Working paper

Energy in

Myanmar

Tim Dobermann

March 2016

1

မတစ

ဇြန၊ ၂၀၁၆

ျမနမမာႏငငစြမးအငက႑

Tim Dobermann

IGC Myanmar

၁။ နဒါနး

စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈတြင စြမးအင အပသည။ စြမးအငသည စကမႈက႑ာႏင ကနထတပငနးမ မးက ညပတေစၿပ း အသကေမြးဝမးေက မငးမ မးကတးတကေစကမ ေစ းကြကမ မးက ညး ဆကစပေပး သည။ စြမးအငကတးတကသးစြြျခငးသည စ းပြမးေရးအေဆမကအဥ က ပမေခတမ ေအမငေဆမငရြကျခငး ညးျဖစသည။ ယငးာႏငပတသကသည သမငးဆငရမအဆကအစပမမ ပမထငရမးသည။ ာႏငငမ မး ၏စ းပြမးေရးသည စြမးအငက ပမသးစြြ မာႏငသညာႏငအမ ဆက ကဖြ႕ၿဖ းတးတက မစျမြျဖစသည။1

ာႏငငအမ မးအျပမး၏ ပ မးမ တစဥ းခ ငးဝငေငြာႏင စြမးအငသးစြြမႈတးတကာႏႈနးက ာႏႈငးယဥရမတြင မ ဥးေျဖမင သေဘမဆကာႏြယမႈမဟတေၾကမငး ေတြ႕ရသည။ စြမးအငသးစြြမႈမရသေမကအြနနမက ေသမ အဆငမ အထကသ႔တကရမတြင ဝငေငြမမ သသသမသမတးတကသြမးေရသည။ ာႏငငတစာႏငငခ မးသမ ကြယဝသြမးၿပ းေနမကတြငမ စြမးအငသးစြြမႈာႏင ဝငေငြအၾကမးဆကစပမႈမမ ျပနၿပ းက ဆငးသြမး တတသည။ ထ႔ေၾကမငစြမးအငမမ ဖြ႕ၿဖ းမႈ၏အေစမပငးကမမ မးတြင ပၿပ းအေရးပါတတသညက ေတြ႕ာႏငသည။

ပ- ၁ တြင ေအမကေျခဘယဘက၌ စြမးအငအသးျပ မႈာႏင ဝငေငြာႏစမ းစးနမက ေသမ ာႏငငမ မး အပစက ေတြ႕ာႏငသည။ ယငးာႏငငအမ မးစမ ဆမဟမရအမဖရကာႏငငမ မးျဖစၿပ း အမရာႏငငအနညးငယသမ ပါဝငကမ ျမနမမာႏငငညးအပါအဝငျဖစသည။ ထာႏငငမ မး၏ စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈႈာႏင အေဆမကအဥ ဆငရမ ျပ ျပငေျပမငးြျခငးမ မးမမ ကနထတ ပျခငး၊ စကမႈပငနးမ မးာႏင ဝနေဆမငမႈစေသမ က႑မ မး အတြက စြမးအငမညမ ေပးာႏငမေပးာႏငဆသည အခ ကေပၚတြင မတညေနသည။ စမးသးသမ မး အတြကဆပါကညး စြမးအငမမ အခ နကနမ မးစြမသကသမေစ႐သမမက သမးအရငးအျမစာႏင အပနး ေျဖအနမးယမႈမ မးကပါ ပမတးတကေကမငးမြနေစသည။

1 ထအဆကအစပက အတအက တြကခ ကျပာႏငရန (ဥပမမ ာႏငငတစာႏငငသည စြမးအငသးစြြမႈ x% ျမငတကပါက စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈမမ ပမျမငမမးေသမ y% တကမညဆသညပစမ း) ခကခြသည။ ယငးတြင သကဆငရမာႏငငာႏင ဆငေသမ အခ ကအကမ မးာႏင ာႏငငတြငး အေျခအေနမ မးာႏငညး သကဆငေနသည။ အခ နကမအပငးအျခမးမမညး အေရးပါသည။ ေခတၿပ ငဖြ႕ၿဖ းမႈမ မးတြင ပစစဓမတအမး တးတကသးစြြျခငးာႏင စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈအဆကအစပမမ ပမထငရမးေရသည။ ယေန႔ေခတစ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈက ေဆမငၾကဥးေပးာႏငသည နညးပညမအမးးမမ စြမးအင ာႏငပတသကေနေသမေၾကမငညးျဖစသည။ ထ႔ေၾကမင ယေန႔ဖြ႕ၿဖ းၿပ းာႏငငမ မး ဖြ႕ၿဖ းေရးမးေၾကမငးကစတင ေ မက မးသည ၁၈ ာႏင ၁၉ ရမစ မ မးတြငမ ယေန႔ေခတေမကမထငရမးေပ။

