72

INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai
Page 2: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

INDEX

Sl.No Chapter Page No.

1. Agriculture Insurance 1 – 2

Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana (PMFBY)

2. Soil Health Card, Soil Conservation & Micronutrients 3 – 5

3. Irrigation : 6 – 8

Prime Minster Krishi Sinchai Yojana & Other Schemes

4. Agriculture Marketing : 9 – 13

National Agriculture Market

5. Organic Farming : 13 – 24

Paramparagat Krishi Vikash Yojana (PKVY)

6. Horticulture 25 – 32

7. Seeds 33 – 36

8. Mechanization and Technology 37 – 59

9. Training and Extension for Farmers 60 – 64

10. Agriculture Credit 65 – 66

11. Plant Protection 67 – 68

12. Sustainable Agriculture 69 – 70

Page 3: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

1

CHAPTER-1

AGRICULTURAL INSURANCE :

PRADHAN MANTRI FASAL BIMA YOJANA (PMFBY)

(Sorkar laipui, Mizoram Sorkar leh Agricultural Insurance Company tangho hma lakna

atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui)

I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge?

a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai hrikte

lah boruak in thlakthleng thut avanga chhiatna thleng thei lakah, i sum harsa taka i deh

chhuah luangral mai tur kha Crop (thlai) Insurance hmangin veng him rawh.

b) Crop Insurance Company ah i thlai insure la hlawkna tel rawh.

c) Insurance Scheme pali hman lai mek a awm a, chungte chu :-

i) Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana (PMFBY)

ii) Weather Based Crop Insurance Scheme (WBCIS)

iii) Coconut Palm Insurance Scheme (CPIS) te leh

iv) Unified Package Insurance Scheme (UPIS) (45 districts ah)

d) Thlai thlan bik chin nana loan la te tan PMFBY/WBCIS/CPIS/UPIS huam chhunga mi

a ni ngei tur a ni.

e) Loan la ve lo te tan duh thlanna a ni.

f) Crop Insurance hnuaia hamthatna tel turin heng a hnuaia tarlan te hi biak rawn tur te an ni:

i) District Agriculture Officer (State Sorkar)

ii) Bank hnai ber (Branch)

iii) PACS emaw Crop Insurance Company hnai ber.

II. Eng hamthatna nge dawn theih : (Assistance)

Sl.

No

Scheme Assistance

1 Pradhan Mantri Fasal

Bima Yojana

(PMFBY)

i) State Sorkar-in thlai a thlan bik heng – thlai hnah leh rahte,

chhawhchhi leh hriak nei chi, kum khata vawi khat thar chi te leh

commercial thlai chi te.

ii) Loneitu tana Premium ang khat/rual khat :

a) Kharif-(April-September) inkara thlai chin lah thar chhuah tan sum

assured atanga 2%.

b) Rabi (October-March) inkara thlai thar chi tan 1.5%

c) Kum khata vawi khat thar chi tan sum assured atanga 5%

iii) Rate of Insurance leh Premium pek tur atanga a in thlauhna chu

Central leh State in ang khatin a tum sak ang.

iv) Sum assured leh reduction a claim theih.

v) Thlai chin hun laia boruak in thlak danglam thut avang emaw a hun

taka thlai chin theih loh avangin 25% of sum assured a claim theih.

vi) Thlai thar theih tur ang zat (thlai thlan bikah) beisei zat a phak loh

chuan (chhan hrang hrang vangin) a hloh ang hu thlai insured tu

loneitu hnenah pek a ni ang.

vii) Chhiatna avanga zangna dawmnan Advance Payment 25% thleng pek

theih a ni ang.

viii) Thlipui, ruahpui,leimin avanga loneitu chhiatna tawk te henah an

level ang zelin tanpuina pek an ni ang.

ix) Chhiatna avanga zangna dawmnan Advance Payment 25% thleng pek

theih a ni ang.

Page 4: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

2

Sl.

No.

Scheme Assistance

x) Thlipui, ruahpui,leimin avanga loneitu chhiatna tawk te henah an

level ang zelin tanpuina pek an ni ang.

xi) Thlai seng hun laia thlipui,ruahpui te leh thil dang vanga chhiatna

tawk loneitu chu tanpui theih a ni ang.

xii) Khawl thar leh technology thar th;ai thar seng nan pek theih a ni ang.

2 Weather Based Crop

Insurance Scheme

(WBSIC)

a) Thali thlan bik atan Insurance Protection pek.

b) Maximum Premium ang khat :

i) Kharif-(April-September) inkara thlai chin tan 2%

ii) Rabi-(October-March) inkara thlai chin chi tan 1.5%

iii) Kumkhata vawi khat thar chi tan 5% of sum assured.

c) Loneitu in actual premium a pek tur atanga rate of insurance in

thlauhna chu Central leh State in ang khatin a tum sak ang.

d) Thlipui,ruahpui,leimin,borauk hnawng lutuk avangte in Guaranteed

Weather Index in a bithliah aia a nasat chuan leh an thlai thar in an

beisei aia a tlem chuan a nasat dan a zirin zangna dawmna pek a ni

ang.

e) Rial leh chum in chhiatna a thlen chuan an lo level mil in tanpuina pek

an ni ang.

f) Agency chu state sorkarin a thlang ang.

3 Coconut Palm

Insurance Scheme

(CPIS)

a) Coconut chingtute tan Insurance Protection pek an ni ang.

b) Premium rate hi a kum bithliah a zira pek tur a ni ang :

i) Kum 4-15 inkar tan Rs.9.00

ii) Kum 16-50 inkar tan Rs.14.00

c) 50-75% premium subsidy pek theih a ni ang.

d) Hmun bik thlan ah chhiatna loneitu in a tawk in a claim leh hlohna in

thlauhna chu pek a ni ang.

4 Unifies Package

Insurance Scheme

(UPIS)

a) Loneitu hamthatnan sum leh pai te, rot e, nunna te leh zirlaite himnate

ven sak an ni ang.

b) Hmahruaitu ah Section 7 (sarih) hman a ni:

i) Crop Insurance (Thlai insurance) PMSBY/WBCIS

ii) Accident avanga thihna leh ramtuileilo PMJJBY

iii) Zirlaite himnate

iv) In leh lo dinna

v) Agriculture leh

vi) Hmanruate (e.g Tractor etc)

c) Crop Insurance (Thlai Insurance) hi compulsory a ni a.

Amaherawhchu, loneitu-in section pahnih atangin a thlang thei ang.

d) Sample proposal pakhat atangin loneitu in single window kaltlangin

hamthatna application form hmangin a dawng thei ang.

e) Insurance leh a kaihhnawih hlutna bakah Sorkar ruahmanna

(PMSBY/PMJJBY) Flagship Programme pahnih ruahman a ni ang.

f) Pilot Scheme hi single window kaltlanga hma lak a ni ang.

g) Crop Insurance tih loh a, claim siam reng reng mimal claim report

atanga hma lak a ni ang.

Tu nge biak rawn tur chu :

Bank (Branch) hnai ber emaw PACs emaw ruat bik Empanelled General Insurance Company

emaw District Agriculture emaw Block Development Officer (BDO) emaw web-www.agri-

insurance.gov.in te rawn theih an ni.

Page 5: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

3

CHAPTER – 2

SOIL HEALTH CARD

SOIL CONSERVATION AND MICRONUTRIENTS

TIH TUR TE:

1. Lei endik result a zira leitha a mamawh ang zat/chin chiah hman zel tur.

2. Lei that nan/ siam that nana bawngek/ hnim tawih leitha (damdawi tello-organic) hman

tur.

3. Leitha in a thawh tur ang taka a thawh theih nan, leh thlaiin awlsam taka a lakluh mai

theih nan, leitha te theh (broadcast) mai lova thlai zung zawnah zel a pek tur.

4. Thlai zung leh a kung te an than that theih nana leitha a bik takin phosphatic fertilizer

(DAP/SSP/Rock Phosphate etc) te uluk tak leh an mamawh zat dik tak pek tur, a bik

takin be lam chi ah te.

5. PGS-India (Participatory organic Guarantee System) certification neih/hmuh tum tan

chuan a tlem berah loneitu 5(panga) tal in tel khawmin Regional Centre of organic

farming hnai berah in ziahluh (register) tur .

SOIL HEALTH CARD: He hi 19th

February 2015 atanga hman tan ani a. He scheme hnuaiah

hian loneituten dik taka leitha an hman theih nan leh, an lei hriselna leh thatna an tih hmasawn

theih nan, loneitute hnenah kum thum danah Soil Health Card (lei hrisel dan ziahna card) pek

thin anni ang.

SHC hnuaia hamthatna awm thei te:

(Assistance of Soil Improvement)

Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component

1 Micronutrients (zn, fe, cu etc )

leh lei siamthatna sem Rs.2500/ha Soil Health Card Scheme

2. Chinai thi/ dolomite/ gypsum/

pyrite sem

Rs. 750/Ha aia to lo. (hei hi a

material man za a sawmnga

leh a phurhna man hu vel

tura ngaih ani)

National Mission on

Oilseeds & Oil Palm

(NMOOP)

3. Rannung thahna / natna

damdawi leh hnim hlo etc. Rs.500/ha aia to lo. NMOOP

4. Organic farming (chemical

tello) hmanga lo neih Rs.10,000/ha

National Horticulture

Mission (NHM)/

Horticulture Mission for

North-East and

Himalayan States

(HMNEH)- Sub schemes

under Mission for

Integrated Development

of Horticulture (MIDH)

4. Changpat leitha siamna hmun Rs. 50,000/ unit. (30x8x2.5ft

or 600cft, on prorata basis)

NHM/HMNEH sub

schemes under MIDH

5. HDPE Vermi Bed (Changpat

khawina)

Rs.8,000/- per unit (12x4x2

ft or 96 cft, on prorate basis)

NHM/HMNEH sub

schemes under MIDH

6.

INM( thil chi hrang hrang

atanga thlai chawtha pek dan

inzirtirna) tih hmasawn leh tih

changtlun

Rs.1,200/- per ha ( mi

pakhatin lo Hac 1(khat) aia

zau aneih in, 4 ha thleng a

theih ang)

NHM/HMNEH sub

schemes under MIDH

Page 6: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

4

Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component

7. Gypsum/ phosphogypsum/

bentonite sulphur sem

Rs. 750/ha aia to lo. (50% of

total cost)

National Food Security

Mission (NFSM),

BGREI

8. Micronutrients (Zn, Fe, Cu etc) Rs.500/ha

(50% of total cost) NFSM & BGREI

9. Chinai/ chinai thi Rs.1000/ ha (50% of total

cost) NFSM & BGREI

10.

Hrik nung hmanga lei tih thatna

(Bio-fertilizers)

(Rhizobium/PSB)

Rs.300/ ha (50% of total

cost) BGREI/NFSM

11. Mobile/ Static Soil Testing

Laboratory thar din

State Sawrkar ah project

siama thehluh tur ani a,

chumi project pumpui atana

75% chu Central Sorkar in a

tum ang. Mahse laboratory

pakhat atan cheng nuai 56

aia to lo tur ani ang.

National Mission for

Sustainable Agriculture

(NMSA)

12. Micronutrients (thlai

vitamin)sem leh tih lar

Rs.500/ ha emaw mi

pakhatah Rs.1000 aia tam lo.

(loneitu pakhat in ram ha 1

aia zau a neihin)

NMSA

13.

Hrik nung hmanga lei tih thatna

(Bio-fertilizer)/ thlai/hriknung

atanga rannung thahna hlo

siam)bio-pesticide siamna

hmun din

Senso zawng zawng atanga

25% (Rs. 40 lakh aia to lo) in

NABARD kaltlangin hmuh

theih ani ang. He khawl din

tur hian 200TPA production

capacity a nei tur ani a,

mimal hnenah emaw, pawl

(Agencies) hnenah pek theih

ani ang.

NMSA

14.

Leitha siamna atana Thei/Thlai

tawih te sawngbawlna hmun tur

siam

Senso zawng zawng atanga

33% (khawl pakhat zelah Rs.

63 lakh aia to lo) in

NABARD kaltlangin hmuh

theih ani ang. He khawl din

tur hian 3000TPA production

capacity a nei tur ani a,

mimal hnenah emaw, pawl

(Agencies) hnenah pek theih

ani ang.

NMSA

15.

Damdawi hmanglo a huan

enkawl nan a mamawhte

(bawngek leitha, changpat

leitha, thlai, neem leh thlai dang

atanga rannung hlo siam etc) tih

lar/uar nan

Rs.5,000/ ha emaw mi

pakhatah Rs.10,000 aia tam

lo. (loneitu pakhat in ram ha

1 aia zau a neihin)

NMSA

16.

PGS Certification hnuai a

organic farming a hlawma

(cluster) a kalpui

Rs.20,000/ha emaw

Rs.40,000/ loneitu , kum

thum chhung atan

NMSA

Page 7: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

5

Sl.No. Puih thei dan te Puih theih na zat Scheme/Component

17.

PGS system changtlung nan a

on-line data enkawl dan leh

bangnawi (residue) endik

Rs.200/ loneitu emaw Rs.

5000/ group/year. Regional

council khatah cheng nuai 1

aia tam lo in.

Bangnawi endik nan

Rs.10,000/Sample.

Bangnawi endik hi NABL

laboratory ah tih tur ani.

NMSA

18.

Organic Khua atana ruahman na

hmun bikah te leitha sawngbawl

(manure management) leh

biological nitrogen harvesting

Rs.10 lakh/ khua. Thing

phun (leitha pe thei chi

thing) te, be lam chi chin uar.

( a tam berah kum khat atan

khaw sawm (10 villages) zel

in)

NMSA

19.

Organic Farming (damdawi

hmang lo a lo neih) enchhin/ in

zirtirna

Rs.20,000/ demonstration.

Demonstration khat ah

loneitu 50 emaw aia tam zel

in.

NMSA

20 Lei tha lo siam thatna

Lei al- Rs.25,000/ ha emaw

Rs. 50,000/ loneitu (loneitu

pakhat in ram ha 1 aia zau a

neihin)

Lei Thur- Rs. 3000/ ha emaw

Rs. 6000/ loneitu (loneitu

pakhat in ram ha 1 aia zau a

neihin)

NMSA

Hrechiang duh tana biakpawh na tur:

District Agriculture Officer/ District Horticulture Officer/ Project Director, ATMA

Page 8: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

6

CHAPTER – 3

IRRIGATION:

PRADHAN MANTRI KRISHI SINCHAI YOJANA LEH SCHEME DANGTE

Enge tih tur?

- Agriculture hmang a tui leh lei venhim.

- Tuikhuah lian leh te hmang a ruahtui khawl.

- Tuitlintheihna hmun a thlai chi hrang hrang phun, thlai chi siam leh nursery siam.

- Drip leh sprinkler irrigation hmang a 30-37% tui hman tih tlem, thlai thar zat tih tam leh

thlai hrisel thar.

Pradhan Mantri Krishi Sinchai Yojana (PMKSY): Cabinet Committee on Economics Affairs

chuan July ni 7, 2015 khan PMKSY a kum nga (20115-16 to 2019-20) chhunga hman atan Rs

50,000 crore a ruahman a ni.

PMKSY in a thiltum chu ramchhung a huan zawng zawng a thlaitui pekna tur

siam a, tuifar maltin atang a thlai tam zawk thar chhuah a ni a. Hei hian thingtlang ah

hmasawnna a thlen thei dawn a ni. PMKSY hmang hian thlaitui pek theihna tur kawng hrang

hrang a hmalak a ni a. District/State level a tuihna siam kawngah te, tuisem darh kawngah te,

huan a tui hlawk tak a pek kawngah te, technology leh information thehdarh kawngah te hmalak

a ni.

2016-17 Budget-a Irrigation atan a sum ruahman dan chu-

1) NABARD ah Rs 20,000 crore chu long-term Irrigation corpus fund atan ruahman a ni.

2) 80.6 lakh hectare ram a tui pekna tur medium & large irrigation project 89 tih tawp mek

chhunzawmnan Rs 12,517 crore mamawh a ni a. Irrigation project 23 zawhnan Rs 12,517 crore

ruahman a ni.

PMKSY hmang a hlawkna dawn theih te-

SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme

1. Tuilakna pipe HDPE pipe meter khat zelah Rs 50,

PVC pipe tan Rs 35 leh HDPE

laminated oven lay flat tubes tan Rs

20. Farmer pakhat tan a tam berah Rs

15,000. April ni 1, 2016 atang a tan tur

a ni.

BGREI/ NMOOP

2. Oil palm huanah Drip

Irrigation System

NMSA in a ruahman dan ang a kalpui

a ni.

NMOOP

3. Plastic/RCC based water

harvesting structure/farm

pond/construction of

community tank (100

meter x 100 meter x 3

meter)

Dil te/tank te chu pro rate

basis a kalpui a ni ang

Phaiah unit khatah Rs 20 lakh,

tlangramah unit khatah Rs 25 lakh leh

500 micron plastic lining/RCC lining

hectare 10 tan.

MIDH hnuai a

NHM/HMNEH Sub

schemes

4. Huan a tui khawlna dil

te/tuichhunchhuah

Phaiah mipakhat tan Rs 1.50 lakh,

tlangramah mipakhat tan Rs 1.80 lakh

leh hectare 2 tan 300 micron plastic

lining/RCC lining.

MIDH hnuai a

NHM/HMNEH Sub

schemes

Page 9: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

7

SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme

5. Pulses leh wheat tan

sprinkler set

Rs 10,000 emaw, a chanve man emaw,

a tlem zawk zawk.

National Food Security

Mission (NFSM)

6. a) Oil palm huan wa bore

well siam

b) Tuikhawlna

Leihnuaitui nasa taka lakchhuah ala

nihlohna hmunah NMSA guideline

angin tuichhunchhuah pakhat zelah Rs

25,000 tanpuina pek a ni.

Phaiah Rs 75,000 leh tlangramah Rs

90,000, liningna telhin.(Sakna man –

Pahiah Rs 125 cubic meter khat zelah

leh tlangramah Rs 150 cubic meter

kaht zelah.

NMOOP

7. Pump set Khawl pakhat tan Rs 10,000 emaw,

khawl chanve man emaw - a tlem

zawk zawk.

NFSM & BGREI

8. Tuichhunchhuah siam Rs 30,000 aia tam lo BGREI

9. Tuichhunchhuah thuk siam Rs 12,000 aia tam lo BGREI

10. Pump Set (up to 10 HP) Pump set pakhatah Rs 10,000 emaw a

chanve man emaw, a tlem zawk zawk.

NFSM

11. Mobile Rain Gun Mobile rain gun pakhatah Rs 15,000

emaw, a chanve man emaw, a tlem

zawk zawk.

