Japan EBRD Cooperation Fund

WOMEN IN TRANSPORT IN GEORGIATHE EXPERIENCE OF TBILISI MUNICIPALTRANSPORT COMPANY

ქალები ტრანსპორტში თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის გამოცდილება

თანაბარიშესაძლებლობებისწორიგანვითარებისთვის

EQUALOPPORTUNITIЕS THE RIGHT WAYFORWARD

Embassy of Japanin Georgia

Tbilisi..........................................................2

Tbilisi Transport Company (TTC)...............2

European Bank for Reconstruction andDevelopment (EBRD).................................2

Equal Opportunities Project.......................3

Women’s Empowerment Principles......4-17

The crown on the project..........................18

Table of contents

11

1

თბილისი......................................................2

თბილისის სატრანსპორტო კომპანია...2

ევროპის რეკონსტრუქციისა დაგანვითარების ბანკი.................................2

პროექტი „თანაბარი შესაძლებლობებითბილისის სატრანსპორტოკომპანიაში“.................................................3

ქალთა გაძლიერების პრინციპები...4-17

პროექტის წარმატება.............................18

სარჩევი

1

TBILISI

Founded in the 5th century, Tbilisi, the capital of Georgia, is located inthe heart of the Caucasus on the crossroads between Asia and Europe.The city’s turbulent history is reflected in the diversity of its people andin the uniqueness of its architecture. Tbilisi covers an area of 726 km²and currently boasts a population of approximately 1.7 million people.

TBILISI TRANSPORT COMPANY (TTC)

Tbilisi Transport Company (TTC) has been in operation since 1966 andprovides public transport by means of buses, metro and cable cars,covering the entire city of Tbilisi, and joined Tbilisi’s parking system withup to 32,000 parking places. The company, entirely owned by themunicipality of Tbilisi, employs about 6492 people.

EUROPEAN BANK FORRECONSTRUCTION AND DEVELOPMENT(EBRD)

In 2016, Tbilisi Transport Company purchased 143 new busses,commonly known as “blue busses”, with a loan of the European Bankfor Reconstruction and Development (EBRD). The agreement betweenTTC and EBRD included a complementary project on promoting EqualOpportunities.

After a procurement procedure, a consortium consisting of AETS(France) and OQ Consulting (Netherlands) was selected to implementthe TTC Bus-project on Equal Opportunities. This project wasgenerously funded by the Government of Japan, through the Japan-EBRD Cooperation Fund (JECF).

2

თბილისი

თბილისი საქართველოს დედაქალაქია, რომელიც მეხუთესაუკუნეში დაარსდა და კავკასიის შუაგულში, აზიისა და ევროპისგასაყარზე მდებარეობს. მისი მღელვარე ისტორიამრავალფეროვან მოსახლეობასა და უნიკალურ არქიტექტურაშიაასახული. თბილისი 726 კვ² ფართობზეა განლაგებული დაამჟამად თითქმის 1.7 მილიონ მაცხოვრებელს ითვლის.

2

თბილისის სატრანსპორტო კომპანია

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიას საფუძველი 1966 წლიდანჩაეყარა და მართავს ქალაქის საზოგადოებრივი ტრანსპორტის(ავტობუსების, მეტროს, საბაგირო გზისა და პარკინგის) სისტემას.შპს თბილისის სატრანსპორტო კომპანია დაფუძნებულია ქალაქთბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის 100%-იანიმონაწილეობით. დღეისათვის კომპანიაში დასაქმებულია 6492თანამშრომელი, რომელიც უწყვეტ რეჟიმში მუშაობს, რათათბილისელებმა და დედაქალაქის სტუმრებმა მიიღონ მაღალიხარისხის სატრანსპორტო მომსახურება, იმგზავრონ უსაფრთხოდდა კომფორტულად.

ევროპის რეკონსტრუქციისა დაგანვითარების ბანკი

2016 წელს საქართველოსა და ევროპის რეკონსტრუქციისა დაგანვითარების ბანკს (EBRD) შორის გაფორმებული სასესხოხელშეკრულების, თბილისის ავტობუსების პროექტის ფარგლებშითბილისმა MAN-ის მარკის გარემოს მიმართ მეგობრული 143ლურჯი ავტობუსი შეიძინა. ამავე პროექტის ფარგლებში დაიწყო„თანაბარი შესაძლებლობები თბილისის სატრანსპორტოკომპანიაში“ ინიციატივა, რომლის ფინანსური მხარდამჭერიაიაპონიის მთავრობა, იაპონია-ევროპის რეკონსტრუქციისა დაგანვითარების ბანკის (EBRD) თანამშრომლობის ფონდი, ხოლოგანმახორციელებელი - AETS (საფრანგეთი) და OQ Consulting(ჰოლანდია) კონსორციუმი.

EQUAL OPPORTUNITIES PROJECT

The Equal Opportunities project began in 2017 with agender audit of TTC. Some of the issues identified by theproject team included the poor awareness of health andsafety issues, the aging of the predominantly male busdrivers, and the absence of an equal opportunities policy.

However, some positive elements were also identified,including the excellent employee database disaggregatedby sex and age, and the gender-neutral wage policy.

Based on the recommendations of this audit, an EqualOpportunities Action Plan was designed following theWomen’s Empowerment Principles that are promoted byUN-Women. The plan was thoroughly discussed with TTCstaff and directors until full consensus was reachedregarding the specific objectives and target set for theaction plan.

"When this project wasannounced I was very

motivated to participate. I immediately applied for

this opportunity."

