III 6 ZABOLEAS sel - YANNIS ZAVOLEAS | PORTFOLIO...Computational Design Thinking, Achim Menges & Sean Ahlquist Επιµ., West Sussex: Wiley, 2011, σσ.33, 34, 37. Αρχι-κά δηµοσιευµένο

Ελένη Αµερικάνου«Αναγνώσεις Γεωµετρίας: η γεωµετρική υφή των στοιχείων σύνταξης του αρχιτεκτονικού χώρου» ......................345

Χρυσούλα Βαρλάµου«Γεωµετρία, πλαστικότητα, αρµονία στην αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων» ...................................................365

Παναγιώτης Βασιλάτος«Οι γεωµετρικές αναλογίες στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασµό. Το MODULOR, µια κριτική – αιρετική προσέγγιση και µία πρόταση» ........................................................................................................387

Σταµατίνα Γεωργοπούλου«Η γεωµετρία του βέλτιστου Ηλιασµού στην Αρχιτεκτονική» ..........................................................................403

Γιάννης Ζαβολέας - ∆ηµήτρης Ζησιµόπουλος - Βασίλης Παππάς - Βασίλης Στρουµπάκος - Ιωάννα Συµεωνίδου«Κατα-χρήσεις του κώδικα στην Αρχιτεκτονική: τοπολογικοί πειραµατισµοί µέσω υπολογιστικών µεθόδων» ..........415

Λίλα Θεοδωρίδου, Ζωή Σωτηρίου, Γλυκερία Καριώτου«Γεωµετρία ή Χωρική Οργάνωση; Η Συντακτική Θεωρία του χώρου και ελληνικές εφαρµογές» ...........................435

Αντώνης Κολσούζογλου«Η γεωµετρία του χώρου ως µέσο αφήγησης στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό»...................................................447

Νίκος Κουρνιάτης«Η γεωµετρική νοηµατοδότηση της Αρχιτεκτονικής» .....................................................................................455

Σοφία Κυρατζή«Ορισµός πολύεδρου από σκίτσο: αντίστροφη διαδικασία Ορθογραφικής Προβολής» .........................................465

Αικατερίνη ΛιάπηΧωρικές δοµές Tensegrity και Γεωµετρία: από την αρχική ιδέα στην υλοποίηση ................................................483

Γιώργος Ορφανόπουλος«Fractals, µέτρο τάξης και αταξίας στο χώρο»..............................................................................................495

Αλέξανδρος Τσίγκας«Το φαινόµενο της Γεωµετρίας ως ο βασικός παράγων στην δηµιουργία αρχιτεκτονικού τόπου»..........................513

Ανδρέας Αρβανιτογεώργος - Μαρίνα Σταθά«Επίλυση ενός προβλήµατος κατασκευής µε χρήση θεωρίας καµπυλών» ..........................................................525

Εµµανουήλ Βαϊρακτάρης - Κωνσταντίνος ∆ηµάκος«Γεωµετρία και Μηχανική µε έµφαση στην ∆οµική Μηχανική των κατασκευών» ................................................539

Σάββας Βασιλειάδης - Αργυρώ Καλλιβρετάκη - Χριστόφορος Προβατίδης - Μαρία Ραγκούση - Στέλιος Ποτηράκης«Ο ρόλος της Γεωµετρίας στην υπολογιστική µοντελοποίηση υφασµάτων» .......................................................555

Ανδρεάνα Παπαντωνίου«Κατασκευή ξύλινου κελύφους καµπυλόµορφης γεωµετρίας: η περίπτωση του συστήµατος “Waffle-Structure”» .....565

Ευαγγελία Πέππα«Γεωµετρική Αναπαράσταση και επίλυση προβληµάτων σχεδιασµού»...............................................................581

IV. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

xi

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Áεωµετρίααπό την Επιστήµη στην Εφαρµογή

Περίληψη

Είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι το ψηφιακό µέσο δενορίζει µια νέα κατηγορία έρευνας µε«θολά» τα πεδίατων εφαρµογών του, παρά συνιστά ένα εργαλείο σχε-διαστικής δράσης, πλήρως ενσωµατωµένο στον αρχι-τεκτονικό σχεδιασµό. Ωστόσο, οι «φυσικές» ιδιότητεςτου κάθε µέσου - άρα και του ψηφιακού - επηρεάζουναποφασιστικά την προσέγγιση του σχεδιασµού. Εποµέ-νως, το µέσο, µε τους τρόπους µε τους οποίους χρησι-µοποιείται συχνά σε κατάχρηση των ιδιοτήτων του,αποτελεί εργαλείο διαµόρφωσης της σκέψης, αναπό-σπαστο της δηµιουργικής πράξης.

Στα πλαίσια της εισήγησης εκτίθενται η γενική θεωρη-τική βάση, η µεθοδολογία και τα αποτελέσµατα εργα-στηρίου διάρκειας πέντε ηµερών µε θέµα «Κατα-χρή-σεις του Κώδικα στην Αρχιτεκτονική» που πραγµατο-ποιήθηκε σε απάντηση της παραπάνω πρόκλησης, στοΤµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΠανεπιστηµίουΠατρών, τον Φεβρουάριο του 2012. Σκοπός του εργα-στηρίου ήταν η δυναµική ενσωµάτωση παραµετρικώνµεθόδων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό. Αναπτύχθηκεπάνω στη γλώσσα προγραµµατισµού MEL που συντάσ-σεται ως µέρος της πλατφόρµας του προγράµµατοςσχεδίασης Maya. Αναλύθηκαν βασικές έννοιες καιτεχνικές παραµετρικού σχεδιασµού µε χρήση αλγορίθ-µων. Ταυτόχρονα έγινε συγκριτική αποτίµηση τωνµεθόδων παραµετρικού σχεδιασµού µε τις συµβατικέςµεθόδους ψηφιακής µοντελοποίησης.

Συγκεκριµένα παρουσιάζονται οι φάσεις ως προς τιςοποίες οργανώθηκε το εργαστήριο. Αρχικά εισάγεται ηλογική του ψηφιακού κώδικα. Στη συνέχεια, επιχει-

ρούνται πρώτες εφαρµογές στον ψηφιακό χώρο µέσααπό επαναλήψεις, παραµορφώσεις, προσθέσεις καιαφαιρέσεις βασικών και παράγωγων γεωµετρικών σχη-µατισµών. Ακολουθεί µια σειρά πειραµατισµών πάνωστις τοπολογικές παραλλαγές της επιφάνειας. Το εργα-στήριο ολοκληρώθηκε µε την ανάπτυξη συνδυαστικώνπροτάσεων των τεχνικών που παρουσιάσθηκαν κατάτις προηγούµενες ηµέρες.

Το θεωρητικό υπόβαθρο που παρουσιάζεται, καθώςκαι οι διαδικασίες και τα συµπεράσµατα του εργαστη-ρίου αποτελούν ήδη τη βάση ανάπτυξης του σχετικούαντικειµένου στα µαθήµατα που πραγµατοποιούνταιστη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΠανεπιστηµίουΠατρών. Το υλικό εµπλουτίζεται διαρκώς µε παρα-δείγµατα από τη διεθνή δραστηριοποίηση, ενώ επι-πλέον προγραµµατίζεται σειρά εργαστηρίων µεσυνεργασίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. ∆ιαπιστώ-νονται οι πολύπλευρες επιδράσεις στην εκπαίδευσητου αρχιτέκτονα από ένα φάσµα κατευθύνσεων πουακολουθεί η αρχιτεκτονική έρευνα πάνω στο πεδίοαυτό. Εξαιτίας της απήχησης, των δυνατοτήτων πουδιανοίγονται, αλλά και της έντονης κριτικής που ανα-πτύσσεται σχετικά µε τη χρήση του κώδικα από τουςαρχιτέκτονες, κρίνεται σκόπιµο, µε αφορµή το εργα-στήριο και τις προεκτάσεις του, το ζήτηµα να παρου-σιασθεί και να συζητηθεί στο ενδιαφερόµενο επιστη-µονικό κοινό του συνεδρίου. Μετά από µια συνολικήεκτίµηση, διαφαίνονται οι πιθανές τοποθετήσεις,καθώς και οι διαφορές που προσδίδουν ταυτότηταστην παρούσα προσέγγιση.

