Ingreso Al Camino Medio - 14th Dalai Lamamedia.dalailama.com/Spanish/texts/madhyamakavatara-ESP.pdfBuda enseñó en esa ocasión los sutras de la Perfección de la Sabiduría. El tercer

c

Acharia Chadrakirti

Ingreso Al Camino Medio

Ingreso al Camino MedioChandrakirti

དbu་མ་ལ་འjuག་པའི་rʦ་བ། !ོབ་དཔོན་(་བ་)གས་པ།

© Marta Saro (Tenzin Dolkar). Grupo de Facebook: Dharma en Castellano

Esta edición bilingüe en español y tibetano de la obra de Chandrakirti el Ingreso al Camino Medio ha sido traducida siguiendo los amables consejos de Geshe Lobsang Dakpa la y consultando los comentarios de Lama Tsongkhapa y del mismo Chandrakirti, su autocomentario, así como otros en inglés, sobre todo el de Dzongsar Jamyang Khyentse Rinpoché.

La revisión está en curso y esperamos poder estudiar el texto más profundamente en los próximos años. La última revisión fue realizada en julio de 2020.

Q ue todos los seres encuentren siempre un maestro Mahayana perfecto que los guíe hasta la iluminación completa.

དཀར་ཆག

སེམས་བskyེད་པ་དང་པོ་རབ་tu་དགའ་བ། 1..........................................................

སེམས་བskyེད་པ་གཉིས་པ་dིr་མ་མེད་པ། 11..........................................................

སེམས་བskyེད་པ་གsuམ་པ་འོད་byེད་པ། 17..........................................................

སེམས་བskyེད་པ་བཞི་པ་འདོད་འrོ་བ། 25..........................................................

སེམས་བskyེད་པ་lŋ་པ་sbyང་དཀའ་བ། 27............................................................

སེམས་བskyེད་པ་druག་པ་མངོན་du་yོགས་པ། 29......................................................

སེམས་བskyེད་པ་བduན་པ་རིང་du་སོང་བ། 143......................................................

སེམས་བskyེད་པ་བrgyད་པ་མི་གཡོ་བ། 145.........................................................

སེམས་བskyེད་པ་དgu་པ་ལེགས་པའི་blG་grIས། 147...................................................

སེམས་བskyེད་པ་བcu་པ་ཆོས་kyིས་sprིན། 149........................................................

སG་སGའM་ཡོན་ཏན། 151...........................................................................

འbrས་bu་སངས་rgyས་kyི་ས། 157..................................................................

Índice

Introducción histórica I ......................................................................................

Capítulo 1 - Gozo Perfecto 2 ..............................................................................

Capítulo 2 - Inmaculada 12 ................................................................................

Capítulo 3 - Luminosa 18 ...................................................................................

Capítulo 4 - Radiante 26 .....................................................................................

Capítulo 5 - Difícil de Dominar 28 ...................................................................

Capítulo 6 - Manifiesta 30 ..................................................................................

Capítulo 7 - Ido Lejos 144 ..................................................................................

Capítulo 8 - Inalterable 146 ................................................................................

Capítulo 9 - Intelecto Excelente 148 ..................................................................

Capítulo 10 - Nube del Dharma 150 .................................................................

Capítulo X - Cualidades específicas 152 ...........................................................

Capítulo 11 - El Fruto: la Tierra del Buda 158.................................................

Introducción histórica


El Buda enseñó el dharma en tres momentos a los que llamamos los tres giros de la rueda del dharma.

El primer giro de la rueda del dharma Se dice que tuvo lugar cerca de Benarés, en el parque de los ciervos de Sarnath. Sus estudiantes fueron cinco oyentes (sravakas). Buda expuso entonces la presentación de las Cuatro Nobles Verdades.

El segundo giro de la rueda del dharma Se dice que tuvo lugar en el monte del pico del buitre, cerca de Rajagriha (Asiento real), en el estado de Bihar. Sus estudiantes principales fueron bodisatvas. Buda enseñó en esa ocasión los sutras de la Perfección de la Sabiduría.

El tercer giro de la rueda del dharma Se dice que tuvo lugar cerca de Sravasti y en otros sitios. Sus estudiantes principales fueron bodisatvas. Durante ese periodo, el Buda instruyó acerca de la naturaleza búdica. Los sutras más conocidos de este momento son La Esencia del Tathagata (Thatagatagarbha) y El Sutra que revela el pensamiento, en cuyo séptimo capítulo se basa la escuela de pensamiento Chitamatra.

Pocos siglos después de la muerte de Gautama el Buda, en el siglo II de la era cristiana, el arya Nagaryuna retomó los sutras de la Perfección de la Sabiduría y escribió comentarios sobre ellos creando así la escuela Madhyamika de pensamiento. La venida de Nagaryuna fue profetizada

— —I


por el mismo Buda en el Sutra de la Décima Tierra (Dashabhumika sutra), que dice así:

«Tras mi muerte, en el lugar de Beti, habrá un gran monje. Parte de su nombre será Naga. Él destruirá tanto la existencia como la no existencia.»

Las obras principales de Nagaryuna están recogidas dentro de los Seis Análisis sobre Madhyamika, que comprenden los siguientes tratados:

• La Sabiduría Fundamental (Mūlamadhyamaka-kārikā). Escrita con la intención de refutar las visiones hindúes y visiones filosóficas budistas de otras escuelas.

• Las Sesenta Estrofas sobre Lógica (Yuktiṣāṣṭika). Principalmente para refutar a otros budistas.

• Refutación de Controversias (Vigrahavyāvartanī). Para resolver dudas sobre sus otras obras.

• Las Setenta Estrofas sobre Vacuidad (Śūnyatāsaptati). Donde expone por qué todo lo compuesto es transitorio.

• Pulverización de las Categorías (Vaidalyaprakaraṇa). Para refutar algunos tipos de lógica.

• El rosario de Joyas (Ratnāvalī). Consejos para un rey.

La Sabiduría Fundamental es la obra que contiene la esencia del pensamiento de Nagaryuna. Existen ocho comentarios mayores a esta obra escritos por panditas indios:

1. Akutobhaya, Nagaryuna o Aryadeva (hay controversia sobre quien es el autor) s. II

— —II


2. Lámpara que ilumina la Sabiduría Fundamental, Buddhapalita. s. IV - V

3. Lámpara de la Sabiduría (Prajnapradipa), Bhavaviveka. s. V 4. Gunamati. 5. Sthiramati. 6. Introducción al camino medio (Madhyamakavatara) y Las Palabras

Claras (Prasannapada), Chandrakirti. s. VI 7. Sitabhyudaya, Devasarman. 8. Gunasri.

También hay que mencionar a Aryadeva con sus obras: Las Cuatrocientas Estrofas sobre Madhyamaka, La Quintaesencia Extraída de la Esencia de la Sabiduría y el auto comentario de esta última.

Chandrakirti

Chandrakirti fue discípulo directo de Buddhapalita. Buddhapalita y Bhavaviveka fueron ambos discípulos de Nagaryuna y sus comentarios a la Sabiduría Fundamental son muy especiales porque de los debates que ellos suscitaron surgieron las distintas escuelas de interpretación de la filosofía Madhyamika: las escuelas Svatantrika y Prasanguika.

Las dos subdivisiones del Madhyamika aparecieron en el s. V a raíz de un debate entre Buddhapalita, que fundó la escuela Prasanguika Madhyamika, y Bhavaviveka, quien fue el origen de la escuela Svatantrika Madhyamika. Prasanguikas como Buddhapalita no tienen teorías propias. En su lugar, utilizan el método de prasanga, o reducción al absurdo, para refutar la posición de sus oponentes. Bhavaviveka, sin embargo, no estuvo de acuerdo con este enfoque y mantuvo que no basta con

— —III


destruir las opiniones de los demás, sino que debemos también proporcionar contra-argumentos. Su planteamiento, más adelante, se convirtió en la ideología de la escuela Svatantrika.

Definiciones de los proponentes de estas dos escuelas:

• Prasanguika (escuela consecuencialista): Defensor de la ausencia de identidad que no acepta que los fenómenos existan por sus propias características ni siquiera convencionalmente.

• Svatantrika (escuela autónoma): Defensor de la ausencia de identidad que afirma que los fenómenos existen por sus propias características de forma convencional.

Chandrakirti, que como ya hemos dicho fue discípulo de Buddhapalita, escribió dos comentarios principales sobre La Sabiduría Fundamental de Nagaryuna en respuesta a los argumentos que Bhavaviveka formuló contra Buddhapalita y a favor de su maestro, fundando así de manera firme las bases de la escuela Prasanguika Madhyamika. Además de La Introducción al Camino Medio, que es más bien un comentario sobre el sentido, también escribió Las Palabras Claras, que comenta el tratado de Nagaryuna palabra por palabra.

Más tarde, en el Tibet, surgieron varios comentarios a La Introducción al Camino Medio de Chandrakirti. Listamos abajo los autores de los más importantes:

1. Rendawa s. XIV, maestro del gran lama Tsongkhapa. 2. Tsongkhapa, fundador de la escuela Gelug, s. XIV - XV.

— —IV


3. Gorampa, gran maestro Sakya, s. XV. 4. Octavo Karmapa, Mikió Dorye, s. XVI. 5. Mipham Rinpoche, s. XIX.

La Introducción al Camino Medio de Chandrakirti trata sobre las diez tierras de los bodisatvas, también llamadas bhumis, y las diez perfecciones o paramitas.

Las diez tierras y las perfecciones que se controlan de manera especial en cada una de ellas son:

1. Perfecto Gozo…….….…Generosidad 2. Inmaculada…………..…Moralidad 3. Luminosa………….……Paciencia 4. Radiante………….….…Esfuerzo 5. Difícil de Dominar..……Concentración 6. Manifiesta………..….…Sabiduría 7. Ido Lejos…………….…Medios hábiles 8. Inalterable……….…..…Oración 9. Intelecto Excelente.……Poder 10. Nube de Dharma………Sabiduría exaltada

— —V

basis, paths and fruits





higher vehicle tenets

School of tenets who asserts em

ptyness

Buda

MantraAnuttarayoga tantra

Prasangika

(yoga tantra superior)

Yoga tantra(tantra de la unión)

Charya tantra(tantra de la conducta)

Kriya tantra(tantra de la acción)

Svatantrika

Cittamatra

Sautantrika

Vaibhasika

(escuela consecuencialista)

(escuela autónoma)

(escuela de mente solo)

(escuela del sutra)

(escuela de la gran exposición)

bases, caminos y frutos

bases, caminos y frutosMadhyamika

(escuela del camino medio)

libre de los dos extremos de eternalismo y nihilismo.

Escu

elas

que

ace

ptan

la v

acui

dad Escuelas del vehículo superior

Defensor de la ausencia de identidad que no acepta que los fenómenos existan por sus propias características ni siquiera convencionalmente.

Defensor de la ausencia de identidad que afirma que los fenómenos existen por sus propias características de forma convencional.

escuela autónoma yógica. escuela autónoma del sutra.Persona que defiende los principios budistas que afirma que no hay fenómenos que existan

verdaderamente. Ni siquiera partículas.

Persona que defiende los principios de las escuelas superiores budistas que afirma la existencia de las naturalezas de poder-externo pero no acepta objetos externos.

escuela de mente solo que sigue el razonamiento.escuela de mente solo que sigue las escrituras.

Han abandonado las escuelas de vehículos inferiores, pero no tienen...

...un conocimiento cierto sobre las escuelas de vehículos superiores.

Persona que defiende los principios de las escuelas inferiores que acepta la existencia tanto de los objetos externos como de la auto-consciencia.

defensores del sutra que siguen el razonamiento.defensores del sutra que sigue las escrituras.

Escuelas que solo aceptan

la ausencia de yo de la persona.

Defensores del vehículo inferior cuyo objetivo es la liberación.

Persona que defiende los principios de las escuelas inferiores que no acepta la de la auto-consciencia pero afirma que los objetos externos están establecidos verdaderamente.4 subescuelas básicas 18 subescuelas

Defensores de las escuelas budistas: personas que aceptan los

cuatro sellos.

Escuelas no budistas que tienen una visión eternalista:

Vaisheshika, Naiyayika, Samkhya, Mimansaka y Nirgrantha.

Escuelas no budistas que tienen una visión nihilista:

Lokayata

Defensores de principios: Persona que defiende unos principios filosóficos, no se refugia en las tres joyas y afirma que existe un maestro perfecto más allá de las tres joyas.

No defensores de principios: Sin confiar en las escrituras basadas en razonamiento, despreocupadamente se ocupan solamente de la felicidad temporal.

2006 - Geshe Lobsang Dakpa

Capítulo 1 - Gozo Perfecto

དbu་མ་ལ་འjuག་པའི་rʦ་བ་ཞེས་by་བ་བuགས་སོ། ། !བོ་དཔནོ་(་བ་)གས་པ།

སམེས་བ0དེ་པ་དང་པོ་རབ་3་དགའ་བ།

༄༅། །7་གར་8ད་9། མ་:་མ་ཀ་ཨ་བ་=་ར་>་མ།

བོད་8ད་9། ད?་མ་ལ་འAག་པ་ཞསེ་C་བ།

འཇམ་དཔལ་གཞོན་Eར་Fར་པ་ལ་Gག་འཚལ་ལོ། །

༡ ཉན་ཐོས་སངས་7ས་འLངི་Nམས་Oབ་དབང་0སེ། །

སངས་7ས་Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་ལས་འQངས་ཤངི༌། །

Tངི་Uའེ་ིསམེས་དང་གཉསི་V་མདེ་Wོ་དང༌། །

Cང་Pབ་སམེས་ན་ི7ལ་Xས་Nམས་Y་ིZ། །

༢ གང་Gརི་བ\་ེཉདི་7ལ་བའ་ིལོ་ཏོག་^ན་ཚ_གས་འདའི།ི །

ས་བོན་དང་ན་ི`ལེ་ལ་P་འa་bན་རངི་9། །

ལོངས་cོད་གནས་ལ་dནི་པ་e་?ར་འདོད་Fར་པ། །

ད་ེGརི་བདག་གསི་ཐོག་མར་Tངི་U་ེབfོད་པར་བg།ི །

∼ ∼1


Introducción al Camino Medio

Acharia Chandrakirti

Título en sánscrito: Madhyamakavatara Título en tibetano: dbu ma la ´jug pa, དbu་མ་ལ་འjuག་པ།

Me postro ante el joven Manyushri.


1 Los oyentes y los budas medianos nacen del Subyugador. Los budas nacen de los bodisatvas. La mente compasiva, la mente no dual y la bodichita son las causas de los hijos de los victoriosos.

2 La compasión es, de la abundante cosecha de la victoria, la semilla y, también, para el desarrollo, es como el agua. Se dice que madura en un estado de disfrute duradero: por eso, yo alabo primero la compasión.

∼ ∼2


༣ དང་པོར་ང་ཞསེ་བདག་ལ་ཞནེ་Fར་ཅངི༌། །

བདག་གསི་འད་ིཞསེ་དངོས་ལ་ཆགས་བ0དེ་པ། །

ཟོ་Pན་འGན་eར་རང་དབང་མདེ་པ་ཡ།ི །

འ)ོ་ལ་Tངི་Uརེ་Fར་གང་ད་ེལ་འ9ད། །

༤ འ)ོ་བ་གཡོ་བའ་ིP་ཡ་ིནང་ག་ི(་བ་eར། །

གཡོ་དང་རང་བཞནི་ཉདི་Yསི་fོང་པར་མཐོང་བ་ཡ།ི །

7ལ་བའ་ིXས་པོ་འད་ིཡ་ིསམེས་གང་འ)ོ་བ་Nམས། །

Nམ་པར་)ོལ་བར་C་Gརི་Tངི་Uའེ་ིདབང་Fར་ཅངི༌། །

༥ oན་3་བཟང་པོའ p་dོན་པས་རབ་བqོས་དགའ་བ་ལ། །

རབ་3་གནས་པ་ད་ེན་ིདང་པོ་ཞསེ་Cའ།ོ །

ད་ེནས་བrང་f་ེད་ེན་ིཐོབ་པར་Fར་པ་ཡསི། །

Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་ཞསེ་Cའ་ིs་ཉདི་Yིས་བTད་དོ། །

༦ འད་ིན་ིད་ེབཞནི་གཤགེས་པ་Nམས་Y་ིརགིས་Vའང་0སེ་པ་f།ེ །

འད་ིན་ིoན་3་uོར་བ་གVམ་པོ་ཐམས་ཅད་`ངས་པ་ཡནི། །

Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་ད་ེན་ིདགའ་བ་མཆོག་3་Fར་འཆང་ཞངི༌། །

འཇགི་vནེ་ཁམས་བ7་oན་ནས་གཡོ་བར་Eས་པར་Fར་པའང་ཡནི། །

∼ ∼3


3 Primero, se aferran a la identidad llamada «yo» y generan apego a los objetos diciendo «mío», girando así como un molino de agua, sin libertad. Me inclino ante la piedad por los seres.

4 Los seres, vacilantes y vacíos de naturaleza propia como la luna sobre aguas agitadas, son vistos por el hijo de los victoriosos, cuya mente guiada por la piedad desea liberarlos por completo.

5 Mediante la dedicación con la oración de Samantabhadra, permanece en el Gozo Perfecto, y esta es la primera. De ahí en adelante, tras lograr esto, se le aplica el vocablo: «bodisatva».

6 Ha nacido en el linaje de los tathagatas; ha abandonado del todo las tres ataduras : 1

este bodisatva ha asido el Gozo Perfecto y es capaz también de mover los cien mundos.

Tomarvisioneserróneascomosupremas,tomardisciplinaserróneascomosupremasyladuda.1

∼ ∼4


༧ ས་ནས་སར་གནོན་Cདེ་ཅངི་གོང་མར་རབ་3་འ)ོ་བར་འFར། །

ད་ེཚy་འད་ིཡ་ིངན་འ)ོའ p་ལམ་Nམས་མཐའ་དག་འགག་པར་འFར། །

ད་ེཚy་འད་ིཡ་ིསོ་སོ་0་ེབོའ p་ས་Nམས་ཐམས་ཅད་ཟད། །

འད་ིན་ིའཕགས་པ་བ7ད་པ་ཇ་ིeར་ད་ེeར་ཉ་ེབར་བfན། །

༨ |ོགས་པའ་ིCང་Pབ་སམེས་e་དང་པོ་ལ་གནས་Yང༌། །

Oབ་དབང་གVང་0སེ་དང་བཅས་རང་སངས་7ས་Nམས་ན།ི །

བསོད་ནམས་དག་ག་ིདབང་གསི་ཕམ་Cས་Nམ་པར་འཕལེ། །

ད་ེན་ིརངི་9་སོང་བར་Wོ་ཡང་}ག་པར་འFར། །

༩ ད་ེཚy་ད་ེལ་|ོགས་སངས་Cང་Pབ་Z། །

དང་པོ་uནི་པ་ཉདི་ན་ི}ག་པར་འFར། །

རང་ཤ་fརེ་ལའང་�ས་པར་Cས་པ་ཡསི། །

�ང་9་མ་ི�ང་དཔོག་པའ་ིZར་ཡང་འFར། །

༡༠ 0་ེབོ་འད་ིoན་བད་ེབ་མངོན་འདོད་ཅངི༌། །

མ་ིNམས་བད་ེབའང་ལོངས་cོད་མདེ་མནི་ལ། །

ལོངས་cོད་Yང་ན་ིuནི་ལས་འ�ང་མ�ནེ་ནས། །

Oབ་པས་དང་པོར་uནི་པའ་ིགཏམ་མཛད་དོ། །

∼ ∼5


7 Añadiendo una tierra sobre otra, va cada vez más alto. Ya todo camino a los reinos inferiores se cierra y las tierras de los seres ordinarios se agotan para él. Se ha dicho que esta tierra es como la octava de los aryas.

8 Con su aspiración a la iluminación completa, aun en la primera, supera a los nacidos del habla del Buda y a los Pratyekabudas, los gana debido a sus méritos y también por su intelecto, desde Ido Lejos.

9 En este momento, la generosidad —primera causa de la iluminación completa— se vuelve excelente. Con devoción, regala incluso su carne, y así podemos inferir lo que no es evidente.

10 Todos estos seres anhelan con fervor la felicidad, mas para los humanos no hay felicidad sin riqueza. Sabiendo que la riqueza surge de la generosidad, el Muni habló primero de la generosidad.

∼ ∼6


༡༡ Tངི་U་ེདམན་ཞངི་ཤནི་3་�བ་སམེས་ཅན། །

རང་དོན་�ར་ལནེ་ཉདི་9་འFར་བ་གང༌། །

ད་ེདག་ག་ིཡང་འདོད་པའ་ིལོངས་cོད་Nམས། །

�ག་བqལ་ཉརེ་ཞའི་ིZར་Fར་uནི་ལས་འ�ང༌། །

༡༢ འད་ིཡང་uནི་པའ་ི8བས་Yསི་ནམ་ཞགི་ཚy། །

འཕགས་པའ་ི0་ེབོ་དང་འ�ད་�ར་9་འཐོབ། །

ད་ེནས་Xདི་Zན་ཡང་དག་བཅད་Cས་ཏ།ེ །

ད་ེཡ་ིZ་ཅན་ཞ་ིབར་འ)ོ་བར་འFར། །

༡༣ འ)ོ་ལ་ཕན་པར་དམ་བཅས་ཡདི་ཅན་Nམས། །

uནི་པས་རངི་པོར་མ་ིཐོགས་དགའ་བ་འཐོབ། །

གང་Gརི་བ\་ེབདག་བ\་ེབདག་མ་ཡནི་པ། །

ད་ེGརི་uནི་པའ་ིགཏམ་ཉདི་གཙ_་བོ་ཡནི། །

༡༤ ཇ་ིeར་Cནི་ཅགི་ཅསེ་s་ཐོས་བསམས་ལས། །

7ལ་Xས་བད་ེའ�ང་ད་ེeར་Oབ་Nམས་ལ། །

ཞ་ིབར་�གས་པས་བད་ེབ་Cདེ་མནི་ན། །

ཐམས་ཅད་བཏང་བས་e་ཞགི་dོས་ཅ་ིདགོས། །

∼ ∼7


11 El que las riquezas que desean los seres de poca piedad y mente cruel que se esfuerzan solo por su propio beneficio devengan causas de alivio del dolor es también debido a la generosidad

12 Es también en virtud de sus actos de generosidad que se encuentran pronto con los seres aryas. Luego, cortan bien el continuo de las existencias y van a la paz, dotada con esa causa.

13 Los que recuerdan su compromiso de beneficio ajeno obtienen gozo sin tardanza mediante la generosidad. Puesto que hay piadosos y también impiadosos, el discurso de la generosidad es primordial.

14 Solo por escuchar y reflexionar sobre la palabra «dar», este hijo de los victoriosos obtiene gozo y virtud que no alcanzan los que moran en la paz, ¿ni qué decir, entonces, de entregarlo todo?

∼ ∼8


༡༥ �ས་བཅད་fརེ་ཞངི་བདག་ག་ི�ག་བqལ་gསི། །

གཞན་དག་Nམས་Y་ིད�ལ་བ་ལ་སོགས་པའ།ི །

�ག་བqལ་རང་རགི་ཉདི་9་མཐོང་ནས་ད།ེ །

ད་ེགཅད་C་Gརི་�ར་9་བ\ོན་འ�ས་\ོམ། །

༡༦ uནི་པ་uནི་C་ལནེ་པོ་གཏོང་པོས་fོང༌། །

འཇགི་vནེ་འདས་པའ་ིཕ་རོལ་Gནི་ཅསི་C། །

གVམ་པོ་དག་ལ་ཆགས་0སེ་Fར་པས་ད།ེ །

འཇགི་vནེ་པ་ཡ་ིཕ་རོལ་Gནི་ཅསེ་བfན། །

༡༧ ད་ེeར་7ལ་བའ་ིXས་Y་ིཡདི་ལ་རབ་གནས་ཤངི༌། །

དམ་པའ་ིvནེ་ལ་འདོ་ཆགས་མཛyས་པ་�དེ་Fར་པའ།ི །

དགའ་བ་འད་ིན་ིནོར་?་P་ཤལེ་ཇ་ིབཞནི་9། །

�ན་པ་�ག་པོ་ཐམས་ཅད་Nམ་པར་བསལ་ནས་7ལ། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། སམེས་བ0དེ་པ་དང་པོའ།ོ །

∼ ∼9


15 Al cortar y dar su cuerpo,Viendo su propio dolor comprende los sufrimientos ajenos (los de los infiernos y otros más), y se desvive por acabar pronto con ellos.

16 La generosidad vacía de lo dado, del receptor y del donante se llama: «perfección supramundana». Mas si surge apego hacia esos tres se llama: «perfección de los mundanos».

17 Mora así en la mente del hijo de los victoriosos —ser santo que irradia una bella luz— este Gozo que, como una joya de cristal, disipa todas las espesas tinieblas y lleva a la victoria.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la primera generación de la bodichita.

∼ ∼10

Capítulo 2 - Inmaculada

སམེས་བ0དེ་པ་གཉསི་པ་a་ིམ་མདེ་པ།

1 ད་ེ�ལ་^ན་ཚ_གས་ཡོན་ཏན་དག་�ན་Gརི། །

�་ིལམ་9་ཡང་འཆལ་�མིས་a་ིམ་`ངས། །

�ས་ངག་ཡདི་Y་ིZ་བ་དག་Fར་པས། །

དམ་པའ་ིལས་ལམ་བ�་ཆར་གསོག་པར་Cདེ། །

2 དག་ེབའ་ིལམ་འད་ིe་ཞགི་བ�་ཆར་ཡང༌། །

ད་ེལ་བ�གས་ཏ་ེཤནི་3་དག་པར་འFར། །

fོན་ཀའ་ི(་eར་vག་3་Nམ་དག་ད།ེ །

ཞ་ིའདོ་ཆགས་པར་ད་ེདག་གསི་Nམ་མཛyས། །

3 གལ་ཏ་ེད་ེན་ི�མིས་དག་རང་བཞནི་e། །

ད་ེGརི་ད་ེན་ི�ལ་�མིས་དག་མ་ིའFར། །

ད་ེGརི་ད་ེན་ིvག་3་གVམ་ཆར་ལའང༌། །

གཉསི་Wོའ p་Z་བ་ཡང་དག་Lལ་བར་Fར། །

∼ ∼11



1 Porque mantiene puras las virtudes de un hacer perfecto, hasta en sueños evita las faltas de una moral degradada. Los movimientos de su cuerpo, habla y mente son puros y, por eso, acumula las santas diez acciones virtuosas.

2 Este camino virtuoso, perfeccionado aquí en sus diez aspectos, se vuelve en extremo puro. Como una luna otoñal, esta pureza perenne lo embellece con rayos de una luz de paz.

3 Si vemos tales normas como puras por naturaleza, ello mismo despoja a la disciplina de su pureza. Por eso, él siempre, también hacía los tres aspectos, carece por completo de la agitación de una mente dual.

∼ ∼12


༤ uནི་པས་ལོངས་cོད་དག་ན་ིའ)ོ་ངན་ནའང༌། །

0་ེབོ་�ལ་�མིས་�ང་པ་ཉམས་ལས་འ�ང༌། །

0དེ་བཅས་དངོས་འ9་ཡོངས་V་ཟད་པས་ན། །

Gནི་ཆད་ད་ེལ་ལོངས་cོད་འ�ང་མ་ིའFར། །

༥ གང་ཚy་རང་དབང་འAག་ཅངི་མOན་གནས་པ། །

གལ་ཏ་ེའད་ིདག་འཛpན་པར་མ་ིCདེ་ན། །

གཡང་སར་�ང་བས་གཞན་དབང་འAག་འFར་པ། །

ད་ེལས་G་ིནས་གང་གསི་!ོང་བར་འFར། །

༦ ད་ེGརི་7ལ་བས་uནི་པའ་ིགཏམ་མཛད་ནས། །

�ལ་�མིས་Uསེ་འ)ོའ p་གཏམ་ཉདི་མཛད་པ་ཡནི། །

ཡོན་ཏན་�ལ་�མིས་ཞངི་9་Nམ་འཕལེ་ན། །

འLས་?་ཉརེ་cོད་ཆད་པ་མདེ་པར་འFར། །

༧ སོ་སོ་0་ེབོ་Nམས་དང་གVང་0སེ་དང༌། །

རང་Cང་Pབ་ལ་བདག་ཉདི་ངསེ་Nམས་དང༌། །

7ལ་Xས་Nམས་Y་ིངསེ་པར་ལགེས་པ་དང༌། །

མངོན་མཐོའ p་Z་ན་ི�ལ་�མིས་ལས་གཞན་མདེ། །

∼ ∼13


4 Si la generosidad deviene riqueza, mas en reinos inferiores, es por haber declinado las bases de la disciplina. Si se agotan por completo el capital y los intereses, en adelante, no podremos disfrutar de ellos.

5 Si mientras habitamos lugares propicios dotados de libertad no los aferramos, al caer en los abismos, controlados por agentes externos, ¿cómo nos levantaremos para salir de ellos?

6 Por ello, el Victorioso, tras hablar sobre la generosidad, prosiguió su discurso con palabras sobre la moral. Si brotan en el campo de las virtudes de la moralidad, los frutos serán deleites inacabables.

7 Las certezas de seres ordinarios, nacidos de la palabra y realizadores solitarios; la bondad definitiva y la posición elevada de los hijos de los victoriosos tienen una sola causa: la moralidad.

∼ ∼14


༨ ཇ་ིeར་7་མཚ_་རོ་དང་}ན་ཅགི་དང༌། །

བ�་ཤསི་N་ནག་མ་དང་}ན་ཅགི་བཞནི། །

ད་ེeར་�ལ་�མིས་དབང་Cས་བདག་ཉདེ་ཆ།ེ །

ད་ེའཆལ་བ་དང་}ན་ཅགི་གནས་མ་ིའདོད། །

༩ གང་གསི་གང་ཞགི་གང་ལ་`ོང་Cདེ་པ། །

གVམ་9་དམགིས་པ་ཡོད་ན་�ལ་�མིས་ད།ེ །

འཇགི་vནེ་པ་ཡ་ིཕ་རོལ་Gནི་ཅསེ་བཤད། །

གVམ་ལ་ཆགས་པས་fོང་ད་ེའཇགི་vནེ་འདས། །

༡༠ 7ལ་Xས་(་བ་ལས་�ང་Xདེ་མནི་Xདི་པ་ཡ།ི །

དཔལ་Fར་a་ིམ་དང་Lལ་a་ིམ་མདེ་འད་ིཡང༌། །

fོན་ཀའ་ི9ས་Y་ི(་བའ་ིའདོ་ན་ིཇ་ིབཞནི་9། །

འ)ོ་བའ་ིཡདི་Y་ིག9ང་བ་སལེ་བར་Cདེ་པ་ཡནི། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། སམེས་བ0དེ་པ་གཉསི་པའ།ོ །

∼ ∼15


8 Así como el océano junto al cadáver, y la buena suerte junto al infortunio, así, tampoco desea permanecer junto a los disolutos un ser grande de poderosa moralidad.

