOOG, VOORARM
EN HAND
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Beskryf die normale bewegings van die elmbooggewrig, die polsgewrigte, die metakarpo-
falangeale gewrigte en die interfalangeale gewrigte.
2. Noem die stabiliserings strukture van al hierdie gewrigte.
3. Noem watter spiere hoofsaaklik verantwoordelik is vir die beweging van hierdie gewrigte.
4. Beskryf die miotoom innervasie van die bo-arm, voorarm en hand en verduidelik hoe om te
onderskei tussen die bewegings wat deur die mediane senuwee, die ulnare senuwee en die
radiale senuwee geïneveerde spiere plaasvind.
5. Beskryf die dermatoom sensoriese distribusie van die hand en voorarm.
6. Beskryf die verloop van die hoofsenuwees in die boonste ledemaat.
7. Beskryf die hoof arteries se verloop in die boonste ledemaat.
8. Onderskei tussen die funksies van die onderskeie pese van die vingers.
HULPBRONNE
1. Neurovascular Assessment Of The Hand. CME July 1996, Vol 14, no 7, Page 1007.
2. Clinical Orthopaedic Examination McCrae
Segmental And Peripheral Nerves Of Die Upper Limb P. 13
The elbow P. 61
The wrist P. 77
The hand P. 95
3. Routine Examination Of Joints. Video I: Part. 1 The hand, Part. 2 The elbow/Holland CD
WE544HOL, US Library
4. Neurovascular Examination Of The Hand/Mennen U, WE830MEN, US Library
5. S A Bone & Joint Elbow Vol X No. 3 Aug 2000, Shoulder Vol X Nol 4, Nov 2000
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doelstelling van hierdie sessie is om jou behulpsaam te wees om „n toepaslike
siektegeskiedenis te kan neem asook „n basiese maar doelgerigte kliniese ondersoek te kan
uitvoer om toestande van die elmboog, voorarm en hand te identifiseer en van mekaar te
onderskei.
Voorafstudie
Voor die aanvang van hierdie lesing word daar van jou verwag om die funksionele anatomie van die
arm te hersien, asook die inhoud van die spierkompartemente van die bo-arm, voorarm en hand.
Fase II, Die Muskuloskeletale Stelsel, Sessies 3, 4, 5 en 6.
70
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Lesing
'n Lesing demonstrasie van ongeveer 45 minute sal aangebied word. Die kliniese ondersoek van
die gewrigte van die elmboog en voorarm sal bespreek word. Die ondersoek van die mediane
senuwee, die ulnare en die radiale senuwees sal met behulp van 'n demonstrasie bespreek word.
Die funksie van die belangrikste pese in die hand sal bespreek word.
Na afloop van hierdie sessie behoort jy die taakstuk voltooi wat aan jou verskaf is.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 11:
KLINIESE ONDERSOEK VAN DIE HEUP- EN
DIE KNIEGEWRIG
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Beskryf die normale omvang van beweging van die heupgewrig.
2. Verduidelik hoe om spierspasma om die heup te evalueer.
3. Beskryf die normale omvang van beweging van die knie gewrig.
4. Verduidelik hoe ondersoek tegnieke om die kruisligamente, kollaterale knie ligamente,
onstabiele patella of 'n meniskus besering te evalueer.
HULPBRONNE
1. Clinical Orthopaedic Examination McCrae
The hip P. 155
The knee P. 189
2. Routine Examination Of Joints Video 3: The hip/Holland CD, WE544 HOL, US Library
3. Routine Examination Of Joints Video 4: The knee/Holland CD WE544HOL, US Library
4. Clinical Examination Of The Knee/Ireland J, WE870IRE, US Library
Lesing
Die doelstelling van hierdie sessie is om jou behulpsaam te wees om „n toepaslike
siektegeskiedenis te kan neem asook „n basiese maar doelgerigte kliniese ondersoek te kan
uitvoer om toestande van die heup- en kniegewrig te identifiseer en van mekaar onderskei.
Tydens hierdie sessie word 'n lesing demonstrasie van ongeveer 45 minute aangebied oor die
ondersoek tegnieke van die knie- en heupgewrigte. Met aanvang van hierdie lesing word verwag
dat jy reeds die funksionele anatomie van die knie en heup gewrigte hersien het. Fase II,
Die Muskuloskeltale Stelsel, M4607 en M4617.
Na afloop van hierdie lesing moet jy die taakstuk voltooi wat aan jou verskaf is.
71
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: SKELETSPIERE
SESSIE 12:
TOEGEPASTE ANATOMIE ONDERSTE
LEDEMAAT
UITKOMSTE
1. Die onderste ledemaat van die groeiende kind aangaande die veranderende belyning van die
onderste ledemaat soos die kind ontwikkel. Die ouderdomme wanneer belangrike
sekondêre ossifikasie sentrums verskyn.
2. Begrip van hoekom die metafiese van jong pasiënte vatbaar is vir infeksie en tumore en hoe
infeksie hier „n gewrig mag binnedring.
3. Verstaan Shenton se lyn van die heup en die betekenis daarvan.
4. Ken die bloedtoevoer van die femurnek en hoekom dit mag affekteer word tydens trauma.
5. Die abduktore en fleksors van die heup, hulle senuwee toevoer en hul belangrikheid in
normale loopgang.
6. Verstaan die biomediese stres wat onstaan by proksimale femur and hoekom patologiese
prosesse hier groter risiko vir frakture het.
7. Die konsep van meganiese asse van die onderste ledemaat en die betekenis en hoe dit
gemeet kan word.
8. Verstaan hoe ligamente die knie stabiliseer en hoe „n besering die meniski affekteer.
9. Ken die neurovaskulêre strukture wat „n risiko loop van „n knie besering.
10. Weet van sesamoïd en ander algemene bykomstige bene in die voet en onderste ledemaat.
11. Verstaan hoe ligamente en tendons funksioneer.
HULPBRONNE
A primer of biomechanics, George B Cochran, Churchill Livingstone, ISBN 0-443-08027-5.
hhtp://www.sun.ac.za/orth
hhtp://www.simillima.com/anat19.html – applied anatomy of the hip.
hhtp://www.aboutjoints.com/physicianinfo/topics/anatomyhip/biomechanicship.htm – bony
anatomy and muscle about the hip, plus biomechanics.
hhtp://www.upstate.edu/cdb/grossanat/limbs8.shtm – applied anatomy of knee injury
hhtp://www.pubmedcentral.nih.gov.articlerender.fcgi?artid=1859563 – applied anatomy
ankle
ligaments
72
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 8: KLINIESE ONDERSOEKMETODES
SESSIE 13:
ONDERSOEK VAN DIE VOET EN ENKEL
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Beskryf die normale beweging van die enkel en voet gewrigte.
2. Beskryf hoe om die funksie van die pese om die voet en enkelgewrigte te ondersoek.
3. Beskryf hoe om onstabiliteit van die enkel gewrig te ondersoek.
4. Beskryf hoe om senuwee beklemmings van die voet te kan lokaliseer.
HULPBRONNE
1. Clinical Orthopaedic Examination McCrae.
- The Ankle P. 239
- The Foot P. 253
2. Routine Examination Of Joints Video 6, The Ankle And Foot/Holland CD WE544HOL,
US Library
3. Movements Of The Ankle And Foot/Waugh W WE880WAU, US Library
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doelstelling van hierdie sessie is om jou behulpsaam te wees om „n toepaslike
siektegeskiedenis te kan neem asook „n basiese maar doelgerigte klniese ondersoek te kan uivoer
om toestande van die voet en enkel te identifiseer en van mekaar onderskei.
Met aanvang van hierdie lesing moes jy reeds die funksionele anatomie van die voet en
enkel hersien het. Fase II, Die Muskuloskeltale Stelsel M4632, M4512, M4515.
Lesing/Skyfievertoning
'n Lesing sal deur middel van skyfie projeksie sal aangebied word om die kliniese ondersoek
metodes van die voet en enkel te demonstreer.
Na afloop van die lesing sal 'n taakstuk aan jou uitgegee word vir voltooing.
73
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 9:
BEELDINGSONDERSOEKE VAN DIE
MUSKULOSKELETALE STELSEL
TEMADOELSTELLING
Na afloop van hierdie tema moet jy die indikasies ken vir die aanvraag van gewone X-strale om
muskuloskeletale toestande te kan diagnoseer en die X-strale sistematies te kan evalueer en
interpreteer om tot 'n diagnose te kom.
Jy moet ook bewus wees van die muskuloskeletale toestande wat nie onnodige radiologiese
ondersoeke regverdig nie.
Jy moet weet van die indikasies vir die aanvraag en die toepaslikheid van aanvullende
beeldingsondersoeke bv. konvensionele tomografie, kerngeneeskunde,
rekenaartomografie en magnetiese resonansie, asook die moontlike nagevolge en kostes van
sodanige ondersoeke.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 11/7/2013
14:00-14:45 Lesing
Doelgerigte Beeldings Ondersoeke
Algemene Radiologiese Kenmerke Van
Traumatiese En Non-Traumatiese Been
En Gewrigs Toestande
Dr J du Toit
2 11/7/2013
15:00-15:45 Lesing
Kerngeneeskunde As Beeldingsmodaliteit
In Die Muskuloskeletale Stelsel Dr J Warwick
TEMA 9: BEELDINGSONDERSOEKE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 1:
DOELGERIGTE BEELDINGS ONDERSOEKE
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Jy moet asb voor hierdie sessie oplees oor die indikasies en voorvereistes vir die neem van
X-strale van die werwelkolom in pasiënte met rugpyn. Is die neem van X-strale altyd nodig?
Verwysing: Rational Investigating UPDATE, June 2000, P35
UITKOMSTE
1. Bespreking van die radiologiese kenmerke van algemene en minder algemene frakture.
2. Bespreking van radiologiese kenmerke van ontwrigtings.
3. Bespreking van radiologiese kenmerke van degeneratiewe rumatoide, infektiewe,
neoplastiese, displastiese, algemene metabolise toestande.
4. Radiologiese kenmerke van avaskulêre nekrose van been.
74
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
5. Radiologiese kenmerke van maligne en benigne beentumor.
6. Gevare van herhaaldelike radiologiese ondersoeke.
7. Jy moet weet wanneer X strale aangedui is in pasiente met rugpyn
8. Doelgerigte beeldingondersoeke moet aangevra word
9. Kennis van die gevare van bestraling van pasiente
HULPBRONNE
Principles Of Fractures Treatment. Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. Chapter 23,
P. 516, 563
Journal Of American Family Physicians, Cervical Spine X-Ray, Jan 15, 1999, P 331
Journal Of American Family Physicians, Radiographic Assessment of OA, July 15, 2001, P. 279
Journal Of American Family Physicians, Radiological Examination Upper Extremity Fractures
1 March 1998, P.995
Journal Of American Family Physicians, Radiological Examination Lower Limb Traums,
15 March, 1998, P.1314
Website www.aafp.org/afp
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie taak
Voor aanvang van die lesing word daar van jou verwag om Perkins se reëls tov die neem van
X-strale in trauma te tabuleer en saam te bring na die lesing vir bespreking.
Verwysing: Apleys System Of Orthopaedics And Fractures P. 520.
Lesing
Tydens hierdie sessie word 'n skyfie lesing aangebied om die belangrikste radiologiese kenmerke
van traumatiese en non-traumatiese toestande van die skelet te demonstreer.
Na afloop van hierdie lesing sal 10 minute gewy word aan klein groepbesprekings oor die
neem van onnodige X-strale. (Vooraf selfstudietaak)
TEMA 9: BEELDINGSONDERSOEKE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 2:
KERNGENEESKUNDE AS
BEELDINGSMODALITEIT IN DIE
MUSKULOSKELETALE STELSEL
UITKOMSTE
Na afloop van die sessie behoort jy in staat te wees om:
1. Die patofisiologiese basis van skeletflikkergrafie te kan beskryf.
2. Die mees algemene indikasies vir skeletflikkergrafie te kan lys.
3. Aan „n pasiënt wat vir „n skeletflikkergram verwys is, te kan verduidelik hoe die studie
uitgevoer sal word.
4. Die voordele van skeletflikkergrafie te kan lys.
5. Die rol van skeletflikkergrafie in sportgeneeskunde aan jou pasiënt te kan verduidelik.
75
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
1. Fase 2 notas oor die fisiologie van die skelet
2. Klasnotas
3. Textbook of Nuclear Medicine. Wilson MA, Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia, 1998
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om Kerngeneeskunde selektief en doelgerig
te kan implementeer om muskuloskeletale toestande te kan diagnoseer of bevestig.
Voordat jy die lesing bywoon, hersien asb. jou Fase 2 notas oor die fisiologie van die skelet.
Die onderwerp sal tydens „n interaktiewe lesing behandel word.
76
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE
MUSKULOSKELETALE STELSEL
TEMADOELSTELLING
Gedurende hierdie tema gaan jy leer hoe om die algemeenste infektiewe toestande van die Muskuloskeletale stelsel te herken. Jy gaan ook leer hoe om hierdie toestande te behandel. Veral belangrik hier is'n begrip van die onderliggende anatomie en patologie, wat maak dat die beginsels van behandeling ietwat anders is as in ander orgaanstelsels.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 12/7/2013
08:00-08:45 Lesing Algemene Patologiese Beginsels Prof J Schneider
2 12/7/2013
09:00-09:45 Lesing
Mikrobiologiese Aspekte van Been,
Gewrigs- en Sagteweefsel Infeksie Dr H Orth
3 12/7/2013
10:00-10:45 Selfstudie/Lesing
Farmakologiese Aspekte van
Antibiotika in Infeksies Dr G du Preez
4 15/7/2013
09:00-09:45 Lesing
Akute Septiese Artritis
en Osteomiëlitis Dr G du Preez
5 15/7/2013
10:00-10:45
Lesing
Selfstudie
Non-Piogene Infeksies
van Been en Gewrigte
Kliniese Probleem Oplossing
Chroniese Osteomiëlitis
Dr J Davis
6 15/7/2013
11:00-11:45 Lesing Handinfeksies Dr S Pretorius
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 1:
ALGEMENE PATOLOGIESE BEGINSELS
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Definieer akute en chroniese osteomiëlitis, tuberkuleuse osteomiëlitis en infektiewe
artritis aan die hand van basiese beginsels van ontsteking.
2. Noem die belangrikste oorsake van osteomiëlitis.
3. Bespreek die opeenvolgende veranderinge in die patogenese van osteomiëlitis.
4. Bespreek en identifiseer die morfologiese veranderinge van osteomiëlitis.
5. Verduidelik die klinies-patologiese korrelasies van osteomiëlitis.
6. Noem die belangrikste oorsake van infektiewe artritis.
7. Bespreek die patogenese en morfologiese veranderinge van septiese artritis en
tuberkuleuse artritis.
8. Verduidelik die onderskeidelike klinies-patologiese korrelasies van septiese en
tuberkuleuse artritis.
77
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
AGTERGRONDKENNIS
Dit is belangrik dat jy die beginsels en uitkomste van akute en chroniese ontsteking asook
granulomateuse ontsteking hersien (kyk weer na die Fase 2 module: Basis van Siekteprosesse en
Infeksies). Maak seker dat jy die morfologiese manifestasies van ontsteking goed ken insluitende
verettering, absesvorming, verspreidende ontsteking soos sellulitis en erisipelas, en
nekrotiserende ontsteking. Jy sal ook deeglike hersiening moet doen van weefselherstel en die
lokale en sistemiese faktore wat dit beïnvloed. (Kyk weer na die Fase 2 module Basis van
Siekteprosesse en Infeksies; veral Temas 16 en 21).
HULPBRONNE
- Underwood, 2009. Bl. 720 tot 721 en bl. 735 tot 736 (Let op dat die teksboek beperkte
inligting bevat, veral tov tuberkuleuse aantasting van die osteo-artikulêre sisteem)
- Eie aantekeninge tydens kontaksessies gemaak
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lees bladsye 720 tot 721 en 735 tot 736 in Underwood voordat jy die lesing bywoon. Jy sal grootliks daarby baat
om oorsigtelik na bladsye 200 tot 218 te kyk met klem op die illustrasies en tabelle. Die dosent sal tydens die
lesing die teorie onderliggend tot die uitkomste verduidelik en illustreer en toepaslike riglyne vir verdere studie
verskaf.
Lesing met toepaslike beeldmateriaal en illustrasies
1. Maak aanvullende notas tot jou handboek en klasnotas.
2. Die lesing is beskikbaar by die volgende adres:
http://www.sun.ac.za/healthsciences/schools/basic_appl_health/anat_path/ppt/ppt.html
Opdragte vir verdere gerigte selfstudie
Beantwoord die volgende vrae tydens jou selfstudie:
1. Definieer akute en chroniese piogene osteomiëlitis
2. Noem die belangrikste oorsake van osteomiëlitis en van infektiewe artritis.
3. Bespreek die opeenvolgende veranderinge in die patogenese van piogene osteomiëlitis.
4. Bespreek die morfologiese veranderinge van piogene osteomiëlitis en verduidelik hul
klinies-patologiese korrelasies. (Bestudeer fig. 25.8 op bl. 721 in Underwood)
5. Bespreek die klinies-patologiese kenmerke van tuberkuleuse osteomiëlitis en artritis.
Verwys spesifiek na die belangrikste verskille wat dit toon t.o.v. piogene osteomiëlitis en
artritis. Maak „n skets om die verskille te illustreer.
6. Noem ander belangrike nie-infektiewe oorsake van artritis.
7. Bespreek die patogenese en morfologiese veranderinge van septiese artritis en
tubekuleuse artritis.
8. Verduidelik die onderskeidelike klinies-patologiese korrelasies van septiese en
tuberkuleuse artritis.
9. Bespreek kortliks die klinies patologiese kenmerke van gonokokkale artritis,
spirogeetgeassosieerde artritis en virus-geassosieerde artritis.
78
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 2:
MIKROBIOLOGIESE ASPEKTE VAN BEEN,
GEWRIGS- EN SAGTEWEEFSEL INFEKSIE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Tabuleer die algemene organismes verantwoordelik vir akute been- en gewrigsinfeksies.
2. Tabuleer die organismes verantwoordelik vir kroniese been- en gewrigsinfeksies.
3. Tabuleer die organismes verantwoordelik vir sagteweefsel infeksies.
4. Bespreek die patogenese van been- en gewrigsinfeksies.
5. Bespreek die rol van die laboratorium in die diagnose van bakteriële infeksies.
6. Noem die antimikrobiale middels en dosering in die behandeling van die algemene
muskuloskeletale infeksies.
7. Bespreek die belangrikste eienskappe en diagnose van muskuloskeletaleTuberkulose.
8. Tabuleer die middels in die behandeling van muskuloskeletale tuberkulose, asook die
dosering, tydsduur en newe-effekte.