415

ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ – ΜΟΡΦΗ – ΧΩΡΟΣ Áεωµετρίααπό την Επιστήµη στην Εφαρµογή

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΑΒΟΛΕΑΣ - ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΠΑΣ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΤΡΟΥΜΠΑΚΟΣ - ΙΩΑΝΝΑ ΣΥΜΕΩΝΙ∆ΟΥ

«Κατα-χρήσεις του κώδικα στην Αρχιτεκτονική:τοπολογικοί πειραµατισµοί µέσω υπολογιστικώνµεθόδων»

Γιάννης Ζαβολέαςσυντονιστής,Επίκουρος Καθηγητής,Τµήµα ΑρχιτεκτόνωνΜηχανικών ΠανεπιστηµίουΠατρών

∆ηµήτρηςΖησιµόπουλοςΑρχιτέκτων ΜηχανικόςΑ.Π.Θ., MSc UrbanStrategies University ofApplied Arts of Vienna

Βασίλης ΠαππάςΑναπληρωτής Καθηγητής,Τµήµα ΑρχιτεκτόνωνΜηχανικών ΠανεπιστηµίουΠατρών

Βασίλης ΣτρουµπάκοςΕντεταλµένος Λέκτορας,Τµήµα ΑρχιτεκτόνωνΜηχανικών ΠανεπιστηµίουΠατρών

Ιωάννα ΣυµεωνίδουΛέκτορας, TechnicalUniversity of Graz

Λέξεις κλειδιά: ◗ τοπολογία◗ αλγοριθµική

αρχιτεκτονική◗ προγραµµατισµός◗ computation◗ scripting

Áεωµετρίααπό την Επιστήµη στην Εφαρµογή

Γενικός προβληµατισµός

Ο σχεδιασµός µέσω κώδικα επιδρά σε βάθος στην αντίληψη και την παραγω-γή του αρχιτεκτονικού χώρου, της δοµής και της µορφής του. Το εργαστήριο«Κατα-χρήσεις του Κώδικα στην Αρχιτεκτονική» (εικ. 1) που πραγµατοποιή-θηκε στην Πάτρα τον περασµένο Φεβρουάριο, αποτελεί µέρος σχετικών δρα-στηριοποιήσεων µε σκοπό τη διερεύνηση των δυνατοτήτων που διανοίγονταιµε τη χρήση του ψηφιακού κώδικα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό. Η έρευνααναγνωρίζει ανάλογες προσπάθειες που πραγµατοποιούνται τα τελευταία χρό-νια στην αρχιτεκτονική και σε συναφή δηµιουργικά πεδία. Ταυτόχρονα, όµως,οφείλει να προσεγγίσει το ζήτηµα εκ νέου, κατασκευάζοντας ένα υπόβαθρο,υποστηρικτικό των εναλλακτικών τάσεων. Στη βάση του πειραµατισµού τοπο-θετείται η αγωνία για µια συνολική αναθεώρηση του τρόπου, µε τον οποίο οαρχιτέκτονας σχεδιάζει.

Σε κάθε περίπτωση, οι εµφανιζόµενες τάσεις θεωρείται σηµαντικό να αξιολο-γούνται υπό το γενικό πεδίο που ορί-ζεται από την αρχιτεκτονική θεωρία.Οι νέες προσεγγίσεις είναι αναγκαίονα παραµένουν στο πεδίο που θεµε-λιώνεται στην ήδη καταχωρηµένηαρχιτεκτονική σκέψη. Ως γενικό γνώ-ρισµα, ο πειραµατισµός αναπτύσσεταιπρος τον καθορισµό του χώρου µέσωτων δοµικών σχέσεων που τον προσ-διορίζουν. Ζητήµατα που αφορούνάµεσα την αρχιτεκτονική µορφή όπωςποιότητες χώρου, γεωµετρικά ήαισθητικά χαρακτηριστικά παραµερί-ζονται, προς ανάδειξη της λογικής καιτων τρόπων µε τους οποίους αυτήσυντίθεται. Είναι βέβαια αναγκαίο στοτέλος της ηµέρας, µιας και µιλάµε γιααρχιτεκτονική, τα αποτελέσµατα ναεκτιµώνται σε σχέση µε το ισχύονπλαίσιο αρχιτεκτονικής κριτικής. Η

416

Γ. ΖΑΒΟΛΕΑΣ - ∆. ΖΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ - Β. ΠΑΠΠΑΣ - Β. ΣΤΡΟΥΜΠΑΚΟΣ - Ι. ΣΥΜΕΩΝΙ∆ΟΥ

«Κατα-χρήσεις του κώδικα στην Αρχιτεκτονική:τοπολογικοί πειραµατισµοί µέσω υπολογιστικών µεθόδων»


εικ. 1: Εργαστήριο AB-USE, Αρχιτεκτονική Σχολή, Πανεπιστήµιο Πατρών ― Επιλογήέργων

διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι οι µορφές συλλαµβάνονται ως παραµετρι-κές εκδοχές του κώδικα και των µεταβλητών του. Οι διαδικασίες αυτές καλ-λιεργούν τη θεώρηση ενός αρχιτεκτονήµατος από πεπερασµένο αντικείµενο σεένα σύστηµα που παραµένει δοµικά ανοικτό. Το σύστηµα προσδιορίζεται δυνα-µικά ανάµεσα σε στοιχεία, τις ιδιότητές τους και τους όρους µε τους οποίουςαυτά αλληλεπιδρούν, καθώς πρόσθετα αποτελείται από άλλα υποσυστήµαταπου υπόκεινται σε µεταξύ τους δυνάµεις, σχέσεις και περιορισµούς.

Σκοπός είναι η ανάπτυξη µεθόδων συσχετισµού ανάµεσα σε συµπεριφορές τηςµορφής και των παραµέτρων ως προς τις οποίες αυτή συντάσσεται, µε κύριοεργαλείο περιγραφής τους τον αλγοριθµικό κώδικα1. Υπό µια άλλη οπτική,οδηγούµαστε από µια στατική θεώρηση της µορφής, προς την κατανόηση τωνσυνιστωσών και των µεταξύ τους σχέσεων που την προκαλούν. Για πολλέςσυνήθεις διαδικασίες ανάπτυξης και µετασχηµατισµών, χρειάζεται να συνυπο-λογισθεί η εφαρµογή περιορισµών που θέτουν όρους και καθορίζουν την ανά-πτυξη δυνάµεων που αν δρούσαν αποµονωµένες από το περιβάλλον τους θαήταν κανονικές, καθαρές και συµµετρικές. Ο αλγοριθµικός προσδιορισµός τηςµορφής και των µεταβολών της παραµένει µεν αναλυτικός, αλλά µε κυρίαρχοσκοπό τη συγκριτική απόδοση των συνιστωσών µέσω µαθηµατικών σχέσεων,από τις οποίες παράγονται οι συνθετικές της παραλλαγές2. Από το σύνολο τωνπαρατηρήσεων και του πεδίου έρευνας που παρουσιάζεται, προκύπτει και οκύριος ερευνητικός άξονας του εργαστηρίου· αυτός οδηγεί σε µια περιοχήόπου η αρχιτεκτονική, ως αναγνωρισµένη θεωρία και πρακτική, συνοµιλεί µετα εργαλεία παραµετρικής σχεδίασης στον υπολογιστή, ενσωµατωµένα στιςδιαδικασίες παραγωγής της.

Ο ψηφιακός κώδικας ως εργαλείο σχεδιασµού. Γενικές απαι-τήσεις

Ο ψηφιακός κώδικας αποτελεί την «πρώτη ύλη» στον παραµετρικό σχεδιασµό.Όπως είναι επόµενο, η επιλογή της κατάλληλης γλώσσας προγραµµατισµού γιατη σύνταξη κώδικα συνιστά κύριο ερώτηµα. Ο κώδικας οργανώνει αλληλουχίεςλειτουργιών πάνω σε υποθέσεις άλλοτε καθορισµένες, άλλοτε δυνητικές. Οιλειτουργίες αυτές ερµηνεύονται ως µια σειρά εντολών για την παραγωγή εναλ-λακτικών αποτελεσµάτων. Προσαρµοσµένη στην αρχιτεκτονική, µια γλώσσαπρογραµµατισµού συνιστά υπόβαθρο τεχνικής γνώσης, µε το οποίο ο αρχιτέ-κτονας είναι σε θέση να διαβάζει και να κατανοεί τον κώδικα αρχικά για διευ-ρυµένα πεδία εφαρµογής, αναπτύσσοντας την ικανότητα να µετατρέπει σκέ-ψεις και ιδέες σε απλές εντολές και στη συνέχεια σε γραµµές κειµένου ειδικήςσύνταξης. Παράλληλα, ο κώδικας «κτίζεται» σταδιακά και σε κάθε ενδιάµεσοβήµα, η εφαρµογή του παρέχει οπτικά αποτελέσµατα, τα οποία θα ήταν ιδεώ-δες να επιδέχονται περαιτέρω επεξεργασία στο τρισδιάστατο ψηφιακό περι-βάλλον εργασίας ενός λογισµικού. Με τον τρόπο αυτό, θα είναι δυνατή η εκτί-µηση και η τροποποίηση των ενδιάµεσων αποτελεσµάτων µέσω µεταβολών

417


1 ∆ες τις αναλογίες µε τη θεωρία του D’ArcyThompson, διατυπωµένη στις αρχές του20ου αιώνα (το 1917) πάνω στη δοµή καιτους µετασχηµατισµούς οργανικών σχη-µατισµών, καθώς και του ChristopherAlexander τη δεκαετία του ’60 πάνω στηνανάπτυξη µιας συστηµικής θεωρίας γιατην ανάπτυξη του χώρου [D’ArcyThompson, On Growth and Form,Cambridge: Cambridge University Press,1960 και Christopher Alexander, Notes onthe Synthesis of Form, Cambridge MA:Harvard University Press, 1964]. Για µιασυνοπτική αναφορά των θεωριών τους,δες επίσης Sean Ahlquist & AchimMenges, «Introduction. ComputationalDesign Thinking,» στο ComputationalDesign Thinking, Achim Menges & SeanAhlquist Επιµ., West Sussex: Wiley, 2011,σσ. 13, 19.

2 Η διαδικασία της ανάλυσης αυτής σκοπόέχει τον µαθηµατικό προσδιορισµό τωνδιαφοροποιήσεων που προκύπτουν,καθώς µια µορφή αλληλεπιδρά µε πλήθοςδυνάµεων που ασκούνται σε αυτήν [γιαπερισσότερα, δες D’Arcy Thompson, «Onthe Theory of Transformations, o theComparison of Related Forms,» στοComputational Design Thinking, AchimMenges & Sean Ahlquist Επιµ., WestSussex: Wiley, 2011, σσ.33, 34, 37. Αρχι-κά δηµοσιευµένο στα 1917 στο βιβλίοD’Arcy Thompson, On Growth and Form].

