Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

- Movemento estético que produce, no inicio do século XX, unha profunda renovación nos distintos campos artísticos. Preséntase de xeito f ragmentario, en dif erentes movementos: futurismo, cubismo, surrealismo, creacionismo...

AS VANGARDAS

- CRONOLOXÍA: Entre 1909, data de creación do FUTURI SMO, e finais da década de 1920.

- LOCALIZACIÓN: Distintos países e cidades de Europa occidental, especialmente en París

- VIXENCIA: A pesar de ser un movemento relativamente ef émero, deixou unha fonda pegada nas distintas mani-festacións artísticas desde entón até a actualidade

- OBXECTIVO: A diferenza da concepción artística tradicional, que intenta reproducir fielmente a realidade, as van-gardas pretenden transformala, reinterpretala, a partir da visión persoal do artista

- CARACTERÍSTICAS XERAIS:- Ruptura radical coa tradición - Renovación da temática- A arte ten sentido en si mesma - Arte cerebral, antisentimental, antirromántica- Expresión hermética - Elaboración de manifestos programáticos radicais

FUTURISMO (PRI NCI PAI S AUTORES: F. T. Marinetti, Álvaro de Campos, Almada Negreiros,V. Maiakovski)

► Destrución absoluta da sintaxe► Emprego do verbo en infinitivo► Abolición do adxectivo e do adverbio e emprego de substantivos duplos (“multitude-resaca”)► Substitución dos signos de puntuación por símbolos matemáticos (+ — < > = ...)► Revolución tipográfica: mestura de distintos tipos e tamaños de letras, uso de chaves, espazos en branco..► Abundante léxico de tipo técnico

- CARACTERÍSTICAS DOS PRINCIPAIS MOVEMENTOS:

Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

CUBISMO (PRI NCI PAI S AUTORES: Guillaume Apollinaire, Max J acob, J oan Salvat Papasseit)

► Antisentimentalismo radical; predominio da realidade intelectual sobre a sensorial ► Fragmentación da realidade, ruptura da liña narrativa, simultaneidade► Mestura de linguas e material heteroxéneo► Sentido humorístico e lúdico da expresión artística► Xogo coa disposición tipográfica, creación de imaxes visuais: os caligramas

DADAÍSMO (PRI NCI PAI S AUTORES: Tristan Tzara, Francis Picabia)

► Rebeldía contra todo tipo de convencionalismo ► Desprezo radical de toda manifestación artística anterior► Reivindicación absoluta do absurdo, do carente de sentido► Profundo negativismo; máis que propor unha nova estética, destrúen toda estética imperante► Humorismo, gusto polo ridículo

SURREALISMO (PRI NCI PAI S AUTORES: André Breton, Louis Aragon, Paul Éluard, Álvaro Cunqueiro)

► Negación do mundo real como materia para a arte;antirrealismo ► A creación ten como punto de partida o mundo onírico► A imaxinación rebélase contra o reinado da lóxica► A escrita automática como expresión da liberación da razón► Expresión hermética e multisignificativa

CREACIONISMO (PRI NCI PAI S AUTORES: Vicente Huidobro, Pierre Réverdy, Manuel Antonio)

► Creado polo poeta chileno Vicente Huidobro► Semellante ao Ultraísmo, supón, como este, unha síntese de características variadas doutros movementos► Procura a expresión poética baseada en imaxes, liberadas dos seus significados habituais► O poeta é un ser elixido, capaz de captar a esencia da realidade e reinterpretala desde a súa propia óptica

OUTROS MOVEMENTOS DE VANGARDA: I maxinismo, Ultraísmo, Expresionismo, Fauvismo...

Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

Sitúa o seguinte poema na corrente de vangarda coa que máis se identifique

AS VANGARDAS

Podes ampliar información sobre o autor clicando no seu nome

► Convérteo nun poema tradicional, adaptando o seu contido as formas expresivas convencionais► Escribe un poema vangardista especificando a corrente na que se adscribe. Procura cumprir

da maneira máis completa as características dese ismo

► Destaca as súas principais características

REZA UNHA RAPARIGA NO MEU VAIXEL

oh, ven onda mine pousa con emociónos teus labios na miña boca- nun bico apaixonadoserei toda túa!