VOORAFKENNIS
Voor aanvang van die sessie moet die student oor die volgende voorafkennis beskik:
1. Die klassifikasie van bakteriëe
2. Basis van patogenese en bakteriële virulensie
3. Basis van antimikrobiale werking
Aan die einde van die lesing sal 'n werkstuk uitgegee word wat voltooi moet word.
HULPBRONNE
- Myint: Medical Microbiology Made Memorable, 1999. Hoofstuk 27, Bl. 64
- Inglis: Microbiology and Infection, 1998. Hoofstuk 13, Bl. 131, Hoofstuk 6, Bl. 57-58
- Klasnotas
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Doelstelling: Hierdie sessie handel oor die vernaamste eienskappe van die algemene organismes
wat aanleiding mag gee tot akute en chroniese infeksies van sagte weefsel, bene en gewrigte.
Verder moet jy kennis dra van die minder algemene organismes wat aanleiding mag gee tot
muskuloskeletale infeksie.
79
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 3:
FARMAKOLOGIESE ASPEKTE VAN
ANTIBIOTIKA IN INFEKSIES
TEMADOELSTELLING
Hierdie sessie handel oor die verskillende farmakologiese aspekte van antibiotika wat gereeld
gebruik word met muskuloskeletale infeksies
UITKOMSTE
Na afloop van die sessie,behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Die fomulering van `n kliniese diagnose van die mikrobiale infeksie.
2. Die formulering van mikrobiale diagnose.
3. Bepaling van die nut vir empiriese antibiotika.
4. „n Sistematiese benadering tot emperies antibiotika.
5. Farmakodinamiees en farmakokinetiese faktore van terapie.
6. Antimikrobiale middel toksiteit en die hantering daarvan.
7. Die belang en plek van kombinasie terapie.
8. Antimikrobiale profilakse.
HULPBRONNE
Rang, Dale&Ritter, Pharmacology, 4th Ed., (1999)
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 4:
AKUTE SEPTIESE ARTRITIS EN
OSTEOMIËLITIS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. Verduidelik hoe om die kliniese diagnose van „n akute septiese artritis en ‟n akute
osteomiëlitis te maak, asook hoe om te onderskei tussen die twee en oppervlakkige sagte
weefsel infeksies.
2. „n Subakute beeninfeksie te kan definieer.
3. Noem die nodige spesiale ondersoeke, asook interpretasie om die diagnose van been en
gewrigsinfeksies te bevestig.
4. Beskryf wanneer „n been en gewrigsinfeksie chirurgiese behandeling benodig.
5. Beskryf die uitsonderlike kliniese presentering van muskuloskeletale infeksie in die
neonaat.
6. Tabuleer die komplikasies van septise artritis van die heup.
7. Tabuleer die komplikasies van akute infeksie van been en gewrigte.
80
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
8. Tabuleer die toepaslike antibiotika doserings, asook die termyn van behandeling vir akute
septiese artritis en osteomiëlitis.
9. Tabuleer die wyses waarop sagte weefsel infeksies mag presenteer.
10. Beskryf die kliniese voorkoms van „n abses en die dreinasie tegniek.
11. Beskryf sellulitis en die behandeling daarvan.
12. Beskryf kortliks die entiteite van diskitis en spondilitis.
HULPBRONNE
- Acute Pyogenic Bone And Joint Infection In Children. S A Bone and Joint Surgery
Nov 1997 Vol VII No 4 P. 24
- Infection Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – Chapter 2
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie
Hersien asb. vooraf Sessie 2 van hierdie tema oor Staphylococcus aureus. Voltooi asb. tydens
hierdie sessie die werkstuk.
Lesing
Tydens hierdie sessie sal jy geleer word hoe muskuloskeletale infeksies sistemies en lokaal mag presenteer. Jy sal vertel word hoe om te kan onderskei tussen sagteweefsel en benige infeksies asook hoe om die beginsels in die behandelng toe te pas.
Hierdie lesing demonstrasie van ongeveer 45 minute bespreek die kliniese presentering,
radiologiese evaluasie, toepaslike sykamer ondersoeke en die behandeling van akute septiese
artritis en osteomiëlitis.
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 5:
NON-PIOGENE INFEKSIES VAN BEEN EN
GEWRIGTE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Bespreek die insidensie en kliniese voorkoms van Muskuloskeletale Tuberkulose.
2. Verduidelik hoe om klinies en met sykamer, asook radiolgiese ondersoeke te onderskei
tussen „n akute septiese artritis en „n Tuberkulose artritis.
3. Verduidelik op gronde waarvan Tuberkulose van die werwelkolom klinies vermoed sal word
en beskryf die radiologiese tekens daarvan.
4. Beskryf die natuurlike verloop van Tuberkulose van die werwelkolom, die moontlike
neurologiese komplikasies, asook die behandeling daarvan.
5. Tabuleer die keuse van middels vir die behandeling van skeletale Tuberkulose, asook die
dosering en die duurte van behandeling.
6. Verduidelik die raamwerk om die pasiënt se omgewing te evalueer, asook sy voortgesette
medikasie te verseker.
7. Beskryf die tekens van middel weerstandigheid.
8. Noem die bursae wat deur tering betrek kan word.
81
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
9. Beskryf die presentering, asook die behandeling van koue absesse.
10. Tabuleer die faktore wat lei tot chroniese osteomiëlitis
11. Die radiologiese kenmerke van „n chroniese osteomiëlitis kan tabuleer en herken.
12. Bespreek wat die rol van antibiotikum in die behandeling van chroniese osteomiëlitis is.
13. Tabuleer komplikasies van chroniese osteomiëlitis.
14. Verduidelik „n Brodiese abses.
HULPBRONNE
- The Challenge Of Tuberculosis Current Orthopaedics 2000 14 P. 18
- TB Arthritis – Current Orthopaedics 2000 14 P. 197
- Tuberculosis – Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – P. 47
- Chronic Osteomyelitis. Apleys System of Orthopaedics and fractures P. 40
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Na afloop van hierdie sessie sal jy die belangrikste aspekte aangaande die voorkoms, insidensie
en verspreiding van muskuloskeletale tuberkulose begryp. Dit is belangrik dat jy die kliniese
voorkoms, radiologiese interpretasie en die doelgerigte spesiale ondersoeke ken asook die
behandelingsmodaliteite te kan aanbeveel.
Hierdie sessie van ongeveer 45 minute bespreek die voorkoms en anatomiese verspreiding van
muskuloskeletale Tuberkulose. Tuberkulose van die werwelkolom en algemene groot gewrigte sal
bespreek word.
Voltooi asb. u werkstuk tydens die sessie.
Chronic Osteomyelitis. Apleys System of Orthopaedics and fractures P. 40
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie en selfassessering
Die doel van hierdie selfstudie sessie is om die kliniese probleem van „n chroniese osteomiëlitis
sinvol op te los. Daar word van jou verwag om die diagnose te kan maak, die X-strale sinvol te
interpreteer en te weet hoe chroniese osteomiëlitis behandel moet word.
Met die hulp van u verwysings moet jy die volgende probleem oplos en jou werkstuk voltooi:
„n 40-Jarige man presenteer met „n dreinerende sinus van die onderbeen.
1. Tabuleer die moontlike oorsake
2. Beskryf die waarskynlike radiologiese voorkoms.
3. Bespreek kortliks die organismes daarvoor verantwoordelik.
4. Tabuleer die moontlike komplikasies
Kontroleer jou antwoorde tydens „n groepbespreking.
Om 12.00 vergader julle weer by Lesinglokaal 1 om die antwoord met die lektor te
bespreek.
82
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 10: INFEKTIEWE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 6:
HANDINFEKSIES
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Beskryf die kliniese tekens van 'n Paronegia en verduidelik hoe om dit te dreineer.
2. Beskryf die kliniese tekens van 'n webspasie infeksie en beskryf hoe dit gedreineer moet
word.
3. Beskryf die kliniese tekens van „n septiese artritis van die hand en beskryf hoe dit
gedreineer moet word.
4. Beskryf die kliniese tekens van „n Tenovaginitis.
5. Tabuleer algemene organismes wat handinfeksies veroorsaak en die toepaslike antibiotika
en dosering.
6. Beskryf die lokale verdowingsmetodes vir die dreinering van handinfeksies.
7. Bespreek die vernaamste aspekte in die rehabilitasie van die hand na 'n infeksie.
HULPBRONNE
- Treatment Of Hand Infections CME Aug 1991 Vol 9 No 8 P. 978
- Hand Infections CME July 1996 Vol 14 No 7 P. 943
- How To Drain An Absess Modern Medicine Vol 22 No 8 Aug 97 P. 66
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Voorafstudie
Hersien asb die anatomie van die hand met spesifieke verwysing na die spasies en die sinoviale
skedes. Fase II Module Die Muskuloskeletale Sisteem M4769 M4770
Lesing
Hierdie sessie sal jou in staat stel om die voorkoms en lokalisasie van die algemeenste
handinfeksies te kan identifiseer en onderskei. Jy sal die basiese beginsels van behandeling
geleer word wat die uitvoer van eenvoudige chirurgiese prosedures op primêre gesondheidsvlak
insluit.
Hierdie lesing handel oor die areas van lokalisasie van die verskeie handinfeksies. Die metodes
van dreinering van elke infeksie sal bespreek word. Jy sal ook inligting ontvang oor hoe om die
lokale verdowing toe te dien.
Selfstudie
Na afloop van hierdie sessie behoort jy na aanleiding van die hulpbron oplees en die basiese
beginsels van rehabilitasie van „n hand na dreinering an „n infeksie en dit op hul werkstuk
tabuleer.
83
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
TEMADOELSTELLING
Tydens hierdie tema sal jy leer om die algemenste tipes artritisse te herken. Aan die einde vd
tema sal jy ‟n benadering he tot die pasiënt wat met Rumatologiese simptome presenteer. Jy sal
ook ‟n insig he vd basiese diagnostiese en terapeutiese beginsels wat gebruik word in die
behandeling van hierdie toestande.
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 16/7/2013
09:00-09:45 Lesing
Algemene benadering tot Artritis en
Poli-Artritis Dr R du Toit
2 16/7/2013
10:00-10:45 Lesing Rumatoïde Artritis (RA) Dr R du Toit
3 16/7/2013
11:00-11:45 Lesing
Benadering tot Mono-Artritis (MO)
en Osteo-Artritis (OA) Dr L du Plessis
4 16/7/2013
12:00-12:45 Lesing Kristalartropatieë Dr L du Plessis
5 16/7/2013
14:00-14:45 Interaksie Interaktiewe Sessie Dr D Whitelaw
6 16/7/2013
15:00-15:45 Lesing Spondilo-Artropatie Dr R du Toit
7 17/7/2013
08:00-08:45 Lesing Infeksies en Rumatologie Dr E Richter
8 17/7/2013
09:00-09:45 Lesing Sagteweefsel Rumatisme Dr B Viljoen
9 17/7/2013
10:00-10:45 Lesing Pediatriese Rumatologie Dr M Esser
10 17/7/2013
11:00-11:45 Interaksie Interaktiewe Sessie Dr D Whitelaw
AGTERGRONDS KENNIS
Vereiste naslaanwerk: Voor die aanvang van hierdie tema word daar van die student verwag om
reeds die volgende hersiening te doen
i) Die basiese meganismes van inflammasie.
ii) Die basiese fisiologie van pyn.
iii) Die basiese struktuur van die gewrig (sinoviale gewrig en verterbra / intervertebrale
diskus) en sy voeding.
84
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 1: ALGEMENE BENADERING TOT
ARTRITIS EN POLI-ARTRITIS
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) In staat wees om te ondeskei tussen artikulere en ekstra-artikulere pyn.
ii) In staat wees om te ondeskei tussen inflammatoriese en nie-inflammatoriese (meganiese)
pyn.
iii) Insig he van die belang van die aanvang, lokalisasie en distribusie van gewrigte geaffekteer
deur artritis.
iv) Kennis he van die belangrike aspekte in die geskiedenis en algemene ondersoek van die
pasient wat presenteer met muskuloskeletale klagtes.
v) Die basiese beginsels ken van die muskuloskeletale ondersoek van n pasient wat met n
rumatologiese probleem presenteer.
vi) ‟n Benadering he tot n pasient wat met n oligo- of poliartritis presenteer
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 2: RUMATOΪEDE ARTRITIS (RA)
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) Kennis he van die tipiese kliniese beeld van n pasient met RA
ii) Kennis he van die tipiese eienskappe van beide vroëe en gevorderde (laat) RA soos gesien in
die hande.
iii) Instaat wees om die ekstra-artikulere manifstasies gesien in RA te benoem.
iv) „n Basiese kennis he van hoe RA gediagnoseer word, insluitende wat die relevante spesiale
ondersoeke is.
v) „n Benadering he tot die behandeling van RA, insluitend mediese, paramediese en
ortopediese behandelingsopsies.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 3: BENADERING TOT MONO-
ARTRITIS (MO) EN OSTEO-ARTRITIS (OA)
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student
i) „n Benadering hê tot die pasiënt wat presenteer met monoartikulêre simptome en tekens.
85
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ii) Kennis hê van die toepaslike diagnostiese opwerk in orde van belangrikheid in „n pasiënt wat
presenteer met monoartikulêre simptome en tekens.
iii) Die verskil ken tussen primêre vs sekondêr OA tov
a. Oorsake
b. patroon van gewrigsaantasting
iv) Die tipiese simptome en tekens van OA kan beskryf
v) Die basiese radiologiese kenmerke van OA kan benoem
vi) ‟n Benadering hê tot die hantering van OA
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 4: KRISTALARTROPATIEË
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) Kennis hê van die tipes kristalle en en die toestande daarmee geassosieer
ii) Die oorsake van hiperuresemie, primêr en sekondêr (veral middels) ken
iii) Die kliniese manifestasies van hiperuresemie kan bekryf
iv) Kennis dra vd riglyne tov dieët in ‟n pasiënt met jig
v) „n Differensiële diagnose van jig kan gee
vi) „n Benadering tot die hantering van akute jig
vii) Die indikasies vir uriensuur verlagende terapie ken
viii) Die tipese kliniese beeld van CPPD kan beskryf
ix) Die algemeenste assosiasies met CPPD kan benoem
x) Die algemeenste assosiasies met Ca-hidroksieapatiet kan benoem.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 5: INTERAKTIEWE SESSIE
UITKOMSTE
Die studente sal die geleenthied gegee word om hulle kennis te gebruik om kliniese gevalle op te
los
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 6: SPONDILO-ARTROPATIE
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) Kennis he van die tipiese eienskappe van n spondiloartropatie (SpA)
ii) 'n Begrip van die belang van genetiese predisposisie
86
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
iii) ‟n Deeglike kennis he van die kliniese beeld van ankiloserende spondilitis (AS)
iv) Begrip he van die term entesitis
v) Die vermoë he om te onderskei tussen meganiese en inflammatoriese rugpyn (klinies)
vi) In staat wees om die basiese radiologiese verskille van AS en osteoartirits van die rug te
beskryf
vii) 'n Begrip van die term “reaktiewe artritis” (ReA)
viii) Kennis he van die vermoë van sekere organismes om 'n chroniese inflammatoriese respons
te induseer.
ix) Kennis he van die kliniese kenmerke van n ReA
x) Begrip he van die term daktilitis
xi) Instaat wees om die verskillende rumatologiese manifestasies van psoriatiese artritisse te
noem.
xii) ‟n Basiese kennis te he van die kliniese beeld van enteropatiese artritisse
xiii) 'n Basiese kennis he van die behandeling van die seronegatiewe SpA.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 7: INFEKSIES EN RUMATOLOGIE
UITKOMSTE
Hiedie lesing is komplementêr tot vorige lesings gegee, insluitende Infektiewe toestande van die
muskuloskeletale sisteem (Departement Ortopedie) asook Spondiloartropatiëe.
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) Kennis hê vd belangrikste rumatologiese manifestasies geassosiëerd met HIV
ii) Begrip hê vd impak van HIV op die serologiese merkers van rumatologiese toestande
iii) Kennis dra van die impak van HAART op die rumatologiese manifestasies geassosiëerd met
HIV
iv) Kennis dra vd verskillende rumatologiese manifestasies wat mag volg op ‟n streptokokkale
infeksie
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 8: SAGTEWEEFSEL RUMATISME
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie sal die student die volgende hê:
i) 'n Benadering tot 'n pasiënt met diffuse alemene pyn.
ii) „n Benadering tot die onderskeid tussen organiese en funksionele simptome.
iii) Kennis van die simptome van fibromialgie, asook van 'n aantal geassosieerde toestande.
iv) 'n Benadering hê tot die onderskeid tussen organiese en funksionele patologie.
87
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
v) Basiese kennis te hê van fibromialgie, veral met betrekking tot:
a) ondersoek van die pasiënt met fibromialgie en die fisiese tekens wat help met die
diagnose.
b) die keuse en interpretasie van spesiale ondersoeke.
c) 'n Rasionele benadering tot behandeling.
d) 'n Oorsig van die prognose.
vi) ‟n Oppervlakkige kennis te hê van “Regional pyn syndromes”
vii) Basiese kennis van die anatomie van ‟n gewrig en die omliggende sagte weefsel.
viii) Basiese kennis oor die patofisiologie van Sagte Weefsel Rumatiek.
ix) ‟n Benadering om te differensieer tussen gewrigs patologie en sagte weefsel patologie.
TEMA 11: BENADERI TEMA 1:BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 9: PEDIATRIESE RUMATOLOGIE
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessies moet die student die volgende ken:
i) Die kern simptome en tekens van juveniele idiopatiese artritis (JIA)
ii) Die kriteria waarop hierdie diagnose gebaseer word
iii) Die morbiditeit wat geassosieer word met hierdie toestande en die belang van n vroëe
diagnose.
TEMA 11: BENADERING TOT ARTRITIS
SESSIE 10: INTERAKTIEWE SESSIE
UITKOMSTE
Die studente sal die geleenthied gegee word om hulle kennis te gebruik om kliniese gevalle op te
los.
88
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 12: BENADERING TOT BINDWEEFSEL SIEKTES
TEMADOELSTELLING
Tydens hiedie tema sal jy bekend gestel word aan die algemeenste bindweefsel siektes. Aan die
end van die tema sal jy kennis hê van die konsep van auto-immuun siektes en insig he in die breë
beginsels v hul diagnose.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 18/7/2013
10:00-10:45 Lesing Sistemiese Lupus Eritematose (SLE) Dr E Richter
2 18/7/2013
11:00-11:45 Lesing Sistemiese Sklerose, Miopatieë, Vaskulitis Dr M Manie
3 18/7/2013
12:00-12:45 Interaksie Interaktiewe Sessie Dr D Whitelaw
TEMA 12: BENADERING TOT BINDWEEFSEL SIEKTES
SESSIE 1: SISTEMIESE LUPUS ERITEMATOSE
(SLE)
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie moet die student:
i) Die konsep van „n Auto-Immuun Siekte te verstaan.
ii) Begrip hê vir die rol van seks hormone in hierdie toestande.
iii) Die belang van kriteria verstaan en hulle rol in die diagnosevan bindweefsel siektes – hulle
sterk en swak punte.
iv) Kennis hê van die verskillende veluitslae as merkers van onderliggende sistemiese siektes.
v) Begrip hê van die wye omvang van presentasie van die Auto-Immuun Siektes.
vi) ‟n In staat te wees om konstutensionele simptome van nie-organiese simptome te onderskei
vii) Erken sleutel kenmerke vir die diagnose van Auto –Immuun Siektes.
viii) ‟n Basiese kennis te hê van die belang en beperkings van Serologie.
ix) Kennis te hê van die hande as merkers van sistemiese siekte.
x) Begrip te hê van die belang van vroeë verwysings van hierdie gevalle.
xi) Die waarskuwingstekens van ‟n opflikkering van SLE te ken.