στον κώδικα, καθώς και µέσω της αλληλεπιδρώσας σχέσης µεταξύ υπολογιστήκαι χρήστη στον τρισδιάστατο ψηφιακό χώρο.

Λαµβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παρατηρήσεις, για την ανάπτυξη του εργα-στηρίου επιλέχθηκε η MEL (Maya Embedded Language), ως η γλώσσα προ-γραµµατισµού πάνω στην οποία αναπτύσσεται το λογισµικό Maya. Η σύνταξηκώδικα στην πλατφόρµα του Maya παρέχει µια ιδιαίτερα άµεση input/outputεκτίµηση του κώδικα και των αποτελεσµάτων του. Επιπλέον, ο κώδικας τηςMEL συνδυάζεται µε όλες τις δυνατότητες χειρισµού ενός ψηφιακού µοντέλουµέσω των εργαλείων σχεδίασης που παρέχονται στο περιβάλλον εργασίας τουMaya. Η επιλογή της MEL επέτρεψε να συγκροτηθεί ένα υπόβαθρο των αρχώντου κώδικα µε πολύ απλές εφαρµογές, ουσιαστικά σε µηδενική βάση. Η MELείναι µια αρκετά κατανοητή γλώσσα προγραµµατισµού που παρουσιάζει οµοι-ότητες µε άλλες γλώσσες όπως οι java/processing, actionscript και c++, του-λάχιστον ως προς τους όρους γραφής και δοµής του κώδικα σε αρχικά επίπε-δα. Η σύσταση αυτή µιας βάσης γνώσης πάνω στον κώδικα γενικότερα δίνει τηδυνατότητα να αναπτυχθούν µελλοντικά νέες πειραµατικές εφαρµογές, στηνπλατφόρµα σχεδίασης του Maya, ή και σε άλλες µε συµβατά χαρακτηριστικά.

Ανάµεσα στη δοµή και τη µορφή

Οι γλώσσες προγραµµατισµού διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες ανάλο-γα µε τη σχέση τους µε το υλικό (hardware): τις low-level και τις high-level.Οι δύο αυτοί τύποι διαφοροποιούνται από το επίπεδο αφαίρεσης που οι γλώσ-σες χρησιµοποιούν. Η αφαίρεση αναφέρεται στη σχέση που έχει το κείµενο τηςγλώσσας µε τα τεχνικά χαρακτηριστικά του υπολογιστή.

Ενώ οι low-level γλώσσες επικοινωνούν απευθείας µε τα κυκλώµατα, οι high-level µεταφράζονται σε low-level πριν «µιλήσουν» στο µηχάνηµα. Οι high-level γλώσσες είναι περισσότερο κοντά στην ανθρώπινη γλώσσα µε λέξεις καιδιαδικασίες γραφής πολύ πιο γνώριµες και κατανοητές. Αυτό καθιστά τη συγ-γραφή και την κατανόηση πολύπλοκων προγραµµάτων απλούστερες. Οι high-level γλώσσες δίνουν έµφαση περισσότερο στην ανάπτυξη της λογικής, παράστις τεχνικές ιδιαιτερότητες του υπολογιστή. Τέτοιες γλώσσες είναι για παρά-δειγµα οι C++ και Java. Με βάση αυτές, κατασκευάστηκαν άλλες ως παρα-κλάδια ή απλουστευµένες όπως η actionScript, η javaScript, η Processing καιη MEL που ονοµάζονται Scripting Languages.

Η ανάπτυξη ενός λογισµικού σε γλώσσες high-level και scripting δε διαφέρειπολύ από τη συγγραφή ενός κειµένου ως προς τη λογική τους δοµή. Περιέχειχαρακτηριστικά όπως συνθήκες (conditionals), επαναλήψεις (loops), αλλά καιτο πλήθος των εντολών τους είναι λέξεις που σχετίζονται µε το εννοιολογικόαποτέλεσµα, παρά µε το µηχάνηµα του υπολογιστή (π.χ. η εντολή Curve κατα-σκευάζει καµπύλες).

Ο κώδικας αποτελεί γενικά τη γλώσσα επικοινωνίας µεταξύ του υπολογιστή και

418




του χειριστή του. Συντάσσεται σε κείµενο που µεταφέρει νοήµατα και ταυτό-χρονα «υλοποιείται» µέσω της εκτέλεσης (execute, compile). Ο διττός αυτόςχαρακτήρας του κώδικα είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του: η συγ-γραφική (authoring) µορφή του είναι κείµενο που ακολουθεί αρχές δοµής καισυντακτικού αντίστοιχες µε οµιλούµενες γλώσσες, ενώ η εκτελέσιµη«compiled» µορφή του µπορεί να έχει πληθώρα εκφάνσεων (λογισµικό, webapplication, video game, κλπ). Ειδικά στα δηµιουργικά πεδία όπου αξιοποιείται(code art, graphic design, interface design, interaction design, informationengineering, product design, architecture) η αντίθεση αυτή ανάµεσα στο κεί-µενο του κώδικα και τα αποτελέσµατά του είναι εξαιρετικά έντονη σε πρώτηανάγνωση. Εµβαθύνοντας, όµως, στη συνέχεια πάνω στη λογική του scriptingκαι παρατηρώντας την εξέλιξη και τα αποτελέσµατα των εφαρµογών του σταδηµιουργικά πεδία, αναδεικνύεται η συµπληρωµατική τους λειτουργία.

Στις περιπτώσεις εφαρµογής, το ζεύγος ανάλυση/σύνθεση αποτελεί ένα σύνολοεµπλεκόµενων µεταξύ τους διαδικασιών. Η ανάλυση αφορά στην ανάδειξη τωννοηµάτων που συµµετέχουν στην ανάπτυξη της σύνθεσης. Τα νοήµατα από τηνανάλυση συσχετίζονται µε τη χρήση διανοητικών εργαλείων δανεισµένων απότην επιστήµη, όπως διαγράµµατα. Μέσω διαγραµµάτων, οι σχέσεις ανάµεσα στανοήµατα αποσαφηνίζονται και οπτικοποιούνται, υποστηρίζοντας δοµικά τησυγκρότηση της µορφής και τη µεταφορά νοήµατος προς αυτήν (εικ. 2).

Καθώς προκύπτει, το ζεύγος ανάλυση/σύνθεση είναι ανάλογο του ζεύγουςδοµή/µορφή. Η σχέση ανάµεσα στην ανάλυση και τη δοµή από τη µια και τησύνθεση και τη µορφή από την άλλη, περιγράφει τις ουσιώδεις διαφορές µετα-ξύ των δυο αυτών πόλων. Η ανάλυση αναφέρεται σε δοµικές σχέσεις, ως προςτις οποίες αναπτύσσεται η µορφή· αφορά στο «σκελετό», το «dna», ή το«γενότυπο» ενός έργου. Η σύνθεση αναφέρεται στη συνδυαστική µορφοποίη-ση των στοιχείων από την ανάλυση, ή το «φαινότυπο» ενός έργου. Ενώ µέσω

419


εικ. 2: Κατερίνα Μπούνια, Σάββας-Πέτρος Πανταζόπουλος ― ∆ιαγραµµατική ανάλυση, κωδικοποίηση και συνθετικές παραλλαγές,2009 ― Αφετηρία αποτέλεσε το έργο M-Maybe του Roy Lichtenstein, του 1965 ― Η άσκηση πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια µαθήµα-τος µε αντικείµενο «Αρχιτεκτονικός Σχεδιασµός & Ψηφιακά Μέσα» που διδάσκεται στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΠανεπιστηµίουΠατρών από το 2008 και προηγούµενα στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης

της ανάλυσης-δοµής τα δεδοµέναανάγονται σε ένα πεδίο νοητικό, ησύνθεση-µορφή τα επαναφέρει επε-ξεργασµένα και επανασυσχετισµέναστο αισθητηριακό πεδίο (το άµεσααντιληπτό µέσω των αισθήσεων). Ηόσµωση των δυο πόλων εµφανίζεταικατά την απόδοση της δοµής σε οποι-οδήποτε µέσο γραφής (σκαρίφηµα,κείµενο, ήχος, ψηφιακά µέσα), µε τηχρήση της γλώσσας, δηλαδή τουκώδικα, που χρησιµοποιείται για τηνέκφρασή της.

