FERlT BURAK AYDAR Ankara dogumlu. Istanbul Oniversitesi lngiliz Edebiyau mezunu. Yaym­

lanm1� i;:evirileri arasmda Ian Watt'm Romanrn Yiikseli�i (Metis), Edward

Said'in Ba�lang1dar (Metis), john Reed'in Balkanlarda Sava� (Pencere),

E.F. Keller'in Toplumsal Cinsiyet ve Bilim (Metis), Esra Ozytirek'in Modern­

lik Nostaljisi (Bogazii;:i Oniversitesi), Oryantali:z:m - Tarti�ma Metinleri (Do­

gu-Bau, derleme, ortak i;:eviri), P de Man'm Korliik ve l(gorii (Metis), A.

Philips'in Hep Vaat (Metis}, Arjun Appaduray'm Kii(iil1 Sayilardan Kork­

mak (Timsahkitap) ve Lenin'in Devlet ve Devrim ve Emperyali:z:m'i (Agora

Kitaphg1) say1labilir. Aynca, Lenin'in Yenilgicilik ve Enternasyonali:z:m ile

Sovyet lktidan ve Diinya Devrimi konulu yaz1lanm derleyip kitap haline ge­

tirmi� ve i;:evirmi�tir.

Vladimir 1. Lenin

BOLSEViKLER VE PROLETARYA

DiKTATORLOGO

Devrim Yazilan - 2

TO.rkc;:esi: Ferit Burak Aydar

a agorakitaphg1

Teori - 5

Bol�evikler ve Proletarya Diktatorliigii

Devrim Yaz1lan - 2

Vladimir I. Lenin

Tiirki;e'ye i;cviren: Ferit Burak Aydar

Gorse( kavram: Mithat C:mar

Mizanpaj: Sibel Yurt

© 2010; bu i;evirinin Tiirki;e yaym haklan

Agora Kitaphg1'na aittir.

Birinci Bas1m: Mart 2010

ISBN: 978-605-103-066- 1

Bask1 ve Cih: ldil Matbaac1hk

Tel: (02 1 2) 482 36 01

AGORA KITAPLICI

Giimii�suyu Mahallesi Osmanh Yoku�u.

Muhtar Kamil Sokak No: 5/1 Taksim!IST ANBUL

Tel: (02 1 2) 243 96 26-27 Fax: (02 1 2) 243 96 28

www.agorakitapligi.com

e-posta: agora@agorakitapligi.com

lC::lNDEKlLER

Sunu�: Bol�evik Devriminin Tarihsel Me�ruiyeti (Ferit Burak Aydar)

1. BOLOM 1�<::1 DEVLET1N1N 1N�ASI

Emeki;i ve Somiiriilen Halkm Haklan Bildirgesi Petrograd Garnizonu Alay Delegeleri Konferans1 RSDlP (B) Petersburg Komitesi Oturumu RSDlP (B) Merkez Komitesi'nin Merkez Komite

li;indeki Muhalefete lli�kin Karan Tiim-Rusya Merkez Yiiriitme Kurulu Toplant1s1

.ix

.3

. 7 . 10

. 16

.20 <::ah�ma Komiserleri lkinci Tiim-Rusya Kongresi'nde Konu�ma .26 Tiim-Rusya Merkez Yiiriitme Kurulu , Moskova Sovyeti,

Moskova Sendikalan ve Fabrika Komiteleri'nin Ortak Oturumunda Yap1lan Konu�ma .33

Km! Subaylar Giinii'nde Yap1lan Konu�ma .52 Petrograd Sovyeti Oturumu - Yaz1h Sorulara Cevaplar .54 Sovyet Hiikiimetinin Ba�anlan ve Zorluklan . 70 Mevcut Durum ve Sovyet lktidannm Acil Gorevleri . 1 12 Sovyet lktidannm lki Y1h . 1 28 Komiinist Enternasyonal Oi;uncii Kongresi . 132 Komiinist Enternasyonal Dordiincii Kongresi . 14 3

2. BOLOM PROLETARYA D1KTAT0RL0G0 VE DEMOKRASl

Kurucu Meclis Sec;:irnleri ve Proletarya Diktatorlugu . 163 Petrograd l�c;:i ve Asker T ernsilcileri ile Cepheden Gelen

Delegelerin Ortak T oplanusmda Konu�rna . 192 Plehanov'un Teror Ozerine Goru�leri . 196 G.Y. Zinovyev'e Mektup .200 Birinci Turn-Rusya Ernekc;:i Kadmlar Kongresi'nde Konu�rna .202 Sovyet Curnhuriyeti'nde Ernekc;:i Kadm Hareketinin Gorevleri .206 Sovyet lktidan ve Kadmlarm Dururnu .214 Turkistan Kornunistlerine .219 Rusya Kornunist Partisi (Bol�evik) Merkez Kornitesi'nin

Ukrayna'da Sovyet lktidarma lli�kin Karar Taslag1 .221 RKP (B) Sekizinci Turn-Rusya Konferans1 .225 Yedinci Turn-Rusya Sovyetleri Kongresi .228 Denikin'e Kar�1 Kazamlan Zaferler Munasebetiyle

Ukrayna l�c;:i ve Koylulerine Mektup .241 Rusya Kornunist Partisi (Bol�evik)

Merkez Kornitesi Sekretaryas1'na .250 Uluslararas1 Ernekc;:i Kadmlar Gunu .251 A.A. Joffe'a Mektup .254

3. HOLOM DI� SlYASET VE ULUSLARARASI 1Ll�K1LER

Ayn ve llhakc;:1 Ban�m Derhal lrnzalanrnas1 Sorununa lli�kiz T ezlere Sonsoz

RSDlP (B) Merkez Kornitesi'ne Folkets Dagblad Politiken Muhabiriyle Mulakat

.259

.262

.263 Eski Michelson Fabrikasmdaki Toplanuda Yap1lan Konu�rna .266 Bela Kun'la Goru�rne Ozerine .270

Bavyera Sovyet Cumhuriyeti'ne Tebrik Mesaj1 .272 Bela Kun'a Mektup .274 Bir Amerikah Gazetecinin Sorularma Verilen Cevaplar . 276 Polonya Cephesi'ne Giden Kml Ordu Askerlerine

Hitaben Konu�ma .282 L.B. Kamenev'e Telgraf ve G.V. C:ic;:erin'e Bir Not .285 Daily News Muhabiri Bay Segrue'ye Cevap .287 Rusya Komunist Partisi (Bol�evik) Dokuzuncu

Tum-Rusya Konferans1'nda Yap1lan Konu�ma .289 G.V. C:ic;:erin'e Mektup (14 Arahh 1920) .296 Sekizinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongresi .297 Moskova l�c;:i ve Koylu Temsilcileri Sovyeti Plenumunda

Yap1lan Konu�ma .300 G.V. C:ic;:erin'e Mektup (9 Mart 1921) . 308 RKP (B) Onuncu Kongresi .309 Tum-Rusya Sendikalar Merkez Konseyi

Komunist Grubunun T oplant1s1 . 3 13 RKP (B) Merkez Komitesi Siyasi Burosu Adma

V.M. Molotov'a Mektup .315 lngiliz l�c;:i Partisi'nin Politikalan .3 18 RKP (B) Merkez Komitesi Siyasi Buro

Oyelerine Hitaben, V.M. Motolov'a .320 RKP (B) Merkez Komitesi Siyasi Buro

Oyelerine Hitaben, V.M. Motolov'a .322 G.V. C:ic;:erin'e Mektup (8 Kas1m l 922'den sonra) . 323

SUN US: BOLSEVlK DEVRlMlNlN TARlHSEL MESRUlYETl

Ferit Burak Aydar �

Sosyalizme yakmhgm1 saymazsak, Bol�evik Devrimi'ne d1-�andan bakan en titiz ve du.rust tarihi;i olan E.H. Carr, Sovyet Rusya tarihi uzerine kapsamh i;ah�malarmdan Tek Olkede Sos­yalizm'in ba�larmda, aslmda farkmda olmadan Bol�evik Dev­rimi'ne ve genel olarak proleter devrimlerine ili�kin i;ok temel bir hakikate dikkat i;eker. Lenin'in olumunun ardmdan ba�la­yan 'tek ulkede sosyalizm' taru�malanm ele almadan once, Sovyet toplumunun ilk yedi y1hm bir arkaplan olarak sunan Carr, aile ve kadm sorunu i;eri;evesinde Bol�eviklerin kaydet­tikleri bu.yuk ba�anlardan bahseder ve ardmdan, ilk bak1�ta, tahrifati;1 burjuva tarihi;ilerinin 'ashnda'h cumlelerini andiran �u sozleri sarf eder:

ix

Sovyet rejiminin ilk doneminde evlilik ve aile konusunda c;1karnlan yasalar, npk1 ekonomi alanmdaki ilk yasalar gibi, sosyalist nitelikte degildi ve aslrnda bin;ok Batr alkesindeki burjuva radikal i;evrelerden onay gorebilirdi.'

Bir ac;1dan gerc;ekten de oyle, ama aslmda oyle degil! Bol�evikler henuz kapitalizmin tam olarak geli�medigi, dola­

y1s1yla burjuva-demokratik kapsama ait birc;ok gorevin halledil­medigi ve acilen c;ozum bekledigi bir ulkede iktidan ele gec;ir­mi�lerdi. Bunlardan en yak1c1 olanlan toprak sorunu, genel oy hakk1, demokratik cumhuriyet ve ulusal sorundu (sava�_la bir­likte buna bir de ban� sorunu eklenmi�ti). Tarihsel ac;1dan ba­kild1gmda bunlarm hic;biri burjuva duzeninin temeliyle alakah sorunlar degildi, c;ozumu durumunda kapitalizm ortadan kalk­m1� olmayacakt1; Carr'm tabiriyle, radikal bir burjuva partisinin kendi programma alabilecegi ve -c;ozume kavu�turup kavu�tu­ramayacag1 bir tarafa- kag1t uzerinde benimseyebilecegi nitelik­te sorunlard1, zira burjuva partileri bu sorunlara el atmakla bur­juva duzeninin smirlan d1�ma c;1km1� olmayacaklardi. Bu bag­lamda, Bol�evikler iktidara gerc;ekten de burjuvazinin c;ozumsuz birakt1g1 burjuva-demokratik sorunlan c;ozerek gelmi�lerdi.

Ne var ki Carr'm soyledikleri bu kadanyla smirh tutuldu­gu takdirde eksik ve dahas1 fevkalade yanh� olur. Bol�evikle­rin devrimi bu a�amada birakmay1p, proletaryamn kendi sm1f­sal taleplerine ilerlemi� olmalan bir tarafa, bizi elde edilen ba­�anlan, yap1lan buyiik i�leri tek bir ulkeyle smirh, ulusal c;ap­ta ad1mlar olarak gormeye goturur. Halbuki gerc;ek boyle de­gildir. (:arhk Rusya'smm onunde c;ozmek zorunda oldugu burjuva-demokratik sorunlar oldugu dogrudur. Fakat Bol�e-

1) E.H. Carr, Socialism In One Country 1924-26, cilt 1, Pelican Books, 1970 [ 19581. s. 39 (vurgu bana ait) .

x

viklerin �ozdukleri burjuva-demokratik kapsama ait sorunla­rm Rusya'yla smirh oldugu dogru degildir. 'Asltnda' radikal bir burjuva partisinin kabul edebilecegi bu sorunlar, o donemde ve daha uzunca bir sure hi(bir burjuva hukumetinin �6zume kavu�turamad1g1, hatta �ogu zaman yanma bile yakla�amad1g1 evrensel duzeyde sorunlardi.

Ornegin, Carr'm dikkat �ektigi kadm ve aile sorunu uze­rinden gidebiliriz. Sovyet hukumetinin ilk kararnameleri ara­smda, kadm sorununda o donemin burjuva yasalanyla k1yas­land1gmda muazzam bir ilerlemeyi ifade eden reformlar vardi. 'Demokratik' Avrupa'da henuz kadmlara oy hakk1 verilip ve­rilmemesi gerektigi bile taru�ma konusu olmasma kar�m, Bol­�evikler kadmlara oy hakk1 tammakla kalmam1�, diger alan­larda da kadm-erkek e�itsizliginin nesnel zeminini kaldiracak ad1mlar atm1�lard1. Lenin hakh olarak �oyle diyordu:

Kohnemi� yasalann esas ytlkiinu kadm i�c;ilerin ta�1d1gm1 biliyoruz. Tarihte ilk kez bizim yasalanm1z kadm haklanm c;igneyen her �eyi ortadan kald1rd1. Dunyanm ba�ka hic;bir ye­rinde emekc;i kadmlar ic;in e�itlik ve ozgurluk boyle eksiksiz bir �ekilde gerc;ekle�memi� tir.'

Ba�ka bir deyi�le, Bol�evikler ileri kapitalist ulkelerin lkinci Dunya Sava�1 sonrasma kadar erteledikleri ve sonrasmda defa­larca geri ad1m atuklan hayati reformlan 191 ?'de, iktidann alm­d1g1 ilk gun hayata ge�irmi�lerdi. Lenin ve partisi yalmzca bur­juva Rusya'nm degil, burjuva Avrupa'mn da �6zmemekte diren­digi ya da �6zemedigi, fakat tarihsel geli�im a�1smdan o gun ar­uk bir zorunluluk haline gelmi� olan sorunlan �6zmu�tu.

2) "Birinci Tum-Rusya Emeki;:i Kadmlar Kongresi'nde Yapilan Konu�ma" 19 Kas1m 1918, Collected Works it;:inde, ci lt 28, s. 180. Bu tarihi ad1mlar a�ag1da ele almacakur.

xi

Dolay1s1yla, daha ba�tan �unu soylemek mumkundur: Bol­�eviklerin geri kalm1� Rusya'nm �artlanm 'istismar etmek' su­retiyle, ancak ve ancak geri bir ulkede iktidan ele alabilecek c;:apta bir parti oldugu ve programlan, taktikleri ve icraatlan­nm geri kalm1�hk dunyasma ait oldugu sunturlu bir yaland1r.

Ote yandan, Carr'm dile getirdigi ve ba�ka pek c;:ok tarihc;:i­nin de farkh saiklerle sahiplendigi bu 'aslmda'h yakla�1m, gerek Bol�evik Devrimi gerekse genel olarak proleter devrimleri ac;:1-smdan temel bir gerc;:egi gozden kac;:1rmaktadir: Devrim tam da eski toplumun (bu ornekte, burjuva toplumunun) 'aslmda' c;:o­zebilecegi, birc;:ogu teorik ac;:1dan (kag1t uzerinde) kapitalist du­zenin sm1rlan d1�ma c;:1kmayan, ama miadm1 doldurmu� bir s1-mf olarak burjuvazinin c;:ozemeyecegi ya da binbir geri ad1mla ve anti-demokratik yolla c;:ozebilecegi sonmlan, proletaryanm (yeni devrimci sm1fm) uzerine alarak ge<;erken c;:ozmesi demek­tir. Burjuvazi tam da uzerinden uzun y1llar gec;:tikten sonra, 'as­lmda devrimsiz de c;:ozulebilirdi' , vs. denen sorunlan c;:ozmekten aciz oldugu (ya da mesela, bugun Kurt sorununda oldugu gibi, surec;: ic;:inde birc;:ok anti-demokratik yola ba�vurarak, bir ad1m ileri iki ad1m geri giderek ve dolayis1yla guduk bir �ekilde c;:oz­dugu) ic;:in miadm1 doldurmu�, gerici bir sm1fur; proletarya (ve onun partisi) ise, tarihsel geli�imin aruk bir zorunluluk olarak getirip dayatug1 sorunlara herkesten once i�aret edebildigi ve gucu oranmda c;:ozebildigi ic;:in ilerici, gelecegi temsil eden, dev­rimci bir sm1ftir (ve partidir). 'Reformlar devrimlerin yan uru­nudur' sozu tam da buraya oturur.

Bu husus neden onem arz ediyor? Soyle ki, tarihteki ilk bu­yiik i�c;:i devrimine olabildigince nesnel yakla�an tarihc;:ilerin ya da yazarlarm onemli bir k1sm1, aslmda, Soguk Sava� tarihc;:ili­gine du�memi� olmalanm yeterli, hatta takdire �ayan gorerek,

xii

Bol�eviklerin giri�tikleri hareketin tarihsel me�ruiyetini sorgu­lama yoluna gitmi�lerdir ve bu egilim bugun de surmektedir. Buna gore, ayaklan yere basmayan utopyacilar olarak Bol�evik­ler, kabul edemedikleri gerc;:eklikle kar�1 kar�1ya kalmca ve is­teklerinin gerc;:ekle�medigini gorunce �iddete ba�vurmu�lar ve boylece kapmlmaz ve dogal olarak Stalinizme varan kap1y1 kendi elleriyle aralam1�lardir. Yirminci yu.zy1lda ya�ananlan anlamaktan ziyade gec;:i�tirmeye yarayan boyle bir yakla�1mla, kadm sorununda gordugumuz turde devasa ad1mlar da deger­sizle�tirilmektedir. Bu yuzden, Bol�evik Devrimi'nin tarihsel me�ruiyeti sorununu ele almadan, ilk proleter devletinin ic;: ve d1� politikalanm anlamak mumkun olmayacakur.

lKTlDARA GlDEN YOL

Ozellikle de SSCB'nin y1k1h�mm ardmdan Bol�eviklerin tezcanhhklanyla Rusya'mn demokratik geli�imini engelledik­leri, tarihi zorlayan, tarihin dogal geli�imini yolundan sapu­ran eylemleriyle yetmi� yilhk kanh bir gecikmeye sebep ol­duklan, vs. iddias1 say1s1z yazar tarafmdan dillendirildi. Bu goru�un yank1 bulmasmda gerek 1990 sonras1 genel depoliti­zasyon ortam1, gerekse Stalinist burokrasinin a�m bask1c1 yo­netimini kendi kuc;:uk burjuvahklanm gizlemek ic;:in kullanan Bau'daki Rus multeci aydmlarmm, kendilerine bic;:ilen k1yafe­ti iyi ta�1yarak Stalinist tarih okulunu aratmayacak derecede tahrifatlarla dolu anlaular yaym1� olmalan onemli rol oynadi.

Soguk Sava� doneminin ardmdan daha da beter bir ideolojik saldm donemi ba�lad1gmdan, gerc;:ekte, ilk kez Kerenski, Milyu­kov ve Martov'un, vb. dile getirdigi ve donemin Marksistleri ta­rafmdan cevaplandmlm1� olan iddialar yank1 bulmaya devam

xiii

etti. Son yirmi yilda Rusya'da ve diger eski Dogu Blogu ulkele­rinde ya�anan 'ozgurluk ve demokrasi' deneyimleri bu eski id­diamn en buyii.k dayanagm1 ortadan kald1rm1� olmasma kar�m, yine de yalmzca demokratlann degil, 'sosyalistler'in ('demokra­tik sosyalistler'in) de Bol�evik Devrimi'ne yakla�1mmm ozunu halen bu iddia olu�turmaktadu. lki ak1m arasmdaki tek fark, 'sosyalist' demokratlann biraz daha somuta inmeleridir: "Daha gerc;ekc;i, ayaklan yere basan bir parti olarak Men�evikler, kitle­lerin demokratik taleplerini kar�ilayarak, guc;lu bir i�c;i orgutle­ri agmm destekledigi geni� bir demokratik ortam olu�turabilir­lerdi, vs." Ba�ka bir deyi�le, Bol�evikler 'demokratik' bir kurum olan Kurucu Meclis'i dagitmakla, Subat Devrimi'ne ta� koymu� (bu kesimlerin gozunde <;::ar'la uzla�maya c;ah�an, eski duzene neredeyse hie; dokunmayan, vs. Subat Devrimi gerc;ek devrim­dir!), her tiirlu demokrasinin onunu ukam1� ve boylece totaliter diktatorlugun yolunu do�emi�lerdi!

Lenin'in de s1k s1k cevaplamak zorunda kald1g11 bu iddia­nm kaba ve basit olmas1, Bol�evik Devrimi'nin tarihsel me�ru­iyetini kamtlamak ic;in en kritik soru oldugu gerc;egini degi�­tirmez, zira aslmda Bol�evik Parti de, Troc;ki'nin on y1l once­den dikkat c;ektigi bu kar�1-devrimci c;izgiye kaymaktan ancak 'Nisan Tezleri'nde cisimle�en bir tartl�ma surecinin ardmdan kurtulmu�tur; 1 9 1 7 oncesinde Rusya Devrimi'nin karakterine ili�kin derin tartl�malar aym eksene oturmaktad1r.

Biz bu burjuva-'demokratik' iddiamn yanh�hg1m gerek ic;eride gerekse d1�anda ya�anan birkac; ornege bakarak anla­yabiliriz.

3) "Men�evizme kaym1� olan ve Kurucu Meclis'i dag1tmam1z durumunda mah­volacag1m1z ongorusunde bulunan butun darkafahlan, demokratlan, sosyal-de­mokratlan vs. haurlatacak �ekilde kapitalizm tarafmdan yenilgiye ugraulacag1-m1z ·ongorusunde bulunan' Levi . . . , a.g.y., cilt 30, s. 25.

xiv

Birincisi, ulusal dii.zeyde degerlendirdigimizde, o donem var olan partilerin demokrasi siciline bakmak en dogrusudur.

Burjuvazinin esas temsilcisi olan sozde anayasal-demokrat parti Kadetler, le; Sava� doneminde i�ledikleri curii.mler bir ta­rafa, daha Agustos 1 9 1 Tde askeri diktatorlii.k kurmak amac1y­la Gec;ici Hii.kii.met'e kar�1 ayaklanm1� olan Kornilov'a destek vererek, kritik an geldiginde hangi tarafta ve hangi politikalar­dan yana olacaklanm kamtlam1�lardi. Dahas1, burjuvazinin bu has partisinde c;ogunlugu bii.yii.k toprak sahiplerinin olu�­turuyor olmasma bakarak da, Rusya'y1 Ekim olmasayd1 nas1l bir gelecek bekledigini zihnimizde canland1rabiliriz.

Kii.c;ii.k mii.lk sahiplerinin ya da daha somut konu�ursak, koylii.lii.gii.n temsilcisi olan Sosyalist-Devrimciler (Sag ya da Sol kanad1), bireysel terorizm eylemlerinden yakalanm s1y1ra­mam1�lardi. Ekim'den once iktidarda gec;irdikleri sure, Rus­ya'mn emperyalist emellerinden vazgec;meye, koylii.lerin top­rak talebini kar�1lamaya gonii.lsii.z bir parti olarak C:arhgm sol kanad1 olmaktan oteye gidemeyeceklerini gostermi�ti.

l�c;i sm1fmm reformist partisi ol (amay)an Men�evikler de, npk1 S-R'ler gibi, Ekim oncesinde iktidar �ansm1 tepmi�­lerdi . Kafas1 kan�1k kii.c;ii.k bir sol azmhg1 sarf1 nazar eder­sek, Ekim'den once emperyalist sava�m sii.rdii.rii.lmesine ce­vaz verip, le; Sava� s1rasmda da Beyaz Muhafizlara destek saglayacak, hatta bunlann otoritesi altma girecek kadar al­c;alm1�lardi. Lenin zamanmda demokrasi c;1ghklan atan Men­�evik onderlerden Dan, Stalinist diktatorlugun �irazesinden c;1kt1g1 donemde 'Sovyet' Rusya'ya ovgii.ler dii.zerek demokra­siye baghhgm1 kamtlayacakn.

lkincisi, uluslararas1 alanda 1 9 1 7 sonrasmda ya�anan 'de­mokrasi' deneyimlerine ve bunun en iyi ornegi olarak Alman­ya'ya bakmak gerekir, zira 'Rusya Devrimi Bol�evik degil, ba�-

xv

ka bir yon izleseydi. . .' diyenler, bahsedilen yonlerin goruldu­gu bir ornegi, yani Almanya'da ya�anan devrimi unutuyorlar. Almanya o donemde tipik bir Avrupa ulkesi olmad1gmdan, onunla kar�ila�nrma yapmak ozellikle uygun olacaknr.

1 9 1 7 Ekim'ine gelindiginde Almanya da bir devrimin arif e­sindeydi. Gorece gee; kapitalistle�mi� bir ulke olarak Alman­ya'mn da onunde c;ozmesi gereken baz1 burjuva-demokratik gorevler (her �eyden once Kayzer'in defedilmesi) bulunsa bi­le, bu ulkede yakla�an devrim bir sosyalist devrimdi. A vru­pa'nm en orgutlu i�c;i sm1fma sahip ulkesi olarak Almanya, Bol�evik Devrimi'nden bir y1l sonra, Marksistlerin y1llardir su­ren beklentisine kar�1hk vererek kendi Kas1m Devrimi'ni ya­�adi. Fakat bu devrim daha ba�tan olu dogan bir c;ocuktu ve yapnklarmdan c;ok yapamad1klanyla tarihe gec;ti.

Alman Devrimi, emperyalizm c;agmda demokratik sorunla­rm c;ozumuyle ba�layan bir devrimin sureklile�ip muzaffer bir proleter devrimine ilerlemedigi durumda ya�anacaklan en c;arp1c1 �ekilde gostermi�tir. Sozu dolandirmadan soylersek, demokratik devrim, faillerinin (i�c;i ve emekc;ilerin) sm1fsal ta­leplerini kar�1lamad1g1 takdirde, demokratik bir cumhuriyet kurmak bir tarafa, s1radan bir burjuva diktatorlugunu de a�a­rak fa�izme lladar varabilir. Almanya'da demokratik sorunla­rm c;ozumunun ardmdan i�c;ilerin kurduklan Konseyler ikti­dan ele gec;irmeyince, once i�c;i sm1fmm iki buyuk onderi Ro­sa Luxemburg ve Karl Liebknecht vah�ice oldurulmu�, ardm­dan Almanya on be� y1la yay1lan devrimler, darbeler, ayaklan­malar ve sava�larla dolu bir doneme girmi� ve bir turlu belini dogrultamayan burjuvazi sonunda iktidan kendisi adma ama kendisine ragmen yonetecek bir gllce , fa�ist Hitler'e devret­mi�ti. (O donemde benzer nitelikteki ulkelerde de surec; bun­dan c;ok farkh geli�memi�tir.)

xvi

Dolay1s1yla, Bol�evik Devrimi'nin nesnel zorunlulugunu ve tarihsel me�ruiyetini bir anhgma unutsak bile , burada s1rala­nan ulusal ve uluslararas1 boyutlu sebeplerden oturu bile hak­hhga sahip oldugunu soyleyebiliriz.

Fakat Bol�evizmin tarihsel me�ruiyetini, olumu gosterip sltmaya raz1 eden bir yakla�1mla ac;:1klamak elbette yeterli de­gildir. Bu yuzden meselenin teorik ayagma ve bu temel uze­rinde, Bol�eviklerin icraatlanna da bakmak gerekir.

Teorik mulahazalar soz konusu oldugunda da, maalesef, benzerini yine Stalinist tarih okulunda gordugumuz muthi� bir tahrifat soz konusudur. Kendisini 'sosyalist' ya da demok­rat olarak adland1ran kesimler, 1 9 1 7 oncesinde onde gelen sosyalistlerin goru�lerini (ya da bir donem dillendirdikleri ve sonra tovbe ettikleri goru�leri) gormezden gelmektedirler. Oysa soylenenlere kulak vererek, donemin Bol�eviklere men­sup olmayan (donek) Marksistlerinin, Ekim 1 9 1 Tde gerc;:ekle­�ecek devrimin me�ruiyetini zamamnda veciz �ekilde ac;:1kla­m1� olduklanm gorebiliriz.

Gerc;:ekten de Marksizme bagh kalan birc;:ok sosyalist Rus­ya devriminin $ubat'taki ya da Agustos'taki duzeyiyle smirh kalamayacag1m c;:ok oncesinde dile getirmi�lerdi. Bol�evikleri bunlardan ay1rt eden belki de tek ozellik, sozleriyle eylemleri­nin birbirini tutmas1 ve bunun ic;:in gerekli arac;: olan devrimci orgutli yaratm1� olmalanyd1. Ba�ka bir deyi�le, Bol�evikler bu kesimler ic;:inde en tutarh ve nesnel zorunluluklan tamyan, bunlan manuksal sonuc;:lanna kadar gotlirmekte tereddut ya­�amayan kanad1 olu�turuyorlardL

Ashnda anlaulan eski bir hikayedir: Sosyalist olmanm en te­mel ko�ulu burjuvazinin iktidarmm kaldmlmas1dir, ama ihmh ya da reformist kesim bunun vaktinin geldigini hic;:bir zaman kabul etmezken, devrimci kanat, elbette, ko�ullann olgunla�t1-

xvii

gi belli anlar oldugunu savunmaktadir. Bol�evizm di�1 sosyaliz­min en 6nemli otoritesi olan Kautsky'nin 1906 sonlarmda soy­lediklerini alahm. Kautsky "Rusya Devrimi'nin Devindirici Giic;:leri ve lhtimalleri" ba�hgm1 ta�1yan ve bir y1l sonra Rusc;:a bask1sma Lenin'in onaylay1c1 bir 6ns6z yazd1g1 c;:ah�masmda, yalmzca Avrupa ic;:in degil, Rusya ic;:in de burjuva devrimleri c;:a­gmm, "yani devindirici giiciinii burjuvazinin olu�turdugu dev­rimler c;:ag1"nm kapand1gm1 soyler. Kautsky'ye gore , proletarya­nm eklenti degil, bag1ms1z bir sm1f olarak ortaya c;:1kng1 bir iil­kede burjuvazi devrimci olmaktan c;:1km1�tir. Soyle der Kautsky:

Devrimin geli�imi i<;:inde Sosyal-Demokrat Parti'nin zafe­re ula�mas1 gayet mumkundur ve parti, yanda�lanna bu zafer konusunda guven a�1lamakla iyi eder, zira zaferi daha ba�tan reddederseniz, ba�anyla mucadele yurutemezsiniz. Fakat sosyal-demokratlarm ba�ka bir sm1fm yard1m1 olmadan, yal­mzca proletaryaya yaslanarak zafere ula�malan mumkun ol­mayacakur. l�te bu yuzden, zafere ula�m1� bir parti olarak,

programm1 proletaryay1 destekleyen sm1fm (koyluluk) <;:1kar­larmm izin verdiginden daha oteye ta�1yamayacakt1r.

Buraya kadar, 6zellikle de son ciimle dikkate ahmrsa, Ka­utsky'nin 1 9 1 7 sonrasmdaki aym Kautsky oldugu dii�iiniile­bilir. Fakat Kautsky adeta yazd1kc;:a ikna olur. Tipk1 o donem­ki Lenin gibi, devrimin bir burjuva devrimiyle smirh kalama­yacagm1, ama derhal sosyalizmin kurulmasma da yol ac;:ama­yacagm1 soyledikten sonra, en azmdan kesin olarak ne yap1l­mas1 gerektigini soyler:

Bu devrimi ne geleneksel anlamda bir burjuva devrimi ne de aym �ekilde bir sosyalist devrim olarak gormek gerekir. Bu­nun yerine, burjuva toplumunu sosyalist toplumdan ayiran s1-

xviii

mra kadar ilerleyecek ve ilkinin dag1lrnas1m h1zlandmp ikinci­sinin kurulrnasma zernin do�eyecektir dernek daha insafh olur.

Kaut5ky'nin bu 56ylediklerinden geriye Bol�eviklere 5oyle­yecek tek bir �ey kahyordu: lktidara gelen bir parti, devirdigi 51-mfm (burjuvazinin) program1yla 5m1rh kalamaz, ak5ine 'zafer konusunda g«ven a�iladigi' kitleleri zafere ula�urd1ktan 5onra onlarm taleplerini kar�ilamak zorundadir. Ak5i takdirde, iktida­ra goturdugu proletaryaya, 'biz a5hnda iktidan burjuvazinin <;:1-karlanm 5avunmak i<;:in ele ge<;:irmi�tik' demek zorunda kahr, upk1 Men�eviklerin Ekim 6nce5inde yapuklan gibi. Elbette Bol­�evikler tutarh demokratlar olarak ilk yolu tercih etmi�lerdi. Kritik 5oru, Kaut5ky'nin ifade ettigi ve Bol�eviklerin de kabul ettigi gibi, proletaryamn ve onun parti5inin koylulukle, yani 'yard1m1 olmadan zafere ula�malan mumkun' olmayan 5m1fla ili�ki5inin ne olacag1yd1? Bol�evik Devrimi'nin bir darbe mi yok5a devrim mi oldugu bu 5oruda 5akhydl.

1KT1DARIN ALINMASI: DARBE Ml, DEVRlM Ml?

Bol�eviklerin giri�iminin bir darbe mi yok5a bir devrim mi oldugu 5orununun en can ahc1 ve<;:he5i 1<;: Sava�, en can ahc1 oge5i de koyluluktur.

Bol�evikler iktidan ele ge<;:irirken buyiik �ehirlerde i�<;:i 51-mfmm ezici <;:ogunlugunu arkalanna ald1klanndan, Bol�evizm kar�nlanmn bu konuda 56yleyecekleri pek 56zu yoktur.4 Oy-5a koyluluk konu5unda aym �ey ge<;:erli degildir, zira ezici <;:o­gunlugu koylulugun olu�turdugu bir ulkede koylulerin oyla­nmn almamam1� olma51, darbe nitelendirme5i i<;:in yeterli go-

4) Ayrmular ii;in, bkz. elinizdeki kitapta, "Kurucu Meclis Sei;imleri ve Proletar­ya Diktatorlugu", s. 169-197

xix

rulmu�tur. Bu iki can ahc1 etkenden once koyluluk sorununu ele almak daha dogru olacakur.

1 9 1 7 Ekim'inde Marksizmin koyluluk ve genel olarak ku­<;ii.k mulk sahibi emek<;iler konusundaki yakla�1m1 neredeyse eksiksiz bir �ekilde hayata ge<;irilmi� ve devrim bu �ekilde ba­�anya ula�m1�ur. Yukanda Kautsky'nin de dile getirdigini ve dolay1s1yla sahiplendigini gordugumuz bu yakla�1m, Lenin'in olumunun ardmdan Stalinist ideolojinin gu<;lenmesiyle birlik­te unutturulmu�, yok say1lm1�ur.

Lenin'in l 924'teki olumunden hemen birka<; y1l sonra <::in sorununda ba�layan ve sonra dalga dalga yay1lan sm1f i�birligi politikas1 (ve koyluculuk, kii.<;ii.k burjuva devrimciligi) , 1949'da aruk l 920'lerdekinden apayn bir parti olan <::KP esasen koylu­luge yaslanan bir hareketle ulusal devrimini ger<;ekle�tirince do­ruk noktasma ula�m1�u. Oyle ki sosyalist hareketinin dogu�u esasen yirminci yii.zy1lm ikinci yansma sarkan Turkiye gibi ul­kelerde koyluluge proletaryayla e�, hatta kimi zaman daha fazla bir deger bi<;ilmesi Marksizmin kitabma uygun bir tutum olarak gorulmu�tu. Stalinizmin ve onun <;e�itli kollarmm i<;inde ku<;uk bir kesim bunu, "Lenin'den sonra yeni bir ger(ek/ik ortaya <;1ku" ya da "her ulkenin somut ko�ullan var" diye teorize etmeye <;a­h�sa da, <;ogunlugu olu�turan diger kesim a<;1smdan koylulugun ba�h ba�ma bir devrimci sm1f katma yii.kseltilmesi ve proletar­yayla bir tutulmas1 Marksizmin ve Leninizmin ozunde vardi.

Oysa Bol�eviklerin koyluluge kar�1 tutumu o kadar mesa­feli, ku�kucu ve Stalinist dogmalardan uzak bir sm1fsal teme­le oturuyordu ki baz1 burjuva tarih<;ileri �unlan soyleyecek kadar ileri gidebilmi�lerdir:

Partinin koylulugii tarif etmek ic;:in kulland1g1 dil somur­gecilik diliyle c;:arp1c1 benzerlikler ta�1maktadir: 'orgutsuz-da-

xx

gm1k' , 'yoksul ve cahil bilgisizler', 'kuhur seviyesi dii$iik', si­yasi ac;1dan etkisiz, 'bilinc;siz' bir kitle.'

Lenin'in yaz1lannda da gorulebilecegi uzere, Bol$eviklerin bu ve benzeri tabirleri kulland1klan dogrudur. Dolayis1yla iki cevap vermek gerekiyor: Bol$evikler koyluleri a$ag1lamad1lar ('somiir­geci tutum'), Bol$evikler koyluleri yiiceltmediler ya da proletar­yayla aym kefeye koymad1lar ('Stalinist sm1f i$birlik�i tu tum').

Belirtildigi uzere, Bol$evikler Marksizmin tarihsel ger�ek­lerle defalarca kamtlanm1$ olan dusturunu ilke edinmi$lerdi: K1r kenti takip eder!

Kir ile kent birbirine e$it olamaz. Bu c;agm tarihsel ko$ul­lan altmda kir kente e$it olamaz. Kent kac;m1lmaz olarak k1-ra onderlik eder. Kir kac;1mlmaz olarak kenti takip eder. Bura­da tek sorun 'kentli' sm10ardan hangisinin kira onderlik etme­yi ba$aracag1, bu g6revin ustesinden gelecegi ve kentin onder­liginin hangi bic;imlere burunecegidir (cilt 30, s. 257) .

Bir koylu diyan olan Rusya'da devrim tam da bu ilkeye bagh kalmd1g1 i�in ba$anya ula$ID1$tlr. Bol$evikler her $eyden once buyuk sanayi kentlcrinde ustunlugu ele ge�irmelcri sa­yesinde devrimi ger�ekle$tirmi$lerdir.

Bunu kavrayamayan bir devrimcinin, y1llarca Bol$evik Dev­rimi'nin bir darbe oldugunu 'kamtlamak' adma Kurucu Meclis se�imlerine gondermede bulunan burjuva ideologlarmm tuza­gma dii$mesi ka�1mlmazd1r. Zira Bol$evikler ger�ekten de oy zab1tlarma gore azmhkta olduklan bir ulkede iktidan ele ge�ir­mi$lerdi. Bol$eviklerin uye say1s1 Subat'ta 25 bin civanndaydi.

5) Aki. Donald j. Raleigh, ·'The Russian Civil War, 1917-1922", Tiu: Cambridge History of Russia, The Twentieth Century, 3. cilt ic;inde, Cambridge University Press, 2006, s. 160.

xxi

Birkac; ay soma 100 bine yakla�m1�, Kornilov ayaklanmasmdan onceyse 250 bini zar zor gec;mi�ti. Say1lan yalmzca yl!z binleri bulan Bol�evik devrimciler, etraflannda milyonlarca emekc;iyi toplam1�lard1, fakat yine de Ocak l 918'deki Kurucu Meclis'te c;ogunluga sahip degillerdi. Neyse ki 1 20 milyonu a�km emek­c;inin hepsini birbirine denk olarak gormeyen ve her sm1f m top­lumdaki ozgul agirhgm1 titizlikle dikkate alan Bol�evikler, ulke ekonomisinde ba�role sahip olan sanayinin ve �ehrin ustunlu­gunu siyasal ustunluge c;evirmi� ve dogrn politikalarla, proletar­yanm onderliginde devrimi ulkenin tamamma yaym1�lard1.

Bu noktada, belki de uzun ac;1klamalardansa, Lenin'in c;ok severek zikrettigi S-R'lerin toprak program1yla ilgili anekdotu aktarmak daha uygun olacaktir.

Lenin devrimin daha ilk gunu �oyle diyordu:

Burada, [toprakla ilgili] kararnamenin ve fermanm Sosya­list-Devrimciler tarafmdan haz1rland1gma <lair sesler duyulu­yor. Ne i;1kar bundan? Kimin tarafmdan kaleme ahnd1g1 fark eder mi? (cilt 26, s. 260).

Gerc;ekten de Bol�evikler toprak sorununun c;ozumu ic;in koylulugun temsilcisi olan S-R'lerin toprak programm1 uygu­lam1�lard1. Ekim'den once iktidara gec;me hrsan bulan S-R'ler, �ehirlerde burjuva duzeninin smirlan d1�ma c;1kmaya, kapita­list mulkiyette gedikler ac;maya cesaret edemedikleri gibi, kir­salda da kendi programlanna ihanet etmi� ve koylulugu hayal kmkhgma ugratm1�lard1. Oysa Bol�evikler kapitalizmle he­sapla�maya kararh, i�c;i sm1fmm onderligini ele alm1� bir par­ti olarak, bir koylu ulkesinde i�c;ilerin vazgec;ilmez muttefiki olan yoksul koylulerin toprak ihtiyacm1 dikkate alm1� ve S­R'lerin kagit uzerinde kalan program1m hie; degi�tirmeden uy­gulayarak S-R yanda�1 koylulerin destegini kazanm1�lard1.

xx ii

Troc;ki bilincin bu.tun yonlerinin aym h1zla geli�medigini vurgular. Devrimcile�en bir bireyin dogrudan siyasal olaylara olan ilgisinin toplumsal hayatm diger alanlarma yay1lmasmm aym h1zda olamayacag1m, bilincin bir yam c;ok ileri firlarken, ba�ka bir yanmm c;ok geride kalabilecegini soyler. 6rnegin y1llarca dini, milliyetc;i, aynmc1 goru�lerin etkisinde ya�am1� bir i�c;i, kendiliginden geli�en bir grev ya da direni� sayesinde, o mucadelenin ate�i ic;inde, kendi dogrudan sm1fsal ihtiyac;la­rmm pe�inde ko�arken devrimci bir donu�um sergileyip i�c;i sm1fi mucadelesinin aynlmaz bir uyesi haline gelebilir, fakat buna ragmen belli bir sure, mesela kadm-erkek ili�kilerine da­ir eski anlay1�m1 surdurebilir ya da kendisini hala eski 'siyasal' (parlamenter) parti kimligiyle ifade edebilir. Devrim anlarm­da da ayms1 olur: Kitleler kendi dogrudan ihtiyac;lanm. lafta savunan partilere degil, eylemde uygulayan partilere destek verirler ve Lenin'in de dedigi gibi, bu noktada oy sand1g1 res­min butununu gormek ic;in yeterli degildir:

Genel oy, her sm1fm kendi sorunlanm kavrarnada ula�u­g1 diizeyin bir gostergesidir. <;:e�itli sorunlarlm c;ozmek ic;in farkh sm1flarm ne yone egi l im gosterdiklerini ifade eder. Fakat bu sorunlann gerc;ek (OZiimiinii oy sand1gmda degil , sm1f mii­cadelesinin ic; sava�l da kapsayan butiin bic;imlerinde aramak gerekir (cilt 30, s. 271-272).

Bol�eviklerin koylulerle ili�kisi boyle bir diyalektige sahip­ti. Bol�evik Parti, proletaryanm buyii.k c;ogunlugunu, sm1fm en bilinc;li ve dinamik unsurlanm sosyalizm davasma kazan­d1g1 ic;in ba�anya ula�m1�ti. Oysa koylulugu sosyalizmin ya da planh-kolektif ekonominin yararlarma ikna ettigi ic;in yanma c;ekmemi�ti. Koyluluk hala devrim oncesinde oldugu gibi kendi kuc;uk topragmm pe�inde ko�uyordu; sava�la birlikte,

xx iii

bu talebe ban� talebi de eklenmi�ti. Bol�evikler koyhi.leri sos­yalizme ikna ederek degil, onlarla gec;ici bir ittifak yaparak devrime ilerlemi�lerdi. Koyluler gec,;mi�ten gelen parti bagh­hklanm ya da 'siyasal' g6rO.�lerini-6nyarg1lanm koruyor, ama siyasete aktif mudahalelerinin soz konusu oldugu her yerde Bol�eviklerden yana tav1r ahyorlardi. Bu ili�kiyi en iyi ifade edecek olan Rusya koylulerinin kendi sozleridir:

Biz komunistleri sevmiyoruz, ama Bol�evikleri seviyoruz, onlann yamnday1z !

l�c;i sm1f mm partisi olan Bol�evikler koylulugu devrime bu �ekilde c;ekmi�lerdi. Lenin meseleyi �oyle ozetler:

Bu durum kar�1smda Sosyalist-Devrimciler ofkeden kup­

lere bindiler, 'Bol�evikler program1mm c;ald1lar' diye yaygara kopard1lar. Arna bunu yapmakla sadece kendilerini gulunc; duruma du�urmu� oldular. Gerc;ekten de, ne guzel bir parti: Programlannda devrimci nitelikte ve emekc;i halkm yaranna olan maddeleri hayata gec;irebilmek ic;in yenilgiye ugramalan ve hukumetten kovulmalan gerekiyormu�! (cilt 30, s. 265) .

Lenin bu politikayla Marksizmin ilkelerine bagh hareket etmi�ti. Toplumdaki yegane tutarh devrimci gucun proletarya oldugunu savunan Marx ve Engels, kendi sosyalizm anlay1�la­nnm gerc;ek kokenini, kolektif hareket etmeye bu denli musa­it bir sm1f m tarihte ilk kez ortaya c,;1km1� olmas1yla ili�kilen­dirmi�lerdi. Koyluluk ic,;inse boyle bir durum gec;erli degildir, zira "koylu bir yandan, ony1llar boyunca toprak sahibi ve ka­pitalist tarafmdan ezilmi� bir emekc,;idir ama diger yandan, o bir mulk sahibidir. Tah1hm ozgurce satmak ister, 'ticaret oz­gurlugu' ister, ac;hktan kmlan bir ulkede serbest tah1l ticareti­nin vurgunculuk yapma ozgurlugu , zenginler ic,;in kar elde et-

xx iv

me ozgurlugu oldugunu anlamaz."6 l�te bu yuzden proletarya, ge<;:mi�in bir miras1 olan diger emek<;:i kesimlere belli tavizler vermeli, onlan kar�1-devrimin kucagma atmaktan kurtaracak bir uzla�ma politikas1 izlemeliydi.

Lenin'e gore , koylulugun zincirlerinden ba�ka kaybedecek bir �eylerinin bulumnasi, kendi gozunde <;:ok degerli ku<;:uk bir toprak par<;:asma sahip olmas1 koylulerin kolektif degil, birey­sel hareket eden, bencil bir grup olmasma yol a<;:1yordu . "Tek dusturu, 'ben ald1g1m1 alay1m, gerisinin cam cehenneme' olan ku<;:uk mulk sahiplerinin anar�isi" ,7 Lenin'in koyluluge ili�kin olarak 'somurgecilige kayd1g1' iddia edilen yakla�1mmm, yani proletaryayla koylulugu e�it gormeyi reddeden klasik Mark­sist yakla�1mm ozunu olu�turuyordu. Kapitalizmde koylulu­gun bag1ms1z bir rol oynamas1 mumkun degildi. Koyluler ya proletaryay1 destekleyerek devrimci bir rol oynayacak da bur­juvazinin pe�ine takilarak kar�1devrimin yedegi olacaklardi. Ozellikle de Engels'in israrla uzerinde durdugu bu tutumu Le­nin �oyle 6zetlemekteydi:

Bu hususta, sosyalistler, sosyalizm teorisine ve ideallerine sadakatle bagh kald1klan o eski gunlerde sosyalizmin en iyi temsilcileri kiiylulugu tarafs1zla�tmnaktan, yani orta koylule­ri proleter devrimine aktif olarak yard1m etmese bile, en azm­dan engel olmayan, tarafs1z kalacak ve du�manlanm1zm sah­na gec;:meyecek bir toplumsal katman haline getirmekten bahsederlerdi."

Dolay1s1yla Bol�eviklerin oy hanesinde koylulerin gorunme­mesi, yalmzca bir azmhk tarafmdan desteklendiklerini degil, ak-

6) "Yedinci Tiim-Rusya Sovyctkri Kongresi", 5 Arahk 1919, Sovyet lktidcm vr Dlinya Dcvri111i icinde. Agora Kitaphg1. Ocak 2010. s. 269. 7) "Moskova Sovycti'ndc Yapilan Konu�ma", 23 Nisan 1918, a.gy. ir;inde, s. 101 . 8) "RKP Sekizinci Kongresi Ar,;1h� Konu�mas1", 18 Mart 1919, a.g.y. ir;inde, s. 194.

xxv

sine, sosyalistlerin ilk gunden beri ongordugu bir ili�ki bic;imi temelinde nufusun c;ogunlugunu kazand1klanm gosteriyordu.

1(: SAVAS: KlTLE DESTEClNlN KANITI

Koylulukle kurulan bu ili�ki bic;iminin Marksizme uygun olsa da, gerc;ek bir destegi ifade etmedigi itirazmda bulunula­bilir. Bu itiraz1 cevaplamanm ve boylece aslmda Bol�eviklerin devrim stratejisinin saglamasm1 yapmanm en iyi yolu le; Sa­va�'tlr. Ancak boylesine uzun soluklu ve c;etin bir smav, koy­lulugun Bol�eviklere destek verip vermedigini, verdiyse bu­nun bir anhk gafleti yans1t1p yans1tmad1g1m ve dolay1s1yla Bol�evik Devrimi'nin bir darbe olup olmad1g1m gosterebilir.

Burjuva tarihc;ilerinin ve genel olarak Bol�evik Devrimi'ne kar�1 c;1kanlann ac;1klamakta en c;ok zorland1klan, kurgulanm en c;ok bozan ve dolay1s1yla genelde susarak ya da c;arpltarak gec;i�tirmeye c;ah�uklan olay, gene; i�c;i devletinin daha ilk y1-lmda kar�I kar�1ya kald1g1 uc; y1lhk korkunc; le; Sava�'ta elde et­tigi maddi ve manevi ba�andu. le; Sava� ziyadesiyle rahats1z edici bir konudur, zira 1 9 1 Tden gunumuze kadar butun Bol­�evizm kar�Itlarmm ortakla�uklan 'darbe' tezinin yumu�ak karmd1r: Maddi ac;1dan guc;suz olan Bol�evikler, kitle destegi de olmad1gma gore , le; Sava�'tan nas1l galip c;1kabildiler?

Gerc;ekten de Bol�eviklerin iktidara devrimle degil, darbeyle geldikleri, tepeden gerc;ekle�tirilen bu ]akoben mudahalenin Kurucu Meclis sec;imlerinde tecelli eden halk iradesine yonelik bir dayatma oldugu iddiasma le; Sava� ta� koymaktad1r. Nas1l olmu� da yalmzca bir azmhgm destegini alan bir parti ('komp­locular grubu') , buylik emperyalist guc;lerin destegini alan kar­�1-devrimcilerle uc; yil boyunca sava�mak zorunda kalm1�ken, du�man bir ara Petrograd'a kadar dayanm1�ken, yani birc;ok

xxvi

bolge Bol�eviklerin elinden <;1km1�ken, Bol�evikler Brest Antla�­mas1 gibi ulkenin U.<;te birine yakmm1 hi<; sava�rnadan Alman­lara 'teslim' etmi� ve bu zorunlu tercih fazlas1yla suiistirnal edil­mi�ken, 1920'de iktidanm korumayi ba�arm1�, kaybettigi b61-geleri yeniden Sovyet iktidanmn par<;as1 yapm1�, hatta baz1 yer­lerde iktidar bizzat kucagma du�mu�tur? Bir azmhgm destekle­digi Bol�evikler nas1l olmu� da bunca badireyi atlatabilmi�ler­dir? Soru apktir: Madem kitlelere ragmen yap1lan bir devrimdi, madem proletarya diktatorlugu degil, o <;ok sevilen lafla, prole­tarya uzerinde diktatorluk kurulmu�tu, madem kitleler Bol�e­vikleri istemiyorlard1, neden kitleler boyle bir firsan tepip Bol­�eviklerden kurtulmadilar, hatta daha da onemlisi 'kurtuldukla­nnda' bile k1sa sure sonra Bol�evikleri geri <;agird1lar?

Burjuva tarih<;ilerinin bu konuda dile getirdikleri di�e do­kunur sadece birka<; cevap vardir. Bunlann en iddiahs1, aslm­da, Kol<;ak'm lngiliz kumandam General Ward'm soyledigi so­zun farkh bi<;imleridir: Rusya'da C::arlar yuzy1llarca kitle deste­gi olmadan yonetmediler mi?

Ne var ki, bu sorunun siyaseten hi<;bir anlam1 yoktur. Yir­minci yuzyildaki farkh diktatorluk bi<;imlerinin hepsini aym torbanm i<;ine t1k1�tirma giri�imleriyle aym yanh�tan hareket etmektedir.

Belli bir kahc1hg1 olan hi<;bir yonetim yalmzca zor yoluyla var olamaz. lster diktatorluk olsun, ister kralhk, ister demok­rasi, her yonetim iktidara oram degi�en bir ikna-zor dinamigiy­le tutunur, salt zor yoluyla , �iddet uygulayarak degil. Yani bu iddia yalmzca Bol�evikleri degil, C::arhk yonetimini de yanh� a<;1klamaktadir. Ornegin l 905'e kadar, genel anlamda soyler­sek, (ar'm bu.yuk bir me�ruiyeti (ikna temeli) vardi. 9 Ocak ve sonrasmda bu me�ruiyeti buyiik oranda yitirdi, sonraki sure<;­te ya�anan buyuk tarihsel olaylarda itibanm daha da yitirerek

xx vii

on iki y1l sonra tarih oldu. Keza fa�izm ic;in de ayms1 gec;erli­dir. Fa�izm s1radan bir diktatorliik gibi yalmzca �iddet yoluyla degil, c;ekirdegini kiic;iik burjuva kitlelerin olu�turdugu, etra­fmda devrimci alternatiften hayal kmkhgma ugram1�, yorul­mu�, bezmi� ve diger uca savrulmu� kitlelerin (aktif ya da pa­siO destegini de alm1� bir toplumsal zemin iizerinde �iddet uy­gulayarak yonetir. Fa�izm azgmca �iddetini bu tabana yaslana­rak uygular. Bu yiizden beyaz muhaf1zlarm argiimam, a�m (ya da ortalama) �iddet uygulayan her rejimi 'fa�izm' diye nitelen­diren Stalinist solun argiimanlan kadar degersizdir.

le; Sava� gerc;ek bir halk oylamas1ydi. Kitlelerin olagan do­nemlerde iktidardan yana ho�nutsuzluklanm her an ac;1kc;a ve en radikal tarzda dile getirmeleri miimkiin degildir. Oysa le; Sava� bu imkam tamr. Sovyet Rusya'daki le; Sava� da boy­ledir. Kitleler bu halk oylamasmda ellerine gec;en onlarca fir­sata ragmen Bol�evikleri terk etmemi�lerdir. Oyle ki Bol�e­viklerin uygulamak zorunda kald1klan ve kitlelerin 6nemli bir kesimine 'itici' gelen politikalar bile Bol�eviklerden kop­malarma yol ac;mam1�llr.

le; Sava�'taki ba�any1 yok saymak ic;in ba�vurulan diger ar­giiman ise, emperyalist giic;lerin istedihleri �ehilde miidahale edememi� olmaland1r. Bu iddiamn temelini olu�turan tespit 6ziinde dogrudur. Gerc;ekten de Lenin emperyalist giic;ler mevcut ordulannm c;ok kiic;iik bir kesimini bile Sovyet iktida­nnm iizerine salabilmi� olsalard1, i�c;i devletinin ayakta kal­masmm miimkiin olmayacagm1 ac;1kc,;a soylemi�tir:

Eger ltilaf devletleri Almanya'nm yenilgisinden sonra bo�a c;:1kan devasa ordularmm c;:ok kuc;:uk bir kesiminden bile yarar­lanabilselerdi, eger bu ordularm degil hepsini, onda birini bile Sovyet Rusya Cumhuriyeti'ne kar�l dogru duzgiin kullanabil-

xxviii

mi:;; olsalard1, elbette ayakta kalmam1z miimkiin olmayacakn. Rusya'daki Ii; Sava:;;'m birinci doneminin temel ozelligi, ltilaf devletlerinin Sovyet Cumhuriyeti'ni ezmek ii;:in kendi askerle­rinden yararlanma giri:;;iminin ba:;;ans1zhga ugramas1yd1. 9

Fakat bu dogru tespit, Bol;;evik Devrimi kar;;1tlanm degil, Bol;;evikleri destekleyen ve Sovyet iktidannm me;;ruiyetini gosteren bir ic;:erige sahiptir. Muhafazakar tarihc;:ilerin de kabul ettigi gibi, Bol;;evikler le;: Sava;; s1rasmda genel anlam1yla asker s1kmt1s1 c;:ekmemi;;lerdir, oysa kar;;1-devrimci guc;:ler asker to­parlamakta surekli zorlanm1;;lardir. Bu durum Bol;;eviklerin me;;ruiyetinin kamndir, Bol�eviklerin yalmzca Rusya'da degil, butun dunyada destek ve teveccuh gordugunun i;;aretidir.

Rusya'da asker toplanabilmesi Bol;;eviklerin arkasmda bu­yuk bir destegin bulundugunu gosterir, zira 1 9 1 6 sonras1 dun­ya tarihi asker kac;:aklanmn tarihidir ve ozellikle de ordusunu dagitm1;; bir ulkede sil ba;;tan yeni bir ordu yaranlabilmi;; ol­mas1, kitlelerin muazzam desteginin oldugunu gosterir: Bol;;e­vikler hic;:bir ulkenin yapamad1gm1, hatta Lenin'in bile (Brest Antla;;mas1'nm zorunluluguna dikkat c;:ekerken soylediklerine bakarsak) mumkun olmad1g1m du;;undugu bir ;;ey gerc;:ekle;;­tirmi;;lerdi. Aym ;;ekilde, Bol;;eviklerin me;;ruiyetinin yalmzca Rusya'yla smirh olmad1g1m, i;;c;:i iktidanyla sava;;mak istemedi­gi ic;:in emperyalist guc;:lere rahat yuzu gostermeyen Avrupa i;;­c;:i sm1fmm eylemlerine bakarak gorulebilecegi uzere , Bol;;evik nufuzunun diger ulkelere de yay1ld1gm1 gostermektedir.

Bol;;evik Devrimi'nin bu ulusal ve uluslararas1 me;;ruiyetini, o donemin en onemli sorunlanndan biri haline gelecek olan Yahudi sorunu c;:erc;:evesinde degerlendirebiliriz. Sozgelimi,

9) "R K P Sek izinci Tiim-Rusya K onferans1 MK Siyasi Raporu", 2 Arahk 1919, a.g.y. i�inde, s. 226.

xx ix

1919 yazmda beyaz muhaf1zlar Ukrayna'ya girdiklerinde, Ya­hudiler beklenmedik bir �ekilde kar�1-devrimci guc;lere husnu kabul gostermi�lerdi. Yahudilere e�itlik tamyan ilk parti Bol�e­vikler olmasma kar�m, Yahudiler beyaz muhaf1zlan tercih et­mi�lerdi. Arna c;ok gec;meden, Yahudi katliamlanna izin veren ve devlet yonetiminden Yahudileri d1�layan beyazlardan hayal kmkhgma ugray1p Bol�eviklere kucak ac;m1�lard1. Sorunu o doneme ozgu sag a�mhklann bir sonucu olarak gormemek ic;in, omegin en ileri demokrasiye sahip olan lngiltere'de de 1920'lerde devletin ba�mdakilerin 1rkc;1, Yahudi du�mam soy­lemlerini ya da c;ok degil on-on be� y1l soma Avrupa'nm gobe­ginde ya�ananlan hat1rlatmak gerekir. Yuzyillard1r Yahudi du�manhg1 zihnine kazmm1� kitleleri etki altma alabilmek ad1-na, Bol�evik iktidannm bir Yahudi oyunu oldugu, butun 'de­mokratik' kapitalist devletler tarafmdan propaganda malzeme­si olarak kullamhyordu. Bol�eviklerse ezilenlerin butun kesim­lerine oldugu gibi Yahudilere de hitap edecek bir programa sa­hiplerdi. Yalmzca Ukrayna'da degil, butun Rusya'da Yahudiler aynmc1 yasalardan kurtanlm1�, ilk defa devlet makamlannda gorev almalan saglanm1�t1. (Hatta diledikleri takdirde kendile­rine ayn bir toprak parc;as1 ve devlet teklif edilmi�ti. ) Kar�1-devrimcilerin ele gec;irdikleri yerlerde Yahudi pogromlan ya�a­mrken, Bol�evikler Rusya'da iki yuzy1h a�km suredir d1�lanan Yahudilere e�itlik getirmi�lerdi ve uzun vadede Bol�eviklerin destek gormelerini saglayan da buydu.

Aym durum �u ya da bu grupla degil, genel olarak koylu­lerle olan ili�ki ic;in de gec;erlidir. Bol�evikler 'S-R'lerin progra­m1'yla gonlunu kazand1klan koylulugu, tah1hn zor ahm1 poli­tikas1yla buyiik oranda kaybetmi�lerdi. Koylulerin ikna olma­lan ic;in ya�ayarak gormeleri gerekiyordu:

xxx

Kurucu Meclis se<;imlerinde Bol!;ieviklere en az oy veren Ural ve Sibirya koyluleri, Kurucu Meclis cephesini sonuna ka­dar desteklememi!;iler miydi? Sibirya buylik toprak mulkiye­tinin olmad1g1, koylulere, butun Rusya'nm koylulugune yard1m ettigimiz gibi hemen yard1mda bulunamad1g1m1z bir yer degil mi? 1918 yazmda Bol!;ieviklerden memnun degillerdi. Bol!;ie­viklerin onlan ellerinde bulunan tah1l fazlasm1 spekulasyona izin vermeyen fiyatlarla satmaya zorlad1gm1 gormli!;i ve bu yliz­den yuzlerini Kol<;ak'a <;evirmi!;ilerdi. Simdiyse durumu gordii­ler, bir kar!;i1la!;itlrma yaptilar ve farkh sonur;lara vard1lar. "'

Gw;:ekten de koylulugun desteginin kaybedilmesi diye bahsedilen �ey, aslmda ge<;:ici-zorunlu bir onlem olan art1 uru­ne zorla el koyma politikas1yla alakahyd1. Bol�evikler cephede­ki askerlere ve tanmla ge<;:inmeyen bolgelere ia�e temin edebil­mek ve k1thgm ustesinden gelebilmek amac1yla spekulasyonun onune ge<;:mek zorundayd1lar ve bu yiizden tah1l fazlasma el koyma yoluna gitmi�lerdi. 1<;: Sava�'m ve kithgm bitmesiyle bu yontemden vazge<;:ildi. Bunun kaldmlmas1yla birlikte, 192l 'den once neredeyse suadan bir hadise olan koylu ayak­lanmalan tamamen durdu. Bunun ardmdan, "Bol�evizme dog­ru yeni bir yoneli� ba�lad1 ve Kol<;:ak ve Denikin'in cephe geri­sinde koylu isyanlan yaygmla�t1. Koyluler kurtanc1lan olarak gordukleri kml birlikleri bagulanna basnlar" (cilt 30, s. 268) .

Aynca, l<;: Sava� s1rasmda halkm Kurucu Meclis'i ya da mec­lisleri deneme firsat1 buldugunu da eklemeden ge<;:mek olmaz. Rusya'nm ekonomik a<;:1dan onemli bolgelerinde belli sureler egemenlige sahip olan bu 'demokratik' yap1lar, Kml Ordu'nun mudahalesinden ziyade, t1pk1 Ekim oncesindeki Ge<;:ici Huku-

10) "Yedinci TO.m-Rusya Sovyetleri Kongresi" , a.g.y. ii;inde, s. 262. Lenin yaz1-larmda buna benzer biri;ok ornek zikreder.

xx xi

met denemeleri gibi kendi basiretsizlikleri ve kar�1-devrimci ni­teliklerinden oturii gozden du�mu�, gerici politikalan kitleler­den tepki toplam1� ve Kml Ordu bunlara ashnda yalmzca son darbeyi vurmu�tur. Bu ve benzeri 'demokratik' yap1lann zuhur ettigi ya da Gonulluler Ordusu denen kar�1-devrimci guruhun egemen oldugu yerlerde ya�anan karma�a, �iddet ve teror beyaz generaller tarafmdan bile istikrahla kabul edilmi�tir.

Butun bunlardan sonra, Bol�eviklerin kar�1smda rakip ola­cak bir parti ya da partilerin olmad1g1 argumammn da temelsiz oldugunu soylemek gerekir. Siyasette ehil olmayan, yonetmeye degil, emretmeye ah�m1� ve dolay1s1yla kitlelerden kopuk olan beyaz generallerin yetersiz kald1g1 gorii�u genel anlamda dogru olmakla beraber, 'Ball'nm demokrasi ideallerine daha bagh bir rakip olsayd1, durum c;:ok daha farkh olurdu' gorii�u ic;:in k1hf olarak kullamlmas1 sorunludur. Bu goru� yalmzca yukanda an­laulan genel sebeplerden oturii degil, ozelde beyaz muhaf1zlara ili�kin olgusal verilere ters du�mesi sebebiyle, genel olaraksa burjuva demokrasisi idealizasyonuyla malul oldugu ic;:in de yan­h�llr. Olgular duzeyinde ele ald1g1m1zda, kar�1-devrimci guc;:lerin yalmzca diktatorlukle yamp tutu�an az1h katillerden olu�mad1-gm1 unutmamak gerekir. Bu kesimlerin arkasmda Avrupa bur­juvazisinin maddi manevi destegi vardi. Dahas1, ornegin Vrangel dam�man olarak unlu Rus liberalleri Struve ve Krivoshein'i ya­nma alm1�t1, sirf sava� yerine, hem sava� hem politika yapma ta­raftanyd1, ama burjuva politikalarmm hic;:biri o donemde, dev­rim programmm kar�1smda tutunamad1, tutunamazd1 da.

Bol�evik hukumetinden memnun olmamalar1na kar$m. koyluler Kurucu Meclis'le, Kol<;ak'm ve btekilerin egemenli­giyle pratikte bir kar�1la�urma yapllklannda, Bol�eviklerin onlara daha iyi bir hayat saglad1gm1 ve onlan askeri ai;:1dan

xxxii

bO.tUn do.nya emperyalistlerinin zorbahklanndan korudugu sonucuna vard1lar. ''

Fakat buradaki daha da buylik hata, ashnda llpk1 gunumuz Avrupa Birligi sorununda oldugu gibi, kokten yanh� bir Ball demokrasisi anlay1�mdan hareket ediliyor olmas1d1r. Burjuva demokrasisi bir taraf1 diktatorluk bir taraf1 demokrasi olan s1-mf temelli bir yonetim bic;imi olarak gorulecegi yerde, butiin sorunlan c;ozecek, sorunsuz bir cennetin anahtan haline geti­rilmektedir. Bugun Avrupa demokrasilerindeki artan ihlaller ve genel daralma bu idealizasyonu oldukc;a sorunlu hale getir­mi�tir, fakat Bol�eviklerin iktidara geldigi donem soz konusu oldugunda bu idealizasyon daha da sorunludur. 0 donemde bugunku anlam1yla bile bir Ball Avrupa demokrasisi yoktu: Birc;ok ulkede genel oy hakk1 bile yerle�memi�ti; Avrupa bur­juvazisi hala aleni irkc;1hktan-kadm du�manhgmdan, ylizsuz somurgecilikten ve aktif krallardan kurtulamam1�, birc;ogu bu­gun demokratik esvaba burundurulmu� emellerini saklama ge­regi bile duymayan bir sm1fn. Bunlar ancak zaman ic;inde daha pazarlanabilir bir �ekle burunecekti. Bu ylizden, Ball Avrupa demokrasisinin imdada yeti�mesi soyut bir duzlemde dile geti­rilmektedir. Meseleyi somuta indirgeyerek konu�mak ic;inse Lenin'e ba�vurabiliriz. Kuc;uk devletler, der Lenin, '"kurtanc1-lan'm, yani lngiliz subaylanm gorunce, lngiliz ve Amerikan 'demokrasisi'ni' ne manaya geldigini anlad1lar. lngiliz ve Ame­rikan burjuvazisinin temsilcileri Finlandiya ve Estonya'ya ayak basllktan sonra , Rus emperyalistlerinden bile daha buyuk bir kustahhkla basnrma eylemlerine giri�tiler. kuc;uk devletler

11) "Ii; ve D1� Durumumuz ve Partinin Gorev leri", 21 Kas1m1920, a.g.y. ii;inde, s. 312.

xxxiii

kendi deneyimleriyle , ltilaf devletlerinin Bol$eviklerden daha kustah ve yik1c1 bir canavar olduguna kanaat getirmi$ bulunu­yorlar" 11 Keza: "Tro�ki'nin konu$masmda hakh olarak temas ettigi Viyana'y1 alahm. Orada hukumette Friedrich Adler gibi­leri var ve 'Bol$evizm deh$eti'nden azade ya$1yorlar, ama Pet­rograd ve Moskova kadar a�hk ve s1kmu �ekiyorlar, ustelik Vi­yanah i$�iler burjuvaziye kar$1 zafere ula$mak adma a�hk �ek­mediklerini biliyorlar" (cilt 30, s. 241 ) .

Butun bunlar Bol$eviklerin zorlu smav1 ba$anyla atlatukla­nm ve kitlelerin en bilin�li-iradi tercihi neticesinde (uzun bir sure�te ve tekrar tekrar deneyerek ya$ay1p gormeleriyle) ikti­dara tutunduklanm gostermektedir.

BOLSEVlK 1KT1DARI: KlTLESEL DEMOKRASl Ml, KlTLE TERORO MO?

Bol$evizm kar$ttlarmm Ekim Devrimi'ne darbe demelerinin arkasmda, paradoks gibi gorunse de , iktidann almmas1 s1rasm­da kan dokulmemi$ olmas1 olduk�a onemli bir etkendir. Bol$e­vikler, i$�i ve emek�ilerden oyle kitlesel bir destek gormii$ler, ayaklanmanm zamanm1, tam da Naz1m'm dedigi $ekilde, oyle dogru ayarlam1$lard1 ki iktidarm Sovyetlere devri �ok kolay ger­�ekle$IDi$ti. Moskova'da Bol$eviklerin bznel hatalarmm da etki­siyle iktidann almmas1 biraz daha zorlu ve kanh olmu$ olsa da, Bol$evikler devrimin ger�ekle$tigini ilan ettiklerinde ulkede beklenmedik derecede bir sukunetin hakim oldugunu soyle­mek mumkundur. Fakat bu bile, devrim kar$lllannm elinde kar$t-propaganda malzemesi olmu$tur. Marksistleri her ftrsatta doktrinerlikle su�layan bu kesimler, bakuklan her yerde Bol$e-

12) "Yedinci Tiim-Rusya Sovyetleri Kongresi", a.g.y. i.;:inde, s. 258-259.

xxxiv

vizm umac1s1 gorduklerinden, iktidann kitlesel bir destekle, te­reyagmdan kil c;eker gibi almmasm1 bile 'ideolojik' �ekilde yo­rumlamaktan geri durmam1�lardir. Zaten bu ylizden baz1 yazar­lar, Bol�evikleri kuc;umsemek adma, iktidarm ele get;iri lmedigi­ni, iktidann Bol�eviklerin eline du�tugunu soylemi�lerdir. *

N e var ki Bol�evikleri karalamak amac1yla soylenen bu soz aslmda bir iltifattlr. Lenin daha iktidann ahnmasmdan once ayaklanmanm ve iktidann fethinin bir sanat oldugunu soyle­mi�ti ve nitekim Bol�evikler iktidan incelikle hazirlanm1� bir plan neticesinde alm1�lardi. Bu inceligin ne boyutta olduguna dair kar�lt kamplardan hirer ornek vermek anlamh olacakur: lktidan almak ic;in yapilan hazirhk sanatim o s1rada iktidarda bulunan Gec;ici Hukumet kadar, kimi zaman, (zorunluluktan oturu saklanmakta olan) Lenin bile anlamam1�tlr!

1 9 1 ?'yle birlikte eski husumetleri unutan Troc;ki, Bol�evizm saflanna kauld1g1 andan itibaren -Lenin'in tabiriyle bu surec;ten sonra "Troc;ki'den daha iyi bir Bol�evik olmam1�tlr" 1 1- Lenin'le aralarmda herhangi bir aynm olmad1gm1 kamtlarcasma, birc;ok konuda Lenin'le isti�arede bile bulunmadan aym politikalan uygulam1�tlr. Ayaklanmanm bir sanat olarak orgutlenmesi de bunlardan biridir. Troc;ki sahip oldugu yasal konumdan (Sov­yet ba�kam) yararlanarak, ayaklanmanm du�mandan olabildi­gince gizlenmesini saglam1� ve bu baglamda, Sovyetler Kongre­si'nin toplanacag1 gunu bir perde olarak kullanm1�ur. Ayaklan-

*) "Bo l�evi k ler b u devrimler yi lmda iktidan e le ge<;irmedi ler. Onlar du�en ikti­dan kapu lar. Once otokrasi, sonra demokrasi anar�iye yenik du�tli: Kararh her­hangi bir gr up insan Bol�evik lerin Ekim 1917'de Pctrograd'da yapu k lanm yapa­bi lirdi. Adam B. U lman, The Bolshevilis . . . , Harvard University Press, 1998 [ 1965 ] . s. 314. Lenin'in bu konudaki cevab1 i<;in bkz. "Sovyet H ukumetinin Ba­�an lan ve Zor luk lan", Drvrim Yazilan - 2, s. 75. 13) Lenin'in Toplu Eserler'inde yer a lmayan b u sozun ge<;tigi beige elinizdeki der lemeye ahnm1�ur, bkz. s. 11-16.

xxxv

ma oncesi giinlerdeki beyanlarmda, dogal olarak, ayaklanma di­ye bir �eyin soz konusu olamayacag1, Bol�eviklerin kongredeki sonucu bekleyecekleri, askeri hazirhklarm �ehri korumak ama­c1m ta�1d1g1, vs. tiiriinde konspiratif sozler sarf etmi�tir. Lenin ayaklanma oncesi son bir ay ic;inde Merkez Komitesi ic;inde ya­�anan gorii� aynhklan ve dahas1 devrimin en ate�li doneminde yeraltma c;ekilmi� olmamn verdigi huzursuzluk nedeniyle, Troc;ki'nin bu yasal k1hfm1 ilk ba�ta yanh� yorumlam1� ve 'aca­ba bir yalpalayan daha m1?' �eklinde tereddiide dii�mii�tiir.

Ba�ka bir deyi�le, Lenin bile, saklanmak zorunda oldugu ic;in ayaklanma planlannm kimi k1s1mlanndan habersiz oldugundan, Troc;ki'nin yasal k1hfm1 ilk ba�ta anlamakta zorlanm1�ur. Stalin devrimin birinci yildoniimii vesilesiyle 6 Kas1m 1918'de Prav­

da'da yayinlanan makalesinde �u saurlan kaleme ahrken tam da devrimin orgiitlenmesindeki bu incelige dikkat c;ekiyordu:

Devrimin esinleyicisi ba�mdan sonuna kadar, Lenin yolda­�m ba�1m c;ektigi parti Merkez Komitesi'ydi. 0 donemde Vla­dimir llyic; Petrograd'da Viborg ilc;esinde saklamyordu. 24 Ekim ak�am1 hareketin genel onderligini ele almas1 ic;in Smol­ni'ye c;agnld1 . Ayaklanmamn pratik ayagmm orgutlenmesi i�inin tamam1, Petrograd Sovyeti ba�kam Tro�ki'nin dogrudan onderli­ginde ger�ekle�ti. Kesinlikle denebilir ki garnizonun Sovyet sa­fma c;abucak gec;i�i ve Devrimci Askeri Komite'nin c;ah�mas1-nm mahirane orgiitlenmesiyle ilgili olan her �eyi parti, 6nce­likle ve her �eyden once Troc;ki yolda�a borc;ludur. 14

14) Elbette, Stalin sonrasmda bu saurian yazd1gma pi�man oldugu ii;in, bu tarihi sozleri toplu eserlerinden i;1karm1� vc yerine tam tersi saurian koymu�tur. Troi;­ki'nin rolii.ne dair daha da ai;1k bir ifade Lenin'in Toplu Eserler'inin Kamenev'in ri­yasetinde haz1rlanan ilk bask1smdaki (cilt 14, s. 482) bir dipnotta gorii.lmcktedir: "Petrograd Sovyeti'ndeki i;ogunluk Bol�eviklerin tarafma ger,:tikten sonra, Trrn;ki Sovyet ba�kam sei;ildi ve bu s1fatla 25 Ekim ayaklanmasma onderlik etti."

xx xvi

Aym �ekilde, o donemde iktidarda olan Men�evikler ve di­ger bir\ok Ge\ici Hukumet uyesi de, baz1 kabine uyeleriyle generallerin uyanlanna ragmen Bol�eviklerin boyle bir te�eb­buste bulunmalannm soz konusu olmad1gma ve olamayacag1-na dair kesin sozler sarf etmi�lerdir.

Butun bunlar iktidann kolay bir �ekilde almmas1m sagla­m1�tL Elbette Ekim ayma gelindiginde ortada ger\ekten i�le­yen bir devlet aygitmm olmamas1 da bir etkendir, fakat unutmamak gerekir ki Lenin, upk1 Kautsky gibi, bunun (burjuvazinin yonetemez hale gelmesi ve egemen sm1f i\in­de par\alanmamn) her devrim i\in bir on �art oldugunu dev­rimden \Ok once soylemi�tir. Aslolan Lenin'in s1ralad1g1 di­ger etkenlerin de var olmas1yd1, ki bunun ba�mda, devrime onderlik edecek militan bir partinin varhg1 gelmektedir.

Dolayis1yla, daha iktidarm kurulmasma gelmeden, devrimin ger\ekle�mesi bile -deyim yerindeyse- demokratik tarzda ol­mu�tur, olup olabilecek en demokratik devrim ger\ekle�tiril­mi�tir; Bol�evikler, Engels'in, "devrim hi\ ku�kusuz olup olabi­lecek en otoriter �eydir; nufusun bir kesiminin diger kesimine topla, tufekle, sunguyle, k1sacas1 hepsi de fevkalade otoriter olan ara\larla kendi iradesini zorla kabul ettirmesidir" 11 sozunu adeta bo�a \1kartm1�lardir! Arna diger yandan, sosyalist devri­min esas gucunun askeri ustunlukten degil, orgutsel ustunluk­ten geldigi, iyi orgutlenmi� i�\i ve emek\ilerin onunde duracak bir silahh gucun olmad1g1m da temsili duzeyde gostermi�tir.

Bu \izgi iktidar ahnd1ktan sonra da korunmu�tur. Sonradan bir\ok ulkede sosyalizm adma hareket eden Stalinist diktator­luklerin egemenligi, Bol�eviklerin proletarya diktatorlugu anla­y1�mm \arpmlmasma zemin do�emi� olsa da, Bol�eviklerin hi\­bir zaman tek parti diktatorlugu kurmak gibi bir ama\lan olma-

15) Akt. Lenin, Devlet ve Devrirn, Agora Kitaphg1, May1s 2009, s. 68.

xxxvii

m1�tL Keza butiin partilerin yasaklanmas1, kapsamh bir teror uygulanmas1, vs. gibi onlemler de Bol�eviklerin yonetim tarz1-nm degi�mez parc;:alan degildi. Bol�evikler bu onlemlerin hepsi­nin bir zorunluluk haline gelebilecegini ongorup kabul etseler bile, bunu sistemli ve kahc1 bir politika olarak gormuyorlardi.

Lenin'in devrim sonras1 yazilannda da gorulecegi uzere, Bol�evikler aslmda, upk1 Paris komunarlan gibi, iktidan ele ge­c;:irdiklerinde �iddete ba�vurmak konusunda oldukc;:a c;:ekingen ya da tutuk davranm1�lardi. Bol�evikleri az1h katiller olarak resmeden burjuva ideologlanmn iddialarmm aksine, Bol�evik­ler uzunca bir sure savunmada kalm1�, hatta kimi zaman aktif savunma bile sergilememi�lerdi. Siddeti hic;:bir zaman kendin­de bir amac;: haline getirmeyen Bol�evikler, bu ilkeyi bir sure saga kayarak takip etmi� ve proletarya diktatorlugunun en te­mel ilkesi olan burjuvaziyi ve yanda�lanm basurma konusun­da devrimin ilk aylarmda tutuk davranm1�lardi. Ancak kar�1-devrimcilerin teror eylemleri ve saldmlan iyiden iyiye perva­sizla�t1ktan sonra Bol�evikler de iktidan korumak adma me�ru �iddet eylemlerine giri�mi�lerdi. Lenin'in sozleriyle:

Ekim Devrimi'nden sonra biz burjuva gazetelerini bile ka­patmad1k ve teror diye bir �ey soz konusu bile degildi. Ke­renski'nin birc;:ok bakamm sahverdigimiz gibi, bize kar�l son­rasmda sava� ac;:m1� olan Krasnov'u bile b1rakm1�tik. Ne za­man ki somuruculer, yani kapitalistler direni�lerini arttird1-lar, biz ancak o zaman bu direni�i sistemli olarak, hatta teror uygulayarak ezmeye ba�lad1k (cilt 29, s. 5 15 ) .

Elbette bu andan itibaren uygulanmaya ba�lanan devlet tero­runun de, Lenin sonras1 burokratik �iddet ve bask1 eylemleriyle alakas1 yoktur. Oncelikle, Lenin doneminde devam eden bir sa­va� durumu soz konusudur. lkincisi, Marksizmin ruhuna uy-

xxxviii

gun �ekilde , �iddet sm1fsal bir temele oturtulmu�tur. Lenin dev­rimden birka\: ay once teorik duzlemde (Devlet ve Devrim'de) sa­vunduklanm �imdi uygulamaya koymu�tur. Siddetin amac1 ay­ncahkh bir kesimin (kapitalistlerin ya da sonradan oldugu gibi Stalinist burokrasinin) iktidarmm bekas1 degildir. Bol�evikler -192 l 'de parti i\:i hizipleri yasaklayan yanh� ad1m1 saymazsak­parti i\:inde farkh goru�lerin dile getirilmesine izin vermi�ler, Stalinist burokrasinin egemen oldugu donemde goriilen bask1, y1ld1rma, ter6r, cinayet, vs. gibi yollara ba�vurmam1�lardir.

Parti d1�1 muhalefet i\:in de benzer bir yakla�1m ge\:erlidir. "Biz koalisyon hukumetine ilkesel olarak kar�1 degiliz, diyen Lenin'in 6nderligindeki Bol�evikler i\:in diger partilerin yasak­lanmas1 mutlak bir zorunluluk degildi. Bol�evikler aslmda her rejimin temel bir ilkesinden yola \:Ikm1�lard1: Mevcut rej imi tamyan, laf ta degil, ger\:ekten tamyan, onun yasalanm kabul eden partiler serbesttir. Burjuva cumhuriyetinde i�\:i sm1fmm iktidanm, i�\:i devletinin kurulmasm1 savunan 6rgutler ve partiler yasad1�1d1r. Aym �ekilde, i�\:i sm1fmm iktidan altmda da burjuva duzenine geri donu�u savunan, cebir yoluyla i�\:i devletini ortadan kaldirmaya \:ah�an partiler yasad1�1d1r. Le­nin Bol�eviklerin yapuklanmn aslmda genel kabul gordugunu anlatmak i\:in Plehanov'un sonradan rucO ettigi �u sozlerini aktanr. "ltalyan cumhuriyetlerindeki burjuvazi bir zamanlar soyluluga mensup ki�ilerin siyasal haklanni el lerinden alm1�t1. Nasti bir zamanlar ust sin1flar proletaryanin siyasi haklanni k1-s1tlam1�sa, devriimi proletarya da bu si niflann siyasal haklanni k1s1tlayabilir. Boyle bir onlemin uygun olup olmad1ginin tek bir k1stas1 olabi lir: salus revolutionis suprema lex [ devrimin sela­meti en ustun yasad1r] " (cilt 42, s. 47-48) .

Bu noktada iki farkh sistem arasmdaki tek farkhhk, me�­ruiyet sorunudur. Kapitalist duzen, tarihsel a\:Idan ve insanh-

xxxix

ga yaran bak1mmdan miadm1 doldurdugundan, yapnklan ya­sal ve kendisi ai;1smdan 'mant1kh' olsa da, hii;bir me�ruiyete sahip degildir. l�i;i devletinin aym yasalhk kapsamma giren bu eylemleriyse insanhgm gelecegi apsmdan ta�1d1g1 onem bak1-mmdan ve oli;usunde me�rudur. Fakat belirtildigi iizere, yak­la�1m tarz1 Bol�eviklere has degildir.

Bu bak1mdan, Bol�evikler burjuva partilerini bile hemen yasaklama yoluna gitmemi�lerdir. Sovyet iktidanm tamyan ya da Sovyetlerin ii;inde temsil edilen partilerse iktidan zor yo­luyla y1kma yoluna gidene kadar yasaklanmam1�lard1r. Mese­la, Men�evikler 1920'ye kadar yasal varhklanm surdurmu�ler­dir. Dahas1, Bol�evikler diger i�i;i partilerini yasaklad1ktan sonra da aym devrimci i;izgiyi korumu�lard1r:

lkinci Enternasyonal 6nderleri bizi mahkum ediyorlar, fa­kat biz Men�eviklerle Sosyalist-Devrimcilere a<;:1k<;:a diyoruz ki, 'her hakk1 tammaya hazmz, yeter ki bize spekulatorlere kar�1, ia�e vurgunculuguna yard1m edenlere kar�1, burjuvazi­ye yard1m edenlere kar�1 emek<;:i kitlelerin <;:Ikarlanm gozeten politikalan izlememizde yard1mc1 olun' (cilt 30, s. 241 ) .

Nitekim Bol�eviklerin bu tutumunun en iyi gostergesi, devrimin ilk ba�ta bir koalisyon hukumeti olarak �ekillenmi� olmas1d1r. Bol�eviklerin tek parti diktatorlugu kurmak gibi bir dertleri yoktu. Ne tek parti diktatorlugu ne de parti ii;i teror! Bu ikisi de Bol�eviklere uzakn.

Yukanda bahsi gei;en ilkeler, ornegin Ban'da i;ok taru�ma konusu edilen, 'Bol�evikler ve basm-ifade ozgurlugu' ya da 'Bol�evikler ve (:eka-GPU' sorununa da 1�1k tutabilir.

Burada en temel yanh�hk, niteliksel ai;1dan farkh bir duzeni ifade eden proletarya diktatorlugunu burjuva toplumunun k1s-

xi

taslanyla degerlendirmeye �ah�makur. Elbette, sosyalizm dava­smm me�ruiyetine inanmayan ya da sosyalist oldugunu iddia etmesine kar�m burjuvazinin (ya da egemenlerin) iktidan 'altm tepside sunacag1'm dii�fmen ki�iler i�in bu aynmm hi�bir one­mi yoktur. Fakat sosyalizmin tarihsel me�ruiyetine inanan ve ancak zorlu miicadeleler neticesinde s1mfs1z bir topluma vanla­cagm1 bilen ve dii�iinen ki�iler i�in bu aynm �artur.

Lenin aslmda bu niteliksel fark1, devrimden birka� ay on­ce, en onemli teorik �ah�mas1 olan Devlet ve Devrim'de 'yan devlet' tabiriyle anlatmaya �ah�m1�tl. Lenin bununla, tarihte ilk ve son kez, devletin bir azmhgm �ogunluk iizerindeki ta­hakkiim arac1 olarak degil, �ogunlugun azmhk iizerindeki ta­hakkiim arac1 olarak i�lev gorecegini ve yine ilk kez, devletin iktidan ele ge�iren s1mfm iktidanm kahc1la�urmak i�in degil, her tiirlii iktidar bi�imini ortadan kaldirmak i�in kullamlaca­gm1 anlatmak istiyordu. Bu niteliksel farkhhk, devlete ve onun yoneticisi olan s1mfa, devirdigi sm1ftan apayn bir ozel­lik kauyordu. Her �eyden once , muzaffer proletaryanm ama�­lanm a�1k bir �ekilde dile getirmekten korkmasma gerek yok­tu, yani: l��i sm1f1 devlet iktidanm "ozgiirliik i�in degil, ha­s1mlanm bask1 altmda tutmak i�in kullanacakur" 16 Nitekim Lenin, "Evet, hi�bir hiikiimetin ilan etme cesaretini gostere­meyecegi �eyi a�1k�a ilan ettik. Diinya iizerinde i� sava�tan a�1k�a bahsedebilecek ilk hiikiimet, i��i, koylii ve askerlerin hiikiimetidir" 1 1 derken aym Marksist ilkeye bagh kahyordu . Proletarya diktatorliigii sosyalistlerin kafasmdaki ideal diizen degil, ban�a giden yolda oncesinde belirledikleri ilkeler uya­rmca yiiriitiilecek bir sava� donemidir. Ba�ka bir deyi�le, Bol-

16) A .g.y. , s. 7 1 . 1 7 ) "Oc;uncu Tum-Rusya Sovyetleri Kongresi'ne Rapor", 24 Ocak 1918 , Sov-yrt ve Dunya Devrimi ic;inde, s. 30.

xii

�evikler ve ondan da once Marksizmin kuruculan, "her devle­tin 'terorist' oldugu"nu zaten biliyorlard1, tabii eger 'teror' der­ken, kelimenin ozgii.n anlam1yla, iktidan ele ge<;iren sm1fm sistemli bask1 uygulamas1 kastediliyorsa.

Basm ozgii.rlii.gii. ve diger ozgii.rlii.kleri bu <;er<;evede ele al­mak gerekir. Bol�evikler i�<;ilerin toplumdaki gii.cii.nii.n artma­ya ba�lad1g1 noktada, kelimenin burjuva anlam1yla, basm oz­gii.rlii.gii.nii.n ne oldugunu aslmda Mart'ta gormii.�lerdi. Gei;ici Hii.kii.met'in i�e ba�lamasmdan k1sa sure sonra Sovyet yii.rii.t­me kurulu, muhafazakar gazetelerin yeniden basilmasma izin vermi�ti, onlar da hemen saldmlanm Sovyetler ii.zerinde yo­gunla�tlrarak mukabelede bulunmu�lardi. Bu gazetelerde Sov­yetlerin temsil yetenegi sorgulamyor, askerlerin demokratik haklanndan �ikayet ediliyor, i�<;i sm1fmm sosyal hak talepleri kotii.leniyor ve eski dii.zene goz kirp1hyordu. lktidara gelen i�­<;i sm1fmm buna izin vermesi elbette soz konusu olamazdi. Her �eyden once, basm ozgii.rlii.gii. sermaye ozgii.rlii.gii. demek­ti. Bol�evikler burjuvazinin kamuoyunu manipii.le etmek, kendi i;1karlan dogrultusunda gundem olu�turmak ii;in yarar­land1g1 en onemli arai;lardan biri olan matbaalan i�<;i devleti­nin mii.lkiyetine gei;irerek, npk1 kapitalist dii.zende oldugu gi­bi, sm1fsal bir politika izlemi�lerdi.

Ne var ki i�lerin tamamen beklendigi gibi gittigini dii.�ii.n­mek de hata olur. Dii.nya devriminin bir tii.rlii. yard1ma gelme­mesi s1kmtilan her ge<;en gun daha da artirm1�ti. Kolayhk ad1-na, Lenin'in yukanda i<; sava�la ilgili aktanlan ahnnsm1 irde­leyerek ilerleyebiliriz . Hem bu sayede basm ozgii.rlii.gii. ile C:e­ka-GPU sorunu arasmdaki bag1 kurmak da kolayla�acaknr.

Lenin bu sozii. iktidan ald1ktan birka<; ay sonra soyler. Yine aym donemde benzer beyanlan da vardir. BU.tun bunlar Le­nin'in 1918'in ilk aylannda i<; sava�m b�ladzgmz dii.�ii.ndii.gii.nii.

xlii

gostermektedir. Oysa ortada henuz bir i� sava� yoktur. k sava� Lenin, "i� sava� u� ay surdu" '� dedikten bir sure sonra b�laya­caktir. Bu farkhhgm sebebi emperyalist vah�ette sakhdir. Elbet­te Bol�evikler �all�malann ve i� sava�m ya�anacagm1 biliyorlar­d1, fakat saldmlarm boylesine pervas1z ve korkun� bir nitelikte olacagm1, i� sava�m bu denli �iddetli ge�ecegini tahmin etme­mi�lerdi. Bunun sebebi burjuvazinin insafma guvenmeleri de­gil, uzunca bir sure tek ba�lanna direnmek yerine dunya devri­minin muzaffer yilruyil�uyle �all�malarm askeri alandan siya­sal-ekonomik alana kayacagm1 du�unmeleriydi. Fakat oyle ol­madi. Sonras1yla k1yasland1gmda, Lenin'in bahsettigi 'i� sava�' ashnda bir i� sava� degil, iktidarm almmasma bagh �all�malar­d1r. As1l i� sava� bir sure sonra, emperyalistler tarafmdan des­teklenen beyaz muhahzlarm sistemli mucadelesiyle ba�layacak­llr. Emperyalist gu�lerin el ele vererek Rusya i�inde yaratuklan cehennem, Bol�evikleri dogru olan zorunlu onlemlere oldugu kadar, elbette zaman zaman hatalara ve yanh�lara da surukle­mi�tir. Fakat aslolan siyasal �izginin dogru olmas1dir.

Dlkeyi kmp ge�iren kar�1-devrimci gu�lere kar�1 Bol�evik­lerin gullerle kar�1hk vermesi beklenemezdi ve GPU-(:eka da bunun bir eseri olarak dogmu�tur. Lenin ve Tro�ki donemin­deki (:eka-GPU ile Stalinist N KVD-KGB'yi birbirine kan�llra­rak, Bol�eviklerin bu kurumu kurmakla hata yapllgm1 soyle­yenler, aslmda sosyalist ilkeler bir tarafa, en temel burjuva haklanndan birini dahi yok saymaktad1rlar: bir ulkenin ken­dini savunma hakki. Burada pasifizmden ya da soyut �iddet kar�Hhgmdan bahsetmek bile dogru olmaz, zira Bol�eviklere bu konuda yilklenenler guya soyut �iddet kar�Hhg1 yaparak aslmda diger devletlere tamd1klan 6z-savunma (kendini koru­ma) hakkm1 Rusya'daki i��i devletine tammamaktad1rlar.

18) "Ac1 Arna Gerekli Bir Ders", 25 Subat 1918 , a.g.y. it;inde, s. 72.

xliii

Rusya'da Lenin doneminde bilfiil devam eden bir i<; sava�, suikastlar, komplolar, saldmlar, vs. vard1. Diinya devriminin yard1ma yeti�memi� olmas1yla savunmanm askeri alana daha i;ok kaymas1 kai;1mlmazd1. Lenin C:eka'ya saldmp, teroru abart­umz diyenlere �oyle cevap veriyordu: "Acaba komplolarm �ans eseri mi ortaya i;1kanld1gm1 dii�iiniiyorlar?" (cilt 30, s. 235) .

Dolay1s1yla, burada aslolan �iddete ba�vurulmu� olmas1 ya da teror uygulanm1� olmas1 degil, bunun hangi amai;larla, han­gi sm1fsal i;1karlar adma vs. yiiriitiildiigiidiir. Ornegin tam da bu sebeple, 'kendisi iktidardayken en azgm devlet teroriine ba�vu­ran Tro<;ki kendi kazd1g1 kuyuya dii�mii�tiir' argiimam yersiz­dir. Lenin doneminin onde gelen yoneticilerinden ve dolay1s1y­la Sovyet iktidannm yapuklanndan sorumlu biri olarak Troi;ki, dogrusuyla yanh�1yla, ilk yedi y1lm her zaman arkasmda dur­mu� ve dahas1 Stalinist Rusya'yi hii;bir zaman soyut �iddet iize­rinden ya da i� oraya geldiyse burokrasi kar�1thg1 iizerinden ele�tirmemi�tir. Tipk1 Lenin gibi Troi;ki de her zaman �iddetin amacm1 ve sm1fsal i<;erigini sorgulam1�ur.

Sovyet iktidannm �iddet ve demokrasi konusundaki imti ­hamm ancak sm1fsal bir bak1� a<;lSlyla biitiinliigii i<;inde de­gerlendirebiliriz. Aksi takdirde, Bol�eviklerin nas1l olup da de­mokrasi sorununda diinya <;apmda, e�i olmayan tarihsel ad1m­lar atuklanm ai;1klayamay1z.

GERC:EK DEMOKRASl: KADIN SORUNU VE BOLSEVlKLER

Soyut burjuva demokrasisinden i�<;i ve emeki;iler i<;in de­mokrasiye, elle tutulur, somut demokrasiye gelecek olursak, Bol�eviklerin i;ok biiyilk ba�anlara imza atuklanm goriiriiz. Bol­�evikleri her hrsatta demokrasiyi kaldirm1� olmakla sui;layan

xliv

burjuvazi, egemenlige sahip oldugu ulkelerde yillardir geciktir­digi, gen;:ekle�tirmeye yana�mad1g1 sorunlarm Bol�eviklerin ikti­dan altmda bir c;;irp1da c;;ozulmu� olmasm1 hic;;bir zaman ac;;1kla­yamam1�tlr. Marksizm ac;;1smdansa bu ac;;1klama demokrasi kav­rammm oziinde, demokrasinin geli�im dinamiklerinde sakhdir.

Burjuvazi feodalizme kar�1 iktidar olabilmek adma, 'ozgur­luk, e�itlik, karde�lik' �iarlan altmda demokrasi bayragma sanl­m1�tl. Proletaryanm heniiz tarihsel olarak ortaya c;;1kmad1g1 o donemde, burjuvazi eski duzeni ortadan kaldirana kadar de­mokrasi bayragmm esas sahibi olarak kaldi. Fakat kendisinden daha ileri bir sm1f ortaya c;;1kug1 andan itibaren burjuvazi de ge­ricile�meye ba�lad1; 1848 Devrimleri bunun en ac;;1k �ekilde go­riildugii ilk ornekti. Bu andan itibaren demokrasi bayragm1 devrimci proletarya devralm1� ve daha ileriye ta�1m1�tlr. Dolay1-s1yla tarihsel ac;;1dan, burjuva demokrasisinin sm1rlanm belirle­yen �ey burjuvazinin niyetleri ya da ozgurluk merak1 degil, ezi­len sm1fm egemen sm1fa kar�1 yliriittiigii mucadele olmu�tur.

