LLR Test TeluguQuestion&Answer Cha6

7/21/2019 LLR Test TeluguQuestion&Answer Cha6

http://slidepdf.com/reader/full/llr-test-teluguquestionanswer-cha6 1/49

1 @ ej·TdüT˝À e⁄qï Á&ÉsTTes¡T¢ ‘·s¡#· ÷ s√&ÉT¶Á|üe÷<ë\≈£î ‘·s¡#· ÷ø±s¡≈£î˝e⁄‘· T+{≤s¡T ?

1. 36 qT+∫ 45 @fi¢ ej·TdüT‡ yês¡T

2. 58 @fi¢ ô|’ã&çqyês¡T

3. 46 qT+∫ 55 @fi¢ yês¡T

4. 17 qT+∫ 25 @fi¢ yês¡T

17 qT+∫ 25 @fi¯ ¢ yês¡ T

MTs¡ T 17 ` 25 eT<Û ä ej·Tdü T‡yê¬s’‘˚ .. MTe˝Ò ¢m≈£îÿe>± Á|üe÷<ë\T »s¡T>∑T‘·THêïj·Tì >∑D≤+ø±\‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. Ç+<ä T≈£î nH˚ø£ ø±s¡D≤\T+&=#· TÃ.ø±˙ #ê˝≤ Á|üe÷<ë\T e÷Á‘·+ Á&ÉsTTesY ‘·|æŒ<ë\

e˝Ò¢ »s¡ T>∑T‘êsTT.

Áø£ eTdü +K´ Á|üX¯ ï

dü¬ s’q dü e÷<Û ëq+

$es¡ D

2 @<Ó’Hê Á|üe÷<ä+ »]–q|ü⁄Œ&ÉT yÓ+≥H #˚j· ÷*‡q Á|ü<Û ëqyÓTÆq |üH˚$T{Ï ?

1. ÄÁbÕ+‘êìøÏ s¡ø£åD ø£*Œ+#ê*

2. n~Ûø±s¡ T\≈£ î ‘Ó*j·TCÒj·÷*

3. <Óã“\T ‘·–*qyê]øÏ ∫øÏ‘· ‡ n+~+#ê*

4. ô|’e˙ï

n˙ï dü¬s’q »yêãT˝Ò

@<Ó’Hê s√&ÉT¶ Á|üe÷<ä+ »]–‘˚.. 1.MT yêVü ≤Hêìï ÄbÕ*. 2. Á|ü<∏ äeT∫øÏ‘· ‡ nedüs¡yÓTÆ‘˚ yÓ’<ä +

n+~yê«*. 3. bò Hé <ë«sê b˛©dt ø£+Á{À˝Ÿ s¡÷yéT≈£ î‘Ó*j·TCÒj·÷*. 4. Ç+&çπø≥s¡T¢ yÓ*–+∫ ñ+∫

ms¡T|ü⁄ Á‹ø√D≤ìï dü ¬s’q <ä÷s¡+˝À ñ+#ê*.



$es¡ D

3

n‘· edüs¡+>± yÓ ’<ä ´düVü ‰j·T+ nedüs¡yÓ TÆ n+ãT˝…qT‡≈£ î bò ˛Hé #˚j·÷\+fÒ @HÓ+ãsY ñ|üjÓ÷–+#ê* ?

1) 197

2) 100

3) 102

4) 101

102

kÕ<Û ës¡D+>± n+ãT˝…Hé‡ HÓ+ãsY 102>± ñ+≥T+~. Á|üe÷<ä+ »]–q #√≥T mø£ ÿ&É T+<√ M˝…’q+‘·

dü Œwüº+>± ‘Ó*j·TCÒj·÷*. Á|üe÷<ä+ m˝≤ »]–+~,m+‘·eT+~øÏ m˝≤+{Ï >±j·÷\j·÷´sTT yÓTT<ä … ’q

$esê\T ≈£ L&Ü #Ó_‘˚ eT]+‘· eT+∫~.



$es¡ D



4 Á|üe÷<ä+ »]–q ÁbÕ+‘êìøÏ #˚s¡T≈£ îqï yÓ+≥H˚ MTπs+ #˚j· ÷* ?

1. b˛©düT\≈£î ‘Ó*j· TCÒj·÷*

2. Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ yê]ì ôV≤#·Ã]+#ê*

3. n+ãT˝…qT‡≈£î b˛Hé#˚j· ÷*

4. ô|’y˚M düe÷<ÛëHê\T ø±e⁄

Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ yê]ì ôV≤#·Ã]+#ê*.

m˝≤ ôV≤#·Ã]+#ê\+fÒ... 1.ñ+fÒ yê]ï+>¥ dæ>∑ï˝Ÿ qTs√&É T¶ô|’ ñ+#ê*. 2. Á|üe÷<ä+ »]–q≥T¢ dü÷∫+#˚dæ>∑ï˝Ÿ qT, Ç‘·s¡ ˝…’≥¢qT yÓ*–+∫ ñ+#ê*. 3. MT≈£ î

Á|üe÷<ä+ »s¡>∑≈£ î+&Ü m˝≤+{Ï |ü<ä›‘· T˝…’Hêne\+_+∫ Ç‘·s¡ yêVü ≤Hê\qT ôV≤#·Ã]+#ê*.



$es¡ D

5 kÕ<Ûës¡D+>± m≈£îÿe Á|üe÷<ë\T Ç˝≤ »s¡T>∑ T‘·÷ ñ+{≤sTT ..

1. yêVü≤Hê\T q&çù|yê] bıs¡bÕ≥¢ e\¢

2. yêVü≤Hê\T dü]>±Z |üì#j·Tø£b˛e&É+ e\¢

3. s√&ÉT¶, yê‘êes¡D |ü]dæú‘·T\T nqT≈£ L\+>± ˝Òø£b˛e&É+ e\¢

4. ô|’e˙ï dü ¬s’q düe÷<ÛëHê˝Ò

n˙ï dü¬s’q düe÷<ÛëHê˝Ò.

1. eT<ä + ùd$+∫ yêVü ≤Hê\T q&É|ü&É+, n‹y˚>∑+>± yÓfi¢&É+, ‘·|ü⁄Œ>± zesYfÒø˘ #˚j· T&É+ e+{Ïe÷qe ‘·|æŒ<ë\T. 2.ÁuÒ≈£î\T, d”º]+>¥, @øÏ‡\πs≥sYyÓ TTsêsTT+#·&É+ j·÷+Á‹ø£ ‘·|æŒ<ë\T. 3.es¡ +,

bı>∑eT+#· T yÓTT<ä …’q$ yê‘êes¡D ˝ÀbÕ\T.

Áø£ eTdü+K´ Á|üX¯ ï

dü ¬s’q dü e÷<Û ëq+

$es¡ D

6

Á&ÉsTT$+>¥ #˚düTÔqï|ü⁄Œ&É T nqTyÓ ’q ã÷≥¢qT <Ûä]+#ê*. m+<äT≈£ î ?

1. ô|&É Ÿ‡ n]–b˛≈£î+&Ü ìyê]+#·&ÜìøÏ

2. ô|&É Ÿ ô|’ ìj· T+Á‘·DqT ì\|ü&ÜìøÏ

3. MT d”≥T≈£ î nqT>∑ TD+>± m&Ó®dtº nj˚T´+<äT≈£î

4. MT yêVü≤q+ Ä–b˛‘˚ düVü‰j·T+ ø√dü+ q&Ée>∑*π>˝≤ ñ+&˚+<äT≈£ î

ô|&É Ÿô|’ ìj·T+Á‘·DqT ì\|ü&ÜìøÏ

MTs¡ T Á&ÉsTT$+>¥ #düTÔqï|ü⁄Œ&ÉT kÂø£s¡ e+‘·yÓTÆqã≥º\T y˚düTø√yê*. kÂø£s¡ é+‘·+>± ñqï wüO |ò ü⁄{Ÿ

ô|&É Ÿ ‡ô|’ dü¬s’q ìj·T+Á‘·D ø£\T>∑CÒdüTÔ+~.



$es¡ D



7 eT÷&ÉT ˝…’q¢ yÓ÷{≤sYy˚ ˝À MTs¡ T m&ÉeT˝ÒHé yÓ+ã&ç Á|üj· ÷DÏdüTÔHêïs¡T. dæ¢|t s√&é(ôd’&é s√&É T¶ ) qT+∫ Á{≤|òæø˘ #s¡ T≈£î+≥÷+fÒ @+#˚j·÷* ?

1. Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\‘√ b˛{≤ |ü&Ü*

2. yπs ˝ÒHé≈£î e÷sê*

3. dæús¡yÓTÆq y˚>±ìï ì*|æ ñ+#ê*

4. MT Vü≤C≤sY ¶ bòÕ¢wüs¡¢qT yÓ*–+#ê*

yπs ˝ÒHé≈£î e÷sê*

n˝≤ #˚j·T&É+ dü Ts¡øÏ å‘·eTì MTs¡ T uÛ≤$ùdÔ yπsÒHé ÀøÏ e÷sê*. Ç~, yÓ÷{≤sYy˚≈£ î #˚s¡T≈£î+≥Tqï

Á{≤|ò æø˘≈£î, eTTK´+>± Á{≤|òæø s¡B› düeTj·÷˝À¢ m+‘√düVü‰j·Tø±]>± |üì#dü TÔ+~.


dü¬ s’ q dü e÷<Û ëq+

$es¡ D



8 MT≈£ î <∏äsY ¶ bÕØº Çq÷‡¬sHé‡ ñ+~. n~ y˚{Ïì ø£esY#düTÔ+~ ?

1. Ç‘·s¡ e´øÏ Ô jÓTTø£ÿ >±j·÷\≈£î

2. Ç‘·s¡ T\ ÄdüTÔ\≈£î »]–q qcÕºìï

3. Ç‘·s¡T\ yêVü≤HêìøÏ »]–q &ÜýTCŸ qT

4. ô|’e˙ï düe÷<Û ëHê˝Ò

n˙ï dü ¬s’q düe÷<ÛëHê˝Ò

<∏äsY¶bÕØº Çq÷‡¬sHé‡ MT yêVü≤HêìøÏ nsTTq qcÕºìï Ò<ë MT≈£î ‘·–*q >±j·÷\qT ø£esY#˚j· T<äT. MT≈£î Á|üe÷<ä+ »]– MT yêVü≤q+ bÕ&Ó’b˛‘˚ yê{Ï]ù|s¡¢qT MT kı+‘·Ks¡TÃ\‘√ #˚sTT+#·Tø√yê*.



$es¡ D

9 JÁu≤ Áø±dæ+>¥ <ä>∑ Zs¡ y˚∫ñqï bÕ<ä#ês¡T\ø√dü+ Ä>±s¡T. yês¡T s√&ÉT¶ <ë≥&É+yÓTT<ä\T ô|≥ºø£b˛‘˚ MTπs+ #˚j·÷* ?

1. düVü ≤q+‘√ y˚∫ ñ+&Ü*

2. MT Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#ê*

3. Á&ÉsTTyé#˚düT≈£ îb˛yê*

4. Áø±dt #j·TeTì yê]øÏ #˚sTT}|æ #ÓbÕŒ*

düVü≤q+‘√ y˚∫ ñ+&Ü*

bÕ<ä#ês¡T\ s√&ÉT¶ <ë≥q|ü⁄Œ&ÉT 1.Áø±dt#˚j·÷\ì#˚‹‘√ ôd’>∑#j· T≈£L&É<äT. 2.Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#·e<ä T›.

Bìe\¢ nø£ÿ&çø=düTÔqï yπs yêVü ≤q+ MT]#˚Ãdæ>∑ï Ÿ qT #·÷&Éø£b˛‘˚ Á|üe÷<ä+ »]π>

neø±X¯eTT+~.



$es¡ D

10 m|ü⁄Œ&É T ôd’øÏ*düTºqT zesYfÒø˘ #˚j·T&ÜìøÏ Á|üj· T‹ï+#·≈£ L&É<äT ?

1. m&ÉeT≈£ î ‹]π> eTT+<ä T

2. ≈£ î&çøÏ ‹]π>eTT+<äT

3. eHéy˚ ñqï M~Û À

4. &É ÷´j· T˝Ÿ ø±´πsCŸ y ô|’q

m&ÉeT yÓ’|ü⁄q≈£î ‹]π> eTT+<äT

MTs¡T m&ÉeTyÓ ’|ü ⁄q≈£î ‹s¡>±\qT≈£ î+≥Tqï|ü⁄Œ&ÉTMTeTT+<äT ˇø£ ôd’øÏ*dü Tº ø£ì|æ+∫q≥¢sTT‘˚ yÓ+≥H˚

Ä–b˛yê*. ôd’øÏ*düTº »+ø£åHé <ëfÒes¡≈£ L y˚∫ñ+&ç, Ä‘·sê«‘· m&ÉeT≈£î ‹s¡>±*.



$es¡ D



11 >±* m≈£îÿe>± Mk˛Ô+~. MTeTT+<ä Tqï yÓ÷{≤sY ôd’øÏ*düTº ˇø£ ô|<ä› yêVü≤Hêìï zesYfÒø˘ #˚ùd Á|üj·T‘·ï+˝À e⁄Hêï&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT MTπs+ #˚j· ÷*?

1. yÓ+≥H˚ yÓ ÷{≤sY ôd’øÏ*düTºqT zesYfÒø˘ #˚j·÷*

2. u≤>± yÓqTø£H˚ ñ+&Ü*

3. yÓ ÷{≤sY ôd’øÏ*düTº |üø£ÿH˚ ñ+&Ü*

4. yÓ ÷{≤sY ôd’øÏ*düTº <ä>∑Zs¡>± ñ+&Ü*

u≤>± yÓqTø£H ñ+&Ü*

ôVAs¡ T>±* Mdü TÔ qï yê‘êes¡D+˝À Ç‘·s¡yêVü≤Hê\ø£+fÒ yÓ÷{≤sY ôd’øÏ*düTº\T m≈£ îÿe

Á|üuÛ≤yêìøÏ >∑ Ts¡e⁄‘ês¡T. ø±ã{Ï º MT¬s|ü ⁄Œ&É ÷ yê]øÏkÕ<Ûä ýÓTÆq+‘· yÓqTø£>±H e⁄+&Ü*.



$es¡ D

12 dü÷sê´düÔeTj·T+ düeTj·T+˝À dü÷s¡T´&ç Á|üø±X¯e+‘·yÓTÆq øÏs¡D≤\qT‘·|æ Œ+#·T≈£î+≥÷ yêVü≤q+ q&ÉbÕ\+fÒ @+ #˚j·÷*?

1. ˇø£ ø£qTï eT÷düTø√yê*

2. ˝À|ü* n<ë›ìï ~+#ê*

3. q\¢ ø£fi¯ ¢<ë›\qT <Ûä]+#ê*

4. |üø£ÿ\≈£î #· ÷dü÷Ô ñ+&Ü*

q\¢ ø£fi¯ ¢<ë›\qT <Ûä]+#ê*

dü÷s¡T´&ç Á|üø±XÊìï ‘·–Z+#·&ÜìøÏ q\¢ ø£fi¢<ë›\qT<Û ä]+#·e#·TÃ. dü÷s¡ ø±+‹ì ˝À|ü*øÏ rdü Tø√e

&ÜìøÏ, ø=+‘· ø±+‹ì |üsêes¡Ô q+ #Ó+~+#˚+<äT≈£în$ kÕj· T|ü&É‘êsTT. Ç$ yÓ\T>∑TqT ‘·–Z+∫ Á&ÉsTTesY ø£fi¯ ó¢ #Ó<äs¡≈£ î+&Ü ìyê]kÕÔ sTT.



$es¡ D

13 MTs¡T ˇø£ yÓ÷{≤sYyqT ø£\euÀ‘·THêïs¡ T. Ä düeTj· T+˝À ªdæ ¢|ts√&éµqTdü+|üPs¡ í+>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e&É+ m+<ä T≈£ î n+‘· eTTK´+ ?

1. MT≈£î nedüs¡yÓTÆ‘ ]esY‡ #düT≈£îH˚+<ä T≈£î düú\+ n+<äTu≤≥T˝À ñ+≥T+~

2. zesYfÒø˘ #˚ ùd ˝Òq¢≈£î Hs¡ T>± yÓfi‚¢+<äT≈£ î <√Vü ≤<ä|ü&É T‘· T+~

3. ªyÓ ÷{≤sYy˚µ˝À Á|üj· ÷DÏdüTÔqï Á{≤|òæø˘≈£ î düe÷q+>± MT y˚>±ìï ô|+#·&ÜìøÏ

4. MTs¡T Vü ‰sY¶ c˛\¶sYô|’H ñ+&çb˛e#·TÃ ø±ã{Ïº

ªyÓ ÷{≤sYy˚µ˝À Á|üj·÷DÏdü TÔ qï Á{≤|òæø˘≈£îdüe÷q+>± MT y˚>±ìï ô|+#·&ÜìøÏ

ªyÓ÷{≤sYy˚µ˝À n|ü Œ{Ïπø Á|üj·÷DÏk˛Ôqï Á{≤|òæø˘≈£în+‘·sêj· T+ ø£*–+#·≈£ î+&ÜH n+<äT˝ÀøÏ#πs+<ä T≈£î Á|üj· T‹ï+#ê*. n+fÒ s¡B› m≈£îÿe>±ñqï düeTj·T+˝À yÓT\¢>± ø£<ä T\T‘· Tqï Á{≤|ò æø˘ Àø£\e&ÜìøÏ MT y˚>±ìï ‘·–Z+#·Tø√yê\ì ns¡ú+.



$es¡ D



14 ªyÓ ÷{≤sYy˚µ˝À á |ü]dæ ú‘·T˝À¢ ‘·|üŒ Ç+¬ø|ü⁄Œ&É÷ m&ÉeTyÓ’|ü ⁄qT+∫ zesYfÒø˘#˚j·T≈£L&É<äT ?

1. Vü ‰sY¶ c˛\¶sY U≤∞>± ñ+<äì #ê˝≤ <ä÷s¡+qT+# #·÷&É>∑*–q|ü⁄Œ&ÉT

2. m&ÉeTyÓ’|ü ⁄qï ˝ÒHé Àì Á{≤|òæø˘ ≈£î&çøÏ dæ>∑ï˝Ÿ ÇdüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT

3. MT yÓqTø£ e⁄qï Á&Ó ’es¡ ¢qT MTs¡T m&ÉeT dæ>∑ï˝Ÿ Ç∫Ã ôV≤#· Ã]+∫q|ü⁄Œ&ÉT

4. ≈£î&çyÓ’|ü⁄ yÓfi¯ fl&ÜìøÏ nqTeT‹ e⁄qï yêVü ≤Hê\T MT ≈£î&çyÓ’|ü⁄q ñqï|ü⁄Œ&ÉT

m&ÉeTyÓ’|ü ⁄qï ˝ÒHé Àì Á{≤|òæø˘ ≈£î&çøÏ dæ>∑ ï˝Ÿ ÇdüTÔqï|ü⁄Œ&É T

MT ≈£î&çyÓ’|ü⁄q ñqï ÒHé Àì Á{≤|òæø˘ ≈£ î&ç dæ>∑ï Ÿ Ç∫Ãq|ü ⁄Œ&É T e÷Á‘·y˚T m&ÉeTqT+&ç zesYfÒø˘

#j· ÷*. m+<ä Tø£+fÒ ≈£î&çyÓ’|ü⁄qT+&ç zesYfÒø˘ #˚ùdÔ eTT+<ä Tqï yêVü ≤q+ ≈£L&Ü ≈£î&çøÏ

‹s¡ T>∑T‘· Tqï+<äT≈£ î |üø£ ÿuÛ ≤>±\T &Ûûø=≥ºe#· TÃ.



$es¡ D

15 MT yêVü≤q+˝À ªπø≥*{Ïø˘ ø£q«s¡ºsY µ mø£ ÿ&ÉT+≥T+~ ?

1. |ò üP´j·T˝Ÿ {≤´+ø˘ À

2. msTTsY |ò æ\ºsY À

3. ≈£L*+>¥ dædüº+˝À

4. m>±®dt º dædüº+˝À

≈£L*+>¥ dædüº+˝À

ø±s¡ “Hé&Éj· ÷¬ø’ ‡&é ñ‘·Œ‹Ô ne⁄‘·÷H ñqï|üŒ{Ïø°, Ç~Vü‰ì eT]j·TT ø±\Twü yêj·TTe⁄\qT 90XÊ‘·+es¡≈£ L ‘·–Zdü TÔ +~. ªø£≥*{Ïø ø£q«s¡ºsYµ neT]ÃqyêVü≤Hê\˝À ‘·|üŒìdü]>± nHé …&Ó&é Ç+<ÛäHêH˚ï

ñ|üjÓ÷–+#ê*.



$es¡ D

16 MTs¡T ≈£î&çyÓ’|ü⁄q e⁄qï ˇø£ dü+<äT˝ÀøÏ ‹s¡>±\qT≈£î+≥THêïs¡T. ‹s¡>∑&ÜìøÏø=~›>± eTT+<äT>± yÓ÷{≤sY ôd’øÏ*düTº\qT #Óø #˚j· ÷*. m+<äTø£+fÒ n‘·qT

1. MT m&ÉeTqT+&ç zesYfÒø˘ #˚jÓ TT#·TÃ

2. $TeTà*ï #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± nqTdü]+#=#·TÃ

3. |üø£ÿs√&ÉT¶qT+&ç ãj·T≥≈£ î sêe#· TÃ

4. ≈£î&çqT+&ç zesYfÒø˘ #˚jÓTT#·TÃ

≈£î&çqT+&ç zesYfÒø˘ #˚jÓTT#·TÃ

≈£ î&çeø£ÿqTqï πssYeP´ $TÁs¡sYqT #Óø˘ #˚j·T≈£ î+&ÜMT ~X¯qT e÷s¡ Ã&ÜìøÏ mqï&É ÷ Á|üj· T‹ï+#·≈£L&É<äT.yÓ÷{≤sY ôd’øÏ*dü Tº MT dæ>∑ï Ÿ qT #·÷&Éø£b˛e#· TÃ. n~MT yÓqTø£ e⁄qï yêVü≤q+ e\¢ ø£|ü Œã&ç ñ+&=#· TÃ.



$es¡ D



17 ªyÓ ÷{≤sY y˚ µô|’ MT yêVü ≤q+ f…Æs¡T≈£ î |ü+ø£ÃsY |ü&ç+~. MTπs+ #˚j·÷* ?

1. düVü‰j·T+ø√dü+ ‘·sê«‘· düØ«dt @]j·÷ es¡≈£ L yÓT\¢>± Á&Ó’yé #j·÷*

2. Vü‰sY¶ c˛\¶sYô|’ Ä>±*. M˝…’q+‘· y˚>∑+‘√ #· Áø±\qT e÷sêÃ*

3. Vü‰sY¶ c˛\¶sYô|’ Ä>±*. #·Áø±ìï e÷sêÃ*

4. MT Vü≤C≤sY ¶ ˝…’≥¢qT yÓ*–+#ê*. MT ˝ÒHé ÀH˚ Ä>±*

Vü ‰sY¶ c˛\¶sYô|’ Ä>±*. #·Áø±ìï e÷sêÃ*

MT Á|üj·÷D+ ÁbÕs¡+_Û+#·&ÜìøÏ eTT+<˚ n‘· edüs¡düeTj·÷˝À¢ ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚+<ä T≈£î n<äq|ü⁄ #·Áø£+

(ôdº|”ï) ñ+<˚yÓ÷ #Óø˘ #˚düTø√yê*.



$es¡ D

18 nÁø£eT+>± eT]j· TT n&ÉT¶>√\T>± bÕsYÿ #j·T&ÉeTqï~ á ôdø£åHé Á|üø±s¡+ Hs¡+ ?