3

3

პროექტი „თანაბარი შესაძლებლობებითბილისის სატრანსპორტო კომპანიაში“

„თანაბარი შესაძლებლობები თბილისის სატრანსპორტოკომპანიაში“ 2017 წელს დაიწყო. გენდერული შეფასებისშედეგად რამდენიმე საყურადღებო საკითხი გამოიკვეთა,მათ შორის პროფესიული ჯანმრთელობისა და შრომისუსაფრთხოების შესახებ ნაკლები ინფორმირებულობა,თანაბარი შესაძლებლობის პოლიტიკის არარსებობა,ასაკოვანი მამაკაცი ავტობუსის მძღოლების მაღალიმაჩვენებელი. გარდა ამისა, დადებითი მხარეებიცგამოვლინდა: კომპანიას გააჩნდა სქესისა და ასაკისმიხედვით დაყოფილი დასაქმებულთა სტატისტიკურიმონაცემები და გენდერულად ნეიტრალური სახელფასოპოლიტიკა.

გენდერული აუდიტის რეკომენდაციების მიხედვითშემუშავდა თანაბარი შესაძლებლობების სამოქმედოგეგმა, გაეროს ქალთა ორგანიზაციის მიერ მხარდაჭერილიქალთა გაძლიერების პრინციპების გათვალისწინებით.სამოქმედო გეგმის კონკრეტული მიზნები და ამოცანებიშემუშავდა თბილისის სატრანსპორტო კომპანიისდირექტორატთან და თანამშრომლებთან შეთანხმებით.

„როცა ეს შესაძლებლობაგამოცხადდა, ძალიან

მომინდა მონაწილეობისმიღება. დაუფიქრებლადშევიტანე განაცხადი“

Almost all TTC Directors participated in a strategic workshop onEqual Opportunities in October 2018 (see picture), where UN-Women was invited to explain the Women’s EmpowermentPrinciples. Directors of TTC always made time for briefings andmeetings during each mission carried out by internationalconsultants.

WOMEN’S EMPOWERMENT PRINCIPLES

Principle 1:Establish high-level corporateleadership for gender equality

TTC’s financial director and the coordinator of donor-projectshave been very active in branding TTC as an Equal OpportunitiesCompany in the media, including television, radio, and socialmedia.

"The driver’straining

surpassed all myexpectations!"

4

კომპანიის დირექტორები აქტიურად იყვნენ ჩართულნისაერთაშორისო კონსულტანტების მიერ ინიცირებულ ყველაპროცესში. თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის თითქმისყველა დირექტორმა მიიღო მონაწილეობა თანაბარიშესაძლებლობების სტრატეგიულ სამუშაო შეხვედრაში (2018წლის ოქტომბერი), რომლის მიზანიც ქალთა გაძლიერებისპრინციპების განხილვა იყო.

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის ფინანსური დირექტორიდა დონორ ორგანიზაციებთან ურთიერთობის მენეჯერიაქტიურად წარადგენდნენ კომპანიის საქმიანობას ტელევიზიის,რადიოსა და სოციალური მედიის საშუალებით.

ქალთა გაძლიერების პრინციპები

პრინციპი 1: ძლიერი კორპორაციული მმართველობისჩამოყალიბება გენდერულითანასწორობის უზრუნველსაყოფად

„მძღოლებისსწავლებამ ყველა

მოლოდინსგადააჭარბა“

4

Yes88%

No12%

As a result, after only two years almost 90% of TTC employees knowwhat is meant by Equal Opportunities, and are aware that TTC has anEqual Opportunities Action Plan. This is shown in the following graph,reflecting the answers received from 1,209 respondents (77,8% menand 22,2% women) in response to a survey among TTC employees,which took place in April 2019.

Fig. 1. Percentage of TTC employeesaware of Equal Opportunities strategy(Survey, April 2019)

5

დიახ88%

არა12%

5

პროექტის დაწყებიდან ორი წლის შემდეგ, თბილისისსატრანსპორტო კომპანიის თანამშრომლების 90% იცის რასნიშნავს თანაბარი შესაძლებლობები და რომ კომპანიას აქვსთანაბარი შესაძლებლობების სამოქმედო გეგმა. ქვემოთმოცემულია კვლევის შედეგები, რომელიც 2019 წლის აპრილშიჩატარდა და გამოიკითხა თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის1,200 თანამშრომელი (77,8% მამაკაცი და 22,2% ქალი).

სურათი 1: კომპანიის თანამშრომლებისთვისცნობილია თანაბარი შესაძლებლობებისსტრატეგიის შესახებ

წყარო: კომპანიის თანამშრომლების კვლევა, 2019 წლის აპრილი

TTC has a good database of gender- and age-specific statistical data in place that allows for theidentification of gender gaps.

TTC’s Human Resources Department receivedcapacity building on gender-proofing in jobdescriptions and recruitment. This is a check carriedout to avoid any potential gender discrimination inhuman resource management, and to promotegender equality. A special tool with a checklist forgender-proofing has been developed for TTC and theTTC’s HR Department knows how to use it forrecruitment and selection of employees. All new jobdescriptions include at least TTC’s EqualOpportunities Statement and a sentence toencourage the underrepresented sex to apply for thejob. In the near future, this HR-Policy should lead tomore gender balance at TTC.

