8/3/2019 Insider Outsider: Making Films in the Puerto Rican Community

http://slidepdf.com/reader/full/insider-outsider-making-films-in-the-puerto-rican-community 1/5

A j | a b o v + K u r | a b o v 9

Y a j n Gamh | aj r `o Tuovrk Valcj LkhhujarqG v c j l o | Jonvkj(Hurcjov

^

`cr hceo| c tcvralumcv lkhhujarqtvkbulo ~kve kj lovrcaj rktal|cjb jkr kr`ov| (kv jkr u|o hobac

cr cmm! cjb ~`cr lcj ~o bk c| hobac tvkgo||akjcm| rk ”c~ceoj‘ lkhhujarao| rkr`o tkrojracm kg hobac; Aj kvbov gkv hork rclemo cjq kg r`o|o suo|rakj|- A ~kumbmaeo rk |rcvr fq opchajajn r`o jkrakj kg z‐lkhhujarq‘ cjb r`oj nk kj rk hceo|kho lkjlvoro lkjjolrakj| rk hq optova

ojlo c| c Tuovrk Valcj gamhhceov ajT`amcbomt`ac* Tcvralumcvmq- A ~amm vogov rkr~k taolo| A `cwo fooj ajwkmwob aj~`al` cvo oar`ov cfkur r`o tvobkhajcjrmq ~kveajn lmc|| Tuovrk Valcj lkhhujarq kg Jkvr` T`amcbomt`ac (C+B\ aj

r`o Fcjak! kv ohovnob gvkh cj kvncjaycrakj ~`al` |ovwo| r`o cvoc (Tarc|  kgMD*

Bo|taro r`o gclr r`cr ~o u|o r`orovh ”lkhhujarq‘ aj c wovq mkk|o ~cq- ara| jkr cj cllabojr r`cr ~o rojb rk u|o r`orovh ~`oj ~o |toce kg nvkut| kg toktmo~`k `cwo c ba|ohtk~ovob vomcrakj|`atrk r`o bkhajcjr tk~ov |rvulruvo|* R`u|-~o |cq r`o Fepe  lkhhujarq- r`o Tuovrk

V`jmMc`jk  lkhhujarq- r`o ncq lkh

hujarq cjb r`o ~khz‐| lkhhujarq* ^ojowov |cq r`o hoj‑| lkhhujarq- r`o~`aro lkhhujarq kv r`o habbmolmc||

lkhhujarq* ^o |cq r`o ”ajbotojbojrlkhhujarq‘ fur kjmq hojrakj @kmmq~kkb fq ar| |ajnmo jcho* Folcu|o r`ogkvhov ”lkhhujarao|‘ cvo cm|k lkhtk|ob kg kr`ov ”lkhhujarao|‘ kv |olrkv|~`al` ̀ cwo baggovojr tk~ov vomcrakj|`at|~ar`aj r`oh- r`o bogajarakj gcmm| |`kvr kg vocmmq bo|lvafajn r`o optovaojlo kg r`a|humratmalarq* \ajlo A goom ahtvola|o u|ajnr`o lkjlotr kg ”lkhhujarq-‘ A ~amm rvq rkfo c| |tolagal c| A lcj ~`oj A vogov rk hqk~j optovaojlo* \k- A lcj kjmq rcme kg |tolagal| aj cbbvo||ajn r`o suo|rakj kg ”~`k `c| optvo||ob ajrovo|r aj hobactvkbulrakj cjb ~`q;‘ aj r`o TuovrkValcj lkhhujarq kg T`amcbomt`ac*^`ojowov A bk u|o r`o rovh ”lkhhujarq-‘ A ch vogovvajn rk c wovq cf|rvclr

jkrakj ~`al` vogov| rk c nvkut kg toktmo~`k `cwo fkr` fooj abojragaob cjb |omg abojragq c| ”P‘ folcu|o kg r`oav vomcrakj|`at rk bkhajcjr tkmaralcm |rvulruvo| cjblkhhkjfur jkr `khknojoku|~cq|kg lktajn ~ar` r`k|o |rvulruvo|*

A |`kumb cbb r`cr ~`oj ~o c| hobactvkgo||akjcm| (tcvr kg r`o ”tk~ov‘! c|e 

`k~ lcj ~o ”c~ceoj‘ (”tk~ovmo||‘!lkhhujarao| rk r`o tkrojracm kg hobac-~o cvo rceajn c |kho~`cr tcrovjcma|ral

8/3/2019 Insider Outsider: Making Films in the Puerto Rican Community

http://slidepdf.com/reader/full/insider-outsider-making-films-in-the-puerto-rican-community 2/5