9 Quién, a qué y de qué refrenarse: si posee estas tres miras, tal moralidad se llama perfección mundana. La que carece de deseo por estos tres: supramundana.

10 Este hijo de los victoriosos, surgido de la luna, sin deseo, gloria del mundo e inmaculado, por su carencia de faltas, de modo semejante a la luz de la luna del tiempo otoñal, disipa las penas de los corazones de los seres errantes.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la segunda generación de la bodichita.

∼ ∼16

Capítulo 3 - Luminosa

སམེས་བ0དེ་པ་གVམ་པ་འདོ་Cདེ་པ།

༡ ཤསེ་Cའ་ི?ད་ཤངི་མ་�ས་བXགེས་པའ་ིམའེ།ི །

འདོ་འ�ང་Gརི་ན་ས་ན་ིགVམ་པ་འད།ི །

འདོ་Cདེ་པ་f་ེབད་ེགཤགེས་Xས་པོ་ལ། །

ད་ེཚy་ཉ་ིeར་ཟངས་འaའ་ི�ང་བ་འ�ང༌། །

༢ གལ་ཏ་ེགནས་མནི་འQག་པ་འགའ་ཡ་ིདའེ།ི །

�ས་ལས་ཤ་ན་ི�ས་བཅས་bན་རངི་9། །

Xང་ར་ེར་ེནས་བཅད་པར་Fར་Yང་དའེ།ི །

བཟོད་པ་གཅོད་པར་Cདེ་ལ་}ག་པར་0།ེ །

༣ བདག་མདེ་མཐོང་བའ་ིCང་Pབ་སམེས་དཔའ་ལ། །

གང་ཞགི་གང་གསི་གང་ཚy་ཇ་ིeར་གཅོད། །

གང་Gརི་ཆོས་oན་ད་ེཡསི་གrགས་བ�ན་eར། །

མཐོང་བ་དསེ་Yང་ད་ེཡསི་བཟོད་པར་འFར། །

∼ ∼17



1 El fuego que quema la leña de los objetos de conocimiento produce luz y, por ello, esta tercera tierra es luminosa. El hijo de los Tathagatas, en este momento, emite una luz cobriza como el Sol.

2 Aunque, sin razón, en una disputa, corten la carne y los huesos de su cuerpo, y lo despedacen durante mucho tiempo, él generará una paciencia excelente por sus verdugos.

3 Para un bodisatva que ve la ausencia de identidad, el cortador, con qué corta, lo cortado y cómo corta: todo ello es como un reflejo. Mediante tal percepción, surge su paciencia.

∼ ∼18


༤ གནོད་པ་Cས་པས་གལ་ཏ་ེདརེ་བཀོན་ན། །

ད་ེལ་བཀོན་པས་Cས་ཟནི་�ོག་གམ་ཅ།ི །

ད་ེGརི་དརེ་བཀོན་ངསེ་པར་འདརི་དོན་མདེ། །

འཇགི་vནེ་ཕ་རོལ་ཡང་ན་ིའགལ་བར་འFར། །

༥ qོན་Cས་པ་ཡ་ིམ་ིདགའེ་ིལས་Y་ིའLས་?་གང༌། །

ཟད་པར་Cདེ་པར་བUོད་པར་འདོད་པ་ད་ེཉདི་ཀོ། །

གཞན་ལ་གནོད་པ་དང་ན་ི�ོ་བས་�ག་བqལ་Gརི། །

ས་བོན་ཉདི་9་ཇ་ིe་?ར་ན་འ�དི་པར་Cདེ། །

༦ གང་Gརི་7ལ་Xས་Nམས་ལ་�ོས་པ་ཡསི། །

uནི་དང་�མིས་�ང་དག་ེབ་བ8ལ་བ་བ7ར། །

བསགས་པ་8ད་ཅགི་གསི་འཇོམས་ད་ེཡ་ིGརི། །

མ་ིབཟོད་ལས་གཞན་�གི་པ་ཡོད་མ་ཡནི། །

༧ མ་ི�ག་གrགས་V་Cདེ་ཅངི་དམ་པ་མནི་པར་བ� ི།

�ལ་དང་�ལ་མནི་ཤསེ་པའ་ིNམ་ད�ོད་འ�ོག་Cདེ་ཅངི༌། །

མ་ིབཟོད་པ་ཡ་ི�ར་9་ངན་འ)ོར་�ར་བར་Cདེ། །

བཟོད་པས་བཤད་ཟནི་དང་འགལ་ཡོན་ཏན་Nམས་Cདེ་དོ། །

∼ ∼19


4 Hecho el daño, si nos enfadamos, ¿deshará nuestro enfado lo ya infringido? Por eso, el enfado es indudable que en esta no tiene sentido y en próximas existencias, además, se volverá en nuestra contra.

5 Todo fruto de acciones no virtuosas cometidas antes se dice que se consume al tolerar el daño. El daño a otros y la furia son semillas de sufrimiento, ¿cómo podrían guiarnos?

6 La ira dirigida hacia los hijos de los Victoriosos destruye, en un instante, la virtud surgida de generosidad y disciplina acumuladas por cien eones. No hay, pues, otra falta como la falta de paciencia.

7 Genera cuerpos feos y lleva a lugares impuros, arrebata la inteligencia que distingue el bien y el mal: la falta de paciencia nos arroja pronto a los reinos inferiores. La paciencia —opuesta a lo ya dicho— crea las virtudes.

∼ ∼20


༨ བཟོད་པས་མཛyས་ཤངི་0་ེབོ་དམ་པ་ལ། །

ཕངས་དང་�གས་དང་�གས་མནི་ཤསེ་པ་ལ། །

མཁས་པར་འFར་ཞངི་ད་ེཡ་ིའགོ་3་ན།ི །

}་མའི་ི0་ེདང་�གི་པ་ཟད་པར་འFར། །

༩ སོ་སོ་0་ེབོ་དང་ན་ི7ལ་Xས་Yསི། །

�ོ་དང་བཟོད་པའ་ི0ོན་ཡོན་རགི་Cས་ཏ།ེ །

མ་ིབཟོད་`ངས་ནས་འཕགས་པའ་ི0་ེབོ་ཡསི། །

བqགས་པའ་ིབཟོད་པ་vག་3་�ར་བfནེ་C། །

༡༠ |ོགས་སངས་7ས་Y་ིCང་Pབ་Gརི་བqོས་Yང༌། །

གVམ་དམགིས་ཡོད་ན་ད་ེན་ིའཇགི་vནེ་པའ།ོ །

དམགིས་པ་མདེ་ན་ད་ེཉདི་སངས་7ས་Yསི། །

འཇགི་vནེ་འདས་པའ་ིཕ་རོལ་Gནི་ཅསེ་བfན། །

༡༡ ས་དརེ་7ལ་Xས་བསམ་གཏན་མངོན་ཤསེ་དང༌། །

འདོད་ཆགས་ཞ་ེ�ང་ཡོངས་V་ཟད་པར་འFར། །

དསེ་Yང་vག་3་འཇགི་vནེ་པ་ཡ་ིན།ི །

འདོད་པའ་ིའདོད་ཆགས་འཇོམས་པར་Eས་པར་འFར། །

∼ ∼21


8 La paciencia lo hace bello y querido para los seres santos. Lo vuelve sabio en conocer lo correcto y lo incorrecto y, en adelante, nace como dios o humano y sus faltas se agotan.

9 Los seres ordinarios y los hijos de los Victoriosos, conociendo los fallos del odio y las virtudes de la paciencia, dejan de lado la falta de paciencia y se consagran pronto y por siempre a la paciencia, alabada por los aryas.

10 Aunque se dedique para la iluminación de la budeidad completa, si tiene las tres miras, es mundana. Sin mira, Buda nos enseñó que es una perfección que trasciende el mundo.

11 En esta tierra, el bodisatva tiene concentración y clarividencia, y ha agotado por entero el deseo y el odio. Además, tiene siempre la capacidad de destruir los deseos mundanos del reino del deseo.

∼ ∼22


༡༢ uནི་སོགས་ཆོས་གVམ་ད་ེདག་ཕལ་མོ་ཆ།ེ །

བད་ེབར་ཤགེས་པས་�མི་པ་Nམས་ལ་བqགས། །

བསོད་ནམས་ཞསེ་Cའ་ིཚ_གས་Yང་ད་ེདག་ཉདི། །

སངས་7ས་གrགས་Y་ིབདག་ཉདི་�་ཡ་ིZ། །

༡༣ 7ལ་བའ་ིXས་པོ་ཉ་ིམ་ལ་གནས་འདོ་Cདེ་འད།ི །

རང་གཏོགས་�ན་Nམས་དང་པོ་ཡང་དག་བསལ་Cས་ནས། །

འ)ོ་བའ་ི�ན་པ་Nམ་པར་འཇོམས་པར་མངོན་པར་འདོད། །

ས་འདརི་ཤནི་3་Nོ་བར་Fར་Yང་�ོ་མ་ིའFར། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས༌། སམེས་བ0དེ་པ་གVམ་པའ།ོ །

∼ ∼23


12 Los tres dharmas: generosidad, etcétera, en general, fueron elogiados por el Thatagata para los seglares. Estos mismos también acumulan méritos y causan el cuerpo de un Buda cuya esencia es la forma.

13 Este hijo de los Victoriosos luminoso como el Sol, tras disipar bien primero la oscuridad propia, desea abiertamente destruir la oscuridad de los seres. En esta tierra se vuelve muy agudo y sin inquina.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la tercera generación de la bodichita.

∼ ∼24

Capítulo 4 - Radiante

སམེས་བ0དེ་པ་བཞ་ིཔ་འདོད་འ�ོ་བ།

༡ ཡོན་ཏན་མ་�ས་བ\ོན་འ�ས་Uསེ་འ)ོ་ཞངི༌། །

བསོད་ནམས་Wོ་)ོས་ཚ_གས་ན་ིགཉསི་Y་ིZ། །

བ\ོན་འ�ས་གང་9་འབར་བར་Fར་པ་ཡ།ི །

ས་ད་ེབཞ་ིབ་འདོ་ན་ིའ�ོ་བའ།ོ །

༢ དརེ་ན་ིབདརེ་གཤགེས་Xས་ལ་|ོགས་པ་ཡ།ི །

Cང་Pབ་Gོགས་}ག་བ�ོམས་པ་ལས་0སེ་པའ།ི །

�ང་བ་ཟངས་Y་ིའདོ་བས་}ག་འ�ང་ཞངི༌། །

རང་9་e་བ་དང་འLལེ་ཡོངས་V་ཟད། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། སམེས་བ0དེ་པ་བཞ་ིབའ།ོ །། །

∼ ∼25



1 Toda virtud sin excepción se sigue del esfuerzo (causa de las dos acumulaciones de mérito e intelecto). Radiante por el esfuerzo, esta cuarta tierra irradia luz.

2 Aquí, el hijo de los Sugatas tiene una claridad —nacida de la meditación excelente dirigida a la iluminación completa— superior al brillo del cobre, y lo ligado a la visión del yo se extingue por completo. 2

Ingreso al Camino Medio. Fin de la cuarta generación de la bodichita.

Elobjetodeabandonocorrespondientealacuartatierra:lanocióninnatadeunyodelapersona2

independienteysubstancial.

∼ ∼26

Capítulo 5 - Difícil de Dominar

སམེས་བ0དེ་པ་ ་པ་uང་དཀའ་བ།

༡ བདག་ཉདི་ཆདེ་ད་ེབ9ད་Nམས་oན་gསི་Yང༌། །

uངས་དཀའ་ིས་ལ་ཕམ་པར་Eས་མ་ཡནི། །

བསམ་གཏན་}ག་ཅངི་Wོ་བཟང་བདནེ་རང་བཞནི། །

ཞབི་མོ་vོགས་ལའང་ཤནི་3་མཁས་པ་འཐོབ།

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། སམེས་བ0དེ་པ་ ་པའ།ོ །

∼ ∼27



1 Ni siquiera todos los demonios pueden vencer a este gran ser en la tierra Difícil de Dominar. Logra concentración excelente, amabilidad y gran maestría en la comprensión de la naturaleza sutil de la verdad.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la quinta generación de la bodichita.

∼ ∼28

Capítulo 6 - Manifiesta

སམེས་བ0དེ་པ་¡ག་པ་མངོན་9་Gོགས་པ།

༡ མངོན་9་Gོགས་པར་མཉམ་བཞག་སམེས་གནས་ཏ།ེ །

|ོགས་པའ་ིསངས་7ས་ཆོས་ལ་མངོན་Gོགས་ཤངི༌། །

འད་ིབvནེ་འ�ང་བའ་ིད་ེཉདི་མཐོང་བ་དསེ། །

ཤསེ་རབ་གནས་པས་འགོག་པ་ཐོབ་པར་འFར། །

༢ ཇ་ིeར་ལོང་བའ་ིཚ_གས་oན་བད་ེWག་3། །

མགི་�ན་0སེ་?་གཅགི་གསི་འདོད་པ་ཡ།ི །

bལ་9་འ�དི་པ་ད་ེབཞནི་འདརི་ཡང་Wོས། །

མགི་ཉམས་ཡོན་ཏན་Wངས་ཏ་ེ7ལ་ཉདི་འ)ོ། །

༣ ཇ་ིeར་ད་ེཡསི་ཆསེ་ཟབ་ཆོས་vོགས་པ། །

�ང་དང་གཞན་ཡང་རགིས་པས་ཡནི་པས་ན། །

ད་ེeར་འཕགས་པ་¢་£བ་ག�ང་�གས་ལས། །

ཇ་ིeར་གནས་པའ་ི�གས་བཞནི་བUོད་པར་C། །

∼ ∼29



1 En este enfoque Manifiesto, la mente mora en estabilización meditativa centrada de manera manifiesta en el dharma de la budeidad completa y porque ve la eseidad del surgimiento dependiente, mora en la sabiduría y así logra la cesación.

2 Igual que todo grupo de ciegos es guiado con facilidad por una persona que tenga ojos al lugar deseado, del mismo modo, también la mente alza las virtudes con deficiencia ocular y las dirige a la victoria misma. 3

3 Puesto que él comprendió el dharma muy profundo mediante citas textuales y, además, argumentos, por ello, debemos explicar el modo de existencia tal como el arya Nagaryuna lo expuso en sus textos.

lasvirtudescondeficienciaocularsonlascincoprimerasperfeccionescuandocarecendelojode3

lasabiduría,lasextaperfección.

∼ ∼30


༤ སོ་སོ་0་ེབོའ p་9ས་ནའང་fོང་པ་ཉདི་ཐོས་ནས། །

ནང་9་རབ་3་དགའ་བ་ཡང་དང་ཡང་9་འ�ང༌། །

རབ་3་དགའ་བ་ལས་�ང་མཆ་ིམས་མགི་བ¤ན་ཞངི༌། །

�ས་Y་ིབ་¥་�ང་པར་འFར་པ་གང་ཡནི་པ། །

༥ ད་ེལ་|ོགས་པའ་ིསངས་7ས་Wོ་ཡ་ིས་བོན་ཡོད། །

ད་ེཉདི་ཉ་ེབར་བfན་པའ་ི�ོད་ན་ིད་ེཡནི་ཏ།ེ །

ད་ེལ་དམ་པའ་ིདོན་g་ིབདནེ་པ་བfན་པར་C། །

ད་ེལ་ད་ེཡ་ིUསེ་V་འ)ོ་བའ་ིཡོན་ཏན་འ�ང༌། །

༦ vག་3་�ལ་�མིས་ཡང་དག་Wངས་ནས་གནས་པར་འFར། །

uནི་པ་གཏོང་བར་འFར་ཞངི་Tངི་U་ེབfནེ་པར་Cདེ། །

བཟོད་པ་�ོམ་Cདེ་ད་ེཡ་ིདག་ེབའང་Cང་Pབ་3། །

འ)ོ་བ་ད)ོལ་བར་C་Gརི་ཡོངས་V་བqོ་Cདེ་ཅངི༌། །

༧ |ོགས་པའ་ིCང་Pབ་སམེས་དཔའ་Nམས་ལ་�ས་པར་Cདེ། །

ཟབ་ཅངི་7་ཆའེ་ི�ལ་ལ་མཁས་པའ་ི0་ེབོས་ན།ི །

རམི་gསི་རབ་3་དགའ་བའ་ིས་ན་ིའཐོབ་འFར་བས། །

ད་ེན་ིདོན་9་གཉརེ་བས་ལམ་འད་ིམཉན་པར་gསི། །

∼ ∼31


4 Aun siendo un ser ordinario, si escucha sobre la vacuidad, surge en su interior gran gozo una y otra vez, del gran gozo surgen lágrimas que humedecen sus ojos y su vello corporal se eriza: Este ser…

5 …tiene la semilla mental de la budeidad completa, es un recipiente adecuado para las enseñanzas, a este se ha de enseñar la verdad del sentido último, en este surgirán las virtudes que se siguen de ello.

6 Siempre ejercita una moral excelente y permanece en ella, es generoso y se consagra a la piedad, practica la paciencia y sus acciones virtuosas las dedica por entero a la iluminación, para liberar a los seres.

7 Honra a quienes aspiran a la iluminación completa: el ser que es experto en los modos profundo y extenso, de forma gradual, alcanza la tierra del Gozo Perfecto. Los que os esforcéis en esto: escuchad este camino.

∼ ∼32


༨ ད་ེཉདི་ད་ེལས་འ�ང་མནི་གཞན་དག་ལས་e་ག་ལ་ཞགི །

གཉསི་ཀ་ལས་Yང་མ་ཡནི་Z་མདེ་པར་ན་ིག་ལ་ཡོད། །

ད་ེན་ིད་ེལས་འ�ང་ན་ཡོན་ཏན་འགའ་ཡང་ཡོད་མ་ཡནི། །

0སེ་པར་Fར་པ་!ར་ཡང་0་ེབར་རགིས་པའང་མ་ཡནི་ཉདི། །

༩ 0སེ་ཟནི་!ར་ཡང་0་ེབར་ཡོངས་V་vོག་པར་འFར་ན་ན།ི །

�་�་ལ་སོགས་Nམས་Y་ི0་ེབ་འདརི་�དེ་མ་ིའFར་ཞངི༌། །

ས་བོན་Xདི་མཐར་Oག་པར་རབ་3་0་ེབ་ཉདི་9་འFར། །

ཇ་ིeར་ད་ེཉདི་Yསི་ད་ེNམ་པར་འཇགི་པར་Cདེ་པར་འFར། །

༡༠ Cདེ་Z་ས་བོན་g་ིལས་ཐ་དད་�་�འ་ིདCབིས་དང་ན།ི །

ཁ་དོག་རོ་Eས་dནི་པའ་ིཐ་དད་�ོད་ལ་མདེ་པར་འFར། །

གལ་ཏ་ེqར་g་ིབདག་ག་ིདངོས་པོ་བསལ་ནས་ད་ེལས་གཞན། །

ངོ་བོར་འFར་ན་ད་ེཚy་ད་ེཡ་ིད་ེཉདི་ཇ་ིeར་འFར། །

༡༡ གལ་ཏ་ེ�ོད་Y་ིས་བོན་�་�་འདརི་གཞན་མ་ཡནི་ན། །

ས་བོན་བཞནི་9་�་�་ཞསེ་C་ད་ེབrང་མདེ་པའམ། །

ཡང་ན་ད་ེདག་གཅགི་པས་ཇ་ིeར་�་�་འད་ིབཞནི་9། །

ད་ེཡང་གrང་9་ཡོད་འFར་ད་ེGརི་འད་ིན་ིཁས་མ་ིWངས། །

∼ ∼33


8 Lo que no surge de sí mismo, ¿cómo va a surgir de otro? Tampoco surge de ambos y, ¿cómo podría surgir sin causa? Si surgiera de sí mismo, no añadiría cualidad alguna y tampoco procede que lo que ya ha nacido nazca de nuevo.

9 Si tenéis arraigada la idea de que lo nacido nace de nuevo, no encontraríamos aquí el nacimiento de brotes y otros frutos, y las semillas estarían naciendo hasta el fin de la existencia, ¿cómo podrían aquellos hacer desaparecer estas?

10 El brote, que difiere de la semilla que lo causó —en forma, color, sabor y madurez—, para vosotros no existiría. Si la entidad anterior, tras quedar eliminada, se transforma en otra esencia, entonces, ¿cómo puede mantener su identidad?

11 Si, para vosotros, el brote no fuera aquí distinto de la semilla, al ser idéntico a la semilla no se percibiría como «brote»; o, si no, al ser ambos iguales, así como al brote, le ocurriría también a la semilla. Por eso, no aceptamos esta tesis .4

Latesisdequealgosurjadesímismo.4

∼ ∼34


༡༢ གང་Gརི་Z་ཞགི་ན་ཡང་ད་ེཡ་ིའLས་?་མཐོང་བའ་ིGརི། །

ད་ེདག་གཅགི་པ་ཡནི་ཞསེ་འཇགི་vནེ་gསི་Yང་ཁས་མ་ིལནེ། །

ད་ེGརི་དངོས་པོ་བདག་ལས་འ�ང་ཞསེ་རབ་3་བvགས་པ་མ་འད།ི །

ད་ེཉདི་དང་ན་ིའཇགི་vནེ་9་ཡང་རགིས་པ་མ་ཡནི་ནོ། །

༡༣ བདག་ལས་0་ེབར་འདོད་ན་བ0དེ་པར་C་དང་བ0དེ་Cདེ་དང༌། །

ལས་དང་Cདེ་པ་པོ་ཡང་གཅགི་ཉདི་འFར་ན་ད་ིདག་ན།ི །

གཅགི་ཉདི་མ་ཡནི་པས་ན་བདག་ལས་0་ེབར་ཁས་Wང་པར། །

C་མནི་7་ཆརེ་བཤད་པའ་ིཉསེ་པར་ཐལ་བར་འFར་Gརི་རོ། །

༡༤ གཞན་ལ་བvནེ་ནས་གལ་ཏ་ེགཞན་ཞགི་འ�ང་བར་འFར་ན་ན།ི །

འ་ོན་མ་ེ¦་ེལས་Yང་�ན་པ་འOག་པོར་འ�ང་འFར་ཞངི༌། །

ཐམས་ཅད་ལས་Yང་ཐམས་ཅད་0་ེབར་འFར་ཏ་ེགང་ག་ིGརི། །

0དེ་པར་Cདེ་པ་མ་ིཡནི་མ་�ས་ལ་ཡང་གཞན་ཉདི་མ�ངས། །

༡༥ རབ་3་C་བར་Eས་པ་ད་ེGརི་འLས་?ར་ངསེ་བUོད་ཅངི༌། །

གང་ཞགི་ད་ེ0དེ་Eས་པ་ད་ེན་ིགཞན་ནའང་Z་ཡནི་ལ། །

Zད་གཅགི་གཏོགས་དང་0དེ་པར་Cདེ་ལས་0་ེབ་ད་ེཡ་ིGརི། །

ས་�འ་ི�་�་ནས་ལ་སོགས་ལས་ད་ེe་མནི་ཞ་ེན། །

∼ ∼35


12 Cuando la causa se destruye, vemos el fruto. Por eso, ni siquiera los mundanos aceptan que ambos sean uno. El postulado: «las entidades surgen de sí mismas», por lo tanto, no procede en el ser sí ni en lo mundano.

13 Si sostenéis la generación de sí: lo generado y lo que genera, y también la acción y el agente serían idénticos. Estos no son idénticos, luego no aceptamos el surgimiento de sí porque de él se derivan estos errores descritos por extenso.

14 Si en virtud de algo distinto, surgiese algo diferente: entonces, de las llamas de fuego podría surgir una oscuridad tupida y todo podría surgir de todo, pues los infinitos no generadores comparten el ser distintos.

15 Lo que puede ser producido es, por ello, llamado fruto y lo que puede generarlo, aunque sea otro, es la causa. Si, porque nace de una causa que pertenece al mismo continuo, decís que un brote de arroz no surge de un grano de cebada:…

∼ ∼36


༡༦ ཇ་ིeར་ནས་དང་ག་ེསར་དང་ན་ིཀངེ་§་ཀ་ལ་སོགས། །

ས་�འ་ི�་�་0དེ་པར་Cདེ་པར་འདོད་མནི་Eས་�ན་མནི། །

Zད་གཅགི་ཁོངས་V་གཏོགས་མནི་འa་བ་མ་ཡནི་ཉདི་ད་ེབཞནི། །

ས་�འ་ིས་བོན་ཡང་ན་ིད་ེཡ་ིམནི་ཏ་ེགཞན་ཉདི་Gརི། །

༡༧ �་�་ས་བོན་དང་ན་ི9ས་མཉམ་ཡོད་པ་མ་ཡནི་ཏ།ེ །

གཞན་ཉདི་མདེ་པར་ས་བོན་གཞན་པ་ཉདི་9་ག་ལ་འFར། །

དསེ་ན་�་�་ས་བོན་ལས་0་ེའ�བ་པར་འFར་མནི་པས། །

གཞན་ལས་0་ེབ་ཡནི་ཞསེ་C་བའ་ིGོགས་འད་ིགཏོང་བར་Cོས། །

༡༨ ཇ་ིeར་Xང་ག་ིམདའ་གཉསི་མཐོ་བ་དང་ན་ིདམའ་བ་དག །

9ས་མཉམ་མ་ཡནི་པར་ན་ིམནི་པར་མཐོང་བ་ད་ེབཞནི་9། །

བ0དེ་པར་C་དང་0དེ་Cདེ་དག་ག་ི0་ེའགག་འFར་ཞ་ེན། །

གལ་ཏ་ེགཅགི་ཚy་ཡནི་ན་འདརི་9ས་གཅགི་མདེ་ད་ེཡོད་མནི། །

༡༩ གལ་ཏ་ེ0་ེབཞནི་པ་ད་ེ0་ེལ་Gོགས་པས་ཡོད་མནི་ཞངི༌། །

འགག་བཞནི་པ་ན་ིཡོད་Yང་འཇགི་ལ་Gོགས་པར་འདོད་Fར་པ། །

ད་ེཚy་འད་ིན་ིཇ་ིe་?ར་ན་Xང་དང་མ�ངས་པ་ཡནི། །

0་ེབ་འད་ིན་ིCདེ་པོ་མདེ་པར་རགིས་པའ་ིངོ་བོའང་མནི། །

∼ ∼37


16 …así como no afirmáis que la cebada, el azafrán, la kimshuka y demás generen brotes de arroz ni que tengan tal capacidad, porque no pertenecen al mismo continuo ni se asemejan, tampoco la semilla del arroz lo genera, porque es distinta de él.

17 La semilla no existe al mismo tiempo que el brote, ¿cómo puede pues la semilla ser otra sin un otro del que serlo? Así, como no está establecido que el brote nazca de la semilla, hemos de abandonar la posición que afirma: «surge de otro».

18 Igual que los dos platillos de una balanza vemos que no suben y bajan de modo asincrónico, si fueran simultáneos, al surgir lo generado, cesaría su causa, mas ambos no coexisten, luego no es así.

19 Lo que está naciendo, por estar a punto de nacer, no existe. Lo que está cesando, debe existir, por estar a punto de cesar. En tal caso, ¿cómo puede esto asemejarse a la balanza? Sin agente, este nacimiento tampoco tiene sentido.

∼ ∼38


༢༠ གལ་ཏ་ེམགི་ག་ིWོ་ལ་རང་ག་ི0དེ་Cདེ་9ས་གཅགི་པ། །

མགི་ལ་སོགས་དང་}ན་ཅགི་འ�ང་བའ་ིའ9་ཤསེ་ལ་སོགས་ལས། །

གཞན་ཉདི་ཡོད་ན་ཡོད་ལ་འ�ང་བས་དགོས་པ་ཅ་ིཞགི་ཡོད། །

ཅ་ིf་ེད་ེམདེ་ཅ་ེན་འད་ིལ་ཉསེ་པ་བཤད་ཟནི་ཏོ། །

༢༡ 0དེ་པར་Cདེ་པ་བ0དེ་C་གཞན་0དེ་པ་ད་ེZ་ཡནི་ན། །

ཡོད་པའང་འནོ་ཏ་ེམདེ་དང་གཉསི་ཀ་གཉསི་Lལ་ཞགི་0དེ་)ང༌། །

ཡོད་ན་0དེ་Cདེ་ཅ་ིདགོས་མདེ་ལའང་དསེ་ན་ིཅ་ིཞགི་C། །

གཉསི་ཉདི་ལ་དསེ་ཅ་ིC་གཉསི་དང་Lལ་ལའང་དསེ་ཅ་ིC། །

༢༢ གང་གསི་རང་e་ལ་གནས་འཇགི་vནེ་ཚད་མར་འདོད་པས་ན། །

འདརི་ན་ིརགིས་པ་¨ས་པ་ཉདི་Yསི་e་ཀོ་ཅ་ིཞགི་C། །

གཞན་ལས་གཞན་འ�ང་བ་ཡང་འཇགི་vནེ་པ་ཡསི་vོགས་འFར་ཏ།ེ །

དསེ་ན་གཞན་ལས་0་ེཡོད་འདརི་ན་ིརགིས་པ་ཅ་ིཞགི་དགོས། །

༢༣ དངོས་oན་ཡང་དག་བ©ན་པ་མཐོང་བ་ཡསི། །

དངོས་�དེ་ངོ་བོ་གཉསི་ན་ིའཛpན་པར་འFར། །

ཡང་དག་མཐོང་bལ་གང་ད་ེད་ེཉདི་ད།ེ །

མཐོང་བ་བ©ན་པ་oན་|ོབ་བདནེ་པར་གVངས། །

∼ ∼39


20 Si las causas de la conciencia visual fueran el ojo etc. coexistentes con ella y la discriminación, etc. sincrónicas con estos, y ella fuera otra cosa, si existe: ¿para qué habría de surgir lo que existe? Pero si decís «no existe», ya hemos referido los errores de esto.

21 Si lo que genera fuera la causa de la generación de lo otro generado, ¿existe o no existe?, ¿ambas?, o, ¿ninguna de las dos? Si existe, ¿para qué, algo que lo genere? Si no, ¿qué genera? Si ambas, ¿qué nace? Si ninguna, de nuevo, ¿qué nace?

22 Si quien tiene juicio acepta la visión mundana como válida, ¿para qué deberíamos analizar aquí enunciando argumentos? Que de lo otro surja otro, también lo comprenden los mundanos, luego la generación de otro existe, ¿para qué los argumentos? 5

23 Toda entidad es vista como correcta o engañosa, luego todo lo que se encuentra sostiene dos esencias. El objeto de la visión correcta es la talidad —se dijo— y el de la visión engañosa es la verdad convencional.

N.delaT.DuranteestetextovamosautilizarlaletraencursivaparaindicarqueChandrakirti5

estádescribiendounaobjeciónexternaynoplanteandosupropiopensamiento.

