118 นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕

PudtanThroneisatypeofroyalseatsexclusivelyusedbykings.Normally,itisused as a royal throne and in royal ceremonies. It is sometimes equipped with acarriertoserveasaroyalvehicleforuseintheroyalbargeprocession. TherearethreePudtanthrones.ThefirstonewasbuiltduringthereignofKingRama I,madeofwoodwithgold lacqueranddecoratedwith jewelry. It iscurrentlyplaced on a royal throne under a royal umbrella in the AmarinWinitchai Hall. It iscalled “Phra Thinang Pudtan Kannachanasinghat” or “Phra Thinang Pudtan WangLuang”.Itisreservedforroyalpalace. ThesecondPudtanthronewasmadeduringthereignofKingRamaV,madeofwoodandgoldlacqured.Itiscalled“PhraThinangPudtanThom”.ItisusedasaroyalthronefortheChakriMahaPrasatThroneHall. The thirdPudtan thronewasbuilt for usebyprinces ofWangNa. It ismadeofwood, decoratedwith gold lacquer andmirror. It is called “Phra ThinangPudtanWang Na”. It is believed to have been built during the reign of King Mongkut(RamaIV)inhonorofKingPinklao. ThePhraThinangPudtanWangNaissimilar inshapetoPhraThinangPudtanWangLuang.Itisaseatwithoutupperpart,withatwo-tieredbase.Thelowerpartofthebaseisdecoratedwith14figuresofgarudaandtheupperpartofthebaseisadornedwith 16 figures ofmythical angels knownas Theppanom.Above thebase,thereare twohandrestsandoneback rest,madeof ivorycarvedandshaped intodoorcolumns,withthetoppartshapedintoaformofwestern-styleleaf.Onitssides,thereare largespiral-shapedwoodenpads.Theback rest isdecoratedwithgoldenturtle-shapedmirrors. Ingeneral, the throne ismeticulouslyadorned. It isnowkeptandputonshowatPimukmontienHall in theNationalMuseum,Bangkok. It isusedeach year at theAnanta SamakhomThroneHall during the royal ceremony on theConstitutionDay.

Translated by Thanik Lertcharnrit

Masterpiece in the National Museum : The Pudtan Wang Na Throne

AW-���������������.indd 118 12/1/11 11:41:44 AM

พระทนงพดตานวงหนา

เดนดาว ศลปานนท*

พระทนงพดตานวงหนา พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร

พระทนงพดตาน พระทนงพดตาน สรางข นเปนทประทบ

เฉพาะพระเจาแผนดน ปกตไมม คาน ใชเปน

พระทนงราชบลลงกเวลาเสดจออกทองพระโรง

และประกอบคานแตงเปนพระท น งราชยาน

สำหรบเสดจพระราชดำเนนกระบวนพยหยาตรา

ทางบก เชน เสดจเลยบพระนคร หรอเสดจไป

พระราชทานผาพระกฐน๑ ปรากฏนามอยใน

ชดเครองราชยานซงพระบาทสมเดจพระจลจอม-

เกลาเจาอยหวทรงพระราชทานเปนชอตลบงา

ทรงจรกาของหลวงในสมยเลนตลบงาดงน

*ภณฑารกษชำนาญการพเศษฝายวชาการพพธภณฑสถานแหงชาตพระนคร.๑คำอธบายราชภณฑในราชพพธภณฑของกรรมการและอนกรรมการจดการราชพพธภณฑ (พระนคร : โรงพมพ

พระจนทร, ๒๔๘๔), ๓๕. ; กรมศลปากร, กองวรรณกรรมและประวตศาสตร, เครองประกอบพระราชอสรยยศ ราชยาน ราชรถ และพระเมรมาศ(กรงเทพฯ:กรมศลปากร,๒๕๓๙),๘๘.;หมอมราชวงศเทวาธราชป.มาลากล,เรองราชปโภคและพระราชฐาน (พมพในงานเมร พลเอกสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาชยนาทนเรนทรณ วดเบญจมบพตรดสตวนารามวนท๒๙มกราคมพทธศกราช๒๔๙๕),๑๗–๑๘.๒หมอมเจาหญงจงจตรถนอมดศกล.บนทกความทรงจำของหมอมเจาหญงจงจตรถนอม ดศกล (กรงเทพฯ : วชรนทรการ

พมพ,๒๕๒๒),๖๖.

