gqôB p?AegqôB p?Ae ftôk L iroøhftôk L iroøhdownload.ssapunjab.org/sub/instructions/2013/January/... · 2013. 1. 11. · pj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB Lpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB

1

gqôB p?AegqôB p?AegqôB p?AegqôB p?Ae

ftôk L i"roøhftôk L i"roøhftôk L i"roøhftôk L i"roøh

fgnko/ ftfdnkoEhT[, fJ; gqôB p?Ae okjhA n;hA 10+1 ns/ 10+2 iwks d/

ftfdnkoEhnK bJh i"roøh ftô/ d/ ga;a;apa w[jkbh d/ f;b/p; nB[;ko pDd/ 1 nze,

3 nze, 5 nze ns/ w?gtoe d/ gqôB pDkJ/ jB. fJj gqôB fiZE/ s[jkv/ frnkB ftZu

tkXk eoBr/, T[ZE/ s[jkB{z p'ov ns/ j'o w[ekpb/ dhnK gqhfynktK bJh th fsnko eoB

ftZu ;jkfJe j'Dr/. s[jkvhnK nfGnk; g[;seK ftZu gfjbK jh nfGnk;h gqôB

fdZs/ rJ/ jB, T[jBK d/ Bkb-Bkb j'o th gqôB pDkJ/ jB. ;kB{z T[whd j? fe fJjBK

gqôBK dk s[jkB{z g{ok bkG j't/rk s/ GftZy ftZu s[;hA soZeh d/ okj s/ ikT[r/ ns/

nkgDh wzf÷b gqkgs eo bt'r/. fe;/ th ;[MkU iK g[ZSfrZS bJh j/m fby/ ftôk wkfjo

nfXnkgeK Bkb rZb ehsh ik ;edh j?.

;qhwsh eowihs e"o pkm;qhwsh eowihs e"o pkm;qhwsh eowihs e"o pkm;qhwsh eowihs e"o pkm ftôk wkfjo i"roch gzikp n?i{;?N ;[;kfJNh w[jkbh. w'L 9888205947

;qhwsh :k;whB;qhwsh :k;whB;qhwsh :k;whB;qhwsh :k;whB b?euoko i"roch ;a;a;a;a b'Xhwkiok fibQk o'gV w'L 9814877386

;qhwsh jofizdo e"o;qhwsh jofizdo e"o;qhwsh jofizdo e"o;qhwsh jofizdo e"o frZbfrZbfrZbfrZb b?euoko i"roch ;a;a;a;a ;eo{bkg[o fibQk w[jkbh w'L 9464902272

;qh npd[;qh npd[;qh npd[;qh npd[oooo oôhd jKvkoôhd jKvkoôhd jKvkoôhd jKvk b?euoko i"roch ;a;a;a;a pkxkg[okDk fibQk w'rk w'L 9878623968

2

iwks L 10O1iwks L 10O1iwks L 10O1iwks L 10O1

G"fse G{r'G"fse G{r'G"fse G{r'G"fse G{r'bbbb

;{oi gfotko s/ fgqEth;{oi gfotko s/ fgqEth;{oi gfotko s/ fgqEth;{oi gfotko s/ fgqEth

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. bRihmMf iks nMU Aw Kdy hn?

2. Aw kwS g Mgw kI hY? 3. sUrj pirvwr ik s dw AMg hY?

4. sUrj iks nMU k ihMdy hn? 5. sUrj dw ivAws ikMnw hY?

6. sUrj nMU AwpxI DurI duAwl y G uMmdy hoe y fJZe ck̀ r pUrw k rn le I iknHW smK lgdw hY?

7. sUrj dI siqh dw qwpmwn ik nHW hY?

8. sUrj pirvwr dw sB qoN Cotw gRih ikhVw hY? 9. sUrj pirvwr dw sB qoN cmk Ilw gRih ikhVw hY?

10. sUrj pirvwr dw sB qoN vf̀w gRih ikhVw hY? 11. sUrj pirvwr dw sB qoN AnoKw gRih ikhVw hY? 12. bù D gRih sUrj dI pirk rmw krn le I ikMnHy idn lgwauN dw hY? 13. Suk r gRih sUrj qoN ik MnI dUrI qy siQq hY? 14. DrqI dw ivAws ik Mnw hY?

15. DrqI Aw pxI DurI duAwl y ie `k c`kr pUrw ikMny smyN iv`c k rdI hY? 16. DrqI sUrj qoN ikMnI dUrI qy siQq hY Aqy ie sdw ivAws ik Mnw hY?

17. DrqI nMU sUrj dI pirkrmw k rn le I ik Mnw ;wK l gdw hY?

18. mMgl gRih AwpxI DurI qy ikMny ifgrI kox pDkT[Adk hY?

19. mMgl gRih dy ikMny a upgRih hn[ 20. bRihspq gRih dw AOsq ivAws ikMnw hY?

21. ik s gRih dw idn dUsry swry g RihAW Bkb'A Cotw hY?

22. bRihspq gRih sUrj dI pirkrmw ik Mny idnW iv`c pUrI k rdw hY?

23. SnI gRih dy Cl̀ y dI rcnw ik ho ijhI hY? 24. SnI gRih dw C`lw ik MnI g qI nwl c`k r k `Fdw hY?

25. SnI gRih dy ik Mny aù pgRih hn? 26. aupg Rih k I huMdw hY?

27. cMdrmw DrqI dI pirkrmw ik Mny smyN iv`c kr l YNdw hY? 28. cMdrmw AwpdI DurI duAwly c`k r ikMny smyN ivc̀ pUrw krdw hY?

3

29. sUrj dI gurUqw iK`c DrqI dI gurUqw iKc̀ Sk qI nwl oN ikMny g uxw izAw dw hY?

30. gRih k I huMdw hY?

31. aulk w qwry ik s nMU kihMdy hn? 32. bodI vwl y qwry qoN k I Bwv hY?

33. inhwirkw qoN kI Bwv hY?

34. ;{oi wzvb fe; B{z nkyd/ jB<

35. gqekô toQk eh j?<

36. rqfjFgZE fe; B{z efjzd/ jB<

37. j?bh Bkwh g{S tkbk skok ;{oi dh gfoeowk eoB bJh fezBk ;wK b?Adk j?<

38. ôBh rqfj dh w[Zy ftô/ôsk eh j?<

39. pqfj;gsh rqfj dh e'Jh fJZe ftô/ôsk fby'<

40. wzrb rqfj s/ G/i/ rJ/ g[bkV tkjBK d/ BK dZ;'<

pj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB Lpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB Lpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB Lpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB L

gqôBL-1 Xosh d/ T[Zgo ftôkb nk;wkB B{z eh efjzd/ jB<

(i) g[bkV (ii) ;{oi wzvb (iii) T[bek sko/ (iv) T[g rqfj

gqôBL-2 ;{oi gfotko fe; dk S'Nk fijk nzr j?<

(i) fBjkfoek (ii) nkekô rzrk (iii) rqfj (iv) T[g rqfj

gqôBL-3 nkekô rzrktK d/ ;w{j B{z eh efjzd/ jB<

(i) pqfjwzv (ii) ;{oi wzvb (iii) g[bkV (iv) T[bek

gqôBL-4 ;{oi s'A Xosh s/ o'ôBh dhnK feoBk gjz[uD ftZu fezBk ;wK bZrdk j?<

(i) 8 fwzN 20 ;?fezv (ii) 8 fwzN 22 ;?fezv

(iii) 7 fwzN 22 ;?fezv (iv) 8 fwzN 10 ;?fezv

gqôBL-5 ;{oi dh ;fsj dk skgwkB fezBk j?<

(i) 50000 C (ii) 20000 C (iii) 60000 C (iv) 40000 C

gqôBL-6 Bhb nkow;NoKr fe; d/ô dk fBtk;h ;h<

(i) uhB (ii) e?B/vk (iii) ;z:[es oki nwohek (iv) Gkos

gqôBL-7 i/eo ;{oi s''A d{oh B{z nkXko wzBhJ/ sK Xosh dk fezBtK Bzpo j?<

(i) sh;ok (ii) u"Ek (iii) gzitK (iv) d{ik

fszB nzeK tkb/ gqôBfszB nzeK tkb/ gqôBfszB nzeK tkb/ gqôBfszB nzeK tkb/ gqôB

1. Xosh Bkwh rqfj dk toBD eo'<

2. ôBh rqfj dk toBD eo'<

4

3. Xosh ;{oi gfotko dk ;G s'A wZjstg{oD rqfj W feT[A<

4. ;{oi d/ pko/ ftZu ft;Eko g{ote ikDekoh fdT[<

5. p[ZX s/ ô[Zeo rqfj s/ B'N fby'<

6. pqfj;gsh rqfj dk toBD eo'<

7a

8a

9a

10a

ntKso rqfjnK s/ B'N fby'<

nktKso rqfj s'A eh Gkt j?<

;{oi wzvb dk fuZso pDk e/ rqfjnK dh ;fEsh dZ;'<

rqfj ns/ sko/ ftZu nzso dZ;'<

gzi ngzi ngzi ngzi nzeK tkb/ gqôBzeK tkb/ gqôBzeK tkb/ gqôBzeK tkb/ gqôB

1a ;{oi gfotko d/ rqqfjnK d/ Bkw fby'. jo fJZe rqfj dk fuZso ;fjs toBD eo'<

fgqEth dh ôeb ns/ nkekofgqEth dh ôeb ns/ nkekofgqEth dh ôeb ns/ nkekofgqEth dh ôeb ns/ nkeko

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. ipRQvI dI Skl ikho ijhI hY?

2. ipRQvI dI Skl dI klpnw sB qoN gfjbK iksny k IqI hY? 3. pihlI klpnw Anuswr ipRQvI dI Skl ikho ijhI sI? 4. XUnwnI dw rSink Qylz dI kl pnw Anusw r ipRQvI dI Skl i k ho ijhI sI? 5. AnYg`zImyNfr dI klpnw Anusw r ipRQvI dI Sk l ik ho ijh I sI? 6. pw ie Qwgors dI klpnw Anuswr ipRQvI dI Skl ikho ijhI hY?

7. ik s ny sB qoN gfjbK DrqI dI Skl gol wkwr hox dI puStI k IqI sI? 8. DrqI dI Skl gol hox dw sbUq pyS kro? 9. DrqI dw Awkw r k`Fx dw X qn s`B qoN pihlw iks ny k Iqw sI? 10. ArYtoQInz Anuswr DrqI dw Gyrw ik Mnw sI?


1. ;{oi gfotko ftZu nkeko dh fdqôNh s'A fgqEth dk fezBtK Bzpo j?<

gqôBL-1 fgqEth dh ôeb dh ;G s'A gfjbh ebgBk fe; B/ ehsh ;h<

(i) nkohnk GZN (ii) gkfJEkr'o; (iii) j?pohto÷ p?p'bhnB÷ (iv) E/b÷

gqôBL-2 Xosh d/ Xo[th ftnk; ns/ G{wZX o/ye ftnk; ftZu brGZr fezB/ feb'whNo dk nzso j?<

(i) 34 feb'whNo (ii) 40 feb'whNo (iii) 44 feb'whNo (iv) 50 feb'whNo

5

gqôBL-3 p?vc'ov dk b?tZb siopk fejV/ ;zB ftZu j'fJnk ;h<

(i) 1820 JhL (ii) 1830 JhL (iii) 1850 JhL (iv) 1810 JhL

gqôBL-4 Xosh dk nkeko eZYD dk :sB ;G s'A gfjbK fe; ftfrnkBh B/ ehsk<

(i) E/b÷ (ii) e"gofBe; (iii) no;s{ (iv) no?N'EhB÷

gqôBL-5 Xosh dk G{wZX o/ye ftnk; fezBk j?<

(i) 12711 feb'whNo (ii) 12755 feb'whNo

(iii) 12745 feb'whNo (iv) 12855 feb'whNo

fszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBL

1. Xosh dh ôeb r'b j[zd/ th ugNh B÷o nkT[dh W feT[A<

2. fgqEth dh ôeb pko/ gqkuhB ftuko fdT[<

3. fgqEth dh ôeb pko/ nkX[fBe ftuko g/ô eo'<

2. fgqEth Xo[tK s/ fgueh j'Jh ns/ G{FwZX o/yk s/ pkjo tZb T[ZGoh j'Jh feª j?<

3. d{o s'A nkªdk j'fJnk ;w[zdoh ijk÷ fJZe' tko jh feª gqrN BjhA j[zdk<

4. p?vc'ov b?tb dk s÷opk toDB eo'<

gzi nzeK tkb/ gqôBgzi nzeK tkb/ gqôBgzi nzeK tkb/ gqôBgzi nzeK tkb/ gqôB

1. Xosh dh ôeb r'b j'D d/ ;p{s fby'<

2. Xosh d/ nkeko s/ B'N fby' ns/ fJj th ;wMkU fe Xosh dh ôeb r'b j'D d/ pkti{d th ugNh B÷o nkT[Adh W feT[A<

fgqEth dhnK rshnK s/ w";wfgqEth dhnK rshnK s/ w";wfgqEth dhnK rshnK s/ w";wfgqEth dhnK rshnK s/ w";w

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB

1. DrqI dIAW ikMnIAW rshnK hn? 2. DrqI dI dYink gqI iks nMU Aw Kdy hn? 3. DrqI dI DurI kI huMdI hY?

4. DrqI DurI duAwl y GuMmx smyN Awpxy rqfjgZE q`l qy hmySw ikMny k ox qy JukI rihMdI hY?

5. nKSqr idvs iks nMU AwKdy hn? 6. pRq`K sUrj idvs ik s nMU AwKdy hn? 7. pRq`K sUrj idvs Aqy nKSqr idvs iv`c ikMnw AMqr huMdw hY? 8. pirkRmw ik s nMU kihMdy hn?

6

9. DrqI dw gRihp`Q ikho ijhw hY?

10. DrqI sUrj dI pirkrmw k rn le I fezBQK ;wK brkT[Adh hY? 11 . sUrj aù c qoN k I Bwv hY? 12. sUrj nIc qoN kI Bwv hY? 13. lIp dw swl k I hY?

14. G{FwZX o/yk s/ ;{oi fejVhnK fwshnK B{z bzpo{g ftZu uwedk j?<

15. ;z;ko B{z fezB/ skgyzvK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

16. fgqEth s/ fejVhnKFfejVhnK fwshnK B{z fdBFoks pokpo j[zd/ jB<

17. T[Zsoh noX r'b/ ftZu ;G s'A tZvk ns/ ;G s'A S'Nk fdB ed'A j[zdk j?<


gqôBL-1 fgqEth dhnK e[Zb fezBhnK rshnK jB<

(i) fJZe (ii) d' (iii) fszB (iv) uko

gqôBL-2 T[Zsoh ns/ dZyDh Xo[t G{wZX o/yk s/ fezB/ fvroh dk e'D pDkªd/ jB<

(i) 450 (ii) 23½ (iii) 66½ (iv) 900

gqôBL-3 Xosh nkgDh X[oh d[nkb/ x[zwdh j'Jh fJZe uZeo fezB/ ;w/A ftZu g{ok eodh j?<

(i) 24 xzN/ (ii) 23 xzN/

(iii) 23 xzN/ 56 fwzN 4a09 ;?fezv (iv) 23 xzN/ 36 fwzN 2 ;?fezv

gqôBL-4 Xo[tK s/ Xosh dh rsh fezBh j?<

(i) 1a665 feb'whNo gqsh xzNk (ii) f;co

(iii) 833 feb'whNo gqsh xzNk (iv) 811 feb'whNo gqsh xzNk

gqôBL-5 Xosh ;{oi dh gfoeowk eoB bJh fezBk ;wK brkªdh j?<

(i) 365 fdB 5 xzN/ 48 fwzN 46 ;?fezv (ii) 365 fdB

(iii) 366 fdB (iv) 365 fdB 5 xzN/ 46 fwzN

gqôBL-6 Xosh nkgDh X[oh d[nkb/ fe; fdôk tZb x[zwdh j?<

(i) g{op s'A gZSw tZb (ii) gZSw s'A g{op tZb

(iii) gZSw s'A T[Zso tZb (iv) gZSw s'A dZyD tZb

gqôBL-7 fe; d/ô B{z nZXh oks d/ ;{oi dk d/ô fejk iKdk j?<

(i) ;z:[es oki nwohek (ii) Bkot/ (iii) ikgkB (iv) o{;

7


1. Xosh dh d?fBe rsh d/ ;p{s ti'A c'ebN dk bzro gq:'r ;wMkU<

2. Xosh dh d?fBe rsh d/ d' gqGkt fpnkB eo'<

3. Xosh dh tkofôe rsh d/ d' gqGkt fpnkB eo'<

4. fBT{NB d[nkok fvZrdh r/Ad dk gq:'r dZ;'<

5. o[Zs gfotosB d/ ekoB dZ;'<


1. Xosh dh d?fBe rsh d/ ;p{s fby'<

2. Xosh dh d?fBe rsh d/ e'Jh gzi gqGkt dZ;'<

3. Xosh dh tkofôe rsh d/ ;p{s dZ;'<

4. Xosh dh tkofôe rsh d/ gzi gqGkt dZ;'<

neôneôneôneôKKKKô s/ neôô s/ neôô s/ neôô s/ neôKKKKô o/yktKô o/yktKô o/yktKô o/yktK

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. krk ryKw iks nMU AwKdy hn?