∼ ∼40


༢༤ མཐོང་བ་བ©ན་པའང་Nམ་པ་གཉསི་འདོད་ད།ེ །

དབང་པོ་གསལ་དང་དབང་པོ་0ོན་�ན་ནོ། །

0ོན་�ན་དབང་ཅན་Nམས་Y་ིཤསེ་པ་ན།ི །

དབང་པོ་ལགེས་Fར་ཤསེ་eོས་ལོག་པར་འདོད། །

༢༥ གནོད་པ་མདེ་པའ་ིདབང་པོ་¡ག་Nམས་Yསི། །

གrང་བ་གང་ཞགི་འཇགི་vནེ་gསི་vོགས་ཏ།ེ །

འཇགི་vནེ་ཉདི་ལས་བདནེ་ཡནི་}ག་མ་ན།ི །

འཇགི་vནེ་ཉདི་ལས་ལོག་པར་Nམ་པར་གཞག །

༢༦ མ་ིཤསེ་གཉདི་Yསི་རབ་བ0ོད་�་fགེས་ཅན། །

Nམས་Yསི་བདག་ཉདི་ཇ་ིབཞནི་བvགས་པ་དང༌། །

ª་མ་dགི་Z་སོགས་ལ་བvགས་པ་གང༌། །

ད་ེདག་འཇགི་vནེ་ལས་Yང་ཡོད་མནི་ཉདི། །

༢༧ མགི་ན་ིརབ་རབི་ཅན་gསི་དམགིས་པ་ཡསི། །

རབ་རབི་མདེ་ཤསེ་ལ་གནོད་མནི་ཇ་ིeར། །

ད་ེབཞནི་a་ིམདེ་ཡ་ེཤསེ་`ངས་པའ་ིWོས། །

a་ིམདེ་Wོ་ལ་གནོད་པ་ཡོད་མ་ཡནི། །

∼ ∼41


24 Además, afirmamos dos aspectos de la visión engañosa: la de los órganos sensoriales intactos y la de los dañados. Las conciencias cuyos órganos están dañados se consideran erróneas en comparación con las de órganos sanos.

25 Lo que los seis órganos intactos perciben y la experiencia mundana comprende es verdad solo en lo mundano, el resto se presenta, en lo mundano mismo, como erróneo.

26 Tampoco existen en lo mundano el ser en sí tal como lo conciben los tirthikas —seriamente alterados por el sueño de la ignorancia— ni designaciones tales como ilusiones o espejismos.

27 Igual que lo que ve una visión borrosa no contradice a una conciencia no borrosa, así, una mente que carece de gnosis inmaculada no puede contradecir a una mente inmaculada.

∼ ∼42


༢༨ གཏ་ི�ག་རང་བཞནི་sབི་Gརི་oན་|ོབ་f།ེ །

དསེ་གང་བཅོས་མ་བདནེ་པར་�ང་ད་ེན།ི །

oན་|ོབ་བདནེ་ཞསེ་Oབ་པ་དསེ་གVངས་ཏ།ེ །

བཅོས་མར་Fར་པའ་ིདངོས་ན་ིoན་|ོབ་3འ།ོ །

༢༩ རབ་རབི་མO་ཡསི་བ«་ཤད་ལ་སོགས་པའ༌ི། །

ངོ་བོ་ལོག་པ་གང་ཞགི་Nམ་བvགས་པ། །

ད་ེཉདི་བདག་ཉདི་གང་9་མགི་དག་པས། །

མཐོང་ད་ེད་ེཉདི་ད་ེབཞནི་འདརི་ཤསེ་Yསི། །

༣༠ གལ་ཏ་ེའཇགི་vནེ་ཚད་མ་ཡནི་ན་ན།ི །

འཇགི་vནེ་ད་ེཉདི་མཐོང་བས་འཕགས་གཞན་gསི། །

ཅ་ིདགོས་འཕགས་པའ་ིལམ་gསི་ཅ་ིཞགི་C། །

¬ན་པོ་ཚད་མར་རགིས་པའང་མ་ཡནི་ནོ། །

༣༡ Nམ་oན་འཇགི་vནེ་ཚད་མནི་ད་ེཡ་ིGརི། །

ད་ེཉདི་8བས་V་འཇགི་vནེ་གནོད་པ་མདེ། །

འཇགི་vནེ་དོན་ན་ིའཇགི་vནེ་)གས་ཉདི་Yསི། །

གལ་ཏ་ེསལེ་ན་འཇགི་vནེ་gསི་གནོད་འFར། །

∼ ∼43


28 La ignorancia cubre la naturaleza y por eso la oculta , 6

hace que todo lo artificioso aparezca como verdad, lo que el Muni llamó: «Verdad que Todo lo Oculta », 7

así, las entidades artificiosas ocultan todo.

29 Debido a una lesión ocular, se perciben objetos erróneos, como pelos perpendiculares. Los ojos sanos perciben la naturaleza tal como es. Así debes entender aquí la talidad.

30 Si la cognición mundana fuera válida, vería el ser en sí y, entonces, ¿para qué harían falta los aryas? ¿Para qué, los caminos de los aryas? No procede tomar como válidos a los necios.

31 La cognición mundana no es válida en ningún aspecto, no contradice, pues, lo mundano el ser en sí. Por ser los objetos mundanos consabidos por los mundanos, suprimirlos contradice la cognición mundana.

Entibetano:«kunrdzob»eslapalabraque,normalmentetraducimoscomo«convencional».El6

versotambiénpodríatraducirsecomo:«Laignoranciacubrelanaturalezayporesoes

convencional».Serefierealamentemundana,convencionalo«queocultatodo».

«VerdadqueTodoloOculta»esunmodoliteraldetraducireltérmino«kunrdzobbdenpa»que7

solemostraducircomoverdadconvencional.

∼ ∼44


༣༢ གང་Gརི་འཇགི་vནེ་ས་བོན་ཙམ་བཏབ་ནས། །

བདག་གསི་?་འད་ི0དེ་ཅསེ་¨་Cདེ་ཅངི༌། །

ཤངི་ཡང་བགས་སོ་Tམ་9་vོག་དསེ་ན། །

གཞན་ལས་0་ེབ་འཇགི་vནེ་ལས་Yང་མདེ། །

༣༣ གང་Gརི་�་�་ས་བོན་ལས་གཞན་མནི། །

ད་ེGརི་�ག་ཚy་ས་བོན་ཞགི་པ་མདེ། །

གང་Gརི་གཅགི་ཉདི་ཡོད་མནི་ད་ེGརི་ཡང༌། །

�ག་ཚy་ས་བོན་ཡོད་ཅསེ་བUོད་མ་ིC། །

༣༤ གལ་ཏ་ེརང་ག་ིམཚན་ཉདི་བvནེ་འFར་ན། །

ད་ེལ་�ར་བས་དངོས་པོ་འཇགི་པོ་འཇགི་པའ་ིGརི། །

fོང་ཉདི་དངོས་པོ་འཇགི་པའ་ིZ་འFར་ན། །

ད་ེན་ིརགིས་མནི་ད་ེGརི་དངོས་ཡོད་མནི། །

༣༥ གང་Gརི་དངོས་པོ་འད་ིདག་Nམ་ད�ད་ན། །

ད་ེཉདི་བདག་ཅན་དངོས་ལས་�་རོལ་3། །

གནས་�དེ་མ་ཡནི་ད་ེGརི་འཇགི་vནེ་g།ི །

ཐ་Tད་བདནེ་ལ་Nམ་པར་ད�ད་མ་ིC། །

∼ ∼45


32 Un mundano, tan solo por poner su semilla, exclamará: «Yo engendré este hijo», y pensará: «También planté este árbol», luego tampoco en lo mundano existe el nacer de otro.

33 Puesto que el brote no es otro que la semilla, en el tiempo del brote, la semilla no cesa. Puesto que no son uno solo tampoco, no decimos que en el tiempo del brote exista la semilla.

34 Si su fundamento fueran sus propias características, al refutar estas, las entidades quedarían destruidas. La causa de su destrucción devendría una vacuidad, y eso es absurdo, luego las entidades no existen.

35 Cuando examinamos bien estas entidades, aparte de la identidad real de su ser en sí, no se encuentra nada de este lado, luego la verdad convencional mundana no debe examinarse .8

Alexaminarelmododeexistenciaúltimodeunaentidad,nodebemosexaminarloqueseaparece8

deestelado,laapariencia,laverdadconvencional,sinosuverdaderomododeexistencia:la

vacuidaddeexistenciaverdadera.

∼ ∼46


༣༦ ད་ེཉདི་8བས་V་རགིས་པ་གང་ཞགི་གསི། །

བདག་དང་གཞན་ལས་0་ེབ་རགིས་མནི་པ། །

རགིས་དསེ་ཐ་Tད་9་ཡང་རགིས་མནི་པས། །

�ོད་Y་ི0་ེབ་གང་གསི་ཡནི་པར་འFར། །

༣༧ དངོས་པོ་fོང་པ་གrགས་བ�ན་ལ་སོགས་པ། །

ཚ_གས་ལ་eོས་Nམས་མ་)གས་པ་ཡང་མནི། །

ཇ་ིeར་དརེ་ན་ིགrགས་བ�ན་སོགས་fོང་ལས། །

ཤསེ་པ་ད་ེཡ་ིNམ་པ་0་ེའFར་eར། །

༣༨ ད་ེབཞནི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་fོང་ན་ཡང༌། །

fོང་ཉདི་དག་ལས་རབ་3་0་ེབར་འFར། །

བདནེ་པ་གཉསི་Vའང་རང་བཞནི་མདེ་པའ་ིGརི། །

ད་ེདག་vག་པ་མ་ཡནི་ཆད་པའང་མནི། །

༣༩ གང་Gརི་རང་བཞནི་gསི་ད་ེམ་ིའགག་པ། །

ད་ེGརི་oན་གཞ་ིམདེ་Yང་འད་ིEས་Gརི། །

ལ་ལར་ལས་འགག་bན་རངི་ལོན་ལས་Yང༌། །

འLས་?་ཡང་དག་འ�ང་བར་རགི་པར་gསི། །

∼ ∼47


36 Al considerar la talidad, ningún razonamiento demuestra la generación de sí ni de otro. Tal demostración no procede ni de modo nominal, ¿cómo probaría, pues, vuestra generación?

37 Los reflejos y otras entidades vacías que dependen de un cúmulo no dejan de ser consabidas. Asimismo, desde algo vacío, como un reflejo, puede surgir una conciencia de sus aspectos.

38 Así también, aunque todas las entidades son vacías, son plenamente creadas por sus vacuidades. En las dos verdades no existe tampoco naturaleza propia, luego en ellas no se da eternalismo ni nihilismo.

39 Porque no cesa por su propia naturaleza y, aun sin mente fundamental , guarda su potencial, 9

puede haber pasado mucho tiempo desde que cesó una acción mas sabe que su efecto surgirá de forma correcta.

Mentefundamental(ālayaensánscritoykuན་གཞིentibetano)esaquílatraduccióndeunadelas9

ochoconcienciasquelistalaescueladeSoloMente.Estaconcienciasirvecomobasepara

almacenartodanuestraexperienciaytodaslashuellasquedejannuestrasaccionesennuestro

continuomental.

∼ ∼48


༤༠ �་ིལམ་དམགིས་པའ་ིbལ་དག་མཐོང་ནས་ན།ི །

སད་Yང་¬ན་ལ་ཆགས་པ་0་ེའFར་པ། །

ད་ེབཞནི་འགགས་ཤངི་རང་བཞནི་ཡོད་མནི་པའ།ི །

ལས་ལས་Yང་ན་ིའLས་?་ཡོད་པ་ཡནི། །

༤༡ ཇ་ིeར་bལ་ན་ིཡོད་ཉདི་མནི་མ�ངས་Yང༌། །

རབ་རབི་ཅན་gསི་«་ཤད་Nམ་པར་ན།ི །

མཐོང་ག་ིདངོས་གཞན་Nམ་པར་མ་ཡནི་eར། །

ད་ེབཞནི་dནི་ལས་!ར་dནི་མནི་ཤསེ་Yསི། །

༤༢ ད་ེGརི་Nམ་dནི་མ་ིདག་ེནག་པོའ p་ལས། །

Nམ་dནི་དག་ེཉདི་དག་ེལས་ཡནི་མཐོང་ཞངི༌། །

དག་ེམ་ིདག་ེམདེ་Wོ་ཅན་ཐར་འFར་ཏ།ེ །

ལས་འLས་Nམས་ལ་སམེས་པའང་དགག་པ་མཛད། །

༤༣ oན་གཞ་ིཡོད་ཅངི་གང་ཟག་ཉདི་ཡོད་ལ། །

^ང་པོ་འད་ིདག་འབའ་ཞགི་ཉདི་ཡོད་ཅསེ། །

བfན་པ་འད་ིན་ིད་ེeར་ཆསེ་ཟབ་དོན། །

རགི་པར་མ་ིའFར་གང་ཡནི་ད་ེལའ།ོ །

∼ ∼49


40 Tras ver objetos percibidos en sueños, ya despierto, el necio genera deseo. Asimismo, ya cesadas y sin naturaleza propia, las acciones también tienen sus frutos.

41 Aunque tales objetos se asemejan en su no existir, aquellos con la visión dañada ven la forma de pelos y no la de otros objetos. Del mismo modo, has de saber que las acciones ya maduradas no volverán a madurar.

42 Por eso, aunque vemos madurar frutos no virtuosos de karma negativo y frutos virtuosos de karma positivo, la liberación es una mente sin virtud ni no virtud, y Él desaconsejó cavilar sobre las acciones y sus frutos.

43 «La mente fundamental existe», «existe la persona» y «existen únicamente estos agregados»: estas son enseñanzas para quienes el dharma de sentido profundo es incomprensible.

∼ ∼50


༤༤ འཇགི་ཚ_གས་e་དང་Lལ་ཡང་སངས་7ས་Yསི། །

ཇ་ིeར་ང་དང་ང་ཡ་ིབfན་པ་eར། །

ད་ེབཞནི་དངོས་Nམས་རང་བཞནི་མདེ་མོད་Y།ི །

ཡོད་ཅསེ་aང་དོན་ཉདི་9་བfན་པ་ཡནི། །

༤༥ གrང་བ་མདེ་པར་འཛpན་པ་མ་མཐོང་ཞངི༌། །

Xདི་གVམ་Nམ་ཤསེ་ཙམ་9་རབ་vོགས་པས། །

ཤསེ་རབ་ལ་གནས་Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་དསེ། །

Nམ་ཤསེ་ཙམ་9་ད་ེཉདི་vོགས་པར་འFར། །

༤༦ ཇ་ིeར་®ང་གསི་བ�ལ་བས་7་མཚ_་ན།ི །

ཆ་ེལས་P་¤བས་འ�ང་བ་ད་ེབཞནི་9། །

oན་g་ིས་བོན་oན་གཞ་ིཞསེ་C་ལས། །

རང་ག་ིEས་པས་Nམ་ཤསེ་ཙམ་ཞགི་འ�ང༌། །

༤༧ ད་ེGེིར་གཞན་g་ིདབང་ག་ིངོ་བོ་གང༌། །

དངོས་པོ་བཏགས་པར་ཡོད་པའ་ིZར་འFར་ཞངི༌། །

G་ིརོལ་གrང་བ་མདེ་པར་འ�ང་འFར་ལ། །

ཡོད་དང་¯ོས་oན་bལ་མནི་རང་བཞནི་ཡོད། །

∼ ∼51


44 Aun careciendo de visión sobre el cúmulo transitorio, Buda dijo: «yo» y «mis enseñanzas». Asimismo, aunque las entidades no tienen naturaleza propia, Él enseñó, de forma interpretativa, que la tienen.

45 Sin ver objeto ni sujeto de la percepción, comprende bien que las tres existencias son mera conciencia. Permaneciendo en la sabiduría, el bodisatva comprende la talidad como tan solo conciencia.

46 Así como de un mar agitado por el viento surgen grandes olas, del mismo modo, de la semilla universal llamada «mente fundamental», la sola conciencia surge por su propia capacidad.

47 Por eso, toda naturaleza subordinada deviene causa de la existencia imputada de las entidades; surge sin que haya nada externo que asir. Sin ser objeto de elaboraciones existenciales, existe por su propia naturaleza.

∼ ∼52

Visi

ón C

hita

mat

ra


༤༨ G་ིརོལ་མདེ་སམེས་དཔ་ེན་ིགང་9་ཡོད། །

�་ིལམ་ཇ་ིབཞནི་ཞ་ེན་ད་ེབསམ་C། །

གང་ཚy་ང་ལ་�་ིལམ་ན་ཡང་སམེས། །

ཡོད་མནི་ད་ེཚy་�ོད་Y་ིདཔ་ེཡོད་མནི། །

༤༩ གལ་ཏ་ེསད་ཚy་�་ིལམ་aན་ལས་ཡདི། །

ཡོད་ན་G་ིརོལ་bལ་ཡང་ད་ེབཞནི་འFར། །

ཇ་ིeར་�ོད་Y་ིངས་མཐོང་Tམ་aན་པ། །

ད་ེའa་G་ིརོལ་ལ་ཡང་ཡོད་པ་ཡནི། །

༥༠ གལ་ཏ་ེགཉདི་ན་མགི་Wོ་མ་ིXདི་པས། །

ཡོད་མནི་ཡདི་Y་ིཤསེ་པ་ཁོ་ན་ཡོད། །

ད་ེཡ་ིNམ་པ་G་ིརོལ་ཉདི་9་ཞནེ། །

�་ིལམ་ཇ་ིeར་ད་ེབཞནི་འདརི་འདོད་ན། །

༥༡ ཇ་ིeར་�ོད་Y་ིG་ིbལ་�་ིལམ་9། །

མ་0སེ་ད་ེབཞནི་ཡདི་Yང་0སེ་མ་ཡནི། །

མགི་དང་མགི་ག་ིbལ་དང་དསེ་0སེ་སམེས། །

གVམ་པོ་ཐམས་ཅད་Yང་ན་ིབ©ན་པ་ཡནི། །

∼ ∼53


48 ¿Qué ejemplo hay para una mente sin algo externo? «Es como un sueño» decís. Esto hay que pensarlo: para mí, tampoco en el sueño la mente existe, en tal caso vuestro ejemplo no sirve.

49 Si por recordar los sueños al despertar, la mente existiera, por eso mismo, existirían también los objetos externos. Así como recordamos: «he visto», algo parejo ocurre con lo externo.

50 Si por no existir conciencia visual en el sueño, no existen y solo existe la conciencia mental cuyos aspectos tomamos por algo externo: apliquemos aquí lo mismo que al sueño.

51 Igual que los objetos externos soñados no son creados, tampoco la mente es creada: el ojo, su objeto y la mente creada por ellos, estos tres son todos falsos.

∼ ∼54

Resp

uest

a


༥༢ N་སོགས་}ག་མ་གVམ་པོའང་0་ེབ་མདེ། །

�་ིལམ་ཇ་ིeར་ད་ེབཞནི་སད་འདརི་ཡང༌། །

དངོས་Nམས་བ©ན་ཡནི་སམེས་ད་ེཡོད་མ་ཡནི། །

cོད་bལ་མདེ་ཅངི་དབང་པོ་Nམས་Yང་མདེ། །

༥༣ འད་ིན་ཇ་ིeར་སད་བཞནི་ཇ་ིXདི་9། །

མ་སད་ད་ེXདི་ད་ེལ་གVམ་པོ་ཡོད། །

སད་པར་Fར་ན་གVམ་ཆར་ཡོད་མནི་eར། །

གཏ་ི�ག་གཉདི་སད་ལས་ད་ེད་ེབཞནི་ནོ། །

༥༤ དབང་པོ་རབ་རབི་བཅས་པ་Wོ་གང་གསི། །

རབ་རབི་མO་ལས་«་Nམས་གང་མཐོང་བ། །

ད་ེWོ་ལ་eོས་གཉསི་ཆར་བདནེ་པ་f།ེ །

དོན་གསལ་མཐོང་ལ་གཉསི་ཀའང་བ©ན་པ་ཡནི། །

༥༥ གལ་ཏ་ེཤསེ་C་མདེ་པར་Wོ་ཡོད་ན། །

«་དའེ་ིbལ་དང་མགི་ན་ིUསེ་འLལེ་བའ།ི །

རབ་རབི་མདེ་ལའང་«་ཤད་Wོར་འFར་ན། །

ད་ེe་མ་ཡནི་ད་ེGརི་ད་ེཡོད་མནི། །

∼ ∼55


52 Para el oído y el resto también estos tres son increados, ocurre también aquí lo mismo que con el sueño: las entidades son falsas, la mente no existe, no hay objetos de experiencia ni existen tampoco órganos sensoriales.

53 Aquí, igual que durante la vigilia, mientras dure el sueño existen estos tres. Tras despertar, los tres ya no están: al despertar del sueño de la ignorancia sucede igual.

54 La cognición del que tiene una lesión ocular y los pelos que percibe debido a su lesión son ambos ciertos para tal mente y, sin embargo, para los de visión clara, ambos son falsos.

55 Si existiera mente sin su objeto de conocimiento, los que no tienen la lesión ocular que asocia el ojo con el pelo también verían pelos, puesto que no es así, aquella no existe.

∼ ∼56


༥༦ གང་Gརི་མཐོང་བ་དག་ལ་Wོ་Eས་ན།ི །

dནི་མདེ་ད་ེGརི་ད་ེལ་Wོ་མ་ིའFར། །

ཤསེ་C་ཡོད་དངོས་Lལ་བས་མནི་ཞ་ེན། །

Eས་ད་ེམདེ་པས་འད་ིན་ིའ�བ་མ་ཡནི། །

༥༧ 0སེ་ལ་Eས་པ་Xདི་པ་ཡོད་མ་ཡནི། །

མ་0སེ་ངོ་བོ་ལ་ཡང་Eས་ཡོད་མནི། །

�ད་པར་མདེ་པར་�ད་པར་ཅན་ཡོད་མནི། །

མོ་གཤམ་?་ལའང་ད་ེན་ིཡོད་པར་ཐལ། །

༥༨ གལ་ཏ་ེའ�ང་བར་འFར་བས་བTད་འདོད་ན། །

Eས་པ་མདེ་པར་འད་ིཡ་ིའ�ང་འFར་མདེ། །

ཕན་�ན་དོན་ལ་བvནེ་པའ་ིའ�བ་པ་ན།ི །

�བ་མནི་ཉདི་ཅསེ་དམ་པ་Nམས་Yསི་གVངས། །

༥༩ གལ་ཏ་ེའགགས་པའ་ིEས་dནི་ལས་འFར་ན། །

གཞན་g་ིEས་པ་ལས་གཞན་འ�ང་བར་འFར། །

Zན་ཅན་Nམས་དརེ་ཕན་�ན་ཐ་དད་ཡོད། །

ད་ེGརི་ཐམས་ཅད་oན་ལས་འ�ང་བར་འFར། །

∼ ∼57


56 —En aquellos cuya vista está sana, el potencial mental no ha madurado y, por eso no tienen tal visión, no por la carencia del objeto de conocimiento. Tal potencial no existe, luego eso no está establecido.

57 Lo creado no puede tener potencial. Las esencias increadas tampoco tienen potencial. Sin las características, lo caracterizado no existe, o ¿acaso le ocurre al hijo de una mujer estéril ? 10

58 Si afirmáis que se encuentra en el hacer surgir : 11

al no haber tal potencial, nada surgirá de él. «Los objetos que dependen mutuamente entre sí, son solo no establecidos», dijeron los seres santos.

59 Si surgiese de un potencial ya cesado, surgiría de un potencial diferente. Si los instantes de un continuo son distintos entre ellos, entonces, todo podría surgir de todo.

Elhijodeunamujerestérilnoexiste,porlotanto,nopuedeverlaformadepelos.10

Siafirmáisque(elpotencial)seencuentraenelhacersurgir(laconcienciaquepercibelospelos)11

…

∼ ∼58


༦༠ གལ་ཏ་ེདརེ་ན་ིZན་ཅན་ཐ་དད་Y།ི །

ད་ེདག་ལ་Zན་ཐ་དད་མདེ་དའེ་ིGརི། །

ཉསེ་མདེ་ཅ་ེན་འད་ིན་ིབ£བ་C་ཞགི །

ཐ་མ་ིདད་Zན་8བས་མ་ིརགིས་Gརི་རོ། །

༦༡ Cམས་པ་ཉརེ་°ས་ལ་བvནེ་ཆོས་Nམས་ན།ི །

གཞན་ཉདི་Gརི་ན་Zད་གཅགི་གཏོགས་མནི་ཏ།ེ །

གང་དག་རང་མཚན་ཉདི་Yསི་སོ་སོ་བ། །

ད་ེདག་Zད་གཅགི་གཏོགས་པ་རགིས་མ་ཡནི། །

༦༢ མགི་Wོ་0་ེབ་རང་Eས་གང་ཞགི་ལས། །

ད་ེམ་ཐག་3་oན་ནས་0་ེའFར་ཞངི༌། །

རང་ག་ིNམ་ཤསེ་vནེ་g་ིEས་ད་ེལ། །

དབང་པོ་གrགས་ཅན་མགི་ཅསེ་C་བར་vོགས། །

༦༣ འད་ིན་དབང་པོ་ལས་�ང་Nམ་པར་རགི །

G་ིགrང་མདེ་པར་རང་ག་ིས་བོན་ལས། །

qོ་སོགས་�ང་ཉདི་འ�ང་བར་མ་vོགས་ནས། །

0་ེབོས་G་ིརོལ་གrང་བར་སམེས་ཁས་ལནེ། །

∼ ∼59


60 Si estos instantes diferentes de un continuo pertenecen a un continuo no separado y, por ello, no se da error: esto está por establecerse, porque un continuo no separado es inadmisible.

61 Los fenómenos correspondientes a Maitreya y a Gupta son distintos, luego no pertenecen al mismo continuo. Los que existen aparte y poseen sus propias características no procede que pertenezcan a un mismo continuo.

62 La conciencia visual surge de su potencialidad de modo inmediato y por completo. Esa potencialidad en la que se basa la conciencia la consideramos como: «el órgano visual físico».

63 Para estos las conciencias surgen de los sentidos, sin comprender que el azul y demás aparecen sin la existencia de objetos externos, desde su propia semilla. Afirman una mente que percibe lo externo.

∼ ∼60

Visi

ón C

hita

mat

ra


༦༤ �་ིལམ་ན་ན་ིགrགས་དོན་གཞན་མདེ་པར། །

རང་Eས་dནི་ལས་ད་ེཡ་ིNམ་ཅན་སམེས། །

འ�ང་བ་ཇ་ིe་ད་ེབཞནི་སད་ལའང་འདརི། །

G་ིརོལ་མདེ་པར་ཡདི་ན་ིཡོད་ཅ་ེན། །

༦༥ ཇ་ིeར་མགི་མདེ་པར་ན་ི�་ིལམ་9། །

qོ་སོགས་�ང་བའ་ིཡདི་སམེས་འ�ང་ད་ེeར། །

མགི་དབང་མདེ་པར་རང་ག་ིས་བོན་ན།ི །

dནི་ལས་ལོང་བ་ལ་འདརི་ཅསི་མ་ི0།ེ །

༦༦ གལ་ཏ་ེ�ོད་eར་�་ིལམ་¡ག་པ་ཡ།ི །

Eས་པ་dནི་ཡོད་སད་པར་མདེ་Fར་ན། །

¡ག་པའ་ིEས་dནི་ཇ་ིeར་འདརི་མདེ་པ། །

ད་ེeར་�་ིཚy་མདེ་ཅསེ་ཅསི་མ་ིརགིས། །

༦༧ ཇ་ིeར་མགི་མདེ་འད་ིཡ་ིZ་མནི་eར། །

�་ིལམ་9་ཡང་གཉདི་ན་ིZ་མ་ཡནི། །

ད་ེGརི་�་ིལམ་9་ཡང་ད་ེདངོས་མགི །

བ©ན་པའ་ིbལ་ཅན་vོགས་པའ་ིZར་ཁས་Wང༌། །

∼ ∼61


64 Las formas percibidas en sueños no son externas sino un aspecto mental surgido de la maduración de su potencial, del mismo modo, también en la vigilia existe una mente sin objetos externos.

65 Así como en el sueño, sin mediación de los ojos, surge ante la mente la apariencia del azul etcétera, así también, ¿por qué ante un ciego no surge esta, por la maduración de su semilla y sin órgano visual?

66 Si, como decís, la potencialidad de las seis 12

madura en el sueño y no en la vigilia, igual que aquí no maduran las potencialidades, 13

¿por qué no dejan de madurar durante el sueño?

67 Si la causa de esto no fuera la carencia de ojos, tampoco la causa de los sueños sería el dormir. Admitid, pues, que, también en el sueño, los objetos y los ojos son las causas de lo que concibe la mente errónea.

Delasseisconciencias.Lascincoconcienciassensorialesmáslaconcienciamental.12

«Aquí»serefierealavigiliaenelcasodelciego.13

∼ ∼62

Visi

ón C

hita

mat

raRe

spue

sta


༦༨ འད་ིཡསི་ལན་ན་ིགང་དང་གང་བཏབ་པ། །

ད་ེདང་ད་ེན་ིདམ་བཅའ་མ�ངས་མཐོང་བས། །

\ོད་འད་ིསལེ་Cདེ་སངས་7ས་Nམས་Yསི་ན།ི །

འགར་ཡང་དངོས་པོ་ཡོད་ཅསེ་མ་བfན་ཏོ། །

༦༩ Nལ་འCོར་པ་ཡསི་W་མའ་ིམན་ངག་ལས། །

ཀངེ་�ས་Yསི་གང་ས་གཞ་ིམཐོང་བ་གང༌། །

དརེ་ཡང་གVམ་ཆར་0་ེབ་མདེ་པར་མཐོང༌། །

ལོག་པ་ཡདི་ལ་Cདེ་པར་བfན་Gརི་རོ། །

༧༠ �ོད་Y་ིདབང་Wོའ p་bལ་Nམས་ཇ་ིe་བ། །

ད་ེeར་མ་ི�ག་ཡདི་Y་ིཡང་འFར་ན། །

ད་ེབཞནི་bལ་དརེ་Wོ་གཏད་ཅགི་ཤོས་Yསི། །

vོགས་འFར་ད་ེན་ིབ©ན་པར་ཡང་མ་ིའFར། །

༧༡ རབ་རབི་དང་�ན་དབང་པོ་ཅན་མ�ངས་པ། །

P་འབབ་¢ང་ལ་ཡ་ི±གས་Nག་Wོ་ཡང༌། །

མདོར་ན་ཇ་ིeར་ཤསེ་C་མདེ་ད་ེབཞནི། །

Wོ་ཡང་མདེ་ཅསེ་དོན་འད་ིཤསེ་པར་gསི། །

∼ ∼63


68 Todo lo que decís en respuesta a esto parecen ser meras proposiciones, por lo tanto, este debate queda cerrado; el Buda nunca enseñó: «existen las entidades».

69 Un yogui, debido a los consejos de su maestro, ve la tierra cubierta de esqueletos: aquí también los tres carecen de generación, porque se ha enseñado que esta contemplación es errónea.

70 Para vosotros, todos los objetos de la mente, incluida la meditación en la fealdad, son mente: en tal caso, los otros, al prestar atención a ese objeto, deberían percibirlo y no tomarlo como falso.

71 De modo semejante a quien tiene una lesión ocular, en el cauce de un río, el preta verá pus. En suma, así como no existen objetos de conocimiento, tampoco la mente existe: sabe esto.