1) 119 / 177

2) 123 / 177

3) 50 / 177

4) 122 / 177

122 / 177

yÓ÷{≤sY yêVü≤q #·≥º+˝Àì 122e ôdø£ åHé Á|üø±s¡+ ...@ yêVü ≤Hê˙ï |ü_¢øs√&ÉT¶ô|’ Á|üe÷<äø£s¡+>± Ò<ë

s√&ÉT¶qT ñ|üjÓ÷–düTÔ qï Ç‘·s¡T\≈£ î Çã“+~ø£*–+#$<Ûä+>± bÕsY ÿ #˚j·T&É+ Ò<ë

e~*yÓ[¢b˛e&É+ #j· T≈£L&É<ä T.



$es¡ D

19 ôd’øÏ Ÿ˝ ÒHé ñqï s√&ÉT¶ô|’ Á&ÉsTTyé #˚dü TÔ Hêïs¡T. Ä ˝ÒHé n$∫Ã¤qïyÓ TÆq ‘Ó\¢s¡+>∑T^‘·\‘√ e÷sY ÿ #˚j·Tã&ç ñ+~. n+fÒ <ëqs¡ú+ ?

1. Ä ˝ÒHéqT ø±s¡T bÕ]ÿ+>¥≈£î ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ

2. @ düeTj·T+˝ÀHÓ’Hê Ä ˝ÒHé ÀøÏ Á&ÉsTTyé #˚jÓ TT#·TÃ

3. nedüs¡yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT Ä ˝ÒHéqT ñ|üjÓ ÷–+#=#·TÃ

4. Ä ˝ÒHé À Á&ÉsTTyé #˚j· T≈£L&É<ä T

Ä ˝ÒHé À Á&ÉsTTyé #j·T≈£ L&É<äT

ôd’øÏ*düTº\ ø√dü+ Ä ÒHéqT U≤∞>± e~ Òj·÷*.Ä˝ÒHé ñ|üjÓ÷>∑+˝À˝Òì Ç‘·s¡ düeTj·÷\˝À ≈£ L&Ü#·T≥Tº|üø£ ÿ\ mes√ ˇø£ ôd’øÏ*dü Tº ñ+&=#· TÃqì

‘Ó\TdüTø√yê*. yê]øÏ <ë] Çyê«*. eTØ <ä>∑Zs¡>±<ë≥T≈£î+≥÷ yÓfi¯ ¢≈£L&É<äT.



$es¡ D



20 ªeTÚ‘Y ≥T eTÚ‘Y ¬sdæ ŒπswüHéµ ÇdüTÔqï düeTj· T+˝À á |ü]dæú‘·T˝À¢ e÷Á‘·y˚T Ä>±*.

1. u≤~Û‘· T&ÉT yê+‹ #˚düTø√e&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü⁄&É T

2. düVü‰j· T+˝Ò≈£ î+&ÜH u≤~Û‘·T&ÉT }|æ] |”\TÃø√>∑*–q|ü⁄Œ&ÉT

3. u≤~Û‘· T&ÉT ˙\+>± e÷]q|ü⁄Œ&ÉT

4. MTs¡T n+ãT˝…Hé‡ ek˛Ô +<äì nqT≈£îqï|ü⁄Œ&É T

düVü‰j·T+˝Ò≈£î+&ÜH u≤~Û‘·T&É T }|æ]|”\TÃø√>∑*–q|ü ⁄Œ&É T

nsTTq|ü Œ{Ïø° e~ Òj· Tø£+&ç. u≤~Û‘·T&ÉT ‘˚s¡ T≈£îqï \ø£ åD≤\qT <Û äèMø£]+#· Tø√+&ç. }|æ] rdüTø√e&É+

ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü ⁄Œ&É T e÷Á‘·y˚T n‘·ìï ‘s¡T≈£ îqï uÛ Ñ+–eT˝À ñ+#ê*.



$es¡ D

21 s√&É T¶ ô|’ y˚>∑ |ü]$T‹ì ìπs∆•+# ôdø£åHé @~ ?

1) 183

2) 120

3) 113

4) 112

112

y˚ πs«s¡T ‘·s¡Vü ‰\ yÓ÷{≤sY yêVü ≤Hê\qT q&ç ù| >∑]wüºy˚>±ìï ôdø£åHé 112 ìs¡ísTTdüTÔ+~. ø=ìï |ü]dæú‘·T˝À¢

@<Ó ’Hê yÓ÷{≤sY yêVü≤q|ü⁄ y˚>±ìï ìs√~Û+#˚ Vü≤≈£îÿ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e⁄+≥T+~ ≈£ L&Ü.



$es¡ D



22 á<ä Ts¡ T >±\T˝À¢ á yêVü≤q+ô|’ ‘·≈£îÿe Á|üuÛ≤e+ ñ+≥T+~

1. ôd’øÏfi¯ófl

2. yÓ÷{≤s¡ T ôd’øÏfi¯ófl

3. ôV’≤ ôd’&Ó&é yêVü≤Hê\T

4. ø±s¡T¢

ø±s¡T¢

á<ä Ts¡ T >±\T\T $TeTà*ï á dü+<äsê“¤ À¢ Çã“+~ ô|≥ºe#·TÃ.

1. ô|<ä › yêVü ≤Hêìï <ë{Ïq ‘·s¡ Tyê‘· 2. ô|<ä› uÛ ÑeHê\qT <ë{Ïq ‘·s¡Tyê‘·

3. s√&ÉT¶øÏ ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄˝≤ U≤∞ ñqï|ü ⁄Œ&É T



$es¡ D

23 yÓ÷{≤sY y˚ MT<ä n‘· edüs¡ (meTs¡® ‡) bò ˛HéqT m|ü ⁄Œ&ÉT, m˝≤ ñ|üjÓ÷–+#ê* ?

1. ø±´πsCŸ y˚≈£î <ä>∑Zs¡>± ñ+&Ü*

2. m<ä Ts¡T>± edüTÔqï Á{≤|òæø˘qT #·÷dü÷Ô

3. Á{≤|òæø˘≈£î ne‘·* yÓ ’|ü⁄≈£î ‹]–

4. øÏjÓ÷dtÿ˝À ‘·\ô|{Ïº

m<ä Ts¡T>± edüTÔqï Á{≤|òæøqT #· ÷dü÷Ô

uÛ≤Ø yêVü ≤Hê\T $TeTà*ï <ë≥T≈£ îì yÓfi¯ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉTÇã“+~ ø£\T>∑T‘·T+~. ø±ã{Ïº C≤Á>∑‘·Ô >± ñ+&Ü*.m<äTs¡ T>± edüTÔqï Á{≤|òæø˘ô|’ <äèwæº ñ+∫‘˚ Ç˝≤+{Ï

Á|üe÷<ë\T eTT+<ä T>± >∑T]Ô+#·e#·TÃ.



$es¡ D

24 yÓ÷{≤s¡TyêVü ≤Hê\T ôV≤&é …’≥T¢ yÓ*–+∫, Ä]Œ‘˚ <ëqs¡ú+ ?

1. eTT+<ä T sê&ÜsY d”Œ&é Á{≤|t ñ+<äì ôV≤#· Ã]+#·&É+

2. MT≈£î <ë] Çdü TÔ qï≥T¢ dü÷#·q

3. ‘êeTT m<ä Ts¡T>± edüTÔHêïeTì MT≈£î ‘Ó*j· TCÒj·T&É+

4. MT yêVü≤q+˝À @<√ ˝À|ü+ ñ+<äì ôV≤#· Ã]+#·&É+

‘êeTT m<äTs¡T>± edü TÔ HêïeTì ‘Ó*j· TCÒj·T&É+

yÓ ÷{≤s¡T yêVü ≤q+ ôV≤&é …’≥T¢ yÓ*–+∫, Ä]Œq|ü⁄Œ&ÉT<ëìøÏ <ë] Çe«&É+ eT+∫~. m+<äTø£+fÒm<äTs¡T>± edüTÔ qïyês¡T ‘=+<äs¡ À ñ+&Ée#·TÃ.



$es¡ D



25 @<Ó’Hê Á|üe÷<ä+ m<äT¬s’‘˚ yÓTT<ä≥ MTs¡T #˚j· Te\dæq |üì @$T{Ï ?

1. ÁuÒø y˚j·T&É+

2. MT yêVü≤q+ yÓfi¯ó‘· Tqï ~X¯qT e÷s¡Ã&É+

3. y˚>∑+ ‘·–Z+#·&É+

4. ôd’&é $TÁs¡sY À ¬s+&É TyÓ’|ü⁄˝≤ e⁄qï yêVü ≤Hê\qT >∑eTì+#·&É+

ôd’&é $TÁs¡sY À yêVü≤Hê\qT >∑eTì+#·&É+

yÓqTø£ n<ä›+qT+∫ #·÷&É&É+ e\¢ yÓqTø£ e#˚ ÃyêVü ≤Hê\ y˚>∑+, n$ ñqï <ä ÷s¡+ ‘Ó\TkÕÔsTT.

Á|üe÷<ä+ ‘·|æ Œ+#·&ÜìøÏ MT yêVü ≤Hêìï |üø£ÿ≈£ î‹|æŒq|ü⁄Œ&ÉT yÓqTø£ yêVü≤Hê\øÏ Çã“+~

ø£\>∑≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô|ü&Ü*.



$es¡ D

26 H√ zesY fÒøÏ+>¥ CÀHé À yêVü≤Hêìï <ë≥&É+ á ôdø£åHé øÏ+<ä ìùw<Ûä+

1) 97 / 176

2) s√&ÉT¶ ìã+<Û äq\T 1989 ˝Àì 6 (1)

3) 119 / 177

4) ô|’y˚M ø±<ä T

s√&ÉT¶ ìã+<Ûäq\T 1989 ˝Àì 6 (1)

s√&É T¶ ìã+<Ûäq\T 1989 ˝Àì 6(1) Á|üø±s¡+Ç‘·s¡ Á{≤|ò æø≈£î Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq |ü<ä∆‹˝À, eT\T|ü ⁄,ø=+&Éyê\T e+{Ï$ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT,yÓqTø£ yêVü≤q+<ë≥T‘·Tqï|ü ⁄Œ&ÉT zesYfÒøÏ+>¥ #˚j·T≈£L&É<ä T.



$es¡ D

27 MT yêVü≤q|ü⁄ cÕø˘ mu≤®s¡“s¡¢qT |üØøÏådüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT Á|òü+{Ÿ $+>¥qT øÏ+<ä≈£îH=øÏÿq|ü⁄Œ&ÉT yêVü≤q+ }–dü ≤&ç‘˚ <ëì ns¡ú+

1. f…Æs¡ T¢ n]–b˛j·÷j·Tì

2. f…Æs¡ ¢ À >±* ‘·≈£îÿe>± ñ+~

3. d”º]+>¥ eT<Û ä ˝À ˝Ò<äì

4. cÕø nu≤®s¡“s¡T¢ n]–b˛j· ÷sTT

cÕø nu≤®s¡“s¡T¢ n]–b˛j· ÷sTT

eT\T|ü⁄ ‹s¡T>∑T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT, Á|òü+{Ÿ $+>¥qTH=øÏ ÿq|ü⁄Œ&ÉT ø±s¡T }–dü ≤&ç‘ cÕønu≤®s¡“s¡ T¢

n]–b˛sTTq≥T¢ ns¡ ú+. yÓ+≥H yÓ Tø±ìø˘≈£î#·÷|æ+#ê*.



$es¡ D



28 e÷qTé Ÿ À dü ÷∫+∫q≥T¢>± f… Æs¡ ¢ À >±*ì n<˚ Á|üe÷D+˝À m+<ä T≈£î ñ+#ê* ?

1. s√&É T¶ ô|’ qT+∫ ‘·–q m‘·TÔ À ñ+&˚+<äT≈£î

2. f…Æs¡ T¢ ‘·«s¡>± n]–b˛≈£î+&Ü #·÷ùd+<äT≈£ î

3. ø±s¡ T ˇø£yÓ’|ü⁄ e+–b˛≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î

4. f…Æs¡ T¢ C≤s¡≈£î+&Ü #·÷ùd+<äT≈£ î

f…Æs¡T¢ ‘·«s¡>± n]–b˛≈£î+&Ü #·÷ùd+<ä T≈£î

e÷qTé Ÿ À dü÷∫+∫q≥T¢>± eTT+<äT, yÓqTø£f…Æs¡¢ À ‘·–q+‘· >±* ñ+&˚≥T¢ #·÷dü Tø√yê*.

eTTK´+>± #·\¢ì yê‘êes¡D+ e⁄qï|ü ⁄Œ&ÉT eT]+‘·C≤Á>∑‘· Ôe&Ü*. f…Æs¡T¢ n]–b˛≈£î+&Ü ñ+&+<ä T≈£î

Ç~ nedüs¡+.



$es¡ D

29 MTs¡T |üø£ÿq ñqï s√&É T¶ ÀøÏ ]esY ‡ π>sY À yÓfi≤fl*. ø±˙ yÓqTø£ yêVü≤Hê\TñqïB, ˝ÒìB ‘Ó*j·T<ä T. n|ü ⁄Œ&É T MTs¡ T @+ #˚j· ÷* ?

1. yÓqTø£ yÓ’|ü⁄ #·÷&Ü*

2. øÏ+<ä≈£ î ~– yÓqTø£ mes¡THêïs√ #·÷düTø√yê*

3. ôd’&é $TÁs¡sY À #·÷ùdÔ #ê\T

4. yÓqTø£ mes¡÷ ˝Òs¡qTø√yê*

øÏ+<ä≈£ î ~– yÓqTø£ mes¡ THêïs√ #· ÷&Ü*

]esY‡π>sY À e#˚Ã≥|ü⁄Œ&ÉT eT]+‘· C≤Á>∑‘·Ô>±ñ+&Ü*. MT ø±s¡T yÓqTø£ ∫qï|æ\¢ …e¬s’Hê e⁄+fÒMT≈£î ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ. MT yêVü ≤q|ü ⁄ Äø±s¡+,

ôd’Ee\¢ yÓqTø£yÓ ’|ü ⁄ @+ ñ+<√ MTs¡T#·÷&É Òø£b˛e#·TÃ.



$es¡ D

30 ÁuÒø˘\T >∑{Ï º>± y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT yêVü ≤q|ü ⁄ ãs¡Te⁄ M{Ï ô|’’ |ü&É T‘· T+~

1. eTT+<äT #·Áø±\T

2. yÓqTø£ #·Áø±\T

3. m&ÉeTyÓ’|ü⁄ #·Áø±\T

4. ≈£î&çyÓ’|ü ⁄ #·Áø±\T

eTT+<äT #· Áø±\T

ÁuÒø y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT y˚>∑+ ø±s¡D+>± eTT+<äT #·Áø±\ô|’ãs¡ Te⁄ |ü&ÉT‘·T+~.



$es¡ D



31 á<ä Ts¡T>±\T˝À¢ MT≈£î m|ü⁄Œ&ÉT m≈£îÿe Çã“+~ ø£\T>∑ T‘· T+~ ?

1. Çs¡T¬ø’q <ë]˝À

2. Á{≤|òæø ˝Òì <ë]˝À

3. Á{≤|òæø˘ ñqï <ë]˝À

4. $XÊ\yÓ TÆq, bı&ÉyÓ’q <ë]˝À

Á{≤|òæø Òì <ë]˝À

á<äTs¡T>±\T˝À¢ s√&ÉT¶ô|’ yêVü≤Hê\T dü]>± Òq|ü ⁄Œ&ÉTC≤Á>∑‘·Ô >± eéVü≤]+#ê*. ã\yÓTÆq >±* ‘Ós¡ e\¢ MT

yêVü≤q+ n<äT|ü⁄ ‘· ù|Œ Á|üe÷<ä+ e⁄+~.



$es¡ D

32 uÛ≤Ø es¡ + ‘·s¡Tyê‘· MTs¡ T ÁuÒø˘ y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT yêVü ≤q+ m≈£îÿe <ä÷s¡+ yÓ[flÄ>∑ T‘·T+~. m+<ä Tø£ì ?

1. MT≈£î ô|<ä › ô|&É Ÿ‡ ø£ì|æ+#·e⁄

2. ‘·&çdæq ÁuÒ≈£î\T #·\¢>± ñ+{≤sTT

3. f…Æs¡¢≈£î s√&É T¶ ô|’ |ü≥Tº‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~

4. $+&é Ád”ÿHé ô|’ ˙{Ï e\¢ MT≈£î dü]>± ø£ì|æ+#·<ä T

f…Æs¡ ¢≈£ î s√&É T¶ ô|’ |ü≥Tº ‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~

s√&ÉT¶ ‘·&ç>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT yêVü≤Hêìï nqT≈£îqï düú\+˝À yÓ+≥H Ä|ü Òs¡T. ø£qTø£ C≤Á>∑‘·Ô >± ñ+&Ü*.s√&ÉT¶, f…Æs¡¢≈£ î eT<Ûä ‘·&ç ñ+&É&É+e\¢ Á–|t ‘·≈£îÿe>±

ñ+≥T+<äì >∑eTì+#·+&ç.



$es¡ D

33 ≈£L&É*˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT nìïyÓ ’|ü⁄˝≤ ˇπøkÕ] #·÷&É Òs¡ T. n|ü ⁄Œ&É T @+ #˚kÕÔs¡ T ?

1. ≈£î&çyÓ’|ü ⁄q≈£ î #· ÷dü÷Ô eTT+<äT≈£î yÓfi≤¢*

2. m&ÉeTyÓ’|ü ⁄ #· ÷dü÷Ô eTT+<äT≈£î yÓfi≤fl*

3. ¬s+&É TyÓ’|ü ⁄˝≤ #· ÷dü÷Ô eTT+<äT≈£î yÓfi≤fl*

4. y>∑+>± eTT+<ä T≈£î ø£<ä ≤*

¬s+&É TyÓ’|ü⁄˝≤ #·÷dü ÷Ô eTT+<äT≈£î yÓfi≤fl*

≈£ L&É*˝À nìïyÓ’|ü⁄˝≤ ˇπøkÕ] #·÷&É Òq|ü ⁄Œ&ÉTyÓT\¢>± ø£<äT\T‘·÷ eTT+<äT≈£î yÓ[fl, MT <äèwæºøÏ

düTs¡øÏå‘·+ nqT≈£îqï #√≥ Ä>±*.



$es¡ D



34 MTs¡T Á&ÉsTT$+>¥ f…dtº bÕdt nj·÷´s¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT Ç‘·s¡ Á&ÉsTTes¡ ¢ ø£+fÒ MTs¡TyÓTs¡T¬>’q |ü<ä∆‹˝À yêVü ≤q+ q&É|ü>∑\s¡qT≈£ î+≥THêïsê ?

1. n+<äT≈£î m≈£ îÿe neø±X¯+ ñ+~

2. n~ MT ej·Tdü Tô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~

3. n˝≤+{Ï<˚MT ˝Ò<äT

4. <ë<ë|ü⁄>±

n+<äT≈£ î m≈£îÿe neø±X¯+ ñ+~

MT≈£ î Á&ÉsTT$+>¥ nqTuÛ Ñe+ ‘·≈£îÿe ø±ã{Ïº ..}Væ≤+#·ì Á|üe÷<ë\≈£î nqTuÛÑe+ e⁄qï Á&ÉsTTes¡T¢düŒ+~+∫q+‘· y˚>∑+>± MTs¡ T düŒ+~+#· Òø£b˛e#·TÃ.

n+<ä Te\¢ Á&ÉsTT$+>¥ À ‘·–q+‘· nqTuÛÑe+dü+bÕ~+#˚+<äT≈£ î eT]+‘· kÕ<Ûäq #˚j· ÷*.



$es¡ D

35 uÛ≤Ø yêVü≤Hêìï <ëfÒ+<äT≈£î ‘·–q <ä÷s¡+ ñ+#ê\ì MTs¡T Á|üj·T‹ï+∫q|ü⁄Œ&ÉTeTs=ø£ yêVü≤q+ eT<Û ä ˝ÀøÏ <ä÷dü T≈£îeùdÔ @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. Vü ‰s¡Hé yÓ ÷–kÕÔs¡T

2. eT]+‘· <ä ÷s¡+ ô|+#·T‘ês¡T

3. ôV≤&é … ’≥T¢ yÓ*–+∫, Äs¡TŒ‘ês¡ T

4. zesYfÒø˘ #kÕÔs¡T

eT]+‘· <ä÷s¡+ ô|+#·T‘ês¡T

eTT+<äTqï yêVü≤Hêìø°, MT≈£ L eT<Ûä ´ eTs√ yêVü ≤q+<ä÷düT≈£ îeùdÔ #ê˝≤ ∫sêø£ì|ædü TÔ+~. nsTTHê≈£L&ÜMTs¡T Ä+<√fi¯q #Ó+<ä≈£î+&Ü y˚>∑+ ‘·–Z+∫, ¬s+&É T

yêVü ≤Hê\ eT<Ûä ´ <ä÷sêìï ô|+#ê*.



$es¡ D

36 MT yêVü≤q+˝À düs¡T≈£ î\T rdüT≈£îyÓfi¯ óÔqï|ü⁄Œ&É T m˝≤+{Ï C≤Á>∑‘· Ô\T rdüTø√yê* ?

1. düs¡T≈£î\T dü]>± düs¡T›ø√yê*

2. ‹]– ~+ù|+<äT≈£î M\T>± ñ+&˚≥T¢ #· ÷&Ü*

3. <Óã“‹q≈£ î+&Ü #· ÷düTø√yê*

4. yêVü ≤HêìøÏ <Óã“‘·>∑\≈£ î+&Ü #· ÷düTø√yê*

düs¡ T≈£ î\T dü]>± düs¡ T›ø√yê*

MT yêVü≤q+˝À |ü]$T‹øÏ $T+∫ ãs¡ Te⁄yj· T≈£L&É<äT. n˝≤ y˚ ùdÔ yêVü≤q+ <Óã“‹q&Éy˚ Tø±ø£,ìj· T+Á‘·D ‘·≈£ îÿe>± e⁄+&É≥+e\¢ Á|üe÷<ë\T»]π>+<äT≈£ î ÄkÕÿs¡+ e⁄+≥T+~. yê{ÏøÏ MTπs

»yêãT<ëØ>± eéVü≤]+#ê*‡sêe#·TÃ.



$es¡ D



37 Á|üe÷<äø£s¡yÓ TÆq dæú‹˝À ñqï yêVü≤Hêìï ñ|üjÓ ÷–+#·&É+ á ôdø£åHé øÏ+<ä ìùw<Û ä+.

1) 185

2) 190

3) 186

4) 207

190

Á|üe÷<äø£s¡yÓ TÆq dæ ú‹˝À ñqï yêVü≤Hêìï q&ç|æ‘˚ ôdø£åHé190 Á|üø±s¡+ s¡÷.250 es¡≈£L »]e÷Hê

$~Û+#·e#· TÃ. ˇø£y˚fi¯ Á|üe÷<ä+ ø±s¡D+>± me]¬ø’Hê>±j·÷˝…’Hê, Ädæ Ôqwü º+ »]–Hê eT÷&ÉT H Ó\\ es¡≈£LC… ’\T •ø£å, s¡÷. 1000 es¡≈£L »]e÷Hê ˝Ò<ë ¬s+&É÷

$~Û+#·&ÜìøÏ neø±X+ e⁄+≥T+~.



$es¡ D

38 bÕ<ä#ê] #˚‹˝À ‘Ó\¢ì ø£ Ás¡ <˚ìøÏ >∑ Ts¡TÔ ?