NFSM

National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) hnuai a tui sawngbawl-

SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme

1. Ruahtui khawl leh sawngbawl

1.1a Mimal tana ruahtui

khawlna

A man chanve (Sakna man- Phaiah

cubic meter khat atan Rs 125 leh

tlangramah Rs 150) Phaiah Rs 7500

aia tam lo leh tlangramah Rs 90,000

aia tam lo.

Non-lined ponds/tanks man chu 30%

in a tlem ang.

NMSA

1.1b Lining tanks/ponds

MNREGS/WSDP etc

hnuai a sak

Plastic/RCC lining man chanve,

pond/tank/well pakhatah Rs 25,000

aia tam lo.

NMSA

1.2 Mimal ram nilovah

plastic/RCC lining hmang

a khawtlang tan tui

khawlna, tank, dil te, check

dam, reservoirs siam

A vai man, phaiah unit khatah Rs 20

lakh chin, tlangramah unit khatah Rs

25 lakh chin. Ram hectare 10 emaw a

aia te emaw ah pro rate basis ah a

innghat ang. Non-lined ponds/tanks

man chu 30% in a tlem ang.

NMSA

1.3 Tuichhunchuah siam A man chanve, unit khatah Rs 25,000

aia tam lo.

NMSA

Page 10: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

8

SN Tanpuina dawn theihte Tanpuina dawn theih zat Scheme

1.4 Tank te siamthat A man chanve, unit khatah Rs 15,000

aia tam lo.

NMSA

1.5 Pipe/pre-cast distribution

system

Hectare khatah Rs 10,000. Mipakhat

tan emaw, a huho emaw tan a tam

berah hectare 4 thlengin tanpuina a

pek theih.

NMSA

1.6 Tui lakchhuahna hmanrua A man chanve, Rs 15,000 per

electric/diesel/unit leh Rs 50,000 per

solar/wing/unit.

NMSA

1.7 Thil dahkhawlna brick leh

concrete hmang a sak leh

hungna siam

A man chanve, cubic meter khatah

Rs 350. Mipakhat tan a tam berah Rs 2

lakh a pek theih.

NMSA

2. Drip Irrigation DPAP leh DDP/NE & H region

huamchhung ni lovah chuan 45 %

tanpuina chu farmer ram nei zim

hnenah pek tur a ni a.

A bak 35% chu farmer dang hnenah

pek tur a ni.

DPAP/DDP/NE & H huamchhungah

leh tlangramah 60% tanpuina chu

farmer ram nei zim hnenah pek tur a

ni a. A bak 45% chu farmer dang

hnenah pek tur a ni.

Wide spaced crop tan hectare khatah

Rs 23,500 atanga Rs 58,400 a ni a.

Closed spaced crop tan hectare khatah

Rs 85,400 atanga Rs 1,00,00 a ni a.

Tanpuina pek theih tamna ber chu

mimalah emaw, a huhoah emaw

hectare 5 a ni..

Pradhan Mantri Krishi

Sinchai Yojana

(PMKSY)

3. Sprinkler Irrigation State sorkar in tanpuina a pek theih

hrang hrang chu drip irrigation nen a

in ang a ni.

Hectare khatah micro sprinkler tan a

tanpuina pek theih zat chu Rs 58,900 a

ni a, mini sprinkler tan Rs 85,200,

portable sprinkler tan Rs 19,600, semi-

permanent irrigation system tan Rs

36,600 leh large volume sprinkler

irrigation system (rain gun) tan Rs

31,600 te an ni.

Pradhan Mantri Krishi

Sinchai Yojana

(PMKSY)

Rawn tur te –

District Agriculture Officer/ District Soil Conservation Officer / Project Director

ATMA / District Horticulture Officer.

Page 11: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

9

CHAPTER – 4

AGRICULTURAL MARKETING

National Agriculture Market

(Ramchhunga Agriculture Market)

What to do?

(Enge tih tur)

Loneitute hian an thlai thar hralh theihna tur zat (price information) te chu Agri marknet

Website (www.agmarknet.nic.in) ah emaw, Kisan Call Centre leh SMS hmangin an hre thei.

I mamawh leh hriat duhte chu I mamawh hun apiangah SMS hmangin I zawt thei.

Buyer Seller Portal pawh www.farmer.gov.in/buysell.htm a awm bawk. Chu chu hralhtur

nei leh leiduhte tana siam a ni.

Thlai seng leh avuak emaw a nuai emawte chu a hun diktaka tih tur ani.

Man a man zawk theih nan hralh tura chhawpchhuah hmain thlai tharte arawng emaw, a

size emaw a that hleih dan a zira thliar hran veka, a hranga pack zela, bawmah

chhinchhiah thlap tur a ni.

A zawrh leh hralhna tur awm tak hmunah (market/mandi) zel man man deuha hralh

theihnan kalpui tur ani.

Mi neih ve loh hun leh a hun lo pawha hralh tur a awm theih nan (off season) dahthat

(chhekkhawl) bawk tur a ni a, hei hi man man taka hralh theihna a ni.

Hlawk lo taka hralh emaw mangan leh buaipui hrep tur ang chi chu pumpelh tum tur.

Thlai thar hralhna tur facilities tha zawk nei thei turin loneitute intelkhawma marketing

cooperative din theih a ni.

Marketing cooperative chuan retail leh wholesale a hralhna hmun an siam thei bawk.

Man lo leh hlawk lo taka an thlaithar an hralh lohna turin loneituten cold storage leh

kudam tha (warehouse) an hmang tur a ni.

What Can You Get?

( I neih theih I hria em)

North East Region emaw North East Region pawn lamah pawh promoter rinngamte tan

Agricultural Marketing Infrastructure (AMI) Scheme dil theih a ni a. North East Region pawn

lam ah chuan Scheduled Caste/Scheduled Tribe tan a nit hung. Hrechiang duh tan Shri

B.K.Tiwari, Dy.Agricultural Marketing Adviser, Directorate of Marketing and Inspection,

Faridabad [Email ID:[email protected]] zawh mai tur.

National Agriculture Market:

( India ram chhunga Agriculture Market Scheme)

Agriculture Marketing reform anih theih nan leh Agriculture thil atana ramchhunga

online marketing tih hmasawnna turte leh loneituten an hah man atam thei ang ber an tel theihna

turin Sawrkar chuan Scheme thar National Agriculture Market (NAM) ni 1.7.2015 khan alo

approved (pawm) tawh a. He Scheme ah hian ramchhunga regulated market 585 tan rualkhai

taka (common e-market platform) online a indawr (trading) computer hmanga market hnathawh

zawng zawng e-permit leh e-payment (permit pek leh pawisa dawn) thlenga chinfel, information

dik tawklo leh regular lo tihbo, langtlang taka indawrna kalpui leh ram puma market hman

Page 12: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

10

theihna tur tih chak leh tihhmasawn te hi a hma veka. Hei hian loneitute hamthatna tak tak a

thlen ang. National Agriculture Market hmahruai (bultanna) tur chu April Ni 14, 2016 ah State 8

(pariat) a bazaar 20 (mandi) ah hman tantir (launched) tura tih a ni. Hrechiang duh tan Shri

Subhash Sharma, PMU (for NAM), Small Farmers Agribusiness Consortium (SFAC), New

Delhi [Email ID: [email protected]] rawn theih a ni.

Farmer Producer Organisation (FPO):

(Lonei Thlaithar Pawl)

Loneituten FPO an zawm dan tur

Loneitu rual thlai thar tak tak ho leh Agribusiness lama tui ho chu khawkhat a mi an ni

emaw khaw inhnai vaiho zing ami an ni emaw Company Act, he lam (relevant) hawi hnuaiah

Farmer Producer Company a in register turin a diltheih.

What benefits Farmers will get by forming FPO:

(FPO din avanga loneituten an hlawkpuina turte)

(i) Loneitu nghet taka intelkhawmte chu FPO member an nih angin an thlaithar man man

zawka leikhawma hralh thei bawk turin an lo chak chho zel ang.

(ii) Mumal leh man man zawka hralh anih theih nan thlaitharte lakkhawm a ni a. Tam

thama buaipui anih hian loneituten hralh tura buaipuina, chhekkhawlna, thiarvelna

man leh thil dangah an thawhho avangin a mala tih aiin an in sengso lo zawk.

(iii) Loneituten an thlai thar man man zawka an tihral theih nana a that dan leh lan dan

mila thliar (grading/sorting), bawma dah, phoro, etc value addition kan tih ang hi FPO

in a buaipui.

(iv) FPO alo awm chuan thlai senghma leh seng hnu atana tangkai (infrastructure) Green

House, Machanised Farming, Cold Storage leh Agri processing bakah thildang pawh

a ruahman thei.

(v) FPO chuan hak zauhvin a thawhthin pangngai bakah chakkhai dawr (input store), custom

centre leh thildangte siamin man tlawm zawkin memberten an chhawr tangkai ang.

Contact details for applying to FPOs:

(FPO din tura biakrawn tur)

Atlangpui thuin State Sawrkara Agriculture Cooperation & Farmers Welfare

Department ten Central Sector Scheme hnuaiah FPO te hi an pui (promote) thin.

Farmer (loneitute) ten FPO din an duh chuan Department Director emaw Small

Farmer Agri-business Consortium an dawr thei anga, an hriat duh zawngte pawh an

zawt ang [Email ID:[email protected]]

Page 13: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

11

Sl.

No.

Type of facilities

(Tanpuina dil theih) Category (A dawng theite)

Subsidy pek theih zat (ceiling)

Scheme

hming

Rate of

subsidy on

capital

cost (Bul

tanna

atan)

Upto

1000MT

(Rs./MT)

1000 MT

thleng

Upto 1000 to

30000 MT

(Rs./MT)

1000 MT-

30000 MT

thleng

Maximum

(Pek theih

zat

sangber)

(Rs. In

lakh)

1. (i) For Storage

Infrastructure Projects.

Kudam emaw thil

dahkhawlna atan.

Agricultural Marketing

Infrastructure (AMI)

ISAM sub scheme

(Ahma chuan Grameen

Bhandaran Yojana

Scheme tia hriat)

A) N.E States, Sikkim, Union

Territories – Andaman & Nicobar and

Lakhsha dweep leh hilly* areas.

(tlangram thenkhat)

B) Hmun dang atan (other areas)

i) Registered FPO te, Hmeichhia

Scheduled Caste emaw Schedule

Tribe (ST) beneficiaries emaw an

cooperatives**

ii) Category dang tawh phawta

beneficiaries te.

33.33%

33.33%

25%

1333.20

1166.55

875.00

1333.20

1000.00

750.00

400.00

300.00

225

Integrated

Scheme for

Agricultural

Marketing

(ISAM)

Page 14: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

12

Criteria for Assistance/Maximum Limit.

(Tanpuina pek theih dan leh pek theih zat tamber):

Sl.

No.

Type of Facilities

(Tanpuina diltheih) Category (A dawng theite)

Subsidy pek

dan rate

Subsidy pek theih zat

sang ber

(Max.subsidy ceiling)

(Rs.in lakh)

Scheme hming

1. For other Marketing

Infrastructure Projects

(Marketing Infrastructure

Project dang atan)

Agricultural Marketing

Infrastructure (AMI), ISAM

sub scheme

( Ahma chuan Scheme for

Development/strengthening

of Agricultural Marketing

Infrastructure, Grading &

Standardization (AMIGS tih

a ni thin.

A) N.E States, Sikkim, States of

Uttarakhand,Himachal Pradesh, Jamu &

Kashmir, UTs of Andaman & Nicobar and

Lakshadweep Islands, Hilly* and tribal

areas (Tlangram leh tribal chenna hmunte)

B) Hmun dang atan (other areas)

i) Registered FPO te, Panchayats, Women

farmers/entrepreneurs, scheduled Caste

(SC)/Scheduled Tribe

(ST)/Entrepreneurs leh an

cooperative** te.

ii) Category dang tawh phawt a

beneficiaries.

33.33%

33.33%

25%

500.00

500

400

Integrated Scheme

for Agricultural

Marketing (ISAM)

* Hilly area tih chuan khawihmun pawh metre 1000 aia sanga awm tihna (msl)

** SC/ST cooperatives te chu, State Sawrkar hemi kaihhnawih Officer in a certify tur a ni.

*** He Scheme hi N.E State leh SC/ST promoter te tan a awm mek, mahse General Category tan erawhchuan 5.8.2014 atang

khan sanction tihtawp hrih a ni.

Page 15: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

13

Eligible Marketing Infrastructure:

(Marketing Infrastructure atana pawmte)

Thlai seng hnu buaipui nana mamawh tawh phawtte.

Market pantuten an mamawh tlan tualzawl (market yard) leh a dangte.

Grading, Standardization & Quality Certification, Labelling, Packaging leh an nihdan tak

tidanglam chuang silova value addition atana thil mamawhte (facilities).

Loneitu (producer) ten an thlaithar consumer/processing units/bulk buyers (a hlawma leitu) leh

midang hnena direct a an hralh theih natura infrastructure mamawh.

Reefer vans thlai phurh nana hman, boruak vawt mamawh bik tan.

Storage infrastructure, kudam ang chi, buhhum/fai chana, dailuah, etc dahna tur.

Whom to contact?

(Tunge biak tur)

Commercial banks, Regional Rural Banks (MRB), State Cooperative Bank (Apex Bank) etc.

Cooperative hotan National Cooperative Development Corporation (NCDC).

Thil kimchang chu ISAM Operational Guidance ah a awm a, website www.agmarknet.nic.in en

theih a ni.

Page 16: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

14

CHAPTER – 5

OGRANIC FARMING :

PARAMPARAGAT KRISHI VIKAS YOJANA (PKVY)

Paramparaghat Krishi Vikas Yojana (PKVY) : Guidelines

Paramparaghat Krishi Vikas Yojana

(PKVY) :

Organic Area Selection Criteria

Thil tih tum : Organic agriculture chu

thiamna leh hmanraw man tlawm te te

hmanga, kan chenna leh khawsak velna

ram tana himdam si, thlai diptu hlo te,

eichhetu nungcha te leh an natna te

enkawlna atana damdawi kan hman thin, kan

tana tur ni si(pesticides) te thlaia cham bang

tur awm miah lo tura hmang lo va thlai thar

chhuah leh chutiang thlai atanga thil siam

chhuah hi a ni

“ Paramparaghat Krishi Vikas Yojna hi

National Mission of Sustainable

Agriculture(NMSA) hnuaia Soil Health

Management(SHM) peng pakhat, uluk leh

chipchiar taka duan a ni

a). Organic Farming atana zaukhat(cluster)

thlan te chu, a theih chhung chu ram

inngheng reng, acre sawmnga (50) bial

chhung ( buh tin 20 tuh theihna hmuna ) a mi

a ni tur a ni. Hemi atan hian loneitu pakhat

tan a zau berah hactare khat (buh tin 2.5 tuh

theihna hmun) a zau chiah enkawl tir tur a

ni. Zau khat( 50 acre) chhunga loneitu

member-te sum leh paia puih nan, a tam

berah Rs. Nuai 10(sawm) a awm thei ang a,

inhuaihawt nan leh Participatory Guarantee

System(PGS) Certification atan Rs. Nuaili

Singkua Sangnga(4.95 lakh) a awm bawk

ang. Zau khata awmho zingah chuan a tlem

berah za a sawmruk panga (65%) te chu ram

zim te te neite an ni tur a ni. Tichuan, zau

chhungah hian hemi a tel thei tura tehfung

hniam ber tal tling pha tura loneitute awm

tura hmalak tur a ni a, an awm thei ngang lo

a nih chuan tehfunga a tlin theihna turin

khua, veng, block leh district- ang te pawhin

kal pui tur a ni.

b) Organic Farming hi tlang ram, ruahtui

ringawtin a chawm thin, chemical Fertilizer

leh Pesticides te la hmang tlem, zo tlang

sanga chengte zingah chawisan tur a ni.

Engnge tih tur le ?

Paramparagat Krishi Vikas Yojna hi, thlai chi hrang hrangte an that duhna hmun ngeiah, awmze

fel taka kawng hrang hranga chin thinna hmunah chawisan tur a ni

Organic Farming-ah hian bio- chemicals, bio- pesticides leh bio-fertilizers te hman uar zawk tur

a ni.

Page 17: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

15

S.

No

Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks

1st

Year

2nd

Year

3rd

Year

Total

1 Zau(cluster) anga Participatory Guarantee System (PGS)

Certification neih

State sawrkarten Project Sanctioning

Committee hnenah Zau tam taka PGS

certification nei tura kum khat atana

hmalakna turte(Action Plan) chu an

rawt ang

1.1 PGS certification

neih theih nan ram

acre 50 bial chhunga

loneitu awmte

Zaukhat anga hmala

tura huikhawmna

Zau ang zela Organic Farming PGS

Cetification neih a nih theih nan kum

thum chhung chu tanpuina pek thin a

ni ang

1.1.1 Organic Farming

Zau siamna tur rama

loneitu awmte sawi

phurpui nana

meeting neih pui @

Rs.200/loneitu

10,000 0 0 10,000 State sawkar chuan loneitute lo neih

mekna hmun acre 50 a zau, zaukhata

siam atana tha a tih te a hre fel ang.

State sawrkar chuan hemi ram chhunga

loneitute chu huikhawmin meeting a

neih pui ang a, zaukhat siam turin hma

a la chho ang.

1.1.2 Organic Farming

Zau memberte chu

Organic Farming kal

pui mekna hmunah

te kal pui tur @

Rs.200/loneitu

10,000 - - 10,000 Zau siam fel a nih hnu chuan State

sawrkar chuan Organic farming chung

chang an lo hriatzauva a tak taka tih a

nih dan te an hriat theih nan zau

memberte chu organic farming kal pui

mekna hmun tlawh chhuahna hun

hman pui tur a ni.

1.1.3 Zau siam fela,

loneituten PGS

thuthlung lain an

intiama, memberte

zinga mi

hmangchang hre bik

[Lead resourceful

person (LRP)] awm

thur chhuah

0 0 0 State sawrkar chuan zauva memberte

zing atangin zau aiawh tur Lead

Resourceful Person (LRP) a thur

chhuak ang a, chu chu midangte

zirtirtu ber [Trainer of Trainer (TRT)]

a ni ang

1.1.4 Zau memberte chu

Organic Farming

chung changa

Training pek(3

trainings @

Rs.20,000 per

training)

60.000 0

0

60,000 State sawrkar chuan

NCOF/RCOF/ICAR/SAUs a mi

thiamte nen a thawk hoin project tan

tirh thlaruk chhungin training tum

thum, a hrang theuh in zau memberte

tan a buatsaih ang.

Page 18: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

16

S.