∼ ∼64


༧༢ གལ་ཏ་ེགrང་མདེ་འཛpན་པ་ཉདི་Lལ་ཞངི༌། །

གཉསི་Yསི་fོང་པའ་ིགཞན་དབང་དངོས་ཡོད་ན། །

འད་ིཡ་ིཡོད་པ་གང་གསི་ཤསེ་པར་འFར། །

མ་བrང་བར་ཡང་ཡོད་ཅསེ་Cར་མ་ི�ང༌། །

༧༣ ད་ེཉདི་Yསི་ད་ེ�ོང་བར་�བ་མ་ཡནི། །

གལ་ཏ་ེG་ི9ས་aན་པ་ལས་འ�བ་ན། །

མ་�བ་བ£བ་པར་C་Gརི་བUོད་པ་ཡ།ི །

མ་�བ་འད་ིན་ི£བ་པར་Cདེ་པ་མནི། །

༧༤ རང་རགི་པ་ན་ི�བ་ལ་རག་མོད་Y།ི །

ད་ེeའང་aན་པའ་ིaན་པ་རགིས་མནི་ཏ།ེ །

གཞན་Gརི་མ་ཤསེ་Zད་ལ་0སེ་པ་བཞནི། །

གཏན་ཚpགས་འདསི་ན་ི�ད་པར་དག་Yང་འཇོམས། །

༧༥ གང་Gརི་གང་གསི་bལ་�ོང་Fར་ད་ེལས། །

aན་པ་འད་ིགཞན་ང་ལ་ཡོད་མནི་པ། །

ད་ེGརི་ང་ཡསི་མཐོང་Tམ་aན་འFར་ཏ།ེ །

འད་ིཡང་འཇགི་vནེ་ཐ་Tད་�ལ་�གས་ཡནི། །

∼ ∼65


72 Sin un objeto y en ausencia de sujeto, si existiera una entidad subordinada vacía de dualidad, ¿quién conocería de su existencia? Además, si no es percibida, no procede decir: «existe».

73 Algo que se experimente a sí mismo no está probado. Si decís que la memoria posterior lo establece: el argumento probatorio que referís no está probado, luego no puede establecer lo no probado . 14

74 Aunque la autoconciencia pueda estar establecida, la memoria de una memoria no es razonable, porque sería algo ajeno, como algo desconocido surgido en la mente. Este argumento superior destruye las otras tesis.

75 Para nosotros, esta memoria no es otra que la pasada experiencia de un objeto y, por eso, recuerda pensando: «yo vi», esta posición también concuerda con la convención mundana.

Elargumentonoestablecido(lamemoriaqueexisteporsupropianaturaleza)utilizadopara14

probaranteunoponentelaautoconciencanoestablecidanosirvecomoargumentoprobatorioporno

estarestablecido.Elsilogismoaexaminarpodríaconstruirsedelsiguientemodo:«Considerandoel

sujeto“autoconciencia”sesiguequeexisteporquesedalamemoriaposteriordeunaexperiencia».

∼ ∼66

Visi

ón C

hita

mat

ra


༧༦ དའེ་ིGརི་རང་རགི་ཡོད་པ་མ་ཡནི་ན། །

�ོད་Y་ིགཞན་དབང་གང་གསི་འཛpན་པར་འFར། །

Cདེ་པོ་ལས་དང་C་བ་གཅགི་མནི་པས། །

ད་ེཉདི་Yསི་ད་ེའཛpན་པར་རགིས་མ་ཡནི། །

༧༧ གལ་ཏ་ེ0་ེབ་མདེ་ཅངི་མ་ཤསེ་པའ།ི །

བདག་ཅན་གཞན་དབང་ངོ་བོའ p་དངོས་ཡོད་ན། །

གང་གསི་ན་འད་ིཡོད་པ་མ་ིརགིས་པ། །

གཞན་ལ་མོ་གཤམ་?ས་གནོད་ཅ་ིཞགི་བ0ལ། །

༧༨ གང་ཚy་གཞན་དབང་�ང་ཟད་ཡོད་མནི་ན། །

oན་|ོབ་པ་ཡ་ིZར་ན་ིགང་ཞགི་འFར། །

གཞན་g་ིeར་ན་|ས་ལ་ཆགས་པ་ཡསི། །

འཇགི་vནེ་)གས་པའ་ིNམ་བཞག་oན་Yང་བ¤ག །

༧༩ !ོབ་དཔོན་¢་£བ་ཞབས་Y་ིལམ་ལས་ན།ི །

G་ིརོལ་Fར་ལ་ཞ་ིབའ་ིཐབས་མདེ་དོ། །

ད་ེདག་oན་|ོབ་ད་ེཉདི་བདནེ་ལས་ཉམས། །

ད་ེལས་ཉམས་པས་ཐར་པ་འ�བ་ཡོད་མནི། །

∼ ∼67


76 Por lo tanto, si la conciencia introspectiva no existe, ¿quién percibe vuestras naturalezas subordinadas ? 15

El agente, la acción y el objeto no son una misma cosa, luego no es plausible que algo se perciba a sí mismo.

77 Si, sin ser generadas ni conocidas, tuvieran esencia real las naturalezas subordinadas, su existencia no sería razonable: o si no, ¿qué mal os ha hecho el hijo de la mujer estéril?

78 Cuando las naturalezas subordinadas no existen ni en lo más mínimo, ¿cómo causan la ocultación de todo ? 16

Nuestros oponentes, debido a su apego a la substancia, han perdido incluso la consabida noción mundana.

79 Aparte del sendero del venerable maestro Nagaryuna, otros caminos no son métodos para la paz, decaen acerca de lo que todo lo oculta y del ser en sí, por decaer en esto, no otorgan la liberación.

LaescuelaCittamatraproponequetodoslosfenómenospuedensercategorizadosentres15

naturalezas:

lasnaturalezassubordinadas(གཞན་དབང་།),lasdeltodoimputadas(kuན་བཏགས།)ylasplenamente

establecidas(ཡོངས་gruབ།).Lasprimerasincluyentodolotransitorio,lassegundas:todolopermanente

exceptolavacuidadylasterceras:lavacuidad.

Véasenota6enlaestrofanúmero28.16

∼ ∼68

Resp

uest

a


༨༠ ཐ་Tད་བདནེ་པ་ཐབས་V་Fར་པ་དང༌། །

དོན་དམ་བདནེ་པ་ཐབས་�ང་Fར་པ་f།ེ །

ད་ེགཉསི་Nམ་དC་ེགང་གསི་མ་ིཤསེ་པ། །

ད་ེན་ིNམ་vོག་ལོག་པས་ལམ་ངན་�གས། །

༨༡ ཇ་ིeར་�ོད་Yསི་གཞན་དབང་དངོས་འདོད་eར། །

oན་|ོབ་Yང་ན་ིབདག་གསི་ཁས་མ་Wངས། །

འLས་Gརི་འད་ིདག་མདེ་Yང་ཡོད་དོ་ཞསེ། །

འཇགི་vནེ་ངོར་Cས་བདག་ན་ི¨་བར་Cདེ། །

༨༢ ཇ་ིeར་^ང་པོ་`ངས་ནས་ཞརི་�གས་པ། །

ད)་བཅོམ་Nམས་ལ་ཡོད་པ་མནི་ད་ེeར། །

འཇགི་vནེ་ལ་ཡང་མདེ་ན་ད་ེབཞནི་འད།ི །

འཇགི་vནེ་ལས་Yང་ཡོད་ཅསེ་བདག་མ་ི¨། །

༨༣ གལ་ཏ་ེ�ོད་ལ་འཇགི་vནེ་མ་ིགནོད་ན། །

འཇགི་vནེ་ཉདི་eོས་འད་ིན་ིདགག་པར་gསི། །

�ོད་དང་འཇགི་vནེ་འདརི་ན་ི\ོད་gསི་དང༌། །

G་ིནས་fོབས་�ན་བདག་གསི་བvནེ་པར་C། །

∼ ∼69


80 La verdad convencional es el método. La verdad última, el resultado del método. A quien no sepa distinguir entre estas dos, sus conceptos erróneos lo llevaran por malos caminos.

81 Afirmáis que las naturalezas subordinadas son reales. Nosotros ni en lo convencional las aceptamos de tal modo. En pos del fruto, aunque estas no existen, decimos: «existen» para concordar con la perspectiva convencional.

82 Si para los arhats que, tras abandonar los agregados, ingresan en la paz, estas no existen y, asimismo, tampoco existen en lo mundano, nosotros no decimos: «existen» siquiera en lo mundano.

83 Si creéis que no contradecís lo mundano, tratad de refutar la visión mundana, entrad en debate con los mundanos: después, nosotros seguiremos al que triunfe.

∼ ∼70


༨༤ མངོན་Fར་མངོན་Gོགས་Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་ཡསི། །

Xདི་གVམ་Nམས་ཤསེ་ཙམ་9་གང་vོགས་པ། །

vག་བདག་Cདེ་པོ་བཀག་པ་vོགས་Gརི་དསེ། །

Cདེ་པ་པོ་ན་ིསམེས་ཙམ་ཡནི་པར་vོགས། །

༨༥ ད་ེGརི་Wོ་�ན་Wོ་ན་ིའཕལེ་Cའ་ིGརི། །

ལང་ཀར་གཤགེས་མདོ་ད་ེལས་oན་མ�ནེ་gསི། །

�་fགེས་`ོ་མཐོན་ར་ིའཇོམས་ངག་རང་བཞནི། །

²ོ་U་ེའད་ིན་ིདགོངས་པ་བཅད་Gརི་གVངས། །

༨༦ ཇ་ིབཞནི་རང་ག་ིབfན་བཅོས་ད་ེད་ེལས། །

�་fགེས་Nམས་Yསི་གང་ཟག་སོགས་ད་ེདག །

¨ས་པ་ད་ེདག་Cདེ་པོར་མ་གཟགིས་ནས། །

7ལ་བས་སམེས་ཙམ་འཇགི་vནེ་Cདེ་པོར་གVངས། །

༨༧ ད་ེཉདི་7ས་ལ་སངས་7ས་བTད་ཇ་ིབཞནི། །

ད་ེབཞནི་སམེས་ཙམ་གཙ_་Fར་འཇགི་vནེ་ལ། །

མདོ་ལས་སམེས་ཙམ་ཞསེ་གVངས་གrགས་ན་ིའདརི། །

འགོག་པ་ད་ེeར་མདོ་ཡ་ིདོན་མ་ཡནི། །

∼ ∼71


84 Los bodisatvas dirigidos, de forma manifiesta, a la claridad manifiesta comprenden que los tres mundos son mera mente. Esto refuta un yo creador permanente, por eso, comprenden que el creador es tan solo la mente.

85 Para aumentar el raciocinio de los inteligentes, en el sutra de Lankavatara, el Omnisciente conquistó la cima de la montaña de los tirthikas con su habla vajra para refutar sus doctrinas.

86 Aunque, en sus tratados, los tirthikas proponen personas u otras cosas: como respuesta, al no ver tal creador, el Victorioso dijo que solo la mente crea el mundo.

87 Despertar al ser en sí es lograr la budeidad y así también, cuando en ciertos sutras Él habló de: «solo mente», decía a los mundanos que la mente es principal: el sentido de estos sutras no es refutar las formas.

∼ ∼72


༨༨ གལ་ཏ་ེའད་ིདག་སམེས་ཙམ་ཞསེ་མ�ནེ་ནས། །

ད་ེལས་གrགས་ཉདི་དགག་པར་མཛད་ན་ན།ི །

!ར་ཡང་ད་ེལས་བདག་ཉདི་ཆནེ་པོས་སམེས། །

གཏ་ི�ག་ལས་ལས་0སེ་པར་ཅ་ིGརི་གVངས། །

༨༩ སམེས་ཉདི་Yསི་ན་ིསམེས་ཅན་འཇགི་vནེ་དང༌། །

�ོད་Y་ིའཇགི་vནེ་ཤནི་3་�་ཚ_གས་འགོད། །

འ)ོ་བ་མ་�ས་ལས་ལས་0སེ་པར་གVངས། །

སམེས་`ངས་ནས་ན་ིལས་Yང་ཡོད་མ་ཡནི། །

༩༠ གལ་ཏ་ེགrགས་ཡོད་མོད་Y་ིད་ེལ་ན།ི །

སམེས་བཞནི་Cདེ་པ་པོ་ཉདི་ཡོད་མ་ཡནི། །

དསེ་ན་སམེས་ལས་གཞན་པའ་ིCདེ་པ་པོ། །

བ(ོག་ག་ིགrགས་ན་ིབཀག་པ་མ་ཡནི་ནོ། །

༩༡ འཇགི་vནེ་པ་ཡ་ིད་ེཉདི་ལ་གནས་ལ། །

^ང་པོ་འཇགི་vནེ་)གས་ཏ་ེ ་ཆར་ཡོད། །

ད་ེཉདི་ཡ་ེཤསེ་འཆར་པར་འདོད་པ་ན། །

Nམ་འCོར་པ་ལ་ད་ེ ་འ�ང་མ་ིའFར། །

∼ ∼73


88 Si, al advertir que en ellos se dice: «solo mente», por ello decís que se refuta la forma misma: ¿por qué dijo también en ellos el Gran Ser que la mente nace de la ignorancia y del karma?

89 De la mente misma surge la enorme variedad de los seres y de los mundos que los contienen. Él dijo que los seres errantes nacen del karma; si descartamos la mente, no existe karma alguno.

90 Si aunque existen las formas no existe, como la mente, un creador para ellas; entonces, un creador distinto de la mente es lo que se niega y no se niega la forma.

91 Si permanecemos en el ser en sí mundano, que los agregados existen es consabido. Para los yoguis, en quienes brota la gnosis que conoce el ser en sí, estos cinco no surgen.

∼ ∼74


༩༢ གrགས་མདེ་ན་ན་ིསམེས་ཡོད་མ་འཛpན་ཞགི །

སམེས་ཡོད་ཉདི་ནའང་གrགས་མདེ་མ་འཛpན་ཅགི །

ད་ེདག་ཤསེ་རབ་�ལ་མདོར་སངས་7ས་Yསི། །

མ�ངས་པར་`ངས་ཤངི་མངོན་པའ་ིཆོས་ལས་གVངས། །

༩༣ བདནེ་གཉསི་རམི་པ་འད་ིདག་བཤགི་ནས་Yང༌། །

�ོད་Y་ི|ས་ན་ིབཀག་པས་འ�བ་མ་ིའFར། །

ད་ེGརི་ད་ེeར་རམི་པས་དངོས་གདོད་ནས། །

ད་ེཉདི་མ་0སེ་འཇགི་vནེ་0སེ་རགི་C། །

༩༤ མདོ་�་ེགང་ལས་G་ིརོལ་�ང་ཡོད་མནི། །

སམེས་ན་ི�་ཚ_གས་�ང་ངོ་ཞསེ་གVངས་པ། །

གrགས་ལ་ཤནི་3་ཆགས་གང་ད་ེདག་ལ། །

གrགས་བ(ོག་པ་f་ེད་ེཡང་aང་དོན་ཉདི། །

༩༥ འད་ིན་ིfོན་པས་aང་དོན་ཉདི་གVངས་ཤངི༌། །

འད་ིན་ིaང་དོན་ཉདི་9་རགིས་པས་འཐད། །

Nམ་པ་ད་ེeའ་ིམདོ་�་ེགཞན་ཡང་ན།ི །

aང་དོན་ཉདི་9་�ང་འདསི་གསལ་བར་Cདེ། །

∼ ∼75


92 Si negáis las formas, no mantengáis que la mente existe. si afirmáis que la mente existe, no sostengáis que la forma no. En los Prajñaparamitas, el Buda negó ambas por igual, mientras que en el Abhidharma, las enunció.

93 Aunque desbaratéis estos niveles de las dos verdades, vuestras substancias , ya refutadas, no pueden probarse. 17

Sabed que, así, por niveles, las entidades son, desde el principio, no creadas para el ser en sí y creadas para lo mundano.

94 El sutra enseña que las apariencias externas no existen. 18

Dice: «son diversas apariencias mentales»: para quienes tienen gran deseo por las formas, niega las formas, pero es de sentido interpretable.

95 El Maestro dijo que este sentido era interpretable, que sea de sentido interpretable concuerda con la lógica. Aspectos semejantes en otros sutras también son de sentido interpretable, aclara esta cita textual.

Lasnaturalezassubordinadas.17

ElsutradeLankavatara(SutradeldescensoaLanka).18

∼ ∼76


༩༦ ཤསེ་C་མདེ་ན་ཤསེ་པ་བསལ་བ་ན།ི །

བད་ེWག་�དེ་ཅསེ་སངས་7ས་Nམས་Yསི་གVངས། །

ཤསེ་C་མདེ་ན་ཤསེ་པ་བཀག་འ�བ་པས། །

དང་པོར་ཤསེ་C་དགག་པ་མཛད་པ་ཡནི། །

༩༧ ད་ེeར་�ང་ག་ིལོ་Zས་ཤསེ་Cས་ཏ།ེ །

མདོ་གང་ད་ེཉདི་མ་ཡནི་བཤད་དོན་ཅན། །

aང་དོན་གVངས་པའང་vོགས་ནས་aང་C་ཞངི༌། །

fོང་ཉདི་དོན་ཅན་ངསེ་དོན་ཤསེ་པར་gསི། །

༩༨ གཉསི་ལས་0་ེབའང་རགིས་པའ་ིགོ་བོ་མ་ཡནི་གང་ག་ིGརི། །

བཤད་ཟནི་ཉསེ་པ་ད་ེདག་ཐོག་3་འབབ་པ་ཡནི་Gརི་རོ། །

འད་ིན་ིའཇགི་vནེ་ལས་མནི་ད་ེཉདི་9་ཡང་འདོད་མནི་ཏ།ེ །

གང་Gརི་ར་ེར་ེལས་ན་ི0་ེབ་འ�བ་པ་ཡོད་མ་ཡནི། །

༩༩ གལ་ཏ་ེZ་མདེ་ཁོ་ནར་0་ེབར་e་ཞགི་འFར་ན་ན།ི །

ད་ེཚy་མཐའ་དག་vག་3་ཐམས་ཅད་ལས་Yང་0་ེའFར་ཞངི༌། །

འLས་འ�ང་ཆདེ་9་འཇགི་vནེ་འད་ིཡ་ིས་བོན་ལ་སོགས་ན།ི །

བ7་�ག་དག་ག་ི�ོ་ནས་�ད་པར་Cདེ་པར་ཡང་མ་ིའFར། །

∼ ∼77


96 Los Budas dijeron: «Sin objetos de conocimiento, conseguiremos, con facilidad, descartar la conciencia». Sin objetos de conocimiento, la conciencia queda refutada, por eso, negaron primero los objetos de conocimiento.

97 Tras conocer así la situación de las escrituras, cualquier sutra cuya materia no sea el ser en sí enseña el sentido interpretable o debe ser interpretado al comprenderlo. Si su materia es la vacuidad, sabe que es de sentido definitivo.

98 El surgimiento de ambos tampoco es razonable porque surgirían los errores que ya hemos dicho, y este no concuerda con la idea mundana ni con la del ser en sí pues, por separado, ninguno de los surgimientos está probado.

99 Si tal surgimiento sucediera solamente sin causa, entonces todo surgiría siempre de todo y, en pos de la cosecha, en este mundo, no se recolectarían semillas y demás de cien modos.

∼ ∼78


༡༠༠ གལ་ཏ་ེའ)ོ་བ་Z་ཡསི་fོང་པར་Fར་ན་ནམ་མཁའ་ཡ།ི །

³´་ལ་ཡ་ིa་ིམདོག་a་ིབཞནི་གrང་9་མདེ་ཉདི་ན། །

ཤནི་3་ཆསེ་བ�འ་ིའཇགི་vནེ་འཛpན་པའང་ད་ེཡ་ིGརི། །

རང་ག་ིWོ་བཞནི་འཇགི་vནེ་Z་ལས་ཡནི་པར་ཤསེ་པར་gསི། །

༡༠༡ འ�ང་བ་ད་ེདག་བདག་ཉདི་གང་ཞགི་གསི་ན་ི�ོད་Y་ིWོའ p། །

bལ་9་འFར་བ་ད་ེཡ་ིབདག་ཉདི་ཅན་ན་ིམ་ཡནི་ན། །

གང་ལ་ཡདི་Y་ི�ན་པ་འOག་པོ་འད་ིཉདི་9་ཡོད་པ། །

ད་ེན་ིཇ་ིeར་འཇགི་vནེ་ཕ་རོལ་ཡང་དག་vོགས་པར་འFར། །

༡༠༢ འཇགི་vནེ་ཕ་རོལ་འགོག་པར་Cདེ་པའ་ི9ས་V་བདག་ཉདི་ན།ི །

ཤསེ་Cའ་ིརང་བཞནི་Gནི་ཅ་ིལོག་3་e་བར་vོགས་C་f།ེ །

ད་ེཡ་ིe་བའ་ིNམ་པའ་ིvནེ་མ�ངས་�ས་དང་�ན་ཉདི་Gརི། །

གང་ཚy་འ�ང་བའ་ིབདག་ཉདི་ཡོད་ཉདི་ཁས་ལནེ་ད་ེཚy་བཞནི། །

༡༠༣ འ�ང་བ་ད་ེདག་ཇ་ིeར་ཡོད་མནི་ད་ེeར་བཤད་ཟནི་ཏ།ེ །

གང་ག་ིGརི་ན་གོང་9་རང་གཞན་ལས་དང་གཉསི་ཀ་ལས། །

0་ེདང་Z་མདེ་Oན་མོང་9་ན་ིབཀག་ཟནི་ད་ེཡ་ིGརི། །

མ་བཤད་འ�ང་བ་འད་ིདག་e་ཞགི་ཡོད་པ་མ་ཡནི་ནོ། །

∼ ∼79


100 Si los seres errantes fueran vacíos de causa, así como el olor y el color del loto aéreo, no serían percibidos, mas se percibe un mundo de formidable diversidad sabe, pues, que el mundo, así como tu mente, viene de causas.

101 Estos elementos que, a vuestro parecer, son la naturaleza esencial, no lo son: ¿cómo podría alguien cuya mente tiene tal densa niebla comprender bien lo que trasciende el mundo?

102 Cuando refutáis lo que trasciende el mundo, entendéis de forma errónea la naturaleza de lo cognoscible porque basáis vuestra teoría en el cuerpo físico, igual que cuando afirmáis que los elementos tienen naturaleza propia.

103 Ha sido ya explicado cómo no existen los elementos: puesto que han sido refutados el surgimiento de sí, de otro, de ambos y sin causa por igual, estos elementos que no hemos mencionado tampoco existen.

∼ ∼80

Refu

taci

ón d

e la

vis

ión

Cha

rvak

a


༡༠༤ གང་ག་ིGརི་ན་བདག་དང་གཞན་དང་གཉསི་ཀ་ལས་0་ེདང༌། །

Z་ལ་མ་eོས་ཡོད་པ་མནི་པས་དངོས་Nམས་རང་བཞནི་Lལ། །

གང་ག་ི¯ནི་ཚ_གས་གཏ་ི�ག་�ག་པོ་འཇགི་vནེ་ལ། །

ཡོད་པ་དསེ་ན་bལ་Nམས་ལོག་པ་དག་3་�ང་བར་འFར། །

༡༠༥ ཇ་ིeར་རབ་རབི་མO་ཡསི་འགའ་ཞགི་«་ཤད་(་གཉསི་དང༌། །

�་Cའ་ིམདོངས་དང་µང་མ་ལ་སོགས་ལོག་པར་འཛpན་Cདེ་པ། །

ད་ེབཞནི་9་ན་ིགཏ་ི�ག་0ོན་g་ིདབང་གསི་མ་ིམཁས་པས། །

འ9ས་Cས་e་ཞགི་�་ཚ_གས་Wོ་)ོས་Yསི་ན་ིvོགས་པར་འFར། །

༡༠༦ གལ་ཏ་ེགཏ་ི�ག་བvནེ་ནས་ལས་འ�ང་གཏ་ི�ག་མདེ་པར་ད།ེ །

མ་ིའ�ང་ཞསེ་Cར་མ་ིམཁས་ཁོ་ནས་vོགས་པར་གོར་མ་ཆག །

Wོ་བཟང་ཉ་ིམས་�ན་པ་�ག་པོ་Nམ་པར་བསལ་བ་ཡ།ི །

མཁས་པ་དང་ན་ིfོང་ཉདི་ཁོང་9་Pད་ཅངི་)ོལ་བར་འFར། །

༡༠༧ གལ་ཏ་ེདངོས་Nམས་ད་ེཉདི་9་མདེ་ན། །

ཐ་Tད་9་ཡང་མོ་གཤམ་?་ཇ་ིབཞནི། །

ད་ེདག་མདེ་པ་ཉདི་འFར་ད་ེཡ་ིGརི། །

ད་ེདག་རང་བཞནི་gསི་ན་ིཡོད་པ་ཉདི། །

∼ ∼81


104 Como nada surge de sí, de otro, de ambos ni sin depender de una causa, las entidades carecen de naturaleza propia. Los mundanos tienen una densa capa de nubes de ignorancia que hace que los objetos se aparezcan de forma errónea.

105 Debido a una lesión ocular, algunos perciben por error pelos, la luna doble, ojos en las plumas del pavo real o abejas. Así también, a causa del defecto de la ignorancia, los inexpertos disciernen también con su mente diferentes objetos compuestos.

106 «El karma surge de la ignorancia y sin ella no surge» se dijo, sin duda, solo para el entender de los inexpertos. Los expertos, que con el Sol de su intelecto han disipado la densa oscuridad de la ignorancia, comprenden la vacuidad y se liberan.

107 Si las entidades no existen en el ser en sí, han de ser —también de modo nominal— como el hijo de la infecunda. Todas ellas derivarían inexistentes, luego su naturaleza propia, de hecho, existe.

∼ ∼82

Obj

eció

n de

la c

onse

cuen

cia

nihi

lista


༡༠༨ གང་དག་རབ་རབི་ཅན་སོགས་bལ་འFར་བ། །

«་ཤད་ལ་སོགས་ད་ེདག་མ་0སེ་པས། །

ར་ེཞགི་ད་ེདག་ཉདི་ལ་བ\ད་C་f།ེ །

G་ིནས་མ་རགི་རབ་རབི་Uསེ་འLལེ་ལའ།ོ །

༡༠༩ གལ་ཏ་ེ�་ིལམ་a་ིཟའ་ི)ོང་�རེ་བཅས། །

dགི་ªའ་ིP་དང་མགི་འ¶ལ་གrགས་བ�ན་སོགས། །

0་ེམདེ་མཐོང་ན་ཡོད་ཉདི་མནི་མ�ངས་Yང༌། །

�ོད་ལ་ཇ་ིeར་དརེ་འFར་ད་ེམ་ིརགིས། །

༡༡༠ ད་ེཉདི་9་འད་ིཇ་ིeར་0་ེམདེ་Yང༌། །

མོ་གཤམ་?་eར་གང་Gརི་འཇགི་vནེ་g།ི །

མཐོང་བའ་ིbལ་9་མ་ིའFར་མ་ཡནི་པ། །

ད་ེཡ་ིGརི་ན་¨་འད་ིམ་ངསེ་པའ།ོ །

༡༡༡ མོ་གཤམ་?་ལ་རང་ག་ིབདག་ཉདི་Yསི། །

0་ེབ་ད་ེཉདི་9་མདེ་འཇགི་vནེ་9འང༌། །

ཡོད་མནི་ད་ེབཞནི་དངོས་འད་ིoན་ངོ་བོ། །

ཉདི་Yསི་འཇགི་vནེ་ད་ེཉདི་9་མ་0སེ། །

∼ ∼83


108 Quienes tienen cataratas perciben objetos como los pelos y demás que son no surgidos. Debate primero con ellos y luego con los que tienen las cataratas de la ignorancia.

109 Los sueños, las ciudades de gandharvas, el agua de los espejismos, las alucinaciones, reflejos y demás son, por igual, no surgidos; los vemos y no existen: ¿cómo es pues para vosotros así ? Eso no tiene sentido. 19

110 Aunque en el ser en sí estos son no surgidos, no son, por ello, imperceptibles en lo mundano (como lo es el hijo de la infecunda). Por lo tanto, tal razón no es suficiente.

111 El nacimiento inherente del hijo de la infecunda no existe en el ser en sí ni tampoco en lo mundano. Así, aquí todas las entidades son, esencialmente, no surgidas en el ser en sí ni en lo mundano.

Así:¿cómoesqueparavosotrossialgoespercibido,hadeexistir?o,dichodeotromodo,¿que19

sialgonoexistenopuedeserpercibido?

∼ ∼84

Resp

uest

a


༡༡༢ ད་ེGརི་འད་ིeར་fོན་པས་ཆོས་Nམས་oན། །

གདོད་ནས་ཞ་ིཞངི་0་ེLལ་རང་བཞནི་gསི། །

ཡོངས་V་�་ངན་འདས་པ་གVངས་Fར་པ། །

ད་ེGརི་vག་3་0་ེབ་ཡོད་མ་ཡནི། །

༡༡༣ ?མ་སོགས་འད་ིདག་ད་ེཉདི་9་མདེ་ཅངི༌། །

འཇགི་vནེ་རབ་3་)གས་པར་ཡོད་ཅ་ིབཞནི། །

ད་ེབཞནི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་འFར་བ་ན། །

མོ་གཤམ་?་དང་མ�ངས་པར་ཐལ་མ་ིའFར། །

༡༡༤ གང་Gརི་Z་མདེ་པ་དང་དབང་·ག་ག ི།

Z་ལ་སོགས་དང་བདག་གཞན་གཉསི་ཀ་ལས། །

དངོས་Nམས་0སེ་བར་འFར་བ་མ་ཡནི་པ། །

ད་ེGརི་བvནེ་ནས་རབ་3་0་ེབར་འFར། །

༡༡༥ གང་Gརི་དངོས་པོ་བvནེ་ནས་རབ་འ�ང་བས། །

vོག་པ་འད་ིདག་བvག་པར་མ་ིEས་པ། །

ད་ེGརི་vནེ་འ�ང་རགིས་པ་འད་ིཡསི་ན།ི །

e་ངན་a་བ་མཐའ་དག་གཅོད་པར་Cདེ། །

∼ ∼85


112 Por eso, el Maestro dijo que todo fenómeno es primordialmente calmo, carente de nacimiento, y, por naturaleza, del todo allende el sufrimiento. Por lo tanto, nunca hay surgimiento.

113 Las jarras, etcétera, no existen en el ser en sí, pero son bien consabidas en lo mundano. Así son todas las entidades y no se deduce de ello que sean como el hijo de la infecunda.

114 Porque nada surge sin causa, por causa de Ishvara u otras deidades, de sí, de otro ni de ambos, las entidades son no surgidas, por eso, son bien surgidas en dependencia.

115 Las entidades son originadas en dependencia; por eso, tales conceptos no resisten el análisis. El argumento del surgimiento dependiente corta, pues, la red de todas las malas visiones.