8/3/2019 Insider Outsider: Making Films in the Puerto Rican Community

http://slidepdf.com/reader/full/insider-outsider-making-films-in-the-puerto-rican-community 3/5

jorrob gvkh r`o lkhhujarq‑| nojovcmtvkfmoh|* Ar iu|r hocj| r`cr ~`oj ~o~cjrob rk fo ba|lkjjolrob- ~o lkumb- gkvopchtmo- gajb cjkr`ov ikf cjb hkwo*

C| r`o gamh tvknvo||ob- cjb ~o foncj rk |tojb mkjn `kuv| aj r`o ”lkhhujarq‘ |ocvl`ajn gkv r`o |ufiolr| kg r`ogamh- r~k r`ajn| `cttojob* Kj r`o kjo`cjb- A gomr r`cr r`a| ~c| c gamh r`cr ~c|foajn hcbo cfkur CAB\ aj r`o TuovrkValcj lkhhujarq cjb ~c| jkr c gamhlkhajn gvkh r`o lkhhujarq* R`ogamhhceov| `cb c lmocv cnojbc kg ~`cr‐r`oq+~o ~cjrob cjb fc|alcmmq ~ojr kurrk nor ar* Ag- gkv opchtmo- r`o cwovcnoktajakj kg toktmo aj r`o fcvvak ~c| r`cr

`khk|opucmarq ~c| ~vkjn- ~o ktrob gkvr`o bogajaromq hajkvarq ktajakj r`cr ar a|jkr ~vkjn cjb ~o ~ojr c`ocb rk tvkwoar* Ag r`a| ~c| c ”lkhhujarq‘ tvkbulrakj-~`q babj‑r ar vogmolr r`o lkhhujarq‑||ojrahojr|; R`u|- r`o suo|rakj gkv holcho ut9 ^`k a| r`o lkhhujarq; A| aror`alcmmq suo|rakjcfmo rk |rvulruvo c |olrakj kj ~khoj‑| |ufkvbajcrakj ~ar`

|rcrohojr| hcbo fq hoj ~`k `cb jkaboc r`cr ~o ~ovo nkajn rk hceo r`ohmkke maeo gkkm|; Kj r`o kr`ov `cjb- babr`a| vocmmq hcrrov ag r`oq ~ovo |opa|r|;R`o tkmaral| kg tk~ov folcho- r`oj-oprvohomq lkhtmalcrob* Lmc||- nojbovcjb |opucm kvaojrcrakj `cb c |rvunnmo(

cjb lmc|| ~kj* Fq wavruo kg r`o tk~ov~o ̀ cb c| habbmolmc|| cvra|r| (owoj ag 

|kho~`cr maharob!- ~o u|ob r`o|o ~kveajn lmc|| hoj‑| ahcno| cjb wkalo| rkhceo kuv tkajr*

Kj r`o kr`ov `cjb- A gomr r`cr folcu|o kg hq vomcrawo mcle kg optovaojlo-nojbov- kvanaj cjb cno- A `cb rk |rvunnmo~ar` cj cmm hcmo- tvobkhajcjrmqhabbmo(lmc|| ~`aro lvo~- rk |khoraho| ga(u|ucr(ajn mowom|* Aj |uhhcvq- ~`cr A ba|lkwovob ~c| r`cr tk~ov ~c| r`o hcaj a||uoaj hceajn cjq gamh9 R`o tk~ov rk focfmo rk ncr`ov r`o vo|kuvlo| rk hceo cgamh (cjb mcrov rk ba|rvafuro cjb oggolrawomq op`afar ar!5 r`o tk~ov rk lkjwajlo

|`at| voncvbajn r`o |ufiolr| kg r`o gamhcmhk|r owctkvcrob ~`oj r`o gamh gajcmmq~c| lkhtmorob cjb r`o |lvoojajn| foncj* Fkr` aj r`o |lvoojajn| ~o bab crlkhhujarq lojrov| aj r`o Tuovrk Valcjlkhhujarq cjb kr`ov cmrovjcrawo hobaclojrov|- ~o gkujb r`cr r`o toktmo ~`k”~o‘ ~a|`ob rk votvo|ojr bab goom ~ommvotvo|ojrob* Lkhhojr| gvkh tcvralatcjr|- lkhhujarq clrawa|r| cjb gchamqhohfov| cggavhob r`cr kuv |rvunnmo rkcbosucromq tkvrvcq ~`cr ~o |c~ c| r`o|klakolkjkhal cjb lumruvcm lkjropr kg r`o |tvocb kg CAB\ ~c| |ullo||gumchkjn r`o|o |olrkv| kg r`o lkhhujarq*R`a| babj‑r hocj r`cr owovqkjo ~`k |c~