No

Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks

1st

Year

2nd

Year

3rd

Year

Total

1.1.4

cont.

a. Training vawikhatna chu hetiangin

pek tur a ni:

i. Nursery siam dan leh enkawl dan

ii. Organic thlai chi thar chhuah dan

b. Training vawihnihna chu zun ek

hmanga leitha siam (Manure) leh thlai

leh hnim hmanga leitha siam

(Composting) chung changah neih tur:

i. Green manure leh contour bund

ko tlanga thlai phun

ii. Changpat leitha (vermicompost)

leh hnimtawih leitha (compost)

siam leh a hman dan

c. Training vawithumna chu Bio-

fertilizer leh Bio-pesticides chung

changah neih tur :

i. Panchagavya, Beejmruth, jeevamruth

siam chhuah dan leh a hman dan

ii. Bio-fertilizers hman dan (thlai chi

/thlai tiak sawngbawl nana hman,

drip irrigation hmanga pek, bio-

fertilizer leh bio-pesticides khawih

vel dan te leh thlai kah nana hman

dan chung changte)

Total 80,000 0 0 80,000

1.2 PSG Certification and Quality Control

1.2.1 LRP te tana PGS

Certification

chung changa ni

hnih chhung

Training pek @

Rs.200/ LRP

400 0 0 0 LRP 20 tan ni hnih chhung Training

hetiangin pek tur :

i. Loneitute Registration

ii. Organic tharchhuah leh a thar dan

kawng te ziak leh thil dang hmanga

siama vawn him that dan

iii. Kum khat atana hmalak dan tur

ruahmanna siam dan

iv. Meeting leh Training register vawn

dan, data ruahman leh enkawl dan

v. Inrelbawlna lam te, PGS Certified

Organic Farming chawisan kawnga

Zaute mawhphurhna leh an tih turte.

Page 19: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

17

S.

No

Component Pattern of Assistance(in Rs.) Remarks

1st

Year

2nd

Year

3rd

Year

Total

1.2.2 Trainers - (Lead

Resourceful

Person) mi 20 tan

Ni thum chhung

awh Training pek

@ 250/day/zau

ni thum chhung

atan

0 750 0 750 State sawrkarin NCOF/ RCOF/ ICAR/

SAUs te nena thawh hoin LRP te tan nit

hum chhung awh training hetiangin a pe

ang :

i. Soil sample lak leh Quality Control

ii. Organic thar chhuah te packing,

labeling, branding leh hralh dan

turte

iii. Bio-pesticides leh bio-fertilizers siam

nana an zavaia intawm tlan theih tur

an mamawh chi hrang hrang te.

1.2.3 Loneitute online

Registration tihna

@ Rs.100/zau

member x 50

0 0 5,000 5,000 PGS Certification kal phung angin

Loneitute in register tur, loneitu lo chan

chin te, a thlai chin thin dan kawng te, a

hmanraw hman te, a intiamna thuthlung

te leh tul dang tar lan awm chi apiangte

dah luh tur. Heng data te enkawl hna hi

zau tin atana data entry operator leh

consultant rawih te mawhphurhna a ni

ang.

1.2 PSG Certification and Quality Control (cont.)

1.2.4 Lei(soil) enfiah tur

sample lak leh

enfiah (test) hna(

kumkhatah

zaukhat tan

sample 21) @

Rs.190/sample

kum thum atan

3,990 3,990 3,990 11,970 Agriculture thlai leh Horticulture thlai

chinna hmun te atanga lei enfiah tur

sample lak chu LRP te mawhphurhna a

ni ang, sample te chu State/Central/ soil

testing laboratories-ah te leh

ICAR/SAUs laboratories-ah te test an ni

ang. Lei enfiah result atang hian zau

memberte hnenah organic farming an

tihna tur atana thlai an chin dan tur leh

an enkawl zui dan tur tha awm ber chu

hrilh an ni ang.

1.2.5 PGS certification tih

a nih theih nan

Organic farm a lo

nih theih nana

hmalak dan kawng

hrang hrang te ziak

leh thil dang

hmanga

chhinchhiaha, vawn

that tura siam ;

hmanraw hman te,

thlai hrang hranng

chin kual dan phung

te, zun ek atanga

siam leitha leh

fertilizers hman te

chhinchiah.

@ member pakhat

tan Rs.100 x 50

5,000 5,000 5,000 15,000 Zau office-a thawk data entry operator

leh consultant te chuan thlai chin dan leh

enkawl dan zawng zawng kim chang

taka awmna leh member tin ten PGS

certificate an neih dan chu lehkhaa

inziak in leh computer-a en mai theih(

soft leh hard copy) in an siamin an

vawng tha ang.

Page 20: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

18

1.2.6 Zau member-te lo

enfiah @

Rs. 400/endik x 3

(kumkhat

chhungin zau khat

hi vawithum

enfiah tur)

1,200 1,200 1,200 3,600 PGS certification hlenchhuak ngei tura

loneitutin te lova kala enfiah chu LRP

mawhphurhna a ni. Lo neih dan phunga a

thil hmuh zawng zawngte a chhinchhiah

ang a, Loneitu tana thil chhinchhiah tul

te (diary) a vawn sak ang. Loneitutin te

chu organic farming tih dan kawngah a

kaihruai bawk ang a, diary-ah a

chhinchhiah bawk ang.

1.2 PSG Certification and Quality Control (cont.)

1.2.7 Hriselna atana thil

tha lo ningnawi

hlauhawm chambang

awm leh awm loh hre

tura sample te NABL

a enfiah (zau khat

atangin kumkhatah

sample 8) @ Rs.

10,000 per sample

0 80,000 80,000 1,60,000 LRP chuan NCOF/RCOF te thawh

puina in lo thlan chhuah bika thlai

tharte atangin sample a la ang.

Pesticides leh damdawi dang

ningnawi chambang awm leh awm

loh enfiah turin sample te chu

NABL laboratories ah thawn tur a ni.

1.2.8 Certification tih man 0 2,000 0 2,000 PGS certification chu lo enfiahna

atang te, hmalak dan kawng hrang

hrang chhinchhiah atang te leh

sample enfiahna atang te a pek

chhuah a ni ang.

1.2.9 Certification tih nana

inrelbawlna senso

26,150 16,900 19,000 59,950 Zau office enkawlna atana tanpuina

hi, office luah man atan te,

coordinator leh data entry operator

hlawh atan te, office furniture te,

computer te, printer te, stationery te

lei nana hman tur a ni.

Total 36,740 114840 112090 263670

2 Adoption of organic village for manure management and

biological nitrogen harvesting through cluster approach

State sawrkar chuan Project

Sanctioning Committee hnenah

Organic khua siam tura

ruahmanna a siamte a thlen ang

2.1 Zau khat Organic Farming atana Ruahmanna

(Action Plan)

State sawrkar chu organic khua

siam nan Grant-in-aid angin

tanpuina pek a ni ang

2.1.1 Organic kalpuina lova

lehna @ Rs 1000/acre

x 50

50,000 50,000 50,000 2,50,000 Lei enfiahna result te, organic

farming tih dan hmang tha te, thlai

chin te tibawlhhlawhna laka veng

tura ram leilung buatsaihna ( khur

laih, ram ri a kawldai phun kual

chhuah ) te hmang chunga lo neih

dan pangngaia neih thin ram chu

organic lova siam a nih theih nana

kumkhat atana hmalakna tur

ruahmanna siam te puihbawm nan

Page 21: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

19

2.1.2 Cropping system

mumal hmanna :

Organic thlai chi lei a

organic nursery siam

@ Rs.500/acre/

year x 50 acre

25,000 25,000 25,000 75,000 Kum khat atana hmalak dan tur

ruahmanna siam tur a ni a, lei

enfiahna hmangin organic cropping

system tha tur awm hman tur a ni.

Loneitu member-tinte chu leilung

buatsaihna kawngah te, thlai ven

himna lamah te, hlawh fa chhawrna

te, organic thlai chi emaw organic

seedling emaw te ama rama thar

chhuah theih nan te puih an ni ang.

2.1.3 Organic leitha,

hmanlai atanga lo

siam chhuah ve thin

heng ; panchagavya,

Beejamruth etc te

siamchhuahna din @

Rs.1500/ unit/acre x50

acre

75,000 0 0 75,000 Loneitu member-tin te hi organic

leitha siamna in sakna tur leh a

siamna tura hmanraw mamawh(

saidawium te, plastic um te, tuizem

te, sprayers te, filter te, leh bungbel

te, etc) leina tur tanpuina pek an ni

ang.

2.1.4 Boruaka Nitrogen

awm hman theiha la

khawm thei

thlai(Gliricidia,

sesbania) chin @

Rs.2,000/acre x 50

acre

50,000 25,000 25,000 1,00,000 Loneitu member-tin te chu Boruaka

Nitrogen awm hman theiha la khawm

thei thlai an chin theih nan a chi man

tur te, a chinna tur hmun buatsaihna,

khur laih te leh hlawhfa chhawrna tur

atan te tanpuina pek an ni ang.

2.1.5 Thlai atanga damdawi

siamna tur

lakchhuahna din @

Rs.1000/unit/50

acre

50,000 0 0 50,000 Thlai atanga damdawi chi hrang

hrang siam theihna tur lakchhuahna

tur siam nan leh a lak chhuah nana

hmanraw mamawh(saidawium emaw

plastic um emaw te, tuizem te, filter

te, leh bungbel mamawh te) lei nan

tanpuina pek tur a ni.

Total 250000 100000 100000 450000

2.2 Integrated Manure Management

2.2.1 Bio fertilizer tui nena

tankawpna (Nitrogen

mantu/phosphate

tizawpraltu/potas-

sium chet tirtu

biofertilizer hman) @

Rs. 500/acre/ x 50

acre

0 25,000 0 25,000 Thlai ti thar tam turin thlai chinna

leia leih turin emaw thlai chi

sawngbawl nan emaw a hman tur

biofertilizer tui lei na tur atan

loneitu member tinte chu tanpuina

pek tur a ni.

2.2.2 Bio pesticides tui

(Trichoderma viridae,

pseudomonas viridae,

pseudomonas,

metarhizium,

Beaviourie bassiana,

pacelomyces,

verticillum ) hman @

Rs.500/acre x 50

0 25,000 0 25,000 Thlai natna hmeh mih nana hman tur,

bio pesticides tui lei na atan loneitu

membertin te chu tanpuina pek tur a

ni.

Page 22: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

20

2.2 Integrated Manure Management (cont. )

2.2.3 Thlai tichhe thintu

ven leh beih kawngah

a awmna ramin a

pianken thlai veng

himtute leh hmanraw

awmsa awlai taka

hman theiha awm ang

ang te chu tangkai

takin loneituin a

hmang ang. @

Rs.500/acre/50

0 25,000 0 25,000 Thlai natna leh eichhetute laka ven

leh enkawlna atana hman tur Neem

cake emaw Neem oil emaw leina tur

leh a hmanna atan loneitu chu

tanpuina pek tur a ni

2.2.4 Fertilizer Control

Order(FCO) 1985 in a

nih dan tur a sawi ang

chiah a siam

Phosphate Rich

Organic Manure

(PROM) hman @

Rs.1000/acre/50

50,000 0 0 50,000 Leiin thlai tana Phosphorus leh Zinc

a tlakchham phuhrukna tura hman tur

Phosphate Rich Organic Manure

(PROM) leina tur leh leilunga pekna

tur tanpuina Loneitu member tinte

chu pek tur a ni.

2.2.5 Changpat leitha

siamna (a len zawng

7ft x 3ft x 1ft) @

Rs.5000/unit/x50

250000 0 0 2,50,000 Changpat hmanga leitha siamna

hmun sak nana thil tulte; changpat lei

na te, khur laih te, a bang

leirawhchana siam te, hlawhfa

rawihna man te leh leitha siamna

atana hmanraw mamawh dang te

leina turin loneitu member-tinte chu

tanpuina pek tur a ni.

Total 325000 50000 0 3,75,000

2.3 Integrated Manure Management

2.3.1 Agriculture lam

khawlte hman

(SMAM Guidelines

ang zelin);

i. Power tiller

ii. Cono weeder

iii. Paddy thresher

iv. Furrow opener

v. Sprayer

vi. Rose can

vii. Top pan balance

15000 15000 15000 45000 Organic thlai chinna tur leilung

buatsaihna atan te, a thar chhuah vuak

nan te, tihfai te, a a tha bik thliar hran te,

a sawngbawl zui zel nan te a Custom

Hiring Centre-a Agri. lam khawl hman

tur awmte (power tiller, cono weeder,

paddy thresher, furrow opener, sprayer,

rose can, top pan balance)chu an hman

theihna turin tanpuina sum Zau hnenah

pek a ni ang a, an memberten hemi atana

sum an mamawh te an lo pe thei dawn

a ni. SMAM hnuaiah CHC hi din ni in a

lang a, tanpuina sum mamawh belh a nih

chuan State sawrkarin SMAM hnuaia

atangin a pe mai thei ang.

2.3 Integrated Manure Management

2.3.2 Horticulture rawn pen

luhna kawng hawn

[Mission for

Integrated Dev. Of

Horticulture(MIDH)

Guidelines ang zel in]

0 0 0 0 State Sawrkar chuan MIDH hnuai

atangin puihbawmna sum a pek belh

mai ang.

Page 23: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

21

2.3.3 Ran zun ek atanga

leitha siam nana tul

Bawng in/ar vulh

/vawk vulh (Gokhul

Scheme ang zel in)

0 0 0 0 State Sawrkar chuan Gokhul Scheme

hnuai atangin puihbawmna sum a pek

belh mai ang.

Total 15000 15000 15000 45000

2.4 Packing, Labelling and Branding of organic products of Cluster

2.4.1 A khungna bawm

PGS logo chuang

siam + Hologram

printing(laser light

hmanga lemziak)( @

Rs.2500/acre x 50

Organic thar chhuah atanga thil siam

chhuah takte dahna bawm tur leina

tur te, a bawma a sawifiahna chhut

kai nan te, thlalak/milem tha bik

(hologram) chhut kaina atan te leh

thil siam chhuah hming phuah chhut

kaina atan te tanpuina sum pek a ni

ang. Zau LRP ten an buaipui ang.

PGS-India Green Logo hi a huam

chin (area) atan an hmang a, PGS-

India Organic logo hi Organic a siam

vek tawh ram atan an hmang.

Sawifiahna chhut kai hian zau hming

te, district hming te, chu organic thil

siam chhuah hming in a tak nihna

tha danglam bik riau a ken tel te a ti

lang tur a ni.

2.4.2 Organic thil siam

chhuahte thiar velna(4

wheeler, 1.2 tone phur

thei) @ zau pakhat tan

a tam berah

Rs.1,20,000

0 120000 0 120000 Organic thil siam chhuah te

lakkhawm nan leh a zawrhna hmuna

thiar kual velna atan tanpuina sum

pek a ni ang a. He sum hi bungraw

phurhna chi motor lei nan pawh

hman theih a ni ang.

2.4.3 Organic Dawrpui

(Fair) siam ( Zaukhat

tan a tam berah

Rs. 36,330 a puihna

pek a ni ang

Organic Fair buatsaihna atana thil

tul; dawhkan siamna te, thil hawh

man te, hlawhfa rawihna te,

puanzarna senso te, bungraw thiar

velna leh Fair enkawlna atana senso

tul te phuhruk nan tanpuinna sum pek

a ni.

Total 0 218830 62500 281330

Page 24: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

22

MISSION ORGANIC VALUE CHAIN DEVELOPMENT FOR NORTH EASTERN REGION

Salient Features :

Ram chhunga Hmar Chhak lam ramah hian Organic Farming tha taka kal pui theihna a awm tih

hriat chian a nih avangin Ministry of Agriculture and Farmers Welfare chuan he Central Sector

Scheme hi a tichhuak a ni

Department chuan Hmar Chhak State ah te hian Organic Farming a chawisang a ni.

India rama Hmar Chhak State-te hi India ram Organic laimu a siam a ni dawn a ni

Farmers interest Group(FIG) emaw Farmers Producers Company te( FPCs) emaw te chu

thiarkhawmna te , dahkhawmna te, thlai thar seng hnu a sawngbawl zuina te leh a zawrhna kawng

chung changah te thuam an ni ang.

Siam chhuahna kawnga hmalakna hrang hrangah te, a siamnaah te, a zawrhnaah te leh siam tura

puitute hmalakna te hmang hian loneitu 50000 in hlawkpuina an tel thei dawn a ni.

North East a awmte anmahni hming pek pu ngei Organic thil siam tih chhuah tir theih.

Bio – diversity(Thlai, Thing, mau, leh nungcha chitin reng a ram a awm te) a hausa tawntaw,

ramah hian kan hman tangkai duhna ang zela chhenfakawm taka hman tur thlai an tam a ni.

He scheme hmanga hnahthawh ten an tum pawimawh tak chu hnathawhna kawng hrang hrang

inkhaidiatah te hian a hlawkna tel zel chunga kal chhoh a ni a, Sumdawnna lian taka la kal pui

theih tura Organic Farming zau awmkhawm lian tham tak siam chu a tum ber a ni a, a bul atanga

a tawp thlenga hmalakna; a thar chhuah atanga thil dang atana siam chhuah te, a hralhna tur

ngaihtuah te leh a leitute hnena pek thlenga thil mamawh te ngaihtuahpui an ni ang.

Page 25: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

23

Sl.No. Component Rate (Rs.)

A. A. Value chain Production

A1. Development of Organic Production Clusters

A.1.1 Cluster development and formation of Farmer Producer

Companies, as per SFAC norms

For 100 FPCs each comprising of 500 farmers @

Rs.20.375 lakh/FPC

4075/- per farmer

A.1.2 Assistance for on-farm input production infrastructure @

Rs.3750/ha) and off-farm inputs (@ Rs.3750/ha).

7500/hax2 = 15000/ha

A.1.3 Assistance for quality seed and planting material (50% of

maximum Rs.35,000/ha limited to the actual cost as per

crop)

17500 per ha.

A.2 Support for extension services, input facilitation, training handholding and certification

A.2.1 Assistance for setting up of input delivery, distribution

and agri-machinery custom hiring centre through state

lead agencies

10 lakh/FPO

A.2.2 Support and extension services for training, handholding and certification at production

stage.

A.2.2.1 Training, hand holding, documentation and certification of

crop production through service providers (As per MIDH)

10,000/-per ha

B. Value Chain Processing (For FPC and private entrepreneur through Bank credit linked)

B1. Value Chain Post harvest – setting up of collection, aggregation, grading facilities

B.1.1 Setting up of functional infrastructure for collection,

aggregation and grading units @ Rs.15 lakh (75% subsidy) 11.25 lakh

B2 Setting up of value addition and processing units including packaging, storage and

transportation

B.2.1 Financial assistance for setting up of integrated processing

units with Total Financial Outlay (TFO) of Rs.800 lakh or

more limited to 75% to FPCs and 50% to private as credit

linked back ended subsidy

600.00 lakh

B.3 Value chain packaging, storage and transportation

B.3.1 Integrated pack house

75% subsidy to FPCs on TFO of Rs.50 lakh or more and

50% to private limited to Rs.37.50 lakh

37.50 lakh

B.3.2 Transportation/4 wheeler up to TFO of Rs.12 lakh (50%) 6.00 lakh/FPC. Need based

Page 26: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

24

Sl.No. Component Rate (Rs.)