Η γραφική απόδοση µέσω κώδικα ως«φυσικό ενδιάµεσο» καταγραφής είναικαταλυτική γιατί µε τον τρόπο αυτόνείναι δυνατή η κατανόηση, ο προσδιο-ρισµός, ο σαφής καθορισµός των σχέ-σεων και εντέλει η επικοινωνία. Παράλ-ληλα, οι ιδιότητες του κώδικα και τουµέσου πάνω στο οποίο αναπτύσσεταιεπιδρούν αποφασιστικά στη διάταξη

της δοµής. Αναπόφευκτα, η σύνταξη του κώδικα και η σύσταση του µέσου δια-µορφώνουν το περιεχόµενο. Το ζεύγος κώδικας-µέσο χρησιµοποιείται για τηνανάπτυξη και την επικοινωνία του περιεχοµένου, επιδρώντας ταυτόχρονα καιστον τρόπο µε τον οποίο σκεφτόµαστε: χωρίς αυτά δεν θα ήταν δυνατή η εκδή-λωση διανοητικής σκέψης. Η διαδικασία του σχεδιασµού αφορά αρχικά στη δηµι-ουργία διαγραµµάτων που περιγράφουν σχέσεις προερχόµενες από την ανάλυση,οδηγώντας σταδιακά προς συνθετικές επιλογές και το σχεδιασµένο αποτέλεσµα.Το διάγραµµα αποδίδει τις «άυλες» ιδιότητες των συστατικών τού υπό δηµιουρ-γία αντικειµένου, αναγωγικά τους ενεργειακούς συσχετισµούς και τις διαδραστκέςσχέσεις µεταξύ τους. Αναλογικά, το σχέδιο ως διάγραµµα (εικ. 3) αποκτά χαρα-κτήρα έντονα αφαιρετικό, δυναµικό και ευέλικτο. Ο κώδικας σε αυτήν την περί-πτωση δρα καθοριστικά: από τη µια, αποτελεί µια εξαιρετικά χρήσιµη πλατφόρµα«κτισίµατος» διαγραµµάτων στην πιο αφαιρετική τους µορφή· από την άλλη,παρέχει χαρακτηριστική ευελιξία στη διατύπωση δοµικών σχέσεων, τις επιλογέςκαι τις µεθόδους οπτικοποίησης της µορφής στο περιβάλλον ανάπτυξής της.

Ο κώδικας στη δηµιουργική / σχεδιαστική διαδικασία

Ξεκινώντας από τη γενική χρήση των ψηφιακών µέσων και προχωρώντας σεόλο και πιο εξειδικευµένες µεθόδους, παρατηρείται ένα ενδιαφέρον φαινόµενο:τόσο τα επιστηµονικά όσο και τα δηµιουργικά πεδία, κατά την προσέγγιση ενός

420




εικ. 3: Γιόκαρη Λυδία, Λεοτσάκου Ιωάννα, Χουσσεΐν Ιάσων ― Αποτελέσµατα από δια-γραµµατικές αναλύσεις και παραλλαγές σχηµάτων στην κάτοψη, µε συνθετικό προσανατο-λισµό ― Η άσκηση πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια µαθήµατος µε αντικείµενο «Αρχιτεκτο-νικός Σχεδιασµός & Ψηφιακά Μέσα» στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστηµίου Πατρών

ερευνητικού θέµατος, αποµακρύνονται συχνά από µια µηχανιστική λογική στηχρήση του παρεχόµενου λογισµικού, καθώς ελκύονται από το «πείραγµά» του(hacking)3, φθάνοντας σε µεγαλύτερο βάθος και πέρα από τα όρια που θέτει, µετη συγγραφή ειδικών scripting εφαρµογών, ως και νέου λογισµικού.

Το scripting ως βασικό συστατικό των γλωσσών προγραµµατισµού προσφέρειτη δυνατότητα τµήµατα τού κώδικα (routines, snippets, blocks) να µπορούννα ανακυκλωθούν και να επαναχρησιµοποιηθούν απαλλαγµένα σε µεγάλοβαθµό από την προκάτοχή τους θέση ή σκοπό. Με λίγες τροποποιήσεις, τα τµή-µατα αυτά παράγουν πληθώρα αποτελεσµάτων διαφορετικών µεταξύ τους.Αυτή η δυνατότητα αξιοποιείται τόσο στην εξέλιξη ενός λογισµικού(versioning), όσο και στη δηµιουργία βιβλιοθηκών από ρουτίνες που χρησιµο-ποιούν τµήµατα του κώδικα σε επόµενα έργα.

Η αξιοποίηση του προγραµµατισµού δίνει τη δυνατότητα το συνθετικό έργο ναπροσεγγίζεται µε αρκετή ελευθερία και µε εκτεταµένο ρεπερτόριο επιλογών,δίνοντας έµφαση στη διαµόρφωση αφαιρετικών δοµών µε δυναµική συµπερι-φορά. Τα διαγράµµατα που χρησιµοποιούνται για την οπτικοποίηση σχέσεων καιιδιοτήτων µέσω του προγραµµατισµού, λειτουργούν ως δυναµικές µηχανές πουπαρέχουν ένα εκτεταµένο εύρος παραλλαγών. Ειδικά, το scripting είναι διαθέσι-µο σε πιο οικείες γλώσσες προγραµµατισµού, ενσωµατωµένο στα διάφορα λογι-σµικά πακέτα. Είναι, συνεπώς, προσβάσιµο σε µη ειδικούς προγραµµατιστές, ωςένα πρόσθετο εργαλείο αναζήτησης, κατανόησης και απόδοσης πολύπλοκωννοητικών δοµών, φαινοµένων, οργανισµών και συστηµάτων.

Η διάθεση ερµηνείας, προσοµοίωσης, «τιθάσευσης» και αξιοποίησης των ευρη-µάτων από αυτή τη διερεύνηση, ενισχύεται από την έλλειψη απόλυτου ελέγ-χου και τη συχνά γοητευτική κοµψότητα τους, ακόλουθα την επιθυµία κατα-νόησης των διεργασιών αυτών και την πιθανή τους αξιοποίηση στις διαδικασίεςκαι τα αποτελέσµατα του σχεδιασµού. Η ενσωµάτωση µεθόδων προγραµµατι-σµού στα δηµιουργικά πεδία ξεκινά έντονα τουλάχιστον πριν 10-15 χρόνια, µεπρώτα δείγµατα στο πεδίο της γραφιστικής και της ψηφιακής τέχνης (JohnMaeda, Joshua Davis, Jared Darbell, Dextro, Lia, Yugo Nakamura) (εικ. 4).

421


εικ. 4: JaredDarbell,Substrate, 2003― Το έργοπραγµατοποιήθηκεµέσω κώδικα στο Processing

3 Ο Christopher Hight αναφερόµενος στη δοµήτου πειραµατικού εργαστηρίου σχεδιασµού:«εργαλεία και τεχνικές δεν υπάρχει πρόθεσηνα κατακτώνται, παρά να “πειράζονται”(hacked), να σχεδιάζονται και να συνδυάζο-νται σύµφωνα µε το προς επίλυση ερευνητι-κό ερώτηµα ή πρόβληµα». AADRLDocuments 2, «DRL TEN: A Design ResearchCompendium,» AA Publications 2008.

Οι πρώτες εκδοχές scripting αναπτύ-χθηκαν σε υπάρχοντα λογισµικά γρα-φιστικής µε κύριο πεδίο εφαρµογήςτο ∆ιαδίκτυο (Flash/ActionScript,Director/Lingo, Acrobat/ PostScript,Java, JavaScript). Σταδιακά, τοscripting ενσωµατωνόταν στην αρχι-τεκτονική και το design, πάνω σεγλώσσες λογισµικών όπως Maya/MEL, Max/MaxScript, Rhinoceros/RhinoScript και AutoCad/AutoLisp.

Ο προγραµµατισµός στιςψηφιακές τέχνες. Το παρά-δειγµα του Casey Reas

Σε σχεδιαστικές εφαρµογές, ένα λογι-σµικό περιγράφεται ως προς θεµελιώ-δη του γνωρίσµατα. Σε αυτή την οπτι-κή βασίζεται ο Casey Reas, για τηνανάπτυξη του έργου Process Com-

pendium (2004-2010) (εικ. 5)4.

Ο Reas παρουσιάζει τα τέσσερα βασικά συστατικά που σύµφωνα µε τον ίδιοσυνθέτουν ένα λογισµικό: Στοιχείο (Element), Μορφή (Form), Συµπεριφορά(Behaviour) και ∆ιαδικασία (Procedure). Το Στοιχείο αποτελεί το βασικόσυστατικό ενός λογισµικού. oρίζεται ως «µια απλή µηχανή αποτελούµενη απόµια Μορφή (Form) και µια ή περισσότερες Συµπεριφορές (Behavior)»5. ΗΜορφή συντίθεται γεωµετρικά από σηµεία και είναι µια γραµµή, µια καµπύλη,ένας κύκλος, ένας κύβος κλπ. Η Συµπεριφορά του Στοιχείου εξαρτάται απόπρογραµµατισµένες συνθήκες και µεθόδους. Για παράδειγµα, ένας κύκλοςείναι ένα γεωµετρικό αντικείµενο σε µορφή και συµπεριφορά ενός γεωµετρι-κού κύκλου. Στο οπτικοποιηµένο περιβάλλον της οθόνης, το αντικείµενο αυτόσυνδυάζεται µε άλλα, µε τα οποία συγκροτεί ευρύτερα σύνολα αντικειµένωνµε παράγωγες συµπεριφορές.

Ακόλουθα, ο Reas διερευνά τη λειτουργία των στοιχείων σε σχέση µε το ενερ-γό περιβάλλον όπου δρουν. Το περιβάλλον αυτό ορίζεται από µια διαδικασία(Procedure)6. Μια διαδικασία ορίζει ένα περιβάλλον για τα Στοιχεία και καθο-ρίζει πώς οι σχέσεις µεταξύ των Στοιχείων οπτικοποιούνται. Ενδεικτικά, ορίζε-ται ένα Στοιχείο σε σχήµα κύκλου (εικ. 6).