Bol�evik Devrimi'ni bugun geriye donii�lii olarak degerlen­direcek olursak, yani devrimi ve ba�anlanm ba�layan devri­min bir kar�1-devrimle ezilip sosyalizme ula�amad1g1 gerc;;egi c;;erc;;evesinde degerlendirirsek, bu 'demokrasi bayrag1' tespiti­nin yeniden dogruland1gm1 goriiriiz. Zira Bol�evikler amklan ad1mlarla burjuvaziyi uzun vadede demokrasinin sm1rlanm epeyce geni�letmeye zorlam1�lardir. Bu demokratik sorunlar c;;erc;;evesinde, kadm sorunu elbette en ozel yere sahiptir.

Bol�evikler 1 9 1 Tden once dile getirdikleri kadm sorununa ili�kin Marksist program1, iktidan ald1ktan sonra hemen haya­ta gec;;irmi�lerdir. Bugun bile Marksistleri ve Marksizmin ku­ruculanm 'cinsiyet korii' olmakla suc;;layan ve ba�ka ideoloji­lerde deva arayanlarm bu 'c;;eli�ki'yi ac;;1klamakta zorland1gm1 goruyoruz, zira Bol�evikler iktidan ald1ktan sonra Marksist tt-

xlv

oriye uygun olarak c;ok k1sa siirede kapitalist iilkelerin c;ok ile­risine gec;en devasa ad1mlar atm1�lardir.

Gerek Marx ve Engels gerekse Lenin ve Troc;ki, kadm so­rununun onemli bir k1smmm sosyalist donii�iim kapsamma degil, burjuva-demokratik donii�iim kapsamma girdigini hic;bir zaman reddetmemi�lerdir. Marksistler 'burjuvazi hic;­bir sorunu c;ozemez' kuru ajitasyonundan ziyade, saglam bir kapitalizm tahliliyle burjuvazinin c;ozebilecegi (ya da daha dogru bir tabirle, kapitalist diizende c;oziilebilecek) sorun­larla c;ozemeyecegi sorunlan, ba�ka bir deyi�le , gerc;ekle�me­si durumunda kapitalizmi ortadan kald1rmayacak sorunlar ile ancak kapitalizmin y1kilmas1yla ortadan kalkabilecek so­runlan birbirinden ay1rm1�lardir. Fakat asil onemli olan k1-s1m, farkh sm1fsal temele oturan bu sorunlan birbirinden ba­g1ms1z halledilecek bir miicadele eksenine oturtmam1� olma­land1r. 'Once biri, soma digeri' degil, ortak miicadele teme­linde sorunlann surehli l ih ic;inde c;oziimii ! Rusya'da Bol�e­viklerin kar�1 kar�1ya kald1g1 sorunlar baglammda meselenin can ahc1 noktas1 buydu.

Diger yandan, tarihsel ac;1dan burjuva-demokratik donii�iim kapsamma girse bile, birc;ok demokratik sorunun heniiz burju­vazinin giindeminde bile yer almamas1 da meselenin diger bir ayag1ydi. Tipk1 bugiin oldugu gibi, o donemde de tarihsel ac;1-dan yak1c1 hirer ihtiyac; olmasma kar�m. burjuvazinin hayata gec;irmekle daha koklii donii�iimlere yol ac;maktan korktugu ve bu nedenle hie; ili�medigi demokratik sorunlar vardi.

l�te Bol�evik hiikiimetinin ilk kararnameleri her �eyden once, burjuvazinin c;ozemedigi ve c;ozmeye bile yana�mad1g1 bii tun bu demohratih (burjuva-demohratih) sorunlann h1zla c;oziime kavu�turulmas1yla alakahydi. Neydi bunlar?

Bu sorunlan, yasalar oniinde kadm-erkek e�itliginin sag-

xlvi

lanmas1 ba�hg1 altmda toplayabiliriz. Kadmlara herhangi bir smirlama olmadan sec;me-sec;ilme hakk1, hak e�itligi, resmi ni­kah ve (gerc;ek anlamda) bo�anma hakk1 -biitiin bunlar o gunkii burjuva demokrasisinin bile yan c;izdigi sorunlard1r. Fakat Bol�evikler demokratik donii�iim konusunda burada durmam1�, burjuva diizeninin bugiin bile, yani iizerinden dok­san y1l gec;tikten sonra bile yan c;izmeye devam ettigi sorunlar­da koklii c;oziimlere gitmi�lerdir. Bugiin demokrasinin be�igi Avrupa'da ve ABD'de kadmlan kuluc;ka makinesi olarak goren burjuvazinin ha.la tartl�ma konusu edip, geri ad1m amg1 kiir­taj meselesi, iicretsiz kiirtaj hakkmm yerle�tirilmesiyle c;ozii­me kavu�turulmu�, dahas1 c;ah�an kadmlara hamilelik izni, emzirme hakk1, vs. tamnm1�, gayri me�ru-me�ru evlilik ayn­m1 kaldmlm1�tir, iistelik modern Avrupa'nm gobeginde degil, tutucu koyliiliigiin egemen oldugu bir iilkede !

Fakat ne Marksizmin kuruculan ac;1smdan ne de Bol�evik­ler ac;1smdan kadm sorunu bu kadanyla (demokratik donii­�iimle) smirhdir. Bu ve benzeri demokratik ad1mlar hie; vakit kaybetmeden c;oziilmesi gereken ve c;oziimiine giri�ilebilecek sorunlardir. Fakat kadm sorununun ozii sm1fsaldir ve c;ozii­mii de ancak sm1flarm ortadan kaldmlmas1yla miimkiindiir. Yani kadm-erkek e�itliginin oniindeki yasal engellerin kald1-nlmas1, vb. kadm sorununu c;ozmeye yetmez. Kadmlarm ka­dm olmaktan gelen sorunlan kadar, i�c;i-emekc;i olmaktan kaynakh sorunlan da vardir ve i�c;i sm1f1 iktidan alsa bile bun­larm hic;biri bugiinden yarma c;oziilemez, ancak c;oziimii yo­lunda somut ve kesin ad1mlar at1labilir.

Marksizmin kuruculan bu sosyalist donii�iimiin temeline kadmm k1sir ev iic;geninden kurtulmas1 hedefini koymu�lar­dir. Buna gore , mutfak i�leri, temizlik i�leri ve c;ocuk bak1m1 kadmla erkek arasmdaki daha koklii e�itsizliklerin ortadan

xlvii

kalkmas1 ic;in c;ozulmesi gereken sorunlard1r. Engels bunu �oyle ifade eder:

Kadm uretken toplumsal emek d1�mda, ·ozel ev i�leriyle yetinmek zorunda kald1kc;:a, kadmm kunulu�unun, kadm-er­kek e�itliginin imkans1z oldugu ve imkans1z kalacag1 ac;:1knr. Kadmm kurtulu�unun gerc;:ekle�ebilir bir duruma gelmesi ic;:in, once, geni� bir toplumsal olc;:ekte Oretime kanlabilmesi ve ev i�lerinin onu yalmzca c;:ok onemsiz bir olc;:ude ugra�nr­mas1 gerekir. '"

Bu sagland1g1 olc;ude, kadmlann erkeklerle gerc;ek e�itligi­ne giden yolda en buyuk ad1m at1lm1� olacaku. Bol�evikler de bu ad1m1 atmaktan geri durmadilar. Devrimden hemen sonra kadm1 ev i�lerinin angaryasmdan kurtaracak olan kamusal kre�ler, a�evleri ve c;ama�1rhaneler kuruldu.

Ne var ki hem yukanda bahsi gec;en emperyalist �iddet c;em­beri hem de diger nesnel zorluklar Bol�eviklerin bu yolda daha fazla ilerlemelerinin onune gec;ti. Bu nesnel zorluklan anlatmak ic;in belki de en iyi ornek, Lenin'in Komintern'e hitaben son ko­nu�masm1 bitirirken soyledikleridir. Lenin burada c;ah�manm, ogrenmenin zorunlulugundan bahseder. Fakat, der Lenin, bi­zim Bau Avrupah yolda�lanm1zdan daha farkh bir anlamda c;a­h�mam1z ve ogrenmemiz gerekiyor: "Yabanc1 yolda�lanm1z da c;ah�mak zorundalar, ama okuma-yazmay1 ve okudugunu anla­may1 ogrenmek bic;iminde degil. [Bizim] okuma-yazmay1 ve okudugumuzu anlamay1 ogrenerek ba�lamam1z gerekiyor" (cilt 33, 43 1 -432). Ekonomik ve kulturel ac;1dan geri bir ulke olan Rusya'da devrimin be�inci y1lmda hedef buydu.

19) Engels, Ai len i n , ()zel Miilkiyelin ve Devlel i n Koken i , Sol Yay. , 1 998 [ 1888 ] , s . 190.

xi viii

Buna ragmen Bol�evikler demokrasi konusunda <;ok onem­li dersler vermi�lerdir. Bunun en onemli sebebi, devrimci bir iktidar kurmu� olmalanydi. Bunu da yalmzca i<;erideki politi­kalanyla degil, d1�andaki politikalanyla da gostermi�lerdi.

1S(:1 DEVLET1N1N DIS S1YASET1

Bol�eviklerin iktidan ald1klannda d1� siyasete ili�kin yakla­�1mlan iki temel ilke uzerinde yiikseliyordu. Bunlardan ilki, d1� siyasetin i<; siyasetin devam1 oldugu, i<;eride izlenen politikalar­dan bag1ms1z bir d1� siyasetin olamayacag1, digeriyse dunya devrimiydi. Bol�eviklerin butiin planlan devrimin bir an once diger ulkelere yayilacak olmasma gore belirlenmi�ti. Dunya devrimi sured, sm1fs1z-devletsiz bir toplumu ifade eden sosya­lizmin kurulu�undan bile once, diger i�<;i devletleriyle aradaki sm1rlan kald1racak, i<;-d1� siyaset kalmayacak ve sonunda da, butun dunyada elde edilecek zaferin ardmdan smirlarm tama­men kaldmlmas1 ve uluslann ger<;ek-e�it birliginin saglanma­s1yla siyaset diye bir �ey de kalmayacakti. Tam da bu yuzden ilk D1�i�leri Halk Komiseri olan Tro<;ki gorevi ahrken, "Birka<; dev­rimci bildiri yaymlar, ardmdan dukkam kapatmz," demi�ti.

D1� siyasetin bu tki ilkesi birbirine kopmaz �ekilde baghy-di. Lenin doneminde i<;eride devrimci bir yonetim oldugun­dan, d1�anda da aym devrimci <;izgi korunmu�, ama i<;erideki rejimin yozla�mas1yla birlikte d1� siyaset de bundan nasibini alm1� ve d1� siyasetin ilk ilkesindeki i<;erik degi�imi, ikinci il­kenin tiimuyle terk edilmesiyle sonu<;lanm1�nr.

Daha once de belirtildigi uzere , dunya devriminin imdada yeti�memesi Bol�evikler adma hem bir hayal kmkhg1 hem de yeni perspektifler belirleme zorunlulugu anlamma geliyordu. 1917 oncesinde yalmzca Bol�evikler degil, hi<;bir Marksist on-

xlix

der, kapitalist ulkelerle c;evrili bir i�c;i devletinin uluslararas1 ili�kiler alanmda neler yapmas1 gerektigi uzerine kapsamh bir goru� ortaya koymam1�tl. Beklenen devrimlerin imdada yeti�­memesi, Sovyet devletinin yoneticileri ic;in yeni bir durum orta­ya c;1kardi. Kapitalist devletlerle yan yana olmak, Sovyet devleti ic;in daha ba�tan bir ehven-i �er durumu yaratm1�tt. Tek ulkede tecrit edilmi� bir i�c;i devleti demek, birc;ok durumda, zorunlu­luktan oturu zorlu kararlar almmas1 anlamma geliyordu. Di� si­yaset ya da diplomatik ili�kiler, daha birkac; gun once i�c;ilerin eylemlerini ac1mas1zca basttrm1� bir devletin yoneticileriyle ya da emperyalist katliama giri�mi� devletlerin pi�kin temsilcile­riyle yu.z yiize gelmek, masaya oturup el s1k1�mak demekti. Ni­tekim ki�ilik sahibi devrimciler olarak birc;ok Bol�evik, siyasal ac;1dan yanh� olsa bile, dogru birtak1m kaygtlardan beslenen duygusal tepkiler gostermi�lerdi.

Bu konu devrimin daha ilk gunlerinde gundeme gelmi�ti. Bol�evikler emperyalist sava�tan en az hasarla kurtulmanm planlanm yaparlarken, Almanya'nm saldmlan devam ediyor­du. 1 9 1 8 Subat'mm sonlanna dogru Fransa'nm resmi temsil­cileri D1�i�leri Komiseri olan Troc;ki'ye ziyaretlerde bulunmu� ve Almanlar kar�1smda geri c;ekilen Sovyet guc;lerine muhim­mat ve g1da yard1m1 teklif etmi�lerdi. Frans1z emperyalistleri elbette bunu hayir i�lemek adma degil, Bol�evikleri tekrardan sava�a suruklemek ic;in yap1yorlardi. Bu baglamda, partinin 22 Subat 1918 tarihli Merkez Yurutme Kurulu toplant1smda Frans1z genelkurmaymm bu 'yard1m1'm kabul edip etmeme sorunu gundeme geldi. Buharin ve Uritski'nin ba�1m c;ektigi Sol Komunistler, emperyalistlerle her turlu anla�may1 kmaya­rak bu yard1mm kesinlikle kabul edilemez oldugunu savunur­larken, Troc;ki kabul edilmesi gerektiginde israr etmi�ti. Lenin ise toplanttda hazir bulunamad1gmdan goru�unu yaz1h bir

notla belirtrni�ti: "Lutfen, oyurnu ernperyalist lngiliz-Frans1z e�k1yalanndan palates ve silah ahnrnas1 lehinde kulland1g1rn tutanaklara gec;:irilsin" (cilt 44, s. 67).

Bu not Bol�eviklerin d1� siyasetini anlarnak a�lSlndan iyi bir ipucu sunrnaktad1r. Tro�ki'nin aym toplanuda soyledikle­rine kulak verebiliriz:

lktidan ele gec;:irmi� ve Almanya'ya kar�1 sava�makta olan sosyalist proletaryanm partisi olarak devlet organlan aranh­g1yla devrimci ordumuzu en iyi �ekilde donatmak ic;:in gerek­li bo.to.n onlemleri ahyoruz ve bu amac;:la mo.mko.n olan her yerden ve dolay1s1yla kapitalist ho.ko.metlerden de bu arac;:la­n edinmeye c;:ah�1yoruz. Bunu yaparken, partimiz d1� siyaset­te tam bag1ms1zhgm1 korumakta, hic;:bir kapitalist ho.ko.mete siyasal baghhk gostermemekte ve her durumda onlarm teklif­lerini kendi c;:1karlan ac;:1smdan degerlendirmektedir.

Yani Bol�evik onderler burunlanm tuta tuta ernperyalist­lerle ili�kilere girrnek zorundayd1lar. Ernperyalistlerle pratik anla�malar rnurnkundu ('patatesler' kabul edilebilirdi) , fakat ernperyalist haydutlarla siyasal dayam�rna sergilernek, pratik anla�rnay1 bir guven ili�kisine donu�turrnek, Stalinist burok­rasinin ileride yapacag1 gibi, zorunlu ticari ili�kiler kurulan ernperyalistleri allay1p pullarnak kesinlikle kabul edilernezdi.

Buradan da anla�ilacag1 uzere , Marksizrn a�1smdan yeni bir sorun ortaya �1krn1� olrnasma kar�m, Bol�evikler tarna­rnen hazirhks1z yakalanrnarn1�lardi. Diger bir�ok konuda ol­dugu gibi, Marksizrnin felsefesi, Marksizrnin ternel ilkeleri Bol�evikler i�in iyi bir rehber olrnu�tu. Burada ayrmuh ola­rak ele alrnak rnurnkun olrnasa da, Lenin donerni d1� siyase­tine rehberlik eden bu ilkelerin en 6nernlilerinden baz1lanm �oyle s1ralayabiliriz:

I i

Kazamlmi� mevzi (herhangi bir ulkedeki i�c;i iktidan) butun guc;lerle korunmahdir, ama bunun salt 'ulusal' guc;lerle ba�anlamayacagi unutulmamahdir; Kazamlmi� mevzi (ulusal mevzi) onemlidir, fakat ulus­lararasi devrimden ustun degildir; Esas mevzi herkesin kendi ulkesi ya da ilk kurulan i�c;i devleti degil, dunya devrimi ac;ismdan daha onemliio olan ulkedir (ornegin Sovyet Rusya ile potansiyel Al­man devrimi arasmdaki ili�kide, "Rusya Devrimi'nin fe­da edilmesi") ;

• l�c;i iktidan diger ulkelerde devrimi yaymak ic;in (uygun �artlarda askeri mudahale de dahil olmak uzere) elin­den geleni yapmahdir.

Bu ilkeler, kapitalizm ile sosyalizmin ban� ic;inde birarada ya�ayamayacagi tezi uzerinde yu.kseliyordu. Dunya devrimi ger­c;ekle�ene kadar, devrimi yaymaya, kapitalist devletler arasmda­ki c;eli�kilerden yararlanmaya, onlan birbirine du�urmeye ve bu bo�luklarda kendine alan ac;maya c;ah�mak gerekiyordu. l�te bu sebeple i�c;i devletinin di� siyaseti Komintern'le siki sikiya bag­lantihydi. Deyim yerindeyse, di� siyasetin en onemli urunu ve araci Komintern'di. Elbette bununla kastedilen, Komintern'in, sonradan Stalin doneminde oldugu gibi, Sovyet devletinin 'ulu­sal' c;ikarlanm savunmak amaciyla var oldugu degil, en onemli 'ulusal' c;ikan dunya devrimini gerc;ekle�tirmek olan Bol�evikle­rin di� siyasetin bu en onemli amaci ic;in Komintern'i kurmu� olduklandir. Komintern Sovyet Cumhuriyeti'ne degil, Sovyet Cumhuriyeti Komintern'e tabiydi. i 1

20) Bkz. Vladimir I . Lenin, Yenilgicilih ve Entemasyonalizm, Agora Kitaphg1, Temmuz 2009, "Sunu�". s. Ii-Iii. 21) Komintern meselesi Agora Kitaphg1'nda hazulamakta oldugumuz Lenin'in Devrim Yaz1 lan'nm be�inci cildinde ele almacakur.

Iii

Bu ilkeler temelinde hareket eden Sovyet iktidarmm d1� si­yasettek� ilk onemli ad1mlan da sava�la baglanuhydi. Bol�e­vikler kendilerini iktidara ta�1yan uc; temel slogandan biri olan ban� slogamm devrimin ertesi go.nu uygulamaya koyuldular. Bu konu Brest-Litovsk Antla�mas1 baglammda Bol�evikler ara­smda uzun taru�malara, ihtilaflara ve aynhklara sebep oldu. Troc;ki'nin D1�i�leri Komiseri olarak aktif rolu nedeniyle bu konuda da epeyce bir tahrifat yap1lm1� olmasma kar�m, Le­nin'in bu konudaki gerc;ek goru�lerini yaz1larmm butununden ogrenmek mumkundur.

Bol�eviklerin kaderini belirleyen bir diger konu da d1� borc;larm tanmmamas1ydi. Uc;an ku�a borcu olan C:arhk lm­paratorlugu'nun borc;lanm tammad1gm1 ac;1klayan Bol�evik­lere emperyalist guc;lerin verdigi kar�1hk, dolayh-dolays1z askeri mudahaleler d1�mda Sovyet hukumetini tammamak olmu�tu. Lenin doneminde Sovyet iktidan uluslararas1 are­nada birc;ok devlet tarafmdan tanmm1yordu. Mesela, Rus­ya'nm en borc;lu oldugu ulke Fransa oldugundan, en fazla yaygaray1 Frans1z emperyalistlerinin kopard1g1 soylenebilir. Fransa Sovyet devletini ancak 1924'in ikinci yansmda Radi­kaller ba�a gec;ince tamdi. Mart l 9 2 l 'de resmi bir ticaret ant­la�mas1 imzalanmas1yla ili�ki resmi bir temele oturmu� olsa da, lngiltere de ancak l�c;i Partisi hukumeti ba�a gec;tikten sonra, 1 923 y1lmm son aymda Sovyet Rusya'y1 tamdi. Ban�­c;1l soylemlerini emperyalist kabaday1hkla birle�tiren ABD ise Sovyet Rusya'y1 ancak l 933'te, i�c;i devleti omrunu ta­mamlamak uzereyken tamyacaku.

Sovyet devleti ic; sava�1 kazand1ktan sonra, d1� ili�kilerinde de belli bir istikrar gorulmeye ba�ladi. Sovyetlerin k1sa omurlu, ciddiye ahnmayacak bir macera giri�imi oldugu goru�O. burjuva

!iii

c,;evrelerde giderek itibar yitirmeye yliz tuttu. Fakat bu, i�in yal­mzca bir ayag1yd1. Sovyet devleti ic,; sava�1 kazanm1�. bir devlet olarak Iii�tunu ispat etmi�ti, fakat elde edilen zafer, deyim ye­rindeyse, bir Pirus zaferi olmu�tu. Romahlara kar�1 buyilk zayi­at vererek kazand1g1 zaferin ardmdan, Yunan komutan Pi­rus'un, "bir daha boyle bir zafer kazamrsak, halimiz yaman" de­digi soylenir. Gerc,;ekten de, 2,5 milyon militan i�c,;inin hayatm1 kaybettigi, ulkenin enkaza donu�tugu, ekonominin dibe vurdu­gu, vs. ic,; sava� ve emperyalist mudahale doneminin ardmdan N EP'le ba�layan geri c,;ekilme doneminin d1� siyasette de belli yansnnalan olmas1 kac,;m1lmazd1.

SONU(:

Bol�evik Devrimi'nin ve Sovyet iktidarmm tarihsel me�ru­iyetini kaglt uzerinde -ustelik uzerinden neredeyse yilz y1l gec,;­tikten sonra- kamtlamaya c,;ah�mak belki de devrimi yapanla­nn en son du�unecekleri �eydi. Lenin ve Bol�evikler giri�tikle­ri hareketin c,;ok gec,;meden sm1fs1z bir dunyaya giden kap1lan ac,;acagma inamyorlard1 ve bu ylizden komunistler me�ruiyet­lerini lafta degil, eylemde kamtlayacaklard1. Bilinen sebeplerle bu giri�im �imdilik ba�ans1z oldu ve devrimin uzerinden dok­san yil gec,;tikten sonra bu me�ruiyeti fikir duzleminde de ka­mtlamak ha.la bu mirasa sahip c,;1kanlarm gorevidir.

Buraya kadar yaz1lanlardan da anla�1labilecegi uzere , bu gorevin kendine ozgu zorluklan vardu. Her �eyden once, iki yonlu bir savunma yapmak gerekmektedir. lki yonlu bir sa­vunma, zira Bol�evik Devrimi'nin ve Sovyet iktidarmm kendi me�ruiyetini kamtlamakta zorlanm1� olmasmda, ne denli ku-

!iv

sursuz bir i��i iktidan kurulursa kurulsun zaten sald1rmak­tan geri durmayacagm1 bildigimiz burjuvazinin hamleleri ka­dar, o iktidan savundugu iddiasmda olanlann hamleleri de y1k1c1 olmu�tur, Bol�eviklerin mirasma du�man kadar 'dost' da zarar vermi�tir. Tarihin ironisi bu ya , Lenin'i ve onun en bu.yuk tarihsel eylemini savunmaya �ah�anlar, uzun y1llar, Lenin'in sava�ug1 goru�leri dillendirmi�lerdir. Buna uzerinde ya�ad1g1m1z topraklardan bir�ok ornek verebiliriz. Sozgelimi, daha once de bahsi ge�en 'halk devrimi' ya da 'zinde gu�ler', Bol�eviklerin muanzlannm s1mf i�birlik�iliklerini gizlemek adma s1k s1k kulland1klan ve kulaga ho� gelen, 'bunda itiraz edilecek ne var' dedirten turde siyasal a�1hmlardi. Mesela , Men�eviklerin onde gelen isimlerinden C:ereteli ulkenin bu.­tun zinde guc;lerinin ulusal birligi kavramm1 ortaya atm1�u. C:ereteli, llpk1 Turk Stalinistleri gibi, i��i sm1fmm yeterince gu�lu olmad1gm1 ve bu nedenle 'yeni' bir formul olarak 'kel­le say1s1'm aruracak bir yurtsever cephe olu�turmay1 oneri­yordu. Bu cephenin i�inde 'elbette' i��iler olacakll, hatta ba­z1lanna gore i��iler ba�1 da �ekecekti , ama halkm diger ke­simlerini de yok saymak olmazd1!

Aym turkuyu Plehanov da �igmyordu: Kurulacak dev­rimci iktidar proletarya diktatorlugunun dar tabanma yas­lanmak yerine , "ulkenin tum zinde guc;lerinin bir koalisyonu­na dayah" olmahydi. 22 Plehanov'a ve Men�eviklere gore her �eyi emek-sermaye �eli�kisi uzerinden degerlendirmek dar­goru�luluktu . Onlar 'tam da bu nedenle' i��i sm1fiyla yetin­miyor, 'yeni' soylemler geli�tiriyor, Marksizmi 'dondurmu-

22) Plehanov'dan aktaran: D. Volkogonov, Lenin: a New Biography, The Free Press, 1994, s. 92 .

Iv

yor', aksine 'o topraklann gen;;ekliklerine uyarhyorlard1'. Hep aym terane . . .

Dolay1s1yla, hem Lenin'i Lenin'in <;;i'lruttugu goru�lerle sa­vunma giri�imlerine kar�1 hem de kapitalizmin girdigi krizle birlikte Marksizmi allay1p pullamaya 1;;ah�1rken, ag1zlanndan salyalar ak1tarak Lenin'e sald1ranlara kar�1 Bol�evik Devri­mi'nin ve Sovyet iktidannm mirasm1 savunmak i<;;in, Lenin'in kendi eserlerine donmek �artur.

Aralzk 2009

!vi

1 . BOLOM

1S�1 DEVLET1N1N 1NSASI

EMEK(:l VE S0M0R0LEN HALKIN HAKLARI BlLDlRGESl

�

Kurucu Meclis �u kararlan alm1�tlr: I . 1 ) Rusya bundan boyle bir l�i;i, Asker ve Koylu Tem­

silcileri Sovyetleri Cumhuriyeti'dir. Butii.n merkezi ve yerel iktidar bu Sovyetlere aittir. 2) Rusya Sovyetler Cumhuriyeti, ozgur uluslarm oz­gur birligi ilkesi temelinde ulusal Sovyet cumhuriyet­lerinin bir federasyonu olarak kurulmu�tur.

I I . Kurucu Meclis, ba�hca amac1 insamn insan tarafmdan her tii.rlu somurusune son vermek, toplumun sm1flara bolun­mesini tamamen ortadan kaldirmak, somuruculerin direni�ini ac1mas1zca bastirmak, toplumun sosyalist orgutlenmesini ya-

3

ratmak ve sosyalizmin butun ulkelerde zaferine ula�masm1 saglamak oldugundan, aynca �u kararlan ahr:

1) Toprakta ozel mulkiyet kaldmlm1�ur. Dzerindeki butun binalar, butun tanm ara� gere�leri ve tanmsal uretime ait butun diger mu�temilatla birlikte butun toprak, butun emek�i halkm mah ilan edilmi�tir. 2) Halkm somuruculer uzerinde iktidanm guvence al­tma almak amac1yla ve fabrikalar, maden ocaklan, de­miryollan ve diger uretim ve ta�1ma ara�lanmn tama­men i��i-koylu devletinin mulkiyetine ge�mesinin ilk ad1m1 olarak, Sovyetler tarafmdan �ikanlan i��i dene­timi ve Yuksek Ekonomi Konseyi uzerine yasalar onaylanm1�tlr. 3) Emek�i kitlelerin sermayenin boyundurugundan kurtulmasmm onko�ullarmdan biri olarak butun ban­kalarm i��i-koylu devletinin mulkiyetine ge�tigi onay­lanm1�tlr. 4) Toplumun asalak kesimlerini bertaraf etmek ama­c1yla genel �ah�ma ytikumlulugu yururluge konmu�­tur. 5) Emek�i kitlelerin bag1ms1z iktidanm guvence altma almak ve somuruculerin iktidanm yeniden kurma im­kanlanm tumuyle ortadan kaldirmak amac1yla emek­�ilerin silahlandmlmas1, sosyalist bir i��i-koylu KlZll Ordu'sunun kurulmas1 ve mulk sahibi s1mflarm tama­men silahs1zlandmlmas1 kararla�tmlm1�tlr.

III . 1 ) Kurucu Meclis, insanhg1 bu en caniyane sava�ta dunyay1 kan golune �eviren mali sermayenin ve em­peryalizmin pen�esinden kurtarma konusun iaki sar-

4

s1lmaz kararhhgmm ifadesi olarak, Sovyet iktidannca uygulanan politikalan (gizli anla�malann ac;1klanmas1, sava�taki ordularm i�c;i ve koyluleriyle en geni� duzey­de karde�le�menin orgutlenmesi ve halklar arasmda ne pahasma olursa olsun, devrimci onlemlere ba�vura­rak, uluslann kendi kaderini ozgurce tayin etmesi te­melinde ilhaks1z ve tazminats1z bir demokratik ban� antla�mas1 imzalanmas1) tamamen onaylar. 2) Kurucu Meclis aym amac;la, birkac; sec;kin ulusun somuruculerinin refahm1 Asya'daki, genel olarak s6-murgelerdeki ve kuc;uk ulkelerdeki yuz milyonlarca emekc;inin kolele�tirilmesi iizerine in�a eden burjuva medeniyetinin barbar politikas1yla ipleri tamamen ko­parmakta 1srar eder. Kurucu Meclis, Finlandiya'nm tam bag1ms1zhgm1 ilan eden, askeri birlikleri lran'dan c;ekmeye ba�layan ve Ermenistan'm kendi kaderini tayin etme ozgurlugunu tamyan Halk Komiserleri Konseyi'nin politikasm1 se­lamlar. 3) Kurucu Meclis, (:ar'm, toprak sahiplerinin ve bur­juvazinin hukumetleri tarafmdan almm1� borc;larm ip­taline ili�kin olarak Sovyetler iktidan tarafmdan c;1ka­nlan yasay1 , uluslararas1 bankac1hga, mali sermayeye indirilen ilk darbe olarak gonir ve Sovyet iktidarmm, sermaye egemenligine kar�I uluslararas1 i�c;i ayaklan­mas1 tiimuyle zafere ula�ana kadar bu yolda �a�madan yuruyecegine olan inancm1 ifade eder.

IV. Kurucu Meclis'in Ekim Devrimi'nden once, halkm he­niiz somuruculere kar�1 kitlesel olarak ayaklanabilecek durum-

5

da olrnad1g1, sornuriiculerin kendi sm1f ayncahklanm savun­rnada gosterecekleri direni�in butun gucunu bilrnedigi ve sos­yalist toplurnun in�asma pratikte henuz ba�larnarn1� oldugu bir donernde hazirlanan parti listelerine gore sec;ildigini goz onune alarak, Kurucu Meclis'in kendisini Sovyet iktidarmm kar�1sma c;1karrnas1m �ekil ac;1smdan bile ternelden yanh� bulur.

Ozu itibariyle Kurucu Meclis, bugun, halkm kendisini so­rnurenlere kar�1 giri�tigi son kavga anmda, devlet iktidarmm tek bir orgamnda bile sornuruculere yer olarnayacag1 goru�un­dedir. lktidar turnuyle ve yalmzca ernekc;i kitlelere ve onlann yetkili organlarma, yani l�c;i, Koylu ve Asker Ternsilcileri Sov­yetleri'ne ait olrnahd1r.

Kurucu Meclis, Sovyetler iktidanm ve Halk Korniserleri Konseyi'nin kararnarnelerini destekler ve kendi gorevlerini toplurnun sosyalist donu�urnunun ternel ilkelerinin belirlen­rnesiyle smirh gorur.

Aynca Rusya'nm butun uluslarmdan ernekc;i sm1flarm ger­c;ekten ozgur, gonullu ve bu yuzden de bir o kadar s1k1 ve sag­larn ittifakm1 kurrnaya c;abalayan Kurucu Meclis, bir yandan gorevini Rusya Sovyet Curnhuriyetleri federasyonunun ternel ilkelerini saptarnakla smirlarken, diger yandan her ulusun i�­c;i ve koylulerine, federal hukurnete ve diger federal Sovyet kururnlarma kauhp kaulrnayacaklarma ve hangi ternelde kau­lacaklanna, kendilerinin yetkili Sovyetler Kongresi'nde ba­g1rns1zca karar verrne hakkm1 tamr.

En ge<; 16 (3) Ocak 1918'de yaz1ld1; 17 ( 4) Ocak 19 lS'de Pravda'mn 2. ve lzvestiya'mn 2. say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 26, s. 423-425.

6

PETROGRAD GARNlZONU ALA Y DELEGELERl KONFERANSI

1 1 Kas1m (29 Ekim) 1 9 1 7 Gazete Haberi

�

GAZETE HABERl:

GONCEL DURUMA lltSKlN RAPOR

Siyasal durum uzun konu�malara gerek buakm1yor. Siya­sal sorun �u an askeri sorunla ic;: ic;:e gec;:iyor. Kerenski'nin Kornilov'culan dev�irdigi ve �u an onlardan ba�ka destegi­nin olmad1g1 ac;:1kur. Moskova'da Kremlin'i ele gec;:irdiler, fa­kat i�c;:ilerin ve genel olarak yoksullann ya�ad1g1 varo�larda hic;:bir guc;:leri yok. Cephede Kerenski'yi destekleyecek tek bir kimse kalmadi. Demiryollan Sendikas1 uyeleri gibi iki ta­rafa da meyledenler bile Ban� ve T oprak Kararnameleri'nden yana konu�uyorlar.

7

l�c;i, asker ve koylulerin ezici c;ogunlugu ban� politikasm1 destekliyor.

Burada Bol�eviklerin bir politikasmdan bahsetmiyoruz. Bu hic;bir �ekilde bir 'parti' politikas1 degildir. Bu politika i�c;i, as­ker ve koylulerin, yani halkm c;ogunlugunun politikas1d1r. Ni­tekim biz toprak sorununda da Bol�eviklerin programm1 uy­gulam1yoruz, c;unku burada da program1m1z1 butun olarak koylulerin toprak fermanmdan ald1k.

Sosyalist-Devrimciler ile Men�eviklerin gitmi� olmalan bi­zim kabahatimiz degil. Biz onlara siyasal iktidan payla�mak ic;in davette bulunduk, ancak onlar Kerenski'ye kar�1 sava� nihayete erene kadar taraf tutmay1p ortada durmak istiyorlar.

Biz herkese hukumete kaulma davetinde bulunduk. Sol Sosyalist-Devrimciler davete icabet ettiler ve Sovyet hukume­tinin politikalanm desteklemek istediklerini ac;1klad1lar. Yeni hukumetin programma ili�kin tek bir ele�tiri bile dile getirme­ye cesaret edemediler.

Ta�radaki halk Dyelo Naroda gibi gazetelere itimat ediyor. Buradaysa herkes Sosyalist-Devrimciler ile Men�eviklerin azmhkta kald1klan ic;in c;ekildigini biliyor. Petrograd garnizo­nundaki askerler bunun farkmdalar. Sovyetlerde bir koalisyon hukumeti teklif ettigimizi biliyorlar. Kimseyi Sovyetlerden d1�lam1�hg1m1z yok. Bizimle birlikte c;ah�mak istemiyorlarsa, kendileri kaybederler. Asker ve koylu kitleleri Men�eviklerin ya da Sosyalist-Devrimcilerin pe�inden gitmeyecekler. Nerede bir i�c;i ya da asker toplant1s1 olsa kitlenin onda dokuzunun bizim yamm1zda olacagma eminim.

Kerenski'nin giri�imi en az Kornilov'unki kadar acmakh bir kumardu. Arna ortada guc; bir durum var. la�e sorununu hal yoluna koymak amac1yla ciddi c;aba gostermek ve cephe­lerdeki sefalete bir son vermek zorunday1z. Ne bekleyebiliriz

8

ne de Kerenski'nin isyamna bir gun alsun tahammul edebili­riz . Kamilav'cular ba�ka bir saldm daha duzenlemeleri duru­munda, ellerine isyanc1 subay akulu ogrencilerinin eline ne ge<;tiyse a gei;ecektir. Subay akulu ogrencileri kabahati kendi­lerinde arasmlar. Biz iktidan neredeyse hi<; kan dokmeden al­d1k. Bir kay1p veren alduysa a da bizdik. Halkm tamam1 yeni hukumetin yuruttugu palitikay1 destekledi. Hukumet bu pa­litikay1 Bal�eviklerden degil, cephedeki askerlerden, koyler­deki koylulerden ve kentlerdeki i�i;ilerden aldi.

l�<;i Denetimi Karamamesi hemen yaymlanmahd1r. Sunu bir kez daha ifade edeyim, bugun siyasal durum askeri saruna indirgenmi�tir. Kerenski'nin kazanmasma izin veremeyiz; Ke­renski kazamrsa kitleler ne ban� ne ozgurluk ne de taprak yu­zu gorebilirler. Daha yakm zaman once muzaffer bir devrime imza atm1� alan Petrograd askerleri ve i�<;ilerinin Kamilav'cu­lan ezeceginden �uphem yak. Elbette bizim kusurlanm1z al­du, bunu inkar etmenin geregi yak. Bunlann bedelini odedik, oduyaruz. Ancak bunlann onune gei;ebiliriz. Bugunden tezi yak, tek bir dakika bile kaybetmeden orgutlenmeli ve bir ka­rargah kurmahy1z , ustelik bunu bugun yapmahy1z . Orgutlu aldugumuz takdirde; birka<; gunde , hatta birka<; gune kalma­dan zafere ula�acag1m1z kesindir.

l�<;i, koylu ve asker temsilcilerince kurulan hukumet Kar­nilav'cularm sa<;mahklanna tahammul etmeyecektir.

Siyasal ve askeri gorevimiz bir karargah kurmak, gui;leri­mizi biraraya taplamak ve askerlere ihtiya<; duyduklan her �e­yi temin etmektir. Eger ba�andan ba�anya ka�mak istiyarsak, tek bir saat, hatta tek bir dakika bile kaybetmemeliyiz .

Pravda, Say1 : 1 74 , 13 Kas1m (3 1 Ekim) 191 7;

Collected Works, Cilt 26, s. 270-27 1 .

9

RSDlP (B) PETERSBURG KOMlTESl OTURUMU 14 ( 1 ) Kas1m 1 9 1 7*

�

Ben burada bir rapor sunam1yorum, ama hepimiz ic;in son derece 6nemi haiz bir sorun hakkmda baz1 bilgiler verecegim. Partinin halihazirda iktidarda oldugu bir donemde particle [ac;1ktan] geli�en kriz sorunundan bahsediyorum.

* ) Bu beige, Bol$eviklerin 14 ( 1) Kas1m 191 ?'de wplanan tarihi ot ur umun un t u­tanaklanndan almm1$llr. Lenin'in oliim(miin ardmdan, Trrn;;ki'nin devrimdeki roliinii yok saymak i<;;in miicadele yiiriiten S1alinist biirokrasi , diger biri;;ok tah­rifatm yam s1ra, Petrograd Komitesi t utanaklanmn yer ald1g1 Bol�eviklcrin l 9 1 7'delii Ilk Ymal Petrograd Komitesi ba$hkh derlem«.>nin l 927'deki bask1smdan soz kon usu ot ur um un t utanaklanm da 1;1karm1$1lL Troi;;ki , hem parti i<;;indcki miicadeleyi hem de Lenin'in Troi;;ki'yle ili�kilerini gostermesi a1;1smdan biiyiik onem ta�1yan b u belgeyi , 1 1pk1bas1m1yla birliktc, l 93l'dc Stalin Tahrijat Okulu adh ki1ahmda yaymlam1�11r. Daha fazlas1 i<;; in bkz. The Stalin School of Falsifica­lion , New York: Pathfinder Press, 2004, s. 125- 1 47

1 0

Raboi;;i Put'un* yuruttugu polemik ve Kamenev'le Zinovyev aleyhindeki konu�malanm parti i<;i hayati takip edenler nez­dinde yeni bir geli�me degildir. Eskiden Delo Naroda [S-R'le­rin yaym orgam) Bol�eviklerin iktidan almaktan korktugunu soylerdi. Bu yuzden Sosyalist-Devrimcilerin iflasm1 ve ui;suz bucaks1z aptalhgm1 gostermek i<;in kaleme sanlmak zorunda kalm1� ve "Bol�evikler lktidan Koruyabilecekler mi? " ba�hkh yaz1m1 yazm1�tlm. Silahh ayaklanma sorunu Merkez Komi­te'nin 1 Ekim tarihli oturumunda gundeme geldi. Enternasyo­nalist Birliki;ilerin* * oportlinistlik yapabileceklerinden kor­kuyordum, ama bu korkulanm bo� <;1ktL Fakat Merkez Komi­te'nin baz1 [ eski) uyeleri muhalefet ettiler. Bu beni derinden uzmu�tu. Dolay1s1yla iktidar sorunu uzunca bir suredir gun­demdedir. Zinovyev ve Kamenev'in muhalefeti yuzunden �im­di reddedemez miyiz bunu? Ayaklanma [nesnel ai;1dan) zo­runluydu. Zinovyev ve Kamenev yolda�lar ayaklanma aley­hinde ajitasyona ba�lam1�lard1 ve biz de onlara grev kmc1 go­zuyle bakmaya ba�lam1�tik. Oyle ki Merkez Komite'ye onlan partiden ihra<; etmeyi oneren bir mektup bile yollam1�tlm.

Kamenev Tum-Rusya Sovyetleri Merkez Yurutme Kuru­lu'nda konu�masm1 yaptigmda basmda kendisi aleyhine sert sozler sarf etmi�tim. * * * [Simdi, zaferin ardmdan) kendilerine

*) Raho(i'nin kapaulmas1 uzerine, Bol�cviklerin 3 Eyli\l-26 Ekim 1917 arasmda yaymlanan merkez yaym orgam. Lcnin'in kastettigi polemik, Zinovyev ve Kame­nev'in parti disiplinini bozarak, Gorki'nin gazetesinde ayaklanma plamna sald1r­malanyd1. * * ) Mezhrayontsi: lcinde Lunacarski, Yolodarski, Uritski, Joffe ve sonradan Trocki'nin de bulundugu ve devrim iincesinde Bol�eviklere kaulan iirgilt. 10 May1s 19 1 ?'de Bol�eviklcrle birk�me kongrcsi toplanm1s. Trocki'nin 'iirgiltiln geri kalan kesimlerini partiye kaulmaya ikna etmesi' ir;in birk�me Temmuz ay1-na ka<lar ertelenmi�ti. * * * ) 17 (4) i\gustos 19 1 7'de Kamcnev MK karanm cigneyerek Stockholm Kon­rerans1'na kaulma lehinde goril� bC'lirtmi�ti [Lev Trocki ) .

1 1

kar�1 sert bir tutum almak istemiyorum. Kamenev'in Merkez Yurutme Kurulu'nda uzla�ma amac;h muzakereler yli.rutmesi­ni olumlu kar�1hyorum, c;unku biz koalisyon hukumetine il­kesel olarak kar�1 degiliz. *

Fakat Sosyalist-Devrimciler hukumete kattlmay1 reddettik­lerinde, Kerenski'nin [ silahh] muhalefet ic;in ayaklanmasmdan sonra bu karan ald1klanm anlam1�llm. Moskova'da [ iktidarm almmasmda] biraz gecikme oldu. Bizim [sag kanat] karamsar­hga kap1ldi. Moskova, duyun da inanmaym, iktidan almaktan acizmi�, vs. Boylece uzla�ma sorununu gundeme getirdiler.

Ayaklanma yeni gorevleri gundeme getiriyor. Ba�ka guc;le­re, ba�ka vas1flara ihtiyac; var. Sozgelimi Moskova'da junker mezalimi, tutsak askerlerin vurulmas1, vs. s6z konusuydu. junkerler, burjuvazinin mahdumlan, halk egemenliginin do­gu�uyla burjuvazinin egemenliginin sona erdigini anlam1�lar­d1, zira Konf erans'ta bile bankalara el konmas1, vs. gibi baz1 onlemleri ana hatlanyla haz1rlam1�t1k. Oysa Bol�evikler genel­de c;ok yumu�aklardi. Adm1 koyahm, burjuvazi galip gelseydi, 1848'de ve 1 87 l 'de davrand1g1 gibi davranacakti. 0 donemde burjuvazi cephesinden sabotajla kar�1la�mayacag1mm kim soyleyebilirdi? Bunu c;ocuklar bile bilir. Biz de zora ba�vur­mak zorunday1z . Banka mudurlerini ve digerlerini tutuklama­hy1z. Bu insanlan k1sa sureligine tutuklamak bile c;ok iyi so­nuc;lar verecektir.

Bu beni hie; �a�1rtm1yor, zira kendi ba�larma mucadele et­mek konusunda ne kadar beceriksiz olduklanm biliyorum.

*) Ba�lang1c;ta Men�evikler ve Sosyalist-Devrimcilerle koalisyon hukiimeti kurul­masma Lenin de ben de kar�1 c;1kmad1k. Fakat Bol�eviklerin saglam bir c;ogunluga sahip olmalan, bu partilerin Sovyet devletini, toprak kararnamelerini, ban� karar­namesini, vs. tammalanm �art ko�tuk. Muzakerelerden hic;bir sonuc; almamayaca­gma emindik. Arna somut, nesnel bir ders gerekiyordu [Lev Troc;ki ] .

1 2

Onlar a<;1smdan en bnemli �ey s1cak koltuklanm korumak. Paris'te devrimciler giyotin kullandilar, bizse yalmzca sendi­kalardan g1da karnelerini alamam1� olanlann g1da karnelerini ellerinden alacag1z. Boylece gorevimizi yerine getirmi� olaca­g1z. Oysa �imdi, boyle bir anda, iktidar bizim elimizdeyken, bohinmeyle kar�1 kar�1yay1z. Zinovyev ve Kamenev [bu tun ul­kede] iktidan ele ge<;iremeyecegimizi soyluyorlar. Ben bunla­n sessiz sakin dinleyecek degilim. Benim gozumde bu bir iha­nettir. Ne istiyorlar? Bizi [ kendiliginden] <;atl�maya surukle­mek mi? Ancak proletarya ulkeye onderlik edebilir . . .

Uzla�maya [ Men�eviklerle v e Sosyalist-Devrimcilerle uz­la�maya] gelince, .bunu eiddiye almam sbz konusu bile ola­maz. Tro<;ki birle�menin imkans1z oldugunu uzun zaman on­ce soyledi. Tro<;ki bunu anlad1 ve o zamandan beri Tro<;ki'den daha iyi bir Bol�evik olmam1�tu.

Zinovyev bizim Sovyet iktidan olmad1g1mm soyluyor. Mu­saade buyurun ama, Sosyalist-Devrimcilerle Men�evikler, vs. aynld1gmdan bu yana Bol�evikler olarak biz Sovyetler'de yal­nmz. Onlann <;ekip gitmi� olmasmdan biz sorumlu degiliz. Bizi Sovyetler Kongresi se<;ti. Bu orgut yeni bir �eydir. Muca­dele etmek isteyen bu orgutun i<;inde yerini ahyor. Bu brgut halk1 degil, kitlelerin takip ettigi bncuyli kaps1yor. Biz kitle­lerle birlikte -aktif ve yorgun olmayan kitlelerle birlikte- iler­liyoruz. Bugun ayaklanmay1 yaygmla�tlrmaktan uzak durmak yorgun kitlelere [ teslim olmakur] , oysa biz bncunun yamnda­y1z. Sovyetler [ mucadele i<;inde] �ekilleniyor. Sovyetler prole­ter kitlelerin bncusudur. Arna �imdi birileri kalkm1� bizi Kent Duma's1yla ba� gbz etmek istiyor. Ne sa<;mahk!

Sosyalizmi 'getirmek' istedigimiz soyleniyo�. (:ok sa<;ma ! Bizim koylu sosyalizmi kurmak gibi bir niyetimiz yok. 'Dur-

13

mam1z' gerektigi soyleniyor. Boyle bir �ey mumkun degil. Hatta bizim Sovyet iktidan olmad1g1mm soyleyenler bile var. Peki, o halde kimiz biz? Duma'yla birle�mek isteyenler olma­d1g1m1z kesin. Bir sonraki ad1mda, Rum(erod'la* ve Vikjel'le** kayna�mam1z teklif edilecek. Siyasal bezirganhk, at pazarhgi. Belki de General Kaledin'le de birle�memiz gerekiyordur? On­ce uzla�macilarla uzla�ahm, ardmdan onlar da tekerimize c;:o­mak soksunlar. Buna Sovyet iktidan denmez, alc;:akc;:a bir at pazarhg1 denir. Konferans'ta sorunu tam da bu �ekilde ortaya koymam1z gerekiyor. l�c;:ilerin yuzde 99'u bizi destekliyor.

Bolunme istiyorsamz, buyrun, sizi tutan yok. C:ogunlugu ahrsamz Merkez Yurutme Kurulu'nda guc;: sizindir, o zaman istediginizi yaparsm1z. Biz de bahriyelilere gideriz.

Biz iktidarday1z. Su an kim Novaya ]izn'e intisap edebilir? [Yalmzca] ilkesiz, omurgas1z insanlar, bugun bizle olup, yarm Men�eviklere yana�acak olanlar. Tek ba�1m1za iktidan koru­yamayacag1mm , VS. soyluyorlar. lyi de yalmz degiliz ki ! BU.­tun Avrupa bizi bekliyor. Biz ba�lang1c1 yapmahy1z. Su an yal­mzca bir sosyalist devrim mumkundur. Butiin bu yalpalama­lar ve ku�kular [ uzla�malar] sac;:mahktan ba�ka bir �ey degil. [Bir kitle toplantlsmda] konu�urken, [sabotajc1lara kar�l] g1-da kartlanyla sava�ahm dedigimde, askerlerin yuzu 1�1ldadi. [Sag kanat] askerlerin kavga yu.rutmekten aciz oldugunu soy­luyor. Arna [kitlelere hitap eden] konu�macilardan gelen ha­berler, daha once hie;: boyle bir co�ku gormedikleri yonunde­dir. Ancak biz bir devrimci c;:ah�ma plam c;:1karabiliriz. Ancak biz gerektigi gibi mucadele yurutebiliriz. Men�eviklere gelin-

*) Rum(erod: Romanya Cephesi, Karadeniz K1y1s1 ve Odessa Garnizonu Askerle­ri Sovyeti'nin Ortak YunHme Kurulu. * *) Vikjel: Tum-Rusya Demiryolu l�c;ileri Sendikas1 Merkez Yurutme Kurulu. lkisi de Men�eviklerle Sosyalist-Devrimcilcrin elindeydi.

1 4

ce, onlar bizi takip etmeyecekler. Onumuzdeki Konferans'ta sosyalist devrimin gelecekte izleyecegi yol sorununu gundeme ta�1mahy1z . Kar�1m1zda Kaledin var, henuz [kesin olarak] za­fere ula�amad1k. [Vikjel, sabotajc1lar ve digerleri] bize ' [ mer­kezi] bir guc;:' olmad1gm1 soylediklerinde, onlan gozaltma al­mahy1z ve bunu yapacag1z da. 0 zaman proletarya diktatorlu­gunun deh�etinden istedikleri kadar bahsedebilirler. .$imdi, eger Vikjel uyelerini tutuklamam1z gerekiyorsa, bunu anlaya­bilirim. Varsm tutuklamalar konusunda bagmp c;:ag1rsmlar. Tver'den gelen delege Sovyetler Kongresi'nde, "Hepsini tutuk­laym gitsin," dedi. l�te anlayabilecegim bir �ey. l�te size pro­letarya diktatorlugunun ne anlama geldigini anlayan biri. Bu­gunku slogamm1z �u olmahd1r: Uzla�ma yok, ya�asm birle�ik Bol�evik Hukumeti.

The Stalin School of Falsification, s. 1 32- 1 36.

15

RSDlP (B) MERKEZ KOMlTESl'NlN MERKEZ KOMlTE l(:lNDEKl

MUHALEFETE lLlSKlN KARARI 1 5 (2) Kas1m 1 9 1 7

�

Merkez Komite mevcut toplantmm tarihi onem ta�1d1g1 ve dolay1s1yla burada ortaya c;1kan iki tutumu kayda gec;irmenin zorunlu oldugu kanaatindedir.

1) Merkez Komite , Merkez Komite ic;inde ortaya c;1kan muhalefetin, Rusya'da sosyalist devrimin imkans1z ol­dugu ve Sovyet orgutu ic;indeki bariz azmhgm ultima­tomlarma ve istifa tehditleyine boyun egmek gerektigi �eklinde Marksizme tumuyle aykm laflan tekrarlayarak Bol�evizmin ve genel olarak proleter s1mf mucadelesi­nin tum temel ilkelerini toptan terk ettigini ve boylece lkinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongresi'nin iradesini ve

1 6

karanm c;:igneyip, proletaryanm ve yoksul koylulerin hayata gozlerini yeni ac;:an diktatorlugunu sabote ettik­lerini du�unmektedir.

2) Merkez Komite, devrimci faaliyetin engellenmesi ve yalpalamalar gibi �u anda bu.yuk sue;: te�kil eden olayla­rm bu tun sorumlulugunu bu muhalefete yl1klemekte ve muhalefeti gerek tartl�malanm gerekse �upheciliklerini basma aksettirmeye ve inanmad1klan pratik faaliyetten uzak durmaya davet etmektedir. Zira bu muhalefet, burjuvazinin tehditlerinden ve nufusun yorgun (ve dev­rimci olmayan) kesimlerinin duygulanndan ba�ka bir �eyi yansnmamaktad1r.

3) Merkez Komite, tamamen Bol�evik bir hukumet talebi­nin Sovyet iktidan sloganma ihanet etmeden reddedile­meyecegini, zira lkinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongre­si'nin c;:ogunlugunun kimseyi kongreden d1�lamadan ik­tidan bu hukumete teslim ettigini dogrular.

4) Merkez Komite, Sovyet turunde olmayan orgutlerin, ya­ni toprak sahipleriyle kapitalistlerin devrilmesi ic;:in sa­va�an kitlelerin devrimci oncusunun gonullu birlikleri olmayan orgutlerin Sovyetlere iltihak etmeleri etrafmda donen kuc;:uk pazarhklara girmenin l�c;:i , Asker ve Koy­lu Temsilcileri Sovyetleri iktidarma ihanet etmeden mumkun olamayacagm1 dogrular.

5) Merkez Komite, Sovyetlerdeki azmhgm ultimatomlan­na ve tehditlerine boyun egmenin yalmzca Sovyet ikti­dannm degil, demokrasinin de tamamen terk edilmesi anlamma gelecegini kabul eder, zira bu tur tavizler c;:o­gunlugun kendi c;:ogunlugundan yararlanmaktan kork-

17

mas1, anar�iye boyun egilmesi ve her turlu azmhgm tek­rar tekrar ultimatomlarda bulunmasma davetiye <;1kar­ulmas1 anlamma gelecektir.

6) Merkez Komite , lkinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongre­si'nden kimseyi d1�lamad1gmdan, �imdi bile Sovyetleri terk edenlerin geri donmesine izin vermeye ve Sovyet­lerden aynlm1� olanlarla Sovyetler i<;inde bir koalisyon yapmaya tumuyle haz1r oldugunu ve dolay1s1yla Bol�e­viklerin iktidan kimseyle payla�mak istemedigi laflan­nm tamamen yalan oldugunu dogrular.

7) Merkez Komite, mevcut hukumetin kuruldugu gun, kurulu�undan birka<; saat once, Merkez Komite'nin Sol Sosyalist-Devrimcilerin ii.<; temsilcisini toplantlsma da­vet edip, hukumete kaulmalanm resmen teklif ettigini dogrular. Ge<;ici ve ko�ullu nitelikte olmasma kar�m bu teklifi reddetmeleri, Sol S-R'lerle bir anla�maya vanla­mam1� olmasmm butun sorumlulugunun kendilerinde oldugunu gosterir.

8) Merkez Komite , Bol�evik grubunun teklif ettigi ve Sov­yetleri hem siperlerdeki askerlerle hem de yerellerde, koylerdeki koylulerle gui;lendirmeye hazir oldugunu ifade eden bir karann lkinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongresi tarafmdan benimsendigini ve dolay1s1yla Bol­�evik hukumetin koylulerle koalisyona kar�1 oldugu id­diasmm tamamen as1ls1z oldugunu haurlatir. Tersine, Merkez Komite , hukumetimizin Sosyalist-Devrimcile­rin programmdan aynen kopyalad1g1 toprak yasasmm, Bol�eviklerin Rusya nufusunun ezici <;ogunluguyla bir koalisyon yapma konusundaki istekliliginin samimi ve tam oldugunun somut kamtl olarak gorur.

18

9) Merkez Komite, son olarak, butun zorluklara kar�m, gerek Rusya'da gerekse Avrupa'da sosyalizmin zaferini saglama almanm yegane yolunun, mevcut hukumetin politikalannm hie; �a�madan surdurulmesi oldugunu dogrular. Merkez Komite, sosyalist devrimin zaf erine olan sars1lmaz inancm1 ifade eder ve bu.tun �uphecilere ve yalpalayanlara tereddudu b1rakmalan, ellerinden ge­len c;abay1 gostererek bu.tun samimiyetleriyle bu huku­metin icraatlanm desteklemeleri c;agnsmda bulunur.

Ilk kez ilk uc; madde olmadan 17 ( 4) Kas1m l 9 l 7'de Pravda'mn 1 80 . sayismda yaymland1; tam metin halinde ilk kez 1932'de Rusc;a Toplu Eserler'in ikinci bask1smda yaymland1; Col lected Works , Cilt 26, s. 277-279.

1 9

Lenin

TOM-RUSYA MERKEZ Y0R0TME KURULU TOPLANTISI

17 (4) Kas1m 1 9 1 7 �

1 BASIN 0ZER1NE KONUSMA

Karelin yolda� sosyalizm yolunda ilerledigine <lair garanti verdi, ama korkanm bu yol bizi ters istikametten, geri geri sosyalizme gotiirecektir. Troc;ki yolda� hakhyd1: Subay okulu ogrencileri kendi ayaklanmalanm gerc;ekle�tirdiler ve Petrog­rad ile Moskova'da basm ozgiirliigii ic;in sava� ilan edildi. Sos­yalist-Devrimciler bu kez sosyalist ya da devrimci gibi hareket etmediler. Bu hafta biitiin telgraf daireleri Kerenski'nin elin­deydi. Vihjel onlarm yanmdaydi. Arna askerleri yoktu. Ordu­nun bizim yamm1zda oldugu anla�1ldi. le; sava�1 bir avuc; adam ba�latti. Bu sava� halen siiriiyor. Kaledin'in askerleri Mosko-

20

va'ya yliruyorlar, hucum k1talan Petrograd'a yakla�1yor. Biz i<;; sava� istemiyoruz. Askerlerimiz fazla tutuk davrandilar. Sila­ha sanlmadilar ve her �ey li.<;; adam1m1z olduruldugunde ba�­lad1. Krasnov'a sert muamelede bulunulmad1. Ev hapsine alm­d1. Biz i<;; sava�a kar�1y1z. Peki, her �eye ragmen i<;; sava� patlak verirse ne yapmam1z gerekiyor? Tro<;;ki kimin adma konu�tu­gunuzu sorarken hakhyd1. Krasnov'a, Kaledin'in sava�a de­vam etmeyecegi konusunda onun adma guvence verip vere­meyecegini sorduk. Elbette veremeyecegini soyledi. Bu du�­manca operasyonlara dur demeyen du�mana kar�1 misilleme ama<;;h onlemler almamak olur mu?

Bize ban� teklifi geldiginde elbette muzakere ederiz. Arna bu zamana kadar ban� teklifi yalmzca ban�a gucu yetmeyecek kesimlerden geldi. Bu durumda ban� yalmzca guzel sozlerden ibarettir. Neticede Rech, Kaledin'cilerin orgamd1r. Sosyalist­Devrimcilerin samim; olduguna inanabiliriz , fakat arkalannda Kaledin ve Milyukov'un oldugu da bir ger<;;ektir.

Askerler ve i�<;;iler, ne kadar saglam durursamz, kazanc1-m1z o kadar <;;ok olur. Aksi takdirde, 'Milyukov'u sahverdikle­rine gore, demek ki gu<;;lu degiller' diyeceklerdir. lktidan ald1-g1m1z gun burjuva gazetelerini kapatacag1mm soylemi�tik. Bu gazetelerin varhgma tahammul eden biri sosyalist degildir. "Burjuva gazetelerine ozgurluk" diye bag1ranlar, bizim son su­rat sosyalizme ilerledigimizi anlam1yorlar. Sonu<;;ta, C::arhgm devrilmesinden sonra da \:arhk yanhs1 gazeteler yasaklanm1�­u. Simdi biz burjuvazinin boyund11rugunu kopanp att1k. Top­lumsal devrimi biz kafam1zdan uydurmad1k: Devrim, Sovyet­ler Kongresi tarafmdan ilan edildi ve hi<;; kimse sesini <;;1karma­d1, devrimi ilan eden kararname oybirligiyle kabul edildi. Bur­juvazi ozgurluk, e�itlik, karde�lik vaat etti. l�<;;ilerse, "Biz ha�-

2 1

ka bir �ey istiyoruz," diyorlar. Geri <;ekildigimizi soyleyenler var. Hay1r, yolda�lar, Kerenski'ye geri donenler bizzat Sosya­list-Devrimcilerdir. Karanm1zda yeni maddeler oldugu soyle­niyor. Elbette var, <;iinkii biz sosyalizme ilerliyoruz . Unutma­ym, Sosyalist-Devrimciler Birinci ve lkinci Duma'da konu�­malar yapt1klannda, yeni bir �eyler soyledikleri i<;in onlarla da alay edilmi�ti.

Ozel reklamlar tekel altma almmahd1r. Matbaac1lar birligi uyeleri meseleye gelir a<;1smdan bak1yorlar. lstediklerini ala­caklar, ama ba�ka bir bi<;imde. Goz gore gore burjuvaziye ifti­ralar atmas1 i<;in hrsat veremeyiz. Bankalarla burjuva gazetele­ri arasmdaki baglan ara�tirmak iizere hemen bir komisyon atamahy1z. Bu gazeteler ne tiir bir ozgurluk istiyorlar? Tomar tomar gazete kag1d1 satm ahp, kalem�orlar kiralama ozgurlu­gu mu? Sermayeye bag1mh bir basm ozgurlugunden kurtul­mak zorunday1z. Bu ilkesel bir sorundur. Sosyalizme ilerle­mek istiyorsak, Kaledin'in bombalarmm yalan bombard1man­lanyla gii<;lendirilmesine izin vermemeliyiz.

Elbette yasa taslag1m1z kusursuz degildir. Arna neticede Sovyetler bu yasalan her yerde yerel ko�ullan goz oniine alarak hayata ge<;irecekler. Biz burokrat degiliz , eski huku­met dairelerinde oldugu gibi her yerde yasanm lafzmda di­retmek istemiyoruz . Hat1rhyorum da, Sosyalist-Devrimciler k1rsalda ya�ayan halkm <;ok az �ey bildigini soylerlerdi. On­lar bilgilerini Russkoye Slovo'dan ahyorlardt. Gazeteleri bur­juvazinin elinden almad1g1m1z i<;in kabahati kendimizde aramahy1z. llerlemek, yeni bir topluma dogru ilerlemek zo­runday1z ve Subat-Mart aylannda a�m gerici gazetelere kar­�1 nasil tav1r ald1ysak, burjuva gazetelerine kar�1 da aym tav­n takmmahy1z .

22

2 SOL SOSYALlST-DEVRlMClLERDEN GELEN

BlR SORUYA CEVAP

Sol Sosyalist-Devrimcilerin sorusunu Lenin cevapladi. * Devrimin ilk gunlerinde Bol�eviklerin Sol Sosyalist-Devrim­cileri yeni hukumete kaulmalan ic;in davet ettigini, ama Sol Sosyalist-Devrimciler grubunun, soldaki kom�ularmm bu zor gunlerinde , olum kahm zamanmda sorumlulugu payla�­may1 reddederek Bol�eviklerle i�birliginden uzak durdukla­nm hatulatti.

Yeni rejim faaliyetlerinde bu.tun formalitelere mu�kulpe­sentc;e uydugu takdirde , onune c;1kabilecek engellere takil­maktan kurtulamaz. Durum c;ok ciddiydi ve suruncemede b1-rakilamazdi. Yeni onlemlerin ozune dokunmadan yalmzca d1� gorunu�unu degi�tirecek olan sivri uc;lan torpuleme i�iyle kaybedecek vaktimiz yoktu. Neticede, lkinci Tum-Rusya Sov­yetleri Kongresi bic;imsel mahiyetteki bu tun zorluklan bir ke­nara atarak, uzun bir oturumda dunya c;apmda oneme sahip iki yasay1 karara bagladi. Bu yasalar burjuva toplumunun ba­k1� ac;1smdan bic;imsel kusurlar ta�1yor olabilir, ama neticede iktidar Sovyetlerin elindedir ve gerekli duzeltmeleri ne zaman isterse yapabilir. Kerenski hukumetinin icraata gec;meyerek

*) Halk Komiserleri Konseyi ba�kam olarak Lenin'e Tum-Rusya Merkez Yurut­me K ur ul u'n un 17 ( 4) 1917 tarihli bir toplant1smda, Halk Komiserlcri Konse­yi'nin Tum-Rusya Merkez Yurutme K ur ul u'n un onay1 olmadan birkai; kararna­me yaymlamas1yla ilgili bir sor u sorul<l u. Sol Sosyalist-Dcvrimciler Lcnin'in a1;1klamalannm tatmin cdici olmad1gm1 soylediler. Uritski Bol�evik gr ub u a<lma hukumete tam guvcn ifade eden hir karan oya s undu. Sol Sosyalist-Dcvrimciler, Halk Komiserleri'nin taraf olmalan nedeniyle oylamada yer almamalan gcrekti­gini soykdiler. Sonui;ta, Tum-Rusya Merkcz Yurutmc Kur ul u'n un i;ogunlug u ht1kumc1in icraa11m onaylayan bir karara imza att1.

23

i�ledigi sw;:, ulkeyi ve devrimi felaketin k1y1sma getirdi: Ge­cikmek gen;:ekten olumcul olabilir, ama neyse ki yeni rejim kitlelerin umutlan ve isteklerini kar�1layacak yeni yasalar �1-kararak yeni ya�am bi�imlerinin geli�iminde bnemli kilomet­re ta�lan do�uyor. Yereldeki Sovyetler, zamana ve mekana bagh olarak, hukumetin geli�tirdigi temel hukumleri degi�ti­rebilir, geli�tirebilir, duzeltebilir. Tabandan yarauc1 faaliyet yeni kamusal hayatm temel bgesidir. l��iler fabrikalarda i��i denetimine ge�meliler. Koylere tah1l kar�1hgmda mamul mal yollamahlar. Tek tek her kalemin, her gram tahilm hesabm1 tutmak zorunday1z , �unku sosyalizm demek, bncelikle her �e­yin muhasebesini yapmak demektir. Sosyalizm yukandan ka­rarnamelerle dayaulamaz. Sosyalizmin ruhu mekanik burok­ratik yakla�1m1 reddeder; canh, yarauc1 sosyalizm bizzat kitle­lerin urunudur.

3 SOL SOSYALlST-DEVRlMClLERlN SORUSUNA

lLlSKlN KONUSMALAR

I . Lenin, Halk Komiserleri Konseyi'ne yonelik somut su�la­

malan ele aldi. Muravyov'un emrini ilk kez basmdan ogrendi­gini, �unku ba�komutanm olaganustu durumlarda kendi ba�1-na emir verme yetkisi bulundugunu soyledi. Emrin yeni ikti­dann ruhuyla �eli�en bir yam olmamasma kar�m. istenmeyen yanh� anla�ilmalara sebebiyet verecek �ekilde ifade edilmi� ol­dugundan, Merkez Yurutme Kurulu emri iptal etti. Ote yan­dan, siz Toprak Kararnamesi'ni de ele�tiriyorsunuz. Oysa bu kararname halkm taleplerini kar�1hyor. Bizi �ematik olmakla

24

sw;luyorsunuz. Peki, o halde nerede sizin taslaklanmz, degi­�iklik 6nerileriniz, kararlanmz? Yasama faaliyetinizin sonw;­lan nerede? Elinizi tutan yoktu, ama siz bu konuda hii;bir �ey yapmadm1z. Bizim a�mhki;1 oldugumuzu soyluyorsunuz, pe­ki siz nesiniz? Siz de eskiden kriz muhendisleri diye bilinen parlamenter yol ukay1c1hgmm savunuculansm1z. Eger mem­nun olmad1gm1z bir �ey varsa, neden yeni bir kongre toplay1p icraata gei;miyorsunuz da iktidann i;oktugunden bahsedip duruyorsunuz? lktidar partinin ellerinde, parti de geni� kitle­lerin destegini arkasma alm1� durumda. Baz1 yolda�lanm1z Bol�evizmle alakas1 olmayan bir platformu benimsemi� olabi­lirler. Arna Moskovah i�i;i kitleleri Rikov ve Nogin'in pe�inden gitmeyecekler. Pro�yan yolda�, Sol Sosyalist-Devrimcilerin kitlelerle temas ii;inde oldugu Finlandiya'da, devrimci sosya­lizmin butun sol kanadmm en s1k1 i�birligi ii;inde olmas1 ge­rektigine inand1gm1 soyledi. Sol Sosyalist-Devrimcilerin bura­da bizimle dirsek temas1 ii;inde olmamalan, kendi 6nculeri olan savunmac1lann yoluna revan olduklanm gosteriyor. Kit­lelerle baglanm kaybettiler.

II. Lenin ve Troi;ki parti kongreleri 6rnegine ve parti disipli­

nine boyun egmelerinin gerekliligine i�aret ederek, oylamaya kaulacaklanm ai;1klad1lar.

lzvestiya, Say1 2 1 8; 7 (20) Kas1m 19 17 ; Collected Works, Cilt 26, s . 285-29 1 .

25

C::ALISMA KOM1SERLER1 1K1NC1 TUM-RUSYA KONGRESl'NDE KONUSMA

22 May1s 1918

�

Yolda�lar, musaade ederseniz bncelikle Halk Komiserleri Konseyi adma (ah�ma Komiserleri Kongresi'ni selamlamak istiyorum. (co�kulu alki� lar)

Halk Komiserleri Konseyi'nin dunku oturumunda Slyapni­kov yolda�, sendikalarm <;:ah�ma disiplini ve uretim oranlan­na ili�kin karannm kongrenizce onand1gm1 bildirdi. Yolda�­lar, yalmzca emek uretkenligini ve uretim ko�ullanm ele al­makla kalmay1p, aym zamanda genel durum a<;:1smdan da bnemli bir ilkesel ad1m olan bu karan almakla bnemli bir ad1m att1gm1za inamyorum. Geni� i�<;:i kitleleriyle surekli te­mas halindesiniz, ustelik gelip ge<;:ici degil, i� temelli bir tema-

26

sa sahipsiniz ve devrimimizin geli�iminde en onemli ve kritik anlardan birini ya�ad1g1mm biliyorsunuz.

Du�manlanm1zm, Bauh emperyalistlerin uzerimize atla­mak i<;in firsat kollad1gmm ve bir gun gelip surulerini uzeri­mize salabileceklerinin tamamen farkmdasm1z. Bu d1� du�ma­na bugun ba�ka bir tehlikeli du�man olan i<; du�man da e�lik ediyor. Bu i<; du�man genel olarak burjuvazi, ozel olarak da kui;uk burjuvazi tarafmdan ve burjuvazinin <;e�itli yalakalan ve evet efendimcileri tarafmdan �iddetlendirilen orgutsuzluk, kaos ve dagm1khkur. Yolda�lar, biliyorsunuz ki C:arhk rej imi­nin ve Kerenski'nin ba�m1 i;ektigi uzla�mac1larm bizi i<;ine it­tigi en korkun<; sava�tan geriye kala kala dag1mkhk ve muthi� bir ekonomik enkaz kald1. Simdi ai;hk ve i�sizligin artan say1-da i�<;inin kap1sm1 i;ald1g1, yuzlerce ve binlerce i�<;inin ai;hk­tan k1vrand1g1 , ekmek yiyebilecekken ekmeksizlikten otii.ru durumun daha da kotii.le�tigi ve dolay1s1yla ekmegin duzgun payla�1mmm tah1lm duzgun payla�1mma dayah oldugu en kri­tik anla yuzle�mek zorunday1z. Zengin yakn bolgeleriyle bag1-m1zm kopmasmdan kaynaklanan yakn s1kmt1s1, demiryolla­rmda trafigin durmasma yol ai;abilecek korkun<; ko�ullar -i�­te devrim ii;in zorluklar doguran, her tii.rden ve her renkten Kornilov'culan sevince gark eden ko�ullar bunlard1r. Bu ke­simler her gun, her saat Sovyet Cumhuriyeti'nin ve proleter iktidarmm zorluklanndan nas1l yararlamlacagm1, tahta yeni­den bir Kornilov'un nasil i;1kart1labilecegini taru�1yorlar. Su an yeni tartl�ma konusu, yeni Kornilov'un hangi milletten ol­mas1 gerektigidir. Bu Kornilov'un ister tac1 olsun ister cumhu­riyet<;i olsun, sonu<;ta burjuvaziye uyan biri olmahdir. l�i;iler �imdi meselenin ne oldugunu biliyorlar ve Rusya Devrimi'nin Kerenski'den bu yana ya�ad1klanndan sonra, mevcut duruma

27

biraz olsun ;;a;mm1yorlar. Arna i;;c;i sm1fmm orgutlulugunun, i;;c;i sm1f1 devriminin gucu gozumuzu gerc;eklere kapamam1z­dan degil, gerc;ekleri kabul etmemizden gelir.

Sava;;m boyutu ve inamlmaz vah;;eti du;;unuldugunde, Av­rupa medeniyetini tiimuyle yok etmekle tehdit ettigini hep soyledik. Mumkun olan tek kurtulu;;, i;;c;ilerin iktidan alarak s1k1 bir nizam ve intizam kurmalandu. Rusya proletaryas1 l 905'ten bu yana, Rusya Devrimi'nin izledigi seyir ve ozel bir tarihsel durumdan otiiru bir sureligine proletaryanm diger en­ternasyonal ordularmm onune gec;mi;;tir. 5imdi devrimin bu­tiin Bat1 Avrupa ulkelerinde olgunla;;t1g1, Alman i;;c;ilerinden olu;;an ordularm durumunun umutsuz hale geldiginin ac;1kc;a gorulebildigi bir a;;amaya ula;;t1k. Bat1'da emekc;i kitlelerin Ro­manov'un c;urumu;; rejimiyle ve ho;; at1p dolu tutan palavrac1-larla degil, tumuyle orgutlu olan ve c;agda;; medeniyetin ve muhendisligin butun ba;;anlarma yaslanabilen bir burjuvaziy­le kar;;1 kar;;1ya oldugunu biliyoruz. l;;te bu yuzden bizim dev­rime ba;;lamam1z bu kadar kolayken, devam ettirmemiz daha zor oldu ve i;;te bu yuzden Bat1'da ba;;lamak daha zor, devam ettirmek daha kolay olacaktu. Bizim zorlugumuz her ;;eyi yal­mzca Rusya proletaryasmm c;abalanyla yapmak ve muttefiki­miz, butiin ulkelerin enternasyonal proletaryas1 yeterince guc;lenene kadar mevzimizi korumak zorunda olmam1zd1r. Her gec;en gun ba;;ka bir c;1k1;; yolu olmad1gm1 daha iyi anhyo­ruz. Konumumuz daha da zorla;;1yor, c;unku takviye guc; ol­madan demiryollarmda dagm1khkla, ula;;1m ve ia;;e alanmda karma;;ayla bogu;;uyoruz. Bu sorun herkesin anlayabilecegi bir netlikte ortaya koyulmahdIT.

Umanm, i;;c;ilerle herkesten daha fazla dogrudan temasta olan C:ah;;ma Komiserleri Kongresi, sosyalizmin temeli haline

28

getirmek zorunda oldugumuz ilgili c;:ah�ma mevzuatmda dog­rudan bir ilerleme a�amas1 olmakla kalmay1p, aym zamanda �u an ya�amakta oldugumuz duruma ili�kin olarak i�c;:ilerin aydmlaulmasma da hizmet edecektir. l�c;:i sm1fi Rusya'da (ve belki diger iilkelerde de) sosyalizmin kaderinin bagh oldugu zor ama onurlu bir gorevle kar�1 kar�1yadir. l�te bu yiizden c;:a­h�ma disiplini kararnamesi bu kadar onemlidir.

l�c;:iler aruk iktidan s1ms1k1 ellerinde tutuklanna gore, her �ey proleter disiplinine ve proleter orgiitliiliigiine baghdir. So­run proleter disiplini ve proletarya diktatorliigii sorunudur, sorun demirden bir yonetim sorunudur. Yoksullann en ic;:ten tevecciihiinii kazanm1�, kararh destegini arkasma alm1� bir hiikiimet demir kadar giic;:lii olmahdir, c;:iinkii inamlmaz so­runlarla bogu�uyoruz. l�c;:ilerin onemli bir kesimi eskinin et­kisi altmda ya�1yorlar ve mevcut durumdan bir �ekilde kurtu­lacag1m1z1 umuyorlar.

Arna neyse ki bu yamlsamalar her gun bir bir dag1hyor ve i�c;:i sm1fi orgiitsel becerisiyle ekonomik y1k1mm iistesinden gelmedigi takdirde diinya sava�mm biitiin iilkelere kithk ve c;:iiriime getirecegi giderek daha da ac;:1k hale geliyor. Biitiin fa­aliyetini yeni yolda�c;:a disiplini her �eyin temeli yapmaya vak­fetmi� olan i�c;:i sm1fmm siyasal bilinc;:li kesimiyle yan yana, her �eye kendi dar c;:1karlan ac;:1smdan bakan milyonlarca kii­c;:iik miilk sahibini, kiic;:iik burjuva unsuru goriiyoruz. Yakla­�an kithk ve felaketle ancak siyasal bilinc;:li i�c;:ilerin demir di­sipliniyle sava�abiliriz, bu olmadan hic;:bir �ey yapamay1z . Rus­ya'mn devasa boyutu nedeniyle , iilkenin bir ucunda bol mik­tarda ekmek varken, diger ucunda hie;: ekmegin bulunmad1g1 bir durumda ya�1yoruz. Zarla bir savunma sava�ma c;:ekilme­mizin miimkiin olmayacag1m dii�iinerek teselli aramamn

29

kimseye yaran yok. Duzenli ia�e tedariki saglanamad1g1 tak­dirde kentlerin ve devasa sanayi merkezlerinin beslenebilece­gini du�unmek hata olur. Bir avuc;; tah1lm bile ziyan olmasm1 engellemek ic;in her pud* tah1h kayda gec;irmek zorunday1z. Fakat boyle bir kaydm gerc;ekten yapilmad1gm1, ancak kagn uzerinde kald1gm1 biliyoruz. Gerc;ek hayatta kuc;uk vurguncu­lar bireysel ticaretle s1kmulanm a�abileceklerini soyleyerek yoksul koyluleri yozla�tmyorlar. Bu ko�ullar altmda krizden c;1kamay1z. Rusya'da hem halk ic;in yeterli ekmek hem de sa­nayi ic;in yeterli ekmek (yani, yakn) saglamanm yegane yolu , her �eyin yurtta�lar arasmda s1k1 s1k1ya payla�tmlmas1 ve boy­lece kimsenin fazladan bir dilim ekmek bile alamamas1 ve kul­lamlmayan yanm litre benzinin bile kalmamas1d1r. Dlkeyi kn­hktan kurtarmanm yegane yolu budur. Bu ders her �eyin he­sabmm tutuldugu komunist payla�1mla ilgili bir derstir ve bu dersi kitaplardan degil, ac1 deneyimler ya�ayarak ogrendigimi­zi unutmayahm. Ancak bu sayede kitlelere yeterli ekmek, sa­nayiye de yeterli yakn saglanabilir

Geni� i�c;i kitleleri felaketle kar�I kar�1ya oldugumuzu he­men fark edemeyebilirler. Bugun ihtiyac; duyulan �ey i�c;ilerin dagm1khga ve tah1l saklanmasma kar�I bir seferberlik ba�lat­maland1r. Sizin de kararnameyle kabul ettiginiz ve fabrikala­rm sm1rlan dahilinde bahsettiginiz c;ah�ma disiplinini bu.tun ulkede yerle�tirmek ic;in bir seferberlige ihtiyac; var; kitlelere ba�ka bir c;;1k1� yolunun olmad1gm1 anlatmak gerekiyor. Dev­rimin tarihinde siyasal bilinc;li i�c;ilerin gucu her zaman en ac1 ve tehlikeli gerc;ekle hie; korkmadan yuzle�ebilmeleri, yamlsa­malara kap1lmadan guc;lerini dogru bir �ekilde hesaplayabil­meleri olmu�tur. Yalmzca siyasal bilinc;li i�c;;ilere guvenebili-

*) 1 pud: 16,4 kilogram. (<;.n.)

30

riz; geri kalan kitle, burjuvazi ve kuc;:uk mulk sahipleri bize kar�1dir. Onlar yeni duzene inanm1yorlar ve kitlelerin kotD. durumunu daha da kotD.le�tirmek ic;:in her firsattan yararlam­yorlar. Ukrayna ve Finlandiya'da gorduklerimiz ibretlik bir ornek olabilir: Burjuvazinin ve onun destekc;:ilerinin (Kadet­lerden Sosyalist-Devrimcilere kadar) , muttefiklerinin yard1m­lanyla ele gec;:irdikleri kentleri kana bogduklanm ve inamlmaz bir mezalime giri�tiklerini goruyoruz . BU.tun bunlar proletar­ya tarihi gorevini yerine getirmedigi takdirde ileride kendisini nelerin bekledigini gosteriyor. Rusya'da ileri ve siyasal ac;:1dan bilinc;:li i�c;:ilerin say1ca ne kadar kuc;:uk bir kesimi olu�turdu­gunu biliyoruz. Keza kitlelerin ic;:inde bulundugu kotD. duru­mu ve geni� kitlelerin durumdan orta yolcu onlemlerle kurtu­lamayacag1m1z1, bir proleter devriminin �art oldugunu anla­d1klanm da biliyoruz. Birc;:ok ulkenin enkaza donu�tugu ve milyonlarca insanm mahvolmaya ya da askeri kolelige mah­kOm edildigi bir donemde ya�1yoruz. l�te, bireylerin kotD. ni­yetinden oturu degil, butD.n kapitalist duzen parc;:aland1g1 ic;:in, temellerinden sarsild1g1 ic;;in tarihin bize dayatng1 devrimin kaynagmda bu vardir.

Yolda�lar! (:ah�ma Komiserleri! Fabrikalardaki bu.tun top­lantilanmzdan, i�c;:i heyetleriyle konu�malanmzdan durumu ac;:1klamak ic;:in yararlanm. Elinize gec;:en her firsattan yararla­nm ki i�c;:iler iki sec;:enekle kar�1 kar�1ya oldugumuzu bilsinler: ya yok olu� ya da oz disiplin, orgutluluk ve kendimizi savun­ma imkam. Eger siyasal bilinc;:li i�c;:iler butD.n yoksullara on­derlik ederek kuc;:uk burjuvazinin her yerde �iddetlendirdigi ve bizim bastirmak zorunda oldugumuz kaosa ve dagm1khga kar�1 sefcrberlik ilan etmezlerse, Kornilov'larm (Rus , Alman ya da Japon Kornilov'larmm) geri donmesi tehlikesiyle kar�1

3 1

kar�1ya oldugumuzu ve Kornilov'lann gunde bir dilim taym uygulamas1yla birlikte gelecegini bilsinler. Sorun her siyasal bilinc;li i�c;inin yalmzca kendi fabrikasmda efendi oldugunu degil, aym zamanda ulkenin temsilcisi oldugunu da hissetme­si, kendi sorumlulugunu bilmesi sorunudur. Siyasal bilinc;li i�c;iler kendi sm1flanm temsil ettiklerini bilmek zorundalar. Burjuvaziye ve vurgunculara kar�1 hareketin ba�1m bizzat c;ek­tikleri takdirde kazanacaklanm bilmek zorundalar. Siyasal bi­linc;li i�c;iler sosyalizmin temel gorevinin ne oldugunu anla­d1klan gun zafer bizim olacakur. l�te o zaman gerekli guc;lere kavu�acag1z ve sava�abilecegiz. (uzun ve �iddetli alkt�lar)

Ilk kez 23 May1s 1918'de 1zvestiya VtsIK'm 102. say1smda ve 24 May1s 19 18'de Pravda'mn 101 . say1smda yaymland1; Collected Works , Cilt 27, s . 399-403 .

32

TUM-RUSYA MERKEZ YURUTME KURULU, MOSKOV A SOVYETl, MOSKOV A SENDlKALARI

VE F ABRlKA KOMlTELERl'NlN ORT AK OTURUMUNDA YAPILAN KONUSMA

29 Temmuz 1 9 1 8 �

(alk1�lar ve co�kulu s loganlar) Yolda�lar, yeni hasada ka­darki donemin Rusya'da ba�layan sosyalist devrimin en zor, en mc�akkatli ve en kritik a�amas1 olacagma parti basmmda, Sovyet kurumlannda ve halk arasmdaki aj itasyon faaliyeti­mizde ilk kez dikkat i;:ekmiyoruz. Kanaatimce bugun bu kri­tik durumun tepe noktasma ula�llg1m soylememiz gereki­yor, zira art1k kimin emperyalist dunyay1, emperyalist ulke­leri destekledigi , kimin Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni des­tekledigi ayan beyan ortadadu. Oncelikle, askeri apdan Sov­yet Cumhuriyeti'nin konumunun ancak �imdi i;:ok ai;:1k hale

33

geldigini soylemek gerekiyor. (ekoslovak ayaklanmas1 bir­c;:ok insan tarafmdan ilk ba$ta kar$1-devrimci ayaklanmalar zincirindeki halkalardan yalmzca biri olarak goruldu. Bu ayaklanmada lngiliz ve Frans1z sermayesinin, lngiliz ve Frans1z emperyalistlerinin de yer ald1gma dair gazetelerde c;:1kan haberleri yeterince dikkate almad1k. Simdi Mur­mansk'ta, Sibirya'daki askerler arasmda ve Kuban'da olayla­rm nasil geli$tigini, lngiliz ve Frans1zlann (eklerle el ele ve­rerek lngiliz burjuvazisiyle en s1k1 i$birligi ic;:inde Sovyetleri devirmeye c;:abalad1gm1 hatulatmak zorunday1z. Bugun bu gerc;:ekler, (ekoslovak hareketinin, lngiliz ve Frans1z emper­yalistlerinin Sovyet Rusya'y1 bogazlayarak Rusya'y1 tekrar­dan emperyalist sava$ tuzagma c;:ekme amac1 ta$1yan sistem­li politikanm uzun zaman once olu$turdugu zincirin bir hal­kas1 oldugunu gostermektedir. Bu kriz art1k Sovyet Rus­ya'nm geni$ halk kitleleri tarafmdan c;:ozume kavu$turulma­hdu, zira bugun yalmzca Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni kar$1-devrimci taarruzun bir parc;:as1 olarak (ek saldmlann­dan, hatta genel olarak kar$1-devrimci taarruzlardan koruma mucadelesiyle degil, butun emperyalist dunyamn saldmlan­na kar$1 bir mucadeleyle kar$1 kar$1yay1z .

Oncelikle size $Unu hat1rlatmak istiyorum. lngiliz ve Fran­s1z emperyalistlerinin (ekoslovak ayaklanmasmda dogrudan yer ald1klan uzun zaman once kamtlanm1$t1r. (ekoslovak Ko­munist Partisi merkez yaym orgam Prulwpnik Svobodi'nin 28 Haziran'da yaymlad1g1 ve bizim bas1mm1zda da yer alan bir makaleyi hat1rlatmak istiyorum:

7 Mart'ta Ulusal Konsey Dairesi Frans1z konsolosundan U\: milyon ruble tutanndaki ilk taksiti aldi.

Bu para Ulusal Konsey Dairesi'de \:ah$an Mr. Sip'e verildi.

34

Aym ki�i 9 Mart'ta iki milyon, 25 Mart'ta bir milyon daha ald1 ve 26 Mart'ta da Ulusal Konsey Ba�kan Yard1mc1s1 Mr. Bohumil-Cermak bir milyon ald1; 3 Nisan'da ise Mr. Sip bir milyon daha aldi.

Toplamda, 7 Mart'tan 4 Nisan'a kadar Franslz Konsolos­lugu Ulusal Konsey Dairesi'ne 8 milyon ruble hibe etti.

Sonraki odemeler ic;:in herhangi bir tarih belirtilmiyor: Mr. Sip bir milyon, Mr. Bohumil-Cermak bir milyon ve Mr. Sip bir milyon daha.

Aynca mec;:hul bir �ahsa 188.000 ruble odendi. Toplam: 3 . 188.000 ruble. Yukanda bahsi gec;:en 8 milyonla birlikte Frans1z hukumetinden Ulusal Konsey Dairesi'ne toplam 1 1 . 188.000 ruble odenmi�tir.

lngiliz konsoloslugundan ise 80 bin sterlin ahnm1�t1r. Boylece 7 Mart'tan saldm tarihine kadar (:ck Ulusal Konse­yi'nin liderleri Frans1z ve lngiliz hukumetlerinden yakla�1k 15 milyon ruble alm1�tu ve <;::ekoslovak ordusu bu para kar­�1hgmda Frans1z ve lngiliz emperyalistlerine sat1lm1�t1r.

Elbette c;ogunuz bu haberi yaymland1g1 tarihte gazeteler­de okudunuz. lngiliz ve Frans1z emperyalistlerinin ve para babalartmn Sovyet hukumetini y1kmak ve onune her turlu engeli c;1karmak ic;in ellerinden gelen c;abay1 gostereceklerin­den hic;bir zaman �uphe duymad1k. Fakat o saldmnm Sovyet Cumhuriyeti'ne kar�1 sistemli, yontemli ve uzun zamandan beridir planland1g1 ac;1k olan bir kar�1-devrimci askeri ve ma­li seferberlik oldugunu gormemizi saglayacak parc;alar o do­nemde henuz eksikti, oysa bu seferberlik lngiliz ve Frans1z emperyalizminin butun temsilcileri tarafmdan besbelli ki ay­lar oncesinden planlanm1�ti. Bugun olaylan bir bu tun olarak degerlendirdigimizde, C:ekoslovak kar�1-devrimci hareketini Murmansk c;1karmas1yla kar�1la�urd1g1m1zda -biliyoruz ki

35

Murmansk'a lngilizler on bin askerle c;1karma yapular ve Murmansk'1 savunma bahanesiyle ic;erilere dogru ilerlemeye ba�lad1lar, Kem ve Soroki'yi i�gal ettiler, Soroki'nin dogusu­na ilerlediler ve Sovyet memurlanm1z1 vurmaya ba�lad1lar­ve gazetelerde binlerce demiryolu i�c;isinin ve kuzey uc; bol­gelerindeki diger i�c;ilerin bu kurtanc1lardan ve ozgurle�tiri­cilerden ya da gerc;ek adlanyla, Rusya'y1 ba�ka bir ucundan parc;alamaya c;ah�an bu yeni emperyalist haydutlardan kac;u­gm1 okudugumuzda olaylarm genel seyri ac;1k hale gelmek­tedir. Keza daha yakm zaman once, Rusya'ya kar�1 lngiliz­Frans1z saldmlarmm niteligine ili�kin yeni kamtlara ula�tl­g1m1z1 da haurlatahm.

Yalmzca cografi gerekc;elerle bile, Rusya'ya kar�1 bu emper­yalist saldmnm bic;iminin Almanya ornegiyle aym olamayaca­g1 ac;1kur. Almanya'nm aksine Rusya'yla ortak sm1rlan yok; as­ker gucu daha az. Britanya askeri gucunun ozunde somurgeci ve donanma tabanh niteliginden oturu on y1llar boyunca fark­h saldm yontemlerinden yararlanmak, kurbanmm ikmal kay­naklanm kesmeye c;ah�mak ve ac;1k, pervas1zca ve dogrudan askeri guc; kullanmak yerine yard1m bahanesiyle bogazlama yontemini tercih etmek zorunda kalm1�tlr. Son donem gelen bilgilere gore, Rusya askerleri ve i�c;ileri arasmda kotu bir �oh­reti olan ve yakm donemde Tikhoretskaya koyunu ele gec;ir­mi� olan Alekseyev'in lngiliz ve Frans1z emperyalizminin yar­d1mmdan yararland1g1 muhakkakur. Burada ayaklanma daha belirgindi, zira i�in ic;inde yine lngiliz ve Frans1z emperyaliz­minin parmag1 bulunuyordu.

Son olarak, dun BakO'de lngiliz ve Frans1z emperyalistleri­nin c;ok etkili bir hamlede bulunduklarma dair bir haber al­d1k. BakO Sovyeti'nde partimizden, Bol�eviklerden ve Mosko-

36

va'daki Sol Sosyalist-Devrimciler* gibi igrern;: oyunlara ve iha­netlere bula�mam1� ve emperyalizme ve sava�a kar�1 mucade­lede Sovyet hukumetine sad1k kalan Sol Sosyalist-Devrimci­lerden -ki maalesef bunlarm say1lan c;:ok azd1- 30 oy fazla al­may1 ba�ard1lar. Baku Sovyeti'nde Sovyet hukumetine sad1k olan ve bu zamana kadar c;:ogunlugu olu�turmu� olan bu c;:e­kirdek kar�1smda lngiliz ve Frans1z emperyalistleri �imdi 30 oy fazla almay1 ba�ard1lar, c;:unku Ermenistan'daki sozde sos­yalistlerin olu�turdugu Da�naksutyun Partisi'nin c;:ogunlugu bize kar�1 onlarm yamnda saf tuttu. (Lenin telgraft okur)

Kendisine sosyalist diyen, ama burjuvaziyle ili�kilerini hic;:­bir zaman koparmam1� olan buradaki gruplara oldukc;:a ben­zer �ekilde, orada da bu ki�iler Baku'yu savunmak uzere lngi­liz askerlerini davet etmeyi tercih ettiler. Sovyet Cumhuriye­ti'ni savunmak ic;:in emperyalist ordularm davet edilmesinin ne anlama geldigini biz c;:ok iyi biliyoruz. Burjuvazinin, Sosya­list-Devrimcilerin bir kesiminin ve Men�eviklerin yapug1 bu davetin anlam1m biliyoruz. Tiflis'teki Gurcu Men�eviklerin yapug1 bu davetin anlamm1 biliyoruz .

Arnk �unu soyleyebiliriz ki hic;:bir zaman emperyalistlere kucak ac;:mam1�, onlarla zorbaca bir ittifaka girmemi�, iyiden iyiye basurd�klarmda bile bu caniler onunde geri c;:ekilmekten oteye gitmemi� olan tek parti Bol�eviklerdir, Komunist Par­ti'dir. (alkt�lar) Kafkaslar'daki komunist yolda�lanmmn c;:ok zor durumda olduklanm biliyoruz, c;:unku Men�evikler guya Gurcistan'm bag1ms1zhg1m savunmak adma Alman emperya­listleriyle dogrudan ittifak yaparak onlara ihanet ettiler.

*) Sol Sosyalist- Devrimcilerin 6-7 Temmuz 1918'de Moskova'da Be�inci Tum­Rusya Sovyetleri Kongresi toplamrken, Alman eli;isi Mirbach'1 oldiirerek ba�lat­nklan kar�1-devrimci ayaklanma.

37

Gurcistan'm bag1ms1zhgmm tam bir aldatmaca oldugunun hepiniz farkmdasm1z. Aslmda bunun anlam1 Gurcistan·m Al­man emperyalistleri tarafmdan i�gali ve tiimuyle ele ge<;:iril­mesi, Alman silahlanyla Men�evik hukumetinin Bol�evik i�<;:i­lere ve koylulere kar�1 ittifak yapmas1d1r. Dolay1s1yla, Baku'lu yolda�lanm1z tehlikeye gozlerini kapamay1 reddedip �unu soylerken hakhyd1lar: Bir emperyalist gu<;:le topraklanm1zm bir k1smm1 birakma pahasma ban� antla�mas1 yapmaya her zaman hazmz, yeter ki bu bize zarar vermesin, yeter ki asker­lerimizi saldirganlann silahlanyla ittifaka suruklemesin ve bi­zi sosyalist yeniden in�am1z1 yii.rutmekten ahkoymasm.