ของชนเอกในพพธภณฑสถานแหงชาต:

๑. บลลงกราเชนทร

๒. นเรนทรราชยาน

๓. พดตานวรอาสน

๔. ราชยานกง

๕. ดรงคอานกดน

๖. อานสวรรณเทพพนม

๗. อานปกถมอยางเทศ

๘. อานฝรงเศสบรรณา

๙. กบสหนาเอยมลออ

๑๐. ละคอคชสาร

๑๑. คชาธารทรง

๑๒. วอทรงวเศษ

๑๓. วอประเวศวง๒

AW-���������������.indd 119 11/30/11 5:31:37 PM

120 นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕

พระทนงพดตาน นอกจากจะใช เปน

พระทนงราชบลลงก และสามารถแปลงใชเปน

พระราชยานแลว นามพระทนงพดตาน ยงหมาย

รวมถง “พระทนงพดตานหลงชาง” ทประทบของ

พระเจาแผนดนสำหรบตงบนหลงชางทรงดวย

ทมาของนามพระทนงพดตาน นามพระทนงพดตาน เปนนามเกามมา

ต งแตสมยกรงศรอยธยา เนองจากไดพบชอ

พระทนงสปคบพดตานทอง (เอกสารเดมเขยนวา

พระทนงภตานทอง) อยในกระบวนแหเพชรพวง

ครงแผนดนสมเดจพระนารายณมหาราช๓สมเดจ

พระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรา

นวดตวงศชางเอกแหงกรงรตนโกสนทรอนมานวา

นามพระทนงพดตานอาจมทมาจากลายททำขนใน

พระทนงสปคบพดตาน สนนษฐานวาเปนลาย

อยางจนมตนแบบมาจากลายเครองถวยทมเขา

มาในสมยกรงศรอยธยา หรอมทมาจากแผนรป

กระจงขนาดใหญซงประดบอยสองขางพระทนง

พดตาน โดยทรงยกอทาหรณเปรยบเทยบจาก

พดพดตาน วามรปรางอยางดอกบวแทๆ แตก

เรยกวา พดพดตาน ดงนนลายประดบรปกระจง

ดงกลาวอาจเปนเหตใหเรยกวาพระทนงพดตาน

กเปนได โดยทรงต งขอสงเกตวา พระทนงของ

พระ เจ า แผ นด นหากม แผ นประด บอย า ง

“เขนเทยม”๔ อยดานขาง กเรยกวา “พระทนง

พดตาน” ทงสน คอเรยกจากรปทรงของพระทนง

เปนสำคญ เหตทมาของนามพระทนงพดตานจง

ยงไมทราบชดเจน เปนแตเพยงขอสนนษฐานตาม

ความเหนทกลาวมาในเบองตน๕

พระทนงพระราชยานพดตานทอง ครงพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวเสดจพระราชดำเนนดวยกระบวนพยหยาตราทางสถลมารคถวายผาพระกฐน

ณ วดพระเชตพนวมลมงคลาราม พ.ศ. ๒๔๐๙

๓บนทกเรองความรตาง ๆ เลม ๑, พมพครงท๒(กรงเทพฯ:สำนกพมพไทยวฒนาพานชจำกด,๒๕๒๑),๑๔๙.

๔หมายถงแผนประดบรปคลายกบเขนแตไมไดใชเปนเครองปองกนอาวธอยางเขน

๕บนทกเรองความรตาง ๆ เลม ๑, ๑๕๒ – ๑๕๓. ; สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดำรงราชานภาพ,สาสนสมเดจ เลม ๑๑(องคการคาของครสภา,๒๕๐๔),๕–๖.

AW-���������������.indd 120 11/30/11 5:31:47 PM

นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕ 121

ลกษณะของพระทนงพดตาน รปทรงพระทนงพดตานมลกษณะเชนเดยว

กบยานมาศ คอ เปนพระแทนทนงทรงสเหลยม

สำหรบประทบหอยพระบาท มเต ยงลาวาง

พระบาททางดานหนา ฐานประดบภาพ ๒ ช น

แตมลกษณะพเศษแปลกกวายานมาศทพนกเปน

รปเหลยมตามแทนทนง (พนกยานมาศเปนรปกง)