Επιπλέον, ορίζεται µια συµπεριφορά του, για παράδειγµα να κινείται σε ευθείαγραµµή µε σταθερή ταχύτητα. Μια διαδικασία γεµίζει µια επιφάνεια µε τονκύκλο και σχεδιάζει µια γραµµή ανάµεσα σε αντικείµενα όταν αυτά τέµνονται.

422




εικ. 5: Casey Reas, Process Compendium, 2004-10

4 Παρουσίαση του έργου στο http://vimeo.com/22955812 και http://reas.com/

5 Casey Reas, Process Compendium 2004-present, http://reas.com/texts/processcompendium.html

6 Ο Reas δανείζεται τον όρο Procedure οοποίος αποτελεί τεχνικό όρο πολλώνγλωσσών προγραµµατισµού και αναφέρε-ται στο σύνολο µιας σειράς εντολών κάτωαπό ένα όνοµα.

Κάθε διαδικασία είναι ένα σύντοµο κείµενο που ορίζει ένα πεδίο διερεύνησηςµέσω πολλαπλών ερµηνειών7.

Η εξέλιξη ενός σχεδίου πάνω σε ένα λογισµικό είναι µια ενεργός σχεδιαστικήδιαδικασία υποστηριζόµενη από τη µηχανή του κώδικα. Ο καλλιτέχνης µέσωσχεδιαστικών πράξεων ορίζει χρονικά την αρχή ενός σχεδίου, χωρίς όµως ναπροσδιορίζει και το τέλος της διαδικασίας8. Η πορεία του σχεδιασµού εκτυλίσ-σεται κατά ένα βήµα τη φορά και κάθε στιγµή ένα στοιχείο είναι δυνατό νααλλάζει, σε αλληλεπίδραση των συµπεριφορών του µε αυτές άλλων στοιχείων.Μια σχεδιαστική πράξη προβάλλεται στα προηγούµενα σχεδιασµένα σχήµατα,τροποποιώντας τα ανάλογα, ενόσω το συνολικό σχέδιο εξελίσσεται9. Από τηδιαδραστική σχέση ανάµεσα στο λογισµικό, τον υπολογιστή, τον καλλιτέχνηκαι το σχέδιο προκύπτουν οι επόµενες φάσεις του σχεδίου. Η σχέση αυτή συµ-βαίνει αυτόµατα. Ο καλλιτέχνης προγραµµάτισε από την αρχή τα στοιχεία καιτη συµπεριφορά τους, ενώ κατά τη διάρκεια όπου µια διαδικασία εκτυλίσσεταιδεν απασχολείται στο να διακρίνει, ή να επέµβει στα στοιχεία που αναδύονται.

Ο Reas επιχείρησε να αναδείξει τη σχέση αυτή µέσα από χαρακτηριστικέςεφαρµογές. Τα έργα του βασίζονται στη συνεχή κίνηση και µεταβολή των γρα-φικών στην οθόνη, ως ένα λογισµικό που ενεργοποιείται µε συγκεκριµένηαρχή, καθώς εξελίσσεται ατέρµονα στο χρόνο. Η έντονη πολυπλοκότητα τωνσυνθέσεων δεν πηγάζει από βασικές γραµµές, άξονες, ή κανάβους, αλλά απότον καθορισµό των δοµικών σχέσεων ανάµεσα στα στοιχεία, των συνθηκώνκαι των επιµέρους συµπεριφορών τους δηµιουργώντας ένα περιβάλλον, καθώςκαι των επιλογών των πρωτογενών µορφών που κινούνται, αλληλεπιδρούν καιµεταβάλλονται σε αυτό. Η πολυπλοκότητα είναι αποτέλεσµα της αλληλεπίδρα-σης απλών επιµέρους συµπεριφορών που επενεργούν ταυτόχρονα. Έρχεται σεαντίθεση µε τις βασικές µορφές των αρχικών στοιχείων (συνήθως είναι γραµ-µές και σηµεία), τα οποία «ζώντας» µέσα στο περιβάλλον που ταυτόχροναδηµιουργούν, γεννούν εξαιρετικά πολυσύνθετους σχηµατισµούς. Αυτά τα απο-τελέσµατα δεν είναι στατικά, παρά µετασχηµατίζονται διαρκώς, καθώς η εφαρ-µογή «τρέχει». Επιπλέον, παρόλη την έντονη πολυπλοκότητα, δεν είναι

423


7 Casey Reas, Process Compendium 2004-present.

8 To έργο του Reas (και συναφή έργαψηφιακής τέχνης) πηγάζουν από την προ-σπάθεια απόδοσης και οπτικοποίησηςπολύπλοκων συστηµάτων. Ο ίδιος αναφέ-ρει πως «το σύστηµα είναι ιδιοσυγκρασια-κό και ψευδο-επιστηµονικό. Περιέχει διευ-ρυµένες αναφορές από την ιστορία σταµαθηµατικά και την παραγωγή τεχνητήςζωής». Ως συνέπεια, τα προγράµµατά τουβασίζονται στην ενεργή τους εξέλιξη στοχρόνο (animation).

9 «Η απόδοση µιας διαδικασίας σε πρόγραµ-µα είναι µια κινητική σχεδιαστική µηχανήµε αρχή αλλά όχι προσδιορισµένο τέλος.Εξελίσσεται κατά ένα βήµα τη φορά, και σεκάθε βήµα, κάθε στοιχείο αλλάζει ανάλογαµε τις συµπεριφορές του. Οι αντίστοιχεςφόρµες που εµπεριέχονται σε αυτό ανα-δύονται καθώς τα στοιχεία αλλάζουν. Κάθεαλλαγή προστίθεται στα προηγούµενασχεδιασµένα σχήµατα». C.E.B Reas,Process Compendium 2004 – present.

εικ. 6: Casey Reas, Process Compendium, 2004-10

τυχαία, ή χαοτικά. Ο κώδικας υπακούει σεµια συγκροτηµένη λογική. Ο πυρήνας τουπαραµένει κατά µεγάλο µέρος σταθερός,αλλά περιέχει σε µικρότερη έκταση και ρου-τίνες τυχαιότητας. Τα οπτικά αποτελέσµατααλλάζουν µε µικρές τροποποιήσεις είτε τωνσυµπεριφορών είτε της επιλογής της βασι-κής φόρµας. Για την περιγραφή των συνθέ-σεων που προκύπτουν, ο Reas αναφέρεταισε έννοιες όπως µηχανή, στοιχείο, συµπερι-φορά, περιβάλλον, σχέσεις, ιδιότητες, συν-θήκες, απόδοση, ανάδυση, εξέλιξη. Οι συν-θέσεις αποδίδουν δοµικές αρχές, συµπερι-φορές και σχέσεις που έχουν καθοριστεί απότον κώδικα.

Ως κοινή πρόθεση στα έργα του Reas µπορείνα διακρίνει κανείς τη διάθεση µέσω τουκώδικα να εξωτερικευτούν και να τεθούν σεεφαρµογή οι αν-εικονικές δοµές που τακαθορίζουν. Το σχέδιο αναπαριστά διαγραµ-µατικά νοητικές δοµές. Τα διαγράµµατααυτά αποδίδονται οπτικά µε πληθώρα είδουςµορφών, αναλόγως το δηµιουργικό πεδίο.Στόχο έχουν να αποσαφηνίσουν, να επικοι-νωνήσουν και να εξελίξουν τη δοµή καιουσιαστικά να οπτικοποιήσουν τη σκέψη σεσηµαίνουσες µορφές. Η σχέση ανάµεσα στησχεδιαστική διαδικασία και τον κώδικα πουτην υποκινεί, αποκτά εξέχουσα σηµασία. Ηοπτική αυτή αποτελεί τη θεωρητική υπόθε-ση, πάνω στην οποία ο Reas µαζί µε τον Ben

Fry ανέπτυξαν το λογισµικό Processing10. Πρόκειται για ένα περιβάλλονσύνταξης κώδικα πάνω στη γλώσσα προγραµµατισµού Java, που παρέχειάµεσα οπτικά αποτελέσµατα ως «σκαριφήµατα» (sketches) κώδικα, µέσω τωνοποίων ένα έργο «κτίζεται» (εικ. 7).

Όπως συµβαίνει σε πολλά δηµιουργικά και επιστηµονικά πεδία, η σχεδιαστικήδιαδικασία περιγράφει τα στάδια ωρίµασης ενός έργου. Στην περίπτωση τουProcessing, τα στάδια αυτά έχουν µεταφερθεί στο περιβάλλον σύνταξης τουκώδικα, µε κύριο σκοπό την κατάργηση του Γραφικού Περιβάλλοντος Εργασίαςενός λογισµικού σχεδίασης. Ο κώδικας εδώ συγκροτείται ως το µέσο σύνταξηςκαι γραφικής απόδοσης της σκέψης που παράγει άµεσα, δηλαδή χωρίς τηνπαρουσία διαµεσολαβητικού περιβάλλοντος, τη µορφή ενός ενεργού διαγράµ-µατος σε διαρκή εξέλιξη.

424




εικ. 7: Λογισµικό Processing ― Το παράθυρο σύνταξης του κώδικα και το οπτι-κό του αποτέλεσµα, όπως αυτό προβάλλεται στην οθόνη

10 Η Processing (εµφανίζεται και ωςProce55ing - http://www.processing.org),είναι µια γλώσσα προγραµµατισµού βασι-σµένη στη Java και εξελίσσεται ακολουθώ-ντας τα ανοικτά πρότυπα. Βασικός στόχοςτης Processing είναι να παρέχει ένα πλή-ρες προγραµµατιστικό περιβάλλον γιαdesigners, µέσα από ένα απλούστατοinterface. Πρόδροµος της Processing µπο-ρεί να θεωρηθεί η γλώσσα Design byNumbers που δηµιουργήθηκε από τονJohn Maeda, o οποίος ήταν καθηγητήςτων Reas και Fry στο ΜΙΤ Media LabComputation & Aesthetics Group.