89
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 12: BENADERING TOT BINDWEEFSEL SIEKTES
SESSIE 2: SISTEMIESE SKLEROSE,
MIOPATIEË, VAKULITIS
UITKOMSTE
Aan die einde van die sessie moet die student:
i) Die klassifikasie van scleroderma ken
ii) Die klassifikasie vd inflammatoriese miopatiëe ken
iii) Die bydra vd vel, vaskulatuur en immunologiese sisteem in die patogenese van scleroderma
verstaan.
iv) Die orgaan sisteme wat hoofsaaklik in bogenoemde toestande betrek word ken.
TEMA 12: BENADERING TOT BINDWEEFSELSIEKTES
SESSIE 3: INTERAKTIEWE SESSIE
UITKOMSTE
Die studente sal die geleenthied gegee word om hulle kennis te gebruik om kliniese gevalle op te
los.
90
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE
TOESTANDE
TEMADOELSTELLING
Aan die end vd tema sal jy insig en kennis he vd verskillende behandelings modaliteite van
rumatologiese toestande.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 19/7/2013
08:00-08:45 Lesing Farmakologie Dr J Latief
2 19/7/2013
09:00-09:45 Lesing Paramediese Rol in Rumatologie Dr D Whitelaw
3 19/7/2013
10:00-10:45
Skyfie Toets
Hersing Skyfie Toets Hersiening Dr D Whitelaw
4 19/7/2013
11:00-11:45 Skyfie Toets Skyfie Toets Dr D Whitelaw
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE TOESTANDE
SESSIE 1: FARMAKOLOGIE
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort die student:
i) Die verskillende klasse middles wat in die algemeenste rumatologiese toestande gebruik
word te ken.
ii) In staat te wees om die algemeenste newe effekte van hierdie middels te benoem
iii) Die meganisme nvan werking van die nie-steroied anti-inflammatoriese middels asook
allopurinol (gebruik in jig) te ken
iv) Bewus te wees van watter middles gereelde monitering benodig dmv bloedtoetse
v) Insig te hê van die beperkings van sommige middles gebruik in kroniese inflammatoriese
artritis
vi) „n basiese kennis te hê van die nuwere terapeutiese middles gebruik in kroniese
inflammatoriese artritis.
HULPBRONNE
Pharmacology deur Rang, Dale, Ritter and Moore 5e Uitgawe , Hoofstuk 16
91
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE TOESTANDE
SESSIE 2: PARAMEDIESE ROL IN
RUMATOLOGIE
UITKOMSTE
Die studente kry die geleendtheid om hierdie belangrike aspekte van hantering van rumatologiese
toestande met verteenwoordiges van hierdie dissiplines te bespreek.
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE TOESTANDE
SESSIE 3: SKYFIE TOETS HERSIENING
UITKOMSTE
Die studente kry die geleentheid om hoogtepunte vd lesings vinnig na te gaan, ook ter voorbereiding
vir die skyfie toets
TEMA 13: BEHANDELING VAN RUMATOLOGIESE TOESTANDE
SESSIE 4: SKYFIE TOETS
92
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 14:
KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE
VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM
TEMADOELSTELLING
Na afloop van hierdie tema sal jy beskik oor 'n breedvoerige kennis aangaande die natuurlike
verloop van rotasie en angulêre afwykings van die onderste ledemate van fisiologiese oorsprong in
die groeiende kind en in staat wees om hierdie voorkoms klinies te kan herken. Jy sal ook in staat
wees om patologiese afwykings en deformiteite van die muskuloskeletale sisteem soos bv die
algemeenste metaboliese en displastiese toestande wat aanleiding mag gee tot angulêre en
rotasie deformiteite te kan identifiseer.
Jy sal kennis dra van die algemene osteokondroses as oorsaak van 'n pynlike onderste ledemaat,
asook hul natuurlike verloop. Jy sal normale beenpyn in die groeiende kind kan identifiseer en
weet van die behandeling.
Jy sal in staat wees om „n sinvolle differensiële diagnose te kan saamstel in „n kind met „n pynlike
of mank gang.
Jy sal in staat wees om die algemene kongenitale afwykings van die onderste ledemate in die
pasgebore te kan herken. Jy sal ook weet van die ontwikkelings toestande soos Perthe's se
siekte en geglyde proksimale femorale epifese van die heup en hul natuurlike verloop.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 22/7/2013
08:00 - 08:45 Lesing
Belynings en Rotasie Deformiteite van die
Onderste Ledemate, Beenpyne
in Kinders en Osteochondroses
Dr J du Toit
2 22/7/2013
09:00 - 09:45 Lesing
Kongenitale Klompvoete, Metatarsus Adduktus,
Cavus Voete en Platvoete in Kinders Dr J du Toit
3 22/7/2013
10:00 - 10:45 Lesing
Kongenitale Heupdisplasie, Perthes se Siekte
van die Heup en Geglyde
Proksimale Femorale Epifises
Dr J du Toit
4 22/7/2013
11:00 - 11:45 Lesing
Ortopediese Aspekte van Serebrale
Verlamming en Neuromuskulêre Siektes Dr J du Toit
93
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 14: KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM
SESSIE 1:
BELYNINGS EN ROTASIE DEFORMITEITE VAN
DIE ONDERSTE LEDEMATE, BEENPYNE IN
KINDERS EN OSTEOCHONDROSES
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy in staat wees om:
1. Belynings en rotasie deformiteite van die onderste ledemate in die kinders te
herken/beskryf/akkuraat dokumenteer/verduidelik hoe om bogenoemde van metaboliese
en displastiese toestande te onderskei.
2. Die diagnostiese kriteria vir Blount se siekte (tibia vara) weer te gee en die natuurlike
verloop te beskryf.
3. Die kliniese kenmerke van ragitis te beskryf en die radiologiese voorkoms te tabuleer.
4. Verduidelik hoe om die diagnose van 'n osteochondrose in die groeiende kind te kan maak,
noem die verskillende liggings, asook die ouderdom waarop dit mag voorkom.
5. Vergelyk die kenmerke van normale beenpyn en patologiese beenpyn en verduidelik wat
verwysde beenpyne is.
HULPBRONNE
1. Growing Pains. CME March 1991, Vol 9, No 3, Page 257.
2. The Osteochondroses – Apleys System Of Orthopaedics And Fractures P. 103
3. Journal Of American Family Physicians Osteochondritis Desicans, Jan 1, 2000 P.151
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Tydens hierdie sessie word 'n lesing demonstrasie aangebied (40 minute) waar rotasie en
belynings deformiteite van die onderste ledemate bespreek word, asook hul natuurlike verloop en
onderskeid van patologiese toestande. Beenpyne in kinders word bespreek.
Voorafstudie
Lees op oor osteochondroses van die onderste ledemaat en tydens die laaste 10 minute van die
lesing voltooi die taakstuk wat aan u verskaf sal word na oorleg met die lektor.
94
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 14: KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM
SESSIE 2:
KONGENITALE KLOMPVOETE, METATARSUS
ADDUKTUS, CAVUS VOETE EN PLATVOETE IN
KINDERS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy in tot die volgende in staat wees:
1. Die kliniese kenmerke van „n kongenitale klompvoet te kan beskryf, die beginsels van
behandeling te weergee asook die funksionele en kosmetiese prognose aan ouers te kan
verduidelik.
2. Die kliniese voorkoms van „n metatarsus adduktus kan beskryf en die
onderskeidingskenmerke van „n klompvoet te kan noem.
3. Die instruksies kan neerskryf vir die moeder hoe om klompvoete en metatarsus adduktus
te manipuleer.
4. Die kliniese elemente van „n platvoet te kan beskryf, die belangrikste oorsake te kan
tabuleer en verduidelik hoe om klinies te onderskei tussen „n rigiede en mobiele platvoet.
5. Noem die hulpmiddels wat gebruik kan word in die behandeling van platvoete.
6. Die kliniese elemente van „n cavus voet te kan beskryf en die ander toestande te tabuleer
waarmee cavus voete assosieer word.
HULPBRONNE
1. The Foot Of The Child. CME Feb 1997, Vol 15, No 2, Page 129.
2. Deformities Of The Foot – Apleys System Of Orthopaedics And Fractures P. 473
3. Clinical Orthopaedic Examination – McRae P. 264
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die algemene voetafwykings wat voordoen
in kinders te kan herken, identifiseer en van mekaar onderskei.
Tydens hierdie sessie sal 'n lesing demonstrasie van 40 minute aangebied word. Die onderskeid
tussen klompvoete en metatarsus adduktus sal bespreek word. Platvoete in die kind sal bespreek
word met verwysing na die oorsake op verskillende ouderdomme, asook die natuurlike verloop.
Cavus voete sal bespreek word.
Selfstudietaak
Daar sal van jou verwag word om na afloop van die lesing al die algemeenste neurologiese oorsake
van Cavus voete na te vors en te tabuleer op die inligtingstuk.
95
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 14: KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM
SESSIE 3:
KONGENITALE HEUPDISPLASIE, PERTHES SE
SIEKTE VAN DIE HEUP EN GEGLYDE
PROKSIMALE FEMORALE EPIFISES
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die belangrikste kenmerke van die hoë risiko baba vir „n kongenitale heupontwrigting te kan
tabuleer en die kliniese ondersoeke te kan beskryf en verduidelik soos dit op verskeie
ouderdomme van toepassing is.
2. Die behandelingsmodaliteite te kan tabuleer en die toepassing daarvan te kan verduidelik.
3. Die radiologiese kenmerke van „n kongenitale ontwrigte heup te kan neerskryf en herken op
„n X-straal plaat.
4. Die entiteit van „n verbygaande sinovitis kan definieer en die oorsaak en natuurlike verloop
verduidelik.
5. Perthe‟s se siekte te kan definieer, die kliniese beeld te beskryf en die radiologiese tekens
te kan tabuleer.
6. Die behandelingsmodaliteite te kan beskryf en die natuurlike verloop van die toestand te
kan weergee.
7. Geglyde proksimale femorale epifise te kan definieer, die kliniese voorkoms te kan beskryf
en die radiologiese tekens te kan tabuleer en herken op „n X-straalfoto.
8. Die behandelingsmodaliteite aan „n geglyde proksimale femorale epifise te kan beskryf.
9. Die entiteit van ideopatiese chondroliese te kan definieer en kortliks die natuurlike verloop
beskryf.
HULPBRONNE
- The Limping Child Journal Of Bone And Joint Surgery (B) Nov. 1999 P. (6) 1029
- Journal Of American Family Physician, Evaluation Of Acute Limping Child, Feb 15, 2000
- Journal Of American Family Physicians, Slipped Capital Femoral Epiphysis, May 1, 1998,
P1231
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Vooropleeswerk
Verwys na "The Limping Child."
Lesing
Die doel van hierdie sessie is om die algemene kongenitale en ontwikkelings toestande van die
heup in die groeiende kind vanaf geboorte tot adolessensie onder jou aandag te bring.
96
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Jy sal in staat wees om die kliniese diagnose te kan beskryf van 'n kongenitale heupontwrigting in
die neonaat.
Jy sal die ontwikkelingstoestande van die heup eie aan die kind, bv Perthe's se toestand en
geglyde proksimale femorale epifises, hul voorkoms, die ouderdom distrubisies, asook die
modaliteite van ondersoek wat van toepassing is in hierdie gevalle.
Tydens hierdie sessie sal daar 'n 40 minute lesing demonstrasie aangebied word waar die
etiologie, diagnose en behandeling van heup displasie bespreek word. Die voorkoms, kliniese
presentasie, natuurlike verloop en komplikasies van Perthe's se toestand van die heup, asook
geglyde proksimale femorale epifises sal bespreek word.
Die laaste 10 minute sal bestee word aan die voltooing van 'n werkstuk oor die
differensiële diagnose van heuppyn in die groeiende kind vanaf geboorte tot adolessensie.
TEMA 14: KONGENITALE EN ONTWIKKELINGS TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE SISTEEM
SESSIE 4:
ORTOPEDIESE ASPEKTE VAN SEREBRALE
VERLAMMING EN NEUROMUSKULÊRE SIEKTES
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die verskillende tipes serebrale parese te kan tabuleer en hul funksionele vermoëns te kan
beskryf.
2. Die oorsake van kontrakture en deformiteite te kan noem en die gevolg daarvan op funksie
kortliks te kan bespreek.
3. Die verskillende behandelingsmodaliteite vir serebrale parese te kan tabuleer en kortliks
die toepassing van elk te kan bespreek.
4. Die funksionele vermoëns van spina bifida en miëlomeningoseel te kan beskryf.
5. Die sensoriese implikasies van spina befida en miëlomeningoseel te kan noem en die
motoriese implikasies van die onderste ledemate te kan verduidelik.
6. Die muskuloskeletale implikasies van poliomïelitis artrogripose kongenitale multiplekse en
duchenne spierdistrofie te kan tabuleer.
HULPBRONNE
1. The Physically Disabled Child. CME June 1994, Vol 12, No 6, P. 721
2. Neuromuscular Disorders – Apleys System Of Orthopaedics And Fractures Chapter 10
P. 192
3. Orthopaedic Surgery In Cerebral Palsy: Assessment Treatment And Management,
WS342ORT, US Library
97
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Tydens hierdie sessie sal jy inligting ontvang oor die ortopediese aspekte van die algemene
neuromuskulêre siekte toestande in die groeiende kind, asook die behandelings modaliteite wat
aangewend kan word om lokomotoriese vermoëns te bevorder en rug en ledemaat deformiteite te
voorkom. Jy moet oor genoeg insig beskik om die ouers oor hierdie toestande te kan inlig.
Voorafstudie
1 Hersien asseblief die werkstuk oor spierkrag en spastisiteit gradering. Sessies 2 & 3,
Tema 2.
2 Voor aanvang van hierdie lesing moet jy die verskil tussen 'n boonste en onderste motor
neuron letsel hersien. Verwysing Sessies 2 & 3, Tema 2.
Daar sal tydens die sessie van jou verwag word om terugvoer daaroor te gee.
Terugvoer
10 Minute terugvoer oor Sessies 2 en 3.
Lesing
Hierdie lesing demonstrasie bied die kliniese evaluasie van die lokomotoriese stelsel in serebrale
parese aan. Die funksionele vermoëns en natuurlike verloop word bespreek. Die behandelings
modaliteite om spierspasma te beheer sal bespreek word. Jy moet hierdie modaliteite tabuleer
en nodige aantekeninge maak. Die muskuloskeletale aspekte wat van belang is ten opsigte die
minder algemene neuromuskulêre toestande sal bespreek word.
98
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 15:
ONKOLOGIESE TOESTANDE VAN DIE
MUSKULOSKELETALE STELSEL
TEMADOELSTELLING
Na afloop van hierdie tema behoort jy die beginsels van tumore en tumoragtige toestande van die
skelet en sagte weefsel se klassifikasie, morfologiese spektrum, klinies-patologiese belang, en
diagnose te ken.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 23/7/2013
09:00-09:45 Lesing Algemene Patologiese Beginsels Prof J Schneider
2 23/7/2013
10:00-10:45 Lesing Algemene Patologiese Beginsels Prof J Schneider
3 23/7/2013
11:00-10:45 Lesing Primêre En Sekondêre Beentumore Dr I Robertson
4 23/7/2013
12:00-12:45 Lesing Sagte Weefsel Tumore Prof J Apffelsteadt
TEMA 15: ONKOLOGIESE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIES 1 EN 2: ALGEMENE PATOLOGIE
BEGINSELS
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat te wees:
1. „n Basiese klassifikasie van skeletale en sagte weefsel tumore kan doen.
2. Die belangrikste morfologiese kenmerke en klinies-patologiese belang van die
algemeenste benigne en maligne beentumore kan bespreek met ondermeer verwysing na die
ouderdoms- en geslagsverspreiding van tumore, voorkeur anatomiese ligging van
verskillende tumore, en hul biologiese gedrag en prognose.
3. Die patologie van metastatiese tumore na been kan bespreek.
4. Die konsep van klinies-patologies-radiologiese korrelasie in die diagnose van beentumore
kan verduidelik.
5. Die algemener tumoragtige toestande van been en sagte weefsel kortliks kan noem,
insluitende fibreuse displasie, fibromatose, nodulêre fassiïtis en miositis ossificans.
99
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
- Underwood, 2009 Bl. 723 tot 726 en 745 tot 746
- Eie aantekeninge tydens kontaksessies gemaak
- Klasnotas (PowerPoint)
- Rekenaargesteunde onderrig: Hierdie webwerf bied talle voorbeelde, illustrasies en
tutoriale wat jy nie elders sal teëkom nie.
http://www.bonetumor.org
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Hersiening
Dit is belangrik dat jy die beginsels van karsinogenese en neoplasie hersien en
tumornomenklatuur, die verskille tussen benigne en maligne neoplasie, tumordifferensiasie,
gradering en stadiëring deeglik verstaan. Hersien karsinogenese en verwys veral na die beginsels
van karsinogene, neoplastiese transformasie van selle, en gasheerfaktore wat „n rol speel in
neoplasie. Let op na spesifieke aspekte wat van belang is t.o.v. tumore van been en sagteweefsel.
Maak seker jy hersien die begrip paraneoplastiese sindroom en die kliniese belang van lokale en
sistemiese gevolge van tumore (kyk weer na Die Fase 2 module Basis van Siekteprosesse en
Infeksies; Tema 22).
Lesing
1. Lees bladsye 723 tot 726 en 745 tot 746 in Underwood voordat jy die lesing bywoon. Jy
sal grootliks daarby baat om oorsigtelik na bladsye 222 tot 233 en 252 tot 258 te kyk met
klem op die illustrasies en tabelle. Die dosent sal tydens die lesing die teorie onderliggend
tot die uitkomste verduidelik en illustreer en toepaslike riglyne vir verdere studie verskaf.
2. Maak aanvullende notas tot jou handboek en klasnotas.
3. Die lesing is beskikbaar by die volgende adres:
http://www.sun.ac.za/healthsciences/schools/basic_appl_health/anat_path/ppt/ppt.html
Opdragte vir verdere gerigte selfstudie
Beantwoord die volgende vrae tydens jou selfstudie:
1. Klassifiseer tumore van die skelet en van sagte weefsel. Maak seker jy volg „n logiese
benadering met aandag aan die beginsels van tumornomenklatuur. Bl. 724 in Underwood.