2. BUm`D ryKw iks nMU AwKdy hn? 3. DrqI dI DurI iks nMU AwKdy hn?

4. G{wZX ryKw qoN kI Bwv hY? 5. kI BU-m`D ryKw is`DI ryKw huMdI hY?

6. BU-m`D ryKk c`kr nMU hor kI Aw Kdy hn? 7. aù qrI ArD golw iks nMU AwKdy hn?

8. d`KxI ArD golw iks nMU Aw Kdy hn?

9. neôKô ik s nMU kihMdy hn?

10. neôKô ryKw qoN k I Bw v hY?

11. isr ibMdU ryKw ik s nMU kihMdy hn?

12. Drù v qwrw ik hVw qwrw hY?

13. Drù v qwry nMU l `Bx le I rwq vyl y ikhVy skfonK dI m`dd lYxI pYNdI hY?

14. Drù v qwry dy ikhVy qwirAW nMU sMkyq qwry AwiKAw jW dw hY?

15. d`KxI golwArD iv`c neôKô l`Bx le I ikhVy qw ry dI m`dd l YxI pYNdI hY?

16. d' neôKô o/yktK d/ ftueko fezBh d{oh j[zdh j?<

8

17. T[Zsoh Xo[Zt uZeo fe; B{z efjzd/ jB<

18. dZyDh Xo[Zt uZeo fe; B{z efjzd/ jB<

19. eoe o/yk ns/ weo o/yk ftZu eh nzso j?<


gqôBL-1 00 neôK; B{z eh fejk iKdk j?<

(i) eoe o/yk (ii) weo o/yk (iii) G{FwZX o/yk (iv) T[Zsoh Xo[Zt uZeo

gqôBL-2 G{FwZX o/yk B{z j'o eh fejk iKdk j?<

(i) tZvk uZeo (ii) S'Nk uZeo (iii) r'b uZeo (iv) wjkB uZeo

gqôBL-3 neôKô o/yktK dh e[Zb frDsh fezBh j?<

(i) 90 (ii) 180 (iii) 160 (iv) 360

gqôBL-4 d' neôkôK d/ ftueko fezBk ck;bk j[zdk j?<

(i) 101 feLwhL (ii) 222 feLwhL (iii) 111 feLwhL (iv) 121 feLwh

gqôBL-5 fejVh o/yk Xosh B{z d' pokpo GkrK ftZu tzvdh j?.

(i) G{FwZX o/yk (ii) eoe o/yk (iii) weo o/yk (iv) ebfgs o/yk

gqôBL-6 T[Zsoh Xo[Zt B{z fe; sko/ dh wdd Bkb bZfGnk ik ;edk j?<

(i) g{Sb tkbk skok (ii) Xo[Zt Xkok (iii) Bõôso skok (iv) n?Nkfo÷ skok

fszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBLfszB nzeK tkb/ gqôBL

1. wjZstg{oD neôKô o/yktK dh ikDekoh fdT[A<

2. Xo[Zt sko/ dh wZdd Bkb fe;/ ;EkB dk neôKô fet/A bZfGnk ik ;edk W<


1. fe;/ ;EkB dk neôKô fet/A bZfGnk ik ;edk W< tZy-tZy sohfenK dh ikDekoh fdT[.

2. wjZstg{oD neôkô o/yktK Bz{ fuZso ;fjs ;wMkU<

d/ôkso ns/ ;wKd/ôkso ns/ ;wKd/ôkso ns/ ;wKd/ôkso ns/ ;wK

fJZe nze tkbfJZe nze tkbfJZe nze tkbfJZe nze tkb/ gqôB/ gqôB/ gqôB/ gqôB 1. idSwpwq kI huMdw hY? 2. mIrI fIAn Sbd qoN kI Bwv hY?

9

3. sQwnk smW ikhVy smyN nMU Aw iKAw jW dw hY?

4. gqwkfDe smW kI hY?

5. kronomI tr ik hVy NkfJwgh; nMU AwiKAw jWdw hY? 6. AMqrrwStrI imqI ryKw kI hY?

7. d/ôKso fe; B{z efjzd/ jB<

8. w[ZYbh wfXnkB o/yk fe; B{z efjzd/ jB<

9. d/ôKso o/yk fe; B{z efjzd/ jB<


gqôBL-1 G{FwZX o/yk s/ d' d/ôKsoK dh nkg;h ftZE fezBh j[zdh j?<

(i) 111 feLwhL (ii) 113 feLwhL (iii) 100 feLwhL (iv) 101 feLwhL

gqôBL-2 w[ZYbh d/ôKso o/yk fe; ;EkB s'A bzxdh j?.

(i) fJbkjkpkd (ii) rqhBftZu (iii) fBT{:koe (iv) n?bpoNk

gqôBL-3 nzso okôNoh fwsh o/yk fezB/ fvroh d/ôKso B{z fejk iKdk j?.

(i) 900 (ii) 450 (iii) 00 (iv) 1800

gqôBL-4 Gkos dk gqwkfDe ;wK fezB/ fvroh d/ d/ôKso B{z wzfBnk frnk j?<

(i) 820 (ii) 82a50 (iii) 800 (iv) 810

gqôBL-5 ;koh fgqEth B{z fezB/ tes yzvK ftZu tzfvnk frnk j?<

(i) 34 (ii) 44 (iii) 24 (iv) 14

gqôBL-6 Gkosh gqwkfDe ;wK rqhBftZu d/ ;w/A s'A fezB/ xzN/ nZr/ j?.

(i) 4 xzN/ (ii) 42

1 xzN/ (iii) 5

2

1 xzN/ (iv) 5 xzN/

gqôBL-7 fJZe d/ôKso s'A d{i/ d/ôKso sZe dk ;øo ;{oi fezB/ ;w/A ftZu s?n eodk j?.

(i) 2 fwzN (ii) 4 fwzN (iii) 3 fwzN (iv) 5 fwzN


1. nzsookôNoh fwsh o/yk s'A eh Gkt W<

2. neôKô s/ d/ôKso o/yktK dh tos'A fet/A ehsh ik ;edh W<

3. ;EkBe ;w/A s/ B'N fby'<

10

4. ;EkBe s/ gqwkfDe ;w/A ftu nzso do;kT[<

5. tes yzv s/ B'N fby'<


1. gqwkfDe ns/ ;EkfBe ;w/A B{z ft;Eko ;fjs ;wMkT[ ns/ d/;Kso dh wjZssk dZ;'<

uNkBKuNkBKuNkBKuNkBK

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. ctwn ik s nMU kihMdy hn? 2. auqpqI dy AwDwr qy ctwnW dIAW iksmW ds̀o? 3. Ag nI ctw nW k I hn?

4. q`l CtI ctwnW dw inrmw x fet/A huMdw hY?

5. w?Nkw"ofce Sbd ik hVI BwSw dy Sbd qoN bixAw hY?

6. o{gKsfos ctw nW iks nMU kihMdy hn?

7. o{gKsfos ctw nW dI ie k ivSySqw idE? 8. q`l CtI ctw nW dI iek ivSySqw idE? 9. Ag nI ctw nW dI ie k ivSySqw idE?

10. uNkBK dh gqhGkôk fby'<

11. yfDi dh gqhGkôk fdU<

12. p?E'fbE÷ s'A eh Gkt j?<

13. dZyDh gmko fezBQK uNkBK dk pfDnk j?<


gqôBL-1 T[sgsh d/ nkXko s/ uNkBK B{z fezBhnK fe;wK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

(i) uko (ii) fszB (iii) gzi (iv) d'

gqôBL-2 w"fbe uNkBK fejVhnK uNkBK B{z fejk iKdk j?<

(i) sfjdko

uNkBK

(ii) o{gKsfos

uNkBK

(iii) nrBh

uNkBK

(iv) fjwkBh

uNkBK

gqôBL-3 fJrBhnô ôpd dk noE eh j?<

(i) nrBh (ii) ib (iii) jtk (iv) X{VeD

11

gqôBL-4 ;w[Zuh gos g/gVh dk fezB/ gqshôs fjZ;k nZm sZsK dk pfDnk j'fJnk j?<

(i) 90# (ii) 99# (iii) 80# (iv) 70#

gqôBL-5 u{B/ d/ gZEo dk ;zrwowo dk o{g XkoB eo b?Dk fe; o{gKsfoD dh tXhnk T[dkjoD

j?<

(i) ib okjhA o{gKsfoD (ii) ;fEo o{gKsfoD (iii) ;goô o{gKsfoD

(iv) skgh o{gKsfoD


1. nrBh uNkBK ns/ sbSZNh uNkBK dk w[ekpbk g/ô eo'<

2. gotofss uNkBK d/ r[D toBD eo'<

3. nrBh uNkBK dhnK ftô/ôsktK dZ;'<

4. sfjdko uNkBK dhnK ftô/ôsktK dZ;'<

5a

6a

7a

y/so d/ nkXko nB[;ko o{gKsfoD dhnK fe;wK dZ;'<

uNkBK Xosh d/ fJfsjk; d/ gzB/ jB< ftnkfynk eo'<

f;Zb ns/ vkfJe uNkB ftZu nzso ;wMkU<


1. uNkBK dh gqhGkôk dZ;'< uNkBK dh pDso nB[;ko torheoD g/ô eo'<

2. nrBh uNkBK dhnK w[Zy fe;wK fejVhnK jB fJjBK Bz{ ft;Eko ;fjs ;wMkT[Ad/ j'J/ r[DK dh ikDekoh fdT[<

3. sZbSNh uNkBK eh j[zdhnK jB ns/ fet/A j'Ad ftZu nkT[AdhnK jB. fJBQK d/ w[Zy bZSD ns/ fSZiD ns/ ngodB dhnK ;zGktBk dk toBD eo'<

4. sfjdko uNkBK eh jB, torheoB dh ft;Eko ;fjs ftnkfynk fdT[<

5. o{gKsfos uNkBK s'A eh Gkt W, o{gKsfos j'D d/ ekoD s/ fe;wK fby'<

nBktoD ns/ fSZiDknBktoD ns/ fSZiDknBktoD ns/ fSZiDknBktoD ns/ fSZiDk


1. DrqI dI AW bw hrlIAW SkqIAW nMU ik MnIAW ik smW iv`c v` ifAw jw skdw hY?

2. gqISIl SkqIAW dw hor kI BK hY?

12

3. gqISIl SkqIAW dw hor kI BK hY? 4. Anwvrx kI huMdw hY? 5. iC`jx dI ik RAw ik s nMU kihMdy hn? 6. iC`jx dIAW iksmW d`so?

7. G"fse iC`jx kI hY? 8. rswie xk iC`jx k I hY? 9. jYivk iC`jx k I hY?

10. G"fse iC`jx dy ik hVy k wrk hn? 11 . rswie xk iC`jx dy ikhVy kwrk hn? 12. jYivk iC`jx dy ik hVy k wrk hn? 13. Awk sIkrx dI ik RAw dw k I nqIjw huMdw hY?

14. ekop'B/NheoD dh feqnk fet/A j[zdh j?<

15. ib:'iB eh j[zdk j?<


gqôBL-1 tk:{wzvb dhnK ôeshnK okjhA uZNkBK d/ N[ZND, G[oD ns/ x[bD dh feqnk B{z eh

efjzd/ jB<

(i) nBktoD (ii) fSZiD (iii) ngodB (iv) ftxNB

gqôBL-2 fSZiD dh feqnk B{z nkw s"o s/ fezBhnK fe;wK ftZu tzfvnk iKdk j?<

(i) d' (ii) fszB (iii) uko (iv) S/

gqôBL-3 tk:{wzvb dh fejVh r?; ib Bkb fwbe/ uZNkBh yfDiK B{z nke;kJhv ftZu spdhb

eo fdzdh j?<

(i) ekopBvkJhnke;kJhv (ii) BkJhNq'iB (iii) jkJhvq'iB (iv) nke;hiB

gqôBL-4 uNkBK okjhA ib B{z I÷p eo b?D dh feqnk B{z eh fejk iKdk j?<

(i) nke;heoD (ii) ib:'iB (iii) ekop'B/NheoD (iv) ngodB


1. fSZiD fezBh fe;w dh j[zdh W<

2. fSZiD d/ gqGktK dk toBD eo'<

3. nBktoD dhnK fe;wK dZ;'<

4. fSZiD Bz{ gqGkfts eoB tkb/ ekoe ;wMkT[<

13

5. G"fse fSZiDk eh j[zdk W< fJ; dhnK d' fe;wK fpnkB eo'<

6. o;kfJDe fSZiD dhnK w[Zy feqnktK ftZu'A e'Jh d' feqnktK dk toBD eo'<

7a nBktoD ns/ fSZiD ftZu nzso ;wMkU<


1. o;kfJDe fSZiDk s/ B'N fby'<

2. G"fse ns/ o;kfJDe fSZiD ftZu eh nzso W< G"fse fSZiD dk ft;Eko g{ote toBD eo'<

trd/ ib iK Bdh d/ ekoi ns/ G{trd/ ib iK Bdh d/ ekoi ns/ G{trd/ ib iK Bdh d/ ekoi ns/ G{trd/ ib iK Bdh d/ ekoi ns/ G{----fdqôfdqôfdqôfdqô

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1 . sYilsbrI Anusw r dirAw dw mù K kwrj ikhVw hY?

2. vgdw jl Aprdn mù K rUpW iv`c ik hVy rUpW iv`c k rdw hY?

3. dirAw dw vyg d[ZrDk k rn nwl kI huMdw hY? 4. vgdy jl iv`c k I-kI Gù l jW dw hY? 5. ndI GwtI dy auprly mw rg nMU k I k ihMdy hn?

6. V-Shape GwtI ik vyN bxdI hY? 7. Jrny iks nMU kihMdy hn? 8. jl kuMf ik s nMU kihMdy hn? 9. jl oV SMk U iks nMU k ihMdy hn?

1 0. hVH dy mYdw n fet/A bxdy hn?

11. fYl tw fet/A bxdw hY? 1 2. fYl tw Sbd ikhVI BwSw dy Sbd qoN ilAw igAw hY?

