8/14/2019 GTNM 2008 HC6

1/49

Visuele Cultuur

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

2/49

Revolutie versus Continuteit

Wetenschappers die werken vanuit

technologische perspectief zien

revolutionaire veranderingen

Wetenschappers die werken vanuit

sociale perspectief zien meestal

geleidelijke veranderingen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

3/49

Uitgangspunt:

Jonathan Crary: met de komst van nieuwe

media ontstaat er een nieuwe visuelecultuur

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

4/49

Structuur hoorcollege:

1. Van Middeleeuwen naar Renaissance

2. Een nieuwe visuele cultuur?

3. Kanttekeningen4. Surveillance

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

5/49

Ontwikkeling Perspectief

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

6/49

Psalter (prayerbook)

Normandy, ca. 1180

Diepte

door

overlappen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

7/49

Voorgrond = groot

Achtergrond = klein

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

8/49

Perspectief

Afbeelding wordt een venster waardoor wij

in een ruimte kijken

Materile oppervlak heeft geen betekenis

= enkel vlak van afbeelding

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

9/49

Leon Battista Alberti (1404-

1472)

SchreefDe Pictura (1435)

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

10/49

Formele principes van perspectief

1. Menselijke visie = piramide van stralen

met als centrum het oog

2. Schilderij = vlak dat piramide doorkruist

3. Het schilderij = venster

4. Ruimte achter vlak = ruimte in schilderij

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

11/49

First of all, on the surface on which I am going to paint,I draw a rectangle...which I regard as an open window

through which the subject to be painted is seen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

12/49

Formele principes van perspectief

1. Menselijke visie = piramide van stralen met alscentrum het oog

2. Schilderij = vlak dat piramide doorkruist

3. Het schilderij = venster4. Ruimte achter vlak = ruimte in schilderij

5. Personen en objecten in schilderij wordengezien vanuit het oog

6. Oog heeft locatie in werkelijke wereld

7. Ruimte werkelijke wereld is continue metwereld schilderij

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

13/49

Albertis grid

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

14/49

Twee vooronderstellingen

1. We kijken met n immobiel oog

3. De doorsnede van piramide is adequatereproductie van ons optische beeld

Probleem: zijn abstracties van werkelijkeoptische impressies

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

15/49

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

16/49

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

17/49

Lister e.a. 2003, 2.0-2.3

Perspectiefmachine Drer (1471-1521)

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

18/49

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

19/49

Nieuwe visuele cultuur?

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

20/49

Lister e.a. 2003, 2.6

Immersive Virtual Reality:

a dream come true?

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

21/49

VR extreme vorm van Transparent

Immediacy

Transparent Immediacy = een stijl van

visuele representatie, waarvan het doel is

om de kijker/gebruiker de aanwezigheid

van het medium (canvas, film, cinema) telaten vergeten en hem te laten geloven

dat hij in de nabijheid is van het object dat

wordt gepresenteerd.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

22/49

Jonathan Crary

Schilderkunst, film, foto en televisie

bootsen ruimtes na

In virtual reality worden ruimtes gecreerd.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

23/49

Jonathan Crary

The formalization and diffusion of

computer generated imagery heralds the

ubiquitous implantation of fabricated visual

spaces radically different from the mimeticcapacities of film, photography, and

television.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

24/49

Gevolg verschuiving visuele cultuur

Functies van het oog als referent worden

vervangen

Visuele beelden refereren niet meer aan

de positie van de observant

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

25/49

Jonathan Crary

The rapid development in little more than

a decade of a vast array of computer

graphics techniques is part of a sweeping

reconfiguration of relations between anobserving subject and modes of

representation that effectively nullifies

most of the culturally establishedmeanings of the terms observer and

representation.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

26/49

Praktische Kanttekeningen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

27/49

Brian Winston

Verzet zich tegen idee van mediarevolutie,

zoals o.a. geponeerd door Rheingold

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

28/49

Rheingold:At the heart of VR is an

experience of being in a virtual world or

remote location

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

29/49

Rheingold:At the heart of VR is an

experience of being in a virtual world or

remote location

Lanier: You can visit the world of the

dinosaur, then become a Tyrannosaurus.