2. Bespreek die belangrikse morfologiese kenmerke en klinies-patologiese belang van die
algemener benigne en maligne beentumore en verwys na die belang van ouderdom en geslag,
en anatomiese ligging in die onderskeiding van die verskillende tumore.
3. Noem kortliks die prognostiese belang van die belangrikste skeletale tumore.
4. Bespreek metastatiese tumore na been en beklemtoon die algemene tumore wat neig om
skeletale metastases te ontwikkel.
100
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
5. Verduidelik die belang van klinies-patologies-radiologiese korrelasie in die diagnose van
beentumore. Verwys na osteosarkoom en reuseseltumor van been om jou antwoord toe te
lig.
6. Verduidelik die diagnostiese waarde en gevare van biopsies van beentumore. Verwys na
die rol van „n algemene mediese praktisyn in die diagnose van beentumore.
TEMA 15: ONKOLOGIESE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 3:
PRIMÊRE EN SEKONDÊRE BEENTUMORE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessies behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die radiologiese kenmerke van benigne en maligne beenletsels te kan herken en tabuleer.
2. Die algemeenste primêre beentumore kan tabuleer.
3. Die ouderdoms voorkoms en lokalisasie van primêre beentumore te kan tabuleer.
4. Die algemeenste benigne beentumore te kan noem asook hul lokalisasie en natuurlike
verloop.
5. Om die radiologiese diagnose van metastatiese beentumore te kan maak en die tumore wat
algemeen na been metastaseer te tabuleer.
6. Patologiese frakture te kan definieer en die behandeling daarvan te kan beskryf.
7. Die aanvullende spesiale ondersoeke ken wat aangewend word om die tumore te stadieer.
8. Die belangrikste aspekte van biopsies van beenletsels te kan weergee.
9. Die toepassing van die verskeie behandelingsmodaliteite van primêre beentumore te kan
beskryf.
10. Die prognose ken van verskillende tumore en in staat wees om die pasiënt daaroor in te lig.
HULPBRONNE
System of Orthopaedics and Fractures A. Graham Appley – Butterworths Chapter 9 P. 162
Journal of American family Physicians, Pigmental villonodular synovitis, Aug 1, 1999, P. 1909
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Tydens hierdie sessies word die kliniese en radiologiese aspekte van die algemene primêre en
sekondêre tumore van been en gewrigte bespreek. Jy moet die insidensie, voorkoms en
verspreiding van hierdie tumore ken en die belang van ouderdom en lokalisasie in die
differensiasie besef. Jy moet „n primêre van „n sekondêre beentumor kan onderskei asook „n
benigne van „n maligne beentumor.
Die aktiwiteite van Sessie 3 behels die oplossing van twee kliniese probleme.
45 Minute lesing demonstrasie
45 Minute selfstudie
101
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Selfstudie
Vier kliniese probleemstellings sal aangebied word vir bespreking. Daar sal van jou verwag word
om die oplossing van elke probleem onder mekaar te bespreek en tydens die sessie met behulp
van jou lektor op te los en die benadering te tabuleer met verwysing na die relevante kliniese
geskiedeins, toepaslike X-strale en spesiale ondersoeke. „n Differensiële diagnose en
terapeutiese riglyne moet gestel word.
Lesing
Die lesing sal die volgende belangrike kliniese probleme dek:
1. Algemene benigne been tumore
2. Algemene maligne been- en gewrigstumore. Klem sal geplaas word op ouderdom van
presentering.
3. Aanbevelings sal gemaak word hoe om „n tumor te stadieer met behulp van spesiale
ondersoeke.
4. Behandeling van benigne tumore sal bespreek word.
5. Klem sal gelê word op metastatiese siektes van die benige skelet en tumore wat
metastaseer. Okkulte metastases sal bespreek word en hoe om dit te diagnoseer.
Die rol van profilaktiese interne fiksasie sal bespreek word.
TEMA 15: ONKOLOGIESE TOESTANDE VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 4:
SAGTE WEEFSEL TUMORE
UITKOMSTE
Na afloop van die sessie behoort jy:
1. Die belangrikste patologiese kenmerke van die algemene sagte weefsel tumore te kan
beskryf.
2. Die kliniese persentasie te kan beskryf.
3. Die belangrikste diagnostiese ondersoeke te kan tabuleer.
4. Basiese riglyne kan weergee oor die belangrikste behandelingsmodaliteite.
5. Die prognose en verloop van die belangrikste tumore te kan beskryf.
HULPBRONNE
1. Voorafleeswerk – Hohn DC: Soft Tissue Sarcomas, in: Way LW (Ed): Current Surgical
Diagnosis and treatment; 10th ed., pp 1253 – 1256
2. Pathology – MacSween, Whaley K (Eds): soft Tissue Tumors and Tumor-like Lesions in:
Muir‟s Textbook of Pathology, 13th ed, pp 1001 – 1009
3. Further Reading – Eberlein TJ: Soft-Tissue Sarcomas. Surg Clin Norh Am. 2000
Apr; 80(2): 687 – 708.
102
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
LESING
Hierdie sessie sal jou behulpsaam wees om sagteweefsel tumore van die muskuloskeletale stelsel
te kan vermoed en die verwysingsraamwerk.
Hierdie sessie bespreek die benadering tot „n pasiënt wat presenteer met „n sagte weefsel massa
van die muskuloskeletale stelsel. Die toepaslike spesiale ondersoeke word bespreek asook die
relevante patologie. Jy sal vertel word van die verskeie behandelingsmodaliteite. Die spesifieke
tumore wat bespreek sal word is aggressiewe fibromatose, lipoom en liposarkoom, fibrosarkoom
en variante asook sinoviale sarkoom.
103
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 16:
TOESTANDE VAN DIE BEKKEN EN WERWELKOLOM
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema sal jou in staat stel om die ondersoek metodes wat betrekking he top die
werwelkolom en bekken te kan toepas op siektetoestande van hierdie gebied. Jy sal geleen word
hoe om „n pasiënt met nekpyn of rugpyn sinvol te kan evalueer om tot „n diagnose te kom en
terapeutiese beplanning te formuleer. Die eerste twee sessies handel oor die algemene
deformiteite van die torakolumbale werwels in kinders naamlik postureel, skoliose en kifose. Die
oorsake en natuurlike verloop word bespreek. Jy sal ook geleer word hoe om rugpyn in kinders
sinvol te kan differensieer.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 23/7/2013
14:00-14:45 Lesing Skoliose En Kifose Prof GJ Vlok
2 23/07/2013
15:00-15:00 Lesing
Nekpyn en Rugpyn
In Volwassenes Prof GJ Vlok
TEMA 16: TOESTANDE VAN DIE BEKKEN EN WERWELKOLOM
SESSIE 1:
SKOLIOSE EN KIFOSE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie lesing behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Definieer en tabuleer die kliniese kenmerke van 'n skoliose en 'n kifose van die
werwelkolom.
2. Die neurologiese ondersoek van 'n rugpasiënt kan bespreek.
3. Die oorsake van 'n kifose kan tabuleer.
4. Die oorsake van skoliose tabuleer en 'n idiopatiese skoliose kan definieer.
5. Die onderskeid tussen 'n strukturele en funksionele skoliose kan beskryf.
6. Die natuurlike verloop van skoliose kan bespreek en die verwysingsraamwerk
vir behandeling ken.
7. Die ouers kan inlig oor die toestand van skoliose en die moontlike behandelings opsies kan
bespreek.
8. Die moontlikhede wat aanleiding kan gee tot rugpyn in kinders kan tabuleer.
104
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
1. Scheuermanns Disease And Postural Kyphosis. SA Bone & Joint Surgery. Vol VIII, No 3,
Aug 1998, Page 48.
2. Assessing Structural Scoliosis. Modern Medicine. (Practical Procedure) Vol 22, No 9, Sept
1997, Page 58.
3. Concise System Of Orthopaedics And Fractures, Chapter 18. P.157. A Graham Apley/
L Solomon.
4. Journal Of American Family Physicians, Managing Osteomyelitis Adolescent Idiopathic
Scoliosis, July 1, 2001
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Tydens hierdie sessie sal 'n lesing aangebied word om jou te wys hoe om die diagnose van 'n
skoliose of 'n kifose van die torakolumbale werwels klinies, asook radiologies te kan doen. Die
oorsake hiervan op verskillende ouderdomme sal bespreek word. Die behandelings modaliteite van
die toestande sal volledig bespreek word en die rol van die algemene praktisyn uitgelig word.
Rugpyn in kinders is ongewoon en die oorsake sal bespreek word, asook die wyse van presentering.
Selfstudie
Die skooljuffrou verwys ‟n dogter met 'n swak postuur na jou praktyk. Bespreek jou evaluasie en
tabuleer die moontlike oorsake. Die klas deel op in klein groepe om hierdie taak te bespreek.
Daar sal van jou verwag word om tydens Sessie 2, kortliks terugvoer te gee.
TEMA 16: TOESTANDE VAN DIE BEKKEN EN WERWELKOMKOLOM
SESSIE 2:
NEKPYN EN RUGPYN IN VOLWASSENES
UITKOMSTE
Na afloop van hieride sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Verwysde pyn vanuit die nek te kan identifiseer.
2. Die omvang van beweging van die nek en spierspasma te kan evalueer.
3. Torticollis se vername oorsake kan tabuleer.
4. Die diagnose van „n servikale en lumbale spondilose kan maak en die toepaslike behandeling
voorstel.
5. Die diagnose van „n servikale en lumbale diskusletsel te kan maak en weet wat die indikasies
vir chirurgie is.
6. Die infektiewe toestande wat die nekwerwels en lumbale werwels mag betrek bespreek.
7. Die neoplastiese toestande wat die nekwerwels en lumbale werwels mag betrek bespreek.
8. Weet van die rol van nekstutte en lumbale stutte en fisioterapie in die behandeling van nek
en rug toestande.
105
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
1. Concise System Of Orthopaedics And Fractures/A Graham Apley/L Solomons, Chapter 17,
P.150
2. Clinical Orthopaedic Examination – McRae
3. Journal Of American Family Physicians, Cervical Spine X-ray, Jan 15, 1999 P.331
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Hersiening
Hersien asb. die ondersoek van die nek en rug vooraf. (Tema 2 Sessie3)
HULPBRONNE
- Concise System Of Orthopaedics And Fractures. Chapter 18 P. 157. A Graham Apley/
L Solomons
- Mechanical Low Lumbar Back Pain - Modern Medicine, Vol 26 No. 6 June 2001 P. 56
- Low Back Pain – An Algorithmic Approach – Modern Medicine Vol 25, No. 6, June 1999,
P. 39
- Journal Of American Family Physicians, Lumbar Spine Stenosis, Apr 15, 1998, P.1825
- Journal Of American Family Physicians, Backache Diagnosis OA, March 15, 2000 P. 1795
- Journal Of American Family Physicians, Management Of Acute Lower Backache,
March 15, 2000 P. 1779
- Backache: Causes And Prevention, WE720BAC, US Library
- Journal Of American Family Physicians, Evaluation And Treatment Of Herniated Lumbar
Disc, Feb 1, 1999
- Backache – Ian McNab
Rational investigating Update June 2000 P. 35
Selfstudie
Lees asb. op oor rugpyn in die werksplek. Verwysing:
1. Concise System Of Orthopaedics And Fractures
2. Notas: Prof GJ Vlok
3. Backache: Ian Macnab
106
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 17:
TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE
LEDEMAAT
TEMADOELSTELLING
Die doel van hierdie twee sessies is om jou in staat te stel om die kliniese tekens van „n bragiaalpleksus letsel te kan herken, die omvang en prognose van die besering te kan waardeer en in staat wees om dit aan die pasiënt te kan oordra. Hy sal ook gewys word hoe om die kliniese ondersoek metodes van die skouergordel wat tydens sessie bespreek is, toe te pas om te onderskei tussen rotatorkraagletsels, beklemmingstoestande, onstabiliteite en artritis.
Hierdie tema sal jou verder in staat stel om die kliniese ondersoekmetodes wat betrekking het op die boonste ledemaat te kan toepas om sodoende siektetoestande en deformieite te kan identifiseer om tot „n diagnose te kom en „n sinvolle terapeutiese beplanning te formuleer.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 24/7/2013
08:00-08:45
Lesing
Selfstudie
Neurologiese Evaluering van die
Boonste Ledemaat Die Bragiale Plexus Dr S Pretorius
2 24/7/2013
10:00-10:45 Lesing
Degeneratiewe Artritis,
Rotatorkraagletsels en Onstabiliteite
van die Skouergordel
Epikondilitis en Artritis van die Elmbooggewrig
Swelsels om die Pols,
De Quervain Sinovitis Kienbock
se Siekte En Artritis van die Polsgewrig
Dr S Pretorius
3 24/7/2013
11:00-11:45
Lesing
Selfstudie
Rumatoïde Artritis van die Hand
Karpale Tonnelsindroom, Toestande en
Deformiteite van die Hand
Dr S Pretorius
THEMA 17: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 1:
NIE-RUMATOÏEDE VOORWAARDES VAN DIE
BOONSTE LEDEMAAT
UITKOMSTE
1. Maak die diagnose van 'n karpale tonnel sindroom, tabuleer die oorsake, doen die nodige
kliniese ondersoeke. Bespreek die behandeling, die indikasies vir en die resultate van
chirurgie.
107
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
2. Maak die diagnose van carpometakarpale osteo-artrose van die duim en skryf
behandeling voor. Bespreek die chirurgiese indikasies.
3. Beskryf die algemene aanbieding van kongenitale afwykings van die hand en vingers,
byvoorbeeld sindaktilie, kampodaktilie en klinodaktilie.
4. Definieër 'n sneller vinger en bespreek die behandeling.
5. Beskryf 'n Boutonniere deformiteit, 'n swaannek deformiteit en 'n "hamervinger" en
bespreel die oorsake en behandeling daarvan.
6. Bespreel „n Dupuytrans kontraktuur van die hand, tabuleer ie assosiasies en bespreek
die moontlike behandelingsmodaliteite.
TEMA 17: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 2:
DEGENERATIEWE ARTRITIS,
ROTATORKRAAGLETSELS EN
ONSTABILITEITE VAN DIE SKOUERGORDEL
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Tabulee die oorsake van verwysde pyn in die skouer gewrig.
2. Beskryf die eienskappe en lokalisering van skouer pyn.
3. Erken rotatorkraag letsels met verwysing na „n diagnostiese en terapeutiese benadering.
4. Beskryf skouer ontstabiliteit.
5. Definieër en bespreek hegmiddel kapsulitis.
6. Tabuleer die oorsake van verwysde pyn na die elmboog gewrig.
7. Verduidelik die entiteite van „n mediale en „n laterale epikondilitis en bespreek die oorsake
en behandeling daarvan.
8. Tabuleer die oorsake van „n olekranon bursitis en bespreek die kliniese voorkoms en
behandeling daarvan.
9. Definieër „n ganglion van die polsgewrig en verduidelik die differensiasie van ander swelsels
om die polsgewrig.
10. Definieër en bespreek De Quervain se tenosinovitis.
11. Definieër en bespreek kortliks Kienbock se siekte.
12. Definieër karpale onstabiliteit en bespreek die implikasies daarvan.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Voorafstudie
The Shoulder, Clinical Orthopaedic Examination – Mc Rae, Chapter 4, p.41
Die laaste 10 minute van hierdie sessie sal gewy word aan die voltooiing van „n werkstuk oor die
areas van lokale infiltrasie vir die behandeling van skouer probleme.
108
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Lesing
Hierdie lesing bied aan die benadering tot die pasiënt met „n pynlike skouer en bespreek die
sagte weefsel toestande eie aan die skouergewrig en die onderskeid daarvan klinies en
radiologies.
Hierdie lesing bied aan die benadering en differensiële diagnose van „n pasiënt met „n pynlike pols.
Die entiteite van ganglions en swelsels sal bespreek word asook hul differensiasie. Die diagnose
en behandeling van osteoartritis van die pols sal bespreek word. Jy sal vertel word wat Kienböck
se siekte is en die implikasies daarvan.
Die natuurlike verloop en uitkoms van elke toestand sal ook bespreek word
HULPBRONNE
- The Painful Shoulder. CME March 1991 Vol. 9 No. 3, p. 275
- Intractble Shoulder Pain – Update Feb 2000, p. 36
- Tackling Painful Shoulder Problems - Update Aug 1998, p. 41
- Physical Examination Of The Shoulder. SA Bone & Joint Surgery Vol. X, No. 4 Nov 2000,
p.12
- Common Causes Of Shoulder Pain – A Guide For GP‟s – Modern Medicine Of SA, May 1998,
p.9
- The Shoulder: Apleys System Of Orthopaedics And Fractures, Chapter 13, p. 261
- Shoulder Problems: A Guide To Common Disorders CME (Cover Story) Vol 25, No. 8,
Aug 2000, p. 14
- Journal Of American Family Physicians, Painful Shoulder Part 1, March 15, 2000, p.3079
- Journal Of American Family Physicians, Painful Shoulder Part II, June 1, 2000, p. 3291
- Journal Of American Family Physicians, Shoulder Impingement And Rotator Cuff Tears,
Feb 15, 1998, p.667
- Journal Of American Family Physicians, Shoulder Instability In Young Athletes,
May 15, 1999
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Hierdie sessie sal jou in staat stel om „n differensiële diagnose te kan saamstel wanneer „n
pasiënt met „n pynlike elmboog voordoen. Jy sal in staat wees om te kan onderskei tussen intra-
artikulêre en ekstra-artikulêre patologie en verwysde pyn na die elmboog.
Hierdie lesing bied aan die benadering en differensiële diagnose van „n pasiënt met „n pynlike pols.
Die entiteite van ganglions en swelsels sal bespreek word asook hul differensiasie. Die diagnose
en behandeling van osteoartritis van die pols sal bespreek word. Jy sal vertel word wat Kienbock
se siekte is en die implikasies daarvan.
Voorafstudie
Voorafstudie sluit in hersiening van die funksionele anatomie van die elmboog en polsgewrig asook
die inhoud vn die fleksor en ekstensor kompartemente van die voorarm.
109
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Jy moet die ondersoek van die pols hersien van hierdie module. Jy moet ook die funksionele
anatomie van die polsgewrig hersien – die verloop van die pese oor die pols asook die polsbene –
verwys Die Fase II module Die Muskuloskeletale Sisteem.
HULPBRONNE
Elbow pain: CME March 1991 Vol 9 Nol 3 p.285
- Clinical Orthopaedic Examination: Mcrae – The Elbow, Chapter 5, p. 61
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – The Elbow, Chapter 14, p. 286
- Journal Of American Family Physicians, Evaluation Of Overview Elbow Injuries,
Feb 1, 2000
- The Painful Hand And Wrist. CME March 1991 Vol. 9, No. 3 P. 300
- Apleys System Of Orthopaedic And Fractures: The Wrist – Chapter 15, p. 296
- Clinical Orthopaedic Examination: The Wrist – Chapter 6, p. 77
TEMA 17: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 3:
RHEUMATOÏDE ARTRITIS VAN DIE HAND
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees.