BAIXO AS VELAS POSUIREINA

Como sei que se bicabicareina

mariñeiriño que non vixía corsario vén e a amada lle quitase non lle leva ningunha canción- corsario vén e quítalle o

amor

MARSELLA PORTO DE AMORNOSA SEÑORA DA GARDA ROGADE POR NÓS

(J oan (J oan (J oan SalvatSalvatSalvat PapasseitPapasseitPapasseit)))

Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

► I nexistencia dunha verdadeira escola vangardista galega (poucos autores plenamente vangardistas, un único manifesto, carencia de revistas estritamente vangardistas...)

► Non hai unha renuncia ao compromiso coa realidade social e cultural do país► Non se produce unha ruptura total coa tradición literaria► Literatura menos cerebral, non totalmente afastada do sentimentalismo

AS VANGARDAS GALEGAS

- CARACTERÍSTICAS PECULIARES DAS VANGARDAS GALEGAS

- MANIFESTACIÓNS DAS VANGARDAS: revistas (Ronsel, Alfar, Cristal...) e manifestos (Máis alá (1922), asinadopor Manuel Antonio e Álvaro Cebreiro: crítica da literatura baseada na tradición, dos tópicos literarios galegos, def ensa radical do individualismo e da liberdade creativa)

- AUTORES:

MANUEL ANTONIO: Móvese dentro da órbita do Creacionismo, movemento que pretende captar a esencia da realidade e reinterpretala desde a óptica persoal do poeta. I ncorpora tamén características expresivas pro-pias doutras correntes de vangarda•Obra principal: De catro a catro (1928): poemas estruturados a xeito de travesía mariña. Temáticas: o mar e os elementos directamente relacionados con el, o paso do tempo, a soidade radical, a terra como contrapunto

ÁLVARO CUNQUEIRO: Parte da súa obra poética é de expresión próxima ao Surrealismo, con profusión de me-táforas irracionais e un marcado gusto pola inspiración onírica•Obras principais: Mar ao norde (1932) e Poemas do si e non (1933)

Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

- MOVEMENTOS PARALELOS ÁS VANGARDAS:

NEOTROBADORISMO: I nspirado na recreación da lírica medieval galego-portuguesa, fundamentalmente nos esquemas f ormais e no inxenuismo da cantiga de amigo, participa (esencialmente en Á. Cunqueiro) dunha certavontade expresiva proxima á linguaxe vangardista.

- AUTORES:

F. BOUZA BREY: máis tradicional na repetición dos esquemas formais da poesía trobadoresca•Obras principais: Nao senlleira (1933) e Seitura (1935)

ÁLVARO CUNQUEIRO: Máis renovador a respecto das temáticas e formas medievais, presenta nas súas obras neotrobadoristas, un tratamento das imaxes moi na liña dos movementos vangardistas•Obras principais: Cantiga nova que se chama ribeira (1933) e Dona de corpo delgado (1950)

HILOZOÍ SMO (IMAXINISMO): Destaca nesta poesía a presentación humanizada da natureza, continuando a li-ña animista de Noriega Varela. Son de salientar tamén a descrición impresionista da paisaxe, a abundancia de imaxes e o gusto polo cosmopolitismo

- AUTORES:

AMADO CARBALLO:•Obras principais: O galo (1928) e Proel (1967)

Lo

ure

nç

o Á

lva

rez

.- Busca no seguinte enlace [BI BLI OTECA VI RTUAL GALEGA – POESÍ A MEDI EVAL] unha cantiga de amigo con leixaprén da nosa literatura trobadoresca e compáraa coa seguinte composición :

AS VANGARDAS GALEGAS

► Comenta os puntos que teñen en común, tanto desde o punto de vista formal, como desde o punto de vista da temática

► Repara agora nas diferenzas

► Que aspectos da composición de Cunqueiro cres que se poden considerar vangardis-tas? Con que movemento gardarían relación?

Tiña sono de cristais Tiña sombra de cristaisunha noiva que eu había, unha noiva que eu había,ai, dolor! ai, dolor!

De cristais a cortaba De cristais a rachabao sono en que ela dormía a sombra en que ela morríaai, dolor! ai, dolor!

(Álvaro Cunqueiro)