41
leqcia 3 Tavisufali vardna veqtorebi 2-ganzomilebiani moZraoba

leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

leqcia 3

Tavisufali vardna

veqtorebi

2-ganzomilebiani moZraoba

Page 2: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 2

mudmivi aCqarebis SemTxvevaSi Cven vnaxeT:

atvv 0 +=

200 at

21tvxx ++=

consta =

x

a

v t

t

t

v)(v21v

)x2a(xvv

0av

020

2

+=

−=−

sasargeblo formulebi:

Page 3: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

TanabaraCqarebuli moZraobis modelireba

Page 4: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 4

TavisufaliTavisufali vardnavardna

y

ay = − g

y 0yv = v - g t2

y00 tg21tvyy −+=

y

a

v

t

t

t

gay −=

Page 5: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 5

Galileo Galilei (1564-1642)

Page 6: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 6

g ar aris damokidebuli sxeulis masaze !

Galileo Galilei (1564-1642)

g = 9.81 m/s2

ekvatorze g = 9.78 m/s2

CrdiloeT polusze g = 9.83 m/s2

Page 7: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Tavisufali vardnis aCqarebis gazomvebi

gamoiyeneba geologiasa da geografiaSi

g -s ganawilebis ruqa aSS-s teritoriaze

Page 8: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

videofilmi Tavisufal vardnaze

Page 9: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 9

vardnis dro da saboloo

siCqare ?

1000 m

Page 10: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 10

avirCioT koordinatTa

sistema.aTvlis wertili damimarTuleba.

v0y = 0.

20y0 gt

21tvyy +=

20 gt

21yy −=

1000 m

y = 0

y

Page 11: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 11

y = 0 da y0 = 1000 m.

gavixsenoT:y0 = 1000 m

y

2.14gy2t 0 ==

20 gt

21yy -=

y = 0

)( 02

y02y yya2vv -- =

140gy2v 0y −=±= m/wm

wm

Page 12: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 12

ormoSi vagdebT qvas da vzomavT drosromelic dasWirdeba qvas ormos fskerismisaRwevad.

Tu y RerZs mivmarTavT qveviT:

y0=0 ; v0y = 0.

20y0 gt

21tvyy ++=

2gt21y =

amocana: rogor ganvsazRvroT ormos siRrme

vTqvaT t=3 wm.maSin y≈45 m.

Page 13: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 13

oriori adamianiadamiani dgasdgas simaRlezesimaRleze HH. . oriveorive isvrisisvris

burTsburTs sawyisisawyisi siCqariTsiCqariT vv00, , pirvelipirveli isvrisisvris qveviTqveviT

dada meoremeore isvrisisvris zeviTzeviT. . burTebisburTebis siCqaresiCqare miwazemiwaze

davardnisasdavardnisas arisaris vvAA dada vvBB .. romeliromeli pasuxiapasuxia

sworiswori: :

(a)(a) vvAA < < vvBB (b) (b) vvAA = = vvBB (c) (c) vvAA > > vvBB

vv00

vv00

2211

HHvvAA vvBB

Page 14: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 14

radgan moZraoba zeviT da qveviT simetriulia,

intuicia gckarnaxobs rom v = v0

marTlac, SegviZlia vnaxoT:

vv002 2

HH

vv = v= v00

( ) 0HHg2vv 20

2 =−−=− )(

y = 0y = 0

Page 15: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 15

SegviZliaSegviZlia pirdapirpirdapir gamoviyenoTgamoviyenoT formulaformula::

( )H0g2vv 20

2 −−=− )(1:1:

vv00

vv00

11 22

y = 0y = 0

( )H0g2vv 20

2 −−=− )(2:2:erTmaneTiserTmaneTis toliatolia !!!!

Page 16: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

moZraobis aRweramoZraobis aRwera

erTganzomilebiani

moZraoba

organzomilebiani

moZraoba

saWiroa

SemovitanoT

Page 17: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 17

veqtorebiveqtorebi ((mimoxilvamimoxilva))::1 ganzomilebaSi mimarTulebas avRniSnavdiT + an –niSniT.

2 an 3 ganzomilebaSi ar aris sakmarisi niSnismiTiTeba:

magaliTisaTvis ganvixiloT mdebareobis veqtori rr2 ganzomilebaSi.

kiTxvakiTxva: sad aris rusTavi?avirCioT aTvlis wertili

TbilisSi

unda mivuTiToT aramarto manZili aramed

mimarTulebac.