1 3. Bdh dhnK fszB nt;EktK d/ BK dZ;'<


gqôB 1 i/eo fe;/ dfonk dk t/r d[ZrDk eo fdZsk ikt/ sK T[;dh ngodB ôesh fezB/ r[DK tZX

iKdh j?<

(i) d' r[Dk (ii) fszB r[Dk (iii) uko r[Dk (iv) fpbe[b BjhA tZXdh

gqôB 2 dfonk dh T[sgsh d/ ;EkB B{z eh fejk iKdk j?<

(i) w[jkBk (ii) dfonk dk f;o (iii) v?bNk (iv) n?;u{noh

14

gqôB 3 Bdh xkNh d/ T[Zgob/ wkor B{z eh fejk iKdk j?<

(i) rfjoh xkNh (ii) gqpsh xkNh (iii) th nkekoh xkNh (iv) :{H nkekoh xkNh

gqôB 4 rzrk dfonk dk iBw feZE'A j[zdk j?<

(i) eôwho (ii) rzr'soh (iii) fJbkjkpkd (iv) jfod[nko

gqôB 5 e'b'o/v' v{zxh xkNh dh ôeb nzro/ih d/ fe; nZyo torh j?<

(i) V (ii) I (iii) U (iv) L

gqôB 6 ;G s'A gfjbK v?bNk ôpd dk gq:'r fe; B/ ehsk ;h<

(i) gkfJEkr'o; (ii) j?o'v'N; (iii) w?r/bB (iv) nkohnk GZN


1. dfonktK dh Y'nk-Y'nkJh dh feqnk dk toBD eo'<

2. no[ZX Bdh w[Zy dk toBD eo'<

3. dfonktK dh ngodB dh feqnk Bz{ fBoXkos eoB tkb/ sZsK dk toBD eo'<

4. Bdh xkNh d/ T[gob/ wkor dhnK fszB Eb nkfeqshnK Bz{ ;wMkT[<

5. dfonktK d/ ;Zgdko w'V Bz{ ft;Eko ;fjs ;wMkT[<

6. Bdh xkNh d/ j/mb/ wkor dhnK d' Eb nkfeqshnK Bz{ ;wMkT[<

7. v?bN/ d/ fBowkD bJh fejVhnK ôosK dk j'Dk bk÷wh W<

8. rkoi s'A eh Gkt j?<

9. wjkB yZv iK e?BhnB fe; B{z efjzd/ jB<

10. th nkekoh ns/ nkJh nkekoh xkNh s'A s[;hA eh ;wMd/ j'<

11. ib MoB/ fet/A pDd/ jB<

12. ib"V ôze{ fet/A pDd/ jB<

13. Bdh ft;ogD s'A eh Gkt j?<

14. v?bNk fet/A pDdk j?<


1. trd/ ib dhnK G"A-y'o ns/ G"A-T[;koh dhnK feqnktK dk toBD eo'<

15

fjzw BdhnK d/ ekoi ns/ G{fjzw BdhnK d/ ekoi ns/ G{fjzw BdhnK d/ ekoi ns/ G{fjzw BdhnK d/ ekoi ns/ G{----fdqôfdqôfdqôfdqô

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. ihMm Kyqr iks nMU AwKdy hn? 2. ihMm ryKw qoN k I Bw v hY?

3. ihMm ndIAW ik hVy Bwg W iv`c s/÷h nwl c`ldIAW hn? 4. ihMm k uMf dI Sk l ikho ijhI huMdI hY? 5. ihMmo V iks nMU AwKdy hn? 6. fr`miln ik s nMU kihMdy hn?

7. fjzw Bdh d/ ngodB s'A fejV/FfejV/ G{Fnkeko pDd/ jB<

8. fjzw Bdh fet/A iBw b?Adh j?<


gqôBL-1 fjzw Bdh d/ rshôhb j'D dk ftuko ;G s'A gfjbK fe; ftfrnkBh B/ g/ô ehsk ;h<

(i) j?o'v'N; (ii) gq'c?;o j{÷' (iii) b[fJ; (iv) no;s{

gqôBL-2 fe; G{Fnkfeqsh B{z nKfvnK dh N'eoh tor/ Xoksb d/ BK Bkb th g[ekfonk iKdk j?<

(i) fjzwV' (ii) fjzwe[zv (iii) w[Bkok (iv) voZwfbB

gqôB 3 fjzw BdhnK dh ngodB dh fefonk okjhA fBowkfDs ;G s'A wjZstg{oB nkfeqsh B{z eh

nkyd/ jB<

(i) gopsh Mhb (ii) shyD eNe (iii) fjzw e[zv (iv) e"b

gqôB 4 fjzw Bdh dk Y/oh j'fJnk wbpk fiX ;w/A fjzw Bdh d/ ;wkB nzso fJZe o/yk ftZu fBy/g j'

iKdk j? sK T[; B{z eh efjzd/ jB<

(i) pöbh fjzw'V (ii) wZXtosh fjzw'V (iii) y[od/ fjzw'V (iv) Xoksbh fjzw'V


1. fjzw o/yk fejVhnK rZbK s/ fBoGo eodh W<

2. fjzw y/so dh T[sgsh ns/ ftek; bJh fejV/ ekoe ÷o{oh jB<

3. fjzw Bdh x;oD ns/ s'VB dh feqnk eh W, ;wMkT[<

4. fjzw BdhnK d/ ngodB ekoi okjhA fBowkfDs G{-EZb o{g dk t/otk fdT[<

5. fjzw'V fe; Bz{ efjzd/ jB< fjzw'V dhnK fe;wK dZ;'<

16

6. ngy/g w?dkB B{z ft;Eko ;fjs ;wMkT[<

7. fjzw BdhnK dhnK fe;wK dZ;'<

8. fjzw BdhnK dh feqnk ;pzXh tZy-tZy ftukoK dk ;zy/g fijk toBD eo'<

9. ;oe s'A eh Gkt j?<

10. :{Fnkeko dh xkNh fet/A pDdh j?<

11. bNethA xkNh s'A s[jkvk eh Gkt j?<


1. fjzw BdhnK okjh G"A-y'o ns/ G"A-T[;koh dhnK feqnktk dk toBD eo'<

g"DK d/ ekoi ns/ G{g"DK d/ ekoi ns/ G{g"DK d/ ekoi ns/ G{g"DK d/ ekoi ns/ G{----fdqôfdqôfdqôfdqô


1. g"DK ikhVy KyqrW iv`c Anwvrx dw mù K kwrk hn?

2. KuMb Awkw rI ctw nW fet/A bxdIAW hn? 3. pOx Apvwhn qoN k I Bwv hY? 4. pOx rgV kI hY?

5. tk:{ grq nMU hor kI AwiKAw jW dw hY? 6. ie nsl brg Sbd ikhVI BwSw dw hY? 7. ifmoe yzl Sbd ik hVI BwSw dw hY? 8. izaUXn Sbd ikhVI BwSw dw hY? 9. it `by (ryqly) iks nMU kihMdy hn?

10. poõkB qoN k I Bwv hY? 11. l oie s kI huMdw hY?

12. l oie s dw bhuqw inKyp feZE/ iml dw hY?

13. jtk d/ ngodB d/ tZyFtZy o{g dZ;'<

14. b'fJ; ôpd fejVh Gkôk dk ôpd j?<


gqôBL-1 ;w[Zu/ ;z;ko dk bZrGZr fezBtK fjZ;k wko{Ebh ns/ noX wko{Ebh j?<

(i) u"Ek fjZ;k (ii) gzitK fjZ;k (iii) shik fjZ;k (iv) nZXk fjZ;k

gqôBL-2 g"DK okjhA ngodB ekoi fezB/ sohfenK okjhA ehsk iKdk j?<

(i) d' (ii) uko (iii) gzi (iv) fszB

17

gqôBL-3 g"D ngxôoD dk ezw Xoksb sb s'A bZrGZr fezB/ ;?ANhwhNo sZe tZX s'A tZX

t/fynk ik ;edk j?<

(i) 10-15 ;?ANhwhNo sZe (ii) 20-25 ;?ANhwhNo sZe

(iii) 40-50 ;?NhAwhNo sZe (iv) Xoksb sb d/ Bkb

gqôBL-4 fJB;bpor fejVh Gkôk dk ôpd j?<

(i) iowBh (ii) coK;h;h (iii) noph (iv) :{BkBh

gqôBL-5 nkoEo j'w B/ :kovzr Bkwh G{Fo{g B{z j'o eh BK fdZsk ;h<

(i) ithe?ANo (ii) nzfvnK tkbh N'eoh (iii) e[ZeV ebrh (iv) f÷T{nB

gqôBL-6 poykB dk eh noE j?<

(i) dhgh gqps (ii) b'fJ; (iii) o/sbh gjkVh (iv) :kovzr


1. g"DK dh ngodB feqnK fejV/ sZsK s/ fBoGo eodh W<

2. g"D ngtkjB fe; Bz{ efjzd/ jB<

3. g"D ngxoôD s/ B'N fby'<

4. yz[p nkekoh uNkBK s/ B'N fby'<

5. fJB;bpor ôpd feZE'A fbnk frnk W ns/ fJj fe; soQK j'Ad ftZu nkT[Ad/ jB<

6. o/sb/ fNZfpnK s/ B'N fby'<

7. ;fEsh nB[;ko o/sb/ fNZfpnK dk torheoD fdT[<

8. fsoS/ ns/ bzpekoh o/sb/ fNZfpnK dk toBD eo'<

9. poykB dh j[zd/ jB<

10. b'fJ; d/ w?dkBK s/ B'N fby'<

11. :kovzr fet/A pDd/ jB<

12. f÷T{÷B s'A eh Gkt j?<

gzi nzeK tkgzi nzeK tkgzi nzeK tkgzi nzeK tkb/ gqôBb/ gqôBb/ gqôBb/ gqôB

1. g"DK d/ ngodB ns/ fBy/gD ekoiK dk toBD eo'<

18

;kroh bfjoK dk ekoi;kroh bfjoK dk ekoi;kroh bfjoK dk ekoi;kroh bfjoK dk ekoi

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. sw grI q`t iks nMU k ihMdy hn? 2. q`t ryKw ik s nMU kihMdy hn? 3. qIr ik s nMU k ihMdy hn? 4. sw grI KVI ctwn iks nMU k ihMdy hn?

5. roDI iB`qIAW dw inrmw x feZE/ huMdw hY? 6. BU-jIB ik s nMU kihMdy hn?

7. Gkos d/ sZNK s/ fwbD tkbhnK b?r{B MhbK d/ BK dZ;'<

8. phu fe; B{z efjzd/ jB<


gqôBL-1 fi; ;EkB s/ ;kroh ibtosh Gkr ns/ Ebtosh Gkr nkg; ftZu fwbd/ jB T[;

B{z eh efjzd/ jB<

(i) sZN o/yk (ii) feBkok (iii) sho o/yk (iv) ;kroh sZN

gqôBL-2 bfjo d/ T[go B{z T[ZGo/ j'J/ Gkr B{z eh efjzd/ jB<

(i) bfjo f;yo (ii) bfjo do'Dh (iii) bfjo rsh (iv) bfjo y/so

gqôBL-3 i/eo fe;/ fGZsh dk fJe f;ok sZN Bkb i[fVnk j't/ ns/ d{ik f;ok ;kro tZb B{z

tfXnk j't/ sK T[; B{z eh efjzd/ jB<

(i) g[fbB (ii) ;kroh wfjokp (iii) yVh uZNkB (iv) G{FihG

gqôBL-4 bfjo d/ EZb/ tZb B{z dZp/ j'J/ Gkr B{z eh efjzd/ jB<

(i) bfjo do'Dh (ii) bfjo f;yo (iii) bfjo T[ukJh (iv) e'Jh BjhA

gqôBL-5 id'A ;kroh r[cktK dh SZs s/ gJhnK sq/VK okjhA SZs d/ nkogko S/e j' iKdk j? sK

T[; B{z eh efjzd/ jB<

(i) tk:{ S/e (ii) y[zx (iii) fiU (iv) yZv


1. ;kroh bfjoK eh jz[dhnK jB<

2. ;kroh sZN, sZN o/yk, sho o/yk s/ phu eh jz[dh W<

3. dbdb iK b?r{B fe; Bz{ efjzd/ jB<

19

4. ;kroh bfjoK dk ngodB fezBQK sohfenK Bkb jz[dk W<

5. yVh uNkB s/ bfjo ngodB gb/Nckow s/ B'N fby'<

6. ;kroh r[cktK eh j[zdhnK jB fuZso ;fjs ;wMkT[<

7. efbZø dh ouBk fet/A j[zdh j?<

8. ;kroh Ezw fet/A pDd/ jB<


1. ;kroh bfjoK d/ ngodB ns/ fBy/gD ekoiK dk toBD eo'<

G{whrs ib d/ ekoiG{whrs ib d/ ekoiG{whrs ib d/ ekoiG{whrs ib d/ ekoi

fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB 1. BUmIgq jl dy ikhVy sRoq hn?

2. jl sqr ik s nMU Aw Kdy hn? 3. ctwnW dI musw mdwrqw kI hY? 4. jl BrI prq, ctwn dI ik hVI prq hY? 5. pw qw l qoV KUhW nMU AwrtIzn KUh ik auN ikhw jW dw hY? 6. jl cSmw iks nMU k ihMdy hn?

7. rh÷o iks nMU k ihMdy hn?

8. stYlk sw iet iks nMU Aw Kdy hn? 9. stYlg mw ie t iks nMU AwKdy hn?

10. G{whrs ib s'A eh Gkt j?<

11. rh÷o iK rowFc[jkok eh j[zdk j?<


gqôBL-1 fi; y/so dh ftuekobh w[;kwdko uZNkB dh sfj jw/ôk jh ib Bkb Goh

ofjzdh j? T[; y/so B{z eh efjzd/ jB<

(i) uZNkB gqtkj

y/so

(ii) n;zfsqgs

y/so

(iii) ;zfsqgs

y/so

(iv) e'Jh

BjhA

gqôBL-2 uZNkBK okjhA ib gqtkj eoB dh ôesh B{z eh efjzd/ jB<

(i) uNkBK dh

w[;kwdkosk

(ii) uNkBK dh gqt/ô

:'rsk

(iii) ibGoh

gos

(iv) ;fjiks ib

20

gqôBL-3 gkskb s'V y{jK B{z j'o eh fejk iKdk j?<

(i) nkoNh÷B y{j (ii) ;EkJh y{j (iii) n;EkJh y{j (iv) v'bkfJB

gqôBL-4 gb'÷h dk d{ik BK eh j?<

(i) ;e[zv (ii) g'B'o (iii) okie[zv (iv) v'bkfJB

gqôBL-5 ;N?beôkfJN G{ fdqô dk fBowkD j/m fbfynK ftZu'A fe; eoe/ j[zdk j?<

(i) jtk

okjhA

(ii) dfonk

okjhA

(iii) G{whrs ib

okjhA

(iv) fjzw Bdh

okjhA


1. ib uZeo Bz{ ;wMkU<

2. G{whrs ib d/ ;q'sK pko/ dZ;'<

3. ;zsqfgs ns/ n;zsqfgs y/soK Bz{ ;wMkU<

4. uNkBK dh w[;kwdkosk ns/ gqt/ô:'rsk ftu øoe ;wMkU<

5. uôw/ eh jB, fezBh soQK d/ jB, fpnkB eo'<

6. nte{N s/ ib e[zv dh j[zd/ jB<

7. ;N?be;kfJN fe; Bz{ nkyd/ jB<

8. ;N?brwkfJN fe; Bz{ nkyd/ jB<

9. gqt/ô:'r uNkBK ns/ ngqt/ô:'r uNkBK ftZu nzso ;wMkU<

10. G{whrs ib gZXo d/ T[Zuk BhtK j'D d/ eh ekoB jB<

11. nkoNh÷hnB y{j s'A eh Gkt j?<

12. rkJh÷o ns/ row uôw/ ftZu eh nzso j?<


1. G{whrs ib d/ ngodB ns/ fBy/gD ekoiK dk toBD eo'<

mu`K sQl rUpmu`K sQl rUpmu`K sQl rUpmu`K sQl rUp


1. gqps Xoksb dk fejVk Gkr j[zd/ jB<

2. eh gqps nkb/ d[nkb/ s'A ;kc T[Zu/ T[Zm/ j'J/ fdykJh fdzd/ jB<

21

3. gqpsK dhnK YbkDK fej' fijhnK j[zdhnK jB ns/ ;w[zdo sZb s'A fezBh T[ukJh j[zdh W<

4. gopsK dk torheoD fejV/ sohfenK nB[;ko ehsk ik ;edk W<

5. gopsK Bz{ ;fEsh nB[;ko fezBhnK fe;wK ftZu tzfvnk ik ;edk W<

6. wjKdhgh G{whnK ftZueko fwbD tkb/ gopsK Bz{ fejV/ gops nkfynk iKdk W<

7. fBowkD d/ sohe/ nB[;ko gopsK Bz{ w[Zy o{g ftu fezB/ torK ftZu tzfvnk ik ;edk W<

8. w"fbe iK N?eN"fBe gopsK dh T[sgsh fejVhnK G{-roGh ôeshnK eoe/ j[zdh W<

9. tbdko gopsK dk fBowkD fet/A j[zdk W<

10. tbdko gopsK d/ fBowkD bJh Xosh dhnK fejVnK rshnK f÷zw/tko j[zdhnK jB<

11. j'o;N fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

12. focNtkdh iK dokV xkNh fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

13. ;zrqfj gqpsK Bz{ fejV/ j'o gops nky fdZsk iKdk W<

14. gmko Xoksb s/ fwbD tkbh fejVh e[dosh Eb-nkfeqsh W.