1. $ø£ ≤+>∑T&É T

2. #Ó${Ï yê&É T

3. eè<äT∆&ÉT

4. >∑ T&ç¶yê&ÉT

>∑T&ç¶yê&ÉT

‘Ó\¢ì ø£ Ás¡qT >∑T&ç¶yêfi¯ó¢ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡ T. n˝≤+{Ïø£ Ás¡ |ü≥Tº≈£îqïyês¡ T s√&ÉT¶ ô|’ ø£ì|æ ùdÔ eT]+‘·

C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü*. kÕ<Ûës¡D bÕ<ä#ês¡T\‘√ b˛*ùdÔ n+<ÛäT\T Á|üe÷<ë\ bÕ\j˚T´ neø±XÊ\T m≈£ îÿeì

>∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*.



$es¡ D

39 Á|üe÷<ëìï dü ÷∫+# ˝…’≥¢qT m|ü⁄Œ&ÉT ñ|üjÓ ÷–+#ê* ?

1. MT yêVü≤q+ Á{≤|òæø˘≈£î nes√<Ûä+ ø±e&Üìï ìs√~Û+#· Òq|ü⁄Œ&ÉT

2. yê‘êes¡D+ u≤e⁄+&Éì ø±s¡D+>± yÓT\¢>± yÓfi¯ ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT

3. s√&É T¶ eT<Û ä ˝À Ä–b˛sTTq MT yêVü≤Hêìï ô|’ ¬ø‘·TÔ ‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T

4. |üdüT|ü ⁄|ü#·Ã &ÉãT˝Ÿ ˝…’q¢ô|’ MT yêVü ≤q+ bÕsYÿ #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT

MT yêVü≤q+ Á{≤|òæø˘≈£î nes√<Û ä+ ø±e&Üìï ìs√~Û+#· Òq|ü⁄Œ&ÉT

Á{≤|òæø m≈£ îÿe>± ñqï|ü⁄Œ&É T eT<Û ä ˝À Vü≤sƒê‘·TÔ>±Ä>±*‡eùdÔ yÓqTø£qTqï yê]øÏ ‘Ó*ùd+<äT≈£ î Á|üe÷<ëìï dü÷∫+# …’≥¢qT ñ|üjÓ÷–+#ê*.

yêVü≤Hê\˙ï ˇø£ ≈£L´˝ÀøÏ e∫Ãq nq+‘·s¡+ … ’≥¢qTÄs¡Œ&É+ eTs¡∫b˛ø£+&ç



$es¡ D



40 eT+#·T ≈£îs¡TdüTÔ qï|ü ⁄Œ&É T s√&ÉT¶ <ë≥T‘·THêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT @ C≤Á>∑‘· Ô\T rdüTø√yê* ?

1. e÷eT÷\T y˚>∑+‘√ yÓfi≤fl*

2. eT]+‘· C≤Á>∑‘· Ô>± ñ+&Ü*, Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ ôV≤&é …’≥T¢, Vü‰s¡Hé >∑eTì+#ê*

3. s√&É T¶qT #·÷&É≈£ î+&Ü »q+‘√bÕ≥T s√&ÉT¶ <ë{≤*

4. Á|ü‹ ◊<äT ìeTTcÕ\≈£ î Ä–, #· ÷dæ eTT+<ä T≈£î ø£<ä ≤*

Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ ôV≤&é …’≥T¢, Vü ‰s¡Hé >∑eTì+#ê*

eT+#·T|ü&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT dü]>± ø£ì|æ+#·<äT. n˝≤+{ÏdüeTj·T+˝À bÕ<ä#ês¡T\T Á|üe÷<ëìøÏ >∑ Ts¡j˚ T´ neø±X¯+ m≈£ îÿe. n+<äTπø eT]+‘· C≤Á>∑‘·Ô >±

ñ+&Ü*.



$es¡ D

41 ÁbÕ<∏ä$Tø£ ∫øÏ‘·‡˝À eTTKýÓTÆq eT÷&ÉT n+XÊ\T @$T{Ï ?

1. >±* e÷s¡Z+, XÊ«dü, s¡ø£Ô Á|üdüs¡D

2. nÁ|üeT‘·Ô ‘·, s¡ø£Ô ÁkÕe+, dü ŒèVü≤

3. ÁX¯<ä ∆, ÁuÒø˘, düe÷#ês¡+ n+~+#·&É+

4. j·÷øÏ‡˝Ò≥sY, ÁuÒø, ø£¢#Y

>±* e÷s¡Z+, XÊ«dü, s¡ø£Ô Á|üdüs¡D

düŒèVü≤ ø√˝ÀŒsTTq e´øÏÔ dü]>± }|æ]rdü Tø√ Òø£b˛e#· TÃ. yê] Hê\Tø£ XÊ«dü e÷sêZìøÏ

n&ÉT¶sê≈£î+&Ü #· ÷&Ü*.



$es¡ D

42 bÕ<ä#ês¡ T\qT s√&ÉT¶ <ë≥e\dæ+~>± m|ü ⁄Œ&É T ‘=+<äs¡ô|≥ºe#·TÃ ?

1. bÕ<ä#ês¡T\ Áø±dæ+>¥ <ä>∑ Zs¡

2. m|ü⁄Œ&É÷ n˝≤ #˚j·T≈£L&É<äT

3. ≈£L&É*˝À

4. dü÷ÿfi¯fl <ä>∑Zs¡

m|ü⁄Œ&É÷ n˝≤ #˚j·T≈£L&É<äT

MTs¡T bÕ<ä#ês¡T*ï Ä|æq|ü ⁄Œ&É T, yêfi¯ ófl s√&ÉT¶<ë≥≈£î+&Ü Ä–q|ü⁄Œ&É T MTs¡T #˚j·T≈£ L&Éì$ :1. <ë{≤\ì #˚sTT #·÷|ü&É+ 2. Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#·&É+MT dü÷#·q*ï yÓqTø£ yêVü≤q<ës¡ T #·÷&Éø£b˛e&É+

e\¢ Á|üe÷<ë\T »]π>+<ä T≈£î ÄkÕÿs¡+ e⁄+~.



$es¡ D



43 f…Æs¡T¢ @ dæ ú‹˝À ñ+fÒ Á&ÉsTT$+>¥ Á|üe÷<äø£s¡+>± e⁄+≥T+~ ?

1. |üø£ÿq u≤>± ø√dü T≈£îb˛sTTq|ü⁄Œ&É T

2. bÕ‘·$ ø=qï|ü⁄Œ&ÉT

3. ys¡ Ty˚s¡T ø£+ô|˙\$

4. ô|sTT+{Ÿ #˚dæ ñqï|ü ⁄Œ&É T

|üø£ÿq u≤>± ø√dü T≈£îb˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT

f…Æs¡T¢ |üø£ ÿyÓ ’|ü ⁄ u≤>± ø√düT≈£ îì ñqï|ü ⁄Œ&É T yÓ+≥H˚>∑eTì+∫ u≤>∑ T#dü Tø√yê*. Òø£b˛‘ n$ m|ü⁄Œ&Ó’Hê

ù|*b˛j˚T Á|üe÷<ä+ ñ+≥T+~.



$es¡ D

44 MT eTT+<äT ˇø£ yÓ÷{≤s¡Tôd’øÏ\T yÓT\¢>± yÓfi¯ ó‘√+~. @yÓ’|ü ⁄ ‹s¡ T>∑T‘·T+<√‘Ó*j·Tq|ü ⁄Œ&É T MTπs+ #˚j·÷*

1. m&ÉeTyÓ’|ü⁄ qT+∫ <ë{≤*

2. ≈£ î&çyÓ ’|ü⁄ qT+∫ <ë{≤*

3. yÓqTø£H ñ+&Ü*

4. eT]+‘· <ä>∑ Zs¡>± yÓfi≤fl*

yÓqTø£H ñ+&Ü*

z|æø£>± ñ+&Ü*. yÓ ÷{≤s¡Tôd’øÏ\T ≈£ î&çyÓ’|ü ⁄≈£î‹s¡>∑&É+ Ò<ë ~X¯qT e÷s¡ TÃ≈£îH neø±X¯+

e⁄+≥T+~.



$es¡ D

45 u≤>± Á{≤|òæø ñqï s√&ÉT¶ À bı&ÉyÓ’q uÛ ≤Ø yêVü≤Hêìï <ë{≤\+fÒ @+ #˚j·÷* ?

1. yêVü ≤q|ü⁄ Á&Ó’esY eTT+<äT≈£î yÓfi¯fleTì dü ÷∫+#es¡≈£î yÓqπø ñ+{≤s¡ T

2. <ë] Çyê«\ì m<äTs¡ T>± e#˚ ÃyêVü≤Hê\≈£î dü÷#·q ÇkÕÔs¡T

3. yêVü ≤HêìøÏ <ä>∑ Zs¡>± yÓfi¯‘ês¡T

4. yêVü ≤HêìøÏ ‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&ç eTT+<äs¡ Tqï s√&ÉT¶qT >∑eTìkÕÔ s¡ T

‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&ç s√&ÉT¶qT >∑eTìkÕÔ s¡ T

bı&ÉyÓ’q yêVü≤Hêìï <ë{≤\qT≈£ îqï|ü⁄Œ&ÉT#˚j·T≈£L&Éì$`1. yêVü ≤HêìøÏ n‹<ä>∑Zs¡>± yÓfi¯ ¢&É+

2. ndüVü≤HêìøÏ >∑T]ø±e&É+3. ‘=+<äs¡bÕ≥T‘·q+



$es¡ D



46 eT\T|ü⁄˝À y>∑+>± yÓfi¯ ó‘·÷ >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ y˚ùdÔ ?

1. MT yêVü≤q+ dæús¡+>± ñ+≥T+~

2. n<äT|ü ⁄ ‘·|ü⁄Œ‘· T+~

3. Ä–b˛‘·T+~

4. düTs¡øÏå‘·+>± eT\T|ü ⁄ <ë≥T‘·T+~

n<äT|ü⁄ ‘·|ü ⁄Œ‘·T+~

eT\T|ü⁄qT eTT+<ä T>± >∑eTì+∫ m+‘· y˚>∑+‘√yÓfi≤fl\À ìs¡ísTT+#·Tø√yê*. n‹y˚>∑+e\¢ eT\T|ü⁄˝À

yêVü≤q+ n<äT|ü ⁄ ‘·ù|Œ Á|üe÷<äeTT+~.



$es¡ D

47 @ Á|ü<XÊ˝À¢ yêVü≤Hêìï ì\|ü≈£L&É<ä T ?

1. >±´πsCŸ À

2. bÕ]ÿ+>¥ Á|ü<X+˝À

3. eT\T|ü⁄˝À

4. n+&ÉsY Á>ö+&é bÕ]ÿ+>¥ À

eT\T|ü⁄˝À

MT yÓqTø£qT+∫ e#˚ Ã yêVü≤Hê\T $TeTà*ï <ëfÒ+<äT≈£ î s√&É T¶≈£ î ne‘·\yÓ’|ü⁄≈£î

yÓfi¯fle\dæedü TÔ+~. n|ü⁄Œ&ÉT m<ä Ts¡T>± e#˚ Ã Á{≤|òæø˘e\¢ Á|üe÷<ä+ »s¡>∑e#·TÃ.



$es¡ D

48 ˇø£ Á|üe÷<ä+˝À bÕ<ä#ê] ø±*øÏ >±j·TyÓTÆ rÁe+>± s¡ø£ Ô+ ø±s¡ T‘√+~. ø±\Te÷Á‘·+ $s¡>∑ Ò<ä T. n|ü ⁄Œ&É T MTs¡ T @+ #˚kÕÔ s¡ T ?

1. >±j· ÷ìøÏ ø£≥Tºø£&É‘ês¡ T

2. ¬s+&ÉTø±fi¯ flqT H˚\ô|’ #ê∫ ñ+#ê\ì #Ó|ü⁄‘ês¡T

3. y˚&ç bÕ˙j·T+ ‘Ó∫Ã ÇkÕÔs¡T

4. s¡ø£Ô ÁkÕe+ ‘·π>Z+<äT≈£î >±j·÷ìï n~$T|ü{Ïº ø±\TqT ô|’øÏ m‘·TÔ‘ês¡ T

s¡ø£ÔÁkÕe+ ‘· π>Z+<äT≈£î >±j·÷ìïn~$T|ü{Ï º ø±\TqT ô|’øÏ m‘·TÔ‘ês¡ T

kÕ<Ûä yÓTÆq+‘· ‘· «s¡>± >±j·÷ìøÏ ø£≥Tºø£{≤º*.ø±\TqT m‹Ô ñ+#·&É+e\¢ s¡ø£ ÔÁkÕe+‘·>∑TZ‘· T+~.nsTT‘ s¡ø£ ÔÁ|ükÕsêìï Ä|æñ+∫‘˚ n~

eT]+‘· ô|<ä› >±j·÷ìøÏ <ë]rdüTÔ +<äì>∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*.



$es¡ D



49 ˇø£ yêVü ≤Hêìï y˚s=ø£ yêVü ≤q+‘√ {ÀsTT+>¥ <ë«sê rdü T≈£ îyÓfi¯ó‘·qï|ü ⁄Œ&ÉT, yÓqTø£yêVü ≤q+ m≈£îÿe }–‘˚, n|ü ⁄Œ&ÉT MTπs+ #˚j·÷*?

1. y>∑+ ‘·–ZkÕÔs¡T

2. Ä yêVü ≤q+ eT∞fl j·T<Û ëdæú‹øÏ e#˚Ães¡≈£ î Ä>∑ T‘ês¡T

3. >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ ykÕÔs¡T

4. y>±ìï ô|+#·T‘ês¡T

y˚>∑+ ‘·–ZkÕÔ s¡ T

á<äTs¡T >±\\Te\¢ ˇø√ÿkÕ] uÛ≤Ø yêVü≤Hê\T<ë]øÏ n&É¶+>± ‹]–b˛‘êsTT. n|ü⁄Œ&É T 1. >∑{Ïº>±

ÁuÒø˘ y˚j·T&É+ 2. y˚>∑+>± |üø£ÿ≈£ î ‹s¡>∑&É+ 3.y>∑+ ô|+#·&É+ #˚j·T≈£ L&É<äT.



$es¡ D

50 yêVü ≤q #·≥º+ ôdø£åHé 177 Á|üø±s¡+ (¬s+&ÉekÕ] ‘·|æŒ<ëìøÏ ) n<äq|ü ⁄ »]e÷Hêm+‘· ?

1) 100

2) 200

3) 300

4) 500

300

á ôdø£åHé Àì ìu+<Ûäq\qT n‹Áø£$TùdÔ yÓTT<ä{Ï‘·|ü⁄Œq≈£ î s¡ ÷.100, Ä ‘·s¡Tyê‘· s¡÷. 300 es¡≈£ î

»]e÷Hê $~Û+#·e#· TÃ.



$es¡ D

51 f…Æs¡T¢ ˇø£ |üø£ÿ u≤>± n]–b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+

1. ÁuÒøÏ+>¥ eédüú À ˝À|ü+

2. Á{≤Hé‡$TwüHé eédüú ˝À|ü+

3. π>sYu≤ø˘‡

4. m>±®dt º eédüú ˝À|ü+

ÁuÒøÏ+>¥ eédüú À ˝À|ü+

yêVü ≤q+ dü¬s’q ø£+&çwüHé À Òø£b˛‘ f…Æs¡T¢ ‘·«s¡>±n]–b˛‘êsTT. ÁuÒø˘ eédü ú, d”º]+>¥ dü]>± ñ+&˚≥T¢

#·÷dü Tø√yê*.



$es¡ D



52 Ä{Ày˚T{Ïø Á{≤Hé ‡$TwüHé eédüú ñqï ø±s¡ T˝À øÏø˘ &ÍHé qT m+<äT≈£ îñ|üjÓ ÷–kÕÔ s¡T ?

1. ìj·T+Á‘·D ø√dü+

2. ‘·«s¡>± y˚>∑+ |ü ⁄+Eø√e&ÜìøÏ

3. yÓ T\¢>± ÁuÒø˘ yj·T&ÜìøÏ

4. Ç+<Ûäq bı<ä T|ü⁄ ø√dü+

‘·«s¡>± y˚>∑+ |ü ⁄+Eø√e&ÜìøÏ

øÏø˘ &ÍHée\¢ π>sY øÏ+<ä≈£î e÷s¡T‘·T+~. n|ü⁄Œ&ÉTyêVü≤q+ ‘·«s¡>± y˚>∑+ |ü⁄+E≈£î+≥T+~.



$es¡ D

53 MT eTT+<äTqï yêVü≤HêìøÏ MT≈£î ¬s+&ÉT ôd¬øq¢ <ä ÷s¡+ á |ü]dæ ú‘· T˝À¢ dü]b˛‘· T+~ ..

1. ‘·&ç yê‘êes¡D+˝À

2. eT+∫ |ü]dæ ú‘·T˝À¢

3. ∫‘·Ô&ç yê‘êes¡D+˝À

4. eT+#·T yê‘êes¡D+˝À

eT+∫ |ü]dæú‘· T˝À¢

bı&çyê‘êes¡D+˝À, ÁuÒø˘\T, yêVü≤q ø£+&çwüHé u≤>±ñ+&ç, nÁ|üeT‘· Ô+>± ñ+&˚ Á&Ó’esY q&É T|ü ⁄‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T

eTT+<äTqï yêVü≤HêìøÏ 2 ôd¬øq¢ <ä ÷s¡+dü]b˛‘·T+~.



$es¡ D

54 MTs¡T ˇø£ yÓ÷ô|&é yÓqTø£ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T. ø=+#Ó+ eTT+<äs¡ m&ÉeTyÓ’|ü ⁄≈£î‹s¡>±*‡e⁄+~. n|ü⁄Œ&ÉT @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. ≈£L&É*øÏ eTT+<äT>±H˚ yÓ ÷ô|&éqT <ë≥T≈£îì yÓfi¯‘ês¡T

2. ≈£L&É* e#˚Ães¡≈£L yÓ÷ô|&é‘√ düe÷q+>± yÓfi¯‘ês¡ T

3. Vü‰s¡Hé yÓ ÷–dü÷Ô yÓ ÷ô|&éyê˝≤qT ôV≤#· Ã]dü÷Ô eTT+<äT≈£ î yÓfi¯‘ês¡T

4. yÓ ÷ô|&é ≈£ L&É* <ëfÒes¡≈£L yÓqTø£H ñ+{≤s¡ T

yÓ÷ô|&é ≈£L&É* <ëfÒes¡≈£ L yÓqTø£H˚ ñ+{≤s¡ T

yÓ÷ô|&é eTT+<ä T≈£î yÓ[¢ m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£î ‹]–‘˚yÓ ÷ô|&é Á&ÉsTTesY≈£î Vü≤sƒê‘·TÔ>± y˚>∑+ ‘·–Z+#·&É+,

Ä>±*‡sêe#·TÃ. n|ü⁄Œ&ÉT yêVü≤q+ n<äT|ü⁄‘·|ü Œe#·TÃ.



$es¡ D



55 ≈£L&É*˝À ôd’øÏfi¯ófl, yÓ÷{≤sYôd’øÏfi¢ $wüj·T+˝À eT]+‘· C≤Á>∑‘· Ô nedüs¡+. m+<ä Tø£ì ?

1. yêfi¯ó¢ |üø£ ÿ s√&ÉT¶ ÀøÏ ‹s¡>∑e#· TÃ

2. MTs¡ T ‹s¡>∑&É+ ø√dü+ yêfi¯ ófl y˚>∑+ ‘·–Z+#·e#· TÃ

3. yêfi¯ófl yÓ+≥H˚ MT≈£î ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ

4. MTs¡T ‹s¡T>∑ T‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T yê]øÏ ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ

yêfi¯ófl yÓ+≥H MT≈£î ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ

á yêVü ≤Hê\T yÓ+≥H˚ ø£ì|æ+#·ø£b˛e&É+ e\¢ Á|üe÷<ë\T »]π> neø±X¯+ e⁄+≥T+~. Ä– ñqï ø±s¡ ¢ eT<Ûä ´ M{Ïì >∑ T]Ô+#·&É+ ø£wü º+. n˝≤π> ôd’øÏfi¯ ¢øÏeT\T|ü⁄ ‹]π>+<äT≈£î m≈£îÿe düeTj·T+ |ü&É T‘· T+<äì

>∑ T]Ô +#ê*.



$es¡ D

56 MTs¡T ø=+&É ~>∑T‘·THêïs¡ T. s√&É T¶≈£î eTs√yÓ’|ü⁄ ˇø£ yêVü ≤q+ Ä–e⁄+~. m<ä Ts¡T>±uÛ≤Ø ˝≤Ø\T yÓT\¢>± edü TÔHêïsTT. MTπs+ #˚kÕÔ s¡ T ?

1. MTs¡T eTT+<ä T≈£î yÓfi¯‘ês¡T. m+<äTø£+fÒ MT≈£ î yÓfi‚fl Vü≤≈£îÿ+~

2. y˚>∑+ ‘·–Z+∫, m<ä Ts¡T>± e#˚Ã yêVü≤Hê\≈£î <ë] ÇkÕÔ s¡ T

3. y˚>∑+>± eTT+<ä T≈£ î yÓfi¯‘ês¡T

4. ≈£î&çyÓ’|ü ⁄q bÕsYÿ #˚dæñqï ø±s¡T yÓqTø£≈£î ekÕÔ s¡ T

y˚>∑+ ‘·–Z+∫, e#˚Ã yêVü≤Hê\≈£î <ë] ÇkÕÔs¡T

uÛ ≤Ø yêVü ≤Hê\≈£î y˚>∑+ e÷πsÃ+<äT≈£ î düeTj· T+|ü&ÉT‘· T+~. eTTK´+>± ø=+&Éô|’øÏ yÓfi¯ó‘·Tqï|ü⁄Œ&É T π>sYe÷s¡Ã&ÜìøÏ Ç+ø± m≈£îÿe düeTj· T+ |ü&ÉT‘·T+~. á

$wüj·÷ìï <ä èwæº À ô|≥Tº≈£îì ø=+&ÉMT<ä C≤Á>∑‘·Ô>±yÓfi‚fl+<ä T≈£î Ä yêVü≤Hê\≈£î <ë] Çyê«*.



$es¡ D

57 eT+#·T MT<ä eT\T|ü⁄ ‹s¡>±\+fÒ m˝≤ yÓfi≤fl* ?

1. ø£¢#Y, ÁuÒø˘ ¬s+&É ÷ ˇπøkÕ] ñ|üjÓ÷–+#ê*

2. |òüdtº π>sY À yÓfi≤¢*

3. eT\T|ü⁄ <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT ÁuÒø˘ y˚j· ÷*

4. yÓ T\¢>± yÓfi≤¢*

yÓ T\¢>±, yÓfi≤¢*

eT+#·T <ë]˝À |ü≥Tº‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~ ø±ã{Ï º ÁuÒø˘, d”º]+>¥ ˇπøkÕ] ñ|üjÓ÷–+#·≈£L&É<äT. eT+#·T

≈£îs¡ TdüTÔ qï |ü]dæú‘·T˝À¢ eTT+<äT @+ ek˛Ô+<√m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&É T >∑eTì+#·&É+ #ê˝≤ eTTK´+



$es¡ D



58 ø±s¡T≈£ î #ÛÓ ’ Ÿ ¶ ùd|”º &√sY ˝≤ø˘ ñ+fÒ, n~ m˝≤ |üì#˚düTÔ+~ ?

1. yÓqTø£ ‘·\T|ü ⁄\T ãj·T≥ qT+∫ ‘Ós¡e&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T M\e⁄‘·T+~

2. yÓqTø£ ‘·\T|ü⁄\T ˝À|ü\ qT+∫ ‘Ós¡e&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚ T M\T+≥T+~

3. nìï ‘·\T|ü ⁄*ï ãj·T≥qT+∫ e÷Á‘·y˚T ‘Ós¡e>∑\T>∑T‘êeTT

4. nìï ‘·\T|ü⁄*ï ˝À|ü\qT+∫ ‘Ós¡e&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚ T ‘Ós¡e>∑\+

yÓqTø£ ‘·\T|ü ⁄\T ãj·T≥ qT+∫ ‘Ós¡e&ÜìøÏe÷Á‘·y˚T M\e⁄‘·T+~.