Principle 2:Treat all women and menfairly at work – respectand support human rightsand non-discrimination

6

დასაქმებულთა სტატისტიკური მონაცემებიმიუთითებდა კომპანიაში არსებულ გენდერულდისბალანსზე. გენდერულად გამართულისამუშაო აღწერილობისა და დასაქმებისტრენინგების მეშვეობით გაძლიერდა კომპანიისადამიანური რესურსების მართვის სამსახურისშესაძლებლობები, რათა ადამიანურირესურსების მართვისას თავიდან იქნასაცილებული შესაძლო გენდერულიდისკრიმინაცია.

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიისთვისშეიქმნა ინსტრუმენტი, გენდერულად გამართვისაუცილებელი მოთხოვნების გათვალისწინებით,ხოლო ადამიანური რესურსების მართვისსამსახური მას თანამშრომლების შერჩევისა დადასაქმებისას იყენებს. ყველა ახალი სამუშაოაღწერილობა მოიცავს თანაბარიშესაძლებლობების განაცხადს და ტექსტს,რომელიც ორივე სქესის ადამიანების თანაბრადწაახალისებს.

პრინციპი 2: თითოეული ქალისა დამამაკაცისადმი სამართლიანიდამოკიდებულება სამსახურში-ადამიანის უფლებების დაცვისადა არადიკსრიმინაციულიმიდგომის პატივისცემა დამხარდაჭერა

6

Regarding the bus drivers, the project has madeconsiderable advances. When the project started, therewas only one woman bus driver, now there are 21.

During interviews and meetings held with the newlyappointed women bus drivers, they expressed beingtreated in a respectful way by other members of TTC:

“The relationships with the supervisors are super! Allproblems related to the bus are being solvedimmediately. We, the women, are in a fortunate position.The attitude of our male colleagues towards us is veryrespectful. At the beginning they were sceptical about usas drivers, but now many men drivers want to work withthe women drivers…” (Interview with women bus driver; EBRD-project report,June 2019).

7

უახლოეს მომავალში ადამიანური რესურსებისმართვის პოლიტიკა კომპანიაში უკეთეს გენდერულბალანსს უზრუნველყოფს.

პროექტის ფარგლებში მნიშვნელოვანი ნაბიჯებიგადაიდგა ავტობუსის მძღოლებთან დაკავშირებით.პროექტის დაწყებისას კომპანიაში მხოლოდ ერთიქალი მძღოლი იყო დასაქმებული, ამჟამად კი მათირაოდენობა ოცდაერთამდე გაიზარდა.ახლადდანიშნული ავტობუსის მძღოლი ქალებიკოლეგებისგან პატივისცემას გრძნობენ.

7

„უფროსების დამოკიდებულება ჩვენს მიმართარაჩვეულებრივია! მანქანას თუ რამე უჭირს,ყველაფერი მაშინვე კეთდება ჩვენთვის.რაღაცნაირად პრივილიგირებულები ვართ ჩვენ,ქალები... თანამშრომელი მამაკაცებიპატივისცემით გვეპყრობიან. თავიდან ცოტა თავსიკავებდნენ, მაგრამ ახლა უნდათ ქალებთან ერთცვლაში მუშაობა, გვთავაზობენ მოდი, ჩემს ცვლაშიიყავი, რა...." (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში,2019 წლის ივნისი).

Principle 3:Ensure the health, safety and well-being of all women and men workers

The gender audit (March 2017) implemented at the beginning of theproject reported on the low awareness of Health & Safety (H&S)among TTC employees. Two years later, this situation has changed.The survey conducted in April 2019 shows that more than 95% ofemployees have been informed by TTC about the H&S rules, asshown in fig. 2.

Despite good information provided by TTC about H&S, there are stillemployees who violate the rules. According to the survey responses,about 10% of the employees have violated these rules in the pastyear, as shown in figure 3.

Yes95%

No5%

Never 90%

Once6%

Often4%

Fig. 2. TTC has informed me (employee)about Health and Safety Rules (Survey2019)

Fig.3. Percentage of employees whoviolated H&S-rules in the past year (Survey2019)

8

პრინციპი 3: თითოეული ქალისა და მამაკაცისჯანმრთელობის, უსაფრთხოებისა დაკეთილდღეობის უზრუნველყოფა

გენდერული აუდიტის (2017 წლის მარტი) თანახმად,კომპანიაში დასაქმებულებს პროფესიული ჯანმრთელობისადა შრომის უსაფრთხოების საკითხებზე მცირე ინფორმაციაჰქონდათ. ორი წლის შემდეგ სიტუაცია შეიცვალა. 2019წლის აპრილის კვლევამ აჩვენა, რომ თანამშრომლების 95%ინფორმირებულია აღნიშნულ საკითხებზე.

კვლევამ აჩვენა, რომ წინა წლებში თანამშრომელთა 10%არღვევდა პროფესიული ჯანმრთელობისა და შრომისუსაფრთხოების წესებს (იხ. სურათი 3).

დიახ95%

არა5%

სურათი 2. კომპანიამ მომაწოდაინფორმაცია (თანამშრომელი)ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოებისწესებზე

სურათი 3. ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების წესების დარღვევათანამშრომლების მიერ წლებისწინ

8

არასოდეს90%

ერთხელ6%

ხშირად4%

წყარო: კომპანიის თანამშრომლებისკვლევა, 2019 წლის აპრილი

წყარო: კომპანიის თანამშრომლებისკვლევა, 2019 წლის აპრილი

The training of women bus drivers was one of the most challenging,yet most successful parts of the project. Firstly, because no schoolexisted for the training of bus drivers and secondly the recruitment ofwomen was hampered by prevailing stereotypes.