1. Bespreek die kenmerkende patroon van gewrigsaantasting.
2. Beskryf die kenmerkende deformiteite om die pols en hand en verduidelik die oorsaak
daarvan.
3. Bespreek die sagteweefsel en pees aantasting van die pols en die hand.
4. Verduidelik die basiese beginsel in die behandeling van die rheumatoïede pols en hand.
5. Beskryf „n Boutonniere deformiteit, „n swaannek deformiteit en „n 'hamervinger‟ en
bespreek die oorsake en behandeling daarvan.
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orhtopaedics And Fractures. Chapter 3 And Chapter 16
- Wrist And Hand Disorders Update Febr 1999, p.93
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures: The Wrist, Chapter 15, p. 296
- Clinical Orthopaedic Examination: The Wrist, Mcrae, Chapter 6, p. 77
- Ultrasound Treatment May Relieve Carpel Tunnel Syndrome, Modern Medicine, Vol 23,
No 10, Oct 1998, p.58
- Die Fase II Module Die Muskuloskeletale Sisteem Tema 5 Sessie 6
- Trigger Finger And Thumb – CME March 1991 Vol. 9 No 3 p.364
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. The Hand, Chapter 16, p. 311
- Clinical Orthopaedic Examination, Mcrae, The Hand, Chapter 7, p. 95
- Journal Of American Family Physicians, Nails And Nail Disorders In Children And Adults,
May 1, 1997
110
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is dat jy deeglik bewus moet wees tot welke mate Rheumatoïde
artritis die pols en handgewrigte mag betrek. Jy sal in staat wees om die kenmerkende
deformiteite van die hand en pols te kan herken en die natuurlike verloop en behandeling te kan
bespreek.
Selfstudie
Tydens hierdie selfstudie sessie behoort jy die hand deformiteite geassosieer met Rheumatoïde
artritis tabuleer. Jy moet die waarskynlike oorsake noem en kortliks die behandeling van elke
deformiteit.
Hierdie inligting sal tydens Sessie 6 kontroleer word deur die lektor.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om karpale tonnelsindroom te kan
identifiseer, evalueer en „n behandelingsprotokol te kan saamstel.
Hierdie sessie sal jou in staat stel om die algemeenste deformiteite van die hand en vingers te
kan identifiseer, „n moontlike etiologiese diagnose daaraan koppel en die verloop en behandeling
daarvan te kan omskryf.
Voorafstudie
Jy moet die anatomie en inhoud van die karpale tonnel hersien.
Lesing
Hierdie lesing handel oor die oorsake, kliniese diagnose en behandeling van karpale
tonnelsindroom. Beklemming van die ulnare senuwee word ook bespreek.
Degeneratiewe en inflammatoriese toestande van die karpometakarpale gewrigte sal bespreek
word.
Oorsig aan van die algemene kongenitale vinger en hand deformiteite.
Deformiteite van die hand in inflammatoriese en degeneratiewe toestande sal ook bespreek
word. Die algemene vingerdeformiteite soos “mallet vinger”, Boutonmere en swan nek
deformiteite sal in diepte bespreek word.
111
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 18:
TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE
ONDERSTE LEDEMAAT
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema sal jou in staat stel om die kliniese ondersoekmetodes en radiologiese ondersoeke
wat betrekking het op die onderste ledemaat sinvol toe te pas om siektetoestande en
deformiteite te kan herken, evalueer en „n sinvolle terapeutiese beplanning te formuleer.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 24/7/2013
11:00 - 11:45 Lesings
Osteo-Artritis en Avaskulêre
Nekrose Van Die Heup
Pynlike Heup – Probleem Oplossing
Dr H de Jongh
2 24/7/2013
12:00 - 12:45 Lesing
Angulêre Deformiteite Van Die Knie,
Osteotomies En Knievervangings Dr H de Jongh
3 25/7/2013
09:00 - 09:45 Lesing
Die Sportman Met (A) „n Pynlike Onderbeen
(B) Die Ileotibiale Band Sindroom Dr G du Preez
4 25/7/2013
10:00 - 10:45 Lesing
Chroniese Onstabiliteit Van Die Enkelgewrig,
Degeneratiewe Toestande Van Die Enkel,
Cavus Voete En Platvoete In Volwassenes
Hakpyn En Voorvoet Pyn,
Voorvoet Deformiteite
Dr I Terblanche
TEMA 18: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 1:
OSTEO-ARTRITIS EN AVASKULÊRE NEKROSE
VAN DIE HEUP PYNLIKE HEUP - PROBLEEM
OPLOSSING
UITKOMSTE
Na afloop van hierdies sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die oorsake van osteoartritis van die heup kan tabuleer.
2. Die oorsake van avaskulêre nekrose van die heup kan tabuleer.
3. Die kliniese beeld van degeneratiewe siekte van die heup kan beskryf.
4. Die konserwatiewe behandeling van osteoartritis van die heup bespreek.
5. Die indikasies en teenindikasies vir „n totale heupvervanging kan tabuleer en die implikasies
van hierdie operasie kan bespreek.
6. „n Osteotomie om die heup kan verduidelik.
7. „n Artrodese van die heup kan verduidelik.
112
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Na afloop van hierdie sessie behoort jy oor genoegsame insig te beskik om „n middeljarige pasiënt
met „n graad III pynlike heup en osteo-artritis te kan adviseer oor die voor- en nadele van
chirurgie aan die heup asook die konserwatiewe modaliteite tot sy beskikking.
HULPBRONNE
Osteo-artritis Update Febr 1999 P. 98
- The Painful Hip CME March 1991 Vol 9 No. 3 p. 311
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – Chapter 5, P. 9, Chapter 19, p. 414
- Journal Of American Family Physicians, Anterior Hip Pain, Oct 15, 1999 p.1657
- Journal Of American Family Physicians, Anterior Hip Pain In Athletes, Apr 1, 2000, p.2109
- How I Examine The Hip, Vol 14, No. 4 July 2000 p. 262
- Osteo-artritis Update Febr 1999 p. 98
- The Painful Hip CME March 1991 Vol 9 No. 3 p. 311
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – Chapter 5, p. 9, Chapter 19, p. 414
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Hierdie sessie sal jou in staat stel om osteoartritis van die heupgewrig volledig te kan evalueer
deur kliniese ondersoekmetodes toe te pas en op grond van die geskiedenis en spesiale
ondersoeke „n toegepaste behandeling aan te bevel.
Hersiening
Hersien asb. vooraf die radiologiese tekens van osteoartritis en avaskulêre nekrose. Tema 3.
Lesing
Hierdie lesing handel oor die moontlike oorsake van osteo-artritis van die heup; die radiologiese
bevindings asook die kliniese beeld. Die oorsake van avaskulêre nekrose van die heup word
bespreek en die radiologiese onderskeid van osteo-artritis sal behandel word. Jy sal die
konserwatiewe behandeling van osteo-artritis geleer word asook die indikasies vir „n totale
heupvervanging en die natuurlike verloop daarvan. Die indikasies en toepaslikheid van osteotomies
en artrodese van die heup word bespreek.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie selfstudie sessie is dat jy spesifiek „n kliniese probleem sinvol kan oplos waar
„n jong pasiënt presenteer met „n erge pynlike heupgewrig.
113
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Selfstudie en kliniese probleemoplossing
Daar word verwag van jou om met behulp van jou verwysings die volgende probleemstelling klinies
na die beste van jou vermoëns op te los.
„n 40-Jarige man presenteer met „n graad 3 pyn van sy regterheup wat volg op avaskulêre nekrose
wat moontlik die gevolg is van etanol misbruik en sekondêre osteoartritis.
Bespreek die moontlikhede van behandeling met verwysing na die voordele en nadele soos van
toepassing op hierdie spesifieke geval.
TEMA 18: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 2:
ANGULÊRE DEFORMITEITE VAN DIE KNIE,
OSTEOTOMIES EN KNIEVERVANGINGS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die oorsake van osteoartritis van die knie te tabuleer.
2. Die konserwatiewe behandeling van osteoartritis van die knie te kan bespreek.
3. Die voorvereistes vir „n totale knievervanging te kan verduidelik.
4. Die langtermyn uitkomste van knievervangings te kan verduidelik.
5. „n Artrodese van die knie kan verduidelik.
6. Osteotomies om die knie kortliks te kan bespreek.
HULPBRONNE
The Painful Knee CME March 1991 Vol 9 No 3, p. 320
Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. Chapter 20 p. 432
Clinical Orthopaedic Examination – Mcrae p. 160
Journal Of American Family Physicians, Knee OA, Aug 1, 2000, p565
Journal Of American Family Physicians, Patello Femoral Pain, Nov 1, 1999, p.2012
- How I Examine The Knee, Vol 14, No 3, May 2000 p. 189
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om deformiteite van die kniegewrig te kan
identifiseer en degeneratiewe artritis van die knie te diagnoseer en „n behandelingsprotokol saam
te stel.
Hersiening
Hersien asb. vooraf die radiologiese tekens van osteoartritis en die meganiese asse van die
onderste ledemaat. Tema 2 en Tema 3.
114
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Lesing
Hierdie sessie handel oor die belyningsdeformiteite van die onderste ledemaat in die volwassene
wat mag lei tot kniepyn en degeneratiewe veranderinge. Die konserwatiewe behandeling sal
bespreek word asook die indikasies vir cihrurgie. Die plek van osteotomies, artrodese in
knievervanging sal bespreek word.
Selfstudie taak
Tabuleer die moontlike differensiële diagnose asook die toepaslike spesiale ondersoeke wat jy
sou gebriuk om die diagnose te bevestig.
TEMA 18: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 3:
DIE SPORTMAN MET
(A) „N PYNLIKE ONDERBEEN
(B) DIE ILEOTIBIALE BAND SINDROOM
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessies behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Ileotibiale band sindroom kan definieer, die diagnose en behandeling kortliks bespreek.
2. “Shin splints” kan definieer en die kliniese beeld en behandeling kortliks bespreek.
3. „n Stres fraktuur van die onderbeen kan bespreek ten opsigte van die kliniese beeld,
radiologiese beeld en natuurlike verloop.
4. „n Chroniese kompartement sindroom van die onderbeen kortliks kan bespreek ten opsigte
van die kliniese beeld en behandeling.
HULPBRONNE
The ileotibial band friction syndrome
- SA Bone And Joint Surgery Vol IX No 1 Feb 1999, p. 10
- Bone Stress Injuries In Athletes CME Febr 1999 Vol 17 No. 2 p. 107
- Clinics In Physical Therapy. Physical Therapy Of The Foot And Ankle Gary C Hunt
p. 225-227
- Turecks Orthopaedics 1994 Stress Fractures p. 112-113, 293
- Myofascial Pain And Fibromyalgia Syndromes. Peter E Boldry Shin Splints p. 289
- Journal Of American Family Physicians, Stress And Insufficiency Fractures, July 1997,
p 175
- Acute And Chronic Knee Injuries In Children CME Jan. 2001 Vol 19, No. 1 p. 27
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures p. 676
- Clinical Orthopaedic Examination – Mcrae p. 189
115
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Dat jy bewus is van die algemene oorgebruiks sportbeserings wat die onderbeen betrek en hoe
die kliniese en spesiale ondersoeke aangewend word vir differensiasie hiervan.
Lesing
Die volgende word behandel:
1. Ileotibiale band sindroom
2. “Shin splints”
3. Onderbeen stres fraktuur
4. Onderbeen chroniese kompartement sindroom in die sportman
TEMA 18: TOESTANDE EN DEFORMITEITE VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 4:
CHRONIESE ONSTABILITEIT VAN DIE
ENKELGEWRIG, DEGENERATIEWE TOESTANDE
VAN DIE ENKEL, CAVUS VOETE EN
PLATVOETE IN VOLWASSENES
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1 Enkel onstabiliteite kan omskryf na aanleiding van oorsake, kliniese voorkoms, radiologiese
evaluasie en „n behandelingsprotokol.
2 Die oorsake van enkel artritis tabuleer.
3 Die kliniese voorkoms, radiologiese beeld en behandeling opsies kan bespreek.
4 Osteochondritis dessicans van die talus kan defineer en die toestand kortliks omskryf.
5 Die kliniese voorkoms van „n platvoet en vavusvoet kan beskryf, die implikasie van „n
strukturele deformiteit kan besprek en die behandelingsopsies kortliks kan bespreek.
6 Plantare fasciitis kan bespreek met verwysing na etiologie, kliniese beeld, natuurlike
verloop en behandeling.
7 Tarsale femurnek sindroom kortliks te kan verduidelik.
8 Degeneratiewe ruptuur van die tendon achilles te kan bespreek met verwysing na etiologie,
kliniese beeld en behandelingsopsies.
9 „n Mortons neuroom kortliks te kan bespreek.
10 Hallux valgus en kloutone te kan bespreek met verwysing na oorsake, kliniese beeld en
behandelingsopsies.
11 Ingroei toonnaels kan bespreek en die behandeling daarvan verduidelik.
12 Hallux rigidus kan verduidelik.
116
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
- The Painful Ankle And Foot CME Vol 9, No 3 March 1991, p. 329
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures Chapter 21, p. 471
- Clinical Orthopaedic Examination – McRae, Chapter 14, p. 253
- Modern Medicine, How To Treat Corns, Calluses & Plantar Warts Vol 23, No 2, Feb 99,
p. 50
- Modern Medicine, Doctor‟s Rooms Procedures For Ingrown Toenails (Practical Procedures)
Vol 22, No 9, Sept 1997, p. 49
- Ganglion Of The Foot Update Feb 1998, p. 93
- Management Of Ingrowing Toenail Update April 2000, p. 40
- The Ingrown Toenail And Its Treatment CME Sept 1999 Vol 17, No 9, p. 778
- Common Foot Problems Febr 1997, Vol 15, No 2 p. 141
- Arthritis And The Foot CME Feb 1997, Vol 15, No 2, p. 157
- Subcaleaneal Heel Pain Syndrome S A Bone And Joint Surgery Vol VII, No 2, June 97, p12
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is dat jy post-traumatiese chroniese onstabiliteite en degeneratiewe
artritis van die enkel kan herken en onderskei van mekaar. Jy sal ook in staat wees om die
kliniese voorkoms van „n platvoet in „n kavus voet te kan beskryf en weet van die natuurlike
verloop van hierdie voet deformiteite in die volwassene en die basiese behandelingsbeginsels.
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om „n sinvolle differensiële diagnose te kan
saamstel wanneer „n pasiënt presenteer met hakpyn deur jou kennis van kliniese
ondersoekmetodes toe te pas. Jy sal ook in staat wees om die kliniese voorkoms van die algemene
voorvoet deformiteite te kan identifiseer.
Voorafstudie
Hersien asb. die ondersoek van die enkel. Tema 2.
Lesing
Hierdie sessie bied „n lesing aan wat handel oor die oorsake van chroniese onstabiliteite van die
enkelgewrig en die konserwatiewe behandeling daarvan. Die chirurgiese moontlikhede sal ook
bespreek word. Die oorsake van degeneratiewe toestande van die enkel sal kortliks bespreek
word, cavus voete en platvoete met hul assosiasies en natuurlike verloop in die volwassene sal
bespreek word.
Hierdie sessie bespreek die tendon rupture en inflammatoriese toestande om die voet en enkel,
senuweebeklemming sindrome van die voet en enkel, voorvoet en toondeformiteite.
117
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 19:
ALGEMENE BEGINSELS VAN RESUSSITASIE NA
TRAUMA EN NOODBEHANDELING VAN FRAKTURE EN
ONTWRIGTINGS
TEMADOELSTELLING
Hierdie sessie stel jou in staa om die algemene beginsels in die noodhantering van die
multibeseerde muskuloskeletale pasiënt te kan toepas.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 25/7/2013
11:00 - 11:45 Lesing
Algemene Beginsels van Resussitasie
na Trauma en Noodbehandeling
van Frakture en Ontwrigtings
Dr I Terblanche
TEMA 19: ALGEMENE BEGINSELS VAN RESUSSITASIE NA TRAUMA EN
NOODBEHANDELING VAN FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS
SESSIE 1:
ALGEMENE BEGINSELS VAN RESUSSITASIE
NA TRAUMA EN NOODBEHANDELING VAN
FRAKTURE EN DISLOKASIE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die algemene basiese beginsel van resussitasie (ABC) te kan tabuleer en verduidelik.
2. Die beginsels van radiologiese evaluasie te kan tabuleer.
3. Die noodbehandeling van „n beseerde ledemaat te kan verduidelik.
4. Noodimmobilisasie tegnieke van die nek, werwelkolom en ledemate te kan verduidelik.
5. Die komplikasies van die multibeseerde pasiënt te kan tabuleer en kortliks bespreek.
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. Chapter 22 p. 501
- Practical Fracture Treatment, McRae p. 31-38
- Journal Of American Family Physicians, Radiological Examination Upper Extremity Trauma,
March 1, 1998, p 995
- Journal Of American Family Physicians, Radiological Evaluation Of Lower Extremity
Trauma, March 15, 1998, p 1314
118
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Voorafstudie
Voorafstudie sluit in die hersiening van die algemene beginsels van vogterapie in skoktoestande,
asook bloedtransfusies.
Lesing
Tydens hierdie sessie word die algemene beginsels van sistemiese resussitasie kortliks bespreek.
Die noodbehandeling van bekken en werwel frakture sal kortliks bespreek word. Die
noodbehandeling van ledemaat frakture en ontwrigtings sal kortliks bespreek word. Die
toepaslike radiologiese ondersoeke in die multi-beseerde pasiënt sal bespreek word.
119
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 20:
ALGEMENE BEGINSELS VAN
TRAUMATIESE TOESTANDE
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema sal jou in staat stel om jou kennis oor die basiese beginsels in die radiologiese
evaluasie van frakture en ontwrigtings te kan toepas om hierdie beserings sinvol te kan
interpreteer en sodoende die toepaslike behandeling in die algemeen te kan aanbeveel en die
verloop en prognose te kan bespreek.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 25/7/2013
14:00 - 14:45
Lesing
Selfstudie
Fraktuur Patrone, Oop Frakture, Groeiplaat Beserings
Die beginsels van fraktuur en ontwrigting
Reduksie en Immobilisasie.
Die Beginsels van Oop Reduksie en Interne Fiksasie
Dr I Terblanche
2 25/7/2013
15:00 - 15:45 Lesing
Dreigende Kompartementsindroom,
Nie-Ongeluksbesering Sindroom,
Refleks Simpatiese Distrofie
Algemene Komplikasies Van
Frakture En Ontwrigtings
Dr D Burger
TEMA 20: ALGEMENE BEGINSELS VAN TRAUMATIESE TOESTANDE
SESSIE 1:
FRAKTUUR PATRONE, OOP FRAKTURE,
GROEIPLAAT BESERINGS DIE BEGINSELS VAN
FRAKTUUR EN ONTWRIGTING REDUKSIE EN
IMMOBILISASIE.