Fakat sorunu mevcut haliyle degerlendirdigimizde, Men­�evikler guya Baku'yu savunmak adma lngilizleri davet ede­rek, ashnda �u an butiin lran'1 ele ge<;:irdiler ve uzun zaman­dan beri Kuzey Kafkasya'y1 ele ge<;:irmek i<;:in gu<;:lerini yuka­n tarafa kaydiran bir gucu davet e ttiklerinden -yani kendile­rini lngiliz ve Frans1z emperyalizmine teslim ettiklerinden-, biz bir an bile �uphe etmeden ya da tereddude du�meden di­yebiliriz ki Baku'lu yolda�lanm1z , ne kadar zor durumda olurlarsa olsunlar, bu tiir bir antla�maya imza atmay1 reddet­mekle ger<;:ek sosyalistlere yak1�an tek dogru tutumu ald1lar. lngiliz ve Frans1z emperyalistleriyle her tiirlu anla�manm boyle kararh bir �ekilde reddedilmesi Baku'lu yolda�lanm1z i<;:in tek dogru yoldu, zira par<;:alanm1� bir toprak par<;:as1 uzerinde de olsa, emperyalistleri davet ettiginizde bag1ms1z sosyalist hukumetinizi emperyalist sava�m kolesine donu�­tiirmekten kurtulamazsm1z.

Dolay1s1yla, olaylann genel <;:er<;:evesi i<;:inde Baku olaylan­nm onemi hakkmda en ufak bir �uphe duymuyoruz. Dun, Or­ta Asya'nm baz1 kentlerinde Hindistan'a mevzilenmi� lngiliz-

38

lerin ac;1ktan i�birligiyle kar�1-devrimci ayaklanmalarm patlak verdigi haberini ald1k. Afganistan'1 tiimiiyle boyunduruk alu­na alan lngilizler somiirgelerini arurmak, uluslan bogazlamak ve Sovyet Rusya'ya sald1rmak ic;in uzun zaman once bir us ya­ratular. Bu ayn baglarm bizim ic;in c;ok ac;1k hale geldigi bu­giin, cumhuriyetimizin mevcut askeri ve genel stratejik konu­mu ayan beyan ortadadir. Kuzeyde Murmansk, Dogu'da (e­koslovak cephesi, Giineydogu'da Tiirkistan, Baku ve Astra­han: lngiliz ve Frans1z emperyalizminin olu�turdugu zincirde­ki biitiin halkalann pratikte birle�tirildigini goriiyoruz.

Simdi ac;1kc;a gordiigiimiiz gibi, toprak sahipleri, kapitalist­ler ve kulak'lar, hepsi de elbette gayet dogal sebeplerle Sovyet hiikiimetine miithi� bir nefret duyan bu kesimler, burada da Ukrayna'daki ve Rusya'dan kopmu� diger bolgelerdeki toprak sahiplerine, kapitalistlere ve kulak'lara oldukc;a benzer bir tarzda hareket ediyorlar. lngiliz ve Frans1z emperyalistlerinin u�ag1 olan bu kesimler Sovyet hiikiimetini ne pahasma olursa olsun c;okertmek ic;in ellerinden gelen her �eyi yapular. Bu i�i yalmzca Rusya ic;indeki giic;lerle yapamayacaklanm anlad1kla­n noktada, Martov ve �iirekas1 gibi c;agnlarla ya da sozlerle de­gil, daha etkili miicadele yontemlerine ba�vurarak hareket et­meye karar verdiler: askeri dii�manhklar. Dikkatimizi esasen bu konuya vermeliyiz; biitiin ajitasyon ve propagandamm bu i�e yogunla�urmahy1z ve biitiin Sovyet c;ah�mam1zm merkezi­ni buna gore degi�tirmeliyiz.

Bugiin diger koalisyonun emperyalist giic;leri i�ba�mdadir, temel gerc;ek budur: Almanlar degil, lngiliz-Frans1z ortak ya­p1m1, topraklanm1zm bir k1sm1m ele gec;irmi� ve �u an bir iis olarak kullanmaktad1r. Bu zamana kadar cografi konumlan nedeniyle Rusya'ya dogrudan bir saldm gerc;ekle�tirememi�-

39

lerdi, ama �imdi, dort yildu uluslararas1 egemenl\gi ele gec;:ir­mek ic;:in biitiin dunyay1 kana hogan lngiliz ve Frans1z emper­yalizmi, kendine dolayh bir guzergah bularak Rusya'ya c;:ok yakla�m1�tlr ve Sovyet Rusya'y1 bogazlay1p Rusya'y1 bir kez daha emperyalist sava�m ic;:ine atmak ic;:in hrsat kollamakta­du. Yolda�lar, Ekim Devrimi'nin ilk gununden beri ba�hca amac1m1zm emperyalist sava�a son vermek oldugunu hepiniz c;:ok iyi biliyorsunuz. Fakat ne kadar kahraman, ne kadar or­gutlii ve ne kadar disiplinli olurlarsa olsunlar, tek bir ulkede­ki proleter guc;:lerin ve devrin:ici kitlelerin uluslararas1 emper­yalizmi devirebilecekleri gibi bir yamlsamaya hic;:bir zaman kapilmad1k. Bu gorev ancak dunya i�c;:ilerinin ortak c;:abalany­la yerine getirilebilir.

Bizim yaptlg1m1z �ey, tek bir iilkede biitiin diinyanm kapi­talistleriyle biitiin baglan koparmak oldu. Hiikiimetimiz hic;:­bir emperyaliste bagh degildir ve devrimimizin bundan sonra­ki seyri ne olursa olsun asla olmayacakur. Egemenligimizin sekiz ay1 boyunca emperyalizm-kar�1tl devrimci hareket mu­azzam auhmlar kaydetti. Nitekim emperyalizmin ba�hca mer­kezlerinden biri olan Almanya'da olaylar Ocak 1918'de silahh bir c;:au�maya donii�tii ve hareket kanh bir �ekilde bastmldi. Biz dunya olc;:eginde daha once ba�ka hic;:bir ulkenin devrimci hukiimetinin yapmad1g1 �ekilde devrimci gorevimizi yerine getirdik. Fakat bu i�in yalmzca tek bir ulkenin c;:abalanyla ya­pilabilecegine hic;:bir zaman inanmad1k. (abalanmmn kac;:1-mlmaz olarak dunya c;:apmda bir devrime ilerledigini ve em­peryalist hiikiimetlerin ba�lattlg1 sava�m bu hiikiimetler tara­fmdan durdurulamayacagm1 biliyorduk. Sava� ancak biitiin i�c;:ilerin c;:abalanyla durdurulabilir ve biz de iktidara geldigi­mizde, i�c;:i sm1fmm Komiinist Partisi olarak, diger ulkelerde

40

kapitalist burjuva egemenliginin hala devam ettigi bir donem­de , gorevimiz, tekrarhyorum, acil gorevimiz bu iktidan, sos­yalizmin bu fcncrini korumak ve boylece sosyalist devrimin yuksekn alevkrinc olabildigince fazla k1v1lc1m eklemekti.

Bu her yerdc a�m derecede zor bir gorevdi ve bu gorevi ba­�armam1z1 saglayan �ey prolctaryanm sosyalist cumhuriyetin kazammlanm savunmak uzere biraraya gelmi� olmas1yd1. Bu gorev ozellikle zorlu ve kritik bir durum yaratm1�ur, zira sos­yalist devrim ltalya ve Avusturya gibi ulkelerde daha yakm ol­sa da, sozcugun dogrudan anlammda diger ulkelerde henuz ba�lamam1�t1r. Devrim henuz ba�lamad1gmdan, lngiliz ve Frans1z emperyalizmi ve dolay1s1yla dunya emperyalizmi a<;1-smdan yeni bir ba�an sbz konusudur. Bauda Alman emperya­lizmi askeri , ilhak<;1 ve emperyalist bir gu<; olmaya devam ederken, Rusya'nm kuzeydogusunda ve guneyinde de lngiliz ve Frans1z emperyalizmi kendisine yer edinmi� ve bu gucun bir kez daha Rusya'y1 emperyalist sava�a sokmaya haz1r oldu­gunu , dunyanm ba�ka bir yerinde bu zamana kadar gorulme­dik bir okt.ide sosyalist <;ah�masma ve propagandasma devam eden bag1ms1z bir sosyalist devlet olan Rusya'y1 ezmeye haz1r oldugunu gozumuze soka soka gostermektedir. Ote yandan, lngiliz ve Frans1z emperyalizmi buyuk bir zafer kazanm1�tir ve bizi do rt bir taraf tan sararak, Sovyet Rusya'y1 ezmek i<;in elinden geleni yapmaktad1r. lngiliz ve Frans1z emperyalizmi­nin zaferinin sm1f mucadelesine kopmaz �ekilde bagh oldugu­nun t1:.1muyle farkmday1z.

Somuruculerin ekonomik iktidarmm temeli, yani on mil­yonlarca i�<;i ve koyluyu el altmda tu tmalanm ve toprak sa­hipleriyle kapitalistlerin zenginle�mesini saglayan mulkleri tehlikede oldugunda , tekrarlayacak olursam, kapitalistlerin

4 1

ve toprak sahiplerinin 6zel mulkiyeti tehlikeye du�tiigunde, kendi ulkeleri ve bag1ms1zhklanna duyduklan sevgiden bah­setmez olduklanm her zaman soyledik ve devrimler de bunu kamtlamaktadir. Kadetlerin, Sag Sosyalist-Devrimcilerin ve Men�eviklerin emperyalist guc;lerle ittifaklar yapma, y1k1c1 anla�malara imza atma ve ulkeyi lngiliz-Frans1z emperyaliz­mine satma konusunda rekorlan altiist ettiklerini biliyoruz. Ukrayna ve Tiflis iyi hirer 6rnektir. Men�evikler ve Sag Sos­yalist-Devrimcilerin C:eklerle yapug1 ittifak bunun ic;in yeter­li bir kammr. Rusya Cumhuriyeti'ni Yaroslavh beyaz muha­ftzlann c;1karlan adma sava�a sokmaya c;ah�an Sol Sosyalist­Devrimcilerin tutumu , sm1f karlan soz konusu oldugunda burjuvazinin ulkesini satacag1m ve kendi halkma kar�1 ya­banc1larla pazarhga tutu�maktan geri durmayacagm1 gayet a<;1k bir �ekilde gostermektedir. Rusya devriminin tarihi bu hakikati defalarca kamtlam1�ur, ki zaten ondan da once yuz­y1h a�km siiredir devrimler tarihi her ulkede ve her zaman bunun burjuvazinin sm1f c;1karlanm, sm1f siyasetini ifade eden bir yasa oldugunu gostermektedir. Dolay1s1yla, Sovyet Cumhuriyeti'nin uluslararas1 konumunun bugun kotiile�mi� olmasmm, ic;eride sm1f miicadelesinin k1z1�mas1yla baglanuh olmas1 hie; de �a�1ruc1 degildir.

Bu bak1mdan, ia�e krizinin �iddetlenmesiyle baglanuh ola­rak yeni hasada kadarki donemin en zor donem olacagm1 s1k s1k soyledik. Bugun emperyalist soygunculann plam tam da Rusya'nm tahtl depolanyla baglanm koparmak oldugundan muazzam boyutlara ula�m1� olan ktthk belas1yla bogu�uyoruz. Emperyalistlerin hesaplan saglam temellere dayanmakta ve merkezden uzaktaki tah1l iireticisi bolgekrde toplumsal ve s1-mfsal destek almay1 amac;lamaktad1r; lwlak'larm (sava�la yo-

42

lunu bulan ve ba�kalarmm emegiyle, yani yoksullarm emegiy­le gec;inen zengin koylulerin) ustun oldugu bolgeler anyorlar. Bu insanlarm yiiz binlerce ruble biriktirdigini ve epeyce tahil stoklan oldugunu biliyorsunuz. Bu insanlarm tam da ulkenin ba�ma gelen talihsizliklerden nemaland1gm1 ve ba�kent nufu­su s1kmu c;ektikc;e soygunculuk yapmak ve karlanm artlrmak ic;in daha fazla firsat bulduklanm biliyorsunuz. Rusya'da kar­�1-devrimci hareketin en saglam ve esas kalesini bu kulak'lar olu�turuyor. Burada s1mf mucadelesi en derin kaynagma ula�­m1�ur. Bir avuc; sefil kulak ile kendi emegiyle gec;inen c;ogun­luk (tah1l arulan olmayan, bunlan uzun sure once tuketmi� ve vurgunculuga bula�mayan yoksul ve orta koyluler) arasmda­ki s1mf mucadelesinin km�mad1g1 tek bir ulke yoktur. Bu s1-mf mucadelesi her koye s1zm1�tlr.

Siyasal planlanmm belirleyip kararnamelerimizi yaymlar­ken -burada hazir bulunanlarm ezici c;ogunlugu elbette bun­lardan haberdardir- tekrarhyorum, yoksul koylulerin orgut­lenmesi uzerine kararnameler hazirlay1p imzalarken, butun devrimin en belirleyici ve temel sorunuyla, en belirleyici ve te­mel sorunla, yani iktidar sorunuyla kar�1 kar�1ya oldugumuzu biliyorduk: lktidar i�c;ilerin elinde kalacak m1? l�c;iler aralarm­da hic;bir fark bulunmayan yoksul koylulerin tamammm des­tegini alabildiler mi? Hic;bir ahp veremedikleri olmayan koy­luleri kazamp koylere yayilm1� . dagm1k ve orgutsuz ve bu ba­k1mdan kent i�c;ilerinden geride olan koyluleri kazanmay1 ba­�aracaklar m1? Onlan diger kampa, toprak sahipleri, emperya­listler ve kulak'lar kampma kar�1 birle�tirebilecekler mi?

Yoksul koyluler gozumuzun onunde c;ok c;abuk bir �ekilde birle�meye ba�ladilar. Devrim ogretir derler. Gerc;ekten de s1-mf mucadelesi bir partinin amg1 yanh� bir ad1mm onu hemen

43

hak ettigi yere yollad1gm1 pratikte ogretmektedir. la�e sorunu­nun tepe noktasmda oldugu bir donemde ilkesizlikleri ve ap­talhklan nedeniyle yalpalamaya ba�layan Sol Sosyalist-Dev­rimci Parti'nin tutumunu ac;1kc;a gorduk. Sol S-R'ler bir parti olarak silinip gittiler ve Yaroslavlh beyaz muhafizlarm elinde oyuncak oldular. (alk1�lar)

Yolda�lar, yeni hasadm iyi oldugunu ama henuz toplanama­d1gm1 bildigimiz ve Petrograd'la Moskova'nm ac;hktan kmlan nufusunun, 'ya �imdi ya hie;' diye bag1rarak son c;irp1m�lanm gerc;ekle�tiren kulak'lar ve burjuvazi taraf mdan isyana suruk­lendigi bir donemde, Rusya'y1 kas1p kavuran isyan dalgasm1 s1-mf mucadelesinin ia�e krizi ekseninde k1z1�mas1 olarak anla­mak kolaydir. Yaroslavl'daki isyam ele alahm. lngilizlerle Fran­sizlann etkisini gorebiliyoruz; kar�1-devrimci toprak sahipleriy­le burjuvazinin hesaplanm goruyoruz. Tahil sorununun ortaya c;1kllg1 her yerde tah1l tekelini engellediler, ki bu tekel olmadan sosyalizm de olmaz. Burjuvazinin tam da birle�mek zorunda ol­dugu yer buras1dir; burada burjuvazi k1rdaki hon kafahlardan daha guc;lu bir destege sahiptir. Sosyalist guc;lerle burjuva top­lum arasmdaki son kavganm patlak vermesi kac;m1lmazdir, bu­gun olmasa yarm, �u meselede olmasa bu meselede, ama kac;1-mlmazdir. Yalmzca bizim Sol Sosyalist-Devrimciler gibi sahte sosyalistler yalpalayabilirler. Bu sorunda, bu temel sorunda yal­palayan bir sosyalist sahte sosyalisttir ve kimseye hayn dokun­maz. Devrimin fiili sonuc;lanndan biri bu sosyalistleri Frans1z generallerinin elinde piyona donu�turmek olmu�tur; bu piyon­larm rolu sab1k Sol Sosyalist-Devrimci Parti'nin sab1k Merkez Komitesi tarafmdan dosta du�mana gosterilmi�tir.

Yolda�lar, kar�1-devrimci Rus burjuvazisiyle lngiliz ve Fran­s1z emperyalistlerinin bu ortak c;abalannm sonucu, ulkemizde

44

le;: Sava�·m �u anda hepimizin beklemedigi ve gelebilecegini he­pimizin ac;:1kc;:a fark edemedigi bir ko�eden geliyor olmas1d1r. le;: sava� bugun d1�andan gelen sava�la aynlmaz bir butun haline gelmi�tir. K11lall isyam, Cekoslovak ayaklanmas1 ve Murmansk hareketi -hepsi de bugi\n Rusya'nm ba�ma c;:okmu� olan aym sava�m parc;:as1d1r. Bir taraf taki sava�tan muazzam kay1plar ve­rerek ve ak1l almaz derecede agir bir ban� antla�mas1 imzalaya­rak kurtulduk; y1k1c1 bir ban� antla�mas1 yapttg1mm biliyor­duk, ama bu �ekilde, propagandam1za ve in�a c;:ah�mam1za de­vam edebilecegimizi ve bOylece emperyalist dunyanm parc;:a­lanmasma neden olabilecegimizi soyledik. Bunu yapmay1 ba­�ard1k. Almanya �u anda bizimle Brest-Litovsk Ban�1 temelin­de Rusya'dan kac;: milyar koparacagm1 muzakere ediyor, ama 28 Haziran kararnamesiyle ilan ettigimiz devletle�tirme ad1m­lannm hepsini tamm1�ttr. Almanya, Sovyet cumhuriyetinde ozel toprak sahipligi sorununu gundeme getirmemi�tir; bu hu­sus Spiridonova ve benzeri Sol Sosyalist-Devrimcilerin yayd1g1 inamlmaz yalanlara kar�1 cevap olarak vurgulanmahdir. Bu ya­lanlar toprak sahiplerinin degirmenine su ta�1m1�llr ve �u anda da en cahil ve geri Kara-Yuz uyeleri tarafmdan tekrarlanmak­tad1r. Bu yalanlan te�hir etmek zorunday1z.

Meselenin ozu �u ki, ban� antla�masmm �artlan agir olsa da , ic;:eride sosyalist in�ay1 surdurme ozgurlugunu elde ettik ve bu yonde onemli ad1mlar att1k. Bu ad1mlarm bugun Ball Avru­pa'da yank1 bulmaya ba�lad1g1m ve daha once gorulmedik de­recede en etkili propaganda arac;:lan oldugunu goruyoruz.

Dolay1s1yla , bir taraf taki sava�tan bir koalisyonla kurtul­duktan sonra, ba�ka bir taraftan emperyalist taarruza maruz kald1k. Emperyalizm dunya c;:apmda bir olgudur; butun dun­yanm, butun yeryuzunun �u ya da bu soyguncular grubunun

45

egemenligi i<;in payla�tlmas1 mucadelesidir. Simdi ba�ka bir akbabalar grubu (lngiliz ve Frans1zlar) uzerimize athyor ve bi­zi yeniden sava�a surukleme tehdidinde bulunuyor. Bu sava� 1<; Sava�'la birle�tiginde sureklilige sahip tek bir bu.tun haline geliyor. Nitekim devrimin ana ve temel sorunu olarak sava� sorununun, askeri husumetler sorununun yeniden one <;1kng1 bir donemde, ya�ad1g1m1z zorluklann ba�hca kaynag1 budur. BU.tun zorluk burada yatmaktad1r, zira halk sava�tan yorul­mu�, bitkin du�mu�tur. Rusya halk1 sava� yorgunlugu ve tu­kenmi�ligiyle, olesiye dayak yemi� ve k1hm k1pirdatamaz hale gelmi� bir insam andirmaktadir. Aym �ekilde neredeyse dort y1l suren bu sava�, <:=arhk tarafmdan, otokrasi tarafmdan, bur­juvazi ve Kerenski tarafmdan yagmalanm1�, eziyet edilmi� ve kirletilmi� bir ulkeyi ezerek Rusya halkmda pek <;ok nedenle bir nefret hissine yol a<;m1�llr ve �u an ya�ad1g1m1z muthi� zorluklann ba�hca kaynaklanndan biridir.

Sava�m bu olaylara kap1 aralayacag1 a<;1kti. Yeniden sava�a suruklendik, bir sava� durumu i<;indeyiz. Bu sava�1 yalmzca bir i<; sava� olarak, bize kar�1 birle�mi� olan kulak'lara, toprak sa­hiplerine ve kapitalistlere kar�1 bir sava� olarak goremeyiz, zi­ra �u anda lngiliz ve Frans1z emperyalizmiyle de kar�1 kar�1ya­y1z. Emperyalistler ha.la ordulanm Rusya'mn uzerine salacak konumda degiller, cografi ko�ullar buna engel oluyor, ama yi­ne de du�manlanm1za yard1m etmek i<;in ellerinden gelen her �eyi yap1yor, milyonlanm, diplomatik baglannlanm ve gu<;leri­ni ortaya seriyorlar. Su an bir sava� durumunday1z ve bu sava�­tan zaferle <;1kabiliriz. Fakat burada gu<;lu bir du�manla, ba�a <;1k1lmas1 en zor du�manlardan biriyle kar�1 kar�1yay1z: Sava� yorgunlugu, sava�tan duyulan nefret ve tiksinti. Bu du�mam alt etmek zorunday1z , aksi takdirde bizim irademize bagh ol-

46

mayan sorunla (sava� sorunuyla) ba�a c;1kmay1 ba�aramay1z. Olkemiz bir kez daha sava�a surii.klendi ve devrimin kaderini tumuyle kimin galip c;1kacag1 belirleyecektir. Ba�rol oyuncula­n C:eklerdir, ama perde arkasmdan oyunu yoneten, gerc;ek sa­ik ve harekete gec;irici guc; lngiliz ve Frans1z emperyalistleridir. Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Federasyonu'nun varhg1 sorunu, Rusya'daki sosyalist devrim sorunu bugun tumuyle sa­va� sorununa indirgenmi�tir. Kitlelerin emperyalist sava�tan nas1l bir durumda c;1kugm1 du�undugumuzde, burada bizi mu­azzam zorluklann bekledigini anlayabiliriz. Su an gorevimiz tamamen ac;1kur. Her turlu dalavere muazzam zararh olacakt1r; bu ac1 gerc;egi i�c;i ve koylulerden saklamak bizim gozumuzde suc;tur. Aksine, hakikati kitlelere olabildigince ac;1k ve anla�1hr bir �ekilde anlatmak zorunday1z.

Askerlerimizin sue; te�kil edecek derecede zay101k sergile­digi ornekler oldugu dogrudur (mesela guc;lerimiz geri c;ekil­diginde C:eklerin Simbirsk'i ele gec;irmeleri). Askerlerin sava�­tan yoruldugunu ve sava�a nefretle yakla�t1gm1 biliyoruz; ama uluslararas1 alanda alt edilene kadar emperyalizmin Rusya'y1 emperyalist sava�a suruklemeye c;ah�acag1, Rusya'y1 bir enkaz y1gmma c;evirmeye c;abalayacagmm dogal ve kac;milmaz oldu­gunu da biliyoruz. Ho�umuza gitsin ya da gitmesin meselenin ozu �udur: Bir sava�m ic;indeyiz ve bu sava�m sonucu devri­min kaderini belirleyecek. Propaganda faaliyetimizde, siyasal, devrimci ve in�a faaliyetimizde ilk ve son soz bu olmahd1r. K1-sa zamanda c;ok �ey ba�ard1k, ama i�imiz henuz bitmedi. BU.­tun faaliyetlerimiz tamamen ve munhas1ran bu soruna bagh olmahd1r, zira devrimin kaderi ve sonucu, Rusya Devrimi'nin ve dunya devriminin kaderi �u anda buna baghd1r. Elbette dunya emperyalizminin �imdiki sava�tan bir dizi devrim ol-

47

madan yakas1m s1y1rmas1 mumkun degildir; bu sava� ancak sosyalizmin nihai zaferiyle sonlanabilir. Fakat bizim su anki gorevimiz sosyalizmin bu kalesini , sosyalizmin bu fencrini, tum dunyay1 boyle gu<;:lu bir �ekilde etkileycn sosyalizmin bu kaynagm1 korumak, kollamak ve ayakta tutmakur. Bugunku ko�ullar geregi , bu gorev askeri bir gorevdir.

Boyle bir durumla ilk defa kar�Iia�n11yoruz ve ban� i<;:in odememiz gereken bedel ne kadar ag1r olursa olsun, bizden talep ettigi fedakarhklar ne kadar bu yuk olursa olsun, du�man bizi ne kadar fazla toprak par<;:asmdan mahrum b1rakmaya <;:a­balarsa <;:abalasm, Rusya'nm �u ana kadar her tl.irlu terslige kar�m ban�m nimetlerinden yararland1gm1 ve sosyalist kaza­mmlanm saglamla�uracak konumda olclugunu bir<;:ogumuz soyledi. Bu yondc <;:ogumuzun bekledigindcn bile daha ileri gittik. Ornegin uretimdc i�<;:i clenctimi ilk bi<;:imlerinden <;:ok ileri gitti vc bugun devlet yonetiminin sosyalist sisteme do­nu�tugl.ine �ahit olmak uzereyiz . Pratik i�lerimizde buyuk au­hmlar kaydettik. Su an butun sanayiyi i�<;:iler <;:ekip <;:eviriyor. Fakat ko�ullar bizi bu i�i ban� ortammda devam ettirmekten ahkoymu�tur; bir kez daha bizi savasm i<;:ine <;:cktiler vc biz de elimizden gelen butun <;:abay1 gostermcli vc herkcsi silah ba�1-na <;:agirmahy1z. Bir komunistin bu konuda ikilemdc kalmas1 utan<;: vericidir.

Koyluler arasmdaki yalpalama bizi �a�1rtm1yor. Koyluler, ony1llard1r kapitalistlere sm1f du�mam olarak bakmaya ah�­m1� ve gu<;:lerini ona kar�1 mucadele i<;:in birle�tirmeyi ogren­mi� olan i�<;:ilerle aym hayat okulundan ge<;:mediler. Koylu­ler bu tur bir yuksek okul okumadilar. Bir donem i�<;:ilerle birlikte saf tuttular, ama bugun koyh:t!crin bir yalpalama do­neminden ge<;:tigine ve bolunme ya�ad1klanna �ahi t oluyo-

48

ruz. Koylulerin c;1karlanm savunduklan izlenimini yaratmak ic;in, lm lak'lann koylulcre narhh fiyatlarm altmda tahil sat­t1klan birc;ok ornck biliyoruz. Bunlann hic;biri bizi �a�1rtm1-yor. Arna komunist i�c;iler yalpalamayacak, i�c;i sm1fi saglam duracak. Koyhder arasmda kulak ruhu egemen olsa bile , bu gayct anla�Iiabilir. C::eklerin egemen oldugu, Bol�eviklerinse artik olmad1g1 ko�ullarda, �oyle bir tablo ortaya c;1k1yor: 1 1 -kin C::ekler pratikte kurtanc1 olarak selamlamyorlar, ama bu burjuva egemcnliginden birkac; hafta sonra , (:eklcre kar�1 c;1-kan, Sovyet hukumetiniyse destekleyen muazzam bir hare­ket geli�iyor, c;unku koyluler ticaret ozgurlugt:1 ve Kurucu Meclis hakkmda edilen butun laflarm yalmzca tek bir anla­m1 oldugunu fark etmeye ba�hyorlar: Kurucu Meclis, toprak sahipleri ile kapitalistlerin egemenligidir.

Gorevimiz i�c;ileri biraraya getirmek ve onumuzdeki bir­kac; haf ta i c;inde her �eyin sava� meselesinin c;6zi:1mune ada­nacag1 bir orgutlenme yaratmakm. Su anda lngiliz ve Frans1z emperyalizmiyle , Rusya'daki burjuva ve kapitalist olan her �eyle , sosyalist devrimi bogazlay1p bizi yeniden sava�a suri:1k­lemek isteyen herkesle sava� halindeyiz. l�c;ilerin ve koylule­rin butun kazammlannm soz konusu oldugu bir durumda­y1z . Proletaryanm geni� destegini ve sevgisini kazanacag1m1-za, o zaman tehlikenin tumuyle savu�turulmu� olacagma ve prole taryanm yeni katmanlannm ileri allhp sm1flanm savu­nacaklarma ve sosyalist devrimi kurtaracaklanna emin o labi­liriz. Olaylann bugunku c;erc;evesi ic;inde , mucadele iki bu­yuk sorun etrafmda donuyor ve partiler arasmdaki diger te­mel farkhhklar devrimin ate�i ic;inde eriyip gitmi�tir. Bize durmadan solda oldugunu soyleyen ve kendisini devrimci laflann arkasma gizleyen, ama gerc;ekte Sovyet hukumetine

49

kar�1 ayaklanan bir Sol Sosyalist-Devrimci, Yaroslavlh beyaz muhafizlann parah u�aklarmdan farks1zd1r. Boyle birinin ta­rihteki ve devrimci miicadeledeki yeri budur! Bugiin yalmz­ca iki sm1f sava� alanmda kar�1 kar�1ya duruyor: S1mf miica­delesi i�c;:i sm1fmm c;:1karlanm koruyan proletarya ile toprak sahipleri ve kapitalistlerin r;1karlanm koruyanlar arasmda yii­riiyor. Kurucu Meclis hakkmda, bag1ms1z bir devlet hakkm­da, vs. edilen biitiin laflar bilinc;:siz kitleleri aldatmak ic;:in kul­lamhyor olsa da, bunlarm esas niteligi hem <:=ek hareketi de­neyimiyle hem de Kafkasya'daki Men�evik hareketin deneyi­miyle te�hir olmu�tur. Aynca <:=ek isyam beraberinde toprak sahipleriyle kapitalistlerin egemenligini getiriyor, llpk1 Al­man i�gali gibi. l�te sava�m amac1 budur!

Yolda�lar, i�c;:iler saflanm hie;: olmad1g1 kadar s1kla�llrmah ve bu miicadelede orgiitliiliigii ve disipliniyle ornek olmahdir­lar. Rusya emperyalistlerle bagm1 koparm1� tek ulke olma ozelligini koruyor. Agir yaralanm1zm kanad1g1 dogrudur. Em­peryalist haydutlar kar�1smda geri c;:ekilmek zorunda kald1k, vurkac;: taktikleriyle zamana oynad1k. Arna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak bag1ms1zhg1mm koruduk. Sosyalist c;:ah�­mam1z1 yerine getirerek tiim dunya emperyalizmine kar�1 c;:1k­t1k ve bu miicadele dunya i�c;:ileri ac;:1smdan her gec;:en gun da­ha ac;:1k hale geliyor ve artan ofkeleri onlan giderek devrime daha da yakmla�tmyor. Miicadele bu sorun etrafmda donii­yor, c;:iinkii cumhuriyetimiz dunyada emperyalizmle kol kola yiiriimeyen ve 'Frans1zlar mi yoksa Almanlar mi dunyaya huk­medecek' diye milyonlarca insanm katledilmesine izin verme­yen tek ulkedir. Cumhuriyetimiz emperyalist dunya sava�m­dan zor yoluyla, devrimci yollardan kopmu� ve sosyalist dev­rim bayrag1m dalgalandirm1� tek ulkedir. Fakat Rusya �imdi

50

emperyalist sava�a siiriikleniyor ve zorla siperlere sokuluyor. B1rakahm (:ekler Almanlarla sava�smlar, b1rakahm Rus burju­vazisi tercihini yapsm, b1rakahm Milyukov, belki de Spirido­nova ve Kamkov'la el ele verip hangi emperyalistle birlikte saf tutacagma karar versin. Biz bu sorunu onlarm karara bagla­malanm engellemek ic;in hayat1m1z1 vermeye haz1r olmam1z gerektigini ilan ediyoruz, zira biitiin sosyalist devrimin gele­cegi soz konusudur. (alk 1� lar) Saratov, Samara ve Simbirsk eyaletlerindeki koyliilerin ruh halinde bir degi�iklik oldugu­nu, yorgunluk on plana c;1karken askeri taarruza haz1rhgm en alt diizeyde oldugunu biliyorum. Bu koyliiler Kazaklann ve (:eklerin yol ac;t1g1 y1k1m1 ya�ad1ktan sonra, Kurucu Meclis ve "Kahrolsun Brest Ban� Antla�mas1 ! " c;1ghklannm ne anlama geldiginin tadma bakt1ktan sonra, biitiin bunlarm yalmzca toprak sahiplerinin geri donii�iine, kapitalistlerin yeniden tahta kurulmasma yol ac;ugm1 fark ettiler ve �imdi Sovyet ik­tidarmm en ate�li savunuculan haline geliyorlar. Devrimin ba�m1 c;eken Petrograd ve Moskova i�c;ilerinin durumu anla­yacagma, mevcut durumun vahametini anlay1p hie; olmad1g1 kadar biiyiik bir kararhhkla hareket edecegine ve proletarya­nm sosyalist devrimin c;1karlan adma hem lngiliz-Frans1z sal­dmsm1 hem de (:ek saldmsm1 ezecegine en ufak bir �iiphem yok. (alk 1� lar)

1919'da Tum-Rusya Merkez Yurutme Kurulu. Be�inci Toplantl Tutanaklan (Moskova) adh kitapta yaymland1; Collected Works, Cilt 28, s. 17-33.

51

KIZIL SUBAYLAR GUNU'NDE YAPILAN KONUSMA

24 Kas1m 1 9 1 8

�

(� iddetli alll1�lan11 ard1 11da11 "E11 tenwsyo11a l " mar�1 soylenir) Sizleri Halk Komiserkri adma selamhyorum. Ne zaman or­

dumuzun ve K1ztl subaylanm1zm gorcvleri hakkmda dO�On­sem, akhma yakm zaman once Finlandiya Demiryollan'ndaki bir trcndc ya�ad1gnn olay geliyor.

Yolcularm Finlandiyah ya�h bir kadmm soylediklerine gO!Omsedigini fark edince , birinden kadmm sozlerini tercO­me etmesini istemi�tim. Kadm devimci askerlerle eski asker­leri kar�t!a�tmyor ve ycnilerin yoksullan korudugunu , oysa eskilerin burjuvazinin ve toprak sahiplerinin c;; 1karlanm ko­rudugunu soy!Oyordu. " Eskidcn yoksullar izinsiz ald1g1 her odunun bedelini misliyle oderlerdi. Oysa �imdi ormanda bir

52

askerle kar�1la�tlgm1zda, yukunuze el attiklan bile oluyor. Artlk silahh adamlardan korkmaya gerek yok. " Ya�h kadm bi'>yle diyordu.

Sanmm Km! Ordu'ya bundan daha buyu.k bir ovgu olamaz. Eski subaylarm c;ogu kapitalistlerin el bebek gul bcbek bu­

yuttukleri �1mank, terbiycsiz c;ocuklard1 ve bunlann s1radan askerlerle hic;bir ortak yam yoktu. Bu yuzden, yeni ordumuzu kurarken subaylanmm yalmzca halkm arasmdan sec;meliyiz. Yalmzca Km! subaylar askerler arasmda sayg1 uyand1rabilir ve ordumuzda sosyalizmi guc;lendirebilir. Boyle bir ordu yenil­mez olacaktir.

llk kez 26 Kasun l 9 1 8'de lzvestiya'mn 258. say1smda yaymland1; Collected Worhs , Cilt 28, s . 195.

53

PETROGRAD SOVYETl OTURUMU -YAZILI SORULARA CEV APLAR

12 Mart 1919 �

Yolda�lar, �imdi de yaz1h sorulara cevap vermek istiyorum, ama sorulardan ikisinin c;:ok ac;:1k olmad1g1m soylemeliyim. Yi­ne de bunlardan biri iki temel goru� ic;:eriyor. Birincisi, soru sahibi i�leri aceleye getiren Bol�eviklere kin guderken, a�ama a�ama gitmeyi seven Men�eviklere yakmhk duyuyor. lkinci olaraksa , koylu ayaklanmalanm soruyor.

llk soruya ili�kin olarak �unu soyleyebilirim: Eger bu tur bir suc;:lama yoneltiyorsamz, Bol�eviklerin neyi aceleye getir­diklerini ve a�ama a�ama i� yapmamn neden iyi oldugunu soylemek zorundasm1z. Bizi Men�eviklerden ay1ran temel ozellik, butun iktidarm Sovyetlere devrinde israrc1 olmam1z­d1 ve i�leri o kadar aceleye getirdik ki onceki y1lm Ekim aym-

54

da iktidan ele gec;irdik. Men�eviklerse ag1rdan almay1, siiriin­cemede b1rakmay1 savunuyorlard1, zira iktidarm el degi�tir­mesini istemiyorlardi. Mesela Men�eviklere yakmhk duyan iinlii sosyalist Kautsky, Agustos 1 9 1 8'deki bir makalesinde, Bol�eviklerin iktidan almamalan gerektigini, c;unkii alsalar bile iktidan koruyamayacaklanm, kendi sonlanm haz1rlaya­caklanm ve boylece biitiin partinin sonunu getireceklerini yaz1yordu. Ben olaylarm ak1�mm bu gorii�ii c;iiriittiigii kam­smday1m ve ozellikle de ac;iktan bir itiraz olmad1g1 ic;in bu konuda zaman harcamay1 yersiz buluyorum. Almanya'da Ka­utsky 'demokrasi' diye, 'Kurucu Meclis' diye diretti. Alman Men�evikleri ve bizim Men�evikler iktidarm Sovyetlere dev­redilmemesi gerektigini savundular. Sonuc;ta Almanya'da Ku­rucu Meclis topland1, ama Ocak'ta ve Mart'ta birkac; bu.yuk i�­c;i ayaklanmas1 ve bir ic; sava� ya�andi. Bunun sonucunda Hil­f erding'in ba�1m c;ektigi Alman Men�evikleri son yaz1larmda Kurucu Meclis'le l�c;i Konseyleri'ni birle�tirmeyi ve Konsey­ler Yiiriitme Komitesi'ne Kurucu Meclis'in ald1g1 kararlan durdurma ve gerekli gordiigii takdirde halk oylamasma sun­ma hakk1 tammay1 teklif ediyorlar. Bu da gosteriyor ki Alman Men�evikleri, hatta en iyileri bile tam bir kafa kan�1khg1yla maluldur. Kurucu Meclis'le l�c;i Konseyleri'ni, burjuvazinin diktatorluguyle proletarya diktatorlugiinii birle�tirme fikri alaydan ba�ka bir �eyi hak etmiyor.

Koylu ayaklanmalarma gelince, bu konuda da bir soru var. Elbette baz1 kulak ayaklanmalan ya�and1 ve halen de ya�am­yor. Gec;en yaz bir siirii ayaklanma oldu. Kulak'lar bizim aman­s1z dii�mamm1zd1r. Onlan ezmedigimiz takdirde hic;bir �ey el­de edemeyiz. Orta koyluliik ic;inse durum farkhd1r, orta koylii bizim dii�mamm1z degildir. Rusya'da kulak olmayan koyliile-

55

rin kitleler halinde kauld1klan koylu isyanlarmm ya$and1g1 dogru degildir. Tek tuk koylerin ya da bucaklann lrn laldara kauld1g1 oluyor, ama Sovyet iktidan altmda Rusya'daki bu.tun koylulerin katild1g1 tek bir koylu ayaklanmas1 olmam1$llr. K1 1 -lall isyanlan ya$anmI$llr vc tahil fazlasmm a<; insanlara narhh fiyatlarla salllmasm1 savunan bir hukumet oldugu surecc daha da ya$anacakllr. Bu tur isyanlar ka<;:m1lmazd1r, <;:U.nku bu.yuk bir tahil stoku olan /rn laldar bir pud tah1h birka<;: yuz rublcye satabiliyorlar; ia�e vurguncularmm istedikleri fiyatlann ne ol­dugunu hepimiz biliyoruz. Eger /rnlaldara bu kadar ozgurluk verirsek, Kerenski paralanyla* dolu gizli bir yeri olan zengin­ler keselerini dolduracak, fakat yast1k altmda hi<;:bir $eyi olma­yan <;:ogunluk ise a<; kalacaktir. Dolay1s1yla Sovyet iktidarma kar$I lrnlah isyanlarmm ka<;:m1lmaz oldugunu reddetmiyoruz. Kapitalistlerin iktidarda oldugu donemde kapitalistlere kar$I i$<;:i isyanlan, toprak sahiplerine kar�1 da koylu isyanlan ka<;:1-mlmazd1. Simdi toprak sahipleriyle kapitalistler darmaduman edildigine gore, lrnlah isyanlarmm say1s1 giderek azalacakllr. Tercihinizi yapmak zorundasm1z. Eger her $Cyin puruzsuz bir $ekilde, tek bir isyan bile olmadan ilcrlemesini islcyen, zengin­lerin bize gumU.$ tepside sevgi ve saygilanm sunmasm1 vc bu.­tun tahil fazlalanm guzellikle teslim etmelerini isteyen biri var­sa , boyle birini ciddiye alabilecegimizi dU.$U.nmuyorum.

Diger zor anla$Iian nottaysa $Unlar yaz1yor: Eger i�<;:iler Sosyalist-Devrimcilerin <;:agnlanyla yonlerini $a$mr, <;:ah�ma­ma karan alarak greve gider ve ia�e s1kmllsmdan 6turu Sov­yet iktidarma kar$I gelirlerse ne olacak? Elbette bu.tun i$<;:ile­rin Sovyet iktidanm desteklemelerini bekleyemeyiz. Parisli i$<;:iler 187 1 'de ayakland1klarmda, diger kentlerdeki bir<;:ok i$-

•) 1 9 1 7 yazmda gc1;ici hokumctin bast1g1 paralar kastcdiliyor

56

c,;i beyaz muhafiz birliklerinin saflannda Parisli i�c,;ilere kar�1 sava�m1� ve ayaklanmay1 bast1rm1�lardi. Bu durum siyasal bi­linc,;li sosyalistleri Parisli Komunarlann butun proletaryay1, yani en iyi ve du.rust proleterlerin hepsini temsil ettigini id­dia etmekten ahkoymam1�ll -i�c,;ilerin sadece geri kesimleri beyaz muhafizlann hizmetine girmi�ti. Bizde de siyasal ac,;1-dan bilinc,;li olmayan ve henuz Sovyet iktidanm anlamam1� olan geri bilinc,;li i�c,;iler var, onlan aydmlatmak ic,;in elimiz­den geleni yap1yoruz. Ba�ka hic,;bir hukumet i�c,;ilerin kahc1 temsili organlan olmas1 talebini Sovyetler kadar kar�ilama­m1�t1r, oyle ki hukumetimiz her fabrika temsilcisine huku­mette bir yer vermeye haz1rd1r. Biz i�c,;ileri mumkun oldugu kadanyla devlet politikalannm uygulanmas1 surecine c,;ekme­ye c,;ah�1yoruz. l�c,;iler kapitalizmde, hatta cumhuriyetlerde bi­le devlet i�lerinden uzak tutulmu�lard1r, Sovyet iktidanysa i�­c,;ileri bu i�lere c,;ekmek ic,;in elinden geleni yapmaktad1r, ama yine de baz1 i�c,;ilerin daha uzunca bir sure eskinin cazibesine kapilmaya devam edecekleri kesindir.

Aramzda serfiigi hatirlayan c;ok az insan var, belki bir, bile­medin iki kb;;i. 0 donemi ancak c,;ok ya�h insanlar hatirhyorlar, ancak yine de otuz-k1rk yil once i�lerin nasil oldugunu hat1rla­yanlar var. 0 donemde k1rsal bolgelerde ya�ayan biri, yakla�1k otuz yil once koylerde birc,;ok ihtiyarm �oyle dedigini bilir: "Serflik doneminde i�ler daha iyiydi, daha fazla duzen vard1, i�­ler s1k1yd1, kadmlar oyle ac,;1k sac,;1k giyinmezlerdi. " Eger Gleb Uspenski okursamz -koylu hayatm1 konu alan en iyi yazarlar­dan biri olarak bugun onun amsma bir amt dikiyoruz- 1880'ler­de ve 1890'larda baz1 du.rust ya�h koylulerin ve bazen sadece s1-radan ya�hlann serflik doneminde i�lerin daha iyi oldugunu soylediklerine ili�kin tasvirlere denk gelebilirsiniz. Eski bir top-

57

lumsal duzen y1k1hrken, insanlarm zihninde hemen y1ktlmaz, eskinin c;;ekiciligine kaptlan birileri her zaman olacakllr.

Baz1 i�c;;iler, ornegin matbaactlar "kapitalizm iyiydi" diyor­lar, o donemde birc;;ok gazete vard1, ama �imdi c;;ok az gazete var, o donemde iyi ucret ahyorlard1, �imdi alam1yorlar ve bu yiizden sosyalizm falan istemiyorlar. Zengin sm1flara ya da luks mallann uretimine dayah birc;;ok sanayi dah vardi. Kapitalizm­de buyuk sehirlerde pek c;;ok i�c;;i luks mallar ureterek ya�1yor­du. Sovyet Cumhuriyeti'ndeyse bu i�c;;ilerin bir si::1rr i �<;iz kal­malan gerekiyor. Onlara 'yararh baska bir is yapm' diyccegiz. 0 i�c;;ilerse, 'Benim harika bir i�im vard1, kuyumcuydum, temiz i�­ti, c;;ah�ug1m insanlar haza beyefendiydi; �imdiyse mr1jih'ler ik­tidarda, beyefendiler dort bir tarafa dagtldtlar ve hen kapitaliz­me geri donmek istiyorum' diyeceklerdir. Bu tur insanlar kapi­talizme geri donmeyi ya da Men�eviklerin dedigi gibi saghkh kapitalizme ve saglam demokrasiye ilerlemeyi vaaz edecekler­dir. 'Saghkh bir kapitalizmde mutlu mesut ya�1yorduk' diyen birkac;; yuz i�c;;iye elbette rastlayabilirsiniz. Kapitalizmde iyi bir hayat suren insanlar onemsiz bir azmhkt1; biz kapitalizmde ko­tu bir hayat ya�ayan c;;ogunlugun c;;1karlanm savunuyoruz. (al­h1�lar) 'Saghkh kapitalizm' en fazla ozgurlugun oldugu ulkeler­de uluslararas1 bir katliama yo! ac;;tt. Saghkh kapitalizm diye bir �ey olamaz; Amerikan cumhuriyeti gibi en ozgur cumhuriyet­lerde goruldugu turde bir kapitalizm, ki.ilturlu, zengin, teknik ac;;1dan geli�mi� bir kapitalizm olabilir, fakat bu demokratik ve en cumhuriyetc;;i kapitalizm de butun dunyamn yagmalanmas1 ic;;in dunya c;;apmda en vah�i katliama yo! ac;;m1�tlr. 1 5 milyon isc;;i ic;;inde 'kapitalizmde iyi bir hayat suruyordum' diyen i�c;;i sa­y1s1 birkac;; bini ancak bulur. Zengin ulkelerde bu tur i�c;;ilerin say1s1 daha fazla, c;;unku onlarda daha c;;ok milyoner ve milyar-

58

der var. Bu i��iler bu bir avu� kapitaliste hizmet ettiler ve on­lardan ozellikle yu.ksek iicretler ald1lar. Yuzlerce lngiliz milyo­nerini dii�iiniin. Birikimleri milyarlan buluyor, �iinkii Hindis­tan'1 ve bir dizi somiirgeyi yagmaladilar. 10-20 bin i��iye hedi­yeler vermek, daha iyi �ah�malanm saglamak i�in iki kat, ii� kat fazla iicret dag1tmak onlan sarsmazdi. Bir keresinde Ameri­kah bir berberin amlanm okumu�tum. Bir milyarder her gun kendisini Ura� etmesi i�in adama bir dolar veriyormu�, o ber­ber de kalkm1� bu milyarderi ve kendi harikulade hayatm1 oven bir kitap yazm1�. Para babas1 efendisini giinde yalmzca bir saat ziyaret ederek bir dolar ahyormu� ve halinden memnun oldu­gu i�in kapitalizmden ba�ka bir �ey istemiyormu�. Bu tiir go­rii�lere kar�1 tetikte olmam1z gerekiyor. l��ilerin ezici �ogunlu­gu boyle bir konumda degillerdi. Biz biitiin diinyanm komii­nistleri olarak emek�i kitlelerin ezici �ogunlugunun �1karlanm savunuyoruz. Kapitalistlerin yu.ksek iicretlerle satm ald1klan ve sermayenin sad1k u�aklan haline getirdikleri emek�iler kii�iik bir azmhku. Serflik doneminde toprak sahiplerine, 'biz sizin koleniziz (serfligin kaldmlmasmdan sonrasm1 kastediyorum) , sizi birakmayacag1z' diyen insanlar, koyliiler vardi. Bunlann sa­y1s1 �ok muydu? Hayir, onemsiz bir azmhkti. Peki, bunlara ba­karak o donemde serflige kar�1 bir miicadele yiiriitiilmedigini soyleyebilir misiniz? Elbette soyleyemezsiniz. Bugiin de, eski­den burjuva gazeteleri sayesinde ya da liiks mallar iireterek, milyarderlerin maiyetinde bulunarak iyi para kazanan az sayi­da i��iye bak1p komiinizm yak say1lamaz.

Simdi de anla�1hr �ekilde sorulmu� sorulan ele alacag1m. 11-kin genel olarak imtiyazlar-tavizler, ozel olarak da Biiyiik Ku­zey Demiryolu sorunuyla ilgili soruya bakahm. Bunun yagma­c1lara iilkenin zenginligini yagmalama hakk1 vermek anlamma

59

gelecegi soyleniyor. Bence bu sorun burjuva uzmanlarla ve dunya emperyalizmi sorunuyla yakmdan baglannhd1r. Bugiin dunya emperyalizmini ezebilir miyiz? Elimizden gelse bunu yapmak zorunday1z , ama sizin de bildiginiz gibi, nasil Mart 191 Tde Kerenski'yi devirmemiz miimkiin degildiyse, aym �e­kilde bugiin de dunya emperyalizmini ezmemiz miimkiin de­gildir. 0 donemde, Sovyet orgutlerinin geli�imini beklemek zorundayd1k, c;ah�mamm Kerenski'ye kar�1 derhal bir ayaklan­ma gerc;ekle�tirmeye degil, buna yogunla�nrmahyd1k. Bugiine gelirsek, bugiin dunya emperyalizmine kar�1 bir taarruz miim­kiin miidiir? Elbette degildir. Eger yeterince guc;lii olsayd1k, eger c;abucak bol miktarda tah1l, makine, vs. edinebiliyor ol­sayd1k, Scheidemann ve yanda�lannm Spartakistleri katletme­sine izin vermez, onlarm camna okurduk. Arna bugiin buna gi­ri�mek yersiz bir fantezi olur, bugiin ulkemiz tek ba�ma diin­ya emperyalizmini devircmez; diger ulkeler bir Sovyet c;ogun­lugunun bulunmad1g1 bir donemden gec;iyorlar, birc;ok ulke­deyse Sovyetler daha yeni yeni ortaya c;1kmaya ba�hyor ve do­lay1s1yla emperyalizme tavizlerde bulunmak zorunday1z . Bu­giin buyuk olc;ekli demiryolu in�asma giri�emcyiz , elimizde olanlara sahip c;1kabildigimize �iikredelim. Tahil ve yakll s1km­t1m1z var, yeterince lokomotifimiz yok, birkac; milyon pud tahil Volga-Bugulma Demiryolu'nda yanyor ve biz bunlan gerekli yerlere nakledemiyoruz. Birkac; gun once Halk Komiserleri Konseyi'nde, bu tah1llan kaldirmak iizerc bolgeye geni� yetki­lerle donanlm1� temsilciler gonderme karan ald1k. Petrograd ve Moskova'da insanlar ac;hktan kmhyor, ama milyonlarca pud tah1l orada oylece yanyor ve biz yeterince lokomotifimiz ve ya­kmm1z olmad1g1 ic;in bunlan ta�1yam1yoruz. Bu yuzden de di­yoruz ki demiryollan in�a ettikleri siirece kapitalistlere harac;

60

odemek evlad1r. Bu harac1 odedigimiz ic;in olmeyiz, ama de­miryolu ula�1mm1 orgutleyemezsek olebiliriz, c;unku insanlar ac;hktan kmhyor; Rusya i�c;isinin metaneti dillere destan olsa da, onun da bir smm var. Dolay1s1yla, demiryolu ula�1mm1 ka­pitalizme harac; odeme pahasma da olsa ilerletmek ic;in gerekli onlemleri almak mecburiyetindeyiz. lyi ya da kotli, sonuc;ta tercih yap1lacak bir �eyden bahsetmiyoruz. Biz kesin olarak alt edene kadar dunya kapitalizmine harac; odemekle Sovyet ikti­danm mahvetmi� olmay1z. Alman emperyalistlerine altm ver­dik, Brest Antla�mas1 geregi vermek zorundayd1k ve �imdi de ltilaf devletleri bu alum Almanya'dan ahyorlar: Galebe c;alan haydut, yenilen haydudun malma el koyuyor. Bugun biz diyo­ruz ki proletaryanm dunya c;apmdaki hareketi zafere ula�ana kadar ya sava�acag1z ya da bu haydutlan satm almak adma eli­mizi cebimize atacag1z, bunda kotu bir yan gormemeliyiz. Al­man haydutlanm birkac; milyonluk odemeyle satm alarak, biz KIZll Ordumuzu guc;lendirdik, oysa Alman haydutlanmn elin­de bugun hic;bir �ey kalmad1. Diger emperyalist haydutlarm ba�ma gelecek olan da budur. (alk1�lar)

Yolda�1m1z orta koylulerin y1k1ma ugralllmasma kar�1 c;1k­ug1 ic;in dort gun tutuklu kald1g1m soyluyor. Orta koylunun ne oldugunu soruyor ve birkac; koylu isyamna i�aret ediyor. Eger yolda� orta koylulerin y1k1ma ugramasma kar�1 c;1kug1 ic;in tutukland1ysa, elbette bu yanh�llr ve kendisinin c;:arc;abuk sahverilmi� olmasma bakarak, samnm, ya kendisini tutukla­yan ki�i ya da Sovyet iktidarmm ba�ka bir temsilcisi bu hare­ketin yanh� oldugunu gormu�tlir. Orta koylunun ne oldugu­na gelirsek. Orta koylu ba�kalarmm emegini somurmuyor ol­mas1 bak1mmdan lmlall'lardan aynlmaktad1r. Kulak'lar ba�ka insanlarm paras1m ve emegini c;ahyorlar. Yoksul koyluler,

6 1

nam-1 diger yan-proleterler bizzat somurOlen ki$ilerdir; orta koylulukse ba$kalarmm emegini somurmez, hayatm1 kendi topragmda c;:ah$arak kazamr, az c;:ok yeterli tah1h vard1r, hulah degildir, ama yoksul diye de sm1flandmlamaz. Bu tilr koyluler bizimle hulah'lar arasmda yalpalarlar. lc;:lerinde $ansh olan bir­kac;: tanesi hulah haline gelebilir, zaten bu nedenle llulah'larm cazibesine kap1hrlar, oysa c;:ogunlugu hic;:bir zaman hulah ola­mayacakur. Sosyalistler ve komunistler orta koylulerle akilh­ca ili$ki kurabildikleri takdirde, onlara Sovyet hukumetinin diger hukumetlerden daha yararh oldugunu kamtlayabilirler. Sovyet hukumeti daha yararhd1r, c;:unku diger hukumetler or­ta koylulugu bask1 altma ahr ve ezerler. Gelgelelim, orta koy­luluk yalpalar. Bugun bizim yamm1zdaykcn, yann ba$ka bir guce iltihak edecektir; bir yans1yla bizimledir, diger yans1yla burjuvazinin yanmdad1r. Birkac;: gun soma resmiyete kavU$lU­racag1m1z program1m1zda orta koyluluge kar$1 zora ba$vurul­masma kesinliklc kar$1 oldugumuzu belirtiyoruz. Partimiz bu beyanda bulunuyor. Eger tutuklamalar varsa, bunlan k1myo­ruz ve yanh$lan duzeltecegiz. Kulah'lara kar$1 zora ba$vurul­masmdan yanay1z, ama orta koyluluge kar$1 zora ba$vurulma­sma kar$1y1z . Orta koyluluge diyoruz ki: 'Eger Sovyet iktidan­nm yanmda yer ahrsamz, sizi zorla bir komune sokmaya c;:a­h$mayacag1z. Biz asla koyluleri zorla komune dahil etmeye c;:a­h$mad1k, bu yonde tek bir kararname bile bulamazs1mz. Ye­rellerde boyle $eyler gorurseniz, bu bir gorev suistimalidir ve ilgili ki$ilerin gorevden ahmp yargilanacagma emin olabilirsi­niz. Bu buyuk bir sorundur. Orta koyluluk iki kamp arasmda durur. Arna yolda$lar, bu ornekte izlememiz gereken politika ac;:1ktir: Biz orta koylulere kar$1 zora ba$vurulmasma kar$1y1z , onlarla anla$madan yanay1z , onlara tavizlerde bulunmay1 sa-

62

vunuyoruz. Orta koylu komunizme yavas bir yolculugun ar­dmdan gelebilir ve gelecektir. En ozgur burjuva cumhuriyet­lerinde orta koyluluk kendisini bask1 altma alan ve su ya <la bu sekilde ezen sermayenin tehdidi altmdad1r.

Bir sonraki notta, Balt1k Donanmas1'yla ilgili gorusum so­ruluyor. Ben Balt1k Donanmas1 sorununu incelemedigim ii;:in su an bu soruya cevap veremeyeccgim; donanmadan gelen yoldasm konusmas1 sanmm yeterince doyurucuydu.

Bir sonraki soru, yerellerde gi1<;:lenen burokrasi, kuflenme, paslanma ve buna kars1 mucadele ihtiyac1yla alakahd1r. Bu ke­sinlikle dogru. Ekim Devrimi eski burokratlan defetti, i;:unku Sovyetlerin yarat1lm1s olmas1 onlan gereksiz hale gctirmisti. Eski hakimleri kap1 d1san ettik ve mahkemeleri hirer halk mahkemesi haline getirdik. Mahkemeler basitlestirilebilirdi; bunun ii;:in eski yasalan bilmcye gerek yoktu, adalet hissiyle hareket etmek yeterliydi. Mahkemelerdeki burokratik yon­temlerden kurtulmak kolayd1 . Diger alanlardaysa durum i;:ok daha zordu. Eski burokratlan kovduk, fakat geri gcldilcr. Bunlar komunist demeyi yediremedikleri ii;:in kendilerine 'ko­munizan' diyorlar, yakalarmda kml kurdeleler tas1yorlar ve nerede s1cak bir kose varsa oraya gei;:ip yerlesiyorlar. Bu konu­da ne yapabiliriz? Bu cerahatle b1k1p usanmadan mucadele et­meli, geri donup tekrar usti::1muze yap1s1rsa onu tekrar tekrar temizlemeli, pesine dusmeli, en az bir ayd1r tamd1g1m1z ko­munist isi;:ilerin ve en a:: l)ir yi ld1r tamy1p guvendigimiz koy­lulerin bu pisligi g()Z hapsinde tutmalanm saglamahy1z.

Baska bir sorun daha var. Elimdeki notta, "parti uyelerine ayncahk tanmmas1 kotu bir seydir, i;:unku bu sekilde it kopuk partiye dolusacaknr" diyor. Biz buna kars1 mucadele ytirutuyo­ruz ve bundan soma cla yurutmeye devam edecegiz, yoldaslar;

63

particle henuz bir y1hm doldurmam1� uyelerin parti kongreleri­ne delege olarak kaulmalanm yasaklayan bir karar ald1k. Bu tur onlemler almaya devam edecegiz . lktidara gelen bir parti uyele­rine oncelik tammahd1r. Diyelim ki iki adam ba�vuruda bulu­nuyor, biri parti uyesi kartma sahip, digerininse uye karll yok ve ikisini de tamm1yoruz. Tercihin parti uyesinden, parti uyesi karll olan ki�iden yana kullamlmas1 dogald1r. Peki, bir insanm particle goru�lerinden oturu mu yoksa menfaatleri geregi mi bu­lundugunu nas1l anlayabiliriz? Partiye kauld1g1 tarihin parti kartmda yaz1yor olmas1 gerekir, hie;: kimse yeterince smanma­dan, deneme suresinden gec;:meden, vs. partiye almmamahd1r.

Devrimci verginin orta koyluluge yuk olu�turduguna dair de bir not var. Bu konuda ozel bir oturum yap1ld1, birc;:ok itiraz dile getirildi ve biz de bunlarm dogrulugunu ara�tlrmak ic;:in �oyle yapt1k. Elimizde Rusya'daki en iyi istatistik uzmanlannm c;:ah�tmld1g1 ve c;:ogu da Sag Sosyalist-Devrimcilerden, Men�e­viklerden, hatta Kadetlerden olu�an Merkezi lstatistik Dairesi var. lc;:inde c;:ok az komunist, Bol�evik var, zira onlar pratik c;:a­h�madan ziyade C:arhga kar�1 mucadeleyle ugra�1yorlard1. Go­rebildigim kadanyla bu uzmanlar i�lerinin hakkm1 vererek c;:a­h�1yorlar, ama elbette bu, baz1 bireylere kar�1 mucadele etme­yecegimiz anlamma gelmiyor. Bu memurlara , koylulerin dev­rimci vergiyi nas1l bolu�turdugunu gormek ic;:in birkac;: bucak­ta ara�tlrma yapma gorevi verdik. Ortada c;:ok fazla �ikayet var, fakat butun ulkede �ikayetlerin say1smm bini buldugunu fark edince, bunun Rusya ac;:1smdan onemsiz bir say1 oldugunu an­hyoruz: Birkac;: milyon c;:if tlikten top lam bin �ikayet geliyorsa, bunun esamisi okunmaz; sonuc;:ta, Merkez Yurutme Kurulu'na her gun uc;: �ikayetc;:i gelse, ayda doksan �ikayet yapar, ama bu durum �ikayet yagmuruna tutuldugumuz izlenimi yarallr. Biz

64

meseleyi anlamak i<;in birka<; bucakta soru�turma yapmaya ka­rar verdik ve Merkez Yurutme Kurulu'nun bir oturumunda i�­<;ilerin huzurunda da okunan Popov'un raporuyla net bir cevap alm1� olduk. Rapor<la koylulerin <;ogunlukla vergileri hakkani­yetli payla�urd1klan goruluyordu. Sovyet iktidan yoksullann hi<; vergi odememesini, orta koylulerin cuzi bir miktar odeme­sini, zengin koylulerinse <;ok odemesini talep eder, ama elbet­te kimin zengin, kimin yoksul, kimin orta halli oldugunu tam olarak belirlemek imkans1zd1r ve hatalar yapilm1�ur. Yine de butune bakild1gmda koyluler vergiyi dogru payla�urm1�lard1r. Tam da olmas1 gerektigi gibi. (alk1� lar)

Elbette hatalar oldu. Mesela, demiryollarmda komitenin kendisine adaletsiz bir vergi kestigini soyleyen ku<;uk bir me­mur vard1. Adam Sovyet yetkililerini durumdan haberdar et­mi�. Yetkililer de, "Evini ara�tmn, vurguncu oldugunu gorur­sunuz," demi�ler. Hakikaten de evinde Kerenski paralarmdan 1 milyon ruble i<;eren birka<; <;uval bulmu�lar. Biz butun eski banknotlan yenileriyle degi�tirmenin bir yolunu bulana kadar bu bir sure boyle devam edecek. Arna bu banknotlan yenileriy­le degi�tirdigimiz gun, vurguncularm hepsi te�hir olmu� ola­cak. Hepsi de eskilerini yenileriyle degi�tirmek zorunda kala­caklar. (�iddetli alk1�lar) Bir emek<;i i<;in laz1m olan cuzi mik­tarda paray1 getiren biri, bir ruble kar�1hgmda bir ruble ahr, bir-iki bin ruble getiren ki�i getirdigi kadanm ahr. Daha fazla para getiren biriyse, kar�1hgmda eski paranm birazm1 ahr, geri kalam kasaya gider, bu i�ler boyle ! (alk1�lar) Bunu yapabilmek i<;in, yeni banknotlan haz1r etmemiz gerekiyor. Eski paradan yakla�1k 60 milyar var. Yeni paradan bu kadar buyuk bir meb­laga ihtiyac1m1z yok, ama uzmanlar en az 20 milyar rubleye ih­tiyac1m1z olacagm1 soyluyorlar. Simdiden 1 7 milyan bulduk.

65

(alln�lar) Halk Komiserleri Konseyi'nde vurgunculara darbe vuracak olan bu onlem ic;:in yakm gelecekte son haz1rhklarm yapilmas1 gerektigi taru�Iid1. Bu onlem Kerenski banknotlanm gizleyenleri te�hir edecektir. Fakat bu onlem hi«i;; de kolay ol­mad1gmdan epeyce orgutsel c;:ah�ma gerekecek.

Bir de ckim i�lemlerinin nasil ilerledigi sorunu var, zira ye­terince tohuma ula�makta zorlamyoruz. Bu elbette dogrudur. l�lenebilir Topraklar Kurulu kuruldu. Tanm Komiserligi'nde, bir Sovyet kararnamesi uyannca bir (:ah�ma Kurulu olu�tu­ruldu ve bu kurulun c;:ah�malanm sendikalarla ortak orgutle­mesi kararla�tmld1. T opraklarm bo� kalmamasm1 ve toprak sahipleri tarafmdan bo� b1rakilan topraklarm i�c;:ilere devredil­mesini saglamak kurulun ba�hca gorcvi olacaktJr. Koyluler topraga el koymad1klan takdirde, hukumetin bunu kendi ih­tiya«i;;lan ic;:in kullanacagma <lair bir emir var. Tohum s1kmt1s1 ya�and1g1 muhakkak. Bu noktada yoksul koyluler fazla tah1h­m saklayan ve bunlan tohum ic;:in vermeyen lmlall'lan ac;:1ga c;:1karmahd1rlar. Kulall'lar ic;:in bu tah1l fazlas1m saklamak onemlidir, c;:unku ac;:hk s1kmt1s1 «i;;ekilen aylarda bunlarm bir pud'u bin ruble edecektir; elindeki fazlay1 saklamakla tahil ekimini engelleyecek ve bu �ekilde binlerce i�c;:iye zarar vere­cek olmas1 lmlall'lann umurunda degildir. Kulall'lar halk du�­mamdJr ve te�hir edilmeleri �arttir.

Bir sonraki soru ucretlerle ilgili; uzmanlar uc;: bin kazamyor­lar, oradan oraya dola�1yorlar ve yakalanmalan kolay degil. Uz­manlarla ilgili olarak �unu soylemek istiyorum: Bu insanlar burjuva bilimi ve muhendisligi hakkmda i�«i;;i ve koylulerin ezi­ci c;:ogunlugundan daha fazla bilgi sahibidir. Bizim bu tur uz­manlara ihtiyaom1z var, �u anda e�it ucret uygulamasma gec;:e­meyecegimizi ve onlara uc;: binden fazla ucret vermek zorunda

66

oldugumuzu ac;1kc;a soyluyoruz . Y1lda ucretlere birkac; milyon gitse bile, uzmanlann yard1m1yla dogru duzgun c;ah�may1 og­rendigimiz surece bu c;ok buyllk bir meblag olmayacaktir. Do­ve dove c;ah�t1rmad1g1m1z surece bu i�i halletmenin ba�ka bir yolu yok, az say1da uzman oldugu surece yuksek ucretler ver­meye mecburuz. Gec;enlerde <;ah�nrn Komiseri Schmidt'le bu soruna ili�kin konu�ma firsat1 buldum. Kendisi politikalanm1-z1 dogru buldugunu soyledi ve �una dikkat c;ekti: Eskiden, ka­pitalizm doneminde, vas1fs1z bir i�c;inin ayhk ucreti 25 rubley­ken, iyi bir uzmanm ucreti en az 500 rubleydi, yani 20'ye l 'lik bir oran vard1, oysa �imdi en du�uk ucret 600 rubleyken, uz­manlar 3000 ruble ahyorlar, yani oran 5'e l 'dir. Dolay1s1yla dl.1-�uk ve yuksek ucretleri e�itlemek ic;in epeyce �ey yapt1k ve ay­m dogrultuda yola devam edecegiz. Su anda ucretleri e�itleye­meyiz ve uzman say1s1 az oldugu surece yuksek ucret odemek zorunday1z. Butun uzmanlan c;ah�t1rabildigimiz muddetc;e faz­ladan bir milyon ya da bir milyar odemenin daha iyi oldugunu soyluyoruz, zira bu uzmanlarm i�c;i ve koylulerimize ogrete­cekleri �eyler bu bir milyardan daha degerlidir.

Tanm komunleriyle ve eski toprak sahiplerinin komunler­de kalmalarma izin verilip verilemeyecegiyle ilgili de bir soru var. Bu durum toprak sahibinin nas1l biri olduguna baghd1r. Toprak sahiplerinin komune girmelerini yasaklayan bir karar­name yok. Elbette toprak sahipleri guven vermiyorlar, c;unku yuzy1llard1r koyluleri bask1 altmda tutuyorlar ve koyluler de ondan nefret ediyorlar, ama koylulerin i�e yarar diye gorduk­leri toprak sahipleri varsa, onlan kabul etmekten ba�ka c;are yok. Bu tur uzmanlardan yararlanmak zorunday1z, zira bu in­sanlar buyuk c;iftliklerin orgutlenmesine ah�1klar ve koylulere olsun tanm i�c;ilerine olsun ogretecekleri birc;ok �ey var.

67

Bir sonraki soruysa, orta koylulerin kamuya ait ekilebilir arazilere girmelerine izin verilmesinin dogru olup olmad1g1yla ilgilidir. Elbette verilmelidir. Yakm donem once butun il<;eler kolektif arazilere ge<;me karan ald1; bunun ne dereceye kadar uygulanacagm1 bilmiyorum. Bu yolda orta koylulugu yamm1za <;ekmek onemlidir, <;iinku yoksul koyluler zaten yamm1zda, ama ayms1 orta koyluler i<;in her zaman ge<;erli degildir ve on­lan <la kazanmak zorunday1z. Biz kapitalistlere ve toprak sa­hiplerine kar�1 zora ba�vurulmasmdan yanay1z, hatta zora ba�­vurmakla kalmay1p, aym zamanda biriktirdikleri her �eye el koymaktan yanay1z . Keza lwlak'lara kar�1 <la zora ba�vurulma­smdan yanay1z , ama onlarm tumuyle mulksuzle�tirilmeleri ge­rektigini savunmuyoruz, <;iinku kulak'lar toprag1 i�liyor ve bi­riktirdiklerinin yansm1 kendi emekleriyle kazamyorlar. Bu far­k1 tiimuyle kavramam1z gerekiyor. Toprak sahipleriyle kapita­listler tamamen mulksuzle�tirilmeli, ama ku lak'lann butiin mulkiyetine el konmamah, boyle bir dozen yok; biz orta koy­luyu inandirmak ve onu ornek yoluyla, ikna ederek yamm1za <;ekmek istiyoruz. Bu bizim program1m1z. Yerellerde bu prog­ramdan sapmalar gorulse de, bunlar Sovyet iktidarmm karar­namelerini hayata ge<;irmek istemeyen ya <la anlamayan insan­lar tarafmdan ger<;ekle�tirilen ihlaller olarak gorulmelidir.

Bir sonraki soru <la demiryolu i�<;ilerine nasil <;ekiduzen ve­rilecegi ve demiryollarmdaki trafigin durmas1yla ilgilidir. Bu sorun Halk Komiserleri Konseyi'nde ate�li tarli�malara yo! a<;­t1 ve bir<;ok onlem almd1. Bu temel bir sorundur. Milyonlarca pud tahil Volga-Bugulma Demiryolu iizerinde yauyor ve bu ta­h1llar mahvolabilir, <;iinku baz1 yerlerde tahil karm i<;inde yau­yor ve buzlar <;6zuldugu gun tahil mahvolacak. Simdiden tahil­lann bir k1sm1 1slanm1� (yuzde yirmi civarmda nemli) . Bu ta-

68

h1h ya ta�1yacag1z ya da mahvolacak. Meselenin can ahci nok­tas1, bizzat demiryolu i�c;:ilerinin feci halde tahila ihtiyac;: duyu­yor olmaland1r. Bu yuzden, Demiryolu Komiserligi'ndeki yol­da�lanm1zm hesaplanna gore , 1 8 Mart- 10 Nisan arasmda yol­cu ula�1mm1 durdurmak zorunludur. Yolcu ula�1mm1 bu �ekil­de durdurarak, hafif yolcu vagonlanyla bile ta�mabilecck uc;: buc;:uk milyon pud tahil elde edebiliriz. Bu trenlerde vurguncu­lar tahil ta�1yacak olsa, en fazla yanm milyon pud tahil getire­bilirler. Yolcu ula�1mmm durdurulmasmdan yakmanlar hak­s1zd1r. Vurguncular en fazla yanm milyon pud ta�1yabilirler, oysa biz vagonlan tah1lla doldurursak ve demiryolu i�c;:ileri bi­ze yard1m ederlerse uc;: buc;:uk milyon pud ta�1yacag1z ve bu �e­kilde ia�e durumunu epeyce duzeltccegiz. l�te bu ylizden daha ileri ve daha orgutlu olan yolda�lanm1zm sava� ve ia�e sorunu ic;:in ugra�malan gerektigini soyluyoruz. Ne kadar zor olursa olsun bize yeni yeni adamlar verin. Petrograd'm Rusya'daki bu­tun �ehirlerden daha fazla adam dev�irdigini biliyoruz, c;:unku en ileri ve en orgutlu i�c;:iler Petrograd'dad1r. Fakat onumuzde­ki alu ay zorlu gec;:ccek. 1 9 1 S'in ilk alu aymda 27 milyon pud, ikinci yansmdaysa 67 milyon pud urettik. Mart, Nisan, May1s ve Haziran zorlu aylar olacak. Bunu engellemek ic;:in climizden gelen butun c;:abay1 gostermeliyiz. Ycrini bir kadm i�c;:inin dol­durmas1yla demiryolu atolyesinde c;:ah�maya yollanabilecek bir erkek i�c;:inin olup olmad1g1 butun fabrikalarda ve c;:ah�ma gruplannda gundeme getirilmeli ve eger varsa, bu ki�i derhal bu i�e atanmahd1r. Her c;:ah�ma grubunda, her birimde ve her orgutte bu konuya kafa yorulmah, bu zorlu alu ay1 a�mak ic;:in surekli yeni i�c;:iler dev�irilmelidir. (alk1�lar)

llk kez Rusc;:a Toplu Eserler'in dordilncu bask1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 29, s. 26-37

69

SOVYET H0K0MET1N1N BASARILARI VE ZORLUKLARI

�

Bugiin Komiinist Enternasyonal'in �ahsmda devrimci En­ternasyonal'i yeniden kurmay1 ba�ard1g1m1za gore , hareketin Sovyet bic;imi biitiin Oc;uncii Enternasyonal'in hem teorik hem de pratik program1 haline geldigine gore, Sovyetlerin ge­ne! geli�im c;izgisini degerlendirmek ic;in en uygun zamand1r. Nedir Sovyetlcr? Kitleler tarafmdan yaraulan ve herhangi bir insanm bireysel icad1 olmayan bu bic;imin onemi nedir?

Bugiin, iktidan ele gec;irmi� proletarya olarak oniimiizdeki gorevlerin ancak bu ac;1dan degerlendirilebilecegini dii�iinii­yorum. Nitekim bu gorevleri ne olc;iide yerine getirmeye c;ah�­ug1mm ve Rusya'da proletarya diktatorliigiiyle gec;en bu son

70

y1lda ne olc;ude ba�anh oldugurnuzu da ancak bu ac;1dan de­gerlendirebiliriz.

lc;inde bulundugurnuz dururnu , neden ba�ka bir �ekilde degil de bu �ekilde hareket etrnek zorunda kald1g1rnm ve at­ug1rn1z ad1rnlarm dogrulugunu ya da yanh�hgm1 nasil incele­rnerniz gerektigini ancak Sovyetlerin genel rolu, Sovyetlerin genel anlarn ve onerni, dunya tarihinde i�gal ettigi yer 1�1gm­da anlarnak rnurnkundur.

Bugun boylesine daha genel, kapsarnh ve uzun erirnli bir bak1� ac;1sma daha da c;ok ihtiyac; duyuyoruz, c;unku Rusya'da kirni zarnan partililerin hatalan ve kusurlanm gorrneleri canla­nm s1k1yor ve c;ah�rnalanndan rnernnuniyetsizlik duyrnalanna yol ac;1yor, c;unku bu zarnana kadar Sovyet yetkililerinin payi­na du�en ve bundan sonra da du�ecek olan acil, dolays1z , c;o­zurn bekleyen, gunluk idari gorevlerin pratikte yerine getiril­rnesi c;ogu zarnan dikkati dagitrnakta, bizi kendirnize ragrnen -c;ah�rna ko�ullanrn1za isyan etrnenin hic;bir yaran yoktur- dev­let yonetirninin kuc;uk ayrmulanna c;ok fazla dikkat gosterrne­ye zorlarnaktad1r. Bu yiizden, proletarya diktatorlugunun dun­ya c;apmdaki geli�irninin genel seyrini , Sovyet iktidan, daha dogrusu Sovyet hareketi yoluyla , Sovyetler ic;indeki proleter kitlelerinin el yordarn1yla ararnas1yla -hepirnizin ya�ad1g1 arna unuttugu bir �ey bu- ve Sovyetler ic;inde diktatorlugu kurrna giri�irni yoluyla ya�ad1g1 evrirnini unutrnarn1za yol ac;rnaktad1r.

Bu zarnana kadar kar�1la�ug1rn1z zorluklar ve yereldeki pratik hukurnet i�leriyle ilgilenen herkesin kendisini kapurd1-g1 devlet yonetirninin kuc;uk ayrmularmdan olabildigince uzakla�rnak ve dunya proleter ordusunun bir birligi olarak da­ha gidecek c;ok uzun bir yolurnuz oldugunu anlayabilrnerniz ic;in dikkatirnizi yogunla�urrnak zorunda oldugurnuz genel gorevler kanaatirnce bunlard1r.

7 1

Dunya olc;eginde tam ve nihai zafere tek ba�ma Rusya'da ula�mak mumkun degildir; bu zafer ancak proletarya en azm­dan butun ilcri ulkelerde ya da hie; olmazsa, ileri ulkelerin en buyuklerinde zafere ula�llgmda elde edilebilir. Ancak o za­man proletaryamn davasmm zafere ula�llgm1, ilk hedefimizin (kapitalizmi devirmek) gerc;ekle�tigini mutlak bir guvenle soyleyebiliriz.

Biz bu ilk amac1 tek ulkede ba�ard1k ve bu yuzclcn bugun ikinci gorevle kar�1 kar�1yay1z. Sovyet iktidan kurulduguna gore, burjuvazi tek ulkede devrildigine gore , ikinci gorev mu­cadeleyi dunya olc;eginde, farkh bir duzlemde yurutmektir. Bu mucadele, kapitalist devletler tarafmdan c;evrili olan proleter devletinin mucadelesidir.

Bu tumuyle yeni ve zorlu bir durumdur. Diger yandan burjuvazinin egemenligi devrildigine gore,

esas gorev ulkenin geli�imini orgutlemektir. Bern'de biraraya gelmi� olan ve bugun sayg1deger yabanc1-

lann ziyaretiyle bizi onurland1rmay1 du�unen san sosyalistler, 'Bol�cvikler �iddetin gucunun her �eye kadir olduguna inam­yorlar' lafm1 tekrarlamaktan c;ok ho�lamyorlar. Bu soz , onu agzma dolayanlann, devrimci mucadelenin ate�i ic;inde , bur­juvazinin �icldeti nedeniyle tamamen ezildikleri bir s1rada -Al­manya'da olanlara bakm- kendi proleterlerine zorunlu �iddet taktiklerini ogretmekten aciz olduklanm gosteriyor.

Belli ko�ullar altmda �iddet hem zorunlu hem de yararhd1r, ama oyle ko�ullar da vard1r ki �iddet sonuc; vermez. Gelgelelim baz1 durumlarda herkes bu fark1 kabul etmediginden, konunun tart1�1lmas1 zorunludur. Ekim'de �iddet -burjuvazinin Sovyet iktidan yoluyla devrilmesi, eski hukumetin ortadan kaldmlma­s1, devrimci �iddet- parlak bir ba�anyla sonuc;land1.

72

Neden? Birincisi, kitleler Sovyetlerde orgutlenmi�lerdi, ikincisi Subat'tan Ekim'e uzanan uzun siyasal donemde du�­man (burjuvazi) baharda eriyen buz kutlesi gibi zay1flatild1, c;:okertildi ve ii;;eride gu<;; kaynaklanndan mahrum buak1ld1; Ekim'deki hareket, sozgelimi Almanya'daki mevcut devrimci hareketle kar�ila�tmld1gmda, devrimci �iddetten yana boyle tam ve parlak bir zaf er getirdi.

Bu tur bir yolun, bu tur bir mucadele bii;;iminin, devrimci �iddet i<;;in boylesi kolay bir zaferin bu ko�ullar olmasa da mumkun oldugunu varsayabilir miyiz?

Boyle du�unmek i;;ok buyuk bir hata olur. Belli ozgul ko­�ullarda elde edilen devrimci zaferler ne kadar buyu.k olursa, bu tur zaf erlerin buyusune kap1hp bunlan mumkun k1lan ko­�ullar hakkmda sakin, sogukkanh ve dikkatli bir �ekilde du­�unmeyi b1rakma tehlikesi o kadar s1k kar�1m1za i;;1kacaktlr.

Kerenski hukumetini ve Milyukov'un koalisyon hukumeti­ni, deyim yerindeyse, parampar<;;a ettigimizde, kabinelerini tekrar tekrar kurmaya zorlad1g1m1zda, sagdan sola, soldan sa­ga, a�ag1dan yukanya ve yukandan a�ag1ya bakanlar aras1 yer degi�ikliklerine zorlad1g1m1zda, hangi duzende otururlarsa otursunlar birlik i<;; inde i;;ah�amayacaklan anla�ild1 ve soma saman tozu gibi dag1ld1lar.

Dunya emperyalizmi kar�1smdaki pratik gorevlerimiz a<;;1-smdan bak1ld1gmda bugunku durum buna benzetilebilir mi? Elbette hay1r.

Zaten bu yuzden Brest Antla�mas1 d1� siyaset alanmda cid­di zorluklara yol a<;;tl, ama hareketin kitlesel niteligi sayesinde bu zorluklan a�abildik.

Peki, baz1 yolda�lanmm korkun<;; bir su<;; i�ledigimizi du­�unmeye iten hatalann kaynag1 ncdir? Bugun eli kalem tuttu-

73

gu i�in kendini bir �ey zanneden, deneyim sahibi oldugu, ba�­kalanm egitebilecegi, vs. zehabma kap1lan birka� akhevvel ha.­la var. Bunlar bu ad1m1m1zm Alman emperyalizmiyle uzla�ma oldugunu bile iddia ediyorlar.

Evet, igren�, gerici Duma'ya girip, onu i�eriden �okerterek (:arla 'uzla�ng1m1zda' da benzer bir uzla�mada bulunmu�tuk.

Emperyalist ulkelerdeki proletarya zorunlu geli�im a�ama­sma ula�madan once dunya emperyalizminin devrilmesini bekleyebilir miyiz?

Sorun bu �ekilde ortaya kondugunda -nitekim biz Mark­sistler olarak sorunu ortaya koymanm yegane dogru yolunun bu oldugunu her zaman soyledik- bu ko�ullar altmda �iddet politikasma ba�vurmanm �ok abes ve aptalca olacagm1 ve hangi ko�ullarda �iddet politikasmm ba�anh olabileceginin hi�bir �ekilde anla�dmad1gm1 kabul etmemiz gerekir.

Bugun bunu anhyoruz, gerekli deneyimi kazanm1� durum­day1z .

Biz Brest Antla�mas1 doneminde bu.tun gu�lerimizi birara­ya toplamak ve ba�ka hi�bir ulkede olmad1g1 kadar sava�ta ha­rap ve bitap du�mu� bir ulkede en olaganustu zorluklar kar�1-smda yeni bir ordunun, KlZll Ordu'nun temellerini atmak zo­runda kalm1�nk, oysa l 9 18'in ilk yansmda ve ikinci yansmm ba�lang1cmda ad1m ad1m ger�ek bir sosyalist KlZll Ordu'nun temellerini do�erken, diger ulkelerin cmperyalizmi i� �ozulme ve artan huzursuzluk nedeniyle sap1r sap1r dokuluyor ve za­y1f11yordu.

Almanya'da devrimci �iddet ancak aylarca suren mucadele Alman emperyalizminin gucunu tD.kettiginde zafere ula�n; bugun aym �ey belli bir oranda -belli bir oranda, ama tumuy­le degil- ltilaf devletlerinin topraklarmda tekrarlamyor.

74

Batt A vrupa ulkelerindeki olaylan i;ok yakmdan, ilk elden ve onyarg1s1z izlemi� bir Amerikah bana gei;enlerde �oyle dedi: "Ku�kusuz Fransa yamlsamalarm parampari;a olacag1 biiyiik bir hayal kmkhgmm arifesindedir. Frans1z halk1 vaatlerle uyu­tuluyor: Siz zafer kazanm1� bir halksmiz deniyor. " Burjuvazi biitiin Fransiz ulusunun eski yurtsever duygulanndan, 1870'de ezilmi� olmalanna duyduklan k1zgmhktan ve dart yilhk sava�­ta ulke nufusunun azalttlmasma, kana bulanmasma ve tiiketil­mesine duyduklan ofkeden yararlamyor. Burjuvazi bu duygula­n �ovenist bir mahrece akttmak ii;in biitiin bunlan istismar edi­yor; 'Almanlan yendik; �imdi ceplerimizi doldurma ve rahat bir nefes alma zamam' diyor. Olaylara bir i�adam1 gibi duygulanm kan�tirmadan yakla�an bir Amerikahysa ba�ka bir �ey soyluyor: 'Almanlar odeme yapmayacak, i;unkii ellerinde tek kuru� yok.'

l�te bu yuzden Frans1z halk1 ban� hakkmda, nihai zafere az kald1g1 hakkmda masallar ve vaatlerle kandmhyor. Oysa ban� biitiin bu kanh batakhktan en azmdan yan canh olarak -kmk kol ve bacaklarla, ama en azmdan canh olarak- siiriine suriine i;1kma umutlannm tiimden i;okmesi anlamma gelmektir. Eski kapitalist diizen ayakta kald1g1 siirece bu ban�tan sag i;1kmak miimkiin degildir, <;iinkii sava� biitiin kapitalist dunyada oy­lesine derin bir bori; batag1 yaratm1�, oyle biiyD.k bir y1k1ma yol ai;m1�ttr ki biitiin istifi y1k1p bir i;1ga yol ai;madan kurtu­lu� mumkiin degildir.

Devrimci olmayanlar, devrime inanc1 olmayanlar ve dev­rimden korkanlar bile devrimi teorik olarak tart1�1yorlar ve olaylann ak1�1, emperyalist sava�m sonui;lan onlan bu pislik­ten tek i;1k1� yolunun devrim olduguna ikna edecektir.

Tekrarlayacak olursam, elbette sm1f miicadelesi teorisini incelememi� ve biitiin samimiyetiyle bunun bir sai;mahk ol­dugunu dii�iinen, ama milyonlarla ve milyarlarla ilgilenip sa-

75

y1 saymay1 bildiginden, 'Odeyecekler mi odemeyecekler mi?' diye saran ve yine aym kurnaz i�adammm bak1� a�1smdan 'Odeyecek hi�bir �eyleri yok ! Tek bir kuru� bile alamayacak­s1mz ! ' diyen bir i�adammm bak1� a�1smdan sunulan durum degerlendirmesi beni ozellikle �a�1rtti.

l�te butiin ltilaf ulkelerinde boyle bir durumda i��ilerin Sovyet bi�imine duyduklan sempatinin harekete ge�irdigi de­rin ve buyiik huzursuzlugu goruyoruz.

Ornegin Parish bir kalabahk belki de diger butiin ulkeler­deki bir kalabahktan daha duyarhdir, �unku Paris'teki insan­lar �ok iyi bir tedrisattan ge�mi�ler, bir dizi devrim ger�ekle�­tirmi�lerdir; orada, bir konu�macmm yanh� telden �almasma asla izin vermeyecek olan bu duyarh kitle, �imdi Bol�evikler aleyhinde bir �ey soylemeye cesaret eden herkesin sozunu ke­siyor. Oysa daha birka� ay once biri Bol�eviklerden yana oldu­gunu ima bile etse, aym kalabahk tarafmdan yuhalamyordu.

Bu arada Paris burjuvazisi Bol�eviklere kar�1 butiin yalan, iftira ve aldatmaca makinesini harekete ge�irmi�tir. Arna biz bugun bunun ne anlama geldigini biliyoruz, zira Bol�evikler olarak 191 7'de de butun burjuva basmmm saldmlanna maruz kald1k. Fakat Rus burjuvazisi yanh� hesap yaptl ve Bol�evikle­ri if tira aglanna du�urebilecegini zannetti; bu o kadar yanh� bir hesapn ve burjuvazi saldmlannda o kadar ileri gitti ki be­davaya reklam1mm yapm1� oldu ve boylece en geri i��iler bi­le kendi kendilerine �oyle dediler: 'Guzel, madem kapitalistler Bol�eviklere bu kadar hakaret ediyorlar, demek ki bu Bol�e­vikler kapitalistlerle nasil sava�ilmas1 gerektigini biliyorlar! '

l�te bu yuzden en ac1mas1z, zorba ve a�agilay1c1 ban� olan Brest Ban�1 doneminde izledigimiz siyasal �izginin mumkun olanm en iyisi oldugu kamtlandi.

76

Kanaatim o ki ltilaf ulkelerinde benzer bir durumun ortaya .;1kmakta oldugu, bu ulkelerde de burjuvazinin bor.;lanm, yok­sullugu ve y1kmulanm Rusya'nm iizerine yikmak, emek.;i kitle­lerin artan ofkesini kendinden uzakla�urmak amac1yla Rusya'yi yagmalay1p ezmek i.;in .;1lgmca bir arzuyla dolup ta�ug1 bugiin bu siyasal .;izgiyi bir kez daha haurlamakta yarar var.

Olaylara duygulanm1z1 kan�urmadan bakacak olursak, eger kendimizi ve ba�kalanm kand1rmak istemiyorsak -ki bu devrimciler a.;1smdan .;ok tehlikeli bir �eydir- askeri gii«; soz konusu oldugu kadanyla ltilaf devletlerinin bizden daha gu.;lii oldugunu hi.; egip biikmeden kabul etmek zorunday1z. Fakat olaylan kendi geli�imi i.;inde degerlendirecek olursak, yine .;ok kesin bir dille ve dahas1 yalmzca devrimci gorii�lerimize degil, aym zamanda deneyimlerimize dayanarak �unu da soy­leyebiliriz : ltilaf devletlerinin giicii uzun omiirlii degildir, kit­lelerin ruh halinde biiyiik ve ani degi�ikliklere haz1r olsunlar.

ltilaf devletleri hem Frans1z hem de lngiliz i�.;ilerini vaat­lerle besliyorlar. Diyorlar ki, 'Yakmda biitiin diinyay1 yagma­lam1� olacag1z ve buradan sizin paym1za da yeterince yiyecek �ey dii�ecek'. l�te burjuva basm1 bilin.;siz kitlelere bag1ra ba­g1ra ve tekrar tekrar bu sozlerle seslenmektedir.

Biiyuk ihtimalle birka.; ay i.;inde bir ban� imzalayacak­lar, tabii bu arada birbirlerine girmezlerse, ki bunun olabile­cegine <lair baz1 ciddi emareler var. Fakat g1rtlak g1rtlaga gel­meden bir ban� antla�mas1 imzalamay1 ba�arsalar bile, bu ban� dogrudan bir .;okii�iin ba�lang1c1 olacakllr, .;unkii bu gorulmedik bor.;lann odenmesi mumkun degildir ve Fran­sa'da bugday iiretimi yandan fazla dii�ii� gostermi�, her yer­de kithk kap1ya dayanm1�ken ve iiretici gu.;ler harap olmu�­ken bu iimitsiz enkaz halini biraz olsun diizeltme noktasm­da hi.;bir �ey yapam1yorlar.

7 7

Durumu sogukkanhhkla degerlendirecek olursak, Rusya Devrimi'ni degerlendirmede dogru oldugu kamtlanm1� olan olaylan degerlendirme yonteminin, gunden gune, dunya dev­riminin yakla�tlgma i�aret ettigini kabul etmemiz gerekir. Be­raberinde ltilaf devletleri, kapitalizm ve emperyalizm buzda­gm1 da surukleyip goturecek olan akmularm her ge<;:en gun daha gudendigini goruyoruz.

ltilaf devletlerinin bizden daha gudu olduklan dogrudur, ama diger yandan, ulke i<;:inde ya�ad1klan sorunlardan oturu uzun sure direnebilmeleri mumkun degildir.

Uluslararas1 siyasetin karma�1k gorevlerini belirleyen i�te bu durumdur. (:ok yakm gelecekte bu gorevlerle kar�1 kar�1-ya gelebiliriz ve muhtemelen de gelecegiz; bu gorevleri butun ayrmlllanyla bilmiyor olsam da, geneli hakkmda bir degerlen­dirme yapabilirim. Hem boylelikle siz yolda�lara Halk Komi­serleri Konseyi'nin <;:ah�malarmm, d1� siyaset alanmdaki <;:ah�­malann deneyimine ili�kin a<;:1k ve ilgi <;:ekici bir tabla sunul­mu� olacakllr.

En onemli deneyimimiz Brest Ban�1'd1r. Halk Komiserleri Konseyi'nin d1� siyasetinin en onemli sonucu bu antla�mad1r. 0 donemde zamana oynamak, geri <;:ekilmek, manevralar yap­mak ve en a�agilay1c1 ban� antla�malanndan birini imzalamak ve bu sayede yeni bir sosyalist ordunun temellerini atma yo­lunda firsat elde etmek zorundayd1k. Biz bu temelleri amk, oysa bir zamanlar gu<;:lu ve her �eye kadir olan du�mamm1z daha �imdiden gucunu kaybetmi�tir.

Bullin dunyada olaylar aym dogrultuda ilerliyor ve Halk Komiserleri Konseyi'nin, Merkez Yurutme Kurulu'nun ve bir butun olarak Sovyet iktidannm d1� siyasette her an kar�1 kar­�1ya gelebilecegi son derece karma�1k, son derece zor ve son

78

derece kapsamh sorunlar kar�1smda bii.yii.k hatalar yapmaktan kac;:mabilmek ic;:in ogrenmemiz ve olabildigince net bir �ekil­de kavramam1z gereken temel ve ba�hca ders budur.

Boylece d1� siyasete ili�kin gorii.�lerimi tamamlad1ktan soma, yine son derece 6nemli olan diger sorunlara gec;:mek istiyorum.

Yolda�lar, askeri alandaki faaliyetlerimize bakng1m1zda, bir yil once Subat ve Mart 19 l S'de ordumuz yoktu. Belki eski or­duyu olu�turan on milyon silahh i�<;i ve koylii.mii.z vard1, ama bu ordu tamamen c;:okmii�tii. ve bedeli ne olursa olsun kac;:ma­y1, kiri�i k1rmay1 ve her �eyi b1rak1p gitmeyi kafaya koymu� askerlerden olu�uyordu.

0 donemde bu tamamen Rusya'ya ozgii. bir olay olarak go­rii.lmii.�tii.. Ruslarm tipik tezcanhhgmdan ya da orgii.tsii.zlii.­gii.nden 6tii.rii. tutunamayacaklan, oysa Almanlarm boyle bir sorun ya�amayacag1 dii.�ii.nii.lii.yordu.

Bize soylenen buydu. Bugii.n ii.zerinden birkac;: ay gec;:ti ve aym �eyin kii.ltii.r, donamm ve disiplin bak1mmdan, hasta ve yarahlara saghkh ko�ullar saglama imkam bak1mmdan, ev iz­ni bak1mmdan, vs . bizden mukayese kabul etmez derecede ii.s­tun olan Alman ordusunda da ya�and1gm1 gorii.yoruz . En kii.l­tii.rlii. ve disiplinli kitleler bile katliama, y1llarca sii.ren katlia­ma dayanamadilar ve boylece en ileri Alman ordusunun bile darmadagm oldugu mutlak bir dagilma donemi ba�ladi.

(ok ac;:1k ki yalmzca Rusya ic;:in degil, bii.tii.n ii.lkeler ic;:in belli bir sm1r vard1r. Her ii.lkede sm1rlar farkhd1r, ama netice­de bii.tii.n ii.lkelerde kapitalistlerin c;:1karlan adma sava�a de­vam etmenin imkans1z hale geldigi belli bir sm1r vard1r. Bu­gii.n gordii.gii.mii.z budur.

Alman emperyalizmi sald1rgan ve y1k1c1 bir devlet oldugu­nu dosta dii.�mana kamtlam1�nr. l�in en 6nemli yam, Amerika

79

ve Fransa'da, yani bu me�um demokrasilerde (sosyalizme iha­net etmi� olan Men�evikler ve Sosyalist-Devrimciler, kendileri­ni sosyalist zanneden bu bahts1z adamlar demokrasi konusun­da aup tutmaktan c;ok ho�lamyorlar), dO.nyanm bu en ileri de­mokrasilerinde, bu cumhuriyetlerde bile emperyalizm her ge­c;en gun daha da kO.stahla�1yor ve bu o.lkelerde ba�ka hic;bir yerde olmad1g1 kadar ytrt1c1 av hayvanlarma rasthyoruz. Bu emperyalist guc;ler dO.nyay1 yagmahyor, birbirleriyle sava�1yor ve yine birbirlerine kar�1 silahlamyorlar. Bunu uzun sure sak­lamalan mi.imki.in degildir. Sava�m ate�inin en c;ok yi.ikseldigi donemde bu durum saklanabilirdi. Arna ate� di.i�i.iyor, ban� yakla�1yor ve kitleler duyduklan bi.iti.in yalanlara ragmen tam da bu demokrasilerde sava�m yeni yagmac1hk eylemlerine yol ac;ugm1, en demokratik cumhuriyetin bile borc;lan odemek, ya­ni i�c;ilerin birbirlerinin bogaz1m kesmelerine izin verecek ka­dar yi.icegoni.illi.i olmalan kar�1hgmda emperyalist beyzadelere , kapitalistlere odeme yapmak ic;in yi.iz milyonlarca insanm ha­yatml karartmaya haz1r olan en vah�i ve insanhga di.i�man gi.i­ci.i gizleyen bir maskeden ba�ka bir �ey olmad1gm1 gori.iyorlar. Kitleler bu gerc;egi her gec;en gun daha iyi anhyorlar.