Παρόλο που το έργο του Reas καθορίζεται στο χώρο της ψηφιακής τέχνης,της code art και γραφιστικής, το σύνολο των εννοιών που χρησιµοποιείπαρουσιάζει συγγένειες µε την αρχιτεκτονική. Τα δοµικά διαγράµµατα (ανα-λυτικά ή συνθετικά) είναι θεµελιώδη µέσα στην προσέγγιση του αρχιτεκτονι-κού σχεδιασµού. Μέσω αυτών αποδίδονται και διερευνώνται σχέσεις µεταξύστοιχείων και των συµπεριφορών τους. Ένας χώρος καθορίζεται από τοφάσµα των χαρακτηριστικών του, τις σχέσεις του µε άλλους χώρους, µε τιςλειτουργίες, το πρόγραµµα, την πυκνότητα κίνησης, την περιοδικότητα καιτη συχνότητα των λειτουργιών, τη µονιµότητα ή τη µεταβλητότητά του, τηνεργονοµία, τη ροή, τη φωτεινότητα κ.α. Με αυτή την ανοικτή λίστα συγκρο-τείται ένα σύνολο από συµπεριφορές χώρου, ως ενεργές παράµετροι πουπεριγράφουν συστήµατα δοµικής συγκρότησης της µορφής. Υπό αυτήν τηνοπτική, ένα λογισµικό σχεδίασης συνιστά ένα δυναµικό περιβάλλον, µέσα στοοποίο τα δοµικά διαγράµµατα σχέσεων υλοποιούνται, εξελίσσονται, µορφο-ποιούνται και αποδίδονται υπό µια αλληλουχία εκδοχών, εξαρτηµένα από τηνπληθώρα των παραµέτρων των στοιχείων, των µορφών και των συµπεριφο-ρών τους.

Προγραµµατισµός και αρχιτεκτονική. Η προσέγγιση στοεργαστήριο

Η αξιοποίηση του προγραµµατισµού στην αρχιτεκτονική συνιστά προσαρµο-γή στο σχεδιασµό του χώρου των ιδιοτήτων που εντοπίσθηκαν προηγούµε-να µε αναφορά σε σχετικά πεδία των ψηφιακών τεχνών. ∆εν έχει ως στόχοτην αντικατάσταση συνθετικών επιλογών από αυτόµατες διαδικασίες ορισµέ-νες από το λογισµικό, παρά αντίθετα να διευρύνει το πεδίο διαθέσιµωνµεθόδων και συστηµάτων µε πειραµατικό χαρακτήρα που χρησιµοποιούνταιστην έρευνα.

Πάνω σε αυτή την αρχή συγκροτήθηκε το αντικείµενο του εργαστηρίου. Υπο-τέθηκε, δηλαδή, ότι το ψηφιακό περιβάλλον εργασίας, πέρα από σχεδιαστικέςευκολίες, προσφέρει επιπλέον δυνατότητες όπως η αποδέσµευση από προκα-θορισµένες φόρµες, γεωµετρικά χαρακτηριστικά και χωρικές ιδιότητες, ακό-λουθα η διερεύνηση αναδυόµενων µορφολογιών, η προσοµοίωση σχέσεων καιδυναµικών πεδίων, η σε βάθος κατανόηση της απόδοσης δοµικών διαγραµµά-των, η εκµετάλλευση ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών ως ενεργέςπαράµετροι στο σχεδιασµό, η αξιοποίηση της γραµµής του χρόνου και εξής.Ειδικότερα, η εξέλιξη ενός σχεδίου τέθηκε στο εργαστήριο σε άµεση σχέση µετην αλγοριθµική δοµή του κώδικα. Αυτή ορίζεται ως ένα δυναµικό σύστηµα,αποτελούµενο από τα στοιχεία, τα χαρακτηριστικά και τις συµπεριφορές τους,καθώς και από τις παραµέτρους που επηρεάζουν τις σχέσεις µεταξύ των στοι-χείων. Με τη χρησιµοποίηση της γλώσσας προγραµµατισµού MEL και του περι-βάλλοντος σχεδίασης του Maya ήταν δυνατή η συνολική εποπτεία του κώδικακαι των αποτελεσµάτων του στην οθόνη, ακόµα η ανάπτυξη σύνθετων µεθό-

425


δων σχεδίασης που περιλαµβάνουν εφαρµογές του κώδικα µαζί µε χειροκίνη-τες διαδικασίες (εικ. 8).Από αυτόν το συνδυασµό ήταν δυνατό οι µέθοδοι παραµετρικού σχεδιασµού νασυγκριθούν µε τις συµβατικές µεθόδους ψηφιακής σχεδίασης. Το εργαστήριοαναπτύχθηκε κλιµακωτά, σε σχέση µε το βαθµό εξοικείωσης στον προγραµµατι-σµό που κατακτήθηκε σε κάθε ενότητα και µε τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα.Περιείχε µια γενική εισαγωγή στον ψηφιακό κώδικα, στη συνέχεια µια σειρά γεω-µετρικών εφαρµογών στον ψηφιακό χώρο, µε κατάληξη την εκµετάλλευση τωνιδιοτήτων της επιφάνειας. Συγκεκριµένα, οργανώθηκαν οι παρακάτω ενότητες:

1η ενότητα: Η Γλώσσα Προγραµµατισµού MEL και Βασικές ΓνώσειςScripting (MEL Scripting Basics). Αρχικά έγινε µια εισαγωγή στα χαρακτη-ριστικά που εµφανίζονται σε όλες τις γλώσσες προγραµµατισµού. Αυτή περι-λάµβανε την κατασκευή και τον καθορισµό µεταβλητών (declare / assignvariables), τους διαφορετικούς τύπους µεταβλητών (string, int, float), λίστεςκαι σύνολα αντικειµένων (array, matrix), τη χρήση εντολών µε παραµέτρους,την κατασκευή εντολών συνθέτοντας λέξεις και παραµέτρους (concatenate),τη διατύπωση µιας συνθήκης (conditions/if), την σύνταξη µεθόδων επανάλη-ψης (for & while loops) και τέλος τη χρήση του output panel (print). Αντικει-µενικός στόχος ήταν η από τεχνικής πλευράς εξοικείωση µε θεµελιώδη χαρα-κτηριστικά του κώδικα και της λογικής µε την οποία συντάσσεται, για εφαρ-µογές στη γεωµετρία και τον χώρο σε δύο και τρεις διαστάσεις.

426




εικ. 8: Ο κώδικαςMEL στο παράθυρο

scripting,ταυτόχρονα µε τη

δυνατότητα γιαάµεσο χειρισµό τουµοντέλου µέσα από

το λογισµικό τουMaya, στον

τρισδιάστατοψηφιακό χώρο

2η ενότητα: Πρωτογενείς Γεωµετρίες (Geometry Basics). Μια πρώτηεπαφή µε την απλή γεωµετρία πολυγώνων αναπτύχθηκε µε την εισαγωγή στηδηµιουργία απλών σχηµάτων µέσωκώδικα που εξελίσσονται σταδιακά σεπιο πολύπλοκες γεωµετρίες (εικ. 9).

Συγκεκριµένα, η ενότητα συµπεριέ-λαβε τη δηµιουργία πολύγωνων επι-φανειών (polyPlane) και τρισδιάστα-των σχηµάτων (polyCube, polySphe-re, polyCylinder), την επιλογή τιµώνµε ελεγχόµενη τυχαιότητα (randomvalues) εντός δεδοµένων ορίων γιατον µερικό έλεγχο των ιδιοτήτων τωνσχηµάτων ως προς τις διαστάσεις καιτη θέση τους και τη ανάλυση και τηνεπεξεργασία ως προς τα συστατικάµέρη από τα οποία αποτελούνται,δηλαδή τα σηµεία, τις ακµές και τιςπλευρές τους (Vertex, Edge, Face).Αυτή η πρώτη προσέγγιση της γεωµε-τρίας οπτικοποιεί άµεσα και µε απτότρόπο τα αποτελέσµατα που προκύ-πτουν από τις µεθόδους επανάληψηςκαι ελέγχου ροής του κώδικα πουαναφέρθηκαν προηγούµενα. Έτσιγίνονται κατανοητές οι δυνατότητεςπαρέµβασης στον κώδικα, αλλάζο-ντας τις εκάστοτε παραµέρους σχε-διασµού (µεγέθη, αριθµός επαναλή-ψεων, συνθήκες) και παρακολουθώ-ντας τον αντίκτυπο στη µορφή.

3η ενότητα: Αντικείµενα σε Σειρά,Νεφελώµατα (Object Arrays,Clouds). Αναπτύχθηκαν συστήµατακανάβου σε δύο και τρεις άξονες,µέσα από ελεγχόµενες, ή τυχαίες(randomized) µετατοπίσεις, µεταβο-λές κλίµακας και διαστάσεις. Απόαυτές τις διαδικασίες αναδύθηκαν δια-βαθµισµένες πυκνότητες (emergentdensities), συνθήκες απώλειας ελέγ-χου όπως θόρυβος (noise), αλλοίωση,ακανονιστία, κλπ (εικ. 10).