และประดบกระจงขนาดใหญ หรอแผงโลบง

พระองค ๒ ขาง แผงโลนสนนษฐานวาไดแบบมา

จากพระทนงพดตานชางทรงทเดมมโลผก๒ขาง

สำหรบกนอาวธ เชน หอกซด หรอธน ซงอาจ

พงมาจากระยะไกล เนองจากพระทนงสปคบ

อยในทสง จงตองมโลสำหรบบงพระองค เมอ

แปลงพระทนงสปคบมาทำเปนพระทนงราชยาน

กยงคงตดเอาแผงโลบงพระองคน นมาซอนเขา

กบพระราชยาน โดยไมม เค ามลการใช สอย

อยางเดม แตแปลงใหมรปทรงงามขนเปนเครอง

ประดบคลายกระจงปลายบดเรยวงาม คำชาง

เรยกกนโดยสามญวาใบปรอ๖

พระทนงพดตานกรงรตนโกสนทร พระทนงพดตานกรงรตนโกสนทรม๓องค

เปนพระทนงสำหรบพระเจาแผนดนใชในพระบรม

มหาราชวง ๒ องค และสำหรบพระมหาอปราช

กรมพระราชวงบวรสถานมงคลใชในฝายพระบวร

ราชวง๑องคคอ

๑. พระทนงพดตานกาญจนสงหาสน

๒. พระทนงพดตานถม

๓. พระทนงพดตานวงหนา

พระทนงพดตานกาญจนสงหาสน พระทนงองคน เดมทำดวยไมสลกหมทอง

ม ภาพประดบ ๒ ช น ปจจบนทอดอย เหนอ

พระแทนราชบลลงกภายใตนพปฎลมหาเศวตฉตร

ณ พระทนงอมรนทรวนจฉย ภายในพระบรม

มหาราชวงใชเปนพระราชอาสนทพระมหากษตรย

เสดจออกประทบในงานพระราชพธอยางใหญ

เมอแตงเปนพระราชยาน มแอกผกตดกบคาน

ท งหนาและหลง ทแอกผกลกไม สำหรบหาม

ทงซายขวาหนาหลง มคนหาบขนบาประจำทคาน

และทลกไม รวมผลดละ ๑๖ คน และตองผลด

ทกระยะ๕๐๐เมตร๗

พ ร ะ ท น ง พ ด ต า นก าญจนส ง ห า สน

สนนษฐานวาสร างข นในรชกาลท ๑ เพราะ

พบอยในเรองพระบรมราชาภเษกรชกาลท ๒

(โคลงยอพระเกยรตพระบาทสมเดจพระพทธ-

เลศหลานภาลย)๘ ซงพระบาทสมเดจพระเจา-

อยหวรชกาลท ๓ ทรงพระราชนพนธ มขอความ

แสดงวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท ๒

ทรงพระราชยานพดตาน เสดจเลยบพระนคร

ดงน

๖สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานภาพ.

สาสนสมเดจ เลม ๒๑.พมพครงท๒(องคการคาของครสภา,๒๕๑๕),๖๒–๖๓.๗หมอมราชวงศเทวาธราช ป. มาลากล. เรองราชปโภคและพระราชฐาน. ๑๗ –๑๘. ; ม.ร.ว.แสงสรย ลดาวลย.พระมหา

ปราสาทและพระราชมณเฑยรสถานในพระบรมมหาราชวง (กรงเทพฯ : กรรมการเผยแพรศลปะ และวฒนธรรม สำนกพระราชวง,๒๕๒๕),๒๑.๘พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยเสดจผานพภพได ๗ วน หลงจากพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

สวรรคตกถงกำหนดฤกษเรมงานพระราชพธบรมราชาภเษกดสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดำรงราชานภาพ.พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๒. พมพครงท๙(กรงเทพฯ:กรมศลปากร,๒๕๔๖),๙.

AW-���������������.indd 121 12/1/11 11:48:16 AM

122 นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕

พระทนงพดตานกาญจนสงหาสน ทอดเหนอพระแทนมหาเศวตฉตร

ภายในพระทนงอมรนทรวนจฉย พระบรมมหาราชวง

๑๒๗บงสรยกลดตาดกง แสงไถง

พดโบกรยาบไกว กวดแพรว

พระทวยรตนอไร ชเชด

งามธนงพดตานแพรว เพรดดวยจนดาฯ๙

ตอมารชกาลท ๔ พระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหหมทอง

พระทนงพดตานไวสำหรบแผนดน๑๐ เรยกวา

“พระทนงพดตานทอง” หรอ “พระทนงพดตาน

กาญจนสงหาสน” (แปลวาพระทนงพดตานทอง

ฐานสงห) หากสอดคานแตงเปนพระราชยาน

เรยกวา“พระราชยานพดตานทอง”