15. eh gmkoK d/ nkXko ns/ u'NhnK dk y/socb brGr fJZe' fizBk j[zdk W<

16. G{r'fbe ;fEsh nB[;ko gmkoK Bz{ fezBhnK fe;wK ftu tzfvnk ik ;edk W<

17. w?dkBK dh ;wz[do sZb s'A T[ukJh fezBh j[zdh W<

18. ;hw?B Bkwh ftfrnkBh nB[;ko w?dkB fej' fij/ j[zd/ jB<

19. sZNtosh w?dkB fejV/ w?dkBK Bz{ nkfynk ikdk W<

20. gops fe; B{z efjzd/ jB<

21. w?dkB fe; B{z efjzd/ jB<

22. gmko fe; B{z efjzd/ jB<

23. gopsK dhnK w[Zy fe;wK d/ BK fby'<

24. gmko dhnK w[Zy fe;wK d/ BK fby'<

25. w?dkBK dhnK w[Zy fe;wK d/ BK fby'<

26. fgqEth s/ gqw[Zy Ebo{g fejV/ jB<

27. ;z;ko d/ gqf;ZX w'Vdko gopsK d/ BK fby'<

28. Gkos ftZu ;G s'A gqkuhB w'Vdko gops fejVk j?<

29. ;z;ko d/ e[M gqf;ZX w?dkBK d/ T[dkjoB fdU<

30. gops ns/ gjkVh ftZu nzso dZ;'<

22


gqôBL-1 Xosh B{z w[Zy fezB/ Ebo{gK ftZu tzfvnk frnk j?<

(i) d' (ii) fszB (iii) uko (iv) gzi

gqôBL-2 gopsK dhnK w[Zy fezBhnK fe;wK jB<

(i) d' (ii) gzi (iii) S/ (iv) fszB

gqôBL-3 brGr fezB/ Eb s/ w?dkBK dk ft;Eko j?<

(i) 41# (ii) 30# (iii) 51# (iv) 25#

gqôBL-4 Gkos d/ rzrkF;sb[i d/ w?dkB fejVh fe;w d/ jB.

(i) sZN d/ w?dkB (ii) b'fJ; d/ w?dkB (iii) ib"Y w?dkB (iv) u{B/dko w?dkB

gqôBL-5 fe; gmko B{z Ò;z;ko dh SZsÓ fejk iKdk j?<

(i) fsZps dh gmko (ii) dZyD dh gmko (iii) e'bzphnk dh gmko

(iv) e'b'o/v' dh gmko

i qMn AMkW vwly pRSni qMn AMkW vwly pRSni qMn AMkW vwly pRSni qMn AMkW vwly pRSn

1. prbq kI huMdy hn? ie nHW dIAW mù K ivSySqwvW d`so?

2. ouBk dy Aw Dw r qy prbqW dIAW do iksmW nMU smJw E?

3. AviSSt prbq ik vyN bxdy hn?

4. pTwr k I huMdy hn? pTwrW dIAW mù K ivSySqwvW d`so? 5. mYdwn k I huMdy hn? mYdw nW dIAW mù K ivSySqwvW d`so?

6. Aprdn dy mYdwn ikvy bxdy hn? 7. inKypx dy mYdwn ikvyN bxdy hn? 8. pTwr Kixj pdwrQW dy BMfwr huMdy hn ivAwiKAw k ro?

9. mYdwnW iv`c sMsw r dI sB qoN sMGxI vsoN dy kI kwrn h n? 10. mYdwnW nMU sMswr dw AMn BMfw r ikauN ik hw jWdw hY?

11. prbqW dy l wB d`so? 12. mYdwnW qy mnù KI AiDkwr sB qoN purwxw hY, ik auN?

13. AMqrprbqI pTwr Aqy prbq-pRWqI pTwrW iv`c Prk d`so? 14. bl wk prbq Aqy moVdwr prbq iv`c Prk d`so? 15. bl wk prbq Aqy irPt Gw tI iv`c Prk d`so?

16. tk:{wzvb eh j[zdk j?< T[; dhnK w[Zy gosK d/ BK fby'<

17. T[÷'B wzvb dk ft;Eko ;fjs toDB eo'<

23

gzi nzegzi nzegzi nzegzi nzeKKKK tkb/ gqôBtkb/ gqôBtkb/ gqôBtkb/ gqôB

1 . prbqW dw vrgIk rx kro[ fJzBQK dI AW iksmW, rcnwvW Aqy mh`qqw d`so? 2. prbqW dy l wB d`so? 3. pTwr ik s nMU AwKdy hn, rcnw Aqy vrgIk rx d`so? 4. pTwrW dw AwriQk mh`qv d`so? 5. mYdwn ik s nMU kihMdy hn, vrgIk rx Aqy rcnw d`so?

6. 'mYdwn AwriQk ivk ws d/ X[o/ hn' ie s kQn dI ivAwiKAw k rdy hoe y mYdwnW dI mh`qqw d`so?

B Ucwl Aqy jvwlwmùKIB Ucwl Aqy jvwlwmùKIB Ucwl Aqy jvwlwmùKIB Ucwl Aqy jvwlwmùKI

ffffJZe nze tkb/ gqôBJZe nze tkb/ gqôBJZe nze tkb/ gqôBJZe nze tkb/ gqôB

1. itkbkw[Zyh fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

2. itkbkw[Zyh j'o fe; Bz{ Bkw fdZsk iKdk W<

3. itkbkw[Zyh ekoi fe; Bz{ nkfynk ikdk W<

4. itkbkw[Zyh e'B fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

5. itkbkw[Zyh d/ ft;c'N ;w/A fezBh fe;w d/ gdkoE pkjo nkT[Ad/ jB<

6. itkbkw[Zyh dk e'Jh fJZe gqGkt fby'<

7. ôKswjK;kroh u[c/oh g/Nh ftZu itkbkw[ZyhnK d/ ft;c'N dk w[Zy eh ekoD W<

8. wZX wjKdhgh g/Nh Bz{ j'o eh Bkw fdZsk iKdk W<

9. itkbkw[Zyh ekoiK okjhA fBofws Eb-o{gK Bz{ w[Zy o{g ftZu fezB/ torK ftu tzfvnk ik ;edk W<

10. itkbkw[Zyh rodB fe; Bz{ nkyd/ jB<

11. itkbkw[Zyh eo/No iK itkbkw[Zyh w{zj fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

12. e?bvok ôpd fejVh Gkôk s'A fbnk frnk W<

13. G{ukb fejVh ôesh eoe/ j'Ad ftu nkT[d/ jB<

14. G{ukb fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

15. fouNo g?wkBk fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

16. G{ukb c'e; iK G{ukb dh T[sgsh dk e/Ado fe; Bz{ nkyd/ jB<

24

17. G{ukb c'e; Bz{ j'o eh nky fdZsk iKdk W<

18. nfXe/Ado iK G{ukb e/Ado fe; Bz{ nkyd/ jB<

19. f;;w'rokø iK f;;w'whNo fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

20. ;w-G{ukbh o/yk fe; Bz{ efjzd/ jB<

21. w[ZYbhnK sozrK B{z[ nkw s"o s/ eh nkfynk iKdk W<

22. w[ZYbhnK sozrK Bz{ j'o eh nkfynk iKdk W<

23. r"D sozrK fejV/ eDK okjhA jh bzx ;edhnK jB<

24. Xoksbh sozrK Bz{ j'o eh nky fdZsk iKdk W<

25. Xoksbh sozrK feZE/ ubdhnK jB<

26. fejVhnK sozrK pj[s jh fGnzeo ns/ spkjez[B j[zdhnK jB<

27. G{ukbK dh T[sgsh dk gqw[Zy ekoD fejVk W<

28. itkbkw[ZyhnK dk e'Jh fJZe Bekoswe gqGkt fby'<

29. itkbkw[ZyhnK dk e'Jh fJZe ouBkswe gqGkt fby'<

30. ôKs wjK;kroh u[soøh g/Nh feZE/ c?bh j'Jh W<

31. fejVh g/Nh ftu ;z;ko d/ brGr 65 gqshôs G{ukb nkT[Ad/ jB<

31. tbB s'A eh Gkt j?<

32. GZiD feqnk fet/A j[zdh j?<

33. BkGh iK c'e; s'A eh Gkt j?<

34. ;[Bkwh fe; B{z nkyd/ jB<

35. eq/No s'A eh Gkt j?<

36. e?bvok fe; B{z nkyd/ jB<


gqôBL-1 G{ukb sozrK fezB/ fe;w dhnK j[zdhnK jB<

(i) d' (ii) uko (iii) fszB (iv) gzi

gqôBL-2 fcT{÷h:kwk itkbkw[Zyh fejV/ d/ô ftZu ;fEs j?<

(i) fJNbh (ii) Gkos (iii) uhB (iv) igkB

gqôBL-3 1935 JhL ftZu gkfe;skB d/ fe; ôfjo ftZu G{ukb nkfJnk ;h<

(i) eokuh (ii) e'fJNk (iii) bkj"o (iv) fJ;bkwkpkd

25

gqôBL-4 itkbkw[Zyh ftZu'A fBebD tkb/ uNkBh yzv i' fe ªrbh d/ g'fNnK d/ nkeko d/ j[zd/ jB,

B{z eh fejk iKdk j?<

(i) itkbkw[Zyh X{V (ii) bfgbh (iii) pzp (iv) ;No'pbh

gqôBL-5 itkbkw[Zyh ft;c'N ;w/A itkbkw[Zyh eo/No s'A pkjo fBebd/ sob gdkoE B{z eh efjzd/

jB<

(i) oky (ii) w?rwk (iii) bktk (iv) ibtkôg

fszB fszB fszB fszB AMkW vwly pRSnAMkW vwly pRSnAMkW vwly pRSnAMkW vwly pRSn

1. jvwl wmùKI kI huMdw hY? jvw lwmù KI pYdw hox dy kwrx d`so? 2. jvwl wmùKI ivsPot qoN ink lx vwly pdwrQ d`so?

3. jvwl wmùKI ivsPot dIAW iksmW d`so? 4. jvwl wmùKI dy lwB Aqy hwnIAW d`so?

5. jvwl wmùKI dI AW v`K-v`K iksmW d`so?

6. BUcwl W dI T[Zsgsh dy kw rx d`so?

7. BUcwl W dIAW qrMgW qy not ilKo? 8. BUcwl W dy mnù KI jIvn qy pRBwv il Ko?

9. tk:{wzvb B{z row eoB tkbhnK tZyFtZy feqnktK d/ BK fby'<

10. ;{oih skg dh wksok s/ fejV/ ekoe gqGkt gkªd/ jB<


1. BUcwl k I hMdy hn? ie nHW dI a ùqpqI dy kwrx Aqy sMsw r dy BUcw lI KyqrW dw vrxn k ro?

2. jvwl wmùKI ik s nMU kihMdy hn? ie nHW dIAW v`K-vK̀ ik smW Aqy aunHW dI sMswr iv`c vMf il Ko?

3. jvwl wmùKI ik irAw qoN bxn vwl y v`K-v`K AMdrUnI Aqy bwhrI srUpW dw vrxn kro?

vwXUmMflvwXUmMflvwXUmMflvwXUmMfl


1. tk:{wzvb fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

2. tk:{wzvb ;dk jh Xosh Bkb feT[A fugfenk ofjzdk W<

26

3. tk:{wzvb fejV/ ôpdK d/ ;[w/b s'A j'Ad ftu nkT[Adk W<

4. nkX[fBe ftfrnkBh tk:{wzvb dh T[ukJh fezBh wzBd/ jB<

5. tk:{wzvb ftu nke;hiB r?; dh fezBh wksok j[zdh W<

6. tk:{wzvb dhnK feqnkôhb r?;K fejVhnK jB<

7. tk:{wzvb dhnK gqGkt ofjs r?;K fejVhnK jB<

8. tk:{wzvb d/ brGr 90 gqshôs ibtkôg feZE/ fwbd/ jB<

9. gqhtosB wzvb dh n";s T[ukJh fezBh W<

10. tk:{wzvb dh ;G s' j/mbh sfj Bz{ eh nkfynk iKdk W<

11. gqhtosB wzvb ftu T[ukJh d/ tZXD Bkb eh skgwkB frodk iKdk W<

12. U÷'B r?; dh spkjh bJh w[Zy o{g ftu e"D f÷zw/tko W<

13. pkjoh wzvb dh ôeb fe; Bkb fwbdh i[bdh j[zdh W ns/ skgwkB fezBk j' iKdk W<

14. tk:{wzvb dh ouBk d/ w{b sZs fejV/ jB<

15. y[ôe jtk fejV/ sZsK s'A pDh j?<

16. gfotosB wzvb B{z gfotosB wzvb feª fejk iKdk j?<


gqôBL-1 tk:{wzvb ftZu fe; r?; dh wksok ;G s'A f÷nkdk j?<

(i) jkJhvq'iB (ii) ekopBvkJhnke;kJhv (iii) nke;hiB (iv) BkJhNq'iB

gqôBL-2 fgqEth s'A SZvhnK o/vhU sozrK fe; wzvb s'A gotofss j' e/ w[V Xosh s/ nkªdhnK jB<

(i) U÷'B wzvb (ii) nkfJB wzvb (iii) nôKs wzvb (iv) ;wskg wzvb

gqôBL-3 rohB jkT{; r?; fe; r?; B{z nkfynk iKdk j?<

(i) nke;hiB (ii) ekopBvkJhnke;kJhv (iii) fBUB (iv) jhbhnw

gqôBL-4 tk:{wzvb dh fezBh T[ukJh s/ ik e/ ibtkôg õsw j' iKd/ jB<

(i) 8500 whNo (ii) 6500 whNo (iii) 7500 whNo (iv) 5500 whNo


1. vw XUmMfl dI rcnw qy not ilKo?

2. vw XUmMfl dw k I wjZst hY? 3. pirvrqn mMfl Aqy smqw p mMfl iv`c Prk d`so?

27

4. auzon mMfl dI wjZssk dso?

5. vw XUmMfl iv`c DUVkxW dI kI wjZssk hY?

6. pirvrqn mMfl nMU vwXUmMfl dI sB qoN mh`qvpUrn prq feT[A mMinAw jW dw hY?

7. G{FwZX o/yh y/soK ftZu xZN tk:{Fdkp d/ eh ekoD jB<

8. tgkoe g"DK fe; B{z efjzd/ jB< fJ; d/ y/so dZ;'<

9. wkB;{B g"DK dh gqhGkôk fdU ns/ fJ; d/ gqw[Zy y/so dZ;'<


1 . vw XUmMfl iks nMU k ihMdy hn? ie s dI bxqr d`so? 2. vwXUmMfl dIAW v`K-v`K prqW dI sMrcnw Aqy mh`qv dso ?

qwpmwnqwpmwnqwpmwnqwpmwn


1. Xosh ns/ tk:{wzvb dh rowh dk w[Zy ;o's fejVk W<

2. eh rowh ns/ skgwkB dk fJZe jh noE W<

3. rowh ns/ skgwkB ftu eh nzso j[zdk W<

4. rowh ns/ skgwkB Bz{ fet/A wkfgnk iKdk W<

5. fdB dk tZX s'A tZX skgwkB ns/ xZN s'A xZN skgwkB fe; B{z nkfynk iKdk W<

6. fe;/ ;EkB dk n";s skgwkB fet/A gqkgs ehsk iKdk W<

7. eh, fe;/ ;EkB dk skgwkB T[;d/ neôKô iK G{wZX o/yk dh d{oh s'A gqGkfts j[zdk W<

8. d?fBe skgnzso fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

9. skgwkB d/ fBôus do Bkb xZND dh gqftqsh Bz{ eh nkfynk iKdk W<

10. eh, ;XkoD o{g ftu G{wZX o/yk s'A Xo[ZtK tZb Bz{ skgwkB xNdk iKdk W<

11. ;wskg o/yktK fejVhnK j[zdhnK jB<

12. T{ôD iK sgs yzv fejV/ neôKôK ftueko ;fEs W<

13. ôhs T{ôD iK Bhw sgs yzv fejV/ neôKôK ftueko ;fEs jB<

14. ôhs iK Bhw yzv fejV/ neôKôK ftueko ;fEs jB<

28

15. ;{oih skg ns/ fe;/ ;EkB d/ skgwkB ftZu nzso dZ;'<

16. n";s d?fBe skgwkB fe; B{z efjzd/ jB<


gqôBL-1 Xoksb s/ fJZe' fij/ skgwkB tkbhnK EktK B{z i'VB tkbh o/yk B{z eh efjzd/ jB<

(i) ;wtoyk o/yk (ii) ;wT[Zu o/yk (iii) ;wskg o/yk (iv) ;wdkp o/yk

gqôBL-2 T[ukJh d/ BkbFBkb 165 whNo fgZS/ fezB/ fvroh skgwkB xZN iKdk j?<

(i) 20 C (ii) 1a50 C (iii) 10 C (iv) 00 C

gqôBL-3 eoe o/yk s/ ;{oi dhnK feoBK ed'A f;ZXhnK g?AdhnK jB<

(i) 22 d;zpo (ii) 21 i{B (iii) 23 ;szpo (iv) 21 wkou

gqôBL-4 ;z;ko dk ;G s'A mzvk ;EkB fejVk j?<

(i) eôwho (ii) w?bpoB (iii) toy':k;e (iv) w?BhN'pk

gqôBL-5 weo o/yk s/ ;{oi dhnK feoBK ed'A f;ZXhnK g?AdhnK jB<

(i) 23 ;szpo (ii) 21 i{B (iii) 22 d;zpo (iv) 21 wkou


1. sUrjI qwp dI pRIBwSw idE? 2. smqwp ryKw vW Awm qOr qy iv`Qk wr ryKwvW dy smWqr ika uN hn? 3. dYink qw p AMqr k I hY, ivSySqw vW d`so? 4. sl wnw qwp AMqr qoN k I Bwv hY, ivSySqwvW d`so? 5. smqwp ryKw vW qy not ilKo? 6. qw p ktIbMDW dw ic`qr sihq vrxn k ro?