427


εικ. 9: 2η ενότητα εργαστηρίου ― Πρωτογενείς γεωµετρίες

εικ. 10: 3η ενότητα εργαστηρίου ― Παραλλαγές αντικειµένων σε σειρά και παράγωγασυστήµατα

Στην ενότητα αυτή έγινε αξιοποίηση των µεθόδων επανάληψης (for-loops) γιατη δηµιουργία σµηνών αντικειµένων σε παραλλαγές, µε ποικιλία ποιοτικώνχαρακτηριστικών. Στόχος είναι η ελεγχόµενη διαφοροποίηση που ανταποκρί-νεται σε συγκεκριµένους σχεδιαστικούς στόχους, αξιοποιώντας τις δυνατότη-τες που προκύπτουν από την τυχαία, εντός δεδοµένων ορίων (random/range)µεταβολή των παραµέτρων σχεδίασης.

4η ενότητα: Συνδυασµοί Σχηµάτων Μέσω Κώδικα (Scripted BooleanOperations). ∆ιερευνήθηκαν µέθοδοι χειρισµών Boolean µέσω κώδικα στιςτρεις εκφάνσεις τους: Συνένωση/Αφαίρεση/Αλληλοτοµία (Union/Difference/Intersection), σταδιακά µε παραµετροποίηση των εντολών (εικ. 11, 12).

Οι διαδικασίες αυτές συνδυάστηκαν µε εκµετάλλευση των ιδιοτήτων των γεω-µετρικών σχηµάτων όπως παρουσιάσθηκαν στη 2η ενότητα (GeometryBasics). Από τους συνδυασµούς αυτούς προέκυψε πλήθος χωρικών παραλλα-γών µε πολύ διαφορετικά µορφολογικά χαρακτηριστικά. Ακόµα, οι πειραµατι-σµοί Boolean συνδυάστηκαν µε εφαρµογές της 3ης ενότητας (ObjectArrays,Clouds) για τη δηµιουργία πολύπλοκων στερεών, ως παράγωγα συν-δυασµού ενός πλήθους από αντικείµενα. Με αυτήν την προσέγγιση γίνονταιαντιληπτές οι χωρικές ιδιότητες των παραγόµενων µορφών (κενά/πλήρη, ρυθ-µός, εσωτερικός/εξωτερικός χώρος, ήπιες/έντονες διαβαθµίσεις, αναλογίες)και πώς αυτές ελέγχονται µέσω του κώδικα.

5η ενότητα: Εισαγωγή στη Σταδιακή ∆ιαφοροποίηση (GradualDifferentiation Introduction). Αξιοποιήθηκαν µαθηµατικές διαδικασίεςόπως η αριθµητική πρόοδος και οι τριγωνοµετρικές συναρτήσεις για την από-δοση κλιµακωτής διαβάθµισης σε γεωµετρικά χαρακτηριστικά (περιστροφή,διαστάσεις, µετατόπιση) (εικ. 13, 14).

Η ενότητα εισήγαγε τις έννοιες της συνέχειας και της σταδιακής διαφοροποίη-

428




εικ. 11, 12: 4η ενότητα εργαστηρίου ― Συνδυασµοί Boolean

σης που συσχετίζονται µε γεωµετρικές αποδόσεις, µέσω σειράς πολυγώνων(Polygons Arrays) και επιφανειών (Surface). Από τις διαδικασίες αυτές κατέ-στη δυνατός ο καθορισµός επιφανειών µε διαβαθµισµένα χαρακτηριστικά καιιδιότητες στην εσωτερική τους σύσταση, την πυκνότητα, το πάχος και εξής.Προοδευτικά αναδείχθηκαν οι πολυάριθµες δυνατότητες εφαρµογών της στα-διακής διαφοροποίησης στην αρχιτεκτονική. Ο συνδυασµός µεταξύ συνέχειαςκαι διαφοροποίησης αντανακλά σε σύγχρονες αναζητήσεις πάνω στις προε-κτάσεις της παραµετροποίησης στη σύνθεση, µέσα από ένα ενιαίο µορφολογι-κά λεξιλόγιο που αποκτά ποικίλες εκφάνσεις καθώς απαντά σε διαφορετικέςσχεδιαστικές ανάγκες.

6η ενότητα: Ανα-δυόµενη Επιφάνεια(Emergent Surface).∆ιερευνήθηκαν διαδι-κασίες δηµιουργίας κα-µπύλων, εξαρτηµένωνκαι παράγωγων επιφα-νειών (extrude, loft)µέσω κώδικα (script-based) (εικ. 15, 16).

429


εικ. 13, 14: 5η ενότητα εργαστηρίου ― ∆ιαφοροποίηση στοιχεί-ων και των συστατικών από τα οποία αποτελούνται, για τηνπαραγωγή σύνθετων επιφανειών

εικ. 15, 16: 6η ενότητα εργαστηρίου ― Αναδυόµενες επιφάνειες ― Συνδυασµοί διαδικασιών διαφορο-ποίησης επιφάνειας µαζί µε Boolean

Σκοπός ήταν η σταδιακή ανάπτυξη µερικού ελέγχου στη γέννηση γεωµετρίαςκαι µορφής, συνδυάζοντας τυχαίες (random) διαδικασίες, παράλληλα µε τηνκωδικοποίηση συνθηκών. Ακόµα, ήταν δυνατός ο παραµετρικός έλεγχος τωνδοµικών χαρακτηριστικών γεωµετρικών σχηµάτων, ειδικά ως προς τον αριθµότων γενεσιουργών γραµµών NURBS/Edges, τον αριθµό των σηµείων Verticesανά γραµµή, τις αποστάσεις µεταξύ των γραµµών, τον «θόρυβο» πάνω στηνεπιφάνεια, την κανονικότητα, την επανάληψη και τη διαφοροποίηση. Στην πιοεξελιγµένη τους µορφή, αντίστοιχες εφαρµογές µπορούν να αντλούν ποσοτι-κά στοιχεία από εξωτερικές παραµέτρους ελέγχου: για παράδειγµα για τον βιο-κλιµατικό σχεδιασµό ή συµπεριφορά µιας κατασκευής, µε τη µέτρηση του ηλια-σµού και τη διαφοροποίηση στη µορφή, ή τη διάτρηση µιας επιφάνειας, για τοφιλτράρισµα του φωτός.

Αξιολόγηση της εµπειρίας, προεκτάσεις

Σε µια πρώτη εκτίµηση, η προσέγγιση µέσω κώδικα επέβαλε τον καταµερισµότων απαιτούµενων τεχνικών γνώσεων προγραµµατισµού σε σχέση µε τις δυνα-τότητες εκµετάλλευσής τους στο σχεδιασµό. Έτσι, κάθε µέθοδος, όσο απλή κιαν ήταν, ή και εφαρµοζόµενη συνδυαστικά µε άλλες, αξιολογήθηκε ως προςτις δυνατότητες που παρέχει στην συγκρότηση χώρου. Επιπλέον, ο σχεδιασµόςµέσω κώδικα σε µια ιδιαίτερα εξελιγµένη πλατφόρµα σχεδίασης όπως το Mayaκαθιστά το εγχείρηµα αντιµέτωπο µε δύο προκλήσεις. Η πρώτη αφορά στηναξιολόγηση των πειραµατικών τάσεων που αναπτύχθηκαν στην αρχιτεκτονική,σε συνδυασµό µε τις ψηφιακές τέχνες. Οι τάσεις αυτές αντιδιαστέλονται ωςπρος τη µαζική εφαρµογή του υπολογιστή στην αρχιτεκτονική, όπου οι στόχοιτέθηκαν αρχικά µε σκοπό την κάλυψη πρακτικών ζητηµάτων. Η δεύτερη πρό-κληση, συνέπεια της πρώτης, αφορά στην υπέρβαση θεµελιωδών υποθέσεωνπάνω στις µεθόδους που ακολουθούνται στο ψηφιακό περιβάλλον µε τα απο-τελέσµατά τους. Επιπλέον, η εισαγωγή στον κώδικα παρουσιάσθηκε ως συνέ-χεια της εκπαίδευσης των φοιτητών στη δηµιουργική χρησιµοποίηση του υπο-λογιστή. Η εισαγωγή στο ψηφιακό περιβάλλον είχε αφενός στόχο την εκµε-τάλλευση βασικών λειτουργιών του όπως copy/paste, scale, mirror, αφετέρουνα ενισχυθεί µια πειραµατική διάθεση, µε απώτερο σκοπό ότι σε ένα πιο προ-χωρηµένο στάδιο, οι φοιτητές θα ήταν ικανοί να εκτιµήσουν τις δυνατότητεςπου διανοίγονται µε τη χρήση του κώδικα, εκµεταλλευόµενοι στο έπακροπερισσότερο σύνθετες, αυτοµατοποιηµένες διεργασίες.