พระทนงพดตานถม พระทนงองคนสรางดวยไมหมเงนสลกลาย

เบาถมลงยาทาทองชนดทเรยกกนวา“ถมตะทอง”

ถอเปนงานประณตศลปช นเยยมอกชนหนงของ

ไทย ลกษณะเปนพระแทนทรงสเหลยมยอมมไม

สบสอง สวนบนมกระหนกใบปรอประดบสองขาง

ซายขวา พรอมกระจงปฏญาณขนาดเลกสลก

ประณตงดงาม ฐานตกแตงภาพ ๒ ช น หนา

กระดานลางและขาสงหสลกลายดอกพดตาน

ฐานหนากระดานบนสลกลายใบเทศ พนกพงเปน

พระทนงราชยานพดตานทอง พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

ประทบเสดจพระราชดำเนนดวยกระบวนพยหยาตรา ทางสถลมารคเลยบพระนคร พ.ศ. ๒๔๖๘

๙กรมศลปากร.พระราชพธบรมราชาภเษก : ประวตจารตประเพณจากพระราชนพนธ “ยอพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท ๒ (กรงเทพฯ:กรมศลปากร,๒๕๔๖),๓๗.๑๐

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว. เทศนาพระราชประวตพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (กรงเทพฯ :มหามงกฎราชวทยาลย,๒๕๔๗),หนา๕๖.

AW-���������������.indd 122 12/1/11 11:48:19 AM

นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕ 123

พระทนงพดตานถม ภายในพระทนงจกรมหาปราสาท พระบรมมหาราชวง

โลหะลงรกปดทอง สรางข นเปนพระราชอาสน

ประจำท องพระโรงกลางพระท น งจกร มหา

ปราสาท มหวงและคานสำหรบหาม แปลงเปน

พระราชยานได พระทนงราชยานองคนสรางใน

รชกาลท ๕พระยานคร (หนพรอม) เปนผทำโดย

ไดชางทองไปจากพระยาเพชรพชย(จน)๑๑

พระทนงพดตานวงหนา พระทนงพดตานวงหนา หร อพระทนง

พดตานฝายพระราชวงบวร เปนพระทนงไม

ปดทองประดบกระจก มรปทรงใกลเคยงกบ

พระทนงพดตานวงหลวง (พระทนงพดตานกาญจน

สงหาสน) ลกษณะเปนพระแทนไมมเครองยอด

มเตยงลาหรอมขรองพระบาทดานหนา ฐานทนง

พระทนงพดตานวงหนา เลขทะเบยน ง. ๒๓๕๗ สมยรตนโกสนทร ไมปดทองประดบกระจก กวาง ๑๒๗ เซนตเมตร สง ๑๑๕ เซนตเมตร จดแสดง ณ พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร กระทรวงวง สำนกพระราชวง สงมา

๑๑หมอมราชวงศเทวาธราชป. มาลากล. เรองราชปโภคและพระราชฐาน. ๑๗. ; อทมพร (วระไวทยะ) สนทรเวช,วงหลวง

(องคการคาของครสภา, ๒๕๒๖),๓๒. ; กรมศลปากร. กองวรรณกรรมและประวตศาสตร. เครองประกอบพระราชอสรยยศ ราชยาน ราชรถ และพระเมรมาศ. ๖๘, ๙๐.; สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดำรงราชานภาพ,สาสนสมเดจ เลม ๒๖,พมพครงท๒(องคการคาของครสภา,๒๕๑๕),๒๒๓