∼ ∼86


༡༡༦ vོག་Nམས་དངོས་པོ་ཡོད་ན་འFར་བ་f།ེ །

དངོས་པོ་ཇ་ིeར་མདེ་པར་ཡོངས་ད�ད་ཟནི། །

དངོས་པོ་མདེ་པར་འད་ིNམས་མ་ིའ�ང་དཔརེ། །

?ད་ཤངི་མདེ་པར་མ་ེཡོད་མནི་ད་ེབཞནི། །

༡༡༧ སོ་སོའ p་0་ེབོ་Nམས་ན་ིvོག་པས་བཅངིས། །

མ་ིvོག་Nལ་འCོར་པ་ན་ི)ོལ་འFར་བས། །

vོག་Nམས་ལོག་པར་Fར་བ་གང་ཡནི་ད།ེ །

Nམ་པར་ད�ོད་པའ་ིའLས་?ར་མཁས་Nམས་གVངས། །

༡༡༨ བfན་བཅོས་ལས་ད�ད་\ོད་ལ་ཆགས་པའ་ིGརི། །

མ་མཛད་Nམ་)ོལ་Gརི་ན་ིད་ེཉདི་བfན། །

གལ་ཏ་ེད་ེཉདི་Nམ་པར་བཤད་པ་ན། །

གཞན་ག�ང་འཇགི་པར་འFར་ན་ཉསེ་པ་མདེ། །

༡༡༩ རང་ག་ིe་ལ་ཆགས་དང་ད་ེབཞནི་9། །

གཞན་g་ིe་ལ་འQག་གང་vོག་པ་ཉདི། །

ད་ེGརི་འདོད་ཆགས་ཁོང་�ོ་Nམ་བསལ་ཏ།ེ །

Nམ་ད�ོད་པ་ན་ི�ར་9་)ོལ་བར་འFར། །

∼ ∼87


116 Hay pensamientos conceptuales si las entidades existen, ya hemos analizado a fondo cómo las entidades no existen. Sin entidades, estos no surgen. Es por ejemplo, lo mismo que sin leña no tenemos fuego.

117 Los seres ordinarios están cautivos por sus pensamientos. Sin pensamientos, los yoguis se liberan. Los expertos dijeron que descartar los pensamientos conceptuales es el resultado del análisis.

118 En los tratados , el análisis no se hace debido al gusto 20

por el debate, se enseña el ser en sí en aras de la liberación. Si al explicar el ser en sí en profundidad, los otras doctrinas quedan destruidas, no es nuestra culpa.

119 Todo apego a las teorías propias y por igual todo rechazo a las ajenas son pensamientos. Por eso, tras disipar del todo el deseo y el rechazo, el análisis profundo nos liberará con rapidez.

EspecialmenteserefierealaSabiduríaFundamental(Mulamadhyamaka-karikas),deNagaryuna.20

∼ ∼88


༡༢༠ ཉནོ་མོངས་0ོན་Nམས་མ་�ས་འཇགི་ཚ_གས་ལ། །

e་ལས་�ང་བར་Wོ་ཡསི་མཐོང་Fར་ཞངི༌། །

བདག་ན་ིའད་ིཡ་ིbལ་9་vོགས་Cས་ནས། །

Nམ་འCོར་པ་ཡསི་བདག་ན་ིའགོག་པར་Cདེ། །

༡༢༡ ཟ་པོ་vག་དངོས་Cདེ་པོ་མནི་པའ་ིབདག །

ཡོན་ཏན་C་མདེ་�་fགེས་Nམས་Yསི་བvགས། །

དའེ་ིདC་ེ�ང་ཟད་�ང་ཟད་ལ་བvནེ་ནས། །

�་fགེས་ཅན་Nམས་�གས་ན་ིཐ་དད་འFར། །

༡༢༢ མོ་གཤམ་?་eར་0་ེབ་དང་Lལ་Gརི། །

ད་ེeར་Fར་པའ་ིབདག་ན་ིཡོད་མནི་ཞངི༌། །

འད་ིན་ིངར་འཛpན་vནེ་9འང་མ་ིརགིས་ལ། །

འད་ིན་ིoན་|ོབ་3་ཡང་ཡོད་མ་ིའདོད། །

༡༢༣ གང་Gརི་བfན་བཅོས་བfན་བཅོས་ལས་དའེ་ི�ད། །

�་fགེས་Nམས་Yསི་གང་བfན་ད་ེoན་ལ། །

རང་)གས་མ་0སེ་གཏན་ཚpགས་Yསི་གནོད་པ། །

ད་ེGརི་ད་ེ�ད་oན་Yང་ཡོད་མ་ཡནི། །

∼ ∼89


120 Los inteligentes ven que todos los defectos y emociones nocivas provienen de la visión del cúmulo transitorio, al comprender que su objeto es el «yo», los yoguis refutan el «yo».

121 El «yo» que imputan los tirthikas es sujeto de experiencia, sustancia permanente, carente de cualidades e inactivo. Basándose en pequeñas diferencias, los tirthikas dividen sus distintas doctrinas.

122 Por carecer de nacimiento, como el hijo de la infecunda, un yo semejante no es existente. No es aceptable ni como base para la noción de «yo»: ese yo no existe ni siquiera de forma convencional.

123 Sus características, mostradas en escritos y escritos de los tirthikas, son refutadas por ellos mismos con el famoso razonamiento de la no generación. Por lo tanto, ni siquiera sus atributos existen.

∼ ∼90


༡༢༤ ད་ེGརི་^ང་པོ་ལས་གཞན་བདག་མདེ་ད།ེ །

^ང་པོ་མ་གཏོགས་ད་ེའཛpན་མ་�བ་Gརི། །

འཇགི་vནེ་ངར་འཛpན་Wོ་ཡ་ིvནེ་9་ཡང༌། །

མ་ིའདོད་ད་ེརགི་མནི་པའང་བདག་eའ་ིGརི། །

༡༢༥ གང་དག་9ད་འ)ོ་བ8ལ་མང་བ0ལ་Fར་པ། །

དསེ་Yང་མ་0སེ་vག་འད་ིམ་མཐོང་ལ། །

ངར་འཛpན་ད་ེདག་ལ་ཡང་འAག་མཐོང་f།ེ །

དསེ་ན་^ང་པོ་ལས་གཞན་བདག་འགའ་མདེ། །

༡༢༦ ^ང་པོ་ལས་གཞན་བདག་�བ་མདེ་པའ་ིGརི། །

བདག་eའ་ིདམགིས་པ་^ང་པོ་ཁོ་ནའ།ོ །

ཁ་ཅགི་བདག་eའ་ིvནེ་9་^ང་པོ་ན།ི །

་ཆར་ཡང་འདོད་ཁ་ཅགི་སམེས་གཅགི་འདོད། །

༡༢༧ གལ་ཏ་ེ^ང་པོ་བདག་ན་ད་ེGརི་ད།ེ །

མང་བས་བདག་ད་ེདག་Yང་མང་བར་འFར། །

བདག་ན་ི|ས་V་འFར་ཞངི་དརེ་e་བ། །

|ས་ལ་འAག་པས་Gནི་ཅ་ིལོག་མ་ིའFར། །

∼ ∼91


124 Por ende, un «yo» diferente de los agregados no existe, porque, aparte de los agregados, no se percibe; y tampoco aceptamos que sea la base de la noción de «yo» mundano, porque los mundanos tienen visión de «yo» sin conocerlo.

125 Aquellos que han sido animales durante eones nunca han visto este yo permanente y no surgido; vemos que también ellos tienen noción de «yo», luego no existe un yo diferente de los agregados.

126 Puesto que no se establece un yo diferente de los agregados, la mira de la visión de «yo» son únicamente los agregados. Para algunos, la base de la visión de «yo» son los cinco agregados, para otros, solo la mente.

127 Si los agregados fueran el yo, al ser muchos, el yo también habría de ser muchos. El yo habría de ser sustancial. La visión de «yo», si se toma como sustancial, no sería un error.

∼ ∼92


༡༢༨ �་ངན་འདས་ཚy་ངསེ་པར་བདག་ཆད་འFར། །

�་ངན་འདས་qོན་8ད་ཅགི་དག་ལ་ན།ི །

0་ེའཇགི་Cདེ་པོ་མདེ་པས་ད་ེའLས་མདེ། །

གཞན་gསི་བསགས་ལ་གཞན་gསི་ཟ་བར་འFར། །

༡༢༩ ད་ེཉདི་9་Zད་ཡོད་ན་0ོན་མདེ་ན། །

qར་Nམ་ད�ད་ཚy་Zད་ལ་ཉསེ་བཤད་ཟནི། །

དའེ་ིGརི་^ང་པོ་དང་སམེས་བདག་མ་ིརགིས། །

འཇགི་vནེ་མཐའ་�ན་ལ་སོགས་མདེ་Gརི་རོ། །

༡༣༠ �ོད་Y་ིNལ་འCོར་བདག་མདེ་མཐོང་བ་ལ། །

དའེ་ིཚy་ངསེ་པར་དངོས་Nམས་མདེ་པར་འFར། །

vག་བདག་`ོང་ན་དའེ་ིཚy་ད་ེཡ་ིGརི། །

�ོད་Y་ིསམེས་སམ་^ང་པོ་བདག་མ་ིའFར། །

༡༣༡ �ོད་Y་ིNལ་འCོར་བདག་མདེ་མཐོང་བ་ཡསི། །

གrགས་སོགས་ད་ེཉདི་vོགས་པར་མ་ིའFར་ཞངི༌། །

གrགས་ལ་དམགིས་ནས་འAག་Gརི་འདོད་ཆགས་སོགས། །

0་ེའFར་ད་ེཡ་ིངོ་བོ་vོགས་མདེ་Gརི། །

∼ ∼93


128 A la hora de la liberación, el yo sería, sin duda, cercenado. Instantes antes de la liberación, el yo surgiría y se desintegraría. Por no haber agente, no habría fruto. El karma acumulado por unos sería experimentado por otros . 21

129 Si decís que si, en el ser en sí, es un continuo, no hay error: los fallos del continuo ya se han explicado en un análisis previo, luego no procede que los agregados ni la mente sean el yo, porque no hay pruebas del fin del mundo, etcétera . 22

130 Según vosotros, cuando un yogui ve la ausencia de yo, sin duda, las entidades dejan de existir. Si lo que se abandona es un yo permanente, entonces, para vosotros, ni los agregados ni la mente son el yo.

131 Para vosotros, cuando un yogui ve la ausencia de yo, no comprende el ser en sí de la forma y demás. Enfocarse en una forma y observarla generaría deseo y otros engaños por no haber comprendido su esencia.

Lassieteconsecuenciasabsurdasdelaproposición:«Elyoeslosagregados»son:(1)múltiples21

yos,(2)yoexistentedemodosustancial,(3)nonecesidaddeabandonarlanociónde«yo»,(4)el

yocesaríaenelmomentodelailuminación,(5)elyohabríadecambiardeunavidaparaotra,(6)

nohabríailuminación,y(7)laleydelkarmanofuncionaría.

ElBudadejócatorceasuntossinaclarar:a.Sielmundoespermanente,transitorio,amboso22

ninguno.b.Sielmunotienefin,etcétera,estascuatroposibilidades.c.SielMaestroexistetrassu

idaalparanirvana,(cuatroposibilidades).d.Sielcuerpoylafuerzavitalsonunsolofenómenoo

diferentes.

∼ ∼94


༡༣༢ གང་Gརི་fོན་པས་^ང་པོ་བདག་གོ་ཞསེ། །

གVངས་པ་དའེ་ིGརི་^ང་པོ་བདག་འདོད་ན། །

ད་ེན་ི^ང་ལས་གཞན་བདག་འགོག་པ་f།ེ །

གrགས་བདག་མནི་སོགས་མདོ་གཞན་གVངས་Gརི་རོ། །

༡༣༣ གང་Gརི་གrགས་ཚ_ར་བདག་མནི་འ9་ཤསེ་Yང༌། །

མ་ཡནི་འ9་Cདེ་Nམས་མནི་Nམ་ཤསེ་Yང༌། །

མནི་པར་མདོ་གཞན་ལས་གVངས་ད་ེཡ་ིGརི། །

མདོར་བfན་^ང་པོ་བདག་ཅསེ་བཞདེ་མ་ཡནི། །

༡༣༤ ^ང་པོ་བདག་ཅསེ་བUོད་ཚy་^ང་Nམས་Y།ི །

ཚ_གས་པ་ཡནི་g་ི^ང་པོའ p་ངོ་བོ་མནི། །

མགོན་མནི་འ9ལ་བའམ་དབང་པོ་ཉདི་Yང་མནི། །

ད་ེམདེ་Gརི་ད་ེཚ_གས་པ་མ་ཡནི་ནོ། །

༡༣༥ དའེ་ིཚy་ད་ེཡ་ིཡན་ལག་ཚ_གས་གནས་Nམས། །

ཤངི་v་ཉདི་འFར་ཤངི་v་དང་བདག་མ�ངས། །

མདོ་ལས་^ང་པོ་བvནེ་ནས་ཡནི་གVངས་པ། །

དའེ་ིGརི་^ང་པོ་འ9ས་ཙམ་བདག་མ་ཡནི། །

∼ ∼95


132 —El Maestro dijo: «Los agregados son el yo», por consiguiente, afirmamos los agregados. Eso fue para refutar un yo diferente de los agregados. En otros sutras, dijo que la forma, etcétera, no son el yo.

133 En otros sutras dijo que la forma y la sensación no son el yo, que la discriminación no es el yo, que no lo es la formación, y que tampoco la conciencia lo es; luego la enseñanza de ese sutra no es que los agregados sean el yo.

134 —Cuando dijo: «los agregados son el yo», se refería al conjunto de los agregados, no de modo individual. No protege, disciplina ni presencia: tal colección no existe, luego no es el yo.

135 —En ese caso, la agrupación de todas sus partes es el carro. El yo es comparable a un carro. Los sutras dicen que está basado en los agregados, por tanto, la mera colección de los agregados no es el yo.

∼ ∼96


༡༣༦ དCབིས་ཤ་ེན་ད་ེགrགས་ཅན་ལ་ཡོད་Gརི། །

�ོད་ལ་ད་ེདག་ཉདི་བདག་ཅསེ་འFར་g།ི །

སམེས་སོགས་ཚ_གས་ན་ིབདག་ཉདི་འFར་མནི་ཏ།ེ །

གང་Gརི་ད་ེདག་ལ་དCབིས་ཡོད་མ་ཡནི། །

༡༣༧ ལནེ་པོ་རང་ཉརེ་ལནེ་གཅགི་རགིས་དངོས་མནི། །

ད་ེe་ན་ལས་Cདེ་པོ་གཅགི་ཉདི་འFར། །

Cདེ་པོ་མདེ་ལས་ཡོད་Tམ་Wོ་ཡནི་ན། །

མ་ཡནི་གང་Gརི་Cདེ་པོ་མདེ་ལས་མདེ། །

༡༣༨ གང་Gརི་Oབ་པས་བདག་ད་ེས་P་མ།ེ །

®ང་དང་Nམ་ཤསེ་ནམ་མཁའ་ཞསེ་C་བ། །

ཁམས་¡ག་དང་ན་ིམགི་སོགས་རགེ་པ་ཡ།ི །

vནེ་¡ག་དག་ལ་བvནེ་ནས་ཉརེ་བfན་ཞངི༌། །

༡༣༩ སམེས་དང་སམེས་�ང་ཆོས་Nམས་ཉརེ་བrང་ནས། །

དསེ་གVངས་དའེ་ིGརི་ད་ེན་ིད་ེNམས་དང༌། །

ད་ེཉདི་མ་ཡནི་ཚ_གས་ཙམ་ཉདི་མནི་ཏ།ེ །

དའེ་ིGརི་ངར་འཛpན་Wོས་ད་ེNམས་ལ་མནི། །

∼ ∼97


136 Si decís que es la figura, como ésta está en la forma, para vosotros estas serían el yo. 23

El conjunto de la mente y demás no serían el yo porque no poseen una figura.

137 No es razonable que el tomador sea uno con lo tomado , 24

ello supondría que el agente y la acción son idénticos. Si pensáis que puede haber acción sin agente, no la hay, sin agente no hay acción.

138 El Muni explicó con claridad que el yo depende de la tierra, del agua, del fuego, del aire, de la conciencia y del espacio: de los seis elementos, y de los ojos, etcétera: las bases del tacto.

139 Dijo que depende del aprehender —la mente y los factores mentales— los fenómenos. Así que el yo no es más que esto. No es estos, ni el mero conjunto de ellos, por lo tanto, la noción de yo no se refiere a ellos .25

Lasformas—aquellosfenómenoscomprendidosenelagregadodeforma,dejandodeladolos23

otrosagregados—sonlasúnicasquepuedenserfiguras.

Eltomadorylotomadosonelyoylosagregadosqueestetomaalreencarnarse.24

«AquíChandrakirtiestátratandodeseñalarqueelBudadeclarótresenunciadosconclaridad:1)25

Estos18factoresnosonelyo.2)Lamerareunióndeestos18factorestampocoeselyo3)Estos

18factoresnopuedenserelobjetodirectodelapegoalyo.»,DzongsarKhyentseRinpoche–

Madhyamakavatara–1999

(Los18factoressonlasseisconciencias,losseissentidosylosseisobjetosdelossentidos.)

∼ ∼98


༡༤༠ བདག་མདེ་vོགས་ཚy་vག་པའ་ིབདག་`ོང་ཞངི༌། །

འད་ིན་ིངར་འཛpན་vནེ་9འང་མ་ིའདོད་པ། །

དའེ་ིGརི་བདག་མདེ་ཤསེ་པས་བདག་e་བ། །

ད�སི་Yང་འCནི་ཞསེ་¨་བ་ཤནི་3་མཚར། །

༡༤༡ རང་�མི་\གི་^ག་¸ལ་གནས་མཐོང་བཞནི་9། །

འད་ིན་ི¹ང་ཆནེ་མདེ་ཅསེ་དོགས་བསལ་ཏ།ེ །

¸ལ་g་ིའཇགིས་པའང་`ོང་བར་Cདེ་པ་ན།ི །

Y་ེམ་གཞན་g་ིགནམ་པོར་འFར་ཉདི་དོ། །

༡༤༢ ^ང་པོར་བདག་ཡོད་མ་ཡནི་བདག་ལ་ཡང༌། །

^ང་པོ་ད་ེNམས་ཡོད་མནི་གང་Gརི་འདརི། །

གཞན་ཉདི་ཡོད་ན་vོགས་པ་འདརི་འFར་ན། །

གཞན་ཉདི་ད་ེམདེ་དའེ་ིGརི་འད་ིvོག་པའ།ོ །

༡༤༣ བདག་ན་ིགrགས་�ན་མ་ིའདོད་གང་Gརི་བདག །

ཡོད་མནི་དའེ་ིGརི་�ན་དོན་uོར་བ་མདེ། །

གཞན་ན་གནག་�ན་གཞན་མནི་གrགས་�ན་ན། །

བདག་ན་ིགrགས་ལས་ད་ེཉདི་གཞན་ཉདི་མདེ། །

∼ ∼99


140 —Comprender la ausencia de yo es descartar el yo permanente. No afirmamos que este sea la base de la noción de yo. La afirmación de que la comprensión de esa ausencia de yo erradique la visión del yo es, en extremo, sorprendente.

141 Es como si, al ver una serpiente en un hueco del muro de su casa, eliminase alguien la duda: «¡esto no es un elefante!», abandonando así el miedo a las serpientes: ¡caramba!, sería el hazmerreír de los circundantes.

142 El yo no existe en los agregados y los agregados tampoco existen en el yo. Por esa razón, si fueran diferentes, esta idea sería comprensible, pero no son diferentes, luego no es más que un prejuicio.

143 No afirmamos que posea un cuerpo. El yo no existe, y, por ello, no se le puede asignar ningún sentido de posesión: ni un sentido extrínseco, como tener una vaca; ni uno intrínseco, como tener un cuerpo. El yo y el cuerpo no son idénticos ni diferentes.

∼ ∼100


༡༤༤ གrགས་བདག་མ་ཡནི་བདག་ན་ིགrགས་�ན་མནི། །

གrགས་ལ་བདག་མདེ་བདག་ལའང་གrགས་ཡོད་མནི། །

ད་ེeར་Nམ་བཞརི་^ང་oན་ཤསེ་C་f།ེ །

ད་ེདག་བདག་3་e་བ་ཉ་ི§ར་འདོད། །

༡༤༥ e་ར་ིབདག་མདེ་vོགས་པའ་ི²ོ་U་ེཡསི། །

བཅོམ་བདག་གང་དང་}ན་ཅགི་འཇགི་འFར་པ། །

འཇགི་ཚ_གས་e་ར་ི�ན་�ག་ལ་གནས་པ། །

\་ེམོ་མཐོ་བར་Fར་པ་འད་ིདག་གོ །

༡༤༦ ཁ་ཅགི་ད་ེཉདི་གཞན་ཉདི་vག་མ་ིvག །

ལ་སོགས་བUོད་མདེ་གང་ཟག་|ས་ཡོད་འདོད། །

Nམ་ཤསེ་¡ག་ག་ིཤསེ་Cར་ད་ེའདོད་ཅངི༌། །

ད་ེན་ིངར་འཛpན་གཞརི་ཡང་འདོད་པ་ཡནི། །

༡༤༧ གང་Gརི་གrགས་ལས་སམེས་བUོད་མདེ་མ་ིvོགས། །

དངོས་ཡོད་བUོད་མདེ་vོགས་པ་མ་ཡནི་ཉདི། །

གལ་ཏ་ེབདག་འགའ་དངོས་པོར་�བ་Fར་ན། །

སམེས་eར་�བ་དངོས་བUོད་9་མདེ་མ་ིའFར། །

∼ ∼101


144 La forma no es el yo y el yo no dispone de forma. La forma no tiene yo y tampoco el yo tiene forma. Lo mismo ocurre con los otros cuatro agregados: estas son las veinte visiones del yo que has de conocer.

145 La montaña de la visión es destruída por el vajra de la comprensión de la ausencia de yo. En el mismo instante, las altas cimas de las montañas de la visión sobre el cúmulo transitorio se desintegrarán junto con el yo.

146 Algunos afirman una persona inefable y sustancial cuyos «yo» y agregados son idénticos o diferentes, transitorios o permanentes, etc. Dicen que es cognoscible por las seis conciencias y la tienen por la base de la noción de «yo».

147 Porque la mente no es más inefable que el cuerpo, y no creemos que los objetos existentes sean inefables, si algún yo se estableciera como entidad, sería una entidad establecida, como la mente, luego no sería inefable.

∼ ∼102


༡༤༨ གང་Gརི་�ོད་?མ་དངོས་པོར་མ་�བ་པའ།ི །

ངོ་བོ་གrགས་སོགས་ལས་བUོད་མདེ་འFར་བས། །

བདག་གང་^ང་པོ་ལས་བUོད་མདེ་འFར་ཏ།ེ །

རང་གསི་ཡོད་པར་�བ་པར་vོགས་མ་ིC། །

༡༤༩ �ོད་Y་ིNམ་ཤསེ་རང་བདག་ལས་གཞན་ན།ི །

མ་ིའདོད་གrགས་སོགས་ལས་གཞན་དངོས་འདོད་ཅངི༌། །

དངོས་ལ་Nམ་པ་ད་ེགཉསི་མཐོང་འFར་བ། །

དའེ་ིGརི་བདག་མདེ་དངོས་ཆོས་དང་Lལ་Gརི། །

༡༥༠ དའེ་ིGརི་ངར་འཛpན་vནེ་ན་ིདངོས་པོ་མནི། །

^ང་ལས་གཞན་མནི་^ང་པོའ p་ངོ་བོ་མནི། །

^ང་པོ་vནེ་མནི་འད་ིན་ིད་ེ�ན་མནི། །

འད་ིན་ི^ང་པོ་Nམས་བvནེ་འ�བ་པར་འFར། །

༡༥༡ ཤངི་v་རང་ཡན་ལག་ལས་གཞན་འདོད་མནི། །

གཞན་མནི་མ་ཡནི་ད་ེ�ན་ཡང་མནི་ཞངི༌། །

ཡན་ལག་ལ་མནི་ཡན་ལག་དག་དརེ་མནི། །

འ9ས་པ་ཙམ་མནི་དCབིས་མནི་ཇ་ིབཞནི་ནོ། །

∼ ∼103


148 Como para vosotros la jarra no está establecida como entidad, su esencia es inefable con respecto a su forma y demás, luego el yo sería inefable con respecto a los agregados, y no podríais saber si su existencia está establecida.

149 No enunciáis que la conciencia sea distinta de su propio yo, del que afirmáis ser una entidad diferente de la forma y demás , 26

mas vemos en las entidades esas dos cualidades , 27

luego, por no tener las cualidades de una entidad, el yo no existe.

150 Por consiguiente, la base de la noción de «yo» no es una entidad, no es diferente de los agregados ni de su misma esencia, no está basada en los agregados ni posee los agregados: está establecida en dependencia de los agregados.

151 No afirmamos que el carro sea diferente de sus partes, que no sea diferente de ellas ni tampoco que las posea: no está en las partes ni las partes están en él, no es la mera agrupación ni su figura. El yo es similar.

Con«laformaydemás»aludealoscincoagregados:forma,sensación,discriminación,26

composiciónyconciencia.

Lascualidadesdeladiferenciaolaigualdad.27

∼ ∼104


༡༥༢ གལ་ཏ་ེཚ_གས་ཙམ་ཤངི་vར་འFར་ན་ན།ི །

སལི་?ར་གནས་ལ་ཤངི་v་ཉདི་ཡོད་འFར། །

གང་Gརི་ཡན་ལག་ཅན་མདེ་ཡན་ལག་དག །

མདེ་པས་དCབིས་ཙམ་ཤངི་vར་རགིས་པའང་མནི། །

༡༥༣ �ོད་དCབིས་ཡན་ལག་ར་ེར་ེqར་ཡོད་Fར། །

ཇ་ིབཞནི་ཤངི་vར་vོགས་ལའང་ད་ེབཞནི་ནོ། །

C་ེབར་Fར་པ་ད་ེདག་ལ་ཇ་ིeར། །

ད་ེeར་ཡང་ན་ིཤངི་v་ཡོད་མ་ཡནི། །

༡༥༤ ད་e་གལ་ཏ་ེཤངི་v་ཉདི་9ས་འདརི། །

འཕང་ལོ་སོགས་ལ་དCབིས་ཐ་དད་ཡོད་ན། །

འད་ིགrང་འFར་ན་ད་ེཡང་ཡོད་མནི་ཏ།ེ །

དའེ་ིGརི་དCབིས་ཙམ་ཤངི་vར་ཡོད་མ་ཡནི། །

༡༥༥ གང་Gརི་�ོད་Y་ིཚ_གས་པ་ཅང་མདེ་པས། །

དCབིས་ད་ེཡན་ལག་ཚ_གས་Y་ིམ་ཡནི་ན། །

གང་ཞགི་ཅ་ིཡང་མ་ཡནི་ད་ེབvནེ་ནས། །

འདརི་ན་ིདCབིས་V་e་ཞགི་ཇ་ིeར་འFར། །

∼ ∼105


152 Si el mero conjunto fuera el carro, este debería estar en las partes desarmadas. Por eso, el carro no está en las partes sin el todo, y tampoco es razonable que sea la mera figura.

153 Para vosotros, la figura existía ya en cada parte y sigue igual cuando el carro está ensamblado, luego, si antes no existía en ellas, el carro no existe después tampoco. 28

154 Ahora, si en el momento en que hay carro, las ruedas y demás tuvieran distinta figura, percibiríamos el cambio de figura y no es así, luego la mera figura no es el carro.

155 Puesto que vuestro conjunto no existe para nada, y tal figura no es el conjunto de las partes, basándoos en nada de nada, ¿cómo podéis considerar una figura?

Antesydespuésdeensamblarelcarro.28

∼ ∼106


༡༥༦ �ོད་Y་ིའད་ིན་ིཇ་ིeར་འདོད་ད་ེeར། །

མ་ིབདནེ་པ་ཡ་ིZ་ལ་བvནེ་Cས་ནས། །

འLས་?འ་ིNམ་པ་མ་ིབདནེ་རང་བཞནི་ཅན། །

ཐམས་ཅད་Yང་ན་ི0་ེབར་ཤསེ་པར་gསི། །

༡༥༧ འདསི་ན་ིགrགས་སོགས་ད་ེeར་གནས་Nམས་ལ། །

?མ་Wོ་ཞསེ་Cའང་རགིས་པ་མ་ཡནི་ཉདི། །

0་ེབ་མདེ་པའ་ིགrགས་སོགས་Yང་ཡོད་མནི། །

ད་ེཡ་ིGརི་ཡང་ད་ེདག་དCབིས་མ་ིརགིས། །

༡༥༨ ད་ེན་ིད་ེཉདི་9འམ་འཇགི་vནེ་9། །

Nམ་པ་བ9ན་gསི་འ�བ་འFར་མནི་མོད་Y།ི །

Nམ་ད�ད་མདེ་པར་འཇགི་vནེ་ཉདི་ལས་འདརི། །

རང་ག་ིཡན་ལག་བvནེ་ནས་འདོགས་པ་ཡནི། །

༡༥༩ ད་ེཉདི་ཡན་ལག་ཅན་ད་ེཆ་ཤས་ཅན། །

ཤངི་v་ད་ེཉདི་Cདེ་པོ་ཞསེ་འ)ོར་བTད། །

0་ེབོ་Nམས་ལ་ལནེ་པོ་ཉདི་9་འ�བ། །

འཇགི་vནེ་)གས་པའ་ིoན་|ོབ་མ་བ¤ག་ཅགི

∼ ∼107


156. Si, tal como lo enunciáis vosotros, el fruto surge mediante una causa no verdadera, su naturaleza ha de ser no verdadera: sabed que esto ocurre en todo surgimiento.

157. Por eso, tampoco es lógica la mente que imputa una jarra en el lugar donde están la forma y demás. La forma y demás no han surgido y tampoco existen, luego tampoco tiene sentido que tengan una figura.

158. Ésta no está establecida mediante el análisis séptuple , en el ser en sí ni en lo mundano. 29

Mas, sin investigar, en lo mundano, es imputada en dependencia de sus partes.

159. «Él tiene divisiones» «Él tiene partes» «El carro es el todo que las compone», hallan los seres. Para los seres está establecido como un tomador, no derribemos las convenciones consabidas en el mundo.

Elanálisisdelossieteaspectosconrespectodelcarroincluyelassiguientestesis:1.Elfenómenoimputadonoeslo29

mismoquesubasedeimputación.Elcarronoeslomismoquetodaslaspartesdelcarro.2.Elfenómenoimputadonoes

diferentedesubasedeimputación.Elcarro,sibiennoeslomismoquelaspartesdelcarro,tampocoesdiferentedelas

partesdelcarro.3.Elfenómenoimputadonodependedesuimputación.Estosignificaquelanociónimputadadelcarrono

dependedelaspiezasdelcarro.4.Elfenómenoimputadonoeselsoportedelquedependensusbasesdeimputación.Las

piezasdelcarronodependendelaideadeuncarro.5.Elfenómenoimputadonoposeesubasedeimputación.Estosignifica

quelaideadelcarronocontienelaspiezasdelcarro6.Elfenómenoimputadonoeslameracoleccióndesuspartes.Si

tenemostodaslaspartesdelcarroreunidas,simplementedispersas,lógicamenteseseguiríaqueaúntendríamosuncarro.Pero

nolotenemos.7.Elfenómenoimputadonoeslafiguradesubasedeimputación.Silofuera,entoncessidesmontamosel

carro,deberíamosdeducirabsurdamentequelafiguradelaspartesdelcarrotambiéncambiaría.