DIE BEGINSELS VAN OOP REDUKSIE EN
INTERNE FIKSASIE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Fraktuur patrone in kinders en volwassenes te kan beskryf en illustreer.
2. Die biologiese en strukturele implikasies van die fraktuur patrone te kan bespreek.
3. Verplasing en angulasies van frakture kan bespreek.
4. Fraktuur genesing volgens Perkins se reëls kan bespreek.
5. Oop frakture kan klassifiseer en die basiese beginsels van wond debridement kan
bespreek.
120
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
6. Skietwonde se implikasies kortliks te kan bespreek.
7. Groeiplaat beserings kan klassifiseer.
8. Kombinasie frakture tabuleer.
9. Die basiese beginsels in gipsaanwending te kan beskryf en bespreek.
10. Die beginsels van „n driepunt druksisteem in gips te kan bespreek.
11. Die komplikasies van gipsaanwending en die voorkoming daarvan te kan tabuleer en
bespreek.
12. Beskryf hoe „n fraktuur en/of „n ontwrigting gereduseer moet word.
HULPBRONNE
- Growth Plate Injuries Specialist Medicine Feb 2001 P. 765
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures – Chapter 23, P. 515
- Practical Fracture Treatment, McRae, Chapter 1, P. 3
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures
- Practical Fracture Treatment;
- Child Abuse P. 45
- Closed Reduciton And Fixation Of Fractures Chapter 3, p. 47
- Head Injuries In Child Abuse, WS 270, HAR, U.S. Library
- Journal Of American Family Physicians July 1997, p. 175, Stress Fractures
LESING
Hierdie lesing handel oor die algemene riglyne in traumatiese toestande van die muskuloskeletale
stelsel ten opsigte van kliniese evaluasie, die radiologiese aanvraag en interpretasie en „n
vooruitskatting van die natuurlike verloop van die besering. Riglyne word gegee oor die
behandelingsbeginsels van oop frakture en groeiplaatbeserings.
Hierdie sessie bied „n lesing demonstrasie aan oor hoe om „n traumatiese fraktuur en/of „n
ontwrigting te reduseer na toepaslike analgesie en die basiese beginsels van immobilisasie te kan
toepas deur middel van gips of spalke. Non-traumatiese frakture sal ook bespreek word.
Selfstudie taak
Tydens die sessie behoort jy die werkstuk voltooi wat jy ontvang het en in jou eie tyd die
implikasies van die verskillende groeiplaatbeserings na aanleiding van die hulpbron voltooi.
EENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die meganismes van reduksie van
frakture en ontwrigtings te verstaan asook hoe om die basiese beginsels in immobilisasie en
gipstegnieke te kan toepas.
121
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 20: ALGEMENE BEGINSELS VAN TRAUMATIESE TOESTANDE
SESSIE 2:
DREIGENDE KOMPARTEMENTSINDROOM,
NIE-ONGELUKSBESERING SINDROOM
REFLEKS SIMPATIESE DISTROFIE ALGEMENE
KOMPLIKASIES VAN FRAKTURE EN
ONTWRIGTINGS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Jy moet weet wat die oorsake van hierdie sindroom is asook wat die kliniese tekens,
voorkoming en behandeling daarvan is.
2. Weet van die kliniese en radoilogiese tekens van nobs is.
3. Regionale pyn sindroom/simpaties distrofie in ‟n pasient kan diagnoseer.
4. Die korttermyn en langtermyn komplikasies te kan tabuleer.
5. Vertraagde hegting en nou hegting kan definieer en kortliks bespreek.
6. Refleks simpatiese distrofie (Sudeck se atrofie) kan definieer en kortliks bespreek.
7. Miositis ossifikans kan definieer en kortliks bespreek.
HULPBRONNE
- Practical Fracture Treatment Non-Accidental Injury, McRae, p. 45
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. Principles Of Fractures Chapter 23 p. 515
- Practical Fracture Treatment, McRae, Chapter 2 P. 25, Chapter 5, p. 75
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Selfstudie
Die doel van hierdie sessie is om drie spesifieke kliniese probleme op te los wat algemeen mag
voorkom na trauma van die muskuloskeletale stelsel.
Die klas verdeel in 3 groepe, elk met „n afsonderlike taak om met behulp van die verwysing na die
hulpbronne die volgende kliniese probleme op te los:
1. Hoe word „n gips sirkulasie ondersoek, klinies verrig die dag na „n gipsaanwending vir „n
fraktuur? Wat is „n dreigende kompartement sindroom?
2. Wat verstaan jy onder nie-ongeluk besering sindroom (NOBS)? Wat is die implikasie van
hierdie toestand? Beskryf kortliks die kliniese aspekte daarvan. Tabuleer die radiologiese
aspekte daarvan.
3. “Dit is reeds 2 maande na my pols fraktuur dokter, maar my ledemaat bly besonder pynlik.”
Bespreek kortliks die moontlike oorsake.
122
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
4. Die drie groepe moet hul inligting op die werstukke aanbring en die inligting uitruil onder
mekaar. Met aanvang van Sessie 4 sal hierdie inligting kortliks kontrolleer word deur die
lektor.
Die doel van hierdie sessie is dat jy bewus moet wees van die komplikasies wat mag voorkom
tydens die behandleing van frakture en ontwrigtings in die algemeen en derhalwe die nodige
voorsorgmaatreëls te kan voorstel wat toegepas moet word.
Lesing
Hierdie lesing handel oor die algemene komplikasies van frakture en ontwrigtings, die voorkoming
daarvan asook kortliks die behandeling van die spesifieke komplikasie.
Voorafstudie
Hersien die algemene faktore wat aanleiding mag gee tot vertraagde fraktuur genesing en
tabuleer op jou werkstuk.
123
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 21:
IMMOBILISASIE TEGNIEKE VAN
DIE BOONSTE LEDEMAAT
TEMADOELSTELLING
Die doel van hierdie tema is dat jy sal weet hoe om die basiese beginsels van immobilisasie tegnieke van die boonste ledemate toe te pas.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1
26/7/2013
08:00 -
08:45
Lesing
Demonstrasie
Immobilisasie Tegnieke van
die Boonste Ledemaat Dr D Burger
TEMA 21: IMMMOBILISASIE TEGNIEKE VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 1:
IMMOBILISASIE TEGNIEKE VAN DIE
BOONSTE LEDEMAAT
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie tema behoort jy tot die volgende in staat wees:
Om die verskillende immobilisasie tegnieke te kan toepas.
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures. Principles Of Fractures. Chapter 23,
p. 515
- Practical Fracture Management. Chapter 2 P. 25, McRae
- Plaster Of Paris Technique WO 170 PLA U.S. Library
- Plaster Technique WO 170 BIR U.S. Library
- Cast Manual For Adults And Children Freuler: Wiedmer
- Fractures In Children Rockwood
- Primary Surgery Vol 2, Maurice King and Peter Bewes
- Polskraag Verband Verw. I bl. 133, II bl. 174
- Driehoek Verband Verw. II bl. 39-40, IV bl. 226
- Omgekeerde Driehoek Verband
- “Mastersling” Oos London Verband Verw. I, bl. 119, Verw. II bl. 115, 147, 174
- Figuur 8 Verband Verw. I, bl. 117, III, bl. 958
- U-spalk, Verw. I, bl 125, Verw. III, bl. 915
- Thomasspalk
- Galgtraksie
- Halter nektraksie
- Skeletale nektraksie
- Apleys Systems Of Fractures And Orthopaedics. Principles Of Fractures Chapter 23,
p. 515
124
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
- Traction Video Cassette : Checks And Balances, US Library, WE190TRA
125
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 22:
FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN
DIE WERWELKOLOM EN BEKKEN
TEMADOELSTELLING
Die doel van hierdie tema is om jou in staat te stel om die verskillende fraktuur patrone en ontwrigtings van die werwelkolom in bekken te kan tabuleer, die radiologiese voorkoms te kan beskryf, die moontlike komplikasies te kan noem en die basiese beginsels in die behandeling van hierdie beserings te kan bespreek.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 26/7/2013
09:00 -09:45
Lesing
Selfstudie
Kliniese Voorkoms en Insidensie
van Werwel Frakture
Die Versorgingsaspekte van Paraplegie
en Tetraplegie in Die Post-Besering Tydperk
Vervoer van „n Tetrapleeg
Dr J Davis
2 26/7/2013
10:00 - 10:45 Lesing Bekken Frakture Dr H de Jongh
TEMA 22: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE WERWELKOLOM EN BEKKEN
SESSIE 1:
KLINIESE VOORKOMS EN INSIDENSIE VAN
WERWEL FRAKTURE, DIE VERSORGING VAN
PARAPLEGIE EN TETRAPLEGIE IN DIE POST-
BESERING TYDPERK, VERVOER VAN „N
TETRAPLEEG
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees :
1. Die noodbehandeling van „n akute werwelkolom of bekkenbesering te kan bespreek en die
voorsorgmaatreëls alvorens die pasiënt vervoet word te kan tabuleer.
2. Die kliniese ondersoek van hierdie beserings goed te kan omskryf.
3. Die radiologiese evaluasie van nek en werwelkolom beserings te kan bespreek.
4. Die radiologiese tekens van werwelkolom onstabiliteit te kan tabuleer.
5. Die basiese beginsels in die behandeling van werwelkolom beserings te kan bespreek.
6. Bekken frakture te kan omskryf.
7. Viserale beserings geassosieer met bekken frakture te kan bespreek.
8. Voorkomende maatreels om die pasient te beskerm teen verdere beserings tydens
hantering
9. Die behandeling van die pasient post-besering
126
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Na afloop van hierdie sessie behoort jy weet van die volgende aspekte van die parapleeg en
tetrapleeg.
1. Hulle funksionele vermoëns
2. Hulle hulpmiddels en die gebruik daarvan in hul omgewing.
3. Die fisioterapeutiese en arbeidsterapeutiese en maatskaplike raamwerk wat benodig word.
4. Die komplikasies van paraplegie bv kontrakture, frakture, heterotopiese ossifiksasie,
urinêre probleme, asook druksere.
5. Jy moet kennis dra van die middels wat spasma kan beheer.
6. Jy moet weet van die ondersteuningsraamwerk vir sulke pasiënte in die gemeenskap.
7. Weet wat „n sentrale koord sindroom behels.
8. Weet wat „n Brown sequard sindroom behels.
HULPBRONNE
- Whiplash Injury. Update Sept 1999, Page 50.
- Whiplash Injury. Specialist Medicine, Feb 2001, Page 777.
- Concise System Of Orthopaedics And Fractures. Chapter 29, p.299 A G Apley and
Solomon.
- Practical Fracture treatment McRae:
- Spinal Injuries Chapter 10, P. 209
- Pelvis Injuries Chapter 11, P. 239
- Apleys System of Orthopaedics And Fractures. Spinal Cord Injuries Chapter 25, p. 633
- Spinal Stabilisation Video Cassette WB 541 SP1 U.S. Library
- Practical Fracture Treatment – McRae Chapter 10. Spinal Paralysis p. 231
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Hersiening
Voor aanvang van hierdie sessie word daar van jou verwag om die neurologiese evaluasie van 'n
pasiënt te hersien. Jy moet die algemene kenmerke van 'n boonste motor neuronletsel ken en
weet wat die bulbokavernosa refleks is.
Die doel van hierdie twee sessie is om jou in staat te stel om akute spinaalkoord beserings klinies
te kan evalueer en weet watter voorsorgmaatreëls getref moet word voordat „n pasiënt vervoer
word. Jy sal ook oor kennis beskik aangaande die langtermyn multi-dissiplinêre implikasies van „n
parapleeg en „n tetrapleeg.
Lesing
Tydens hierdie sessie sal daar 'n lesing aangebied word oor die kliniese voorkoms en insidensie
van werwel frakture. Die meganismes van besering sal bespreek word. Jy sal gewys word hoe om
die X-strale te interpreteer en te besluit of die fraktuur/ontwrigting stabiel is aldan nie. Riglyne
ten opsigte van die spesifieke fraktuur behandeling sal bespreek word.
Maatreëls wat getref moet word alvorens u pasiënt vervoer word sal aan jou verduidelik word.
127
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Hierdie lesing handel oor die versorging aspekte van paraplegie en quadruplegie in die post-
besering tydperk. Hul rehabilitasie program sal bespreek word, asook die funksionele vermoëns.
Die algemene langtermyn komplikasies geassosieer met hierdie beserings sal bespreek word. Daar
sal aan jou verduidelik word hoe om druksere te voorkom en behandel indien reeds teenwoordig.
Tydens hierdie sessie behoort jy „n opsomming maak van die kliniese en radiologiese diagnose van
„n jong rugbyspeler met „n C5/C6 bifaset ontwrigting met „n volledige neurologiese letsel.
Hierdie probleem sal met behulp van jou lektor in klein groepbesprekings opgelos word.
Tabuleer die voorsorgmaatreëls wat jy gaan tref voordat jy die pasiënt vervoer. Bespreek
kortliks sy prognose en toekomstige vermoëns en die potensiële probleme wat hy kan verwag.
Voltooi asb. die werkstuk wat aan jou verskaf is.
TEMA 22: FRAKTURE EN ONTWRIGTNGS VAN DIE WERWELKOLOM EN BEKKEN
SESSIE 2: BEKKEN FRAKTURE
UITKOMSTE
Jy moet die volgende weet
1. Kliniese evaluering
2. Nood behandeling
3. Radiologiese ondersoeke en interpretasie
4. Beginsels van behandeling van bekken frakture
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures.
- Wheeless Textbook of Orthopaedics. Search Google.
128
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 23:
FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE
BOONSTE LEDEMAAT
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema sal jou in staat stel om die basiese beginsels in fraktuur hantering en ontwrigtings
wat jy in die vorige temas geleer het, te kan toepas op die boonste ledemaat. Jy sal in staat wees
om die toepaslike kliniese ondersoeke, die radiologiese interpretasie en die nodige behandeling te
kan weergee.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 29/7/2013
10:00 - 10:45 Lesing
Frakture en Ontwrigtings
van die Skouergordel Dr A Ikram
2 29/7/2013
11:00 - 11:45 Lesing
Frakture en Ontwrigtings
om die Elmboog
Voorarm Frakture
Dr A Ikram
3 29/7/2013
12:00 - 12:45 Lesing
Frakture en Ontwrigtings
om die Polsgewrig, Hand en Vingers Dr A Ikram
TEMA 23: FRAKTURE EN ONTWRIGTNGS VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 1:
FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE
SKOUERGORDEL
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Klavikel frakture kan klassifiseer en die behandeling in kinders en volwassenes te kan
bespreek.
2. Akromioklavikulêre en sternoklavikulêre ontwrigting te kan klassifiseer en die behandeling
te bespreek.
3. Glenohumerale ontwrigtings kan klassifiseer, die kliniese voorkoms beskryf, die
radiologiese kenmerke tabuleer, die moontlike komplikasies tabuleer en die verskeie
behandelingsmetodes bespreek.
4. Proksimale 1/3 humerus frakture kan klassifiseer en kortliks die behandeling van elk te kan
weergee.
5. Humerusskag frakture te kan bespreek met verwysing na die moontlike komplikasis en die
behandelingsmetodes.
129
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures Chapter 24, p. 566
- Practical Fracture Treatment – McRae Chapter 6, p. 99
- Orthopaedic Trauma IS de Wet Bl. 268-290
- Journal Of American Family Physicians, Management Of Clavicle Fracture, Jan 1997
- Journal Of American Family Physicians, Shoulder Instability In Young Athletes.
15 May 1999 WWW.aafp.org/afp
- How I Examine The Shoulder, Vol 14, No 6, Nov 2000 p. 435
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing demonstrasie
Hierdie lesing handel oor frakture en ontwrigtings van die klavikel en die behandeling daarvan op
primêre gesondheidsvlak. Ontwrigtings van die skouer word in diepte bespreek. Riglyne word
gegee vir die konserwatiewe behandeling van humerusskag frakture en die indikasies vir
chirurgie.
TEMA 23: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 2:
FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS OM DIE
ELMBOOG EN VOORARM FRAKTURE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die verskyning van die ossifikasie sentra om die elmboog tabuleer.
2. Die radiologiese sagteweefsel tekens om die elmboog asook die nodige lyne wat op die
X-straal aangebring moet word te kan beskryf en weergee.
3. Suprakondilêre frakture in kinders te klassifiseer, die moontlike komplikasies te tabuleer
en die verskeie behandelingsopsies te bespreek.
4. Die radiologiese voorkoms asook die behandelingsmoontlikhede vir epikondilêre frakture te
kan weergee.
5. Elmboog ontwrigting kan klassifiseer en die behandeling bespreek.
6. Radiuskop frakture klassifiseer en die behandeling bespreek.
7. Olekranon frakture klassifiseer en die behandeling bespreek.
8. Die moontlike komplikasies van elmboog beserings tabuleer.
9. „n Monteggia fraktuur ontwrigting kan beskryf en die behandeling beginsel in kinders en
volwassenes bespreek.
10. „n Galliazi fraktuur ontwrigting kan beskryf en die beginsels van behandeling bespreek.
11. Die beginsels van behandeling van midskag voorarm frakture kan bespreek.
12. Die beginsels van behandeling van geïsoleerde radius en ulna frakture kan bespreek.
13. „n Colles fraktuur klinies en radiologies te kan beskryf in die behandeling en natuurlike
verloop daarvan te kan bespreek.
130
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
14. „n Verbrokkelde distale radius fraktuur se radiologiese voorkoms te kan beskryf en die
behandelingbeginsels bespreek.
15. Groeiplaat beserings van die distale radius en ulna te kan klassifiseer, beskryf in die
behandeling te bespreek.
16. „n Radiale stiloied fraktuur te kan beskryf en die behandeling te bespreek.
17. „n Skafoied frakture radiologies te kan klassifiseer en die behandeling en komplikasies te
bespreek.
18. Pols en karpale ontwrigtings te kan klassifiseer en die noodbehandeling te kan weergee.
19. Karpale onstabiliteite kortliks te kan bespreek.
HULPBRONNE
- Ortopediese Trauma Izak de Wet, H. 12 bl. 231-258
- Fractures In Children, Rockwood & Green, Ch. 10, P. 653
- Practical Fracture Treatment McRae, Injuries about the elbow, H. 7 bl. 129
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures Chapter 24, The elbow P. 577
- Apleys System of Orthopaedics and Fractures Chapter 24, The Forearm P. 592.