AW-���������������.indd 123 12/1/11 11:48:23 AM

12๔ นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕

ใบปรอสลกลายใบเทศประดบดานขาง พระทนงพดตานวงหนา

ประดบ ๒ แถว ชนในเปนกระจงเจมและชนนอก

เปนกระจงตาออย ตอข นไปเปนทองไมประดบ

กระจกสลายดอกสกลบในแนวตงมภาพเทพพนม

๑๖ รปตกแตงโดยรอบ สวนบนทองไมเปนเสน

ลวดบวประดบกระจงตาออยหอยลง ๒ ชน และ

ลวดบวหงายสลกรปกลบบวขนาดใหญ ภายใน

กลบบวจำหลกลายกานตอดอกใบเทศ เหนอกลบ

บวเปนลายเนองไขปลาแสดงเกสรบว

สวนบนฐานทนงประดบลายแนวซอนกน

๓ ช น ช นนอกเปนแถวลายกระจงตาออย

ช นทสองและช นทสามเปนแถวลายกระจงเจม

ซ อนด วยกระจงปฏ ญาณและกระจงแทรก

ด านขางท งสองประดบกระหนกใบปรอ และ

ดานหลงเปนกระจงปฏญาณขนาดใหญ สลกลาย

กระหนกใบเทศฝมอละเอยดประณต พนกเปน

ทรงเหลยมตามแทนทนง ทำดวยงากลงควนเปน

ปลองออย ลกกรงกลงและแกะเปนลกมะหวด

ลายเฟอง ปลายลกมะหวดสลกลายใบไมแบบ

ตะวนตก กระดานพงประดบกระจกสทองลาย

เกลดเตาฝมอสรางราวรชกาลท๔-๕

พระทนงพดตานวงหนา พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร กรงเทพฯ

ยอมมไมสบสอง ประกอบดวยฐานสงหรองรบ

บวเชงบาตร ๒ ช น ประดบภาพเทพพนมและ

ครฑพนม และฐานบวหงายเปนแทนทประทบ

หนากระดานช นลางสดสลกลายกานตอดอก

สกลบสลบดอกแปดกลบ ชกเสนลวด ๒ ช น

ช นนอกประดบกระจงตาออย ช นในประดบ

กระจงเจม ช นฐานสงหแกะสลกลายกระหนก

ใบเทศทวไปทขาสงห ทองสงห นมสงห และ

กาบสงห เหนอบวหลงสงห มเสนลวด ๒ ช น

ประดบกระจงตาออยและกระจงเจม ถดข นไป

เปนบวเชงบาตรทรงผายข นขางบน สลกเปน

กลบบวแวง และหนากระดานแกะสลกลาย

ประจำยามกานตอดอกเกลยว เหนอหนากระดาน

ประดบกระจง ๒ ชน ชนนอกเปนกระจงตาออย

ชนในเปนกระจงเจมตอดวยทองไมประดบกระจก

สลายดอกสกลบในแนวตง มรปครฑพนมสลก

เร ยงรายโดยรอบ ๑๔ รป ถดข นไปเปนลวด

บวหงายสลกรปกลบบว มแนวเสนลวดประดบ

กระจงตาออยหอยลง ๒ ชน หนากระดานเหนอ

กลบบวหงายสลกลายประจำยามกานตอดอก

เกลยว เหนอหนากระดานมแถวลายกระจง

AW-���������������.indd 124 12/1/11 11:48:26 AM

นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕ 12๕

พนกและกระดานพง ไมแกะสลกปดทอง ประดบกระจกลายเกลดเตา ลกกรงงาสลกลายใบไมอยางเทศ

ฝมอชางราวรชกาลท ๔ - ๕

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยา

ดำรงราชานภาพสนนษฐานวาพระทนงพดตาน

วงหนาสรางขนสำหรบพระราชวงบวรสถานมงคล

เมอคร งพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว

เนองจากโดยธรรมเนยมพระทนงพดตานใชเปนท

ประทบแตเฉพาะพระเจาแผนดนพระองคเดยว

แตคร งรชกาลท ๔ ทรงสถาปนาพระบาท

สมเดจพระปนเกลาเจาอยหวเปนพระมหาอปราช

กรมพระราชวงบวรสถานมงคล มพระเกยรตยศ

เทยบเทากบพระเจาแผนดน ดงน นพระทนง

สวนบนฐานพระทนงพดตานวงหนา ชนเชงบาตรพระทนงพดตานวงหนา

พดตานว งหน าจ งควรสร างข น เปน เคร อง

เฉลมพระเกยรตยศพระบาทสมเดจพระปนเกลา

เจ าอยหวในรชกาลท ๔ และทรงสนนษฐาน

สบเนองตอไปวา ดวยเหตน น พระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจ าอยหว จ งโปรดใหห มทอง