Siyasal ac;idan en deneyimli ve en zengin burjuvaziye ait bir gazete olan Londra'daki Times'm askeri muhabirinin yazd1g1 makale ti.iri.inde siyasal bildirileri mi.imki.in kilan tam da bu du­rumdur. Yazar olaylara ili�kin degerlendirmesinde, butt.in dun­yada ordulann dag1ld1gm1 ve ordusunu kurmakta olan yalmzca tek bir i.ilke oldugunu, bu i.ilkenin de Rusya oldugunu soyli.iyor.

Askeri ac;1dan Sovyet B?l�evizminden c;ok daha gi.ic;li.i olan burjuvazi bu gerc;egi kabul etmek zorunda kahyor. Bu olgu Sovyetler olarak gec;en y1lki faaliyetlerimiz s1rasmda ba�ard1k­lanm1zm bir kistas1d1r.

80

On milyon askerden i;ogunun sava�m deh�etine dayana­mayarak ve bunun cinai bir sava� oldugunu fark ederek firar ettigi bir ordu yerine; yuz binlerle birlikte, ne ii;in sava�ugm1 bilen ve C:arhk doneminde oldugundan daha buyuk fedakar­hklar yapmaya ve daha fazla s1kmu i;ekmeye haz1r olan sosya­list bir ordu kurmaya ba�lad1k. Bu ordu kendi davas1 ii;in, kendi toprag1 ii;in, fabrikalarda kendi iktidanm kurmak ii;in sava�ugm1, emeki;i kitlelerin iktidanm savundugunu ve diger ulkelerin emeki;i kitlelerinin yava� yava� ve buyu.k zorluklar­la da olsa her �eye ragmen uyand1gm1 biliyor.

Bir yilhk Sovyet iktidan deneyimini ozetleyen durum budur. Sava� Sovyet Rusya ii;in inamlmaz bir zorluktur, sava� dort

y1ld1r emperyalist sava�m deh�etine katlanm1� olan bir halk ii;in inamlmaz bir zorluktur. Sovyet Rusya ii;in sava� inamlmaz de­recede ag1r bir yuktur. Fakat �u anda gui;lu du�manlanm1z bile ordularmm pari;alanmakta oldugunu, oysa bizim bir ordu kur­dugumuzu, kurabildigimizi kabul ediyorlar. Tarihte ilk kez Sovyetlerle ordunun en yakm temas1, birligi, denebilir ki, kay­na�m1�hg1 temelinde bir ordu kuruluyor. Sovyetler butun emeki;i kitleleri, butun somurulenleri birle�tiriyor ve ordu sos­yalist savunma amac1yla ve sm1f bilinci temelinde in�a ediliyor.

On sekizinci yuzy1lda bir Prusya krah �oyle zekice bir soz soylemi�ti: "Askerlerimiz ne ugruna sava�uklanm bilselerdi, tek bir sava� bile yapamazd1k." Bu ya�h Prusya krah aptal de­gildi. Fakat biz kendi konumumuzu bu krahn konumuyla kar­�1la�urarak, sava� verebilecek konumda oldugumuzu soyleye­biliriz, i;unku Rusya'da kitleler ne ugruna sava�uklanm bili­yorlar; inamlmaz yu.klere -tekrarhyorum, C:arhk doneminde oldugundan i;ok daha ag1r yuklere- ragmen sava�mak istiyor­lar, zira bu inamlmaz derecede buyiik fedakarhklan kendi sos-

8 1

yalist davalanm savunmak adma yapuklanm, 'dag1lmakta olan' ve nasil bir konuma sahip oldugumuzu anlamaya ba�layan di­ger ulkelerin i�c;ileriyle omuz omuza sava�t1klanm biliyorlar.

Baz1 ahmaklar 'kml militarizm' diye bagmp duruyorlar. Bunlar bu sac;mahga inamyormu� gibi yap1p saga sola bu tur suc;lamalarda bulunarak, inandmc1 argumanlar icat etme ve kitlelerin gozunu boyama konusundaki avukathk yetenekleri­ni sergileyen siyaset madrabazlandir. Men�evikler ve Sosya­list-Devrimciler �oyle bagmyorlar: "Bakm, sosyalizm yerine size kml militarizm veriyorlar ! "

Gerc;ekten de ne 'korkunc;' bir sue; ! Butun dunyadaki em­peryalistler Rusya Cumhuriyeti'ni ezmek ic;in saldmya gec;tiler ve biz de, tarihte ilk kez ne ugruna sava:?t1gm1, hangi amac;la fedakarhk yapt1gm1 bilen, kendisinden say1ca daha ustun bir guce kar�1 ba�anyla mucadele edebilen ve e�i gorulmedik bir direni�le gec;en her ay dunya devrimini daha da yakmla�tiran bir ordu kurmaya ba�lad1k ve �imdi birileri c;1k1p buna 'kml militarizm' diyor!

Tekrarhyorum, bunu soyleyen biri ya siyasal degerlendir­meye konu olamayacak kadar ahmaktir ya da bir siyaset mad­rabaz1dir.

Bu sava�m bize zorla dayatild1gm1 herkes biliyor. Biz eski sava�1 1918'in ba�mda sonlandird1k ve yeni bir sava� ba�lat­mad1k. Tam da saga sola milyonlar sac;an l tilaf devletlerinin yard1m1 sayesinde Beyaz muhafizlann Bau'dan, Dogu'dan ve Guney'den uzerimize saldird1gm1 herkes biliyor. Bu ileri ulke­ler emperyalist sava�tan kalma muazzam miktarda sava� mal­zemesini ve muhimmall toplay1p beyaz muhafizlara verdiler, zira bu baylar, milyonerler ve milyarderler, burada kendi ka­derlerinin tayin edildigini, bizi hemen ezmedikleri takdirde yok olacaklanm biliyorlar.

82

Sosyalist cumhuriyet elinden gelen biitiin i;abay1 harc1yor, f edakarhklar yap1yor ve zaf erler kazamyor. Bir y1lhk ii; sava�m ardmdan haritaya bak1p Sovyet Rusya'nm Mart 19 lS'deki ko­numu ile Temmuz 1 9 lS'deki konumunu kar�ila�urd1g1m1zda -Bau'dan Alman emperyalistleri Brest Antla�mas1'yla belirle­nen smm a�1p i�gale giri�mi�ler, Ukrayna Alman emperyalist­lerince boyunduruk altma almm1�, Frans1z ve lngilizlerin sa­tm ald1g1 (:ekoslovaklar Dogu'da Kazan ve Simhirsk'e kadar egemenligi ele gei;irmi�lerdi- eger bugiin haritaya bakarsamz, miithi� ilerleme kaydettigimizi , muazzam zaferler elde ettigi­mizi goriirsiiniiz.

Bu durumda, ancak adi, a�ag1hk siyaset madrabazlan agir sozler edip, bizi 'kml militarizm'le sui;layabilirler.

Tarihte tek bir devrim yoktur ki devrimi yapanlar zaferden sonra silahlanm birak1p, bu kadan yeter diyerek arkalarma yaslanm1� olsunlar. Bu tiir devrimlerin olabilecegini dii�iinen biri devrimci degildir, dahas1 i�<;i sm1fmm en buyuk du�mam­dir. Tarihte tek bir devrim yoktur ki iktidarm mulk sahibi bir azmhktan digerine devredilmesinden ibaret olsun; ikinci sm1f bir devrim, burjuva devrimleri bile boyle olmam1�tlr. Elimiz­de ornekler var ! Eskinin temsilcisi olan gui;lerin on dokuzun­cu yuzyilm ba�mda saldmp ezmeye i;ah�uklan Frans1z Devri­mi'ne buyuk bir devrim diyoruz, i;unkii Frans1z Devrimi dev­rimin kazammlanm savunmak adma geni� halk kitlelerini uyandirmay1 ba�arm1� ve kitleler tum dunyaya direnmi�ti; Frans1z Devrimi'nin en biiyiik ba�anlarmdan biri buydu.

Devrimler en ciddi smavlanm sava�m ate�i i<;inde verirler. Eger ezilip somiiruluyor ve somiiriiculerin iktidanm devirme­yi du�iinuyorsamz, eger bunu manuksal sonucuna kadar go­tiirmeye kararhysamz, dunyanm butiin somiiriiculerinin sal-

83

dmlanna kar�1 direnmek zorunda oldugunuzu anlamak zo­rundasm1z . Eger mucadeleyi surdurmek adma direnmeye ve daha fazla fedakarhkta bulunmaya haz1rsamz, devrimcisiniz demektir; yok eger degilseniz, ezilirsiniz.

Butlin devrimlerin tarihi sorunu bu �ekilde ortaya koy­maktad1r.

Devrimimizin gec;:mekte oldugu asil smav, bizim geri bir ul­kede digerlerinden once iktidan ele gec;:irmeyi, Sovyet hukume­tini, i�c;:i ve somurulen kitlelerin iktidanm kurmay1 ba�arm1� ol­mam1zla alakahd1r. Diger ulkelerdeki kitleler en azmdan bir hamlede bulunana kadar direnebilecek miyiz? Eger yeni feda­karhklarda bulunmaya haz1r degilsek ve direnmezsek, devrimi­mizin tarihsel me�ruiyetinin olmad1g1 soylenecektir. Fakat te­peden tirnaga silahh olan medeni ulkelerdeki demokratlar yliz milyonluk nufusa sahip ozgur bir cumhuriyette, 6rnegin Ame­rika'da, yliz kusur Bol�evigin varhgmdan korkuyorlarsa, o za­man Bol�evizm hakikaten epey bula�ICl demektir! Belli ki de­mokratlar ac;:hktan kmlan, enkaz halindeki Rusya'dan gelen ve Bol�evizm hakkmda konu�mas1 muhtemel olan yliz goc;:menle ba�a c;:1kam1yorlar! Kitleler bize yakmhk duyuyorlar ! Burjuvazi­nin tek bir kurtulu� yolu var, o da elleri hala k1hc;: tutarken, si­lahlar hala elinin altmdayken, bu silahlan Sovyet Rusya'ya dog­rultmak ve birkac;: ay ic;:inde onu ezmektir, c;:unku sonradan onu hic;:bir kuvvet ezemeyecektir. l�te ic;:inde bulundugumuz durum budur, i�te Halk Komiserleri Konseyi'nin gec;:en y1lki askeri po­litikasm1 belirleyen budur ve i�te bu ylizden, olgulara, sonuc;:la­ra i�aret ederek, �unu soylemekte hakhyiz: Smav1 gec;:tiysek bu­nun tek sebebi i�c;:i ve koylulerin sava�ta tlimuyle tlikenmi� ol­malarma kar�m, c;:ok daha c;:etin ko�ullar altmda yeni bir ordu yaratmalan ve yeni kahramanhklar sergilemeleridir.

84

Sovyet hukumetinin askeri alandaki politikasmm k1sa bir ozeti budur. Musaadenizle, askeri politikanm ba�ka bir alan­daki politikayla (yani ekonomi politikas1yla) bir nebze 6rtli.�­tugu bir konuda birkac;; soz daha soylemek istiyorum. Askeri uzmanlardan soz ediyorum.

Sanmm bu sorunda taru�ma c;;1kt1gm1 ve en ozverili ve inanc;;h Bol�evik komunistler olan baz1 yolda�lann, sosyalist Kml Ordumuzu orgutlerken, sicilleri C:arhga olan hizmetle­riyle, bir k1sm1 da i�c;;i ve koylulere kar�1 kanh basurma eylem­leriyle lekeli olan eski askeri uzmanlardan, C:arhk generalle­rinden ve subaylanndan yararlamyor olmam1za kar�1 s1k s1k �iddetli protestolarda bulunduklanm biliyorsunuz.

Buradaki c;;eli�ki hemen goze c;;arpmaktadir ve denebilir ki , ofke kendiliginden yukselmektedir. Nasil olur da C:arhk uz­manlarmm yard1m1yla sosyalist bir ordu kurabiliriz? !

Oysa ordu kurmam1zm yegane yolunun bu oldugu kamt­landl. Pay1m1za du�mu� olan goreve biraz kafa yorarsak, bir ordu kurabilmemizin yegane yolunun bu oldugunu anlamak guc;; olmayacakur. Burada yalmzca askeri bir mesele degil, gundelik hayatm ve ulke ekonomisinin tum alanlannda kar�1-m1za c;;1kan bir gorev soz konusudur.

Eskinin utopyac1 sosyalistleri, sosyalizmin yeni turtle in­sanlar tarafmdan kurulabilecegini, kendilerinin once iyi, piru­pak ve goz kama�tmc1 bir bic;;imde egitilmi� insanlar yeti�tire­ceklerini ve bunlarm sosyalizmi in�a edeceklerini hayal edi­yorlardI. Biz buna her zaman gulduk ve bunun ciddi siyaset olmad1gm1, oyun oynamak oldugunu , hammefendilere yara�ir eglencelik bir sosyalizm oldugunu soyledik.

Biz sosyalizmi kapitalist duzende yeti�mi� , kapitalizm tara­fmdan yoldan c;;1kanhp yozla�tmlm1�, fakat kapitalizmin mu.ca-

85

dele ic,;in c,;elikle�tirdigi erkek ve kadmlann yard1m1yla kurmak istiyoruz. Oyle proleterler var ki herhangi bir ordudan katbekat daha buyu.k zorluklan gogusleyecek kadar sertle�mi�lerdir. Bil­gisiz ve dagm1k olsalar da, ustaca taktiklere ba�vurulmas1 duru­munda mucadele ic,;inde proletaryanm etrafmda birle�ebilecek milyonlarca ezilmi� koylu vardir. Keza burjuva dunya goru�u iliklerine kadar i�lemi� bilimsel ve teknik uzmanlar, burjuva ko�ullarda yeti�mi� askeri uzmanlar vardir -yalmzca burjuva olsalar belki neyse diyebilirdik, ama toprak sahipligi, serflik ve sopa ko�ullan da vardi. Ekonomi soz konusu oldugunda, bu tun tanm uzmanlan, muhendisler ve ogretmenler mulk sahibi sm1f­lardan dev�irilmi�ti; bunlar gokten du�mediler. Tezgah ba�m­daki mulksuz proleterler ve sabanmm ba�mdaki koyh::iler ne <;:ar Nikola doneminde ne de cumhuriyetc,;i ba�kan Wilson do­neminde universite egitimi alabildiler. Bilim ve teknoloji yalmz­ca zenginler, mulk sahibi sm1flar ic,;in vard1r; kapitalizm yalmz­ca bir azmhga kultur saglamaktad1r. Sosyalizmi bu kulturu kul­lanarak in�a etmeliyiz, zira elimizde ba�ka bir malzeme yok. Biz sosyalizmi, peri masahm ciddiye ald1g1mm varsayarak, seralar­da yeti�mi� insanlarla degil, kapitalizmin bize bugun, tam �u anda kullamlmak uzere b1rakug1 malzemeyi kullanarak, bir an once kurmaya ba�lamak istiyoruz. Burjuva uzmanlanm1z var, ba�ka da bir �eyimiz yok. ln�a yapmak ic,;in elimizde ba�ka bir tugla yok. Sosyalizm zafere ula�mak zorundadir ve biz sosya­listler ve komunistler, sosyalizmi bu tuglalarla, bu malzemeyle kurabilecegimizi, sosyalist toplumu kulturun meyvelerinden s1-mrh olc,;ude yararlanm1� olan proleterlerin ve de burjuva uz­manlann yard1m1yla kurabilecegimizi kamtlamahy1z.

Komunist toplumu bu malzemeyle kuramazsamz, lafazan­lardan ve c,;enebazlardan ba�ka bir �ey degilsiniz demektir.

86

l�te dunya kapitalizminin tarihsel miras1 sorunu bu �ekil­de ortaya koymaktadir! lktidan ald1g1m1zda, Sovyet devlet mekanizmasm1 kurdugumuzda somut olarak kar�1m1za <;1kan zorluk budur!

Bu bahsettigimiz, gorevin yalmzca yans1dir, ama daha bu­yuk olan yans1dir. Sovyet devlet mekanizmas1, emekc;i kitlele­rin, kapitalizmi kendi kitle orgutliiliigiiniin agirhg1yla ezecek �ekilde birle�mesi demektir. Kitleler bunu yapular. Ancak bu, kapitalizmi ezmek i<;in yeterli degildir. Kapitalizmin geride b1-rakug1 kultiirii tiimuyle almah ve sosyalizmi onunla in�a et­meliyiz. Kapitalizmin biitiin bilimi, teknoloj isi, bilgisi ve sa­natm1 devralmahy1z. Bunlar olmadan komunist toplumu ku­ramay1z. Fakat bu bilim, teknoloji ve sanat, uzmanlann elle­rinde ve kafalanndadir.

Biitiin alanlarda bizi bekleyen gorev budur. Bir biitiin ola­rak kapitalizmin ka<;1mlmaz <;eli�kileri oldugu gibi bu gorevin de kendi ka<;1mlmaz <;eli�kileri vardir. En zor gorevlerden bi­ridir, ama iistesinden gelinmeyecek kadar zor bir gorev degil­dir. Saf komunist uzmanlar yeti�tirinceye, kusursuz ve lekesiz ilk komiinist ku�ag1 yeti�tirinceye dek yirmi y1l bekleyemeyiz. Hayir, kusura bakmaym ama burjuvaziye kar�1 sava�abilme­miz, biitiin dunyamn burjuva bilim ve teknolojisine kar�1 <;1-kabilmemiz i<;in yirmi y1lda degil, hemen �imdi, iki ay i<;inde bu i�i yapmahy1z. Bu noktada zafere ula�mam1z �arttir. Kitle­lerimizin agirhg1yla burjuva uzmanlann bize hizmet etmeleri­ni saglamak zordur, ama imkans1z degildir ve bunu yaparsak zaferi ula�mam1z kesindir.

Ge<;enlerde Tro<;ki yolda� bana, Sava� Dairemizde <;ah�an eski subaylann say1smm on binleri buldugunu soylediginde, du�mandan yararlanmanm s1rn nerede sakhdir, komiinizme

87

kar$1 c;1km1$ olanlan komunizmi in$a etmeye nasil zorlanz, somut bir $ekilde anlad1m: Komunizmi kapitalistlerin bize fir­latuklan tuglalarla in$a edecegiz, zira ba$ka hie; tuglam1z yok! Dolay1s1yla burjuva uzmanlan, proletaryanm onderliginde bu tuglalarla bizim yap1m1z1 in$a etmeye zorlamahy1z. Zor olan budur, ama zaferin guvencesi de budur.

Tabiauyla, bu yeni ve zorlu yolda baz1 hatalanm1z oldu; bu yolda baz1 tersliklerle kar$ila$tlk. Herkesin bildigi gibi baz1 uz­manlar bize sistemli bir bic;imde ihanet ettiler. Fabrikalardaki uzmanlar arasmda, tanmdaki ve devlet yonetimindeki uzman­lar arasmda, i$e kar$1 art niyetli bir tav1r alan ve i$i sabote eden­ler oldugunu her ad1mda gorduk ve hala da goruyoruz.

BU.tun bunlann devasa zorluklara yol ac;t1gm1 ve zafere yal­mzca $iddet yoluyla varamayacag1mm biliyoruz. Elbette biz $iddete kar$1 degiliz. Proletarya diktatorlugune kar$1 olanlara guluyoruz ve gulmekle kalmayip, onlarm proletarya diktatorlu­gu ya da burjuva diktatorlugu d1$mda ba$ka bir sec;enegin ol­mad1g1m anlamayan ahmaklar oldugunu soyluyoruz. Ba$ka tur­lu dU.$U.nenler ya aptaldir, ya da siyasal ac;1dan oylesine cahildir ki, kursuye c;1kanlmalan $6yle dursun, bir toplanll mahalline yakla$tlnlmalan bile rezillik olur. Tek alternatif ya Liebknecht ve Luxemburg'a kar$1 $iddet uygulanmas1, i$<;ilerin en iyi on­derlerinin katledilmesi ya da somurii.culerin $iddetle bastmlma­s1dir; bir orta yolun hayalini kuranlar bizim en zararh ve tehli­keli dU.$mamm1zdir. Su anda durum budur. Dolay1s1yla uzman­larm hizmetlerinden yararlanmaktan bahsettigimizde, ge<;en y1lki Sovyet politikalanmn ogrettigi dersleri akhm1zda tutmah­y1z. Geride b1rakug1m1z y1lda somuruculerin belini kird1k, on­lan dize getirdik ve $imdi de burjuva uzmanlardan yararlanma sorununu c;ozmek zorunday1z. Bu noktada, tekrarlayacak olur-

88

sam, yalmzca �iddetle hi<;:bir yere varamay1z. Bu noktada �idde­te ek olarak, �iddetin ba�anyla kullamlmasmdan soma, orgut­lenmeye, disipline ve butun burjuva uzmanlan kendi iradesine tabi kilacak ve onlan kendi i�i i<;:in <;:ah�uracak olan muzaffer proletaryanm moral ustunlugune ihtiyac1m1z var.

Simdi birileri <;:1k1p, 'Lenin �iddet yerine moral bak1mdan ik­nayi sahk veriyor' diyebilir! Ne var ki, komunist toplumun ge­li�imi lehine yeni bir bilim ve teknolojinin orgutlenmesi soru­nunu yalmzca �iddetle <;:6zebilecegimizi du�unmek ahmakhk­ur. Boyle bir sa<;:mahk olamaz! Biz bir parti olarak, Sovyet faali­yetinin bu bir y1h boyunca bir �eyler ogrenmi� insanlar olarak, boyle du�unecek kadar ahmak olmayacag1z ve kitleleri de boy­le du�unmemeleri konusunda uyaracag1z. Burjuva kapitalist toplumun bu.tun kurumlarmm <;:ah�tmlmas1 yalmzca �iddetin dogru yerde ve dogru zamanda kullamlmasm1 degil, orgutlen­meyi, disiplini, kitleler arasmda yolda�<;:a disiplini, proletarya­nm toplumun geri kalam uzerinde orgutlu bir nufuza sahip ol­masm1 ve burjuva uzmanlan ba�ka bir altematifleri olmad1gma, eski topluma donu�un soz konusu olamayacagma, i�lerini yal­mzca, yam ba�larmda <;:ah�an, kitlelere onderlik eden, kitlelerin mutlak guvenini kazanm1� ve amao, burjuva bilim ve teknolo­jisinin meyvelerinden, medeniyetin binlerce yilhk geli�iminin meyvelerinden yalmzca bir avu<;: insanm kendilerini ilerletmek ve servet biriktirm�k i<;:in yararlanmasm1 degil, ger<;:ekten bu tun emek<;:i halkm yararlanmasm1 saglamak olan komunistlerle bir­likte yapabileceklerine inand1racak, yeni, kitlesel bir ortamm yaraulmasm1 da gerektirmektedir.

Son derece zor ve yerine getirilmesi ony1llar alacak bir go­revden bahsediyoruz ! Arna bu gorevi ger<;:ekle�tirmek i<;:in, kar�1-devrimci burjuvaziyi fiziksel olarak ezmekle kalmay1p,

89

tumuyle ku�atacak, bizim irademize tabi k1lacak, bizim yolu­muzdan yurumeye, bizim davam1za hizmet etmeye zorlayacak bir guc; , bir disiplin, proleter disiplini, yolda�c;a disiplin, Sov­yet disiplini yaratmahy1z.

Tekrarlayay1m, bu sorunla her gun, askeri guc;lerimizin or­gutlenmesi i�inde, ekonomik kalkmma i�inde, her ekonomi konseyinin c;ah�masmda, her fabrika komitesinin ve her dev­letle�tirilmi� fabrikanm c;ah�masmda kar�ila�1yoruz. Gec;en y1l boyunca Halk Komiserleri Konseyi'nin bu sorunu taru�1p �u ya da bu �ekilde c;ozume baglamad1g1 c;ok az haf ta olmu�tur. Gec;en y1lki Sovyet faaliyeti suresince, Rusya'da bu sorunla on­larca kez kar�1la�mam1� tek bir fabrika komitesi, tek bir tanm komunu, tek bir devlet c;if tligi, tek bir ilc;e toprak departmam olmad1gma eminim.

Bu gorevi boylesine zorla�t1ran budur, ama aym zamanda gerc;ekten odullendirici hale getiren de budur. Simdi, proleter ayaklanmasmm gucuyle somuruculerin ezilmesinin ardmdan yapilmas1 gereken budur. Somuruculerin direni�ini basurd1k; bunu yapmak �artll. Fakat yapilmas1 gereken tek �ey bu degil­dir. Yeni orgutlenmenin, emekc;i kitlelerin yolda�c;a orgutlen­mesinin gucuyle, onlan bize hizmet etmek zorunda b1rakma­hy1z. Onlan eski kotuluklerinden anndmp tedavi etmeli ve somurucu uygulamalanna yeniden sapmalanm onlemeliyiz. Bunlar ha.la hirer burjuvadir ve ordumuzda komutan ve kur­may subay olarak, muhendis ve tanm uzmam olarak belli mevkilerde bulunuyorlar ve bu eskiden kalma, burjuva insan­lar kendilerine Men�evik ve Sosyalist-Devrimci diyorlar. Ken­dilerine ne dediklerinin bir 6nemi yok. Bunlar hayat goru�le­ri ve ah�kanhklanyla tepeden umaga burjuvadir.

Peki, ne yapacag1z bunlan, tutup bir kenara mi atacag1z? Yuz binleri d1�an atamazsm1z ! Dahas1, boyle yapmakla ancak

90

kendimize zarar vermi� oluruz. Elimizde komunizmi in�a et­mek ii;in kapitalizmin yaramklan d1�mda ba�ka hii;bir malzeme yok. Onlan firlaup atmak yerine, direni�lerini kirmah, gozumu­zu uzerlerinden ayirmamah ve ilkesiz ki�ilerin her an vermeye te�ne olduklan siyasal tavizleri tamamen unutmahyiz. Egitim gormu� insanlar burjuva politikalan ve nufuzundan kurtulam1-yorlar, i;unku butun egitimlerini burjuva bir ortamda ve o or­tamdan edindiler. Her ad1mda tokezlemelerinin ve kar�1-dev­rimci burjuvaziye siyasal tavizler vermelerinin sebebi budur.

Ellerini kirletecegi bir duruma du�memesi gerektigini, te­miz ve komunist elleri olmas1 gerektigini ve komunist toplu­mu temiz komunist ellerle in�a edecegini soyleyen ve a�ag1hk, kar�1-devrimci burjuva ortaklann hizmetlerini kui;umseyen bir komunist geri;ekte sadece bir lafazand1r, i;unku onlarm hizmetlerinden yararlanmadan ayakta kalamay1z.

Simdi kar�1m1za i;1kan pratik gorev, kapitalizmin bize mu­halefet etmek uzere yeti�tirmi� oldugu herkesi i�e katmak, on­lan gunbegun izlemek, komunist bir orgutlenme ortammda ba�larma i�i;i komiserler dikmek, kar�1-devrimci planlanm gunbegun bozmak, ama aym zamanda onlardan ogrenmektir.

Bizim elimizde bulunan bilim olsa olsa ajitator ve propagan­dacmm, fabrika i�i;isinin payma du�en cehennem ate�inde i;e­likle�mi� insamn ya da ai;hk i;eken koylunun bilimidir, bu bilim bize uzun sure dayanmay1 ve mucadelede azimli olmay1 ogreten bir bilimdir ve nitekim bizi �imdiye kadar kurtaran bu olmu�­tur. Butun bunlar gereklidir, ama yeterli degildir. Yalmzca bu­nunla zafere ula�amay1z. Zaferimizin kesin ve tam olmas1 ii;in kapitalizmden degerli her �eyi, bilimini ve kulturunu almahyiz.

Nasil alabiliriz? Onlardan, du�manlanm1zdan ogrenmek zorunday1z. lleri koylulerimiz, fabrikalanndaki sm1f bilini;li

9 1

i��ilerimiz, il�e toprak departmanlanndaki memurlanm1z, burjuva tanm uzmanlanndan, miihendislerden ve digerlerin­den o kultiiriin meyvelerini edinecek �ekilde ogrenmelidirler.

Bu konuyla ilgili olarak ge�en y1l partimizde alevlenen mii­cadele son derece yararhydi. Bu miicadele �ok say1da sert fikir �atl�masma yol a�t1, ama sert fikir �atl�malan olmadan miica­dele olmaz. Bu sayede daha once hi� kar�1la�mad1g1m1z, ama komiinizme varabilmemiz i�in vazge�ilmez olan bir meselede pratik deneyim kazand1k. Tekrarlayacak olursam, muzaffer proleter devrimini, �imdiye dek �ok az sayida insamn eri�ebil­digi burjuva kiiltiiriiyle, burjuva bilim ve teknolojisiyle birle�­tirme gorevi zor bir gorevdir. Bu noktada her �ey, emek�i kit­lelerin ileri kesimlerinin orgiitliiliigii ve disiplinine baghd1r. Rusya'da yiizyillar boyu toprak sahiplerince bask1 altmda tu­tulmu� ve bag1ms1z geli�im sergilemekten tiimiiyle aciz olan milyonlarca ezilmi� ve bilgisiz koyliiniin ba�mda ve yamnda, anladiklan, yakmhga sahip olduklan, giivendikleri, i��i arka­da�lan olarak inandiklan kent i��ilerinin ileri kesimi olmasay­d1, emek�i halk kitlelerini biraraya getirebilen, onlan etkileye­bilen, burjuva kiiltiiriiniin biitiiniinii ele ge�irme gorevinin onemini a�1klay1p onlan bu konuda ikna edebilen bu orgOt ol­masayd1, komiinizm davas1 umutsuz bir dava olurdu.

Bunu soyut bak1� a�ismdan degil, biitiin bir y1lm giinliik deneyimleri apsmdan soyliiyorum. Bu bazen s1k10 ve naho� nitelikteki bir dolu kii�iik aynnt1y1 kapsiyor olmasma kar�m, biz bu aynntilann i�inde daha derin bir �eyler gormeyi ogren­meliyiz. Bu kii�iik aynnt1larm, sozgelimi bir fabrika komitesi ile bir miihendis, bir KlZll Ordulu ile baz1 burjuva subaylan, bir koylii ile bir burjuva tanm uzmam arasmdaki bu �atl�ma­larm, bu siirtii�menin, bu kii�iik ayrmt1lann ol�iilmez derin-

92

likte pek c;;ok �ey ic;;erdigini anlamak zorunday1z. Burjuva uz­manlanm bir kenara atmak gerektigi 6nyarg1s1m dize getirdik. Bu arabay1 devrald1k, hala kotii c;;ah�1yor, bu konuda hic;;bir ya­mlsamam1z yak; bu araba siirekli duruyor, ikide bir hata yap1-yor, hendeklere yuvarlamyor, sonra biz yine c;;1kanyoruz, ama sonuc;;ta ilerliyor ve biz onu dogru yolda tutmaya devam edece­giz. Sava�m bizi siiniklemi� oldugu ve biitiin iilkelerin emper­yalistlerinin bizi itmeye ve orada tutmaya c;;ah�t1klan bu y1k1m batagmdan, korkutucu guc;;liiklerden, enkazdan, barbarhktan, yoksulluk ve ac;;hktan kurtulabilmemizin tek yolu budur.

Neyse ki bu c;;ukurdan c;;1kmaya ba�lad1k, halihazirda ilk ad1mlan atuk.

Sovyet faaliyetinin bu yih, fabrikalardaki ve koyliiler arasm­daki tek tek her ornekte soz konusu gorevin ne oldugunu anla­mayi bize ac;;1kc;;a ogretti ve bu gorevin hakkmdan geldik. Sov­yet iktidan gec;;tigimiz yil bundan c;;ok biiyiik kazanc;;lar elde et­ti ve bir y1l harcamam1za degdi. Burjuva uzmanlarm ve proleter orgiitlerinin onemini eski giinlerde yapug1m1z gibi teorik ola­rak ve genel terimlerle taru�mak yerine , atug1m1z her ad1mda, her fabrika komitesinde ve her toprak komitesinde kazand1g1-m1z deneyimlerden yararlanacag1z. K1Z11 Ordumuzun temelini atuk, aruk kiic;;iik de olsa bir temelimiz var, i�c;;ilerimizin gorev­lerini anlad1klan, burjuva uzmanlarm (onlar her ad1mda eskiye donmeye c;;ah�irken, i�c;;ilerin kitle orgiitleri onlan Sovyet iktida­nyla uygun ad1m ileriye yiiriimek zorunda birak1yor) yard1m1y­la emek verimliligini arurmaya ba�lad1klan devletle�tirilmi� fabrikalanm1z var. Biih.\n bunlar Sovyet iktidan lehine biiyiik bir kazanc;;ur. Bu goze c;;arpmayan bir c;;ah�madir, parlak bir ya­m yoktur, gerc;;ek degerini anlamak giic;;tiir, fakat somiiriiciilerin yalmzca bastmlmas1 a�amasmdan, kapitalist tuglalarla komii-

93

nizmin nas1l kurulacagm1 ve kapitalist burjuva uzmanlarm bi­zim i<;in <;ah�rnaya nas1l zorlanacaklanm bizzat 6grendigimiz ve kitlelere ogrettigimiz bir a�amaya gelmi� olmam1Z , hareketimiz i<;in ileriye dogru bir ad1mdir. Zafere ancak bu yoldan ula�aca­g1z. Ve bugun biliyoruz ki eger bu zamana kadar oldugu gibi ilerlersek, zafere ula�mam1z kesindir.

Yolda�lar, deginmek istedigim son bir konu daha var, ama k1sa tutacag1m, zira zaten epeyce konu�tum. Kirla ili�kilerimi­zi kastediyorum.

Simdiye kadar askeri alandaki faaliyetlerimizden, diktat6r­lukten ve burjuva uzmanlann hizmetlerinden yararlanmaktan bahsettik. Simdi de komunist in�a <;ah�mam1zda kar�ila�t1g1-m1z bir diger bu.yuk zorlugu ele almak istiyorum.

Kent proletaryasmm nufusun bir azmhgm1 olu�turdugu ve koylulerin kendi ba�lanna <;ah�maya ah�km olduklan ve tanm­sal uretimde bireysel ah�kanhklann derinlere kok salm1� oldugu bir ulkede proletarya iktidan ele ge<;irirse ne yapmak gerekir?

Sunu da unutmadan cevap vermeliyiz: Bu koylulerin <;o­gunlugu toprak sahiplerinin ve kapitalistlerin bask1s1 sonucu o kadar y1k1ma ugram1�, yoksulla�m1� ve tarumar olmu�tur ki proletaryaya kendi istegiyle yard1mda bulunmaktadir. Kentte­ki bir i�<;i koyluye makul bir �ekilde, suyuna giderek, yani koylulerde hakh bir nefret uyandiran tav1rla patronluk tasla­yarak degil, iki e�it insan gibi yakla�irsa, koylunun yolda�<;a guvenini ve tam destegini kazamr. Biz bunun somut bir ger­<;ek oldugunu biliyoruz, koylerdeki Sovyet iktidan bu temel uzerinde yukselmektedir. Sovyet iktidan ayakta kalabildiyse bunun tek sebebi, emek<;i kitlelerin <;ogunlugunun samimi destegini arkasma alabilmi� olmas1dir. Bu destegi arkam1za al­may1 ba�ard1k, <;ii.nku kentteki i�<;iler kir yoksullanyla bizim hi<; bilmedigimiz bin bir farkh yoldan bag kurmay1 ba�ard1lar.

94

Devlet eskiden bu tur baglann kurulmas1m engellerken, �imdi bu baglann kurulmas1m kolayla�t1rmak ic;:in elinden ge­leni yap1yor. Tek ba�ma bu durum Sovyet iktidanmn bu za­mana kadar ayakta kalabilmi� olmasm1 ac;:1klad1g1 gibi, aym zamanda zaf erin de tek gerc;:ek garantisidir.

Bahsettigim muazzam zorluklar koylulerin tek ba�lanna c;:ah�maya ve tah1llanm serbestc;:e satmaya ah�m1� olmalann­dan kaynaklamyor. Koyluler bunun gayet me�ru olduguna inamyorlar. $oyle du�unuyorlar: Tahil uretmek ic;:in c;:ah�1p kan ter ic;:inde kald1ktan soma, nasil oluyor da urunumuzu is­tedigimiz gibi satma hakk1m1z olmuyor?' Koyluler kendilerini magdur taraf olarak goruyorlar.

Oysa Rusya'nm butun geli�imine bakt1g1m1zda, ticaret oz­gurlugunun kapitalistleri ozgurce beslemek anlamma geldigi­ni goruyoruz; ac;:hk yuzunden tarumar olmu�, ac;:hktan k1vra­nan halkm bir lokma ekmek ic;:in her �eyini satmaya, kale ol­maya bile haz1r oldugu bir ulkede ticaret ozgurlugu, azmhgm ozgurce servet biriktirmesi, c;:ogunlugunsa y1k1ma suruklen­mesi demektir.

Ac;:hktan tukenmi� bir ulkede koyluluge yard1m eli uzat­mamn temel bir gorev oldugunu kamtlamak zorunday1z; ama koyluluge ancak faaliyetlerini birle�tirerek, kitleleri bir­le�tirerek yard1mc1 olabiliriz, zira koyluler dag1mk, orgutsuz ve birbirlerinden kopuk bir �ekilde ya�amaya ve c;:ah�maya ah�m1�lard1r.

Bu zor gorevin yerine getirilmesinin onunde herhangi bir nesnel engel yoktur. Zar yoluyla yap1lacak her �ey yap1ld1; biz zora ba�vurmayi reddetmiyoruz, zira koyluler arasmda bize ak­tif bir �ekilde direnen ve beyaz muhafiz isyanlan orgutleyecek kadar ileri giden kulak'lar oldugunu biliyoruz. Fakat bu soyledi-

95

gimiz koydeki kitleler ic;in gec;erli degildir. Kulah'Iar bir azmhk olu�turuyorlar. Kulah'Iar sbz konusu oldugunda, yap1lacak tek �ey onlarla sava�mak, b1k1p usanmadan sava�makllr. Kulah'lann ezilmesi gerekiyor, biz de eziyoruz. Fakat kirdaki somuruculeri ezme gorevini ba�anyla yerine getirdikten soma, kar�1m1za zora ba�vurarak halledilemeyecek sorunlar c;1kmaktad1r. Diger alan­larda oldugu gibi, bu alanda da gorevimizi ancak kitle orgutlen­mesi yoluyla, kent proletaryasmm koyluluk kar�1smdaki uzun sureli egitime dayah nufuzuyla yerine getirebiliriz.

Bu gorevlerin altmdan kalkabilecek miyiz? Evet, bunu ba­�aracag1m1z1 deneyimlerimizden biliyoruz ve ancak koylulerin bllyuk c;ogunlugu i�c;i hukumetine guven duydugu takdirde ve i�c;ilere duyulan bu guven temelinde kurmaya ba�lad1g1m1z ve kurmaya devam etmek zorunda oldugumuz, ama ancak yolda�c;a nufuz ve disiplin yoluyla kurabilecegimiz temeli guc;­lendirebiliriz.

Su an bizi bekleyen pratik gorev budur. Koy Yoksullan Komiteleri'ni kurarken, k1rsal bolgelerle

trampa sistemini yururluge koyarken, bunu zengin koyluler mal biriktirsin diye degil, esasen yoksul koyluler �ehirlerin te­darik edebildigi kuc;uk miktarda urune ula�abilsinler ve biz de yoksullara yard1m ederek onlarm destegiyle hulah'Ian dize ge­tirip ellerindeki art1 tah1h alabilelim diye yapt1k.

Ula�1m imkanlarmm c;ok ko tu , koylulugun dagm1k oldugu devasa bir ulkenin nufusuna tah1l tedarikinde bulunmak son derece zor bir gorev olmu� ve ba�1m1za c;ok buyuk belalar sar­m1�t1r. Halk Komiserleri Konseyi'nin butun toplant1lanm ha­t1rhyorum ve Sovyet hukumetinin bu konuya ba�ka hic;bir ko­nuda olmad1g1 kadar israrh bir �ekilde egildigini soylemeli­yim. Koylulerimiz son derece dagm1k ve orgutsuzdur. K1rsal

96

bolgelerde cehalet ve bireysel <;;ah�ma ah�kanhg1 ba�ka hic;bir yerde olmad1g1 kadar derinlere kok salm1�tlr. Kir niifusu tahil­da ticaret 6zgiirliigii olmad1g1 i<;;in ho�nutsuzdur. l�te bu ko­�ullarda, siyaset madrabazlan, envai <;;e�it Sosyalist-Devrimci ve Men�evik <;; 1k1p, koyliilere "Sizi yoluyorlar! " diyerek karga­�a <;; 1karmaktadir.

Bir yilhk Sovyet faaliyetinin ardmdan, ia�e yetkilileri, tesa­diif eseri son birka<;; ayda kirsal bolgelere 42 bin vagon iiriin yollay1p, kar�1hgmda yalmzca 39 bin vagon tahil ald1g1m1za i�aret ettiklerinde, bunu duyup, "Ey koyliiler! Sovyet hiikii­meti sizi yoluyor! " diye bagiran al<;;aklar var.

Kentlerdeki i�<;; iler tiikenmenin ' e�igine geldikleri -Rus­ya'da a<;;hgm en korkun<;; boyutlara ula�t1g1 yerler kentler ve tanmm olmad1g1 bolgelerdir- koyliilerin eskiden toprak sa­hiplerine ait olan biitiin toprag1 ve tah1h ald1klan ve koyliile­rin <;;ogunlugunun, bildigimiz gibi, Sovyet iktidanmn ilk y1-lmda toprak sahipleri ve tiiccarlar i<;; in degil, kendileri i<;;in <;;ah�t1klan ve bugiin eskiye nazaran daha iyi beslendikleri, kentlerdeki ve tanmm olmad1g1 bolgelerdeki niifusun ac;hk­tan kmld1g1 ve biitiin kapitalistlerin bizi kithkla ezmeye <;;a­h�uklan bir donemde, Men�evik, Sosyalist-Devrimci ya da benzeri �aklaban k1yafetleri giyenler "Sizi yoluyorlar ! " diye bagirma kiistahhg1m gosteriyorlar. Bunu soyleyenler kapita­lizmin ajanlandir ve bu �ekilde muamele edilmeyi hak et­mektedirler, ba�ka tiirlii degil!

Sovyet hiikiimetinin 6niindeki ba�hca zorlugun k1thk oldu­gu bir donemde, elindeki biitiin tahil fazlasm1 k1thk ya�ayan bolgelere yollamak her Sovyet yurtta�mm gorevidir. Her emek­<;;i a<;;1smdan bu o kadar ac;1k ve anla�ilir bir �eydir ki kimse iti­raz edemez. Bu yalm, a<;;1k ve anla�il1r dogruyu karartmaya <;;a-

97

h�mak, anla�1lmaz hale getirmek ya da c;arpitmak ic;in bir insa­nm alc;ak olmas1, bir siyaset madrabaz1 olmas1 gerekir!

Kentteki i�c;iler bu hakikate guveniyorlar. Bu hakikat c;ok a�ikar oldugu ic;indir ki son derece zor i�lerinin altmdan kalka­biliyorlar. Bu zamana kadar yoksul koylulere Sovyet iktidan­nm gerc;ek dayanag1m i�c;ilerle onlarm olu�turdugunu, zaten bu yu.zden i�c;i sm1fmm Koy Yoksullan Komiteleri'ni kurdugu­nu, trampay1 orgutledigini ve kooperatiflerin butun nufusu kapmamasm1 zorunlu hale getirdigini anlatular. Bu zamana kadar c;1karnlan butun tanm kararnamelerinin temel du�unce­si bu olmu�tur. Nitekim kentteki i�c;ilere her sesleni�imizde, "Kir yoksullanyla birle�in, zira bunu yapmad1g1mz takdirde, en onemli ve en zor sorunu, yani ekmek sorununu c;ozemeye­ceksiniz," dedik. Koylulereyse, "Ya kentteki i�c;ilerle birle�irsi­niz ve boylece zafere ula�mz ya da 'kentlerin sizi soymasma izin vermeyin, istediginiz gibi ahp satm, zenginler daha da zen­ginle�sin, insanlar ac;hktan olurse olsun, size ne' diyen kapita­listlerin ve onlann Men�evik esvaba burunmu� u�aklarmm ve yalakalanmn uyanlan ve te�viklerine aldamrsm1z ve boylece kendi sonunuzu hazirlarsm1z, kapitalistlerin kolesi oldugunuz gibi Sovyet Rusya'mn da y1kilmasma sebep olursunuz, dedik. lnsanlar ancak kapitalizmde, "Ticaret yapacag1m, daha da zen­ginle�ecegim. Herkesin tuttugu kendine; ver Allahm verdigine, vur Allahm vurduguna" gibi �eyleri savunuyorlard1 . Bu ilke ka­pitalizmin ilkesiydi ve sava�1 doguran da bu oldu. l�te bu yii.z­den i�c;iler ve koyluler yoksulken, az say1da insan milyarderdi.

Meselenin du.gum noktas1 �udur: Pratik c;ah�ma s1rasmda koylulere nasil yakla�acag1z , yoksul ve orta koylulugu yuzle­rini gec;mi�e donme egilimleriyle, serbest ticaret faaliyetlerine geri donme giri�imleriyle , 'ozgur' ureticiler olma c;abalanyla

98

her ad1mda sava�acak �ekilde nas1l orgiitleyecegiz? 'Ozgiirliik' ho� bir sozdiir. Arng1m1z her ad1mda bu sozii duyuyoruz: Ti­caret ozgiirliigii, ahp satma ozgiirliigii, insanm kendisini sat­ma ozgtirliigii, vs. Arna bir de, bu guzel 'ozgiirliik' soziinii her gazetede ve her konu�mada c;arplt1p tahrif eden serseriler var: Men�evikler ve Sosyalist-Devrimciler. Bunlann hepsi diizen­bazd1r, kitleleri siiriikleye siiriikleye gec;mi�e gotiirmeye c;ah­�an kapitalizmin fahi�eleridir.

Son olarak, Halk Komiserleri Konseyi'nin oldugu gibi Sa­vunma Konseyi'nin de dikkati ve faaliyetlerinin odak nokta­smda son birkac; ay ve haftadir knhga kar�1 sava� yer ahyor.

Knhk bizim ac;1m1zdan, ozellikle de bahann gelmek iizere oldugu �u anda c;ok korkunc; sonuc;lara gebedir; bahar c;ok �id­detli gec;ecege benziyor. Nas1l gec;en y1l en zorlu donem k1� so­nu, bahar ve yaz ba�1 olduysa, aym �ekilde bu y1l da �u an zor­lu bir donemin e�igindeyiz. Beyaz muhahzlar, toprak sahiple­ri ve kapitalistler ac;1ktan miicadele yiiriiterek yapamad1klan �eyi �imdi knhg1 kullanarak yapma ve bu sorunu istismar ede­rek Sovyet iktidanm ezme umutlan ta�1yorlar.

Kendilerine Men�evik ve Sag ya da Sol Sosyalist-Devrimci adm1 verenler o kadar alc;ald1lar ki bir yandan emekc;i kitlelerin yanmda olduklanm soyliiyorlar, ama diger yandan ia�e sorunu klZl�lp knhk yakla�ugmda bu durumdan yararlanmaya ve halk kitlelerini i�c;i-koylii hukiimetine kar�1 k1�kirtmaya c;ah�1yorlar. Bugiin boyle bir politikanm, bu k1�k1rtmanm ve Sol Sosyalist­Devrimcilerin knhktan guya i�c;ilerin c;1kan ic;in yararlanma gi­ri�imlerinin beyaz muhahzlara dogrudan yard1m etmek anla­mma geldigini ve Sol Sosyalist-Devrimci Muravyov'un gec;en yil on binlerce i�c;i ve koyliiniin oliimiine yol ac;an Dogu Cephe­si'ndeki ihanetinden farks1z oldugunu anlam1yorlar. Bu tiir bir

99

ajitasyon beyaz muhaf1zlara kar�1 sava�ta binlerce hayata mal olacakttr. Hattrlayahm, Muravyov gei;en y1l bu ihaneti gen;ek­le�tirdiginde, neredeyse butun cepheyi du�mana a<;m1� ve bir dizi ac1 yenilgi ya�amamam1za sebep olmu�tu.

l�te bu yiizden temel ger<;ekleri k1saca da olsa ele almak is­tiyorum.

Bugun ia�e sorunumuz ttpk1 ge<;en baharda oldugu gibi da­ha da kotule�mi� olmasma kar�m, bu zorlugun ustesinden gel­mekle kalmay1p, ge<;en y1la gore <;ok daha ba�anh olacag1mm umut etmememiz i<;in hi<;bir sebep yok. Bu umut Rusya'nm ta­h1l deposu olan Dogu'da ve Guney'de muazzam ilerleme kay­detmi� olmam1zdan kaynaklamyor. Savunma Konseyi ile Halk Komiserleri Konseyi'nin son birka<; gunde yapttg1 toplanttlarda, Kazan ile Saratov arasmdaki demiryollannda ve Samara'mn do­gusunda, Volga'mn ate tarafmda Volga-Bugulma hatu uzerinde yakla�1k 1 50 bin ton tahilm yatug1m kesin olarak belirledik.

Esas zorluk ve esas tehlike �udur: Demiryollanm1zm harap vaziyette olmas1 ve lokomotif s1kmttsmm <;ok ileri boyutlara varmas1 nedeniyle butun bu tah1h ta�1y1p ta�1yamayacag1mm bilmiyoruz. Son birka<; gundur esas dikkatimizi ve faaliyetle­rimizi bu konuya yogunla�llrd1k ve yine bu yuzden 18 Mart-10 Nisan arasmda butun yolcu trafigini durdurma gibi bir 6n­leme ba�vurduk.

Bunun sert bir onlem oldugunu biliyoruz. Beyaz muhaf1z­lara yard1mc1 olan ajitatorler ku�kusuz at1hp, 'Bakm, insanlar a<;hktan k1vramyor, ama tah1l ta�1may1 imkans1z hale getirmek i<;in yolcu trafigini durduruyorlar' diye bag1racaklard1r. Bu tiir ajitatorlerin <;tkacagma ku�ku yoktur. Arna biz, her turlu zor­lukta durust i�<;ilerin sm1f bilincine guvendigimizi ve onlann bizim yamm1zda yer alacaklanm soyluyoruz.

100

Uzmanlarm hesaplamalarma gore, yolcu ta�1maohgmm ge<;ici sureligine durdurulmas1yla 220 lokomotif bo�a <;1kacak. Bu yolcu lokomotifleri yuk vagonlan kadar gu<;lu degil, yuk vagonlan kadar ta�1yam1yorlar, fakat hesaplamalanm1za gore, bu donemde 60 bin tona yakm tahil ta�1yabilecekler. Bireysel tah1l vurgunculan ve a<;hktan k1vranarak tahil pe�inde butun ulkeyi kan� kan� dola�an halk ise bu donemde en fazla 8- 10 bin ton ta�1yabilecektir. Deneyimli her demiryolu i�<;isi, Trans-Volga hattmda bulunmu� ve bazen tah1llarm <;1plak ka­rm ustunde y1g1h kald1gm1 gormu� olan herkes bu soyledigi­mizi dogrulayacakt1r. Tahil <;uvallan zarar gorebilir; tahil �im­diden nemlenmi�tir ve baharda buzlar erimeye ba�lad1gmda durum daha da kotule�ecektir. Bu yuzden bu sert onleme ba�­vurduk, ger<;egin geni� i�<;i kitlelerinden saklanamayacagm­dan, Sol Sosyalist-Devrimcilerin onlan yanh� yone surukle­meyi ba�aramayacagmdan, dogrunun mutlaka galip gelece­ginden ku�kumuz yok.

Bu sert onlem, yani yolcu ta�1mac1hgmm ge<;ici sureligine durdurulmas1 bize birka<; milyon pud bugday saglayacakt1r. Yolcu ta�1mac1hgm1 durdurmanm zararh oldugu �eklindeki yalanlan, iftiralan ve masallan bir kenara b1rakmah ve �u an guneye gonderilmekte olan Petrograd, Moskova ve lvanovo­Voznesensk i�<;ilerinin yard1m1yla yeterli miktarda tahil teda­rikinde bulunulacag1m soylemeliyiz. Bu arada yeri gelmi�ken hat1rlatay1m, ia�e sevkiyatlarmm orgutlenmesi i�inde hi<;bir �ehir Petrograd kadar <;aha harcamam1�nr. Sehirdeki butun vas1fl1 unsurlar �imdiden bu i� i<;in biraraya geldiler ve diger ileri �ehirlerdeki i�<;ilerin de yapmas1 gereken budur.

Sosyalist devrim i�<;i sm1fi olmadan ger<;ekle�tirilemez. l�<;i sm1f1 kapitalizmin ezip par<;alad1g1 peri�an, egitimsiz ve dagm1k

101

on milyonlarca koylu kitlesine onderlik edecek kadar guc; birik­tirmedigi takdirde sosyalist devrim ba�anya ula�amaz. Bu ke­simlere ancak ileri i�c;iler onderlik edebilir. Fakat en iyi guc;leri­mizi �imdiden kulland1k, hepsi de yorgun ve tukenmi� durum­da. Onlann yerini ortalama insanlann ve gene; kuvvetlerin dol­durmas1 gerekiyor. Muhtemelen hatalar yapacaklar, ama i�c;ile­rin davasma bagh olduklan surece, proleter mucadelesi c;evre­sinde yeti�tirilmi� insanlar olduklan surece bunun onemi yok.

En iyi guc;lerimizi Volga-Bugulma Demiryolu'na gonder­mek uzere �imdiden gerekli onlemleri ald1k. Bryuhanov yolda� bolgeye beraberinde bir grup i�c;iyle gitti. Diger hatlara da i�c;i­lerin e�lik ettigi ordu birlikleri yolland1 ve tekrarlayacak olur­sam, tah1l elde edecegimizi umut etmek ic;in saglam gerekc;ele­rimiz var. Onumuzde sert gec;ecek bir yanm yil var, ama bu zor gec;en son yanm y1hm1z olacak, c;unku Sovyet hareketinin bu­tun ulkelerde buyumesine paralel olarak, onumuzde gittikc;e guc;lenen degil, dag1lmakta olan bir du�man var.

Konuyu c;ok dikkatli bir �ekilde tartl�tlktan ve hesaplanm1-z1 tekrar tekrar dogrulad1ktan sonra, yolcu ta�1mac1hgm1 dur­durmanm bize birkac; milyon pud tah1l tedarik etme ve Dogu ve Guney'in son derece zengin tah1l depolanndan yararlanma f1rsatl saglayacagm1 soylememiz ic;in gerekc;elerimiz bunlar­dir. Bu zorlu yanm y1l ic;inde ba�hca du�mamm1z olan kithg1 alt edecegiz. Aynca bugunku konumumuz gec;en y1la nazaran c;ok daha iyi, c;unku aruk rezervlerimiz var.

Gec;en y1l C:ekoslovaklar Kazan ve Simbirsk'e girmi�lerdi , Ukrayna Alman c;izmeleri altmdayd1, Krasnov Almanlann ma­li destegiyle askerlerini Don bolgesine y1g1yordu ve Guney'le olan bag1m1z kopmu�tu. Bugun Ukrayna Alman emperyalist­lerinden temizleniyor. Alman emperyalistleri Almanya'ya 60

102

milyon pud tahil yollamay1 du�unuyorlard1, ama 9 milyon pud'a raz1 gelmek zorunda kaldilar, ustelik tah1lm yam s1ra hazmedemedikleri bir �ey de gonderdiler: Bol�evizm. Alman emperyalistlerini bozguna ugratan budur ve Rusya'da daha da ilerlemeleri mumkun oldugu takdirde Frans1z ve lngiliz em­peryalistlerini bozguna ugratacak olan budur.

Su anda bir Sovyet Ukrayna var. Sira bize tah1l tedarikinde bulunmaya geldiginde, Ukrayna'daki Sovyet hukumeti, "Ac;hk­tan geberenler bana pud ba�ma bir ruble verecekler. Devlet te­kelinin cam cehenneme. Benim tek istedigim zengin olmak. ln­sanlar ac;hktan olurse olsun, daha iyi, hem boylece daha c;ok pa­ra verirler" diyen bir mujik gibi, firsatc;1 bir bezirgan gibi ya da bir spekulator gibi fiyat narh1 koymayacaktir. Kir burjuvazisi, kulak'lar, spekulatorler boyle ak1l yilrutuyorlar ve devletin tah1l tekeli aleyhinde ajitasyon yilrutenlerden, ticaret 'ozgurlugu'nu, yani zengin mujik'lerin servet yapma ozgurlugunu ve eline hic;­bir �ey gec;meyen i�c;ilerin olme ozgurlugunu savunanlardan yard1m ahyorlar. Fakat Ukrayna Hukumeti, "llk gorevimiz ac;­hktan kmlan Kuzey'e yard1m etmektir. Kithktan oturu tuken­mi� vaziyette olan Kuzey bolgesi ayakta kalamazsa Ukrayna da ayakta kalamaz. Ukrayna ac;hktan kmlan Kuzey'e yard1m ettigi takdirde ayakta kalacak ve kesinlikle zafere ula�acakllr," dedi.

Ukrayna'da muazzam tah1l stoklan var. Bunlarm hepsini bir c;1rp1da getiremeyiz. En iyi Sovyet guc;lerini Ukrayna'ya yollad1k ve �imdiden gelen raporlann hepsinde, tah1l stoklarmm muaz­zam boyutta oldugu, ama hepsinin bir c;1rp1da gonderilemeye­cegi, bunun ic;in gerekli mekanizmadan yoksun oldugumuz soyleniyor. Almanlar Ukrayna'y1 oylesine peri�an ettiler ki yo­netim mekanizmasmm yeni ba�tan kurulmas1 gerekiyor ve bu surec; henuz yeni ba�ladi. Ukrayna'da tam bir kaos hakimdir. En

103

kotii donemimiz olan Ekim Devrimi'nin ardmdan Smolni'de kaosun iistesinden gelmeye c;:ah�ug1m1z ilk birkac;: hafta, �u an Ukrayna'da ya�ananlarla k1yasland1gmda bir hic;:tir. Ukraynah yolda�lar Sovyet hiikiimeti kurmak ic;:in gerekli insan malzeme­sinden, gerekli giic;:lerden yoksun olduklanndan yakm1yorlar. Yonetim aygm tamamen dagilm1� durumda, Petrograd ya da Moskova gibi bir proleter merkezi yok, zira Ukrayna'daki pro­leter merkezleri dii�man i�gali altmdad1r. Kiev bir proleter mer­kezi degildir. Kithgm vurdugu Donets Havzas1 heniiz Kazaklar­dan temizlenemedi. Ukraynah yolda�lanm1z, "Kuzey'deki i�c;:i­ler, yard1m1m1za ko�un! " diye haykmyorlar.

l�te bu yiizden biz Ukraynah yolda�lanm1z adma, Petrog­radh i�c;:ilere, diger biitiin �ehirlerdeki i�c;:ilerden daha fazla c;:a­ba gostermi� olduklanm bilerek, diyoruz ki: "Biraz daha, bi­raz daha c;:aba gosterin! " Bugiin Ukraynah yolda�lanm1zm yar­d1mma yeti�ebiliriz ve yeti�memiz de gerekir, c;:iinkii ya�anan s1kmt1lardan otiirii ba�ka hic;:bir yerde goriilmedigi kadar da­gilm1�, mahvolmu� bir bolgede bir Sovyet devlet aygll1 kur­mak zorundalar.

Biz bu durumu partimizin Merkez Komitesi'nde ele ald1k ve Ukrayna'da bir yonetim mekanizmas1 kurulmasma yard1mc1 ol­ma gorevine oncelik verilmesi ve bunun kar�1hgmda, bu meka­nizma i�ler hale geldiginde, 1 Haziran'a kadar 50 milyon pud ta­h1l temininde bulunmak iizere c;:ah�tmlmas1 talimaum verdik.

Bunun yapilacagm1 iddia etmiyorum. Giri�tigimiz gorevle­rin hic;:birini belirlenen tarihte tamamlayamad1g1m1Zl hepimiz biliyoruz. Diyelim ki bu gorevin de yans1 tamamland1; her ha­liikarda i�ler daha kotiiye gittiginde, buradaki kithk daha �id­detli boyutlara ula�ugmda ve ia�e sevkiyat1 mekanizmas1 Do­gu'da ve Giiney'de azami h1zla c;:ah�maya ba�lad1gmda, Gii-

104

ney'den acil yard1m alabilecegimizi ve durumumuzu ilerlete­bilecegimizi kesin olarak bilecegiz.

Ukrayna'mn yam s1ra ba�ka bir tahil depomuz daha var: Don bolgesi. K1Z11 Ordu'nun zaferleri orada �imdiden mucize­ler yaratm1�tir. Birkac;; hafta once Don'daki durum, Krasnov'a kar�1, esas du�mana kar�1, once Almanlardan, soma lngiliz ve Frans1zlardan milyonlarca ruble ru�vet alan ve ha.la da almaya devam eden subaylara ve Kazaklara kar�1 sava�ta -birkac;; haf­ta once durumumuz c;;ok ciddiydi. Arna �imdi muazzam bir h1zla, yalmzca (:aric;;in'e kadar olan topraklan degil, daha gu­neyini de geri almay1 ba�ard1k. Krasnov'un guc;;leri ve Don'da­ki kar�1-devrimciler emperyalistlerden ald1klan destege rag­men puskurtulduler.

Bu ne anlama gcliyor? Komurc ve tahila, yani yokluguyla bizi felakete surukleyen maddelere (komur s1kmt1smdan otu­ru demiryollan ve fabrikalar durma noktasma geliyor, tahil s1-kmusmdan oturu kentlerqeki ve gene! olarak tanmm olmad1-g1 bolgelerdeki i�c;;iler ac;;hktan k1vramyorlar) giderek daha da yakla�ug1m1z anlamma geliyor.

Don bolgesinde, upk1 Ukrayna'da oldugu gibi, muazzam tahil stoklan bulunuyor. Aynca Don bolgesinde yonetim ayg1-tmm olmad1gmdan da soz edilemez. Her askeri birimde bir komunist grubu, i�c;;i komiserleri ve ia�e temininden sorumlu i�c;;i gruplan bulunmaktad1r. Burada en buyuk zorluk, iki ana demiryolu hattmm da kullamlam1yor olmas1dir, zira bcyaz muhahzlar geri c;;ekilirken kopruleri havaya uc;;urdular.

Savunma Konseyi ve Halk Komiserleri Konseyi'nin son top­lanusma uzmanlar da kauldilar ve kendilerinden hatlan t ,unir etmek ic;;in gerekli malzemelerin nas1l clde edilcbilecegine VC' , · 1 1

azmdan birini onanp onaramayacag1m1za dair bilgi ald1k.

105

vunma Konseyi'nin son toplannsmdan �u guvenle aynld1k: mu­azzam bir c;aba gostermi� olmamiz sayesinde malzemeleri teda­rik etmekle kalmad1k, aym zamanda bolgedeki yolda�lar bahar­da buzlar c;ozulmeden once her iki hattm da tamir edilecegine <lair neredeyse kesin guvence verdiler. Bu iki hatta ula�1mm ye­niden ba�lamas1 belki de Kazaklara kar�1 elde edilen onlarca za­ferden daha degerlidir ve bize 'zorlu birkac; ay daha di�imizi s1k­mah, direnmeli , elimizden gelen c;abay1 gostermeli, Petrograd, Moskova ve 1 vanovo-Voznesensk i�c;ilerinin yard1mm1 el de et­meliyiz' deme gucunu vermektedir. Bir �eyler getirmenin zor oldugu Dogu'nun yam s1ra, muazzam tah1l stoklarma ragmen yonetim mekanizmasmm i�lemedigi Ukrayna'nm yam s1ra, K1-z1l Ordu'nun yeniden fethettigi Don bolgesi var. l�te bu yii.zden biz ihtiyath bir �ekilde, sogukkanh bir hesaplamanm ardmdan, butun bunlan bolgedeki ki�ilerden gelen mukerrer raporlarla ve haberlerle dogrulad1ktan ve ia�e sevkiyan verilerini ve de­miryolu uzmanlarmm soylediklerini dinledikten sonra, gec;en yil oldugu gibi bu y1l da ayakta kalmay1 ba�armakla kalmay1p, ko�ullanmlZl fevkalade ilerletecegimize de inanmak ic;in c;ok saglam gerekc;elerimiz bulundugunu soyluyoruz.

lc;erideki du�man dag1hyor, d1� du�mansa muhtemelen faz­la direnemeyecek. Yolda�lar, buraya gelmi� olan ve yakm za­man once birlikte Moskova'da Komunist Enternasyonal'i kur­ma �erefine nail oldugumuz yabanc1 yolda�lanmmn soyledik­lerini i�ittikten sonra buna ozellikle ikna olduk. Paris'te miting­lerde Bol�evizme sald1ran konu�mac1lar kursuden indiriliyor­mu�. Evet, zafer bizim olacak. Emperyalistler binlerce, on bin­lerce i�c;inin kamm dokebilirler, Rosa Luxemburg ile Karl Li­ebknecht'i ve Enternasyonal'in yuzlerce nitelikli temsilcisini ol­durebilirler, lngiltere'de, Almanya'da, Fransa'da ve ltalya'da ha-

106

pishaneleri sosyalistlerle doldurabilirler, ama hi<;biri para etme­yecek! Zafer bizim olacak! Zira bize yonelik bu.tun yalanlara, hakaretlere ve galiz iftiralara kar�m, �u an bu.tun ulkelerin i�<;i­leri Sovyetler derken, Sovyetler iktidan derken ne kastedildigi­ni anhyorlar. Kapitalistlere hi<;bir ulkede kurtulu� yok. Tekrar soyluyorum, ban� antla�masm1 imzalamakla ba�lan beladan kurtulmayacak. Fransa l talya'nm uzerine atlamak i<;in bekliyor, ganimetin nas1l payl�ilacag1 konusunda anla�am1yorlar. ja­ponya Amerika'ya kar�1 silahlamyor. Halklara muazzam bir sa­va� tazminau yuku dayatt1lar, sava� bor<;lan milyonlarla hesap­lamyor. Arna sava� her yerde kitleleri tuketmi�tir, her yerde ia­�e k1thg1 var, sanayi durma noktasma geldi ve a<;hk kol geziyor. Sagda solda kar�1-devrimcilere yard1m vaadinde bulunan ltilaf devletleri kendi ulkelerini besleyemiyorlar. Paris, Londra ve New York'taki i�i;:i kitleleri 'Sovyet' sozcugunu kendi dillerine <;evirdiler, her i�<;i i<;in anla�1labilir hale getirdiler, zira eski bur­juva cumhuriyetinin i�lerine yaramayacagm1, davalarma ancak bir i�<;i hukumetinin yard1mc1 olabilecegini biliyorlar.

Sovyet Rusya muazzam gu<;luklerle bogu�uyor, <;unku dunya uzerindeki en iyi silahlanm1� ve en gu<;lu ulkelerin <;ogu askeri gu<;leriyle Sovyet Rusya'nm uzerine <;bkmu� du­rumdad1r. Buna ragmen, Rusya'daki Sovyet iktidan dunya i�­<;ilerinin teveccuhu, dikkati ve moral destegini kazanmay1 ba�arm1�tu. Bu ger<;ekler temelinde, hi<; abartmadan ve Al­manya'da ve diger ulkelerde i�<;ilerin kanmm su gibi ak1til­d1g1 ve bir<;ok nitelikli sosyalist onderin hunharca oldurul­dugu ger<;egine gozlerimizi kapamadan -elbette bunlan bili­yoruz ve gozlerimizi bu ger<;eklere kapam1yoruz- zaf erin, ke­sin zaferin bizim olacagm1 iddia ediyoruz, <;ii.nku diger ulke­lerdeki emperyalistlerin iktidan sarsilm1�tu, oysa i�<;iler akil

107

tutulmas1 ve yamlsamalar donemini geride birak1yorlar. Sov­yet iktidan �imdiden diger ulkelerin i�i;:ilerinin onaym1 al­m1�tir. Sovyetler ve iktidarm bizzat i�i;:iler tarafmdan ele ge­i;:irilmesi her yerde tek umut olarak goruluyor.

l�i;:iler azgeli�mi� ve geri kalm1� bir ulkede bile birle�en i�­i;:ilerin iktidan ele gei;:irip butun dunyanm emperyalistlerine kar�l direnen bir gui;: yaratmay1 ba�ard1gm1 ogrendiklerinde, bu i�i;:ilerin fabrikalan kapitalistlerin elinden almay1 ve eski­den toprak sahiplerine ait olan topraklan koylulere vermeyi ba�ard1klanm ogrendiklerinde -bu hakikat butun ulkelerin i�i;:i kitlelerine ula�t1gmda, bir kez daha yuksek sesle ve ken­dimizden emin bir �ekilde, dunya i;:apmda zaferimizin kesin oldugunu soyleyebilecegiz, zira burjuvazinin iktidan bir kez sarsilm1�tir, aruk i�i;:ileri aldatmay1 ba�aramayacaknr, zira Sovyet hareketi her yerde cemalini gostermi�tir. Nasil ki 25 Ekim 1 9 1 ?'de Sovyet Hukumeti'nin dogu�una ve birkai;: gun once Moskova'da Di;:uncu, Komunist Enternasyonal'in kuru­lu�una �ahit olduysak, yakmda Dunya Sovyet Cumhuriye­ti'nin dogu�una da �ahit olacag1z. (konu�ma alki�larla kesi l ir, co�kulu alk1� ve slogan/aria sonlanir)

Petrogradh yolda�larm a�ag1daki saurian kui;:uk puntoyla da olsa konu�mama bir 6ns6z ya da sonsoz �eklinde eklemele­rini onemle rica ediyorum.

1 7 Nisan, Lenin

SONSOZ Konu�mamm tam metnini duzeltmek i.;in epey bir .;a­

ha harcad1ktan sonra, konu�malanm1 basm organlarmda

108

yaymlamak isteyen yolda�lardan acilen �u ricada bulun­mak zorunday1m.

Kendilerinden ricam, asla konu�malanmm steno kayit­lanna ya da diger birebir kayHlanna giivenmeyin, asla bu tiir kayHlara ula�maya <;ah�mayin ve asla konu�malanm1 bu �ekilde yaymlamaym.

Konu�malanmm steno kay1tlanm yaymlamak yerine , gerek duyuldugu takdirde , lutfen ozet �eklini yaymlaym. Birka<; defa gazetede konu�malanmm ozetini okudum ve begendim, oysa konu�malanmm tam metinlerinden bir ta­nesini bile begendigim olmadi. H1zh konu�tugum i<;in mi yoksa ciimlelerimi diizgiin kurmad1g1m i<;in mi ya da ba�­ka bir sebepten otiirii mii, bilemeyecegim; ama neticede konu�malanm1 tatmin edici buldugum tek bir steno kayd1-m ya da ba�ka bir birebir kayd1m gormedigimi biliyorum.

Konu�mamn iyi bir ozeti kotii bir tam kaydmdan daha iyidir. Bu nedenle konu�malanmm tam metninin asla ya­ymlanmamas1m rica ediyorum.

Mart-Nisan l 9 l 9'da Petrograd l�<;i ve Kml Ordu Temsilcileri Sovyeti tarafmdan

1 7 Nisan 1 919 N. Lenin

bro�iir �eklinde bas1ld1; "Sonsoz" ilk kez l 922'de yayinland1; Collected Works, Cilt 29, s. 55-88.

[Lenin'in sonsozdeki ricas1 yerine getiri lmez. 1 92 1 'de iki eski

makalesinin "Yeni Ekonomi Poli tikas1 Sorunu" ba�ltg1yla bro�ur halinde yaym lanmas1 gundeme gelir. Lenin, "fki Eski Makale ve Daha da Eski Bir Ek" altba�ltgtnt koydugu bro�ure, a�ag1daki notu du�me geregi duyar.]

109

Bu eki [sonsozu ] Petrograd'a �oyle bir notla gondermi�tim: "Petrogradh yolda�lann a�ag1daki saurian en kuc,;uk puntoyla da olsa konu�mama bir onsoz ya da sonsoz �eklinde eklemele­rini onemle rica ediyorum. 1 7 Nisan. Lenin. "

Petrogradh yolda�lardan bu birkac,; satm 'en kuc,;uk pun­toyla da olsa' yaymlamalanm rica ettigim bu nottaki kibar, hatta neredeyse yalvaran ton okurun dikkatini c,;ekecektir. C::ogu zaman oldugu gibi, Zinovyev yolda�m ba�1m c,;ektigi Petrogradh yolda�lar, akhma gelen en hafif sozcukleri kulla­nacak olursam, beni 'hayal kmkhgma ugratular' C::ogu za­man oldugu gibi, Petrogradh yolda�lar ozguvenleri ve ba­g1ms1zhklanm sergileme konusunda ellerinden gelen butun c,;abay1 sergilemekten buyuk keyif ahyorlar. Oyle ki butun insanlar, yolda�lar ve yurtta�lar tarafmdan butun ulkelerde ve butun cumhuriyetlerde -ki buna Sovyet cumhuriyetleri bile dahildir (bag1ms1z Petrograd haric,;)- zorunlu bir gorev olarak gorulen bir yazarm ricasm1 yerine getirmeyecek kadar ileri gidebiliyorlar. Petrogradh yolda�lann ricam1 yerine ge­tirmediklerini ogrendigimde, Zinovyev yolda�a veryansm et­tim, ama kendisi her zamanki gibi bir cevap verdi: "Arttk olan olmu�. elden bir �ey gelmez. Aynca sizin kendi bro�u­runuzu kotalediginiz bir eki nas1l yaymlayabiliriz ki?" Boyle­ce 'bag1ms1zhga' kurnazhk da eklenmi� ve kendimi aptal gi­bi hissetmem de saglanm1� oluyordu.

Son donemde kotu teblig edilmi� veya (belki de 've' deme­liyim) kotu kayda gec,;irilmi� ba�ka konu�malanm da oldu. Bunlar Siyasi Egitim Departmanlan lkinci Tum-Rusya Kon­gresi'ndeki ve Moskova Eyaleti Parti Konferans1'nda yapttg1m konu�malardt. Ac1 deneyimlerden ders c,;1kartarak bu sefer da­ha az 'yalvaran' bir tarzda davranmaya karar verdim. Dosyala-

l lO

nm arasmda 1 7 Nisan 1 9 1 9 tarihli eski onsoziimii bulup c;1-kard1m ve �imdi bunu iki makaleme onsoz olarak yaymhyo­rum. Bahsettigim iki konu�may1 ise belirttigim sebeplerle ya­ymlam1yorum.

B1rakahm hakikat iistiin gelsin, gee; olsun da giic; olmasm. Zaten hakikat birc;ok ac;1dan iistiin gelecek. Soyle ki Petrograd­h yolda�lar a�m 'bag1ms1zhklan' ve kumazhklanndan otiirO. suc;lan dii�iiniildugunde kiic;iik bir ceza olsa da- cezalandmla­caklar; keza okur kitlesi en sonunda konu�malanmm birebir kayitlannm ne kadar kotii oldugunu en ac;1k, canh ve elle tu­tulur · �ekilde gorecek ve Yeni Ekonomi Politikas1 alanmdaki giincel gorevlerin en onemlilerinden biri hakkmdaki gorii�ii­mii merak edenler ne soylemek isteyip, ne soylemek istemedi­gimi anlayabilecekleri bir tam metne kavu�mu� olacaklar.

16 Kas1m 192 1 ; Collected Works, Cilt 33, s . 122-123 .

1 1 1

MEVCUT DURUM VE SOVYET lKTlDARININ AClL G0REVLER1 -TUM-RUSYA MERKEZ YURUTME KURULU,

MOSKOVA lSC:: l VE KIZIL ORDU TEMSlLClLERl SOVYETl, TUM-RUSYA SENDlKALAR KONSEYl

VE MOSKOVA FABRlKA KOMlTELERl TEMSlLClLERlNlN ORTAK TOPLANTISINA

SUNULAN RAPOR 4 Man 1 9 19

�

Yolda�lar, insan �imdi oldugu gibi gene! durumumuzu de­gerlendirme goreviyle kar�1 kar�1ya geldiginde, ister istemez Temmuz 1 9 1 9'daki durumumuzu Temmuz 1 9 1 8'le kar�t!a�­tmna geregi duyuyor. Bize bu yeni zorluklarla ilgili en dogru kavray1�1. kanaatimce, insanm aklma kendiligindcn gelen bu tlir bir kar�t!a�tmna sunabilir, zira bu zorluklar belli bir olc,;u­de eskiden kalmadir ve buyuyup durumumuz ac,;1smdan yeni bir c;aba gerektiren s1kmtth bir doneme kap1 aralaim�ttr. Diger yandan boyle bir kar�t!a�tmna bize bu yt! ic,;inde dttnya devri­minin kaydettigi muazzam ilerlcmeyi gosterecek ve durumu en ag1rba�h. haua en �upheci tarzda bile degerlendirdigimiz-

1 1 2

de, neden tam ve nihai zafere ilerledigimize emin olabildigi­mizi ortaya koyacakllr.

Yolda�lar, bir y1l onceki durumu haurlaym. Temmuz 19 lS'de Sovyet Cumhuriyeti'nin iistiinde kara bulutlar top­lanm1�t1 ve cumhuriyetimizi goriinii�te a�Ilmaz zorluklar teh­dit ediyordu. la�e durumu, t1pk1 bugiin oldugu gibi, hasat mevsiminin sonunda daha da kotiile�mi�, stoklar azalm1� ve yeni hasat toplanamam1�t1. Ge<;;en y1l durum <;;ok daha kotiiy­dii. 0 donemde, t1pk1 bugiin oldugu gibi, hem i<;;eride hem de d1�anda ia�e zorluklarma ciddi siyasal zorluklar ve sava� ba­direlcri eklenmi�ti. Gcc;en y1lki Sovyctler Kongresi donemin­de, Moskova'da Sol Sosyalist-Devrimcilerin isyanma ve o do­nemdc ordunun ba�mda olan Sol Sosyalist-Devrimci Murav­yov'un cepheyi neredeyse tamamen a<;arak gerc;ekle�tirdigi ihanetine �ahit olunmu�tu. 1 9 1 8 yazmda Yaroslavl'daki bii­yuk komplo ya�and1. Bugiin kamtland1g1 ve kauhmcilarm bizzat kabul ettigi iizere, her �ey Frans1z elc;isi Noulens'in ba­�mm altmdan c;1km1�t1. Noulens Arhangelsk'teki Frans1z as­kerlerinin Yaroslavl'm yard1mma gelecegine ve Yaroslavl'daki en gii<; durumda kentin Arhangelsk'le ve ltilaf devletleriyle birle�meyi ve dolay1s1yla Moskova'nm erkenden du�mesini bekleyebilecegine <lair garanti vererek Savinkov'u bir komplo tertiplemeye ikna etmi�ti. 0 donemde dii�man Giiney'de Sa­mara'y1 , Kazan'1 , Simbirsk'i, Sizran'1 ve Saratov'u ele gec;irme­yi ba�arm1�t1. Giiney'de Kazak askerleri Alman emperyaliz­minden gelen destekle -nitekim bu da tamamen kamtlanm1�­tlr- para ve muhimmat elde etmi�lerdi. Dii�man bir saldm du­zenlemi�, iki taraf tan da etraf1mm sarm1� ve bizimle dalga gec;meye ba�lam1�t1. Alman emperyalist c;evrelerinde, daha C:ekoslovaklan yenilgiye ugratamazken onlan yenmemizin

1 1 3

hie;: mumkun olmad1g1 konw�uluyordu. Emperyalistler i�te boyle kustah bir ton tutturmu�lardi.

l�te Sovyet Cumhuriyeti benzersiz bir ia�e s1kmt1s1 ya�ad1-g1m1z ve ordumuzu daha yeni yeni kurdugumuz bir donemde gorunu�te bOyle umitsiz bir durumdaydi. Ordumuz orgutlu­lukten ve deneyimden yoksundu ve orduyu alelacele, bOluk bOluk orgutlemek zorundayd1k, zira sistemli, butunluklu bir c;:ah�ma soz konusu olamazdi. 0 y1h atlatmay1 ba�ard1k ve elde ettigimiz deneyime guvenerek ve gec;:mi�i bir an olsun unutma­dan, bugun �unu soyleyebiliriz: Yine guc;: bir durumda olmam1-za kar�m, gec;:en yil ya�ad1klanmm mevcut durumla k1yaslar­sak -kendi ruh haline gore karar vermek yerine, dikkatli bir in­celeme ve gozlem yapmaya hazir olan birinin �undan �uphesi olmayacaknr- mevcut durumumuzun basit ic;: guc;: dengeleri ac;:1smdan bile, gec;:ici guc;:luklerimizle alakah gerc;:eklerle k1yas­land1gmda bile c;:ok daha saglam oldugunu ve panik yapmanm c;:ok daha buyu.k bir sue;: olacag1m goruruz. Bir yil once c;:ok da­ha zor durumdayd1k, ama bu zorluklann ustesinden gelmeyi ba�ard1k. Boylece bugun mutlak bir guvenle ve guc;:lerimizi abartmadan ya da zorluklanm1z1 hafife almadan, mevcut zor­luklann da ustesinden gelecegimizi soyleyebiliriz. Ben size te­mel kar�1la�tlrmah rakamlan verecegim, benden sonraki ko­nu�mac1lar sorunu daha aynnnh olarak ele alacaklardir.

Gec;:en yaz ia�e durumu o kadar kotule�mi�ti ki T emmuz­Agustos'ta la�e Komiserligi'nin, yani ia�e sevkiyanyla ilgilenen orgutun depolan gerc;:ekten tamtakird1, kentlerdeki ve tanmla gec;:inmeyen bolgelerdeki en sava� yorgunu, en fazla eziyet gormu� ve en ac;: durumdaki kitlelere verilebilecek hic;:bir �ey yoktu. Bu yil ia�e dag1nm mekanizmam1z muazzam bir ilerle­me kaydetmi�tir. 1 Agustos 1 9 1 ?'den 1 Agustos 19 18'e kadar-

1 14

ki bir yilda yalmzca 30 milyon pud tah1l tedarik edebilmi�tik, oysa 1 Agustos 1 9 18 ile 1 May1s 1 9 1 9 arasmda 100 milyon pud tahil tedarik ettik. lhtiyac1m1zla kar�1la�tmld1gmda bu c;ok az­dir ve ia�e mucadelesinde zafere ula�mak ic;in a�1lmas1 gere­ken milyonlarca orgutsel engel oldugunu gostermektedir; ta­hil fazlas1 olan ve serbest pazarda ah�veri�e ah�m1�, tah1hm serbest fiyattan satmay1 kutsal hakk1 olarak goren her koylu oniimuze bu tiir engeller dikmektedir. Bu du�iincedeki koylu­ler, ulkenin Rus sermayesine ve uluslararas1 sermayeye kar�1 mucadele yuruttugu boylesi bir donemde tahil ticaretinin dev­lete kar�1 en ciddi sue; oldugunu anlayamamaktadir. Bunu sa­vunmak yoksullarla ve ac;larla alay etmek oldugu gibi, aym za­manda kapitalistlere ve vurgunculara yapilacak en buyuk iyi­liktir. Gec;imini kendi emegiyle, alnmm teriyle saglayan her koyluniin, kapitalizmin ne oldugunu anlad1g1m biliyoruz. Bu koyluler belli belirsiz, ic;gudusel olarak olsa bile proletaryaya yakmhk duyuyor, c;unku proletaryanm kendisini tiimuyle ser­mayeyi devirmeye adad1g1m ve bu ugurda canmdan vazgec;ti­gini goruyorlar. Fakat sosyalist devletin c;1karlanm korumak ve bu c;1karlan tah1hm e�i gorµlmedik fiyatlara satma firsau varken hemen kar etmek isteyen vurguncunun c;1karlannm oniine koyabilmek ic;in muazzam bir ilerleme kaydetmeleri gerekiyor. Simdi durum degerlendirmesi yapmaya ba�hyoruz. l�in kabasm1 ald1k ve bu ylizden yol ne kadar uzun ve me�ak­katli olursa olsun, zorluklann iistesinden gelebilecegimizi bi­liyoruz. Gec;en yila k1yasla biiylik ilerleme kaydettik, ama he­niiz biitiin sorunlan c;ozemedik. Derhal bir iyile�me vaat ede­meyiz, ama durumun c;ok daha buyuk umutlar sundugunu bi­liyoruz; her halukarda, gec;en yil guneydoguda Kazak c;eteleri, guneybauda Alman emperyalizmi ve tahil ureticisi dogu bol-

1 15

gelerindeyse (:ekoslovaklar kaynaklanm1za eri�imimizi engel­lemi�lerdi, oysa bugun boyle bir durum yok. Durumumuz c;:ok daha iyi ve dolay1s1yla yeni yukler getirecegine ku�ku olma­yan ve yeni fedakarhklar talep edecek olan onumuzdeki bir­kac;: haf ta nm ustesinden gelecegimize eminiz, c;:unku gec;:en y1l aym zorluklan a�ng1m1z1, bugun durumumuzun daha iyi ol­dugunu ve her tii.rlii. sosyalist devrimin ba�hca zorlugu olan ia�e sorununa <lair pratik deneyimi �imdiden edindigimizi bi­liyoruz. Varsay1mlara ve umutlara yaslanmadan, aksine pratik deneyimlerimiz temelinde �unu soyleyebiliriz: Bu zorlukla bo­gu�may1 ogrendik ve ustesinden gelmeyi de ogrenecegiz.

Eger ltilaf devletlerinin Almanlann ardmdan Ukrayna'y1 ele gec;:irdiklerinde ve Odessa'yla Sivastopol'a sahip oldukla­nnda c;:oktukleri mevcut sava� durumunu ele ahrsak, kuc;:uk burjuva kitlelere ve korkmu� dar kafahlara degi�mez gorunen tehdidin ho� bir tehdit oldugunu, bu devin c;:amur ayakh oldu­gunu goruruz. Beyaz muhafizlara, toprak sahiplerine ve kapi­talistlere silah ve mii.himmatla yard1m etmek ic;:in ellerinden geleni yapnlar. lngiliz gazeteleri -ve aynca lngiliz bakanlar­Denikin'e takviye kuvvet gondermi� olmakla ac;:1kc;:a ovundu­ler. 250 bin adam ic;:in tec;:hizat yollad1klanna ve butii.n silah­lan tedarik ettiklerine <lair bilgiye sahibiz. Aynca onlarca tank gonderdikleri �eklinde bir bilgi de ald1k ve bu bilgi dogrulan­m1�t1r. Bu sayede, du�manm dogudan bastud1g1 bir donemde Denikin �iddetli saldmlar duzenleyebildi. Gec;:en Temmuz'da ya�ad1g1m1z zorluklan biliyoruz. Tehlikeyi hic;:bir �ekilde kii.­c;:ii.msemiyoruz ve kitlelere ac;:1kyureklilikle gitmemiz, duru­mun ne oldugunu, butii.n gerc;:egi anlatmam1z ve gozlerini ac;:­mam1z gerektigini biliyoruz. Elbette i�c;:iler ve ozellikle de koyluler bu gerc;:egi ne kadar ogrenirlerse -koyluleri bu haki-

1 16

kate ikna etmek i;ok zordur- o kadar kararh, saglam ve sm1f bilini;li bir �ekilde bizim saf1m1za gei;eceklerdir. (alk1�lar)

Yolda�lar, dun Merkez Komite'de sava� durumu uzerine raporu Troi;ki yolda�m sunmasma karar vermi�tik. Maalesef bugun doktorlardan bu konuda kesin yasak geldi. Bu yuzden durumu hen birka<; sozcukle ozetlemeye i;ah�acag1m, ama bu meselelerde raportor rolune soyunamayacag1m1 soylemeliyim; yalmzca, guney cephesini gezmi� olan Troi;ki yolda�tan dun duyduklanmm k1saca ozetleyebilirim.

Orada durum geri;ekten vahim, du�man son derece ciddi saldmlar duzenliyor ve bu.yuk kay1plar veriyoruz. Ba�ans1zhk­lanm1zm iki sebebi var. Evet, yalmzca iki sebebi var: Birincisi, i;ok say1da askerimizi geri i;ekmek ve Koli;ak'm saldird1g1 bir donemde takviye kuvvet olarak doguya nakletmek zorunda kald1k. Tam da bu donemde Denikin genel seferberlige giri�ti. Guney Cephesi Devrimci Konseyi'nin uzun zamandir o bolge­de bulunan uyelerinden birinin bize soyledigi gibi, genel sefer­berlik Koli;ak'm oldugu gibi Denikin'in de sonu olacaktir; sos­yalizmden nefret eden sm1f temelli bir gonulluler ordusuna sa­hip oldugu surece ordusu guc;lu ve saglamd1, ama genel sefer­berlige ge<;er gei;mez elbette daha i;abuk bir �ekilde bir ordu toplad1, fakat ordu giderek zay1flad1 ve sm1fsal niteligini kay­betmeye ba�ladi. Denikin'in ordusuna alman koyluler de Kol­i;ak'm ordusuna alman Sibiryah koylulerin yapugmm ayms1m yapacaklar, yani ordunun tamamen dag1lmasma yol ai;acaklar.

Denikin'in asker say1smdaki muazzam artl�a kar�m gelen ba�ansizhklann bir digeri de guney cephesinde gerilla yontem­lerinin geli�imiydi. Troi;ki yolda� da dun bunu aynnt1lanyla an­latti. Makno'nun haydutlugundan kaynakh olarak Grigoriyev'in macerasmm ordulanm1za neler ya�atugm1 ve Hetman·m ege-

1 17

menligi doneminde Ukraynah koyliilerin ve biitiin Ukrayna proletaryasmm neler ya�ad1gm1 hepiniz biliyorsunuz. Ukray­na'da proleter sm1f bilincinin geriliginden otiirO., zay1fhk ve or­giitsiizliikten otiinl, Petliyura'mn orgiitliiliigii kmc1 taktikleri ve Alman emperyalizminin bask1smdan otiirii, bu temellerde husumet ve gerilla taktikleri kendiliginden ortaya c;1kti. Her grupta koyliiler silahlara sanhyor, kendi atamanlanm ('atala­n'm) sec;iyor ve boylece hemen orada bir otorite olu�turuyorlar­di. Merkezi otoriteleri hie; umursam1yorlard1 ve her 'ata' kendi­sini bulundugu yerin krah zannediyor, merkezde yap1lanlan umursamadan Ukrayna'mn biitiin sorunlanm kendi ba�ma c;o­zebilecegini dii�iiniiyordu. Bugiin mevcut ko�ullar altmda koy­luleri yalmzca �evkle yamm1za c;ekemeyecegimizi biliyoruz; el­bette bu tiir bir yonteme giivenilemez. Milyonlarm kauld1g1 bir kitle hareketi soz konusu oldugunda sozlerin yeterli olmayaca­gm1 Ukraynah yolda�lara binlerce kez soyledik; giinliik hayatm ic;inde bizzat kendi deneyimleri olmas1 gerekir ki insanlar veri­len talimatlan bizzat dogrulayabilsinler ya da kendi deneyimle­rine inansmlar. Bu deneyim Ukraynah koyliilere c;ok pahahya mal olmu�tur. Alman i�gali sirasmda inamlmaz talihsizlikler ya­�ad1lar, inamlmaz fedakarhklar yapular, hepsi de bizim ya�ad1k­lanm1zdan katbekat fazlaydi. Ne var ki bir orgiitlenme yaratma­yi ve bag1ms1zhklanm kazamp kendi devletlerini kurmay1 nas1l becereceklerini hala bilmiyorlar. Alman emperyalizmine kar�1 bag1ms1zhklanm kazand1ktan soma, Denikin'in c;etelerinin giic; kazanmaya ba�lad1g1 ilk donemde, askerlerimiz bu c;eteleri her zaman gerektigi gibi piiskiirtmeyi ba�aramad1lar ve baharda ne­hirlerin kabarmasmm askerlerimize engel c;1kard1g1, ilerlemenin imkans1z oldugu ve takviye giiciin gelmedigi bir donemde, ilk darbenin tum Ukraynah koyliileri ve Ukrayna'yla Don smmn-

1 18

daki bolgede ya�ayan koyliileri vurdugu o felaket am geldi, ama neyse ki bu darbeler kaosun ve gerilla taktiklerinin yol ar;ug1 sa­kathklan gormelerini saglayacakt1r. Ukraynah koyliilerin Deni­kin'in giir;lerini yenecek kadar giir;lii olduklanm r;ok iyi biliyo­ruz. Keza ald1klan darbenin r;ok ciddi oldugunu, bu darbelerin yeni bir s1mf bilincinin uyanmasma ve tekrardan giir; kazanma­lanna yol ar;acagm1 biliyoruz. Tror;ki yolda� orada verilen ina­mlmaz kay1plan bizzat gormii� biri olarak, Ukraynahlann dene­yiminin mutlaka geride bir iz birakacagma, Ukraynah koyliile­rin biitiin psikolojisinde koklii bir degi�iklige yol ar;acagma <la­ir kesin konu�tu -bizim ya�ad1g1m1z da bu degil mi? Durumu­muzun ger;en yd daha iyi olmad1gm1 biliyoruz. Baz1 iilkelerin bize, r;ir;egi burnunda Rusya Cumhuriyeti'ne kiir;iimseyerek yakla�ugm1, ama bugiin birr;ok iilkede aym �eyin ba�lad1gm1, aym olaylara �ahit olundugunu biliyoruz.

Ukrayna bizden daha biiyiik zorluklar ya�ayarak kendine geliyor, ama sonur;ta geliyor. <;::okii�iin dersleri, gerilla taktik­lerinin dersleri bilince r,;1karulm1�ur. Bu donem biitiin Ukray­na devriminde bir doniim noktas1 olacak ve bu da Ukray­na'nm biitiin geli�imini etkileyecektir. Gerilla taktiklerine ve devrimci laflarm bol keseden savrulmasma (bizden hir;bir �ey kar;maz ! ) s1rum1z1 doniip, saglam, istikrarh, sebatkar ve zorlu orgiitlenme faaliyetlerine ihtiyar; oldugunu anlamaya ba�lad1-g1m1z benzer bir degi�im donemini biz de ya�ad1k. Ekim Dev­rimi'nden aylar sonra girdigimiz ve 6nemli ba�anlar elde etti­gimiz yol buydu. Biitiin zorluklann iistesinden gelecegimizi biliyor ve gelecege giivenle bak1yoruz.

Tror;ki yolda�m degi�imin bariz kamu olarak bahsettigi ko­�ullardan biri, kar;aklara ili�kin olarak gozlemleridir. Tror;ki yolda� ordudan firarlan engellemeleri ir;in gonderdigimiz yo!-

1 19

da�larm hic;bir ba�an elde edemedikleri birc;ok eyaleti ziyaret et­ti. Bizzat toplanularda konu�tu ve bu ulkedeki on binlerce ka­c;agm ya panige kapild1gm1 ya da burjuvazinin pe�ine c;ok kolay takild1gm1 gordu. Arna yine de umutsuzluk anlamma gelebile­cck sonuc;lar c;1karmaya hazird1k. Kursk'u ve Ryazan'1 dola�m1� olan Troc;ki ise, birkac; kentte gordugu 6rnekler temelinde, bu alanda ya�anan degi�imin tarifsiz olduguna kanaat getirdi. Baz1 komiserler, aruk KlZll Ordu'ya akm eden kac;aklarla ordu safla­rmm dolup ta�ugm1 soylediler. Kac;aklar KlZll Ordu'ya oyle ka­labahk kitleler halinde kanhyorlar ki ordu saflan eski kac;aklar­la dolu oldugundan �imdilik scferberlikleri durdurabiliriz.

Koyluler Kazaklar ve Denikin tarafmdan yurutulen hare­katlann ne an lama geldigini gorduler ve c;if te sm1f bilinci ser­gilemcye ba�ladilar -derhal ban� olmas1m talep etmi� ve le; Sa­va�'m bize dayauld1gm1 anlayamam1�lardl. Koyluler orduya kaulmamak ic;in ellerinden geleni yapular; ormanlara saklan­dilar ya da ye�il c;etelere* kauldilar ve ba�ka hic;bir �eyle ilgi­lenmemeye c;ah�ular. Ukrayna'da c;oku�e gotiiren ko�ullar bunlard1r; bize binlerce kac;aga yol ac;an ko�ullar bunlardL Troc;ki kac;aklara geri donmeleri ic;in daha uzun bir donem ta­md1g1m1zda, soruna daha cesurca yakla�ng1m1zda ya�anan de­gi�ikliklerden bahsetti. Ryazan eyaletinde yuzlerce yolda� i�­ba�1 yapu ve degi�im gerc;ekle!;iti. Toplannya kauldilar ve ka­c;aklar K1z1l Ordu'ya akm ettiler. Yereldeki komiserler askerle­rin h1zma yeti�emediklerini soyluyorlar. Kursk ve Voro­nezh'deki durumumuzu guc;lendiren Liski demiryolu istasyo­nunun yeniden ele gec;irilmesiyle baglant1h ko�ul budur. Troc;ki buna dayanarak Guney'deki durumun ciddi oldugu ve

*) Ukrayna'tla k sava� s 1rasmtla hem K1z1 l lara hem <le Bcyazlara kar�1 oltlugunu itltlia cdcrck yagmac1 l i k yapan <,;ctckr.