7. tk:{wzvb B{z row eoB tkbhnK tZyFtZy feqnktK d/ BK fby'<

8. ;{oih skg dh wksok s/ fejV/ ekoe gqGkt gkªd/ jB<


1. ik sy sQwn dw qwpmwn ikhVy q`qW qy inrBr k rdw hY? T[dkjoD idE[ 2. vw XUmMfl ikvyN grm huMdw hY? v`K v`K ikRAwvW d`so?

29

vwXUmMfl dbwA Aqy pOxWvwXUmMfl dbwA Aqy pOxWvwXUmMfl dbwA Aqy pOxWvwXUmMfl dbwA Aqy pOxW


1. jtk eh j[zdh W<

2. eh jtk dk Gko j[zdk W<

3. jtk dk dpkn fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

4. ;wz[do sZb s/ jtk dk Gko fezBk j[zdk W<

5. jtk dk dpkn wkgD bJh tos/ iKd/ :zso Bz{ eh nkfynk iKdk W<

6. jtk d/ dpkn ns/ skgwkB dk eh ;zpzX W<

7. jtk dk dpkn feE/ tZX s'A tZX j[zdk W<

8. ;w[zdo sZb s'A T[Zuk T[ZmD Bkb jtk dk dpkn fezBk xZNdk iKdk W<

9. jtk d/ dpkn dh tzv Bz{ fejV/ sohfenK okjhA gqrNkfJnk ik ;edk W<

10. jtk d/ dpkn dhnK ;Zs g/NhnK feT[A fdykJh fdzdhnK jB<

11. G{wZXo/ye xZN dpkn dh g/Nh feZE/ c?bh j'Jh W<

12. T[g Xo[Zth xZN dpkn dhnK g/NhnK feZE/ fwbdhnK jB<

13. fe;/ fJZe ;EkB s'A d{;o/ ;EkB tZb uZbD tkbh jtk Bz{ eh fejk iKdk W<

14. g"D jw/ôk jh fet/A ubdh W<

15. g"DK dh fdôk Bz{ gqGkfts eoB tkbh ôesh Bz{ eh nkfynk iKdk W<

16. fejVhnK g"DK Bz[ fBôus g"DK nkfynk ikdk W<

17. fejVhnK g"DK Bz{ tgkoe g"DK nkfynk iKdk W<

18. x'fVnK tkb/ neôKô iK T[g T{ôD ôKs g"D g/NhnK feZE/ fwbdhnK jB<

19. gZSwh g"DK ed'A ôKs ns/ ed'A nôKs j[zdhnK jB<

20. fe; g"D Bz{ b{ nkfynk ikdk W<

21. wkB;{B ôpd dh T[sgsh fejVh Gkôk d/ ôpd s'A j'Jh ikgdh W<

22. tk:{wzvbh dpkn s'A eh Gkt j?<

23. fwbhpko s'A eh Gkt j?<

24. dkp gqtDsk fe; B{z efjzd/ jB<

25. ;EkJh g"DK fe; B{z efjzd/ jB<

26. gZSwh g"DK fe; B{z efjzd/ jB<

27. roidk ukbh; s'A eh Gkt j?<

30

pj[ GKsh T[Zpj[ GKsh T[Zpj[ GKsh T[Zpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB LsoK tkb/ gqôB LsoK tkb/ gqôB LsoK tkb/ gqôB L

gqôBL-1 ;w[zdo sb s/ jtk dk Gko gqsh fJZe tor ;?ANhwhNo y/socb ftZu brGr fezBk j[zdk j?<

(i) 934 rokw (ii) 1100 rokw (iii) 1034 rokw (iv) 1000 rokw

gqôBL-2 Beô/ T[Zs/ jtk dk dpkn fejVhnK o/yktK Bkb fdykfJnk iKdk j?<

(i) ;wskg o/yktK (ii) ;wdkp o/yktK (iii) ;w toyk o/yktK (iv) ;w T[Zu o/yktK

gqôBL-3 jtk d/ dpkn dh tzv fezBh soQK dh j[zdh j?<

(i) fszB (ii) d' (iii) gzi (iv) uko

gqôBL-4 tgkoe g"DK dk G{r'fbe BK eh j?<

(i) gZSwh g"DK (ii) T[Zsoh g"DK (iii) dZyDh g"DK (iv) g{oph g"DK

gqôBL-5 Gkosh T[gFwjKdhg d/ w?dkBh GkrK ftZu wJh ns/ i{B d/ wjhfBnK ftZu pknd d[gfjo

row ns/ y[ôe ubD tkbh g"D B{z eh fejk iKdk j?<

(i) fuB{e (ii) b{ (iii) c'jB (iv) jowNB


1. vw XUmMfl I dbw A ikhVy-ik hVy q`qW qy inrBr krdw hY? 2. aù qrI ArD goly iv`c vpw rk pOxW dI idSw a ùqr-pUrbI ikauN hY? 3. vw XUdwb pytIAW dy iKskx qoN kI Bw v hY?

4. T[ZukJh dy nwl vwX Udw b ik auN G`tdw hY?

5. ;wdkp ryKwvW qoN kI Bwv hY?

6. GoiVAW vwl y neôKôk dw vrxn kro?

7. BU-m`D ryKw dw ôks KMf ik vyN bxdw hY? 8. PYrl dy inX m dw vrxn kro?

9. jl ;who Aqy Ql smIr iv`c AMqr d`so? 10. prbqI Aqy GwtI dIAW pOxW iv`c AMqr ds̀o? 11 . icnUk Aqy Pohn pOxW iv`c AMqr ds̀o?

12. G{FwZX o/yh y/soK ftZu xZN tk:{Fdkp d/ eh ekoD jB<

13. tgkoe g"DK fe; B{z efjzd/ jB< fJ; d/ y/so dZ;'<

14. wkB;{B g"DK dh gqhGkôk fdU ns/ fJ; d/ gqw[Zy y/so dZ;'<

31


1. vw XUmMfl pytIAW dw ivsQwr sihq vrxn k ro? 2. sQwe I pOxW k I hn? p`CmI pOxW Aqy vpwrk pOxW dw ivsQ wr pUrvk

vrxn kro? 3. vw XUmMfl Aqy pOx pytIAW ik auN iKsk dI AW hn? ie s dy kI pRBwv hn?

tk:{wzvb nôKsh iK MZyVtk:{wzvb nôKsh iK MZyVtk:{wzvb nôKsh iK MZyVtk:{wzvb nôKsh iK MZyV


1. uZeotks dk ôkpfde noE eh j[zdk W<

2. uZeotks Bz[ j'o eh Bkw fdZsk iKdk W<

3. uZeotks fej' fijk uZeo j[zdk W<

4. ekonkfbô d/ gqqGkt d/ ekoD T[Zsoh r'bk noX ftZu uZeotksh g"DK fet/A ubdhnK jB<

5. T{ôD iK sgs uZeotksK dh j'Ad feZE/ j[zdh W<

6. gqsh uZeotks ns/ uZeotksK dk nkg; ftZu eh ;zpzX W<

7. gqsh uZeotks ;wdkp o/yktK dh fej' fijh nkfeqsh j[zdh W<

8. gqsh uZeotks nkw s"o feZE/ fte;s j[zd/ jB<

9. T{ôD eNhpzX uZeotksK dk gqGkt ftBkôekoh feª j?<


gqôBL-1 uZeotks dk d{ik BK eh j?<

(i) g"DK (ii) pZdb (iii) Gt/Ado (iv) G{ukb

gqôBL-2 i/eo uZeotksK dhnK g"DK dk t/r pj[s f÷nkdk tZX iKdk j? sK T[; B{z eh efjzd/ jB<

(i) uZeotksh s{økB (ii) uZeotksh toyk (iii) gqsh uZeotks

(iv) fJjBK ftZu'A e'Jh BjhA

gqôBL-3 uZeotks dk ihtB fezBhnK ;N/iK okjhA bzxdk j?<

(i) fszB (ii) gzi (iii) uko (iv) S/

gqôBL-4 gqsh uZeotksK B{z fezB/ GkrK ftzu tzfvnk frnk j?<

(i) uko (ii) gzi (iii) fszB (iv) ;Zs

32

gqôBL-5 rshôhb gqsh uZeotks fejV/ gqsh uZeotksK B{z fejk iKdk j?<

(i) mzv/ gqsh uZeotks (ii) row gqsh uZeotks

(iii) nto'Xh gqsh uZeotks (iv) fJjBK ftZu'A e'Jh BjhA


1. c`k rvw q Aqy pRqI c`krvwq iv`c AMqr d`so?

2. auSx k `tI bMDI uZeotks dy pRmù K guxW dw vrxn k ro?

3. sIq a USx c`krvwqW dIAW mùK ivSySqwvW d`so?

4. tw rnyfo qoN k I Bwv hY? 5. aUSx Aqy SIq aUSx c`krvwqW dy Kyqr d`so?

6. tk:{ ftxB s'A eh Gkt j?< fJ; d/ eh ekoD jB<

7. T{ôD eNhpzX uZeotks fe; B{z efjzd/ jB< fJ; d/ y/soK dk toDB eo'<


1. SIq T{ôD c`krvwqW dI aù qpqI qy mOsm dw vrxn k ro?

2. a{SxktIbMDI c`krvwqW dI aù qpqI Aqy mOsm dw vrxn k ro?

tk:{wzvb dh Bwh ns/ toyDtk:{wzvb dh Bwh ns/ toyDtk:{wzvb dh Bwh ns/ toyDtk:{wzvb dh Bwh ns/ toyD fJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôBfJZe nze tkb/ gqôB

1. Bwh fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

2. tk:{wzvb d/ ib tkôg ;zxD/ j' e/ fe;/ th o{g ftu Xosh s/ nk fvZrD dh feqnk Bz{ eh nkfynk iKdk W<

3. ibtkôg ib dk fejVk o{g j[zd/ jB ns/ tk:{wzvb ftZu fe; ;EkB s/ T[g;fEs j[zd/ jB<

4. tk:{wzvb ftu ib fejV/ o{gK ftu fwbdk W<

5. toyD dh Bwh Bz{ fejV/ o{gK ftu gqrNkfJnk iKdk W<

6. jtk dh Bwh Bz{ fet/A wkfgnk iKdk W<

7. ;zfsqgs jtk fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

8. fBog/y iK tk;sfte Bwh fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

33

9. ftôôN Bwh fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

10. ;kg/y Bwh Bz{ fet/A gqrNkfJnk iKdk W<

11. fjzws{b fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

12. rVQ/ fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

13. toyk iK whAj fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

14. ib dh fJZe pz[{d ftZu fezBhnK pZdb p{zdK j[zdhnK jB<

15. ;zftjD toyk fejV/ y/soK ftu jo o'÷ pknd d[fgjo j[zdh W<

16. ;z;ko dh pj[sh toyk fe; fe;w dh j[zdh W<

17. gopsh toyk ;w/A g"D w[Zyh YbkDK ns/ g"D ftw[Zyh YbkDK s/ fejV/ pZdbK dh pj[sks j[zdh W<

18. nroGkr fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

19. G{wZXo/ye g"D g/Nh fejV/ neôKôK ftueko c?bh j'Jh W<

20. G{wZX ;kroh toyk g/Nh dh ;kbkBk n";s toyk fezBh j[zdh W<

21. Xo[Zth xZN toyD g/Nh ftZu toyD dh pj[sh wksok fe; o{g ftu jzdh W<

22. dqtheoB feqnk fet/A j[zdh j?<

23. sq/b fpzd{ dh gqhGkôk fdU<

24. fJZe ;?ANhwhNo toyk s'A eh Gkt j?<

25. ;w toyk o/yk s'A eh Gkt j?<

26. toyk dh SK s'A eh Gkt j?<


gqôBL-1 tk:{wzvb ftZu ibtkôg dh j'Ad B{z eh nkfynk iKdk j?<

(i) Bwh (ii) toyk (iii) X[zd (iv) e'jok

gqôBL-2 nkw s"o s/ tk:{wzvb ftZu ibtkôg dh wksok fezB/ gqshôs j[zdh j?<

(i) 25# (ii) 5# (iii) 2# (iv) 10#

gqôBL-3 tk:{wzvb ftzu ib fezB/ o{gK ftZu fwbdk j?<

(i) 10 (ii) 3 (iii) 5 (iv) 7

gqôBL-4 toyk dhnK fezBhnK fe;wK j[zdhnK jB<

(i) 10 (ii) 5 (iii) 3 (iv) 2

34

gqôBL-5 jtk fi; ;w/A ibtkôgK B{z rqfjD eoBk pzd eo fdzdh j? sK T[; B{z eh efjzd/ jB<

(i) n;zfsqgs jtk (ii) ;zfsqgs jtk (iii) row jtk (iv) mzvh jtk

gqôBL-6 ib dh fJZe p{zd ftZu brGr fezBhnK pZdb p{zdK j[zdhnK jB<

(i) 70 bZy (ii) 50 bZy (iii) 60 bZy (iv) 80 bZy

gqôBL-7 toyk p{zd dk nkeko brGr fezBk j[zdk j?<

(i) 10 n?wHn?wH (ii) 6 n?wHn?wH (iii) 5 n?wHn?wH (iv) 7 n?wHn?wH


1. qyRl Aqy qRyl ibMdU iv` c Prk d`so?

2. vrKw Aqy vrhw E iv`c Prk d`so?

3. e'jo/ Aqy DuMd ivc̀ AMq r drsw E?

4. sMvihx vrKw Aqy prbqI vrKw iv`c AMqr d`so?

5. vw sqivk nmI Aqy swpyK nmI iv`c AMqr d`so?

6. sw pyK nmI Aqy vrKw iv`c ;zpzX d `so?

7. vrKw ik Mny pRkwr dI huMdI hY k oeI iek ik sm smJw E?

8. giVAW dI rcnw fet/A huMdI hY?

9. vrKw ik vyN huMdI hY?

10. vrKw SkfJnk qoN kI Bwv hY? Bw rq iv`c do audwhrxw idE ?

11 . ik sy QW dI vrKw ikMnHW gl̀W qy inrBr krdI hY?

12. tkôgheoD dh feqnk fet/A j[zdh j?< tkôgheoD dh wksok ns/ do s/ gqGkt gkT[D tkb/

ekoeK dk toDB eo'<

13. tojkU fe; B{z efjzd/ jB< fJ; dk Bwh dh wksok Bkb eh ;pzX j?< tojkU d/ o{g dZ;'<

14. pZdb fet/A pDd/ jB< fe;wK dZ;'<


1. vrKw ik vyN huMdI hY? vrKw dI AW v`K-v`K iksmW dw vrx n k ro? 2. sMswr iv`c vrKw dI vMf dw vrxn k ro?