Tbilisi

rusTavi

r r

Page 18: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 18

skalarebs aqvT mxolod sidide.

skalarebia: masa, moculoba, temperatura.

veqtorebs gaaCniaT sidide da mimarTuleba.

veqtorebia: siCqare, aCqareba, Zala.

veqtorebi da skalarebi

Page 19: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 19

veqtorebiveqtorebi......

veqtorebis ori aRniSvna:

A A anan

A A =rA

rA

Page 20: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

SeiZleba gadavaadgiloT veqtorebi rogorcgvinda, magram unda SevinarCunoT sigrZe da

mimarTuleba !!

veqtorebis paraleluri gadatana

Page 21: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Sekrebis Tanmimdevrobas mniSvneloba ara aqvs

veqtorebis grafikuli Sekreba

ganvixiloT ori veqtori AA and BB. movnaxoT maTi jami AA + BB.

Page 22: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

veqtorebis Sekrebis ilustracia

Page 23: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 23

1 2 3A A A+ +r r r

movZebnoT veqtorebis

jami

1 2 3 4 5

1Ar

2Ar

3Ar

Page 24: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 24

1 2 3A A A+ +r r r

1 2 3

t2

Page 25: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Slide 24

t2 11128teacher; 25.08.2002

Page 26: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 25

veqtorebisveqtorebis gamravleba/gayofagamravleba/gayofa skalarzeskalarze

Page 27: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 26

kerZokerZo SemTxvevaSemTxveva, , gamravlebagamravleba --11--zeze

Page 28: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 27

magaliTebimagaliTebi: : veqtorebisveqtorebis skalarebzeskalarebze

gamravlebagamravleba

Page 29: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 28

2 A B−r r

1 2 3 4 5

airCieT swori pasuxi

Aur

Bur

Page 30: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 29

swori pasuxia (1)

1 2 3

Page 31: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 30

veqtorisveqtoris komponentebikomponentebi

veqtorisveqtoris komponentebikomponentebi arisaris veqtorisveqtoris

proeqciaproeqcia koordinatTakoordinatTa RerZebzeRerZebze

{xa

aya

y

xxauur

yauur

y

x

a

x ya a= +uur uur

a

Page 32: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 31

veqtorisveqtoris komponentebikomponentebi SeiZlebaSeiZleba iyosiyos

dadebiTidadebiTi an an uaryofiTiuaryofiTi..

b

y

x

by > 0

bx < 0

{}

y

xxbuur

ybuurb

b x yb b= +uur uur

Page 33: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 32

veqtoris sigrZe ar aris damokidebulimimarTulebaze

2 2x ya a a a= = +

rar

ya

xa x

y

absoluturi mniSvneloba (sigrZe) rr veqtorisamovnaxoT piTagoras Teoremis gamoyenebiT:

Page 34: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 2211: Lecture 5, Pg 33

trigonometriistrigonometriis meSveobiTmeSveobiT veqtorisveqtoris

komponentebiskomponentebis monaxvamonaxva

θ

ar

ya

xa x

y

cossin

x

y

a aa a

θθ

==

ay = ax tan θ

tan θ = ay/ax

Page 35: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 34

33--ganzomilebiani ganzomilebiani kinematikakinematika

sxeulis mdebareoba, siCqare da aCqareba

3 ganzomilebaSi:

rr = x + y + zvv = vx + vy + vz

aa = ax + ay + az

mudmivi aCqarebis SemTxvevaSi:

aa = constvv = vv0 + a a trr = rr0 + vv0 t + 1/2 aa t2

(sadac aa, vv, vv0, rr, rr0, veqtorebia)

Page 36: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 35

romeli burTi davardeba miwaze ufro adre ?

a) pirveli

b) meorec) erTdroulad

1 2

h h

y=y0+v0yt-gt2/2v0y=0 da y=0t=(2y0/g)1/2

dro ar aris damokidebuli v0x-ze

moZraoba x da y RerZebis gaswvriv

SegviZlia ganvixiloT

erTmaneTisagan damoukideblad !

22--ganzomilebiani ganzomilebiani moZraobamoZraoba

Page 37: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis
Page 38: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 37

sad unda daumiznos zooparkis

TanamSromelma rom moartyas maimuns ?

( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave ! )

Page 39: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 38

gravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom

pirdapir unda daumiznos.

gravitaciis SemTxvevaSi mainc pirdapir

unda daumiznos. r = r0

r =v0t

Page 40: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 39

rr = vv0 t - 1/2 gg t2

rr = r0 - 1/2 gg t2

bravo !

Page 41: leqcia 3 - uCoz · ( man icis rom maimuni Camoxteba gasrolisTanave !) Physics 211: Lecture 1, Pg 38 zgravitacia rom ar arsebobdes cxadia, rom pirdapir unda daumiznos. zgravitaciis

Physics 211: Lecture 1, Pg 40

x x = = xx00

yy = -1/2 gg t2

igive situacia sxva perspeqtividan.

xx = = vv0 0 ttyy = -1/2 gg t2