120

elimizden gelen c;:abay1 gostermemiz gerektigi sonucuna vard1. Fakat ben durwnun felaket olmad1gm1 du�unuyorum. Dun var­d1g1m1z sonuc buydu. (alk1$lar)

Bu sonuc;:ta �upheye mahal yoktur, elimizden gelen c;:abay1 gostermek ic;:in her �eyi yapacag1z. Biz emekc;:i kitlelerin sm1f bi­lincinin ustun gelecegine eminiz, zira Ukrayna deneyimi �unu gosteriyor: Denikin yakla�ukc;:a vc onun, kapitalistlerin ve top­rak sahiplerinin ne getirdigi anla�1ld1kc;:a, kac;:aklarla sava�mam1z daha kolay olacak ve kac;:aklara geri donmeleri ic;:in ek bir hafta vermek ic;:in daha cesurca davranabilecegiz. Dunden onceki gun Savunma Konscyi sureyi bir hafta daha uzatt1, c;:unku 6nt1muz­deki birkac;: hafta ic;:inde bu tun c;:abalanmm sava� faaliyctinc ay1r­mam1z gerektigini hat1rlarsak Kml Ordu'nun buyumeyc devam edecegindcn vc Denikin'in onlara kazand1rd1g1 sm1f bilincinin heba olmayacagmdan kesinlikle cminiz. Simdi Guney'e yard1m edecegimizi ve Dogu'da oldugu �ckilde orada da zaferc ula�aca­g1mm soyluyoruz. Yolda�lar, umitsizlige kap1lanlar olabilir, pa­nige en meyilli olan bu kimseler, esas dikkatimizi Guney'e c;:evir­digimiz takdirde Dogu'da kazand1klanmm kaybedip kaybetme­yecegimizi sorabilirler. Boyle bir �ey sbz konusu oldugu oranda, askcrlcrimizin Dogu'da elde ettigi kazammlann Sibirya clevri­miyle birle�ecegini soyleyebiliriz. (alk1�lar)

Dun bir Men�evik Moskova'da bir konu�ma yapt1. Golosov yurtta�m soylediklerinin ozetini lzvestiya'da okuyabilirsiniz; Mcn�eviklerin Sibil)'a'da bir Kurucu Meclis ve halk iktidan kuruldugu, genel oy hakkmm ve halk egcmenliginin var oldu­gu, bir sm1fm diktatorlugunun, gasp ve �iddet eylemlerinin (Sovyet iktidanm bu �ekilde nitelcndiriyorlar) olmad1g1 inan­oyla Sibirya'ya gitmi� olduklanm soyledi. Sekiz ay boyunca Kerenski'yle flort eden vc sonra her �cyi Kornilov'a tcrk eden,

1 2 1

ama bunlardan hic,;bir ders c,;1karmay1p bu kez gidip Kolc,;ak'a s1gman bu insanlarm deneyimi gostermi�tir ki Bol�evikler de­gil, Bol�eviklerin du�manlan, bu.tun faaliyetlerini Bol�eviklere kar�1 mucadeleye adayan ve bunu yapmak ic,;in yuzlerce kilo­metre yol giden ve sonuc,;ta bugun duydugumuz ve halkm da Men�eviklerin raporlanndan ogrendigi �u sonuc,;lan c,;1karm1�­lard1r: Men�evikler yalmzca i�c,;ileri, yalmzca koyluleri degil, kulak'lan da kendilerinden kac,;myorlar. Kulak'lar bile Kol­c,;ak'a kar�1 isyan ediyorlar! (alk1�lar) Kolc,;ak'm egemenligine kar�1 isyanlarla ilgili bu anlaulanlarm hic,;birinde en ufak bir abaru yoktur. Kolc,;ak yalmzca i�c,;ileri ve koyluleri degil, aym zamanda eskiden c,;ah�malanmm sabote eden ve ltilaf devlet­leriyle ittifak yapan yurtsever goru�lu aydmlan da canlarmdan bezdirmi�tir. Su an Urallar'da bir isyanm ba�lad1g1, gerc,;ek bir i�c,;i ayaklanmas1yla kar�1 kar�1ya oldugumuz soyleniyor ve biz bir kez daha diyoruz ki, Urallar'daki zaferin bu tun Sibirya hal­kmm Kolc,;ak hukumetine kar�1 tam zaf erine giden yolda bir donu� olmamas1 ic,;in ve bunun onumuzdeki birkac,; ay ic,;inde gerc,;ekle�ecegini du�unmemek ic,;in hic,;bir sebep yok.

Yolda�lar, dunku gazetelerde Motovilika'nm ele gec,;irildigini okudunuz; Motovilika, Urallar'daki fabrikalar bolgesinin ba�la­d1g1 yerdir. Perm'in ele gec,;irilmesine ili�kin ayrmular (burada birkac,; boluk bizim tarafim1za gec,;ti) bunu dogruluyor ve her gun, Urallar'da bir donum noktasma geldigimizi dogrulayan telgraflar ahyoruz. Bugun Ufa'dan ald1g1m 2 Temmuz tarihli bir telgraf da bunu destekliyor. Urallar'da kesin bir donum nokta­sma gelindigini ve zafere ula�acag1mm iddia etmek ic,;in bize saglam gerekc,;eler sunan daha ayrmuh bilgilere sahibiz. Once Perm'in, ardmdan Motovilika'nm ele gec,;irilmesiyle c,;ok buyflk i� ba�ard1k; bunlar i�c,;ilerin orgutlendigi, yu.zler halinde bizim

1 22

tarafim1za gec;tikleri ve du�mamn cephe gerisinde demiryolu hatlanm kestikleri buyo.k fabrika merkezleridir. Muhtemelen c;ok azm1z Kolc;ak'm egemen oldugu bolgeden gelen i�c;i ve koy­luleri gorme firsatl buldu, ama Moskova'dan daha fazla insanm o bolgeden gelenlerle konu�mas1 iyi olur. Perm'deki ve Sibir­ya'daki koyluler bir yil once Bol�eviklere sirt c;evirmeye hazir degiller miydi? Bol�evikler kendilerinden guc; bir sava�ta yar­d1m istedikleri ic;in ve 'toprak sahipleriyle kapitalistlere kar�1 za­fer kolay elde edilmiyor ve size sava� ac;malan halinde, devri­min kazammlanm savunmak ic;in her turlu fedakarhg1 yapma­mz gerekir. Devrimler kolay olmuyor ve bu fedakarhklarm size fazla geldigini du�unuyorsamz, bu fedakarhklan yapacak der­mammz kalmad1ysa, devrimin ipini c;ekmi� olursunuz' dedikle­ri ic;in Bol�eviklere klZlyorlardi. Koyluler bu soylenenlere kulak vermek istemiyorlard1, bunun devrimci aj itasyondan ba�ka bir �ey olmad1gm1 du�unuyorlardi. Diger taraf ban� ve ltilaf devlet­lerinden yard1m vaadiyle gelince, onlan tercih ettiler. Sibiryah koylulerin hic;bir zaman serflik ya�amad1klanm biliyorsunuz. Onlar Rusya'daki en iyi beslenmi� koylulerdir, Rusya'dan sur­gun edilenleri somurmeye ah�m1�lar; bu koyluler devrimden el­de edecekleri bir kazancm olmad1g1m du�unuyorlard1 ve onder­lerini butun Rus burjuvazisinden, Men�eviklerden ve Sosyalist­Devrimcilerden sec;tiler -orada bunlardan yo.zlerce, binlerce vardi. Bazilan sozgelimi Omsk'ta 900 bin burjuva oldugunu, baz1lanysa 500 bin burjuva oldugunu soyluyorlar. Kelimenin gerc;ek anlam1yla butun burjuvazi orada toplanm1�tl; bilgiye ve kulture sahip olduklan ve yonetme ah�kanhklan oldugu ic;in halka onderlik etme haklan oldugunu iddia eden herkes, Men­�eviklerden Sosyalist-Devrimcilere kadar butun partilerden in­sanlar orada biraraya gelmi�ti. Ellerinin altmda besili koyluler,

123

sosyalizme meyilli olmayan gurbuz adamlar vard1; bu.tun ltilaf devletlerinden, dunya uzerinde iktidan elinde tutan guc;lu dev­letlerden yard1m ahyorlardi. Denize serbest eri�imi olan demir­yolu hatlanna sahiplerdi ve bu tam hakimiyet anlamma geliyor­du, zira ltilaf devletlerinin bayragmm dunyanm hic;bir yerinde rakibi yoktur ve bu.tun dunyaya hukmetmektedir. lnsan daha ne ister? Bol�eviklere kar�1 sahip olmak istedikleri her �eye (guc;lu, gurbuz koyluleri olan bir ulke ve ltilaf devletlerinin yar­d1m1) sahip olan bu adamlar neden iki y1lhk deneyimin ardm­dan bu denli feci bir c;oku� ya�adilar ve 'halk iktidan'nm yerine, geride yalmzca kapitalistlerle toprak sahiplerinin mahdumlan­nm barbarca egemenligi kald1? Kolc;ak hukumranhgmm oldu­gu yerler tamamen c;oktu ve K1z1l Ordumuz Urallar'a kurtanc1 olarak yakla�uken bunu bilfiil anlamak mumkundur Bir y1l on­ce koyluler, 'Kahrolsun Bol�evikler, onlar yl.iku koylunun sirll­na bindiriyorlar' diye bagmyorlard1 ve bu yii.zden toprak sahip­leriyle kapitalistlerin tarafma gec;mi�lerdi. 0 dbnemde soyledik­lerimize inanm1yorlard1, ama �imdi kendileri ya�ayip gorduler, Bol�eviklerin koyluden bir at ald1g1m, oysa Kolc;ak'm her �eyi, atlan ve geri kalan her �eyi ald1gm1 ve C::arhk disiplinine geri dondurdugunu gorduler. Koyluler aruk gec;mi�in deneyimine sahip olduklan ic;in, K1zil Ordu'yu kurtanc1 olarak selamhyor­lar ve Bol�eviklerin Sibirya'ya gerc;ek ve tam bir ozgurluk geti­recegini soyluyorlar. (alk1�lar)

Bu Kolc;ak hukumranhg1 deneyimi bizim ic;in son derece de­gerlidir; bize bu.tun dunyada ya�ananlan kuc;uk bir olc;ekte su­nuyor, Bol�eviklerin gucunun gerc;ek kaynaklanm -yenilmez, yok edilemez kaynaklan- gosteriyor. Sibirya du�manlanm1zm elindeyken c;aresiz gorunuyorduk. Arna �imdi bu devasa guc; c;oktu. Neden? C::unku emperyalist sava�1 ve sonuc;lanm dogru

124

tahlil ettik, in5anhgm bu 5ava�tan diger 5ava�lardan oldugu gi­bi �1kamayacag1m 5oylerken hakhyd1k -in5anlar oyle buyiik 51-kmular �ekmi�. oyle eziyetler ya�am1�. kapitalizme kar�l oyle bir ofke biriktirmi�lerdi ki i��i 5m1fmm egemenligi ve 505yaliz­min kurulma51 ka�1mlmazdi. Burada 'orta yol'dan bah5edildi ve Sag So5yali5t-Devrimcilerle Men�eviklerin bu orta yolun hayal­lerini kurduklanm, bu orta yolcu partilerdeki en iyi un5urlarm orta yol hayallerinde �ok 5amimi olduklanm �ok iyi biliyorum, ama butun ulkelerin ve halklann deneyimlerinden bunun ho� bir hayal oldugunu da biliyoruz , �unku C:ernov'larla Mai5ki'le­rin bakanhk kariyerlerine kald1klan yerden devam ettikleri ve tam bir fiya5koya yol a�uklan Kurucu Mecli5 kralhgmda orta yol di ye bir �ey yoktur. Bu bir te5aduf mu yok5a Bol�evik if tira-51 m1? Boyle olduguna kim5eleri inand1ramaz51mz! Eger Kuru­cu Mecli5'e boyle bir inan�la ba�lay1p boyle5ine bir fiya5koyla 5ona geldiler5e , bu bir kez daha Bol�eviklerin �u iddialannda hakh olduklanm go5termektedir: Ya proletarya diktatorlugu, yani butun emek�i kitlelerin diktatorlugu ve kapitalizme kar�1 zafer ya da burjuvazinin Sibirya'da oldugu gibi Kol�ak'm kur­dugu bir monar�iye kadar varabilecek olan en igren� ve kanh egemenligi. $imdi, Sibirya'dan �1kanlan der5ler ve 5onu�lardan ulu5larara51 duruma <lair k15a bir ozete ge�ebilirim.

Yolda�lar, i� politikam1zda muazzam bir ilerleme kaydet­tik; bir yil once �evrelerinde olup bitenler hakkmda tamamen bilin�5iz olan, Kurucu Mecli5 hakkmdaki butun palavralara inanan, Bol�eviklerin dayamg1 yukler kar�15mda ce5aretleri kmlan, mucadele �agn5m1 her duyduklannda ka�acak delik arayan milyonlarca Ru5 koylu5u, o zamandan beri bu koyluler Guney'de Almanlann elinde oyle agir ve kanh deneyimler ya­�adilar ki �ok �ey ogrendiler. Milyonlarca in5an Kol�ak'm ne

125

oldugunu anlad1g1 i.;in mtithi� gu.; kazand1k; Sibirya'daki koy­luler milyonlar halinde Bol�evizmi tercih ettiler; bu milyonlar­ca koylu, kelimenin ger.;ek anlam1yla hepsi Bol�evikleri bekli­yor, ama vaazlanm1z ve doktrinlerimizden oturu degil, kendi deneyimlerinden oturu. Sosyalist-Devrimcileri .;agird1lar ve iktidan onlara verdiler, ama Sosyalist-Devrimcilerle Men�e­vikleri ba�a ge.;irmekle eski Rus monar�isine, ulkeye 'demok­rasi'yle birlikte muazzam bir hukuksuzluk da getiren eski Rus polisine geri donduklerini gorduler. Zaman her �eyin ilaci di­ye bo�una dememi�ler. (alki�lar)

Dunyadaki duruma �oyle bir bakm. Ge.;en yil bu a.;1dan bir y1l oncesine k1yasla muazzam bir ilerleme kaydetmedik mi? 0 donemde devrime sad1k olan insanlar bile bize cephe almam1�­lar m1yd1, Bol�eviklerin Rusya'y1 Alman emperyalistlerine sam­gm1, Brest Ban�1'mn .;ok ciddi bir hata yap1ld1gmm kamn oldu­gunu ve yalmzca demokratik Fransa ve lngiltere'yle ittifakm Rusya'yi kurtarabilecegini soylemiyorlar m1yd1? Peki, ne oldu? Ge.;en yilki krizden birka.; ay soma Brest Ban�1 hukmunu yitir­di. Almanya'nm yenildigi 9 Kas1m 1918'den soma alt1 ay ge.;ti ve ban� imzalamak i.;in Frans1z ve lngiliz emperyalistlerinin bu aln ayhk .;abas1 yetti. Peki, ban� ne getirdi? Tek bir �ey: 0 za­mana dek zafere kadar sava�tan bahseden Fransiz ve lngiliz em­peryalistlerine �a�ak.;1hk yapanlann hepsi �imdi gun gun de­gil, saat saat bizim tarafim1za ge.;iyorlar; dort y1ldir sava�a su­ruklenmekle kandmld1klanm bizzat soyluyorlar. Kitlelere Al­manya'nm yenilgisinin ozgurluk adma, ozgurluk ve e�itligin za­feri adma, demokrasinin zaferi adma gerekli oldugunu soyledi­ler, ama bu vaatlerin yerine Versay Ban�1'm, talan ve kar ama­c1yla dayanlm1� al.;ak.;a bir ban� antla�masm1 verdiler. 0 y1l, dunya devriminin zaferi i.;in yo gun bir mucadele ytirtitmu�tuk.

126

Bizim durumumuzla du�manlanm1zm durumunu kar�1la�tmr­samz, att1g1m1z her ad1mla bu tun dunyada muttefikler kazand1-g1mm gorursunuz. Simdi emperyalistlerin bak1� ac;1smdan, Al­manlann yenilgiden ne anlad1klanm, Frans1z ve lngilizlerin tam zaferden ne anlad1klanm gorebiliyoruz; bunun Frans1z ve lngiliz emperyalistleri ic;in sonun ba�langIC1 oldugunu goruyo­ruz. l�c;i s1mf1 hareketi her gec;en gun daha h1zh buyliyor. l�c;i­ler yabanc1 askerlerin Rusya'dan c;ekilmesini ve Versay Antla�­mas1'nm feshedilmesini talep ediyorlar. Brest Antla�mas1 done­minde yalmzd1k; �imdi bu antla�ma tarihin derinliklerine go­muldu ve yerini Almanya'y1 bogazlayan Versay Antla�mas1 aldi.

Gec;en yilm deneyimlerini degerlendirirken, butlin zorluk­lan durustc;e kabul ederek, �unu guvenle, sogukkanhhkla ve abartmadan soyleyebiliriz: Yolda�lar, size birc;ok kez gelip ge­nel durumu anlatllk ve Moskova'mn ileri i�c;ilerine tekrar kar­�1 kar�1ya geldigimiz zorluklan gostermeye c;ah�nk; bu zorlu donemden c;1kard1g1m1z dersleri biraz du�unmenizi ve bu du­�unme sureciniz ve degerlendirmeleriniz temelinde, bu dene­yim temelinde, bizimle birlikte , �u saglam ve sarsilmaz inanca varmamz1 bekliyoruz: Yalmzca Rusya'da degil, butun dunya­da zafer bizim olacak. Guney'de ya�ad1g1m1z yenilgileri telafi etmek ic;in tekrar tekrar guc;lerimizi biraraya toplayacag1z. Or­gutsel becerimizin denenmi� ve smam1� silahlanm, disiplini­mizi ve baghhg1mm ortaya koyacag1z ve o zaman Denikin'in dag1lacagma ve onun da, npk1 Kolc;ak gibi, npk1 Frans1z ve ln­giliz emperyalistleri gibi, c;okecegine eminiz. (co�kulu alki�lar)

Ilk kez k1sa haber olarak 5 Temmuz 1 9 19'da Pravda'nm 145. say1smda yaymland1; tam metin halinde ilk kez 1932'de yaymland1; Col lected Works, Cilt 29, s. 456-469.

127

SOVYET lKTlDARININ lKl YIU �

Bednota gazetesi c;ogunlukla koyluler tarafmdan okun­maktad1r. Sovyet iktidannm kurulu�unun bu ikinci yildo­numunde, toprak sahiplerinin ve kapitalistlerin bask1smdan kurtanlm1� olan milyonlarca emekc;i koyluye selamlanm1 sunmak ve bu kurtulu� konusunda birkac; sbz soylemek is­tiyorum.

Sermayenin egemenligini y1kan ve iktidan emekc;i kitlelere veren Sovyet iktidan, benzersiz ve inamlmaz guc;luklerle bo­gu�mak zorundad1r.

Su anda butun dunyanm kapitalistleri ve toprak sahipleriy­le el ele vermi� olan Rus toprak sahipleri ve kapitalistleri, Sov­yet iktidanm yok etmek ic;in hala c;ilgmca giri�imlerde bulu-

128

nuyorlar. Sovyet iktidanmn olu�turdugu 6rnekten korkuyor­lar; onun bu.tun dunyamn i�c;ilerinin sevgisi ve destegini kaza­nacagmdan korkuyorlar.

Olke ic;indeki tertipler, \:ekoslovak kuvvetlerinin satm almrnas1, Sibirya'ya, Arhangelsk'e, Kafkasya'ya, Guney Rusya ve Petrograd yakmlanna yabanc1 birliklerin c;1kanlrnas1, Kol­c;ak'a, Denikin'e, Yudenic;'e ve 6teki <::arhk generallerine yar­d1rn ic;in harcanan yuz rnilyonlarca ruble gibi, akla gelebilecek her yontern, sava� ihalelerinden rnilyarlar kazanrn1� olan bu.­tun ulkelerin kapitalistleri tarafmdan Sovyet hukurnetini de­virrnek ic;in kullamlrnaktadir.

Arna hepsi bo�una. Sovyet hukurneti, sava�m sebep oldugu olc;usuz acilara, ablukaya, knhga, yokluga, ula�1rn sisterninin c;okrnu� olrnasma ve genel ekonornik dagm1khga kar�m, bu.­tun bu e�i gorulrnedik ve ak1l alrnaz guc;luklerin D.stesinden gelerek dirndik ayakta durrnaktad1r.

Rusya'daki Sovyet iktidan �imdiden butan dunya i�i;ilerinin destegini kazanm1� bulunuyor. Kitlelerin Bol�evizrnden ve Sov­yet iktidanndan bahsetrnedikleri tek bir ulke yoktur.

Kapitalistler sonu gelrnez bir bic;irnde iftiralarda ve karala­rnalarda bulunarak, Sovyet iktidanndan nefretle ve kudurrnu� bir kinle bahsediyorlar. Arna bu kin onlan ele veriyor ve i!?c;i kitleleri cski onderlere sm c;evirip Sovyet iktidanm destekle­diklerini beyan ediyorlar.

Du�rnamn Rusya D.zerine saldmsmdan kaynaklanan ezici ve ac1h yuke kar�m Sovyet iktidan bu.tun dunyada zafer ka­zanrnI!?llr, zira her yerde daha �irndiden ernekc;i halkm tevec­cuhunu kazanrn1� olrnarn1z bir zaferdir.

Sovyet iktidannm dunya i;apmdaki zaferi kesindir. Yalmzca zamana ihtiyai; vard1r.

129

Sava�m ve ekonomik altust olu�un yaratt1g1 akil almaz s1-kmulara, korkurn; kHhga ve gu<;luklere kar�m Sovyet iktidan neden boylesine saglam ve dayamkhd1r?

(unku Sovyet iktidan bizzat emek<;i halkm, milyonlarca i�<;i ve koylunun iktidand1r.

l�<;iler devlet iktidanm ellerinde tutuyorlar. t�<;iler milyon­larca emek<;i koyluye yard1m ediyorlar.

Sovyet hukumeti toprak sahiplerini ve kapitalistleri ala�ag1 etmi�tir ve egemenliklerini yeniden kurma giri�imlerine kar�1 halk1 kararh bir bi<;imde savunmaktadir.

Sovyet hiikiimeti, buyuk <;ogunlugu olu�turan emek(i koylii­

lere, yoksul ve orta koyliiye elinden gelen her tiirlii yard1m1 yap­

maktadir.

Sovyet hukumeti, kulak'larm, koylerdeki para babalarmm, mulk sahiplerinin, vurguncunun, <;ah�madan zengin olmak isteyen herkesin, halkm sefaleti ve a<;hg1 uzerinde semirmek isteyen herkesin dizginlerini s1ms1k1 elinde tutmaktad1r.

Sovyet hukumeti emek<;i halkm yanmda, vurguncularm, mulk sahiplerinin, kapitalistlerin ve toprak sahiplerinin kar�1-

smdad1r.

Sovyet iktidarmm dunya ol<;usundeki gucu, istikran ve ye­nilmezliginin kaynag1 da budur.

Butun dunyada yuz milyonlarca i�<;i ve koylu, toprak sa­hipleri ve kapitalistler tarafmdan eziliyor, horlamyor ve soyu­luyor. Eski devlet ayg1u, ister kralhk, ister 'demokratik' (soz­de demokratik) cumhuriyet olsun, somuruculere yard1m edip, i�<;ileri bask1 altmda tutmaktadir.

Butun ulkelerde yliz milyonlarca i�<;i ve koylu bunu bili­yor; bunu gunluk hayatlannda ya�1yor ve goruyorlar.

130

Emperyalist sava� dart yil surdu; on milyonlarca insan ol­duruldu ve sakat birak1ld1. Ne ugruna? Kapitalist ganimetin bolu�ulmesi ugruna, pazarlar, karlar, somurgeler ve bankala­rm egemenligi ugruna.

lngiliz-Frans1z emperyalist yagmac1lan Alman emperyalist yagmacilanm yendiler. Her gec;:en gun ne mal olduklan daha iyi anla�1hyor: Hirs1z, yagmac1, halkm sefaletiyle palazlanan, zay1f uluslara zulmeden somuruculer.

l�te bu yu.zden dunya i�c;:ileri ve koyluleri arasmda Sovyet iktidanna destek her gec;:en gun artmaktad1r.

Sermayeye kar�1 �iddetli ve c;:etin mucadele Rusya'daki za­ferle ba�ladl. Simdi de bu.tun ulkelere yay1hyor.

Bu mucadele, Danya Sovyet Cumhuriyeti'nin zaferiyle son bulacaktir.

Bednota, 7 Kas1m 1919, Sayi: 478; Collected Works , Cilt 30, s. 124- 1 26.

1 3 1

KOMUNlST ENTERNASYONAL 0<;0NC0 KONGRESl

22 Haziran - 12 Temmuz 192 1 �

RKP'NIN TAKTIKLERI 0ZER1NE RAPOR l(:lN TEZLER

1) RSSCF'nin Uluslararasi Konumu RSSCF'nin uluslararas1 konumunun �u anda belirleyici

ozelligi, olduki;a istikrars1z olmasma kar�m yine de dunya si­yasetinde ozgul bir duruma yol ai;acak �ekilde belli bir denge­ye kavu�mu� olmas1d1r.

Bu ozgul nitelik �udur. Bir yandan uluslararas1 burjuvazi Sovyet Rusya'ya kar�1 muthi� bir nefret ve du�manhkla dolu­dur ve onu bogazlamak uzere her an tepesine binmenin he­saplanm yapmaktad1r. Diger yandan, uluslararas1 burjuvaziye

132

yuz milyonlarca franka mal olan butun askeri mudahale giri­�imleri, o donemde Sovyet iktidan �imdikinden daha gu<;suz olmasma ve Rus toprak sahipleriyle kapitalistlerinin RSSCF topraklannda tam te�ekkullu ordulan bulunmasma kar�m ta­mamen ba�ans1zhkla sonu<;landl. Sovyet Rusya'ya kar�1 sava­�a muhalefet, proletaryanm devrimci hareketini gu<;lendirip pe�ine ku<;D.k burjuva demokratlarmm geni� kesimlerini de katarak bu.tun kapitalist ulkelerde ciddi bir yukseli� kaydet­mi�tir. (:e�itli emperyalist ulkeler arasmdaki <;1kar <;atl�malan �iddetlenmi�tir ve her ge<;en gun daha da �iddetlenmektedir. Dogu'nun yuz milyonlarca nufusa sahip ezilen halklan arasm­daki devrimci hareket kayda deger bir gu<;le buyuyor. Butli.n bu ko�ullardan otD.ru, uluslararas1 emperyalizm kendisinden <;ok daha gu<;suz olan Sovyet Rusya'y1 bogazlamay1 ba�arama­m1� ve �imdilik onu tammak ya da yan yanya tammak ve onunla ticaret anla�malan yapmak zorunda kalm1�tu.

Sonu<;, son derece istikrars1z ve guvenilmez olsa da, Sovyet Cumhuriyeti'ne kapitalist devletlerle <;evrili olarak -elbette uzun sureligine degil, k1sa sureligine- ya�ama olanag1 saglayan bir denge durumudur.

2) Smif Gu(lerinin Uluslararas1 Alandaki Sajla$malan Bu durum uluslararas1 alanda sm1f gu<;lerinin �u �ekilde

safla�masma yol a<;m1�tu. Uluslararas1 burjuvazi Sovyet Rusya'ya kar�1 a<;1ktan sava�

yurutme fusatmdan mahrum kald1gmdan, �imdi yeniden sa­va�a donmesini saglayacak ko�ullarm olu�mas1 i<;in bekle-gor politikas1 izlemektedir.

Proletarya butun ileri kapitalist ulkelerde �imdiden kendi oncusunu, yani Komunist Partisi'ni kurmu�tur. Komunist

133

partiler her ulkede buyuyar, proletaryanm c;agunlugunu ka­zanma yonunde durmadan ilerleme kaydediyar ve gerek Ame­rika gerekse Avrupa emperyalist ayncahklar nedeniyle yazla�­m1� alan i�c;i sm1fmm list katmanlan ve eski sendika burokrat­larmm nufuzunu yak ediyar.

Kapitalist ulkelerde , onde gelen kesimleri lkinci ve lki­buc;ukuncu Enternasyanal tarafmdan temsil edilen kuc;uk burjuva demakratlan, bugun kapitalizmin ba�hca dayanag1 kanumundad1rlar, zira bu kesimler devrim aldugunda em­peryalizmin saglad1g1 ayncahklar sayesinde edindikleri gore­li kuc;uk burjuva refahlanm kaybetmekten karkan sanayi ve ticaret i�c;ileriyle buro c;ah�anlannm c;agunlugu ya da kayda deger bir kesimi uzerinde ha.la nufuza sahip bulunuyarlar. Fakat derinle�en ekanamik kriz her yerde halkm geni� ke­simlerinin hayat ka�ullanm kotule�tiriyar ve bu durum, ka­pitalizm artadan kaldmlmad1g1 takdirde patlak vermesi ka­c;milmaz alan yeni emperyalist sava�larla birlikte bu dayana­g1 her gec;en gun zay1flauyar.

Dunya nufusunun ezici c;agunlugunu alu�turan somurge ve yan-somurge ulkelerdeki emekc;i halk kitleleri, yirminci yuzy1lm ba�mda ozellikle de Rusya, Turkiye, lran ve <;;:in'deki devrimlerle siyasal hayata gozlerini ac;m1� aldular. 1 9 14- 1 9 1 8 emperyalist sava�1 v e Rusya'daki Savyet iktidan b u kitleleri dunya siyasetinde ve emperyalizmin devrimci yallarla yak edilmesi mucadelesinde aktif bir etken haline getirme sureci­ni tamamhyar, aysa aralannda lkinci ve lki-buc;ukuncu Enter­nasyanal onderlerinin de aldugu Avrupa ve Amerika'nm egi­timli hamkafalan bunu gormeyi inatla reddediyarlar. Bu ulke­lerin ba�Im lngiliz Hindistan'1 c;ekiyar; bu ulkede bir yandan sanayi ve demiryalu proletaryasmm say1ca buyumesine, diger

134

yandan katliamlan (Amritsar) , meydanda kubac;lama cezalan­m, vs. giderek daha da s1kla�t1ran lngiltere'nin vah�i teroriz­minin �iddetlenmesine paralel olarak devrim olgunla�1yor.

3) S1mf Gii(lerinin Rusya'dahi Sajla$malan Sovyet Rusya'mn ic;erideki siyasal durumunu belirleyen

�ey, birkac; y1ldir burada tarihte ilk kez yalmzca iki sm1fm var olmas1d1r: ony1llar boyunca c;ok yeni, ama modern ve biiy(lk olc;ekli makineli sanayinin tezgahmdan gec;mi� olan proletar­ya ile niifusun ezici c;ogunlugunu olu�turan kiic;iik koyliiliik.

Rusya'da biiyiik toprak sahipleri ve kapitalistler yok olma­d1lar, ama bir sm1f olarak tamamen miilksiizle�tirildiler ve si­yasal bak1mdan ezildiler. Bu sm1ftan geriye kalanlar Sovyet hii­kiimeti c;ah�anlan arasma yuvalanm1�ur. Yurtd1�mda say1lan 1 ,5-2 milyonu bulan miilteciler olarak, biitiin burjuva ve 'sos­yalist' (yani, kiic;iik burjuva) partilerine ait elliden fazla giinliik gazete, ordunun geri kalan unsurlan ve uluslararas1 burjuva­ziyle c;e�itli baglar sayesinde sm1fsal orgiitliiliiklerini koruyor­lar. Bu miilteciler biitiin giic;leriyle Sovyet iktidanm y1kmaya ve Rusya'da kapitalizmi yeniden kurmaya c;ah�1yorlar.

4) Rusya'da Proletarya ve Koylutuh Rusya'da ic; durum buyken, �u an egemen sm1f olarak pro­

letaryanm oniindeki ba�hca gorev koyliiluge onderlik etmek, onlarla saglam bir ittifak kurmak ve bir dizi ara a�amanm ar­dmdan biiyiik olc;ekli, toplumsalla�m1�, makineli tanma gec;i­�i ba�armak ic;in gerekli onlemleri belirlemek ve hayata gec;ir­mektir. Rusya'da gerek iilkenin geri kalm1�hg1 gerekse yedi y1l siiren emperyalist ve ic; sava� yiiziinden ya�anan a�m y1k1m­dan otiirii bu gorev ozellikle zordur. Fakat bu ozgiil ko�ullar

135

haricinde, bu sorun, belki bir tek lngiltere haric;: butun kapita­list ulkelerin kar�1la�acag1 sosyalist in�anm en zor gorevlerin­den biridir. Diger yandan lngiltere'de bile, unutmamak gere­kir ki kuc;:uk kirac1 c;:if tc;:iler c;:ok kuc;:uk bir sm1f olu�tursa da, kuc;:uk burjuva bir hayat standardma sahip olan i�c;:ilerle buro c;:ah�anlarmm yuzdesi lngiltere'nin somurgelerindeki yuz mil­yonlarca insanm bilfiil somurgele�tirilmesinden oturu olaga­nustu derecede yuksektir.

Dolay1s1yla , tek bir surec;: olarak proleter dunya devrimi­nin geli�imi ac;:1smdan Rusya'nm gec;:mekte oldugu a�ama, ik­tidardaki proletaryanm kuc;:uk burjuva kitlelere kar�1 politi­kasmm pratikte smanmas1 ve dogrulanmas1 yonunden kay­da degerdir.

5) RSSCF'de Proletarya ile Koyliiliik Aras111daki Askeri l ttif ak

Sovyet Rusya'da proletarya ile koyluluk arasmda duzgun ili�kilerin temeli 1 9 1 7- 1921 doneminde, bu.tun dunya burjuva­zisi ve bu.tun kuc;:uk burjuva demokrat partileri (Sosyalist-Dev­rimciler ve Men�evikler) tarafmdan desteklenen kapitalistlerin ve toprak sahiplerinin i�gali, proletarya ve koyluluge Sovyet ik­tidanm savunmak ic;:in bir askeri ittifak olu�turmak, imzala­mak ve muhur aluna almak zorunda b1rakt1gmda yarat1lm1�t1. le;: sava� sm1f mucadelesinin en yogun bic;:imidir ve mucadele ne kadar yogunla�1rsa, bu.tun kuc;:uk burjuva yamlsamalanyla onyarg1lanm da o kadar h1zh bir �ekilde yutmakta ve koylulu­gun en geri katmanlarma yalmzca proletarya diktatorlugunun onu kurtarabilecegini ve Sosyalist-Devrimcilerle Men�eviklerin gerc;:ekte toprak sahipleriyle kapitalistlerin u�ag1 oldugunu de­neyimler o kadar ac;:1k bir �ekilde kamtlamaktad1r.

136

Fakat proletaryayla koyluluk arasmdaki askeri ittifak bu iki sm1f arasmdaki saglam ittifakm esas bic;imiyken ve oyle de olmak zorundayken, aralarmda bir ekonomik ittifak ol­madan birkac; hafta bile surdurulemezdi. l�c;i devleti koylu­lere bu tun toprag1 verdi ve toprak sahipleriyle kulak'lara kar­�1 korunma saglad1; koylulerse i�c;ilere buyuk sanayi yeni­den ayaklan Ozerine dikilene kadar bore; olarak ia�e teminin­de bulunuyorlar.

6) Proletaryayla KoylUlUk Arasmda Duzgun Ekonomik lli�kilere Gei;i�

Kuc;uk koylulerle proletarya arasmdaki ittifak ancak ula�1-mm ve buyuk sanayinin yeniden i�ler hale gelmesiyle prole­taryanm koylulere ia�e kar�1hgmda kendi kullammlan ic;in ve c;iftliklerini iyile�tirmek ic;in gerekli butun mallan saglayabil­diginde sosyalizm ac;1smdan dogru ve istikrarh bir ittifak ola­bilir. Olke enkaz y1g1myken bunu bir c;irp1da ba�armak mum­kun olamazdi. Aruya el koyma sistemi yeterince orgutlu ol­mayan devletin toprak sahiplerine kar�1 inamlmaz derecede zorlu sava�1 yurutebilmesi ic;in alabilecegi en iyi onlemdi. 1920'de kotu hasat ve hayvan yemi s1kmt1s1 zaten zor durum­da olan koylulugun s1kmulanm daha da arturd1 ve ayni vergi­ye gec;i�i zorunlu hale getirdi.

Cuzi duzeyde belirlenmi� ayni vergi koylulugun ko�ulla­rmda derhal buylik bir iyile�me saglayacak ve aym zamanda onlan ekim alanlanm geni�letmeye ve c;if tc;ilik yontemlerini geli�tirmeye te�vik edecektir.

Ayni vergi koylulerin butun am urunune zorla el konma­smdan sanayiyle tanm arasmda duzenli sosyalist Orlin muba­delesine bir gec;i�e i�aret etmektedir.

137

7) Sovyet Hukumetinin Kapitalizme ve lmtiyazlara lzin Verebilecegi Ko�ullar ve Bunun Anlam1

Elbette ayni vergi, koylu ic;in, vergiden soma elinde kalan artl urununu diledigi gibi degerlendirebilme ozgurlugu de­mektir. Devlet koyluye butun artl urunu kar�1hgmda sosyalist fabrikalardan urun tedarik edemediginden, artl urunle ticaret yapma ozgurlugu kac;m1lmaz olarak kapitalizmin geli�imine ozgurluk tammak anlamma gelmektedir.

Fakat belirtilen sm1rlar ic;inde, ula�1m ve buyuk sanayi proletaryamn elinde kald1g1 surece bu durum sosyalizm ac;1-smdan hie; de tehlikeli degildir. Tersine, proleter devletinin denetleyip duzenledigi kapitalizmin geli�imi (yani, sozcu­gun bu anlam1yla 'devlet' kapitalizmi), a�m derecede dag1l­m1� ve geri kalm1� bir kuc;uk koylu ulkesinde yararh ve zo­runludur, zira koylu tanmmm derhal canlandmlmasm1 h1z­land1rabilir. Bu dedigim imtiyazlar ic;in daha da gec;erlidir: l�c;i devleti hic;bir i�letmeyi elinden c;1karmadan, belli ma­denleri, ormanhk arazileri, petrol sahalanm, vs . Sovyet bu­yuk sanayisini canlandirma surecini h1zlandirmak amac1yla fazladan tec;hizat ve makine almak ic;in yabanc1 kapitalistle­re kiralamaktad1r.

Son derece degerli urunlerden belli bir pay bic;iminde im­tiyaz sahiplerine yapilan odeme, ku�kusuz, i�c;i devletinin dunya burjuvazisine odedigi bir harac;ur; bu gerc;egi goz ard1 etmeden, bu haracI 6demekle kazanc;h c;1kt1g1m1z1 ac;1kc;a kav­ramak zorunday1z, zira bu onlem buyuk sanayimizin canlan­mas1m h1zlandird1g1 gibi, i�c;i ve koylulerin ko�ullanm da cid­di olc;ude iyile�tirmektedir.

138

B) la�e Politikam1zm Ba�ans1 Sovyet Rusya'nm 1 9 1 7 - 192 1 donemindeki ia�e politikast

ku�kusuz c;ok kaba ve kusurluydu. Nitekim bu politika birc;ok suiistimale yol ac;m1�ur. Bu politikay1 hayata gec;irirken birta­k1m hatalar yaptldi. Fakat butunu bak1mmdan, o donemki ko­�ullar altmda mumkun olan tek yol buydu. Neticede, bu poli­tika tarihi misyonunu yerine getirdi: Y1k1lm1� ve geri kalm1� bir ulkede proletarya diktatorlugunu kurtardt. Yava� yava� ilerleme kaydedildigi konusunda kimsenin ku�kusu olamaz. Tamamen iktidarda oldugumuz ilk y1l (1 Agustos 19 18- 1 Agustos 19 19) devlet 1 10 milyon pud tah1l toplad1, ikinci y1l 220 milyon pud toplad1, uc;uncu y1ldaysa 285 milyon pud'dan daha fazla topladi.

Simdi pratik deneyim edinmi� olarak 400 milyon pud topla­mayi hedefliyoruz (ayni verginin 240 milyon pud getirmesi bek­leniyor ). l�c;i devleti ancak yeterli ia�e stokuna sahip oldugun­da ekonomik ac;1dan kendi ayaklan uzerinde sapasaglam dura­bilecek, buyu.k sanayiyi yava� ama saglam ad1mlarla yeniden canlandirabilecek ve duzgun bir mali sistem kurabilecektir.

9) Sosyalizmin Maddi T emeli ve Rusya'ntn Elektrifikasyonu Plant

Tanmm yeniden orgutlenmesini saglayacak buyu.k olc;ekli makineli sanayi sosyalizm adma mumkun olan yegane maddi temeldir. Fakat kendimizi bu genel tezlerle smirlayamay1z. Daha somuta inmek gerekir. Teknolojinin en son kazammla­rma dayanan ve tanm1 yeniden orgutleyebilecek olan buyuk olc;ekli sanayi ic;in butun ulkenin elektrifikasyonu gerekir. RSSCF'nin elektrifikasyonu ic;in boyle bir bilimsel plan hazir­lamaya giri�mek zorundayd1k ve bunu ba�ard1k. Rusya'nm sa-

139

yilan iki yuzli a�an en iyi bilimcileri, muhendisleri ve tanm uzmanlanmn i�birligiyle, bu <;ah�ma tamamland1, kahn bir ki­tap halinde yaymland1 ve Arahk l 920'de toplanan Sekizinci Tum-Rusya Sovyetleri Kongresi tarafmdan tamam1 onaylandi. Simdiden, hukumetin nihai onaymdan once bu plam aynntl­lanyla incelemek uzere Agustos l 92l 'de butun Rusya <;apmda bir elektrik muhendisleri kongresi toplamak uzere duzenle­meler yapildi. Elektrifikasyon plamnm ilk k1smmm on y1lda tamamlanacag1 ve 3 70 milyon i�glinli alacag1 tahmin ediliyor.

1 9 1 8'de toplam 4 .757 kw kapasiteye sahip sekiz yeni elek­trik santraline kavu�tuk; l 9 18'da bu rakam 36'ya <;1kti (top­lam kapasite 1 .648 kw) , 1 920'deyse lOO'e (toplam kapasite 8.699 kw) .

Bu devasa ulke i<;in mlitevaz1 bir ba�lang1<; olmasma kar­�m, yine de bir ba�lang1<; yapm1� olduk, <;ah�ma ba�lad1 ve sli­rekli ilerleme kaydediliyor. Emperyalist sava�tan sonra, Al­manya'daki bir milyon sava� tutsag1 modern tekniklerle tam�­tiktan sonra, li<; yilhk zorlu ama <;elikle�tirici i<; sava� deneyi­minden sonra, Rusya koylusli artik eski Rusya koylusu degil­dir; kli<;lik <;ift<;i kitlelerini kapitalist kolelikten sosyalizme go­tlirebilecek yegane rehberin proletarya oldugunu her ge<;en ay daha a<;1k ve canh bir �ekilde gormektedir.

1 O) Sennayenin Muttefikleri Olarak 'Saf Demokrasi'nin, lkinci ve lki-bw;ukuncu Enternasyonal'in ve Sosyalist-Devrimciler ile Men�eviklerin Rolu

Proletarya diktatorlugu sm1f mlicadelesinin sona ermesi degil, aksine yeni bir bi<;im altmda ve yeni silahlarla devam et­tirilmesidir. S1mflar var oldugu surece, tek bir ulkede devril­mi� olan burjuvazi uluslararas1 ol<;ekte sosyalizme saldmlan-

140

m on misli yogunla�urd1g1 siirece, bu diktatorliik zorunludur. Gec;i� doneminde, kiic;iik c;if t<;i sm1fmm belirli yalpalamalar sergilemesi kac;1mlmazd1r. Gec;i�in zorluklan ve burjuvazinin niifuzu, bu kitlenin ruh halinin kac;m1lmaz olarak giinden gii­ne degi�mesine sebep olur. Bu noktada, c;ok zor ama tarihsel ac;1dan en onemli gorev, kendisi ic;in hayati bir temel olan bii­yiik olc;ekli sanayinin y1k1m1yla zay1flayan ve bir bak1ma sm1f­s1zla�an proletaryaya dii�mektedir: bu yalpalamalara ragmen direnmek ve emcgi sermayenin boyundurugundan kurtarma davasm1 zaf ere ula�urmak zorundad1r.

Kiic;iik burjuva demokrat partiler, yani Rusya'da S-R'ler (Sosyalist-Devrimciler) ve Men�evikler tarafmdan temsil edi­len lkinci ya da lki-buc;ukuncu Enternasyonal'e bagh partiler­ce izlenen politika kiic;iik burjuvazinin yalpalamalannm siya­sal ifadesidir. Bugiin bu partilerin karargahlan ve gazeteleri yurtd1�mdadir ve gerc;ekte biitiin burjuva kar�1-devrimiyle giic;birligi halinde olup sadakatle ona hizmet etmektedirler.

Ba�1m Kadet Partisi (Me�rutiyetc;i Demokratlar) lideri Mil­yukov'un c;ektigi Rus biiyiik burjuvazisinin kurnaz liderleri, kiic;iik burjuva demokratlarmm, yani Sosyalist-Devrimcilerin ve Men�eviklerin bu roliinii gayet ac;1k, kesin ve net bir �ekil­de kavram1�lard1r. Men�eviklerin, Sosyalist-Devrimcilerin ve beyaz muhafizlarm giic;lerini birle�tirdigi Kronstadt isyamyla baglanuh olarak Milyukov, 'Bol�eviklersiz Sovyetler' slogamm benimsemi�tir. Bu fikri geli�tirerek, Sosyalist-Devrimcilere ve Men�eviklere, Bol�eviklerden iktidan alma gorevi once onlara dii�tiigiinden, "buyrun deneyin" (Paris Poslednye Novosti'den aktaran: Pravda, 64. say1, 192 1 ) diye yazm1�ur. Biiyiik burju­vazinin onderi Milyukov, biitiin devrimlerin ogrettigi dersi, yani kiic;iik burjuva demokratlanmn iktidan ellerinde tutma

141

yeteneginde olrnad1klanm ve her zarnan yalmzca burjuvazi­nin diktatorlugu i�in bir perde ve onun bolunrnerni� iktidan­na giden yolda bir basarnak hizrneti gorduklerini gayet iyi kavrarn1�tlr.

Rusya'da proleter devrirni , 1 789- 1 994 ve 1 848- 1 849 dev­rirnlerinin bu dersini ve aynca Friedrich Engels'in Bebel'e 1 1 Arahk 1 884 tarihli rnektubunda soylediklerini tekrar tekrar

dogrularnaktadir:

Saf dernokrasi devrirn am geldiginde biitiin burjuva, hatta feodal ekonorninin son c;:apas1 olarak gec;:ici bir onern kazamr. Bu yuzden 1848'in Mart ve Eylul aylan arasmda biitiin feodal-burokratik kitle devrirnci kitleleri bastrnnak ic;:in liberalleri guc;:lendirdi. Her haliikarda kriz gununde ve krizin ertesi gununde tek rnuanz1rn1z, saf dernokrasi etrafm­q.a toplanacak olan turn gericilik olacaktir ve hence bu husus gozden kac;:mlrnarnahdir (Rusc;:a'da Kommunisti�eshi Trud'un 9 Haziran 1921 tarihli 360. sayismda V. Adoratski yolda�m "Dernokrasi Ozerine Marx ve Engels" ba�hkh rnakalesinde yaymland1; Almanca'da Friedrich Engels, Politisches Vermachtnis'te yaymland1; Internationale ]ugend-Bibliotheh, Say1: 12 Berlin, 1920, s. 19) .

N. Lenin Moshova, Kremlin, 13 Haziran 1 92 1

Ilk kez 192l'de Komintern tarafmdan bro�iir halinde yayinland1; Col lected Works, Cilt 32, s. 453-461 .

142

KOMUNlST ENTERNASYONAL DORDUNCD KONGRESt

5 Mart 1 9 1 9 - 5 Arahk 1922 �

RUSY A DEVR1Ml'N1N BES YIU VE DONYA DEVR1M1N1N OLASILIKLARI -

KOM0N1ST ENTERNASYONAL D0RD0NC0 KONGRESl'NE RAPOR

13 Kas1m 1 922

(Lenin yolda� uzun suren �iddetli alkz�larla kar�zlanzr, herkes ayaga kalkzp "Enternasyonal "i okur)

Yolda�lar, listede ba�hca konu�mac1 hen goninuyorum, ama uzun suren hastahg1mdan sonra ayrmt1h bir rapor suna­mayacag1m1 tahmin edersiniz. En 6nemli sorunlara ancak bir giri� yapabilecegim. C:ok smirh bir konuyu i�leyecegim. "Rus­ya Devrimi'nin Be� Y1h ve Dunya Devriminin Olas1hklan" ko-

143

nusu , bir konu�macmm tek bir konu�mada bitiremeyecegi ka­dar kapsamhdu. Dolay1s1yla hen konunun yalmzca ku<;;uk bir bolumunu, yani Yeni Ekonomi Politikas1'm ele alacag1m. Bu ku<;;uk k1sm1 sizi �u an en <;;ok onem ta�1yan (en azmdan be­nim a<;;1mdan en onemli, zira �u an bu konu uzerinde <;;ah�1yo­rum) sorundan haberdar etmek istedigim i<;;in bilerek se<;;tim.

Dolay1s1yla size Yeni Ekonomi Politikas1'na nas1l ba�lad1g1-mm ve bu politika sayesinde ne sonu<;;lar elde ettigimizi anla­tacag1m. Kendimi yalmzca bu sorunla smulayarak, sanmm, size konu hakkmda genel bir fikir vermeyi ba�arabilecegim.

Yeni Ekonomi Politikas1'na nas1l geldigimizi anlatabilmek i<;;in once 1 9 1 8 y1hnda yazm1� oldugum bir makaleden almu yapmam gerekiyor. 1918 ba�lannda, k1sa bir polemik yaz1sm­da, devlet kapitalizmine kar�I almam1z gereken tutum soru­nunu ele alm1� ve �oyle yazm1�um: "Sovyet Cumhuriyetimizde bugunku duruma (yani, o donemki duruma) k1yasla devlet ka­pitalizmi bir i leri adim olacakur. Eger yakla�1k alu ay sonra ul­kemizde devlet kapitalizmi kurulmu� olursa, bu <;;ok buyii.k bir ba�an olacakur ve bir y1l i<;;inde sosyalizmin ulkemizde aruk temelli, sapasaglam bir yer edineceginin ve ulkemizde yenil­mez duruma geleceginin en buyii.k garantisi olacakur."

Ger<;;i bu saurlann yaz1ld1g1 donemde bugunkune k1yasla daha ak1ls1zd1k, ama bu meseleleri inceleyemeyecek kadar da ak1ls1z degildik.

Dolay1s1yla 1 9 1 8'de , Sovyet Cumhuriyeti'nin o donemki ekonomik durumuna gore, devlet kapitalizminin bir ileri ad1m olacag1 kanaatindeydim. Bu dedigim kulaga <;;ok garip ve belki de sa<;;ma gelecektir, zira daha o donemde ulkemiz sos­yalist bir cumhuriyetti ve biz her gun hanl haril -belki de faz­la aceleci bir �ekilde- a<;;1k<;;a sosyalist onlemler olarak tarif

144

edilmesi gereken bir�ok yeni ekonomik onlem ahyorduk. Bu­na rag-men, Sovyet Cumhuriyeti'nin o donemki ekonomik durumu dikkate almd1gmda, devlet kapitalizminin ileri bir ad1m olacag1m savunuyordum. Bu du�unceyi apklamak i�in Rusya'daki ekonomik sistemin ogelerini siralamakla yetinmi�­tim. Bu ogeler bana gore �oyleydi: " 1 ) ataerkil ekonomi, yani en ilkel tanm bi�imi; 2) ku�uk meta uretimi (buna tah1l tica­reti yapan koylulerin �ogunlugu da dahildir) ; 3) ozel kapita­lizm; 4) devlet kapitalizmi ve 5) sosyalizm. " 0 donemde Rus­ya'da butun bu ogeler mevcuttu. Onume bu ogeler arasmdaki ili�kiyi apklama gorevini koymu�tum ve sosyalist olmayan un-surlardan birinin, yani devlet kapitalizminin, sosyalizm­den daha ustun tutulup tutulamayacagmt mutalaa ediyordum. Tekrar ediyorum: Sosyalist oldugunu ilan eden bir cumhuri­yette, sosyalist olmayan bir ogenin sosyalizmden ustlin, sosya­lizmin ustunde tutulmas1 herkese �ok garip gelecektir. Fakat Rusya'nm ekonomik sisteminin turtle� ve fevkalade geli�mi� bir sistem olarak gormedigimizi hattrlarsamz mesele anla�1la­cakttr. Rusya'da ataerkil tanmm, yani en ilkel tanm bi�iminin sosyalist bi�imle yan yana oldugunun tamamen farkmdayd1k. Bu �artlarda devlet kapitalizminin rolu ne olabilirdi?

Daha sonra kendime bu ogelerden hangisinin baskm oldu­gunu soruyordum. Apk bir �ekilde, ku�uk burjuva bir ortam­da ku�uk burjuva ogeydi baskm olan. 0 zaman bu ogenin bas­km geldigini kabul etmi�tim; zaten ba�ka �ekilde du�unmek imkans1zdt. lnceledigimiz sorunla hi�bir ilgisi olmayan bir polemik sirasmda, kendime �u soruyu sormu�tum: Devlet ka­pitalizmine kar�t tutumumuz nedir? Verdigim cevap �uydu: Devlet kapitalizmi sosyalist bir bi�im olmamakla birlikte, bi­zim i�in ve Rusya i�in bugunkunden daha uygun bir bi�im

145

olurdu. Bunun anlam1 nedir? Toplumsal devrimi gen;ekle�tir­mi� olmam1za kar�m, sosyalist ekonominin ilkelerini ya da to­humlanm oldugundan buyu.k gormuyoruz. Aksine, o donem­de �u gen;egin belli bir dereceye kadar bilincindeydik: Once devlet kapitalizmine vanp, ancak ondan sonra sosyalizme ge<;­mek daha iyi olacakur.

Bu noktay1 ozellikle vurgulamam gerekiyor, i;unku ancak bu noktadan hareket ederek, ilkin bugunku ekonomi politika­smm ne oldugunu ai;1klayabiliriz, ikincisi de Komunist Enter­nasyonal ii;in i;ok onemli pratik sonui;lar i;1karabiliriz. 0 do­nemde elimizin altmda haz1r bir geri i;ekilme plam oldugunu soyleyemem. Bu dogru degil. Polemik amac1yla yaz1lm1� bu birkai; saur kesinlikle bir geri i;ekilme plam degildi. Ornegin devlet kapitalizmi ii;in temel onemi olan ticaret ozgurlugu gibi i;ok onemli bir sorun hakkmda tek kelime edilmemi�ti. Arna belli belirsiz de olsa genel anlamda bir geri i;ekilme fikri orada belirtilmi�ti. Kanaatimce biz bu konuya yalmzca ekonomi sis­temi gei;mi�te oldugu gibi bugun de geri olan bir ulke ai;1sm­dan degil, aym zamanda Komunist Enternasyonal'in ve ileri Bau Avrupa ulkelerinin bak1� ai;1smdan da yakla�mahyiz. Or­negin �u an bir program hazirlamakla ugra�1yoruz. Bence �u an butun programlar uzerine sadece genel bir tartl�mayla yetin­mek, deyim yerindeyse, bir on okumalanm yapmak ve hemen bu y1l nihai bir karara varmaks1zm bunlan oldugu gibi yayin­lamak en dogrusu olacakt1r. Neden? (:unku her �eyden once bunlan yeterince ayrmuh bir �ekilde incelemedik. Aynca, muhtemel bir geri i;ekilme ve bu geri i;ekilmenin haz1rhklan uzerine hi<; du�unmedik. Oysa bu sorun, kapitalizmin y1k1lma­s1 ve muazzam gui;lukleriyle sosyalizmin in�as1 gibi butun dunyada geri;ekle�en koklu degi�iklikler dikkate almd1gmda,

146

kesin olarak dikkatimizi yoneltmemiz gereken bir nitelige sa­hiptir. Dogrudan saldmya gec;tigimiz ve zafer elde ettigimiz donemde nas1l hareket etmemiz gerektigini bilmek yetmez. Devrim donemlerinde bu o kadar onemli degildir ve zaten o kadar zor da degildir; en azmdan en belirleyic� �ey degildir. Devrim donemlerinde her zaman du�manm akhm kaybettigi anlar vard1r; boyle bir anda sald1rd1g1m1z takdirde, kolay bir zafer elde edebiliriz. Fakat bunun bir onemi yoktur, zira du�­mamm1z yeterince sebatkarsa, guc;lerini oncesinde toparlayabi­lir, vs. Bizi kolayca sald1rmaya k1�k1rtabilir ve ardmdan bizi y1l­larca geriye savurabilir. Bu yU.zden, kendimizi bir geri c;ekilme ihtimaline haz1rlamam1z gerektigi fikrinin c;ok onemli oldugu­nu du�Onuyorum, Ostelik yalmzca teorik ac;1dan degil. Pratik ac;1dan da, yakm gelecekte kapitalizme kar�1 dogrudan bir sal­dmya gec;meye haz1rlanan butun partilerin, �imdiden muhte­mel bir geri c;ekilmeye haz1rhk sorununa kafa yormalan gerek. Kanaatimce devrimimizin saglad1g1 diger butun derslerle bir­likte bu dersten gerekli sonuc;lan c;1karmam1zm bize zaran do­kunmayacakur. Aksine, birc;ok durumda yararh olabilir.

Daha l 9 18'de devlet kapitalizmini muhtemel bir geri c;eki­li� hatu olarak do�ondugumuzO vurgulad1g1ma gore, �imdi Ye­ni Ekonomi Politikas1'nm sonuc;larma gec;ebilirim. Tekrarhyo­rum: 0 donemde bu hala c;ok belirsiz bir du�Onceydi; ama 192l 'de en onemli a�ama olan le; Sava�'1 hem de zaferle atlat­uktan sonra, Sovyet Rusya olarak ic;eride ciddi bir siyasal kriz­le kar�1 kar�1ya geldik, ki sanmm bu zamana kadar ya�ad1g1m1z en ciddi krizdi bu. Bu ic; kriz yalmzca koylulerin onemli bir k1smmm degil, aym zamanda i�c;ilerin de ho�nutsuzlugunu or­taya c;1kardi. Sovyet Rusya tarihinde ilk kez -ve umanm son kez- geni� koyhi kitlelerinin bilinc;li olarak degil, ic;gudusel

147

olarak bize kar�1 cephe ald1klanm gorduk. Bu ozgul ve bizler ii;in elbette son derece tats1z durum nas1l meydana geldi? Say­le ki, ekonomi alanmdaki saldmm1zda i;ok ileri gitmi�tik, eli­mizin altmda yeterli kaynak yoktu, bizim o donemde bilini;li olarak formule edemedigimiz, ancak sonradan, haftalar sonra kabul ettigimiz �eyi, yani saf sosyalist bii;imlere ve tam bir sos­yalist payla�1ma dogrudan gei;menin gucumuzu a�ugm1 ve da­ha kolay gorevler i;eri;evesinde bir geri i;ekilme geri;ekle�tirme­digimiz takdirde sonumuzun felaket oldugunu kitleler hisset­mi�ti. Kriz sanmm Subat 192 l 'de ba�ladt. 0 yilm baharmda, oybirligiyle -bu konuda aram1zda onemli bir goru� aynhg1 yok­tu- Yeni Ekonomi Politikas1'na gei;meye karar verdik. Bugun 1 922 y1hm bitirirken, on sekiz aym ardmdan baz1 kiyaslamalar yapabiliyoruz. Neler ya�and1? Bu on sekiz ayhk donemi nas1l gei;irdik? Sonui; nedir? Bu geri i;ekilmenin bize bir yaran do­kundu mu? Bizi geri;ekten kurtard1 mt, yoksa sonui; halen be­lirsiz midir? Kendime sordugum temel soru budur ve kana­atimce bu soru bu.tun komunist partiler ii;in de oncelikli bir oneme sahiptir. Zira cevap olumsuz oldugu takdirde, hepimiz mahvolduk demektir. Ben hepimizin bu soruya, vicdamm1z ra­hat bir �ekilde olumlu cevap verebilecegimizi du�unuyorum, yani geride birakug1m1z on sekiz ay smav1 ba�anyla gei;tigimi­zi kesin olarak kamtlamaktadir.

Simdi bu dedigimi kamtlamaya i;ah�acag1m. Bunu yapabil­mek ii;in de ekonomimizi olu�turan bu.tun ogeleri kisaca s1ra­lamam gerekiyor.

Once mali sistemimizi ve me�hur Rus rublemizi ele alaca­g1m. Bugun Rus rublesinin hii; degilse dola�1mdaki miktan katrilyonu buldugu ii;in epeyce me�hur oldugunu soyleyebili­riz. (gitla�meler) Bunu yabana atmamak laz1m! Astronomik bir

148

rakamdan bahsediyoruz. Bu rakamm ne anlama geldigini bu­radaki herkesin bilmedigine eminim. (butun salonda giilii�me­ler) Fakat iktisat bilimi ai;1smdan bile bu rakamlarm <;:ok onemli oldugunu du�unmuyoruz, zira s1firlan atmak her za­man mumkundur. (giilii�meler) Bu sanat dalmda birka<;: ba�an elde etmedik degil, ama bunlarm da iktisat bilimi a<;:1smdan fazla bir degeri yoktur. Yine de olaylarm ak1�1 i<;:inde ileride da­ha fazla ba�an elde edecegimize eminim. Sonu<;:ta, esas onemli sorun rublenin istikrara kavu�turulmas1d1r. Su an bu sorunla bogu�uyoruz, elimizdeki en iyi unsurlar bu sorunla ugra�1yor ve bunun belirleyici oneme sahip oldugunu du�unuyoruz. Rubleyi once uzun bir donem i<;:in, daha sonra da temelli ola­rak istikrara kavu�turmay1 ba�anrsak, kazand1k demektir. 0 zaman, butun bu rakamlar, trilyonlar, katrilyonlar hi<;:bir an­lam ifade etmeyecektir. 0 zaman ekonomimizi saglam bir te­mel uzerine oturtup, bu temel uzerinde daha da geli�tirebilece­giz. Sanmm bu konuda sizlere olduki;a onemli ve belirleyici veriler aktarabilirim. 1921 'de kaglt ruble kurunun istikrar do­nemi ii<; aydan az surmu�tu. Henuz sonlanmam1� olan i<;:inde bulundugumuz 1922 y1lmdaysa be� aydan fazla surmu�tur. Sa­nmm bu yeterli bir kamttlr. Elbette, bu sorunu kesin olarak <;:ozecegimize dair bilimsel bir kamt istiyorsamz, bu soyledigim yetersizdir, ama genel olarak bak1ld1gmda, bunu tumuyle ve kesin olarak kamtlamanm mumkun oldugunu sanm1yorum. Aktard1g1m veriler, Yeni Ekonomi Politikas1'm yururluge koy­dugumuz ge<;:en y1ldan bugune kadar �imdiden ilerleme kay­detmeyi ogrendigimizi gosteriyor. Bunu yapmayi ogrendigimi­ze gore, ileride daha fazla ba�an elde etmeyi ogrenecegimize eminim, yeter ki <;:ok aptalca hatalar yapmaktan ka<;:mahm. Gelgelelim, en onemli olay ticarettir, yani bizim en <;:ok ihtiya<;:

149

duydugumuz �ey olan meta dola�1m1dir. Bu sorunu iki y1l bo­yunca sava� halinde olmam1za ragmen -bildiginiz gibi ancak bir ka<; haf ta once Vladivostok'u geri alabildik- ba�anyla halle­debildigimize gore ve ekonomik faaliyetlerimizi ancak �imdi sistemli bir �ekilde yli.Iiitebilmemize kar�m, kagit ruble kuru­nun istikrarh donemini ii<; aydan be� aya <;1karabildigimize go­re, hence memnun olmam1z i<;in yeterince sebep bulundugunu soyleyebiliriz. Neticede yalmz1z. Bugune dek hi<; bar<; alama­d1k, �imdi de alm1yoruz. Bugun hangi yone gittiklerini bileme­yecek kadar 'parlak' bir �ekilde ekonomilerini orgutleyen gu<;­lu kapitalist ulkelerin hi<;birinden yard1m gormedik. Versay Antla�masl'yla oyle bir mali sistem yaratular ki kendileri bile i<;inden <;1kam1yorlar. Bu buylik kapitalist ulkeler i�lerini bu �ekilde idare ediyorlarsa, sanmm geri kalm1� ve egitimsiz bir ulke olarak biz i�in ozunu (rublenin istikrara kavu�turulmas1 i<;in gerekli ko�ullan) kavram1� olmaktan memnun olabiliriz. Bunun kamu teorik bir analiz degil, kanaatimce dunyadaki bu.­tun teorik taru�malardan daha onemli olan pratik deneyimdir. Pratik deneyimimiz bu alanda kesin sonu<;lar elde ettigimizi gostermektedir, yani ekonomimiz rublenin istikrara kavu�aca­g1 yone dogru ilerliyor, ki bunun ger<;ekle�mesi ticaret i<;in, serbest meta mubadelesi i<;in, koyluler i<;in ve engin ku<;U.k ureticiler kitlesi i<;in son derece onemlidir.

Simdi toplumsal alandaki hedeflerimizi ele almak istiyo­rum. Elbette burada en onemli etken koyluluktur. 192l 'de koylulerin <;ok geni� bir kesimi i<;inde ku�kusuz ho�nutsuzluk hakimdi. Aynca knhk vardi. Koyluler i<;in en agir smav bu ol­du. Dogal olarak d1�andaki bu tun du�manlanm1z ortahg1 aya­ga kald1rd1lar: "l�te , buyrun size sosyalist ekonominin sonu<;­lan ! " Elbette, gayet dogal bir �ekilde, kithgm ashnda k Sa-

150

va�'m korkurn;: sonucu oldugu hakkmda tek kelime etmiyor­lardi. 1 9 1 8'de bize kar�1 saldmya ge<;:mi� olan butOn toprak sahipleri ve kapitalistler, kithgm sosyalist ekonominin sonu­cu oldugunu gostermeye <;:ah�1yorlardi. Kithk ger<;:ekten de buylik ve ciddi bir felaketti, oyle ki butun orgutlenme ve dev­rimci <;:ah�mam1zm sonu<;:lanm yok etmekle tehdit ediyordu.

Simdi sormak istiyorum: Bu e�i gonilmedik ve beklenme­dik felaketin ardmdan, Yeni Ekonomi Politikas1'na ge<;:memi­zin, koylulere ticaret ozgurlugo tammam1zm ardmdan bugun­ko durum nedir? Cevap herkes i<;:in a<;:1k ve nettir; koylolok bir y1lda kithgm Ostesinden gelmekle kalmam1�, aym zaman­da �imdiden milyonlarca pud tah1l degerinde ayni vergi ode­mi�tir ve Ostelik butOn bunlar neredeyse hi<;: zor kullamlma­dan ger<;:ekle�mi�tir. 192l 'den once, Rusya'da, deyim yerin­deyse, s1radan bir hadise olan koylu ayaklanmalan neredeyse tamamen durmu�tur. Koyluluk bugunko durumundan mem­nundur. Bunu hi<;: <;:ekinmeden soyleyebiliriz. Bu kamtm ton­larca istatistiki kamttan daha 6nemli oldugunu du�Onuyoruz. Koylulerin bizde belirleyici bir etken oldugunu kimse reddet­miyor. Koylulerin bugunko durumuna bakarak, bize kar�1 ha­rekete ge<;:meleri i<;:in korkmam1za yol a<;:mad1g1m soyleyebili­riz. Bunu hi<;: abartmadan, gayet bilin<;:li bir �ekilde soyluyo­ruz. Nitekim bunu zaten ba�arm1� durumday1z. Koylulok, ik­tidanm1zm �u ya da bu alandaki <;:ah�malanm begenmeyebilir ve �ikayet<;:i olabilir. Elbette bu mumkun, hatta ka<;:m1lmazd1r, <;:Onku devlet aygmm1z ve devlet kontrolundeki ekonomimiz henOz bunu onleyecek kadar gO<;:lO degildir. Arna koyluluk i<;:inde bize kar�1 ciddi bir ho�nutsuzlugun olmad1g1 kesindir. Bu ba�an bir y1lhk bir sure zarf mda el de edilmi�tir. Bence bu �imdiden <;:ok 6nemli bir ad1md1r.

1 5 1

Simdi de hafif sanayimizi ele almak istiyorum. Hafif sanayi ile agir sanayi arasmda bir aynm yapmak zorunday1z, <;D.nku ikisinin durumu farkhdir. Hafif sanayide genel bir canlanma ya­�and1gm1 rahathkla soyleyebilirim. Ayrmulara girmeyecegim. lstatistikler vermeye de giri�meyecegim. Fakat bu genel izleni­min olgulara dayand1gm1 ve yanh� ya da hatah bir bilgiye da­yanmad1gm1 garanti edebilirim. Hafif sanayide genel bir canlan­madan ve bunun sonucunda da, Petrograd ve Moskova i�i;ileri­nin durumunda kayda deger bir duzelmeden bahsedebiliriz. Di­ger bolgelerde agir sanayi hakim oldugu i<;in bu ilerleme daha azdir. Dolay1s1yla, bu olguyu genelle�tiremeyiz. Fakat hafif sa­nayinin kesinlikle geli�me i<;inde oldugunu, Moskova ve Pet­rograd i�i;ilerinin ko�ullannm kesinlikle iyile�me kaydettigini bir kez daha soylemek istiyorum. 1921 baharmda bu iki �ehrin i�i;ileri arasmda ho�nutsuzluk vardL Bugun kesinlikle boyle bir durum yoktur. l�i;ilerin ko�ullanm ve ruh halini anbean takip ettigimiz i<;in, bu konuda yamlmam1z s6z konusu olamaz.

Di;uncu sorun ise agir sanayidir. Bu alanda durumun hala kritik oldugunu soylemek zorunday1m. 1 92 1 - 1 922'de bir iyi­ye gidi� olmu�tur. Bu yii.zden yakm gelecekte durumda bir ilerleme olmasm1 bekleyebiliriz. Bunun i<;in gerekli kaynakla­rm bazilanm �imdiden toparlam1� durumday1z. Kapitalist bir ulkede agir sanayinin durumunu duzeltebilmek i<;in yuz mil­yonlarca bor<; almak gerekir. Bu olmadan ilerleme kaydedil­mesi mumkun degildir. Kapitalist ulkelerin iktisadi tarihi, ge­ri kalm1� ulkelerde agir sanayinin ancak yuz milyonlarca do­lar ya da altm ruble miktannda uzun vadeli bori;larla kalkm­dmlabilecegini gostermektedir. Biz bu tur bori;lardan henuz yararlanamad1k, hii;bir �ey almad1k. lmtiyazlar konusunda ya­z1lanlarm hepsi lafi guzafur. Son donemde bu konuda ve 6zel-

152

likle de Urquhart imtiyazlan konusunda c;ok �ey yazd1k. lm­tiyazlar konusundaki politikam1zm son derece dogru oldugu kamsmday1m. Fakat henuz karh bir imtiyaz anla�mas1 elde et­mi� degiliz. Bunu unutmamamz1 rica ediyorum. Bu yuzden agu sanayinin durumu geri kalm1� ulkemiz ic;in c;ok can s1k1-c1 bir sorundur, c;unku biz zengin ulkelerden gelecek borc;lara guvenemiyoruz. Buna ragmen, elle tutulur bir ilerleme oldu­gunu ve aynca ticari faaliyetimizin bize �imdiden belli bir ser­maye getirdigini goruyoruz. Henuz c;ok mutevaz1 bir rakam­dan bahsettigimiz dogrudur: 20 milyon altm rubleden biraz fazla. Arna her halukarda bir ba�lang1c; yaptik; ticari faaliyetle­rimiz bize ag1r sanayinin durumunu iyile�tirmek ic;in kullana­bilecegimiz bir kaynak saghyor. Ag1r sanayimiz hala buyuk zorluklarla bogu�uyor. Fakat kammca belirleyici olan, �imdi­den biraz tasarruf yapabilecek konumda olmam1zd1r. Bunu yapmaya devam edecegiz. (ogu zaman yii.k halkm s1rtma bin­se de, tasarruf yapmak zorunday1z. Bugun devlet butc;esini k1smaya, devlet ayg1tim1z1 kuc;ultmeye c;ah�1yoruz. Birazdan, devlet ayg1tim1z uzerine birkac; �ey soyleyecegim. Ne olursa olsun devlet ayg1tim1z1 kuc;ultmemiz gerekiyor, mumkun ol­dugu kadar tasarruf yapmak zorunday1z. Her alanda, egitim alanmda bile tasarrufa gidiyoruz, c;unku ag1r sanayiyi kurtar­mad1g1m1z takdirde, ag1r sanayiyi yeniden ayaklan uzerine dikmedigimiz takdirde, sanayiyi tumuyle unutmam1z gerekti­gini ve sanayi olmadan da bag1ms1z bir ulke olmaktan c;1kaca­g1mm biliyoruz. Bunun pekala farkmday1z.

Rusya'nm kurtulu�u yalmzca koylu c;iftliklerinden gelecek iyi bir hasatla olmayacaktu; tek ba�ma bu yeterli degildir. Keza koylulere tuketim mallan saglayan hafif sanayinin iyi durumda olmas1 da yeterli degildir. Butun bunlann yanmda, bizim agir

153

sanayiye de ihtiyac1m1z var ve agir sanayinin durumunu duzel­tebilmek ic;in daha birkac; y1l c;ah�mam1z gerekiyor.

Agir sanayinin devlet subvansiyonlanna ihtiyac1 var. Eger bu yard1mlan saglayamazsak, degil sosyalist devlet, c;agda� bir devlet bile olamay1z. Bu konuda kararh bir ad1m atm1� bulu­nuyoruz. Ag1r sanayiyi yeniden ayaklan uzerine dikmek ic;in gerekli kaynaklan biriktirmeye ba�lad1k. Bugune kadar elde ettigimiz miktarm 20 milyon altm rubleyi zar zor gec;tigi dog­rudur, ama ne olursa olsun boyle bir kaynak vard1r ve kulla­mlacag1 tek alan agir sanayidir.

Genel olarak, ulusal ekonomimizin temel ogelerini, ba�ta soz verdigim gibi, k1saca anlatt1g1m1 du�unuyorum. Bu tun bun­lardan, Yeni Ekonomi Politikas1'nm �imdiden iyi sonuc; verdigi sonucunu c;1karabilecegimize inamyorum. Devlet olarak ticaret yapabildigimizi, tanmda ve sanayide guc;lu konumumuzu sur­durebildigimizi ve ilerleme kaydedebildigimizi �imdiden kamt­lad1k. Pratik c;ah�mam1z bunu ac;1kc;a gosteriyor. Bence bu ken­di payim1za �imdilik yeterlidir. Daha ogrenecegimiz c;ok �ey var ve neyse ki bunun farkmdayiz. Be� yild1r iktidardayiz ve be� yi­h da sava� halinde gec;irdik. Demek ki ba�anh olduk.

Bunu anlamak zor degil, zira koyluler bizim yamm1zdaydl. Belki de hie; kimse onlar kadar bizi destekleyemezdi. Beyaz muhaf1zlarm arkasmda toprak sahiplerinin oldugunu anla­m1�lard1 ve dunyada toprak sahipleri kadar nefret ettikleri kimse yoktu. Tam da bu yuzden koyluluk buyuk bir �evkle ve sadakatle bizi destekledi. Koylulugu beyaz muhafizlara kar�1 bizi savunmaya ikna etmek zor olmadl. Sava�tan her zaman nefret etmi� olan koyluler beyaz muhaf1zlara kar�1 sava�, top­rak sahiplerine kar�1 ic; sava� soz konusu oldugunda ellerin­den geleni yaptilar. Arna hepsi bununla sm1rh degildi, c;unku

154

ozunde bir tek �ey soz konusuydu: lktidar toprak sahiplerinin mi, yoksa koylulerin mi elinde kalacak? Oysa bizim ic;in tek sorun bu degildi. Koyluler iktidan i�c;iler ic;in ele gec;irdigimi­zi ve hedefimizin bu guc;ten yararlanarak sosyalizmi kurmak oldugunu biliyorlar. Bu yuzden bizim ic;in en onemlisi sosya­list duzenin ekonomik temelini do�emekti. Bunu dogrudan yapmam1z mumkun degildi ve dolambac;h yollardan yapmak zorunda kald1k. Olkemizde kurdugumuz devlet kapitalizmi, ozel turtle bir devlet kapitalizmidir. Ah�1lagelmi� devlet kapi­talizmi anlay1�mdan farkhdir. Sonuc;ta butun kilit mevkileri biz elimizde tutuyoruz. Toprak elimizde; toprak devlete ait. Muanzlanm1z hic;bir anlam ta�1mad1gm1 iddia etseler de, bu c;ok onemlidir. Yamhyorlar. Topragm devlete ait olmas1 son derece onemlidir ve ekonomik ac;1dan, pratik degeri c;ok bu­yuktli.r. Biz bunu ba�ard1k ve ileriki faaliyetlerimizin hepsi bu c;erc;eve ic;inde geli�melidir. Simdiden koylulugu memnun et­meyi ve hem sanayiyi hem de ticareti canland1rmay1 ba�ard1k.

Daha once soyledigim gibi , bizim devlet kapitalizmimiz kelimenin gerc;ek anlam1yla devlet kapitalizminden farkhd1r, zira proleter devleti sadece toprag1 degil, sanayinin en onem­li dallanm da elinde bulundurmaktadir. Bir defa, kuc;uk ve orta olc;ekli i�letmelerin yalmzca bir k1sm1m kiraya verdik, geriye kalamm hala elimizde tutuyoruz. Ticarete gelince, karma �irketler kurmaya c;ah�ug1m1z1, hatta �imdiden kur­maya ba�lad1g1m1z1 yeniden vurgulamak istiyorum. Bu �ir­ketlerin ozelligi, sermayenin bir k1smmm ozel kapitalistlere -ustelik yabanc1 kapitalistlere-, diger k1smmmsa bize ait ol­mas1d1r. Birincisi, bu yolla ticaret yapmay1 ogreniyoruz ve ihtiyac1m1z olan da budur. lkincisi, gerekli gordugumuz an­da bu �irketleri feshedebilme hakkma sahibiz ve dolay1s1yla

155

herhangi bir risk alm1� olmuyoruz. Aynca, ozel kapitalistler­den bir �eyler ogreniyoruz ve kendimizi nas1l geli�tirebilece­gimizi, ne tii.r hatalar yapug1m1z1 gormeye c;ah�1yoruz. Sam­nm soylediklerim yeterlidir.

lkinci planda kalan birkac; noktaya da deginmek istiyorum. Hie; ku�kusuz gec;mi�te birc;ok aptalca �ey yapuk, hala yap1yo­ruz, ileride de yapacag1z. Bunu hie; kirnse benden daha iyi go­remez ve yarg1layamaz. (gulu�meler) Bu aptalca �eyleri neden yap1yoruz? C:ok ac;1k: Birincisi, geri bir ulkeyiz; ikincisi, ulke­mizde egitim seviyesi c;ok du�uk; uc;uncii.sii. de, d1�andan hic;bir yard1m alm1yoruz. Bize yard1m eden tek bir medeni ii.Ike yok. Aksine, hepsi de bizim aleyhimize c;ah�1yor. Dorduncii.sii., dev­let ayg1um1z sorunludur. Eski devlet ayg1um miras ald1k ve bu bizim felaketimiz oldu. Bu ayg1t c;ogu zaman aleyhimize c;ah�1-yor. Meseleyi �oyle ozetleyebiliriz: 1 9 1 7'de iktidan ele gec;irdi­gimiz zaman, devlet memurlan sabotajlara giri�tiler. C:ok kork­tuk ve onlara, "Lutfen geri donii.n," dedik. Hepsi de geri dondii., ama felaket as1l o zaman ba�lad1. Simdi elimizde muazzam say1-da devlet memuru var, ancak bu personel ii.zerinde gerc;ek bir denetim saglayacak egitimli guc;lerden yoksunuz. Genelde �oy­le oluyor: Tepede, siyasal iktidan elimizde bulundurdugumuz yerde, aygit c;ogu zaman iyi kotii. i�liyor, ama a�ag1lara dogru in­digimizde memurlarm keyfi bir denetime sahip olduklanm ve bu gucii. c;ogu zaman ald1g1m1z onlemleri etkisizle�tirmek ama­c1yla kulland1klanm goruyoruz. Tepede bizden tam olarak ne kadar bilmiyorum ama herhalde en az birkac; bin, hadi ta� c;at­lasm on-yirmi bin ki�i var. Oysa alt kademelerde, C:ar'dan ve burjuva toplumundan miras ald1g1m1z ve k1smen bilerek k1s­men de bilmeyerek aleyhimize faaliyet yilrii.ten yii.z binlerce es­ki memur bulunuyor. Buna bir gecede c;ozii.m getirilemeyecegi

156

ac;1ktir. Ayg1u iyile�tirmek, yeniden duzenlemek ve taze guc;ler­le donatmak ic;in uzun y1llar surecek s1k1 bir c;ah�maya ihtiyac1-m1z var. (:ok h1zh, hatta belki gereginden de hizh gidiyoruz. Sovyet okullan ve l�c;i Fakulteleri kuruldu; buralarda birkac; yUZ bin gene; ogrenim goruyor. Belki gereginden c;abuk ogreni­yorlar, ama ne olursa olsun bir ba�lang1c; yap1ld1 ve bunun mey­velerini yakmda toplariz. (:ah�mamm c;ok aceleye getirmedigi­miz takdirde, birkac; yil sonra devlet ayg1um1za koklu bir degi­�im getirebilecek bir gene;- kitlemiz olacak.

Birc;ok aptalca �ey yapug1mm soyledim, ama bu konuda du�manlanm1z hakkmda da birkac; soz soylemek gerekir. Du�manlanm1z bizi suc;lay1p , "Bakm, Lenin bile Bol�evikle­rin bir suru aptalhk yapug1m kabul ediyor," dediklerinde, kendilerine �u �ekilde cevap veririm: Evet, ama siz de bili­yorsunuz, bizim yapt1g1m1z aptalhklar sizinkilerden c;ok farkh. 6grenmeye henuz yeni ba�lad1k, fakat oyle yontemli ilerliyoruz ki iyi sonuc;lar alacag1m1zdan eminiz. Arna ma­demki du�manlanm1z, yani kapitalistler ve lkinci Enternas­yonal kahramanlan yapug1m1z aptalhklan vurguluyorlar, hen de, k1yaslama olsun diye, me�hur bir Rus yazannm soz­lerine ba�vuracag1m. Sozleri aktanrken kendime biraz ser­bestlik tamyacag1m. Soyle: Bol�evikler aptalca �eyler yaptlk­lan zaman, 'iki kere iki be� eder' diyorlar. Arna du�manlan, yani kapitalistler ve lkinci Enternasyonal kahramanlan ap­talca �eyler yapuklan zaman, 'iki kere iki bir mum eder' de­meye getiriyorlar. * Bu nu ispatlamak zor degil. 6rnegin

*) Turgenyev'in Rudin adh romanmdaki Pigasov'un kulland1g1 bir deyim. Ka­dmlarm manukh diisiinemeyecegini savunan Pigasov �oyle diyordu: "Mesela, bir erkek iki kere ikinin dort etmedigini , be� ya da ii<; bu<;uk ettigini soyleye­bilir; ama bir kadma sorun, iki kerc ikinin bir isperme<;ct mumu ettigini soy­leyc-cektir.

1 57

ABD, lngiltere, Fransa ve japonya'nm Kolc;;ak'la imzalad1kla­n antla�may1 ele alahm. Soruyorum size, dunyada bu devlet­lerden daha bilgili ve daha guc;;lu bir devlet var m1? Peki, ne yapt1 bu devletler? Hie;; hesap kitap yapmadan, hie;; du�unme­den, ne olup bittigini incelemeden Kolc;;ak'a yard1m vaat et­tiler. Arna sonuc;;ta insan havsalasmm kavramakta zorlanaca­g1 denli bir ba�ans1zhk ya�ad1lar.

Ya da bize daha yakm ve daha onemli olan ba�ka bir orne­gi alahm: Versay Ban�i. Simdi soruyorum: 'Anh �anh' o 'bu­yu.k' guc;;ler ne yapt1lar? Simdi bu kan�1khga, ke�meke�e nas1l bir c;;are bulacaklar? Kapitalist devletlerin, kapitalist dunyanm ve lkinci Enternasyonal'in el ele verip yapt1klanyla k1yaslan­d1gmda, bizim yapt1g1m1z aptalca �eylerin bir hie;; oldugunu soylersem abartm1� olmam. Bu yii.zden dunya devrimi pers­pektifinin -birazdan bu konuya k1saca deginecegim- elveri�li oldugunu du�unuyorum. Ve belli bir ko�ul daha oldugunda, daha da elveri�li olacagm1 du�unuyorum. Simdi bunun hak­kmda birkac;; soz soylemek istiyorum.

192 1 y1lmda, Oc;;uncu Kongre'de, komunist partilerin or­gutsel yap1lan ve c;;ah�ma yontemleriyle c;;ah�malannm ic;;erigi hakkmda bir karar alm1�tlk. Bu mukemmel bir karar, ancak ta­mamen Rus i�idir, c;;unku ic;;indeki her �ey tamamen Rusya ko­�ullanndan almm1�tir. Metnin olumlu yam da olumsuz yam da buradadir. Olumsuz yam diyorum c;;unku bu karan hic;;bir ya­bancmm okuyamayacagma eminim. Bunu soylemeden once karan tekrar okudum. Birincisi, gereginden uzun bir metin, el­li kusur madde var. Yabanc1lar genellikle bu tur �eyleri okuya­m1yorlar. lkincisi, okusalar bile , fazla Rus oldugu ic;;in anlaya­mayacaklardir. Rusc;;a yaz1lm1� oldugu ic;;in degil -butun dillere harikulade bir �ekilde tercume edildi- her yanma Rus du�unce

158

tarz1 sinmi� oldugu i<;in. U<;iincusu de, hani olur da kazara bir yabanc1 bu metni anlasa bile, hayata ge<;iremez. Bu da ii<;iincu kusurudur. Yabanc1 delegelerden birka<;1yla goru�tum ve kon­grede elimde olmayan sebeplerle maalesef oturumlara kaula­rnayacak olsam da farkh ulkelerden gelen daha fazla delegeyle meseleleri enine boyuna taru�may1 umuyorum. Ben bu karar­la onemli bir yanh� yapug1mm du�unuyorum, zira daha fazla ba�anya giden yolda kendi yolumuzu t1kad1k. Dedigim gibi, bu karar <;ok iyi yazilm1�llr ve elli kusur maddesinin altma hi<; du­�unmeden imzam1 atanm. Fakat yabancilara Rus deneyimleri­mizi nas1l aktaracag1m1z1 ogrenemedik. Karardaki bu tun sozler havada kalm1�. Bunu anlamad1g1m1z takdirde ilerlememiz mumkun olmayacak. Kanaatimce Rusya Devrimi'nin be� yih­nm ardmdan, hepimiz i<;in, gerek biz Ruslar i<;in gerekse de ya­banc1 yolda�lar i<;in en onemli �ey oturup <;ah�makur. Bunu ya­pacak firsall ancak �imdi elde edebildik. Bu f1rsatm daha ne ka­dar surecegini bilmiyorum. Kapitalist gu<;lerin bize daha ne ka­dar rahat<;a ogrenme f1rsall vereceklerini bilmiyorum. Arna sa­va�tan, muharebelerden uzak ge<;irdigimiz her am oturup <;a­h�mak, en ba�tan tekrar tekrar ogrenmek i<;in kullanmahy1z.

Partinin tamam1 ve Rusya halkmm butiin katmanlan bilgi­ye olan a<;hklanyla bunu kamtlamaktad1r. Bu ogrenme arzusu bize bugun en onemli gorevimizin <;ah�mak, daha s1k1 <;ah�mak oldugunu gostermektedir. Yabanc1 yolda�lanm1z da <;ah�mak zorundalar, ama okuma-yazmay1 ve okudugunu anlamay1 og­renmek bi<;iminde degil, buna ihtiyac1 olan biziz. Bunun pro­leter kulturuyle mi yoksa burjuva kulturuyle mi ilgili oldugu taru�1hyor. Ben bu sorunu �imdilik cevaps1z birak1yorum. Arna kesin olan bir �ey var: Okuma-yazmayi ve okudugumuzu anla­may1 ogrenerek ba�lamam1z gerekiyor. Yabanc1larm buna ihti-

159

yac1 yok. Onlarm daha ileri �eylere ihtiyac1 var: Oncelikle, di­ger �eyler d1�mda, komunist partilerin orgutlenme yap1lanyla ilgili yazd1klanmlZl ve yabanc1 yolda�lann okuyup anlamadan imzalad1klan �eyi anlamay1 ogrenmeleri gerekiyor. Ilk gorevle­ri bu- olmahdir. Bu karan hayata gec;:irmek gerekiyor. Bu i� bir gecede yap1lamaz. Bu karar fazla Rus kac;:m1�, ac;:1kc;:as1 Rusya deneyimlerini yans1ttyor. Tam da bu yiizden karar yabanc1lar ic;:in fevkalade anla�1lmazd1r ve bu karan bir ko�eye as1p da bir azizin resmine tapar gibi de tapmakla yetinemezler. Bu �ekilde hic;:bir yere varamay1z. Rusya deneyimlerinin 6nemli bir k1sm1-m 6zumsemeleri gerekiyor. Bu nas1l olacak, bilmiyorum. Or­negin ltalya'daki fa�istler, ltalyanlara henuz yeterince aydmlan­mam1� olduklanm ve ulkelerinin Kara Yuzler'den henuz kur­tulmu� olmad1g1m gostererek bize buyiik bir yard1mda buluna­bilirler. Biz Ruslar da bu kararm ilkelerini yabancilara anlatma­nm yollanm, yontemlerini ara�tirmahy1z. Bunu yapmad1g1m1z takdirde, yabanc1 yolda�lanm1zm bu karan hayata gec;:irmeleri mumkun olmayacakllr. Bu baglamda, yalmzca Ruslara degil, yabanc1 yolda�lara da �u an girdigimiz donemde en 6nemli �e­yin ogrenmek oldugunu soylememiz gerektigine �uphem yok. Biz genel anlamda ogreniyoruz. Oysa yabanc1 yolda�lann ozel bir anlamda, yani devrimci c;:ah�mamn orgutlenmesini, yap1s1-m, yontemini ve ic;:erigini anlamak ic;:in ogrenmeleri gerekiyor. Bunu yapuklan takdirde, dunya devrimi olas1hgmm yalmzca iyi degil, mukemmel olacagma eminim.

(uzun ve �iddetli alk1�lar, "Ya�astn Lenin yolda� " slogan/an yeniden co�kulu alk1�lara yo! ai;ar)

15 Kas1m 1922'de Pravda'nm 258. say1smda yaymland1; Col lected Works, Cilt 33, s. 418-432.

160

2 . BOLOM

PROLETARYA D1KTATORL0G0 VE DEMOKRAS1

KURUCU MECLlS SE(lMLERl VE PROLETARYA D1KTAT0RL0G0

�

Sosyalist-Devrimcilerin yaymlad1klan Rus Devriminin Bir Yi l1, 1 9 1 7- 1 91 8 ( 1 9 1 8) adh derleme, N .V Svyatitski'nin "Tum-Rusya Kurucu Meclis Sec;imleri Sonuc;lan (Onsoz)" ad­h son derece ilginc; bir makalesini de ic;eriyor. Yazar, toplam 79 sec;im bolgesinden 54'unun sonuc;lanm aktanyor.

Svyatitski'nin incelemesi Avrupa Rusya's1 ve Sibirya'nm hemen hemen bu.tun eyaletlerini kapsamaktad1r, yalmzca �unlar atlanm1�llr: Olonets, Estonya, Kaluga, Besarabya, Po­dolsk, Orenburg, Yakut ve Don eyaletleri.

Oncelikle Svyatitski'nin yaymlad1g1 belli ba�h sonuc;lan ak­taracag1m, sonra da bunlardan c;1kanlmas1 gereken siyasal so­nuc;lan degerlendirecegim.

1 63

I . Kas1m 1 9 1 7'de 54 sei;:im bolgesinde kullamlan toplam oy

say1s1 36.262.560'd1. Yazar bu rakam1, yedi bolgeye (aru, ordu ve donanma) dag1lm1� �ekilde 3 6. 257.960 olarak veriyor, ama i;:e�itli partiler ii;:in verdigi rakamlar toplamda benim verdigim rakamlara ula�1yor.

Oylarm partilere gore dag1hm1 �oyledir: Rus Sosyalist-Dev­rimciler 1 6,5 milyon oy alm1�lard1r; buna diger uluslardan (Ukraynahlar, Muslumanlar ve digerleri) Sosyalist-Devrimci­lerin ald1klan oylan da eklersek, toplam 20,9 milyona, yani ylizde 58 oy oranma ula�1yoruz.

Men�evikler 668.064 oy alm1�lard1r, eger benzer gruplar olan Halki;:1 Sosyalistler (312 .000) , Yedinstvo [ Plehanov'cu Birlik] (25.000) , Zeminciler ( 5 1 .000) Ukraynah sosyal-de­mokratlar (95 .000) , Ukraynah sosyalistler (507.000) , Alman sosyalistleri ( 44.000) ve Finlandiyah sosyalistlerin ( 1 4.000) oylanm da katmca toplam 1 ,7 milyon olacakur.

Bol�evikler 9.023.963 oy alm1�lardir. Kadetler ise 1 .856.639 oy alm1�lardir. Bunlara Kir Mulk ve

Toprak Sahipleri Birligi (215 .000) , Sag gruplar (292.000) , Es­ki Muminler (73 .000) , milliyeti;:iler-Yahudiler (550.000) , Muslumanlar (576.000) , Ba�kurtlar ( 195.000) , Letonyahlar (67.000) , Polonyahlar ( 1 50.000) , Kazaklar (79.000) , Alman­lar ( 1 30.000) , Belaruslar ( 1 2.000) ve 'liste halinde i;:e�itli grup ve orgutler' ( 418.000) eklenince , toprak sahibi ve burjuva par­tilerinin 4,6 milyon oya ula�uklanm goruyoruz.

Sosyalist-Devrimciler ile Men�eviklerin Subat 1 9 1 ?'den Ekim 1 9 1 Tye kadar uzanan bu tun devrim donemi boyunca gui;:birligi yapuklanm biliyoruz. Aynca butun bu donem bo­yunca ve sonrasmda geli�en olaylar, lkinci Enternasyonal'in diger butun partileri gibi sosyalist olduklan zehabma kapilan

164

ve kendilerini oyle adland1ran bu iki partinin kuc;uk burjuva demokrasisini temsil ettigini kesin bir bic;imde gostermi�tir.

Kurucu Meclis sec;imlerindeki uc; ana grubu birle�tirdigi­mizde �u sonuc;lan elde ediyoruz:

Proletaryanm partisi (Bol�evikler)

Kui;:uk burjuva demokrat partileri (Sosyalist-Devrimciler, Men�evikler, vb.)

T oprak sahiplerinin ve burjuvazinin partileri (Kadetler, vb.)

Toplam

9,02 milyon = ylizde 25

22,62 milyon = ylizde 62

4,62 milyon = yuzde 1 3

36,26 milyon = yuzde 1 00

N.V. Svyatitski'nin bolgelere gore sonuc;lanysa �oyledir:

Kullamlan Oylar (bin)

Rolgelrr•

(ve<1yn SO.'i)all:'il ·

ol.mdi: YUzdc 8ol�nlklcr Ynzdc Kade1ler VUZdl' Topl.-m Dn•rlmdlrr •,Rus)

silahh

kll'i\'Cllc.r)

Kuzi:y I . HO J8 1 . 1 7 7.l 10 J9'J l) 2.975.l

ME'rkr:-Sun1yl l.Q87,9 J8 2.J05.6 H 550.2 10 5.?il.5

bOlgesl

Volgil-Kara Tl)prak 4 7.H.9 70 1 .1 1.:.,ti 16 l�7 4 �.7M.J

&lll l.2i2.I 13 1 . 282,2 1i 18,l 2.961

Do�u-Cullar l .�47,7 4)(62) .. +0.9 I ? 181 .. l 35835

Slblrya l.094,8 l7J.9 10 875 2.786.7

Ukr;1y11:1 1.878,I 25(77) . . . 754 10 277,5 7.581,)

1.)rdu ve Dommma 1.1185.l 43 l.671,3 38 ,l,9 4.'J6'J,6

165

Bu rakamlardan anla�1ld1g1 uzere, Kurucu Meclis sec;imle­rinde Bol�evikler proletaryanm, Sosyalist-Devrimciler ise koy­lulugun partisiydi. Tamamen koylulugun hakim oldugu bol­gelerde -Buylik-Ruslar (Volga-Kara Toprak, Sibirya, Dogu­Urallar) ve Ukraynahlar- Sosyalist-Devrimciler ylizde 62-77 oy alm1�lardir. Sanayi merkezlerindeyse Bol�evikler Sosyalist­Devrimcilere kar�1 l.'tstunluk saglam1�lardir. Bu c;ogunluk Svyatitski'nin verdigi bolge rakamlarmda oldugundan daha fazladir, zira Svyatitski ileri derecede sanayile�mi� bolgeleri, az sanayile�mi� ve hie; sanayile�memi� bolgelerle bile�tirmi�­tir. Ornegin Sosyalist-Devrimci, Bol�evik ve Kadet partilerinin ve 'ulusal ve oteki gruplar'm ald1klan oylan gosteren eyalet ra­kamlan �oyledir:

Kuzey Bolgesi'nde Bol�eviklerin c;ogunlugu onemsiz gibi gorunmektedir: yuzde 38'e kar�1 yuzde 40. Arna Sosyalist­Devrimcilerin egemen oldugu bu bolgede, sanayile�memi� bolgeler (Arhangelsk, Vologda, Novgorod ve Pskov eyaletle­ri) sanayi bolgeleriyle birle�tirilmi�tir: Petrograd kentinde Bol�evikler (oylarm) yuzde 45'ini, Sosyalist-Devrimciler yuzde 1 6'sm1; Petrograd eyaletinde Bol�evikler yuzde SO'si­ni, Sosyalist-Devrimciler yuzde 26'sm1 alm1�l1r; Balt1k'ta ise

*) Yazar Rusya'y1 pek de ah�1lmad1k bir tarzda bolgelere ay1rmaktad1r: Kuzey: Arhangelsk, Vologda, Petrograd, Nogorod, Pskov, Baluk. Merkez-Sanayi Bolgesi: Vladimir, Kostroma, Moskova, Nijniy-Novgorod, Riyazan, Tula, Tver, Yaroslavl. Volga-Kara Toprak: Astrahan, Voronej, Kursk, Orel, Penza, Samara, Saratov, Simbirsk, Tambov. Bat!: Vitebsk, Minsk, Mogilev, Smolensk. Dogu-Urallar: Vyatka, Kazan, Perm, Ufa. Sibirya: Tobolsk, Tomsk, Altay, Yenisey, Irkutsk, Transbaykal , Amur. Ukrayna: Volhina, Ekaterinoslav, Kiev, Poltava, Taurida, Harkov, Herson, C:ernigov. • • ) Svyatitski parantez ii;indeki yuzde 62 rakamm1 Musluman ve C:uva� Sosya­list-Devrimcilerini katarak elde ediyor. • • • ) Parantez ii;indeki yuzde 77 rakam1 bana aittir. Ukraynah Sosyalist-Devrim­cilerin eklenmesiyle elde edilmi�tir.