35

wjK;kroK dh EZb nfeqshwjK;kroK dh EZb nfeqshwjK;kroK dh EZb nfeqshwjK;kroK dh EZb nfeqsh


1. ;{oi gfotko d/ fejV/ rqfj ftZu ibwzvb, Ebwzvb ns/ tk:{wzvb fwbd/ jB<

2. ibwzvb dk brGr 60 gqshôs fjZ;k fejVk r'bk noX ;zGkbh p?mk W<

3. Ebwzvb dh n";s T[ukJh ns/ ibwzvb dh n";s rfjokJh fezBh W<

4. ibwzvb dh ;ZG s'A rfjoh yZv iK v[zw dh rfjokJh brGr fezBh W<

5. wjKdhgh ô?bZc fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

6. wjKdhgh YbkD fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

7. v{zx/ ;kroh w?dkB wjK;kroK d/ e[Zb sb d/ fezB/ y/so ftZu fwbd/ jB<

8. ibwzvb Bz{ fejV/ wjK;kroK ftu tzfvnk frnk W<

9. fejVk wjK;kro ;z;ko dk ;ZG s'A tZvk wjK;kro W<

10. ôKs wjK;kro dk y/socb bZrGZr fezBk W<

11. ôKs wjK;kro dh fse'D dk nkXko ns/ f;ok feZE'A sZe c?fbnk j'fJnk W<

12. nzX wjK;kro dk ft;Eko ôKs wjK;kro s'A bZrGZr fezBk W<

13. nzX wjK;ro dk e[Zb y/socb bZrGZr fezBk W<

14. nzX wjK;kro dh xZN'-xZN u"VkJh feZE/ fwbdh W<

15. nzX wjK;kro dh ôeb fej' fijh W<

16. fjzdwjK;kro dh ôeb gfjb/ d't/A jh wjK;kroK (ôKs wjK;kro ns/ nzX wjK;kro) Bkb'A fet/A fGzB W<

17. nkoefNe wjK;kro fej' fijk W<

18. n?NKoefNe wjK;kro fe; Bz{ nkyd/ jB<

27. ib wzvb s'A eh Gkt j?<

28. wjKdhgh øoô B{z fezB/ w[Zy GkrK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

29. wjK;kroh w?dkB s'A eh Gkt j?<

30. wjK;kroh w?dkBK s/ fwbD tkbhnK G{FnfeqshnK d/ BK fby'<

31. wjK;kroh T[Gko fe; B{z efjzd/ jB<

32. nzXwjK;kro d/ nkeko ns/ ft;Eko dk toDB eo'<

33. gqôKs wjK;kro dh ;G s'A v{zxh v{zxkD fejVh j?<

36


gqôBL-1 ibwzvb dh ;G s'A v{zxh yZv dk eh BK j?<

(i) w/ohnkBk v{zw (ii) nbvfoZu (iii) ;tko (iv) e[okfJb

gqôBL-2 wjKdhgK d/ uko/ gk;/ bZrd/ ;w[zdoh feBkfonK B{z eh efjzd/ jB<

(i) wjKdhgh YbkD (ii) wjKdhgh ô?bø (iii) phu (iv) G{FihG

gqôBL-3 nkw s"o s/ wjKdhgh ô?bø dh n";s YbkD fezBh j[zdh j?<

(i) 50 (ii) 100 (iii) 10 (iv) 40

gqôBL-4 wjK;kroh p/f;BK ftZu e[M ;" feb'whNo u"VhnK ns/ eJh j÷ko feb'whNo ftZu fwbD

tkbhnK gopsh bVhnK B{z eh fejk iKdk j?<

(i) wjK;kroh v{zxkDK (ii) wjK;kroh eZNeK (iii) wjK;kroh ibv[ZphnK

(iv) wjK;kroh p/f;B

gqôBL-5 i/eo fe;/ wjK;kroh gjkVh dh wjK;kroh sZb s'A rfjokJh 1000 whNo s'A tZX j't/ sK

T[; B{z eh fejk iKdk j?<

(i) wjK;kroh eZNe (ii) ibv[Zph gjkVh (iii) ;kroh gjkVh (iv) gjkVh

gqôBL-6 nzX wjK;kro dh ôeb nzro/÷h Gkôk d/ fe; nZyo torh j?<

(i) V (ii) U (iii) S (iv) T

gqôBL-7 fejV/ wjK;kro ftZu nop ;kro g?Adk j?<

(i) ôKs wjK;kro (ii) fjzd wjK;kro (iii) nzX wjK;kro

(iv) nkoefNe wjK;kro

i qMn AMkW vwly pRi qMn AMkW vwly pRi qMn AMkW vwly pRi qMn AMkW vwly pR SnSnSnSn

1 . mhWswgrW nMU DrqI qy jlvwX U dy mhwn inX Mqrk ika uN ikhw jWdw hY? 2. mnù K le I mhWswgrW dI mh`qqw dw vrxn kro? 3. 'mhWswgr Biv`K dy BMfwr hn', ivAw iKAw kro?

4. mhWdIpI SYlP Aqy mhWdIpI Flwx iv`c øoe d`so?

5. smMudrI Kwe I Aqy smuMdrI k YnI An iv`c øoe d`so? 6. smuMdrI kYnIAnW dy inrmwx qy audwhrxW d`so? 7. mhWdIpI SYlP dI auqp`qI Aqy mh`qv dw vrxn kro?

8. ô'b ns/ sZN ftZu eh nzso j?<

37


1 . wjK;kroh PrS dy mù K Bwg W dw vrxn kro Aqy hr iek dIAW ivSySqw vW il Ko?

2. 'wjK;kro Biv`K dy soi mAW dy BMfwr hn' ivAwiKAw kro?

3. pRSwq wjK;kro dI Ql rUp ryKw dw vrxn kro?

4. ihMd wjK;kro dy PrS dI Drwql I rUp ryKw dw vrxn kro?

5. AMD wjK;kro dy PrS dI DrwqlI rUp ryKw dw vrxn kro?

mhmhmhmh WWWW swg rI jl dw qwpmw n Aqy Kw rw pxswg rI jl dw qwpmw n Aqy Kw rw pxswg rI jl dw qwpmw n Aqy Kw rw pxswg rI jl dw qwpmw n Aqy Kw rw px


1. g?No;B Bkwh ;w[zdo ftfrnkBh nB[;ko wjK;kroK dk ib fezBhnK fJekJhnK skg ns/ rowh gqkgs eodk W s/ fezBhnK ftfeoD dh feqnk okjhA SZv fdzdk W<

2. eh wjK;kroK d/ ib d/ skgwkB d/ row ns/ mzv/ j'D dh feqnk Ebtosh GkrK Bkb'A fGzB j[zdh W<

3. wjK;kroh ib dk d?fBe skgnzso fe; s/ fBoGo eodk W<

4. fejV/ ;kroK dk tkofôe skgnzso f÷nkdk j[zdk W<

5. fejV/ r'bk noX d/ wjK;kroK dk n";s skgwkB f÷nkdk j[zdk W<

6. eh, wjK;kroh ;fsj dk skgwkB G{wZXo/yk s/ tZX s'A tZX j[zdk W<

7. eh, fjzw yzv g"DK ns/ ;kroh XkoktK okjhA fJZe ;EkB s' d{;o/ ;EkB tZb Bz{ ;EkBnzsos j[zd/ ofjzd/ jB<

8. T[Zsoh Xo[Zt d/ fjzw yzvK dh T[Zsgsh feZE/ j[zdh W<

9. ôKs wjK;kro d/ T[Zso ftZub/ fjzwyzv fe; B{z[ gko BjhA eo ;ed/<

10. dZyDh r'bk noX d/ fejV/ fjzwyzvK dk nkeko pj[s tZvk W<

11. wjK;kro dh ;fsj d/ ib dk skgwkB jw/ôk jh tZX s'A tZX feT[A j[zdk W<

12. ;{oi dhnK feqDK wjK;kroh ib dh fezBh rfjokJh s'A j/mK BjhA ik ;edhnK<

13. ;{oi dhnK feqDK wjK;kroh ib dh fezBh rfjokJh sZe nk;kBh Bkb gj[zu iKdhnK jB<

14. fezB/ skgwkB T[Zs/ ib dk xDst tZX s'A tZX j[zdk W<

15. wjK;kroK dk ib feT[A ykok j[zdk W<

16. BdhnK okjhA jo ;kb wjK;kroh ib ftZu fezBk Bwe x'b fdZsk iKdk W<

38

17. wjK;kroh ib d/ jo fJZe xD feb'whNo y/so ftZu fezBk Bwe x[fbnk j[zdk W<

18. ;kroK d/ ib d/ yko/gD dk w[Zy ;q's fejVk W<

19. BdhnK ns/ ;kroh ib ftZu fejV/ BweK dh wksok pj[sh j[zdh W<

20. eh, tkôgheoD ns/ yko/gD dk nkg; ftZu f;ZXk ;zpzX W<

21. wjK;kroK d/ ib dk n";s ykokgD fezBk j[zdk W<

22. fejVhnK ebgs o/yktK Bz{ ;wbtD o/yktK nkfynk iKdk W<

23. eoe o/yk ns/ weo o/yktK d/ y/soK d/ ib d/ yko/gD dh n";s wksok fezBh j[zdh W<

24. G{wZX o/yk ns/ T[; d/ B÷dhe ;fEs ;kroK d/ ib ftZu yko/gD dh wksok feT[A xZN fwbdh W<

25. Xo[ZtK ns/ T[jBK d/ nkb/-d[nkb/ d/ y/soK d/ ;kroK ns/ wjK;kroK d/ ib dh yko/gD dh wksok feT[A xZN j[zdh W<

26. ;z;ko dk ;ZG s'A f÷nkdk ykok ;kro fejVk W<

34. wjK;kroh ib d/ row j'D d/ ;q's dZ;'<

35. wjK;kro ftZu Bwe dk fBowkD fet/A j[zdk j?<

36. ;w[zdoh ib ftZu fwbD tkb/ gzi gqf;ZX Bwe dZ;'<

37. wjK;kroh yko s'A eh Gkt j?<

38. fxo/ j'J/ fszB ;kroK d/ BK ns/ ykokgB fby'<


gqôBL-1 wjK;kroK d/ ib dk n";s o{g ftZu tkofôe skg nzso brGr fezBk j[zdk j?<

(i) 120C (ii) 100C (iii) 200C (iv) 130C

gqôBL-2 G{FwZX o/yk d/ B÷dhe tkb/ ;kroK dk skgwkB brGZr fezBk ofjzdk j?<

(i) 100C (ii) 400C (iii) 26a70C (iv) 36a70C

gqôBL-3 66a50 neôKôK s/ fdB dh bzpkJh tX e/ fezB/ xzN/ j' iKdh j?<

(i) 24 xzN/ (ii) 12 xzN/ (iii) 15 xzN/ (iv) 10 xzN/

gqôBL-4 T[Zsoh nwohek d/ T[Zso g{oph sZNK dk skgwkB fejVh Xkok okjhA xZN iKdk j?<

(i) ykVh dh Xkok (ii) b?po/v"o dh Xkok (iii) e[okfJb dh Xkok

(iv) cb'ohvk dh Xkok

39

gqôBL-5 fezB/ skgwkB T[Zs/ ib dk xDst tZX s'A tZX j[zdk j?<

(i) 20C (ii) 30C (iii) 10C (iv) 00C


1 . mhWswgrI jl dy Kwrypx qoN kI Bwv hY? 2. sw grW dy Kwrypx qy vwSpIk rx dw kI pRBwv hY? 3. JIl W Aqy AMqirk swgrW ivc̀ Kwrypx dw vrxn kro? 4. mhWswgrI jl dy Kwrypn Aqy qwpmwn iv`c k I sbMD hY? 5. lwl swgr Aqy KwVI Pw rs dy jl dw qwpmwn v`K ikauN hu Mdw hY? 6. krk ryKw dy nyVy sw grI jl dw Kwrwpn v`D ika uN hY?

7. BU-wZX ryKw dy nyVy swgrI jl dw Kw rw px G t̀ ik auN hY?

8. ;kroh skgwkB ns/ neôKô dk ;zpzX dZ;'<

9. wjK;kroK ftZu skg dh b/Nt/A ns/ yVt/A o[Zy dh tzv s/ fejV/ ekoe gqGkt gkªd/ jB<

10. wjK;kroh yko/gD B{z fejV/ ekoe gqGkfts eod/ jB<

11. nZX y[Zb/ ;kroK ftZu yko/gD dh wksok xZN j?, feª<


1 . wjK;kroI jl dy qwpmw n dI iKiqjI vMf dw k wrnW sihq vrxn kro ?

2. wjK;kroI jl dw Kwrwpn inX MiqRq krn vwl y k wrkW dw vrxn kro?

mhmhmhmh WWWW swgrI jl dIAW g qI AWswgrI jl dIAW g qI AWswgrI jl dIAW g qI AWswgrI jl dIAW g qI AW


1. eh, wjK;kroh ib jw/ôk jh rshôhb ofjzdk W<

2. wjK;kroh ib dhnK fejVhnK rshnK jB<

3. ;kroh bfjo fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

4. ;kroh bfjo d/ fejV/ d' Gkr j[zd/ jB<

5. ;kroh bfjoK dhnK fe;wK fejVhnK jB<

6. ;kroh Xkok iK ;kroh o"An fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

7. row XkoktK fejVhnK ;kroh XkoktK Bz{ efjzd/ jB<

8. mzvhnK XkoktK fejVhnK ;kroh XkoktK Bz{ efjzd/ jB<

9. ;kroh XkoktK dh T[Zsgsh bJh f÷zw/tko ekoeK Bz{ fejV/ torK ftu tzfvnk ik ;edk W<

40

10. eh, gZSwh g"D gqtkj ;ko/ wjK;kroK dh ;KMh mzv/ ib dh Xkok W<

11. eh, fjzd wjK;kro dhnK XkoktK d{;o/ wjK;kroK dhnK XkoktK Bkb w/b yKdhnK jB<

12. fet/A fjzdwjK;kro dhnK XkoktK d{;o/ wjK;kro dhnK XkoktK Bkb w/b yKdhnK jB<

13. skgwkB fet/A XkoktK ftZu BthBsk fbnkT[Adk W<

14. itko GkNk fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

15. itkoGkN/ dh T[Zsgsh fet/A j[zdh W<

16. itkoh bfjoK fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

17. T[Zu itkoh ib fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

18. GkNk fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

19. BhtK itkoh ib fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

20. ngG{ iK ng'÷h fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

21. T[gG{ iK g?oh÷h fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

22. itkoGkNk fezB/ nzso T[gozs nkT[dk W<

23. g{oD itko GkNk fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

24. g{oD iK dhox itko wjhB/ ftZu fejV/ d' fdB nkT[dk W<

25. bx{ iK S'Nk itko fe; Bz{ nkfynk iKdk W<

26. ;w[zdoh bfjo dh T[sgZsh fet/A j[zdh j?<

27. wjK;kroh ib dhnK rshnK dZ;'<

28. wjK;kroh sozrK dh ôesh fejV/ sZsK s/ fBoGo eodh j?<

29. wjK;kroh sozrK dhnK w[Zy fe;wK dZ;'<

30. fjzw s'd/ fe; B{z nkyd/ jB<


gqôBL-1 ;w[zdoK ftZu brGZr fezB/ fe;w d/ Bwe fwbd/ jB<

(i) 27 (ii) 37 (iii) 47 (iv) 57

gqôBL-2 ;kroh ib d/ gqsh j÷ko rokw ib ftZu fezB/ rokw b{D x[b/ j[zd/ jB<

(i) 25 rokw (ii) 15 rokw (iii) 35 rokw (iv) 45 rokw

gqôBL-3 ;kroh BweK ftZu'A ;G s'A tZX wjZst oZyD tkbk Bwe fejVk j?<

(i) ;'vhnw eb'okJhv (ii) w?rBhôhnw eb'okJhv (iii) e?bôhnw ;bø/N

(iv) e?bôhnw ekop'B/N

41

gqôBL-4 jo o'÷ pknd d[gfjo toyk fejV/ y/soK ftZu j[zdh j?<

(i) Xo[tK B/V/ (ii) G{FwZX o/ye y/soK ftZu (iii) eoe o/yk B/V/ (iv) weo o/yk B/V/

gqôBL-5 ;z;ko dk ;G s'A f÷nkdk ykok ;kro fejVk j?<

(i) ghbk ;kro (ii) e?;ghnB ;kro (iii) fwqs ;kro (iv) bkb ;kro

gqôBL-6 wjK;kroh ib d/ fB:fws o{g ftZu fJZe ;EkB s'A d{i/ ;EkB tZb B{z ubd/ ofjD dh

rsh B{z eh efjzd/ jB<

(i) ;kroh Xkok (ii) ;kroh bfjo (iii) itko GkNk (iv) fJjBK ftZu'A e'Jh BjhA

gqôBL-7 ;kroh XkoktK dh n";s rsh fezBh j[zdh j?<

(i) 2 s'A 8 feb'whNo gqsh xzNk (ii) 3 s'A 10 feb'whNo gqsh xzNk

(iii) 4 s'A 12 feb'whNo gqsh xzNk (iv) 5 s'A 15 feb'whNo gqsh xzNk

gqôBL-8 ykVh dh row Xkok ns/ b?po/v"o dh mzvh Xkok fejV/ ;EkB s/ fwb e/ X[zd ns/ e'jok

g?dk eodhnK jB<

(i) ckeb?Av (ii) rqhBb?Av (iii) fBT{ckT{Avb?Av (iv) ;ekNb?Av

gqôBL-9 ;kroK d/ ib d/ T[sokn ns/ uVQkn B{z eh efjzd/ jB<

(i) ;kroh bfjo (ii) ;kroh Xkok (iii) itko GkNk (iv) Gzto

gqôBL-10 Xosh ns/ uzdowk dh nkg;h tZX s'A tZX d{oh B{z eh fejk iKdk j?<

(i) g?oh÷h (ii) ng'÷h (iii) f;f÷rh (iv) n;z:'r


1. mhWswgrI roAW k I huMdIAW hn audwhrxW sihq vrxn kro?