B.3.3.1 Refregerated transport vehicle up to TFO of Rs.25 lakh

(75% subsidy to FPC and 50% to private)

18.75 lakh

B.3.3.2 Pre-cooling/cold stores/ripening chambers 18.75 lakh

C. Value chain Marketing – Branding, labelling, certification, quality control, retail outlets,

awareness and publicity through lead agencies.

C.1 Branding, labeling, packaging, publicity and certification

of processing units etc. (L.S)

As per proposal, Need to be

ascertained

C.2 Seminars/conference, workshops, Buyer-seller meets,

auction meetings, festivals

As per proposal, Need to be

ascertained

C.3 Consumer awareness Information dissemination through

publicity, printed literature films and local advertisements

As per proposal, Need to be

ascertained

C.4 Hiring of space in prime markets As per project proposal

D. Value Chain Support Agencies

D.1 Setting up of Lead agency/Organic Commodity Board/Organic Mission for scheme

implementation and market facilitation. To be set up at state level

D.1.1 Staff, manpower, travel and contingencies, Institutional

strengthening and hire/purchase of machinery and

equipments

5% of total scheme budget

D.1.2 Setting up of organic certification bodies. One time

assistance will be provided for hiring consultants for

preparation of operating manuals, training and exposure of

manpower and facilitating institutional set up. Cost of

manpower to be borne by the state

Whom to Contact?

At the state level: Director (Horticulture/Agriculture) of North Eastern States.

At District level : Distric t Horticulture Officer, District Agricultural Officers/Project Director

ATMA in North Eastern States.

Page 27: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

25

CHAPTER – 6

HORTICULTURE

(SUM TAM ZAWK LAKLUH NANA THEI, THLAI LEH PANGPAR CHIN)

Enge tih tur?

Hmun awh zau lo a, sum tam zawk lakluh nan horticultural crops te hi chin tur.

Thal hrisel neih theih nan thlai chi tha hman thin tur.

Thei leh thlai te hi hun rei zawk dah that a nih theih nan, cool storage/cool house ah dah that tur.

Sum tam zawk kan thlai thar atang a kan hmuh theih nan a dan dik taka seng a, tih fai a, thlan a,

sawngbawl a, hralh theih tur/ dahthat thei tur a siam tur ani.

Poly-house hmangin thlai leh pangpar a awm hun pangai nilo a chin thin tur ani.

Enge hmuh theih?

A. Horticulture hnuaia tanpuina

Sl.

No.

Tanpuina awm thei te Tanpuina awm theih dan/a tam lam Scheme /

Component Pawisa a tanpuina

(Subsidy)

Hmun hlawm

khat zel a subsidy

awm thei zat

1. Thlai chi siam chhuah na

(Mi pakhat tan hectare 5 i a

zau lo tur)

NE, phai tribal ho

awmna (TSP), A&N

leh Lakshadweep

thliar kar ah 50%, a

bak state dang zawng

ah 35%.

Thlai chi pangai

(Open) atan Rs.

35,000/- leh thlai

chi tha chi (Hybrid

Seeds) atan Rs.

1,50,000/-

Sub scheme

of NHM &

HMNEH

under MIDH

2. Nursery tha chi (2 - 4 ha unit) A senso za a 40, Hectare 1 atan

Rs.Nuai 25

-do-

3. Nursery te (1 ha unit) A senso za a 50 Hectare 1 atan

Rs.Nuai 15

-do-

4. Ser/thei huan thar siamna ( mi

pakhat tan a zau ber ah hectare 4)

a) Thei (drip hmang a tuipek)

NE, phai tribal ho

awmna (TSP), A&N

leh Lakshadweep

thliar kar ah 50%, a

bak state dang zawng

ah 40%. (thei kung

phun nun dan a zir in

instalment vawi 3 a

pawisa hi 60:20:20 a

pek tur a ni, thei phun

atanga a kum 2 na ah

za a 70 a nung tur ani

a, a kum 3 na ah za a

90 a nung tur ani)

Hectare 1 atan

Rs.40,000 –

2,20,000/-

-do-

Page 28: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

26

b) Thei (drip hmang a tui

pek loh)

c) Thlai ( mi pakhat tan a

zau berah hectare 2)

NE, phai tribal ho

awmna (TSP), A&N

leh Lakshadweep

thliar kar ah 50%, a

bak state dang zawng

ah 40%. (thei kung

phun nun dan a zir in

instalment vawi 3 a

pawisa hi 60:20:20 a

pek tur a ni, thei phun

atanga a kum 2 na ah

za a 70 a nung tur ani

a, a kum 3 na ah za a

90 a nung tur ani)

General ho chenna

leh NE leh

Himalayan state te

tan aman za an

40.Phai tribal ho

awmna (TSP),

Andaman &Nicobar

leh Lakshadweep

thliar kar te tan a man

za a 50

Hectare 1 atan Rs.

30,000 – 50,000/-

Hectare 1 ah Rs.

50,000/-

5. Hmuihmer bawlhlo (Spices)

(Mi pakat tan a zau berah

hectare 4)

a) Spices kumhlunlo

(Seed spices and

Rhizomatic spices)

b) Spices kumhlun (thing

hmarcha, thakthing,

lawngpar leh nutmeg)

General ho chenna ah

40%, NE leh phai

tribal ho awmna

(TSP) ah 50%

General ho chenna ah

40%, NE leh phai

tribal ho awmna

(TSP) ah 50%

Hectare 1 ah Rs.

12,000 -15,000/-

Hectare 1 ah

Rs.20,000 -

25,000/-

6. Pangpar (Loose bulbous and

cut flower)

(mi pakahat tan a zau berah

hectare 2)

40% (Small and

marginal farmer),

25% other farmer

(50% in NE and TSP

areas)

Hectare 1 ah Rs.

16,000 – 60,000/-

-do-

7. Thlai rimtui ( mi pakhat tan a

zau berah hectare 4)

General ho chenna

ramah 40%, NE leh

phai tribal hoc

henna(TSP) ah 50%

Hectare 1 ah Rs.

16,000 – 40,000

-do-

Page 29: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

27

8. Plantation Crops (Cashew,

Cocoa phun nawn lehna telin)

(Mi pakhat tan a zau berah

hectare 4)

NE lehphai tribal ho

awmna (TSP) ah

50%, a bak state dang

zawng ah 40%. (thlai

kung phun nun dan a

zir in instalment vawi

3 a pawisa hi

60:20:20 a pek tur a

ni, thei phun atanga a

kum 2 na ah za a 70 a

nung tur ani a, a kum

3 na ah za a 90 a

nung tur ani)

Tuia chawmna nen

hectare 1 ah Rs.

40,000/-, tuia

chawmna awm

lohna ah hectare 1

ah Rs. 20,000/-

-do-

9. Thei/Ser huan hlui tharthoh leh

na ( Mi pakhat tan a zau berah

hectare 2)

A senso za a 50 Hectare 1 ah Rs.

20,000/-

-do-

10. Pa (Mushroom)

i) A chin na

ii) A chi siam na

iii) Hnim leh thil tawih

thei chi hrang

hranga leitha siam

Vantlang tan senso

100% leh mimal tan a

senso 40%, a ruhrel

din na a in senso

phuhruk nan, as

credit linked back

ended subsiby

Pakhat atan

Rs.Nuai 8

Pakhat atan

Rs.Nuai 6

Pakhat atan Rs.

Nuai 8

-do-

11. Thlai/Thei inthlah punna puitu

atana khuai khawi (Mi pakhat

tan atam berah khuai bawm

50)

a) Khuai manah

b) Khuai bawm

A senso za a 50

A senso za a 50

Khuai Lalnu 1 Rs.

800/-

Bawm 1 Rs. 800/-

-do-

Page 30: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

28

12. Ven himna hnuai a thil chin

(Protected Cultivation)

a) Green House

i) Fan leh chhungthuah

hmang (Mi pakhat tan a

lian berah 4000 sqm)

ii) Naturally ventilated

system (Mi pakhat tan

a lian berah 4000 sqm)

b) Shade Net House

i) Thir hmang a rel ( mi

pakhat tan 1000 sqm i

a tam lo)

ii) Mau leh thing hmang a

rel ( mi pakhat tan a

tam berah 200 sqm,

unit 5 i tam lo)

c) Plastic hmang a lei

hnawnna vawn

d) Plastic tunnel ( Mi

pakhat tan a ta berah

1000 sqm)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

A senso za a 50

(Tlang rama chengte

tan za a 15 in a sang

leh)

Square meter 1 Rs.

700 – 825/-

i)Thir ruhrel

hmaninsquare

meter 1 Rs. 422 -

530/-

ii) Thing ruhrel

hmanin square

meter 1 Rs. 270/-

iii)Mau ruhrel

hmanin square

meter 1 Rs. 225/-

Square meter 1 Rs.

355/-

Mau hmang a rel

in square meter 1

Rs. 180/-. Thing

hmang a rel in

sqyare meter 1 Rs.

246/-

Hectare 1 ah Rs.

16,000/-

Square meter 1 Rs.

300/-

-do-

-do-

-do-

-do-

13. Poly-house a thlai hlu bik

chinna man leh a chi man

Square meter 4000 i a

zau lo ah mi pakhat

tan a senso za a 50

Square meter 1 Rs.

120/-

-do-

14. Poly-house/shade net house a

Nau-ban leh Anthurium chinna

man leh a chi man

Square meter 4000 i a

zau lo ah mi pakhat

tan a senso za a 50

Square meter 1 Rs.

350/-

-do-

15. Poly-house/shade net house a

Derhken hnahsin leh Gerbera

chinna man leh a chi man

Square meter 4000 i a

zau lo ah mi pakhat

tan a senso za a 50

Square meter 1 Rs.

305/-

-do-

Page 31: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

29

16. Poly-house/shade net house a

Rose leh Lily chinna man leh a

chi man

Square meter 4000 i a

zau lo ah mi pakhat

tan a senso za a 50

Square meter 1 Rs.

213/-

-do-

17. Thlai seng hnu a sawngbawl

dan tha

a) Thlai pack na in / Huan

a thlai lak khawmna leh

dah that na in

b) Thlai pack na in tha

zawk, thlai thliar na leh

thlanna hmanrua nen a

thuam

c) Thlai lo vawn that lawk

na hmun

d) Thlai lo vawn that lawk

na hmun kal thei

e) Thlai vawn thatna

hmun (A sakna/Tih

lenna leh tunlai

hmanraw tha a thuam

that)

(A lian berah 5000 MT

len theihna)

f) Thlai/Thei um hmin na

hmun ( a lian berah 300

MT len theuhna)

A senso za a 50

General ho ram ah

35%, tlang ram leh

ruat lawk ram ah

50% (as credit-linked

back-ended subsidy)

General ho ram ah

35%, tlang ram leh

ruat lawk ram ah

50% (as credit-linked

back-ended subsidy)

General ho ram ah

35%, tlang ram leh

ruat lawk ram ah

50% (as credit-linked

back-ended subsidy)

General ho ram ah

35%, tlang ram leh

ruat lawk ram ah

50% (as credit-linked

back-ended subsidy)

General ho ram ah

35%, tlang ram leh

ruat lawk ram ah

50% (as credit-linked

back-ended subsidy)

In 1 sak nan Rs.

Nuai 2, a len

zawng 9m x 6m

In 1 sak nan Rs.

Nuai 17.50, a len

zawng 9m x 18m

1 man ah Rs. Nuai

8.75, 5 MT len

theihna a ni tur a

ni

1 man ah Rs. Nuai

8.75, 5 MT len

theihna a ni tur a

ni

i)Type 1 atan MT

1 Rs. 2800/-

ii)Type 2 atan MT

1 Rs. 3500/-

iii) Type 2 atan

MT 1 Rs. 3500/-

leh boruak tih

danglam theihna

hmanrua dah tel

MT 1 Rs. 35,000/-

MIDH hnuai

a NHM,

HMNEH leh

NHB sub-

scheme

Page 32: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

30

B. National Agro Forestry & Bamboo Mission (NABM) under MIDH

18. A) A chi siamna

i) Nursery tha chi (2 ha)

ii) Nursery te (0.5 ha)

Vantlang tan a senso

100% leh mimal tan a

senso 40%, as credit-

linked back ended

subsidy

i) Mimal tan 1

Rs. Nuai 40

ii) Mimal tan 1

Rs. Nuai 5

MIDH hnuai a

National Bamboo

Mission (NBM)

sub-scheme

B) A chinna hmun tih zauh

nan i) Forest ram/Vantlang ram

(JFMC/VC/SHGs/MHIP/YMA

leh a dangte kal tlangin)

ii)Forst ram ni lo ah

A senso 100%, kum

3 chhungin

instalment vawi 3 in

(50:25:25)

i) Hectare 1 Rs.

42,000/-

ii) A man 35%

kum 3

chhungin

instalment

vawi 3 in

iii) Drip hmanga

tui pek in

hectare 1 Rs.

14,700/- leh

drip hman

lohin 10,500/-

C) Forest ram a a chi awm

sa/ ram ngaw tha zawk a

enkawl

D) A seng hnua sawngbawl

dan tha

i) A seng hnua dah thatna

leh mau sawngbawlna

hmanrua

Mimal tan a in senso

40%, hectare 2 I a

zau lo.

A senso 40%, as

credit linked back

ended subsidy

Hectare 1 ah Rs.

8,000/-

Rs. Nuai 10

C. National Horticulture Board (NHB)

19. A) Sum dawn na atana

Horticulture siam

i) Lo/Huan pangai dinhmun

ii)Hliahkhuhna hnuai

General ho ramah a

senso za a 40 leh NE,

tlang ram leh thlan

bik ramah a senso za

a 50, as credit linked

back ended subsidy

Senso za a 50, as

credit linked back

ended subsidy

i) General ho

ramah project 1

ah Rs. Nuai 30

ii) NE tlang ram

leh thlan bik

ramah Rs, Nuai

37.50

MIDH hnuaia

National

Horticulture

Board (NHB)

sub-scheme

-do-

Page 33: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

31

iii)Thlai thar sawnbawl dan tha

Thlai/Thei um hmin na,Thlai

thar phurhna, a hralhna tur, lo

dah that hrihna hmun, leh a

dangte

a) Thlai dah thatna hmun

General ho tan senso

za a 35 leh NE, Tlang

ram leh thlan bik

tansenso za a 50

Project senso za a 35

(NE, tlang ram leh

thlan bik tan a senso

za a 50) 5000 MT i a

tam dah theihna, as

credit linked back

ended subsidy

Project 1 Rs. Nuai

56

General ho tan

project 1 Rs. Nuai

50.75 leh tlang

ram leh thlan bik

tan project 1 Rs.

Nuai 72.50

Type 1 atan MT 1

Rs. 2660/-

Type 2 atan MT 1

Rs. 3225/-

Type 2 atan MT 1

Rs. 3500/- bakah

boruak tih

danglam theihna

hmanrua

-do-

-do-

D. Coconut Development Board

20. A) A chi tha siam nan leh

sem chhuah nan

i) Sorkar/Mimal hnena a chi

tha(hybrid)/a tiak sem

ii) Coconut chi huan siam/din

iii)Coconut kui tiah na hmun

siam/din

i) A senso za a

25, atam ber ah

acre 1 ah kung

25,000

ii)A senso za a 25,

hectare 4 i a zau lo

vantlang leh mimal

tan a senso za ah za

A tiak 1 Rs. 9/-

Hectare 1 ah Rs.

Nuai 1.5

0.4 hectare a zau

atan Rs. Nuai 2

MIDH hnuaia

Coconut

development

Board (CDB)

sub-scheme

B) Coconut chinna hmun

zauh a) A hmun pangai (kung

hniam chi)

b)Tlang ram leh thlan bik ram

Mi pakhat tan a senso

za a 25, ram hectare 4

i a zaulo, instalment

vawi 2 ah a in angina

pek tur

Mi pakhat tan a senso

za a 25, ram hectare 4

i a zaulo, instalment

vawi 2 ah a in angina

pek tur

Hectare 1 Rs.

7,500/-

0.4 hectare a zau

ah Rs. 15,000/-

-do-

-do-

Page 34: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

32

C) technology Mission

Coconut a) Rannung leh natna in a a tih

chhiah coconut huan enkawl

dan duan chhuah leh hman

i)Vantlang tan senso za

ah za

ii)NGOs leh pawl dang

tan a senso za a 50

Vantlang tan a

enkawl dan duan

chhuah nan Rs. Nuai

50, NGOs leh pawl

dang tan Rs. Nuai

12.5

-do-

b)Coconut sawngbawl na leh

coconut atnga a thil siam

chhuan huang zauh na duan

chhuah leh hman

Duan chhuah nan senso

za a 70

hman chhin/tih chhin na

senso za a 50 hman zui

na atana senso za a 25

A duan chhuah nan

Rs. Nuai 26.25,

Hman chhin/Tih

chhin nan Rs. Nuai 5

-do-

D) coconut huan hlui toh

thar thoh leh na leh phun

nawn len na

a) A kung tar toh kih na leh

paih na

b) Phun nawn leh na atana

tanpuina

c) Enkawl dan tha hmanga

coconut huan awmsa tih

hmasawn

Kung 1 Rs. 1000/-,

hectare 1 ah kung 32 I a

tam lo

Senso za a 50, atam

berah hectare 1 ah Rs.

4000/-

Senso za a 25, a in angin

instalment vawi 2

Hectare 1 Rs.

32,000/-

A tiak 1 Rs. 40/-

Hectare 1 Rs.

17,500/-

-do-

-do-

-do-

D) Coconut Kung Insurance

Scheme

Dahkham za a 75, za a

50chu CDB tum tur, a

bak za a 25 chu state

sawrkar tum tur

Kung 1 kum 4-15

inkar Rs. 3.52

Kung 1 kum 16-60

inkar Rs. 4.76

-do-

Mission for Integrated development of Horticulture (MIDH) with sub scheme NHM, HMNEH,

National Bamboo Mission, Coconut Development Board and National Horticulture Board.

Sawi lan anih loh chuan unit hi hectare in a awm

Cost norm awmzia chu subsidy chhut nana a man sang ber an hman

Tute nge biak pawh tur? District level ah chuan District Horticulture Officer (DAO)/Dy. Director (Horticulture) leh State

level ah chuan Director (Horticulture)/Project Director ATMA te biak thin tur an ni.

Page 35: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

33

CHAPTER – 7

THLAI CHI

Enge tih tur?