166

Bol�evikler yuzde 72 oy ahrken, Sosyalist Devrimcilerin oy oram yLizde s1fird1r.

Merkez-Sanayi bolgelerine bakacak olursak, Bol�evikler Moskova eyaletinde oylarm yuzde 56's1m, Sosyalist-Devrimci­ler yuzde 25'ini; Moskova kentinde Bol�evikler yuzde SO'sini, Sosyalist-Devrimciler yuzde 8'ini; Tver eyaletinde Bol�evikler yuzde 54'unu, Sosyalist-Devrimciler yuzde 39'unu; Vladimir eyaletindeyse Bol�evikler yuzde 56's1m, Sosyalist-Devrimciler de yuzde 32'sini alm1�lard1r.

Bu olgular kar�1smda Bol�evikleri proletaryamn yalmzca bir 'azmhg1'nm destekledigi iddialanmn ne denli gulunc; ol­dugunu belirtmeden gec;mek olmaz! Ostelik biz bu sozleri Men�eviklerden (Bol�eviklerin 9 milyon oyuna kar�1hk 668.000 ve bir de Transkafkasya'dan 700-800 bin oy ald1lar) ve lkinci Enternasyonal'in sosyal-hainlerinden duydugumu­zu da unutmayahm.

II. Boyle bir mucize nas1l olmu� olabilir? Oylarm dome birini

alan Bol�evikler, burjuvaziyle i ttifak (koalisyon) ic;inde bulu­nan ve onunla birlikte oylarm dome uc;unu alan kuc;uk bur­juva demokratlan kar�1smda nas1l oldu da zafer kazanabildi?

Simdi, l tilaf devletlerinin -�u her �eye kadir l tilaf devlet­lerinin- iki y1ldan beri Bol�evizmin du�manlanna yapug1 yard1mlarm ardmdan bu zaf eri inkar etmek tek kelimeyle gulunc;tur.

Mesele �u ki, lkinci Entemasyonal'in butun destekc;ileri de dahil olmak uzere yenilmi� olanlarm fanatiklik duzeyindeki si­yasal nefretleri, bu kesimleri tarihsel ve siyasal ac;1dan son dere­ce ilginc; bir soru olan Bol�eviklerin neden ba�anh oldugu soru-

167

sunu ciddi bir �ekilde ortaya koyrnaktan bile ahkoyrnaktad1r. Sorun �u ki, bu yalmzca kaba kuc;uk burjuva demokrasisi ac;1-smdan, bu soruyla ve bu sorunun yamuyla te�hir olmu� olan koyu cehalet ve koklu onyarg1lar ac;1smdan bir 'mucize'dir.

lkinci Enternasyonal'in terk ettigi sm1f mucadelesi ve sos­yalizm ac;1smdan degerlendirildigindeyse, bu sorunun cevab1 taru�ma goturmez.

Bol�evikler, her �eyden once, proletaryanm bu.yuk c;ogun­lugunu arkalarma ald1klan ic;in ba�anya ula�tilar, ki bu c;o­gunlugun ic;inde proletaryamn sm1f bilinci en yuksek, en can­h ve devrimci kesimi, proletaryanm gerc;ek oncusu de vard1r.

lki metropol kenti olan Petrograd ve Moskova'y1 alahm. Kurucu Meclis sec;imlerinde kullamlan toplam oy saylSl 1 . 765 . lOO'dir ve bunun 2 18.000'ini Sosyalist-Devrimciler, 837.000'ini Bol�evikler, 5 1 5 .400'unuyse Kadetler alm1�tlr.

Kendilerine sosyalist ve sosyal-demokrat diyen kuc;uk bur­juva demokratlan (C::ernov'lar, Martov'lar, Kautsky'ler, Lon­guet'ler, MacDonald'lar ve �urekas1) kendilerini ne kadar pa­ralarlarsa paralasmlar, 'e�itlik', 'genel oy', 'demokrasi', 'saf de­mokrasi' ya da 'tutarh demokrasi' tannc;alan onunde ne kadar egilirlerse egilsinler, k1r ile kentin e�itsizligi konusundaki eko­nomik ve siyasal gerc;ekligi yok edemezler.

Genel olarak kapitalizmde, ozel olarak da kapitalizmden komunizme gec;i� doneminde bu reddedilemez bir gerc;ektir.

K1r ile kent birbirine e�it olamaz. Bu c;agm tarihsel ko�ul­lan altmda k1r kente e�it olamaz. Kent kac;1mlmaz olarak k1ra onderlik eder. K1r kac;imlmaz olarak kenti takip eder. Burada tek sorun 'kentli' sm1flardan hangisinin k1ra onderlik etmeyi ba�aracag1, bu gorevin ustesinden gelecegi ve kentin onderligi­nin hangi bic;imlere burunecegidir.

168

1917 Kas1m'mda Bol�evikler, proletaryanm biiyuk c;:ogunlu­gunu arkalarma alm1�lard1. 0 donemde, proletarya ic;:inde Bol­�eviklerle rekabet eden parti s1fat1yla Men�evikler kesin bir ye­nilgi alm1�lard1: 9 milyon oya kar�1hk 668 bin oy ve Transkaf­kasya'daki 700-800 bin oyu eklersek toplam 1 milyon 400 bin oy. Aynca bu parti, proletaryanm onciisiinii t;elikle�tiren, aydm­latan ve orgiitleyen ve onu gerc;:ek bir devrimci oncii halinde pi­�iren on be� y1lhk ( 1903- 1917) miicadelede yenik dii�mii�tii. Dstelik ilk devrim ( 1 905 devrimi) daha sonraki geli�meyi hazir­lam1�, iki parti arasmdaki ili�kileri somut bir tarzda belirlemi� ve l 9 l 7-l 9 l 9'un biiyiik olaylannm genel provas1 olmu�tu.

Kendilerini lkinci Enternasyonal sosyalistleri olarak adlan­diran kiic;:iik burjuva demokratlan, bu son derece 6nemli tarih­sel sorunu, proletaryamn 'birligi'nin yararlan konusunda tat­hmurak laflarla gec;:i�tirmekten c;:ok ho�lamyorlar. Bu tathmu­rak laflan kullamrken 187 1 - 1 9 1 4 arasmda i�c;:i sm1f1 hareketi ic;:inde geli�en oportilnizmi unutuyorlar; 1914 Agustos'unda oportiinizmin c;:okii�iiniin sebepleri iizerine, 19 14- 1 9 1 7 arasm­da uluslararas1 sosyalizmdeki boliinmenin sebepleri iizerine du�unmeyi unutuyorlar ya da dii�iinmek i�lerine gelmiyor.

Proletaryanm devrimci kanad1 oportiinizmin saf d1�1 edil­mesi ve bastmlmas1 ic;:in her yoniiyle iyice hazirlanmadan, proletarya diktatorliigii hakkmda dii�iinmek bile yersizdir. $u an proletarya diktatorliigiinii lafta kabul ederek bu konuyu gec;:i�tirmeye c;:ah�an 'bag1ms1z' Alman sosyal-demokratlannm, Frans1z sosyalistlerinin, vs. Rusya Devrimi'nin iizerinde onemle kafa yormalan gereken dersidir bu.

Devam edelim. Bol�evikler yalmzca proletaryanm c;:ogunlu­gunu degil, yalmzca oportiinizme kar�1 uzun ve kararh miica­dele ic;:inde c;:elikle�mi� olan proletaryanm devrimci onciisiinii

169

degil, askeri bir terim kullanmak gerekirse, metropol kentle­rinde guc;hi. bir 'vurucu gii.cii.' de arkalarmda bulmu�lardu.

Belirleyici anda belirleyici noktada kuvvetlerin ezici bir us­. tii.nlii.gu: Askeri ba�armm bu 'yasas1', siyasal ba�an ic;in, ozel­likle de devrim ad1 verilen �iddetli ve ac1mas1z sm1f sava�1 ic;in de gec;erlidir.

Ba�kentler, ya da genel olarak bu.yuk ticaret ve sanayi merkezleri (Rusya'da bu ikisi ic; ic;edir, ama her yerde ic; ic;e degildir) , bir ulusun siyasal kaderini bii.yii.k oranda belirler, ama elbette bu merkezlerin yerel, kusal guc;ler tarafmdan ye­terince desteklenmesi de �arttu (bu destek hemen gelmese de olur) .

Ba�hca iki kentte, Rusya'nm iki ticaret ve sanayi merke­zinde Bol�evikler ezici, kesin bir ii.stii.nlii.k elde ettiler. Bura­da bizim kuvvetlerimiz, Sosyalist-Devrimcilerinkinden he­

men hemen dart hat daha fazlaydL Sosyalist-Devrimcilerle Ka­detlerin toplamindan daha fazla kuvvete sahiptik. Dstelik Ka­detlerin Sosyalist-Devrimciler ve Men�eviklerle (Petrograd ve Moskova'da Men�evikler oylarm yalmzca yuzde ii.c;ii.nii. al­m1�lard1) 'koalisyonu' emekc;i halk arasmda saygmhgm1 tii.­mii.yle yitirdigi ic;in, muanzlanm1z kendi aralarmda bolii.n­mii.�lerdi. Bu s1rada Sosyalist-Devrimciler, Men�evikler ve Kadetlerin bize kar�1 geri;ek birligi soz konusu degildi. * Ka­s1m 1 9 1 7'de, Kadetlerle guc;birligi dii.�ii.ncesine, Sosyalist­Devrimci ve Men�evik i�c;i ve koylii.lerle guc;birligi dii.�ii.nce­sine oldugundan yuz kat daha yakm olan Sosyalist-Devrim­cilerin ve Men�eviklerin onderlerinin bile , Kadetler olmadan

*) Yukandaki rakamlarm aym zamanda proletarya partisinin birligini ve daya' m�masm1, kui;uk burjuva ve burjuva partilerinin ise son derece dagm1k halini gosterdigini belirtmek ilgini;tir.

170

Bol�eviklerle guc;birligi yapmay1 dii�Ondukleri (ve bizimle pazarhga girdikleri) hatulanacakt1r!

1917 Ekim-Kas1m'mda Petrograd ve Moskova'da kazanaca­g1m1zdan emindik, c;Onku guc; bak1mmdan ezici bir Ostiinlugu sahiptik ve hem Bol�evik 'ordulan'nm toparlanmas1, birle�ti­rilmesi, egitilmesi, smanmas1 ve sava� guc;luklerine haz1rlan­mas1, hem de 'du�man' 'ordulan'nm dag1mkhg1, tukenmi�ligi, 6rgOtsOzlugO ve demoralizasyonu ac;1smdan bak1ld1gmda en kapsamh siyasal haz1rhg1 yapm1� bulunuyorduk.

lki metropol kentini, kapitalist devlet mekanizmasmm (si­yasal ve ekonomik) bu iki merkezini c;abuk ve kesin bir vuru�­la kazanacag1m1zdan emin oldugumuz ic;in, burokrasinin ve entelijansiyamn �iddetli direni�ine ragmen, sabotaj ve benzeri �eylere ragmen, proleter olmayan emekc;i kitlelere, guvenebi­lecekleri biricik miittefik, dost ve 6nderin proletarya oldugu­nu merkezi devlet ayg1tmm da yard1m1yla fii len kamtlamayi ba�ara bildik.

lll. Arna bu en 6nemli soruna, yani proletaryamn proleter ol­

mayan emekc;i kitlelere kar�1 tutumu sorununa gec;meden on­ce, silahh kuvvetleri ele almam1z gerekiyor.

Halk kuvvetlerinin en sec;kin unsurlan emperyalist sava� suasmda askere gonderilmi�ti; lkinci Enternasyonal'in opor­tOnist alc;aklan (yalmzca sosyal-�ovenistler, yani dogrudan 'anavatan savunmas1' safma gec;en Scheidemann'lar ve Re­naudel'ler degil, merkezciler de) s6z ve eylemleriyle silahh kuvvetlerin hem Alman, hem de lngiliz-Frans1z gruplannm emperyalist soygunculannm onderligine bag1mhhg1m kuv­vetlendirmi�lerdi, ama gerc;ek proleter devrimciler Marx'm

171

1 870'te soyledigi �u sozleri hic;;bir zaman unutmam1�lard1: "Bu sayede , proletaryamn silah talimini burjuvazi yapurm1� olacaktir ! " Ancak sosyalizme ihanet eden Avusturya-Alman ve lngiliz-Frans1z-Rus partileri emperyalist sava�ta, yani her iki taraf ic;;in de yagmac1hk amac1 ta�1yan bir sava�ta 'anava­tan savunmas1'ndan bahsedebilirdi; proleter devrimcilerse ( 1 9 1 4 Agustos'undan ba�layarak) butun dikkatlerini silahh kuvvetlerin devrimcile�tirilmesine, soyguncu emperyalist burjuvaziye kar�i kullamlmasma, iki emperyalist y1k1c1 grup arasmdaki haks1z ve yagmac1 sava�m, proletaryamn ve ezi­len emekc;;i kitlelerin her ulkede 'kendi', 'ulusal' burjuvazile­rine kar�1 hakh ve me�ru sava�ma donu�turulmesine c;;evir­mi�lerdi.

1 9 1 4- 1 9 1 7 doneminde sosyalizme ihanet edenler, silahh kuvvetlerin her ulkenin emperyalist hukumetine kar�i kulla­mlmas1 konusunda hazirhk yapmami�lardi.

Bol�evikler, 1 9 1 4 Agustos'undan sonra butun propaganda, ajitasyon ve yeralu orgutlenme c;;ah�malarmda buna hazirhk yapular. Ku�kusuz, sosyalizme ihanet edenler, butun ulkele­rin Scheidemann'lan ve Kautsky'leri, silahh kuvvetlerin Bol�e­vik ajitasyonuyla moralinin bozulmasindan bahsederek bu i�i gec;;i�tirdiler, oysa biz, sm1f du�mamm1zm guc;;lerinin moralini bozma, silahh i�c;;i ve koylu kitlelerinin somuruculere kar�1 macadelesi ugruna onlardan uzakla�tmp yamm1za c;;ekme gore­vini yerine getirmi� olmakla gurur duyuyoruz.

<::ah�mam1zm meyvelerini , her �ey bir tarafa, Kas1m 1 9 1 Tde Rusya'da silahh kuvvetlerin de kat1ld1g1 Kurucu Mec­lis sec;;imlerinde toplad1k.

N. V. Svyatitski'nin oylamaya <lair aktard1g1 belli ba�h so­nuc;;lar �oyledir:

172

Kurucu Meclis Se�imlerinde Kul lamlan Oy Saym, Kasim 1917 (Bin)

UIUsill Ordu vr. SO'syall�I·

Ik>1$evlkl<-"r Kaclc1 1t.r u ()r.ekl Topbm Donanm;; Bh1iklcri

Grnpl•r

Kmcy 210 fO" 78()

Ccp!'lcsl

lklll IBl"•.6 ll.5.2

Lrphcst

Guncyh'u 402,9 300. J 2o0.6 l .007,4

Cr.phcsi

Romany.a 679.• 2(>(.1.i

CP.phP.�1

Kafkas 3f>(l

c.�pht':'>i

8Jlt;k (l lC)• (120)'

Don11n m.1�1

K:mulml:

Uonanman

1.67!.J 5J,S 4 . . 164 .. 'i r.,pJ;jm 1.915.1

+lllC)• +( 110)•

l .N l ,'3 •'

Ozetlersek: Sosyalist-Devrimciler 1 .885. 100 oy, Bol�evik­lerse 1 .671 .300 oy alm1�lard1r. Eger Balt1k donanmasmm ald1-g1 (yakla�1k) 1 20.000 oyu da ekleyecek olursak, Bol�eviklerin oyu 1 . 79 1 .300 olacaktIT.

") Rakamlar yakla�1kur. lki Bol�evik se�ilmi�ti. Svyatitski se�ilen her ki�i i�in or­talama 60.000 oy hesaphyor. Bu nedenle 120.000 rakamm1 veriyorum. Karade­niz donanmasmda 19.500 oyun hangi partiye verildigi konusunda bilgi verilme­mi�tir. Bu siitundaki 6teki rakamlar belli ki hemen hemen tiimiiyle Ukraynah sosyalistlere aittir, zira 10 Ukraynah sosyalist ve bir sosyal-demokrat (yani Men­�evik) se�ilmi�tir.

173

Bu yuzden, Bol�eviklerin oyu Sosyalist-Devrimcilerin oyundan biraz daha azdir.

Demek ki 1 9 1 7'nin Ekim ve Kas1m aylannda silahh kuv­vetler yan yanya Bol�evikti.

Eger boyle olmasayd1 zafere ula�amazd1k. Butunu bak1mmdan silahh kuvvetlerin hemen hemen yan­

smm oylanm ald1k, metropol kentlerine en yakm olan cephe­lerde ve genel anlamda, �ok uzak olmayan cephelerdeyse ezi­ci bir �ogunluga sahiptik. Kafkasya Cephesi'ni bir yana bira­kirsak, Bol�evikler bir bu tun olarak Sosyalist-Devrimciler kar­�1smda �ogunluk elde etmi�lerdi. Kuzey ve Bau cephelerine bakug1m1zdaysa, Sosyalist-Devrimcilerin ald1g1 420.000 oya kar�1hk Bol�eviklerin ald1klan oy 1 milyondan fazladir.

Dolay1s1yla, silahh kuvvetler i�inde de, daha Kas1m 1 9 1 Tde, Bol�evikler kendilerine belirleyici anda belirleyici noktada ezici bir kuvvet ustunlugu saglayan siyasi anlamda bir 'vurucu guce' sahiplerdi. Bol�eviklerin Kuzey ve Bau cep­helerinde �ok bu.yuk bir �ogunluga sahip olduklan, merkez­den �ok uzak olan 6teki cephelerdeyse koyluleri Sosyalist­Devrimci Parti'den kopanp kendi yanlanna (:ekecek zamam ve firsau bulduklan goz 6nune almd1gmda, proletaryamn Ekim Devrimi'ne, proletaryanm siyasal iktidan ele ge�irme­sine kar�1 silahh kuvvetlerden herhangi bir direni� soz ko­nusu degildi.

IV. Kurucu Meclis se�imlerinin sonu�lan temelinde Bol�eviz­

min zaferini belirleyen u� ko�ulu inceledik: 1 ) proletarya i�in­de ezici bir �ogunluk; 2) silahh kuvvetlerin hemen hemen ya­ns1; 3) belirleyici anlarda belirleyici noktalarda, yani Petrog-

1 74

rad ve Moskova'da ve merkeze yakm sava� cephelerinde, ezi­ci bir gii<; iistiinliigii .

Arna eger Bol�evikler proleter olmayan emekc;i kitlelerin c;ogunlugunu kendi yanlanna c;ekememi�, onlan Sosyalist­Devrimcilerden ve oteki kiic;iik burjuva partilerinden kopanp alamam1� olsalard1, bu ko�ullar ancak c;ok k1sa omiirlii ve gii­venilmez bir zafer saglayabilirdi.

Aslolan budur. lkinci Enternasyonal 'sosyalistler'inin (siz bunu kiic;iik bur­

juva demokratlan olarak anlaym) proletarya diktatorliigiinii anlayamamalannm ba�hca sebebi, �unu anlayamamalandir:

Devlet iktidan bir sm1fm (proletaryanm) elinde, proleter ol­mayan emek(i kitleleri proletaryamn safma (ekmek i(in bir ara(, bu ki tlelerin burjuvaziden ve ka,ak burjuva partilerinden kopanhp ahnmas1 i(in bir ara( haline gelebilir ve gelmek zo­rundadir.

Kiic;iik burjuva onyarg1lanyla dolu olan, Marx'm ogretile­rinde devlet konusundaki en onemli �eyi unutan lkinci Enter­nasyonal 'sosyalistleri', devlet iktidanm kutsal bir �ey, bir put ya da bic;imsel oylamanm sonucu, 'tutarh demokrasi'nin (ya da bu z1rvaya ne ad veriyorlarsa onun) mutlak sonucu olarak goriiyorlar. Bunlar, devlet iktidannm yalmzca farkh smiflann kendi sm1fsal ama(lan i(in kullanabilecekleri ve kullanmak ( ve nasil kullamlacagm1 bilmek) zorunda olduklan bir ara( oldugunu goremiyorlar.

Burjuvazi devlet iktidanm, proletaryaya kar�1. biitiin emekc;i sm1flara kar�1 kapitalist sm1fm bir arac1 olarak kul­lanm1�ur. En demokratik burjuva cumhuriyetlerinde durum boyledir. Yalmzca Marksizme ihanet edenler bunu 'unut­mu�lardir'

1 75

Proletarya (yeterince gui;hi. siyasal ve askeri 'vurucu gui;leri' toparlad1ktan sonra) burjuvaziyi devirrneli ve devlet iktidanm ele gei;irerek bu aracz kendi sm1fsal amai;lan ii;in kullanmahdir.

Proletaryanm sm1fsal amai;lan nelerdir? • Burjuvazinin direni�ini bastumak;

Koylulugu tarafs1zla�urmak ve eger mumkunse, onu -hi<; olmazsa, emek<;i, somurucu olmayan kesiminin <;o­gunlugunu- proletaryanm safma i;ekmek; Burjuvazinin mulksuzle�tirilmesiyle ele gei;irilen fabri­kalan ve genel olarak uretim arai;lanm kullanarak bu.­yuk oli;ekli uretimi orgutlemek; Kapitalizmin y1kmulan uzerinde sosyalizmi orgutlemek.

Bu zatl muhteremler, Kautsky'cilerin de aralarmda bulun­dugu oportunistler, Marx'm ogretileriyle alay ederek, kitlelere proletaryamn once genel oyla bir i;ogunluk saglamas1 gerekti­gini, sonra <;ogunlugun oylanyla devlet iktidanm ele gei;irme­si gerektigini ve ancak ondan sonra 'tutarh' (bazilan buna 'saf diyor) demokrasi temelinde sosyalizmi orgutlemeleri gerekti­gini 'ogretiyorlar'

Oysa biz, Marx'm ogretileri ve Rusya Devrimi'nin dene­yimleri temelinde �oyle diyoruz :

Proletarya once burjuvaziyi ala�ag1 etmeli ve devlet iktida­nm kendisi i(in kazanmah, sonra bu devlet iktidanm, yani proletarya diktatorlugunu emek<;i halkm i;ogunlugunun sem­patisini kazanmak amac1yla kendi sm1fmm bir arac1 olarak kullanmahdir.

1 76

Proletaryanm elinde devlet iktidan, proleter olmayan emek­<;i halk kar�1smda nufuza sahip olma yolundaki sm1f mucadele­sinin, onlan kendi yanma <;ekme, davasma kazanma, burjuva­ziden <;ekip alma mucadelesinin arac1 haline nas1l gelebilir?

Birincisi, proletarya bunu eski devlet iktidan aygit1m hare­kete ge<;irerek degil, (gozu korkmu� dar kafahlann iniltilerine ve sabotajcilarm tehditlerine kar�m) onu parampari;a ederek, yerle yeksan ederek ve yeni bir devlet aygltl kurarak ba�anr. Proletarya bu yeni devlet ayg1tm1, proletarya diktatorlugune ve proleter olmayan emek<;i kitleleri kazanmak i<;in burjuvazi­ye kar�1 yuruttugu mucadeleye uygun hale getirir. Bu yeni ay­gn herhangi bir kimsenin icad1 degildir, proletaryamn sm1f mucadelesi yaygmla�uk<;a ve �iddetlendik<;e, bu aygn bizatihi bu mucadelenin i<;inden dogar. Bu yeni devlet iktidan aygm, bu yeni devlet iktidan tara Sovyet iktidandtr.

Rusya proletaryas1, hemen, devlet iktidanm ele ge<;irdikten birka<; saat soma, (Marx'm da gosterdigi gibi, yu.zy1llardan be­ri, en demokratik cumhuriyetlerde bile burjuvazinin sm1f <;1-karlarma hizmet edecek hale getirilmi� olan) eski devlet ayg1t1-nm dagmld1gm1 ve butan iktidann Sovyetlere devredildigini ilan etti ve bu Sovyetlere yalmzca emek<;i ve somurulen kitlelerin girmesine izin verdi, butun somuruculeri d1�anda b1raku.

Bu yolla, proletarya, bir anda, tek bir vuru�la devlet iktida­nm ele ge<;irdikten hemen sonra, burjuvaziden onun ku<;uk burjuva ve 'sosyalist' partiler i<;indeki destek<;ilerinin geni� kit­lesini kopanp aldt; <;unku bu kitle, burjuvazinin (ve onun evet efendimcileri olan <;:ernov'lar, Kautsky'ler, Martov'lar ve �ure­kasmm) kandud1g1 somurulen kitleler, Sovyet iktidannt ele ge­(irerek, ilk kez, burjuvaziye kar�1 kendi <;1karlan i<;in bir kitle mucadelesi arac1 kazandilar.

1 77

lkincisi, proletarya, burjuvaziden ve ku<;uk burjuva de­mokratlardan bir anda, ya da her halukarda, <;ok <;abuk bir �e­kilde 'onlann' kitlelerini, yani onlan izlemekte olan kitleleri kendi yanma <;ekebilir ve <;ekmelidir -toprak sahiplerini ve burjuvaziyi mulksuzle$tirerek onlann en yaklCl ekonomik ihti­yai;lanm devrimci bir tarzda kar$ilamak suretiyle onlan kaza­nabilir ve kazanmak zorundadu.

Burjuvazi elindeki devlet iktidan ne denli 'gu<;lu' olursa ol­sun bunu yapamaz.

Proletarya ise, devlet iktidanm ele ge<;iri�inin hemen erte­si gunu bunu yapabi lir, <;D.nku bunun i<;in hem bir aygita (Sovyetler) hem de ekonomik temele (toprak sahiplerinin ve burjuvazinin mulksuzle�tirilmesi) sahiptir.

l�te Rusya proletaryas1 tam da bu �ekilde koylu!Ugu Sosya­list-Devrimcilerden kopanp aldi ve devlet iktidanm ele ge<;ir­dikten yalmzca birkat; saat sonra kendi yanma <;ekmeyi ba�ar­d1; muzaffer proletarya Petrograd'da burjuvaziye kar�1 kazan­d1g1 zaferden birka<; saat sonra bir 'toprak kararnamesi' yaym­lad1 ve bu kararnamede, bir anda, devrimci bir surat, enerji ve davaya adanm1�hkla , koylulerin i;ogunlugunun en yak1c1 eko­nomik ihtiya<;lanm tumuyle kar$1 lad1, toprak sahiplerini tu­muyle ve tazminat odemeksizin mulksuzle�tirdi.

Koylulere, i�<;ilerin onlan ezip ge<;mek istemedigini, on­lar uzerinde bask1 kurmak istemedigini, aksine onlara yar­d1m etmek ve onlarm dostu olmak istedigini kamtlamak i<;in, muzaffer Bol�evikler 'toprak kararnamesi'ne kendilerin­den tek bir kelime bi le eklemediler, noktasma virgulune ka­dar, Sosyalist-Devrimcilerin kendi gazetelerinde yaymlad1k�a­n koylu fermanlarma (ku�kusuz bunlarm en devrimci olan­larma) sad1k kaldilar.

1 78

Bu durum kar�1smda Sosyalist-Devrimciler ofkeden kuple­re bindiler, "Bol�evikler program1mm <;aldilar" diye yaygara kopardilar. Arna bunu yapmakla sadece kendilerini gulun<; duruma du�urmu� oldular. Ger<;ekten de, ne guzel bir parti: Programlannda devrimci nitelikte ve emek<;i halkm yaranna olan maddeleri hayata ge<;irebilmek i<;in yenilgiye ugramalan ve hukumetten kovulmalan gerekiyormu�!

lkinci Enternasyonal'in hainleri, kalm kafahlan ve bilgi<;le­ri bu diyalektigi hi<;bir zaman anlayamadilar; proletarya nufu­sun <;ogunlugunu kendi yanma <;ekemedigi takdirde zafere ula�amaz. Arna zaferi, burjuvazinin yonetimi altmdaki bir se­<;imde oy <;ogunlugu saglamakla ya da bunu kazanmamn bir ko�ulu yapmakla sm1rlamak tam bir aptalhkur ya da i�<;ileri aldatmaktan ba�ka bir �ey degildir. Proletarya nufusun <;ogun­lugunu kendi yanma <;ekmek i<;in, once burjuvaziyi devirmek ve devlet iktidanm ele ge<;irmek zorundadir. lkincisi, Sovyet iktidanm kurmak ve eski devlet ayg1tlm tlimuyle par<;alamak zorundad1r, zira bu �ekilde burjuvazinin ve ku<;uk burjuva uz­la�macilanmn, proleter olmayan emek<;i kitleler uzerindeki egemenligini, saygmhgm1 ve nufuzunu y1kacaktir. U<;uncusu de , burjuvazinin ve ku<;uk burjuva uzla�macilanmn, proleter olmayan kitlelerin (ogunlugu uzerindeki nufuzunu onlann ekonomik ihtiya<;lanm somurnculer aleyhine devrimci bir tarz­da kar�ilayarak butanuyle yok etmek zorundad1r.

Elbette bunu yapmak ancak kapitalizmin geli�imi belli bir duzeye ula�ugmda mumkun olabilir. Bu temel ko�ul olmazsa, proletarya ne ayn bir sm1f olarak geli�ebilir ne de oportlinist­lerin gozden du�up hareketin d1�ma auld1klan uzun grev ve gosteri y1llannda surdunllen mucadeledeki uzun soluklu egi­tim, ogretim, yeti�tirme ve smama programmda bir ba�an sag-

1 79

lanabilir. Bu temel ko�ul olmazsa, merkezler, proletaryanm devlet iktidanm fethetmesinin ardmdan onu bii.tii.nii.yle ele ge�irmesini, daha dogrusu onun can damanm, �ekirdegini, si­nir merkezlerini ele ge�irmesini imkanh kilacak ekonomik ve siyasal rolii. oynayamaz. Bu temel ko�ul olmazsa, proletarya­nm konumu ile proleter olmayan emek�i kitlelerin konumu arasmda, proletaryanm bu kitleleri nii.fuzu altma almas1 i�in, onlar kar�1smdaki nii.fuzunun etkili olabilmesi i�in gerekli olan yakmhk, benzerlik ve bag da olamaz.

v. Biraz daha ilerleyelim. Proletarya devlet iktidanm ele ge�irip, Sovyet sistemini ku­

rarak, somii.rii.cii.lerin aleyhine emek�i halkm �ogunlugunun ekonomik ihtiya�lanm kar�1layabilir.

Peki, tam ve kesin bir zafer i�in bu yeterli midir? Hayir, de­gildir.

Kii.�ii.k burjuva demokratlar, onlarm bugii.nkii. ba�hca tem­silcileri olan 'sosyalistler' ve 'sosyal-demokratlar', emek�i kit­lelerin kapitalizm ko�ullarmda, uzun bir mii.cadele deneyimi olmadan, belli bir sm1f1 ya da belli bir partiyi izlemeye salt oy vererek karar verebilmelerini ya da en azmdan, onceden karar verebilmelerini saglayacak yuksek bir sm1f bilincine, saglam bir karaktere, alg1 gii.cii.ne ve geni� bir siyasal gorii.�e kavu�a­bileceklerini dii.�ii.nerek kuruntuya kap1hyorlar.

Bu yalmzca bir yamlsamad1r. Bu, Kautsky, Longuet ve MacDonald tii.rii. bilgi�lerin ve duygusal sosyalistlerin uydur­duklan duygusal bir hikayedir.

Eger kapitalizm bir yandan kitleleri magdur, ezilmi� ve deh�ete kapilm1� bir varolu� durumuna, dagm1khga (kirsal

180

kesim! ) ve cehalete mahkum etmeseydi, diger yandan kapita­lizm burjuvazinin eline i�<;:i ve koylii kitlelerinin gozlerini bo­yamak, zihinlerini koreltmek ve benzeri �eyler ii;:in biiyiik bir yalan ve aldatma aygltl vermemi� olsayd1, kapitalizm kapita­lizm olmazdi.

l�te bu yuzden yalmzca proletarya emehi;i hi tleleri kapita­lizmden komiinizme gotarebilir. Kiii;:iik burjuva ya da yan kii­<;:iik burjuva kitlelerin 'i�<;:i sm1fiyla m1 , yoksa burjuvaziyle mi saf tutmak' gibi son derece karma�1k siyasi soruna 6nceden cevap verebilecegini dii�iinmek safhkur. Emek<;:i kitlelerin proleter olmayan kesimlerinin yalpalamas1 kai;:1mlmazd1r; ay­m �ekilde, burjuvazinin 6nderliginin proletaryamn 6nderli­giyle har�Ila�tmlmasm1 miimkiin kilacak kendi pratih dene­yimlerini elde etmeleri de kai;:milmazd1r.

l�te 'tutarh demokrasi' hayranlanmn ve bu son derece 6nemli siyasal sorunlarm oyla i;:6ziilebilecegini dii�iinenlerin siirekli gozden kai;:ird1klan ko�ul budur. Bu tiir sorunlar, mii­cadele i<;:inde keskinle�ip ilerledigi durumda, fiilen ii; sava� ile <;:6ziimlenir ve proleter olmayan kitlelerin (esasen de koyliile­rin) deneyimleri, proletaryanm yonetimiyle burjuvazinin yo­netimini kar�ila�urarak elde edecekleri deneyim bu sava�ta son derece biiyiik bir 6nem ta�ir.

Rusya'da Kas1m 1 9 1 7'deki Kurucu Meclis sei;:imleri, 1 9 1 7-1 9 y1llan arasmdaki iki yilhk ti; Sava�'la kar�ila�tmld1gmda, bu ai;:1dan olduki;:a 6greticidir.

Bol�evikleri en az destekleyen bolgelerin hangileri oldu­guna bakahm. Birincisi, Bol�eviklerin yiizde 1 2 oy ald1klan Dogu Urallar ve yiizde 10 oy ald1klan Sibirya'dir. lkincisi, Bol�eviklerin yiizde 10 oy ald1klan Ukrayna'dir. Oteki bolge­ler arasmda, Bol�eviklerin yiizde olarak en az oy ald1klan

181

yerler, BU.yuk Rusya'nm koylu bolgesi olan Volga-Kara Top­rak bolgesidir, ama buralarda bile Bol�evikler yuzde 1 6 oy oranma ula�m1�lard1r.

Tam da Bol�eviklerin Kas1m 1 9 1 7'de en az oy ald1klan bolgelerde kar�1-devrimci hareketler, kar�1-devrimci kuvvet­lerin isyanlan ve orgutlenmeleri en bu.yuk ba�any1 kaydetti­ler. Tam da bu bolgelerde Kol<;ak ve Denikin'in egemenligi aylarca surdu.

Kii.<;ii.k burjuva kitlelerin yalpalamalan, proletaryanm nu­fuzunun en zay1f oldugu bu bolgelerde ozellikle belirgindi. Yalpalama ilk ba�ta Bol�eviklerden yanayd1, zira Bol�evikler koylulere toprak vermi� ve terhis edilen askerler evlerine ba­n� konusunda haberler getirmi�lerdi, ama sonra, Bol�evikler devrimin uluslararas1 geli�imini h1zland1rmak ve Rusya'daki merkezini korumak i<;in Brest Antla�mas1'm imzalamaya karar verdikleri ve boylece yurtseverlik duygulanm, kii.<;uk burjuva duygularmm bu en derinini 'gucendirdikleri' zaman Bol�evik­ler aleyhine donduler. Proletarya diktatorlugu fazla tah1l stok­lanmn en bol oldugu yerlerdeki koylulere ozellikle itici gel­mi�ti, zira Bol�evikler bu fazla stoklarm narhh fiyatla devlete devredilmesini kesin ve kararh bir bi<;imde takip edeceklerini gostermi�lerdi. Urallar'daki, Sibirya'daki ve Ukrayna'daki koy­luler Kol<;ak ve Denikin'in safma ge<;tiler.

Daha sonra, koyluler Kol<;ak ve Denikin'in egemenligi al­tmdaki bu.tun kalem�orlarm beyaz muhafiz gazetelerinin her say1smda yaygarasm1 kopard1klan Kol<;ak ve Denikin 'demok­rasisi'nin ne oldugunu bizzat ya�ayarak gordukten sonra, de­mokrasi ve 'Kurucu Meclis' konusundaki bu sozlerin, toprak sahiplerinin ve kapitalistlerin diktatorlugunu gizlemekten ba�ka bir i�e yaramad1gm1 anlad1lar.

182

Boylece, Bol�evizme dogru yeni bir yoneli� ba�lad1 ve Kol­<;;ak ve Denikin'in cephe gerisinde koylii isyanlan yaygmla�u. Koyliiler kurtancilan olarak gordiikleri kml birlikleri bag1rla­rma bastilar.

Koylulerin, yani kii<;;iik burjuva emek<;;i kitlelerin esas kesi­minin bu yoneli�i uzun vadede hem Sovyet egemenliginin hem de Kol<;;ak ve Denikin yonetiminin kaderini belirledi. Arna bu 'uzun vade'nin bncesinde, �iddetli mucadelelerin ve ac1 dene­yimlerin hakim oldugu olduk<;;a uzun bir donem ya�amak gere­kiyordu. Rusya'da iki yilm ardmdan bitmeyen, Sibirya ve Ukray­na'da hi<; bitmemi� olan bu donemin, bir ya da birka<;; yil i<;;inde tUmuyle bitecegi konusunda da herhangi bir garanti yoktur.

Tutarh' demokrasi yanda�lan bu tarihsel olgunun bnemi iizerine kafa yormamay1 tercih ediyorlar. Proletaryamn kapi­talizm i<;;inde emek<;;i kitlelerin <;;ogunlugunu oy sand1gmda 'ikna edebilecegi' ve saglam bir �ekilde yanma <;;ekebilecegi �eklinde <;;ocuk masallan uydurdular ve uydurmaya devam ediyorlar. Arna ger<;;ekler, ancak uzun ve amans1z bir miicade­le i<;;inde, yalpalayan kii<;;iik burjuvazinin sanc1h deneyimleri­nin onu, proletarya diktatorliigiinii kapitalistlerin diktatorlii­giiyle k1yaslad1ktan sonra, ilkinin ikincisinden daha iyi oldu­gu sonucuna gotardugunu gostermektedir.

Marksizmi incelemi� ve ileri iilkelerin on dokuzuncu yiiz­yildaki siyasal tarihinin derslerini hesaba katmaya a<;;1k olan her sosyalist , kii<;;iik burjuvazinin proletarya ile kapitalistler arasmda yalpalamasmm ka<;;milmaz oldugunu teoride kabul eder. Bu yalpalamamn ekonomik kokleri, iktisat bilimi tara­fmdan a<;;1k<;;a ortaya koyulmu� olup, dogrulugu lkinci Enter­nasyonal sosyalistlerince yaymlanan gazetelerde, bro�iirlerde ve bildirilerde milyonlarca kez yinelenmi�tir.

183

Ne var ki soz konusu ki�iler, bu dogrulan somutta prole­tarya diktatorlugu c;agma uygulamaya gelince yan c;iziyorlar. Stntf mucadelesinin yerine , (stmflar arast 'e�itlik' konusundaki, 'tutarh' ya da 'saf demokrasi' konusundaki, biiyiik tarihsel so­runlann oy sandzgmda c;oziimlenecegi konusundaki, vs. ) ku­c;iik burjuva demokratik onyargtlan ve yamlsamalan koyuyor­lar. Proletaryanm iktidan ele gec;irmesiyle stmf miicadelesinin sonlanmt� olmayacagmt, aksine farkh bir bic;imde ve farkh arac;larla devam ettirilecegini anlamtyorlar. Proletarya dikta­torlugu, proletaryanm devlet iktidan gibi bir aracm yard1m1y­la yiiriittugu stmf miicadelesidir; bu smtf miicadelesinin amac;larmdan biri, emekc;i kitlelerin proleter olmayan kesim­lerine uzun deneyimleri ve bir dizi pratik ornek arac1hg1yla proletarya diktatorlugunden yana olmanm kendileri ic;in bur­juva diktatorlugunden yana olmaktan daha yararh oldugunu ve iic;iincii bir yolun miimkiin olmad1gm1 gostermektir.

Kas1m 1 9 1 Tde yap1lan Kurucu Meclis sec;imlerinin sonuc;­lan, bize bu sec;imlerden bu yana iki y1ld1r devam eden le; Sa­va�'m geli�iminin arka plamm sunmaktadtr. Bu sava�taki ana guc;ler daha Kurucu Meclis sec;imleri strasmda ac;1kc;a saflanm alm1�lard1 : Proleter ordusunun 'vurucu guc;' rolii , yalpalayan koylulugun rolii ve burjuvazinin rolii daha o zamandan ac;1k­c;a goriiliiyordu. Svyatitski makalesinde �oyle yaz1yor: "Bol�e­viklerin en ba�anh oldugu bolgelerde Kadetler de en ba�anhy­dt: Kuzey ve Merkez-Sanayi bolgeleri" (s. 1 1 6) . Proletarya ile burjuvazi arasmda bulunan ara unsurlann en zaytf oldugu yerler dogal olarak en geli�mi� kapitalist merkezlerdi. Bu mer­kezlerde stmf miicadelesi dogal olarak en keskin bic;imine bii­riinmii�tii . Burjuvazinin ana kuvvetlerinin yogunla�trgt yerler buralard1 ve ancak buralarda proletarya burjuvaziyi yenebilir-

184

di. Burjuvaziyi ancak proletarya dize getirebilirdi ve ancak burjuvazinin dize getirilmesinden sonra proletarya devlet ik­tidan gibi bir arac1 kullanarak, halkm kui;uk burjuva katman­larmm sempatisini ve destegini kesin olarak kazanabilirdi.

Kurucu Meclis sei;imlerinin sonui;lan dogru yorumland1g1 ve yerli yerinde kullamld1g1 takdirde, sm1f mucadelesinin Marksist ogretisinin temel dogrulanm tekrar tekrar onumuze serecektir.

Yeri gelmi�ken belirtelim, bu sonui;lar ulusal sorunun ro­lunu ve onemini de ortaya koymaktad1r. Ukrayna'y1 ele ala­hm. Ukrayna sorununa ili�kin son konferanslarda baz1 yolda�­lar bu sanrlarm yazanm, Ukrayna'daki ulusal soruna i;ok faz­la 'agirhk' vermekle sui;ladilar. Kurucu Meclis se<;imlerinin so­nui;lan Ukrayna'da daha Kas1m 1 9 1 7'de , Ukraynali Sosyalist­Devrimcilerle sosyalistlerin oylarm i;ogunlugunu ald1klanm gostermektedir (Ukrayna'nm 7 ,6 milyonluk top lam oyundan Rus Sosyalist-Devrimcilerin ald1g1 1 ,9 milyon oya kar�1hk 3,4 milyon oy + 0,5 = 3,9 milyon) . Guneyban ve Romanya cephe­lerinde bulunan orduda, Ukraynah sosyalistler toplam oylarm yuzde 30'unu ve 34'unu ald1lar (Rus Sosyalist-Devrimcileri ise yiizde 40 ve yuzde 59 oy ald1lar) .

Bu ko�ullar altmda, Ukrayna'daki ulusal sorunun onemini gormezlikten gelmek -Buyuk-Ruslarm s1k s1k i�ledikleri (Ya­hudilerinse belki de Buyuk Ruslardan biraz daha az s1khkta i�­ledikleri) bu su<;- buyuk ve tehlikeli bir hatad1r. Rus ve Ukray­nah Sosyalist-Devrimciler arasmda daha 1 9 1 Tde gorulen bo­lunme tesadufi olamazdi. Enternasyonalistler olarak bizim bi­rinci gorevimiz, Buyuk Rus emperyalizminin ve �ovenizminin 'Rus' komunistleri arasmda (bazen bilini;sizce devam eden) kahnnlanyla canla ba�la sava�maknr; ikinci gorevimizse , tam

185

da gorece kuc;uk bir sorun olan (c;unku bir enternasyonalist ic;in devlet smirlan onuncu degilse bile, ikinci derecede bir so­rundur) ulusal sorun konusunda tavizler vermektir. Daha onemli olan ba�ka sorunlar vardir: proletarya diktatorlugu­nun temel c;1karlan; Denikin'le sava�an K1z1l Ordu'nun birlik ve disiplininin c;1karlan; proletaryanm koyluluge ili�kin on­derlik rolu. Ukrayna'nm ayn bir devlet olup olmayacag1 soru­nu c;ok daha az oneme sahiptir. Ukraynah i�c;i ve koylulerin farkh sistemleri deneme ihtimali bile ve sozgelimi birkac; yil­hk bir surec; ic;inde pratikte RSSCF'yle birligi denemeleri ya da ondan aynhp bag1ms1z bir Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhu­riyeti kurmalan ya da bu iki cumhuriyetin yakm ittifakmm c;e�itli bic;imlerini denemeleri, vs. bizi en ufak bir �a�kmhga du�urmemeli ya da korkutmamahdir.

Bu sorunu pe�inen, bir anda ve kesin olarak, 'saglam' ve 'geri donu�suz' bir bic;imde c;ozmeye kalk1�mak, dar kafahhk ya da tam bir aptalhk olurdu, c;unku proleter olmayan emek­c;i kitlelerin boyle bir sorunda yalpalamalan gayet dogaldir, hatta kac;milmazdir, proletarya ac;1smdansa hie; de korkulacak bir �ey degildir. Bu tar yalpalamalara azami dikkat ve ho�go­ruyle yakla�mak, proleter olmayan kitlelere bu yalpalamalar­dan kendi deneyimlerinin bir sonucu olarak kurtulma firsatm1 vermek gerc;ekten enternasyonalist olma yetenegine sahip bir sm1f olarak proletaryanm gorevidir. Ho�gorusuz, ac1mas1z , uzla�maz ve katl tutumumuzu, bir k1sm1m yukanda belirtti­gim diger, daha temel sorunlara saklamahy1z.

VI. Kas1m 1 9 1 7'deki Kurucu Meclis sec;imleriyle Rusya'daki

proleter devriminin Ekim 1 9 1 Tden Arahk 19 1 9'a kadarki ge-

186

li�imini kar�1la�urarak, her kapitalist ulkede burjuva parla­mentarizmi ve proleter devrimine ili�kin sonuc;lar c;1karabili­riz. Simdi, belli ba�h sonuc;lan k1saca formule etmeye ya da en azmdan genel hatlanyla sunmaya c;ah�ay1m.

1) Genel oy, her s1mfm kendi sorunlanm kavramada ula�­t1g1 duzeyin bir gostergesidir. (:e�itli sorunlanm c;ozmek ic;in farkh s1mflarm ne yone egi lim gosterdiklerini ifade eder. Fakat bu sorunlarm gerc;ek c;:ozumunu oy sand1gmda degil, s1mf mu­cadelesinin ic; sava�1 da kapsayan tum bic;imlerinde aramak gerekir.

2) lkinci Enternasyonal'in sosyalistleri ve sosyal-demok­ratlan, kaba kuc;uk burjuva demokratlanmn tutumunu takm­makta ve s1mf mucadelesinin temel sorunlanmn oyla c;ozule­bilecegi onyarg1s1m payla�maktadirlar.

3) Devrimci proletaryanm partisi, kitleleri bilinc;lendirmek ic;in burjuva parlamentolarmda yer almak zorundadir; bu bi­linc;lendirme sec;imler sirasmda ve parlamentoda partiler ara­smdaki mucadelede gerc;ekle�tirilebilir. Fakat s1mf mucadele­sini parlamenter mucadeleyle smirlamak ya da parlamenter mucadeleyi diger bii.tii.n mucadele bic;imlerinin bagh bulun­dugu en ii.stun ve belirleyici bic;im olarak gormek, ashnda, proletaryaya kar�1 burjuvazinin safma gec;mek demektir.

4) lkinci Enternasyonal'in bii.tii.n temsilcileri ve destekc;ile­ri ve 'Bag1ms1z' Alman Sosyal-Demokrat Partisi'nin onderleri lafta proletarya diktatorlugunu kabul ettikleri halde, sira eyle­me geldiginde, yuruttukleri propagandalarla proletaryay1, on­ce kapitalizm ko�ullannda halkm c;ogunlugunun siyasal ikti­dann proletaryaya devredilmesini kabul ettigine dair resmi bir ifade (yani, burjuva parlamentosunda bir oy c;ogunlugu) elde etmek zorunda oldugu, iktidarm devrinin ancak ondan sonra

187

gen;ekle�ecegi ma5allanyla uyutarak a5hnda burjuvazinin 5a­fma gec;mektedirler.

Alman 'bag1m51z' 505yal-demokratlanmn ve c;urumu� 505-yalizmin benzer onderlerinin bu onermeden hareketle 'bir azmhgm diktatorlugu'ne, vb. kar�1 yuk5elttikleri butun feryat­lar, en demokratik cumhuriyetlerde bile fiilen egemen olan burjuva diktatorlugunu oldugu gibi, bu diktatorlugun prole­taryanm 5m1f mucadele5iyle ortadan kaldmlma5mm ko�ulla­nm da anlayamad1klanm go5termektedir.

5) Bu kavray1�51zhk ozellikle �unlan kap5amaktad1r: Bur­juva partilerinin egemenliginin bu.yuk oranda halk kitlelerini aldatmalanna, 5ermayenin boyunduruguna ve aynca kapita­lizmin doga5ma ili�kin olarak, daha c;ok kuc;uk burjuva parti­lerinde gordugumuz ve genellikle 5m1f mucadele5ini �u ya da bu olc;ude gizlenmi� 5m1f uzla�mac1hg1yla ikame etmek i5te­yen bir kendi kendini kandirma eylemine dayah oldugunu unutuyorlar.

"Once halkm c;ogunlugu, ozel mulkiyetin varhgm1 devam ettirdigi , yani 5ermayenin egemenliginin ve boyundurugunun hala var oldugu bir 51rada, proletaryanm parti5inden yana ol­duklanm go5ter5in, ancak ondan 5onra parti iktidan ele gec;i­rebilir ve gec;irmelidir! " Kendilerine 505yali5t diyen ama ger­c;ekte burjuvazinin u�ag1 olan kuc;uk burjuva demokratlan boyle diyorlar.

Biz5e, "Once devrimci proletarya burjuvaziyi ala�ag1 et5in, 5ermayenin boyundurugunu kopanp at5m ve burjuva devlet aygllml parc;ala5m, 5onra muzaffer proletarya, 56muruculerin 5utma ba5arak proleter olmayan emekc;i kitlelerin ihtiyac;lan­m kar�1layacak ve boylece onlann c;ogunlugunun 5empati5ini ve de5tegini c;ok c;abuk bir �ekilde kazanabilecektir" diyoruz.

188

Tersi tarihte pek ender gorulen bir istisna olacakur (ve boyle bir istisna durumunda bile burjuvazi, Finlandiya orneginin de gosterdigi gibi, ic; sava�a ba�vurabilir) .

6) Ba�ka bir deyi�le : "Once, ozel mulkiyetin ve sermayenin boyundurugu (yani, bic;imsel e�itlik altmda fiilI e�itsizlik) ko­runurken e�itlik ya da tutarh demokrasi ilkelerine bagh kala­cag1m1z konusunda guvence verecegiz, ardmdan bu temel uzerinde c;ogunlugun karanm edinmeye c;ah�acag1z" diyor burjuvazi ve onun evet efendimcileri, kendilerine sosyalist ve sosyal-demokrat ad1 veren kuc;uk burjuva demokratlan.

Bizse, "Once proleter sm1f mucadelesi, devlet iktidannm ele gec;irilmesiyle, gerc;ek e�itsizligin temellerini ve dayanak noktalanm yok edecek, ardmdan somuruculeri alt eden pro­letarya tum emekc;i kitleleri sm1flann ortadan kaldmlmasma, yani sosyalist e�itlige, aldatmaca olmayan yegane e�itlige gotu­recektir," diyoruz.

7) Butun kapitalist ulkelerde, proletaryamn yam sira ya da proletaryanm devrimci amac;lannm bilincinde olan ve bu amac;lan gerc;ekle�tirmek ic;in sava�ma yeteneginde olan kesi­minin yam s1ra, burjuvaziyi ve burjuva demokrasisini takip eden (lkinci Enternasyonal 'sosyalistleri' de dahil) siyasal ba­k1mdan olgunla�mam1� c;e�itli proleter, yan proleter, yan ku­c;uk burjuva katmanlar da vardir, c;unku bunlar aldaulm1�tir, kendi guc;lerine ya da proletaryanm gucune guvenleri yoktur, acil ihtiyac;lannm somuruculerin mulksuzle�tirilmesi yoluyla kar�ilanabileceginin farkmda degillerdir.

Emekc;i ve somurulen halkm bu katmanlan proletaryanm oncusune muttefikler saglar ve ona nufus ic;inde saglam bir c;ogunluk kazandmr; ama proletarya bu muttefikleri ancak devlet iktidan gibi bir aracm yard1m1yla, yani burjuvaziyi de-

189

virdikten ve burjuvazinin devlet aygmm yok ettikten sonra kazanabilir.

8) Bir kapitalist Olkede proletaryamn gucO, toplam nufus ii;indeki say1sal oranmdan i;ok daha fazladir. Bunun sebebi ka­pitalizmin butun ekonomik sisteminin kalbine ve sinir siste­mine proletaryamn egemen olmas1 ve aynca kapitalizm ko�ul­larmda emeki;i kitlelerin ezici i;ogunlugunun geri;ek i;1karlan­m ekonomik ve siyasal ai;1dan proletaryamn ifade etmesidir.

Bu yuzden, proletarya, nufusun azmhgm1 olu�turdugun­da bile (ya da, proletaryamn sm1f bilini;li ve geri;ekten dev­rimci oncOsO toplumda azmhg1 olu�turdugunda bile) burju­vaziyi ala�ag1 edebilir ve bunun ardmdan, hii;bir zaman pe­�in pe�in proletaryamn egemenliginden yana oldugunu be­yan etmeyen, bu egemenligin ko�ullanm ve amai;lanm anla­mayan ve ancak elde edecegi deneyimlerle proletarya dikta­torlugOnOn kai;milmaz, gerekli ve me�ru olduguna inanacak olan yan proleter ve kui;Ok burjuva kitleler arasmdan yam­na pek i;ok mOttefik i;ekebilir.

9) Son olarak, her kapitalist olkede, sermayeyle emek ara­smda kai;1mlmaz olarak yalpalayan i;ok geni� bir kui;Ok bur­juva katmam her zaman vardir. Proletarya zafere ula�mak ii;in, once, diger biri;ok �ey d1�mda, burjuvazi ile onun kui;Ok burjuva mOttefikleri arasmdaki kopuklugu ya da ittifaklanmn saglam bir temelden yoksun oldugunu, vb. hesaba katarak, burjuvaziye kar�1 belirleyici saldms1 ii;in dogru am sei;mek zorundadir. lkincisi, proletarya, zafere ula�masmm ardmdan, kui;Ok burjuvazinin bu yalpalamalarmdan onu tarafs1zla�ura­cak ve somOrOculerin safma ge<;mesini onleyecek �ekilde ya­rarlanmahdir; bu yalpalamalara ragmen bir sure iktidara tu­tunmay1 bilmelidir, vs. vs.

190

1 0) Proletaryay1 zaferine haz1rlamada zorunlu ko�;ullardan biri, proletaryamn kapitalist bir ortamda hareket etmesinden oturu kac,;1mlmaz olan oportunizme, reformizme, sosyal-�ove­nizme ve benzer burjuva etki ve egilimlerine kar�1 uzun so­luklu, inatc,;1 ve ac1mas1z bir mucadele yurutmektir. Eger boy­le bir mucadele olmazsa, eger i�c,;i s1mf1 hareketi ic,;indeki oportunizm onceden alt edilmezse, proletarya diktatorlugu sbz konusu olamaz. Eger Bol�evizm onceden, 1 903 - 1 9 1 ?'de Men�evikleri, yani oportunistleri, reformistleri, sosyal-�ove­nistleri yenmeyi ve onlan proleter oncunun partisinden aci­madan atmay1 ogrenmemi� olsayd1, 1 9 1 7- 1 9 19'da burjuvaziyi dize getiremezdi.

Bugun, Almanya'da 'Bag1ms1z'larm onderleri, Fransa'da Longuet yanda�lan, vb. gibi gerc;ekte o eski ah�1ld1k c,;izgisini, yani oportunizme kuc,;uklu buyuklu tavizler verme ve onunla uzla�ma, burjuva demokrasisinin (kendi tabirleriyle 'tutarh demokrasi'nin ya da 'saf demokrasi'nin) ve burjuva parlamen­tarizminin onyarg1lanna boyun egme, vb. politikalanm sur­duren kesimlerin proletarya diktatorlugunu lafta kabul etme­leri, kendini aldatmamn en tehlikeli bic,;imidir ve kimi zaman da i�c,;ilerin ac,;1k ac,;1k aptal yerine konmasmdan ba�ka bir �ey degildir.

Arahk 1919'da yaymlanm1�ur; Col lected Works, Cilt 30, s. 253-275.

191

16 Arahk 1 919

PETROGRAD ISC::I VE ASKER TEMSILCILERI ILE CEPHEDEN GELEN DELEGELERIN ORT AK TOPLANTISINDA KONUSMA

17 (4) Kas1rn 1 9 1 7 �

GAZETE HABERl: Uzun bir konu�rna yaparnayacag1rn; sadece yeni hiikiirne­

tin konurnunu, prograrnm1 ve gorevlerini genel hatlanyla be­lirtrnekle yetinecegirn.

Sizin de bildiginiz iizere ban� politikasma, derhal bir ban� teklifi yap1lrnasma tarn bir destek vardi. Bu iilke de dahil ol­rnak iizere biitiin Avrupa'da ban� vaadinde bulunrnarn1� tek bir burjuva bakan yoktur; Rusya askerleri bu laflann yalan ol­dugunu ya�ayarak gordiiler. Ban� vaat eden boldu, arna ban� teklifinde bulunan olrnad1, aksine kitlelere yeni saldm ernirle­ri verildi. Biz derhal bir ban� teklifinde bulunrnanm hukiirne-

192

timizin ilk gorevi alduguna inamyarduk ve bunun geregini yerine getirdik.

Lenin yalda� yeni hukumetin ban� tekliflerini s1ralad1k­tan sanra �unlan ekledi: Devletler somurgelerini ellerinde tuttuklan surece bu sava� asla bitmeyecek. <:=1k1� yalu nedir? Tek bir yal var, a da i�\'.i-koylu devletinin sermayeyi dize ge­tirmesidir. Biz asla sava�m tek bir hamlede, ornegin sungu­leri tapraga gomerek sanlandmlabilecegini vaat etmedik. Sa­va� sermayeleri milyarlarla ifade edilen ve dunyay1 kendi aralarmda payla�m1� alan kapitalistler arasmdaki \'.all�madan dagmu�tur ve bu sava�m sanlanmas1 i\'.in sermayenin iktida­rmm yak edilmesi �artur.

Lenin yalda� iktidarm Savyetler'e devrinden bahsetti ve ye­ni bir alguyla kar�1 kar�1ya aldugumuza dikkat \'.ekti: Koylu­ler bu tun iktidarm Savyetler'e ait alduguna inanmay1 reddedi­yarlar, hala hukumetten bir �eyler bekliyarlar ve Savyet'in ozel bir kurum degil, bir devlet kurumu aldugunu unutuyar­lar. Biz yeni bir devlet istedigimizi, Savyetlerin eski burokra­sinin yerini almas1 gerektigini ve bu.tun halkm yonetmeyi og­renmesi gerektigini soyluyaruz. Dik ve kararh durdugumuz muddet\'.e hi\'.bir tehditten karkmamza gerek yak. Subay aku­lu ogrencileri bir ayaklanma tertiplemeye \'.ah�ular, ama icab1-na bakmasm1 bildik; Maskava'y1 bir kan golune \'.evirdiler ve Kremlin duvarmda askerleri kur�una dizdiler. Oysa halk galip geldiginde, du�mana yalmzca askeri anurunu degil, aym za­manda silahlanm da elinde tutma f1rsau verdi.

Vikjel grev tehdidinde bulunuyar. Biz kitlelere donup, gre­ve gitmeyi ve hem cephedeki askerleri hem de cephe gerisin­deki halk1 a\'.hktan oldurmeyi isteyip istemediklerini saraca­g1z. Ben demiryalu proletaryasmm greve 'hay1r' diyecegine

1 93

eminim. Tevkiflerden oturu suc;lamyoruz. Gerc;ekten de tev­kifler yapug1m1z dogru; mesela bugun Devlet Bankasi mudu­runu tevkif ettik. Terorizme ba�vurmu� olmakla suc;lamyoruz, ama silahs1z insanlan giyotine yollam1� olan Frans1z devrim­ciler gibi terorizme ba�vurmad1k ve umanm ba�vurmak zo­runda kalmay1z. Umanm boyle bir terore ba�vurmay1z, c;unku guc; bizden yana. Birini tevkif ettigimizde, sabotajlara giri�me­yecegine dair yaz1h beyanda bulundugu takdirde sahverilece­gini soyluyorduk. Bu tur yaz1h beyanlar alm1�hg1m1z var. Bi­zim hatam1z Sovyet orgutunun henuz yonetmeyi ogreneme­mi� olmas1 ve c;ok fazla toplant1 yap1hyor olmas1d1r. Sovyetler bir an once ekipler olu�turup, devlet yonetimi i�ine koyulma­hd1r. Gorevimiz sosyalizme ilerlemektir. Fabrika komiteleri­ni hirer devlet kurumu haline getiren uretimde denetim yasa­s1 birkac; gun once i�c;ilerin eline ula�u. hc;iler bu yasay1 der­hal yii.rurluge koymahd1rlar. Onlar koylulere giyecek ve demir verecek, koyluler de kar�1hgmda tah1l verecekler. Demin lva­novo-Voznesensk'ten bir yolda�la kar�1la�t1k ve o da bana esas meselenin bu oldugunu soyledi.

Sosyalizm, her �eyin muhasebesini tutmak demektir. Tek tek her demirin ve her parc;a kuma�m hesabm1 tuttugumuz gun, sosyalizme gec;tik demektir. Dretim ic;in muhendislere ihtiyac1m1z var ve bu insanlarm emeklerine c;ok deger veri­yoruz. Onlara ucret odemekten memnuniyet duyanz. An itibariyle onlan ayncahkh konumlarmdan etmeyi du�un­muyoruz. C:ah�mak isteyen herkese deger veriyoruz, yeter ki patron gibi degil , i�c;i denetimine tabi bir birey olarak c;a­h�maya raz1 olsunlar. Bireylere dii�manhk gibi bir hissimiz yok ve onlarm da yeni modele ayak uydurmasm1 saglamaya c;ah�acag1z.

194

Koylulere gelince, �oyle diyoruz: <;:ah�an koyluye yardun edin, orta halli koyluye ili�rneyin, zengin koyluyo. elini cebine attmn. 25 Ekirn Devrirni'nden sonra y1k1rn tehdidiyle kar�1 kar�1ya kald1k. Bazilan korktu ve sabotajlara giri�ti, arna yok olrnad1k. Bunun sebebi du�rnanlanrn1zm yalmzca subay oku­lu ogrencilerinden destek alabilrni� olrnas1yd1, oysa bizirn ya­mrn1zda halk vardi. Askerlerin ve i�c;:ilerin kitlesel rnudahale­si olrnasayd1, asla iktidara el koyarnazd1k. lktidar halka tarn ozgurluk veren orgutler olarak Sovyetler'in eline gec;:ti. Biz Sovyet hukurneti olarak iktidanrnm Sovyetler Kongresi'nden ald1k ve sizin destcginizle dun nas1l hareket ettiysek, yarm da aym �ekilde hareket edecegiz. Kirnseyi d1�lad1g1rn1z yok. Men­�evikler ve Sosyalist-Devrirnciler gittiler, arna bu onlarm suc;:u. Biz Sol Sosyalist-Devrirncilere hukurnete katilrnalan ic;:in da­vette bulunduk, arna onlar reddettiler. Biz iktidar konusunda pazarhk isterniyoruz, bu konuda teklif ya da kar�1 teklif ol­rnaz. Sehir Meclisi'ni iktidardan uzak tutacag1z, c;:unku bu rneclis Kornilov'cularm yuvas1dir. Baz1lan yahtilrn1� oldugu­rnuzu soyluyor, varsm soylesinler! Burjuvazi bizi yalan ve if­tira c;:ernberiyle ku�atrn1� dururnda, arna henuz Sovyetler'in ik­tidan alrn1� olrnas1m co�kuyla kar�1larnayan tek bir asker gor­rnedirn. Keza Sovyetler'e kar�1 c;:1kan bir koylu de gorrnedirn. Yoksul koylulerle i�c;:iler arasmda bir ittifak olrnahdir, o za­rnan sosyalizrn turn dunyada zafere ula�acaktir.

(Sovyet uyeleri ayaga kalkar ve salondan aynlan Lenin'i al­k1�larlar)

Pravda , Sayi: 181 , 18 (5) Kas1m 1917 ; Col lected Works, Cilt 26, s. 294-296.

195

PLEHANOV'UN TEROR 0ZER1NE G0R0SLER1 �

Plehanov bir zamanlar sosyalistti, bir zamanlar devrimci sosyalizmin onde gelen temsilcilerinden biriydi.

0 gunlerde (heyhat, ge<;mi� zaman olur ki ! ) , Plehanov i<;inde bulundugumuz donemde hayati oneme sahip olacak bir konuda goru�lerini ifade etmi�ti.

l 903'te Rusya'daki sosyal-demokratlar lkinci Parti Kongre­si'nde programlanm hazirhyorlardi.

Bu kongrenin tutanaklarmda a�ag1ya alman <;ok ogretici sanrlar da yer almaktadir. Bunlar adeta ozel olarak bugun i<;in yaz1lm1�nr:

Posadovshi . Burada, duzeltmeler lehinde soylenenleri de aleyhinde soylenenleri de ben aynnulara dair bir taru�ma

196

olarak degil, ciddi bir gorO� aynhg1 olarak gorOyorum. Hie; ku�ku yok ki �u temel sorunda farkh do�onoyoruz: Gelece­ge dair po litikalanm1z mutlak bi r degere sahip oldugu kabul edilen baz1 temel demokrati k i lkelere gore mi, yoksa butan de­mokratik i lkeler yalmzca partimize yaranna gore mi belirlen­melidir? Ben kesinlikle ikinci gorO�ten yanay1m. Partimizin i;1karlanna tabi k1lamayacag1m1z hic;bir demokratik ilke yoktur. (Mudahale: "Ki�isel dokunulmazhk bile mi?") Evet! Ki�isel dokunulmazhk bile ! Oniine nihai hedef olarak top­lumsal devrim ic;in miicadeleyi koyan bir devrimci parti olarak, demokratik ilkeleri yalmzca bu ac;1dan, yani bu he­defe mumkiin olan en h1zh �ekilde ula�1lmas1 ac;1smdan, partimizin c;1karlan ac;1smdan degerlendirmeliyiz. Eger �u ya da bu talebin yaranm1za olmad1g1 anla�1hrsa, o talebi dil­lendirmemeliyiz .

Bu yOzden, ileride hareket serbestimizi sm1rlayabilecek her tiirlii duzeltmeye kar�1 c;1k1yorum.

Plehanov. Posadovki yolda�m soyledik lerine aynen katthyo­rum. Her demokratik i lke ba�h ba�ma bir deger olarak soyut duzlemde degi l, demokrasinin temel i lkesi diyebi lecegimiz �eyle, yani salus populi suprema lex* i lkesiyle i li�kisi it;inde deger­lendirilmelidir. Bunu devrimci di le i;evirdigimizde, devrimin za­feri en ustUn yasadir an lamina gelir. Devrimin zaferi it;in �u ya da bu demokratik i lkenin etkisini k!Sltlamak gerekli olursa, bun­dan geri durmak sui;tur. Sahsen, gene! oy hakk1 i lkesinin bile, demokrasinin biraz once bahsettigim temel i lkesi ai;1smdan de­gerlendiri lmesi gerektigini du�unuyorum. Farazi konu�acak olursak, biz sosyal-demokratlann gene! oy hakkma kar�1 pka­cag1 gun bile gelebilir. ltalyan cumhuriyetlerindeki burjuvazi bir zamanlar soyluluga mensup ki�ilerin siyasal haklanm ellerin­den alm1�t1. Nasti bir zamanlar ust sm1flar proletaryanm siya-

*) Lat. Halkm selameti en iistiin yasad1r.

197

sal haklanm k1s1tlam1�sa, devrimci proletarya da bu sm1fla11n siyasal haklanm klSlt layabilir. Boyle bir onlemin uygun olup ol­mad1g1mn te� bir k1stas1 olabilir: salus revolutionis suprema lex. Aym bak1� a(1sm1 parlamentolann 6mriinun ne kadar ola­cag1 sorununda da benimsemeliyiz. Eger devrimci co�kunun it­�isiyle kit leler (Ok iyi bir parlamento toplarlarsa, bir tar Cham­bre Introuvable [e�i bulunmaz bir kabine] set;:erlerse, bu par­lamentonun omrunu uzatmak i(in (ah�malt ve (aba gostermeli­yiz. Arna eger se(imler aleyhimize olursa, bu parlamentoyu iki yd ic;inde degil, mumkunse iki hafta ic;inde yarg1lamah ve da­gltmahy1z (RSDIP lkinci Kongresi Tutanaklan, s. 168- 169) .

Sosyalizmin dii�manlan bir siireligine yalmzca ki�isel do­kunulmazhklarmdan degil, yalmzca basm ozgiirliigiinden degil, aym zamanda genel oy hakkmdan da mahrum b1rak1-labilirler. Kotii bir parlamento iki haf ta i\'.inde 'dagu1lmah­du' Devrimin selameti , i�\'.i sm1fmm pkan en iistiin yasadu. l�te Plehanov sosyalistken bu �ekilde konu�uyordu . l�te gii­niimiiz Men�eviklerinin biiyiik \'.Ogunlugu, �imdi 'Bol�evik terorii' diye pghklar atan Men�evikler zamanmda boyle ko­nu�uyorlardi.

'Devrimin selameti' �u anda sabotajc1lara , askeri subay okulu isyanlannm orgiitleyicilerine ve bankerlerin elindeki gazetelere kar�1 amans1z bir sava�1 talep etmektedir. Sovyet yetkilileri bu tiir bir miicadeleye giri�mi�ken, Men�evikler ve S-R'ler kampmdaki sozde sosyalistler \'.alllardan "i\'. sava�a ve terore hay1r" diye \'.Ighklar auyorlar.

Sizin �u Kerenski'niz cephede oliim cezasm1 yeniden uygu­lamaya koydugunda, bu teror olmuyordu degil mi beyler?

Sizin koalisyon kabineniz Kornilov'lann eliyle biitiin bir­likleri sava� i\'.in yeterince co�ku gostermedikleri gerek\'.esiyle

198

makineli tlifeklerle tarad1gmda, bu ic; sava� olmuyordu, degil mi beyler?

Sizin Kerenski'leriniz ve Avksentiyev'leriniz 'zararh ajitas­yon' yuruttukleri gerekc;esiyle 3000 askeri Minsk'te tek bir ha­pishaneye t1kuklarmda, bu teror olmuyordu, degil mi beyler?

l�<;i gazetelerini kapattigm1zda, bu teror olmuyordu, degil mi beyler?

Tek fark, Kerenski'ler, Avksentiyev'ler ve Lieberdan'lar, Kornilov'larla ve Savinkov'larla el ele vererek, bir avuc; toprak sahibi ve bankerin c;1karlan adma i�c;ilere, askerlere ve koylu­lere kar�1 teror uygularken, Sovyet hukumetinin toprak sahip­lerine, c;apulculara ve yamaklarma kar�1 sert tedbirler ahyor ve bunu i�<;i lerin, askerlerin ve koylulerin pkarlan adma yap1yor olmas1dir.

4 Ocak 19 18'de (22 Arahk 191 Tde) Pravda'nm 221 . say1smda; ve 23 Arahk 1917'de lzvest iya'mn 259. say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 42, s. 47-49

199

G.Y. ZlNOVYEV'E MEKTUP �

26 Haziran 1918

Aynca La�evi� ile diger MK iiyelerine,

Zinovyev yolda�, Merkez Komite'ye bugiin ula�an haberlere gore, Petrog­

rad'daki i�i;ilerin Voladarski'nin oldiiriilmesine* kitle teroriiy­le kar�1hk verilmesini istedikleri ve sizin (�ahsm1zm degil ama Petrograd Merkez Komitesi iiyelerinin ya da Petrograd Komi­tesi iiyelerinin) i��ileri sakinle�tirdiginiz soyleniyor.

Bunu �iddetle protesto ediyorum!

*) 20 Haziran 191B'de Volodarski, 30 Agustos l 9 1B'deyse Uritski Sosyalist-Dev­rimcilerin elindc suikasta kurban gitmi�ti. Uritski'nin oldiiriildiigii giin Lenin'e de yine bir S-R'li tarafmdan suikast giri�iminde bulunulmu�tu.

200

Bu �ekilde kendi itibanm1z1 sarsm1� oluyoruz: Kitle terbru uygulama tehdidinde bulunuyoruz, Temsilciler Sovyeti'nin kararlannda bile bundan bahsediyoruz, ama sua eyleme geldi­ginde kitlelerin devrimci inisiyatifine, U.stelik gayet dogru bir inisiyatife engel oluyoruz.

Bu o-la-maz ! Terbristler sut c;ocugu oldugumuzu du�unecekler. Her �ey

bir tarafa, sava� donemindeyiz. Kar�1-devrimcilere kar�1 terb­run kitlesel duzeyde ve enerjik �ekilde yurutulmesini te�vik etmeliyiz, bzellikle de belirleyici bir brnek olan Petrograd'da.

Selamlar !

Lenin

Not: Mufreze, daha fazla miifreze: Sec;imlerdeki zaferinizden yarar­lamn. Petrogradhlar Tambov eyaletinde, Urallar'da, vs. 10-20 bin ilerlerlerse , hem kendilerini hem de biitiin devrimi biitiiniiyle ve ke­sin olarak kurtaracaklard1r. <;:ok bu.yuk bir hasat var, yalmzca birkac; hafta daha dayanmam1z gerekiyor.

Ilk kez 21 Ocak l 92S'te Pravda'mn 17 say1smda yaymland1 ; Tam metin halinde 193 1'de Lenin Miscellany XVHI'de yaymland1 ; Col lected Works, Cilt 35, s. 336.

20 1

BlRlNCl TOM-RUSYA EMEKCl KADINLAR KONGRESl'NDE KONUSMA

19 Kas1m 1 9 1 8 �

(Lenin yolda� delegeler tarafindan co�kulu alk1�larla kar�1-lamr.)

Yolda�lar, i�c;i ordusunun kadmlar bolugunun bu kongresi belli bir ac;1dan ozel bir anlam ta�1yor, c;unku her ulkede en zor �eylerden biri kadmlan harekete gec;irmek olmu�tur. C:ok say1da emekc;i kadmm buyi.i.k rol oynamad1g1 bir sosyalist dev­rim du�unulemez.

En ileri ulkeler de dahil olmak uzere butun medeni ulke­lerde, kadm gerc;ekte ev ic;i koleden ba�ka bir �ey degildir. Hic;bir kapitalist devlette, en ozgur cumhuriyetlerde bile ka­dmlar tam e�itlige sahip degildir.

202

Sovyet Cumhuriyeti'nin temel gorevlerinden biri, kadm haklarmm uzerindeki butun k1s1tlamalan kaldirmaktir. Sov­yet hukumeti, burjuva ahlaks1zhg1, bask1s1 ve rezaletinin kay­nag1 olan bo�anma davasm1 tumuyle kaldirm1�ur.

Tam bo�anma ozgurlugu ya:sala�ah bir yil dolmak uzere. Me�ru-gayrime�ru c;ocuk aynmm1 ve siyasal k1s1tlamalan kal­diran bir kararnameye imza att1k. Dunyanm ba�ka hic;bir ye­rinde emekc;i kadmlar ic;in e�itlik ve ozgurluk boyle eksiksiz bir �ekilde gerc;ekle�memi�tir

Kohnemi� yasalarm esas yukunu kadm i�c;ilerin ta�1d1gm1 biliyoruz.

Tarihte ilk kez bizim yasalanm1z kadm haklanm c;igneyen her �eyi ortadan kaldirm1�ur. Arna onemli olan yasalar degil­dir. Sehirlerde ve sanayi bolgelerinde evliligin gerc;ek bir oz­gurluk temeline oturtulmasma ili�kin bu yasa gayet iyi i�liyor, ama kirsal bolgelerde c;ogu zaman bir kagit parc;as1 olmanm otesine gec;emiyor. Bu bolgelerde hala dini nikah yaygmdir. Papazlarm etkisinden kaynaklanan bu kotulukle sava�mak es­ki yasalarla sava�maktan daha zordur.

Dini onyarg1larla sava�irken son derece dikkatli olmak zo­runday1z; bazilan dini duygulan gucendirerek bu mucadeleye c;ok zarar veriyorlar. Propaganda ve egitim arac;larmdan yarar­lanmahy1z. Mucadelemizin uc;lanm c;ok fazla sivrile�tirerek ancak kitlelerde kirgmhga yol ac;abiliriz ; bu tur mucadele yon­temleri halkm dini temellerde bolunmesine hizmet eder, oysa bizim gucumuz birligimizden gelir. Dini onyargilarm en bu­yuk kaynag1 yoksulluk ve cehalettir; sava�mam1z gereken ko­tuluk budur.

Bu zamana kadar kadmlarm durumu kolelerin durumuna benzetilmi�tir; kadmlar eve hapsedilmi�tir ve onlan bu du-

203

rumdan ancak sosyalizm kurtarabilir. Kadmlar ancak kuc;uk olc;ekli bireysel tanmdan kolektif tanma ve topragm ortakla�a i�lenmesine gec;tigimizde tumuyle ozgurle�eceklerdir. Bu zor bir gorevdir. Arna aruk Koy Yoksullan Komiteleri olu�turul­duguna gore, sosyalist devrimin saglam temellere oturtulaca­g1 gun gelmi�tir.

K1r nufusunun en yoksul kesimi daha yeni yeni orgutlen­meye ba�hyor ve sosyalizm yoksul koylulerin bu orgutlerinde kendine saglam bir temel ediniyor.

Oncesinde c;ogu zaman once kent devrimcile�ir, kir geri­den gelirdi.

Oysa bugunku devrim kira yaslanmaktadir ve devrimin onemi ve gucu de buradan gelmektedir. Butun kurtulu� hare­ketlerinin deneyimi, devrimin ba�ansmm kadmlarm devrime ne kadar kauld1klanna bagh oldugunu gostermektedir. Sovyet hukumeti kadmlarm bag1ms1z proleter sosyalist faaliyet yu­rutmelerini saglamak ic;in elinden gelen her �eyi yapmaktad1r.

Sovyet hukumeti zor durumda, c;unku bu tun ulkelerin em­peryalistleri Sovyet Rusya'dan nefret ediyor ve bir dizi ulkede devrim ate�ini yakug1 ve sosyalizme dogru kararh ad1mlar at­ug1 ic;in ona sava� ac;maya hazirlamyorlar.

Fakat devrimci Rusya'y1 yok etmek ic;in kollan s1vamakla kendi sonlanm hazirlad1klanm da anlamaya ba�hyorlar. Al­rnanya'da devrimci hareketin nas1l yayild1g1m biliyorsunuz. Danimarka'da i�c;iler hukumete kar�1 sava�1yorlar. lsvic;re'de ve Hollanda'da devrimci hareket guc;leniyor. Bu kuc;uk ulke­lerdeki devrimci hareketlerin tek ba�ma bir onemi olmasa da, bu ulkelerin sava�a kaulmad1klanm ve en 'anayasal' demokra­tik rejimlerle yonetildiklerini dikkate ald1g1m1zda bilhassa onemli olduklan anla�1hr. Bu ulkelerde de hareketlilik ba�la-

204

d1gma gore, demek ki devrimci hareketin biitfm diinyada gii<; kazanmakta oldugundan emin olabiliriz.

Bu zamana kadar ba�ka hi<;bir devlet kadmlan ozgiirle�tir­meyi ba�aramam1�tlr. Sovyet hiikiimeti kadmlara yard1mc1 oluyor. Biz yenilmez bir davaya baghy1z , <;iinkii yenilm.ez i�<;i sm1fi biitiin iilkelerde ayaga kalk1yor. Bu hareket, yenilmez sosyalist devrimin yay1ld1g1m gosteriyor.

(uzun alki�lar, hep bir agizdan "Enternasyonal" mar�i okunur)

Gazete haberi 20 Kaslm 1918'de lzvestiya'mn 253. say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 28 , s. 180- 182.

205

SOVYET CUMHURlYETl'NDE EMEK<;l KADIN HAREKET1N1N G0REVLER1 -

MOSKOVA SEHRl PART1S1Z EMEK<;l KADINLAR, D0RD0NC0

KONFERANSI'NDA KONUSMA 23 Eylul 1 9 1 9

�

Yolda�lar, bir emekc;i kadmlar konferans1m selamlamaktan buyilk haz duyuyorum. Bugun burada, her emekc;i kadm1, emekc;i kitleler arasmda siyasal bilince sahip her bireyi en c;ok ilgilendiren konulara ya da sorunlara, yani ekmek sorunu ve sava� durumu gibi en yak1c1 sorunlara deginmeyecegim. Zaten sava� sorununun Troc;ki yolda� tarafmdan, ekmek sorununun da Yakovleva ve Sviderski yolda�lar tarafmdan butun aynnt1-lanyla ele almd1gm1 gazetelerde c;1kan haberlerden biliyorum. Bu yilzden musaadenizle bu sorunlan gec;iyorum.

Sovyet Cumhuriyeti'nde emekc;i kadm hareketinin genel gorevleri hakkmda, gerek bir butun olarak sosyalizme gec;i�-

206

le baglanllh sorunlar hakkmda , gerekse. bugun acil oneme sahip olan sorunlar hakkmda birka� soz soylemek istiyo­rum. Yolda�lar, Sovyet iktidan kadmlann durumu sorununu daha ilk gun gundeme getirmi�ti. Sosyalizme ge�i� surecin­de olan her i��i devletinin onunde ikili bir gorev oldugunu du�unuyorum. Bu gorevin ilk ayag1 gorece basit ve kolaydir, zira kadmlan erkekler kar�1smda e�itsiz bir konumda tutan eski yasalarla ilgilidir.

Ball Avrupa'daki butli.n ozgurluk hareketlerinin kauhmc1-lan, uzun zamand1r, ony11lardu degil, yuzy11lard1r, bu kohne yasalarm kaldmlmasm1 ve kadmlarla erkeklerin yasalar onun­de e�it olmasm1 talep ediyorlar. Arna Avrupa'mn demokratik devletlerinden hi�biri, en ileri cumhuriyetlerden tek bir tane­si bile bunu ba�aramad1, �unku kapitalizmin var oldugu her yerde, toprakta ve fabrikalarda ozel mulkiyetin oldugu her yerde, sermayenin egemenliginin korundugu her yerde, erke­gin ayncahklan devam etmektedir. Rusya'da hedefe ula�Ilabil­mi� olmasmm tek sebebi, 25 Ekim 1 9 1 ?'de bir i��i iktidannm kurulmu� olmas1d1r. Sovyet iktidan ilk ba�tan itibaren onune her turlu somuruye du�manca kar�1 �1kan bir emek�i iktidan olma gorevini koydu. Emek�ilerin mulk sahipleri ve kapita­listler tarafmdan somurulmesi olanagmm ortadan kaldmlma­Sl ve sermayenin egemenligine son verilmesi gorevini onune koydu. Sovyet iktidan emek�i kitlelerin, toprakta ozel mulki­yet olmadan, fabrikalarda ozel mulkiyet olmadan, her yerde, butun dunyada, en demokratik cumhuriyetlerde bile, emek�i­leri ger�ekte yoksulluk ve ucretli kolelik durumunda tutan, kadmlan ise �if te kolelige mahkO.m eden o oz el mulkiyet ol­madan hayatlanm orgutlemelerini mumkun hale getirmeye �ah�maktadir.

207

Sovyet iktidan, emek�i kitlelerin iktidan olarak, varhgmm hemen ilk aylannda, kadmlan ilgilendiren yasalarda �ok kok­hi degi�ikliklere imza am. Sovyet Cumhuriyeti'nde, kadmlan ikinci sm1f insan konuma du�uren yasalardan geriye hi�bir eser kalmam1�ur. Burada ozellikle de kadmlarm gu�suz konu­munu istismar eden ve onlan yasal olarak e�itsiz bir konuma, hatta �ogu zaman a�ag1lay1c1 bir konuma du�uren yasalan, ya­ni bo�anma, evlilik d1�1 �ocuklar ve kadmm �ocugun babasm­dan nafaka alma hakk1yla ilgili yasalan kastediyorum.

Burjuva yasalarmm ozellikle de bu alanda, en ileri ulkeler­de bile, kadmlan a�agilamak ve e�itsizlige maruz b1rakmak i�in onlarm zay1f konumundan yararland1gma dikkat �ekmek gerekir. Sovyet iktidan ozellikle de bu alanda emek�i kitleler i�in katlamlmaz olan eski, adaletsiz yasalan tumuyle ortadan kaldirm1�ur. Simdi gururla ve hi� abartmadan diyebiliriz ki, dunya uzerinde Sovyet Rusya d1�mda, kadmlarm tam e�itlige sahip olduklan, aile i�indeki gunluk hayatta ozellikle hissedi­len a�ag1lay1c1 konumda b1rakilmad1klan ba�ka bir ulke yok­tur. Bu bizim ilk ve en onemli gorevlerimizden biriydi.

Bol�eviklere du�man olan partilerle temasa ge�me firsatl­mz olursa, Kol�ak'm veya Denikin'in kontrolundeki bolgeler­de Rus�a yaymlanan gazeteler elinize ge�erse ya da bu gazete­lerin goru�lerini destekleyen ki�ilerle konu�ursamz, onlardan Sovyet iktidannm demokrasiyi ihlal ettigi su�lamalanm s1k s1k duyabilirsiniz.

Biz Sovyet iktidannm temsilcileri, Bol�evik komunistler, Sovyet iktidarmm yanda�lan olarak s1k s1k demokrasiyi ihlal etmekle su�lamyoruz. Kann olaraksa Sovyet iktidarmm Kuru­cu Meclis'i dagnm1� olmasma i�aret ediliyor. Biz bu su�lama­lan genellikle �oyle cevaphyoruz: Sizin demokrasiniz ve Ku-

208

rucu Meclisiniz taprakta ozel miilkiyetin var aldugu, insanlar arasmda e�itligin bulunmad1g1 , sermayesi alanm patron, ya­nmda �ah�anlannsa anun iicretli kolesi aldugu bir donemde artaya �1ku, bizim goziimiizde boyle bir demakrasinin degeri yak. Boyle bir demakrasi en ileri iilkelerde bile koleligi gizle­mektedir. Biz sasyalistler demakrasiyi ancak emek�ilerin ve ezilenlerin durumunu iyile�tirdigi siirece savunuyaruz. Sasya­lizm biitiin diinyada insanm insan tarafmdan her tiirlii somii­riisiine kar�1 sava�may1 gorev edinmi�tir. Demakrasi bizim i�in somiiriilenlere, ezilenlere hizmet ettigi siirece ger�ekten anlamhdir. C:ah�mayanlardan se�me-se�ilme hakkmm alm­mas1 insanlar arasmda ger�ek e�itlik alacakur. C:ah�mayana ekmek yak demeliyiz.

Bu su�lamalara cevap alarak, sarunun �u �ekilde artaya kanmas1 gerektigini soyliiyaruz: C:e�itli iilkelerde demakrasi nas1l i�lemektedir? Biitiin demakratik cumhuriyetlerde lafta e�itlik ilan edildigini, ama medeni hukukta ve kadm haklany­la , 6rnegin kadmm ailedeki durumuyla ve ba�anmayla ilgili yasalarda kadmm hi�bir e�itlikten yararlanmad1gm1 ve her ad1mda a�ag1land1gm1 goriiyaruz ve bunun 6zel alarak ezilen­ler a�1smdan demakrasinin ihlal edilmesi aldugunu soyliiya­ruz . Savyet iktidan diger iilkelerden, en ileri iilkelerden daha geni� bir demakrasi yerle�tirmi�tir, �iinkii yasalarmda kadm­larm e�itsizligine <lair en ufak bir iz bile b1rakmam1�tlr. Bir kez daha soyliiyarum: Hi�bir devlet ve hi�bir hukuk, Savyet ikti­darmm varhgmm yalmzca ilk birka� aymda kadmlar i�in yap­uklarmm yans1m bile yapmam1�ur.

Elbette tek ba�ma yasalar yeterli degildir ve zaten biz de salt kararnamelerle yetinmiyaruz. Fakat yasama alamnda ka­dmlan erkeklerle e�it kanuma getirmek i�in yapmam1z gere-

209

ken her �eyi yapuk ve hakh olarak bununla gurur duyabiliriz. Bugun Sovyet Rusya'da kadmlann durumu, en ileri ulkeler­deki kadmlann bak1� ac;:1smdan bile idealdir. Arna elbette bu­nun yalmzca bir ba�lang1c;: oldugunu unutmuyoruz.

Ev i�lerinden otliru kadmlar hala zor bir konumdadu. Kadmlarm tam kurtulu�unu gerc;:ekle�tirmek ve kadm-erkek arasmda gerc;:ek e�itlige kavu�mak ic;:in ulusal ekonominin toplumsalla�tmlmas1 ve kadmm uretim alanma c;:ekilmesi gerekir. Kadmlar i�te o zaman erkeklerle aym konuma gele­ceklerdir.

Elbette burada soz konusu olan emek uretkenligi, emek ni­celigi, c;:ah�ma suresi, c;:ah�ma ko�ullan, vb . bak1mmdan bir kadm-erkek e�itligi yaratmak degildir; kastedilen, kadmm, er­kekten farkh olarak, ailedeki konumundan otliru ezilmemesi­dir. Hepinizin bildigi gibi, kadmlar butun haklara sahip olsa­lar bile, ev i�lerinin tamam1 yine kadmlann sirtma bindigin­den ezilmeye devam edeceklerdir. Ev ic;:i c;:ah�ma, c;:ogu du­rumda, bir kadmm yapabilecegi en barbarca ve en me�akkatli i�tir. Son derece bayag1 bir i�tir ve kadmm geli�imine herhan­gi bir katk1s1 yoktur.

Sosyalist idealin pe�inde ko�arken, sosyalizmin tumuyle gerc;:ekle�mesi ugruna mucadele etmek istiyoruz ve burada ka­dmlar ic;:in geni� bir c;:ah�ma alam ac;:1lmaktadir. Su an sosyaliz­min in�as1 ic;:in ciddi zemin haz1rhklan yap1yoruz, ama sosya­lizmin in�as1 ancak kadmlar ic;:in tam e�itlik saglad1g1m1zda ve bu kuc;:uk, koreltici, uretken olmayan c;:ah�madan kurtulmu� kadmlarla birlikte yeni c;:ah�maya giri�tigimizde ba�layacakur. Bu bizim ic;:in uzun y1llar alacak bir i�tir.

Bu c;:ah�manm h1zh ve parlak sonuc;:lar vermesini bekleme­mek gerekir.

210

Kadm1 ev ekonomisinden kurtaracak ornek kurumlar, a�evleri ve kre�ler kuruyoruz. Bu tun bu kurumlarm orgutlen­mesi esasen kadmlann gen;:ekle�tirmesi gereken bir i�tir. Ka­bul etmek gerekir ki, Rusya'da bugun kadmm ev ic;i kolelik durumundan kurtulmasma yard1m edecek c;ok az kurum var­dir. Bunlarm say1s1 yok denecek kadar azdir ve Sovyet Cum­huriyeti'nin bugun ic;inde bulundugu durum -yolda�lann bu­rada size ayrmt1h olarak anlatt1klan askeri durum ve ia�e du­rumu- bu c;ah�mada bizi engellemektedir. Yine de, kad1m ev ic;i kolelikten kurtaracak olan bu kurumlar, mumkun olan her yerdc ortaya c;1kmaktad1r.

l�c;i sm1fmm kurtulu�u kendi eseri olmahdir diyoruz; aym �ekilde, kadm i�c;ilerin kurtulu�u da, kadm i�c;ilerin eseri ol­mahd1r. Bu tur kurumlann geli�tirilmesi i�inde kadmlar elle­rini bizzat ta�m altma sokmahdirlar. Bu faaliyet kadmm eski, kapitalist toplumdakinden tumuyle farkh bir konum elde et­mesini saglayacaktir.

Eski, kapitalist toplumda siyasetle ugra�mak ic;in ozel bir egitim gerekiyordu ve bu yli.zden en ileri ve ozgur kapitalist ulkelerde bile kadmlann siyasette ald1klan rol son derece onemsizdi. Bize du�en gorev bu.tun emekc;i kadmlann siyase­te kat1hm1m saglamaktir. Toprakta ve fabrikalarda ozel mul­kiyet kaldmld1gmdan, mulk sahiplerinin ve kapitalistlerin ik­tidan devrildiginden beri, emekc;i kadmlar da dahil olmak uzere bu.tun emekc;iler ic;in siyasetin gorevleri basit, ac;1k ve herkesc;e anla�ilir hale gelmi�tir. Kapitalist toplumda kadmlar oyle e�itsiz bir konumda bulunmaktadir ki, siyasete katihmla­n erkeklere oranla yok denecek kadar azd1r. Bunu degi�tir­mek ic;in emekc;i kitlelerin iktidara gelmesi �arttir. 0 zaman si­yasetin ba�hca gorevleri bizzat emekc;ileri dogrudan ilgilendi­ren meselelerden olu�acaktir.

2 1 1

Bu hususta da, emek<;i kadmlann kauhm1 esasur, ama yal­mzca parti uyelerinin ve siyasal bilince sahip kadmlann degil, aym zamanda partili olmayan ve siyasal a<;1dan en az bilince sahip olan kadmlann da kauhmmdan bahsediyorum. Bu nok­tada Sovyet iktidan emek<;i kadmlar i<;in geni� bir faaliyet ala­m a<;maktadir.

Sovyet Rusya'ya du�manhk duyan ve bu du�manhg1 saldm­ya ge<;erek gosteren kuvvetlere kar�1 mucadelede <;ok gu<;luk <;ektik, <;ekmeye devam ediyoruz. Gerek emek<;i kitlelerin ikti­darma sava� a<;m1� olan kuvvetlere kar�1 muharebe alanmda sa­va�mak gerekse de ia�e sevkiyau alamnda vurguncularla sava�­mak bizim i<;in <;ok zordu, <;U.nku emeklerini tumuyle hizmeti­mize sunan emek<;ilerin say1s1 <;ok azdi. Burada da Sovyet ikti­dan i<;in partisiz kadm emek<;ilerin kitlesel yard1mmdan daha degerli bir �ey olamaz. Belki biliyorlard1r, eski burjuva toplu­munda siyasete kauhm i<;in kadmlara a<;1k olmayan kapsamh bir egitim zorunluydu. Sovyet Cumhuriyeti'ndeyse siyasal faali­yet esasen mulk sahiplerine ve kapitalistlere kar�l somurunun kaldmlmas1 i<;in yli.nitulen mucadeledir. Dolay1s1yla, Sovyet Cumhuriyeti'ndeki siyasal faaliyet emek<;i kadmlara a<;1k hale getirilmektedir ve emek<;i kadmlann orgutsel becerilerinden ya­rarlanarak erkek emek<;ilere yard1m etmelerinden olu�acakur.

lhtiyac1m1z olan �ey yalmzca milyonlan kapsayacak �ekilde buyu.k ol<;ekli bir orgutsel <;ah�ma degildir; en ku<;uk ol<;ekte de orgutsel <;ah�maya ihtiyac1m1z var ve bu durum kadmlann da faaliyet gostermesini mumkun hale getirmektedir. Kadmlar, or­duya yard1m etmek ya da orduda ajitasyon yurutmek soz konu­su oldugunda sava� ko�ullannda da <;ah�abilirler. Kadmlar bu.­tun bunlara aktif bir �ekilde kaulmahd1rlar, ki KlZll Ordu sahip­siz olmad1gm1, onun du�unen birileri oldugunu gorsun. Aynca

2 1 2

kadmlar ia�e dagmm1 alanmda, kamusal yiyecek-ic;;ecek hizme­tinin iyile�tirilmesinde ve Petrograd'da c;;ok sayida olan a�evleri­nin diger yerlerde ac;;ilmasmda da c;;ah�abilirler.