Σε απάντηση, ο υπολογιστής δεν ήταν αρκετό να περιορίζεται σε εργαλείο σχε-διαστικής διευκόλυνσης. Πιο συγκεκριµένα, ακόµα και µέσω µιας εξαντλητικήςεκµετάλλευσης των υπολογιστικών δυνατοτήτων του υπολογιστή για την εφαρ-µογή βασικών λειτουργιών πάνω σε γεωµετρικά σχήµατα, διαπιστώνεται πως τοψηφιακό περιβάλλον εξακολουθεί και µιµείται συµβατικούς τρόπους χειρισµούενός σχεδίου µέσω συντεταγµένων σηµείων. Η τοποθέτηση αυτή αναπτύσσεταιπάνω στην υπόθεση ότι η στρατηγική του σχεδιασµού περιστρέφεται γύρω από

430




το αντικείµενο, για το οποίο η πληροφορία συµπυκνώνεται και αναδιοργανώνε-ται µέσω συµβολικών αναπαραστατικών µεθόδων11. Για παράδειγµα, το κτίριοκατασκευάζεται από γραµµές και επιφάνειες, υπό µια γλυπτική λογική. Στηνπερίπτωση, όµως, αυτή, η υλική µάζα µε την οποία δοµείται ο αρχιτεκτονικόςχώρος, καθώς και τα µέσα παραγωγής τής αρχιτεκτονικής παραµένουν ουσια-στικά αδρανείς δέκτες φορµαλιστικών επιλογών που επιβάλλονται σηµαντικάστο σχεδιασµένο αποτέλεσµα12. Η πρόσληψη του αντικειµένου και οι διαδικα-σίες καθορισµού του χώρου υποτάσσονται στη λογική σχεδίασης σε δύο ή τρειςδιαστάσεις στο χαρτί και το φυσικό µοντέλο, παρά στη λογική του πολυπαραµε-τρικού χώρου που δύναται να αναπτυχθεί µέσω του συσχετισµού ενός συνόλουαπό δεδοµένα που επηρεάζουν ενεργά τον σχεδιασµό. Μια προσπάθεια ανάδει-ξης των σχέσεων ανάµεσα στη µορφή και τις παραµέτρους που επενεργούνπάνω της, στρέφει το ενδιαφέρον του σχεδιασµού προς την αναζήτηση τωναλγοριθµικών συναρτήσεων, υπό τις οποίες οι σχέσεις αυτές περιγράφονται.

Η υπόθεση αυτή θέτει και την πρόκληση της ζητούµενης υπέρβασης, για τηνοποία ο υπολογιστής εξαιτίας της υπολογιστικής του ισχύος αποτελεί ισχυρόσύµµαχο. Ο υπολογιστής δεν είναι ένα σχεδιαστικό εργαλείο· είναι ένα υπολο-γιστικό εργαλείο, µε τη σχεδίαση να αποτελεί εφαρµογή της υπολογιστικής τουικανότητας. Υπολογίζει αριθµούς, κατ’επέκταση σχέσεις µεταξύ τους. Σε εφαρ-µογή της ιδιότητας αυτής αναπτύχθηκαν τα παραδείγµατα που αναφέρθηκανπροηγούµενα πάνω στις δηµιουργικές αναζητήσεις του Casey Reas. Η ίδιαλογική προσαρµόσθηκε στο εργαστήριο για τη συγκρότηση χώρου µέσω αρχι-κών στοιχείων, τον καθορισµό της θέσης και των παραµορφώσεων που δέχε-ται, τους συσχετισµούς µε άλλα στοιχεία, τµήµατα αυτών και εξής.

Η εκµετάλλευση υπολογιστικών µεθόδων παρέχει τη δυνατότητα, η µορφή ναπραγµατοποιείται µέσα από την οριστικοποίηση αρχικών αφαιρετικών κανό-νων, δηλαδή ενός κώδικα που περιέχει συνθήκες, τιµές και αριθµητικές πρά-ξεις13. Ο κώδικας, µέσω εντολών σχετικών µε το χειρισµό αρχικών σχηµάτων,ορίζει σχέσεις ανάµεσα σε µετρήσιµα δεδοµένα και ένα σύνολο από λειτουρ-γίες που εφαρµόζονται υπό συγκεκριµένους όρους. Παράγωγες µορφές προ-κύπτουν ως οπτικοποιηµένα αποτελέσµατα ανάλογων διεργασιών: είτε µέσωεφαρµογών που ορίζονται άµεσα πάνω στο σηµείο ως η ελάχιστη δυνατήµετρήσιµη µονάδα στον χώρο14, είτε έµµεσα, καθώς πλήθος µορφών αναδύε-ται από το ασαφές στο συγκεκριµένο µέσα από ένα δυναµικό πεδίο σχέσεωνσε αλληλεπίδραση. Η µορφή είναι ένα τοπολογικό σύστηµα σηµείων δεκτικώνσε παραµέτρους, στις οποίες αναλύεται το αρχιτεκτονικό πρόβληµα. Στιςπαραµέτρους αυτές συγκαταλέγεται κάθε πληροφορία που αφορά είτε στηνεσωτερική δοµική σύσταση του αντικειµένου, είτε στο εξωτερικό του περιβάλ-λον. Ζητήµατα σχετικά µε µορφολογικές αφετηρίες και αισθητικές αναφορές,καθώς επίσης και µε την τυπολογία, είναι δυνατό να ορισθούν κι αυτά πέρααπό κλειστούς, στατικούς προσδιορισµούς. Προκύπτουν υπό µια λογική ανοι-κτή, σε επίδραση µε τα συστατικά εκείνα του κώδικα που ορίζουν πρωτογενώςτο σύστηµα, υποστηρίζοντας απειρία εκδοχών για το αποτέλεσµα.

431


11 Sean Ahlquist & Achim Menges,«Introduction. Computational DesignThinking,» στο Computational DesignThinnking, Achim Menges & Sean AhlquistΕπιµ., West Sussex: Wiley, 2011, σ.10.

12 Gabriele Gramelsperger. «Story Tellingwith Code.» Στο Code. Between Operationand Narration. Andrea Gleiniger andGeorg Vrachliotis Επιµ., basel: BirkHauser,2010, σ.36.

13 Sean Ahlquist & Achim Menges,«Introduction. Computational DesignThinking,» στο Computational DesignThinnking, Achim Menges & Sean AhlquistΕπιµ., West Sussex: Wiley, 2011, σ.11.

14 Gabriele Gramelsperger. «Story Tellingwith Code.» Στο Code. Between Operationand Narration. Andrea Gleiniger andGeorg Vrachliotis Επιµ., basel: BirkHauser,2010, σσ.36-7.

Ειδικές συνθήκες, ή συνιστώσες, αποτελούν µετρήσιµες παραµέτρους µεβαθµό περιορισµού και µεταξύ τους συνδυασµών που ποικίλει. ∆υνητικά,καθετί µετρήσιµο που συµµετέχει στην περιγραφή ενός αρχιτεκτονικού προ-βλήµατος είναι δυνατό να προγραµµατίζεται ως µέρος µιας συνολικής εξίσω-σης. Ο σχεδιασµός είναι ένα συνολικό πρόβληµα που περιγράφεται µέσω συνι-στωσών παραµέτρων κάθε είδους· ένα πρόβληµα, όµως, που διατηρείται ανοι-κτό, καθώς οι συνιστώσες του και οι µεταξύ τους σχέσεις είναι υποθετικές καισηµαντικά ακαθόριστες στο χρόνο. Ο σχεδιασµός αφορά στην κωδικοποίησητων συνιστωσών και τη διαµόρφωση κριτηρίων σε θεωρητική και τεχνικήβάση, µε τη χρήση µεθόδων, εργαλείων, τρόπων, προσεγγίσεων και θεωριώννα είναι ως και απρόβλεπτη.

Στο σηµείο, όµως, αυτό διαπιστώνεται ότι αυτό που εννοούµε ως σχεδιασµόςµέσω κώδικα, δεν είναι στη σύλληψή του κάτι διαφορετικό από την προκάτο-χη κατάσταση. Πράγµατι, η ίδια διατύπωση ίσχυε κατά τη µακρόβια αναλογικήεποχή της αρχιτεκτονικής. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η µεταφορά του πεδίουδράσης από το αναλογικό σχεδιαστήριο στο ψηφιακό και µέσω του κώδικα στοεσωτερικό του. Ο αρχιτέκτονας µπορεί πλέον να σκέφτεται και να σχεδιάζει µεκώδικα, ή και συνδυάζοντας τον κώδικα µε το σχέδιο. Στο νέο σχεδιαστικόπεριβάλλον, ο σχεδιασµός αναφέρεται στον παραµετρικό καθορισµό των συνι-στωσών και την σύνταξη σε κώδικα των υποθετικών σχέσεων, τις οποίες προ-διαγράφει άλλοτε µε σαφήνεια, άλλοτε µε ελεγχόµενη ασάφεια. Το αποτέλε-σµα σχηµατοποιείται καθώς οι συνιστώσες τίθενται σε παράλληλη εφαρµογή.Ταυτόχρονα, συγκρατεί ενεργές στην ύλη και τα µορφολογικά του χαρακτηρι-στικά, τις συνιστώσες µε τις µεταξύ τους σχέσεις που το προσδιορίζουν. Κωδι-κοποιείται, υπολογίζεται, αναπτύσσεται και οριστικοποιείται σε σχέση µε τηνπληροφορία, είναι δυνατό να περιγραφεί από µια πολυδιάστατη, ανοικτή, αλλάκαταγεγραµµένη, µαθηµατική σχέση - και αντίστροφα.

Χρησιµοποιήθηκαν παραδείγµατα από το εργαστήριο AB-USE: «Κατα-χρήσειςτου Κώδικα στην Αρχιτεκτονική», εκτός από τις περιπτώσεις όπου αναφέρεταιάλλη πηγή.

∆Ι∆ΑΚΤΙΚΗ – ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ:

Ζαβολέας Γιάννης [email protected], συντονιστής

Ζησιµόπουλος ∆ηµήτρης [email protected]