To become a bus driver at TTC you must hold a category ‘D’ driver’slicence and have 3 years of experience. Officially recognised schoolsfor bus drivers disappeared in the post-Soviet period; many privatedriving schools have been established since, but none of thesespecialised in bus driving. This entailed that it was mostly older men,who had obtained their bus driver’s licence in the past, who were ableto accomplish this requirement.

The team’s communication expert conducted a mapping study to findout which of these companies and which vocational training schoolswere equipped to provide training for a category ‘D’ licence. The mostsuitable schools were asked to submit a proposal for a trainingprogramme for 25 women. TTC formed a committee to select the bestdriving school.

Principle 4: Promote education, training andprofessional development for women

9

ქალი მძღოლების გადამზადება პროექტის ყველაზე დიდიგამოწვევა და ამავდროულად, დიდი წარმატება იყო. არარსებობდა სასწავლებელი, რომელიც ქალებს ავტობუსისმართვას შეასწავლიდა, ხოლო საზოგადოებაში არსებულისტერეოტიპების გამო ქალი კანდიდატების მოძიებაც დიდსირთულეს წარმოადგენდა.

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიაში ავტობუსის მძღოლადდასაქმებისთვის “D” კატეგორიის მართვის მოწმობა და მართვისსამწლიანი გამოცდილებაა საჭირო. საბჭოთა პერიოდშიარსებული ოფიციალური ავტოსკოლები კერძო ავტოსკოლებმაჩაანაცვლა, თუმცა, არცერთ ავტოსკოლას არ ჰქონდა ავტობუსისმართვის შემსწავლელი კურსი. შესაბამისად, ავტობუსისმართვის მოწმობას ძირითადად ხანშიშესული მამაკაცებიფლობენ და აკმაყოფილებენ კომპანიის მიერ დაწესებულმოთხოვნებს.

კონსულტანტთა ჯგუფმა გამოავლინა ავტოსკოლები,რომელთაც „D” კატეგორიის მართვის მოწმობის ასაღებადსაჭირო კურსის სწავლება შეეძლოთ. რამდენიმე ავტოსკოლამწარადგინა შემოთავაზება 25 ქალი მძღოლის მოსამზადებლად,ხოლო საუკეთესო განაცხადი სპეციალურად ამ მიზნითშექმნილმა კომისიამ შეარჩია.

პრინციპი 4: ქალთა განათლების, სწავლებისა დაპროფესიული განვითარების ხელშეწყობა

9

10

At first, it was difficult to recruit women for this bus driver’s training.TTC, however, initiated a very effective recruitment strategy in orderto break traditional stereotypes and to encourage women to apply forthe training. One of the women bus drivers recalls hearing the news: “My friend saw the vacancy announcement for women bus drivers…first I didn’t even take this news seriously; I thought it was a joke. Iknew that it was difficult to find a driver's job even for men, and forwomen? I could not imagine that such a possibility could exist!” (single woman, 33 years old)

Initially, few women applied, resulting in the training course beginningwith a group of only 12 women. Meanwhile, the recruitment ofcandidates continued, and the second group began its training a fewweeks later. “At the beginning I was a bit hesitant and thought ‘would I be able toor not? …. such a responsibility...’ … my children said that it was avery good idea, an innovative job and that I would manage! Theyactually encouraged me to do it, and I decided to try” (widow, 44 years old, 3 children).

In total, 25 women were trained, and 22 of them obtained the category‘D’ driving licence. All women agreed that the driving school did anexcellent job. “The Director of the Driving school is a very good person! Heexplained everything so easily, he was very kind to each woman, heensured we avoided any stress and he was always joking during thelessons. Every course was exceptional. This period of training wasvery nice, and I will never forget it!” (married woman, 28 years old, 3 children)

10

"I found myself in this job... I enjoy driving a bus!"

მძღოლობის მსურველი ქალების მოძებნა ადვილი არ იყო,თუმცა, თბილისის სატრანსპორტო კომპანიამ ეფექტურისაკომუნიკაციო სტრატეგია შეიმუშავა, რომლის მიზანსაცტრადიციული სტერეოტიპების მსხვრევა და ქალებისსასწავლო კურსით დაინტერესება წარმოადგენდა.

ერთ-ერთი მძღოლი იხსენებს: "ჩემმა მეგობარმა გაიგო, რომ ცხადდება ვაკანსიაქალებისათვის მძღოლის პოზიციაზე... თავიდანარასერიოზულად მივიღე. ზოგადად ვიცი, რომ მძღოლადმუშაობის დაწყება ძნელია კაცებისთვისაც, დაქალებისთვის?!... ამას ვერც კი წარმოვიდგენდი!" (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019წლის ივნისი).

10

„ამ სამუშაოში ჩემი თავივიპოვე... მომწონს ავტობუსის

მართვა“

თავდაპირველად სწავლა 12 ქალბატონმა დაიწყო.პარალელურად მიმდინარეობდა სხვა კანდიდატების მოძიებადა მეორე ჯგუფის დაკომპლექტება. „თავიდან ცოტა ვმერყეობდი... ვფიქრობდი, რა ვიცი, შევძლებ-ვერ შევძლებ... ასეთი პასუხისმგებლობაა... სახლში რომმივედი, შვილებმა მითხრეს, რომ ძალიან კარგი იდეაა,ინოვაციაა და მე ამას ნამდვილად შევძლებ! მათ სტიმულიმომცეს მეცადა და მეც გადავწვიტე“ (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019 წლისივნისი).