Not only can you see DNA, you can

experience what its like to be a molecule

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

30/49

Brian Winston

Verzet zich tegen idee van media

revolutie, zoals o.a. geponeerd door

Rheingold

Media maken lange ontwikkeling door, die

niet rechtlijnig of logisch is.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

31/49

Fases in ontwikkeling media

Competentiefase wetenschappelijkecompetentie voor VR is aanwezig

Ideationfase (bouwen van prototypes)VR heeft inmiddels ook dit punt bereikt

Technologische uitvindfase (socialeacceptatie technologie) VR heeft dezefase volgens Winston nog niet bereikt

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

32/49

Foucault

Gaat niet uit van

revolutie, maar vanlange-

termijnontwikkeling

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

33/49

Stappen

1. Klassieke kijk op visualiteit

3. Foucaults kritiek op klassieke visie

5. Foucaults visie op visuele cultuur

7. Nieuwe Media en surveillance

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

34/49

Klassieke visie

Macht wordt van bovenaf uitgeoefend

Kan van onderaf ter discussie wordengesteld door burgers, die een publieke

sfeer vormen

Opkomst publieke sfeer leidt tot

democratiseren van visuele cultuur

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

35/49

Instorten publieke sfeer

Leidt tot

gedeeltelijk herstelfeodale vorm van

visualiteit

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

36/49

Dominante interpretatie

Macht wordt van bovenaf uitgeoefend

laat alleen mooie buitenkant zien.

Tegenwicht kan geboden worden door

macht en corruptie ter discussie te stellen

en te onthullen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

37/49

Disciplinaire macht

Macht die circuleert in tal van moderne

instituties: gevangenis, school, ziekenhuis,

universiteit, werkplek, etc.

Vormen ons handelen en denken door

gedragsregels, die worden opgesteld op

basis van continue stroom informatie

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

38/49

Scholen stellen gedragsregels

op en verzamelen informatie

over leerlingen

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

39/49

Vrijheid

Wij worden niet enkel in onze fysieke

vrijheid beperkt, maar vooral ook in onze

geestelijke vrijheid.

Disciplinaire macht kon ontstaan doordat

soevereine macht was gevestigd.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

40/49

Discipline en visualiteit

Net als Habermas stelt Foucault dat

feodale samenlevingen waren gebaseerd

op zichtbaarheid hooggeplaatste

personen

Met opkomst disciplinaire samenleving

wordt massa zichtbaar voor weinigen

onze gedragingen worden geobserveerd

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

41/49

Panopticon = model moderne

visuele cultuur

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

42/49

Nieuwe media & de

panoptische samenleving

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

43/49

Nationale staten en bedrijven,

maar ook individuele burgers zetten steeds

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

44/49

maar ook individuele burgers zetten steeds

meer surveillancecameras in.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

45/49

Surveillancecameras

Nationale staten, bedrijven, maar ook

individuele burgers zetten steeds meer

surveillancecameras in.

Beeldmateriaal wordt in toenemende mate

door computers geanalyseerd.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

46/49

Andere vormen van surveillance

Surveillance door cameras maakt minder dan

1% van totale surveillance uit.

Belangrijke surveillancemethoden zijn: Koppelen van databases met persoonlijke informatie

Filteren van websites op werkplekken en scholen

Gebruik van kortingskaarten

Opkomst van Radio-frequency identification (RFID)

tags

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

47/49

Amerikaanse regering

Echelon analyseert naar schatting 3

miljard communicatiehandelingen per dag.

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

48/49

Amerikaanse regering

Echelon analyseert naar schatting 3

miljard communicatiehandelingen per dag.

In reactie op 9/11 worden grote databases

opgezet met informatie over burgers in en

buiten de VS. (Total Information

Awareness Program)

8/14/2019 GTNM 2008 HC6

49/49

Panoptische samenleving

Surveillance vindt niet enkel meer plaats

in disciplinaire instituties, maar overal

Panopticon Effect: mensen veranderen

hun gedrag doordat zij weten dat zij in de

gaten worden gehouden.