2. o"nK dw iksy Kyqr dI vrKw qy pRBw v d`so?

3. Kw VI dI AW o"nK dw vrxn krdy hoe y ies dy pRBwv d`so?

4. mhWswgrI o"nK dIAW ivSySqwvW d`so? 5. hugl I ndI iv`c jhwz cl waux dy l eI jvwrBw ty dI mh`qqw d`so? 6. jvwrBwtw ik vyN auqpMn huMdw hY? ie s dy kI k wrx hn? 7. jvwr dI kMD qy sMKyp not ilKo[

8. o"nK pRc`ilq pOxW okjhA inrDw irq huMdIAW hn, ivAw iKAw k ro?

9. b?po/v"o dI Dw rw dw vrxn k ro? 10. ik aUroSI vo roA dw vrxn k ro?

42

11 . T[Zsoh ihMd mhWswg r dIAW Dwrw vW qy mwnsUn pOxW dw pRBw v d` so? 12. Coty jvwr Aqy vf̀y jvwr iv`c Prk d`so? 13. do jvwrW dy iv`ckw r ikMny smyN dw AMqr huMdw hY? 14. jvwrBwty dy lwB d`so?

15. o"nK dk fe;/ y/so d/ skgwkB s/ gqGkt dZ;'<

p Mj AMkW vw ly pRSnp Mj AMkW vw ly pRSnp Mj AMkW vw ly pRSnp Mj AMkW vw ly pRSn

1. wjK;kroI rOAW dI aù qpqI ikhVy kwrk W qy inrBr krdI h Y? aud whrn idE[

2. AMDwjK;kro dI AW o"nK qy a unHW dy pRBw v d`so?

3. pRSWq wjK;kro dIAW o"nK Aqy aunHW dy pRBwv d`so? 4. jvwrBwtw ik vyN auqpMn huMdw hY? ie s dIAW mù K iksmW d`so?

43

iwks O2 i"iwks O2 i"iwks O2 i"iwks O2 i"rochrochrochroch

nkofEe G{r'b dk ;o{g ns/ y/sonkofEe G{r'b dk ;o{g ns/ y/sonkofEe G{r'b dk ;o{g ns/ y/sonkofEe G{r'b dk ;o{g ns/ y/so

fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB 1. G{r'b fe; B{z efjzd/ jB< 2. nkofEe G{r'b fe; B{z nkyd/ jB< 3. nkofEe G{r'b d/ nfXn?B dhnK gj[zuK d/ BK fby'< 4. kI, AwDuink BUg ol AMqrivigAwink ivSw bx igAw hY<

5. kI, AwriQk BUgol iksy vI ivSy dw AiDAYn krn le I inSicq ivigAwnk ivDI dI vrqoN k rdw hY?

6. k`cw mwl ikMnIAW iksmW dw ho skdw hY?

7. pihlI ik sm dy k `cy mwl dw sbMD ik hVIAW aupjW nwl hY ? 8. dUsrI iksm dy k `cy mw l dw sbMD ikhVIAW a upjW nwl hY ?

9. k`cy mwl nMu iqAwr krn vwl IAW mSInW le I ikhVI zrUrq huMdI hY? 10. d`Kx-pUrbI e ySIAwe I dySW ny ikhVI vpwrk sMsQw bxw l e I hY? 11. kI, AwriQk BUgoilk AiDAYn l eI srv ivAwpI inXm bxw ey jw sk dy

hn?

12. kI, ik sy vI dyS jW Kyqr jW sMswr dy hr iek ivAk qI, hr ie k iK `qy le I AwriQk BUgol dw ig Awn pRwpq hoxw zrUrI hY?

13. Aw riQk BUgol dI pRdyiSk phuMc rw hI N kI AiDAYn k Iqw jWdw hY?

14. Aw riQk BUgol dI vsqU phuMc rw hIN kI AiDAYn k Iqw jWdw hY? 15. Aw riQk BUgol dI isDWqk phuMc rwhIN kI AiDAYn kI qw j Wdw hY?

16. nkX[fBe G{r'b dk ftôk fej' fijk j?<

17. G{r'b B{z w[Zy o{g ftZu fezBhnK ôkyktK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

18. nkofEe G{r'b dhnK ;hwktK pko/ fby'<


1. nkX[fBe G{r'b B{z w[Zy o{g ftZu fezBhnK ôkyktK ftZu tzve/ gVu'fbnk iKdk j?<

(i) d' (ii) uko (iii) S/ (iv) fszB

2. nkofEe G{r'b dk nfXn?B eoB bJh fezB/ soQK dhnK gj[zuK tos'A ftZu fbnKdhnK ik ;edhnK jB<

(i) fJZe (ii) d' (iii) fszB (iv) uko

3. nkofEe G{r'b okjhA n;hA wkBt dhnK fejVhnK feqnktK dk nfXn?B eod/ jK<

(i) ;wkfie feqnktK (ii) nkofEe feqnktK (iii) ;ZfGnkukoe feqnktK

(iv) Xkofwe feqnktK

44

4. eZuk wkb fezBhnK fe;wK dk j' ;edk j?<

(i) d; (ii) uko (iii) fszB (iv) d'

5. gfjbh fe;w dk eZuk wkb feZE'A gqkgs j[zdk j?<

(i) gô{nK s'A (ii) yfDi gdkoEK s'A (iii) y/shpkVh s'A (iv) T[d:'rK s'A

6. j/m fbyhnK c;bK ftZu'A gzikp ftZu fejVh c;b BjhA T[rkJh ik ;edh<

(i) eDe (ii) wZeh (iii) uktb (iv) ;/p

7. gqd/fôe gj[zu okjhA fe;/ y/so dk fe; fe;w dk nfXn?B ehsk iKdk j?<

(i) nkofEe s/

G{r'fbe

(ii) t;s{ dh T[gi

ns/ tzv

(iii) wB[Zyh feZfsnK T[Zgo

tksktoD dk gqGkt

(iv) Xkofwe gqGkt

fszB fszB fszB fszB nzenzenzenzeKKKK tkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aB

1. wB[Zy dhnK nkofEe feqnktK s/ ukBDk gkU<

2. G{r'b dhnK ;akyktK s/ B'N fby'<

3. nkofEe G{r'b d/ ;o{g iK gaqfesh B{z ;wMkU<

4. nkofEe G{r'b dk wjZst dZ;'<

5. G{r'fbe gq;fEshnK s/ B'N fby'<

6. nkofEe G{r'b d/ nfXn?B dhnK gj[zuK s/ B'N fby'<

7. G{r'b fe; B{z nkyd/ jB<

8. nkofEe fefonktK s'A eh Gkt j?< e'Jh d' nkofEe fefonktK pko/ dZ;'<

9. nkofEe G{r'b fe; B{z efjzd/ jB< nkofEe G{r'b dhnK d' gqhGkôktK pko/ fby'<

10. nkofEe :'iBkekoK ns/ fe;kBK bJh nkofEe G{r'b d/ nfXn?B dh eh wjZssk j?<

11. nkofEe G{r'b d/ nfXn?B dk tgkohnK ns/ T[d:'rgshnK B{z fet/A bkG j[zdk j?<

12. nkofEe G{r'b d/ y/so dk nfXn?B fezB/ ns/ fejV/ f;ob/yK d/ nzsors jz[dk j?<

gzi gzi gzi gzi nzenzenzenzeKKKK tkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aB

1. nkofEe G{r'b d/ y/so B{z ft;Eko ;fjs ;wMkU<

45

;'fwnk dk torheoD;'fwnk dk torheoD;'fwnk dk torheoD;'fwnk dk torheoD

fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

1. ;'w/ fe; B{z efjzd/ jB<

2. tZy tZy fe;wK d/ eZu/ wkb d/ BK fby'<

3. itkoh ;aesh s'A eh Gkt j?<

4. G{ skgh ;aesh s'A s[;hA eh ;wMd/ j'<

5. kI, somy mwnv dy inScq audyS dI pUrqI dw swDn huMdy hn?

6. kI, mnù K dI AW AsImq zrUrqW dI pUrqI k rn vwly somy mwnv leI aupX ogI is`D huMdy hn[

7. koe I vI vsqU kdoN q`k somw AKvw sk dI hY?

8. somy mwnv dIAW ik hVIAW zrUrqW dI pUrqI k rdy hn?

9. soimAW dI s`B qoN vDyry mwnqw vwly vrgIk rx Anusw r soimAW nMU ik Mny vrgW iv`c vMifAw jw skdw hY?

10. ik s kudrqI vsqU nUM jIv somw AwiKAw jw sk dw hY?

11. jIv-jMqU soimAW iv`c kI-kI Swiml kIqw jWdw hY?

12. pOidAW nwmI soimAW iv`c k I-kI Swiml kIqw jWdw hY?

13. ik s kudrqI vsqU nMU inrjIv somw AwiKAw jw skdw hY?

14. kI, Kixj pdwrQI soimAW dw ivqrx swry sMswr iv`c smw n hY?

15. ik hVy somy SkqI dy somy huMdy hn?

16. Kqm ho jwx vwly soimAW qoN k I Bwv hY?

17. AYtmI bwl x ik hVy huMdy hn?

18. ik hVy somy nw Kqm (Amù k somy) hox vw ly somy huMdy hn?

19. ik hVy somy sMBw ivq so my huMdy hn?

20. aUrjw somy k I huMdy hn?

21. pSU pwl x dw DMdw ikhVy soimAW qy inrBr krdw hY?

22. ik hVy somy audXoigk somy huMdy hn?

23. wB[Zy dhnK p[fBnkdh ÷o{osK fejVhnK jB<

24. wB[Zy dhnK p[fBnkdh ÷o{osK ftZu fejVh BthA ÷o{os B{z ôkfwb ehsk frnk j?<

25. e[dos d/ w[øs d/ T[gjkoK s'A eh Gkt j?<

26. T{oik ;'fwnK dhnK w[Zy tzBrhnK fejVhnK jB<

27. G{Fskgh T{oik s'A eh Gkt j?<

46


1. ;'fwnK B{z w[Zy o{g ftZu fezB/ torK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

(i) gzi (ii) uko (iii) S/ (iv) nZm

2. j/m fbfynK ftZu'A fejVk ôesh dk ;'wk BjhA j?<

(i) gD fpibh (ii) fBT{ebhno ôesh (iii) g?No'bhnw (iv) pke;kfJN

3. ftek;ôhb d/ôK dh e[Zb tZ;'A dk fezB/ gqshôs s'A th tZX y/shpkVh ;'fwnK s/ fBoGo eodk j?<

(i) 70# (ii) 90# (iii) 80# (iv) 50#

4. j/m fbfynK ftZu'A fejVh pZeohnK dh fe;w j?<

(i) nzr'ok (ii) e"v (iii) b'pôNo (iv) w?ohB'

5. e'fJb/ s'A fejVh fpibh fsnko ehsh iKdh j?<

(i) gqwkD{ (ii) skgh (iii) ;{oih (iv) e[dosh

6. :{o/Bhnw ns/ E'ohnw s'A fejVh ôesh gqkgs ehsh iKdh j?<

(i) skgh (ii) gqwkD{S (iii) T{oik ôesh (iv) ;{oih ôesh

7. Gkos ftZu gD fpibh d/ ;zGkts ;'fwnK dh pj[sh wksok feZE/ j?<

(i) T[Zsoh Gkos (ii) dZyDh Gkos (iii) gZSwh Gkos (iv) g{oph Gkos

8. j/m fbfynK ftZu'A fejVh gD fpibh :'iBk Gkos ftZu BjhA j?<

(i) GkyVk Bzrb :'iBk (ii) dk wzrbk v?w (iii) cokyk :'iBk (iv) wkbgqGk :'iBk

fszB fszB fszB fszB nzenzenzenzeKKKK tkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aB 1. ;'fwnk dh pdbdh XkoDk s/ B'N fby'< 2. iht ns/ fBoiht ;'fwnK ftZu nzso T[dkjoDK ;fjs fby'< 3. w[Ze ns/ nw[Ze ;'fwnK ftZu nzso ;wMkU< 4. ;zGkfts ns/ fte;s ;'fwnK ftZu nzso fby'< 5. ;z;ko dhnK w[Zy gD^fpibh :'iBktK pko/ fby'< 6. T{oik d/ ;'fwnK dk toBD eo'< 7. eZu/ wkb d/ ;'fwnK dk toBD eo'< 8. ukokrkjh ;'fwnK s/ B'N fby'< 9. yfDi gdkoE s/ T[d:'fre ;'fwnK s/ B'N fby'< 10. ;'w/ fe; B{z efjzd/ jB, fJ;d/ pdbd/ noEK s/ B'N fby'< 11. ;'fwnK dk torheoD eo' ns/ fe;/ fJZe tor s/ ft;Eko ;fjs ukBDk gkU<

47

12. ";'w/ wkBt d/ fB;afus T[d/;aK dh g{osh dk ;kXB j[zd/ jB", toBD eo'<

13. ;'w/ iK ;kXBK s'A s[jkvk eh Gkt j?< ;'fwnK dk torheoD eo'<

14. ;'fwnK dh gqhGkôk fby'< ;'w/ wB[Zy d/ fejV/ T[d/ôK dh g{osh eod/ jB<

15. yfDi T[d:'r B{z vke{ T[d:'r feª fejk iKdk j?<

16. iht ns/ fBoiht ;'w/ eh j[zd/ jB< T[dkjoBK ;fjs fby'<

17. ysw ns/ Bk ysw j'D tkb/ ;'fwnK B{z T[dkjoBK ;fjs fby'<

18. yfDi gdkoE eh jB< fe;wK dk torheoD fby'<

19. ;zGkfts ;'w/ ns/ fte;s ;'w/ fe; B{z nkyd/ jB< T[dkjoBK ;fjs fby'<

20. pj[w[Zyh :'iBktK s'A s[jkvk eh Gkt j? ns/ fJ; dh eh wjZssk j?<

21. yfDiK B{z w[Zy o{g ftZu fezB/ GkrK ftZu tzfvnk ik ;edk j?< T[jBK ftZu nzso dZ;'<


1. ;'w/ fe; B{z efjzd/ jB fJjBK dk torheoD eo' ns/ fe;/ d' ;'fwnK s/ ft;Eko ;fjs ukBDk gkT[.

Xosh d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD L izrbXosh d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD L izrbXosh d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD L izrbXosh d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD L izrb fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

1. :{BkfJNv B/;aBia nB[;ko Xosh s/ xZN' xZN fezB/ # Gkr ftZu izrb j'D/ ukjhd/ jB< 2. Bhw sgs yzvh izrbK dk ft;Eko fdU< 3. B[ehb/ gZfsnk tkb/ izrbK dk ft;Eko fby'< 4. sgs yzvh izrb feZE/ fwbd/ jB< 5. Bhw sgs yzvh izrb fejV/ y/soK iK d/;aK ftZu fwbd/ jB< 6. bzpfozr s' eh Gkt j?< 7. izrbK dh nzXk X[zd eNkJh ekoD po;ksh u'nK d/ y/so dZ;'< 8. kI, jMgl iksy vI Kyqr dy ivk ws l eI Dury dw k Mm krdyy hn?