r`o gamh gomr r`cr foajn ncq ~c| lkvvolr@k~owov- c| A crrojbob |lvoojajn cgrov|lvoojajn- A folcho c~cvo r`cr r`o gamh~c| ̀ cvbmq owov lvaralayob aj T`amcbomt`ac- fur voloawob hul` hkvo lvarala|hgvkh kur|abo kg r`o larq* R`o baggovojloaj vo|tkj|o ~c| tvkfcfmq majeob rk r`ogclr r`cr gkv Tuovrk Valcj| aj T`amcbomt`ac- clvk|| lmc|| cjb abokmknalcm majo|-

r`a| ~c| r`o gvv|r gamh aj volojr hohkvq~`al` r`vkun` ar| larq ~abo ba|rvafurakjtvo|ojrob Tuovrk Valcj| ~ar` cj ahcnokg r`oh|omwo|* Owoj ~`oj r`a| ahcno~c| tcvracm- ar fvkeo ~ar` r`o c~o|khotkmaralcm ajwa|afamarq kg Tuovrk Valcj| ajT`amcbomt`ac* ̂ `oj c ~khcj ~`k ~kve|aj r`o tva|kj |q|roh aj Tojj|qmwcjaclkhhojrob aj kjo kg r`o |lvoojajn| r`cr

|`o `cb |`k~j r`o gamh rk <44 ajhcro|cjb r`cr r`oq c|eob rk |oo r`o gamh cncajcjb cncaj folcu|o ar ~c| cfkur ”r`oh‘(cjb mc|r fur jkr moc|r r~k kg r`o <44~ovo aj r`o gamh- A ujbov|rkkb r`cr ajcbbarakj rk r`o tkrojracm r`cr r`o gamh`cb c| cj CAB\ obulcrakj rkkm- ar ~c|cm|k- aj vorvk|tolr- cj ahtkvrcjr |rot ajlvocrajn r`o tk||afamarq r`cr r`o TuovrkValcj lkhhujarq kg T`amcbomt`ac lkumbhceo ahcno| cfkur ar|omg owoj ag r`otvklo|| vowocmob hcjq hkvo lkjrvcbalrakj| r`cj ~ovo owabojlob aj c |lvoojajn Aj kjo kg r`o lkhhujarq owojr| c

0<

8/3/2019 Insider Outsider: Making Films in the Puerto Rican Community

http://slidepdf.com/reader/full/insider-outsider-making-films-in-the-puerto-rican-community 4/5

r`cj A ch tvkbulo c gamh- ~`q lcj‑r A;‘Aj |uhhcvq- ~`cr hcbo CAB\ aj r ao

Fcja lkhhujarq hobac ~c| ar| volotrakj cjb u|o* Folcu|o kg kuv cvvcjnohojr ~ar` r`o larq kg T`amcbomt`ac- cmmT`amcbomt`ac vo|abojr| ̀ cb c van`r rk cgvoo lktq kg r`o gamh- cjbhcjq toktmo

~ojr kur kg r`oav ~cq rk nor ar cjb tc|| arkj* Lkumb r`a| Aamh `cb fooj bkjo cjqkr`ov ~cq cjb cm|k voloawo r`o |uttkvr arbab; Rk fo c lkhhujarq gamh- bab ar `cwork fo lkhhujarq fc|ob gvkh r`o hkhojr kg ar| lkjlotrakj rk r`o ba|rvafu(rakj; Ag ~o bkj‑r hceo fomaowo r`cr c~kve a| lkhhujarq hobac folcu|o kg ar|tvklo|| fur a| ohfvclob fq r`o lkhhu

jarq- a| r`cr nkkb ojkun`; Cjb `ovo a|~`ovo r`o tk~ov kg rcmeajn fcle a| lvu(lacm9 Ag r`o ”lkhhujarq‘ `cb r`cr tk~ov-hk|r kg r`o|o suo|rakj| ~kumb fo avvomowcjr Fkr` ”aj|abov|‘ cjb ”kur|abov|‘lkumb tvkbulo gamh| ”cfkur‘ cjq tcvralumcv lkhhujarq- r`o kjmq vumo foajn r`crqku ̀ cwo rk vowocm qkuv|omg* Romm u|