1. Ram leilung leh sik leh sa in a duh zawng thlai chi ching la. Thlai chi chu tam lutuk emaw tlem

lutuk emaw nilovin a tawk chauh chin tur. Mithiamten an hrilh ang che in enkawl ang che.

2. Hetiang hian i thlai chu i thlak thin tur a ni.

(a) Buh, Wheat, Buhtun, Be leh Hriak nei thlai – Kum Thum danah.

(b) Vaimim, Behliang, Bajra, Antam, Nihawi – Kum Hnih danah.

(c) Hybrid leh BT thlai – Kum tin.

3. Thlai chi i leiin thlai chi tha zawrhna hmunah lei la, hmun dai, ro leh faiah dahthat tur.

4. Thlai chi natna lakah vengtu damdawi nena pawlh, a hlir, a tiak tha tur, hnim chi nen a in pawlh

lo hmang ang che.

Enge kan dawn theih?

A. Thlai chi tan tanpuina pek dan.

Sl.

No Thlai Hming

Thlai chi (certified Seed) tan tanpuina dawn

dan

Scheme

Hming

1.

i) Hybrid Buh Chi Aman zawng zawng 50% (quintal khat tan

Rs.5000/- aia tam lo) BGREI

ii) Certified Buh Chi Aman zawng zawng 50% (quintal khat tan

Rs.1000/- aia tam lo) BGREI

2.

i) Thlai chi thar tam thei

a) Buh leh Wheat Chi Kg khat tan Rs.10/- emaw aman 50%

(a tlem zawk zawk)

NFSM

BGREI

b) Buhtun, Vaimim, etc. Kg khat tan Rs.15/- emaw aman 50%

(a tlem zawk zawk) NFSM

c) Be lam chi Kg khat tan Rs.25/- emaw aman 50%

(a tlem zawk zawk) NFSM

ii) Hybrid Chi

a) Buh Kg khat tan Rs.50/- emaw aman 50%

(a tlem zawk zawk)

NFSM

BGREI

b) Vaimim, Buhtun, etc. Kg khat tan Rs.50/- emaw aman 50%

(a tlem zawk zawk) NFSM

3. Belam chi (Behliang, Dal,

Chana, Be Lian Chi)

HYV Chi Kg khat tan Rs.25/- emaw aman 50% ( a

tlem zawk zawk) kum 10 aia upa lo NFSM

4. Hriaknei thlai (Antam, Badam,

Bekang, Nihawi Antam etc.)

Kg khat tan Rs.25 emaw aman pumpui 50% (a

tlem zawk zawk) kum 10 aia upa lo. Hybrid chi

erawh chu Rs.50 kg khat tan emaw aman pumpui

50% kum 10 aia upa lo.

NMOOP

Page 36: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

34

5.

Hriaknei Thlai (Antam,

Badam, Bekang, Nihawi

Antam etc.)

Khua rel chhiatrna avanga loneituin a sen tih

tlem nan, hmun thlaler/ro bik tan hetiang hian

thlai chi tanpuina

i) Hybrid Chi – Rs.3750/qt.

ii) A chi pangngai – Rs.1800/qt.

NMOOP

6.

Thlai chi tiak tipung ve duh tan

(Loneitu pakhat in Acre khat

zau tan)

i) Buh, Wheat, etc. – 50% man pumpui

ii) Hriaknei thlai – 60% man pumpui

Be, Ranchaw chi tan

NMAET

SMSP

7.

Loneitu, self help group

hnenah foundation leh certified

chi pek

Aman zawng zawng 75% NMAET

8. Oil Palm Seedling (Tiak) Aman zawng zawng 85% (Rs.8,000/Ha.) NMOOP

9. Oil Palm phun enkawl zuina Kum li chhung, Kum tin Ha.1 tan Rs.4000 NMOOP

10. Jute leh Mesta (Hrui thlai) Rs.5500/qt. NFSM

11. Hriaknei Thlai Breeder Seed Aman pumpui an hmu let ang NMOOP

B. Foundation leh certified chi siam chhuak tana tanpuina awm thei.

12. a) Hybrid Buh Chi Rs.5000/qt. emaw aman pumpui 50%

BGREI b) Buh & Wheat certified chi Rs.1000/qt. emaw aman pumpui 50%

13. Thlai chi siam chhuahna a tan

thawh hlawk tan

Project man zawng zawng

40% - General/Phairam

60% - Tlangram

Rs.150 lakh/project- Schedule area

NMAET

C. Hriak lam thlai zawng zawng tan.

14. Foundation seed siam chhuak

tan

Rs.1000/qt. (kum 10 kalta released)

Rs.100/qt. (kum 5 kalta released) NMOOP

15. Certified seed siam chhuak tan Rs.1000/qt. (kum 10 kalta released)

Rs.100/qt. (kum 5 kalta released) NMOOP

16. Thlai chi siam chhuahna atana

ruhrel in dinna a tan

Tanpuina hi a hnuaia ruhrel dinnan 50% pek

theih – Godown, A chi vuak/khawn thlakna

chhuat, Tui lakna - Tuichhunchhuah, Tui pump,

Farm cheibawlna,Tui pekna, Lei lehna khawl, Lo

hungna, Electric lakluhna, Farm hungna etc.

NMOOP

Page 37: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

35

16.

(a)

Thlai chi siamna Industry

ruhrel dinna

1. Thlai chi sawngbawlna siam: Thlai chi siamna

Industry (Processing plant) dinnan a hnuaiah a

Capacity a zir hian tanpuina a awm

Rs. in Lakh.

Khawl

Capacity

Khawl Hming

Khawl

Lian

Khawl pen

hleh Total

1000 MT 27.90 9.90 37.80

2000 MT 32.90 10.10 43.00

3000 MT 47.10 13.90 61.00

4000 MT 56.20 20.70 76.90

5000 MT 62.80 21.30 84.10

Sub-

Mission

on Seeds

and

planting

materials

(SMSP)

under

NAMET

2. Seed processing building, Material dawnna In, Phoro na tual/Platform

siamna tanpuina

The financial

assistance for

construction

of building

require

annual

capacity of

plant (MT)

Plant building &

receiving shed Drying Platform

Grand

total

(Rs. in

lakh)

Size

(sqm)

Rate

(Rs/sqm)

Total

cost

(Rs.

in

lakh)

Size

(sqm)

Rate

(Rs/sqm)

Total

cost

(Rs.

in

lakh)

1000 450 7000 31.50 100 1200 1.20 32.70

2000 525 7000 36.75 200 1200 2.40 39.15

3000 700 7000 49.00 300 1200 3.60 52.60

4000 800 7000 56.00 400 1200 4.80 60.80

5000 1000 7000 70.00 500 1200 6.00 76.00

Thlai chi sawngbawlna dintu hian aduh ang capacity a thlang thei ang.

Page 38: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

36

16.

(b)

Thlai Chi dahna Godown

A hnuaia thlai chi Godown capacity leh

type hrang hrang ang hian tanpuina pek theih a ni.

Particular Capacity

(MT)

Size

(sqm)

Rate

(Rs.

in

lakh)

Total

cost

(Rs.

in

lakh)

Store with

AC/GI Sheet 1000 700 7000 49.00

Ventilated

flat roof store 100 700 7500 52.50

Dehumidified

store 100 100 14000 14.00

Thlai chi industry din tur hian a duh ang capacity a

thlang thei ang.

SMSP

under

NMAET

17. Thlai variety thlan bik chi

siamna

Project man pumpui 75% subsidy a ni a. Thlai

variety thlan hi kum nga(5) aia upa lo. NMOOP

D. National Seed Reserve (Thlai chi kum tam tak tana vawnhim)

18. Khuarel chhiatna avanga

mamawh thlai chi thar rang

1. Thlai chi man – 100%

2. Enkawlna

i) Thlai chi thar sawngbawlna and packing

– Rs.300/qt.

ii) Transport man – Rs.200/qt.

3. Thlai chi sawngbawlna ruhrel dinna =

Rs.57.74 lakh for 10000/qt. capacity

4. Thlai chi sangbawlna khawl

Building, Phoro na

Platform etc. – Rs.70.50 lakh for 10000 qt

Capacity

5.Khawl dinna tura Crane hire na – Rs.50/qt.

6.Kumtin thlai chi sawngbawlna building leh

khawl tih thianghlimna man – Rs.10/qt.

7.Thlai chi hlui tawh leh tha lo paihna.

8. Computer hmanga enkawlna.

SMSP

under

NMAET

Tu nge zawhchian tur

DAO/Agri.Block Development Officer/Project Director (ATMA)/State Seed Corporation.

Page 39: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

37

CHAPTER - 8

KHAWL LEH HMANRAW THA

Engnge tih tur?

Lo zau zawng leh thlai chin azirin khawl leh hmanraw tangkai tur ber lei ang che.

Khawl leh a kaihhnawih hmanruate hi a huhova awmze neia inhmantawm theih a ni.

Khawl tha chakna a chuang aliama i hman ral mai lohnan a tul dan azirin hmanraw hman tur bik –

entirnan, lei tihphut leh daikawina hmanraw tha (rotavator), mawimam tha chi (Laser leveler), lei

leh phut nawn ngai lova thlai chithlakna khawl (Zero-till Seed Drill), buhsengna hnu buh bul thlo

lova wheat chinna (happy seeder) leh khawl dang hmanawm chi ber hmang thin ang che.

Khawl chi hrang hrangte hman dan leh enkawl dante hi Farm Machinery Training & Testing

Institutes te, KVK te, leh State Agriculture Universties ten zirtirna an pe thei reng.

Eng khawl leh hmanruate nge neih theih ?

A. Sub-Mission on Agriculture Mechanization (SMAM)

1. Khawl leh hmanraw tha leina tura sum lama puihna:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl / hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl /

hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

1(A) : Tractors

(i) Tractor (8 - 20 PTO HP) Rs 1,00,000/- 35 % Rs 75,000/- 25 %

(ii) Tractor (20 - 70 PTO

HP) Rs 1,25,000/- 35 % Rs 1,00,000/- 25 %

1(B) : Power Tiller

(i) Power Tiller

(8 HP hnuai lam) Rs 50,000/- 50 % Rs 40,000/- 40 %

(iii) Power Tiller

(8 HP chin chung lam) Rs 75,000/- 50 % Rs 60,000/- 40 %

Page 40: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

38

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

1(C) : Buhphunkhawl

(i) Engine nei Buhphunkhawl

(Tlar 4 phun thei) Rs 94,000/- 50 % Rs 75,000/- 25 %

(ii) Engine nei

Buhphunkhawl

a) (Tlar 4-8 phun thei)

b) (Tlar 8-16 phun thei)

Rs 2,00,000/- 40 % Rs 2,00,000/- 40 %

1(D) : Engine nei Khawl dang

(i) Buh phal/buh vawng tel

thei buhsengkhawl Rs 1,25,000/- 50 % Rs 1,00,000/- 40 %

(ii) Leitha (Urea) pekna

khawl Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

1(E) : Engine nei hman

bikna

awm Khawl dang:

(i) Thlaithar sengna

(ii) Khurlaihna

(iii) Thlai chi lin/chinna

(iv) Thli Khawl hmanga thlai

chi thlakna

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

1(F) : Horticulture lama

hman

chi engine nei

khawlte:

(i) Thei lawhna khawl

(ii) Thingzik tanrualna

khawl

(iii) Theirah sengna khawl

(iv) Theirah (pum lian leh te,

a hmin leh a hel)

thliarhranna khawl

Rs 1,25,000/- 50 % Rs 1,00,000/- 40 %

Page 41: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

39

(v) Theirah lakkhawmna

tawlailir

(vi) Thlaichi kuinaa thil tul

leh mamawh pekna

khawl.

(vii) Hydraulic khawl

(viii) Khawldang (Tractor,

Power Tiller, etc) a vuah

chi thing zar/tang cut-

na leh kawlawmna

2(A) : Leilet siam thatna,

leilehna leh thlai

china

tur ruahmanna atana

hmanhruate:

(i) Hal lek zum (MB

Plough)

(ii) Hal Bial Vir thei (Disc

Plough)

(iii) Hal Tlar Rin Phutna

(Cultivator)

(iv) Lei tlang Chandipna

(Harrow)

(v) Hrutrualna (Leveler)

(vi) Dum Daina Thir Ke

(Cage Wheel)

(vii) Rih vurna

(viii) Thlur pawnna

(Ridger)

(ix) Hnim Hrutthlukna

(Weed Slasher)

(x) Engzung hmanga

Hrutrualna (Laser Land

Leveler)

(xi) Hal Thlek zawng

tihsawn theih

(Reversible Mechanical

Plough)

(xii) Leitlang char vuakkehna

(Crust Breaker)

(xiii) Hnuhvir Hal (Roto

Cultivator)

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 15,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar

hnuh chi

Rs 19,000/-

50 %

50 % i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 12,000/

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 15,000/-

40 %

40 %

Page 42: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

40

(xiv) Vaivir Hal

(Rotavator)

(xv) Hnuhvir Daikawina

(Rotopuddler)

(xvi) Hydraulic hmanga

Hal thlek zawng

Thlakthleng theih

(Reversible Hydraulic

Plough)

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 35,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 44,000/-

50%

50%

i) 20 BHP

hnuai lam

hnuh chi

Rs 28,000/-

ii) 20–35 BHP

hnuh chi

Rs 35,000/-

40 %

40%

(xvii) Lei char

chhunkhawhna Hal Zum

(Chisel Plow)

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 8,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs

10,000/-

50 %

50 %

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 6,000/-

ii) 20–35 BHP

hnuh chi

Rs 8,000/-

40%

40%

Page 43: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

41

Tractor / Power Tiller hnuh

chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute tan

bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

2(B) : Thlai chi thlakna,

phunna, sengna leh

chawhna hmanruate:

(i) Khur chawhna

(ii) Alu linna

(iii) Alu chawhna

(iv) Badam chawhna

(v) Leileh paha thlai chi

thlakna

(vi) Tractor hnuh thlai

sengna

(vii) Purunsen chawhna

(viii) Buh lakna hnu buh bul

samna

(ix) Letphut lova thlai chi

leh leitha a ruala

thlakna

(x) Leileh phuta thlai lin

/china

(xi) Fu chi tanna leh linna

(xii) Thlai chi linna

(xiii) Thlaichi thlakna

(xiv) Thlai chi hrang hrang

lin/chinna

(xv) Leiphut lova thla chi

lin/chinna

(xvi) Thlur pawn paha thlai

lin/chinna

(xvii) Thlai chi leh leitha a

ruala thlakna

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 15,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh

chi Rs

19,000/-

50 %

50 %

i) 20 BHP

hnuai lam

hnuh chi Rs

12,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh

chi Rs

15,000/-

40 %

40 %

Page 44: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

42

Tractor / Power Tiller hnuh

chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

(i) Turbo hmanga thlai

chinna

(ii) Thlikhawl hmanga thlai

lin/china

(iii) Thlikhawl hmanga

thlaitiak phunna

(iv) Buhsengna hnuaa

buhbul awm chunga

wheat china

(v) Hnim to loh nana plastic

phahna khawl

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 35,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh

chi Rs

44,000/-

50%

50%

i) 20 BHP

hnuai lam

hnuh chi

Rs

28,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs

35,000/-

40%

40%

2(C) : Thlai hmun enkawlna

hmanruate:

(i) Hnim Samna

(ii) Buhsengna hnu buh

kung samna

(iii) Hlo thlawhna khawl (2

hp engine)

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 15,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 19,000/-

50%

50%

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 12,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 15,000/-

40%

40%

2(D) : Thlai rah kawr/fu ran

chaw leh thil dang

atana

sawngbawlna

hmanrua:

(i) Fuherna hnu (a fu)

chansawmna khawl

(ii) Coconut kawr

chansawmna khawl

(iii) Hnim/Hnawm

haikhawmna khawl

(iv) Hnim/Hnawm/buhpawl

telkhawmna khawl

(v) Buhsengna hnu buh

kung lakkhawmna

khawl

i) 20 BHP hnuai

lam hnuh chi

Rs 15,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 19,000/-

50%

50%

i) 20 BHP

hnuai lam

hnuh chi

Rs

12,000/-

ii) 20–35 BHP

inkar hnuh chi

Rs 15,000/-

40%

40%

Page 45: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

43

2(E) : A sengna leh

vuaktilhna

khawl:

(i) Badam kawr khehna

khawl

(ii) Vuaktilhna khawl

(iii) Thlai hrang hrang

Vuaktilhna khawl

(iv) Buh Vuak Khawl

(v) Huansam Khawl

(vi) Thlitfaina/Zahfaina

Khawl

(vii) Sengna Khawl

(viii) Hnim Samrualna Khawl

i) Engine/Electric

Motor 3 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20HP Hnuai

lam pawh/hnuh

tawk

Rs 20,000/-

ii) Engine/Electric

Motor 3-5 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20-35HP inkar

lam pawh/hnuh

tawk

Rs 25,000/-

50%

50%

i) Engine/Electri

c Motor 3 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20HP Hnuai

lam

pawh/hnuh

tawk

Rs 16,000/-

ii) Engine/Electri

c Motor 3-5

HP hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20-35HP inkar

lam

pawh/hnuh

tawk

Rs 20,000/-

40%

40%

Tractor / Power Tiller hnuh

chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

2(F) : Buhpawl

Chansawmna

i) Engine/Electric

Motor 3 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20HP Hnuai

lam pawh/hnuh

tawk

Rs 20,000/-

ii) Engine/Electric

Motor 3-5 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller 20-

35HP inkar lam

pawh/hnuh

tawk

Rs 25,000/-

50%

50%

i) Engine/Electric

Motor 3 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20HP Hnuai

lam pawh/hnuh

tawk

Rs 16,000/-

ii) Engine/Electric

Motor 3-5 HP

hnuai lam

emaw, Tractor/

Power Tiller

20-35HP inkar

lam pawh/hnuh

tawk

Rs 20,000/-

40%

40%

Page 46: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

44

Tractor (35 HP chunglam)

hnuh chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

3(A) : Leilet siam thatna,

leilehna leh thlai china

tur ruahmanna atana

hmanhruate:

(i) Hal zum (MB Plough)

(ii) Hal Bial Vir thei (Disc

Plough)

(iii) Hal Tlar Rin Phutna

(Cultivator)

(iv) Lei tlang Chandipna

(Harrow)

(v) Hrutrualna (Leveler)

(vi) Dum Daina Thir Ke (Cage

Wheel)