“People think we can only work in the kitchen, but now I can showthat I am able to work 17 hours a day as a bus driver”

In March 2019, TTC began providing internal training for the managementof the buses and bus routes. “For me, the nicest part of the training was driving the bus in the city. Thatwas during an internal training at TTC; it was the practical course … togain experience driving a bus in the city.” (married woman, 25 years old, 2 children)

The entire process went smoothly and currently 20 women have beenemployed by TTC as bus drivers; “I am satisfied with my job as a bus driver. In general, I am a bit scared,but I overcame all odds and now I am confident about my proficiency, andI am sure that I will manage everything as a driver and I enjoy my work.”(divorced woman, 45 years old, 1 child)

“This is a first time in my life that I have a job. I am employed, and itmakes me happy! I realised that I am a very responsible person. I have avery responsible job and thanks to this I realised that I deal with this job ina very responsible way” (married woman, 25 years old, 2 children).

The impact of women goes far beyond their job as a bus driver. They arebreaking down stereotypes about women and have become role-modelsfor the emancipation of women in Georgia. Some quotes from the newlyappointed bus drivers in a meeting at TTC:

11

11

სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ 20 ქალმა აიღო „D“კატეგორიის მართვის მოწმობა. ქალებმა ერთხმად აღიარეს,რომ ავტოსკოლამ საუკეთესოდ გაართვა თავი მათსწავლებას: “სკოლის დირექტორი უაღრესად კარგი ადამიანია, მარტივიენით გვიხსნიდა ყველაფერს და ხუმრობდა გაკვეთილებისდროს... კურსის ყველა მოდული დასამახსოვრებელი იყო დაარასოდეს დამავიწყდება ის დრო!" (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019წლის ივნისი).

2019 წლის მარტში თბილისის სატრანსპორტო კომპანიამშერჩეულ ქალებს დამატებითი თეორიული და პრაქტიკულიტრენინგები ჩაუტარა, რათა უკეთ აეთვისებინათ კომპანიისავტობუსები და კონკრეტული მარშრუტები.„ქალაქში მოძრაობა იყო ყველაზე საინტერესო. ეს იყოსატრანსპორტო კომპანიაში სტაჟირება, პრაქტიკას რომეძახიან... ქალაქში უნდა გვესწავლა ავტობუსით მოძრაობა დაშეგვეძინა ავტობუსის მართვის გამოცდილება" (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019წლის ივნისი).

პროცესი შეუფერხებლად წარიმართა და თბილისისსატრანსპორტო კომპანიაში 20 ქალი მძღოლი დასაქმდა.“კმაყოფილი ვარ ჩემი სამუშაოთი. თავიდან ცოტა მეშინოდა,რადგან ბუნებით ცოტა მშიშარა ვარ; ახლა კი ვიცი, რომვიმორჩილებ ავტობუსს, ვმართავ მას, დარწმუნებული ვარჩემს თავში და ვიცი ყველაფერს შევძლებ ქალაქშიმოძრაობის დროს. მე მიყვარს ჩემი სამუშაო"(ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019წლის ივნისი).

„ეს ჩემი პირველი სამუშაოა და ეს ძალიან მახარებს! ამსამსახურის მეშვეობით აღმოვაჩინე, რომ ძალიანპასუხისმგებლიანი ვყოფილვარ. ძალიან საპასუხისმგებლოსაქმეს ვაკეთებ და ამ სამსახურმა ბევრი რამ შემძინა" (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019წლის ივნისი).

“The general attitude of passengers about a woman driving a bus isvery positive! And I am happy... Sometimes when we stop at a trafficlight and there are also other cars on the left and right sides, when thedrivers see me, they cannot hide their emotions: ‘Look, it's a womandriving a bus!’ They smile at me; they give me priority at the roads, oldpeople often bless me” (married woman, 28 years old, 3 children)

“I swear I am very satisfied as a bus driver; I did not expect to be sohappy working as a bus driver. On my route, N52, the people are sowarm towards me. They do a lot to please me. Not only do they offerme water, but very often food as well … Oh, my passengers... I lovethem so much! I already know exactly where each of them catches thebus” (single woman, 33 years old).

It has not only been the passengers, other road users have alsoresponded positively: “When there is a traffic jam, drivers of private carsusually lose patience and get angry with bus drivers; they open theirwindow to curse if they don’t get priority in traffic. And when they seethat the bus driver is a woman, they immediately stop and give the buspriority!!!” (progress report, July 2019).

“Many people thought women could not do this job, but we do it verywell! Men are surprised when we also know a lot about the technicalissues of the bus”

12

“Sometimes there are passengers who just want to see how womenare driving. They jump on the bus and after a while they leave withthumbs up” (progress report, July 2019).

"Mr. Zura was kind to every woman.He explained everything so easily."