พระท น งพดตานองคเด มใช สำหรบวงหลวง

ใหเปนพเศษกวาพระทนงพดตานของวงหนา

เพอรกษาธรรมเนยมเดมทใชไดแตพระมหากษตรย

เทานน๑๒

สมยรชกาลท ๕พระทนงพดตานวงหนาใช

เปนเครองประกอบพระอสรยยศพระมหาอปราช

เหนไดจากพระฉายาลกษณกรมพระราชวงบวร

วชยชาญ (พระมหาอปราชในรชกาลท ๕) ใน

ฉลองพระองคเตมยศ ทรงพระมาลาอยาง

พระมาลาเพชรนอย ประทบเหนอพระทนง

พดตานวงหนา อาจฉายเนองในการพระราชพธ

อปราชาภเษกพ.ศ.๒๔๑๑

ตอมาเมอพระบาทสมเดจพระจลจอม-

เกล าเจ าอยหวทรงประกาศยกเล กตำแหนง

พระมหาอปราชแลว ไดโปรดเกลาฯพระราชทาน

พระทนงพดตานวงหนาใหเปนเครองประกอบ

พระอ สร ยยศสมเดจพระบรมโอรสาธ ราช

๑๒สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานภาพ.

สาสนสมเดจ เลม ๒๑, ๑๐๐.

AW-���������������.indd 125 12/1/11 11:48:31 AM

126 นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕

วงหน าสำหรบสมเดจพระบรมโอรสาธ ราช

ทรง แลใหจดพระราชยานลงยาราชาวด ๑

พระราชยานถม ๑ พระวอผกแปด ๑ พระวอ

ประเวศวงผกส๑เขากระบวนพยหยาตราบก...”๑๔

นอกจากน เม อพ.ศ. ๒๔๓๓ ในการ

พระราชพธโสกนตสมเดจเจาฟามหาวชรณหศ

พระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกล าเจ าอยหว

โปรดใหสมเดจพระบรมโอรสาธราช เสดจประทบ

พระทนงพดตานฝายพระราชวงบวร (พระทนง

พดตานวงหนา) แหเว ยนประทกษณรอบ

เขาไกรลาส ภายหลงจากทรงโสกนต นบเปน

พระเกยรตยศสงสด ซงไมเคยพระราชทานแก

พระราชโอรสช นสมเดจเจาฟาพระองคอนใด

อกเลย๑๕

ในรชกาลปจจบน พระทนงพดตานฝาย

พระราชวงบวร จดเปนเครองประกอบพระราช

อ สร ยยศในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร โดยเทยบเทากบวงหลง

หรอกรมพระราชวงบวรสถานพมข๑๖

ปจจบนพระทนงพดตานวงหนากระทรวงวง

ไดสงมาเกบรกษายงพพธภณฑสถานแหงชาต

พระนคร กรงเทพฯ จดแสดงภายในพระทนง

ภมขมณเฑยร อาคารหมพระวมาน พระราช

วงบวรสถานมงคล และไดอญเชญไปทอดใช

ในการพระราชพธ ณ ทองพระโรง พระทนง

อนนตสมาคม เนองในวนรฐธรรมนญ เปนประจำ

ทกป

กรมพระราชวงบวรวชยชาญ (พ.ศ. ๒๔๑๑ – ๒๔๒๘) ประทบพระทนงพดตานฝายพระราชวงบวร

พรอมเครองประกอบพระอสรยยศพระมหาอปราช กรมพระราชบวรสถานมงคล

สยามมกฎราชกมาร โดยเทยบตำแหนงเสมอ

พระมหาอปราช กรมพระราชวงบวรสถานมงคล๑๓

ดงปรากฏในจดหมายเหตพระราชพธลงสรงสนาน

เฉลมพระปรมาภไธยสมเดจพระบรมโอรสาธราช

เจ าฟามหาวชรณหศ สยามมกฎราชกมาร

พ.ศ. ๒๔๒๙ โปรดใหจดพระทนงพดตานทอง

วงหนาสำหรบสมเดจเจาฟามหาวชรณหศทรง

มขอความวา

“...อนงใหชาวพระราชยานจดพระทนง

พดตาลถมเปนพระทนงทรงพระทนงพดตาลทอง

๑๓สกจเทยงมณกล,เครองราชอสรยยศ และเครองอสรยาภรณไทย (กรงเทพฯ:กรมธนารกษกระทรวงการคลง,๒๕๒๑.