ø±s¡T yÓqTø£ d”≥¢ À |æ\¢\ uÛ ÑÁ<ä‘·≈£ î ùd|ò ”º &√sY ˝≤ø˘eT+∫~. ø±s¡T Ä–qyÓ+≥H˚ øÏ+<ä≈£î ~>±\ì |æ\¢\T

‘=+<äs¡|ü& neø±X¯+ ñ+~. n˝≤ Á|üe÷<ë\T»s¡>∑≈£ î+&Ü ìyê]+#˚+<äT≈£ î &√sY ˝≤ø˘

ñ|üjÓ ÷>∑|ü&É T‘·T+~.



$es¡ D

59 M~Û BbÕ\T ˝Òì s√&ÉT¶ô|’ yÓT\¢>± ø£<ä T\T‘·Tqï yêVü ≤q+ yÓqTø£ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T.n|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. ôV≤&é … ’≥T¢ yÓ*–+∫, Äs¡TŒ‘ês¡ T

2. ;yéT ôV≤&é˝…’≥¢ ø±+‹ì ‘·–Z+∫ ñ|üjÓ÷–+#ê*

3. ôV≤&é … ’≥¢qT Ä|òt #j·÷*

4. ;yéT ôV≤&é …’≥¢qT |üP]Ô>± ñ|üjÓ ÷–+#ê*

;yéT ôV≤&é …’≥¢ ø±+‹ì ‘·–Z+∫ ñ|üjÓ÷–+#ê*

yÓ ÷{≤sY y˚ À Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\ yÓqTø£ yÓfi¯ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT 1. ¬s+&É T ôd¬øq¢ eé~Û ñ+#·Tø√yê* 2. ôV≤&é … ’≥¢ ø±+‹ì ‘·–Z+#ê*. ôV≤&é … ’≥¢e\¢

m<äTs¡ TyêVü≤Hê\≈£î Çã“+~ ø±e#·TÃ.



$es¡ D

60 bı&ÉyÓ’q, ãs¡Te⁄‘√ yÓfi¯ó‘· Tqï ˝≤Ø MT yêVü ≤Hêìï <ë{ÏyÓfi‚ ¢+<ä T≈£î m≈£îÿedüeTj·T+ rdüT≈£ î+fÒ @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. y>∑+ ô|+#·T‘ês¡T

2. y˚>∑+ ‘·–ZkÕÔs¡T

3. ˇπø y˚>∑+˝À yÓfi¯‘ês¡T

4. ~X¯ e÷s¡TÃ≈£î+{≤s¡ T

y>∑+ ‘·–ZkÕÔs¡T

uÛ ≤Ø yêVü ≤Hê\T π>s¡T¢ e÷s¡Ã&ÜìøÏ, y>∑+e÷s¡Ã&ÜìøÏ m≈£ îÿe düeTj· T+ |ü&ÉT‘·T+~. á$wüj·÷ìï <äèwæº À ô|≥Tº≈£ îì yê{ÏøÏ <ë] ÇùdÔ n$

≈£ L&Ü MT≈£î dæ ús¡yÓTÆq <ä ÷s¡+˝À ‘· «s¡>±<ë{ÏyÓfi¢>∑\T>∑ T‘êsTT.



$es¡ D



61 ôd’øÏ*dtº yÓqTø£ yÓfi¯ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT m<äTs¡j˚T´ Á|ü<ÛëqyÓTÆq Á|üe÷<ä+ @$T{Ï ?

1. Vü ≤sƒê‘· TÔ >± m&ÉeTyÓ’|ü⁄≈£ î e∫Ã ôd’øÏ*dtº øÏ+<ä≈£ î ~>∑e#· TÃ

2. Vü≤sƒê‘·TÔ>± s√&ÉT¶ eT<Û ä ≈£î ‹s¡>∑e#·TÃ

3. ôd’øÏ Ÿ yÓqTø£ ô|≥Tº≈£ îqï kÕe÷qT øÏ+<ä |ü&Ée#·TÃ

4. s√&É T¶ ∫es¡ ≈£ î&çyÓ’|ü⁄≈£î ‹s¡>±\ì Á|üj·T‹ï+#·e#·TÃ

Vü ≤sƒê‘· TÔ>± s√&É T¶ eT<Û ä ≈£î sêe#· TÃ

ôd’øÏ*dt º\≈£î ≈£ L&Ü }Væ≤+#·ì Á|üe÷<ë\Tm<äTs¡e⁄‘êj· Tì >∑ T]Ô+#ê*. n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT yêfi¯ ó¢

Vü≤sƒ ê‘· TÔ >± s√&ÉT¶ eT<Û ä ≈£î sêe#·TÃ. s√&ÉT¶MT<ä>∑ T+‘·\qT ‘·|æŒ+#·Tø√e&ÜìøÏ yêfi¯ófl ôd’øÏ Ÿ qT n≥÷Ç≥÷ }|üe#· TÃ ˝Ò<ë ‘·eT ~X¯qT e÷s¡TÃø√e#· TÃ.Ç~ <äèwæº À ô|≥Tº≈£ îì yê]øÏ ‘·–q+‘· <ä ÷s¡+˝À

ñ+&Ü*.



$es¡ D

62 >∑‘· T≈£ î\ s√&ÉT¶ À yÓ÷{≤s¡ T ôd’’øÏ*dtº yÓqTø£ yÓfi¯ó‘· THêïs¡T. n|ü⁄Œ&É T @+ #˚j·÷* ?

1. yê] ôd’&é $TÁs¡sY À ø£ì|æ+#˚ $<Ûä+>± <ä>∑Zs¡>± yÓfi≤fl*

2. ‘·«s¡>± zesYfÒø˘ #˚j·÷*

3. >√‘· T\qT ‘·|æŒ+#˚+<äT≈£ î M\T>± yêfi¯fløÏ <ä÷s¡+>± ñ+&Ü*

4. s√&É T¶ m˝≤ ñHêï e÷eT÷\T <ä÷s¡+˝ÀH˚ yÓfi≤fl*

>√‘·T\qT ‘·|æŒ+#˚+<ä T≈£î M\T>± yêfi¯ fl≈£î<ä ä÷s¡+>± ñ+&Ü*

s√&ÉT¶ ô|’ >√‘·T\e\¢ yÓ ÷{≤s¡ T ôd’øÏ*dtºn<äT|ü⁄‘·|üŒe#· TÃ. >√‘·T\qT ‘·|æŒ+#+<äT≈£î

Vü≤sƒê‘·TÔ >± |üø£ÿ≈£ î sêe#· TÃ. Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‹‘·s¡#·÷ mø£ ÿ&É @s¡ Œ&Ée#√Ã eTT+<äT>± n+#·Hê

y˚düTø√yê*.



$es¡ D

63 MT &Üø£ ºsY ø=ìï eT+<äT\T yê&ÉeTì dü ÷∫+#ês¡T. Ä eT+<ä T\T yê&ÉT‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT Á&ÉsTT$+>¥ #˚j· Te#√Ã, ˝Ò<√ m+<äT≈£î n&ç– ‘Ó\Tdü Tø√yê*

1. eT+<äT\ yê&Éø£+e\¢ MTs¡ T Á|ü‹düŒ+~+#˚ y˚>∑+ ô|s¡T>∑T‘·T+~

2. ;e÷ ø£+ô|˙øÏ MT eT+<äT >∑ T]+∫ ‘Ó*j· T|üs¡#ê* ø£qTø£

3. ø=ìï eT+<äT\e\¢ MT Á|ü‹düŒ+~+#˚ y>∑+ ‘·>∑TZ‘·T+~

4. Ä eT+<ä T\ e\¢ MT $ìøÏ&ç X¯øÏÔ ‘·>∑Ze#·TÃ

ø=ìï eT+<ä T\e\¢ Á|ü‹dü Œ+~+# y˚>∑+ ‘·>∑ TZ‘·T+~

eT+<äT\T yê&˚|ü⁄Œ&É T #ê˝≤ C≤Á>∑‘· Ô>± ñ+&Ü*.nqedüs¡yÓTÆq ]düTÿ\T rdü Tø√≈£L&É<äT. ø=ìï dü+<äsê“¤ À¢ ñ<äj·T+ y˚dü T≈£îqï eT+<ä T eT<Û ë´Vü‰ïìøÏ

|üì#j· Te#·TÃ. n+<äTπø yÓ’<ä dü\Vü‰ Ä<Ûës¡+>±H˚ Á&ÉsTTyé #˚j·÷*.



$es¡ D



64 m&ÉeTyÓ ’|ü⁄ eT\T|ü⁄≈£î <ä>∑Zs¡ À ñHêïs¡T. m˝≤+{Ï Á|üe÷<ë\ >∑ T]+∫ MTs¡ T‘Ó\TdüT≈£îìe⁄+&Ü* ?

1. eTs√ yêVü≤q+ zesY fÒø˘ #˚dü TÔ +&Ée#·TÃ

2. s√&ÉT¶ eT<Ûä ˝À ‘Ó\¢ ^‘· ˝Òø£b˛e#·TÃ

3. eT\T|ü⁄ >∑ T]+∫ m˝≤+{Ï ôV≤#· Ã]ø£ >∑ Ts¡TÔ ˝Òø£b˛e#·TÃ

4. MT≈£î m<ä Ts¡T>± bÕ<ä#ês¡T\T sêe#·TÃ

MT≈£ î m<äTs¡T>± bÕ<ä#ês¡T\T sêe#· TÃ

|ò ü⁄{Ÿ bÕ‘Y ˝Òì s√&É¢ À bÕ<ä#ês¡T\T Á{≤|òæø˘≈£îm<äTs¡T>± edü TÔ+{≤s¡T. eT\T|ü⁄˝À¢ n˝≤ edü TÔqïyê]ì

MTs¡T #· ÷&É Òø£b˛e#·TÃ. nø£ÿ&É Á|üe÷<ë\Tbı+∫e⁄+&Ée#·TÃ. á $wüj·÷ìï <äèwæ º À ô|≥Tº≈£îì

Á|ü‹düŒ+~+#·&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± ñ+&Ü*.



$es¡ D

65 ˇø£ bı&ÉyÓ’q yêVü≤Hêìï <ëfÒ+<ä T≈£î @ C≤Á>∑‘·Ô\T rdüTø√yê* ?

1. Vü ‰s¡Hé yÓ ÷–+∫ MT yêVü≤q+ nø£ ÿ&É ñqï≥T¢ Á&ÉsTTesY≈£ î ‘Ó*j·T#ÓbÕŒ*

2. s√&ÉT¶ dü]>± ø£ì|æ+#˚+<äT≈£î ˝≤ØøÏ ‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&Ü*

3. y˚>∑+>± eTT+<äT≈£î yÓfi‚fl+<äT≈£î M\T>± ˝≤ØøÏ <ä>∑ Zs¡>± ñ+&Ü*

4. ôV≤&é …’≥T¢ bòÕ¢wt #dæ ˝≤Ø Á&ÉsTTesY qT+∫ dæ>∑ï˝Ÿ ø√dü+ #·÷&Ü*

dü]>± ø£ì|æ+#˚+<äT≈£î ˝≤ØøÏ <ä ÷s¡+>± ñ+&Ü*

˝≤Ø düŒwüº+>± ø£ì|æ+#+<äT≈£î M\T>± <ëìøÏø=+#Ó+ m≈£îÿe <ä÷s¡+˝ÀH˚ e⁄+&É+&ç. yê{ÏøÏ MTs¡T

<ä>∑ Zs¡>± e⁄qï≥¢sTT‘˚ ...1) eTT+<äTqï s√&ÉT¶qT MTs¡ T #·÷&É Òs¡T.

2) uÛ≤ØyêVü≤Hê\ Á&ÉsTTes¡T¢ ‘·eT yêVü≤Hê\ n<ë›\qT+∫ $TeTà*ï #·÷&É Òø£b˛e#· TÃ.



$es¡ D

66 ˝…’≥T¢ u≤>± ñqï yÓ÷{≤sY y˚ ô|’ yÓfi ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT

1. yêVü ≤q|ü⁄ ôd’&é …’≥T¢ e÷Á‘·y˚T ñ|üjÓ ÷–+#ê*

2. m|ü⁄Œ&É÷ ôV≤&é …’≥T¢ ñ|üjÓ÷–+#ê*

3. yÓqTø£ ñ+&˚ eT+#· T ˝… ’≥¢qT ñ|üjÓ÷–+#ê*

4. yê‘êes¡D+ dü]>± ˝Òq|ü⁄Œ&˚ ôV≤&é … ’≥T¢ ñ|üjÓ÷–+#ê*

m|ü⁄Œ&É÷ ôV≤&é …’≥T¢ ñ|üjÓ÷–+#ê*

yÓ ÷{≤sY y ô|’ sêÁ‹yfi¯ À¢ yÓfi¯ ó‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T M~ÛBbÕ\T u≤>± ñHêï ≈£ L&Ü ôV≤&é …’≥T¢ ‘·|ü Œø£ñ|üjÓ÷–+#ê*. n|ü⁄Œ&˚ m<ä Ts¡T>± e#˚ ÃyêVü≤Hê\≈£î MT yêVü≤q+ ø£ì|ædüTÔ+~.



$es¡ D



67 $+&é Ád” ÿHé yêwüsY ]»sê«j· TsY À düãT“qT ñ|üjÓ÷–+#·&ÜìøÏ ˇø£ ø±s¡D+#Ó|üŒ+&ç.

1. X¯óÁuÛ Ñ|üs¡#·&ÜìøÏ, ^‘·\T |ü&É≈£î+&Ü #· ÷ùd+<ä T≈£î

2. eTs¡ø£\T @s¡ Œ&É≈£ î+&Ü

3. ø√‘·qT ìyê]+#˚+<äT≈£î

4. Ä≈£îsê\T ø±\+˝À Ä≈£î\qT ‘·T&ç#˚+<äT≈£î

X¯óÁuÛÑ|üs¡#·&ÜìøÏ, ‘·\T |ü&É≈£ î+&Ü #·÷ùd+<äT≈£î

X¯ óÁuÛÑyÓTÆq ˙{Ï À HêDýÓTÆq &ç≥¬s®+{Ÿ düãT“qTø=~›>± ø£\bÕ*. Bìe\¢ $+&é Ád”ÿHé ô|’q <ä TeTTàqT

‘=\–+#·e#· TÃ. n˝≤π> Ç~ yÓ’|üsY uÒ¢&é\≈£ î\÷Á_¬ø+{Ÿ >± |üì#dæ ^‘·\T |ü&É≈£î+&Ü

ìyê]düTÔ +~.



$es¡ D

68 &É÷´j· T˝Ÿ ø±´πsCŸ y˚ À ≈£î&çyÓ’|ü ⁄q 70 øÏ.MT y>∑+‘√ yÓfi¯ ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT eTs√yêVü ≤Hêìï <ë≥T‘·Tqï ˝≤Ø n&ÉT¶e∫Ã+~. n|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ..

1. MT y˚>±ìï ‘·–Z+#·s¡ T

2. y˚>∑+ ‘·–Z+∫, Ä ˝≤Ø yÓqTø£>± ekÕÔs¡T

3. y˚>∑+ ‘·–Z+∫, ôV≤&é …’≥T¢ bòÕ¢wt #˚kÕÔs¡T

4. y>∑+ ‘·–Z+#·≈£ î+&Ü Vü‰s¡Hé yÓ÷–kÕÔ s¡T

y˚>∑+ ‘·–Z+∫, Ä ˝≤Ø yÓqTø£>± ekÕÔ s¡ T

y˚>∑+ ‘·–Z+∫ ˝≤ØøÏ yÓqTø£yÓ ’|ü ⁄ sêe&É+e\¢ s√&ÉT¶MT≈£î düŒwüº+>± ø£ì|ædüTÔ+~. Bìe\¢ m<ä Ts¡ T>± e#˚Ã

yêVü≤Hê\qT #·÷&É&Éy˚Tø±ø£, }Væ≤+#·ì Á|üe÷<ë\≈£î m<ä Ts√ÿe&ÜìøÏ dæ<ä ∆+>±

e⁄+&É>∑\T>∑T‘ês¡T.



$es¡ D

69 <ä>∑TZ ø√dü+ MT ùdïVæ ≤‘·T&É T Ç∫Ãq eT+<äT y˚düT≈£ îHêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT Á&ÉsTT$+>¥#˚j·÷\+fÒ m˝≤+{Ï eTT+<äT C≤Á>∑‘· Ô rdüTø√yê* ?

1. ∫ø£ ÿì ø±|ò” ‘ê>±*

2. eT+<äT e\¢ Á&ÉsTT$+>¥≈£î Çã“+~ ne⁄‘· T+<ë nì n&ç– ‘Ó\TdüTø√yê*

3. eT+<äT e\¢ Á&ÉsTT$+>¥ Á|üuÛ ≤$‘·eTe⁄‘· T+~ ø£qTø£ Á&ÉsTT$+>¥ #˚j·T≈£L&É<äT

4. eT+<äT Á|üuÛ ≤yêìï ‘Ó\TdüT≈£îH+<ä T≈£î ∫qï Á{Ï|t y˚j·÷*

eT+<äT e\¢ Á&ÉsTT$+>¥ Á|üuÛ≤$‘·eTe⁄‘· T+~ ø£qTø£ Á&ÉsTT$+>¥ #˚j· T≈£L&É<ä T

MT≈£î ‘Ó*j· Tì eT+<äT\T yê&çq|ü ⁄Œ&É T Á&ÉsTT$+>¥CÀ*øÏ yÓfi¯flø£+&ç. yêVü≤q+ q&ç ù|≥|ü ⁄Œ&É T MTìs¡íj· ÷\qT, dü ŒèVü≤qT <Óã“rùd Á|üe÷<ä+

e⁄+&=#· TÃ— n~ ˇø√ÿkÕ] MT≈£î ÁbÕD≤+‘·ø£+ø±e#·TÃ ≈£L&Ü.



$es¡ D



70 dü+<ä T\˝ÀqT+∫ Á|ü<Û ëq Á{≤|ò æø˘ ÀøÏ edüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT @ yêVü ≤Hê\qT >∑T]Ô+#·&É+ø£wü ºeTe⁄‘·T+~ ?

1. yÓ ÷{≤s¡T ôd’øÏfi¯ó¢

2. Á{≤ø£ ºs¡T¢

3. $T˝Ÿÿ yê´Hé

4. ø±s¡T¢

yÓ÷{≤s¡T ôd’øÏfi¯ ó¢

dü+<äT˝À¢+∫ Á|ü<Ûëq M<ÛäT˝À¢øÏ Á|üy˚•+#˚≥|ü⁄Œ&ÉTyÓ ÷{≤s¡ T ôd’øÏfi¯ flqT C≤Á>∑‘·Ô >± >∑eTì+#·+&ç. ∫qï$

ø±e&É+e\¢ yê{Ïì >∑T]Ô+#·&É+ ≈£L&Ü ø=+#Ó+ø£wüº+>±H˚ e⁄+≥T+~. eTTK´+>± bÕsYÿ #˚dæe⁄qï

yêVü≤Hê\ |üø£ÿ qT+∫ e#˚Ã yêVü≤Hê*ï >∑T]Ô+#·&É+Ç+ø± ø£wüº+. yê{Ï >∑T]+∫ ‘Ó*j·Tq|ü⁄Œ&ÉT

eTT+<ä T≈£î yÓfi¯ flø£+&ç.



$es¡ D

71 ôd’øÏ*dtº yÓqTø£ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T. ø=~› <ä÷s¡+˝ÀH m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£î ‹s¡>±*. n|ü⁄Œ&ÉT@+ #j·÷* ?

1. ≈£L&É*ø£+fÒ eTT+< ôd’øÏ*dt ºqT <ë≥T‘ês¡ T

2. ≈£L&É* <ëfÒ es¡≈£î ôd’øÏ*dt º‘√ bÕ≥T yÓfi¯‘ês¡T

3. ôd’øÏ*dtº ≈£L&É* <ëfÒ es¡≈£î yÓqø£H˚ ñ+{≤s¡T

4. ≈£L&É*˝À ôd’øÏ*dtº eTT+<ä T qT+∫ eT\T|ü⁄ ‹s¡T>∑ T‘ês¡T

ôd’øÏ*dtº ≈£L&É* <ëfÒ es¡≈£î yÓqø£H˚ ñ+{≤s¡T

ôd’øÏ*dtº≈£ î ‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&É≥+‘√bÕ≥Tyê]øÏ nedüs¡yÓTÆq+‘· U≤∞ e<ä ≤*. nqTø√ì Á|üe÷<ë\qT yêfi¯ófl ≈£ L&Ü ‘·|æ Œ+#·Tø√yê\ì>∑ T]Ô +#·+&ç. s√&ÉT¶MT<ä n&É¶+≈£î*ï <ëfÒ+<ä T≈£î

ôd’øÏ ŸqT n≥÷Ç≥÷ }|ü&É+‘√bÕ≥T nø£kÕà‘· TÔ >±~X¯qT e÷s¡TÃ≈£îH˚ Á|üe÷<ä+ ≈£L&Ü e⁄+≥T+~.



$es¡ D

72 yÓ÷{≤s¡T yêVü≤q #·≥º+ ôdø£åHé 112 BìøÏ dü+u+~Û+∫+~

1. yêVü ≤q+ ãs¡Te⁄, $ìjÓ÷>∑ |ü]$T‘·T\T

2. y˚>∑ |ü]$T‘·T\T

3. ‘·\≈£î s¡ø£åD |ü]ø£sê\T <Û ä]+#·&É+

4. Á|üe÷<ä+ »]–q|ü⁄Œ&ÉT Á&ÉsTTesY u≤<Ûä ‘·\T

y˚>∑ |ü]$T‘·T\T

$$<Ûä ‘·s¡>∑‘· T\T, ‘·s¡Vü‰\ yêVü ≤Hê\ y˚>∑|ü]$T‘· T\qT ôdø£ åHé 112 ìπs›•düTÔ +~. n˝≤π> ø=ìï dü+<äsê“¤ À¢ á |ü]$T‹ì düe]+#˚ n~Ûø±sêìï

sêÁwüº Á|üuÛ ÑT‘ê«ìøÏ Ç∫Ã+~.



$es¡ D



73 ô|<ä› ˝≤Øì zesY fÒø˘ #˚j·÷\+fÒ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ MTs¡ T #˚j·÷*‡+~ ..

1. ‘· «s¡>± <ë≥&ÜìøÏ M\T>± ˝≤ØøÏ <ä>∑Zs¡>± yÓfi≤fl*

2. m&ÉeTyÓ’|ü ⁄ <ä>∑Zs¡>± yÓfi≤fl*

3. ôV≤&é … ’≥T¢ bò Õ¢wt #˚dæ Á&ÉsTTesY #˚sTT }ù|es¡≈£î Ä>±*

4. s√&É T¶ dü Œwüº+>± ø£qã&≥T¢ ‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&Ü*

düŒwü º+>± ø£qã&˚≥T¢ ‘·–q+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&Ü*

uÛ≤Ø yêVü≤q+ dü Œwüº+>± ø£ì|æ+#+<ä T≈£î M\T>±<ëìøÏ ø=+#Ó+ m≈£îÿe <ä÷s¡+˝ÀH˚ e⁄+&É+&ç.

yê{ÏøÏ MTs¡ T <ä>∑Zs¡>± e⁄qï≥¢sTT‘˚ ...1) eTT+<äTqï s√&ÉT¶qT MTs¡ T #·÷&É Òs¡ T.