(vii) Rih vurna

viii) Thlur pawnna (Ridger)

ix) Hal Thlek zawng tihsawn

theih (Reversible

Mechanical Plough)

x) Hnim Samna

(Weed Slasher)

xi) Engzung hmanga

Hrutzawlna

(Laser Land Leveler)

xii) Vaivir Hal (Rotavator)

xiii) Hnuhvir Hal (Roto-

Puddler)

xiv) Hydrauli Hmanga Hal

Zum thlek zawng tihsawn

theih (Reversible

Hydraulic Plough)

xv) Leihnuai Khal Rin

pawpna (Sub-Soiler)

xvi) Lei rut khuarna

(Trench Makers)

xvii) Bialtlang Siamna

(Bund Former)

xviii) PTO hmanga Harrow tih

vir chi

xix) Tractor hnunga vuah chi

leivung hai/suahna

xx) Leitlang char vuak kehna

Rs 44,000/- 50 % Rs 35,000/- 40 %

Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

Page 47: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

45

3(B) : Thlai chi thlakna,

phunna, sengna leh

chawhna hmanruate:

(i) Letphut lova thlai chi leh

leitha a ruala thlakna

(ii) Leileh phuta thlai

lin/china Alu chawhna

(iii) Thlaichi thlakna

(iv) Alu chawhna

(v) Tractora vuah chi thlai

sengna

(vi) Purunsen chawhna

Rs 44,000/- 50 % Rs 35,000/- 40 %

(vii) Khur laihna

(viii) Alu chin/linna

(ix) Badam/Alu chawhna

(x) Letphut paha thlai chi

thlakna

(xi) Leileh phutsaa thlai

chin/tuh na

(xii) Buh lakna hnu buh bul

samna

(xiii) Fu chi tanna leh linna

(xiv) Thlai chi hrang hrang

tuh/chin/linna

(xv) Letphut lova thlai chi leh

leitha a ruala thlakna

(xvi) Thlur pawn/khuarna

(xvii) Turbo chakna hmanga

thlai china

(xviii) Thlikhawl hmanga thlai

lin/china

(xix) Thlikhawl hmanga thlai

tiak phunna

(xx) Buhsengna hnuaa buhbul

awm chunga wheat china

(xxi) Pangbal chinna

(xxii) Hnimtawih leitha

thehdarhna

(xxiii) Thlai chi leh leitha a

ruala thlakna

(xxiv) Leitha thehdarhna

(xxv) Hnim to loh nana

thelretpuan phahna khawl

(xxvi) Buhchikuina khawl

(xxvii) Fertilizer tui chi leh thlai

chi thlak kawpna

Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

Page 48: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

46

Tractor (35 HP chunglam)

hnuh chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

3(C) : Thlai hmun enkawlna

hmanruate:

(i) Hnim Samna

(ii) Buhsengna hnu buh kung

samna

(iii) Hlo thlawhna khawl

(2 hp engine)

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

(D) : A sengna leh vuak

tilhna khawl:

(Engine/Electric Motor 5 HP

chung lam emaw, Tractor/

Power Tiller 35HP chunglam

pawh/hnuh tawk)

(i) Badam kawr khehna

khawl

(ii) Thlai hrang hrang

Vuaktilhna khawl

(iii) Buh Vuak Khawl

(iv) Vaimim Vuak/Nuaina

Khawl

(v) Buhpawl channa

(vi) Ranchaw Channa Khawl

(vii) Sava Hlauh

(viii) Hnim Samrualna Khawl

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

Page 49: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

47

3(E) : Thlai rah kawr/fu ran

chaw leh thil dang

atana

sawngbawlna

hmanrua:

(i) Fuherna hnu (a fu)

chansawmna khawl

(ii) Coconut kawr

chansawmna khawl

(iii) Hnim/Hnawm/Buhpawl

haikhawmna khawl

(iv) Hnim/Hnawm/buhpawl

telkhawmna khawl

(v) Buhsengna hnu buh kung

zialkhawmna khawl

(vi) Thing Channawina

(vii) Sugarcane Ratoon

Manager

(viii) La kung pawh phawina

(ix) Buhsengna hnu buh kung

lakkhawmna khawl

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

Tractor (35 HP chunglam)

hnuh chi hmanraw chi hrang

hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

(x) Ranchaw atana Buhpawl

Tiankhawmna Khawl

(xi) Hnim/Hnah/Thingtang

Pawhsawmna Khawl

(xii) Hnim/Hnah/Thingtang

Chansawmna Khawl

(xiii) Thlai sengna hnu a kungro

rawtna Khawl

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

Page 50: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

48

Mihring leh ran hmanruate:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

4(A) : Leilet siam thatna,

leilehna leh thlai china

tur ruahmanna atana

hmanhruate:

(i) Hal lek zum (MB

Plough)

(ii) Hal Bial Vir thei

(Disc Plough)

(iii) Hal Tlar Rin Phutna

(Cultivator)

(iv) Lei tlang Chandipna

(Harrow)

(v) Hrutrualna (Leveler)

(vi) Rih vurna

x) Thlur pawnna (Ridger)

xi) Lei tihkawina

Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

4(B) : Thlai chi thlakna leh

Tuhna hmanruate:

(i) Buhphunna

(ii) Thlaichi leh leitha thlakna

(iii) Leileh phuta thlai tuhna

(iv) Planter

(v) Dibbler

(vi) Buhchikuina hmanrua

(vii) Thlai chi treatna hmanrua

Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

(viii) Buhchi chiahpuam tuh

(tlar 4 awm)

(ix) SRI Marker

(x) Fertilizer thehna

Rs 15,00/- 50 % Rs 12,00/- 40 %

(xi) Buhchi chiahpuam tuh

(tlar 4 aia tam) Rs 19,00/- 50 % Rs 15,00/- 40 %

Page 51: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

49

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

4(C) : Thlai rah sengna leh

Vuaktilh/khehna

hmanhruate:

(i) Badam pil khehna

(ii) Buh vuakna

(iii) A si leh tawm tihfaina

(iv) Thinglawnna

(v) Thlairah thliarna

(vi) Buhpawl channa (3’)

(vii) Buhpawl channa (3’ aia

lian)

Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

(viii) Buhpawl channa (3’) Rs 5,000/- 50 % Rs 4,000/- 40 %

xii) Buhpawl channa (3’ aia

lian) Rs 6,300/- 50 % Rs 5,000/- 40 %

4(E) : Thlai hmuna hman

chi

hmanruate:

(i) Hnim samna

(ii) Hlo thlawhna

(Conoweeder))

(iii) Nawrlirh Hlo thlawhna

(Hand wheel hoe)

(iv) Chuktuah huana

hmanchi hmanraw chi

hrang hrang

Rs 600/- 50 % Rs 500/- 40 %

Page 52: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

50

5. Horticulture lam leh Thlai Thar Enkawl leh Sawngbawlna Hmanruate:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Engine nei Khawl chi hrang

hrang horticulture lama

hman chi:

(i) Thingzaikhawl

(Chainsaw) / Wheel

Burrow / Theihai rah

thliarna khawl/ leh

Khawldang Horticulture

lama tangkai chi.

Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

Mihring hman chi

horticulture lama hman

chite:

I. Auminium Leilawn

II. Aluminium Ban

III. Thei lawhna

Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Chaw lam chi thlai thar leh Hriak nei thlai sawngbawlna leh Horticulture lam hmanruate:

Thlai thar senghawi leh a

chhiat mai loh nana dah

thatna siam leh a hlutna

tipung tur leh a ekchhia eng

pawh (a si, a vai, a kawr, a

mu, a fe) thil danga tangkai

tura sawngbawlna khawl bun

nan

Rs 1,50,000/- 50 % Rs 1,25,000/- 40 %

Page 53: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

51

I. Buh her khawl

(Mini Rice Mill)

Rs 1,50,000/- 50 % Rs 1,25,000/- 40 %

II. Dal Pil Dum Nuaifaina

(Mini Dal Mill)

III. Buhtun Herna (Millet

Mill)

IV. Hriak Herkhawl (a

thlitfimna telin)

V. Theitui Sawrna Khawl

VI. Theibuhfai tui Sawrna

VII. Apple Sawngbawlna

VIII. Thlai leh thei tihro /

tihhnawn leh vawnthatna

IX. Tuam leh Funna Khawl

(Packing Machine)

X. Thlai leh Thei Pil kheh,

nuaitilh, A mu

kherchhuah, a hling

thenfaina lam chi Khawl Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

XI. Chhuanso, Tuihua urna,

Tihrona lam chi Khawl

XII. Silfai leh tihthianghlimna

Khawl

Rs 44,000/- 50% Rs 35,000/- 40%

XIII. Rawtsawmna/

Tihphutna Khawl

XIV. Thenfai, a chhia leh a

tha thliar, a lian leh a te, a

hmin leh hel thliarna lam

chi Khawl

6. Sub-Mission on Agricultural Mechanization (SMAM) hnuaia thlai vawnhimna hmanruate:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India Hmarchhak

State-a loneitute tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan bithliah

6 (A) : Hlo Kahna Bur

(Manual Sprayer)

i) Hnungpuakchi

ii) Kea rahchi

Rs 600/- 50 % Rs 500/- 40 %

6 (B) : Hlo Kahna Khawl

(Powered Sprayer)

i) Engine nei Hnungpuak

chi (8-12 litre)

Rs 3,100/- 50 % Rs 2,500/- 40 %

Page 54: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

52

ii) Engine nei Hnungpuak

chi (12-16 litre) Rs 3,800/- 50 % Rs 3,000/- 40 %

iii) Engine nei Hnungpuak

chi (16 litre) Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

6 (C) : Tractor/Power

Tillera vuah chi Hlo Kahna

i) 20 BHP hnuai

Rs 10,000/- 50 % Rs 8,000/- 40 %

ii) 20-35 BHP inkar Rs 13,000/- 50 % Rs 10,000/- 40 %

iii) 35 BHP Ccunglam Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

6 (D) : Eng hmanga

Rannung Manna Rs 1,400/- 50 % Rs 1,200/- 40 %

6 (E) : Electronics hmang

Hlo Kahna Rs 63,000/- 50 % Rs 50,000/- 40 %

7. Nizung Chakna hmang Tui Pump:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Nizung hmang Tui Pumpte:

i) Tui chhung leh a pawna

dah chi (2 HP) Rs 55,440/- per HP Rs 50,400/- per HP

ii) Tui chhung leh a pawna

dah chi (2 to 5 HP) Rs 47,520/- per HP Rs 43,200/- per HP

iii) Tui chhung leh a pawna

dah chi (2 HP) Rs 63,360/- per HP Rs 57,600/- per HP

iv) Tui chhung leh a pawna

dah chi (2 to 5 HP) Rs 59,400/- per HP Rs 54,000/- per HP

8 SMAM hnuaia a hohova awmze neia inhmantawm chi khawl dahkhawmna (Custom Hiring

Centre) dinna: Hemi atan hian loneitu inhlawmkhawm (Farming Society) zau khata leilet neite

tan khawl leh hmanraw leina turin hetiangin tanpuina pek theih a ni:

Sl

No

Custom Hiring Centre (CHC) dinna

tura Khawl leh Hmanraw leina atana

sum senso ngai zat

CHC pakhat zela

tanpuina pek thei zat

Puih theih dan

bithliah

I Rs 10,00,000/- thlenga a nihin Rs 4,00,000/- 40%

II Rs 25,00,000/- thlenga a nihin Rs 10,00,000/- 40%

III Rs 40,00,000/- thlenga a nihin Rs 16,00,000/- 40%

III Rs 60,00,000/- thlenga a nihin Rs 24,00,000/- 40%

Page 55: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

53

9 A huhova awmze neia inhmantawm chi Khawl lian leh changkang (Hi-Tech, High

Productive Equipment for Custom Hiring) leina tur tanpuina: Khawl lian leh changkang,

Buhsengkhawl lian chi, Fusengkhawl lian, La par enna khawl leh khawl dangte loneitu

inhlawmkhawm (Farming Society) ten Custom Hiring atana an leina turin hetiangin tanpuina pek

theih a ni:

Sl

No

Custom Hiring Centre (CHC) dinna

tura Khawl leh Hmanraw leina atana

sum senso ngai zat

CHC pakhat zela

tanpuina pek thei zat

Puih theih dan

bithliah

I Rs 1,00,00,000/- thlenga a nihin Rs 40,00,000/- 40%

II Rs 1,50,00,000/- thlenga a nihin Rs 60,00,000/- 40%

III Rs 2,00,00,000/- thlenga a nihin Rs 80,00,000/- 40%

III Rs 2,50,00,000/- thlenga a nihin Rs 1,00,00,000/- 40%

10 Thingtlang khaw thlan bik Khawl leh Hmanraw thaa tih hmasawn nan : An mamawh

ang zelin Thingtlang Khaw thlan bika Farmer Group-te tan Custom Hiring Centre din nan Khawl

leh Hmanruate leina tur tanpuina hetiangin pek theih a ni:

Sl

No Item Tanpuina pek thei zat

Puih theih dan

bithliah

1 A tlem berah loneitu 8 tal

intelkhawm tan Rs 10,00,000/- thlengin Khawl man 80%

11 Custom Hiring Centre huang chhunga loneituten an khawl an hmanna tur tanpuina: CHC

chhunga loneituten an khawl neihte a hman hawh (hire) man tur hectare khat zelah hetiangin

tanpuina pek theih a ni.

Sl

No Item

Senso phal zat

(Permissible Project

Cost)

Puih theih

dan bithliah A tihdan tur

1 i) Sl No 10-na

anga din CHC

huam chhunga

Loneitu’n

Khawl a hman

hawhna senso

Lo khatah atam berah

hectare khat zel

i) Tractor/Power Tiller

hmang tan Rs 2000/-

zel

ii) Ran hnu chi hmang

tan Rs 1000/- zel

iii) Mihring hman chi

hmanraw hmang tan

Rs 750/-

Hectare khat

thawh nana

senso 50% zel

Inzirtirna nip ah

fawmin Khawl la hman

ngai lohna hmun/zau

leh buh leh bal thar

hlawk vak lohna (low

productivity area) thlan

hram tur a ni. Khawl

hman hi mi pakhatah

tum khat chauh pek tur

a ni.

Page 56: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

54

ii) Lo hmunah

ngei Khawl

hman dan

inzirtirna (Field

Demonstration)

senso

CHC khat zelah

Season khatah 120

hectare-ah tal

demonstration neih

tur.

Rs 4000/- ha

CHC huam chhung

ami khaw khatah 120

ha tal huam tur a ni

12 Hmarchhak States tan bika Khawl lama Hmasawnna tura duan bik: Hmar chhak States, buh

leh bal hlawk taka thar theihna tur nisi, Khawl leh hmanraw tha la tlakchhamna nisi tan a bik taka

tanpuina chhenfakawm tham siam a ni:

Sl

No Item

Senso phal zat

(Permissible Project

Cost)

Puih theih

dan bithliah A tihdan tur

1

iii) Khawl leh

hmanraw tha

leina tura sum

lama tanpuina

iv) Custom Hiring

Centre atana

Khawl tulte lei

nan

Rs 1,25,000/- thleng

pek thei. CHC khat

zelah Season khatah

120 hectare-ah tal

demonstration neih

tur.

Centre khatah Rs

10,00,000/- thleng

Khawl man

pum daih tur.

Khawl man

95% thleng

Hmarchhak States 8

chhunga Loneitu mi

8-10 atanga mi 150

thleng intelkhawm

ten hlawk zawk leh

tih dan tha zawk

hmanga buh leh bal

leh thlai an chin a, an

enkawl theih nan a

ruahman a ni.

PTO – Power Take Off

Farm Machinery Training & Testing Institure (FMTTI) leh Department of Agriculture,

Cooperation & Family Welfares (DAC&FW)-in endik tura a ruat bik Zirna In (institutes) ten

khawl leh hmanrua tha tawka an ngaihte chu http\\farmech.dac.gov.in ah hmuh theih a ni.

FMTTI leh DAC&FW-in endik tura a ruat bik Zirna In (institutes) ten khawl leh hmanrua tha tawk

an tithe chauh leina atan tanpuina pek theih a ni..

A chunga kan sawi bak khawl dang States-in lei a duhte chu DAC&FW-in uluk taka a ngaihtuaha

a pawmpui theih chuan a remchanna zawn atangin tanpuina a pe thei ang.