Emekc;;i kadmlarm faaliyetlerinin orgutsel ac;;1dan en c;;ok onem kazand1g1 alanlar bunlard1r. Aynca, kadmlann buyiik de­neysel c;;iftliklerin orgutlenmesi ve i�letilmesi i�ine kaulmalan ve yalmzca istisnai durumlarda rol almamalan da esastlr. C::ok say1-da emekc;;i kadmm kauhm1 olmadan bu i� ba�anlamaz. Bu alan­da ia�e dag1timmm denetlenmesiyle olsun, gida maddelerine eri­�imi kolayla�tlrma noktasmda olsun emekc;;i kitleler i;:ok yararh olacaklard1r. Bu i� partili olmayan emeki;:i kadmlann tumuyle ba�arabilecegi bir i�tir ve bu gorevin yerine getirilmesi sosyalist toplumun gui;:lendirilmesine en buyiik katk1yi sunacakur.

T oprakta ozel mulkiyeti tumuyle kald1rd1k, fabrikalarday­sa hemen hemen tumuyle kald1rd1k. Sovyet iktidan �u an bu­tun emekc;;ilerin (yalmzca parti uyelerinin degil, partili olma­yan i�i;:ilerin de, yalmzca erkeklerin degil, kadmlarm da) bu ekonomik kalkmmaya katihmm1 saglamaya i;:ah�1yor. Sovyet iktidanmn ba�latug1 bu i;:ah�ma, ancak butun Rusya'da yuz­lerce degil, milyonlarca kadm kauhm gosterdigi zaman ilerle­me kaydedebilir. 0 zaman, sosyalist geli�im davas1 saglam bir temele kavu�mu� olacakur. 0 zaman, emeki;:iler, mulk sahip­lerinin ve kapitalistlerin yard1m1 olmadan da ya�ayabilecekle­rini ve ulkelerini yonetebileceklerini gostereceklerdir. 0 za­man, Rusya'da sosyalist in�a oyle saglam temellere oturacakur ki, ne diger ulkelerdeki du�manlanm1z ne de Rusya ii;:indeki du�manlanm1z Sovyet Cumhuriyeti ii;:in tehdit olu�turacakur.

Pravda, Say1: 213 , 25 Eylul 1919; Collected Works, Cih 30, s. 40-46.

213

SOVYET lKTlDARI VE KADINLARIN DURUMU �

Sovyet iktidarmm ikinci yildonumu, bu sure zarfmda yap1-lanlarm bir dokumunu yapmam1z ve gerc;:ekle�tirilmi� olan devrimin anlam1 ve amac;:lan uzerine du�unmemiz ac;:1smdan uygun bir vesiledir.

Burjuvazi ve yanda�lan bizi demokrasiyi ihlal etmekle suc;:­luyorlar. Bizse Sovyet devriminin hem geni�lik hem de derin­lik bak1mmdan demokrasinin geli�imine e�i gorulmedik bir it­ki verdigini iddia ediyoruz, ama elbette bunu derken, (somu­renler, kapitalistler, zenginler ic;:in demokrasi olan) burjuva demokrasisinden farkh olarak, kapitalizm tarafmdan ezilen emekc;:i kitleler ic;:in demokrasiyi, halkm ezici c;:ogunlugu ic;:in demokrasiyi, yani (emekc;:i kitlelerin yaranna olan) sosyalist demokrasiyi kastediyoruz.

214

Kim hakhd1r? Bu soruyu layik1yla ele almak ve derinlemesine incelemek

i<;in, bu iki y1lm deneyimlerini degerlendirmek ve bu deneyi­min devamm1 getirmek i<;in daha iyi haz1rhklar yapmak gerekir.

Kadmlarm durumu burjuva demokrasisi ile sosyalist de­mokrasi arasmdaki fark1 ozellikle 1;arp1c1 bir �ekilde goster­mekte ve bahsi ge<;en soruya <;ok net bir cevap sunmaktad1r.

Bir burjuva cumhuriyetinde (yani toprakta, fabrikalarda, hisse senetlerinde, vb. ozel mulkiyetin bulundugu bir ulke­de) , isterse en demokratik cumhuriyet olsun, kadmlar dunya­nm hit;bir yerinde, i leri ulkelerin hit;birinde erkeklerle tama­men e�it haklara sahip olmam1�lard1r, ustelik bu.yuk (burju­va-demokratik) Frans1z Devrimi'nden bu yana 125 yih a�km zaman ge<;mi� olmasma kar�m. Burjuva demokrasisi lafa ge­lince e�itlik ve ozgurluk vaat eder, ama ger<;ekte tek bir bur­juva cumhuriyeti bile (en ileri olam da dahil) insan soyunun yans1 olan kadmlara yasalar onunde erkeklerle tam e�itlik ta­mmam1�ur ya da kadmlan erkeklerin vesayetinden ve bask1-smdan kurtaramam1�ur.

Burjuva demokrasisi ozgurluk ve e�i tlik uzerine kulaga ho� gelen bo� sozlerin, tumturakh laflarm, abaruh vaatlerin ve caf­cafl1 sloganlarm demokrasisidir; ger<;ekteyse bu.tun bunlarla kadmlarm ozgurlukten yoksunlugunu ve e�itsizligini, <;ah�an­larm ve somurulenlerin ozgurlukten yoksunlugunu ve e�itsiz­ligini gizler.

Sovyet demokrasisi ya da sosyalist demokrasi kulaga ho� gelen bu sahte laflan bir kenara atar ve 'demokratlar'm, mulk sahiplerinin, kapitalistlerin ve tah1l fazlalanm a<; i�<;ilere fahi� fiyatlarla satarak servet yapan palazlanm1� <;ift<;ilerin ikiytizlu­lugune amans1z bir sava� a<;ar.

2 15

Kahrolsun pis yalanlanmz ! Ezenle ezilen, s6murenle s6-murulen arasmda 'e�itlik' yoktur, olamaz da. Kadmlar erkek­lerin yasal ayncahklan nedeniyle engellendikleri surece, i�c;:i ic;:in sermayenin boyundurugundan, emekc;:i koylu ic;:inse kapi­talistlerin, mulk sahiplerinin ve tuccarlann boyundurugun­dan kurtulu� olmad1kc;:a, gerc;:ek '6zgurluk' yoktur, olamaz da.Varsm yalancilar ve ikiyuzluler, aptallar ve korler, burjuva­lar ve yanda�lan halk1 6zgurluk, e�itlik ve demokrasi konu­sundaki genel laflarla aldatmaya c;:ah�smlar.

Biz i�c;:ilere ve koylulere �unu soyluyoruz: Yalancilarm mas-kelerini sokup atm, korlerin gozlerini ac;:m. Onlara �unu sorun:

lki cins arasmda e�itlik var m1dir? Hangi ulus hangi ulusa e�ittir? Hangi sm1f hangi sm1fa e�ittir? Hangi boyunduruktan ya da hangi sm1fm boyundurugun­

dan kurtulu�? Hangi sm1f ic;:in 6zgurluk? Bu sorulan ortaya koymadan, bu sorulara 6ncelik verme­

den, bunlann sessizce gec;:i�tirilmesine, gizlenmesine, 6rtbas edilmesine kar�1 sava�madan, siyasetten, demokrasiden, 6z­gurlukten, e�itlikten ve sosyalizmden s6z eden biri emekc;:ile­rin en amans1z du�manlanndan biridir, kuzu postuna burun­mu� kurttur, i�c;:ilerin ve koylulerin hasm1dir, mulk sahipleri­nin, c;:arlarm ve kapitalistlerin u�ag1d1r.

Sovyet iktidan, Avrupa'nm en geri ulkelerinden birinde iki yil ic;:inde, kadmlarm kurtulu�u ic;:in, kadmlan 'kuvvetli' cins­le e�it hale getirmek ic;:in butun dunyadaki ileri, aydm, 'de­mokratik' cumhuriyetlerin tamammm son 1 30 yilda yapukla­nndan daha c;:ok �ey yapm1�ur.

Egitim, kultur, medeniyet, 6zgurluk -kulaga ho� gelen bu­tun bu sozlere dunyanm butun kapitalist, burjuva cumhuri-

216

yetlerinde, kadmlara evlilik ve bo�anmada e�itlik tammayan, 'me�ru' c;;ocuklar kar�1smda evlilik d1�1 c;;ocuklara aynmc1hk yapan, erkeklere ayncahklar tamrken kadmlan a�agilay1p hor goren inamlmaz derecede pis, mide bulandmc1, alc;;akc;;a, hay­vanca kabahkta yasalar e�lik eder.

Sermayenin boyundurugu , 'kutsal ozel mulkiyet'in bask1-s1, aptalca darkafahhgm despotizmi, kuc;;uk mulk sahibinin ac;;gozlulugu . . . Butiin bunlar, en demokratik burjuva cumhu­riyetlerini bile bu pis ve alc;;akc;;a yasalan kald1rmaktan ah­koymu�tur.

Sovyet Cumhuriyeti, i�c;;i ve koylulerin cumhuriyeti, bu ya­salan tek bir hamlede ortadan kald1rd1, burjuva yalanlanndan ve burjuva ikiyiizlulugunden geriye ta� ustunde ta� b1rakmadi.

Kahrolsun bu sahtekarhk! Ezilen bir cins var oldukc;;a , ezen sm1f1ar var oldukc;;a, sermayede ve hisse senetlerinde ozel mul­kiyet var oldukc;;a, tahil fazlalanyla ac;;lan kolele�tiren semir­mi� insanlar var oldukc;;a , butiin bunlar varken, herkes i<;in 6z­gurlukten ve e�itlikten bahseden yalancilar kahrolsun! Herkes ic;;in ozgurluk yerine , herkes ic;; in e�itlik yerine, ya�asm ezen­lere ve somuruculere kar�1 mucadele, ya:;asm ezme ve somur­me ili�kisini ortadan kaldirma f1rsat1 ! Slogamm1z budur!

Ezilen cinse ozgurluk ve e�itlik! t�c;;ilere ve emekc;;i koylulere ozgurluk ve e�itlik! Ezenlere kar�1 mucadele, kapitalistlere kar�1 mucadele,

vurguncu · kulak'lara kar�1 mucadele ! Bu bizim kavga slogamm1zdir, bu bizim proleter hakikati­

mizdir, sermayeye kar�1 mucadelenin hakikatidir, gene! olarak ozgurluk ve e�itlik hakkmda, herkes ii;in ozgurluk ve e�itlik hakkmda parlak, ikiyuzlu ve tumturakh laflanyla sermaye dunyasmm yuzune c;;arptlg1m1z hakikattir.

2 1 7

Tam da bu ikiyDzlulugu te�hir ettigimiz i<;in, devrimci <;a­bayla ezenlere kar�1, kapitalistlere kar�1 ve kulak'lara kar�1 ezi­lenler ve emek<;iler i<;in ozgurlugu ve e�itligi getirdigimiz i<;in, tam da bunu yaptig1m1z i<;in Sovyet iktidan butun dunya i�<;i­lerinin gonlunu kazanm1�tlr.

Tam da bu yii.zden, Sovyet iktidannm ikinci y1ldonumun­de dunyamn butun ulkelerinde emek<;i kitlelerin gonlu, ezi­lenlerin ve somurulenlerin gonlu bizimledir.

Tam da bu ylizden, Sovyet iktidarmm ikinci y1ldonumun­de, a<;hga ve soguga kar�m, emperyalistlerin Sovyet Rusya Cumhuriyeti'ne kar�1 saldmlarmm yol a<;tig1 butun s1kmulara kar�m, davam1zm hakhhgma, butun dunyada Sovyet iktidan­nm ka<;milmaz zaferine olan inanc1m1z tamd1r.

Pravda, Sayi: 249, 6 Kas1m 1919; Col lected Works, Cilt 30, s . 120- 1 23 .

218

TURKlSTAN KOMONlSTLERlNE �

Yolda�lar, lzninizle size Halk Komiserleri Konseyi ve Savunma Kon­

seyi Ba�kam olarak degil, bir parti uyesi olarak hitap etmek is­tiyorum.

Turkistan halklanyla duzgun ili�kilerin kurulmasmm, �u an Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Federasyonu ic;in c;ok ho.yuk, c;1gir ac;1c1 bir 6nem ta�1d1gm1 soylemek abartl ol­mayacaktir.

l�c;i ve Koylu Sovyet Cumhuriyeti'nin zay1f ve bu zamana kadar ezilmi� uluslara kar�1 tutumu hem Asya'nm tamam1 hem de dunya uzerindeki s6murgeler ac;1smdan, yani binler­ce, milyonlarca insan ac;1smdan c;ok somut bir 6neme sahiptir.

219

Sizleri butii.n samimiyetimle bu sorunla azami duzeyde il­gilenmeye, Turkistan halklanyla yolda�<;a ili�kiler kurma nok­tasmda etkili bir ornek olu�turmak i<;in elinizden gelen <;aba­y1 gostermeye, onlara BU.yuk Rus emperyalizminin her tii.rlu kahnt1sm1 temizleme ve lngiliz emperyalizminin ba�m1 <;ekti­gi dunya emperyalizmine kar�1 uzla�maz bir mucadele yurii.t­me arzumuzda samimi oldugumuzu tavir ve davram�lanmzla kamtlamaya <;agmyorum. Turkistan Komisyonumuza azami guven duymamz1 ve Tii.m-Rusya Merkez Yii.rii.tme Kurulu ta­rafmdan tam da bu ruhla hazirlanm1� olan talimatlarma s1k1 s1k1ya bagh kalmamz1 bekliyorum.

Bu mektuba ili�kin tutumunuzu belirten bir cevap almak­tan buyuk memnuniyet duyacag1m.

Komunist selamlanmla,

Turkestanski Kommunist, lzvestiya TsIK Sovetov

Turhestanskoi Respubliki;

ve Krasni Front, 7- 10 Kas1m 1919 ;

Collected Works, Cilt 30, s. 138.

220

V Ulyanov (Lenin)

RUSYA KOMONlST PARTlSl (BOLSEVlK) MERKEZ KOMlTESl'NlN UKRA YNA'DA SOVYET

lKTlDARINA lLlSKlN KARAR TASLAGI �

1 ) RKP(B) Merkez Komitesi, Denikin'in \:etelerinin ge\:ici fethinden kurtulup ozgurlugune kavu�mu� olan Ukrayna emek\:i kitleleriyle ili�kiler sorununu ele ald1ktan soma, ulus­larm kendi kaderlerini tayin hakk1 ilkesini kararhhkla surdur­mekte ve RKP'nin Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bag1ms1zhgmm tanmmas1 gerektigi gorll�llne tutarhhkla sad1k kald1gm1 bir kez daha vurgulamanm esas oldugu kanaatini ta­�1maktad1r.

2) RKP, Tum-Rusya Merkez Yurutme Kurulu'nun 1 Hazi­ran 1 9 1 9 tarihli ve Ukrayna Merkez Yurutme Kurulu'nun 18 May1s 1919 tarihli (karar metni ili�iktedir) kararlan uyannca, Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Federasyonu ile Ukrayna

221

Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arasmda .federal ili�kiler kur­mak ic;in c;ah�acakllr.

3) RKP Merkez Komitesi, Ukrayna kulturunun (dil, okul, vs.) ylizyillar boyunca Rus C::arhg1 ve somurucu sm1flar tarafm­dan bastmlm1� oldugu gerc;egini dikkate alarak, butun parti uyelerinin her turlu arac;tan yararlanarak Ukrayna dili ve kultu­runun ozgurce geli�imi onundeki butun engellerin kaldmlma­sma yard1mc1 olmalanm zorunluluk addeder. Yuzlerce y1lhk bask1 nufusun geri kesimleri arasmda milliyetc;i egilimlerin dogmasma yol ac;ugmdan, RKP uyeleri bu egilimlere kar�1 son derece dikkatli yakla�mah ve bunlann kar�1sma Ukrayna ve Rusya'nm emekc;i kitlelerinin c;1karlarmm ortak olduguna ili�­kin yolda�c;a ac;1klamalarla c;1kmahdirlar. Ukrayna topraklann­daki RKP uyeleri, emekc;i kitlelerin tum Sovyet kurumlannda ana dillerini konu�ma ve Ukrayna diliyle egitim alma hakkm1 hayata gec;irmeli; Ukrayna dilini arkaplana iten her turlu Rus­la�urma giri�imine kar�1 c;1kmah ve bu dili emekc;i kitlelerin ko­munist egitimi ic;in bir araca donu�turmelidirler. Butun Sovyet kurumlarmda Ukraynaca bilen yeterli say1da c;ah�anm istihdam edilmesini ve ileride butun c;ah�anlarm Ukraynaca konu�abil­mesini saglamak adma gerekli ad1mlar derhal aulmahdir.

4) Sovyet kurumlanyla ulkenin yerli koylu nufusu arasm­da en yakm temasm saglanmas1 esasllr. Bu amac;la, devrimci komitelerin ve Sovyetlerin kuruldugu yerlerde, daha ilk a�a­malardan itibaren yoksul koylulerin onderliginde emekc;i koy­lulerin c;ogunluga sahip olmalan kural haline getirilmelidir.

5) Ukrayna nufusu Rusya'y1 bile epeyce geride b1rakacak �ekilde agirhkh olarak koylulerden olu�tugundan, yalmzca yoksul koylulerin degil, aym zamanda gerc;ek c;1karlanyla as­hnda Sovyet iktidarma c;ok yakmdan bagh olan orta koylulu-

222

gun geni� kesimlerinin de guvenini kazanmak Ukrayna'daki Sovyet hukumetinin gorevidir. Ozellikle de, ia�e politikasm1 ilkesel olarak (tah1lm narhh fiyattan almmas1) korumakla bir­likte, uygulamadaki yontemler degi�iklik gostermelidir.

Ukrayna'da ia�e politikasmm acil gorevi, Ukrayna'daki k1r yoksullanm, i�i;ileri ve KlZll Ordu'yu beslemek ii;in gerekli olan orana s1k1 s1k1ya bagh kalarak tah1l fazlasma el konmas1 olmahd1r. Aru urune el koyarken, orta koylulerin i;1karlarma ozel dikkat gosterilmeli ve orta koylulerle kulak'lar aym kefe­ye konmamahd1r. Sovyet Rusya'nm amacmm tah1h ve diger ia�e urunlerini Ukrayna'dan Rusya'ya aktarmak oldugunu id­dia eden kar�1-devrimci demagojiyi Ukraynah koylulerin go­zunde te�hir etmek esasur.

Yoksul ve orta koylulugu yonetim i�lerine geni� bir oli;ude i;ekmek merkezi yetkililerin butlin temsilcileri, butun parti me­murlan, parti egitmenleri, vs. ii;in zorunlu hale getirilmelidir.

Aym amaca istinaden (yani emeki;i kitlelerin geri;ek iktida­rmm kurulmas1 adma) , Sovyet kurumlarma Ukraynah kent kui;uk burjuvazisinin dolu�masmm onune gei;ecek onlemler derhal almmahd1r, zira bu unsurlar koylu kitlelerinin hayat ko�ullan hakkmda en ufak bir fikre bile sahip degildir ve s1k s1k kendilerini komunist olarak satmaya i;ah�maktad1rlar.

Bu tur unsurlann parti saflanna ve Sovyet kurumlanna ka­bulu ii;in, liyakatlerinin ve emeki;i kitlelerin i;1karlanna bagh­hklannm pratikte, ozellikle de cephede, ordu saflannda sman­mas1 �art ko�ulmahdir. Her yerde ve her ko�ulda bu tur unsur­lar proletaryanm s1k1 sm1f denetimi altmda tutulmahd1rlar.

Yoksullann orgutsuzlugu nedeniyle Ukrayna k1r nufusu­nun elindeki silahlann buyuk bolumunun kai;m1lmaz bir �e­kilde kulak'lann ve kar�1-devrimcilerin elinde topland1g1 ve bu

223

durumun da fiiliyatta emekc;:i kitlelerin diktatorlugu yerine kulak c;:etelerinin egemenligine yol ac;:ug1 deneyimle sabittir. Bu husus dikkate almarak, Sovyet Uk'rayna'nm orgutlenme­sinde temel gorevlerden biri, butun silahlan geri ahp bunlan i�c;:i ve koylulerin Kml Ordu'suna teslim etmektir.

6) Aym �ekilde, toprak politikas1 da yoksul ve orta koylu­lugun tanmsal faaliyetine ozel ihtimam gosterilerek hayata ge­c;:irilmelidir.

Ukrayna'da toprak politikasmm gorevleri �unlardir: 1) Denikin'in yeniden getirdigi toprakta ozel mulkiyetin

tamamen kaldmlmas1 ve tanm arazilerinin topraks1z ya da c;:ok az toprag1 olan koylulere devredilmesi.

2) Devlet c;:iftlikleri sm1rh say1da ve sm1rh buyuklukte ku­rulmah ve her durumda c;:evredeki koylulerin c;:1karlanyla uyum ic;:inde hareket edilmelidir.

3) Koyluleri komunlerde, artellerde, vs. orgutlerken, zora ba�vurulmasma hic;:bir �ekilde izin vermeyen, koylulerin ken­di ba�lanna ozgurce karar vermelerini savunan ve zora ba�­vurma giri�imlerini cezalandiran parti politikasma s1k1 s1k1ya bagh kahnmahd1r.

Butun Sovyet cumhuriyetlerinin dunya emperyalizminin tehditkar guc;:lerine kar�1 mucadelesinde en s1k1 ittifak ic;:inde olmas1m her komunist ve sm1f bilinc;:li i�c;:i ic;:in tarll�1lmaz bir gereklilik olarak goren RKP, i ttifakm bic;:iminin son kertede bizzat Ukraynah i�c;:iler ve emekc;:i koyluler tarafmdan belir­lenmesi gerektigini savunur.

Kas1m 1919'da yaz1ld1; Collected Works, Cilt 30, s. 163- 166.

224

RKP (B) SEK1Z1NC1 TOM-RUSYA KONFERANSI 2-4 Arahk 1 9 1 9

�

UKRA YNA'DA SOVYET 1KT1DARI T ARTISMASINA DAlR OZET KO NUS MA

3 Arahk

Yolda�lar, bana soyleyecek c;ok az �ey kald1, arna rnaalesef benden once soz alan Yakovlev yolda�tan ziyade benden son­ra soz alan Bubnov ve Drobnis yolda�lara itirazlanrn olacak. Fakat yalmzca k1srni bir yorurn yapacag1rn.

Rakovski yolda�m konu�rnasma ili�kin olarak, kendisinin devlet c;iftliklerinin kornunist in�a surecirnizin terneli olrnas1 gerektigi goru�unu yanh� buluyorurn. Hic;bir ko�ul altmda i�­lerirnizi bu �ekilde orgutleyerneyiz. llerici c;iftliklerin yalmz-

225

ca kiic;iik bir k1sm1m devlet miilkiyetine donii�tiirmemiz ge­rektigini kabul etmek zorunday1z, aksi takdirde kiic;iik koy­liilerle bir ittifak olu�turmay1z , oysa bizim bu ittifaka ihtiya­c1m1z var. Benim Borotba* partisiyle ittifak onerdigimi soyle­yen yolda�lar, kastettigimi yanh� anladilar. Ben Borotba Par­tisi'ne kar�1 izlenmesi gereken siyasal c;izgiyi Sag Sosyalist­Devrimcilere kar�1 izledigimiz siyasal c;izgiyle kar�ila�tlrd1m. 0 donemde, Ekim'den sonraki ilk hafta -hadi yerini de soyle­yeyim, koylii kongrelerinde- iktidan ald1ktan soma koyliilii­giin giic;lerinden yararlanmak istememekle suc;lamyorduk. Ben de cevaben demi�tim ki biz koyliiliigiin giic;lerinden ya­rarlanabilmek ic;in koyliiliigiin program1m biitiiniiyle benim­sedik; bunu yapmaya hazmz, ama Sosyalist-Devrimcilerle it­tifak istemiyoruz. Dolay1s1yla Manuilski yolda�, tlpk1 Drobnis ve Bubnov yolda�lar gibi, benim Borotba Partisi'yle ittifak onerdigimi soyleyerek son derece tuhaf bir ha ta yaptl. Kana­atimce Ukraynah koyliilerle bir giic;birligine ihtiyac; duydu­gumuzu gostermeliyiz ve bu giic;birligini gerc;ekle�tirebilmek ic;in Borotba'cilarla mevcut polemiklerden farkh bir tarzda polemik yapmahy1z .

Ulusal sorundan bahseden biitiin konu�macilar -Drobnis ve Bubnov yolda�lar ve daha birc;ok ki�i- MK karanm ele�tire­rek, Kievlileri kmamam1za yol ac;an aym 'bag1ms1zhk' politika­sm1 izlemi� oluyorlar. Manuilski yolda� kendilerini ulusal an­lamda, Ukrayna'mn kendi kaderini tayini anlammda bag1m­sizl1kla suc;lad1g1mm dii�iinmekle tuhaf bir hata yap1yor. Biz onlan Moskova'nm, Moskova'daki Merkez Komite'nin gorii�-

*) Lenin 22 Subat 1920'de '"Komiinist Enternasyonal Yiiriitme Kurulu'nun Bo­rotbacilar Hakkmdaki Karan Ozerine G6ri:1�ler"inde �oyle yazar: '"Borotbacilann milliyet�ilikle degil , kar�1-devrimci ve kii�iik burjuva egilimlere sahip olmakla su�lanmalanm �iddetle tavsiye ediyorum" Collected Works, Cilt 42, s. 1 80.

226

lerini dikkate alrnaya yana�rnarnalan anlarnmda 'bag1rns1z­hk'la suc;lad1k. Bu soz �aka olsun diye kullamld1 ve turnuyle farkh bir anlarna sahipti.

Sirndi rnesele �udur. Ukrayna koyluleriyle guc;birligi yap­rnarn1z gerekiyor mu, 1 9 1 7'nin sonunda ve 1 9 1 8'de aylar bo­yunca ihtiyac; duydugurnuz turtle bir politikaya ihtiyac1rn1z var rn1? Bence var ve bu yuzden devlet c;iftliklerinin c;ogu pay­la�1rna ac;1lrnahd1r. Kulak c;iftliklerine kar�1 rnucadele etrne­rniz gerekiyor, kuc;uk burjuva 6nyarg1lanyla rnucadele etrne­rniz gerekiyor, gerilla birliklerine kar�1 rnucadele etrnerniz ge­rekiyor. Borotba Partisi ulusal soruna gelince rnangalda kul birakrn1yor, arna gerillalardan hie; bahsetrniyor. Ukrayna dili­ni kullanrnasma ve Ukrayna devlet rnuhrunu ta�1rnasma kar­�m, Borotba'c1lardan ogretrnenler sendikasm1 lagvetrnelerini talep etrneliyiz. Bu sendika, ugruna kendi Turn-Rusya Ogret­rnenler Sendikarnm lagvettigirniz proleter kornunist politika­nm ilkeleri adma lagvedilrnelidir; biz o sendikay1 lagvetrni�­tik, c;unku proletarya diktatorlugunun ilkelerini uygularn1-yor, aksine kuc;uk burjuvazinin c;1karlanm savunup bu siya­sal c;izgiyi takip ediyordu.

Ilk kez 1932'de yaymland1; Collected Works, Cilt 30, s. 193- 194.

227

YEDlNCl TOM-RUSYA SOVYETLERl KONGRESt 5-9 Arahk 1 9 1 9

�

TOM-RUSY A MERKEZ Y0R0TME KURULU lLE HALK KOM1SERLER1 KONSEYl'NlN RAPORUNA

1L1SK1N KAPANIS KONUSMASI 6 Arahk 1 9 1 9

(Sesler duyulur: "Ya�asm Lenin Yolda�! lleri ! " Alkz�lar. ) Yolda�lar, kammca Martov konu�maszyla ve beyamyla ge­

rek eskiden gerekse bugOn lkinci Enternasyonal'e mensup olan ve bizim kar�zsma Komunist Enternasyonal'i kurarak c;1k­t1g1m1z grup ve partilerin Sovyet iktidanna kar�z tutumunun son derece e�siz bir ornegini sunmayz ba�armz�llr. Martov'un konu�masz ile beyam arasmdaki farkhhk hepinizin dikkatini c;ekmi�tir. Sosnovski yolda�, prezidyumdan Martov'a, "Gec;en seneki beyammz degil mi bu?" diye seslenerek bu farkz vurgu­lamz� oldu. Martov'un konu�masz gerc;ekten de 1 9 1 9 yzlma ait­tir, o yzhn son aymda yap1lm1�ur, ama beyam oyle bir ic;erige

228

sahiptir ki 1918 yihnda soylenenlerin tam bir tekrandir. (alki�­lar) Martov, Sosnovski'ye beyammn 'sonsuza dek' ge<;erli oldu­gunu soylediginde, ne yalan soyleyeyim, Men�evikleri kanatla­nmm altma ahp Martov'a kar�1 savunas1m geldi. (alki�lar, gu­lu�meler) Yolda�lar, hen Men�eviklerin geli�imini ve faaliyetle­rini belki de herkesten daha uzun suredir ve daha dikkatle -ger<;i i;ok zevk ald1g1m1 soyleyemem ama- takip ettim. On be� yilhk bu inceleme temelinde, hen iddia ediyorum, Martov'un bu beyam sonsuza dek ya�amak bir tarafa, bir y1l bile dayanma­yacakllr, (alki�lar) i;unku Men�eviklerin butun geli�imi, ozel­likle de Rusya Devrimi'nin tarihinde girilen bugunku gibi bu­yuk bir donemde saflarmdaki buylik yalpalamalan ai;1ga vur­maktadir ve geneli bak1mmdan burjuvaziyle ve 6nyarg1lanyla i;ok buylik zorluklarla ve kendi istekleri hilafma yollanm ayir­d1klanm gostermektedir. <;;:ogu zaman proletarya diktatorlu­guyle kar�1 kar�1ya gelmemeye <;ah�ular, ama �imdi ona yakla�­maya -yava� ama emin ad1mlarla yakla�maya- ba�hyorlar ve hen bu y1l birka<; ad1m daha atacaklanna eminim. l�te o za­man bu beyam tekrarlamak imkans1z hale gelecek, i;unku bir parlamento muhalefetinin onderine am puan kazandiracak olan genel demokratik laflardan ve parlamenter ifadelerden olu�an uzerindeki ortuyu kaldird1gm1zda, biri;ok insanm sev­digi ama bizim s1k1c1 buldugumuz o konu�malan bir kenara atlp meselenin geri;ek ozune indiginizde, soylenmek istenenin ozu �udur: "Burjuva demokrasisine geri donu�" , o kadar. (al­ki�lar) Bize yakmhk duyduklanm soyleyen insanlann boyle �eyler soylediklerini duydugumuzda, kendi kendimize diyoruz ki: "Evet, teror ve C:eka kesinlikle laz1m. " (alki�lar)

Yolda�lar, ne sizler ne de sizden sonra ba�kalan tarafmdan bu beyandaki bo�luklardan yararlanmakla sui;lanmamak ad1-

229

na, siyasal gen;:ekler temelinde konu�ay1m. Ben iddia ediyo­rum, bir Sag Men�evik ya da bir Sag Sosyalist-Devrimci bu be­yanm altma seve seve imzasm1 atacaktir. Buna dair kamtlm var. Volski ve grubunun kopmak zorunda kald1g1 Sag Sosya­list-Devrimcilerin Parti Konseyi (Volski Kurucu Meclis Komi­tesi'nin ba�kamdir, burada konu�masm1 dinlediniz) bu yil toplanan Sag Sosyalist-Devrimciler Konseyi, Men�evik Parti'yi kendi goru�lerine yakm buldugunu ve dolay1s1yla birle�me karan ald1gm1 ai;:1kladi. Neden? <:=unku aym temel ilkeler uze­rinde durduklan Men�evikleri destekleyen Sag Sosyalist-Dev­rimciler, beyanda ve Men�evik yaymlarda yer alan �eylerin ba­silmasmm arkasmda duruyorlar (bunlarm sirf teorik oldugu ve ulkede tam basm 6zgurlugu olmad1g1 gereki;:esiyle �ikayet eden Bund temsilcisinin dedigi gibi, yasaklamakla yanh� yap­tig1m1z iddia edilmektedir). 0 donemde, uzun bir mucadele­nin ardmdan, Volski'nin grubu kopmak zorunda kaldi. Bu karma�a, meselenin bizim Men�eviklerle degil, geri;:eklerle il­gilendigimizi ai;:1k<;:a gostermektedir; Sosyalist-Devrimci azm­hk grubu bunu gostermektedir. Burada gayet ai;:1k bir �ekilde Men�evik Rozanov'dan bahsedildi, Martov ve partisi muhte­melen onu ihra<;: ederlerdi -Sosyalist-Devrimciler ve Men�e­vikler i�te bu beyanm altma imza atlyorlar.

Demek ki bu zamana kadar aralarmda iki farkh egilim var-di. Bunlardan biri uzgundur, aglay1p sizlamyor, karalar baghyor ve teorik ai;:1dan demokrasiye donmek istiyor, digeriyse hareke­te ge<;:mi�tir. Martov ter6rizm sorununda kendimi me�rula�tlr­maya i;:ah�tig1m1 soylerken yamhyor. Yalmzca bu ifade bile ku­i;:uk burjuva demokratlarmm goru�lerinin bizimkine ne kadar uzak, lkinci Enternasyonal'in goru�lerineyse ne kadar yakm ol­dugunu gosteriyor. Aslmda bu goru�lerin sosyalizmle bir alaka­s1 yak, hatta bunlar sosyalizme taban tabana zlttir. Simdi sosya-

230

lizm yakm oldugu i�in, bize yeniden eski burjuva gori.i.�leri va­az ediliyor. Ben kendimi me�rula�urmaya �ah�mad1m, ozel bir partiden, sava�m yaramg1, butun emperyalist sava� boyunca ba�ta olan, bu sava�ta one �ikm1� ve ger�ek siyasetin ne oldugu­nu bilen bir subaylar partisinden bahsettim. Bize "ya C::eka'mz1 kaldmn ya da daha iyi orgutleyin" dendiginde, biz �u cevab1 ve­riyoruz yolda�lar: "Yapug1miz her i�in en iyisi oldugunu iddia etmiyoruz ve en ufak bir onyarg1 olmadan ogrenmeye hazu ve istekliyiz. " Arna Kurucu Meclis'te yer alm1� olan bu insanlar toprak sahiplerinin mahdumlanna kar�1, beyaz muhafizlara kar�1 bir guvenlik gucunun nasil orgutlenecegi konusunda bize akil vermeye kalkuklannda, diyoruz ki: "Siz de zamamnda ikti­dardaydmiz, Kerenski'yle birlikte Kornilov'a kar�1 sava�tm1z ve aynca Kol�ak'la birlikteydiniz ve aym beyaz muhafizlar sizi kil­lanm bile kipudatmadan �ii yavrusu gibi dag1mlar. Sonra �ik­m1� diyorsunuz ki C::eka'y1 daha iyi orgutlemeniz laz1m." (allu�­

lar) Yok, yok, bizim C::eka'm1z gayet iyi orgutlenmi�tir! (allu�­

lar) Almanya'daki komplocular i��ilere kotu davrand1klannda, mare�allerin ba�1m �ektigi subaylar "kahrolsun Berlin hukume­ti ! " diye bagud1klannda, komunist onderleri ellerini kollanm sallayarak oldurduklerinde ve bir beyaz muhaf1zlar guruhu lkinci Enternasyonal onderlerini �ii yavrusu gibi dagm1gmda, bu i�birlik�i hukumetin komplocular grubunun elinde oyun­caktan ba�ka bir �ey olmad1gm1 a�1k�a gori.i.yoruz. Onumuzde bu omek varken, daha yola yeni �ikm1�ken, bu insanlar diyor ki "terori.i. abartumz" Petrograd'daki komployu a�1ga �ikarah daha ka� hafta oldu? Daha birka� hafta once Yudeni� Petrog­rad'm, Denikin de Orel'in birka� kilometre yakmmda degil miy­di? Bu yalpalayan partilerin ve o yalpalayan demokrasinin soz­culeri bize, "Yudeni� ve Denikin'in dize getirilmi� olmasmdan memnunuz" diyorlar. Ger�ekten memnun olduklanna inanma-

231

ya hazmm, c;unku Yudenic; ve Kolc;ak'm onlara ne surprizler ha­zITlad1klanm biliyorlar. (alkz�lar) Bu insanlann samimiyetsiz olduklanm sanm1yorum. Arna �unu sormadan da edemiyorum: Sovyet hukumeti zor bir donemden gec;erken ve burjuva unsur­lar tarafmdan komplolar haz1rlamrken ve kritik bir anda biz bu komplolan ac;1ga c;1karmayi ba�arm1�ken, acaba komplolann �ans eseri mi ortaya c;1kanld1gm1 dii�iinuyorlar? Yok hayIT, hie; de �ans eseri degil. Bunlar ortaya c;1kanlabiliyor, c;unkii komp­locular kitleler arasmda ya�1yorlar, c;unkii �c;iler ve koyliiler ol­madan komplolanm ba�anya ula�tITmalan miimkiin degil ve tam da bu noktada, uzun vadede, hani �u kotii orgutlendigi soy­lenen <,;:eka'ya gidip somiiruculerin belli bir yerde toplanm1� ol­dugunu soyleyen insanlara tosluyorlar ! (alkz�lar) Biz olumciil tehlikeyi atlatllktan kisa sure soma ve halihaz1rda herkesin ac;1kc;a gordiigii bir komployla kar�1 kar�1yayken, birileri gelip bize anayasaya uyulmad1gm1 ve <,;:eka'mn kotii orgutlendigini soylediginde, beyaz muhafizlara kar�1 mucadele s1rasmda hic;bir �ey ogrenmediklerini, Kerenski, Yudenic; ve Kolc;ak deneyimle­rine hie; kafa yormad1klanm ve bundan herhangi bir pratik so­nuc; c;1karamad1klanm dii�iiniiyorum hen. Arna beyler, madem Kolc;ak ve Denikin'in ciddi bir tehlike olu�turdugunu, Sovyet iktidanm tercih etmeniz gerektigini anlamaya ba�ladm1z, o za­man Martov'un 'sonsuza dek' beyanma el sallamamn vaktidir. (gula�meler) Anayasa iki yilhk egemenligimizin biitiin dene­yimlerini ic;ermektedir ve bu egemenlik olmadan -nitekim ko­nu�mamda da belirttim ve kimse c;iiriitmeye bile c;ah�mad1- bu olmadan, degil iki yil, iki ay bile ayakta kalamazd1k. l�c;i kitle­leriyle konu�mayi isteyen, onlarla birlikte hareket etmek ve on­lan etkilemek isteyen bir siyasetc;inin degil, bir tarihc;inin bak1� ac;1smdan bile olsa, Sovyet iktidarma nesnel yakla�mak isteyen biri, buyursun c;urutsiin soylediklerimi.

232

Sovyetlerin c;:ok nadir topland1g1 ve sec;:imlerin yeterince s1k yenilenmedigi soyleniyor. Ben bu tur suc;:lamalara lafla ya da kararlarla degil, eylemlerle cevap vermek gerektigini du�unuyo­rum. Kanaatimce verilecek en iyi cevap, Sovyet hukumetinin ba�lad1g1 i�i bitirerek, bu zamana kadar ilc;:e ve kent Sovyetlerin­de kac;: tane sec;:im oldugunu, kac;: tane Sovyetler kongresinin topland1gm1, vs. degerlendirmek olacakur. lc;:i�leri Halk Komi­seri Yard1mc1s1 Vladimirski yolda� bu kongrelerin tarihi hak­kmda materyal yaymladi. Bu materyali gordugumde kendi ken­dime dedim ki, her �ey bir tarafa, medeni ulkelerin tarihinde proleter demokrasisini Rusya'da oldugu kadar geni� bir �ekilde uygulayan bir ulke olmad1gm1 kamtlayan tarihi bir belgedir bu. Sovyetlerde sec;:imlerin yeterince s1k yenilenmedigi, nadiren kongre toplad1g1m1z soyleniyor, ama hen her delegeyi ilgili or­ganlara ba�vurup, Sovyet kongrelerinin hangi ilc;:e, kent ya da koyde, hangi gun, ay ve yil topland1gm1 soran bir anketin kon­grede dag1ulmasm1 talep etmeye davet ediyorum. Eger bu basit i�i yaparsamz ve her biriniz bu tur bir anket doldurursamz, ar­t1k bir ah�kanhk haline gelmi� olan Avrupa'nm asirhk anayasal yonetimlerinin tamamen ask1ya almd1g1 sava� y1llan gibi zor bir donemde Sovyet anayasasmm yerellerde kitlelerin hukumette yer almalan ve kongrelerde, sec;:imlerde ve Sovyetlerde huku­met meselelerinin bag1ms1zca c;:ozulmesi anlammda dunyanm ba�ka hic;:bir yerinde olmad1g1 kadar yururlukte oldugunu gos­teren eksik verilerimizi tamamlay1c1 nitelikte materyal elde ede­bilirsiniz. Arna yine de bunun yeterli olmad1g1 soyleniyorsa ve ele�tiriler varsa, 'Merkcz Yurutme Kurulunuz henuz toplanma­d1ysa bu gerc;:ekten de buyiik bir suc;:tur' diyenler varsa, pekala ! Onlara Troc;:ki yolda�m bu konuda Bund temsilcisine verdigi harikulade cevab1 hat1rlatmak istiyorum: Evet, c;:unku Merkez Yurutme Kurulu cephedeydi! Bund temsilcisi, hani �u Sovyet

233

platformunu tamyan ve bu yu.zden Sovyet iktidannm temelinin ne oldugunu anlamas1 beklenebilecek Bund'un temsilcisi �oyle dedi (aynen not ettim): "Merkez Yurutme Kurulu'nun cephede olmas1 ne tuhaf, sonw;ta ba�kalanm gonderebilirdi. "

Kol<;ak, Denikin ve benzerlerine (bunlardan bir sum var ! ) kar�1 sava�1yoruz. Rusya askerleri kar�1smda hepsi de <;il yav­rusu gibi dag1hyor. Zorlu ama muzaffer bir sava� yurutuyoruz. Bildiginiz gibi her saldmda Merkez Yurutme Kurulu'nu tam kadro cepheye gondermek zorunda kald1k, ama soma birileri kalk1p, "Ne tuhaf, ba�kalanm gonderebilirdiniz" diyor. Biz za­mandan ve mekandan bag1ms1z bir �ekilde mi faaliyet yti.riitu­yoruz acaba? Yoksa birka<; haftada bir komunistler dogurma­m1z m1 bekleniyor? (alk1�lar) Bunu yapamay1z; birka<; yilhk mucadeleyle <;elikle�mi� ve onderlik edebilmek i<;in gerekli de­neyimi elde etmi� olan i�<;iler ulkemizde diger ulkelere nazaran daha azd1r. Gen<; i�<;ileri, yeti�tirilmeye muhta<; acemileri egit­mek i<;in gerekli butun onlemleri almahy1z ve bu birka<; ay, hatta y1llar alacakttr. Bu bahsettigim <;ok zor ko�ullar altmda ger<;ekle�irken, birileri <;1k1p <;ektigimiz s1kmttlan alaya ahyor. Bu tav1r bahsettigim ko�ullarm hi<;bir �ekilde anla�1lmad1gm1 gosteriyor. Bu sava� ko�ullannda �u ana kadar davrand1g1m1z­dan farkh davranmamm istemek entelektiializmin gulun<; bir kavray1�s1zhgmdan ba�ka bir �ey degildir. Gu<;lerimizi sonuna kadar ortaya koymak zorunday1z ve bu yuzden en iyi memur­lanmm, merkez ve yerel yurutme kurulu uyelerimizi cepheye gondermek zorunday1z. Yonetim i�lerinde az da olsa pratik de­neyimi olan birinin bizi bu sebeple su<;lamayacagmdan emi­nim; tersine, yti.riitme kurullanna mensup isti�ari organlan sa­va�m bask1s1 altmda sonunda yalmzca yurutme kurulu kalana kadar asgariye indirmi� olmamm destekleyecektir, <;iinku me­murlar bugun ia�e tedariki i�ine nasil ko�turuyorlarsa, cephe-

234

ye de aym �ekilde yllzler, binler halinde ko�turmu�lardi. l�te Sovyet Cumhuriyeti'nin var olmasm1 saglayan temel budur. Eger bunun ic;in odememiz gereken bedel Sovyet toplantilan­nm birkac; ayhgma daha seyrek toplanmas1ysa, akh ba�mda her i�c;i ve koylu bunu anlayacak ve kabul edecektir.

Demokrasi ve demokratlar soz konusu oldugu kadanyla, onumuze hala burjuva demokrasisinin onyargilarmm getirildi­gini soylemi�tim. Buradaki bir muhalef et partisi, burjuvazinin bastmlmasma artlk bir son verilmesi gerektigini soyledi. lnsan konu�urken once bir durup du�unmez mi? Burjuvazinin basu­nlmas1 ne anlama geliyor? Toprak sahibini toprakta ozel mul­kiyeti kalduarak ve toprag1 koylulere devrederek bastmp yok edebilirsiniz. Peki, burjuvaziyi sermayesini ortadan kalduarak bastmp yok edebilir misiniz? Marksizmin ABC'sini bilen biri burjuvazinin bu �ekilde bastmlamayacag1m bilir, burjuvazinin meta uretiminden dogdugunu bilir. Peki, ailesi ic;in ihtiyac; duymad1g1 yuzlerce pud tah1h olan, ama bunu ac; i�c;ilere ula�­tmlmak uzere devlete bore; vermeye yana�mayan bir koylu ile bugunku meta uretimi ko�ullannda i� ya pan spekulatorler, bunlar ne oluyor? Bunlar da burjuva degil mi? Burjuvazi bu �e­kilde dogmuyor mu? Bu sorunda, tah1l sonmunda ve butun sa­nayi Rusya'smm c;ektigi ac;hk s1kmulan sorununda, anayasaya uymad1g1m1z ic;in, burjuvaziyi basurd1g1m1z ic;in bizi ele�tiren­lerden herhangi bir yard1m ahyor muyuz? Hayu! Bize bu ko­nuda yard1m ediyorlar m1? Hayu! 'l�c;i ve koyluler arasmdaki uyum' laflarmm arkasma s1gm1yorlar. Elbette bu uyum �arttu. Biz 26 Ekim 1 9 1 Tde Sosyalist-Devrimcilerin programmm koy­luleri destekleyen k1smm1 ahp tumuyle hayata gec;irdigimizde bu uyumu nas1l saglad1g1mm gosterdik. Bunu yaparak, toprak sahipleri tarafmdan somurulen, kendi emegiyle gec;inen ve vurgunculuk yapmayan koylunun, merkezi devlet otoritesinin

235

yollad1g1 i�<;inin �ahsmda kendisine ger<;ek bir koruyucu bul­dugunu gostermi� olduk. Bu �ekilde koylulerle uyumu sagla­m1� olduk. Koylu ailesinin ihtiya<; duymad1g1 tahil fazlasm1 devlet istikraz1 olarak i�<;ilere vermesi temelinde bir ia�e politi­kas1 izliyorsak, buna yonelik her itiraz vurgunculugu destekle­mek demektir. Burjuva tarzda ya�amaya ah�m1� olan ku<;uk burjuva kitleler arasmda bu halen yaygmd1r. Bu korkun<; bir �ey, toplumsal devrim i<;in ger<;ek bir tehlikedir!

Men�evikler ve Sosyalist-Devrimciler, hatta onlann en so­lundakiler bu konuda bize hi<; yard1mda bulundular m1 acaba? Hayir, tek bir yard1m gormedik! Eylemde bir �ey yapmad1klan gibi, 'ozgurluk ilkeleri' geregi basilmasma izin vermemizi bek­ledikleri ve baz1 nushalan elimizde olan yaymlannda sozleriy­le de en ufak bir destek vermediklerini goruyoruz. Su eski ah�­kanhg1, 'ver Allahm verdigine, vur Allahm vurduguna' diyen �u lanet dusturu tlimuyle yok edene kadar, tahil arulanna a<; i�<;i­lere verilmek uzere el koymak d1�mda ba�ka bir se<;enegimiz yok. Bunu yapmak son derece zor, bunu biliyoruz. Bu noktada zorla hi<;bir �ey yapilamaz. Yine de bizim i�<;i sm1fi i<;inde bir azmhg1 temsil ettigimizi soylemek gulun<;tlir, buna ancak gulu­nur. Bunu ancak Paris'teki biri soyleyebilir, ger<;i orada da i�<;i toplanulannda bu tlir �eylerin soylenmesine izin verilmiyor. Hukumetin gorulmedik derecede kolay devrildigi, i�<;i ve koy­lulerin kendi <;1karlanm elde silah savunduklan, tufegi kendi iradelerinin arac1 olarak kulland1klan bir ulkede, evet, boyle bir ulkede bizim i�<;i sm1fmm azmhgm1 temsil ettigimizi soylemek abestir. Bu tlir laflan Clemenceau, Lloyd George ya da Wilson gibi adamlann agzmdan duydugumda anlayabilirim. Bunlar tam da onlann sozleri ve onlarm fikirleri! Arna Wilson, Cle­menceau ve Lloyd George'un, en yiruc1, en az1h emperyalistle­rin konu�malan burada Martov tarafmdan Rusya Sosyal-De-

236

mokrat l�c;:i Partisi adma tekrarland1gmda (giilu�meler) , o za­man kendi kendime diyorum ki tetikte olmam1z ve C::eka'nm vazgec;:ilmez oldugunu anlamam1z laz1m! (alkt�lar)

Muhalefetin butun sozculeri -Bund temsilcileri de dahil ol­mak uzere- bizi anayasaya uymamakla suc;:luyorlar. Halbuki hen anayasaya s1k1 s1k1ya uydugumuzu iddia ediyorum. (Loca­lardan birinden bir ses duyulur: "Yaa ! ") Bir zamanlar kralcila­rm locas1 olan, �imdiyse muhalefet locas1 olan bir locadan mustehzi bir "yaa ! " sesi duyuyor olsak da, (gulu�meler) hen bu dedigimi kamtlayacag1m. (alkt�lar) Size butun faaliyetleri­mizde anayasaya bagh kald1g1m1z1 gosteren ve en s1k1 �ekilde bagh kald1g1m1z maddeyi okumak istiyorum. Men�eviklerin ve Sosyalist-Devrimcilerin takipc;:ilerinin kauld1klan toplanu­larda ne zaman anayasa hakkmda konu�mak zorunda kald1y­sam, kullamlacak anayasa metni bulmakta zorluk ya�andi. Oysa toplantilar c;:ogunlukla duvarda anayasanm as1h oldugu salonlarda yapilm1�tl. Bu salondaysa yok, ama Petrovski yol­da� RSSCF'nin Anayasast adh bir bro�ur vererek beni bu zor­luktan kurtardi. 23. maddeyi okumak istiyorum: "l�c;:i sm1fi­nm butun c;:1karlanm rehber edinen RSSCF, belli �ah1slan ve belli gruplan, sosyalist devrimin c;:1karlan hilafma kulland1kla­n haklarmdan mahrum k1lar ."

Bir kez daha soyluyorum yolda�lar, faaliyetlerimizin gene­lini ya da ozelde anayasam1z1 hic;:bir zaman kusursuz bir mo­del olarak gormedik. Bu kongrede anayasam1zda degi�iklikler yapma sorunu ele almdi. Biz degi�iklikler yapmaya hazmz, gelin degi�ikliklere bir bakahm; ama bunlar 'sonsuza dek' ay­m kalmayacak. Eger hala sava�mak istiyorsamz, bari temiz bir sava� verin. Eger anayasaya bagh kalmam1z1 istiyorsamz, ne­den 23. maddeye de bagh kalmamm istemiyorsunuz? (alkt�­lar) Eger istediginiz bu degilse , o zaman gelin, halka emekc;:i

237

kitlelerin evrensel ozgurlugunden ve evrensel e�itliginden bahsederek gitmememiz gerektigini soyleyen maddeyi kaldir­mamn zorunlu olup olmad1gm1 tartl�ahm.

Anayasa hukukunu harikulade �ekilde incelemi�siniz , ama sorun �u ki eski burjuva ders kitaplarmdan <;ah�m1�s1-mz. 'Demokrasi ve ozgurluk' hakkmdaki laflan haurhyorsu­nuz, anayasaya aufta bulunuyorsunuz ve eski sozcukleri ha­urlauyorsunuz ve vaadinizi yerine getirmemek i<;in halka her �eyi vaat ediyorsunuz. Biz boyle bir �ey vaat etmiyoruz, i�<;i ve koyluler arasmda e�itlik vaat etmiyoruz. Arna siz ediyorsu­nuz, o halde gelin tartl�ahm. Eskiden toprak sahipleri ve ka­pitalistler tarafmdan somurulen, bugunse toprak sahiplerin­den alman toprakta <;ah�arak ailelerini ge<;indirmeye <;ah�an koylulerle tam bir e�itlik, arkada�hk ve karde�<;e ittifak olma­hd1r. Fakat eski ah�kanhklan, cehaletleri ve a<;gozluluklerin­den oturii. burjuvaziye meyleden koyluler i<;in e�itligi kabul edemeyiz. Siz emek<;i kitleler i<;in e�itlik ve ozgurlukten, de­mokrasiden ve i�<;ilerle koylulerin e�itliginden bahseden ge­ne! laflar ediyorsunuz. Bizse anayasamn genel olarak ozgur­luk ve e�itlik getirecegini vaat etmiyoruz. Ozgurluk, peki ama hangi sm1f i<;in ve hangi ama<;la? E�itlik, peki ama kimle ki­min arasmda e�itlik? Emegiyle ge<;inen, yuzy1llardir burjuva­zi tarafmdan somurulmu� ve �imdi de burjuvaziye kar�1 mu­cadele yilrutenler i<;in mi? Anayasada �oyle yaz1yor: "l�<;iler­le yoksul koylulerin burjuvaziyi bastlrmay1 ama<;layan dikta­torlugu. " Anayasadan bahsederken, neden �u sozleri de ak­tarm1yorsunuz: "Burjuvazinin bastmlmas1 i<;in, vurguncula­rm bastmlmas1 i<;in . . . " Bize ornek bir ulke, sizin �u muhte­�em Men�evik anayasamzm oldugu tek bir ornek gosterin. Belki de tarihte, mesela Men�eviklerin bir zamanlar iktidarda oldugu Samara'da boyle bir ornek vard1r. Belki de Men�evik-

238

lerin bugun iktidarda oldugu, burjuvazinin ve vurgunculann bastmlmasmm tam ozgurluk ve e�itlik ko�ullarmda, tutarh demokrasi ve <;;:eka's1z ko�ullar altmda ilerledigi Gurcistan'da vardir? Bize boyle bir ornek ulke gosterin, biz de sizden og­renelim. Boyle bir ornek gosteremezsiniz, c;unku i�birlikc;ile­rin iktidarda oldugu, hukumetin Men�evik ya da yan Men�e­vik oldugu her yerde dizginsiz bir spekulasyonun hukum surdugunu biliyorsunuz.

Troc;ki'nin konu�masmda hakh olarak temas ettigi Viya­na'y1 alahm. Orada hukumette Friedrich Adler gibileri var ve 'Bol�evizm deh�eti'nden azade ya�1yorlar, ama Petro grad ve Moskova kadar ac;hk ve s1kmt1 c;ekiyorlar, ustelik Viyanah i�­c;iler burjuvaziye kar�1 zafere ula�mak adma ac;hk c;ekmedikle­rini biliyorlar. Viyana'da Petrograd ya da Moskova'da oldu­gundan daha fazla ac;hk c;ekiliyor; orada A vusturya ve Viyana burjuvazisi Viyana sokaklarmda, Viyana'nm Nevski Prospekt ve Kuznetski Most'unda* korkunc; spekulasyonlara ve yagma­c1hga giri�iyor. Siz anayasaya uymuyorsunuz, oysa biz yalmz­ca proletaryanm burjuvaziyi alt etmesine yard1mc1 olanlara ozgurluk ve e�itlik tammakla anayasaya uymu� oluyoruz.

23. maddede diyoruz ki gec;i� doneminde topraktan rahmet bereket f1�k1rmayacak. Gec;i� donemini tamamlamak ic;in ay­larca degil, y1llarca direnmemiz gerektigini soyluyoruz. lki y1-lm ardmdan �unu soyleyebiliriz (buyuk ihtimalle sozumuze itimat edilecektir): Birkac; yildu direnebildiysek bunun tek se­bebi anayasaya belli �ah1slarm ve gruplarm haklardan mahrum oldugunu yazm1� olmam1zdir. Kimleri haklardan mahrum b1-rakt1g1mIZI gizlemiyoruz, Men�evikleri ve Sosyalist-Devrimci­leri haklarmdan mahrum b1rakt1g1mIZI ac;1kc;a soyluyoruz.

*) Devrim oncesinde biri Petograd'm, digeri de Moskova'nm pazaryeriydi.

239

lkinci Enternasyonal onderleri bizi bu sebeple mahkom ettiler, ama biz Men�eviklerle Sosyalist-Devrimcilere a�1k�a diyoruz ki, "her hakk1 tammaya hazmz, yetcr ki bize spekulatorlere kar�1, ia�e vurgunculuguna yard1m edenlere kar�1, burjuvaziye yard1m edenlere kar�1 emek�i kitlelerin �1karlanm gozeten po­litikalan izlememizde yard1mc1 olun" Bunu eylemlerinizle ka­mtlad1gm1z surece, sizi anayasamn size yapt1klarmdan kurtara­cag1z, ama o zamana kadar bo� sozleriniz bahaneden ba�ka bir �ey degildir. Anayasam1zm temel ozelligi belagati degildir. Anayasam1z koylulere diyor ki eger emek�i koyluyseniz her hakkm1z var, ama i��ilerin a�hktan kmld1g1 ve burjuvaziye kar�1 sava�m devam ettigi bir toplumda herkese e�itlik soz ko­nusu olamaz. Aym anayasa i��iler soz konusu oldugundaysa �unu soyluyor: Burjuvaziye kar�1 mucadelede yard1mc1 olan koyluierle e�itlik, ama genellemelere hay1r ! Bu alanda zorlu bir mucadele olacak! Mazisine ya da unvanlarma bakmaks1zm yard1m etmek isteyen herkesi buyu.k bir memnuniyetle kabul ediyoruz. Nitekim diger partilerden ve partili olamayan insan­lar arasmdan bu turde daha fazla insanm bize kauld1gm1 bili­yoruz ve zaferimizin teminat1 da budur.

(gfu;lii alk1�lar, "bravo" sesleri)

Ilk kez 9 Arahk 1919'da Pravda' mn 276. say1smda yaymland1; Col lected Works, Cilt 30, s. 232-242.

240

DENlKlN'E KARSI KAZANILAN ZAFERLER MUNASEBETlYLE UKRA YNA lSC::l VE

K0YL0LER1NE MEKTUP �

Yolda�lar, Dort ay once, 1 9 1 9 Agustos'unun sonlanna dogru, Kol­

<;ak'a kar�1 kazamlan zafer miinasebetiyle i�<;i ve koylulere hi­taben bir mektup yazma ftrsau bulmu�tum.

�imdi bu mektubun tam metnini, Denikin'e kar�1 kazam­lan zaferlerle baglantth olarak Ukraynah i�<;i ve emek<;ilere hi­taben yeniden yaymhyorum.

Kml Ordu askerleri Kiev'i, Poltava'y1 ve Harkiv'i ele ge<;ir­diler ve zaferler e�liginde Rostov'a ilerliyorlar. Ukrayna Deni­kin'e kar�1 ayaklanmayla kaymyor. Toprak sahipleriyle kapi­talistlerin iktidanm yeniden kurmaya <;ah�an Denikin'in or-

241

dusunu nihai olarak yenilgiye ugratmak i<;:in tum gu<;:ler sefer­ber edilmelidir. Yeni bir saldm ihtimalini tumuyle ortadan kaldumak ve kendimizi guvence altma almak i<;:in Denikin'i yok etmek zorunday1z.

Ukrayna i�<;:i ve koyluleri Kol<;:ak'm Sibirya'y1 fethi ve toprak sahipleriyle kapitalistlerin aylarca suren despot<;:a yonetimin­den sonra K1z1l Ordu askerlerince kurtanlmasmdan tum Rus­ya i�<;:ilerinin <;:1kard1klan dersleri ogrenmek zorundadular.

Denikin'in Ukrayna'daki egemenligi Kol<;:ak'm Sibirya'daki egemenligi kadar zorlu bir smavd1. Bu zorlu smavm dersleri, hi<; ku�ku yok ki, Ukraynah i�<;:i ve koylulerin -upk1 Ural­lar'daki ve Sibirya'daki i�<;:i ve koylulerde ya�and1g1 gibi- Sov­yet iktidarmm gorevlerini daha a<;:1k bir �ekilde anlamalanm ve bu iktidan daha bir azimle savunmalanm saglayacakur.

Buyuk Rusya'da toprak mulkiyeti duzeni tamamen ortadan kaldmlm1�ur. Ayms1 Ukrayna'da da yap1lmah ve Ukraynah i�­<;:i ve koylulerin Sovyet iktidan toprak mulkiyetini tamamen ortadan kalduarak onlan toprak sahiplerinin somurusunden ve bizzat toprak sahiplerinden tamamen kurtarmahdu.

Fakat bu gorev haricinde ve keza hem Buyuk Rus hem de Ukraynah emek<;:i kitleleri dun oldugu gibi bugun de bekleyen diger birka<;: gorev haricinde, Ukrayna'daki Sovyet iktidanmn kendi ozel gorevleri de vardu. Bu ozel gorevlerden biri �u an en fazla dikkati hak etmektedir. Ulusal sorundan bahsediyo­rum: Ukrayna, Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Federas­yonu'yla yan yana (federasyon bi<;:iminde) ayn ve bag1ms1z bir Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti mi olacakur, yoksa tek bir Sovyet cumhuriyeti olu�turacak �ekilde Rusya'yla m1 birle­�ecektir? Her Bol�evik ve her sm1f bilin<;:li i�<;:i ve koylu bu so­runu dikkatle incelemelidir.

242

Ukrayna'mn bag1ms1zhg1 hem RSSCF (Rusya Sovyet Sos­yalist Cumhuriyeti Federasyonu) Tum-Rusya Merkez Yurut­me Kurulu tarafmdan hem de Rusya Komunist Partisi (Bol­�evikler) tarafmdan tamnm1�ur. Dolay1s1yla Ukrayna'mn Rusya'yla birle�ip kayna�ma yoluna m1 gidecegine, yoksa ay­n ve bag1ms1z bir cumhuriyet olarak m1 kalacagma ve ikinci se�enek soz konusu oldugunda, bu cumhuriyetle Rusya ara­smda ne tur federal baglar kurulmas1 gerektigine ancak Tum-Ukrayna Sovyetleri Kongresi'nde Ukraynah i��i ve koy­lulerin karar verebilecegi ve verecegi gun gibi a�ikard1r ve genel kabul gormektedir.

Emek�i kitlelerin �1karlan a�1smdan ve emegi sermayenin boyundurugundan tamamen kurtarma mucadelesinin ilerle­tilmesi a�1smdan ele ahnd1gmda bu sorun nas1l karara baglan­mahd1r?

Oncelikle, emegin �1karlan farkh ulkelere ve uluslara men­sup emek�iler arasmda kusursuz bir guven ili�kisini ve en s1-k1 ittifak1 gerektirmektedir. Toprak sahipleri ve kapitalistle­rin, k1sacas1 burjuvazinin yanda�lan ise i��ilerin birligini par­�alamaya, ulusal uyumsuzlugu ve du�manhg1 koruklemeye ve bu sayede i��ileri zay1flaup sermayenin iktidanm gu�lendir­meye �ah�maktad1rlar.

Sermaye uluslararas1 bir gu�tur ve onu dize getirebilmek i�in i��ilerin uluslararas1 birligine, uluslararas1 bir i��i karde�­ligine ihtiya� vard1r.

Bizier ulusal du�manhga ve �au�malara, ulusal ayncahk­lara-d1�lay1c1hga kar�1y1z. Biz enternasyonalistiz. Butun uluslarm i��i ve koylulerinin tek bir dunya Sovyet cumhuri­yeti �at1s1 altmda tamamen kayna�masmdan ve s1k1 birligin­den yanay1z.

243

lkincisi, emekc;i kitleler kapitalizmin uluslan, ezen, Buyuk Gue; (emperyalist), egemen ve ayncahkh birkac; ulus ile buyuk c;ogunlugu olu�turan ezilen, bag1mh ve yan-bag1mh, ulusal egemenlikten mahrum ulus �eklinde bolmu� oldugunu unut­mamahd1rlar. En cani ve en gerici sava� olan 19 14-1918 sava­�1 bu bolunmeyi daha da derinle�tirmi� ve boylece kin ve nef­reti arttmm�ur. Ulusal egemenlikten mahrum ve bag1mh uluslann bask1c1-ezen uluslara kar�1 k1zgmhg1 ve guvensizligi yuzy1llard1r birikmektedir. Ornegin Ukraynahlann Buyuk Ruslara kar�1 duydugu k1zgmhk ve guvensizlik bu tiirdendir.

Biz uluslarm gonitllit birlikteliginden yanay1z. Bu birlik bir ulusun bir ba�ka ulusa kar�1 zora ba�vurmasm1 reddeder; bu birlik, tam bir guven esasma, karde�c;e birligin ac;1kc;a ta­nmmasma ve mutlak anlamda gonullu kabule dayahd1r. Bu tur bir birlik bir c;1rp1da kurulamaz; i�lerin sarpa sarmasm1 engellemek ve guvensizlik yaratmamak ic;in son derece sa­b1rh ve dikkatli davranarak bu hedef ic;in c;ah�mahy1z. Boy­lece toprak sahipleriyle kapitalistlerin yuzy1llard1r suren baskilanndan, yuzy1llard1r var olan ozel mulkiyetten miras kalan guvensizlik ve 6zel mulkiyetin yol ac;ug1 bolunme ve yeniden bolunmelerden kaynaklanan du�manhk zamanla yok olma hrsau bulabilir.

Dolay1s1yla, uluslann birligini saglamak ic;in b1k1p usanma­dan c;ah�mah ve uluslan bolme egiliminde olan her �eyi ac1-mas1zca yok etmeliyiz. Arna bunu yaparken c;ok dikkatli ve sa­b1rh olmah, ulusal guvensizligin kalmularma tavizlerde bu­lunmahy1z. Emegin sermayenin boyundurugundan kurtulu�u mucadelesinde emegin temel c;1karlanm etkileyen her �eye kar�1 ho�gorusuz ve uzla�maz olmahy1z. Sm1rlarm c;izilmesi sorunu, �imdilik -�imdilik diyorum, zira biz sm1rlann tama-

244

men kaldmlmas1 ic,;in c,;abahyoruz- tali bir sorundur, temel ya da 6nemli degildir. Bu konuda bekleyebiliriz ve beklemeliyiz de, c,;unku koyluler ve kuc,;uk mulk sahipleri arasmda ulusal guvensizlik c,;ogu zaman son derece kokludur ve bu noktada acelecilik ancak bu hisleri yogunla�tumaya hizmet eder, ba�­ka bir deyi�le tam ve nihai birlik davasm1 tehlikeye atabilir.

Rusya'daki i�c,;i-koylu devrimi, yani 1 9 1 7 Ekim-Kas1m dev­rimi deneyimi ve hem yabanc1 hem de Rus kapitalistlerinin sal­dmlanna kar�1 iki y1lhk muzaffer mucadele deneyimi �unu ac,;1kc,;a gostermi�tir ki, kapitalistler Polonyah, Letonyah, Eston­yah ve Finlandiyah koylulerin ve kuc,;uk mulk sahiplerinin Bu­ylik Ruslara kar�1 duyduklan ulusal guvensizlikten bir sureli­gine yararlanmay1 ba�arm1�, bu guvensizlik temelinde aram1za bir sureligine de olsa nifak sokmay1 ba�arm1�lardu. Bu guven­sizligin ancak yava� yava� azahp kayboldugu ve uzunca bir su­re ezen ulus konumunda bulunmu� olan Buylik Ruslar ne ka­dar dikkatli ve sabuh olurlarsa bu guvensizligin o kadar c,;abuk yok olacag1 deneyimle sabittir. Polonya, Letonya, Litvanya, Es­tonya ve Finlandiya devletlerinin bag1ms1zhg1m tamyarak, biz­den daha geri olan ve kapitalistler tarafmdan daha fazla ezilmi� ve aldaulm1� olan kuc,;uk kom�u devletlerin emekc,;i kitlelerinin guvenini yava� ama saglam ad1mlar atarak kazamyoruz. Onla­n 'kendi' ulusal kapitalistlerinin nufuzundan kurtarmanm ve tam anlam1yla guvenlerini kazanarak gelecegin birle�ik ulusla­raras1 Sovyet cumhuriyetine ilerlemenin en kesin yolu budur.

Ukrayna Denikin'den tamamen kurtanlmad1g1 surece, Uk­rayna'da hukumet, Tum-Ukrayna Sovyetleri Kongresi topla­nana kadar Tum-Ukrayna Devrimci Komitesi'dir. Bu devrim­ci komitenin ic,;inde Ukraynah Bol�evik komunistler haricin­de, hukumet mensubu s1fauyla Ukraynah Borotba komunist-

245

leri vardir. Borotba'c1lan Bol�eviklerden ay1ran hususlardan biri, Ukrayna'nm ko�ulsuz bag1ms1zhgmda lsrar ediyor olma­land1r. Bol�evikler bunu bir farkhhk ve ayn durma sebebi ha­line getirmeyeceklerdir, Bol�evikler bunu proletaryanm ortak mOcadelesinin onunde bir engel saymazlar. Sermayenin bo­yundurugunun anlmas1 ve proletarya diktatorlugunun kurul­mas1 ic,;in verilen mucadelede birliktelik zorunludur ve komu­nistler arasmda ulusal sm1rlar sorunu yuzunden ya da devlet­ler arasmda federal bag m1 yoksa ba�ka turlu bir bag m1 olma­s1 gerektigi sorunu yilzii.nden aynhk olmamahd1r. Bol�evikler arasmda Ukrayna'nm tamamen bag1ms1zhgm1 savunanlar ol­dugu gibi, az c,;ok s1k1 bir federal bagm gerekliligini savunan­lar ve Ukrayna ile Rusya'mn tamamen birle�ip kayna�mas1 ge­rektigini savunanlar da vard1r.

Bu konularda farkhhk olmamahd1r. Bu sorunlar Tum-Uk­rayna Sovyetleri Kongresi tarafmdan karara baglanacaknr.

Eger bir Buyii.k Rus komunisti Ukrayna'nm Rusya'yla bir­le�mesinde lsrar ederse, Ukraynahlar onun bu politikay1 pro­leterleri sermayeye kar�1 mucadelelerinde birle�tirme saikiyle degil, buyii.k Rus milliyetc,;iliginin ve emperyalizminin 6nyar­g1larmdan oturu savundugundan �uphelenebilirler. Boyle bir guvensizligin olmas1 dogald1r, hatta belli bir dereceye kadar kac,;milmaz ve me�rudur, c,;unku Buyuk Ruslar, toprak sahiple­ri ve kapitalistlerin boyundurugu altmda, yuzy1llard1r Buyuk Rus �ovenizminin utanc,; verici ve mide bulandmc1 onyargila­nm ozumsemi�lerdi.

Eger bir Ukraynah komunist Ukrayna devletinin ko�ulsuz bag1ms1zhgm1 savunursa, o da bu politikayi Ukraynah i�c,;i ve koylulerin sermayenin boyundurugunu atma mucadelesindeki gec,;ici c,;1karlarmdan otii.ru degil, kuc,;uk mulk sahibinin kuc,;uk

246

burjuva ulusal onyargilanndan dolay1 destekledigi �iiphelcrini iizerine c;ekecektir. Deneyimler c;e�itli iilkelerin kiic;iik burjuva 'sosyalistleri'nin -Polonyah, Letonyah ve Litvanyah sahte sosya­listlerin hepsi, Giircii Men�evikler, Sosyalist-Devrimciler ve di­gerleri- suf devrimci i�c;ilere kar�1 'kendi' ulusal burjuvazileriy­le uzla�ma politikas1m uygulamak adma proletaryanm destek­c;ileri k1hgma girdiklerini gosteren yiizlerce ornek bulundugu­nu gosteriyor. Biz bunu Rusya'da 1 9 1 7 Subat-Ekim doneminde Kerenski'nin egemenligi suasmda ya�ad1k ve sonrasmda diger biitiin iilkelerde de gordiik ve gormeye devam ediyoruz.

Dolay1s1yla, Biiyflk Rus komiinistleri ile Ukraynah komii­nistler arasmda kar�1hkh giivensizligin dogmas1 c;ok kolaydu. Peki, bu giivensizlikle nasil sava�mak gerekir? Bu giivensizli­gin iistesinden gelip kar�1hkh bir giiven ili�kisi kurmak nas1l miimkiin olabilir?

Bunu ba�armamn en iyi yolu biitiin iilkelerin toprak sahip­leri ve kapitalistlerine kar�1 ve egemenliklerini yeniden kurma giri�imlerine kar�1 miicadelede proletarya diktatorliigii ve Sovyet iktidanm savunmak amac1yla omuz omuza c;ah�mak­tu. Bu ortak miicadele, devlet bag1ms1zhg1 ya da smulan ko­nusunda ahnacak karar ne olursa olsun Biiyiik Rus i�c;ilerle Ukraynah i�c;iler arasmda s1k1 bir askeri ve ekonomik birlikte­lik olmas1 gerektigini ac;1kc;a gosterecektir, zira aksi takdirde 'Miittefik' kapitalistler, ba�ka bir deyi�le en zengin kapitalist iilkelerin (lngiltere, Fransa, Amerika, Japonya ve ltalya'mn) ittifak1 bizi ayn ayn ezecek ve bogazlayacaktu. Bu kapitalist­lerin para ve silah destegi saglad1g1 Kolc;ak ve Denikin'e kar�1 miicadelemiz bu tehlikenin ac;1k bir ornegidir.

Biiyiik Rus ve Ukraynah i�c;iler ve koyliiler arasmdaki bir­ligi ve en yakm ittifak1 bozan biri Kolc;ak'lara ve Denikin'lere,

247

k1sacas1 butu.n ulkelerin kapitalist haydutlanna yard1m et­mektedir.

Sonw;: olarak, biz Buyo.k Rus komunistleri kendi i�imizde BU.yuk Rus milliyet�iliginin en ku�uk bir tezahurunu bile en sert �ekilde bastlrmak zorunday1z, zira bu tli.r tezahurler genel anlamda komunizme ihanet demek olup, bizi Ukraynah yol­da�lanm1zdan koparmaya ve boylece Denikin'i ve onun reji­mini gu�lendirmeye hizmet ederek davam1za en bu.yuk zaran vermektedir.

Dolay1s1yla, Ukraynah Bol�evik komunistlerle Borotba'cilar arasmda farkhhklar oldugunda biz BU.yuk Rus komunistleri tavizde bulunmahy1z. Bu farkhhklar Ukrayna devletinin ba­g1ms1zhg1, Rusya'yla birlikteliginin bi�imleri ve genel olarak ulusal sorunla ilgilidir. Fakat hepimiz, BU.yuk Rus komunist­leri olsun Ukraynah komunistler olsun, butu.n ulkelerin ko­munistleri butli.n uluslar i�in aym olan temel sorunlarda , pro­leter mucadelesi ve proletarya diktatorlugu sorunlannda ka­rarh ve uzla�maz olmahy1z. Burjuvaziyle uzla�maya ya da bizi Denikin'e kar�1 koruyan gu�lerin bolunmesine hi�bir �ekilde musamaha gostermemeliyiz .

Denikin ezilip yok edilmeli ve bu tli.r saldmlann tekrarlan­masma izin verilmemelidir. Bu hem BU.yuk Rus hem de Uk­raynah i��i ve koylulerin temel �1kand1r. Bu kavga uzun ve zorlu olacak, zira butu.n dunyadaki kapitalistler Denikin'e yar­d1m ediyorlar ve diger butu.n Denikin'lere de yard1m edecek­leri kesindir.

Bu uzun ve zorlu kavgada biz BU.yuk Rus i��ilerle Ukrayna­h i��iler en s1k1 birliktelik i�inde olmahy1z , zira ayn du�tu.gu­muzde bu gorevin aludan kalkamayacag1m1z kesindir. Ukray­na ve Rusya'mn sm1rlan ne olursa olsun, devlet duzeyinde

248

kar�1hkh ili�kilerinin bic;imleri ne olursa olsun, bu c;ok da onemli degildir. Bu konuda tavizler verilebilir ve verilmelidir de; biri olmad1 oburu, oburu olmad1 bir digeri denenebilir; bunu yapmakla i�c;i ve koylulerin davas1, kapitalizmin ezilme­si davas1 mahvolmayacakur.

Ne var ki eger en s1k1 ittifak1, Denikin'e kar�1 bir ittifak1, ul­kelerimizin ve bu.tun ulkelerin kapitalistleri ve kulak'larma kar�1 bir ittifak1 surduremedigimiz takdirde, emegin davas1 uzun y1llar altmdan kalkamayacag1 bir yenilgi alacakur, yani kapitalistler Sovyet Ukrayna'y1 ve Sovyet Rusya'y1 ezmeyi ve bogazlamay1 ba�aracaklardtr.

BU.tun ulkelerin burjuvalannm ve her renkten kuc;uk burju­va partinin, yani i�c;ilere kar�1 burjuvaziyle ittifak yap1lmasma cevaz veren 'uzla�mac1' partilerin en fazla deneyecekleri �ey, farkh milliyetlerden i�c;ilerin birligini parc;alamaya, ·guvensizlik yaratmaya ve i�c;ilerin s1k1 uluslararas1 birligini ve uluslararas1 karde�ligini bozmaya c;ah�mak olacakur. Burjuvazi bunu ba­�ard1gmda i�c;ilerin davas1 yitirilmi� demektir. Bu yuzden Rus­ya ve Ukrayna komunistleri sab1rh, sebatkar, inatc;1 ve ortak c;a­bayla burjuvazinin milliyctc;i dolaplanm bo�a c;1kartmah ve her turden milliyetc;i onyarg1y1 yok ederek dunya emekc;ilerine farkh uluslardan i�c;i ve koylulerin Sovyet iktidan ic;in, toprak sahipleriyle kapitalistlerin boyundurugunu parc;alamak ic;in ve bir dunya Sovyet cumhuriyeti federasyonu ic;in mucadelede gerc;ekten saglam bir ittifak ornegi sunmahd1rlar.

Pravda, Say1: 3, 4 Ocak 1920; Collected Works, Cilt 30 , s. 29 1-297

249

N. Lenin 28 Araltk 1919

RUSYA KOMONlST PARTlSl (BOLSEVlK) MERKEZ KOMlTESl SEKRETARYASI'NA*

�

Polonya ve Polonya sava�1 hakkmdaki bOtOn makalelerin yaz1 kurulu ba�kanlan tarafmdan �ahsi sorumluluklan altmda dikkatle incelenmesi i<;in talimat verilmesini teklif ediyorum. A�mya ka1;mamahy1z, yani �ovenizme kaymamah, Polonyah toprak sahipleri ve kapitalistlerle Polonyah i�<;i ve koyluler arasmda her zaman aynm yapmahy1z .

5 May1s 1920'den sonra yaz1ld1; ilk kez 1942'de Lenin Miscellany XXXIV'de yaymland1; Collected Works, Cilt 44, s. 373.

Lenin

*) Y.A. Preobrazenski'nin Lenin'e, Polonya sava�1 baglammda "mide bulandmc1 yurtseverlige' bir son verilmesi gerektigi"nden ve Radek'in ···uiusal' sava� hakkm­daki konu�mas1yla Bergman'm �ovenist makalesinden bahseden mcktubu ftzerine yaz1lm1�ur. Preobrazenski mektubunda gazetelerin, ozellikle de ta�radakilerin ya­z1 kurulu ba�kanlanna gerekli talimatlann verilmesini talcp etmi�ti. Lenin buna, "Tamamen ay111 fihirdeyim" cevabm1 vermi� ve a�g1daki talimau gondcrmi�ti.

250

ULUSLARARASI EMEKC::l KADINLAR GONO �

Bol�evizmin ve Ekim Devrimi'nin ozu, kapitalizmde en c;ok ezilen insanlan siyasete c;ekmi� olmas1dir. Bu kesimler gerek monar�ilerde gerekse burjuva-demokratik cumhuriyetlerde kapitalistler tarafmdan ezilmi�, horlanm1�, aldaulm1� ve so­yulmu�tur. Toprakta ve fabrikalarda ozel mulkiyet surdugu muddetc;e , bu bask1, aldatmaca ve halkm emeginin kapitalist­ler tarafmdan yagmalanmas1 kac;1mlmazdir.

Bol�evizmin ve Sovyet iktidarmm ozu, burjuva demokrasi­sinin sahtekarhg1 ve maskarahgm1 te�hir etmek, topraktaki ve fabrikalardaki ozel mulkiyeti kaldirmak ve butun devlet ikti­danm emekc;i ve somurulen kitlelerin elinde toplamakur. Bu kitleler aruk siyasetle, yani yeni bir toplumu kurma goreviyle yakmdan ilgileniyorlar. Bu hie; de kolay bir gorev degildir: Kit-

25 1

leler kapitalizmde ezilip a�ag1lanm1�lardu, ama yine de ucret­li kolelikten ve kapitalizmin boyundurugundan kurtulu�un ba�ka bir yolu yoktur ve olamaz da.

Ne var ki kadmlan da dahil etmeden kitleleri siyasete <;e­kemezsiniz. Zira kapitalizmde, insanhgm yans1, yani kadmlar iki kez ezilmektedir. Emek<;i kadmlarla koylu kadmlar serma­ye tarafmdan ezilmektedirler, dogru, ama kadmlar aym za­manda, en demokratik burjuva cumhuriyetlerinde bile, birin­cisi, belirli haklardan yoksun b1rak1lm1�lardu, <;U.nku yasalar kadmlan erkeklerle e�it gormemektedir; ikinci olarak da -ki as1l onemlisi budur- kadmlar 'evin boyundurugu' altmda kal­m1�lardu, 'ev i<;i koleler' olarak hayatlanm surdurmektedirler, zira mutfakta ve evin genelinde en igren<;, en yorucu ve ser­semle�tirici i�lerin yilku altmda ezilmektedirler.

Dunyadaki hi<;bir parti ya da devrim, kadmlarm ezili�i ve e�itsizliklerinin koklerine, bugun Sovyet Devrimi'nin, Bol�e­vik Devrimi'nin vurdugu kadar derin darbeler indirmeyi hayal etmemi�tir. Sovyet Rusya'da kadmlarla erkekler arasmdaki ya­sal e�itsizlikten en ufak bir iz bile kalmam1�llr. Sovyet iktida­n, evlilik ve aileye ili�kin yasalarda, <;ocuklar a<;1smdan e�it­sizligi getiren yasalarda ozellikle a�ag1lay1c1, tiksindirici ve iki­yuzlu ne varsa hepsini kaldum1�tu.

Kadmlarm kurtulu�u yolunda bu yalmzca ilk ad1mdu. Arna en demokratik olanlan da dahil olmak uzere burjuva cumhuriyetlerinden hi<;biri bu ilk ad1m1 atmaya cesaret ede­memi�tir. Bunun sebebi, 'kutsal ozel mulkiyet'e tapmalandu.

lkinci ve en onemli ad1m, toprak ve fabrikalardaki ozel mulkiyetin kaldmlmas1du. l�te yalmzca ve yalmzca bu ad1m, kadmm tam ve ger<;ek kurtulu�una, ku<;uk bireysel ev idare­sinden geni� ol<;ekli toplumsalla�tmlm1� ev hizmetlerine ge<;i-

252

�i saglayarak, kadmlarm 'evin boyundurugu'ndan kurtanlrna­larma giden kap1lan ac;abilir.

Bu gec;i� zorlu bir siirec;tir, c;iinkii en derin, kokle�rni�, tu­tucu ve kau nitelikteki bir 'diizen'in (diizen yerine ahlaks1zhk ve barbarhk dernek gerc;ege daha yakm olurdu) degi�tirilrne­sini gerektirir. Arna bu gec;i� ba�larn1�ur; degi�irn ba�larn1�, ye­ni bir yola girilrni�tir.

Bu uluslararas1 ernekc;i kadmlar giiniinde diinyanm biitiin iilkelerindeki ernekc;i kadmlarm say1siz toplanusmdan, bu e�i goriilrnedik ve inamlrnaz derecede zor gorevi, diinya c;apmda biiyiik ve gerc;ekten ozgiirle�tirici gorevi c;ozrneye giri�en ilk iil­ke olan Sovyet Rusya'ya tebrik rnesajlan yagacak. Siddetli, s1k s1k gerni az1ya alan burjuva gericiligi kar�1smda korkup sinrne­rnerniz ic;in destek belirten c;agnlar yagacak. Bir burjuva iilkesi ne kadar 'ozgiir' ya da ne kadar 'dernokratik'se, kapitalistler gii­ruhunun i�c;i devrirnine saldmlan o kadar vah�idir. Bunun bir ornegi Arnerika Birle�ik Devletleri'ndeki dernokratik curnhuri­yettir. Arna neyse ki i�c;i kitleleri �irndiden uyand1lar. Arnerika, Avrupa ve hatta geri kalrn1� Asya'daki pasif, uyuklayan, atalet ic;indeki kitleler ernperyalist sava�la birlikte nihayet uyand1lar.

Diinyamn dart bir ko�esinde �i�enin agz1 ac;1ldi. Halklann ernperyalist boyunduruktan kurtulu�unun, erkek

ve kadm ernekc;ilerin serrnayenin boyundurugundan kurtulu­�unun oniinde hic;bir giic; durarnaz. Bu <lava k1r ve kentlerde yiiz rnilyonlarca kadm ve erkek ernekc;i tarafmdan ilerletiliyor. l�te bu yiizden ernegin serrnayenin boyundurugundan kurtulu­�u ve ozgiirle�rnesi davas1 biitiin diinyada zafere ula�acakur.

4 Mart 1 921

8 Mart 192 l'de Pravda'mn 51 . sayismm ekinde yayinland1; Collected Works, Cilt 32, s. 161 - 163.

253

Joffe yolda�.

A.A. JOFFE' A MEKTUP �

13 Eylul 1 921

Bugiinkii Siyasi Buro kararmm (ili�ikte) 9 Eylul tarihli tel­grafm1zla biiyiik oranda ortii�tiigiinii goreceksiniz. *

Liitfen daha ayrmt1h bir yaz1h rapor gonderiniz. Aynca ki�isel bir ricam, bu meseleye dair bir (OZiim yolu bu­

labilmem icin, sizden 'Rus' (Biiyiik Rus ya da somiirgeci) a�m­hklarma kar�1 yerel halka mensup ki�ilerin c1karlarmm ko-

*) Joffe telgrafmda Tum-Rusya MYK Turkistan Komisyonu ba�kam Tomski ile Turkistan Burosu uyesi Safarov arasmdaki goru� aynhklarmm Ruslar ile yerel halk arasmdaki husumetleri tetikledigini yazm1�11. 14 Ekim'de Siyasi Buro yeni bir Turkistan Burosu ve Turkistan Komisyonu atad1.

254

runmas1 sorununa (raporunuzda ya da raporunuza ozel bir ekte) 6zel bir dikkat gostermenizi istiyorum.

Yerel halka mensup ki�ilerin Safarov'a kar�1 tutumu nedir? Somut veri, veri, daha fazla veri.

Kim bu yerel halka mensup ki�iler (Safarov'un destekc;ilerin­den bahsediyorum)? lsim? Sicil? ltibar? (Somut veri, veri. . . )

Kendilerini savunabilecekler mi? Kesin mi bu? Tomski gi­bi kurnaz, saglam ve inatc;1 bir adama kar�1 bile mi?

Kac; ki�i bunlar? 'Yoksullann Birligi' (Safarov mu kurmu�tu?) , bile�imi,

onemi, gucli, rolu? Yerlilerin 'zorla' katmanla�tmld1klan dog­ru mu?

Pamuk? Ak1beti? Safarov'un pamuklan mahvettigi dogru mu? Somut veri, somut veri.

Fergana'daki cepheler? Basmac1? Tomski ve Safarov 'c;izgi­si'ne kar�1 tutumlan?

Turkistan MYK'smm Basmac1'ya ili�kin kesin kararlan ve konuya ili�kin somut veriler? Tomski ve Safarov'un ya da des­tekc;ilerinin bu sorunda nerede ve ne zaman ters du�tiiklerine <lair somut veriler? (llgili kararlardan almma parc;alarla resmi farkhhklann ne zaman ve tam olarak hangi hususta c;1kug1m gosterelim.)

MK'da bu sorunda baz1 gorii� aynhklan var. Daha kesin bilgi son derece 6nemli. Sahsen hen 'Tomski'nin' (belki de Peters'in ya da Prav­

din'in, vs. demek daha dogru olur?) Biiyii.k Rus �ovenizmine yakla�1m 'c;izgisi'nden, daha dogru bir tabirle, bu yone sapar­kenki 'c;izgisi'nden c;ok fazla �uphe duyuyorum.

Yerlilerin guvenini kazanmak bii.tlin uluslararas1 siyaseti­miz ac;1smdan korkunc; 6nem ta�1yor. Bu guveni tekrar tekrar

255

kazanmah, emperyalist olmad1g11mz1 , bu yonde hic;bir sapma­ya musamaha gostenneyecegimizi ka111tlamalty1z.

Bu dunya c;apmda oneme sahip bir sorundur, abartm1yorum. Bu konuda ozellikle kau olmahsm1z. Bu sorunun Hindistan'a ve Dogu'ya da etkisi olacak. Saka

degil, son derece dikkatli olmak gerekiyor. Komunist selamlarla,

K1salulm1!? halde ilk kez l 956'da Pravda'nm 193. say1smda yaymland1; tam metin halinde 1959'da Lenin Miscel lany XXXVI'da yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 297-298.

256

Lenin

3 . BOLOM

DIS SlYASET VE ULUSLARARASI 1L1SK1LER

A YRI VE lLHAKC::I BlR BARIS IN DERHAL lMZALANMASI SORUNUNA lLlSKlN TEZLERE

SONSOZ �

Yukandaki tezleri* 8 Ocak 1918'de parti c;ah�anlarmm d1�a kapah kuc;uk bir toplantlsmda okumu�tum. Taru�malar bu so­run hakkmda particle uc; farkh goru�un bulundugunu goster­mi�tir: Katihmc1larm yans1 devrimci sava� lehinde goru� beyan ederken (buna bazen 'Moskova' tutumu deniyordu, zira parti­mizin Moskova Bolge Burosu bu karan diger butun orgiitlerden once alm1�tl), yakla�1k dome biri Troc;ki yolda�m dile getirdigi 'c;ati�malarm sonlandmlmas1, orduda terhislere ba�lanmas1, as­kerlerin eve gonderilmesi, ama antla�ma imzalamaktan kac;m1l­mas1' goru�unu, yine yakla�1k dome biri de beni desteklemi�ti.

*) Bkz. Lenin, Sovyet lhtidan ve Dunya Devrirni, Agora Kitaphg1, Ocak 2010, s. 60-70.

259

Parti ic;inde �imdilerde ya�ananlar bana 1907 yazmdaki du­rumu hatulanyor. 0 donemde Bol�eviklerin ezici c;ogunlugu Oc;uncu Duma'mn boykot edilmesi goru�unu savunurken, hen kanlma fikrinden yana olan Dan'la aym safta yer alm1� ve bu yuzden agu oportunizm suc;lamalarma maruz kalm1�tlm. 0 gunku durum nesnel ac;1dan bak1ld1gmda bugunku durum­la birebir ortu�mektedir; t1pk1 0 donemde oldugu gibi, parti c;ah�anlanmn c;ogunlugu, en devrimci saiklerden ve en saghk­h parti geleneklerinden hareketle, ·�a�aah' bir slogamn cazibe­sine kap1hyorlar; yeni sosyo-ekonomik ve siyasal durumu de­gerlendinniyorlar ve degi�en ko�ullann taktiklerde sOratli ve keskin bir degi�iklige gidilmesini gerektirdigini dikkate alm1-yorlar. Goru�umun ozu bugun de aym: Marksizm nesnel ko­�ullann ve o ko�ullardaki degi�ikliklerin dikkate ahnmasm1 gerektirir; sorunun verili ko�ullara uygulanabilir �ekilde so­mut olarak ortaya konmas1 gerekir. Bugun ya�anan en onem­li degi�iklik Sovyet Rusya Cumhuriyeti'nin kurulmu� olmas1-du ve sosyalist devrimi ba�latm1� olan bu cumhuriyetin ko­runmas1 hem bizim ac;1m1zdan hem de uluslararast sosyalist hareket ac;1smdan en onemli meseledir; fakat �u anda Rus­ya'mn dillendirecegi devrimci sava� slogam ya bo� bir laf ve desteksiz bir gosteri olacaktu ya da nesnel ac;1dan, emperya­listlerin bizi du�urmeye c;ah�nklan tuzaga du�mek anlamma gelecektir, zira emperyalistler bizi bu guc;suz halimizle emper­yalist sava�1 devam ettirmek ic;in ayartmaya ve boylece gene; Sovyet Cumhuriyeti'nin (Oku�unu olabildigince ucuza getir­meye c;ah�maktadu.

"Ben Lenin'in eski goru�unu savunuyorum," diye bagmyor gene; Moskovahlardan biri (bu grubu aylft eden en bu.yuk me­ziyetlerden biri gene; olmalandu). Aym konu�mac1, savunma-

260

c1lann Almanya'da bir devrimin imkans1z oldugu �eklindeki goru�lerini tekrarlad1g1m gerekc;esiyle beni ele�tiriyor.

Sorun �u ki Moskovahlar eski taktiksel goru�umuze bagh kalmak istiyorlar ve ya�anan degi�imi, ortaya c;1kan yeni nesnel durumu gormeyi israrla reddediyorlar.

Moskovahlar eski sloganlan a�k ile �evk ile tekrar eder­lerken, Bol�evikler olarak hepimizin art1k savunmac1 oldu­gunu dikkate bile alm1yorlar. Madem burjuvaziyi devirdik, gizli anla�malan reddedip ac;1klad1k, butun halklara ban� teklif ettik *

8-1 1 Ocak 191 8; Collected Works, Cilt 26, s. 451-452.

*) Elyazmas1 burada sonlanmaktadir.

261

RSD1P (B) MERKEZ KOM1TES1'NE �

Liitfen, oyurnu ernperyalist lngiliz-Frans1z e�k1yalarmdan palates ve silah almrnas1 lehtnde kulland1g1rn tutanaklara ge�i­rilsin. *

Lenin

22 �ubat 1918'de yazild1; ilk kez 1922'de Rus<;a Toplu Eserler'inin XV. cildinde yaymland1; Collected Works, Cil t 44, s. 67.

*) 22 Subat 1918'de parti Merkez Yurutme Kuru)u'nda, Alman saldmlarma kar­�· savunma amac1yla lngiliz ve Frans1z emperyalistlerinin silah ve ia�e yard1m1-nm kabul edilmesinin dogru olup olmad1g1 sorunu tar11�1lm1�11 ve 'sol komunist­ler' Tro�ki'ye kar�1 aleyhte oy kullanm1�lard1. Toplanuya kaulamayan Lenin go­ru�unu bu notla bildirmi� ve 'yard1m' kabul edilmi�ti.

262

FOLKETS DAGBLAD POLITIKEN MUHABlRlYLE MOLAKA T*

1 Temmuz 1918 �

Muhabirimiz bugun Lenin'le hem Rusya'daki durum hem de Avrupa'daki genel durum hakkmda konu�tu. Lenin her devrime dogum sanc1lannm e�lik ettigini vurgulad1. Kendi ba­�ma devrim yapan bir ulke her zaman zorluklarla kar�1la�a­cakur. Fakat durum yalmzca Rusya'da degil, her yerde zordur. Rusya'da anar�i oldugu soyleniyor, fakat bu anar�i Bol�evik rej iminin degil, dort y1lhk sava�m bir urunudur. Yeni hasat donemine degin kalan �u son birkac,; haf ta en zorlu donemimiz olacak. lyi bir hasat bekliyoruz. Kar�1-devrim mevcut durum­dan yararlanmak ic,;in azami c,;aba gosteriyor. Kar�1-devrim

•) folkets Dagblad Poli1ilze11: lsve<;'teki sol sosyal-demokratlann gazetesiydi . 192l 'dc lsvc<; Komunist Partisi'nin yaym orgam oldu.

263

zengin koyhilerden ve subaylardan olu�uyor, ama d1� destek olmadan hi�bir �ey yapamazlar. Kar�1-devrimciler gOcii ele ge­�irdikleri kentlerde iktidarda en fazla birka� gun kalabildiler. Sag Sosyalist-Devrimciler eliyle Volodarski'nin oldurulmesi ashnda kar�1-devrimcilerin zay1lhgm1 gostermektedir. Rusya Devrimi'nin tarihi, bir partinin kitlelerin destegine sahip ol­mad1gmda bireysel terore ba�vurdugunu gostermektedir.