2) uÛ≤ØyêVü≤Hê\ Á&ÉsTTes¡T¢ ‘·eT ]j· TsY eP´ n<ë›\ qT+∫ $TeTà*ï #·÷&É Òø£b˛e#· TÃ.



$es¡ D

74 ≈£L&É*˝À MTs¡T ≈£î&çyÓ’|ü⁄ ‹s¡>±\qT≈£îHêïs¡T. m<äTs¡T>± edüTÔqï yêVü ≤q+≈£L&Ü ≈£î&çyÓ ’|ü ⁄ ‹s¡T>∑T‘√+~. n˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ düTs¡øÏå‘·+>± e⁄+&Ü\+fÒ ..

1. m<äTs¡T>± edüTÔqï yêVü≤Hêìï MT≈£î ≈£î&çyÓ’|ü⁄q ñ+∫ MTs¡T <ëì yÓqTø£‹s¡>±*

2. yêVü≤Hêìï MT≈£î m&ÉeTyÓ’|ü⁄q ñ+∫ <ëì eTT+<äT qT+∫ ‹s¡>±*

3. eTT+<äT≈£ î yÓ[fl nø£ ÿ&É ñqï ≈£L&É*˝À ‹s¡>±*

4. ne‘·* yêVü≤q+ ‹]π> es¡≈£L Ä>±*

m<äTs¡ T>± edüTÔqï yêVü≤HêìøÏ yÓqTø£>± ‹s¡>±*

ø=ìï ≈£ L&Éfi¢ À Ç˝≤ eT\T|ü⁄ ‹s¡>∑&É+ kÕ<Û ä +ø±ø£b˛e#· TÃ. m<äTs¡T>± e#˚Ã yêVü ≤HêìøÏ

n‹<ä>∑Zs¡>± yÓfi‚fl+<äT≈£ î dæ<ä∆+>± ñ+&Ü* ø±˙Ç+ø± C≤Á>∑‘·Ô>± e⁄+&Ü*. Çø£ eT\T|ü ⁄ ‹s¡T>∑ T‘· Tqï

yêVü≤q+ MT≈£î dü Œwüº+>± ø£q|ü&Éø£b˛e#·Ãì>∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*.



$es¡ D

75 eTT+<ä T f…Æs¡ T ù|*b˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT @+ #˚j·÷* ?

1. Vü ‰´+&é ÁuÒø˘ y˚dæ yêVü ≤Hêìï ÄbÕ*

2. ‘·«s¡>±, >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ y˚j· ÷*

3. d”º]+>¥qT ‘˚*ø£>± |ü≥Tºø√yê*

4. yêVü ≤q+ yÓ T\¢>± Äπ>es¡≈£î d”º]+>¥qT >∑{Ïº>± |ü≥Tºø√yê*

yêVü≤q+ yÓ T\¢>± Äπ>es¡≈£î d”º]+>¥qT>∑{Ï º>± |ü≥Tºø√yê*

ÁuÒ≈£î\T ø£]ƒq+>± y˚j·T≈£ L&É<äT. Bìe\¢ d”º]+>¥eT]+‘· n<ä T|ü ⁄ ‘·|ü⁄Œ‘· T+~. ø±ã{Ï º s√&ÉT¶ |üø£ÿqÄ>∑T‘·Tqï≥T¢ dü ÷∫dü÷Ô, yêVü≤q+ Áø£eT+>± Äπ>≥T¢

#· ÷&Ü*.



$es¡ D



76 yêVü ≤q+ ô|’ uÛ≤>∑+˝À rdüT≈£îyÓfi‚ fl kÕe÷qT $wüj·T+˝À rdüTø√yê*‡q C≤Á>∑‘·Ô \T

1. >∑{Ïº>± ø£{Ïºñ+#ê*

2. ‘·|üŒìdü] nsTTq|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚ T n˝≤ rdü T≈£îyÓfi≤fl*

3. kÕ<Û ä yÓTÆq+‘· ‘˚*ø£ edüTÔe⁄\T rdü T≈£îyÓfi≤fl*

4. bÕ¢dæºø w”{Ÿ ‘√ ø£bÕŒ*

>∑{Ïº>± ø£{Ï ºe⁄+#ê*

yêVü≤q+ ô|’uÛ≤>∑+˝À edü TÔe⁄*ï ‘·s¡*+#ê\qT≈£î+fÒyê{Ïì >∑{Ïº>± ø£{≤º*. n|ü⁄Œ&˚ yêVü≤q+

ø£<äT\T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£ L&Ü n$ uÛÑÁ<ä+>± ñ+{≤sTT.



$es¡ D



77 MTs¡T bÕ<ä#ês¡T\ Áø±dæ+>¥ <ä>∑ Zs¡ Ä>±s¡T. bÕ<ä#ês¡T\T s√&ÉT¶ Áø±dt # ùd+<ä T≈£îMTπs+ #kÕÔs¡T?

1. bÕ<ä#ês¡T\T s√&É T¶ <ëfÒes¡≈£î y˚∫ ñ+{≤s¡T

2. yÓT\¢>± MT yêVü≤Hêìï eTT+<äT≈£ î ø£<äT|ü ⁄‘·÷ñ+{≤s¡T

3. MT Ç+»Hé Ä|æ, y˚∫ ñ+{≤s¡T

4. s√&É T¶ <ë≥eTì bÕ<ä#ês¡ T\≈£ î dü÷∫kÕÔs¡T

bÕ<ä#ês¡ T\T s√&ÉT¶ <ëfÒes¡≈£î y˚∫ ñ+{≤s¡ T

bÕ<ä#ês¡T\T s√&É T¶<ëfÒ+<äT≈£ î MTs¡T yêVü≤Hêìï Ä|æq|ü⁄Œ&É T yês¡T eTT+<äT≈£ î yÓfi¯ ¢ø£b˛‘˚ MTs¡T

#˚j· T≈£L&Éì$ ` 1.s√&ÉT¶ <ë≥eTì yêfi¢øÏ #Ó|ü Œ&É+, 2.Vü‰s¡Hé yÓ ÷–+#·&É+. MT yÓqTø£ edü TÔ qï yêVü≤q<ës¡ T\T

Bìì, MT dæ>∑ ï˝ŸqT >∑eTì+#·ø£b˛e#· TÃ ø£qTø£ Ç$ Á|üe÷<äø£s¡+



$es¡ D

78 MTs¡T Á{≤|òæø˘ À ñHêïs¡ T. MT yÓqTø£ yêVü≤q+ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± ek˛Ô +<äìnì|æ+∫+~. MTπs+ #j· ÷*?

1. y>∑+ ‘·–Z+∫ MT eTT+<ä Tqï yêVü≤HêìøÏ, MT≈£î eT<Ûä ´ <ä÷sêìï ô|+#ê*

2. yÓqTø£ yêVü ≤Hêìï |ü{Ïº+#· Tø√≈£ î+&Ü MT y˚>∑|ü]$T‹˝À MTs¡ T eTT+<äT≈£îyÓ[flb˛yê*

3. m&ÉeTyÓ’|ü⁄ ø£<ä T\T‘·Tqï≥T¢ #· ÷|æ yÓqTø£ yêVü ≤q+ <ëfÒ+<äT≈£ î <ë] Çyê«*

4. s√&É T¶ eT<Û ä ^‘·≈£ î m&ÉeTyÓ’|ü⁄q≈£î <ä>∑ Zs¡>± ñ+&≥T¢ ø£<ä ≤*

eTT+<äTqï yêVü ≤HêìøÏ ñqï <ä÷sêìï ô|+#ê*

MT yÓqTø£ yêVü ≤q+ #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± ñ+fÒ Ä+<√fi¯qø£\>∑e#·TÃ. eTT+<äTqï yêVü≤HêìøÏ, MT≈£L eT<Ûä ´

<ä ÷s¡+ ô|+∫‘ m˝≤+{Ï Á|üe÷<äyÓ TÆHêm<äTs=ÿH˚+<ä T≈£î neø±X¯+ ñ+≥T+~.



$es¡ D

79 Á&ÉsTTyé #˚düTÔ qï|ü ⁄Œ&É T ô|Á{À˝Ÿ yêdüq u≤>± edü TÔ qï|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T @+ #˚j·÷* ?

1. n~ yêVü≤q|ü⁄ bı>∑e\¢ edüTÔ+~ ø±ã{Ïº Ä+<√fi¯q |ü&Ü*‡q |üì˝Ò<ä T

2. ‘·≈£ îÿe y˚>∑+‘√ yÓfi≤fl*

3. ø=~› <ä ÷s¡+˝À ø±s¡T Ä–b˛‘·T+<äì Á>∑Væ ≤+#ê*

4. yÓ+≥H˚ Ä– düeTdü @$T{À |ü]o*+#ê*

yÓ+≥H˚ Ä– düeTdü @$T{À |ü]o*+#ê*

|òü÷f…Æq ô|Á{À\T yêdüq MT yêVü≤q+ qT+∫ ô|Á{À\T©ø˘≈£î dü÷#·q ø±e#·TÃ. Ç~ n–ïÁ|üe÷<ëìøÏ<ë]rj·Te#·TÃ. ø±ã{Ïº yêVü≤Hêìï yÓ+≥H˚ Ä|æ

düeTdü @$T{À |ü]o*+#ê*, nedüs¡yÓ TÆ‘˚yêVü≤Hêìï düØ«dt ùdºwüHé≈£ î rdüT≈£ îyÓfi≤fl*.



$es¡ D



80 C≤s¡ T&ÉT>± e⁄qï s√&ÉT¶ô|’ yÓfi¯ó‘· ÷ m&ÉeTyÓ’|ü ⁄≈£ î ‹]>±s¡T. MT yêVü≤q+≈£î&çyÓ’|ü⁄≈£ î C≤]+~. n|ü⁄Œ&ÉT MTπs+ #j·÷*?

1. >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ yj·÷*, d” º]+>¥ ‹|ü Œ≈£L&É<äT

2. m&ÉeTyÓ’|ü⁄q≈£î C≤Á>∑‘·Ô>± d” º]+>¥ ‹bÕŒ*

3. ≈£î&çyÓ’|ü⁄q≈£ î C≤Á>∑‘·Ô>± d” º]+>¥ ‹bÕŒ*

4. >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ y˚dæ m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£ î d”º]+>¥ ‹bÕŒ*

≈£î&çyÓ’|ü ⁄q≈£ î C≤Á>∑‘·Ô >± d”º]+>¥ ‹bÕŒ*

Bìe\¢ yêVü≤q+ C≤s¡&É+ Ä– eT∞fl n<äT|ü ⁄˝ÀøÏedüTÔ+~. Ç˝≤+≥|ü ⁄Œ&É T #˚j·T≈£L&Éì~`

1. j· ÷øÏ‡ Ò…≥sY ñ|üjÓ÷–+#·&É+, 2. ÁuÒø˘ y˚j·T&É+,3.ø£¢#Y ñ|üjÓ÷–+#·&É+.



$es¡ D

81 Çs¡T≈£î>± ñqï s√&ÉT¶ô|’ Á≥sTT\sY q&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT @+ #˚j·÷\+fÒ ..

1. Á|üe÷<äø£s¡+>± zesYfÒø˘ #˚ ùd Ç‘··s¡ yêVü≤Hê\T yÓfi‚fl+<ä T≈£î M\T>± dü ú\+e<ä ≤*

2. y˚>∑+>± zesY fÒø #˚j· T>∑\eì uÛ ≤$+∫q yêVü≤Hê\≈£î dæ>∑ï Ÿ Çe«&É+

3. düTs¡øÏå‘·eTì nqT≈£ îqï|ü⁄Œ&ÉT Ç‘·s¡ yêVü ≤Hê\≈£ î <ë] Çe«&É+

4. düTs¡øÏå‘·eTì nqT≈£ îqï|ü⁄Œ&ÉT zesYfÒø˘ #˚j·T&ÜìøÏ m&ÉeT dæ>∑ ï˝Ÿ Çe«&É+

düTs¡øÏ å‘·eTì nqT≈£îqï|ü ⁄Œ&ÉTÇ‘·s¡ yêVü ≤Hê\≈£ î <ë] Çe«&É+

Ç‘·s¡ yêVü ≤Hê\≈£ î <ë] Çe«≈£î+&Ü yê]ìndüVü ≤HêìøÏ >∑T]#j· T≈£L&É<äT. Bìe\¢ yê] <äèwæ º

eT[fl, <Û ë´dü ‘·–Z, ‘·|ü⁄Œ ìs¡íj· ÷\T rdüT≈£îH˚ Á|üe÷<ä+ @s¡Œ&Ée#· TÃ.



$es¡ D

82 ø=+&É yê\T˝À bÕ]ÿ+>¥ #˚j·÷\qT≈£î+fÒ MTs¡T rdüTø√yê*‡q C≤Á>∑‘·Ô\T ..

1. d”º]+>¥ M˝ŸqT s√&É T¶n+#· T yÓ’|ü⁄q≈£î ‹|æ Œ ñ+∫, Vü‰´+&é ÁuÒø˘ >∑{Ïº>± y˚dæñ+#·&É+

2. eTs=ø£ ø±s¡ T u+|üsY≈£î <ä>∑ Zs¡>± bÕ]ÿ+>¥ #˚j·T&É+

3. yêVü ≤q+ ¬s+&É T #· Áø±\T s√&ÉT¶ n+#·Tq ñ+&≥T¢ bÕsYÿ #˚j· T&É+

4. d”º]+>¥ M˝ŸqT s√&É T¶ n+#·T≈£ î e´‹πsø£ ~X¯ À ‹|æ Œ ñ+#ê*

d” º]+>¥ M˝ŸqT s√&ÉT¶n+#· T yÓ ’|ü⁄q≈£î ‹|æŒ ñ+∫,Vü‰´+&é ÁuÒø >∑{Ï º>± y˚dæ ñ+#·&É+

s√&É T¶ n+#·T yêVü≤q+ eTT+<ä T≈£î ø£<ä\≈£î+&Üìs√~ÛdüTÔ+~.



$es¡ D



83 MT eTT+<äTqï yêVü≤q<ës¡T&É T ‘·q yêVü ≤q+ ≈£î&çyÓ’|ü⁄ Ç+&çπø≥sYqT Ä|òt#˚j·T&É+ eTs¡∫b˛sTTq≥T¢ >∑ T]Ô ùdÔ @+ #˚kÕÔs¡T?

1. zesY fÒø #˚ùdeTT+<ä T Vü‰s¡Hé yÓ÷–kÕÔ s¡ T

2. M\T+fÒ m&ÉeTyÓ ’|ü⁄ qT+∫ zesY fÒø #˚kÕÔ s¡ T

3. Á&ÉsTTesYqT ôV≤#·Ã]+#˚+<ä T≈£î MT yêVü≤q ˝…’≥¢qT bòÕ¢wt #˚kÕÔs¡T

4. zesYfÒø˘ #j·T≈£ î+&Ü yÓqø£H˚ ñ+{≤s¡ T

zesY fÒø˘ #j·T≈£ î+&Ü yÓqø£H ñ+{≤s¡ T

Á&ÉsTTesY≈£î ≈£ L&É* mø£ÿ&É ñ+<√ ‘Ó*j·Tø£b˛e#·TÃ.n+<äTe\¢ Vü≤sƒê‘·TÔ>± m|ü⁄Œ&Ó’Hê ≈£î&çyÓ’|ü⁄≈£ î

‹s¡>∑e#·TÃ. n+<ä Te\¢ #ê˝≤ C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü*.



$es¡ D

84 MTs¡T Ç+{ÏøÏ ãj·T\T<˚sês¡T. ø±˙ MTs¡ T Á&ÉsTT$+>¥ düeTj·T+˝À <Û ä]+#˚ø£fi¯flCÀ&É T ø£ì|æ+#· Ò<äT. n|ü⁄Œ&ÉT @+ #˚kÕÔ s¡ T?

1. Á{≤|òæø˘ ‘·≈£îÿe>± ñqï s√&É¢ qT+∫ >∑eT´+ #˚s¡ T≈£î+{≤s¡T

2. ùdïVæ ≤‘·T&ç ø£fi¯fl<ë›\T rdü T≈£îì yÓfi¯‘ês¡ T

3. M~Û BbÕ\T ñ+{≤sTT ø£qTø£ sêÁ‹|üP≥ ãj·T\T<˚s¡‘ês¡T

4. Á&ÉsTT$+>¥ nedüs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü >∑eT´+ # πs e÷s¡Z+ #·÷düT≈£î+{≤s¡T

Á&ÉsTT$+>¥ nedüs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü >∑eT´+ #πs+<äT≈£îy˚ πs e÷s¡Z+ #·÷düT≈£ î+{≤s¡T.

ø£fi¯flCÀ&ÉT eT]Ãb˛sTTHê, b˛>=≥Tº≈£îHêï Á&ÉsTTyé#j· T&ÜìøÏ dæ<ä ∆|ü&=<äT›. Á&ÉsTTyé #˚ùd|ü ⁄Œ&É T MT≈£î

e÷s¡Z+ düŒwü º+>± ø£ì|æ+#ê\qï $wüj· ÷ìï eTs¡∫b˛e<ä T›.



$es¡ D

85 Á|ü<Ûëq s¡Vü ≤<ë] qT+∫ ≈£ î&çyÓ’|ü⁄q ñqï s√&É T¶ ÀøÏ ‹s¡>±*. n|ü ⁄Œ&ÉT MTs¡T @+#˚kÕÔs¡T?

1. ≈£î&çyÓ’|ü ⁄ dæ>∑ï˝Ÿ Ä|òt #˚kÕÔ s¡ T

2. yÓTT<ä{Ï π>sY ÀøÏ ekÕÔs¡T

3. MT ≈£î&çyÓ’|ü ⁄qT+∫ yêVü ≤Hê\ zesYfÒøÏ+>¥qT >∑eTìkÕÔs¡T

4. Ä–, Vü ‰´+&é ÁuÒø˘ ykÕÔs¡T

MT ≈£ î&çyÓ ’|ü⁄qT+∫ yêVü≤Hê\zesYfÒøÏ+>¥qT >∑eTìkÕÔ s¡T

≈£î&çyÓ ’|ü⁄q≈£î ‹s¡>±\qT≈£ î+fÒ eT+∫ düeTj·T+#·÷düT≈£îì ∫qï>± s√&É T¶ eT<Ûä ≈£ î sêyê*. eTT+<˚

bÕ¢Hé #˚düTø√e&É+e\¢ Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\≈£î MT

Ä˝À#·q ‘Ó*j· T&Éy˚Tø±ø£ n$ m&ÉeTyÓ ’|ü ⁄ qT+∫eTT+<äT≈£î yÓfi¯‘êsTT. yÓ ÷{≤sYôd’øÏ*dü Tº\T ‘·s¡#·÷zesYfÒø #˚dü TÔ+{≤s¡ T. yêVü≤Hê\ es¡Tdü ô|<ä ›>±

e⁄+&=#· TÃ. ø±ã{Ïº ‹]π>eTT+<ä T ôd’&é πssY $TÁs¡sY À‘·|üŒìdü]>± #Óø˘ #˚düTø√yê*.



$es¡ D



86 ≈£L&É*˝À m&ÉeTyÓ’|ü⁄≈£î ‹s¡>±\qT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{Ïπø bÕ<ä#ês¡ T\T s√&É T¶<ë≥T‘·THêïs¡T. n|ü⁄Œ&É T MTs¡ T

1. yê]øÏ m≈£îÿe C≤>± Çdü÷Ô MTs¡T yÓ[flb˛yê*

2. MTs¡ T Ä–, s√&ÉT¶ <ë≥eTì yê]øÏ #sTT }bÕ*

3. Vü‰s¡Hé yÓ ÷–+∫ eTT+<ä T≈£î yÓfi≤fl*

4. yê]øÏ <ë] Çyê«*

yê]øÏ <ë] Çyê«*

|üø£ÿ s√&É T¶ ÀøÏ ‹s¡T>∑ T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT n|ü Œ{Ïπø s√&É T¶<ë≥T‘·Tqï bÕ<ä#ês¡T\πø ÁbÕ<Ûëq´‘·ìyê«*. n|ü⁄Œ&ÉT

1.yê]øÏ #˚sTT }|ü≈£ L&É<äT,2.Vü‰s¡HéyÓ ÷–+#·≈£ L&É<äT, 3. …’≥T¢ bòÕ¢wt

#˚j·T≈£ L&É<äT,4.Ç‘·s¡T\qT ‹ø£eTø£ ô|fÒ º dæ>∑ ï Ÿ Çe«≈£ L&É<äT. MT dæ>∑ï Ÿ‡ yê]ì >∑+<äs¡>√fi|ü]ùdÔ Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq |ü]dæú‹ @s¡ Œ&Ée#·TÃ. bÕ<ä#ê]

me¬s’Hê ì<ëq+>± q&É Tdü TÔ+fÒ düVü≤q+‘√y˚∫#·÷&É+&ç. Ç+»HéqT ¬s’CŸ #˚dü ÷Ô yê]ì

Vü≤&Üe⁄&ç ô|≥ºø£+&ç.



$es¡ D

87 ˇø£ bÕ<ä#ê] dü]>± MT≈£î eTT+<ä T s√&ÉT¶ô|’øÏ e#êÃ&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT yÓ TT<ä≥ MTπs+#˚j·÷* ?

1. Vü ‰s¡Hé yÓ ÷–+#ê*

2. MT yêVü≤q+ n<ë›*ï |ü]o*+#ê*

3. ôV≤&é … ’≥T¢ bòÕ¢wt #˚j·÷*

4. ÁuÒø y˚j·÷*

ÁuÒø y˚j·÷*

bÕ<ä#ês¡T\T .. eTTK´+>± |æ\¢\T bÕsY ÿ #˚dæñqï yêVü ≤Hê\ eT<Û ä qT+∫ Vü ≤sƒê‘· TÔ>± ãj·T{ÏøÏ

edü TÔ+{≤s¡ T. ‘êyÓ T Ç‘·s¡T\≈£î ø£ì|ædü TÔ HêïeTqT≈£ îH˚yês¡ ≤ ekÕÔs¡ T. Ç≥Te+{Ï |ü]dæ ú‘· T\qT eTT+<ä T>±}Væ≤+∫ MT yêVü≤Hêìï n<ä T|ü ⁄˝À e⁄+#·Tø√yê*.



$es¡ D

88 ø±s¡TqT <ë≥&É+ø£+fÒ ˝≤Øì zesYfÒø #˚j· T&É+ Á|üe÷<äø£s¡+. m+<äTø£ì ?

1. ø±s¡ ¢ ø£+fÒ ˝≤Ø\T bı&Ée⁄>± ñ+{≤sTT

2. ˝≤Ø\T Vü ≤sƒê‘· TÔ >± y>∑+ |ü⁄+Eø√e#·TÃ

3. ˝≤Ø ÁuÒ≈£ î\T n+‘· u≤>± |üì#j·Te⁄

4. ˝≤Ø\T ø=+&É\ô|’øÏ #ê˝≤ HÓeTà~>± yÓfi‘êsTT

ø±s¡¢ ø£+fÒ ˝≤Ø\T bı&Ée⁄>± ñ+{≤sTT

á dü+<äs¡ “¤+˝À C≤Á>∑‘·Ô |ü&Ü*‡q$` 1. m<äTs¡T>±e#˚Ã Á{≤|òæø, 2. ≈£ L&Éfi¯ófl, 3. MT≈£î ø£ì|æ+#·≈£î+&ÜÇã“+~ ô|fÒ º yêVü≤q|ü ⁄ ø£<ä*ø£\T, 4.zesY

fÒøÏ+>¥qT ìùw~Û+# >∑Ts¡TÔ\T, |ü P]Ô düTs¡øÏ å‘·eTìuÛ ≤$+∫q|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚T zesYfÒø #˚j· ÷*.