จดพมพเนองในโอกาสเปดศาลาเครองราชอสรยยศเครองราชอสรยาภรณ๑๒สงหาคม๒๕๒๑),๑๖–๑๗.๑๔

กรมศลปากร,จดหมายเหตพระราชพธลงสรงสมเดจฯ เจาฟามหาวชรณหศ สยามมกฎราชกมาร ในรชกาลท ๕ (กรงเทพฯ:ประจกษการพมพ,๒๕๑๓).๑๒๓-๑๒๔.๑๕

ราชกจจานเบกษาเลม๗แผนท๔๓ลงวนท๒๕มกราคมรตนโกสนทรศก๑๐๙หนา๓๘๖.๑๖

สกจเทยงมณกล,เครองราชอสรยยศ และเครองอสรยาภรณไทย,๒๔–๒๕.;http://th.wikipedia.org/wiki เครองราชอสรยยศวนท๓๑พฤษภาคม๒๕๕๔.

AW-���������������.indd 126 12/1/11 11:48:34 AM

นตยสารศลปากร • ปท ๕๔ ฉบบท ๕ 127

หนงสออางอง กรมศลปากร. กองวรรณกรรมและประวตศาสตร. เครองประกอบพระราชอสรยยศ ราชยาน

ราชรถ และพระเมรมาศ.กรงเทพฯ:กรมศลปากร,๒๕๓๙..พระราชพธบรมราชาภเษก : ประวตจารตประเพณจากพระราชนพนธ “ยอพระ

เกยรตพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท ๒. กรงเทพฯ : กรมศลปากร,๒๕๔๖.

. จดหมายเหตพระราชพธลงสรงสมเดจฯ เจาฟามหาวชรณหศ สยามมกฎราชกมาร ในรชกาลท ๕. กรงเทพฯ:ประจกษการพมพ,๒๕๑๓.

จงจตรถนอม ดศกล, หมอมเจาหญง.บนทกความทรงจำของหมอมเจาหญงจงจตรถนอม ดศกล. กรงเทพฯ:วชรนทรการพมพ,๒๕๒๒.

จลจอมเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. เทศนาพระราชประวตพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว.กรงเทพฯ:มหามงกฎราชวทยาลย,๒๕๔๗.

ดำรงราชานภาพ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยา.พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๒.พมพครงท๙,กรงเทพฯ:กรมศลปากร,๒๕๔๖.

เทวาธราช ป. มาลากล, หมอมราชวงศ. เรองราชปโภคและพระราชฐาน. (พมพในงานเมร พลเอกสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาชยนาทนเรนทรณ วดเบญจมบพตรดสตวนาราม วนท๒๙มกราคมพทธศกราช๒๔๙๕).

นรศรานวดตวงศ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยา และดำรงราชานภาพ, สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยา.สาสนสมเดจ เลม ๑๑.องคการคาของครสภา,๒๕๐๔.

_________.สาสนสมเดจ เลม ๒๑.พมพครงท๒,องคการคาของครสภา,๒๕๑๕._________.สาสนสมเดจ เลม ๒๖.พมพครงท๒,องคการคาของครสภา,๒๕๑๕.ราชกจจานเบกษา.เลม๗แผนท๔๓ลงวนท๒๕มกราคมรตนโกสนทรศก๑๐๙.บนทกเรองความรตาง ๆ เลม ๑. พมพครงท ๒, กรงเทพฯ : สำนกพมพ ไทยวฒนาพานช จำกด,

๒๕๒๑.สกจ เทยงมณกล. เครองราชอสรยยศ และเครองอสรยาภรณไทย. กรงเทพฯ : กรมธนารกษ

กระทรวงการคลง, ๒๕๒๑. (จดพมพเนองในโอกาสเปดศาลาเครองราชอสรยยศ เครองราชอสรยาภรณ๑๒สงหาคม๒๕๒๑).

แสงสรย ลดาวลย, ม.ร.ว..พระมหาปราสาทและพระราชมณเฑยรสถานในพระบรมมหาราชวง. กรงเทพฯ:กรรมการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมสำนกพระราชวง,๒๕๒๕.

อทมพร(วระไวทยะ)สนทรเวช.วงหลวง.องคการคาของครสภา,๒๕๒๖.

สอคอมพวเตอร http://th.wikipedia.org/wikiวนท๓๑พฤษภาคม๒๕๕๔.

สมภาษณ นายนยมกลนบบผาผเชยวชาญเฉพาะดานชางศลปกรรม(ชางสบหม)วนท๑๖มถนายนพ.ศ.๒๕๕๔

AW-���������������.indd 127 12/1/11 11:48:34 AM