∼ ∼108


༡༦༠ Nམ་བ9ན་gསི་མདེ་གང་ད་ེཇ་ིe་?ར། །

ཡོད་ཅསེ་Nལ་འCོར་པས་འདའི་ིཡོད་མ་ི�དེ། །

དསེ་ད་ེཉདི་ལའང་བད་ེWག་འAག་འFར་པས། །

འདརི་དའེ་ི�བ་པ་ད་ེབཞནི་འདོད་པར་C། །

༡༦༡ ཤངི་v་ཡོད་ཉདི་མནི་ན་ད་ེཡ་ིཚy། །

ཡན་ལག་ཅན་མདེ་དའེ་ིཡན་ལག་Yང་མདེ། །

ཤངི་v་ཚpག་ན་ཡན་ལག་མདེ་དཔ་ེབཞནི། །

Wོའ p་མསེ་ཡན་ལག་ཅན་བXགེས་ཡན་ལག་གོ །

༡༦༢ ད་ེབཞནི་འཇགི་vནེ་)གས་པས་^ང་པོ་དང༌། །

ཁམས་དང་ད་ེབཞནི་0་ེམཆདེ་¡ག་བvནེ་ནས། །

བདག་Yང་ཉརེ་བ་ལནེ་པ་ཉདི་9་འདོད། །

ཉརེ་ལནེ་ལས་ཡནི་འད་ིན་ིCདེ་པོའང་ཡནི། །

༡༦༣ དངོས་ཡོད་མནི་Gརི་འད་ིན་ིབvན་མནི་ཞངི༌། །

མ་ིབvན་ཉདི་མནི་འད་ིན་ི0་ེའཇགི་མནི། །

འད་ིལ་vག་པ་ཉདི་ལ་སོགས་པ་ཡང༌། །

ཡོད་མནི་ད་ེཉདི་དང་ན་ིགཞན་ཉདི་མནི། །

∼ ∼109


160. ¿Cómo existe algo que no existe en ninguno de los siete aspectos? El yogui no encuentra su existencia y entra con facilidad en el ser en sí. Mas aquí debemos afirmar que está establecido tal cual.

161. Si no se da la existencia del carro, entonces, sin el todo, tampoco existen las partes. Si se quema el carro, ya no hay partes; de modo análogo, si el fuego del intelecto quema el todo, quema las partes.

162. Así, puesto que son consabidos en lo mundano, postulamos los agregados, los elementos y los seis órganos y, dependiendo de ellos, también que el «yo» los toma. Tomarlos es una acción; el yo, su agente.

163. No es substancial, este yo no es inmutable. No es mutable, este yo no nace ni decae. No es tampoco permanente ni posee ninguna otra característica. No es idéntico ni diferente . 30

Noesidénticonidiferentedelosagregados.30

∼ ∼110


༡༦༤ གང་ལ་vག་3་འ)ོ་Nམས་ངར་འཛpན་Wོ། །

རབ་3་�ང་ཞངི་ད་ེཡ་ིགང་ཡནི་དརེ། །

ང་ཡརི་འཛpན་Wོ་འ�ང་བའ་ིབདག་ད་ེན།ི །

མ་བvགས་)གས་པར་གཏ་ི�ག་ལས་ཡནི་ནོ། །

༡༦༥ གང་Gརི་Cདེ་པོ་མདེ་ཅན་ལས་མདེ་པ། །

དའེ་ིGརི་བདག་དང་བདག་མདེ་པར་ཡོད་མནི། །

དའེ་ིGརི་བདག་དང་བདག་ག་ིfོང་e་ཞངི༌། །

Nལ་འCོར་པ་ད་ེNམ་པར་)ོལ་བར་འFར། །

༡༦༦ ?མ་པ་�མ་?་ར་ེ�་ེདམག་དང་ནགས་ཚལ་�ངེ་བ་Uོན་ཤངི་དང༌། །

ཁང་�མི་ཤངི་v་�ན་དང་མ)ོན་གནས་ལ་སོགས་དངོས་Nམས་གང་དག་དང༌། །

ད་ེབཞནི་གང་དག་�ོ་ནས་0་ེའདསི་བTད་པ་ད་ེNམས་vོགས་C་f།ེ །

གང་Gརི་Oབ་དབང་ད་ེན་ིའཇགི་vནེ་}ན་ཅགི་\ོད་མ་ིམཛད་Gརི་རོ། །

༡༦༧ ཡན་ལག་ཡོན་ཏན་འདོད་ཆགས་མཚན་ཉདི་དང་ན་ི?ད་ཤངི་ལ་སོགས་དང༌། །

ཡོན་ཏན་ཅན་ཡན་ལག་ཅན་ཆགས་དང་མཚན་གཞ་ིམ་ེལ་སོགས་དོན་དག །

ད་ེNམས་ཤངི་vའ་ིNམ་ད�ད་Cས་པས་Nམ་བ9ན་ཡོད་པ་མ་ཡནི་ཞངི༌། །

ད་ེལས་གཞན་9་Fར་པར་འཇགི་vནེ་)གས་པའ་ི�ོ་ནས་ཡོད་པ་ཡནི། །

∼ ∼111


164. Los seres siempre tienen la concepción de «yo». Esta surge y, en conexión con ella, se genera la noción de «mío». Este yo viene de la verdad consabida, sin analizar: de la confusión.

165. Donde no hay agente, no hay acción, luego no hay «mío», puesto que no hay «yo». Por eso, al ver la vacuidad del «yo» y del «mío», los yoguis se liberan por completo.

166. Vasijas, mantas, tiendas, ejércitos, bosques, guirnaldas, árboles, casas, carros, hostales y demás; debemos entender cualquier objeto del modo como lo perciben los seres, porque el Buda no rebatía lo mundano.

167. Las partes, las cualidades, las definiciones, la leña, etcétera, y el todo, lo cualificado, el deseoso, el fuego y demás, como el carruaje, no existen bajo el análisis de siete aspectos, en cambio, existen como consabidos en lo mundano.

∼ ∼112


༡༦༨ གལ་ཏ་ེZ་ཡསི་བ0དེ་པར་C་0དེ་ད་ེe་ན་ད་ེZ་ཡནི་ཞངི༌། །

གལ་ཏ་ེའLས་?་མ་ི0དེ་ན་ན་ིད་ེམདེ་Z་མདེ་ཅན་9་འFར། །

འLས་?་ཡང་ན་ིZ་ཡོད་Fར་ན་0་ེབར་འFར་བ་ད་ེཡ་ིGརི། །

གང་ལས་གང་ཞགི་Fར་པ་གང་ཞགི་ལས་qར་གང་ཞགི་འFར་བ་dོས། །

༡༦༩ གལ་ཏ་ེ�ོད་Y་ིZ་ཡསི་�ད་ནས་འLས་0དེ་Cདེ་ན་ད་ེཡ་ིཚy། །

ད་ེདག་Eས་པ་གཅགི་པས་0དེ་Cདེ་འLས་?་ཐ་དད་མདེ་འFར་ཞངི༌། །

སོ་སོར་ན་ན་ིZ་འད་ིZ་མནི་Nམས་དང་�ད་པར་མདེ་འFར་ལ། །

གཉསི་པོ་འད་ིདག་`ངས་ནས་vོག་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་པར་འFར་མ་ཡནི། །

༡༧༠ ཅ་ིf་ེ�ོད་Y་ིZ་ཡསི་འLས་?་0དེ་པར་མ་ིCདེ་དའེ་ིGརི་འLས། །

ཞསེ་C་ཡོད་མནི་འLས་Lལ་Z་ན་ིZ་མདེ་ཅན་འFར་ཡོད་པའང་མནི། །

གང་Gརི་འད་ིདག་གཉསི་ཆར་ཡང་ན་ིª་མ་དང་འa་ད་ེཡ་ིGརི། །

བདག་ལ་0ོན་9་མ་ིའFར་འཇགི་vནེ་པ་ཡ་ིདངོས་པོ་Nམས་Yང་ཡོད། །

༡༧༡ Vན་འCནི་འདསི་Vན་ད�ང་C་�ད་ནས་འCནི་ནམ་མ་�ད་པར། །

ཡནི་ཞསེ་ཉསེ་པ་འད་ིན་ི�ོད་ལའང་འFར་བ་མ་ཡནི་ནམ། །

གང་ཚy་ད་ེ8ད་¨་ཞངི་རང་Gོགས་ཁོ་ན་Nམ་འཇོམས་པ། །

དའེ་ིཚy་�ོད་Yསི་Vན་ད�ང་Vན་ན་ིའCནི་པར་Eས་མ་ཡནི། །

∼ ∼113


168. Si vemos el generar de una causa, eso es lo que la hace causa. Si un fruto no surge, al no existir, no puede tener causa. El fruto, a su vez, surge en caso de que exista su causa. Decidme ahora, pues, ¿qué deriva de qué? y ¿cuál precede a cuál?

169. Si, para vosotros, la causa toca el fruto y lo crea, entonces, su potencial sería igual, y causa y fruto devendrían no diferentes. Si estuvieran separados, tal causa no diferiría de las no causas. Si eliminamos estos dos, no existe un caso alternativo.

170. Así, vuestra causa no produce un fruto y, entonces, no existe lo llamado «fruto», y una causa sin fruto no es causa ni existe. Puesto que además ambos son como ilusiones, no me equivoco, las entidades de los mundanos también existen.

171. Decís: «¿Esta refutación refuta tocando lo refutado o sin tocarlo? ¿No caes, acaso, en el mismo error? Cuando dices esto, derrotas solo tu propia posición, si refutas la refutación, no podrás ya refutar.»

∼ ∼114


༡༧༢ གང་Gརི་རང་ག་ིཚpག་ལའང་ཐལ་བ་མ�ངས་པའ་ིeག་ཆོད་Yསི། །

རགིས་པ་མདེ་པར་དངོས་མཐའ་དག་ལ་�ར་འདབེས་ད་ེཡ་ིGརི། །

�ོད་ན་ི0་ེབོ་དམ་པས་བཞདེ་མ་ིའFར་ཞངི་གང་ག་ིGརི། །

�ོད་ལ་རང་Gོགས་མདེ་པས་Vན་ཅ་ིGནི་9་ºོལ་བའང་ཡནི། །

༡༧༣ Vན་འCནི་པས་Vན་ད�ང་C་མ་�ད་Vན་ན་ིའCནི་Cདེ་དམ། །

འནོ་ཏ་ེ�ད་ནས་ཡནི་ཞསེ་¨ས་ཟནི་ཉསེ་པ་འདརི་གང་ལ། །

ངསེ་པར་Gོགས་ཡོད་ད་ེལ་འFར་g་ིབདག་ལ་Gོགས་འད་ིན།ི །

ཡོད་པ་མནི་པས་ཐལ་བར་འFར་པ་འད་ིན་ིXདི་མ་ཡནི། །

༡༧༤ ཇ་ིeར་�ོད་Yསི་ཉ་ིམའ་ིདYལི་འཁོར་ལ་ཡོད་�ད་པར་Nམས། །

གrགས་བ�ན་ལ་ཡང་གཟས་བrང་ལ་སོགས་Nམས་ཚy་མཐོང་འFར་ལ། །

ཉ་ིམ་དང་ན་ིགrགས་བ�ན་Nམ་པར་�ད་དང་མ་�ད་པར། །

མ་ིརགིས་མོད་Y་ིབvནེ་ནས་ཐ་Tད་ཙམ་ཞགི་འ�ང་འFར་ཞངི༌། །

༡༧༥ མ་ིབདནེ་བཞནི་9འང་རང་ག་ིCད་བཞནི་མཛyས་པར་བ£བ་Cའ་ིGརི། །

ད་ེན་ིཡོད་པ་ཇ་ིeར་ད་ེབཞནི་འདརི་ཡང་ཤསེ་རབ་གདོང༌། །

uང་བར་C་ལ་Eས་པ་མཐོང་བར་འFར་བའ་ིགཏན་ཚpགས་ན།ི །

འཐད་པ་དང་Lལ་ལས་Yང་བ£བ་C་vོགས་ཞསེ་ཤསེ་པར་C། །

∼ ∼115


172. «Las consecuencias de tus palabras se aplican a ti por igual, mediante argumentos absurdos niegas sin sentido toda entidad, por eso, ningún santo te avalará. Al no tener postulados propios, refutas solo por discutir.»

173. El que la refutación refute tocando aquello que refuta o sin tocarlo —la falacia de la que habláis—, ocurre a quienes proponen la existencia; como mi postura no es la existencia real, esas consecuencias no la refutan.

174. Igual que podéis ver los distintos aspectos del Sol, como eclipses y demás, también en un reflejo: aquí no es relevante si el Sol y su reflejo se tocan o no, mas este surge por mero nombre en dependencia.

175. Aunque no es real, con el fin de embellecer el propio rostro, este reflejo existe, así también, comprended que para limpiar el rostro de la sabiduría, vemos que sirven los argumentos, pues aun de aquellos sin base, obtenemos realizaciones.

∼ ∼116


༡༧༦ གལ་ཏ་ེརང་ག་ིབ£བ་C་གོ་Cདེ་གཏན་ཚpགས་དངོས་�བ་དང༌། །

དངོས་V་གོ་C་ཉདི་འFར་བ£བ་Cའ་ིངོ་བོའང་ཡོད་Fར་ན། །

�ད་པ་ལ་སོགས་རགིས་པ་ཉ་ེབར་uོར་བར་འFར་ཞགི་ན། །

ད་ེཡང་ཡོད་པ་མནི་པས་�ོད་Y་ིཡ་ིཆད་འབའ་ཞགི་ཡནི། །

༡༧༧ དངོས་Nམས་མཐའ་དག་དངོས་པོ་མདེ་པར་vོགས་V་ག�ག་པར་ན།ི །

Eས་པར་ཆསེ་!་ཇ་ིe་ད་ེeར་རང་བཞནི་གཞན་དག་ལ། །

ཁོང་9་Pད་པར་བད་ེWག་3་ན་ིEས་པ་མ་ཡནི་ནོ། །

vོག་ག་ེངན་པའ་ིa་བས་འཇགི་vནེ་ཅ་ིf་ེའདརི་བཅོལ་Cདེ། །

༡༧༨ Vན་འCནི་}ག་མ་གོང་9་བfན་པ་ཡང་ན་ིཤསེ་Cས་ནས། །

�ད་པ་ལ་སོགས་Gོགས་Y་ིལན་g་ིཆདེ་9་འདརི་གཏང་C། །

Vན་ཅ་ིGནི་9་ºོལ་བ་པོ་ཡང་ཇ་ིeར་ཡོད་མནི་པ། །

ད་ེ8ད་qར་བཤད་}ག་མ་Gོགས་འད་ིཉདི་Yསི་vོགས་པར་C། །

༡༧༩ བདག་མདེ་འད་ིན་ིའ)ོ་བ་Nམས་ད)ོལ་Gརི། །

ཆོས་དང་གང་ཟག་དC་ེབས་Nམ་གཉསི་གVངས། །

ད་ེeར་fོན་པས་!ར་ཡང་འད་ིཉདི་ན།ི །

ག9ལ་C་Nམས་ལ་G་ེf་ེNམ་མང་གVངས། །

∼ ∼117


176. Si tanto nuestra tesis y las premisas que la prueban como la esencia de la tesis o «probanda» estuvieran establecidas como «reales», se podrían aplicar argumentos de contacto y otros tipos, mas como no es así, con ello solo lograréis hastío.

177. Es fácil hacer comprender que toda entidad carece de realidad, no lo es llevar a otros a realizar que existe tal cual, por su propio natural. ¿por qué enredar a los mundanos en una red de sofismas falaces?

178. Tras comprender las refutaciones enseñadas arriba, debes ahora abandonar los argumentos de contacto y demás, que son respuestas a oponentes. No fueron hechos para confundir, todo lo dicho antes ha de ser comprendido por los oponentes.

179. Para liberar a los seres, habló de la ausencia de yo distinguiendo entre los fenómenos y las personas. Así, el Maestro recalcó esto muchas veces de distintos modos para discípulos diferentes.

∼ ∼118


༡༨༠ ¯ོས་དང་བཅས་པར་fོང་པ་ཉདི། །

བ�་¡ག་བཤད་ནས་མདོར་བ�ས་ཏ།ེ །

!ར་ཡང་བཞརི་བཤད་ད་ེདག་ན།ི །

ཐགེ་ཆནེ་9་ཡང་བཞདེ་པ་ཡནི། །

༡༨༡ གང་Gརི་ད་ེཡ་ིརང་བཞནི་ད།ེ །

ཡནི་Gརི་མགི་ན་ིམགི་གསི་fོང༌། །

ད་ེབཞནི་N་བ་�་དང་¦།ེ །

�ས་དང་ཡདི་Yང་བTད་པར་C། །

༡༨༢ ཐརེ་rག་གནས་པ་མ་ཡནི་དང༌། །

འཇགི་པ་མ་ཡནི་ཉདི་Y་ིGརི། །

མགི་ལ་སོགས་པ་¡ག་པོ་ཡ།ི །

རང་བཞནི་མདེ་ཉདི་གང་ཡནི་པ། །ད་ེན་ིནང་fོང་ཉདི་9་འདོད། །

༡༨༣ གང་Gརི་ད་ེཡ་ིརང་བཞནི་ད།ེ །

ཡནི་Gརི་གrགས་ན་ིགrགས་Yསི་fོང༌། །

s་དང་a་ིརོ་རགེ་C་དང༌། །

ཆོས་Nམས་ཉདི་Yསི་ད་ེབཞནི་ནོ། །

∼ ∼119


180. Tras presentar, de forma elaborada, las dieciséis vacuidades, de nuevo las redujo a cuatro. Estas son también las aserciones del Mahayana.

181. Por ser tal su naturaleza, el ojo está vacío de ojo, y así se definen también nariz, oreja, lengua, cuerpo y mente.

182. Porque no permanece estática y porque no perece, la carencia de naturaleza del ojo y demás, de cualquiera de los seis, afirmamos que es la vacuidad de lo interno.

183. Por ser esta su naturaleza, la forma está vacía de la forma. Al sonido, olor, gusto, tacto, y a los fenómenos mentales les ocurre igual.

∼ ∼120


༡༨༤ གrགས་སོགས་རང་བཞནི་མདེ་པ་ཉདི། །

G་ིརོལ་fོང་པ་ཉདི་9་འདོད། །

གཉསི་ཆར་རང་བཞནི་མདེ་ཉདི་ན།ི །

G་ིནང་fོང་པ་ཉདི་ཡནི་ནོ། །

༡༨༥ ཆོས་Nམས་རང་བཞནི་མདེ་པ་ཉདི། །

མཁས་པས་fོང་པ་ཉདི་ཅསེ་བTད། །

fོང་ཉདི་ད་ེཡང་fོང་ཉདི་Y།ི །

ངོ་བོས་fོང་པར་འདོད་པ་ཡནི། །

༡༨༦ fོང་ཉདི་ཅསེ་Cའ་ིfོང་ཉདི་གང༌། །

fོང་ཉདི་fོང་ཉདི་9་འདོད་ད།ེ །

fོང་ཉདི་དངོས་པོའ p་Wོ་ཅན་g།ི །

འཛpན་པ་བ(ོག་Gརི་གVངས་པ་ཡནི། །

༡༨༧ སམེས་ཅན་�ོད་Y་ིའཇགི་vནེ་ན།ི །

མ་�ས་�བ་Cདེ་ཉདི་Gརི་དང༌། །

ཚད་མདེ་དཔ་ེཡསི་�་མཐའ་ན།ི །

མདེ་Gརི་Gོགས་Nམས་ཆནེ་པོ་ཉདི། །

∼ ∼121


184. La ausencia de naturaleza de la forma y demás afirmamos que es la vacuidad de lo externo. La ausencia de naturaleza de ambos, es la vacuidad de lo externo y de lo interno.

185. La ausencia de naturaleza de los fenómenos es designada «vacuidad» por los sabios. Esta vacuidad también afirmamos que está vacía de la esencia de la vacuidad.

186. La vacuidad de lo llamado «vacuidad» afirmamos que es la vacuidad de la vacuidad. La expuso para refutar la noción de quienes toman a la vacuidad por una entidad.

187. Abarca por completo el continente que es el mundo y su contenido, ilimitado, como el símil de lo inmensurable, sus direcciones son inmensas.

∼ ∼122


༡༨༨ འད་ིདག་བ�་ཆར་Gོགས་Nམས་Y།ི །

fོང་པ་ཉདི་ན་ིགང་ཡནི་ད།ེ །

ཆནེ་པོ་fོང་པ་ཉདི་ཡནི་ད།ེ །

ཆནེ་པོར་འཛpན་པ་བ(ོག་Gརི་གVངས། །

༡༨༩ ད་ེན་ིདགོས་པ་མཆོག་ཡནི་པས། །

དོན་དམ་�་ངན་འདས་པ་ཡནི། །

ད་ེན་ིད་ེཡ་ིfོང་ཉདི་གང༌། །

ད་ེན་ིདོན་དམ་fོང་ཉདི་ད།ེ །

༡༩༠ �ང་འདས་དངོས་པོའ p་Wོ་ཅན་g།ི །

འཛpན་པ་བ(ོག་པར་C་བའ་ིGརི། །

དོན་དམ་མ�ནེ་པས་དོན་དམ་པ། །

fོང་པ་ཉདི་ན་ིབfན་པར་མཛད། །

༡༩༡ »ནེ་ལས་�ང་Gརི་ཁམས་གVམ་པོ། །

འ9ས་Cས་ཡནི་པར་ངསེ་པར་བTད། །


ད་ེན་ིའ9ས་Cས་fོང་ཉདི་གVངས། །

∼ ∼123


188. Las vacuidades de las diez direcciones de estos son la vacuidad de lo inmenso: la expuso para refutar la noción de inmenso.

189. Por ser el objetivo supremo, lo último es el nirvana. La vacuidad de ello es la vacuidad de lo último.

190. Para refutar la noción de quienes toman al nirvana por una entidad, el conocedor de lo último enseñó la vacuidad de lo último.

191. Porque surgen de condiciones, describió definitivamente los tres mundos como compuestos. La vacuidad de estos dijo que es la vacuidad de lo compuesto.

∼ ∼124


༡༩༢ གང་ལ་0་ེགནས་མ་ིvག་ཉདི། །

ད་ེདག་མདེ་པ་འ9ས་མ་Cས། །


ད་ེན་ིའ9ས་མ་Cས་fོང་ཉདི། །

༡༩༣ གང་ལ་མཐའ་ན་ིཡོད་མནི་པ། །

ད་ེན་ིམཐའ་ལས་འདས་པར་བUོད། །

ད་ེད་ེཁོ་ནས་fོང་པ་ཉདི། །

མཐའ་ལས་འདས་པ་fོང་ཉདི་བTད། །

༡༩༤ ཐོག་མ་དང་པོ་ཐ་མ་མཐའ། །

ད་ེདག་མདེ་པས་འཁོར་བ་ན།ི །

ཐོག་མ་ཐ་མ་མདེ་པར་བUོད། །

འ)ོ་འངོ་Lལ་Gརི་�་ིལམ་eའ།ི །

༡༩༥ Xདི་འད་ིད་ེཡ་ིདབནེ་ཉདི་གང༌། །

ད་ེན་ིཐོག་མ་དང་ཐ་མ། །

མདེ་པ་fོང་པ་ཉདི་དོ་ཞསེ། །

བfན་བཅོས་ལས་ན་ིངསེ་པར་བTད། །

∼ ∼125


192. Generación, permanencia y transitoriedad: lo que carezca de esto es no compuesto. La vacuidad de ello es la vacuidad de lo no compuesto.

193. Lo que carece de extremos decimos que está «allende los extremos»; su vacuidad de ser en sí, se describe como la vacuidad allende los extremos.

194. Inicio primero y límite final, por carecer de estos, llamamos al samsara «sin principio ni fin». Sin ir ni venir, como un sueño,…

195. …esta existencia está vacía de sí. Esto se designa: «la vacuidad de lo sin principio ni fin», de forma concluyente, en los tratados.

∼ ∼126


༡༩༦ དོར་བ་ཞསེ་C་འཐོར་བ་དང༌། །

འབོར་བ་ལ་ན་ིངསེ་པར་བUོད། །

དོར་མདེ་གཏོང་བ་མདེ་པ་f།ེ །

འགའ་ཡང་དོར་མདེ་གང་ཡནི་པའ།ོ །

༡༩༧ དོར་བ་མདེ་པ་ད་ེཉདི་Y།ི །

ད་ེཉདི་fོང་པ་ཉདི་གང་ཡནི། །

ད་ེདའེ་ིGརི་ན་དོར་མདེ་པ། །

fོང་པ་ཉདི་ཅསེ་C་བར་བUོད། །

༡༩༨ འ9ས་Cས་ལ་སོགས་ངོ་བོ་ཉདི། །

གང་Gརི་!ོབ་མ་རང་སངས་7ས། །

7ལ་Xས་ད་ེབཞནི་གཤགེས་Nམས་Yསི། །

མ་མཛད་དའེ་ིGརི་འ9ས་Cས་ལ། །

༡༩༩ སོགས་པ་Nམས་Y་ིངོ་བོ་ཉདི། །

རང་བཞནི་ཉདི་9་བTད་པ་f།ེ །

ད་ེཉདི་Y་ིད་ེfོང་ཉདི་གང༌། །

ད་ེན་ིརང་བཞནི་fོང་པ་ཉདི། །

∼ ∼127


196. «Descartar» se describe con rigor como «desintegrar» y «desechar». No se deja lo que no ha de ser descartado, eso no se debe descartar en absoluto.

197. La vacuidad de talidad de lo que no se debe descartar es, por ello llamada: «vacuidad de lo que no ha de ser descartado».

198. La esencia de los compuestos y demás no ha sido fabricada por los estudiantes —oyentes, realizadores solitarios y bodisatvas— ni por el Tathagata, luego la esencia…

199. …de los compuestos y demás se describe como siendo la naturaleza misma. Su propia vacuidad es la vacuidad de naturaleza.

∼ ∼128


༢༠༠ ཁམས་བཅོ་བ7ད་དང་རགེ་¡ག་དང༌། །

ད་ེལས་�ང་བའ་ིཚ_ར་¡ག་དང༌། །

གrགས་ཅན་གrགས་ཅན་མནི་ད་ེབཞནི། །

འ9ས་Cས་འ9ས་མ་Cས་ཆོས་Nམས། །

༢༠༡ ཆོས་ད་ེདག་ན་ིཐམས་ཅད་Y།ི །

ད་ེདག་གསི་དབནེ་fོང་ཉདི་གང༌། །

གrགས་�ང་ལ་སོགས་དངོས་མདེ་གང༌། །

ད་ེན་ིརང་མཚན་fོང་པ་ཉདི། །

༢༠༢ གrགས་ན་ིགrགས་�ང་མཚན་ཉདི་ཅན། །

ཚ_ར་བ་�ོང་བའ་ིབདག་ཉདི་ཅན། །

འ9་ཤསེ་མཚན་མར་འཛpན་པ་f།ེ །

འ9་Cདེ་མངོན་པར་འ9་Cདེ་པའ།ོ །

༢༠༣ bལ་ལ་སོ་སོར་Nམ་རགི་པ། །

Nམ་ཤསེ་རང་ག་ིམཚན་ཉདི་དོ། །

^ང་པོའ p་�ག་བqལ་རང་མཚན་ཉདི། །

ཁམས་Y་ིབདག་ཉ་ི¸ལ་ག9ག་འདོད། །

∼ ∼129


200. Las dieciocho facultades, los seis contactos, las seis sensaciones que surgen de ellos, los fenómenos materiales e inmateriales, compuestos y no compuestos:…

201. …la vacuidad de sí mismos de todos estos fenómenos, y la no entidad de lo cualificado para forma son la vacuidad de las características.

202. La forma tiene la definición: «lo cualificado para forma». La sensación tiene la naturaleza de la experiencia. La percepción aprehende lo específico. Las formaciones componen de manera evidente.

203. La cognición individual de su objeto es lo que define la conciencia. Lo que define a los agregados es el sufrimiento. Las facultades son en esencia serpientes venenosas.

∼ ∼130


༢༠༤ 0་ེམཆདེ་Nམས་ན་ིསངས་7ས་Y།ི །

0་ེབའ་ི�ོར་Fར་ཉདི་9་གVངས། །

vནེ་ཅངི་འLལེ་བར་འ�ང་བ་གང༌། །

ད་ེན་ིའ9་འ�ོད་མཚན་ཉདི་དོ། །

༢༠༥ གཏོང་བ་cནི་པའ་ིཕ་རོལ་Gནི། །

�ལ་�མིས་ག9ང་མདེ་མཚན་ཉདི་བཟོད། །

�ོ་མདེ་མཚན་ཉདི་བ\ོན་འ�ས་Y།ི །

ཁ་ན་མ་ཐོ་མདེ་ཉདི་ད།ེ །

༢༠༦ བསམ་གཏན་�ད་པའ་ིམཚན་ཉདི་ཅན། །

ཤསེ་རབ་ཆགས་མདེ་མཚན་ཉདི་ད།ེ །

ཕ་རོལ་Gནི་པ་¡ག་Nམས་Y།ི །

མཚན་ཉདི་འད་ིདག་ཡནི་པར་བUོད། །

༢༠༧ བསམ་གཏན་Nམས་དང་ཚད་མདེ་དང༌། །

ད་ེབཞནི་གཞན་གང་གrགས་མདེ་པ། །

ད་ེདག་ཡང་དག་མ�ནེ་པ་ཡསི། །

མ་ིའQགས་མཚན་ཉདི་ཅན་9་གVངས། །

∼ ∼131


204. Los sentidos —Buda dijo— son las puertas de la producción. Todo lo que surge en dependencia tiene las características de la agregación.

205. Dar es la perfección de la generosidad. La disciplina se caracteriza por la ausencia de angustia. La paciencia por no tener enfado y el esfuerzo por no tener pecado.

206. La concentración se caracteriza por concentrar. La sabiduría, por su ausencia de apego. Se mencionó que estas eran las características de las Seis Perfecciones.

207. Los samadhis, los pensamientos ilimitados, y también otros, como las absorciones sin forma, el Perfecto Conocedor dijo que se caracterizan por la imperturbabilidad.