~`ovo cvo qku lkhajn gvkh cjb bkj‑rc||uho qku cvo tvkbulajn ”Gamh Rvur`‘aj lctarcm morrov|*

j Taolo| kg Mago

Cgrov CAB\ aj r`o  Fcvvak- A voloawob wcvaku| tvktk|cm| rk bk ~`cr A lkj|abov rk fokvncjaycrakj lkhhujarq hobac aj c hkvo|rvalr |oj|o9 hobac r`cr lkho| gvkh c

lkjlovj kg cj kvncjaycrakj kv nvkut ~`kmawo| cjb ~kve| aj r`o lkhhujarq cjbujbov r`oav bavolrakj* Kjo kg r`o tvkiolr|A cllotrob rk `omt aj ~c| volojrmq tvo|ojrob cr r`o kvncjaycrakj ~`al` tvkbulob ar- Rcmmov Tuovrkvvasuoaak* Cncaj-r`o rktal ~c| CAB\* Rcmmov ~c| ajrovo|rob aj bkluhojrajn r`oav CAB\ Suamrtvkiolr- cj op`afarakj ~`al` ~c| rk rvcwom

r`vkun`kur r`o larq- fur tcvralumcvmq ajr`o lkhhujarq* R`oav gav|r aboc ~c| rkhceo c ”34 hajuro r`ajn‘ rk |`k~ r`crr`oq `cb bkjo r`o tvkiolr cjb rk |`k~~`k `cb fooj ajwkmwob Rcmmov ~cjrob

rk |cq ~c| wcmucfmo* A ~c| rkmb ~`cr rk|`kkr (toktmo c||klacrob ~ar` r`otvkiolr! cjb ~`cr rk c|e r`oh* A hcbo ckjo`kuv vkun` lur ~ar` cmm r`o hcrovacmA r`kun`r u|cfmo fur r`oq `cb cmm r`ohcrovacm cjb lkumb suo|rakj cjb l`cjnohq bola|akj|* Cgrov wao~ajn r`a|- r`oq

bolabob ~`cr r`o `cmg`kuv lur ~c| nkajn rk mkke maeo* Aj oggolr- ~`cr A bab ~c|rk rvcj|mcro r`o kvncjaycrakj‑| lkjlovj|c| l`octmq cjb oggalaojrmq c| A lkumb* Ajr`o tvklo|| r`oq mocvjob cfkur wabok(hceajn cjb A mocvjob cfkur ~kveajnujbov oprvoho lkj|rvcajr| cjb foajn cvo|kuvlo aj|rocb kg c ”tvkgo||akjcm*‘

Cmr`kun` ~o gajcmmq bab nk kj majo

~ar` c nvcjr gvkh r`o CAB\ Clrawarao|Lkkvbajcrajn Kggalo- r`o hk|r ahtkvrcjrr`ajn cfkur Taolo| kg Mago a| r`cr ar tvkwobr`cr c Mcraj4 nvc||vkkr| kvncjaycrakjlkumb tvkbulo c hobac taolo ~ar` cMcraj4 gamhhceov- ~ar` c mk~ fubnor cjbjk nvcjbak|o c|tavcrakj|- gkv r`oav k~ju|o* Folcu|o A ~c| jkr tcab cjb ~kveob

wovq `cvb kj r`a| taolo- A gomr r`cr r`a|~c| hkvo hq ”lkhhujarq vo|tkj|afamarq‘ c| c vomcrawo kur|abov r`cj cjqr`ajnom|o* Tov|kjcmmq- A nkr r`o |cra|gclrakj kg lkhtmorajn c bkluhojr gkv cj kvncjaycrakj A vo|tolrob- ejk~ajn r`cr r`oq ~ovonkajn rk u|o ar gkv r`oav k~j nkkb tuvtk|o* A goom r`o taolo a| r`oav‑| cjb `cwojk bkufr r`cr ar a|*

Rkbcq- Rcmmov `c| c gummraho |rcgg tov|kj ~`al` `c|- chkjn kr`ov|- r`ovo|tkj|afamarq kg optcjbajn cjb bowomktajn r`oav |hcmm gamh go|rawcm* Rcmmov a| cm|ktmcjjajn rk bk c lkmmcfkvcrawo gamh tvk

 iolr jopr qocv ~ar` Mcraj4 hobac ~kveov|aj r`o cvoc cjb Tuovrk Valcj gamhhceov|gvkh Tuovrk Valk* Cm|k- cjb gkv r`o gav|rraho- r`oq ajlmubob c wabok ~kve|`kt aj

r`oav |uhhov lcht gkv l`ambvoj ~`ovo33 rk 3<qocvkmb| ~ovo optk|ob rk `a 0osuathojr cjb r`o tvklo|| kg |lvatrajn-clrajn cjb lvarasuajn ~`cr r`oq bk* A`cwo jk bkufr r`cr r`a| ajrovo|r ~`al`