„ბატონი ზურა უაღრესად კარგი ადამიანია, მარტივი ენით გვიხსნიდა ყველაფერს“

ამ ქალებმა უფრო მეტი შეძლეს, ვიდრე ავტობუსისმძღოლობაა. ისინი მისაბაძი მაგალითები გახდნენ სხვაქალებისთვის. ამონარიდი ქალი მძღოლების ინტერვიუდან:

„ხალხი ფიქრობს, რომ ჩვენ მხოლოდ სამზარეულოშიტრიალი შეგვიძლია, მაგრამ მე დავამტკიცე, რომ შემიძლია17 საათი ვიმუშაო ავტობუსის მძღოლად.“

„ბევრი ფიქრობს, რომ ქალებს ამ საქმის კეთება არშეუძლიათ, მაგრამ ჩვენ მშვენივრად ვართმევთ თავს. კაცებიგაოცებით გვიყურებენ, როცა ავტობუსთან დაკავშირებულტექნიკურ ცოდნას ვამჟღავნებთ.“

„ზოგიერთ მგზავრს აინტერესებს ქალი მღძოლი როგორმართავს ავტობუსს და მხოლოდ ამის გამო მოგვყვებიან,ჩასვლისას კი „ყოჩაღის“ საჩვენებლად ცერა თითს წევენ.“

„ძალიან ბევრი პოზიტივი მოდის მგზავრებისგან, ემოციებიძალიან დადებითია; რომ დაინახავენ გოგოს საჭესთან,უხარიათ... შუქნიშანთან რომ გავჩერდები და აქეთ-იქეთ სხვამანქანები დგებიან, დამინახავენ და ვერ მალავენ ემოციებს: „ნახეთ, გოგოა ავტობუსის მძღოლი!“ მიღიმიან და ხშირადგზასაც მითმობენ. მგზავრები კი, ცოტა ასაკოვანი ქალები,მლოცავენ ხოლმე...“

„აი, დედას ვფიცავარ, ძალიან კმაყოფილი ვარ, არმოველოდი, თუ ასეთი კმაყოფილი ვიქნებოდი ავტობუსისმძღოლად მუშაობით. სადაც დავდივარ, 52-ე მარშრუტზე,ისეთი ხალხი მყავს, აი არ ვიცი, ვგიჟდები მათზე! ისეთპატივს მცემენ, ხელის გულზე მატარებენ... ძალიან თბილიურთიერთობა მაქვს თითოეულ მგზავრთან, ყველასსათითაოდ ვიცნობ, ისიც ვიცი უკვე სად ვის უნდა გავუჩერო."

12

Several of the women interviewed mentioned that their children are proudof them: “My children are enthusiastic about my job as a bus driver! They areproud to say that ‘our mum has become a professional driver and sheworks on a bus!’” (widow, 44 years old, 3 children)

So far, all women have managed to combine their job with familyresponsibilities, although the 16-hour shift is demanding, each shift isfollowed by a day-off. Some women prefer a shorter shift of 8 to 10 hoursa day maximum: “Spending every second day at home does not mean that you are reallyat home; at the beginning I just slept the whole day! Now I havesomewhat adapted. I have young children, so I have a nanny … I wouldprefer to change it into 8-hour shifts, but only if the salary we receive atthe end of the month remains the same” (married woman, 25 years old, 2 children).

“Some of my female colleagues complain about the work schedule; theywould prefer to change it to 8-hour shifts. But for me personally, it is notthe best solution. However, I will not oppose; okay, if they wish let's have2 free days per week and work all other days” (single woman, 33 years old).

The interviews with the women bus drivers show that the training at thedriving school, as well as the in-company training at TTC, have been verysuccessful. The women enjoy their job; their communication with thepassengers is excellent; they are deeply aware of their responsibility withregards to the passengers; they drive carefully and keep their bus ingood condition without taking risks. Aggression among other road usersalso turns into cordiality when they see a woman behind the steeringwheel of the bus. The interviews revealed that at least three women busdrivers would have left the country to find a job if TTC had not offeredthem this opportunity.

13

არამხოლოდ მგზავრები, არამედ სხვა მძღოლებიცგამოხატავენ დადებით დამოკიდებულებას: „საცობის დროს მანქანის მძღოლები მოთმინებას კარგავენ დაბრაზდებიან ავტობუსის მძღოლებზე, თუ გადასწრებას ვერახერხებენ. თუმცა, როცა ქალებს ხედავენ ავტობუსის საჭესთან,ჩერდებიან და გვატარებენ!“ (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019 წლისივნისი).

რამდენიმე ქალმა აღნიშნა, რომ შვილები ამაყობენ დედებით:„ჩემი შვილები ჩემი დიდი გულშემატკივრები არიან; სიამაყითამბობენ რომ დედა ავტობუსის მძღოლია!“ (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019 წლისივნისი).

ყველა ქალმა მოახერხა საოჯახო და სამსახურეობრივიპასუხიმგებლობების შეთავსება 16-საათიანი მორიგეობისპირობებშიც კი. ზოგ მათგანს უფრო მოკლე, 8-10-საათიანცვლაში მუშაობა ურჩევნია: „ყოველ მეორე დღეს დასვენება არ ნიშნავს, რომ ნამდვილადოჯახს ეკუთვნი. თავიდან მუშაობის შემდეგ მთელი დღემეძინა. ახლა უფრო შევეგუე. ორი მცირეწლოვანი ბავშვი მყავსდა ძიძა მეხმარება. ამიტომ, მირჩევნია 8-საათიან სამუშაოგრაფიკზე გადასვლა, თუმცა, მხოლოდ იმ პირობით, თუ თვისბოლოს იგივე ხელფასს ავიღებ.“ (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019 წლისივნისი).

“ზოგიერთი ჩემი კოლეგა წუწუნებს სამუშაო გრაფიკზე...უნდათ 8-საათიანზე გადავიდნენ, მაგრამ პირადად ჩემთვის ესსაუკეთესო ვარიანტი არ არის. მაგრამ წინააღმდეგი მაინც არვიქნები. კი ბატონო, თუ ასე სურთ, ვიმუშაოთ ყოველდღე დაგვქონდეს კვირაში ორი თავისუფალი დღე“ (ინტერვიუ ქალ მძღოლებთან, პროექტის ანგარიში, 2019 წლისივნისი).