- Practical Fracture Treatment McRae. Chapter 7, P. 129
- IS de Wet, Ortopediese Trauma 1984, 219-227, 225, 213, 186-190
- F Freuler, U Wiedmer, Cast Manual for Adults & Children: Springer-Verlap, 1979, 28-31
- P Saffar. Scaphoid Fractures. Current Orthopaedics (1999) 13, 275-281
- IS de Wet. Ortopediese trauma HAUM, 1984, 296-205
- F Freuler, U Wiedmer, Cast Manual for Adults and Children Springer-Verlap, 1979, 38-39,
44-45
- CA Rockwood, DP Green, Rockwood & Green‟s Fractures in Adults: Lippincott-Raven, 1996,
791-801.
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures, Chapter 24, P. 595
- Practical Fracture Treatment McRae, Chapter 8, P. 155 Chapter 9 P.7 169
- Journal Of American Family Physicians, Common Wrist Injuries, Feb 1997, P857
- www.aafp.org/afp
- How I Examine The Wrist, Vol 14, Nol 5 Sept 2000
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die algemene frakture en ontwrigtings
wat om die elmboog voorkom in beide kinders en volwassenes te kan klassifiseer volgens
radiologiese voorkoms en daarvolgens die behandelingsopsies te kan bespreek.
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die algemene fraktuur patrone van die
voorarms in kinders en volwassenes te kan klassifiseer na aanleiding van die radiologiese
voorkoms en die behandelingsriglyne vir elke fraktuur of fraktuur/ontwrigting te kan bespreek.
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die frakture van die distale radius en ulna
te kan klassifiseer volgens radiologiese voorkoms en behandelingsriglyne daarvolgens te kan
saamstel. Jy sal ook geleer word hoe om frakture en ontwrigtings van die polsgewrig radiologies
te kan identifiseer en daarvolgens noodbehandeling op primêre gesondheidsvlak te kan toepas.
131
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Lesing
Hierdie lesing bespreek die algemene frakture en ontwrigtings van die elmbooggewrig. Jy sal
geleer word hoe om die X-strale te interpreteer. Die behandeling en metodes van reduksie van
die frakture en ontwrigtings sal bespreek word. Die riglyne vir chirurgie sal uitgewys word en die
moontlike komplikasies sal bespreek word.
Hierdie lesing handel ook oor die algemene frakture van die voorarm.
Die frakture en fraktuur ontwrigtingspatrone van die voorarm in volwassenes en kinders sal
bespreek word.
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die frakture van die distale radius en ulna
te kan klassifiseer volgens radiologiese voorkoms en behandelingsriglyne daarvolgens te kan
saamstel. Jy sal ook geleer word hoe om frakture en ontwrigtings van die polsgewrig radiologies
te kan identifiseer en daarvolgens noodbehandeling op primêre gesondheidsvlak te kan toepas.
Lesing
Hierdie lesing bied aan die kliniese diagnose van algemene frakture van die distale radius en
polsgewrig naamlik die Colles fraktuur, verbrokkelde distale radius fraktuur, skafoïd frakture en
akute polsontwrigting en onstabiliteite.
Die radiologiese bevestiging, konserwatiewe behandeling en chirurgiese indikasies sal bespreek
word.
Voltooi asb. die werkstuk wat aan u gegee is tydens hierdie sessie.
TEMA 23: FRAKTURE EN ONTWRINGTINGS VAN DIE BOONSTE LEDEMAAT
SESSIE 3:
FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS OM DIE
POLSGEWRIG, HAND EN VINGERS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die noodbehandeling vir „n akuut geswolle hand na „n besering te kan bespreek.
2. Metakarpaal frakture te kan klassifiseer, die metodes van immobilisasie van onverplaasde
fakture te kan beskryf en die kliniese en radiologiese indikasies vir chirurgie te kan
bespreek.
3. „n Bennetts fraktuur te kan definieer, die radiologiese voorkoms te kan beskryf en die
behandeling daarvan te kan bespreek.
4. „n «Bokser» fraktuur te kan definieer, die radiologiese voorkoms te kan beskryf en die
behandelingsmodaliteit te kan bespreek.
5. Falanks frakture radiologies te kan klassifiseer, die metodes van immobilisasie te kan
beskryf en die kliniese en radiologiese indikasies vir chirurgie te kan bespreek.
6. MP en IP ontwrigtings te kan klassifiseer, die metodes van reduksie en immobilisasie te kan
beskryf en die indikasies vir chirurgie te kan tabuleer.
7. Vingerpunt beserings in kinders volledig te kan bespreek.
132
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
- Practical Fracture Treatment McRae, Chapter 9, p. 191
- Apleys System Of Orthopaedic And Trauma. p 608
- Management Of Hand And Finger Injuries Update July 1999, p. 23
- Journal Of American Family Physicians, Fingertip Injuries, May 1, 2001, p.1961
- Journal Of American Family Physicians, Fingertip Amputations, Aug 1 2001, p.455
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om die algemene fraktuur en
ontwrigtingspatrone wat in die hand en vingers voorkom radiologies te kan klassifiseer en die
behandelingsriglyne daarvolgens te kan saamstel.
Lesing
Tydens hierdie lesing sal jy gewys word hoe die diagnose van frakture in die hand en vingers
gemaak word. Die behandeling van die algemene frakture sal bespreek word. Jy sal gewys word
hoe om ontwrigtings te reduseer. Die aanwending van „n Z-spalk en handbal sal gewys word.
133
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema sal jou in staat stel om die basiese beginsels van fraktuur evaluasie en behandeling te kan toepas op die onderste ledemaat. Jy sal in staat wees om die toepaslike kliniese ondersoeke, die radiologiese interpretasie soos uiteengesit in Tema 19, asook die riglyne van behandeling te kan weergee.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 29/7/2013
14:00 - 14:45 Lesing
Heupontwrigtings, Femurnek,
Intertroganteriese en Femurskag Frakture Dr I Robertson
2 29/7/2013
15:00 - 15:45 Lesing
Frakture van die Distale Femur,
Proksimale Tibia en Patella Dr I Robertson
3 30/7/2013
09:00 - 09:45
Lesing
Selfstudie
Akute Knie Ontwrigtings,
Knie Ligament beserings en die Langtermyn
gevolge Van knie Ligament en meniskusbeserings
Dr I Robertson
4 30/7/2013
10:00 - 10:45 Lesing Frakture van die Tibia skag en plafond Dr I Robertson
5 30/7/2013
11:00 - 11:45 Lesing
Verstuitings, Frakture en Ontwrigtings van
die Enkel,
Frakture en ontwrigtings van die tarsale,
metatarsale bene en falankse van die voet
Dr I Terblanche
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 1:
HEUPONTWRIGTINGS, FEMURNEK,
INTERTROGANTERIESE EN FEMURSKAG
FRAKTURE
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Die kliniese voorkoms van „n anterior en „n posterior heupontwrigting te kan bespreek asook
die metodes van reduksie te kan beskryf en die komplikasies van heupontwrigting te
tabuleer.
2. Proksimale femur frakture radiologies te kan klassifiseer en die riglyne ten opsigte van
behandeling van intra-kapsulêre femur frakture en ekstrakapsulêre femur frakture te kan
weergee.
3. Femurskag frakture radiologies te kan klassifiseer, die behandelingsopsies in kinders en
volwassenes te kan bespreek en die komplikasies te kan tabuleer.
4. Jy moet die algemene beserings assosiasies met femur frakture ken.
5. Jy moet in staat wees om „n klein kind in galgtraksie te kan plaas en toesig hou oor
verpleging.
134
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
6. Jy moet in staat wees om „n ouer kind of volwassene in „n Thomasspalk te kan plaas en
toesig hou oor verpleging.
7. Jy moet weet welke frakture vir spesialis behandeling verwys moet word.
8. Jy moet in staat wees om die noodbehandeling te kan toepas alvorens die pasiënt vervoer
word vir spesialis behandeling.
9. Jy moet die vreskillende chirurgiese opsies ken vir femur fraktuur behandeling.
HULPBRONNE
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures Chapter 27, p. 651
- Practical Fracture Treatment Chapter 12, p. 273
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Hierdie sessie bied „n lesing oor traumatiese heupontwrigtings in kinders en volwassenes. Die
kliniese voorkoms van die ledemaat sal bespreek word, die moontlike geassosieerde beserings
asook die metodes van reduksie, opvolgbehandeling en langtermyn komplikasies. Femurnek en
intertroganteriese frakture in volwassenes word bespreek en die belang van die onderskeid
tussen intrakapsulêre en ekstrakapsulêre frakture word benadruk. Die doel en opsies van interne
fiksasie sal bespreek word. Die behandeling van femurskag frakture op verskillende ouderdomme
wod bespreek.
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTING VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 2:
FRAKTURE VAN DIE DISTALE FEMUR,
PROKSIMALE TIBIA EN PATELLA
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Akute knie ontwrigtings kan klassifiseer, die noodbehandeling weergee en die komplikasies
bespreek.
2. Akute patella ontwrigtings kan bespreek.
3. Distale femorale frakture radiologies te kan klassifiseer en die riglyne van behandeling te
kan bespreek.
4. Proksimale tibiale frakture radiologies te kan klassifiseer en die riglyne vna behandeling te
kan bespreek.
HULPBRONNE
- The Injured Knee Update April 2000 p. 45
- Acute Soft Tissue Injuries Of The Knee Update Nov 1998 p. 22
- The Patient With A Painful Knee Update Nov 1998 p. 29
- Anterior Cruciate Ligament Injuries CME Feb 1999 Vol 17 No 2 p. 117
- Apleys System Of Orthopaedics And Fractures p. 270
- Practical Fracture Treatment McRae p. 290
- Journal of American family Physicians, Anterior Knee Injuries Dec 1999 p2599
135
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om frakture en ontwrigtings om die
kniegewrig te kan klassifiseer volgens radiologiese voorkoms en die behandelingsmodaliteit soos
van toepassing op elk te kan bespreek.
Lesing
Hierdie lesing bied die kliniese evaluasie van akute traumatiese beserings van die knie aan.
Voorafstudie sluit in hersiening van die ondersoekmetodes van die knie tydens Tema 2 van
hierdie module. Die implikasie van frakture van die femorale en tibiale kondieles sal bespreek
word. Jy sal geleer word hoe om „n patella fraktuur klinies te evalueer en te kan onderskei welke
frakture „n operasie sal benodig.
Aan die einde van die lesing sal u met behulp van die lektor geleer word hoe om „n akute
hemartrose van die knie in „n kind en „n volwassene te evalueer en behandel.
Voltooi asb. jou werkstuk.
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 3:
DIE LANGTERMYN GEVOLGE VAN KNIE
LIGAMENT EN MENISKUSBESERINGS
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy die volgende aspekte kan bespreek:
1. Moet ligamente van die knie en skeure van die meniskus akuut herstel word na „n besering?
2. Wanneer is ligament rekonstruksie prosedures aangedui?
3. Wat is die rehabilitasieprogram na „n kniebesering. Wanneer keer die pasiënt terug na
sport?
4. Wat is die langtermyn gevolge van „n kniebesering ten opsigte van osteoartritis?
HULPBRONNE
Apleys System Of Orthopaedics And Fractures, p. 680
- Practical Fracture Treatment McRae, P. 295
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie twee selfstudie sessies is om jou die langtermyn implikasies van meniskus en
ligamentbeserings van die knie – kollateraal en kruis – te laat verstaan sodat jy pasiënte daaroor
kan inlig.
136
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Selfstudie
Die klas verdeel in 4 groepe. Elke groep bestudeer „n enkele taak en ruil inligting uit.
Aan die hand van jou verwysings lees op oor die implikasies van ligamentbeserings en
meniskusbeserings van die knie. Voltooi dan die werkstuk wat aan jou verskaf is.
Die lektor sal in die volgende sessie die probleem kontroleer.
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 4:
FRAKTURE VAN DIE TIBIA SKAG EN PLATO
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie sessie behoort jy tot die volgende in staat wees:
1. Tibia skag en plafon frakture radiologies te klassifiseer.
2. Die indikasies vir konserwatiewe behandeling kan tabuleer en die metodes van
konserwatiewe behandeling bespreek.
3. Die behandeling van „n oop tibia fraktuur te bespreek.
4. Die implikasies van „n oop tibia fraktuur asook die natuurlike verloop te bespreek.
HULPBRONNE
- Apleys Systems Of Orthopaedics And Fractures, p. 689
- Practical Fracture Treatment McRae, Chapter 13, p. 305
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om tibia skag frakture klinies en radiologies
te kan klassifiseer en daarvolgens die nodige behandeling te kan weergee.
Lesing
Hierdie lesing handel oor die fraktuurpatrone van die tibia en fibula. Daar sal aan u gewys word
hoe om „n ongekompliseerde fraktuur te reduseer indien nodig en „n toepaslike gips aan te wend.
Die behandeling van „n oop fraktuur – „n basiese debridement – sal kortliks hersien word en jy sal
gewys word hoe „n eksterne fiksator aangewend word. Die morbiditeit van oop frakture van die
tibia sal kortliks bespreek word, asook die langtermyn implikasie.
Selfstudie taak
Jy moet asb. oplees oor die vlakke van amputasies in die onderste ledemaat, die voor-en nadele
van hierdie vlakke asook die funksionele vemoëns van „n pasiënt na „n amputasie.
137
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
Voltooi asb. die werkstuk wat aan jou gegee word.
Die rehabilitasie van „n onderbeen amputasie sal tydens u rotasie by Karl Bremer Hospitaal
bespreek word.
TEMA 24: FRAKTURE EN ONTWRIGTINGS VAN DIE ONDERSTE LEDEMAAT
SESSIE 6:
VERSTUITINGS, FRAKTURE EN
ONTWRIGTINGS VAN DIE ENKEL, FRAKTURE
EN ONTWRIGTINGS VAN DIE TARSALE,
METATARSALE BENE EN FLANKSE VAN DIE
VOET
UITKOMSTE
Na afloop van hierdie lesing behoort jy tot die volgende in staat wees:
1 Enkelverstuitings te kan definieer, klassifiseer en die behandeling daarvan te bespreek.
2 Enkel frakture te kan klassifiseer en daarvolgens die behandeling te kan bespreek.
3 Die noodbehandeling van „n erg geswolle voet bespreek.
4 Die behandelingsriglyne vir kalkaneus frakture te kan weergee.
5 Die assosiasie beserings met kalkaneus frakture te tabuleer.
6 Die midvoet fraktuur ontwrigtings te kan klassifiseer en die indikasies vir chirurgie te kan
weergee.
7 Talus frakture se klassifikasie behandeling en natuurlike verloop kortliks te kan bespreek.
8 Falanks frakture en ontwrigtings se behandeling te bespreek.
HULPBRONNE
- Journal American Family Physicians Jan 2001
- Management of Ankle Sprains Update Oct. 1988 P. 18
- Common Sport Injuries In The Adolescent – Foot and ankle S A Bone and Joint Surgery
Vol. IX No. 1 Febr. 1999 P. 14
- Implementation Of Ankle Otawa Rules JAMA Marchilo 1994 Vol. 271, No. 11 P. 827
- Apleys System of Orthopaedics and fractures, P. 696
- Practical Fracture Treatment, Chapter 14, P. 319
- Journal Of American Family Physicians, Management Of Ankle Injuries, Jan 1, 2001, P.93
- Journal Of American Family Physicians, Injured Ankles, Feb 1 1998, P.474
- Apleys System of Orthopaedics and Fractures
- Practical Fracture Treatement, P. 707, Chapter 15, P. 345
- Journal Of American Family Physicians, Lisfranc Injury Of The Foot July 1998, P118
- Journal Of American Family Physicians, Fracture Of Proximal 5th Metatarsal May 1, 1999
P.2516
138
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om enkel verstuitings en frakture te kan
klassifiseer en daarvolgens „n behandelingsprotokol te kan bespreek.
Die doel van hierdie sessie is om jou in staat te stel om frakture van die tarsale bene,
metatarsale bene en falanks van die voet radiologies te kan klassifiseer en daarvolgens die
behandeling en verloop te kan bespreek.
Lesing
Hierdie lesing leer die student hoe om enkelverstuiting te evalueer en hanteer. Hulle sal geleer
word hoe om die Weber klassifikasie vir enkel fraktuur ontwrigtings toe te pas sodat hulle „n
onderskeid kan tref tussen „n stabiele fraktuur wat hulself kan behandel en „n onstabiele
fraktuur wat chirurgie benodig.
Tydens hierdie lesing sal jy geleer word hoe om „n erge geswolle voet te voorkom en indien reeds
geswel te behandel. Kalkaneus fraktuur patrone, die indikasies vir chirurgie en die langtermyn
implikasies sal behandel word. Jy sal gewys word hoe „n gips aangewend moet word vir die
verskillende fraktuur patrone en ontwrigtings van die voet. Die vermoede en evaluasie van „n
Lisfranc fraktuur ontwrigting sal bespreek word. Jy sal gewys word hoe om ontwrigtings van die
voet te reduseer.
Voltooi die werkstuk wat aan u uitgereik is.
139
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 25:
SAGTEWEEFSELBESERINGS VAN DIE
MUSKULOSKELETALE SISTEEM
TEMADOELSTELLING
Hierdie tema stel jou bekend aan laserasies en beserings van die huid, asook die belangrike
dieper strukture soos die spiere, pese, senuwees en bloedvate. Jy sal hierdie beserings klinies
moet kan identifiseer, weet van die noodbehandeling wat toegepas moet word, asook die
verwysingsraamwerk vir die gekompliseerde beserings.
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 31/7/2013
08:00-08:45
Lesing
Demonstrasie
Laserasies En
Penetrerende Velwonde Dr G du Preez
2 31/7/2013
09:00-09:45 Lesing
Toepaslike Wondgenesing
En Wondbedekking Prof F Graewe
TEMA 25: SAGTEWEEFSELBESERINGS VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 1:
LASERASIES EN PENETRERENDE VELWONDE
UITKOMSTE
1 Na afloop van hierdie sessie behoort jy in staat wees om eenvoudige vellaserasies te
identifiseer, kennis dra van die metode van uitvoer van hegtings onder lokale verdowing,
asook die nasorg en verband tegnieke van sodanige laserasies.
2 Jy moet die basiese begingsels van wonddebridement ken. Jy moet kennis dra oor die
verskillende hegtingsmateriale, asook hul eienskappe, jy moet wonde kan identifiseer wat
sekondêre bedekking benodig.
3 Jy moet die implikasie van penetrerende wonde ken in verskillende anatomiese gebiede.
4 Jy moet kan onderskei of 'n senuwee of 'n pees deursnyding plaasgevind het.
5 Jy moet die prognose van senuwee- en peesbeserings ken.
6 Jy moet 'n "degloving" besering kan identifiseer en die implikasies daarvan besef.
7 Jy moet die behandeling van 'n penetrerende wond in 'n gewrig ken.
8 Jy moet weet hoe spiere, vel, senings en senuwees geheg word.
9 Jy moet die erns besef van stomptrauma aan die muskuloskeletale sisteem en die
sistemiese komplikasies van "crush" beserings kan identifiseer.