Lenin, Bol�evik Parti i�inde Brest Ban�1'na kar�1 �1kan mu­halefet duruldu say1hr, diyor. Buharin, Radek ve digerleri �a­h�maya geri donduler. Almanlann Rusya'nm tamamm1 ele ge­�irmelerini ve devrimi bogazlamalanm engellemek i�in ban� zorunludur. Anar�istlere kar�1 alman onlemlere gclince, anar­�istler silahlanmaya ba�lad1klan ve bazilan apk�a haydutlara kanld1klan i�in bu yola ba�vuruldu. Bir ideale bagh olan anar­�istler �oktan serbest b1rakildilar ve buyuk gazeteleri Anarkhi­a eskiden oldugu gibi yaym hayatma devam ediyor.

Biitiin bu zorluklar arasmda sanayiyi orgutlemeye �ah�1yo­ruz. l�letme sahipleri hala buyuk �aph sabotajlara ba�vuruyor­lar, ama i��iler i�letmelerin yonetimini kendi ellerine ahyorlar.

Lenin, C:ekoslovak isyanma ili�kin olaraksa, isyan uzam1� olmasma kar�m Sovyet askerleri tarafmdan bastmlacagma emin oldugunu soyledi.

Ukrayna'daki Almanlar �ok kotii durumdalar. Koylulerden hi� tah1l alam1yorlar. Koyluler silahlamp kar�1 kar�1ya geldik­leri her yerde Alman askerlerine saldmyorlar. Bu hareket ya­y1hyor. Alman i�galinden otiirii, Bol�evizm Ukrayna'da bir tiir

264

ulusal hareket haline geldi. Oncesinde Bol�evizmin ad1m bile duymaya tahammul edemeyen insanlar, �imdi bu bayrak etra­fmda biraraya geliyorlar. Almanlar Rusya'y1 i�gal etmeleri du­rumunda Rusya'da da aym �ey olacakur. Almanlann ban�a ih­tiyac1 var. Ukrayna'da Almanlann Ukraynahlardan bile daha fazla ban� istiyor olmalan manidardir. Ayms1 Turkiye ic;in de gec;erli. Ukrayna Brest Ban�1'm her zaman ele�tirmi� olmasma kar�m. Almanlar Ukrayna Rada's1yla kendileri ic;in avantajh bir antla�ma imzalad1lar. Simdi Almanlar Kafkasya'da Bol�e­viklere kar�1 sava�a yard1m ediyorlar.

Rusya'da �u an Avrupa'daki devrimci hareketin geli�imini beklemek zorunday1z. Bugun Almanya'da sava� yanhlan o kadar guc;lu ki Berlin'deki hukumetten kuc;umseyerek bah­sediyorlar. Fakat emperyalizme kar�1 direni� burjuva c;evre­lerde bile guc;leniyor. Bu durum er ya da gee; her yerde siya­sal ve toplumsal c;oku�e yol ac;acakur. Su anki durum istik­rars1zd1r, ama sirf sava�la ve kan dokerek daha iyi bir duzen yaraulamaz.

lsvec;'te ilk kez 4 Temmuz 19 18'de yaymland1; Rusc;a'da ilk kez 1962'de Voprosi lslDrii KPSS'nin 2. sayismda yaymland1; Collected Works, Cilt 42, s. 101-103 .

265

ES Kl MlCHELSON F ABRlKASINDAKl TOPLANTIDA YAPILAN KONUSMA

30 Agustos 1 9 18*

�

K1sa Gazete Haberi: (�iddetli alkz�lar ve co�kulu sloganlar) Biz Bol�evikler, ikide bir, e�itlik ve karde�lik sloganlanm

bir kenara atm1� olmakla sw;:lamyoruz. Simdi meseleyi hi<;: egip bukmeden ortaya koyahm.

<;::ar'm yerini kim alm1�t1? Gu<;:kov-Milyukov hukumeti. Ve bu hukumet Rusya'da Kurucu Meclis'i toplamak uzere kollan

*) Toplanu fabrikanm el bombas1 imalathanesinde duzenlendi. Lenin loplanuya Basmanny ili;esindeki milingden dogrudan kaulm1� ve " lki Hukumel (Prolelar­ya Diktat6rlugu ile Burjuva Diktat6rlugu)" uzerine bir konu�ma yapm1�t1. Ak­�am 7.30'da binadan aynhrken, Sosyalist-Devrimci Fanny Kaplan, Lenin'e ale� a<;ll ve iki mermi Lenin'e isabel elli. 4 Eylul 1918'de lzvcstiya'da, Kaplan'm <;:e­ka'nm emriyle vurularak infaz edildigi belinildi.

266

s1vam1�tl. Yiizy1llardu suren bask1dan kurtulmu� olan halkm lehine oldugu iddia edilen bu faaliyetlerin arkasmda ne vard1? Soyle: Guc;kov ve digerleri kendi emperyalist amac;larmm pe­�inde ko�an bir kapitalistler c;etesi tarafmdan destekleniyordu. Kerenski, C:ernov ve �urekas1 koltuktayken, sendeleyen ve herhangi bir temelden yoksun olan bu hiikiimetin tek derdi burjuvazinin yerle�ik c;1karlanm korumaku. Ashnda iktidar kulak'larm eline gec;mi�ti ve emekc;i kitlelerin payma koca bir hie; dii�mii�tu. Aym �eyi diger ulkelerde de goruyoruz. Diin­yamn en ozgiir ve en medeni iilkesi olan Amerika'y1 alahm. Orada demokratik bir cumhuriyet var. Peki, sonuc;? Bir avuc; milyonerin, hatta milyonerin bile degil, milyarderin pervas1z egemenligi hiikiim siirerken, kitleler kolelik ve bag1mhhk al­tmda ya�1yorlar. Fabrikalar, imalathaneler, bankalar ve iilke­nin biitiin zenginligi kapitalistlerin elindeyken ve milyonlarca i�c;i ic;in demokratik cumhuriyetle yan yana feodal bag1mhhk ve muazzam bir yoksulluk soz konusuyken, nerede kald1 o ye­re goge s1gdmlamayan e�itlik ve karde�lik?

Hayu, 'demokratlar'm iktidarda oldugu her yerde, perva­s1zca yii.riitiilen gerc;ek bir soygun duzeni hakimdir. Biz bu sozde demokrasilerin gerc;ek niteligini biliyoruz.

Frans1z Cumhuriyeti'nin, lngiltere'nin ve diger demokra­silerin gizli anla�malan biitiin bu i�lerin altmda yatan gerc;ek­leri gun gibi ac;1ga c;1karm1�tu. Bu iilkelerin de amac;lan ve c;1-karlan en az Almanya'nmki kadar cinai ve y1k1c1du. Sava� go­ziimiizii ac;u ve �imdi anavatan savunmac1s1 k1hgmdaki pi�­kin soyguncuyu ve yagmac1y1 ac;1kc;a gorebiliyoruz. Bu soy­guncularm saldmsma devrimci eylemle, devrimci yarauc1 c;a­h�mayla kar�1hk vermeliyiz. Boyle zor bir zamanda, ozellikle de devrimci koyliiler arasmda birliktelik saglamamn kolay ol-

267

mad1g1 dogrudur, fakat devrimin oncusu olan sanayi i�c;ileri­nin yarauc1 gucune ve kolektif zihniyetine guveniyoruz. l�c;i­ler zihinlere demokratik cumhuriyet ve Kurucu Meclis masa­h tebelle� oldugu surece, kendileri ic;in felakete yol ac;an sa­va� ugruna her gun elli milyon ruble harcanacagmm ve kapi­talist bask1dan asla kurtulamayacaklanmn �u an tamamen farkmdalar. l�c;iler tam da bunu kavrad1klan ic;in kendi Sov­yetlerini yaratular.

Aym �ekilde, hayatm gerc;ekleri i�c;ilere, toprak sahipleri malikanelerinde ve konaklannda guvenle ya�amaya devam ettikleri surece toplanu hakkmm ancak oteki dunyada top­lanma hakk1 anlamma gelecegini ogretmi�tir. Malikaneleri, topraklan, fabrikalan ve diger zenginlikleri kapitalistlerle toprak sahiplerinin elinde b1rakug1m1z surece i�c;ilere ozgur­luk vaat etmenin ozgurluk ve e�itlikle uzaktan yakmdan bir alakas1 olmad1g1 herkesin malumudur. Bizim yalmzca tek bir dusturumuz, tek bir slogamm1z var: <;:ah�an herkes hayatm nimetlerinden yararlanma hakkma sahiptir. Emekc;i kitlelerin kamm emen asalaklar ve aylaklarsa bu nimetlerden mahrum b1rak1lmahdir. Biz diyoruz ki: Her �ey i�c;iler ic;in, her �ey emekc;i halk ic;in !

Bunlan ba�armanm ne kadar zor oldugunu biliyoruz, bur­juvazinin nasil �iddetli bir direni� sergiledigini biliyoruz; ama nihai zaferin i�c;ilerin olduguna inanc1m1z sonsuz, zira emper­yalist katliamm korkunc; zorluklanndan kurtulabilmi� ve yok ettigi binanm y1kmulan uzerinde sosyalist devrim binasm1 in­�a edebilmi� bir sm1fm zafere ula�mas1 kac;milmazdir.

Nitekim guc;lerimiz her yerde birle�iyor. Toprakta ozel mulkiyeti kaldirm1� oldugumuz ic;in, kir ve kent i�c;ileri h1z­la biraraya gelip birle�iyorlar. Bau'da da i�c;ilerin sm1f bilin-

268

cinin uyand1g1m goruyoruz. lngiltere, Fransa, l talya ve diger ulkelerin i�c;ileri gittikc;e daha fazla c;agnda ve talepte bulu­narak dunya devriminin yakla�an zaferine i�aret ediyorlar. Bugun gorevimiz devrimci faaliyetimizi surdurmek ve y1k1c1 burjuvazinin ikiyuzlulugunu, ars1z c;1ghklanm ve itirazlanm kulak arkas1 etmektir. Binlerce i�c;i ve koylunun oldurulme­sini gizlemek ic;in ozgurluk ve e�itlik laflarma sanlm1� olan bu c;eteyi ezmek ic;in elimizdeki butiin guc;leri C:ek cephesi­ne y1gmahy1z .

Tek bir sec;enegimiz var: Ya zafer ya alum!

1 Eylul 1918'de lzvestiya'nm 188. sayismda yaymland1; Collected Works, Cilt 28, s. 89-9 1 .

269

BELA KUN'LA G0R0SME 0ZER1NE* �

Bela Kun yolda�1 daha Rusya'da sava� tutsag1 oldugu donem­den gayet iyi tamyorum; beni ziyaretlerinde bin;ok kez komii­nizm ve komiinist devrim iizerine konu�mu�tuk. Bu yiizden Macar komiinist devrimine dair haberler geldiginde ve telgrafm altmda Bela Kun yolda�m imzas1m gordugumiizde, kendisiyle konu�mak ve devrimin durumu hakkmda kesin bilgiler almak istedik. Ald1g1miz ilk haberler bize sozde sosyalistlerin, hain sosyalistlerin bir oyuna ba�vunnu�, komiinistleri oyuna getir­mi� olabileceginden korkmam1z i<;:in baz1 ipu<;:lan sunuyordu, ozellikle de kendisinin hapiste oldugunu dii�iiniirsek. Dolayi­s1yla, Macar Devrimi hakkmda ilk haberleri ald1ktan sonra Bu­dape�te'ye bir telsiz mesaj1 yollad1m ve Bela Kun'un cihazm ba-

*) Telsiz arac1hg1yla yaptlan bu goru�menin kaynlan plaga almm1�ur.

270

�ma ge�mesini istedim. Konu�nm ger�ekten o olup olmad1g1-m anlamak i�in baz1 sorular sordum. Hukumetin niteligi ve uy­gulad1g1 politikalar i�in ne gibi somut garantiler oldugunu sor­dum. Bela Kun yolda�m cevaplan yeterince tatmin ediciydi ve butun �uphelerimizi giderdi. Anla�1lan o ki sol sosyalistler ha­pishanede Bela Kun'u ziyaret etmi�ler ve bir hukumet kurma konusunda goru�lerine ba�vurmu�lar. Oncesinde de komunist­lere sempati duyan bu sol sosyalistler ve baz1 merkezciler yeni hukumeti olu�turmu�lar, sag sosyalistler, yani hain sosyalistler, deyim yerindeyse, uzla�maz ve iflah olmazlarsa partiden aynl­m1�lar, ama tek bir i��i bile pe�lerinden gitmemi�. Sonradan ge­len haberler Macar hukumetinin politikalarmm �ok saglam ol­dugunu gosterdi. Dahas1, uygulanan politikalar genel egilim ba­k1mmdan komunist �izgiye o kadar baghyd1 ki biz sanayide i�­�i denetimiyle ba�layip ancak zaman i�inde sanayiyi toplumsal­la�urm1�uk, oysa Bela Kun sahip oldugu prestije, geni� kitlele­rin destegini arkasma ald1g1 inancma da guvenerek Macaris­tan'daki butun kapitalist sanayi i�letmelerini kamu mulkiyetine donu�turen karamameyi bir �1rp1da ge�irebildi. lki gun sonra, Macar Devrimi'nin olaganustu h1zla hemen komunist yola gir­digine tamamen ikna olduk. Burjuvazi gonul nzas1yla iktidan Macar komunistlerine teslim etmi�ti. Burjuvazi, ulkede ciddi bir kriz hukum surdugunde, ulke tehdit altmda oldugunda, burjuvaziriin yonetmekten aciz oldugunu butun dunyaya gos­terdi. Ger�ekten bir halk hukumeti olan, halkm ger�ekten sev­digi tek bir hukumet var, o da t��i, Asker ve Koylu Temsilcile­ri Sovyetleri hukumetidir.

Ya�asm Macaristan'daki Sovyet iktidan !

Mart 1919; Collected Works, Cilt 29 , s. 242-243.

271

BA VYERA SOVYET CUMHURlYETl'NE TEBRlK MESAJI

�

Devrimci selamlanmz ic;in te�ekkur ediyor ve Bavyera Sov­yet Cumhuriyeti'ni en ic;ten duygulanm1zla selamhyoruz. Siz­den israrla �u konular hakkmda daha s1k ve kesin bilgiler ilet­menizi istiyoruz. Burjuva cellatlarla , Scheidamann ve benzeri adamlarla sava�mak ic;in ne tur onlemler ald1mz; �ehrin farkh bolgelerinde i�c;i ve emekc;i konseyleri kuruldu mu; i�c;iler si­lahlandmld1 m1; burjuvazi silahs1zlandmld1 m1; i�c;ilere, ozel­likle de tanm i�c;ilerine ve kuc;uk koylulere acil ve geni� c;aph yard1mda bulunmak amac1yla k1yafet ve diger malzeme stok­larmdan yararlamld1 m1; Munih'teki kapitalist fabrikalar ve servet ile c;evresindeki kapitalist c;iftlikler kamula�tmld1 m1; kuc;uk koylulerin ipotek ve kira borc;lan iptal edildi mi; tanm

272

i�c;:ilerinin ve vas1fs1z i�c;:ilerin iicretleri iki-iic;: katma c;:1kanld1 m1; kitleler ic;:in kolay anla�1hr bro�iirler ve gazeteler basmak iizere biitiin kagit stoklanna ve matbaalara el kondu mu; alt1 saatlik i�giinii art1 iki-iic;: saatlik devlet yonetimi egitimi uygu­lamasma gec;:ildi mi; Miinih burjuvazisinin elindeki fazla evle­re el koyarak i�c;:ilerin rahat dairelere ta�mmalan sagland1 m1; biitiin bankalara el koydunuz mu; burjuvazinin saflanndan rehineler aldm1z m1; i�c;:ilere burjuvaziden daha fazla taym ve­rilmesi uygulamasm1 yiiriirliige koydunuz mu; civar koylerde ideolojik propaganda ve savunma ic;:in biitiin i�c;:ileri seferber ettiniz mi? Bu ve benzeri onlemlerin en acil ve en yaygm �e­kilde uygulanmas1, i�c;:i konseyleri, tanm i�c;:ileri konseyleri ve -bunlardan ayn olarak hareket etmesi kayd1yla- kiic;:iik koylii konseylerinin inisiyatifiyle birle�tiginde konumunuzu sag­lamla�tlracaktlr. Burjuvaziden olaganiistii durum vergisi alm­mah ve i�c;:ilerin, tanm i�c;:ilerinin ve kuc;:iik koyltilerin hayat ko�ullan ne pahasma olursa olsun hemen iyile�tirilmelidir.

En ic;:ten tebriklerim ve ba�an dileklerimle.

Lenin

27 Nisan 1919'da yaz1ld1;

ilk kez 22 Nisan l 930'da Pravda'mn 1 1 1 . say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 29 , s. 325-326.

BELA KUN'A MEKTUP* �

Degerli Bela Kun yolda�. Uitfen sogukkanhhgmlZl kaybetrneyin ve urnutsuzluga ka­

ptlrnaym. (:i<;erin ve Rakovski'ye <lair itharnlanmz ya da �up­heleriniz tarnarnen yersizdir. Hepirniz uyurn i<;inde 1;ah�1yo­ruz. Macaristan'm <;ok vahirn ve tehlikeli bir dururnda oldugu­nun farkmday1z ve elirnizden geleni yap1yoruz. Arna h1zh yar­d1rn bazen fiziki olarak irnkans1zd1r. Dayanabildiginiz kadar dayanm. Ge<;en her hafta lehirnize. Budape�te'de erzak-leva­z1rn biriktirin, �ehri istihkarn edin. Bavyerahlara tavsiye etti-

*) Kun'un emperyalist mudahaleye kar�1 acil yard1m talebi uzerine kaleme alm­m1�ur.

274

gim tedbirleri ald1gmm umuyorum. * En i�ten selamlarla eli­nizi s1k1yorum. Butun gucunuzle direnin, zafer bizim olacak.

Temmuz 19 19'un sonunda yaz1ld1;

Sayg1lanmla, Lenin

ilk kez l 959'da Lenin Miscellany XXXVI'da yaymland1; Collected Works, Cilt 44, s. 27 1 .

*) Bkz. s . 280-281 .

275

BIR AMERlKALI GAZETEClNlN SORULARINA VERlLEN CEVAPLAR*

�

Bana yoneltilen be� soruyu, verecegim cevaplann Amerika Birle�ik Devletleri'ndeki yuzu a�km gazetede eksiksiz bir �e-

*) United Press Ajans1'nm Lenin'e yonelttigi be� soru �uydu: 1) Sovyet Rusya Curnhuriyeti, hukurnetin i� ve d1� politikadaki ve ekonorni alanmdaki ozgun prograrnmda ko�ok ya da buyuk degi�iklikler yaprn1� rn1d1r? Yapuysa bu degi­�iklikler nelerdir ve ne zarnan yap1lrn1�ur? 2) Sovyet Rusya Curnhuriyeti, Afga­nistan'a, Hindistan'a ve Rusya sm1rlan d1�mdaki diger Muslurnan ulkelere kar�1 hangi taktikleri izlernektedir? 3) Arnerika Birle�ik Devletleri ve Japonya kar�1-smda hangi ekonornik ve siyasi arna�larla hareket ediyorsunuz? 4) Kol�ak, De­nikin ve Mannerheirn 'la hangi �artlarda ban� antla�rnas1 irnzalarnay1 kabul eder­siniz? 5) Arnerikan karnuoyuna ba�ka neler soylernek istersiniz?

Sosyalist The Liberator dergisi Ekirn 19 19'da Lenin'in be�inci soruya verdigi cevab1 i�eren "Bir Bildiri ve Meydan Okurna" ba�hkh bir rnakale yaymlad1. Edi­torun notunda, United Press ajansmm Lenin'in cevaplanm gazetelere dag1tug1, arna be�inci soruya verilen cevap tarnarnen Bol�evik propagandas1 oldugu i�in rnetinden �1karuld1g1 belirtilrni�ti.

276

kilde yaymlanacagma dair yaz1h teminatm yerine getirilmesi ko�;uyla cevaphyorum.

1) Sovyet Hukumeti'nin program1 reformist degil, devrim­cidir. Reform, iktidanm surduren bir egemen s1mftan kopar­ulm1� tavizlere denir. Devrim ise egemen s1mfm ala�ag1 edil­mesidir. Dolay1s1yla reformist programlar genellikle k1smi onem ta�1yan bin;ok maddeden olu�ur. Bizim devrimci prog­ram1m1z ise tek bir genel maddeden olu�maktadu: toprak sa­hipleriyle kapitalistlerin boyundurugunun aulmas1, bu kesim­lerin ala�ag1 edilmesi ve emekc;i kitlelerin bu somuruculerdcn kurtanlmasi. Biz bu program1 hic;bir zaman degi�tirmedik. Programm gerc;ekle�tirilmesini amac;layan baz1 k1smi onlem­ler s1k s1k degi�tirilmi�tir, ama bunlan sualamak ic;in ayn bir kitap yazmak gerekir. Ben burada yalmzca hukumet progra­m1m1zdaki ba�ka bir genel maddeden bahsedecegim. K1smi onlemlerde en fazla degi�iklige yol ac;an bu madde olmu�tur: Somuruculerin direni�inin bastmlmasmdan bahsediyorum. 25 Ekim (7 Kas1m) Devrimi'nden sonra biz burjuva gazetele­rini bile kapatmad1k ve teror diye bir �ey soz konusu bile de­gildi. Kerenski'nin birc;ok bakamm sahverdigimiz gibi, bize kar�1 sonrasmda sava� ac;m1� olan Krasnov'u bile buakm1�uk. Ne zaman ki somuruculer, yani kapitalistler direni�lerini art­urd1lar, biz ancak o zaman bu direni�i sistemli olarak, hatta teror uygulayarak ezmeye ba�lad1k. Burjuvazinin Alman, lngi­liz, Amerikan ve Frans1z kapitalistleriyle Rusya'da somurucu­lerin egemenligini yeniden kurmak amac1yla komplolar tertip etmek, lngiliz ve Frans1z paralanyla <:=ekoslovaklara ru�vet ye­dirmek, Alman ve Frans1z paralanyla Mannerheim, Denikin ve digerlerine ru�vet yedirmek gibi eylemlerine proletaryanm verdigi cevapu bu. 'Bir degi�iklige' -daha ac;1k konu�mak gere-

277

kirse, Petrograd'daki burjuvaziye kar�1 artan teror yonternleri­ne- yol ac;:an son kornplolardan biri, Men�evikler ve Sosyalist­Devrirncilerle birlikte hareket eden burjuvaziye aitti. Kornplo­nun ic;:erigi Petrograd'm teslirn edilrnesi, Krasnaya Gorka'mn kornplocu subaylar tarafmdan ele gec;:irilrnesi, lsvic;:re elc;:iligi c;:ah�anlanna ve birc;:ok Rus rnernuruna lngiliz ve Frans1z kapi­talistleri tarafmdan ru�vet yedirilrnesi, vs. idi.

2) Sovyet Curnhuriyetirnizin Afganistan'da, Hindistan'da ve Rusya d1�mdaki diger Muslurnan ulkelerde yD.ruttugu faali­yetler Rusya ic;:indeki say1s1z Muslurnan ve diger Rus-olrnayan halklar arasmdaki faaliyetlerirnizle aymd1r. Sozgelirni, Ba�kurt halkmm Rusya ic;:inde ozerk bir curnhuriyet kurrnasma irnkan saglad1k, her rnilliyetin bag1rns1z, ozgur geli�irnine, her birinin kendi yerel dilindeki eserlerinin arttmlrnas1 ve yaygmla�tml­rnasma yard1rn etrnek ic;:in elirnizden geleni yap1yoruz. Sornur­ge, bag1rnh, ezilen ve haklardan yoksun uluslara rnensup olan yeryu.zundeki 1 rnilyardan fazla insana toprakta ozel rnulkiye­ti ve serrnayeyi kahcila�tiran, yani bir avuc;: 'rnedeni' kapitalis­tin kendi ulkelerindeki ernekc;:i kitleler ile Asya, Afrika ve di­ger yerlerdeki yuz rnilyonlarca sornurge halk1 uzerindeki ta­hakkurnunu guc;:lendiren Bau Avrupa ve Arnerikan burjuva­'dernokratik' devletlerinin anayasalarmdan -ne hikrnetse ! - da­ha c;:ekici gelen Sovyet Anayasas1'm ba�ka dillere c;:eviriyor ve propagandas1m yap1yoruz.

3) Arnerika Birle�ik Devletleri ve Japonya kar�1smdaki bi­rinci siyasi hedefirniz, Rusya'y1 hedef alan ve kendi kapitalist­lerini zenginle�tirrnekten ba�ka bir arnac;: ta�1rnayan y1k1c1, yuzsuz, alc;:akc;:a i�gali puskurtrnektir. lki ulkeye de birc;:ok kez ban� antla�rnas1 onerdik, arna cevap verrneye bile tenezzul et­rnediler ve hala bize kar�1 sava�rnaya devarn ediyor, Denikin

278

ve Koli;;ak'a yard1m ediyor, Murmansk ve Arhangelsk'i yagma­hyor, Rusya koylulerinin Japon ve Amerikah kapitalist hay­dutlara kar�1 kahramanca bir direni� sergiledikleri Dogu Sibir­ya ba�ta olmak Ozere topraklanmiz1 yak1p y1k1yor ve enkaza i;;eviriyorlar.

Amerika Birle�ik Devletleri ve Japonya dahil olmak Ozere butun halklan kapsayan bir siyasal ve ekonomik hedefimiz daha var: lstisnas1z butun ulkelerin i�i;;i ve emeki;;ileriyle kar­de�i;;e birlik olu�turmak.

4) Koli;;ak, Denikin ve Mannerheim'la hangi �artlarda ban� yapmaya haz1r oldugumuzu gosteren ai;;1k ve net ii;;erikteki ya­z1h beyamm1z1 biri;;ok kez tekrarlad1k. Ornegin Nansen'e* ya­z1lm1� bir mektupta ya da ABD hukumeti adma bizimle ( ve Moskova'da bizzat benimle) muzakereler yOrOtmO� olan Bul­litt'le yuz yOze bunu yapuk. * * ABD ve diger ulkelerin huku­metlerinin bu belgelerin tamamm1 yaymlamaktan korkmalan ve geri;;ekleri halktan gizliyor o lmalan bizim kabahatimiz de­gil. Ben burada yalmzca temel ko�ulumuzu dile getirmek isti­yorum: Yalmzca sozde degil, geri;;ekten ban� oldugu takdirde, yani antla�ma BuyOk Britanya, Fransa, Amerika Birle�ik Dev­letleri, Japonya ve ltalya hukumetleri tarafmdan resmen imza­lamp onayland1g1 takdirde (Denikin, Koli;;ak, Mannerheim ve digerleri bu hukumetlerin oynamklan kuklalardan ba�ka bir

*) Norve.;li kutup ka�ifi Fridtjof Nansen'e, Sovyet hiikiimetinin dii�manhklarm sonlandmlmas1 i.;in ltilaf devletleriyle g6rii�melere ba�lamaya haz1r oldugunu bildiren May1s 1919 tarihli resmi mektuptan bahsediliyor. Mektuba herhangi bir cevap almamam1�u. * * ) Moskova'ya ba�kan Wilson'un talimauyla gelen Amerikah diplomat William Bullitt'le g6rii�meler Mart 1919'da ger.;ekle�ti. Sovyet hiikiimeti, ABO ve lngilte­re tarafmdan 6nerilen �artlara eklemeler ve diizeltmelerde bulundu. Bu hiikii­metler Sovyetlerin 6nerilerini kabul etmediler, .;iinkii aym y1hn baharmda Kol­.;ak saldmya ge.;tiginden Sovyet gii.;lerinin ezilecegi hesaplamyordu.

279

�ey degildir) , Fransa'ya ve diger iilkelere olan biitiin bon;lan­m1z1 odemeye hazmz.

5) Her �eyden ote, Amerikan kamuoyuna �unu soylemek istiyorum:

Feodalizmle k1yasland1gmda, kapitalizm 'ozgiirliik', 'e�it­lik' , 'demokrasi' ve 'medeniyet' yolunda tarihsel a<;1dan ileri bir ad1mdi. Fakat kapitalizm dun oldugu gibi bugiin de bir ucretli holelih sistemidir, milyonlarca emek<;inin, i�<;i ve koy­liiniin bir avu<; modern kole sahibi, toprak sahibi ve kapita­list tarafmdan kolele�tirilmesine dayah bir diizendir. Feoda­lizme k1yasla konu�ursak, burjuva demokrasisi bu ekonomik koleligin bi<;imini degi�tirmi�, koleligi golgeleyen goz ahc1 bir perde yaratm1�, ama oziinii degi�tirememi�tir ve degi�tire­mez de. Kapitalizm demek, burjuva demokrasisi demek iic­retli kolelik demektir.

Genel olarak teknolojideki, ozel olarak da ula�1m ara<;la­rmdaki muazzam ilerleme, sermaye ve bankalarm miithi� bir h1zla biiyiimesi kapitalizmin olgunla�masma ve a�m olgunla�­masma yol a<;m1�ur. Kapitalizm bugiin miadm1 doldurmu�, insanhgm ilerleyi�inin oniindeki en gerici engel haline gel­mi�tir. Kapitalizm, emperyalizmin ganimetlerini, somiirgeler­deki hakimiyeti, mali 'niifuz alanlan'm ya da 'egemenlik fer­mam'm, vs. Alman yagmac1 giiruhunun mu yoksa lngiliz­Frans1z yagmac1 giiruhunun mu alacagm1 kararla�urmak i<;in biitiin uluslan kan goliiniin ortasma siiriikleyen bir avu<; mil­yoner ve milyarderin mutlak iktidan haline gelmi�tir.

1 9 14- 1 9 18 sava�mda s1rf bu yiizden on milyonlarca insan oldiiriilmii� ya da sakat b1rak1lm1�ur. Bu hakikat biitiin iilke­lerin emek<;ileri arasmda kar�1 konmaz bir gii<; ve h1zla yay1h­yor, <;iinkii her �ey bir tarafa, sava� her yerde e�i gorulmedik

280

bir y1k1ma yol ac;m1�ur ve her yerde, 'muzaffer' ulkelerde bile sava� borc;larmm faizlerini odeme vakti gelmi�tir. Nedir bu fa­iz? Kapitalistler arasmda kar payla�1m1 sorununu c;ozume bag­lamak adma on milyonlarca i�c;i ve koyluye birbirlerini oldur­me ve sakat b1rakma iznini tamma nezaketi gosteren milyoner beyefendilere odenen milyarhk bir harac;tlr.

Kapitalizmin c;oku�u kac;1mlmazd1r. Kitlelerin devrimci bi­linci her yerde guc;leniyor; bunun binlerce i�aretini gormek mumkun. Buna dair onemsiz ama sokaktaki insam etkileyen kuc;uk bir i�aret olarak, mesela Henri Barbusse'un yazd1g1 ro­manlardan (Ate�. Aydmhk) bahsedebiliriz, zira yazar sava�a gittiginde ban�c;1l, kendi halinde, yasalara sayg1h bir kuc;uk burjuva, bir hamkafa ve s1radan bir vatanda�tl.

Kapitalistler 'en iyi' ihtimalle, sosyalizmin �u ya da bu ul­kedeki zaferini yu.z binlerce i�c;i ve koyluyu katletme pahas1-na bir sure daha erteleyebilirler. Arna kapitalizmi kurtaramaz­lar. Sovyet Cumhuriyeti kapitalizmin yerini almaya ba�lam1�tlr; bu cumhuriyet iktidan yalmzca ama yalmzca emekc;i kitlelere verir, kurtulu�un rehberligini proletaryaya teslim eder, top­rakta, fabrikalarda ve diger uretim arac;larmda ozel mulkiyeti kaldmr, c;unku bu ozel mulkiyet c;ogunlugun azmhk tarafm­dan somurulmesinin kaynag1d1r, kitlelerin yoksullugunun, uluslar arasmdaki y1k1c1 sava�lann, yalmzca kapitalistleri zen­ginle�tiren sava�larm kaynag1dir.

Dunya Sovyet cumhuriyetinin zaferi kesindir. Son olarak, k1sa bir ornek: Amerikan burjuvazisi ulkesin­

de ozgurluk, e�itlik ve demokrasi olduguyla boburlenerek kitleleri aldatiyor. Fakat ne Amerikan burjuvazisi ne de dun­ya uzerindeki ba�ka bir ulkenin burjuvazisi hukumetimizle gerc;ek ozgurluk, e�itlik ve demokrasi temelinde bir rekabe-

281

te girmeye cesaret edebilir; sozgelimi, hukumetimizle ba�ka bir ulkenin hukumeti arasmda herhangi bir dilde hukumet adma yaymlanan ve soz konusu ulkenin yasalanm, anayasa metnini ve digerleri kar�1smdaki ustunluklerinin izahm1 ic;e­ren bro�urleri degi� toku� etme ozgurlugune dair bir anla�­ma yap1labilir mi?

Dunyada bizimle boyle ban�c;1l, medeni, ozgur, e�it ve de­mokratik bir anla�ma yapmaya cesaret edecek tek bir burjuva hukumeti yoktur.

Neden? <::unku Sovyet hukumetleri haric; istisnas1z butun hukumetler kitleleri bask1 altma alarak ve aldatarak iktidara tutunuyorlar. Arna 1 9 1 4- 1 9 1 8'deki buy11k sava� bu buy11k al­datmacay1 gun 1�1gma c;1karm1�ur.

Pravda, Sayi: 162, 25 Temmuz 19 19; Collected Works, Cilt 29, s . 5 1 5-5 19.

282

Lenin

20 Temmuz 1919

POLONYA CEPHESl'NE GlDEN KIZIL ORDU ASKERLERlNE HlTABEN KONUSMA

5 May1s 1920 �

Gazete Haberi: Yolda�lar, bildiginiz gibi, Polonyah toprak sahipleri ve ka­

pitalistler l tilaf devletlerinin k1�kirtrnas1yla bizi yeni bir sava­�a zorlad1lar. Yolda�lar, unutrnaym ki bizirn Polonyah koylu­lerle ve i�c;ilerle bir ahp verernedigirniz yak; biz Polonya'mn bag1rns1zhgm1 ve Polonya Halk Curnhuriyeti'ni tamd1k ve bundan sonra da tamyacag1z. Polonya'ya smu butunlugunu koruyan bir ban� onerdik, ustelik bu sm1rlar saf Polonyahla­rm ya�ad1g1 yerlerin c;ok otesine uzamyor. Her turlu tavizi ver­rneyi kabul ettik; cephede hepinizin bunu aklmda tutrnas1 ge­rekiyor. Cephede Polonyahlara kar�1 tuturnunuzla bir i�c;i­koylu devletinin askerleri oldugunuzu, i�galci salduganlar

283

olarak degil, kurtancilar olarak geldiginizi kamtlaym. Ma­demki butun <;;abalanm1za ragmen Polonyah kodamanlar Pet­liyura'yla ittifak yapular, saldmya ge<;;tiler, Kiev'e yakla�ayor­lar ve di� basmda daha �imdiden Kiev'i ele ge<;;irdiklerine dair dedikodular yay1yorlar (ki bu tamamen uydurmadir, zira da­ha dun Kiev'deki F . Kon'la direkt hattan konu�tum) o halde biz diyoruz ki: "Yolda�lar, biz daha korkun<;; bir du�mam pus­kurttuk, kendi kapitalistlerimizi ve toprak sahiplerimizi yen­meyi ba�ard1k, �imdi Polonyah toprak sahipleriyle kapitalist­leri de yenecegiz ! " Bugun burada hepimiz, Polonyah koda­manlarm ve kapitalistlerin zaferine izin vermeyecegimize ve cephede tek yurek olacag1m1za soz verelim. Ya�asm ozgur, ba­g1ms1z Polonya Cumhuriyeti'nin i�<;; i ve koyluleri! Kahrolsun Polonyah kodamanlar, toprak sahipleri ve kapitalistler! Ya�a­sm l�<;;i ve Koylulerin KIZ1l Ordusu !

(hep bir ag1zdan "Enternasyonal" mar�1 okunur ve Lenin yol­d�m son sozleri sloganlarla kes ilir)

llk kez 6 Mayis 1920'de Pravda'mn 96. sayismda yaymland1; Collected Works, Cilt 3 1 , s. 127- 1 28.

284

L.B. KAMENEV'E TELGRAF VE G.V. <;1<;ER1N'E B1R NOT

�

Kamenev'e �ifreli: Var�ova'y1 yakm zamanda* ele ge<;irmemiz pek muhtemel

gozukmuyor. Du�man gu<;lerini o bolgeye yogunla�urd1 ve saldmyor. Belli ki Lloyd George, Churchill'le rolleri payla�­m1�: Bir yandan pasifist laflarla Frans1zlarm ve Churchill'in ger<;ek politikasm1 gizlerken, diger yandan Henderson ve �ii.­rekasma mensup aptallan kandmyor. lngiliz i�<;ilerinin bunu anlamasm1 saglamak i<;in elinizden geleni yapm; onlara hita­ben bizzat makaleler ve tezler yazm, Marksizmi somut �ekilde ogretin, Henderson'larm sol manevralanndan yararlanmay1

*) 'Yakm zamanda' ibaresi C:ic;erin larafmdan yaz1lm1�Ur.

285

ogretin, kitleler arasmda ajitasyon yaprnay1 ogretin -esas go­reviniz budur. Lloyd George bizi pasifirnizle uyutuyor ve Churchill'in Danzig'deki [Gdansk] Polonyahlara yard1rn gon­derrnesine yard1rnc1 oluyor. Meselenin ozu budur. Rornanya elc;:isiyle ternas1 koparrnaym.

Lenin

C:ic;:erin yolda�, ltirazm1z yoksa bunu yollay1mz. Eger varsa, telefonda ko­

nu�ahrn.

20 Agustos l 920'de yaz1ld1, Londra'ya yolland1; ilk kez 1965'te Rusi;a Toplu Eserler'in 5 1 . cildinde yaymland1; Collected Works, Cilt 44, s. 421 .

286

Lenin

DAILY NEWS MUHAB1R1 BAY SEGRUE'YE CEV AP

�

3 Eylul 1920 tarihinde telgrafla yonelttiginiz soruya cevaben, Alman Bag1msiz Sosyal-Demokratlanmn sag kanadmdan, orne­gin Dittmann gibi ki�ilerden gelen saldmlann beni �a�irtmad1g1-m bilmenizi isterim. Moskova'daki Komintern kongresinde yap­ng1m konu�mamda, Crispien'in goru�lerinin Kautsky'nin c;izgi­siyle fazlas1yla ortu�tugunu gostermi�tim. Crispien ve Dittmann gibi Kautsky'ciler elbette Bol�evizmden hie; memnun degiller. Arna zaten bu tur insanlar bizden memnun olsalard1 uzulup i�­killenmek gerekirdi. Proletarya ile burjuvazi arasmdaki belirle­yici mucadelede, bizdeki Men�eviklere oldukc;a benzer olan Dittmann gibi kuc;uk burjuva demokratlannm genellikle burju­vazinin yamnda saf tutmalan gayet dogaldir. Dittmann kur�una dizme olaylanna ofke kusuyor, ama bu tur durumlarda, Men�e­viklerin -Dittmann pek hazzetmese de- devrimci i�c;iler tarafm-

287

dan vurulmas1 dogaldir. Oi;uncu (Komunist) Entemasyonal Al­man, Fransiz ya da diger milletlerden Dittmann'lan saflanna al­d1g1 takdirde, ismine yara�ir bir parti olmayacakur.

Fakat Frans1z, Alman ve lngiliz i�<;i heyetlerinin raporlan­nm Bol�evizme butun Bol�evik-kar�1u propagandadan daha fazla zarar verdigini kastediyorsamz, buradan 1;1kan manuksal sonucu seve seve kabul ederim.

Gelin ikimiz -siz butun ulkelerdeki Bol�evik-kar�1t1 burju­vazi adma, hen de Sovyet Rusya Cumhuriyeti adma- bir anla�­ma yapahm. Bu anla�maya gore, butun ulkelerden i�i;ilerin ve yoksul koylulerin (yani emeki;i kitlelerin, emegiyle sermayeye kar kazand1ranlarm) olu�turdugu heyetler Rusya'ya gonderil­sin ve her heyet burada takriben iki ay kalsm. Eger bu heyet­lerin raporlan Bol�evik-kar�1u propaganda ii;in yararh olursa, ziyaretin butun masraflanm uluslararas1 burjuvazi kar�1lasm. Arna dunya uzerindeki butun ulkelerde burjuvazi zay1f ve yoksul oldugundan, bizse Rusya'da zengin ve gui;lu oldugu­muzdan, masraflann dortte ui;unu, yani butun ulkelerin mil­yonerlerinin odediginden bir i;eyrek daha fazlasm1 Sovyet hu­kumetinin kar�1layacagma <lair hen bizzat teminat veriyorum.

Umanm, telgrafmda kendisini durust bir gazeteci olarak adlandirm1� biri olarak, Sovyet hukumetiyle uluslararas1 bur­juvazi arasmdaki bu anla�may1 her zaman ve her yerde yayma­y1 reddetmezsiniz -elbette Bol�evik-kar�1u propagandanm yll­zu suyu hurmetine .

Uk kez 1 2 Eylul 1920'de Pravda'mn 202. say1smda; ve lzvestiya'nm 202. say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 3 1 , s. 273-274.

288

Lenin 8 EylUI 1 920

RUSYA KOM0N1ST PART1S1 (BOLSEVlK) DOKUZUNCU TUM-RUSYA KONFERANSI'NDA

YAPILAN KONUSMA 22 Eylul 1920

�

Gazete Haberi: Polonya'ya kar�1 yilrutulen sava�. daha dogrusu Temmuz­

Agustos harekau uluslararas1 siyasal durumu kokunden de­gi�tirmi�tir.

Polonyahlarm bize saldmsmdan once, o donemki uluslara­ras1 ili�kilerin tipik ornegi olan bir olay ya�anm1�t1. Ocak'ta Polonya'ya onlar ii;:in en uygun, bizim ii;:inse en aleyhte �artlar ii;:eren bir ban� antla�mas1 teklifinde bulundugumuzda, bu tun ulkelerin diplomatlan bunu kendi me�replerine gore yorum­lad1lar: 'Bol�evikler boyle buyuk tavizlerde bulunduklanna gore, demek ki i;:ok zay1f durumdalar.' Bu yakla�1m, aslmda,

289

burjuva diplomasisinin bizim yeni diplomasimizin kulland1g1 yontemleri (dogru ve do.rust beyanatlar) anlama konusunda­ki acizligini bir kez daha kamthyordu. l�te bu yuzden teklifi­miz Polonya'da, Fransa'da ve diger ulkelerde vah�i bir �ove­nizmi tetiklemekten ba�ka bir i�e yaramad1 ve Polonya'y1 bize sald1rmaya k1�k1rttl. llkin Polonyahlar Kiev'i ele ge�irdiler, ama gu�lerimizin kar�1 saldms1 onlan Var�ova'ya kadar su­rukledi. Sonra olaylann seyri degi�ti ve en az 100 kilometre geri �ekilmek zorunda kald1k.

Sonrasmda ku�kusuz gu� bir durumla kar�1 kar�1ya gelmi� olsak da, bu bizim i�in tumden bir kayip degildi. Diplomatla­rm zay1fi1g1m1zdan yararlanma konusundaki beklentilerini tu.­muyle bo�a �1kartt1k ve Polonya'mn bizi yenilgiye ugratamaya­cagm1, ustelik Polonya'ya kar�1 dun oldugu gibi bugun de zafer elde etmekten uzak olmad1g1mm kamtlad1k. Ele ge�irdigimiz yo.z kilometrelik bir toprak par�as1 �u an hala elimizde. Son olarak, Var�ova uzerine yo.ro.yo.�umuz Batt Avrupa'da ve butu.n dunyada oyle gu�lu bir etki yarattt ki mucadele halindeki i� ve d1� siyasal gu�ler arasmdaki safla�mayi kokten degi�tirdi.

Ordumuzun Var�ova'ya �ok yakla�mas1, dunya emperyaliz­minin Versay Antla�mas1'na dayah olan butu.n duzeninin mer­kezinin Polonya ba�kentine �ok yakm bir yerlerde oldugunu �upheye yer b1rakmayacak �ekilde gostermi�tir. Polonya, ltilaf devletlerinin tu.muyle kontrolu altmdaki son Bol�evik-kar�1tt kale olarak, bu duzende oyle onemli bir unsurdur ki Kml Or­du bu kaleyi t�hdit ettiginde butu.n yap1 sars1ldt. Sovyet Cum­huriyeti dunya siyasetinde temel bir etken haline geldi.

Buradan dogan yeni durum, her �eyden once, fevkalade onemli bir ger�egi ortaya �1karm1�ttr: ltilaf devletlerinin bas­k1 altmda tuttugu ulkelerin burjuva sm1flan esasen bizim ya-

"290

mm1zdadu ve bu ulkelerin dunya nufusunun yu.zde yetmi�i­ni barmdud1gm1 unutmayahm. ltilaf devletlerinin himayesi altmda c;ok zor gunler gec;iren ve ii.Ike ic;indeki Bol�evikleri asan kuc;uk devletlerin (Estonya, Gurcistan, vs.) , ltilaf dev­letlerinin isteklerine kar�1 gelerek bizimle ban� antla�mas1 yapt1klanm gorduk. Bu durum butii.n dunyada kendisini ozel bir guc;le gostermektedir. Askerlerimiz Var�ova'ya yak­la�ugmda butlin Almanya kaynamaya ba�ladi. Bu ulkede 1 905 Rusya'sma oldukc;a benzer bir durum ortaya c;1ku. 0 donemde, Kara Yuzler koylulugun geni� ve en geri kesimle­rini uyandmp siyasal hayata katm1�lardi. Bu kesimler bir gun Bol�eviklere kar�1 c;1k1yorlar, ama ertesi gun toprak sa­hiplerinin bu.tun topraklarma el konmas1m talep ediyorlardi. Simdi Almanya'da da Kara Yuzler ile Bol�evikler arasmda benzer tii.rde, anormal bir ittifak olu�tugunu goruyoruz. Or­taya tuhaf bir Kara Yuz'lu devrimci tii.ru c;1km1� durumda. Mesela, gec;en gun Bol�evik olmayan bir Alman gazetesinde okudugum habere gore, Dogu Prusya'dan geri bir koylu gene; Kayzer'in geri donmek zorunda kalacagm1, c;unku ortada du­zen namma bir �eyin kalmad1gm1, ama Bol�eviklerin pe�in­den gitmek gerektigini soyluyordu.

Ote yandan, Var�ova smularma dayanm1� olmam1z Avru­pa'daki , ozellikle de lngiltere'deki devrimci hareket uzerinde de guc;lu bir etki yaratti. Polonya'nm Var�ova ve Vistula'mn otesindeki sanayi proletaryas1m etkileyememi� olsak da (ye­nilgimizin ana sebeplerinden biri buydu) , lngiliz proletaryas1-m etkilemeyi ve oradaki hareketi e�i gorulmedik bir duzeye, devrimde mutlak anlamda yeni bir a�amaya yii.kseltmeyi ba­�ard1k. lngiliz hukumeti bize ultimatom verdiginde, once ln­giliz i�c;ilerinin fikrini sormak zorunda oldugunu gordu. lngi-

291

liz i�<;ilerinin onda dokuzunun onderleri su kat1lmad1k Men­�evik onderler olmasma kar�m, bu ultimatoma bir Eylem Ko­mitesi olu�turarak cevap verdiler.

Bu geli�melerden tela�a kap1lan lngiliz basm1 'ikili huku­met' adm1 verdigi bu durum kar�1smda ortahg1 ayaga kald1r­d1. Basm bu nitelendirmeyi yapmakta sonuna kadar hakhy­d1. Nas1l Subat 1 9 1 ?'den sonra Rusya'da Sovyetler burjuva hukumetin her ad1mm1 kontrol ettiyse, �imdi de lngiltere kendisini siyasal ili�kiler a<;1smdan aym a�amada buluver­mi�ti. Bu Eylem Komitesi, parti aynm1 yapmaksmn bu.tun i�<;ileri birle�tiriyor, t1pk1 Gotz, Dan ve digerlerinin yonetim­de oldugu donemde bizdeki Tum-Rusya Merkez Yurutme Kurulu gibi. Hukumete paralel olarak varhgm1 surduren ve Men�evikleri yan-Bol�evik tarzda hareket etmeye zorlayan bir orgutlenmedir bu. Nas1l bizdeki Men�evikler sonunda ne yapacaklanm bilemeyip kitlelerin bizim taraf1m1za ge<;mesi­ne yard1mc1 oldularsa , Eylem Komitesi'ndeki Men�evikler de olaylarm ak1�1 kar�1smda duramay1p lngiltere'deki i�<;i kitle­leri i<;in Bol�evik bir devrime giden yolu a<;mak zorunda ka­hyorlar. Guvenilir ki�ilerden gelen haberlere gore, lngiliz Men�evikleri �imdiden kendilerini hukumet olarak goruyor­lar ve yakm gelecekte burjuva hukumetin yerini almanm ha­z1rhklanm yap1yorlar. lngiltere'deki proleter devriminin ge­nel seyri i<;inde bir sonraki ad1m bu olacakur.

lngiliz i�<;i hareketinde gorulen bu muazzam degi�iklik­ler, dun ya i�<;i hareketi uzerinde ve her �eyden once ve ote Fransa'daki i�<;i sm1f1 hareketi ii.zerinde de gu<;lii. bir etkide bulunuyor.

l�te, son Polonya zaferimizin dunya siyasetindeki ve Ball Avrupa'da ortaya <;1kan ili�kiler ii.zerindeki etkisi bunlard1r.

292

Su an Polonya'yla sava� ya da ban� sorunuyla kar�1 kar�1-yay1z. K1�m yap1lacak bir harekat bizim ad1m1za zor olacagm­dan, bir kez daha Polonya'ya bizim aleyhimize, ama onlar i<;in olumlu bir ban� antla�mas1 teklif ediyoruz. Fakat burjuva dip­lomatlan eski ah�kanhklarmdan kopamad1klarmdan bu du­rust beyamm1z1 bir zay1fl1k belirtisi olarak yorumlayabilirler. Muhtemelen bir k1� seferine karar vermi� durumdalar. Bu a�a­mada sava�ta muhtemelen yeni bir doneme girmek zorunda kalacag1m1z ko�ullan saptamak zorunday1z.

Bau Avrupa'da yenilgimiz birtak1m degi�ikliklere yol a<;t1 ve farkh goru�lerden bize du�man unsurlan biraraya getirdi. Fakat bize du�man olan <;ok daha gu<;lu grup ve ak1mlarm bi­raraya geldigini, ama hi<;bir �ey ba�aramad1g1m daha oncesin­de de gormu�ruk.

Kar�1m1zda Polonya, Fransa ve Vrangel'den olu�an bir gu<; birligi var. Fransa umutlanm Vrangel'e baglam1� durumda. Fa­kat bu gu<; birligi de aym eski sakathkla maluldur: Birligi olu�­turan unsurlar arasmdaki uzla�maz kar�1thk ve Polonya ku<;uk burjuvazisinin Kara Yuzler'in Rusya'smdan ve onun tipik tem­silcisi s1fauyla Vrangel'den duyduklan korku. Ku<;uk burjuva ve yurtsever Polonya, Polonya Sosyalist Partisi, Ludova Partisi, yani hali vakti yerinde koyluler, hepsi de ban� istiyor. Bu par­tilerin sozculeri bize Minsk'te �oyle dediler: "Var�ova'y1 ve Po­lonya'y1 ltilaf devletlerinin kurtarmad1g1m biliyoruz; bizi kur­taracak gu<;leri yoktu. Bizi kurtaran yurtseverlik dalgas1 oldu." Bu tur dersler unutulmamahd1r. Polonyahlar bu sava�m kendi­lerini mali yonden peri�an edecegini <;ok a<;1k bir �ekilde goru­yorlar. Sava�m bir bedeli olacak; Fransa 'ozel mulkiyetin kut­salhg1'ndan dem vurmaya devam ediyor. Ku<;uk burjuva parti­lerin temsilcileri Polonya'nm sava� oncesinde bile krizin e�in-

293

de oldugunu ve sava�m y1k1m1 daha da arttlracagm1 biliyorlar; i�te bu yli.zden ban�1 tercih ediyorlar. Biz de Polonya'ya ban� teklifinde bulunarak bu durumdan yararlanmak istiyoruz.

Buyuk oneme sahip bir diger konu da Polonya ordusunun toplumsal bile�imindeki degi�imdir. Biz Kolc;ak ve Denikin'i ancak ordulannm toplumsal bile�imi degi�tikten sonra, temel kadrolan sef erber olmu� koylu kitleleri arasmda kayboldu­gunda yenebildik. Bugun aym surec; Polonya ordusunda da ya�amyor, hukumet c;ok daha sert nitelikteki emperyalist sa­va�1 ya�am1� olan daha buyuk ya� grubuna mensup olan i�c;i ve koyluleri silah ba�ma c;agumak zorunda kaldt. Bu ordu �u an 'beyinleri rahathkla y1kanabilecek' olan genc;lerden degil, lafla kandmlamayacak olan ya�hlardan olu�uyor. Polonya ilk ba�ta kendisine tam bir zafer, sonrasmda tam bir yenilgi ya�a­tan noktay1 gec;mi�tir.

Eger bir kt� seferi yapacaksak, yorgunluk ve bitkinlige rag­men kazanacag1z . Bu konuda kimsenin �uphesi olamaz. Eko­nomik durumumuz da bu sonuca i�aret etmektedir. Ekono­mik durumumuz onemli olc;ude ilerledi. Gec;en y1la kiyasla saglam bir ekonomik temele sahibiz. 1 9 1 7- 1 9 1 8'de 30 milyon pud tah1l toplam1�uk. Bu rakam 1 9 1 8- 1 9 1 9'da l lO milyona, 1 9 1 9- 1920'deyse 260 milyona c;1ku. Onumuzdeki yilsa 400 milyon pud tah1l toplamay1 umuyoruz. Bunlar iki yakamm bi­raraya getirmek ic;in can havliyle mucadele ettigimiz doneme kiyasla c;ok yuksek rakamlardu. Aruk milyarlan bulan bol renkli banknotlara o kadar korkuyla bakmayacag1z ve bugun bize ac;1kc;a gosteriyor ki bunlar eski burjuva kiyafetlerinin ka­hnulan, pac;avralandu.

Aruk bir milyar pud'un uzerinde petrolumuz var. Donetz Havzas1 �u an bize ayda 20-30 milyon pud komur saghyor. Ya-

294

kacak odun rezervimiz oldukc;a guc;lendi. Oysa daha gec;en y1l yalmzca odunumuz vard1; benzin de komur de yoktu.

ButUn bunlar bize �unu soyleme hakk1 veriyor: Saflanmm s1kla�t1rd1g1m1z ve elimizden gelen butUn c;abay1 sergiledigi­miz takdirde, zafer bizimdir.

Ilk kez 29 Eylul l 920'de Pravda'nm 2 16. sayismda yayinland1; Collected Works, Cilt 3 1 , s. 275-279.

295

G.V. <;1<;ER1N'E MEKTUP �

14 Araltk 1 920

C:,::ic;erin yolda�, Dun Ter-Gabrielyan beni gormeye geldi ve korkunc; bir

katliam tehlikesinden o da bahsetti. 1) 600 bin Ermeni multecinin hayatmm tehlikede oldugu

soyleniyor. 2) Kars olmadan, Baku'nun tehdit altmda oldugu soyleniyor. Sanmm 1 . maddeyi 2. maddeden ayirmah ve 1 . maddede

yard1mc1 olmak ic;in elimizden gelen her �eyi yapmahy1z. Sizin du�unceniz nedir? 1 . madde konusunda ne yap1yor­

sunuz?

Komunist selamlarla, Lenin

llk kez 1965'te Rus<;a Toplu Eserler'in 52. cildinde yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 62.

296

SEK1ZlNCl TOM-RUSYA SOVYETLERl KONGRESl

22-29 Arahk 1 920 �

SEK1Z1NC1 SOVYETLER KONGRESl'NDE RKP (B) GRUBUNA SUNULAN 1MT1YAZLAR RAPORUNA

1L1SK1N T ARTIS MA YA CEV AP 2 1 Arahk 1 920

Yolda�lar sizlerden aslmda epeyce bir not geldi. Simdi bun­lan cevaplayacag1m. [ . . . )

Yerel bolgelerde imtiyazlara kar�1 protestolar saghkh duy­gular �eklinde degil, kmaldaki gu�lu bir ku�uk burjuva kesim ve kent orta sm1flan arasmda yurtsever bir his olarak tezahur ediyor.

297

Rusya'y1 yabancilara terk etmektense O.<;: yil boyunca a<;: yat­may1 tercih eden bir insamn yurtseverligi ger<;:ek yurtseverlik­tir, bu olmasayd1 biz O.<;: yil boyunca ayakta kalamazd1k. Bu yurtseverlik olmasayd1 Sovyet Cumhuriyeti'ni savunmay1, ozel mO.lkiyeti kaldirmay1 ve arn ii.rune el koyma yontemiyle 300 milyon pud tahil elde etmeyi ba$aramazd1k. Bu en halis dev­rimci yurtseverliktir. Kulak'larm yabanc1 kapitalistleri, yani <;:1-kar elde edecekleri bir kesimi d1$anda tutmak i<;:in O.<;: yil a<;: yat­maya hazir olduklan gor0.$0.ne gelince, bu dogru degil. Burada mesele kulak'lar degil, partili olmayan orta koylO.lerdir.

Amerika ile Japonya arasmda muhtemel bir sava$ta Japon­ya'nm Sovyet Rusya'ya ciddi bir saldm dO.zenlemesi ihtimali yok mu? Boyle bir durumda biz ne yapanz? Japonya'ya kar�1 emperyalist Amerika'yla birlikte, Amerika'dan ger<;:ek bir yar­d1m alarak sava$Ir m1y1z?

Elbette sava$mZ. Sosyalist cumhuriyeti korumak adma em­peryalist devletlerden birine kar$1 digeriyle ittifak kurmamn ilkesel a<;:1dan yanh$ olmad1g1m bir<;:ok kez soyledik. japon­ya'nm Sovyet Rusya'ya saldirmas1 bir yil oncesine gore bugO.n <;:ok daha zordur.

ltilaf Devletleri'nin TO.rkiye'ye kar$1 tutumunu ve ili$kileri­mizi a<;:1klar m1sm1z?

Elbette bu sorunu resmi bir konu$mada a<;:1k<;:a ele almak olduk<;:a zor, zira ili$kiler son derece karma$1k. Burada her $ey bir felaketin e$iginde duran burjuva GO.rcistan'mdaki karma­$Ik ili$kilerin seyrine bagh. Bu konuyla ilgilenen yolda$lann Pravda yaz1 kurulu ba$kam Me$<;:eryakov yolda$m raporundan <;:ok $ey ogreneceklerini d0.$0.nO.yorum. Kendisi GO.rcistan'da

298

birkac; ay olmasa bile birkac; hafta gec;irdi ve bu sure zarfmda Men�eviklerin elindeki bu bolge hakkmda oldukc;a ilginc; mal­zemeler topladl. Gurcistan felaketin e�iginde. Turkiye'nin sal­dmsmm hedefinde biz vard1k. ltilaf Devletleri bize bir tuzak haz1rhyorlard1, ama kazd1klan kuyuya kendileri du�tuler, c;unku biz Sovyet Ermenistan'm1 kazand1k.

Turkiye'nin ba�mdaki zevat bizi ltilaf devletlerine satmaya haz1rlanan Kadetlerden, Oktobristlerden, milliyetc;ilerden olu�uyor. Arna bizi satmalan hie; de kolay degil, c;unku Turki­ye halk1 ltilaf devletlerinin korkunc; baskilarma kar�1 oldukc;a tepkili ve Sovyet Rusya'ya duyulan yakmhk bag1ms1z Azerbay­can Cumhuriyeti'ndeki Musluman koylulere gerc;ek kurtulu�a ula�malarmda yard1m ettigimiz oranda artlyor. Azerbay­can'daki Musluman koyluler toprak sahiplerini defettiler, ama topraga el koymaya korkuyorlar. Bu korku k1sa sure sonra or­tadan kalkacakur. Onlar topraga el koyduklannda Turkiye'de toprak sahipligi ic;in de geri say1m ba�layacakur.

Biz Kafkasya'da son derece ban�c;il davrand1k, bundan son­ra da oyle davranacag1z. Kafkasya'daki yolda�lanm1z ic;in soy­luyorum, bizi sava�a sokabilecek her turlu ad1mdan kac;mmak ic;in c;ok dikkatli olacag1z. Ban�c;il politikam1z �u ana kadar oylesine ba�anh oldu ki ltilaf devletleri ofkeden deliye dondu­ler ve bize kar�1 kararh ad1mlar atmaya ba�ladilar, ama nafile.

Ilk kez 1963'te Kommunist'in 6. say1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 42, s. 245-246 (parc;:a).

299

MOSKOV A lSC::l VE KOYLO TEMS1LC1LER1 SOVYETl PLENUMUNDA YAPILAN KONUSMA

28 Subat 1921

�

(uzun alhi$1ar) Dogal olarak en <;ok ilgi <;eken ve en fazla kayg1ya yol a<;an

i<; dururnu ele alrnadan once, uluslararas1 alanda one pkan geli�rneleri degerlendireyirn. K1sa kesrnek adma yalmzca ii<; konuya deginecegirn. Bunlardan ilki burada, Moskova'da Turk heyetiyle devarn eden konferansur. * Bu ozellikle sevin­dirici bir geli�rne, <;iinkii bu zarnana kadar Turk heyetiyle dogrudan rniizakerelerin oniine bir<;ok engel pkrn1�ll ve bu­giin burada, Moskova'da oniirniize anla�rna fusall pkllgm­dan, daha yakm ili�kiler ve dostluk i<;in saglarn bir zernin do-

•) Bu muzakereler sonucunda 16 Mart 192l 'de iki devlet arasmda bir dostluk anla�mas1 imzaland1.

300

�enecegine eminiz. Elbette bu i� diplomatik dalaverelerle de­gil (bu konuda muanzlanmmn bizden daha ustun olduklan­m kabul etmekten �ekinmiyoruz) , son birka� y1ldir iki ulusa da emperyalist gu�ler tarafmdan anlaulmaz acilar ya�atilm1� olmas1 uzerinden ger�ekle�ecektir. Benden onceki bir konu�­mac1 emperyalist ulkelerden yahulmanm zararlarmdan bah­setti. lyi de, bir kurt kuzuya saldird1gmda, kuzuya kurttan uzak dur demenin bir yaran var mi? (gula�meler, alk1�lar) Dogu halklan bu zamana kadar emperyalist kurdun onunde­ki kuzudan farks1zlard1, ama Sovyet Rusya askeri a�1dan mut­hi� zay1f olmasma kar�m, kurdun pen�elerini aup kuzuyu kendine yem etmesinin o kadar kolay olmad1gm1 gosteren ilk ulke oldu. Bu ornek, 'Bol�evik dedikoduculara' sempati du­yup duymamalarmdan bag1ms1z olarak bir�ok ulusu etkile­mi�tir. Bol�evikler olarak butun dunyada herkesin dilindeyiz, Turkiye ozelindeyse 'kotu niyetli dedikoducular' olarak bile lanse edilmi�ligimiz var. Elbette �imdiye kadar bu alanda her­hangi bir �ey yapamad1k, ama Turk i��i ve koyluler modern uluslann yagmac1hga kar�1 direni�inin dikkate almmas1 gere­ken bir �ey oldugunu kamtladilar: Bizzat Turkiye emperyalist devletlerin yagmac1hgma kar�1 oylesine saglam bir direni� sergiledi ki en gu�luleri bile geri �ekilmek zorunda kald1lar. Turk hukumetiyle yuruttugumuz muzakereleri buyuk bir ba­�an olarak gormemizin sebebi budur. Bizim gizli emellerimiz yok. Bu muzakerelerin �ok mutevaz1 bir �er�evede ilerleyece­gini biliyoruz, ama yine de onemli oldugunu du�unuyoruz, �unku butun ulkelerin i��i ve koyluleri buyuk engellere rag­men her ge�en gun saflanm daha s1kla�tmyorlar. l�inde bu­lundugumuz gu�lukleri degerlendirirken akhm1zda tutma­m1z gereken bir olgudur bu.

301

Uluslararas1 duruma dair hat1rlatilmaya deger ikinci �ey, Riga'daki ban� goru�melerindeki durumdur. Az c;ok kahc1 bir ban� imzalamak adma, eskiden Rusya lmparatorlugu'na mensup olan butun devletlere mumkun olan butun tavizleri verdigimizi biliyorsunuz. Bu c;ok dogal, c;unku ulusal bask1 emperyalistlere kar�1 nefret uyanduan ve halklan emperya­listlere kar�1 birle�tiren ana etkenlerden biridir ve bu konuda dunyada c;ok az devletin sicili eski Rusya lmparatorlugu ve Kerenski, Men�evikler ve Sosyalist-Devrimcilerin burjuvaziy­le i�birligi ic;inde oldugu burjuva cumhuriyeti kadar kabank­t1r. Tam da bu yiizden bu uluslara kar�1 tavizlerde bulunma­ya ve bu tur ban� �artlanm kabul etmeye her ac;;1dan hazu ve hevesli oldugumuzu gosterdik ve yine bu yuzden baz1 Sosya­list-Devrimciler tarafmdan Tolstoycu diye adlandmld1k. Ne derlerse desinler aldum1yoruz, c;unku bu uluslarla uzla�mak, eskiden kalma baskilarm yol ac;t1g1 asuhk �upheleri defetmek ve bir zamanlar C::arhgm ve Rus toprak sahiplerinin elinde birlikte cefa c;ekmi� ve �imdi de emperyalizmin elinde zulum goren c;e�itli uluslarm i�c;i ve koylulerinin birligine giden yol­da bir temel atmak ic;in tamamen hazu oldugumuzu goster­meliyiz. Polonya konusunda, bu politikay1 esasen Rus beyaz muhafizlan, Sosyalist-Devrimcileri ve Men�evikleri baltalad1-lar. Bu kesimler, Frans1z ve diger kapitalistlerin Polonya'y1 bize kar�1 bir sava�a suruklemek adma rahat rahat propagan­da yurutebildikleri Polonya'nm buyukc;e bir bolumunu kap­ma konusunda sahip olduklan olaganustu ozgurlugun yam s1ra, 'basm ozgurlugu', 'ifade ozgurlugu' ve benzeri diger muhte�em 'ozgurlukler'den yararlamyorlar. Kapitalistler �u anda imzalanan ban�1 baltalamak ic;in ellerinden geleni yap1-yorlar. lstememize ragmen orduda terhisleri gerc;ekle�tireme-

302

memizin esas sebeplerinden biri, baz1 insanlann dU.$U.ndu­gunden daha bu.yuk c;aph bir sava$m mumkun oldugunu ka­bul etmek zorunda olmam1zd1r. Savunmaya bu kadar guc; harcamamam1z gerektigini soyleyenler yamhyorlar, c;unku dU.$manlanm1z Polonya'yla on $artlanm $imdiden imzalad1g1-m1z son ban$ antla$mas1m bozmak ic;in her turlu dolaba, her turlu desiseye ba$vuruyorlar. Bu muzakereler son donemde bir c;1kmaza girdi ve birkac; haf ta once ciddi bir krizden kork­mam1z1 gerektirecek bir durum ortaya c;1kuysa da, son do­nemde ba$ka tavizler daha verme karan ald1k, ama hemen be­lirtelim, bu tavizleri hak edilmi$ oldugunu dU.$U.ndugumuz ic;in degil, ban$I engellemek ic;in en bu.yuk c;abay1 gosteren emperyalist ltilaf devletlerinin ve Var$ova'daki Rus beyaz muhafizlannm, Sosyalist-Devrimcilerin ve Men$eviklerin en­trikalanm bo$a c;1karmay1 zorunlu gordugumuz ic;in veriyo­ruz. Antla$ma henuz imzalanmad1, ama iyimser olmamam1z ic;in hic;bir sebep yok: Yakm gelecekte imzalanacak ve buna engel olmaya c;ah$an entrikalan bo$a c;1karmay1 ba$aracag1z. Ben yalmzca tahminlerden hareket ediyor olsam da, bu ihti­malin hepimizi memnun edecegine eminim. Arna yine de de­reyi gormeden pac;alan s1vamayahm. Zaten tam da bu yuzden askeri c;abalanm1zda en ufak bir gev$emeye ya da gerilemeye izin vermcyecegiz, ama Polonya i$<;i ve koylulerini ltilaf dev­letlerinin elinden kurtarmak ve i$c;i-koylu hukumetinin ulu­sal ihtilaflarla i$i olmad1g1m kamtlamak ic;in burjuva Polon­ya'ya birkac; tavizde daha bulunmaktan da korkmayacag1z. BU.yuk fedakarhklar pahasma da olsa bu ban$I savunacag1z .

Uluslararas1 alandaki uc;uncu sorun Kafkaslardaki olaylar­d1r. Yakm donemde o bolgede c;ok onemli geli$meler ya$an­di. Olaylara ayrmulanyla vak1f olmamam1za kar$m, bu.yuk

303

bir sava�m e�iginde oldugumuzu soyleyebiliriz. Elbette Er­menistan ile Giircistan arasmdaki i;au�ma bizi rahats1z etti, zira bu olaylar Ermeni-Giircii sava�m1 baz1 Rus askerlerinin de kauld1g1 bir ayaklanmaya donii�tiirdii. Biitiin bunlann so­nucunda durum �imdilik, oteden beri bize kar�1 planlar ya­pan Ermeni burjuvazisinin aleyhine dondii ve heniiz dogru­lanmam1� olsa da, son gelen haberlerde, Tiflis'te Sovyet ikti­danmn kuruldugu soyleniyor. (alk1�lar) Ayaklanmanm Er­menistan ile Giircistan arasmda yer alan ve Giircistan'm em­peryalist ltilaf devletlerinden ald1g1 icazetle i�gal ettigi Erme­ni tarafs1z bolgesinde ba�lad1g1m biliyoruz. Men�evikler, ozellikle de Giircii Men�evikleri Bauh giii;lerden yahulmanm zararlanndan bahsederken, ashnda, bugiin diinyada en giii;lii konumda bulunan emperyalist ltilaf devletlerine yaslanmay1 kastediyorlar. Fakat baz1 beyaz muhaf1zlar, geli�mi� kapita­listlerin herkesten daha iii;kag1ti;1 oldugunu genellikle ath­yorlar. Bunu anlamad1klan ii;in kendi kendilerine �oyle di­yorlar: Ermenistan, Ermeni koyliileri, vs. ya da harap vaziyet­teki Sovyet Rusya, diinya emperyalizminin birle�ik giii;leriyle k1yaslanabilir mi? Biz yiiziimiizii medeniyetin be�igi olan ge­li�mi� kapitalist devletlere i;evirelim. l�te Giircii Men�evikle­ri kapitalistlere <lair yak1�1ks1z savunmalanm bu �ekilde me�­rula�urmaya i;ah�1yorlar. [ . . . ]

Biz biitiin ihtiyathhg1m1z ve KIZll Ordu'yu gui;lendirme i;a­balanm1zla, Kafkaslardaki alevleri sondiirmek ii;in elimizden gelen her �eyi yapacag1z. Bau'da kamtlad1g1m1z �eyi Dogu'da da kamtlayacag1z: Sovyet iktidanmn girdigi yerden ulusal bask1 i;1kar gider. Miicadelenin sonucu son tahlilde buna baghd1r; i�­i;i ve koyliiler say1sal iistiinliikleri sayesinde eninde sonunda kapitalistlerden daha giii;lii olduklanm kamtlayacaklard1r. [ . . . ]

304

Belli ac;:1lardan her devrim bir mucizedir. 1 9 1 Tde biri c;:i­k1p butun dunyaya kar�1 uc;: y1l sava� verebilecegimizi , sava­�m sonucunda c;:ocuklanyla birlikte 2 milyon Rus toprak sa­hibi ve kapitalistin solugu yurtd1�mda alacag1m ve sava�tan bizim galip c;:ikacag1mm soyleseydi, hie;: kimse inanmazdi. Bir mucize ya�and1, c;:unku i�c;:i ve koyluler toprak sahipleriyle kapitalistlerin saldmlan kar�1smda oyle bir ayaga kalknlar ki o guc;:lu kapitalizm bile tehlikeye du�tu. Fakat bu mucizeden oturu olaylan daha geni� bir pencereden degerlendirme ah�­kanhg1mm yitirdik. l�te bu yuzden kor topal ilerlemek zo­runda kahyoruz. Parti kongresini one c;:ekmek gerekti, c;:unku bu yeni deneyimi gerc;:ek anlam1yla degerlendirmemiz gereki­yor. l�c;:i-koylu iktidan bir mucizeyle savunuldu, ama ilahi bir mucizeyle, gokten inen bir mucizeyle degil, i�c;:i ve koyluler ne denli ezilmi�, a�ag1lanm1�, tukenmi�, mahvolmu� olsalar da tam da devrim i�c;:ilerle kol kola ilerlediginden, zengin, kulturlu ve geli�mi� bir devletin toplayabileceginden daha fazla guc;: toplamamm saglayan bir mucizeyle gerc;:ekle�ti. Fa­kat bu mucize ekonomi alamnda i�lemez. Ekonomide -belki dogru bir sozcuk olmayabilir ama- 'tutumluga' ihtiyac;: var. Burjuvalan defettigimiz dogru, ama burjuvazinin halen yam ba�1m1zda oldugunu ve mucadelenin devam ettigini de gor­mek zorunday1z. Bu noktada, burjuvazinin bizimle sava�ma y1llarmdan biri de panik yaymakur. Onlann bu i�in erbab1 ol­dugunu unutmamahy1z. [ . . ]

Bir donem kan�1khklar ve kulak isyanlan vardi. Elbette de­dikoducular meselesini alaya almak mumkundur, ama sonuc;:­ta sm1f mucadelesi ic;:inde birkac;: �ey ogrendigimizi takdir et­mek �armr. (:arhk hukumetinin de bizi dedikoducular diye yaftalad1gm1 biliyoruz, ama biz Sosyalist-Devrimcileri ve Men-

305

�evikleri dedikoducular di ye adlandmrken ba�ka bir sm1f tan, burjuvaziyi destekleyen insanlardan bahsediyoruz. Bu adam­lar her zorluktan yararlamp �oyle bildiriler bas1yorlar: 'Bakm, 300 pud tahil fazlamza el koyuyorlar; siz her �eyinizi veriyor­sunuz, ama kar�1hgmda renkli kagll parc;ac1klan d1�mda hic;­bir �ey alm1yorsunuz. ' Sanki biz bu dedikoduculan bilmiyo­ruz ! Hangi sm1fa mensup bunlar? Kendilerine ne ad verirler­se versinler, ister Sosyalist-Devrimci ister ozgurluk meftunu ister halk iktidan a�1g1, ister Kurucu Meclis taraftan, vs. desin­ler, biz bunlarm eskinin toprak sahipleri oldugunu biliyoruz. Soyleyeceklerini dinledik, ne demek istediklerini kavramay1 ogrendik. Bu isyanlar koyluler arasmda artl tahila el koyulma­sm1 ya da vergi uygulamas1m bir tii.rlii. kabul edemeyenler ol­dugunu gosteriyor. Burada birisi vergiden bahsetti. Soyledik­lerinin c;ogu akhselimdi, ama �unu da soylemesi gerekirdi: Biz bu konuda bu platformdan bir �ey soylemeden once, Rusya Komii.nist Partisi'nin merkez yaym orgam olan Pravda gazete­sinde yalmzca rastgele kat1hmcilar tarafmdan degil, bizzat yet­kililer tarafmdan da imzalanan vergi teklifleri yaymlandi. Par­tisiz koyluler, "hesaplanmz1 kuc;uk koylunun ihtiyac,;lanna uyacak �ekilde yapm, onun guvene ihtiyac1 var; hen �u kada­nm verecegim, geri kalamyla kendi bildigimi yapacag1m" de­diginde, biz diyoruz ki: "Evet, bu pratik bir oneri, akhselim ve yerel ko�ullara uygun." Elimizde yeterince makine olmad1g1 surcce, koylulerin kuc;uk tanmdan bu.yuk tanma gec;me niye­ti olmad1g1 sii.rece, biz bu fikri ciddiye alma egilimindeyiz . Ni­tekim bu sorunu bir hafta ic;inde toplanacak olan parti kon­gresine ta�1yacag1z ve partisiz koyluler ve halk kitleleri ic;in tatmin edici bir karar alacag1z. Aygmm1zda elbette kusurlu ve ho� gorulemeyecek birc;ok �ey var, zira burokratik uygulama-

306

lann c;ok buyfrk bir k1sm1 ayg1tim1za da sirayet etmi� durum­dad1r. Peki, aym hatalar ve kusurlar K1z1l Ordumuzda da yok muydu? Bunlardan o donemde de bir c;1rp1da kurtulmad1k, ama i�c;i ve koylulerimizin yard1m1 sayesinde, ordumuz her �eye ragmen zafere ula�tl. K1z1l Ordu'da ya�ananlann diger butun alanlarda da olmas1 kac;m1lmazd1r. Bu burokratik c;ar­p1khklardan -hatalanm1zm ve talihsizliklerimizin hirer kamtl oldugundan herkes tarafmdan mahkum edilen bu c;arp1khk­lardan- sebatkar c;ah�mayla kurtulacag1z, panige kap1larak ya da bu hatalardan yararlamp Kolc;ak ve Denikin'in yaptiklanm tekrarlamaya c;ah�anlara gozumuzu kapayarak degil. Ukray­na'da komur h1rs1zhg1 konusundaki rezaletlerin bini bir para, oysa biz burada buyuk bir komur s1kmtis1 ya�1yoruz. Orada bu zamana kadar 1 20 hukumet kuruldu ve zengin koylulerde­ki yozla�m1�hk ahp ba�1m gitti. Bir i�c;i-koylu hukumetinin var oldugunu ve eger tah1la zorla el koyuyorsa , bunu i�c;i ve koylulerin durumunu iyile�tirmek ic;in yaptigm1 anlayam1yor­lar. 0 bolgede butun bu sorunlarda tam bir netlige kavu�ana kadar, kan�1khk, c;apulculuk ve isyan haberleri almaya devam edecegiz. Bu kac;m1lmazd1r, c;unku kapitalizmden cahil ve k1z­gm olmas1 kendi suc;u olmayan yahtilm1� bir koylu miras al­d1k. Onu yeniden egitmek y1llanm1z1 alacak. Bunu her bahar­da goruyoruz ve daha bir sure gormeye devam edecegiz. [ . . . ]

Ilk kez 2 Mart 192l 'de Pravda'nm 46. sayi.smda yaymland1; Collected Works, Cilt 32, s. 147- 1 59 (pan;a) .

307

G.V. C::lC::ERlN'E MEKTUP �

C:ic;erin yolda�. TD.rklerin Batum'la ilgili anla�may1 ertelemeleri beni son

derece endi�elendiriyor, onlar zamana oynarken askerleri Ba­tum'a ilerliyor. Bu tur ertelemelere izin vermemeliyiz. Su on­lemi aramzda tart1�m: Siz yanm saatligine benimle konu�mak D.zere konf eransm1z1 erteleyin, * bu a rad a Stalin de i�leri topar­lamak ve yarma kalmadan her �eyi halletmek ic;in Turk heye­tiyle dogrudan bir goru�me yapsm.

Lenin

9 Mart 192l'de yaz1ld1; ilk kez 1965'te Rusc;a Toplu Eserler'in 5. bask1smda yaymland1; Col lected Works, Cilt 45, s. 95.

*) Tiirk-Sovyet Antla�mas1'nm imzalanmas1 ii;in diizenlenen Moskova Konfe­rans1 kastediliyor (26 ';iubat- 16 Mart 1921) . Tiirk askerleri 1 1 Mart 192 l 'de i�­gal ettikleri Batum'dan, sekiz giin sonra geri i;ekilmek zorunda kalm1�lard1.

308

[ . . . ]

RKP (B) ONUNCU KONGRESl 8- 1 6 Mart 1 92 1

�

KONGRENlN KAPANIS KONUSMASI 16 Mart 1921

Diinya kapitalizmi bize kar�1 gorulmedik derecede histe­rik, �irazesinden �1km1� kampanyasma ba�lad1gmdan, bizim ozellikle panige kap1lmamam1z gerekiyor, bunu yapmak i�in hi�bir sebep yok. Dun, (:i�erin yolda� sayesinde, elime bu soruna ili�kin bir haber ozeti ge�ti. Rusya'daki durumla ilgi­li if tira kampanyas1 hakkmdaki bu haberleri bilgilendirici bulacagmlZl dii�iiniiyorum. Bu haberleri derleyen yolda� �oyle yaz1yor : "Ball Avrupa basmmda Sovyet Rusya hakkm-

309

daki yalan kumkumas1 ya da kitlesel ii.retime baglanm1� olan fantastik uydurmalar son on be� gunde iyiden iyiye c;1gnn­dan c;1kn. Mart ba�mdan bu yana, bii.tii.n Ban Avrupa bas1-mnda her gun Rusya hakkmda fantastik haberler sel olup ak1yor: Rusya'da ayaklanmalar; kar�1-devrimcilerin zaferi; Lenin ve Troc;ki Kmm'a kac;n; Kremlin'de beyaz bayrak dal­galamyor; Petrograd ve Moskova'da barikatlar kuruldu ve sokaklar kan golii.ne dondu; Sovyet hukumetini ala�ag1 et­mek ii.zere say1s1z i�c;i Moskova'da biraraya geldi; Budyonni isyanc1lara kanld1; baz1 Rus kentlerinde kar�1-devrimcilerin zaferi, ki s1ralanan isimlere bakngm1zda Rusya'nm hemen hemen bu.tun eyalet ba�kentlerinden bahsediliyor. Kampan­yanm kapsam1 ve izledigi yontem onde gelen bu.tun hukii.­metlerin dahil oldugu uzun erimli bir plana i�aret ediyor. 2 Mart'ta lngiliz hariciye vekaleti Basm Kurumu arac1hg1yla bu haberlerin asils1z oldugunu belirten bir beyanda bulundu, ama hemen ardmdan Petrograd'da bir ayaklanmadan, Krons­tadt donanmas1 tarafmdan Petrograd'm bombaland1gmdan ve Moskova sokaklannda c;arp1�malarm ya�and1gmdan bah­seden bir bulten yaymladi.

2 Mart'ta bii.tii.n lngiliz gazeteleri Petrograd ve Moskova'da­ki ayaklanmalar hakkmda telgraf haberleri gec;ti: Lenin ve Troc;ki Kmm'a kac;nlar; Moskova'da 14 bin i�c;i Kurucu Mec­lis talebiyle yuruyor. [ . . . )

Burada Moskova'da baz1 bu.yuk i�adamlan var ve onlar ar­nk bu tii.r yalan haberlere inanm1yorlar. Bize soylediklerine gore, Amerika'da bir grup vatanda� Sovyet Rusya lehinde oz­gun bir propaganda yontemi bulmu�lar.

Rusya hakkmda son birkac; ayda c;1kan farkh farkh basm haberlerini -yok Lenin ile Troc;ki kac;n, yok Troc;ki Lenin'i

310

vurdu , Lenin Troc;ki'yi vurdu , vs.- toplam1�lar ve bunlan bir bro�ur halinde yaymlam1�lar. Sovyet iktidanna populerlik kazand1rmamn bundan daha iyi bir yolu du�unulemezdi. Lenin ve Troc;ki'nin olduruldugune dair haberleri gun gun toplam1�lar ve ikisinin de kac; kez vuruldugunu ya da oldu­ruldugunu gostermi�ler; bu tii.r haberler her ay tekrarlan­m1�ti. Sonunda, butii.n bu haberler biraraya getirilmi� ve bir bro�ur halinde basilm1�. Amerikan burjuva bas1m kotii. bir line sahiptir. 2 milyon Rus multeci, toprak sahibi ve kapita­listin hizmet ettigi bir du�mandan bahsediyoruz; kar�1m1zda duran burjuvazinin ordusudur. Varsm ticari ili�kileri boz­maya ve Sovyet iktidanmn pratik ba�anlanm kuc;uk gorme­ye c;ah�smlar. Biz bir yere varamayacaklanm biliyoruz. Yuz binlerce gazeteyi elinin altmda bulunduran ve butii.n dunya­ya haber servis eden uluslararas1 basmda c;1kan haberler bir kez daha ne tii.r du�manlarla c;evrili oldugumuzu ve du�­manlanm1zm gec;en yila oranla ne kadar zay1f olduklanm gosteriyor. l�te yolda�lar, anlamam1z gereken budur. Sam­nm burada haz1r bulunan delegelerin c;ogunlugu aram1zda­ki anla�mazhklara nereye kadar izin verebilecegimizi anla­m1� bulunuyorlar. Elbette kongredeki mucadele suasmda bu sm1rlar ic;inde kalmak imkans1zdi. Kavgamn ate�inden henuz yeni c;1km1� ki�ilerin bu sm1rlan hemen gormeleri beklenemez. Arna dunya devriminin c;ekirdegi olarak parti­mize ve dunya devletler birliginin �u an bize kar�1 yurut­mekte oldugu sava�a bakt1g1m1zda, akhm1zda herhangi bir �uphe olmamah. Varsm onlar kampanyalanna devam etsin­ler. Bunlarm neyin nesi oldugunu gorduk, anla�mazhklan­m1zm ne oldugunu da tamamen biliyoruz. Bu kongrede saf­lanm1z1 s1kla�tuarak, anla�mazhklanm1zdan, c;ok daha guc;-

3 1 1

lii ve uluslararas1 zaferlere her zarnankinden daha kararh yuriiyen partirnizle s1k1 s1k1ya birle�rni� olarak c;1kacag1rnm biliyoruz ! (al ln� tufan1)

llk kez 1921'de RKP Onuncu Kongresi Tutanaklan'nda

Rusc;:a yaymland1;

Collected Works, Cilt 32, s. 264-27 1 (parc;:a) .

312

TUM-RUSYA SENDIKALAR MERKEZ KONSEYI KOMUNIST GRUBUNUN TOPLANTISI

1 1 Nisan 1 92 1 �

lMTlYAZLAR RAPORUNA lLlSKlN TARTISMAYA CEVAP

[ . . . ) Kamenev yolda�m hazulad1g1 bro�urun (Ludendorfu ele ald1g1 bro�urun) c;;1k1p c;;1kmad1gm1 bilmiyorum, ama Lu­dendorfun amlanm anlatt1g1 harika bir kitap kaleme ald1gm1 ve on sayfasm1 da Brest muzakerelerine ayud1gm1 biliyorum. Kamenev'le birlikte bu bolumu okudugumuzda �oyle dedik: "Brest Antla�mas1'nm dogrulugunu bundan daha iyi kamtla­yan bir �ey yok." Ludendorf orada Troc;;ki ve digerlerinin go­ru�meler s1rasmda muanzlanm1z1 nasil ko�eye s1k1�urd1klan­m, onlann nasil alt edildigini, vs. anlauyor. Hemen orada,

313

anmda, bu sayfalann tercii.me edilmesi ve Kamenev yolda�m k1sa bir onsozuyle yaymlanmas1 gerektigine karar verdik. Bu i�in �imdiye kadar yap1lmam1� olmas1ysa Sovyetlerdeki han­talhg1 gosteriyor. [ . . . ]

Sendikac1lar ve parti onderleri burada yarauc1hklanm ve ko�ullara ili�kin pratik bilgilerini sergilemelidirler, fakat biz bunlardan basmda bahsedemeyiz ve bahsetmeyecegiz, upk1 Brest goru�melerinde Joffe yolda�a verilen talimatlardan bah­setmedigimiz gibi.

Ilk kez 1932'de Lenin Miscellany XX'da yaymland1; Collected Works, Cilt 42, s. 293 , 296 (parc;a) .

3 1 4

RKP (B) MERKEZ KOMlTESl SlYASl BOROSU ADINA V.M. MOLOTOV'A MEKTUP

�

1 1 Agustos 1 921

Molotov yolda�, Siyasi Buro ii;in ozel bir komisyon atamak mutlak bir zo-

runluluktur: Kamenev Troi;ki Molotov ( (:ii;erin'le degi�tirilebilme hakh sakh) ai;hktan

kmlan bolgelere Amerika'dan ve Milletler Cemiyeti'nden gele­cek yard1mlarla ilgili meselelerin gunu gunune e!e almmasm­dan sorumlu olacak.

3 15

Bu son derece karma�1k bir oyun. Amerika, Hoover ve Mil­letler Cemiyeti Konseyi tam bir ikiyuzluluk sergiliyor.

Hoover'm cezalandmlmas1 gerek, aleme ibret olsun diye re­zi l edilip biralnlmah; bu dedigim Milletler Cemiyeti Konseyi ic;in de gec;erli.

Bunu yapmak (Ok zor, ama yapilmas1 �art. (:ah�am1yorum. Troc;ki'nin yard1m1 mutlak bir ihtiyac;,

kendisinin bu tur �eylere yetenegi var (hem diplomatik dene­yime hem de askeri ve siyasal ic;guduye sahip) .

Lutfen Siyasi Buro'da hemen telefonla bir oylama yapm. Bu notu herkese gosterin, oylanm kullansmlar.

Lenin

Alman ve Norvec; hukumetleri model almmahdir. Bunun d1�mda bir yakla�1m herkesin malumu olan bir se­

beple reddedilmelidir ve bu bu.tun dunyaya apk(a duyurul­mahdir.

Gizli mudahaleciler yakalanmah (Unschlicht'e yard1m edil­meli) .

Kompomoshch* aygn1 s1k1la�tmlmah (eger insan s1kmus1 varsa , iki ayhgma ordudan odiin( aim.)

Onumuzdeki birkac; gun ic;in ortak c;ah�ma ozel bir onem arz ediyor, c;unku bu (Ok zor meselenin siyasal sorumlulugu (ok bayaktar.

Lenin

*) Tiim-Rusya Merkez Yiiriitme Kurulu'na bagh K1thkla Miicadele Merkez Ko­misyonu.

3 16

Not. lncelikli harnleler yaprnarn1z laz1rn. Ozellikle sert ba­z1 tedbirler alrnak gerek. Hoover da Brown da yalanc1, ar da­rnan i;:atlarn1� adarnlar.

Ko�ullar i;ok s1k1 olrnah: k i�lerirnize en ufak bir rnudaha­lede tutuklarna ve smir d1�1 etrne.

Ilk kez 1965'te Rusc;a Toplu Eserler'de yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 250-25 1 .

317

lNGlllZ lS(:l PARTlSl'NlN POLlTlKALARI CC:tc:ERlN YOLDASA, BlR NUSHASI RADEK YOLDASA VE

BOTON SlYASl BURO 0YELER1NE)

�

lngiliz l��i Partisi hakkmdaki telgraf Krasin'in ne kadar na­if oldugunu gosteriyor. Kanaatimce, �u an iki tur onlem alm­mas1 gerekiyor: 1 ) Sozde Avrupa demokrasisinin Gurcu soru­nundaki goru�lerini alaya alan, farkh ki�iler tarafmdan kaleme almm1� makaleler basmda yaymlanmah; 2) C:i�erin adma ln­giliz l��i Partisi'ne cevaben a�m kibar bir nota taslag1 hazirla­mas1 i�in derhal sivri dilli bir gazeteci gorevlendirilmeli. Bu notada, askerlerimizi Gurcistan'dan �ekme ve ulkede referan­duma gitme teklifinin, dunya uzerindeki butun uluslar i�in ge�erli oldugu takdirde, gayet makul kabul edilebilecegi, akh­m kaprmam1� ve ltilaf devletleri tarafmdan ru�vetle kandml­mam1� insanlardan pkan bir fikir olarak gorulebilecegi �ok

3 1 8

a1;1k bir �ekilde ortaya koyulmahd1r; ozeldeyse, lngiliz l�i;i Partisi liderlerini giiniimiiziin emperyalist ili�kilerinin ulusla­raras1 siyasetteki anlam1 hakkmda dii�iinmeye sevk etmek ii;in, bu partinin �u hususlara olumlu gozle bakmas1 gerekti­gini soylemeliyiz : Birincisi, lngiliz askerleri lrlanda'dan i;ekil­meli ve lrlanda'da referandum diizenlenmelidir; ikincisi, aym­s1 Hindistan ii;in de gei;erli olmahd1r; iii;iinciisii, ayms1 Ko­re'deki Japan askerlerinin geri i;ekilmesi ii;in de gei;erli olma­hd1r; dordiinciisii, biiyiik emperyalist devletlerden birinin as­kerlerinin bulundugu biitiin iilkeler ii;in de ayms1 gei;erli ol­mahd1r. Nata olduki;a nazik bir �ekilde �u fikri dile getirmeli­dir: Bizim bu tekliflerimizi ve uluslararas1 siyasetteki emper­yalist ili�kiler sistemini dii�iinmeye istekli olan ki�iler, lngiliz l�i;i Partisi'ne yapug1m1z tekliflerin 'ilgini;' niteligini de anla­yacaklard1r. Biitiinii bak1mmdan, bu nota son derece nazik ve fevkalade anla�1hr terimlerle (on ya�mdaki i;ocuklann zekas1-na uygun bir �ekilde) yazilmah ve lngiliz l�i;i Partisi'nin geri zekah liderlerini alaya almahd1r.

Siyasi Biiro'ya "bu mektubun bir niishasm1 Krasin'e yolla­mamn dogru olup olmayacag1m dii�iinmesini oneriyorum. Ben �ahsen yollanmasmdan yanay1m.

T elefonla yazdmld1; ilk kez 2 1 Ocak 1930'da Pravda'da yaymland1; Collected Works, Cilr 33, s. 182-1 83.

319

Lenin 2 7 Arahk 1 921

RKP (B) MERKEZ KOM1TES1 SlY ASt BURO 0YELER1NE HlT ABEN, V.M. MOLOTOV' A

�

1 MOLOTOV YOLDASA

(S1YAS1 BURO 0YELER1NE HlTABEN)

C:ic;erin'den biraz once (20 ve 22 Ocak tarihli) iki mektup ald1m. Uygun bir tazminat kar�1hgmda anayasam1zda baz1 kuc;uk degi�iklikleri kabul edip edemeyecegimizi soruyor. Mesela Sovyetlerde asalak unsurlann temsil edilmesi gibi. Amerikahlan memnun etmek adma bunu yapmak gerektigi­ni soyluyor.

C:ic;erin'in bu onerisi hence �unu gosteriyor: 1 ) Derhal bir sanatoryuma yollanmah, bu konuda en ufak bir musamaha,

320

en ufak bir erteleme, kanaatimce butun muzakereler ic;in en buyu.k tehdit olacaktir. 2) Cenova delegasyonumuzun butiin uyeleri ic;in on ko�ullanmlZl yakla�1k olarak, ama ac;1k bir dil­le formule etmenin zorunlu olduguna ili�kin teklifimin (ili�ik­tedir) ne kadar yerinde oldugunu gosteriyor.

23 Ocak l 922'de telefonla yazdmld1; ilk kez 196l'de Leninskiye idei zhivut i pobezhdayut (Moskova) adh kitapta yay:mland1 .

2

Lenin

BOTON S1YAS1 BURO 0YELER1NE HlTABEN, MOLOTOV YOLDASA

C::ic;erin'in bu ve diger mektubu hasta, hem de fazlas1yla hasta oldugunu gosteriyor. Kendisini derhal bir sanatoryuma gondermeye zorlamazsak aptalhk etmi� oluruz.

24 Ocak 1 922 Lenin

Ilk kez l 965'te Rusc;a Toplu Eserler'in 5. bask1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 449-450.

321

RKP (B) MERKEZ KOMlTESl SlYASl BURO UYELERlNE HlTABEN, V.M. MOLOTOV'A

�

Troc;ki'ye sonuna kadar katthyorum. * Onerim �udur: 1 ) Radek Men�eviklere boyun egdigi ic;in kmanmaltd1r. 2) Men�eviklere kar�1 misillemeler artmlmah ve mahke­

melerimize de bu yonde talimat verilmelidir. 3) Troc;ki'nin bu onerisi kabul edilsin. 4) Troc;ki'ye Gurcistan uzerinden Men�eviklere �iddetli bir

saldmy1 her yonden artumas1 ic;in yetki verilsin.

30 Ocak 1 922 Lenin

tlk kez Rusc;a Toplu Eserler'in 5. Rusc;a bask1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 456.

* ) Cenova Konferans1'na Koli;ak ve Denikin'in surgundeki beyaz muhaf1z hoko­metlerinin, Ermeni D3$nak hokometinin , GOrcO Men�evik hukumetinin, Azeri Mosavat hokumetinin vs. kaulmasma ili�kin taru�ma kastediliyor. Troi;ki sur­gundeki kar�1-devrimci orgotlerin konferansa kaulmas1 halinde Sovyet Rus­ya'nm kesinlikle i;ekilecegini ifade ctmi�ti.

322

G .V. (:l(:ERlN'E MEKTUP* �

C:i<;erin yolda�, Belki de Mussolini'ye vurrnah ve fa�istlerinden oturu saldz­

nya ge<;erek herkese (Vorovski ve butun delegasyona) 1talya'yz terk etmesini soylemeliyiz?

Uluslararas1 bir gosteri duzenleyelim. Su <;ok uygun bir gerek<;e olacakur: Adamlanmm hirpala­

dm1z, siz barbarsm1z, 1 905 Rusya'smdakilerden bile daha beter gericilersiniz, vs. vs.

Bence bunu yapmahy1z. ltalya'daki ki�i lere ciddi bir yard1mda bulunmahyiz.

8 Kas1m 1922'den sonra yaz1ld1;

Sayg1lanmla, Lenin

ilk kez 1965'te Rus<;a Toplu Eserler'in 5. bask1smda yaymland1; Collected Works, Cilt 45, s. 592.

323