$es¡ D



89 MT yêVü≤q|ü⁄ yÓqø£ #·Áø£+ ãTs¡<ä >∑T+≥˝À |ü&ç+~. yêVü≤Hêìï ãj· T≥≈£îrùd+<äT≈£î MTs¡T Bìï ñ|üjÓ ÷–+#ê* ?

1. nìï{Ïø£+fÒ ô|<ä› π>sY

2. nìï{Ïø£+fÒ ∫qï π>sY

3. Ç+»Hé u≤>± ¬s’CŸ #j·÷*

4. Vü ‰´+&é ÁuÒø˘, |òü ⁄{Ÿ ÁuÒø˘ ø£*|æ yj·÷*

‘·≈£îÿe π>sY

ãTs¡<ä >∑T+≥˝À ∫≈£ îÿ≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT yêVü ≤q|ü ⁄ yÓqTø£#·Áø£+ }]πø ‹s¡ T>∑T‘· T+≥T+~. á |ü]dæú‹˝ÀyêVü≤Hêìï ãj· T{ÏøÏ rj· ÷\+fÒ n‘· ´~Ûø£ {sYÿ

ñ+&˚ ‘·≈£îÿe π>sYqT ñ|üjÓ ÷–+#ê*. nedüs¡yÓ TÆ‘˚>∑T+≥˝À #Óø£ÿ eTTø£ÿ˝≤¢+{Ï >∑{ÏºedüTÔ e⁄\T y˚j·÷*.



$es¡ D

90 j·÷+{° ˝≤ø˘ ÁuÒø˘\e\¢ #· Áø±\T ˝≤ø˘ ø±≈£ î+&Ü ìyê]+#·e#· TÃ. Bìe\¢ f… Æs¡T¢‘·≈£îÿe>± ...

1. C≤s¡‘êsTT

2. Äø±«bÕ¢Hé≈£î >∑ Ts¡e⁄‘êsTT

3. |ü+ø£ÃsY ne⁄‘êsTT

4. n]–b˛‘êsTT

C≤s¡‘êsTT

>∑{Ïº>± ÁuÒø y˚dæq|ü⁄Œ&ÉT #·Áø±\T ˝≤ø˘ nsTTC≤s¡‘êsTT. Bìì ìyê]+#+<ä T≈£î Ä<Û äTìø£ j·÷+{°

˝≤ø ÁuÒø˘ eédüú (m_mdt )qT ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T.˝≤ø ne⁄‘·Tqï $wüj·÷ìï m\Áø±ºìø˘ ôdHê‡sY\T

>∑T]Ô+∫ ø£+Á{À Ÿ e÷&É ÷´ Ÿ (ÇdæmyéT)≈£ î‘Ó\T|ü ⁄‘· T+~. n~ ÁuÒøÏ+>¥qT ìj·T+Á‹+∫, C≤πs

Á|üe÷<ëìï ‘·–ZdüTÔ+~.



$es¡ D

91 sêÁ‹y˚fi¯ À yÓ÷{≤sY y˚ô|’ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T. MT≈£î eTT+<äT yêVü≤Hê\T ñHêïsTT.n|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T @ ˝…’≥¢qT ñ|üjÓ ÷–+#ê*?

1. eTT+<ä Tqï bòÕ>¥ ˝…’≥T¢

2. yÓTsTTHé ;yéT ˝…’≥T¢

3. ôd’&é ˝…’≥T¢ e÷Á‘·y˚T

4. &ç|t #˚dæq ôV≤&é … ’≥T¢

&ç|t #˚dæq ôV≤&é …’≥T¢

yÓ ÷≥sYy˚ ô|’ sêÁ‹yfi¯ À¢ yÓfi¯ óÔqï|ü ⁄Œ&É T MT eTT+<äTyêVü≤Hê\T ñ+fÒ 1. ¬s+&ÉT ôdø£q¢ düeTj·T eé~ÛÇyê«*, 2. ôV≤&é …’≥¢qT &ç|t #j· ÷*. m+<ä Tø£+fÒ

Á|üø±X¯e+‘·+>± yÓ\T>∑T‘·Tqï … ’≥T¢ MT m<äT{ÏyêVü≤Hê\ Á&ÉsTTes¡¢ ø£fi¯flqT $Ts¡T$T≥T¢ >=*ù|˝≤#kÕÔ sTT. ‘·≈£îÿe ;yé T …’≥T MT m<äT{Ï yêVü≤q+

MT~øÏ ‘·≈£îÿe ø±+‹ì Á|üdü]+|üCÒdü TÔ+~.



$es¡ D



92 ô|Á{À*+>¥ yêVü≤q+˝À ñqï b˛©dü T n~Ûø±] $TeTà*ï m˝≤ Ä|ü⁄‘ês¡T?

1. ôV≤&é … ’≥T¢ bò Õ¢wt #˚dæ dæ>∑ï˝Ÿ Ç∫Ã m&ÉeTyÓ ’|ü ⁄q Ä>∑eTì dü ÷∫kÕÔ s¡ T

2. MTs¡ T Äπ>es¡≈£î #·÷dæ, n|ü⁄Œ&ÉT MT yÓ’|ü ⁄ ekÕÔs¡T

3. ôd’s¡Hé ñ|üjÓ÷–+∫, $TeTà*ï zesYfÒø˘ #˚dæ MT yêVü≤q+ eTT+<äT≈£ î e∫ÃÄ>∑ T‘ês¡ T

4. MT |üø£ÿ>± edü÷Ô ôd’s¡Hé ñ|üjÓ ÷–+∫ Ä>∑eTì dü÷∫kÕÔs¡T

ôV≤&é … ’≥T¢ bò Õ¢wt #˚dæ dæ>∑ï˝Ÿ Ç∫Ã m&ÉeTyÓ’|ü⁄qÄ>∑eTì dü ÷∫kÕÔs¡T

b˛©dt dæ>∑ï Ÿ ‡qT MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± bÕ{Ï+#ê*.b˛©dü T n~Ûø±] MT yêVü≤Hêìï ÄbÕ\qT≈£ îqï|ü⁄Œ&ÉT

MT≈£î, Ç‘·s¡ Á{≤|ò æø˘≈£î Á|üe÷<ä+ ø£\>∑≈£î+&Üdü÷#·q\ìkÕÔ s¡T.



$es¡ D

93 eT+#·T ñqï s√&É T¶ ô|’ yÓfi¯ ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT MT yêVü ≤q+ #·Áø±\T C≤s¡≈£î+&Ü m˝≤C≤Á>∑‘·Ô |ü&É‘ês¡T?

1. #·Áø±\T C≤s¡T‘·T+fÒ Vü ‰´+&é ÁuÒø˘ ykÕÔs¡T

2. yÓT\¢>±, m≈£ îÿekÕs¡T¢ ÁuÒø y˚kÕÔs¡T

3. m|ü⁄Œ&É ÷ ‘·≈£ îÿe π>sY ÀH yÓfi‘ês¡ T

4. ∫e] π>sY À kÕ<Ûä yÓTÆq+‘· ‘·≈£îÿe y>∑+‘√ yÓfi‘ês¡T

∫e] π>sY À kÕ<Û ä yÓTÆq+‘·‘·≈£îÿe y˚>∑+‘√ yÓfi¯‘ês¡T

eT+#· T ñqï s√&É T¶ô|’ Á|üj· ÷DÏdüTÔqï≥¢sTT‘˚ yêVü ≤q+MT n<äT|ü⁄ ‘·|üŒ≈£î+&Ü eT]+‘· C≤Á>∑‘·Ô >± yÓfi≤fl*.yêVü ≤q+ #·Áø±\T C≤s¡≈£ î+&Ü ` 1. yÓT\¢>± yÓfi≤fl*,

2. kÕ<Ûä yÓTÆq+‘· ô|<ä › π>sY˝À yÓfi≤fl*.



$es¡ D

94 MTs¡T ìyêdüÁbÕ+‘ê\ eT<Ûä yÓfi ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT d” Œ&éÁuÒø£sY e∫Ã+~. @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. s√&É T¶≈£î m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£î yÓfi≤fl*

2. bÕ<ä#ês¡T˝…e¬s’Hê s√&ÉT¶ <ë≥T‘· THêïπsyÓ÷ |ü]o*+∫, y˚∫ ñ+&Ü*

3. s√&É T¶≈£î ≈£ î&çyÓ’|ü⁄>± yÓfi¯ SÔ yêVü ≤q+ y>±ìï ‘·–Z+#ê*

4. Ä– ¬s+&ÉT yÓ ’|ü ⁄˝≤ |ò ü⁄{ŸbÕ‘Y\qT |ü]o*+#ê*

s√&ÉT¶≈£ î ≈£î&çyÓ’|ü ⁄>± yÓfi¯SÔ yêVü≤q+y˚>±ìï ‘·–Z+#ê*

Á{≤|òæøqT ìj·T+Á‹+#+<ä T≈£î nìï |ü≥ºD≤˝À¢d”Œ&éÁuÒø£s¡T¢+{≤sTT. bÕ<ä#ês¡ T\T m≈£ îÿe>± ‹]π>

#√≥¢ Ç$ m≈£îÿe>± e⁄+{≤sTT. n|ü⁄Œ&ÉT`1.yê{Ï<ä>∑Zs¡≈£î e∫Ãq|ü ⁄Œ&ÉT y˚>∑+ ‘·–Z+#ê*,

2.bÕ<ä#ês¡T …e¬s’Hê e⁄HêïπsyÓ÷qì >∑eTì+#ê*,d”Œ&é ÁuÒø£s¡¢qT y˚>∑+>± <ë{Ï‘ n~ MT d” º]+>¥düôdŒq¸Hé MT<ä <äTÁwü ŒuÛ≤yêìï #·÷|ædüTÔ+~.



$es¡ D



95 MT m<ä T≥e⁄qï yêVü ≤q+ MTeTT+< ˇø£ |üø£ÿ s√&ÉT¶ ÀøÏ ‹s¡>∑e#·TÃ. n|ü⁄Œ&É TMTs¡T >∑{Ïº>± ÁuÒø˘ y˚j·÷*‡ edüTÔ+~. n|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T ...

1. Ä yêVü≤q<ës¡T&ç ‘·|ü⁄ŒqT |ü{Ï º+#·Tø√≈£î+&Ü Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&Ü*

2. MT ndüVü≤Hêìï ‘Ó*ù|+<äT≈£î ˝…’≥¢qT bòÕ¢wt #˚j·÷*

3. Vü‰s¡Hé >∑{Ïº>± yÓ÷–+∫ MT ndüVü ≤Hêìï ‘Ó\bÕ*

4. kÕ<Û ä yÓTÆq+‘· ‘·«s¡>± zesY fÒø˘ #˚j·÷*

Ä yêVü≤q<ës¡T&ç ‘·|ü⁄ŒqT |ü{Ïº+#·Tø√≈£î+&Ü

Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&Ü*

|üø£ÿ s√&É T¢ m≈£îÿe>± ñqï s¡Vü ≤<ë]ô|’ yÓfi¯óÔqï|ü ⁄Œ&É TC≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü*. |üø£ÿs√&É ¢ qT+∫ e#˚Ã

Á&ÉsTTes¡ ¢≈£î MTs¡ T ø£ì|æ+#·ø£b˛e#· TÃ. bÕsY ÿ#dæqyêVü ≤Hê\T m≈£îÿe>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT eT]+‘· C≤Á>∑‘·Ô >±ñ+&Ü*. @<Ó’Hê yêVü ≤q+ nø£kÕà‘·TÔ>± e∫Ã, MTs¡T

y˚>∑+>± Ä>±*‡eùdÔ1. ø£å$T+#˚ Á|üj·T‘· ï+ #˚j·T+&ç. 2. nqTuÛÑe+

H˚]Œq bÕsƒ ê*ï >∑Ts¡TÔ #˚düTø√+&ç.



$es¡ D

96 MTs¡T ˇø£ sö+&énuÖ{Ÿ Á|ü<˚XÊìøÏ #˚sês¡ T. ˇø£ ôd’øÏ*dt º ≈£î&çyÓ’|ü ⁄‹s¡T>∑ T‘·Tqï≥T¢ dæ>∑ï˝Ÿ #· ÷bÕ&ÉT. MTs¡T @+ #˚kÕÔs¡T ?

1. ≈£î&çyÓ’|ü ⁄ qT+∫ zesYfÒø˘ #˚kÕÔs¡T

2. Vü‰s¡Hé‘√ ôV≤#· Ã]kÕÔ s¡ T

3. yÓfi¯ fleTì ôd’øÏ*dt º≈£ î dü÷∫kÕÔs¡T

4. ôd’øÏ*dtº≈£î <ë] e<äT\T‘ês¡ T

ôd’øÏ*dt º≈£ î <ë] e<äT\T‘ês¡ T

≈£ î&çyÓ ’|ü ⁄q≈£î ‹s¡T>∑T‘·Tqï≥T¢ ôd’øÏ*dt º dæ>∑ ï Ÿ Ç∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT n‘·ìøÏ ø±e*‡q+‘· <ë], eé~Û Ç∫Ãn‘·qT dü¬s’q … ’qT˝ÀøÏ e#˚Ã+<äT≈£ î düVü≤ø£]+#ê*.



$es¡ D

97 yêVü ≤Hêìï kÕºsYº #˚ùdeTT+<äT Á&ÉsTTesY @+ |ü]o*+#ê*?

1. HÓ+ãsY ù|¢{Ÿ X¯óÁuÛÑ+>± e⁄+<√ ˝Ò<√ #·÷&Ü*

2. f…ÆsY ø£+&çwüHé, f…Æs¡¢ À >±*, #·Áø±\ q≥T¢ >∑{Ïº>± _–+#·ã&ç e⁄HêïjÓ÷ ˝Ò<√|ü]o*+#·Tø√yê*

3. Ç+<Ûäq+, ≈£ L\+{Ÿ ˝Ò<ë ÄsTT˝Ÿ ©ø˘ ne⁄‘· T+<˚yÓ÷ #Óø˘ #˚dü Tø√yê*

4. ô|’e˙ï


yêVü ≤Hêìï kÕºsY º # ùd eTT+<äT Á|ü‹ s√p Á&ÉsTTesYÇ+»HéÄsTT Ÿ kÕúsTT, f… Æs¡¢ À >±*, #·Áø±\ q{Ÿ

uÀ\Tº\T, ÄsTT Ÿ ©ø˘ e+{Ïyê{Ïì #Óø˘ #˚dü Tø√yê*.



$es¡ D



98 ø±s¡¢ Á&ÉsTT$+>¥ À @~ #·≥º e´‹πsø£+ ?

1. Ç+&çπø≥s¡T¢, ˝…’≥T¢ dü]>± |üì#j·Tø£b˛e&É+

2. d”{Ÿ u…\Tº\T ñ|üjÓ÷–+#·b˛e&É+

3. ô|’$ ¬s+&É ÷

4. dü]#j·Tì ôd’&é $TÁs¡sY‡

ô|’ ¬s+&É÷

yêVü≤q#·≥º+ 1988 ôdø£åHé 121.138 Á|üø±s¡+yêVü ≤Hêìï q&ÉT|ü ⁄‘· Tqï|ü⁄Œ&ÉT d”≥Tu…\Tº\T,Ç+&ç πø≥s¡T¢ ñ|üjÓ÷–+#·&É+ ‘·|üŒìdü].



$es¡ D

99 @ ‘·s¡Vü‰ yêVü≤q+ Á&ÉsTT$+>¥≈£î m≈£îÿe Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq~?

1. ¬s+&É T s¡ø±\ Ç+<ÛäHê\T ñqï~

2. f…Æs¡ ¢ À >±* ‘·≈£îÿe>± ñqï~

3. d”≥T¢ nqTe⁄>± ˝Òì~

4. MT≈£î n+<äTu≤≥T˝À ˝Òì ø£+Á{À˝Ÿ‡ ø£*–q~

MT≈£î n+<ä Tu≤≥T˝À ˝Òì ø£+Á{À˝Ÿ ‡ ø£*–q~

|òü⁄{Ÿ , Vü ‰´+&é, $Ee Ÿ ø£+Á{À Ÿ‡ yêVü ≤q+˝À Á|ü<Û ëqyÓTÆq$. Ç$ n+<ä Tu≤≥T˝À Òì yêVü ≤Hê\qT

Á&ÉsTTyé #˚j· T≈£L&É<äT. yê{Ïe\¢ Á|üe÷<ë\≈£îÄkÕÿs¡+ e⁄+≥T+~.



$es¡ D

100 y˚{Ïe\¢ Á|üe÷<ë\T »]π> neø±X¯+ m≈£ îÿe>± ñ+≥T+~?

1. bÕs¡<äs¡ Ùø£+>± e⁄qï MT $+&é Ád”ÿHé

2. ÁuÒø ˝…’≥T¢ |üì#j·Tì yêVü≤q+

3. }–dü ≤&˚ f…Æs¡ T¢

4. X¯ã›+ #˚ùd &Üwt uÀsY¶

bÕs¡<äs¡ Ùø£+>± e⁄qï MT $+&é Ád”ÿHé

dü]>± yÓ\T‘·Ts¡ T dü]>± Òq|ü⁄Œ&É T, sêÁ‹ y˚fi¯ À¢ MT Á{≤Hé‡dü÷¢j·T+{Ÿ $+&é Ád”ÿHé MT≈£ î Á|üe÷<ä+

‘Ódü TÔ+~. MT ø£+{ÏøÏ #πs yÓ\T‘· Ts¡ TqT‘·–Z+#·&É+e\¢ n~ Á|üe÷<äø£s¡eTe⁄‘·T+~.



$es¡ D



101 n‘· +‘· y˚>∑+>± yÓfi¯fl&É+e\¢ ...

1. Ç+<Ûäq+ bı<ä T|ü⁄ ne⁄‘· T+~

2. Á|üe÷<ë\T m<äT¬s’q|ü⁄Œ&ÉT Á|ü‹düŒ+~+#·&ÜìøÏ ‘·–q+‘· düeTj·T+ ñ+&É<äT

3. Á|üj· ÷D≤ìøÏ ‘·≈£îÿe düeTj· T+ |ü&É T‘· T+~

4. MT Ç+»Hé≈£î qwü º+ ‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~

Á|üe÷<ë\T m<äT¬s’q|ü⁄Œ&ÉT Á|ü‹düŒ+~+#·&ÜìøÏ‘·–q+‘· düeTj·T+ ñ+&É<äT

y>∑+ bÕøÏ åø£yÓ TÆq~. düTKe+‘·yÓ TÆq Á|üj·÷D≤ìøÏˇø£e÷~] dü>∑≥T y˚>∑+ #ê\T. n‘· +‘· y˚>∑+>± Á|üj·÷DÏdü TÔqï|ü⁄Œ&ÉT Á|üe÷<ë\≈£ î Á|ü‹düŒ+~+#˚

düeTj·T+ ñ+&É<äT.



$es¡ D

102 Á&ÉsTT$+>¥ #˚düTÔ qï|ü ⁄Œ&É T ‘·|üŒìdü]>± <äèwæº À ñ+#· Tø√yê*‡q $wüj· ÷\T

1. s√&É T¶, yê‘êes¡D |ü]dæ ú‹

2. yêVü≤q+, Á{≤|òæø˘ |ü]dæú‹

3. MT Á&ÉsTT$+>¥ HÓ ’|ü⁄D´+, @ø±Á>∑‘·

4. ô|’e˙ï dü¬s’q düe÷<ÛëHê˝Ò


Á&ÉsTTesY yêVü≤q+ q&çù| düeTj·÷ìøÏe÷qdæø£+>±, XÊØs¡ø£+>± Äs√>∑ ´+>± ñ+&Ü*.Bì‘√bÕ≥T yê‘êes¡D+, yêVü≤q|ü⁄ ø£+&çwüHé,

Á{≤|òæø |ü]dæú‹ e+{Ï$ ≈£L&Ü #·÷düTø√yê*. n|ü ⁄Œ&˚ Á|üj·÷D+ düTs¡øÏ å‘·+>± kÕ>∑ T‘· T+~.



$es¡ D

103 Ç‘·s¡ yêVü≤Hê\T $TeTà*ï zesYfÒø˘ #dæq|ü ⁄Œ&É T, MTØ |üqT\T #˚j· T≈£L&É<ä T

1. #˚‹‘√ dæ>∑ï˝Ÿ‡ Çe«&É+

2. yêVü≤q y>∑+ ‘·–Z+#·&É+

3. ôV≤&é … ’≥T¢ ñ|üjÓ÷–+#·&É+

4. y>∑+ ô|+#·&É+

y˚>∑+ ô|+#·&É+

$TeTà*ï me¬s’Hê zesYfÒø # ùdÔ yÓ+≥H˚ MTyêVü≤q|ü ⁄ d”Œ&é ô|+#·ø£+&ç. Bìe\¢ zesYfÒø˘#dü TÔqï yêVü≤q|ü⁄ Á&ÉsTTes¡ T >∑+<äs¡>√fi≤ìøÏ>∑Ts¡e⁄‘ê&ÉT. MT yêVü≤Hêìï mes¡ ÷ zesYfÒø˘

#j· T≈£î+&Ü n&É T¶|ü&Éø£+&ç.



$es¡ D



104 m|ü⁄Œ&É T zesYfÒø˘ #˚j· T≈£L&É<äT?

1. MT eTT+<äTqï~ HÓeTà~>± ø£~˝Ò yêVü≤qyÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT

2. Á|ü<Ûëq s¡Vü≤<ës¡T\ô|’

3. M~Û BbÕ\ yÓ\T‘· Ts¡T u≤>± ñqï sêÁ‹y˚fi¯ À¢

4. MT yÓqTø£ ñqï yêVü≤q+ $TeTà*ï zesYfÒø˘ #j·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü⁄Œ&ÉT

MT yÓqTø£ ñqï yêVü≤q+ $TeTà*ï zesYfÒø˘#˚j·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü⁄Œ&ÉT

eTT+<äTqï yêVü≤q+ yÓT\¢>± yÓfi¯ó‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT, MTs¡ Ty˚>∑+>± yÓfi≤fl\qT≈£ îqï|ü⁄Œ&ÉT zesYfÒøÏ+>¥ ‘·|üŒ<ä T.nsTT‘˚ nqedüs¡+>± zesYfÒø˘ #˚j·T≈£ L&É<ä T. n~

ì»+>± nedüs¡e÷ nì $TeTà*ï MTs¡T Á|ü•+ï+#· Tø√+&ç. MT yÓqTø£ ñqï yêVü ≤q+ $TeTà*ï zesYfÒø #˚j· T&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+<äì ‘Ó*dæq|ü⁄Œ&É T

<ëìï <ëfÒ Á|üj·T‘·ï+ MTs¡ T #˚j·T≈£L&É<ä T.



$es¡ D

105 Á{≤|òæø˘ dæ>∑ï˝Ÿ eTT+<äT≈£î yÓfi¯fl&ÜìøÏ nqTeT‹+∫q|ü Œ{Ïø° MTs¡T ...

1. Ä>∑&ÜìøÏ dæ<ä ∆|ü&Ü*

2. n‘· édüs¡ |ü]dæ ú‹˝À \ø£ å ô|{≤º*‡q nedüs¡+ ˝Ò<ä T

3. Á{≤|òæø˘ dæ>∑ï˝Ÿ‡ bÕ{Ï+#·ì Á&ÉsTTes¡¢qT >∑eTìdü ÷Ô ñ+&Ü*

4. eT+#·T yê‘êes¡D+˝À yÓfi¯fl≈£L&É<ä T

{≤|ò æø dæ>∑ï˝Ÿ ‡ bÕ{Ï+#·ì Á&ÉsTTes¡ ¢qT>∑eTìdü÷Ô ñ+&Ü*

MTs¡T yÓfi≤fl\qT≈£ î+≥Tqï dü+<äT≈£ î#s¡T≈£ î+≥Tqï|ü⁄Œ&ÉT Ä <ë]˝À+∫ yêVü ≤Hê ÒM

ãj·T≥≈£î sêe&É+ Ò<äì ìsê∆]+#·Tø√yê*. <ë]u≤¢ø nsTTe⁄+fÒ Ä–b˛yê*. ‘·sê«‘· e#˚Ã Á^Hé

dæ>∑ ï Ÿ ø√dü+ y˚∫ #·÷&Ü*‡sêe#· TÃ ≈£L&Ü.