13 National Food Security Mission hnuaia Subsidy-a Khawl leh Hmanraw lei theihte:

Sl

No Hmanraw hming Puih theih dan bithliah

Thlai chin tur bik

Rice Wheat Pulses Coarse

Cereals

(i)

Hlo Thlawhna

Nawrlirh

(Conoweeder)

Khawl pakhatah Rs 600/- or

50% a tlem zawk zawk

Page 57: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

55

(ii)

Hnungpuak/

Kea Rahchi Hlo

Kahna

Khawl pakhatah Rs 600/- or

50% a tlem zawk zawk

(iii) Buhchi

Chiahpuam Tuhna

Khawl pakhatah Rs 1,500/-

or 50% a tlem zawk zawk

(iv) Engine nei Hlo

Kahna

Khawl pakhatah Rs 3,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(v) Hal letkhawkthuk chi

(Chiesel Plough)

Khawl pakhatah Rs 8,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(vi) Hlo Kahna

Tractor Vuahchi

Khawl pakhatah Rs 10,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(vii) Thlai chi Thlakna Khawl pakhatah Rs 600/- or

50% a tlem zawk zawk

(viii) Thlai Chi Thlakna

(A letkhawk lo chi)

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(ix) Thlai Chi hrang

hrang Tuhna Khawl

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(x)

Thlai Chi hrang

hrang Tuhna Khawl

(A letkhawk lo chi)

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xi) Thlur pawn leh

Khuarna

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xii) Engine nei

Hlothlawhna

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xiii)

Motora phurh chi

ruah ang maia tui

phuhna

(Mobile Rain Gun)

Khawl pakhatah Rs 15,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xiv) Leilehphutna Vir chi

(Rotavator)

Khawl pakhatah Rs 35,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xv) Buh leh Thlai dang

Vuakna Khawl

Khawl pakhatah Rs 40,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

(xvi)

Engzung hmang

leilet siam zawlna

(Laser Land Leveler)

Khawl pakhatah Rs

1,50,000/- or 50% a tlem

zawk zawk

(xvii) Engine nei

Buhsengkhawl

Khawl pakhatah Rs 75,000/-

or 50% a tlem zawk zawk

Page 58: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

56

14 Mini Mission-I National Mission on Oil Seeds and Oil Palm (NMOOP) hnuaia Subsidy-a

Khawl leh Hmanraw lei theihte:

Khawl chi hrang hrangte

SC,ST, loneitu harsa zual,

hmeichia te leh India

Hmarchhak State-a loneitute

tan bik

A bak zawng hamthatna

dawngtute tan

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

Khawl/hmanraw

pakhat zela puih

theihna sang ber

Puih theih

dan

bithliah

A) Thlai venhimna atana hmanruate:

a) Khawl ngai lo chi

(i) Eng hmanga

RannungManna (NCIPM

model) leh Hnungpuak/

Kea rahchi Hlo Kahna

Rs 800/- 50% Rs 600/- 40%

(ii) Thlai Chi natna hrikin a

bawm lohna tura

sawngbawlna

(20 -40kg dawng)

Rs 2,000/- 50% Rs 1,750/- 50%

b) Engine hmang Hlo Kahna

i) Hnungpuakchi / Tawan

model (16 litre aia tam lo) Rs 3,800/- 60% Rs 3,000/- 50%

ii) Hnungpuakchi / Tawan

model (16 litre aia tam) Rs 10,000/- 50% Rs 8,000/- 40%

B) Hmanraw tha dangte:

(i) Leileh thukna Hal

(Mihring/Ran Hman chi) Rs 10,000/- 50% Rs 8,000/- 40%

(ii) Tractor hnuhchi Leilehna

Virchi/ Thlaichi

thlakna/Letkhawk lova

Thlaichi Thlakna/Thlai chi

hrang hrang tuhna/Thlu

pawn leh Khuar

Siamna/Lehphutsaa thlai

chinna/ Badam Pil Khehna/

Thlai chi hrang hrang

vuaktilhna

Rs 63,000/- 50% Rs 50,000/- 40%

Page 59: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

57

15 Mini Mission-II (Oil Palm) National Mission on Oil Seeds and Oil Palm (NMOOP):

Sl

No Components Puih theih dan bithliah

1. Khawl leh

Hmanrua

State Agriculture/Horticulture Departments ten tul an tih ang hmanraw

leina tur 50% tanpuina

i) Kuta hman chi Oil Palm kuang/rah sahna/lawhna leina atan Rs 1,500/-

ii) Oil Palm Huan Hungna tur Wire-Mesh leina atan huan pakhatah Rs

15,000/-

iii) Engine nei lei chawhkhawhna (Motorised Chisel) lei nan Rs 15,000/-

zel.

iv) Thirzang chi Leilawn (Aluminium Ladder) lei nan- Rs 3,000/- zel

v) Oil Palm Hnah Chansawmna (Chaff Cutter) lei nan Rs 7,000/- zel

vi) SC,ST, Huan/lo Zau lutuk lo neitu leh Loneitu Hmeichhia te tan

Tractor te chi (20 HP chin) leh a trailer lei nan ( a man 25%, Rs

75,000/- thleng), FPO-a tel ve Loneitu Intelkhawm mi 5 aia tlem lo

leh NE States mite tan Tractor te chi (20 HP chin leh Trailer lei nan

Rs 1,00,000/- thleng

vii) Oil Palm chingtuten an hman thin hmanrua ICAR/SAUs-in tha tawka

a ngaihte chu Annual Action Plan-ah Tualchhung mamawh

phuhrukna atan telh theih a ni ang.

viii) Ram dang siam khawl - Oil Palm lawhna Khawl te, Oil Palm la lian

lutuk lo tana Hlo Kahna te, FFBs thiarkhawmna tur ang chi te leina

tur tanpuina atan chuan NMOOP hnuaia Standing Committee

pawmpuina lak tur a ni.

16 12th

Plan chhunga Mission for Integrated Development of Horticulture (MIDH) hnuaia

Subsidy-a Khawl leh Hmanraw lei theihte:

Item A man awm vel Puih theih dan bithliah

i) Tractor (20 PTO HP

chin) Rs 3,00,000.00

25%, Rs 75,000/- thleng

General Category-a Loneitute

tan,

35%, Rs 1,00,000/- thleng,

SC,ST, Small & Marginal

Farmers, Loneitu Hmeichhia

leh NE States-a loneitute tan

ii) Power Tiller

a) Power Tiller

(8 BHP aia tlem) Rs 1,00,000/-

Rs 40,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 50,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

Page 60: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

58

b) Power Tiller

(8 BHP chin chuinglam) Rs 1,50,000/-

Rs 60,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 75,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

iii) Tractor/ Power Tiller Hnuh chi hmanruate:

a) Leilet siam thatna leh

leilehna hmanruate Rs 30,000/-

Rs 12,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 15,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

b) Thlai chi thlakna,

tuh/phunna, sengna leh

laih/chawhna

hmanruate

Rs 30,000/-

Rs 12,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 15,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

c) Hnim to loh nana

plastic puan phahna

khawl

Rs 70,000/-

Rs 28,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 35,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

iv) Engine nei thlai leh thei

sengna khawl Rs 2,50,000/-

Rs 1,00,000/- thleng General

Category-a Loneitute tan,

Rs 1,25,000/- thleng, SC,ST,

Small & Marginal Farmers,

Loneitu Hmeichhia leh NE

States-a loneitute tan

17 India Ram Khawchhak lama Hnianghnara Buh leh Bal, Thlai leh Thei Tharchhuah theihna

tura Beihpui Thlakna (Bringing Green Revolution to Eastern India) (BGREI):

Sl

No Hmanraw hming Puih theih dan bithliah

Thlai chin tur

bik

Rice Wheat

(i) Buhchi Chiahpuam

Tuhna (Drum Seeder)

Khawl pakhatah Rs 1,500/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(ii) Letphut lova Thlaichi

Thlakna

Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(iii) Thlai chi Thlakna Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem

zawk zawk

Page 61: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

59

(iv) Leilehphutna Vir chi

(Rotavator)

Khawl pakhatah Rs 35,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(v) Engine nei

Buhphunkhawl

Khawl pakhatah Rs 75,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(vi)

Nawrlirh Buh Hmun

Thlawhna

(Conoweeder)

Khawl pakhatah Rs 600/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(vii)

Hnungpuak Hlo

Kahna

(Manual Sprayer)

Khawl pakhatah Rs 600/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(viii)

Engine nei

Hnungpuak Hlo

Kahna

(Powered Sprayer)

Khawl pakhatah Rs 3,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(ix)

Engine nei

Hlothlawhna

(Power Weeder)

Khawl pakhatah Rs 15,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(x) Buhvuakkhawl

(Paddy Thresher)

Khawl pakhatah Rs 40,000/- or 50% a tlem

zawk zawk -

(xi)

Thlai chi hrang hrang

Vuakna Khawl

(Multi-Crop

Thresher)

Khawl pakhatah Rs 40,000/- or 50% a tlem

zawk zawk

(xii)

Engzung hmang leilet

siam zawlna

(Laser Land Leveler)

Khawl pakhatah Rs 1,50,000/- or 50% a

tlem zawk zawk -

Hriatfiah duh i neih chuan –

District Agriculture Officer / District Horticulture Officer / Project Director ATMA te rawn theih an

ni e.

Page 62: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

60

CHAPTER – 9

TRAINING AND EXTENSION FOR FARMERS

Enge I tih tur?

Extension Reforms Scheme hnuaiah ATMA kal tlangin Block tinah BTM 1 leh ATM 3, lo neih

leh a kaihhnawih eizawnna hrang hranga i mamawh hun apianga irawn theih tur an awm ani.

Heng mite leh State sawrkar Agriculture leh line department hrang hranga thawkte I mamawhna

apiangah rawnin scheme kalphungte, scheme hnuaia I chanvo neihte hriat tumin I be pawp thin

dawn nia.

Farm school/Demonstration neihna ah tel tum thin la, tin nangmah ngeiin Farm

school/Demonstration plot neih tum ve ang che.

Website atangin thil nihna tak hriat tum la, tin I huan/lo chu BTM/ATM te hand-held device

kaltlangin register ngei ang che.

Lo neih leh a kaihhnawih thil ena ngaihthlak tur hrang hrang awmna heng Doordarshan leh

Radio programme-te hi ngaihvenin itan thil tangkaite chharchhuah tum thin ang che.

He nambar 1800-180-1551 ah hian nitin zing dar 6 atanga zan dar 10 thlengin, ni 365 chhung

chu lo neih leh a kaihhnawih thil ihriat duh hrang hrang ahte mithiam a thlawnin irawn thei ani.

Agriculture-a thiamna neite chuan thla 2 chhung athlawna training neiin Agri-Clinics/Agri-

Business Centre, Bank loan 36% subsidy hmangin an din thei a, SC/ST, Northeast, tlangram a

chengte leh hmeichhiate tan chuan subsidy hi 44% ani.

Lo neih lama entlak thil tlawha zin leh training-ahte tel thin ang che.

Internet pawh kher ngailo a thil pawimawh bik SMS(Interactive SMS-USSD) dawng thei turin I

phone nambar register ngei ang che.

Thlai chindan tha zawk, thlai chi/leitha/hlo etc. leina tur leh I mamawh hrang hrangte hre turin

Farmers Portal hmang tangkai la, Internet kiosk/Common Service Centre-te hmangin Farmers

portal I hmang thei tih hria ang che. SMS portal hmang tangkai turin I phone nambar te Kisan

Call Centre ah emaw Common Service Centre ah emaw register la, tin nangmah pawhin

51969/9212357123 ah hian SMS thawnin I in register thei ani. Hetiangin: KISAAN

REG<Hming>,<State hminga a hawrawp hmasa pali>,<District hminga a hawrawp hmasa

pali>,<Block hminga a hawrawp hmasa pali>.

Page 63: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

61

Enge I Dawn Theih?

A : Loneitute training pek theihna leh dante

S.No. Tanpui theih dan Tanpui dan tur Scheme/Component

1. Thlai chi siamchhuah leh a

kaihhnawih hrang hranga

loneitu pawl, mi 50-150

tana training

Pawl 1tan Rs. 15,000/- Seed Village

Programme (SMSP-

NMAET)

2. Thlai chi siamchhuah leh a

kaihhnawih hrang hranga

loneitu mi 50-150 tana

training

Training 1 ah Rs. 15000/-

(i) Thali chi theh hunlaiin:

thlai chi siam chhuah dan

training, a theh/chin dan

leh a kar hlat zawng, a

enkawl dan.

(ii) Thlai par dawn hnaiah.

(iii) Thlai thar hnuah leh a

chi sawngbawl laiin.

Certified seed

production of oilseeds,

pulses, fodder and green

manure crops through

Seed Village

Programme, SMSP-

NMAET.

3. Zirna in thlan bika loneitute

training (stipend, ei leh riah

man, an veivahna tumsak)

Loneitu 1 tan thla khatah Rs.

5200/-

Post Harvest

Technology

Management.

4. Loneitute Training Loneitu mi 30 in ni hnih

chhung training na atan Rs.

24,000 ( Loneitu 1 tan Rs. 400

ni khat atan)

NMOOP

5. Loneitu mi 40 tan thlai

venhim(plant protection)

lama training.

(i)NGO leh mimal Farmer

Field School 1 atan Rs.

29,200/-

(II)Sawrkar anih chuan Rs.

26,700/-

Plant Protection Scheme

6. Lo neihna a khawl mamawh

hrang hrangte thlan dan,

siam that leh enkawl dan,

thlai seng hnu a enkawl zui

dan

Mi 1 tan kar khatah Rs.

4000/-

Sub-Mission on

Agricultural

Mechanization (SMAM)

7. Thlai tharchhuah dan leh a

kaihhnawih hriat tur

chungchanga loneitute ni

hnih chhung training

Veivahna tel lovin mi 1 tan

Rs. 1500/-

Vegetable Initiative for

Urban Clusters(VIUC)

8. Loneitu inzawmkhawm

pawl, mi 15-20 vel atam

thei ang ber siama, Bank

lampangte nena inzawm tir.

Kum 3 chhungin installment

vawi thumin, avaiin loneitu

pakhat tan Rs. 4075/-

VIUC

9. National Institute of

Agricultural Marketing

(NIAM), Jaipur in a kalpui

Gramin Bhandaran Yojana

tih lar nana programme

siam(ni 3 chhung atan)

Programme 1 ah Rs. 30000/- Gramin Bhandaran

Yojana

Page 64: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

62

10. Block 1 tan State pawna man-

days 50 zel training

Mi 1 tan Rs. 1250 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin

ATMA Scheme(NMAET),

Sub schemes,

NHM/HMNEH under

MIDH

11. Block 1 tan State chhunga

man-days 100 zel training

Mi 1 tan Rs. 1000 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin

ATMA Scheme(NMAET)

12. Block 1 tan District chhunga

man-days 1000 zel training

Mi 1 tan Rs. 400 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin: Rs. 250, riah lohin

ATMA Scheme(NMAET),

Sub schemes, NHM/

HMNEH under MIDH

13. Demonstration (Block 1 tan

demonstration 125 zel)

Demonstration plot 0.4

hectares ah Rs. 4000/- chin.

ATMA Scheme(NMAET)

14. Farm School (Mi 25 tan

season khatah training vawi 6

zel)

Farm School 1 ah Rs.

29,414/-

ATMA Scheme(NMAET)

15. Exposure visit, state pawnah

ni 7 chhung(Block 1 ah mi 5

zel)

Mi 1 tan Rs. 800 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin

ATMA Scheme(NMAET)

16. Exposure visit, state chhungah

ni 5 chhung(Block 1 ah mi 25

zel)

Mi 1 tan Rs. 400 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin

ATMA Scheme(NMAET),

Sub schemes, NHM/

HMNEH under MIDH

17. Exposure visit, District

chhungah ni 3 chhung(Block 1

ah mi 100 zel)

Mi 1 tan Rs. 300 ni 1 atan,

riahna, ei leh in, vei vahna tel

vekin

ATMA Scheme(NMAET)

18. a) Loneitu pawlte sawhngheh

leh tih changtluna tanpuina

(Block 1 ah pawl 20 zel)

b) Loneitu pawl ten sum an

thawhchhuah zel theih nana

atira tanpuina

c) Food security groups

(Block 1 ah FSG 2 zel)

Pawl 1 tan Rs. 5000/- zel

Pawl 1 tan Rs. 10000/- zel

Pawl 1 tan Rs. 10000/- zel

ATMA Scheme(NMAET)

19. Khaw thlan bikah Soil testing

hmanga Front Line

Demonstration(FLD) buatsaih

Front Line

Demonstration(FLD)

Demonstration 1 ah Rs.

20000/-

100% a tanpuina ICAR leh

ICRISAT te tan hetiangin

thlai hrang hrangah hectare 1

zelin: Groundnut, Rs. 8,500/-,

Soyabean, rapeseed, mustard

leh sunflower, Rs. 6,500/-,

Sesame, safflower, niger,

linseed leh castor, Rs. 5000/-,

Polythene Mulch Technology

in Groundnut(ICAR) Rs.

12,500/-

National Project on

Management of Soil

Health&Fertility

NMOOP

Page 65: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

63

Front Line

Demonstration(FLD) ICAR

institute te buatsaih

(i) Rice, wheat and Pulse

(ii) Coarse cereals

2. Front Line Demonstration,

Pulses bik atan KVK

buatsaihin

Thlai engah pawh

demonstration 1 aia tam lo,

hectare 1 ah mi 1 tan. FLD

neihna chu hectare 1 tur ani a,

0.4 hectare aiin azim tur ani lo

Hectare 1 ah Rs. 7500/-

Hectare 1 ah Rs. 5000/-

Hectare 1 ah Rs. 7500/-

NFSM

NFSM

NFSM

20. State in “Improved Packages

of Practices” a demonstration

a neihna tur

(i) Rice &wheat

(ii) Pulses

(iii) Coarse Cereals

State in cropping system mila

demonstration a kalpui na tur

(i) Rice

(ii) Wheat& Pulses

Hectare 1 ah Rs. 7500/-

Hectare 1 ah Rs. 75000/-

Hectare 1 ah Rs. 5000/-

Hectare 1 ah Rs. 12500/-

Hectare 1 ah Rs. 12500/-

NFSM&BGREI

NFSM

NFSM

NFSM&BGREI

NFSM

21. Field level a Retting

technology, Jute crop a

demonstration

Demonstration 1 ah Rs.

20000/- (Rs. 17000-inputs,

Rs. 3000-contingency)

NFSM: Commercial crop

Jute

22. Production

technologies/intercropping,

Jute a FLD

Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.

7000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

Jute

23. Integrated Crop Management

(ICM) a Front Line

Demonstration

Hectare 1 ah Rs. 7000/- (Rs.

6000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

cotton

24. Desi, ELs leh ELs Cotton

Seed production a Front Line

Demonstration

Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.

7000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

cotton

25. Intercropping a Front Line

Demonstration (0.4 hectare)

Hectare 1 ah Rs. 7000/- (Rs.

6000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

cotton

26. High Density Planting system

enchhinna

Hectare 1 ah Rs. 9000/- (Rs.

8000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

cotton

Page 66: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

64

27. Sugarcane-a intercropping leh

single bud chip technology

demonstration

Hectare 1 ah Rs. 8000/- (Rs.

7000-inputs, Rs. 1000-

contingency)

NFSM: Commercial crop

sugarcane

28. Session 4, Crop Based

Training

Session 1 ah Rs. 3500/- emaw

Training 1 ah Rs. 14000/-

NFSM&BGREI

29. Tractors leh agriculture khawl

thildang mamawh zawng thlan

dan, khalh leh enkawl dan

training

Mi 1 tan stipend Rs. 1200/-

zel, veivahna tumsak bawkin.

(Riahna athlawnin kar1-6

chhung, ahmang mek tawhte

training naah bik chuan)

Promotion and

Strengthening of

Agricultural Machines

through Training, Testing

and Demonstration

B. National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) hnuaia loneitute Training leh Extension

lam awm theite

30. Loneitute Training pek leh

an lo/huana demonstration:

Loneitute hmasawnna atana

an lo/huan ngeia tlawh

chhuaha heng Integrated

Farming, Climate change

adaptation, Good

Agriculture Practice on soil,

water &crop management

chungchangahte zirtirna pek

Training session 1 zelah Rs.

10000/- mi 20 emaw a aia

tam an nihin

Demonstration 1 zelah Rs.

20000/- mi 50 emaw a aia

tam an nihin

NMSA

31. On-farm water

management/Micro

irrigation a training

Training programme 1, ni 2-

3 awh zelah Rs. 50000/-,

training mi 30 an nihin

NMSA

32. Soil Health chungchanga

training leh demonstration

Training pek leh lo/huana

demonstration neihin:

Training session 1 ah Rs.

10000/-, mi 20 achin chung

lamah

Front Line Demonstration 1

ah Rs. 20000/-

NMSA

Tute nge biakrawn tur?

District Agriculture Officer/District Horticulture Officer/Project Director, ATMA

Page 67: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

65

CHAPTER – 10

AGRICULTURAL CREDIT

(HUAN/LO NEIHNA SENSO INRIN TAWNNA AVANGA HAWHTIR/PUKTIR)

Enge tih tur ni ta?