13

14

Although the number of women bus drivers is only 5% ofthe total bus drivers at TTC, these 20 bus drivers meetthousands of passengers and road users every day,breaking the stereotype and opening new opportunitiesfor women’s emancipation in Georgia.

Another important spin-off effect of the project, which hasproved to be effective, is the availability of a driving schoolfor bus drivers.

"People tell me that Ido it now betterthan many of the

men drivers!" 

14

1414

ქალ მძღოლებთან ინტერვიუები ცხადყოფს, რომავტოსკოლის გაკვეთილები და თბილისისსატრანსპორტო კომპანიის მიერ ორგანიზებულიშიდა ტრენინგები წარმატებული იყო. ქალებიკმაყოფილი არიან სამსახურით, მგზავრებთანბრწყინვალე კომუნიკაცია დაამყარეს, კარგადაცნობიერებენ მგზავრების წინაშე აღებულვალდებულებას, ფრთხილად მართავენ საჭეს დაავტობუსები მოწესრიგებული აქვთ. სხვასატრანსპორტო საშუალებით მოსარგებლე პირებისაგრესია მეგობრულ განწყობაში გადაიზარდება,როცა ავტობუსის საჭესთან ქალს ხედავენ.ინტერვიუებმა ასევე აჩვენა, რომ სულ მცირე სამიქალი აპირებდა ქვეყნიდან წასვლას სანამ თბილისისსატრანსპორტო კომპანია მათ ავტობუსის მძღოლადდასაქმების შესაძლებლობას მისცემდა.

მიუხედავად ამისა, თბილისის სატრანსპორტოკომპანიის ავტობუსის მძღოლების მხოლოდ 5% არისქალი. 21 ქალი მძღოლი ყოველდღე ათასობითმგზავრს და სხვა ტრანსპორტით მოსარგებლეადამიანს ხვდება; ისინი ამსხვრევენ სტერეოტიპებსდა აჩვენებენ ქალთა ემანსიპირების ახალშესაძლებლობებს საქართველოში. პროექტის„გვერდითი ეფექტი“ ავტობუსის მართვისშემსწავლელი სკოლის არსებობაა, რომელმაცწარმატებით გაართვა თავი ქალების გადამზადებას.

„მეუბნებიან, რომუფრო უკეთ

ვართმევ თავს,ვიდრე ზოგიერთიმამაკაცი მძღოლი!“

Principle 5:Implement enterprisedevelopment, supply chain andmarketing practices thatempower women

15

Equal Opportunities has become part of TTC’s branding and itsmarketing practices. TTC has been very active in the media to ensurethat TTC’s Equal Opportunity’s strategy is visible, including ontelevision, radio, newspapers, and social media. One of the televisionprogrammes covered the newly appointed women bus drivers.

The advertisements for vacancies include TTC’s Equal Opportunitiesstatement. A banner, as well as a policy statement and a policydocument, were designed to raise awareness among all TTCemployees. In fact, TTC outperformed the planned activities set outaccording to the communication plan.

‘Equal opportunities, right way to move forward’

is the new slogan of TTC. This slogan was chosen by TTC employeesfrom the 25 submissions received for a contest on the topic. Thisshows that the cultural switch at TTC began in 2017 with the EqualOpportunities project supported by the EBRD.

15

თანაბარი შესაძლებლობები თბილისის სატრანსპორტოკომპანიის ბრენდინგისა და მარკეტინგის ნაწილი გახდა.კომპანიამ ძალისხმევა არ დაიშურა თანაბარიშესაძლებლობების სტრატეგიის პოპულარიზაციისათვისტელევიზიის, რადიოსა თუ სოციალური მედიის მეშვეობით.ახლადდანიშნულ ავტობუსის ქალ მძღოლებს არაერთისატელევიზიო გადაცემა მიეძღვნა.

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის მიერ გამოცხადებულივაკანსიების ტექსტი შეიცავდა თანაბარი შესაძლებლობისგანაცხადს. კომპანიის თანამშრომლების ცნობიერებისამაღლების მიზნით მომზადდა ბანერი, პოლიტიკის დოკუმენტიდა განაცხადი თანაბარი შესაძლებლობების შესახებ. თბილისისსატრანსპორტო კომპანიამ ზედმიწევნით შეასრულაკომუნიკაციის გეგმით გათვალისწინებული აქტივობები.

პრინციპი 5: საწარმოს განვითარებაში, მიმწოდებელთაქსელსა და მარკეტინგულ საქმიანობაშიისეთი ინსტრუმენტების დანერგვას,რომლებიც გააფართოებს ქალთაუფლებებს

„თანაბარი შესაძლებლობები სწორი განვითარებისთვის“ კომპანიის ახალი სლოგანია. სლოგანი შეირჩა 25 განაცხადიდან,რომელიც შიდა კონკურსის შედეგად მიიღო თბილისისსატრანსპორტო კომპანიამ. ეს ცხადყოფს, რომ 2017 წელს,ევროპის განვითარებისა და რეკონსტრუქციის ბანკისმხარდაჭერით კომპანიაში კულტურული ცვლილებები დაიწყო.

15

TTC’s Equal Opportunities project is in line with thegender Policy of the City of Tbilisi and has contributed tostrengthening its implementation. Additionally, TTCparticipated in the ‘orange ribbon campaign’ initiated bythe municipality of Tbilisi to end violence againstwomen, which took place in November 2018. Busdrivers participated in this campaign wearing an orangeribbon and explaining the campaign to their passengers.