8/3/2019 Insider Outsider: Making Films in the Puerto Rican Community

http://slidepdf.com/reader/full/insider-outsider-making-films-in-the-puerto-rican-community 5/5

cvo votvo|ojrob rk ojcfmo r`o|o nvkut|

rk u|o hobac* R`a| fvaog bo|lvatrakj kg 

`k~ kvncjaycrakj| cvo ajwkmwob aj hobac

tvkbulrakj a| rk tkajr kur r`o gkmmk~ajn9

rk hceo c ”lkhhujarq‘ hobac clrawo

qku joob cj clrawo hobac lkhhujarq rk

|uttkvr ar* Cjb gkv r`o gvv|r raho aj r`o

Tuovrk Valcj cvr cjb clrawa|r lkhhujarq-

hobac a| folkhajn c tvakvarq*C| cj ahcno+|kujb hceov- r`o lkh

fajcrakj kg r`o|o r~k optovaojlo| `c|

hcbo hq ~kve nk aj c baggovojr bavol

rakj* R`o r~k cubak ~kve| r`cr A lkh

tmorob mcrov cjb r`o gamh A‑h ~kveajn kj

jk~- crrohtr rk tvkwabo c hk|cal kg 

wkalo| ~`ovo hq ajrojrakjcmarq cjb tvo|

ojlo a| hcbo owabojr gvkh r`o |rcvr

~`oj A crrohtr rk |toce cfkur r`o

Tuovrk Valcj lkhhujarq* Kj r`o kr`ov

`cjb- A |ramm ~kve kj lkhhujarqfc|ob

tvkiolr| ~`ovo A |ovwo c| gclamarcrkv kg r`o

tvkiolr- cjb jkr c| gamhhceov* Aj

Fvajhjbk  og  l`cvlk- r`o lvo~ cm|k aj

lmubo| c Tuovrk Valcj ct

tvojralo* Folcu|o A ch c habbmolmc||-

A|mcjbfkvj Tuovrk Valcj- A lcj‑r `omt

OJBJKRO

fvajnajn hq fac|o| cjb hq tkmaral| rk r`o

rcfmo* Aj r`a| |oj|o- A ch ojlkuvcnajn

lkhhujarq kvncjaycrakj| rk lkujr kj ho

gkv |eamm| fur jkr jolo||cvamq gkv bavolrakj*

A‑h ~ammajn rk ~kve ~ar` lkhhujarq

kvncjaycrakj| ag r`oq bavolr ho- jkr r`o

kr`ov ~cq cvkujb* Bo|taro r`o gclr r`cr A

ch bawabajn hq ~kve for~ooj ”tov

|kjcm‘ cjb ‐/khhujarq‘ (~`al` a| jkr

r`o `cttao|r |kmurakj!- A fomaowo r`a| ~cq

rk fo r`o hk|r lkhgkvrcfmo* C| c vomc

rawomq tvawamonob nvkut- ajbotojbojr

gamhhceov| hu|r fo c~cvo kg ~`cr kuv

lkjrvcbalrakj| cjb maharcrakj| cvo cjb

`k~ ~o cvralumcro kuv cnojbc| ~ar` r`o

lkhhujarao| ~o ajrojb rk bowomkt cmma

cjlo| ~ar`* Cmr`kun` r`ovo a| jkr c |ajnmo

~cq rk nk cfkur r`a|- r`ovo cvo cr moc|r

r~k ahtkvrcjr nuabajn suo|rakj|9 @k~

hul` cvo ~o lkjrvafurajn rk r`o tvklo||

kg ohtk~ovhojr; Cjb- `k~ hul` cvo

~o lkjrvafurajn rk vocl`ajn r`o cf|rvcl

rakj kg lkhhujarq hobac- owoj cr kuv

k~j optoj|o; R`o tk||afamarao| cvo

hcjq*

0?

3* Kj majo ob arajn vogo v| rk r`o t vkl o|| kg hc|rovajn c wabok ~k ve- u|uc mmq rk c `an`ov gkvhc r

r`vkun` c raho f c|o l kvvol rkv* R̀ o t vkl o|| c m|k n ojovc mmq ajl mubo| r`o mcqajn bk ~j k g rarmo|cjb r`o mowo majn k g r`o |kujb cjb l kmkv suc marq kg r`o t aolo* R̀ a| ̀ an`ov gkvhcr hc |rov a| r`oj

u|ob rk hceo lktao|*