$es¡ D

106 |òü ⁄{Ÿ ÁuÒø˘ ô|&É Ÿ m≈£ îÿe>± øÏ+<ä≈£ î yÓ[flb˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ ...

1. ÁuÒø˘ ˝… ’ì+>¥ n]–b˛e&É+

2. ÁuÒø |òü P¢sTT&é m≈£îÿe>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT

3. ÁuÒø˘ ô|&É Ÿ ã÷{Ÿ ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT

4. Vü ‰´+&é ÁuÒø˘ dü]>± ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT

ÁuÒø ˝…’ì+>¥ n]–b˛e&É+

ÁuÒø˘\T m≈£îÿe>± ñ|üjÓ÷–+#·&É+e\¢ ÁuÒø˘ …’ì+>¥n]–b˛‘·T+~. Bì‘√ ÁuÒø y˚j· T&ÜìøÏ ô|&É Ÿ

m≈£îÿe øÏ+<ä≈£î H=ø±ÿ*‡edüTÔ +~.



$es¡ D



107 u§eTà˝À #· ÷|æq $<Û ä+>± yêVü≤q+ m≥TyÓ ’|ü⁄ qT+∫ zesYfÒø˘ #j·Te#·TÃ ?

1. ÁuÀ¬øHé ˝… ’Hé≈£ î <ä>∑Zs¡>± ñqï yêVü≤q+ zesYfÒø #˚j· Te#·TÃ

2. ‹qï>± yÓfi¯ó‘·Tqï yêVü ≤Hê\T

3. &çyÓ’&ÉsY≈£ î ¬s+&ÉTyÓ ’|ü ⁄˝≤ ñqï yêVü≤Hê\T

4. Á|ü<Û ëq ^‘·≈£î <ä>∑ Zs¡>± ñqï yêVü≤Hê\T

ÁuÀ¬øHé ˝…’Hé≈£î <ä>∑Zs¡>± ñqï yêVü ≤q+zesYfÒø˘ #j· Te#·TÃ

Ç‘·s¡ yêVü ≤Hê\≈£ î Çã“+~ ø£\>∑≈£ î+&Ü zesYfÒø˘#˚j·Te#·Ãì dü÷∫+#·&Üìπø ÁuÀ¬øHé … ’Hé. nsTT‘˚ Á|ü<Û ëq … ’Hé≈£ î <ä>∑ Zs¡ À zesYfÒø˘ #˚j·T≈£L&É<ä T.



$es¡ D

108 ã¢sTT+&é kÕŒ{Ÿ n+fÒ @$T{Ï?

1. MT ≈£î&ç#˚‹ yÓ’|ü ⁄ n<ä›+˝ÀqT+∫ #·÷&É>∑*π> Á|ü<˚X¯+

2. ôV≤&é …’≥¢ ø±+‹ |ü&Éì Á|ü<˚X+

3. MT m&ÉeT#˚‹ yÓ’|ü⁄ n<ä ›+˝À ø£ì|æ+# qT+∫ #· ÷&É>∑*π> Á|ü<X¯+

4. n<ë› ˝ÀqT+∫ #· ÷&É Òì Á|ü<˚X¯+

n<ë› ˝ÀqT+∫ #·÷&É Òì Á|ü<˚X+

Ç|ü⁄Œ&=dü TÔqï Ä<ÛäTìø£ ‘·s¡Vü‰ yêVü≤Hê\T Á&ÉsTTesYyêVü ≤Hêìï dü Ts¡øÏ å‘·+>± q&É|ü&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆqy˚ T … ’q ôd’&é $TÁs¡sY‡qT n+~düTÔHêïsTT. nsTT‘˚ Ç$≈£ L&Ü yÓqTø£ <äèX¯ eT+‘·{Ï #·÷|ü Òe⁄. ø£qTø£

uÛÑ TC≤\ MT<ä T>± yÓqøÏÿ #·÷dæ, n<ä ›+˝À ø£ì|æ+#·ì Á|üe÷<ë ÒyÓ’Hê ñHêïj˚ TyÓ ÷ >∑eTì+#ê*.



$es¡ D

109 yêVü≤q+˝À ãs¡Te⁄ m≈£îÿe ø±≈£î+&Ü #·÷&Ü*‡q u≤<Ûä ‘· me]~?

1. Á|üj· ÷D°≈£ î\~

2. yêVü≤q|ü⁄ yÓ Tø±ìø˘~

3. yêVü ≤q|ü ⁄ Á&ÉsTTesY~

4. ô|’e˙ï dü¬s’q düe÷<ÛëHê˝Ò

yêVü≤q|ü⁄ Á&ÉsTTesY~

MT yêVü≤q+˝À ãs¡ Te⁄ m|ü⁄Œ&É÷ |ü]$T‹øÏ$T+#·≈£ L&É<äT.n˝≤ »]–‘˚ yêVü ≤q+ô|’ n<ä T|ü ⁄

‘·>∑TZ‘·T+~. Á|üe÷<ä+ »s¡>∑e#· TÃ. n+<äT≈£ î Á&ÉsTTeπsu≤<Ûä ´‘· eVæ≤+#ê*‡e⁄+≥T+~.



$es¡ D



110 ∫øÏ‘· ‡ #˚j· TT≥ø√dü+, H√{ÏdüVü ‰j·T+‘√ H√{Ï <ë«sê XÊ«düÁ|üÁøÏj· T »]ù|+<äT≈£ î,MTs¡T...

1. yê] ‘·\qT yÓqøÏÿ e+#ê*

2. eTT≈£ îÿ|ü ⁄{≤\qT ˇπøkÕ] –˝≤¢*

3. XÊ«dü <ë«sêìï kÕ|ò”>± #˚j· ÷*

4. ô|’ düe÷<ÛëHê\T n˙ï dü ¬s’qy˚

düe÷<ÛëHê\T n˙ï dü¬s’qy˚

H√{Ï À @yÓ’Hê n&É¶+≈£î\T ñqï≥¢sTT‘˚ MT y˚*‘√|üØøÏå+∫, yê{Ïì ‘=\–+∫ XÊ«dü<ë«sê\T kÕ|ò ”>±

ñ+&˚≥≥T¢ #·÷&É≥+ Á|ü<ÛëqyÓ TÆq n+X¯+.



$es¡ D

111 dü÷sê´düÔeTj·T+ düeTj·T+˝À MTs¡ T yêVü≤q+ q&ÉT|ü⁄‘·Tqï≥¢sTT‘˚, MTs¡T ˝…’≥¢qTyÓ*–+#ê*

1. M~Û BbÕ\T yÓ\T>∑T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü

2. s√&ÉT¶ô|’ qTqï Ç‘·s¡ T\T MTyêVü≤Hêìï >∑T]Ô +#+<äT≈£ î

3. Ç‘·s¡T\T ≈£L&Ü n˝≤ #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚ T

4. M~Û BbÕ\T yÓ\T>∑ T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚T

M~Û BbÕ\T yÓ\T>∑ T‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü

dü÷sê´düÔeTj·T düeTj· T+˝À yêVü≤q+ q&É T|ü ⁄‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T M~Û BbÕ\T yÓ\T>∑ T‘· Tqï|üŒ{Ïø° … ’≥T¢

y˚j·T&É+ nedüs¡eTe⁄‘·T+~. m+<äTø£+fÒ M~ÛBbÕ\yÓ\T‘·Ts¡T s√&É T¶ dü Œwüº+>± ø£ì|æ+#˚+<ä T≈£î

dü]|ü&˚+‘·>± ñ+&É<äT. n+‘ø±ø£ MT … ’≥¢ yÓ\T‘· Ts¡ Te\¢ Ç‘·s¡ yêVü≤q<ës¡ T\T $TeTà*ï düT\Te⁄>±

>∑T]Ô+#·>∑\T>∑ T‘ês¡ T.



$es¡ D

112 ‘·&ç>± ñqï s√&ÉT¶ô|’ MTs¡T yêVü ≤q+ q&ÉT|ü⁄‘· Tqï|ü⁄Œ&É T yêVü≤q+ ˙{Ï ô|’C≤]b˛‘·Tqï≥T¢ MT¬s˝≤ #Ó|ü Œ>∑\s¡T ?

1. Ç+»qT Ä–b˛‘·T+~

2. Ç+»Hé X¯ã›+ n~Ûø£eTe⁄‘· T+~

3. d”º]+>∑T #ê˝≤ ãs¡Te⁄>± nì|ædüTÔ+~

4. d”º]+>∑T #ê˝≤ ‘˚*ø£>± nì|ædüTÔ+~

d” º]+>∑T #ê˝≤ ‘*ø£>± nì|ædüTÔ+~

‘·&ç>± s√&ÉT¶ ñqï |ü]dæú‘·T\˝À y˚>∑+>± yêVü≤Hêìï

q&É T|ü ⁄‘· Tqï|ü⁄Œ&É T MT d”º]+>∑T nø£kÕà‘· TÔ>± ‘˚*ø£>±nì|ædü TÔ+~. n+fÒ, s√&É T¶ ô|’ qT+&ç f…Æs¡T¢ ø=~›>± ô|’øÏÒ∫ ñ+&Ée#· TÃ. Ç+ø± ˙fi¢MT<ä C≤s¡T‘· T+&Ée#·TÃ.

n|ü⁄Œ&ÉT y>∑+ ‘·–Z+#·+&ç ø±˙ d”º]+>∑ T e÷eT÷\Tdæú‹øÏ e#˚ Ã<ëø± ªÁuÒ≈£îµ ñ|üjÓ÷–+#·ø£+&ç.



$es¡ D



113 eT+#·T ≈£ îs¡TdüTÔqï s√E MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± yêVü≤Hêìï s√&ÉT¶MT<ä bÕsYÿ #˚j· ÷*‡e∫Ã+~. MTπs+ #˚j·÷* ?

1. ôV≤&é … ’≥¢qT ydæ ñ+#ê*

2. ôd’&é …’≥¢qT y˚dæ ñ+#ê*

3. yêVü ≤q+ #·T≥÷º sêfi¢qT, Ç≥Tø£\qT ù|]Ã ñ+#ê*

4. Çy˚M ø±e⁄

ôd’&é …’≥¢qT y˚dæ ñ+#ê*

Ç‘·s¡ yêVü≤q<ës¡ T\≈£î MT yêVü≤q+ ø£ì|æk˛Ô+<äììsê∆]+#·Tø√yê*. s√&É T¶MT<ä ø±≈£î+&Ü ø±s¡ T ø√dü+

ìπs›•+∫q dü ú\+˝ÀH bÕsYÿ #˚j· ÷*. Ò<ëÇ‘·s¡T\≈£î Á|üe÷<ä+ ø£\T>∑≈£î+&Ü MT ø±s¡TqT

nø£ ÿ&çqT+∫ ‘=\–+#·+&ç.



$es¡ D

114 MTs¡T yêVü≤Hêìï ‘·&çyê‘êes¡D+˝À q&ÉT|ü⁄‘· Tqï|ü ⁄Œ&É T MT yêVü≤q+ z|üø£ÿ≈£ î˝≤–q≥¢sTT‘ ø±s¡D+ ?

1. ø£<ä\&É+ e\¢

2. uÛÑ÷$Tô|’ ˇ‹Ô&ç e\¢

3. Äk˛àdædt e\¢

4. ‘·&çH\ô|’ C≤]q≥¢e&É+ e\¢

‘·&çH˚\ô|’ C≤]q≥¢e&É+ e\¢

s√&É T¶≈£î, f…Æs¡¢≈£ î eT<Ûä ˙fi ó¢ #˚]q|ü⁄Œ&ÉT f…Æs¡¢≈£îs√&ÉT¶‘√ dü+ã+<Ûä+ ‘Ó–b˛e#·TÃ. Ä ‘·&çMT<ä MTyêVü ≤q+ z|üø£ÿ≈£ î ˝≤–q≥T¢ ø±e#·TÃ. Bìe\¢

d”º]+>¥ ‘˚*ø£e⁄‘·T+~. d” º]+>¥ MT ÄBÛq+‘·|ü⁄Œ‘·T+~.



$es¡ D

115 MTs¡T Á&ÉsTT$+>¥ #˚ ùd≥|ü⁄Œ&ÉT n+<ä T≈£î ‘·–q ªwüOdt µ <Û ä]+#·&É+eTTK´+.m+<äTø£+fÒ..?

1. ô|&É Ÿ‡ô|’ C≤s¡&Üìï ìyê]+#˚+<äT≈£î

2. ô|&É Ÿ ‡qT ÄBÛq+˝À ñ+#· T≈£îH+<äT≈£ î

3. MTs¡T MT d”≥TqT dü]>±Z ñ+#˚+<äT≈£î

4. MT yêVü≤q+ nø£kÕà‘·TÔ>± ‹]–b˛sTTq≥¢sTT‘˚ düVü ‰j·÷ì¬ø’ q&Éeü&ÜìøÏ

|&É Ÿ ‡qT ÄBÛq+˝À ñ+#·T≈£îH+<ä T≈£ î

MTs¡ T MT yêVü ≤Hêìï q&ç ù|≥|ü ⁄Œ&ÉT kÂø£s¡ +>± ñ+&˚wü Odt <Û ä]+#˚ ≤ #· ÷düTø√yê*. Ç$ MT yêVü≤q+ ô|&É Ÿ ‡ MT nBÛq+˝À ñ+&˚ ≤ ‘√&ÉŒ&É‘êsTT.



$es¡ D



116 yÓ÷{≤sY yêVü ≤q #·≥º+˝Àtì ôdø£åHé 119 BìøÏ dü+ã+~Û+∫q~.

1. y>∑ ìj·T+Á‘·D

2. m&ÉeTyÓ’|ü⁄ d”º]+>¥ ñ+&˚ yêVü ≤Hê\≈£ î dü+ã+~Û+∫q~

3. Á{≤|ò æø˘ dæ>∑ï˝Ÿ ‡qT bÕ{Ï+#˚+<äT≈£î

4. yêVü ≤q+ q&çù|yê]øÏ yÓqTø£ ≈£ Ls¡ TÃHyêfi¢≈£ î s¡ø£åD≈£î nedüs¡eTj˚T´ #·s¡ ´\T

Á{≤|òæø˘ dæ>∑ï˝Ÿ‡qT bÕ{Ï+#˚+<ä T≈£î

yÓ÷{≤sYyêVü≤q #·≥º+ ôdø£ åHé 119 øÏ+<ä yÓ÷{≤sYyêVü ≤Hêìï q&ç ù| Á|ür Á&ÉsTTesY yêVü≤Hêìï q&çù|≥|ü⁄Œ&ÉT ìπs›•+∫ Á{≤|ò æø˘ >∑ Ts¡ TÔ\qT

‘·|üŒìdü]>± bÕ{Ï+#ê*.



$es¡ D

117 yÓ÷{≤sY yêVü ≤q #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 184 BìøÏ dü+ã+~Û+∫q~...

1. eT<ä + ùd$+∫ yêVü≤q+ q&É|ü&É+

2. XÊØs¡ø£+>± ˝Ò<ë e÷qdæø£+>± nHês√>∑ ´+‘√ yêVü≤q+ q&É|ü&É+

3. n~Ûø£ y˚>∑+‘√ yêVü ≤q+ q&É|ü&É+

4. Á|üe÷<ääuÛ Ñ]‘·+>± yêVü≤q+ q&É|ü&É+

Á|üe÷<ääuÛ Ñ]‘·+>± yêVü≤q+ q&É T|ü⁄≥≈£ î

yÓ÷{≤sY yêVü≤q #·≥º+˝Àì ôdø£ åHé 184 øÏ+<ä n~ H˚s¡+



$es¡ D

118 yÓ÷{≤sY yêVü ≤q #·≥º+˝Àì ôdø£åHé `185 BìøÏ dü+ã+~Û+∫q~.

1. eT<ä + ùd$+∫ yêVü≤q+ q&É|ü&É+

2. n~Ûø£ y>∑+‘√ yêVü≤q+ q&É|ü&É+

3. düe÷#êsêìï n+~+#ê*‡q yêVü≤q j· T»e÷ì $~Û

4. Á|üe÷<ä+ »]–Hê ˝Ò<ë me¬s’Hê >±j·T|ü&çHê Á&ÉsTTesY ìs¡ «Væ≤+#ê*‡q$~Û

eT<ä + ùd$+∫ yêVü≤q+ q&É|ü&É+

yÓ÷{≤sY yêVü ≤q #·≥º+˝Àì ôdø£ åHé 185 øÏ+<äeT<ä + ùd$+∫ yêVü≤q+ q&É|ü&É+ H˚s¡+



$es¡ D



119 m&ÉeTyÓ ’|ü⁄qT+&ç ù|yéyÓT+{Ÿ ø=ìï eTs¡eTà‘·TÔ\ ø±s¡D+>± eT÷dæy˚j·Tã&ç+~.MTπs+ #j·÷* ?

1. s√&É T¶MT<ä q&ç#˚yê]ì >∑eTì+#ê*

2. ≈£î&ç#˚‹yÓ ’|ü⁄q ñ+& n<ë›ìï ‘·s¡#·÷ yê&Ü*

3. eTs¡eTà‘· TÔ \T »]π> ÁbÕ+‘êìï ‘·«s¡>± <ëfÒ+<ä T≈£î y˚>±ìï ô|+#·+&ç

4. m&ÉeT#˚‹ yÓ’|ü⁄ <ä>∑Zs¡>± ñ+&˚≥≥T¢ #˚j·T+&ç

s√&É T¶ MT<ä q&ç#˚yê]ì >∑eTì+#ê*

bÕ<ä#ês¡T\T q&ç#˚ e÷sêZìï eTs¡eTà‘·TÔ \ ø√dü+eT÷ùdXÊs¡T. bÕ<ä#ês¡T\T s√&ÉT¶MT<ä q&ç∫ yÓfi≤¢*.

ø±ã{Ïº C≤Á>∑‘· Ô>± yÓfi≤¢*.



$es¡D

120 Áø±dæ+>¥ düMT|æ+∫q|ü ⁄&ÉT ø±s¡T Á&ÉsTTesY @+#˚j· ÷* ?

1. n< y˚>±ìï ø=qkÕ–+#·+&ç

2. Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#·+&ç

3. ‘· «s¡>± yêVü≤q+ q&ÉT|ü⁄‘·÷ yÓfi¢+&ç

4. MT yêVü≤q+ y˚>∑+ ‘·–Z+∫, Ä>∑&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± e⁄+&É+&ç

MT yêVü ≤q+ y>∑+ ‘·–Z+∫,Ä>∑&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± e⁄+&É+&ç

@yÓ ’Hê Çã“+<äT\T ñ‘·ŒqïeTe⁄‘· THêïj˚ TyÓ÷C≤Á>∑‘·Ô>± >∑eTì+#·+&ç. @yÓ ’Hê ñqï≥¢sTT‘ yê{Ïì

m<ä Ts√ÿe&ÜìøÏ MT≈£î ‘·–q düeTj·T+

<=s¡T≈£ î‘·T+~. ∫Á‘·+˝Àì e´øÏÔ s√&ÉT¶ <ë≥&ÜìøÏdæ<ä∆|ü&É T‘·THêï&Éì dü Œwüº+>± ø£ì|æk˛Ô+~. nsTT‘˚MTs¡T yÓfi¯óÔ qï y>∑+ MT yêVü≤q+ n<ë›\ <ë«sê

#·T≥÷ºe⁄qï |ü]dæú‘·T*ï |ü]o*+#·T≈£ î+≥÷ dü¬s’qdüeTj·T+˝À ø±s¡ TqT Äù|+<äT≈£î nqTe⁄>± e⁄+&Ü*.



$es¡ D



121 ‘Ó\¢ ø±s¡T˝À e⁄qï Á&ÉsTTesY @+#˚j· ÷* ?

1. s√&É T¶ <ë≥&ÜìøÏ m<ä Ts¡T#·÷düTÔqï bÕ<ä#ês¡T\≈£î #˚sTT }bÕ*

2. bÕ<ä#ês¡T\T s√&ÉT¶ <ëfÒes¡≈£î m<äTs¡T#·÷&Ü*

3. s√&É T¶ MT<ä bÕ<ä#ê] yÓqTø£ ‘·«s¡>± yêVü ≤q+ q&ÉbÕ*

4. s√&É T¶ <ë≥≈£L&É<äì s√&ÉT¶ô|’ ñqï bÕ<ä#ê]øÏ #ÓbÕŒ*

bÕ<ä#ês¡T\T s√&ÉT¶ <ëfÒes¡≈£ L m<äTs¡ T#·÷&Ü*

bÕ<ä#ês¡T\≈£î m\¢|ü⁄Œ&É÷ <ë] Çyê«*.ndüVü ≤q+‘√ eéVü≤]+#·sê<ä T. s√&ÉT¶ <ë≥&ÜìøÏ

ø=+<äs¡T m≈£ îÿe düeTj· T+ rdüT≈£î+{≤s¡ì>∑ Ts¡ TÔ+#· Tø√+&ç. yê]øÏ#· ÷|ü ⁄ dü]>± Òø£b˛e#·TÃ.

Ò<ë $q|ü&Éø£b˛e#· TÃ. n˝≤+{Ïyê]ì‘=+<äs¡ô|{º≈£L&É<äT.



$es¡ D

122 mÁs¡ ø±s¡T Á&ÓesY (u≤D+ >∑ Ts¡TÔ) @+ #˚j·÷* ?

1. Ç‘·s¡ yêVü≤q<ës¡ T\≈£ î ‘·HÓø£ÿ&ÉTHêï&√ ‘Ó*j· TCÒ ùd+<äT≈£î Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#ê*

2. Ä >±´|t À qT+&ç C≤]q≥T¢>± yÓ[¢b˛yê*

3. ‘Ó\¢ ø±s¡T Á&ÉsTTesYøÏ yÓ[¢bıeTàì #˚sTT }|ü ⁄‘· ÷ #ÓbÕŒ*

4. n&ÉT¶>± ñqï ø±s¡T yÓ T\¢>± ø£~*b˛j˚T<ëø± y∫#· ÷&Ü*

n&É T¶>± ñqï ø±s¡T yÓT\¢>±ø£~*b˛j˚ T<ëø± y˚∫#·÷&Ü*



$es¡ D

123 @ ø±s¡ T Á&ÉsTTesY Á|üe÷<ëìøÏ ø±s¡DeTj· ÷´&ÉT ?

1. ø±s¡ T µmµ

2. ø±s¡T µ_µ

3. ø±s¡T µdæµ

4. ø±s¡T µ&çµ

ø±s¡ T µmµ

yêVü≤Hê\T düMT|æ+#˚ <ë]ì ø±s¡ T ªmµ Á&ÉsTTesY

ìs√~Û+#ê&ÉT. n~ Ç‘·s¡ yêVü ≤Hê\T sêe&Üìï >∑eTì+#·&ÜìøÏ M Ò¢ì $<Ûä+>± <ë] eT÷ùdXÊ&É T.s¡B›>± ñ+& ≈£L&Éfi¢ À Ç‘·s¡T\ sêø£b˛ø£*ï ≈£ L&Ü|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdü Tø√yê*. MTs¡ T rdüT≈£îH ìs¡ íj·÷\TÇ‘·s¡ Á&ÉsTTes¡ ¢≈£î düeTdü \T ‘Ó*j· TCÒj· T≈£L&É<äT.