∼ ∼132


༢༠༨ Cང་Pབ་Gོགས་ཆོས་Vམ་�་བ9ན། །

ངསེ་པར་འ�ང་Cདེ་རང་མཚན་ཉདི། །

fོང་པ་ཉདི་Y་ིམཚན་ཉདི་ན།ི །

དམགིས་པ་མདེ་པས་Nམ་དབནེ་ཉདི། །

༢༠༩ མཚན་མ་མདེ་པ་ཞ་ིཉདི་ད།ེ །

གVམ་པའ་ིམཚན་ཉདི་�ག་བqལ་དང༌། །

གཏ་ི�ག་མདེ་Nམ་ཐར་Nམས་Y།ི །

མཚན་ཉདི་Nམ་པར་)ོལ་Cདེ་པའ།ོ །

༢༡༠ fོབས་Nམས་ཤནི་3་Nམ་པར་ན།ི །

གཏན་ལ་འབབས་པའ་ིརང་བཞནི་གVངས། །

0ོབ་པའ་ིམ་ིའཇགིས་པ་Nམས་ན།ི །

ཤནི་3་བvན་པའ་ིངོ་བོ་ཡནི། །

༢༡༡ སོ་སོར་ཡང་དག་རགི་Nམས་ན།ི །

`ོབས་སོགས་ཚད་མདེ་མཚན་ཉདི་ཅན། །

འ)ོ་ལ་ཕན་པ་ཉརེ་£བ་པ། །

Cམས་པ་ཆནེ་པོ་ཞསེ་Cའ།ོ །

∼ ∼133


208. Los treinta y siete factores de la iluminación se caracterizan por la liberación definitiva. A la vacuidad la define la nada, porque carece de referente.

209. La ausencia de signos es paz. Lo que caracteriza a la tercera es la carencia 31

de dolor y confusión. Las emancipaciones 32

se caracterizan por liberarnos por completo.

210. Explicó que la naturaleza de los poderes es la verificación definitiva. La esencia de las ausencias de miedo protectoras es la estabilidad intensa. 33

211. Las cogniciones individuales perfectas: la confianza y demás son, por definición, ilimitadas. La práctica del beneficio a los seres se llama: «Gran Amor».

Serefierealaterceradelastrespuertasdelaliberación:vacuidad,ausenciadesignosyausencia31

dedeseos.

Hayochoemancipaciones:laemancipacióndeconsiderarloquetieneformacomosiendoforma,32

laemancipacióndeconsiderarloinformecomoteniendoforma,laemancipacióndelorepulsivo

(queincluyeeliminacióndeobstáculos),lascuatroemancipacionesdeloscuatroestadossinformay

laemancipacióndelacesación.

LascuatroausenciasdemiedosonunodelosconjuntosdecualidadesdeBuda.33

∼ ∼134


༢༡༢ �ག་བqལ་ཅན་Nམས་ཡོངས་0ོབ་པ། །

Oགས་U་ེཆནེ་པོའ་ོདགའ་བ་ན།ི །

རབ་དགའ་ིམཚན་ཉདི་བཏང་Tོམས་ན།ི །

མ་འaསེ་མཚན་ཉདི་ཅན་ཞསེ་C། །

༢༡༣ སངས་7ས་ཆོས་ན་ིམ་འaསེ་པ། །

བ�་དང་བ7ད་9་གང་འདོད་དག །

གང་Gརི་fོན་དསེ་མ་ིའ�ོགས་པ། །

དའེ་ིGརི་མ་ིའ�ོགས་རང་མཚན་ཉདི། །

༢༡༤ Nམ་oན་མ�ནེ་ཉདི་ཡ་ེཤསེ་ན།ི །

མངོན་Vམ་མཚན་ཉདི་ཅན་9་འདོད། །

གཞན་ན་ིཉ་ིཚy་བ་ཉདི་Yསི། །

མངོན་Vམ་ཞསེ་Cར་མ་ིའདོད་དོ། །

༢༡༥ གང་ཞགི་འ9ས་Cས་མཚན་ཉདི་དང༌། །

འ9ས་མ་Cས་པའ་ིམཚན་ཉདི་གང༌། །

ད་ེད་ེཁོ་ནས་fོང་པ་ཉདི། །

ད་ེན་ིརང་མཚན་fོང་པ་ཉདི། །

∼ ∼135


212. A la total protección de todo dolor se la llama: «Gran Compasión». La alegría se caracteriza por alegría profunda y la ecuanimidad, por la incorrupción.

213. Los dharmas específicos del Buda, esos diez y ocho listados , 34

no pueden arrebatarse del Buda, el Maestro, por eso, se caracterizan por ser inamisibles.

214. La gnosis que conoce todos los aspectos —afirmamos— se caracteriza por ser una cognición directa. Otras sabidurías, al ser limitadas, no las consideramos cogniciones directas.

215. Las características de lo compuesto y aquellas de lo no compuesto están vacías de sí mismas: esta es la vacuidad de características propias.

N.delaT.Nohemostraducidolapalabradieciochojuntaporqueeneltextoentibetanoviene34

tambiénseparaday,aunquelamayoríadelastraduccioneslainterpretancomounalistade

dieciochocualidadesdeBuda,algunoscreenquesondoslistadosdiferentes.

∼ ∼136


༢༡༦ ད་eར་བ་འད་ིམ་ིགནས་ཤངི༌། །

འདས་དང་མ་འངོས་ཡོད་མ་ཡནི། །

གང་9་ད་ེདག་མ་ིདམགིས་པ། །

ད་ེལ་མ་ིདམགིས་པ་ཞསེ་བUོད། །

༢༡༧ མ་ིདམགིས་པ་ད་ེརང་ངོ་བོ། །

ད་ེཡསི་དབནེ་པ་ཉདི་གང་ད།ེ །

ཐརེ་rག་གནས་མནི་འཇགི་མནི་པས། །

མ་ིདམགིས་ཞསེ་Cའ་ིfོང་ཉདི་དོ། །

༢༡༨ »ནེ་ལས་�ང་Gརི་དངོས་Nམས་ལ། །

འ9ས་པ་པ་ཡ་ིངོ་བོ་མདེ། །

འ9ས་པ་པ་ན་ིད་ེཉདི་Y།ི །

fོང་ཉདི་དངོས་མདེ་fོང་ཉདི་དོ། །

༢༡༩ དངོས་པོའ p་sས་ན་ིམདོར་བ�ས་ན། །

^ང་པོ་ ་Nམས་བUོད་པ་ཡནི། །

ད་ེNམས་ད་ེཡ་ིfོང་ཉདི་གང༌། །

ད་ེདངོས་fོང་པ་ཉདི་9་བཤད། །

∼ ∼137


216. El presente no tiene duración, y no existen el pasado ni el futuro. Como estos no pueden ser percibidos, los llamamos: «inaprensibles».

217. Lo inaprensible está vacío de su propia esencia, no permanece estático ni decae: esta es la vacuidad de lo inaprensible.

218. Las entidades, por surgir de condiciones, carecen de la esencia de un compuesto. Lo compuesto está vacío de sí: esta es la vacuidad de las no entidades.

219. El término «entidad», en general, se aplica a los cinco agregados, mas esas están vacías de estos: esta es la vacuidad de las entidades.

∼ ∼138


༢༢༠ མདོར་བ�ས་ན་ན་ིདངོས་མདེ་པ། །

འ9ས་མ་Cས་ཆོས་Nམས་ལ་བUོད། །

ད་ེཉདི་དངོས་མདེ་དསེ་fོང་ཉདི། །

དངོས་པོ་མདེ་པ་fོང་ཉདི་དོ། །

༢༢༡ རང་བཞནི་ངོ་བོ་ཉདི་མདེ་ན།ི །

རང་བཞནི་ཞསེ་Cའ་ིfོང་ཉདི་ད།ེ །

འད་ིeར་རང་བཞནི་མ་Cས་པས། །

རང་བཞནི་ཞསེ་ན་ིC་བར་བTད། །

༢༢༢ སངས་7ས་Nམས་ན་ི�ང་བ་འམ། །

མ་�ང་ཡང་�ང་དངོས་V་ན།ི །

དངོས་པོ་oན་g་ིfོང་པ་ཉདི། །

གཞན་g་ིདངོས་པོར་རབ་3་བsགས། །

༢༢༣ ཡང་དག་མཐའ་དང་ད་ེབཞནི་ཉདི། །

ད་ེགཞན་དངོས་པོའ p་fོང་ཉདི་དོ། །

ཤསེ་རབ་ཕ་རོལ་Gནི་�ལ་ལས། །

ད་ེདག་ད་ེ8ད་རབ་3་བsགས། །

∼ ∼139


220. En general, «no entidad» se aplica a los fenómenos no compuestos. La vacuidad en estos de tales no entidades es la vacuidad de las no entidades.

221. La naturaleza de la ausencia de esencia es la vacuidad llamada «de naturaleza». Así, la naturaleza no es un producto, por ello, la designamos: «naturaleza».

222. Tanto si los Budas surgen como si no, de hecho, la vacuidad de todas las entidades es bien conocida como «entidad ajena».

223. El extremo perfecto y la talidad son la vacuidad de entidad ajena. Estas han sido harto proclamadas 35

en el método de la Perfección de la Sabiduría.

Estasveintevacuidades.35

∼ ∼140


༢༢༤ ད་ེeར་Wོ་)ོས་ཟརེ་gསི་�ང་བ་གསལ་Cས་པའ།ི །

རང་ག་ིལག་ན་གནས་པའ་ི�་�་ར་བཞནི་9། །

Xདི་གVམ་འད་ིདག་མ་�ས་གདོད་ནས་0་ེམདེ་པར། །

vོགས་ཏ་ེཐ་Tད་བདནེ་པའ་ིfོབས་Yསི་འགོག་པར་འ)ོ། །

༢༢༥ vག་3་འགོག་པར་གཏོགས་པའ་ིསམེས་�ན་ཡནི་མོད་Y།ི །

འ)ོ་བ་མགོན་མདེ་པ་ལ་Tངི་Uའེང་0དེ་པར་Cདེ། །

ད་ེགོང་བད་ེགཤགེས་གVང་0སེ་སངས་7ས་འLངི་བཅས་ན།ི །

མ་�ས་པ་Nམས་Wོ་ཡསི་ཕམ་པར་Cདེ་པའང་ཡནི། །

༢༢༦ oན་|ོབ་ད་ེཉདི་གཤོག་ཡངས་དཀར་པོ་7ས་Fར་པ། །

ངང་པའ་ི7ལ་པོ་ད་ེན་ི0་ེབོའ p་ངང་པ་ཡ།ི །

བ9ན་9་བདར་ནས་དག་ེབའ་ི®ང་ག་ི§གས་fོབས་Yསི། །

7ལ་བའ་ིཡོན་ཏན་7་མཚ_འ་ིཕ་རོལ་མཆོག་3་འ)ོ །

ད?་མ་�་འAག་པ་ལས། སམེས་བ0དེ་པ་¡ག་པའ།ོ །

∼ ∼141


224. Así, mediante la claridad de la luz de la inteligencia, ve , 36

tan claro como un mirobálamo en la palma de la mano, que los tres mundos son innacidos de forma primordial y, en virtud de la realidad convencional, va a la cesación.

225. Su mente está siempre comprendida en la cesación, mas genera piedad por los errantes desamparados. En adelante, todos los nacidos de la palabra del Buda y los Budas medianos son vencidos por su intelecto.

226. Con las blancas alas del ser en sí y lo convencional extendidas, este rey de los ánades alza el vuelo al frente de los patos que son los seres y, empujado por el viento de la virtud, va al más allá supremo del océano de cualidades de los Victoriosos.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la sexta generación de la bodichita.

Elsujetoes«elbodisatvaenlasextatierra».36

∼ ∼142

Capítulo 7 - Ido Lejos

སམེས་བ0དེ་པ་བ9ན་པ་རངི་9་སོང་བ།

༡ རངི་9་སོང་འདརི་འད་ིན་ི8ད་ཅགི་དང༌། །

8ད་ཅགི་ལ་ན་ིའགོག་པར་འAག་འFར་ཞངི༌། །

ཐབས་Y་ིཕ་རོལ་Gནི་ལགེས་འབར་བའང་ཐོབ། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། །སམེས་བ0དེ་པ་བ9ན་པའ།ོ །

∼ ∼143



1 En Ido Lejos, el bodisatva ingresa en la cesación en cualquier momento, y logra la llama de la perfección de los medios hábiles.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la séptima generación de la bodichita.

∼ ∼144

Capítulo 8 - Inalterable

སམེས་བ0དེ་པ་བ7ད་པ་མ་ིགཡོ་བ།

༡ ཡང་ཡང་qར་དག་ེལས་}ག་ཐོབ་Cའ་ིGརི། །

གང་9་Gརི་མ་ི�ོག་པ་ཉདི་འFར་བ། །

མ་ིགཡོ་ད་ེལ་བདག་ཉདི་ཆ་ེད་ེའAག །

འད་ིཡ་ིdོན་ལམ་ཤནི་3་དག་འFར་ཞངི༌། །

7ལ་བ་Nམས་Yསི་འགོག་ལས་!ོང་བར་མཛད། །

༢ ཆགས་པ་མདེ་པའ་ིWོ་ན་ི0ོན་Nམས་དག་དང་}ན་ཅགི་མ་ིགནས་Gརི། །

ས་བ7ད་པ་ལ་a་ིམ་ད་ེདག་\་བཅས་ཉ་ེབར་ཞ་ིའFར་ཞངི༌། །

ཉནོ་མོངས་ཟད་ཅངི་ས་གVམ་W་མར་Fར་Yང་སངས་7ས་Nམས་Y་ིན།ི །

འCོར་པ་མཁའ་eར་མཐའ་Lལ་མ་�ས་འཐོབ་པར་Eས་མ་ཡནི། །

༣ འཁོར་བ་འགགས་Yང་དབང་Nམས་བ�་པོ་ཐོབ་པར་འFར་ཞངི་ད་ེདག་གསི། །

Xདི་པའ་ིའ)ོ་བར་རང་ག་ིབདག་ཉདི་�་ཚ_གས་fོན་པར་Cདེ་པར་འFར། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། །སམེས་བ0དེ་པ་བ7ད་པའ།ོ །

∼ ∼145



1. Para lograr todavía mayor virtud que antes, el gran ser entra en Inalterable, y esta se vuelve irreversible. Sus oraciones son en extremo puras, y los Victoriosos lo despiertan de la cesación.

2. Una mente sin deseo no coexiste con defectos, por eso, en la octava tierra, tales impurezas son pacificadas con sus raíces; sus engaños se agotan y él deviene supremo en los tres mundos, mas no logra obtener la riqueza ilimitada cual espacio de los budas.

3. Ha detenido el samsara, mas como ha logrado los diez poderes, se muestra en diversas naturalezas a los errantes de la existencia.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la octava generación de la bodichita.

∼ ∼146

Capítulo 9 - Intelecto Excelente

སམེས་བ0དེ་པ་ད�་པ་ལགེས་པའ་ིWོ་)ོས།

༡ ད�་བ་ལ་ན་ིདའེ་ིfོབས་e་ཞགི་མཐའ་དག་|ོགས་པར་དག་འFར་ཞངི༌། །

ད་ེབཞནི་ཡང་དག་རགི་ཆོས་རང་ག་ིཡོན་ཏན་ཡོངས་V་དག་པའང་འཐོབ། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། །སམེས་བ0དེ་པ་ད�་པའ།ོ །

∼ ∼147



1. En la novena, sus poderes y todo se vuelve por entero puro. También logra las inmaculadas cualidades del Intelecto Correcto . 37

Ingreso al Camino Medio. Fin de la novena generación de la bodichita.

Estascualidadesinmaculadasincluyen:laperfectacognicióndelacomprensióndecada37

fenómeno,laperfectacognicióndelacomprensióndelsignificado,laperfectacognicióndela

declaracióndefinitiva,laperfectacognicióndelcoraje

∼ ∼148

Capítulo 10 - Nube del Dharma

སམེས་བ0དེ་པ་བ�་པ་ཆོས་Yསི་¯ནི།

༡ བ�་པའ་ིས་ལ་ད་ེཡསི་oན་ནས་སངས་7ས་Nམས་ལས་དབང་བ�ར་བ། །

དམ་པ་འཐོབ་ཅངི་ཡ་ེཤསེ་}ག་པར་མཆོག་3་�ང་བར་འFར་བའང་ཡནི། །

ཆར་¯ནི་Nམས་ལས་P་ཆར་འབབ་པ་ཇ་ིeར་ད་ེབཞནི་འ)ོ་Nམས་Y།ི །

དག་ེབའ་ིལོ་ཏོག་ཆདེ་9་7ལ་Xས་ལས་Yང་�ན་�བ་ཆོས་ཆར་འབབ། །

ད?་མ་ལ་འAག་པ་ལས། །སམེས་བ0དེ་པ་བ�་བའ།ོ །

∼ ∼149



1. En la décima tierra, es empoderado por todos los Budas, alcanza la santidad y también genera la gnosis especial suprema. De nubes de lluvia cae un aguacero, así, del hijo del Victorioso cae una lluvia de dharma para la cosecha de virtud de los seres.

Ingreso al Camino Medio. Fin de la décima generación de la bodichita.

∼ ∼150

Capítulo X - Cualidades específicas

སོ་སོའ p་ཡོན་ཏན།

༡ ད་ེཚy་འདསི་ན་ིསངས་7ས་བ7་མཐོང་ཞངི༌། །

ད་ེདག་Cནི་gསི་བ¤བས་Yང་འད་ིཡསི་vོགས། །

ད་ེཉདི་ཚy་ན་ིབ8ལ་པ་བ7ར་གནས་ཤངི༌། །

qོན་དང་G་ིམའ་ིམཐའ་ཡང་ཡང་དག་འAག །

༢ Wོ་�ན་ཏངི་འཛpན་བ7་�ག་Tོམས་པར་འAག་ཅངི་གཏོང་Cདེ་ད།ེ །

འཇགི་vནེ་ཁམས་བ7་འད་ིཡསི་oན་ནས་གཡོ་ཞངི་�ང་བར་Eས། །

ད་ེབཞནི་©་འ¶ལ་gསི་དསེ་སམེས་ཅན་བ7་�ག་dནི་Cདེ་ཅངི༌། །

བ7་�ག་)ངས་དང་Uསེ་འLལེ་ཞངི་དག་3་ཡང་འ)ོ་བར་འFར། །

༣ དསེ་ན་ིཆོས་Y་ི�ོ་Nམས་ཡང་དག་འCདེ་Cདེ་Oབ་དབང་Xས། །

རང་ག་ི�ས་ལ་�ས་Nམས་oན་ནས་fོན་པར་Cདེ་པའང་ཡནི། །

རང་ག་ིའཁོར་དང་བཅས་པས་མཛyས་འCོར་�ས་ན་ིར་ེར་ེཞངི༌། །

7ལ་བའ་ིXས་པོ་བ7་�ག་དག་དང་Uསེ་V་འLལེ་བའང་fོན། །

∼ ∼151



1 Aquí, ve a cien budas y percibe también sus bendiciones. Permanece aquí por cien eones, y conoce el pasado y el porvenir.

2 Este sabio ingresa y abandona cien concentraciones, es capaz de mover e iluminar cien mundos, asimismo, madura, mediante milagros, a cien seres, cien son también las tierras puras a las que viaja.

3 Este hijo del Muni abre las puertas del dharma a la perfección, manifiesta en su cuerpo, de forma integral, cien cuerpos junto con sus séquitos, adornos y pertenencias; cada uno de ellos, a su vez, rodeado de cien bodisatvas.

∼ ∼152


༤ Wོ་�ན་རབ་3་དགའ་བར་གནས་པས་ཡོན་ཏན་ད་ེདག་ན།ི །

ཐོབ་པར་Fར་ནས་ད་ེབཞནི་ཁོ་ནར་a་ིམ་མདེ་གནས་པས། །

ད་ེདག་fོང་ན་ིཡང་དག་འཐོབ་པར་འFར་ཏ་ེས་ ་པོ། །

འད་ིདག་Nམས་ལ་Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་ཡསི་ན་ིའ?མ་�ག་དང༌། །

༥ C་ེབ་�ག་བ7་འཐོབ་ཅངི་ད་ེཡསི་C་ེབ་fོང་འFར་འཐོབ། །

ད་ེནས་C་ེབ་བ7་�ག་fོང་འFར་ཡང་འཐོབ་C་ེབ་�ག །

�ག་�གི་�ག་བªར་|ོགས་པར་བªར་དང་!ར་ཡང་fོང་�ག་3། །

ཡང་དག་པར་ན་ིབªར་བ་མཐའ་དག་རབ་3་འཐོབ་པར་འFར། །

༦ མ་ིགཡོའ p་སར་གནས་Nམ་vོག་མདེ་པ་དསེ། །

fོང་གVམ་བ7་�ག་fོང་བ�ོམས་འཇགི་vནེ་ན། །

¼ལ་ཚད་ཇ་ིTདེ་ཡོད་པ་ད་ེNམས་དང༌། །

)ངས་མཉམ་ཡོན་ཏན་དག་ན་ིའཐོབ་པར་འFར། །

༧ ལགེས་པའ་ིWོ་)ོས་ས་ལ་གནས་པ་ཡ།ི །

Cང་Pབ་སམེས་དསེ་qར་བfན་ཡོན་ཏན་དག །

)ངས་མདེ་བ7་�ག་fོང་9་ཡང་དག་པར། །

བ�ོམས་པ་�ག་བ�འ་ི¼ལ་ཚད་ཐོབ་པར་འFར། །

∼ ∼153


4. Al llegar al Gozo Perfecto, el inteligente adquiere tales virtudes. Asimismo, al llegar a Inmaculada, adquiere estas mil veces. De ahí en cinco tierras, el bodisatva las multiplica por cien mil.

5. Luego logra mil millones y, después, cien mil millones, más tarde, adquiere un billón, seguidos de diez mil billones que aun se multiplican por mil. Adquiere todas estas cualidades a la perfección.

6. Al llegar a Inamovible, carece de pensamientos discursivos, y el numero de cualidades que obtiene iguala a las partículas de polvo que encontramos en la suma de los trescientos millones de mundos.

7. Al llegar a la tierra de Intelecto Excelente, este bodisatva logra las cualidades mencionadas multiplicadas por diez veces las partículas en cien mil infinitos universos.

∼ ∼154


༨ ར་ེཞགི་བ�་བ་འདརི་དའེ་ིཡོན་ཏན་དག །

ངག་ག་ིcོད་bལ་ལས་ཆསེ་འདས་འFར་ཞངི༌། །

ངག་ག་ིcོད་bལ་མ་ཡནི་བ�ོམས་Nམས་ན།ི །

¼ལ་དག་ཇ་ིTདེ་ཡོད་པ་ད་ེTདེ་འFར། །

༩ བ་¥འ་ི½ང་?ར་Cང་Pབ་སམེས་Nམས་དང༌། །

}ན་ཅགི་|ོགས་སངས་7ས་�་བ)ང་འདས་དང༌། །

ད་ེབཞནི་}་དང་}་མནི་མ་ིདག་Yང༌། །

8ད་ཅགི་8ད་ཅགི་ལ་ན་ིfོན་པར་Eས། །

∼ ∼155


8. Mientras reside en la décima, sus virtudes son mayores que lo descriptible. Si calculamos aquello que es indescriptible, serían tantas como partículas existen.

9. Por cada uno de sus poros, puede manifestar de manera instantánea, bodisatvas junto con innumerables formas de budas y también dioses, semidioses y humanos.

∼ ∼156

Capítulo 11 - El Fruto: la Tierra del Buda

འLས་?་སངས་7ས་Y་ིས།

༡༠ གང་Gརི་ནམ་མཁའ་a་ིམ་མདེ་ལ་(་�ང་གསལ་བར་Fར་པའ་ིGརི། །

qོན་ཚy་fོབས་བ�་བ0དེ་པའ་ིས་ལ་�ོད་Y་ི!ར་ཡང་འབད་Fར་ཅངི༌། །

འགོ་མནི་9་ན་ིགང་ག་ིདོན་9་འབད་Fར་གོ་འཕང་མཆོག་ཞ་ིབ། །

ཡོན་ཏན་མཐའ་དག་མཐར་Oག་མ�ངས་པ་མདེ་ད་ེ�ོད་Yིས་བ�སེ། །

༡༡ ཇ་ིeར་�ོད་Y་ིདC་ེབས་མཁའ་ལ་དC་ེབ་མདེ་ད་ེeར། །

དངོས་Cས་དC་ེབ་འགའ་ཡང་ད་ེཉདི་ལ་མདེ་ད་ེཡ་ིGརི། །

རོ་མཉམ་ཉདི་9་ཡང་དག་Oགས་V་Pད་པར་མཛད་Fར་ན། །

མ�ནེ་བཟང་�ོད་Yསི་8ད་ཅགི་གསི་ན་ིཤསེ་C་Oགས་V་Pད། །

༡༢ གང་ཚy་ཞ་ིབ་ད་ེཉདི་ཡནི་ན་ད་ེལ་Wོ་)ོས་འAག་མ་ིའFར། །

Wོ་མ་�གས་པར་ཤསེ་Cའ་ིbལ་ཅན་ངསེ་པར་རགིས་པའང་མ་ཡནི་ལ། །

oན་ནས་ཤསེ་མདེ་པ་ན་ིཤསེ་པར་ཇ་ིeར་འFར་ཏ་ེའགལ་བར་འFར། །

མ�ནེ་པོ་མདེ་པར་�དེ་Yསི་གཞན་ལ་འད་ིe་?འ་ིཞསེ་V་ཞགི་fོན། །

∼ ∼157



10. Como el brillo de la luna se vuelve claro en un cielo despejado, te esmeraste de nuevo en la tierra que genera los diez poderes y, en Akanishta, lograste la meta de todo esfuerzo: el estado de paz suprema, con todas sus incomparables cualidades últimas.

11. Igual que, en recipientes distintos, el espacio no difiere, hay entre entidades ciertas diferencias, más no las hay en el ser en sí. Al entender bien su sabor idéntico, tú, de intelecto excelente, comprendes lo cognoscible en un instante.

12. Si el ser en sí fuera paz, el intelecto no lo aprehendería, una conciencia que no aprehende su objeto no tiene sentido, ¿cómo puede una conciencia no conocer nada?, es contradictorio. Sin conocedor, ¿quién enseña a otros: «esto es así»?

∼ ∼158

Obj

eció

n


༡༣ གང་ཚy་0་ེམདེ་ད་ེཉདི་ཡནི་ཞངི་Wོ་ཡང་0་ེབ་དང་Lལ་བ། །

ད་ེཚy་ད་ེNམས་བfནེ་ལས་ད་ེཡསི་ད་ེཉདི་vོགས་པ་e་?་f།ེ །

ཇ་ིeར་སམེས་ན་ིགང་ག་ིNམ་པ་ཅན་9་འFར་བ་ད་ེཡསི་bལ། །

ད་ེཡོངས་ཤསེ་པ་ད་ེབཞནི་ཐ་Tད་ཉ་ེབར་བvནེ་ནས་རགི་པ་ཡནི། །

༡༤ ད་ེཡ་ིལོངས་cོད་|ོགས་�་བསོད་ནམས་Yསི། །

ཟནི་དང་¾ལ་པ་མཁའ་གཞན་ལས་དའེ་ིམOས། །

s་གང་ཆོས་Y་ིད་ེཉདི་fོན་འ�ང་བ། །

ད་ེལས་འཇགི་vནེ་gསི་Yང་ད་ེཉདི་རགི །

༡༥ ཇ་ིeར་|་མཁན་fོབས་ཆནེ་�ན་པས་འདརི། །

bན་རངི་ཆསེ་འབད་པས་བ8ོར་འཁོར་ལོ་ན།ི །

དའེ་ི\ོལ་ད་ེeར་0སེ་པ་མདེ་བཞནི་9འང༌། །

འཁོར་ཞངི་?མ་པ་ལ་སོགས་Zར་མཐོང་eར། །

༡༦ ད་ེབཞནི་ད་e་0སེ་\ོལ་མདེ་བཞནི་9། །

ཆོས་Y་ིབདག་ཅན་�་ཉདི་ལ་བ�གས་དའེ།ི །

འAག་པ་0་ེབོའ p་དག་ེདང་dོན་ལམ་g།ི །

�ད་པར་gསི་འཕངས་ལས་ཆསེ་བསམ་མ་ི�བ། །

∼ ∼159


13. La no generación es el ser en sí y también la mente es increada, por ello, comprendemos el ser en sí al meditar en ello. Como la mente, al tomar el aspecto de su objeto, lo conoce bien, así también, lo conoce por relatividad convencional.

14. Con el Sambhogakaya que obtiene de los méritos y con emanaciones, ya celestes ya otras, envía sonidos que enseñan el dharma del ser en sí y así los mundanos comprenden también el ser en sí.

15. Igual que un alfarero fornido toma tiempo y se esmera en poner en marcha su rueda, y luego, sin necesidad de tal esfuerzo, vemos salir jarros y demás de la rueda…

16. Así también, sin necesidad de esfuerzo ahora, de quien habita el Dharmakaya, mediante oraciones y las buenas acciones de los seres, resultan grandezas inconcebibles.

∼ ∼160


༡༧ ཤསེ་Cའ་ི?ད་ཤངི་8མ་པོ་མ་�ས་པ། །

བXགེས་པས་ཞ་ིད་ེ7ལ་Nམས་ཆོས་�་f།ེ །

ད་ེཚy་0་ེབ་མདེ་ཅངི་འགག་པ་མདེ། །

སམེས་འགགས་པས་ད་ེ�་ཡསི་མངོན་Vམ་མཛད། །

༡༨ ཞ་ི�་དཔག་བསམ་ཤངི་eར་གསལ་Fར་ཅངི༌། །

ཡདི་བཞནི་ནོར་?་ཇ་ིབཞནི་Nམ་མ་ིvོག །

འ)ོ་)ོལ་བར་9་འཇགི་vནེ་འCོར་!ད་vག །

འད་ིན་ི¯ོས་དང་Lལ་ལ་�ང་བར་འFར། །

༡༩ Oབ་དབང་9ས་གཅགི་ཁོ་ནར་དའེ་ིZ་མOན། །

གrགས་�་གཅགི་ལ་རང་ག་ི0་ེགནས་8བས། །

qར་འགགས་གསལ་དང་མ་འཚ_ལ་�ང་�ལ་ན།ི །

མ་�ས་Yསི་བ�་མཐའ་དག་fོན་པར་མཛད། །

༢༠ སངས་7ས་ཞངི་ཇ་ིའaར་Oབ་དབང་ད་ེདང༌། །

ད་ེདག་�་cོད་མO་fོབས་ཇ་ིའa་དང༌། །

ཉན་ཐོས་དག་ེའ9ན་ཇ་ིTདེ་ཇ་ིe་དང༌། །

Cང་Pབ་སམེས་Nམས་དརེ་གrགས་ཇ་ིའa་དང༌། །

∼ ∼161


17. La infinita leña seca de lo cognoscible se ha quemado: es la paz, el Dharmakaya de los Conquistadores. Allí no hay origen ni cesación, al detenerse la mente, su cuerpo se manifiesta.

18. Un cuerpo calmo, que brilla como el árbol de los deseos que, como la joya de los deseos, sin pensamientos, siempre otorga, hasta que se liberen, bienes mundanos a los seres. Este se aparece ante quienes carecen de elaboraciones.