9. jMgl iks nMU Aw Kdy hn? 10. jMgl ivig Aw n iks nMU AwiKAw jWdw hY?

11. qpq KMfW dy vrKw vwly jMg l ik hVy AkSW SW iv`c imldy hn? 12. BU-m`D ryKk jMgl W dw hor kI nwm hY? 13. nI m qpq KMfW dy rUm sw grI BwgW iv`c vrKw iks mOsm iv`c pYNdI hY?

14. nuk Ily p`iqAW vwl y jMglW dy dr`Kq ikho ijhy huMdy h n? 15. jMgl W dy ivnwS dw k oe I iek k wrx ilKo? 16. rw jsQwn dw mw rUQl iks dI dyx hY?

48

17. iSvwilk dIAW phwVIAW qoN AMDw DuMd k tw eI dw k I nqIj w hY?

18. Xosh d/ fezB/ Gkr ftZu izrbK dk j'Dk bk÷wh j?<

19. izrbK dhnK w[Zy fe;wK d/ BK fby'<

20. ;?btk÷ izrbK dh e'Jh fJZe ftô/ôsk fby'<


1. Xosh d/ xZN s'A xZN fezB/ gqshôs GkrK ftZu izrb j'D/ ukjhd/ jB<

(i) 50# (ii) 30# (iii) 15# (iv) 33#

2. fJ; ;w/A Xosh d/ fezB/ gqshôs GkrK ftZu izrb jB<

(i) 33# (ii) 50# (iii) 15# (iv) 10#

3. fezB/ fvroh ;?ANhrq/v (;?b;hn;) s'A xZN skgwkB tkb/ y/soK ftZu doys g?dk jh BjhA j[zd/<

(i) 100C (ii) 60C (iii) 150C (iv) 200C

4. n;hA izrbK B{z w[Zy o{g ftZu fezBhnK fe;wK ftZu tzv e/ gVQd/ jK<

(i) uko (ii) d' (iii) fszB (iv) S/

5. fejVh fe;w d/ izrbK B{z ;?btk÷ th fejk iKdk j?<

(i) wkB;{B izrb (ii) G{ wZX o/ye izrb (iii) Bhw sgs yzvh izrb

(iv) N?rk izrb

6. izrbK s'A brGZr fezB/ ftneshnK B{z o[÷rko fwbdk j?<

(i) 10 bZy ftnesh (ii) 50 bZy

ftnesh

(iii) 20 bZy

ftnesh

(iv) 30 bZy ftnesh

7. wJhFi{B 1987 JhL ftZu fe; d/ô d/ izrb B{z fGnkBe nZr bZr rJh ;h<

(i) Gkos (ii) uhB (iii) nwohek (iv) ;qh bzek

8. nZi s'A 300 ;kb gfjbK Xosh d/ brGZr fezB/ gqshôs Gkr ftZu izrb ;B<

(i) 50# (ii) 33# (iii) 60# (iv) 40#

9. opV d/ doys s'A o; eZYD dk ezw brksko fezB/ ;kbK sZe ehsk ik ;edk j?<

(i) 5 ;kb (ii) 10 ;kb (iii) 7 ;kb (iv) 2 ;kb

10. j/m fbfynK ftZu'A fejVk gdkoE dzdK dh o{N e?Bkfbzr bJh tofsnk iKdk j?<

(i) i?b{N"Ar (ii) rNkgouk (iii) skoghB dk s/b (iv) fuZeb r{zd

49

11. T[j fejVk gdkoE j? fijVk yZbK B{z uwV/ ftZu spdhb eoB d/ ezw nkªdk j?<

(i) rNkgouk (ii) N?fBe s/÷kp (iii) i?b{N"Ar (iv) bky


1. izrbK d/ ftek; s/ gqGkt gkT[D tkb/ e[dosh sZsK dk toBD eo'< 2. sgs yzvh izrbK dhnK ft;a/PsktK fby'< 3. sgs yzvh izrbK d/ T[gGkrK dk torheoD eo'< 4. Bhw sgs yzvh izrb eh j[zd/ jB ns/ fJzBQK dhnK ft;a/;sktK fby'< 5. sgs yzvh izrbK ns/ Bhw sgs yzvh izrbK ftZu nzso ;wMkU< 6. ;z;ko d/ w[Zy fe;w d/ izrbK d/ G{r'fbe ftsoD s/ B'N fby'< 7. izrbK dk y/so feT[A xZN fojk j?< fJBQK s/ ekp{ gkT[D bJh fejV/^2T[gkn eoB/ ukjhd/

jB< 8. ;z;ko d/ e'DXkoh ik B[ehb/ gZfsnK tkb/ izrbK s/ B'N fby'< 9. izrbK dhnK w[;aebK dk toBD eo'< 10. izrbK d/ bkG dZ;'< 11. izrbK s'A bZeV eZND s'A gfjbK fsnkoh eoB bJh eh edw u[Ze/ iKd/ jB< 12. bZeV eZND d/ Xzd/ B{z gqGkfts eoB tkb/ sZs fpnkB eo'< 13. bzpfozr eh j[zdh j?< T[; dhnK fe;wK dk toDB eo'< 14. sgs yzvh ik T{;aD yzvh bzpfozr dk toDB eo'< 15. Bhw sgs yzvh bzpfozr dk toDB eo'< 16. izrbK dh ;zGkb d/ sohe/ dZ;'< 17. Gkos ftZu izrbK s/ B'N fby'< 18. bZeV B{z SZv e/ izrbK s' gqkgs ehshnK ikD tkbhnK t;sK dk ;zy/g toDB eo'<

19. N?rk izrbK s/ B'N fby'<

20. bzpfozr B{z gqGkfts eoB tkb/ ekoe dZ;'<

21. tDK dh ;[oZfynk dhnK e'Jh uko ftXhnK fby'<

gzi gzi gzi gzi nzenzenzenzeKKKK tkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aBtkb/ gq;aB 1. ;z;ko d/ w[Zy fe;wK d/ izrbK dk toDB eo'<

;z;ko d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD^ wZShnK;z;ko d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD^ wZShnK;z;ko d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD^ wZShnK;z;ko d/ w[Zy e[dosh ;'fwnk dk ftsoD^ wZShnK

fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB 1. T[¤so gZSwh ;Ks wjK;kro d/ wZSh y/soK dk ft;Eko fby'< 2. T[¤so g{oph ;Ks wjK;kro d/ wZSh y/soK dk ft;Eko fby'<

50

3. T[¤so gZSwh nzX wjK;kro d/ wZSh y/soK dk ft;Eko fby'< 4. T[¤so g{oph nzX wjK;kro d/ wZSh y/soK dk ft;Eko fby'< 5. dZyDh nwohek d/ ;Ks wjK;kroh sZNtosh wZSh y/so dk ft;Eko fby'< 6. Gkos d/ ;w[zdoh wZSh y/so d/ BK fby'< 7. kI, m`CI mh`qvpUrx KwD pdwrQ hY?

8. m`CIAW KwD pdw rQW qoN ie lwvw hor ikhVy k Mm iv`c ilA W dIAW jWdIAW hn?

9. m`CIAW lgBg ik MnI iksm dIAW hn?

10. fUMGy smu Mdr dIAW m`C IAW PVn l eI iks ik sm dy jhwzW dI v rqoN kI qI jW dI hY?

11. ik hVy KyqrW dIAW m`CIAW Kw x le I vDIAw huMdIAW hn?

12. sMswr dy m`CI KyqrW nMU ikMny BwgW iv`c vMif Aw jw s kdw hY? 13. sMswr dy swg rI m`CI AW vwl y mùK Kyqr ikQy imldy hn? 14. kI, inaUPwaUNflYNf dI ArQ ivvsQw m`CIAW qy inrBr k r dI hY?

15. au~qr-pUrbI AMD mhWswgrI m`CI Kyqr ik`Qy PYly hoe y hn? 16. qw zy jl dIAW m`CIAW ik ~Qy iml dIAW hn?

17. wZSh fBo:ks eoB tkb/ w[Zy d/ôK d/ BK fby'<

18. wZSh nk:ks eoB tkb/ w[Zy d/ôK d/ BK fby'<


1. ;z;ko ftZu brGZr fezB/ j÷ko fe;w dhnK wZShnK fwbdhnK jB<

(i) 20 j÷ko (ii) 30 j÷ko (iii) 40 j÷ko (iv) 5 j÷ko

2. wZShnK d/ geV/ ikD tkb/ ;EkB B{z nkXko pDk e/ wZShnK B{z fezBhnK fe;wK ftZu tzfvnk

ik ;edk j?<

(i) uko (ii) d' (iii) fszB (iv) gzi

3. gkDh ftZu ;{oi dk gqekô fezB/ whNo dh rfjokJh sZe gj[zu ;edk j?<

(i) 100 whNo (ii) 500 whNo (iii) 200 whNo (iv) 50 whNo

4. ;G s'A tZvk wZSh geVB tkbk d/ô fejVk j?<

(i) uhB (ii) ikgkB (iii) Gkos (iv) nwohek

5. fe; y/so dhnK wZShnK ÷fjohbhnK j' iKdhnK jB<

(i) sk÷/ gkDh dhnK wZShnK (ii) xZN skgwkB tkbhnK wZShnK

(iii) T[Zu/ skgwkB tkbhnK wZShnK (iv) ;w[zdoK dhnK wZShnK

51

6. wZSh p?Ae; nkw s"o s/ ;w[zdo sZN s'A fezBh d{oh s/ ;fEs j[zd/ jB<

(i) 150 s'A 300 feb'whNo sZe (ii) 100 s'A 200 feb'whNo sZe

(iii) 50 s'A 100 feb'whNo sZe (iv) 200 s'A 500 feb'whNo sZe

7. fBT{c"Avb?Av dh noE ftt;Ek w[Zy o{g ftZu fe; s/ fBoGo j?<

(i) y/shpkVh (ii) wZShnK (iii) T[d:'rK (iv) tgko


1. wZShnK d/ tZXD c[ZbD bJh b'VhdhnK io{oh jkbsK dk toBD eo'< 2. T{;aD ik sgs yzv ftZu wZShnK pj[s jh xZN frDsh ftZu feT[A geVhnK iKdhnK jB< 3. wZShnK dh ;zGkb s/ B'N fby'< 4. wZShnK d/ w[Zy wZSh T[sgkde y/so T[¤soh Bhw sgs iK ;ahs T{;aD yzvK ftZu feT[A ;fEs

jB< 5. ;z;ko d/ gqw[Zy wZSh y/so fejV/ jB, fJBQK ftZu wZShnK d/ fiankdk T[sgkdB d/ ekoB dZ;'<

6. wZShnK dk eh wjZst j?<

7. wZShnK dhnK fe;wK pko/ fby'<

8. wZSh y/soK s'A eh Gkt j?, ;z;ko d/ gqw[Zy wZSh y/soK d/ BK dZ;'<

9. T[ZsoFgZSwh nzX wjK;kro wZSh y/so s/ B'N fby'<

10. T[ZsoFgZSwh ôKs wjK;kro wZSh y/so s/ B'N fby'<

11. T[ZsoFg{oph nzX wjK;kro wZSh y/so s/ B'N fby'<

12. T[ZsoFg{oph ôKs wjK;kro wZSh y/so s/ B'N fby'<


1. wZShnK d/ tZXD c[ZbD bJh G{r'fbe jkbsK dk toDB eod/ j'J/ ;z;ko ftZu wZSh cVB tkb/ w[Zy y/soK dk toDB eo'<

2. nzXwjK;kro d/ wZSh y/soK dk toDB eo'< 3. gq;aKs wjK;kro d/ wZSh y/soK dk toDB eo'<

yfDi gdkoEyfDi gdkoEyfDi gdkoEyfDi gdkoE fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

1. Xks{ yfDi gdkoEK d/ BK fby'< 2. nXks{ yfDi gdkoEK d/ BK fby'< 3. ;z;ko ftZu eZu/ b'j/ d/ T[sgkdB d/ gfjb/ d' d/;aK d/ BK fby'<

52

4. ;z;ko ftZu eZu/ sKp/ d/ T[sgkdB d/ gfjb/ d' d/;aK d/ BK fby'< 5. ;z;ko ftu n?b{whBhnw d/ gfjb/ d' d/PK d/ BK fby'< 6. Kixj pdwrQ ik ~Qy iml x vwly k udrqI pdwrQ huMdy hn? 7. Kixj pdwrQW nMU mù Fly qOr qy ik Mny vrg W iv`c vMifA w jw sk dw hY?

8. kI, Kixj pdwrQ Kqm ho jwx vwl y BMfwr hn? 9. kI, Kixj pdwrQW dy a udX og nMU fwk U audXog AwK id`qw jW dw hY? 10. Aw Duink Xù g nMU ikhVy Kixj pdw rQ dw Xùg AwiKAw jW dw hY? 11. lohw ikho ijhw Kixj pdwrQ hY? 12. k`cy lohy dIAW mù K iksmW ik hVIAW hn?

13. sMswr dy k `cy lohy dy surìKAq BMfwr mù K rUp iv`c ik `Qy iml dy hn? 14. Bw rq dy a u~qr pUrbI loh Kyqr ikhVw hY?

15. Bw rq dy k~cy l ohy dw mù K gwhk ikhVw dyS hY? 16. sMX ukq rwj AmrIkw dw supIrIAr JIl Kyqr ik ~Qy iml dw hY? 17. qW by dI vrqoN k doN qoN huMdI Aw rhI hY?

18. qW by dy mù K auqpw dk dyS ikhVy hn? 19. AYl UmInI Am Dw q ik hVIAW DwqW qoN pRwpq kI qI jWdI hY?

20. kI AYl UmI nI Am bhuq hI hlk I Dwq huMdI hY? 21. bw kswe It dy mùK a uqpwdk dyS ik hVy hn?

22. w?ArBh÷ nMU l oh pUrk Dwq ika uN ikhw jWdw hY?

23. sMswr dy w?ArBh÷ dy BMfw r mù K rUp iv`c ik~Qy imldy hn?

24. yfDi gdkoE fezBQK B{z nkfynk iKdk j?<

25. eh eZu/ b'j/ B{z fco s'A tofsnk ik ;edk j?<

26. sKp/ dh tos'A fe; bJh j[zdh j?<

27. ;z;ko dk ;G s'A tZvk pke;kJhN dk T[sgkde d/ô fejVk j?<


1. Jh;k d/ iBw s'A fezB/ ;kb gfjbK d/ fJfsjk; ftZu sKpk ekb dk toDB j?<

(i) 500 ;kb gfjbK (ii) 1000 ;kb gfjbK (iii) 100 ;kb gfjbK

(iv) 200 ;kb gfjbK

2. yfDi gdkoEK B{z w[ZYb/ s"o s/ fezB/ torK ftZu tzfvnk ik ;edk j?<

(i) fszB (ii) d' (iii) uko (iv) gzi

3. nkX[fBe :[Zr B{z fe; yfDi gdkoE dk :[Zr nkfynk iKdk j?<

(i) b'j/ dk (ii) sKp/ dk (iii) eK;/ dk (iv) n?b{whBhnw dk

53

4. eZu/ b'j/ dhnK fezBhnK fe;wK jB<

(i) d' (ii) fszB (iii) uko (iv) gzi

5. 72# ô[ZX b'j/ d/ nzô fe; fe;w d/ b'j/ ftZu fwbd/ jB<

(i) w?rB/NkfJN (ii) j?w/NkfJN (iii) fbw'BkfJN (iv) ;hvokfJN

6. fJspkok b'j/ dhnK ykDK fe; d/ô ftZu jB<

(i) uhB (ii) Gkos (iii) pqkihb (iv) nk;Nq/bhnk

7. eZuk b'jk eZYD tkbk ;G s'A tZvk d/; fejVk j?<

(i) nk;Nq/bhnk (ii) pqkihb (iii) uhB (iv) Gkos

8. Gkos dk eZuk b'jk eZYD ftZu fezBtK ;EkB j?<

(i) d{ik (ii) u"Ek (iii) shik (iv) gzitK

9. pkpkp{dB dhnK gjkVhnK fe; oki ftZu jB<

(i)

Documents

gqôB p?AegqôB p?Ae ftôk L iroøhftôk L iroøhdownload.ssapunjab.org/sub/instructions/2013/January/... · 2013. 1. 11. · pj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB Lpj[ GKsh T[ZsoK tkb/ gqôB