Pung tam tak awma pawisa puk tir thin tute lak atang an him theih nan loneitute hian Bank

atangin loan an la thei a ni

Loan hi Bank lian leh te atang pawhin a lak theih vek a, loneitute mamawh tawk phuhruk nan

loan chi hrang hrang alak theih a ni

A hun taka Bank loan hi rulh tur a ni

Loan lak dan chu uluk takin loneitu chuan a chhinchhiah thin tur a ni

Loan kan lakte a hmanna tur ang takin kan hmang tur a ni

Engtenge kan neih theih chu ni ta?

A: Loneituten an mamawh a ba thlau pawha an neih theih te

Sl.No. A ba a lak theih A ba a lak theih te

1 A pung awm zat Thlai chinna tur loan hi a pung 7% chauhin Rs.

Nuai 3 thleng a lak theih a. A pung hi 4% atanga

3% chauh pawhin an loan rulh that dan azirin

tihhniam theih a ni.

Dahkham ngailo loan Rs. Nuai 1 thleng thlai chinna loan lak dawnin

dahkham ngai lovin loan a lak theih a ni.

2 Kisan Credit Card (KCC) Loneitu chuan thlai chinna senso atan Kisan

Credit Card hmangin loan ala thei a. A tam lam

chu a thlai chinna hmun zau zawng azir a ni ang.

Kisan Credit Card hinkum 3-5 chhung atan a

hman theih a. Engemaw tawhsual tawh palh thu

hla ah loneitu tan zangnadawmna keng telin,

khuarel chhiatna lakh Crop Insurance Scheme

hmangin a thlai chinte tan zangnadawmna a kengt

tel bawk.

3 Investment Loan Kuthnathawktuten loan rulhna tura hun ngai rei

chi (Investment Loan) heng- irrigattion, Leilehna

khawl chi hrang hrang, leilet siamna senso, thei

chi hrang hrang phunna, thei leh thlai thar

sawngbawlna hmanrua atan te an la thei bawk a

ni.

Tute nge kan biakrawn tak ang?

Kan awmna atanga hnai ber Bank leh Agriculture Cooperative Society te an ni

Page 68: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

66

B: Buh leh bal/thlai tharchhuah hralhna – Hriak nei thlai, be lam chi leh la tharchhuah te tan Price

Support Scheme (PSS) chu Minimum Support Price (MSP) puihna atan siam ani Scheme

hming

A tum Tanpuina

dawng theite

A buaipuitute Eng thlai te

nge

Loneitu tana

hamthatna

te

Tanpuina pek

dan tur

Price

Support

Scheme

(PSS)

Fur leh

thlasik laia

hriaknei

thlai, be lam

chi leh la kan

chin te

Sorkarin a

man a

bithliah

(minimum

support

price) aia a

hralhna a

hniam a nih

chuan tha

zawka sum

an hmuh

theih nan a

pui ang

Indianram

chhunga

hriaknei thlai, be

lam chi leh la

chingtu zawng

zawngte

i) Central Sorkar ah-

NAFED leh Small

Farmers Agri-

business

Consortium(SFAC)

ii) State ah- State

cooperative

marketing

iii) Thingtlang leh khaw

dangah- Cooperative

marketing society,

Farmer producer

organisations/compa

nies (FPO/FPC)

Behliang,

Dal chi hrang

hrang, La,

Badam a

kawr telin,

Nihawi chi,

Bekang,

Chhawhchhi

Thlai chi

hrang

tarlante hi

bazara an

hralhna chu

Minimum

Support Price

–Sorkarin a

bithliah aia

ahniam

chuan a man

tur bithliah

tawk an

hmuh theih

nan puihna

pek an ni ang

i) Loneitu –

Sorkarin a

man a bithliah

anga sum

ahmuh tur

chu thlai a

hralh atangin

pek a ni ang

ii) Central a

buaipuitute –

Thlai thar

hralhna an

puihna senso

cho Central

Sorkarin a rul

let vek bawk

ang.

iii) State

chhunga

buaipuitu- A

man tlawm a

thlai thar an

hralh an puih

letna chu

Central

Sorkarin an

dahthatna

senso te nen a

rul lek vek

ang

Tute nge zawhfiah tur ?

1. Joint Secretary (Cooperation), Department of Agriculture & Cooperation, Krishi Bhawan, New

Delhi

2. State khawpui tina NAFED leh SFAC office te

3. District ah chuan Cooperative Marketing leh Commodities federations office te

4. Block office awmna ah chuan Marketing Cooperative Society te

Engtik hunah nge zawhfiah tur?

Kumtin in Sorkar laipui hian fur leh thlasik thlai chi thlak hma June leh October thla ah te

hriaknei thlai, be lam chi leh la ah te a hralhna man hniam thei ber (Minimum Support Price) tur an

bithliah thin a. Hei hian loneitu in an duh ang thlai an chin theih nan leh lo in ruahman nan a pui nasa

hle. An thlai chinte hralh theih alo nih hunah an hralhna tur hmuna a rate chu Sorkar bithliahsa aia a

tlawm anih chuan a chunga thuneitu tarlante hi an bepawp thuai tur a ni.

Page 69: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

67

CHAPTER- 11

BUH LEH THLAI VEN LEH ENKAWL CHUNGCHANG (PLANT PROTECTION)

ENGTE NGE TIH TUR TUL ( WHAT TO DO? )

1. Buh leh thlai eichhetu rannung leh natna hri (Pest & Diseases) ven nan leh enkawl nana a thahnahlo ( Chemical

Pesticides) hman aiah thil nung veka suattu ( Bio-pesticides) hman uar in zirtir tur a ni.

2. Loneitu in Rannunthahnahlo eng pawh a hman hmain a Lo ah thlai eichhetu rannung eng ang nge Loneitu thian

( Beneficial ) nge thlai eichhetu (harmful insect) awm dan a hre hmasa phawt tur a ni.

3. Kan buh/thlai chin duh ber (main crops) hrulah emaw, hualin emaw, chin kar thlak in emaw thlai dang rannung

tangkai ( beneficial insect ) hip khawm turin chin tel thin a tha a, hei hian rannung chimawm ( harmful insect

pests) an suat thin dawn a ni. Hei hi Bio-pesticide hman tangkai dan chi khat a ni. Entirnan-Mutih (Castor as trap

crop) chin emaw Derhken (Marrigold as repellant crop) chin

4. A bik takin nipui lai ( Summer season ) a lei kan leh in thuk deuh hleka leh thin tur a ni.

5. Buh leh thlai tichhetu rannung leh natna do thei chi ( resistant varieties ) chin tum hram tur a ni. Tin, chin kar

thlak ( intercroping), chin thlak kual ( crop rotation ) leh a venghim tura thlai dang chin hual (Trap cropping)

hman tangkai tur a ni.

6. Thlai tichhetu rannung (insect pests) thlah tu ( Adult moth ) man na thang ( light trap ) te, thil ban (sticky trap)

te, kam thin tur a ni. Hei hian engemaw chen a veng him thei a ni.

7. Buh leh thlai eichhetu rannung leh natna hri lo suat ve leh chhawng tu rannung tangkai (

Beneifical Insects) hman tangkai in ziritir tur a ni. Hei hi ( Biological Control) an tih chu a ni. Entirnan: Sazu suat

tu atana rul hman tangkai te, Buh tichhetu stem borer suat tu etc.

8. Rannung thahna ( Chemical pesticides) hi chhiatna a thlen dawna kan hriat ah chauh hman tur a ni. A hman dan

dik leh hman hun chungchangah Agriculture mithiamte rawn thin tur a ni. Tur (Poison) hlauhawm tak a nih

avangin a hman dan chungchangah fimkhur hle tur a ni.

9. Rannung thahna ( chemical pesticides) kan hman reng rengin fimkhur tura zirtirna ( safety precautions) kan

zawm ngei tur a ni.

10. Rannungthahna ( chemical pesticides) hmanga buh leh thlai kan kah (spray) reng reng in hmai kawr, kut kawr,

tarmit, lukhum, pheikhawk, te a inthuam ngei tur a ni. Tin, kah zawh ah sahbawn nena fai taka inbual tur a ni.

11. Pesticides kaptu kha thli beng loh lamah awm tur a ni a, a si per leh a huin bawh tir loh tur a ni.

12. Rannungthahna ( pesticides ) kahna bur (sprayer) leh hmanrua te naupang khawih theih ah dah loh tur a ni.

13. Rannungthahna (pesticides) lei dawn in a bur a him tha em tih en chian a, a thi tawh em tih chik thin tur a ni.

14. Pesticides hman avanga mahni ah enge maw danglamna leh that lohna (effect) a awm chuan a rang thei ang

ber a Doctor rawn vat tur a ni.

15. Pesticides kan hman reng rengin a kaihhruaina (instruction on the label) hriat chian hmasak tur a ni.

16. A bur hman ruah tawh kha paih mai mai lovin thuk deuh hleka laih khuar a leiah phum tur ani.

17. Pesticides hmanga buh/thlai kan kah (spray) laiin zuk leh hmuam ei leh in kan chawl hmak tur ani. Kan

hmanrua leh thawmhnaw te kan kah zawh ah fai takin sawhbawn nen sil fai thin tur a ni.

Page 70: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

68

ENG TE NGE TANPUINA AWM THEI ( WHAT CAN YOU GET )

SN Tanpuina awm thei te Tanpuina awm thei zat Scheme awm thei te

1. Directorate of Plant Protection, Quarantine &

Storage, Faridabad, Haryana in a ruahman

angin 35 Central IPM Centres a dah a, chu

chuan Training Programme hrang hrang a

keng a, chungte chu a hnuaia tarlan ang hian

kuthnathawktu te hmathatna siam a ni a chung

programme te chu:

a) Ni 2 atana training NGOs leh Pesticides

dealers-CIPMC enkawlna hnuaiah thingtlang

khua leh kawpuiah te ruahman a ni.

b) Ni 5 chhung training programme,

kuthnathawktu hlawhtlingte leh Department a

Officerte CIPMC kaihhruaina hnuaiah neih

thin tur a ni.

c) Farmers Field School Central Integrated

Pest Management kal tlangin CIPMC hnuaiah

tho neih thin tur a ni. He mi programme hi a

bik in Field ah neih thin tur a ni.

d) Farmers Field School KVK(Krishi Vigyan

Kendras) kaltlanga neih thin tur a ni.

Rs. 38,600/- training

vawi khat atan

Rs. 1,52,100/- vawi khat

training atan.

Rs. 26,700/- Farmers

Field School vawi khat

training atan.

Rs. 29,200/- Farmers

Field School vawi khat

training atan.

National Mission on

Agricultural Extension

and Technology

(NMAET)-Sub Mission

on Plant Protection and

Plant Quarantine

(SMPP)

2. Integrated Pest Management (IPM) tih

hlawhtlinna tur in thlai venhimna lam

(Pesticides), thlai chaw mamawh pek dan

(Nutrient management and Fertigation) leh

thlai venghimtu (Tree Guard) ruahman bawk

tur a ni.

A man chanve Rs.

5000/- aia tam lo

1hactare zel ah.

Special Programme on

Oil palm Area

Expansion.

3. Integrated Pest Management(IPM)

kaihhruaina hnuaiah thlai venhimna pesticides

leh biopesticides sem darh thin tur a ni.

Hectare kahtah Rs. 500/-

emaw a man chanve

(50%) a tlem zawk zawk

a ni tur a ni.

National Food Security

NFSM & BRREI

4. Hlotur (Weedicides) Hectare khat atan Rs.

500/- emaw 50% a tlem

zawk zawk

NFSM & BRREI

5. Thlai natna leh enkawl dan chungchang a kaih

hruaina Horticulture thlai bik ah.(Integrated

Pest Management)

Mi pakhat tan hectare 4.

Hectare khat zelah Rs.

1000/-

NHM/HMNEH sub

schemes under MIDH

Rannung thahna hmanruate leina emaw lakna hi SMAM hnuaiah Chapter 5 Mechanization & Technology

Plant Protection Equipment leh Mini-Misson – I (oil seed), National Mission on Oil seed and Oil Palm (NMOOP)

hnuaia awm a ni.

TUNGE BIAK RAWN TUR?

District Agriculture Officer emaw Project Director, Agriculture Technology and Management Agency

(ATMA)

Page 71: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

69

CHAPTER – 12

KHUAREI DAIH BUHBAL THARCHHUAH DAN

(SUSTAINABLE AGRICULTURE)

Engnge tih tur?

Kan ram leilung leh sik leh sa mil thlai thlanchhuah leh chin uar.

Thlai chi hrang chin pawlh emaw a inchhawka chin emaw ran vulh, sangha khawi leh thildang

nena kaihkawp.

Tanky emaw, tuikhuah emaw tuichhunchhuah siama thlai chawmna tur tui lakna hnar siam.

Tui leh hnawng vawnthatna atan agriculture thiamna hrang hrang heng- bialko/bial tlang siam,

lei chunglang tha luangral tur dan nan awihtlan tan zawnga khur emaw lei pawng emaw siam,

khuar leh pawng inkarthlaka thlai china tur lei sawngbawl te, lei hnawng a kal ral mail oh nan

thlai leh hnim ro hmanga khuk leh thil dang dang hman tangkai.

Eng tanpuina nge i hmuh/dawn theih?

National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA) Scheme atangin tanpuina hrang hrang a hnuaia

tarlan ang hian hmuh/dawn theih a ni:-

Sl.

No. Tanpuina awm theihna hna hming Tanpuina awm thei zat

Scheme/

Programme

hming

A INTEGRATED FARMING SYSTEM (HUAPZO LO NEIH/THLAI CHIN

DAN)

1

Buh/Wheat/Vaimim/hriak nei thlai/be

lam chi leh thlai dang a

inchhawk/inkarthlaka chin.

(Rice/Wheat/Coarse Cereals/ Pulse based

Cropping System)

Hmanrua leh mamawh (Input)

hrang hrang leina e.g., thlai chi,

lei tha etc. man za zela 50,

hectare khat zelah Rs. 10,000/-

aia sang lo leh mi pakhat tan a

tam berah hectare hnih (2) thleng.

National

Mission for

Sustainable

Agriculture

(NMSA)

2

Horticulture thlai leh thlai chi dang a

karthlak emaw a inpawlha chin

(Horticulture based Farming System)

e.g., Plantation thlai (Thingpui, Coffee

leh a dangte) leh thlai dang chin pawlh.

Hmanrua leh mamawh (Input)

hrang hrang leina e.g., thlai chi,

lei tha etc. man za zela 50,

hectare khat zelah Rs. 25,000/-

aia sang lo leh mi pakhat tan a

tam berah hectare hnih (2) thleng.

-do-

3

Thing phun/thing phun leh ran vulh (a

chaw china hmuna tlattirin) inkawp/

thing (timber) ni lo ramhnuai thlai leh

hnim vawnhimna e.g., Plantation thlai

(Tung, Coffee, Jathropha etc) leh

phaitual hnim / phul (grass) lam chi chin

pawlh

Hmanrua leh mamawh (Input)

hrang hrang leina e.g., thlai chi,

lei tha etc. man za zela 50,

hectare khat zelah Rs. 15,000/-

aia sang lo leh mi pakhat tan a

tam berah hectare hnih (2) thleng.

-do-

Page 72: INDEX [] · atanga Loneitu in hamthatna a dawn theih dan tlangpui) I. Enge tih tur?/Engtia tih tur nge? a) Khawkheng emaw tui lian emaw lei min emaw thlai ei chhe thei rannung/thlai

70

4 Ranvulh-a innghat Lo neih/Thlai chin dan (Livestock based Farming System)

4.1

Bawng chi tha (Cross bred) leh

Lawi emaw vulha thlai hrang hrang

leh ran chaw nena chin pawlh

Hmanrua leh mamawh (Input) hrang, ran

leina man leh a chaw leina man (kum khat

chhung atan) za zela 50 (50%), hectare khat

(1) atan Rs. 40,000/- aia tam lo leh Ran

vulhtu/beneficiary pakhat tan hectare 2 aia

zau lovah.

-do-

4.2

Kel/Beram vulh + thlai hrang hrang

chin pawlh + ran tlatna hmun siam.

Ar/Varak vulh + thlai chi hrang

hrang chin pawlh.

Ar/Varak vulh + Sangha khawi +

thlai chi hrang hrang chin pawlh.

Ran leh mamawh dang, ran chaw

(Concentrated feed) kum khat chhung daih

leina man za zela 50 emaw hectare khat

(1)-ah Rs. 25,000/- aia tam lo leh

beneficiary/ran vulhtu pakhat (1) tan a tam

berah hectare hnih (2) atan.

-do-

5

Sangha khawi-a innghat Thlai chin

dan (Fishery based Farming

System)

Hmanrua leh mamawh (Input) hrang hrang

leina man za zela 50, hectare khat zelah Rs.

25,000/- aia sang lo leh mi pakhat tan a tam

berah hectare hnih (2) thleng.

-do-

6

Changpat leitha siam/ Organic

input (damdawi tello leitha, thlai

chi, hnim tawih etc) siamchhuahna,

Hnim leh thlai hnah lei nena leh

pawlha leitha siam.

Hmanrua leh mamawh (Input) hrang hrang

leina man za zela 50, cubic ft 1 atan Rs. 125

aia tam lo. Structure nghet (permanent) atan

unit khat zelah Rs. 50,000/- aia tam lo leh

HDPE vermin bed atan Unit khat zelah Rs.

80,000/- aia tam lo.

Hnim/thlai hnah atanga leitha siam nan

hmanraw mamawh (input) leina man za

zela 50 emaw hectare 1 atan Rs. 2,000/-

zel, mi 1 tan hectare 2 aia tam lovin.

-do-

7

Kumtluana thlai hring ran chaw tur

a awm theih nan thlai/hnim hring

um (ferment) leh dahthat.

Ran chaw umna khur (Silo pit)

cubic feet 2100 atanga 2500-a lian,

brick leh cement hmanga siam, ran

chaw chansawmna khawl leh bukna

telin.

Ran chaw um (Silage) siamna atana senso

zaa za (100%) emaw ranvulhtu

chhungkaw pakhat tan cheng nuai 1.25

aia tam lo.

-do-

8

Ramngaw atanga thil tarchhuah

(Thing nilo) dahthat/vawnthatna

(Storage) emaw man zawka hralh

theihna tur atana sawngbawlna

siam, a bik takin thingtlang khua

(small village)-a chengte sum

lakluh a pun theihna atana thil thar

sawngbawl emaw dahthatna tenau

deuh siam.

Hmanrua leh mamawh (Input) hrang

hrang leina man za zela 50 emaw,

ramngaw atanga tharchhuah dahthatna

emaw sawngbawlna siam nan sq. meter

khat zelah Rs. 4,000/-, unit khat atan a

tam berah cheng nuai hnih (2) thleng.

-do-

Tunge rawn/zawhfiah tur?

District Agriculture Officer emaw District/Divisional Horticulture Officer emaw, Project Director,

ATMA – District tina awmte hnenah Office hun chhungin zawhfiah