Staff members of the municipality have been invited toattend several project meetings in order to establishgood coordination, particularly in the area of externalcommunication. The municipality has been activelyinvolved in the preparation for the conference to be heldin November 2019.

The project established links with other internationalagencies represented in Georgia, particularly UN-Women. UN-Women has been involved at specificmoments during project implementation, including astrategic workshop with the TTC directors where theWomen’s Empowerment Principles were explained.

Principle 6:Promote equality throughcommunity initiatives andadvocacy

16

თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის თანაბარიშესაძლებლობების პროექტი თანხვედრაშიაქალაქის მერიის გენდერულ პოლიტიკასთან დახელს უწყობს მის განხორციელებას. ამასთან, 2018წლის ნოემბერში თბილისის სატრანსპორტოკომპანია მონაწილეობდა „ნარინჯისფერი ბაფთის“კამპანიაში, რომელიც ქალაქის მერიამ მოაწყოქალთა მიმართ ძალადობის აღმოფხვრის მიზნით.ავტობუსის მძღოლები ნარინჯისფერ ბაფთასატარებდნენ და მგზავრებს უხსნიდნენ მისმნიშვნელობას.

პროექტის შეხვედრებს ხშირად ესწრებოდნენქალაქის მერიის თანამშრომლები. მერია აქტიურადიყო ჩართული 2019 წლის ნოემბრის ფინალურიკონფერენციის დაგეგმვაშიც.

პროექტი თანამშრომლობდა სხვადასხვასაერთაშორისო ორგანიზაციებთან, მათ შორის,გაეროს ქალთა ორგანიზაციასთან. გაეროს ქალთაორგანიზაცია პროექტის განხორცილებისსხვადასხვა ეტაპზე იყო ჩართული, განსაკუთრებითკი სექსუალური შევიწროების პოლიტიკისშემუშავების პროცესში. უახლოეს მომავალში ამმიმართულებით ტრენინგების ჩატარებაც იგეგმება.

პრინციპი 6: თანასწორობის ხელშეწყობასსაზოგადოებრივიინიციატივებისა დაადვოკატირების გზით

16

TTC will showcase its commitment to Equal Opportunities (EO) duringthe Conference that will take place at the end of the project, including itsEO-statement, its EO-Policy Document, its EO human resourcemanagement, its progress achieved so far, and its plans to follow-up onthis project.

17

Principle 7:Measure and publicly report onprogress to achieve gender equality

"I swear I am very satisfied as a bus driver; I did not expect to be so happy working as a

bus driver!"

პროექტის დასასრულს გამართულ კონფერენციაზეთბილისის სატრანსპორტო კომპანია კიდევ ერთხელდაადასტურებს მზაობას გაატაროს თანაბარიშესაძლებლობების პოლიტიკა და პარტნიორებს წარუდგენსპოლიტიკის დოკუმენტს, დღემდე მიღწეულ პროგრესს დასამომავლო გეგმებს.

პრინციპი 7: პროგრესის გაზომვა და საჯაროანგარიშგება გენდერულითანასწორობის მისაღწევად.

„აი, დედას ვფიცავარ, ძალიან კმაყოფილი ვარ,არ მოველოდი, თუ ასეთი კმაყოფილი

ვიქნებოდი ავტობუსის მძღოლად მუშაობით.“

17

THE CROWN ON THE PROJECT

Since 2017 TTC has made tremendous progress in promoting andputting in practice an Equal Opportunities Strategy. The companyhas made qualitative leaps forward, as is the case with the trainingof female bus drivers, and the communication and branding ofTTC as an EO Company.

During the final conference (19th November 2019) in Tbilisi, TTCputs the crown on the project by officially signing the Women’sEmpowerment Principles (WEP) of UN-Women. This gives TTCthe opportunity to benefit from future UN-Women’s capacitybuilding programmes regarding the practical application of theWEPs at company level, and to continue the right way to moveforward with Equal Opportunities.

18

პროექტის წარმატება

2017 წლიდან მოყოლებული, თბილისის სატრანსპორტოკომპანიამ არაერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგათანაბარი შესაძლებლობების სტრატეგიის პრაქტიკაშიდანერგვისა და პოპულარიზაციის მიზნით. ქალიმძღოლების მომზადებისა და სხვა მრავალი ინიციატივისწყალობით იგი თავს იმკვიდრებს, როგორც თანაბარიშესაძლებლობების მქონე დამსაქმებელი.

შემაჯამებელ კონფერენციაზე თბილისის სატრანსპორტოკომპანია მის დამოკიდებულებას ქალთა გაძლიერებისპრინციპებზე ხელმოწერით დაადასტურებს. კომპანიასშესაძლებლობა მიეცემა პრაქტიკაში დანერგოს თანაბარიშესძლებლობები სწორი განვითარებისათვის.

18

The ‘Tbilisi Bus Project in Georgia’ (2017-2019) has been realised within theframework of the EBRD Gender AdvisoryProgramme 2016 to Employment & Skills.

თბილისის ავტობუსების პროექტი (2017-2019) განხორციელდა ევროპისგანვითარებისა და რეკონსტრუქციისბანკის გენდერული საკონსულტაციოპროგრამის „დასაქმება და უნარ-ჩვევების“ფარგლებში.

Embassy of Japanin Georgia

Japan EBRD Cooperation Fund