$es¡ D

yÓT\¢>± ø£<ä T\T‘·Tqï yêVü ≤Hê\ eT<Û ä ñqï≥¢sTT‘˚eTT+<ä T#·÷|ü⁄‘√ Ä˝À∫+#ê*. <ëìe\¢ »+ø£åHé˝À

MTe\¢ s√&É T¶ u≤¢ø˘ ø±<äT ˝Ò<ë Ç‘·s¡ Á{≤|òæø˘≈£î Çã“+~ø£\>∑<ä T. ø±ã{Ï º m|ü ⁄Œ&É÷ 1.MT≈£ î <ë]Çe«eTì

Ç‘·s¡T\ô|’ ˇ‹Ô &ç #˚j· Tø£+&ç. 2.ÁbÕ<Ûëq´‘· ø√dü+Vü ‰s¡Hé ñ|üjÓ÷–+#·ø£+&ç. 3.˝…’≥¢qT yÓ*–+#·ø£+&ç.4.‘·|ü⁄Œ<ë] |ü{Ï º+#·&ÜìøÏ ‘·|ü⁄Œ&ÉT dæ>∑ï˝Ÿ Çe«ø£+&ç.



124 mÁs¡s¡+>∑ T ø±s¡T Á&ÉsTTesY≈£ î @ Á|ü<Û ëq düeTdü ‘Ó*dæ ñ+&Ü* ?

1. dü÷s¡ ø±+‹ ø£fi¢ À¢ |ü&ç Á&ÉsTTesY≈£î dü]>±Z ø£ì|æ+#·ø£b˛e#·TÃ

2. ‘Ó\¢ ø±s¡T Ä–b˛e#·TÃ

3. ãdüT‡ s√&ÉT¶ MT<ä≈£î ø£<ä\&É+ ÁbÕs¡+_Û+#·e#·TÃ

4. ô|’y˚M ø±e⁄

ãdü TŒ s√&ÉT¶ MT<ä≈£î ø£<ä\&É+ ÁbÕs¡+_Û+#·e#·TÃ

MT#·T≥÷º ñ+& Ç‘·s¡ Á&ÉsTTes¡ ¢ #·s¡ \qT MTs¡T>∑ T]Ô +#·&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔ+&Ü*. mÁs¡ø±s¡ T Á&ÉsTTes¡T

‘·q m<ä Ts¡ T>± ãdüT‡ edüTÔqï $wüj· ÷ìï >∑ T]Ô +∫|ü]dæú‹ì m<ä Ts√ÿe&ÜìøÏ dæ<ä ∆+>± e⁄+&Ü*.



$es¡ D

125 yÓ÷{≤s¡T yêVü≤Hê\T ô|<ä ›dü+K´˝À Á|üj· ÷DÏdüTÔqï <ë]˝À MT yÓqTπø Ç+ø√yêVü ≤q+ n‹düMT|ü+˝À ek˛Ô+~. m˝≤+{Ï Á|üe÷<ä+ »s¡>∑≈£î+&Ü MTs¡T ]dtÿqT@$<Û ä+>± ‘·–Z+#·>∑\s¡ T ?

1. eTT+<ä Tqï yêVü≤Hêìø°, MT≈£L eT<Ûä <ä÷sêìï ô|+#·+&ç

2. ÁuÒø ô|&É Ÿô|’ MT ø±\TqT >∑{Ïº>± H=ø£ÿ+&ç

3. Vü≤C≤sY¶ ˝…’≥¢qT yÓ*–+#·+&ç

4. Vü ‰sY¶ c˛\¶sY yÓ’|ü ⁄ ‹]– yêVü ≤Hêìï Ä|ü+&ç

eTT+<ä Tqï yêVü≤Hêìø°, MT≈£LeT<Ûä ´ <ä÷sêìï ô|+#·+&ç

MT yÓqø£ Á&Ó ’esY $TeTà*ï eTT+<ä T≈£î ‘√j·T&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔqï≥¢sTT‘ MTeTT+<äTqï yêVü≤HêìøÏ MT≈£ î

eT<Ûä ´ <ä÷s¡+ ô|+#˚+<äT≈£î MTy˚>∑+ yÓT\¢>±‘·–Z+#·&É+&ç. Bìe\¢ j·÷øÏ ‡&Ó+{Ÿ nj˚T´Á|üe÷<ä+

‘·>∑ TZ‘·T+~.



$es¡ D

126 s√&É T¶ |üø£ ÿ>± ñ+&˚ <ä≥ºyÓ TÆq ‘Ó\¢ ‘· @eTì $e]düTÔ+~ ?

1. Á{≤|ò æø ˝…’≥T¢ eTT+<äTHêïj· Tì

2. Á|üj·÷DÏdü TÔ qï s√&É T¶ n+#·TqT

3. m&ÉeTyÓ ’|ü⁄qï bÕ<ä#ês¡ T\ düú\+ nì

4. ôd’øÏfi¯ó¢ yÓfi‚¢ <ë] nì

Á|üj·÷DÏdüTÔ qï s√&ÉT¶ n+#·TqT

á s√&É T¶ e÷]ÿ+>¥ eTq≈£î ˇø£ ôV≤#·Ã]ø£ìdüTÔ+~.yê‘êes¡D+ u≤>± Òq|ü ⁄Œ&ÉT dü]>±Z ø£ì|æ+#·q|ü⁄Œ&ÉT

Ç~ u≤>± ñ|üjÓ ÷>∑|ü&ÉT‘· T+~.



$es¡ D



127 MT eTT+<äT á >∑Ts¡ TÔ ø£ì|æk˛Ô+~. n+<äTe\¢ Ä s√&ÉT¶ á øÏ+~yê{Ï À m˝≤ñ+<√ MTs¡ T }Væ ≤+#ê* ?

1. ì{≤s¡ T>± m‘·TÔ>± ñ+&˚ ø=+&É<ë]

2. ì{≤s¡T>± ~>∑T&É T>± ñ+&˚ ø=+&É<ë]

3. m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£î cÕsYŒ>± ˇ]–b˛sTT ñ+~

4. ≈£î&çyÓ’|ü⁄q≈£î cÕsYŒ>± ˇ]–b˛sTT ñ+~

m&ÉeTyÓ ’|ü⁄q≈£î cÕsYŒ>± ˇ]–b˛sTT ñ+~

MT y>±ìï düeTj· ÷ìøÏ ‘·–q≥T¢ n<äT|ü⁄˝Àñ+#·Tø√yê*. <ëìe\¢ ˇ]–b˛sTTe⁄+&˚ ÁbÕ+‘·+˝À≈£L&Ü dü¬s’q π>sY MTs¡T m+|æø£ #˚düTø√>∑\T>∑T‘ês¡T.

ˇ]–e⁄+&˚ ÁbÕ+‘·+˝À n‹y˚>∑+‘√ yÓfi‚Ô |ü]dæú‹n<ä T|ü ⁄ ‘·ù|Œ Á|üe÷<äeTT+~.



$es¡ D

128 MTs¡T á ôd’øÏ*düTºqT düMT|ædüTÔ Hêïs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT MTπs+ #˚j·÷\+fÒ..

1. ôd’øÏ*düTº ≈£L&É*ì # πseTT+<˚ zesYfÒø˘ #j·T+&ç

2. ôd’øÏ*düTº <ä>∑ Zs¡ ôV≤&é … ’≥T¢ yÓ*–+#·+&ç.

3. y˚>±ìï ‘·–Z+∫ ôd’øÏ*dü Tº eT\T|ü⁄ ‹]π><ëø± Ä>∑+&ç.

4. m&ÉeT#˚‹yÓ’|ü⁄ ôd’øÏ*düTºì zesYfÒø˘ #˚j·T+&ç.

y˚>±ìï ‘·–Z+∫ ôd’øÏ*dü TºeT\T|ü⁄ ‹]π><ëø± Ä>∑+&ç

u≤>± yÓqTø£>± ñ+&ç, ôd’øÏ*düTº eT\T|ü⁄ ‹s¡>∑&ÜìøÏdü ¬s’q düeTj·T+ #·÷dü T≈£îH+<ä T≈£î M\T ø£*Œ+#·+&ç.

yÓqTø£ n‹ düMT|ü+>± ñ+&É&É+, Ò<ë ‘·«s¡>±<ë{Ïb˛j˚T+<ä T≈£î Á|üj· T‹ï+#·&É+ #˚j·Tsê<äT.



$es¡ D

129 á ≈£L&É* e<ä› ≈£î&çyÓ’|ü ⁄q≈£ î eT\T|ü ⁄ ‹]π>+<äT≈£î n<äq|ü⁄ C≤Á>∑‘·Ô \T m+<äT≈£ îrdüTø√yê* ?

1. s√&É T¶ dü]>±Z ˝Ò<äT

2. bÕ<ä#ês¡T\ <ë] Çs¡T≈£ î>± ñ+~

3. s√&É T¶ ô|’ >∑Ts¡TÔ\T ndü Œwüº+>± e⁄HêïsTT

4. yÓ\T‘·Ts¡ T ‘·≈£ îÿe>± e⁄+~

yÓ\T‘·Ts¡T ‘·≈£îÿe>± e⁄+~

s√&ÉT¶ ∫e]<ëø± ø£ì|æ+#˚<ëø± yÓ T\¢>± eTT+<äT≈£îyÓfi≤fl*. ≈£L&É*ì düMT|æ+# yêVü≤Hê\T $TeTà*ï >∑eTì+#·ø£b˛e#·Ãì >∑T]Ô+#·+&ç. nø£ ÿ&É dü Œwüº+>±

Ò<äì|æ+∫q|ü ⁄Œ&É T MTs¡T eTT+<äT≈£î yÓfi¯flø£+&ç.



$es¡ D



130 ˇø£ uÛ≤Ø yêVü≤q+ <ëì |ü]e÷D+, &çC… ’Hé\ e\¢ ...

1. ∫qï yêVü ≤Hê\ø£+fÒ ‘·≈£îÿe ªu¢sTT+&ékÕŒ{Ÿ‡µ ñ+{≤sTT

2. ∫qïyêVü≤Hêìø£+fÒ m≈£ îÿe ªu¢sTT+&éékÕŒ{Ÿ‡µ ñ+{≤sTT

3. ∫qïyêVü≤Hê\ e÷~]>±H nH˚ ï ªu¢sTT+&ékÕŒ{Ÿ‡µ ñ+{≤sTT

4. m≥Te+{Ï ªu¢sTT+&ékÕŒ{Ÿ‡µ ñ+&Ée⁄.

∫qïyêVü≤Hêìø£+fÒ m≈£ îÿe ªu¢sTT+&ékÕŒ{Ÿ‡µñ+{≤sTT.

uÛ≤Ø yêVü≤Hê\T m≈£îÿe bı&Ée⁄‘√ s¡÷|üø£\Œq#˚j·Tã&çe⁄+{≤sTT ø±ã{Ïº á ‘·s¡Vü‰ yêVü≤Hê\T

q&ç ù|≥|ü ⁄Œ&É T Á&ÉsTTes¡T¢ n<ë›\qT u≤>±ñ|üjÓ ÷–+#ê*. Bìe\¢ yê] ªu¢sTT+&ékÕŒ{Ÿ ‡µ

ÁbÕ+‘ê˝À¢ @ yêVü≤q+ ø£<ä*ø£\HÓ’Hê Ç$ düŒwüº+>±#·÷|ækÕÔ sTT.



$es¡ D

131 MTs¡T á ôd’øÏ*düTº yÓqTø£ ñHêïs¡ T. Á{≤|òæø˘ …’{Ÿ e÷]q|ü⁄&ÉT MTπs+ #˚kÕÔ s¡ T?

1. ôd’øÏ*düTº ø£+fÒ eTT+< yÓfi¢&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·+&ç

2. ôd’øÏ*düTº≈£ î ‘·–q+‘· düú ≤ìï, düeTj·÷ìï Çe«+&ç

3. ≈£î&çyÓ’|ü⁄q≈£î ‹s¡>∑+&ç ø±˙ ôd’øÏ*düTº≈£î ≈£L&Ü düú\+ πø{≤sTT+#·+&ç

4. Vü ‰s¡Hé yÓ ÷–dü ÷Ô eTT+<ä T>± yÓ[¢b˛+&ç

≈£ î&çyÓ ’|ü⁄q≈£î ‹s¡>∑+&ç ø±˙ ôd’øÏ*düTº≈£ î ≈£L&Üdüú\+ πø{≤sTT+#·+&ç

yÓqøÏÿ ‘·–Z, ôd’øÏ*dü Tº yÓfi¢&ÜìøÏ nqTeT‹ìe«+&ç



$es¡ D

132 m&ÉeT#‹yÓ’|ü⁄qï eT\T|ü ⁄ yÓ’|ü⁄q≈£î MTs¡T Á&ÉsTT$+>¥ #düTÔHêïs¡T. @j˚T Á|üe÷<ë\ >∑T]+∫ MTs¡T ‘Ó\TdüTø=ì ñ+&Ü* ?

1. ˇø£ yêVü ≤q+ $TeTà*ï zesYfÒø˘ #dü TÔ +~

2. s√&ÉT¶ eT<Ûä ˝À ‘Ó\¢>∑Ts¡TÔ\T ˝Òe⁄

3. nø£ÿ&É eT\T|ü ⁄ ñ+<äì ôV≤#·Ã]+#·&ÜìøÏ m≥Te+{Ï >∑Ts¡ TÔ \÷ ˝Òe⁄

4. bÕ<ä#ês¡ T\T MTyÓ’|ü⁄ q&ÉTdü÷Ô edüTÔHêïs¡T

bÕ<ä#ês¡T\T MTyÓ ’|ü ⁄ q&É Tdü ÷Ô edü TÔ Hêïs¡T

ù|yéyÓT+{Ÿ ˝Òì#√≥ bÕ<ä#ês¡T\T s√&ÉT¶MT<äyêVü≤Hê\≈£ î m<ä Ts¡T>± edüTÔ +{≤s¡ T. eT\T|ü⁄\ e<ä›|ü]dæú‘·T*ï MTs¡T #·÷&É Òs¡ T. ø£ì|æ+#·ì Á|üe÷<ë\T

bı+∫e⁄+& neø±X¯eTT+~. M≥ìï{Ï <äèwæ º Àñ+#· Tø=ì yê{Ïì m<äTs=ÿH˚+<äT≈£î dæ<ä∆+>± e⁄+&Ü*.



$es¡ D



133 e+‘Óq düMT|æ+∫q|ü⁄&ÉT MTs¡T á øÏ+~yê{ÏøÏ <ë] Çyê«*.

1. ôd’øÏfi¯ófl

2. ãdüT‡\T

3. yÓ÷{≤s¡T ôd’øÏfi¯ ófl

4. ø±s¡ T¢

ãdüT‡\T

&ÉãT Ÿ&Óø£ ÿsY ãdüT‡s√&ÉT¶eT<Ûä ´˝À ñ+&Ü* ø±ã{Ï º n~e+‘Óq U≤∞ ø±e&ÜìøÏ ‘√&ÉŒ&É T‘· T+~. Ç~dü÷∫+#·&ÜìøÏ kÕ<Ûës¡D+>± >∑ Ts¡ TÔ\T+&Ü*.

s√&ÉT¶∫es¡ u≤>± #·÷&É+&ç. ãdüT‡\TdüMT|æ+#≥|ü⁄Œ&ÉT MTs¡T Ä– <ë] Çyê«*‡sêe#·TÃ.



$es¡ D

134 s√&É T¶ eT<Û ä ˝À @ ‘·s¡Vü‰≈£ î #Ó+~q yêVü≤Hê\T MT≈£ î m<äTs¡Tø±e#·TÃ ?

1. ˝≤Ø

2. ôd’øÏ Ÿ

3. ø±s¡ T

4. yÓ ÷{≤sY ôd’øÏ Ÿ

˝≤Ø

uÛ ≤Ø yêVü ≤q+ jÓTTø£ÿ ô|’uÛ≤>∑+ ≈£L&Ü e+‘Óqô|’dü]b˛yê\+fÒ Ä yêVü≤q+ s√&ÉT¶yÓTT‘êÔ ï ÄÁø£$T+#ê*‡edü TÔ+~. e+‘Óq m‘·TÔ <ëì

eT<Ûä úÛ≤>∑+˝À dü]b˛j˚T˝≤ e⁄+~.



$es¡ D

135 ≈£L&É* m&ÉeTyÓ’|ü ⁄ uÛ≤>∑+ U≤∞>± m+<ä T≈£ î ñ+#ê* ?

1. yêVü ≤Hê\T Á|üy•+∫, yÓfi¯fl&ÜìøÏ nqTeT‹+#˚+<äT≈£î

2. ãdü T‡ yÓqøÏ ÿ ‹s¡>∑&ÜìøÏ

3. yêVü ≤Hê\T ªj·TTµ≥sY ï rdüTø√e&ÜìøÏ

4. yêVü ≤Hê\T bÕsYÿ #˚j· T&ÜìøÏ

yêVü≤Hê\T Á|üy˚•+∫, yÓfi¯fl&ÜìøÏnqTeT‹+#+<äT≈£ î

MTs¡T Á{≤|òæø˘ À y˚∫ñqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L´˝À ì*∫ñqï yêVü≤Hê\qT u≤>± >∑eTì+#·+&ç. Äπ>+<äT≈£î

ìs¡ ísTT+#·Tø√+&ç. <ëìe\¢ ≈£ L&É* qT+&ç yêVü ≤Hê\sêø£b˛ø£\≈£î ø±yê*‡q dü ú ≤ìï e<ä\e#· TÃ.



$es¡ D



136 Á{≤|òæø˘ …’≥T¢ Ä≈£î|ü#·Ã s¡+>∑ T ˝ÀøÏ e÷πs≥|ü ⁄Œ&É T ‘Ó\¢ ø±s¡T @+ #˚j·÷\+fÒ ...?

1. ôd’øÏ*düTº yÓ[¢b˛j˚Tes¡≈£L y˚∫e⁄+&Ü*

2. y˚>∑+>± yÓ[fl ôd’øÏ*düTº≈£î m<ä TfH eT\T|ü⁄ rdüTø√+&ç

3. ˝…’≥¢qT <ë≥&ÜìøÏ ôd’øÏ*düTº≈£ î <ä>∑Zs¡>± yÓfi¯ ¢+&ç

4. ôd’øÏ*düTºqT ôV≤#·Ã]+#·&ÜìøÏ Vü‰s¡Hé yÓ÷–+#·+&ç

ôd’øÏ*düTº yÓ[¢b˛j˚Tes¡≈£L y˚∫e⁄+&Ü*

MTs¡ T ãj·T Ò› πseTT+<˚ ˇø£kÕ] #·T≥÷º e⁄qï |ü]dæú‘·T\qT >∑eTì+#·+&ç. ôd’øÏ*düTº\T ‘·s¡#· ÷y∫ñqï Á{≤|òæø |üø£ÿH ñ+{≤s¡ T ø±ã{Ïº yêfi¯flqT

düTs¡øÏå‘·+>± yÓ[¢b˛ìe«+&ç.



$es¡ D

137 Á{≤|òæø˘ ˝… ’≥¢ <ä>∑ Zs¡ MTs¡T m&ÉeTyÓ’|ü⁄q≈£î yÓfi≤¢\ì nqT≈£îHêïs¡T. eT\T|ü ⁄‹]π>eTT+<äT MTs¡T #˚j· ÷*‡+~ ?

1. ≈£î&çyÓ’|ü⁄q ñ+&˚ n<ë›ìï |ü]o*+#·+&ç

2. ‘Ó\¢ ø±s¡ T≈£î düMT|ü+>± yÓfi¯ ¢+&ç

3. ^‘·\ ô|’H˚ ì*∫ ñ+&É+&ç

4. MT m&ÉeTyÓ’|ü⁄q e⁄qï ~«#·Áø£yêVü≤Hê\qT |ü]o*+#·+&ç

MT m&ÉeTyÓ’|ü ⁄q e⁄qï~«#·Áø£ yêVü≤Hê\qT |ü]o*+#·+&ç

MTs¡T ì\ã&ç ñqï|ü⁄Œ&ÉT eT]j·TTø£<ä\uÀ‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT Ç~ #ê˝≤ eTTK´+. á <ë]˝À

‘·s¡#·T>± ôd’øÏ*düTº\T yêVü≤Hê\ eT<Û ä ˝À+∫<ë≥&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔ+{≤s¡T. ø±ã{Ï º MT

#· T≥Tº|üø£ÿ\ |ü]dæú‘·T*ï m|ü ⁄Œ&É÷ |ü]o*düTÔ +&Ü*.



$es¡ D

138 á ‘·s¡Vü ‰ s√&ÉT¶ô|’ Á|üj· ÷DÏ+∫q|ü⁄&É T MT y˚>±ìï ‘·–Z+#ê*. m+<äTø£+fÒ ...

1. >∑õ_õ>± ñqï »+ø£åHé eTT+<ä Tqï~

2. ‘·≈£ îÿe m‘·TÔ À ñqï e+‘Óq eTT+<ä Tqï~

3. s√&ÉT¶ m>∑T&ÉT~>∑ Tfi¢‘√ ≈£L&É T≈£îì e⁄qï~

4. Çs¡T¬ø’q <ë] eTT+<äTqï~

>∑õ_õ>± ñqï »+ø£åHé eTT+<äTqï~

MTeTT+<äTqï yêVü≤Hê\T m&ÉeTyÓ ’|ü⁄¬ø’Hê,≈£ î&çyÓ ’|ü ⁄¬ø’Hê eT\T|ü⁄ ‹s¡>∑e#· TÃ. n$ y˚>∑+

‘·–Z+#·e#· TÃ. Ò<ë m<ä Ts¡ T edü TÔqï yêVü≤Hê\≈£î<ë] Çe«&ÜìøÏ M\T>± Ä–b˛e#·TÃ. Ç≥Te+{Ï

|ü]dæ ú‹ì m<äTs√ÿe&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± ñ+&É+&ç. MTs¡Ty˚>±qïsTTHê ‘·–Z+#ê*‡ sêe#·TÃ— Ò<ë yê{Ï yÓqTø£

Ä>±*‡ sêe#· TÃ.



$es¡ D



139 MTs¡T >∑+≥≈£î 60 øÏ˝ÀMT≥s¡ ¢ y˚>∑+‘√ yêVü≤q+ q&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡ T. ˇø£ Á|üe÷<äø£s¡yÓ TÆq Á|ü<˚XÊìøÏ #]q|ü ⁄Œ&É T MTs¡ T #˚j·÷*‡q |üì @$T{Ï ?

1. MT yêVü ≤q y˚>∑+ dæús¡+>± ñ+&˚ ≤ #·÷&É+&ç

2. MT y˚>±ìï ‘·–Z+#·+&ç

3. sêuÀj˚ T ≈£î&ç eT\T|ü⁄˝ÀøÏ ‹s¡>∑+&ç

4. sêuÀj˚ T m&ÉeT eT\T|ü ⁄˝ÀøÏ ‹s¡>∑+&ç

MT y˚>±ìï ‘·–Z+#·+&ç

MTeTT+<ä T Ä–q Á{≤|ò æø˘ ≈£î&çyÓ’|ü⁄q≈£ î ‹s¡>∑&ÜìøÏm<ä Ts¡ T#· ÷düTÔ +&Ée#·TÃ. á Á{≤|òæø˘ Ç+ø±

ô|s¡>∑e#·TÃ. á ø±s¡D+>± yêVü≤Hê\T y˚>±ìï |ü⁄+Eø√e&ÜìøÏ ø=+‘· düeTj· T+ |ü{§º#· TÃ.



$es¡ D

Documents

LLR Test TeluguQuestion&Answer Cha6