19. El Muni, en un solo instante, desde una sola causa concordante: el rupakaya, puede manifestar con claridad sus vidas previas ya cesadas, sin esfuerzo y mostrando todo detalle.

20. Las tierras búdicas así como los Munis, sus cuerpos, acciones y poderes, cuántos shravakas ha habido, y los bodisatvas y sus formas…

∼ ∼162


༢༡ ཇ་ིའaའ་ིཆོས་དང་དརེ་བདག་ཇ་ིའa་དང༌། །

ཆོས་ཐོས་cོད་པ་གང་ལ་cད་པ་དང༌། །

uནི་གང་ཇ་ིཙམ་ད་ེདག་ལ་^ལ་བ། །

ད་ེན་ིམ་�ས་�་གཅགི་ལ་fོན་མཛད། །

༢༢ ད་ེབཞནི་�ལ་�མིས་བཟོད་བ\ོན་ཏངི་འཛpན་དང༌། །

ཤསེ་རབ་cོད་ཚy་qར་g་ིགནས་8བས་གང༌། །

མ་ཚང་མདེ་ད་ེདག་ཉདི་cོད་པ་oན། །

�་ཡ་ིབ་¥འ་ི½ང་?འང་གསལ་བར་fོན། །

༢༣ སངས་7ས་གང་དག་འདས་དང་འ�ང་འFར་གང༌། །

གང་དག་ད་eར་ནམ་མཁའ་ིམཐར་Oག་པར། །

གདངས་མཐོན་ཆོས་fོན་�ག་བqལ་gསི་བrང་བའ།ི །

འ)ོ་ད?གས་འCནི་ཞངི་འཇགི་vནེ་བ�གས་པ་དང༌། །

༢༤ དང་པོའ p་Oགས་བrང་Cང་Pབ་Tངི་པོའ p་བར། །

ད་ེདག་cོད་oན་དངོས་Nམས་མགི་འ¶ལ་g།ི །

རང་བཞནི་མ�ནེ་ནས་བདག་བཞནི་བ་¥་ཡ།ི །

½ང་?ར་9ས་གཅགི་ལ་ན་ིགསལ་བར་fོན། །

∼ ∼163


21. …qué dharma, como era él mismo, qué conducta practicó tras escuchar el dharma, qué regalos hizo y en qué cantidad: puede mostrar todo esto desde un solo cuerpo.

22. Asimismo, su disciplina, su paciencia, su esfuerzo, su concentración y su sabiduría tal como las practicó: muestra toda su conducta, sin omisión, de forma clara en cada uno de los poros de su cuerpo.

23. Todos los budas del pasado, los que vendrán y los presentes, hasta que se acabe el espacio, que enseñan el dharma con voz penetrante para aliviar a los seres de su dolor y permanecen en el mundo,…

24. …y todas sus acciones, desde que sostuvieron la bodichita por vez primera hasta la esencia de la iluminación, sabiendo que son de la naturaleza de una ilusión: él muestra todo con claridad en un instante, en un solo poro.

∼ ∼164


༢༥ ད་ེབཞནི་9ས་གVམ་Cང་Pབ་སམེས་དཔའ་དང༌། །

རང་7ལ་འཕགས་པ་ཉན་ཐོས་མ་�ས་Y།ི །

cོད་དང་ད་ེ}ག་0་ེབོའ p་གནས་8བས་ན།ི །

ཐམས་ཅད་བ་¥འ་ི½ང་?ར་གཅགི་ཚy་fོན། །

༢༦ དག་པ་འད་ིན་ིབཞདེ་པ་འAག་པ་ཡསི། །

¼ལ་གཅགི་bལ་ལ་མཁའ་ག3གས་འཇགི་vནེ་དང༌། །

འཇགི་vནེ་མཐའ་ཡས་Gོགས་�བ་¼ལ་fོན་མོད། །

²ལ་རགས་མ་ིའFར་འཇགི་vནེ་�་ིམ་ིའFར། །

༢༧ Nམ་vོག་མ་ིམངའ་�ོད་Yིས་Xདི་མཐའ་ིབར། །

8ད་ཅགི་ད་ེར་ེར་ེལ་cོད་�་ཚ_གས། །

ཇ་ིTདེ་fོན་པ་ད་ེTདེ་འཛམ་?་¹ངི༌། །

མ་�ས་¼ལ་གང་ད་ེTདེ་ལ་)ངས་མདེ། །

༢༨ གནས་དང་གནས་མནི་མ�ནེ་fོབས་དང༌། །

ད་ེབཞནི་ལས་Nམ་dནི་Wོ་དང¿ །

མོས་པ་�་ཚ_གས་Oགས་Pད་དང༌། །

�་ཚ_གས་ཁམས་ན་ིམ�ནེ་fོན་དང༌། །

∼ ∼165


25. Asimismo, las acciones de los bodisatvas, pratiekabudas y nobles shravakas, de los tres tiempos, sin excepción, y las de los seres ordinarios: puede mostrar todas ellas en un solo instante y en un solo poro.

26. Este ser puro, siguiendo sus deseos, puede mostrar una sola partícula como el vasto espacio del universo y el infinito universo como una partícula, mas la partícula no aumenta ni el universo encoge.

27. Sin pensamientos, puedes mostrar tantas acciones como instantes hay hasta el fin de la existencia, innumerables como los mundos y las partículas de cada mundo.

28. El poder de conocer lo correcto y lo incorrecto, la conciencia del resultado de cada acción, la comprensión de las variadas aspiraciones, el conocimiento de las variadas esferas,…

∼ ∼166


༢༩ ད་ེབཞནི་དབང་མཆོག་མཆོག་མ་ཡནི། །

མ�ནེ་དང་ཐམས་ཅད་9་འ)ོ་དང༌། །

བསམ་གཏན་Nམ་ཐར་ཏངི་འཛpན་དང༌། །

Tོམས་པར་འAག་སོགས་Wོ་fོབས་དང༌། །

༣༠ qོན་གནས་aན་པ་མ�ནེ་པ་དང༌། །

ད་ེབཞནི་འཆ་ིའཕོ་0་ེWོ་དང༌། །

ཟག་Nམས་ཟད་པ་མ�ནེ་fོབས་ཏ།ེ །

fོབས་ན་ིབ�་བོ་འད་ིདག་གོ །

༣༡ Z་གང་ཞགི་ལས་གང་ཞགི་ངསེ་པར་0་ེའFར་བ། །

ད་ེན་ིད་ེཡ་ིགནས་V་ད་ེམ�ནེ་Nམས་Yསི་གVངས། །

བཤད་པ་ལས་བ(ོག་གནས་མནི་ཤསེ་C་མཐའ་ཡས་པ། །

མ�ནེ་པ་ཐོགས་པ་`ངས་པ་ད་ེན་ིfོབས་V་བཤད། །

༣༢ འདོད་དང་མ་ིའདོད་ད་ེལས་བ(ོག་དང་ཟད་དངོས་Y།ི །

ལས་དང་ད་ེཡ་ིNམ་dནི་ཤནི་3་�་ཚ_གས་ལའང༌། །

མ�ནེ་པ་Eས་མO་ཐོགས་མདེ་སོ་སོར་འAག་འFར་བ། །

9ས་གVམ་ཤསེ་C་�བ་མཛད་ད་ེན་ིfོབས་V་འདོད། །

∼ ∼167


29. …así como las facultades supremas y no supremas, los senderos de conocimiento y los ordinarios, la concentración, la liberación, el samadhi, las absorciones y demás, tales poderes mentales,…

30. …el conocimiento del pasado, y también de los nacimientos y muertes, y el poder de conocer la extinción de las contaminaciones: estos son los diez poderes.

31. De una causa nace algo concreto con seguridad, esto es lo fáctico —dijeron los sabios—. Lo contrario a esta aserción no es fáctico: este conocimiento de todo lo cognoscible sin obstrucciones es un poder . 38

32. Lo deseado y lo no deseado, lo contrario y la extinción real, las acciones y sus resultados en extremo variados: la capacidad de conocer cada objeto sin obstrucciones que abarca todo lo cognoscible en los tres tiempos es un poder.

«Elpoderdelconocimientodelofácticoylonofáctico»consisteenconocerlofáctico(quelos38

resultadosconcretossurgendesuscausasespecíficas)ylonofáctico(quenosurgendecausas

incompatibles).Comprendequelavirtudllevaalafelicidadynoalsufrimiento,etc.

∼ ∼168


༣༣ འདོད་ཆགས་སོགས་Yསི་འ�ང་བའ་ིfོབས་Yསི་འདོད་པ་ན།ི །

ཤནི་3་�་ཚ_གས་དམན་འLངི་གང་ཡང་�ད་འཕགས་འདོད། །

ད་ེལས་གཞན་Nམས་Yསི་གཡོགས་མོས་ལའང་མ�ནེ་པ་ན།ི །

9ས་གVམ་འ)ོ་བ་མ་�ས་�བ་པ་fོབས་ཞསེ་C། །

༣༤ སངས་7ས་ཁམས་Y་ིNམ་པར་དC་ེལ་མཁས་Nམས་Yསི། །

མགི་སོགས་Nམས་Y་ིརང་བཞནི་གང་ད་ེཁམས་V་གVངས། །

|ོགས་པའ་ིསངས་7ས་Nམས་Y་ིམ�ནེ་པ་མཐའ་ཡས་ཤངི༌། །

Nམ་oན་ཁམས་Y་ི�ད་པར་ལ་འAག་fོབས་V་འདོད། །

༣༥ oན་3་vོག་སོགས་ཆསེ་Nོ་ཉདི་ན་ིམཆོག་བཞདེ་ལ། །

འLངི་གནས་8བས་དང་Àལ་ཉདི་མཆོག་མནི་པར་བཤད་དང༌། །

མགི་ལ་སོགས་དང་ཕན་�ན་£བ་Eས་Pད་པ་ལ། །

Nམ་པ་ཐམས་ཅད་མ�ནེ་པ་ཆགས་མདེ་fོབས་V་གVངས། །

༣༦ ལམ་འགའ་7ལ་བ་ཉདི་དང་འགའ་ཞངི་རང་7ལ་g།ི །

Cང་Pབ་དང་ན་ིཉན་ཐོས་Cང་Pབ་ཡ་ི±གས་དང༌། །

9ད་འ)ོ་}་མ་ིNམས་དང་ད�ལ་ལ་སོགས་འ)ོ་བ། །

ད་ེལ་མ�ནེ་པ་ཆགས་མདེ་མཐའ་ཡས་fོབས་V་འདོད། །

∼ ∼169


33. El conocimiento de las intenciones que surgen mediante el deseo y demás, de la gran variedad de ambiciones inferiores, medias y supremas, y también de aquellas ocultas por otros factores, que abarca a todos los seres de los tres tiempos, es un poder.

34. Los Budas, expertos en la división de los elementos, dijeron que las naturalezas del ojo y demás son elementos. La sabiduría infinita de los budas completos que penetra en cada aspecto las distinciones entre elementos es un poder.

35. Sobre las mentes conceptuales y demás, los de inteligencia aguda se estiman supremos, no así los medianos ni los obtusos. Saber eso y cómo los ojos, etcétera, se establecen en mutua relación se dice que es un poder del conocedor de todos los aspectos.

36. Algunos caminos llevan a la Victoria, algunos a la iluminación de los pratiekabudas, y otros a la de los shravakas o a ser pretas, animales, dioses o humanos y al infierno u otros lares: conocerlos sin limites ni impedimentos es un poder.

∼ ∼170


༣༧ འཇགི་vནེ་མཐའ་ཡས་Nལ་འCོར་C་ེLག་ལ་ཐ་དད། །

བསམ་གཏན་Nམ་ཐར་བ7ད་གང་ཞགི་གནས་གང་དག་དང༌། །

Tོམས་འAག་�ད་པར་གང་དག་གཅགི་དང་བ7ད་Fར་པ། །

ད་ེལ་མ�ནེ་པ་ཐོགས་མདེ་འད་ིན་ིfོབས་V་བཤད། །

༣༨ ཇ་ིXདི་གཏ་ི�ག་ད་ེXདི་Xདི་གནས་འདས་བདག་དང༌། །

སམེས་ཅན་གཞན་ར་ེར་ེཡ་ིXདི་པའ་ིསམེས་ཅན་ན།ི །

ཇ་ིTདེ་ད་ེTདེ་མཐའ་ཡས་གཞརི་བཅས་bལ་Gོགས་དང༌། །

བཅས་Nམས་ལ་Wོ་གང་དང་གང་ཡནི་fོབས་V་བཤད། །

༣༩ སམེས་ཅན་Nམས་Y་ིསམེས་ཅན་ར་ེརའེ་ིའཆ་ིའཕོ་དང༌། །

0་ེགང་འཇགི་vནེ་ལ་གནས་ནམ་མཁའ་ིམཐར་Oག་དང༌། །

བ�་མང་ད་ེལ་མ�ནེ་པ་9ས་དརེ་འAག་པ་ཡསི། །

མ་ཆགས་Nམ་oན་ཡོངས་དག་མཐའ་ཡས་fོབས་V་འདོད། །

༤༠ Nམ་oན་མ�ནེ་པའ་ིfོབས་Yསི་�ར་9་7ལ་Nམས་Y།ི །

ཉནོ་མོངས་དག་ན་ིབག་ཆགས་དང་བཅས་འཇགི་འFར་དང༌། །

!ོབ་མ་ལ་སོགས་ཉོན་མོངས་Wོ་ཡསི་འགོག་པ་གང༌། །

ད་ེལ་མ�ནེ་པ་ཆགས་མདེ་མཐའ་ཡས་fོབས་V་འདོད། །

∼ ∼171


37. Los diversos yogas peculiares de los infinitos mundos, las concentraciones, las ocho liberaciones, las etapas de la calma mental, las nueve diferentes absorciones: conocerlos sin obstáculos es un poder.

38. Su pasado en el samsara mientras tenía ignorancia, las existencias samsáricas de los demás seres, los orígenes y territorios de todos los infinitos seres que hay: el conocimiento de todo esto es un poder.

39. Las muertes y reencarnaciones de cada uno de los seres, sus vidas y sus mundos, hasta los confines del universo, con todo detalle y en un solo instante: este conocimiento de todo aspecto sin obstrucciones, puro e infinito, es un poder.

40. Mediante el poder de la omnisciencia, pronto los victoriosos eliminan los engaños junto con sus predisposiciones latentes, y los engaños de sus discípulos y demás cesan con el intelecto: este conocimiento sin obstrucciones e infinito es un poder.

∼ ∼172


༤༡ ནམ་མཁའ་མདེ་པས་འདབ་ཆགས་�ོག་པར་མ་ིའFར་g།ི །

འདརི་ན་ིརང་མO་ཟད་པས་�ོག་པར་འFར་ད་ེབཞནི། །

!ོབ་མ་དང་བཅས་སངས་7ས་Xས་Nམས་སངས་7ས་Y།ི །

ཡོན་ཏན་མཁའ་eར་མཐའ་ཡས་མ་བUོད་�ོག་པར་འFར། །

༤༢ དའེ་ིGརི་བདག་འaས་�ོད་ཡོན་འད་ིདག་ཅ།ི །

ཤསེ་པ་དང་ན་ིབUོད་པར་Eས་འFར་རམ། །

འནོ་Yང་ད་ེདག་འཕགས་པ་¢་£བ་Yསི། །

བཤད་Gརི་དོགས་`ངས་�ང་ཞགི་ཙམ་ཞགི་¨ས། །

༤༣ ཟབ་མོ་fོང་པ་ཉདི་ཡནི་ཏ།ེ །

ཡོན་ཏན་གཞན་Nམས་7་ཆ་ེབའ།ོ །

ཟབ་དང་7་ཆའེ་ི�ལ་ཤསེ་པས། །

ཡོན་ཏན་འད་ིདག་འཐོབ་པར་འFར། །

༤༤ !ར་ཡང་མ་ིགཡོ་�་མངའ་�ོད་Yིས་Xདི་གVམ་Cོན་ནས་¾ལ་Nམས་Yསི། །

གཤགེས་པ་དང་ན་ིབeམས་དང་Cང་Pབ་ཞ་ིབའ་ིའཁོར་ལོའང་fོན་པར་མཛད། །

ད་ེeར་�ོད་Yསི་འཇགི་vནེ་གཡོ་བག་cོད་ཅན་ར་ེབའ་ིཞགས་པ་ན།ི །

མང་པོས་བཅངིས་པ་མ་�ས་Oགས་Uསེ་�་ངན་འདས་པར་བ�་ིབར་མཛད། །

∼ ∼173


41. No es por falta de cielo que las aves retornen, vuelven aquí porque sus fuerzas se agotan. Por lo mismo, los discípulos y los hijos de los Victoriosos dejan de relatar las cualidades del Buda, infinitas como los cielos.

42. Por lo tanto, ¿cómo podría alguien como yo conocer tus cualidades o expresarlas? Mas el noble Nagaryuna las ha descrito, así que las mencionaré brevemente, sin vacilar.

43. Profunda es la vacuidad, extensas, las otras cualidades. Al conocer los métodos profundo y extenso, se logran estas cualidades.

44. Poseyendo ya el cuerpo inmutable, volviste a los tres mundos con emanaciones. Descendiste, naciste y enseñaste la rueda de la iluminación calma, y así, con tu compasión llevaste a los seres —arrastrados por el ajetreo mundano y atados por sus muchos deseos— al nirvana.

∼ ∼174


༤༥ གང་Gརི་འད་ིན་ད་ེཉདི་ཤསེ་ལས་a་ིམ་མཐའ་དག་སལེ་བ་ན།ི །

�ན་Cདེ་གཞན་མདེ་ཆོས་Nམས་ད་ེཉདི་Nམ་འFར་དC་ེལའང་fནེ་མནི་ཞངི༌། །

ད་ེཉདི་bལ་ཅན་Wོ་)ོས་འད་ིཡང་ཐ་དད་འFར་བ་མ་ཡནི་པ། །

ད་ེཡ་ིGརི་ན་�ོད་Yསི་འ)ོ་ལ་ཐགེ་པ་མ་ིམཉམ་དCརེ་མདེ་བfན། །

༤༦ གང་Gརི་འ)ོ་ལ་ཉསེ་པར་0དེ་Cདེ་Tགིས་མ་འད་ིདག་ཡོད་Fར་པ། །

དའེ་ིGརི་འཇགི་vནེ་སངས་7ས་cོད་bལ་གཏངི་ཟབ་ལ་འAག་མ་ིའFར་ཞངི༌། །

བད་ེགཤགེས་གང་Gརི་�ོད་ལ་མ�ནེ་རབ་Oགས་Uའེ་ིཐབས་དང་}ན་ཅགི་པ། །

མངའ་དང་གང་Gརི་བདག་གསི་སམེས་ཅན་ད)ོལ་ཞསེ་�ོད་Yིས་ཞལ་བཞསེ་ཏ།ེ །

༤༧ དའེ་ིGརི་མཁས་པས་རནི་པོ་ཆ་ེཡ་ི¹ངི་9་ཆས་པའ་ི0་ེཚ_གས་Y།ི །

ངལ་བ་ཉརེ་སལེ་)ོང་�རེ་ཡདི་འངོ་བར་9་Nམ་པར་བཀོད་པ་eར། །

�ོད་Yསི་ཐགེ་པ་འད་ིན་ི!ོབ་མ་ཉ་ེབར་ཞ་ིབའ་ི�ལ་ལ་ཡདི། །

uར་ཞངི་Nམ་པར་དབནེ་ལའང་Wོ་cངས་Nམས་ལ་ལོགས་V་གVངས། །

༤༨ བད་ེབར་གཤགེས་པ་མ་�ས་Gོགས་ཞངི་སངས་7ས་bལ་དག་ན། །

�་རབ་¼ལ་gསི་¼ལ་Nམས་བདོག་པར་Fར་པ་ཇ་ིTདེ་པ། །

Cང་Pབ་མཆོག་རབ་དམ་པར་གཤགེས་པའ་ིབ8ལ་པང་ད་ེTདེ་ད།ེ །

འནོ་Yང་�ོད་Y་ིགསང་བ་འད་ིན་ིབTད་བg་ིམ་ལགས་སོ། །

∼ ∼175


45. Por tanto, para eliminar las faltas no existe otro modo que no sea conocer el ser en sí. Como el ser en sí de los fenómenos no muestra divisiones, la mente que lo percibe tampoco las tiene. Por eso, enseñaste a los seres un vehículo único e indiviso.

46. Los seres tienen impurezas que los hacen errar y, por eso, los mundanos no ingresan en la profunda esfera de experiencia de los budas. Puesto que tú, tathagata, posees la combinación de sabiduría y piedad, prometiste: «Yo liberaré a los seres.»

47. Por ello, como un guía experto que emana una grata ciudad para aliviar el cansancio de quienes viajan a la isla de las joyas, tú enseñas la vía a la paz a los discípulos de este vehículo, mas a los anacoretas de mentes entrenadas les hablaste de otro modo.

48. Durante un número de eones igual a las partículas que se encuentran en las tierras búdicas de todas las direcciones, oh, Sugata, has partido a la santa iluminación suprema, mas este secreto tuyo no debe ser revelado.

∼ ∼176


༤༩ 7ལ་བ་ཇ་ིXདི་འཇགི་vནེ་མཐའ་དག་མཆོག་3་རབ་ཞ་ིབར། །

འ)ོ་བ་མནི་ཞངི་ནམ་མཁའ་Nམ་འཇགི་འFར་མནི་ད་ེXདི་9། །

ཤསེ་རབ་bམ་gསི་བ0དེ་པ་�ོད་ལ་Oགས་བ\་ེམ་མ་ཡསི། །

�ལ་�གས་Cདེ་པས་རབ་3་ཞ་ིབར་འFར་བ་གང་ལ་མངའ། །

༥༠ གཏ་ི�ག་0ོན་gསི་འཇགི་vནེ་ཁ་ཟས་9ག་བཅས་ཟ་བ་ཡ།ི །

0་ེབོ་ཉདི་Y་ིནང་མ་ིད་ེལ་�ོད་བ\་ེཇ་ིe་བ། །

ད་ེeར་9ག་ཟོས་ཉནེ་པོའ p་?་ལ་མ་ཡ་ི�ག་བqལ་མནི། །

དསེ་ན་མགོན་པོ་མཆོག་3་རབ་ཞརི་གཤགེས་པར་འFར་མ་ལགས། །

༥༡ གང་ག་ིGརི་ན་མ་ིམཁས་དངོས་དང་དངོས་མདེ་པར་ཞནེ་པ་ཡ་ིWོ་ཅན་gསི། །

0་ེདང་འཇགི་གནས་8བས་དང་�ག་དང་མ་ི�ག་Lལ་�ད་Yསི་བ0དེ་�ག་བqལ་དང¿ །

�གི་ཅན་འ)ོ་བ་འཐོབ་པ་དའེ་ིGརི་འཇགི་vནེ་Oགས་བ\འེ་ིbལ་9་རབ་དོང་བས། །

བཅོམ་�ན་Oགས་Uསེ་�ོད་Oགས་ཞ་ིལས་བ(ོག་པས་�ོད་ལ་�་ངན་འདས་མ་ིམངའ། །

༥༢ �གས་འད་ིདག་ེ!ོང་(་)གས་Yསི། །

ད?་མའ་ིབfན་བཅོས་ལས་བ3ས་ནས། །

�ང་ཇ་ིབཞནི་དང་མན་ངག་ན།ི །

ཇ་ིeར་བ་བཞནི་བUོད་པ་ཡནི། །

∼ ∼177


49. ¡Oh, Victorioso! Mientras quede algún mundano que no haya ido a la paz profunda suprema, mientras el espacio no se desintegre, tú, nacido de la madre Sabiduría y criado por la nodriza del amor piadoso, ¿cómo podrías entrar en la paz profunda?

50. De los seres que, por confusión, comieron el venenoso alimento de la experiencia mundana, haces tu familia con el cariño y el desvelo de una madre hacia su amado hijo envenenado, por eso, oh, supremo protector, no entras en la paz profunda.

51. Como sus mentes inexpertas se aferran a entidades y no entidades, han de nacer y perecer, y sufrir la separación de lo agradable y el encuentro con lo desagradable, y se pervierten. Por ello, haces del mundo el objeto de tu profundo amor, —oh, Bhagawan— y, por piedad, te apartas de la paz y eliges no pasar al nirvana.

52. En este sistema yo, el monje Chandrakirti, he condensado los tratados de Madhyamika, siguiendo las escrituras conforme a las instrucciones.

∼ ∼178


༥༣ འད་ིལས་གཞན་ན་ཆོས་འད་ིན།ི །

ཇ་ིeར་མདེ་པ་ད་ེབཞནི་9། །

འདརི་འ�ང་�གས་Yང་གཞན་ན་ན།ི །

མདེ་ཅསེ་མཁས་Nམས་ངསེ་པར་མཛ_ད། །

༥༤ ¢་£བ་Wོ་མཚ_་ཤནི་3་7་ཆའེ་ིཁ་དོག་གསི་འཇགིས་པས། །

0་ེབོས་�གས་བཟང་གང་དག་7ང་རངི་`ངས་པས་ད་ེཡ་ིཚpག །

ལÁེ་Cས་པའ་ིཁ་འ?ས་o་�་ཏ་ཁ་G་ེབའ་ིPས། །

ད་e་(་བ་)གས་པ་ར་ེNམས་རབ་3་8ོང་བར་Cདེ། །

༥༥

ད་ེཉདི་བཤད་ཟནི་ཟབ་མོ་འཇགིས་�ང་འད་ིན་ིqོན་གོམས་ཉདི་ལས་0་ེབོ་ཡསི། །

ངསེ་པར་vོགས་འFར་འད་ིན་ིགསན་7་ཆ་ེཡང་གཞན་gསི་Oགས་V་Pད་མ་ིའFར། །

དའེ་ིGརི་�ལ་�གས་རང་Wོས་uར་བ་འད་ིདག་མཐོང་ནས་བདག་3་བUོད་པ་ཡ།ི །

ག�ང་�གས་Nམས་eར་གཞན་�གས་བཞདེ་ག�ང་འད་ིལས་གཞན་ལ་དགའ་Wོ་དོར་བར་C།།

∼ ∼179


53. Eruditos, estad seguros de que este dharma (el modo en que se carece de existencia) no se explica, aparte de aquí, en otro lugar que no sea este sistema.

54. Asustados por el color del inmenso océano del intelecto de Nagaryuna, algunos se mantienen apartados de esta buena tradición. Tal como florece un lirio nocturno, sus versos se abren ahora por este rocío, haciendo que se colmen así las esperanzas de la Insigne Luna . 39

55. Mediante una habituación previa, algunos comprenden la temible profundidad de este ser en sí ya descrito; otros no la comprenden aunque hayan estudiado mucho. Por eso, al estudiar los sistemas que nos atraigan, debemos abandonar la inclinación por los tratados que se aparten de este sistema, como los que proponen un «yo».

«InsigneLuna»eselsignificadoencastellanodelnombre:«Chandrakirti»,lametáforaaludeala39

ideadequelaluzdelalunacausaqueseabranlospétalosdelosliriosnocturnos.

∼ ∼180


༥༦

!ོབ་དཔོན་¢་£བ་�གས་བཟང་བTད་ལས་བདག་གི་བསོད་ནམས་Gོགས་Yི་མཐར། །

�བ་ཅངི་ཡདི་མཁའ་ཉནོ་མོངས་Yསི་qོར་fོན་ཀའ་ིZ་8ར་eར་དཀར་བའམ། །

སམེས་Y་ི¸ལ་ལ་གདངེས་ཀའ་ིནོར་?་དང་འa་གང་ཞགི་ཐོབ་པ་དསེ། །

འཇགི་vནེ་མ་�ས་ད་ེཉདི་vོགས་ནས་�ར་9་བདརེ་གཤགེས་སར་བ)ོད་ཤོག །

༈ ད?་མ་ལ་འAག་པ་ཟབ་པ་དང་7་ཆ་ེབའ་ི�ལ་གསལ་བར་Cདེ་པ། །!ོབ་དཔོན་(་བ་

)གས་པ་ཐེག་པ་མཆོག་ལ་Oགས་གཞོལ་བ། །མི་འ�ོགས་པའི་མ�ེན་རབ་དང་Oགས་Uེ་

མངའ་བ། །ར་ིམོར་Lསི་པའ་ིབ་¡ས་མ་ལས་འ་ོམ་བཞོས་པས་བདནེ་པར་ཞནེ་པ་བ(ོག་པར་

མཛད་པས་uར་བ་|ོགས་སོ། །། །

ཁ་ཆེའི་bལ་gི་)ོང་�ེར་དཔེ་མེད་Yི་ད?ས་རིན་ཆེན་°ས་པའི་གག་ལག་ཁང་9། །ཁ་

ཆའེ་ི7ལ་པོ་དཔལ་འཕགས་པ་}འ་ི�་རངི་ལ། །7་གར་g་ིམཁན་པོ་ཏལི་ཀ་དང༌། །བོད་Y་ི

ལོÃ་བ་བན་ད་ེཔ་ཚབ་ཉ་ིམ་)གས་Yསི་ཁ་ཆའེ་ིདཔ་ེདང་མOན་པར་བªར། །Gསི་ར་ས་ར་

མོ་ཆེར་7་གར་gི་མཁན་པོ་ཀ་ན་ཀ་ཝ་�་དང༌། །ལོ་Å་བ་དེ་ཉིད་Yིས་ཉི་འགོ་ཤར་Gོགས་

པའ་ིདཔ་ེདང་ག3གས་ཤངི་ལགེས་པར་བཅོས་ཏ་ེགཏན་ལ་ཕབ་པའ།ོ །

∼ ∼181


56. Que el mérito de haber descrito el buen método de Nagaryuna abarque los límites del espacio, que esta estrella otoñal ilumine el oscuro cielo mental de las emociones nocivas, y que, con este logro semejante a la joya del capuz de una cobra, todos los mundanos comprendan el ser en sí y lleguen pronto al estado del Sugata.

Aquí termina la Ingreso al Camino Medio. El dilucidador del profundo y vasto sistema Madhyamika fue Acharya Chandrakirti, alguien inmerso en la práctica del vehículo supremo, de sabiduría y compasión inalienables, y que ordeñó una pintura de una vaca para refutar el aferramiento a la existencia verdadera.

Este texto fue traducido según la tradición de Cachemira por el abad indio Tilaka Kalasha y un traductor tibetano, el monje Patsap Nyima Drak, mientras residían en el templo de la Joya Oculta, en el centro de la ciudad de Anuparna (la incomparable) en Cachemira, durante el reinado del rey Shri Aryadeva. Más tarde, en el templo de Rasa Ramoche (en Lhasa), el abad indio Kanakavarman y el mismo traductor Patsap Nyima Drak establecieron y corrigieron una versión final de acuerdo con la tradición bengalí.

© Traducción al castellano, Marta Saro (Tenzin Dolkar), Dharamsala, 2016-2018.

∼ ∼182

Documents

Ingreso Al Camino Medio - 14th Dalai Lamamedia.dalailama.com/Spanish/texts/madhyamakavatara-ESP.pdfBuda enseñó en esa ocasión los sutras de la Perfección de la Sabiduría. El tercer