140
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
HULPBRONNE
1. Peripheral Nerve Injuries. SA Bone & Joint Surgery, Vol 7, No 3, Aug 1997, Page 18.
2. Tendon Injuries. CME, July 1996, Vol 14, No 7, Page 963.
3. Nerve Compression Syndromes. CME, July 1996, Vol 14, No 7, Page 995.
4. Wondhegting (Video cassette) WO166 WOM U.S. Library
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Lesing
Hierdie sessie bied 'n lesing aan hoe om laserasies en penetrerende wonde van die
muskuloskeletale stelsel te identifiseer en die belang daarvan te besef.
Vel- en spierlaserasie hegting sal bespreek word. Die diagnose van arteriële senuwee en pees
laserasies sal bespreek word en riglyne aangebied word vir die behandeling van hierdie beserings.
"Crush" sindroom en "Degloving" beserings sal kortliks na verwys word vir identifisering.
TEMA 25: SAGTEWEEFSELBESERINGS VAN DIE MUSKULOSKELETALE STELSEL
SESSIE 2:
TOEPASLIKE WONDGENESING EN
WONDBEDEKKING
UITKOMSTE
Na voltooiing van hierdie sessies moet jy:
1. Wond genesing verstaan en die faktore wat dit beinvloed ken.
2. Onderskei tussen 'n hipertrofiese wond en 'n keloïd.
3. Weet hoe om 'n oop wond te benader en besluit oor watter wondbedekking toe-
paslik sal wees.
4. Die indikasies en tegniek van veloorplanting begryp.
5. Die rekonstruktiewe raamwerk vir wondbedekking ken.
6. Die nuwe laserasie wond (verbande) verstaan.
7. Die basiese beginsels van ulkus voorkoming en hantering weet.
HULPBRONNE
1. Mystery of Plastic and Reconstructive Surgery
Editor: Mimis Cohen, First Edition
Volume 1: Chapter 1 Page 3 Woundhealth
Chapter 4 Page 45 Skin
Volume 3: Chapter 132 Page 1828 Leg ulcers
141
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
2. Textbook of Plastic, Maximofacial and Reconstructive Surgery
Editor: Georgindes, First Edition
Volume 1: Chapter 5 Page 29 Skinwounds
Volume 2: Chapter 97 Page 1291 Leg ulcers
3. Basic Wound Care Video Cassette WO185 BAS. US Library
4. Wound Care Video Cassette WO185 WU US Library
5. Wondhegting video cassette WO166 WOM US Library
6. Die resussitasie van die pasiënt kan doen.
7. Die noodbehandeling van die brandwonde kan toepas.
8. Weet van die verdere chirurgiese behandeling van brandwonde.
9. Weet van wondbedekkings in die behandeling van brandwonde.
10. Weet hoe om kontrakture na brandwonde te voorkom.
11. Die langtermyn rehabilitasie ken asook die prognose in verskillende anatomiese gebiede.
ENIGIETS SPESIFIEK WAT JY MOET DOEN?
Na afloop van hierdie tema moet jy die anatomie van die vel verstaan en dus velwonde en
gekompliseerde vel avulsies te erken.
Jy moet 'n benadering hê tot die behandeling van hierdie wonde, so wel as versteurde wonde
genesing.
Jy moet ook in staat wees om 'n ulkus te kan diagnoseer, die etiologie te verstaan en dus weet
hoe om sodanige ulkus te kan behandel.
Voorafstudie
Tydens hierdie sessie moet jy:
Die anatomie van die vel hersien.
Die bloedvoorsiening van die vel verstaan.
Wondgenesing en die faktore wat dit beïnvloed verstaan.
'n Lys van die verskeidenheid okklusiewe verbande by ongevalle gaan opsoek.
'n Lys van die verskillende oorsake van ulkusse opstel.
Lesing met skyfies
Tydens hierdie sessie sal wondgenesing en wondbedekking uiteengesit word deur middel van
skyfies en kliniese voorvalle.
142
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 26:
DIE ROL VAN ARBEIDSTERAPIE
EN FISIOTERAPIE REHABILITASIE
TEMADOELSTELLING
Aan die einde van hierdie tema behoort jy die rol van die arbeidsterapeut en fisioterapeur in die
rehabilitasie van die mees algemene Ortopediese toestande te kan beskryf.
AGTERGRONDKENNIS
Anatomie: Muskuloskeletale Stelsel
Spier fisiologie
MB, ChB IV Muskuloskeletale module, Sessie 1 tot 18
OORSIG VAN DIE TEMA
Sessie Datum Aktiwiteit Onderwerp Dosent
1 31/7/2013
10:00-10:45
Lesing &
Prakties
Die rol van AT en FT in
Ortopediese rehabilitasie
Me S Schmutz
&
Me S de Klerk
2 31/7/2013
11:00-11:45
Lesing &
Prakties Riglyne vir verwysings na AT en FT
Me S Schmutz
&
Me S de Klerk
TEMA 26: REHABILITASIE, HULPMIDDELS
SESSIE 1:
REHABILITASIE EN HULPMIDDELS
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie tema behoort jy in staat te wees om:
Die algemene doelstellings van „n rehabilitasie program mbt ortopedie te kan noem.
Die rol van die Fisioterapeut en Arbeidsterapeut in ortopediese rehabilitasie te kan
bespreek.
Verskillende tipes hulpmiddels te kan herken.
LESING
Die lesing sal fokus op definisie en omskrywing van rehabilitasie en die gebruik van hulpmiddels
deur Arbeidsterapie en Fisioterapie.
143
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
TEMA 26: REHABILITASIE, HULPMIDDELS
SESSIE 2: RIGLYNE VIR VERWYSING
UITKOMSTE
Aan die einde van hierdie sessie behoort jy in staat te wees om:
Indikasies vir verwysings na Arbeidsterapie en Fisioterapie kan noem.
‟n Skriftelike verwysing na Arbeidsterapie en/of Fisioterapie te kan doen.
LESING
Die lesing sal fokus op indikasies vir verwysing, asook riglyne vir verwysing na Fisioterapie en
Arbeidsterapie. Praktiese voorbeelde sal gegee word, gebaseer op toestande gedek in
Sessies 1 – 18.
HULPBRONNE
- University of Sydney, Physiotherapy page
http://libguides.library.usyd.edu.au/content.php
144
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
ROOSTER
Tensy anders in die studiegids aangedui sal alle aktiwiteite in Lesingsaal 7 van die Onderwysblok plaasvind.
SLEUTEL
AL - Anatomie lesing AP – Anatomie prakties/disseksie FL – Fisiologie lesing
HL – Histologie lesing HP – Histologie prakties KL – Kliniese lesing
NE – Neuro wetenskappe
WEEK 17: 29 APRIL – 03 MEI 2013
MAANDAG
29/04/2013
DINSDAG
30/04/2013
WOENSDAG
01/05/2013
DONDERDAG
02/05/2013
VRYDAG
03/05/2013 TYD
08:00-08:45 Verwelkoming
& Oorsig
HL – T6(S3) Been &
kraakbeen
Werkersdag
AL-T3(S1) Gewrigte
klassifikasie en kenmerke
09:00-09:45 AL-T1(S1) Anatomiese
terme
HL – T6(S4) Been &
kraakbeen
AL-T4(S1) Werwelkolom: bene, gewrige, bewegings en
spiere
AL-T5(S1)
Rugspiere,
Skouergordel
&
Skouergewrig
10:00-10:45
AL – T2(S1) Osteologie – samestelling
van die skelet
AP (A) Rug:Vel en
oppervlakkige fassia
HP (B) Been &
kraakbeen
AP (A&B) Rug: Spiere
FL–T7(S3)
Spieraksies
11:00-11:45 HL-T6(S1)
Been & kraakbeen
FL–T7(S4)
Spieraksies
12:00-12:45 HL-T6(S2)
Been & kraakbeen
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45 FL–T7(S1) Spieraksies
AP (B) Rug:Vel en
oppervlakkige fassia
HP (A) Been &
kraakbeen
15:00-15:45 FL–T7(S2) Spieraksies
16:00-16:45
145
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 18: 06-10 MEI 2013
MAANDAG
06/05/2013
DINSDAG
07/05/2013
WOENSDAG
08/05/2013
DONDERDAG
09/05/2013
VRYDAG
10/05/2013 TYD
08:00-08:45
AL-T5(S2)
Bragiale
pleksus &
aksilla
AL-T5(S4)
Voorarm
AP (A&B)
Voorarm
09:00-09:45 AL-T5(S3)
Bo-arm
NW–(S1)
Spinale koord
AL-T5(S5)
Voorarm
(vervolg)
AL-T5(S7)
Lumbale &
sakrale
pleksus
10:00-10:45
AP (A&B)
Voltooi
rugspiere.
Skapulêre
gebied
AP (A&B)
Skapulêre
gebied
voltooi.
Oppervlakkige
venes, kutane
senuwees van
arm & aksilla
AP (A&B)
Aksilla,
Bo-arm &
kubitale fossa
AL-T5(S8)
Gluteale
gebied
11:00-11:45
NW–(S3)
Trauma van
die spinale
koord/
Patologie van
trauma van die
spinale koord
12:00-12:45
FL-T7(S5)
Spieraksies
(tutoriaal)
NW–(S2)
Spinale Koord
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
T6(S6)
GERGA (A)
(hersiening -
eie tyd)
AP (A&B)
Aksilla,
Bo-arm &
kubitale fossa
(vervolg)
AL-T5(S6)
Hand
15:00-15:45
T6(S6)
GERGA (B)
(hersiening -
eie tyd)
16:00-16:45
146
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 19: 13-17 MEI 2013
MAANDAG
13/05/2013
DINSDAG
14/05/2013
WOENSDAG
15/05/2013
DONDERDAG
16/05/2013
VRYDAG
17/05/2013 TYD
08:00-08:45
T6(S7)
GERGA (B)
(eie tyd)
AP (A&B)
Gluteale gebied
(verv.),
Posterior
kompartement
van dy
en popliteale
fossa
09:00-09:45
AL-T5(S9)
Bo-been en
femorale
driehoek
AL-T5(S10)
Onderbeen
NW–(S5)
Spiersiekte
AP (A&B)
Med.
kompartement
dy
(vervolg)
en Gluteale
gebied
10:00-10:45
NW–(S4)
Patologie van
die siektes
van die spinale
koord
AP (A&B)
Anterior
kompartement
van dy-
safeneuse
opening,
femorale
driehoek,
adduktor
kanaal en
Quadriceps
femoris
11:00-11:45
12:00-12:45
NW–(S6)
Perifere
neuropatie
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
AP (A&B)
Hand
AP (A&B)
Voltooi
disseksie van
hand.
Mini
praktiese
assessering
(Uitkenning):
Rug & Boonste
ledemaat
AP (A&B)
Mediale
kompartement
van dy
15:00-15:45
AP (A&B)
Oppervlakkige
venes, kutane
senuwees van
die been
16:00-16:45
T6(S7)
GERGA (A)
(eie tyd)
147
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 20: 20-24 MEI 2013
MAANDAG
20/05/2013
DINSDAG
21/05/2013
WOENSDAG
22/05/2013
DONDERDAG
23/05/2013
VRYDAG
24/05/2013 TYD
08:00-08:45
NW–(S7)
Anatomie &
Fisiologie van
die Autonome
Senuwee
Stelsel
AP (A&B)
Posterior
kompartement
been & voet
AL–T5(S12)
Heup & knie
gewrigte
BLOKDAG
Praktiese
Assessering
Anatomie en
Histologie
09:00-09:45 AL-T5(S11)
Voet
AL–T5 (S13)
Enkelgewrig
10:00-10:45 AP (A&B)
Anterior &
laterale
kompartement
been
NW–(S9)
Lokalisasie van n
onderste motor
neuron letsel
11:00-11:45
NW–(S10)
Die outonomiese
senuweesisteem
12:00-12:45
NW–(S8)
Farmakologie
van
Neuropatiese
pain
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45 AP (A&B)
Voltooi
disseksie van
voet
Mini
praktiese
assessering
(Utkenning):
Gluteale
gebied &
Onderste
ledemaat
Teoretiese
Assessering 15:00-15:45
16:00-16:45
148
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 25: 8 – 12 JULIE 2013
MAANDAG
8/7/2013
DINSDAG
9/7/2013
WOENSDAG
10/7/2013
DONDERDAG
11/7/2013
VRYDAG
12/7/2013 TYD
08:00-08:45
Verwelkoming
&
Inleiding
T8 –(S7)
Ondersoek
van die Rug
T10 – (S1)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
09:00-09:45
T8 – (S1)
Terminologie
&
Deformiteite
T8 – (S4)
Kliniese
ondersoek
metodes
T8 –(S8)
Toegepaste
Neurologie
van die
Boonste
Ledemaat
T10 – (S2)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
10:00 – 10:45
T8 –(S2)
Fisika en
Biomeganika
T8 – (S5)
Kliniese
ondersoek
metodes
T8 –(S9)
Toegepaste
Anatomie van
die Boonste
Ledemaat
T8 – (S12)
Toegepaste
Anatomie van
die Onderste
Ledemaat
T10 – (S3)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
11:00-11:45
T8 – (S3)
Kliniese
ondersoek
metodes
T8 –(S6)
Toegepaste
Anatomie van
die
Werwelkolom
T8 –(S10)
Kliniese
ondersoek
metodes
T8 –(S13)
Kliniese
ondersoek
metodes
12:00-12:45
T8 – (S11)
Kliniese
ondersoek
metodes
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
T9 – (S1)
Beeld
ondersoeke
muskuloske-
letale sisteem
15:00-15:45
T9 – (S2)
Beeld
ondersoeke
muskuloske-
letale sisteem
16:00-16:45
149
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 26: 15 – 19 JULIE 2013
MAANDAG
15/7/2013
DINSDAG
16/7/2013
WOENSDAG
17/7/2013
DONDERDAG
18/7/2013
VRYDAG
19/7/2013 TYD
08:00-
08:45
T11 – (S7)
Infeksies en
rumatologie
T13 – (S1)
Farmakologie
09:00-
09:45
T10 – (S4)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
T11 – (S1)
Algemene
benadering
tot artritis en
poli-artritis
T11 – (S8)
Sagteweefsel
rumatisme
T13 – (S2)
Paramediese
Rol in
Rumatologie
10:00 –
10:45
T10 – (S5)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
T11 – (S2)
Rumatoïde
artritis (RA)
T11 – (S9)
Pediatriese
rumatologie
T12 – (S1)
SLE
T13 – (S3)
Skyfie toets
hersienning
11:00-11:45
T10 – (S6)
Infektiewe
toestande
muskuloske-
letale sisteem
T11 – (S3)
Benadering
tot Mono-
Artritis en
Osteo-
Artritis
T11 – (S10)
Interaktiewe
sessie
T12 – (S2)
SSkl,
Miopatieë,
Vaskulitis
T13 – (S4)
Skyfie toets
12:00-12:45
T11 – (S4)
Kristal-
Artritis
T12 – (S3)
Interaktiewe
sessie
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
T11 – (S5)
Interaktiewe
sessie
15:00-15:45
T11 – (S6)
Spondilo-
Artropatie
16:00-16:45
150
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 27: 22 – 26 JULIE 2013
MAANDAG
22/7/2013
DINSDAG
23/7/2013
WOENSDAG
24/7/2013
DONDERDAG
25/7/2013
VRYDAG
26/7/2013 TYD
08:00-08:45
T14 – (S1)
Kongenitale
en
ontwikkelings
toestande
T17 – (S1)
Toestande en
deformiteite
boonste
ledemate
T21 – (S1)
Immobilisasie
tegnieke van
die boonste
ledemaat
09:00-09:45
T14 – (S2)
Kongenitale
en
ontwikkelings
toestande
T15 – (S1)
Onkologiese
toestande
T17 – (S2)
Toestande en
deformiteite
boonste
ledemate
T18 – (S3)
Toestande en
deformiteite
onderste
ledemate
T22 – (S1)
Frakture en
ontwrigtings
werwelkolom
en bekken
10:00-10:45
T14 – (S3)
Kongenitale
en
ontwikkelings
toestande
T15 – (S2)
Onkologiese
toestande
T17 – (S3)
Toestande en
deformiteite
boonste
ledemate
T18 – (S4)
Toestande en
deformiteite
onderste
ledemate
T22 – (S2)
Frakture en
ontwrigtings e
werwelkolom
en bekken
11:00-11:45
T14 – (S4)
Kongenitale
en
ontwikkelings
toestande
T15 – (S3)
Onkologiese
toestande
T18 – (S1)
Toestande en
deformiteite
onderste
ledemate
T19 – (S1)
Algemene
beginsels van
resussitasie
na trauma en
noodbehandeli
ng van
frakture en
dislokasies
12:00-12:45
T15 – (S4)
Onkologiese
toestande
T18 – (S2)
Toestande en
deformiteite
onderste
ledemate
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
T16 – (S1)
Toestande
van die
bekken en
werwelkolom
T20 – (S1)
Algemene
beginsels van
traumatiese
toestande
15:00-15:45
T16 – (S2)
Toestande
van die
bekken en
werwelkolom
T20 – (S2)
Algemene
beginsels van
traumatiese
toestande
16:00-16:45
151
Fase II (Teorie): MUSKULOSKELETALE SISTEEM – 52302 371 © Fakulteit Gesondheidswetenskappe, Stellenbosch Universiteit. 2013 Alle regte voorbehou.
WEEK 28: 29 JULIE - 2 AUGUSTUS 2013
MAANDAG
29/7/2013
DINSDAG
30/7/2013
WOENSDAG
31/7/2013
DONDERDAG
1/8/2013
VRYDAG
2/8/2013 TYD
08:00-08:45
T25 – (S1)
Sagteweefsel
beserings van
die
muskuloske-
letale siteem
Blok Dag Assesering
09:00-09:45
T24 – (S3)
Frakture en
ontwrigtings
onderste
ledemaat
T25 – (S2)
Sagteweefsel
beserings van
die muskulo-
skeletale
siteem
10:00-10:45
T23 – (S1)
Frakture en
ontwrigtings
van die
boonste
ledemaat
T24 – (S4)
Frakture en
ontwrigtings
onderste
ledemaat
T26 – (S1)
Die rol van
arbeids- en
fisioterapie in
rehabilitasie
11:00-11:45
T23 – (S2)
Frakture en
ontwrigtings
boonste
ledemaat
T24 – (S5)
Frakture en
ontwrigtings
onderste
ledemaat
T26 – (S2)
Die rol van
arbeids- en
fisioterapie in
rehabilitasie
12:00-12:45
T23 – (S3)
Frakture en
ontwrigtings
boonste
ledemaat
13:00-13:45 ETE
14:00-14:45
T24 – (S1)
Frakture en
ontwrigtings
onderste
ledemaat
15:00-15:45
T24 – (S2)
Frakture en
ontwrigtings
onderste
ledemaat
16:00-16:45