2

ပ- ၁။ ာႏငငမ မး၏ တစဥ းခ ငးဝငေငြာႏင စစေပါငးစြမးအငသးစြြမႈ

ယခ ပသည စြမးအငသးစြြမႈာႏင ဂ ဒ ပ ဖြ႕ၿဖ းမႈအဆကအစပက အခ းက က ေမာႏငရနကည ေပးသည။ ဝငေငြာႏင စြမးအငသးစြြမႈ ခ တဆကပက ၾကညျခငးျဖစသည။ ရငးျမစ။ World Development Indicators

အထကပါကစၥရပမ မးက တၿပ ငနကတညးၿပ းေျမမကေစရနအတြကဆ င မဝါဒပငးဆငရမ ႀက းစမး အမးထတမႈႀက းႀက းမမးမမးပရန သည။ စြမးအငမမ အေျခခက က တညရေနေသမညး ေခတမ စြမးအငပစမ မးက အပသထတ ပသးစြြာႏငေရးမမမ ြယကေသမကစၥမဟတေပ။ ေတမငထ ထပေသမ ကခ ငာႏငရမးျပညနယမ မးမစၿပ း ကမး႐းတနးေဒသမ မးျဖစေသမ မြနာႏင တနသၤမရ အထ ပထဝ ဖြြ႕စညးပေထြျပမးေသမ ျမနမမာႏငငကြသ႔တငးျပညတြင ထကစၥမမ ပမ႐ႈပေထြးခကခြာႏငသည။2 အမ းသမး အဆငဓမတအမးငးာႏင ခ တဆကမႈမရေသမ သ းျခမးစြမးအငအရငးအျမစမ မးေဖမထတာႏငေရးသည ေဝးေခါငဖ မးေသမေဒသမ မးအတြက အြနအေရးႀက းေသမေၾကမင သငေ မေသမမဝါဒမ မးရရန သည။ အရြယပမမဏႀက းမမးေသမ အမ းသမးအဆငစြမးအငစ မကနးႀက းမ မးမမအေရးႀက းေသမညး ျမနမမာႏငင၏ ေရရညဖြ႕ၿဖ းေရးပနးတငမ မးအတြက ဆ င ေမကမႈမရေပ။ စြမးအင ကမးမ ရရမႈာႏင စြမးအငအမမခခ ကေပးာႏငမႈာႏစခတ႔က သ းျခမးကစၥမ မးအျဖစကငတြယရနသည။ စြမးအင အပခ ကမမ တစရကတညးအတြငး၌ပင တစခ နာႏငတစခ နမတည ေပ။ အကယ၍ စြမးအငထတ ပမႈ သည အပခ ကအတကအက စကဝနးာႏင ကေ မည ေထြစြမးေဆမငာႏငမႈမရပါက မၾကမမဏ မ းျပတေတမကမႈမ မးျဖစ မေပမည။ စြမးအငတသမတတညးမရမႈေၾကမင ထတ ပမႈႈက အောႏမင အယကျဖစေစၿပ း ကနထတစြမးအမးကထခကေစကမ ေခတသစၿမ ႕ေတမႀက းတစခ၏ ပငနးေဆမငတမ မ မးက အဟန႔အတမးျဖစေစပါသည။ ျမနမမာႏငငတဝမးတြင အရညအေသြးျမငေသမ စြမးအငေပးစြမး 2 ယငးအခ ကကပင ျမနမမာႏငငတြင ႀက းမမးသညစြမးအငဆငရမ အမးအမမ မးရေနျခငးျဖစသည။ ေရအမး ပစစ၊ ေနစြမးအငမသည သဘမဝ ဓမတေငြ႕အထ ႀက းမမးေသမ အရငးအျမစမ မးရေနသည။ ေရအမး ပစစအမးအမမမ မ ဂါဝပ တစသနးာႏင အထကရေနသည။

3

ာႏငေရးအတြက မဝါဒေရးဆြြရမတြင မနကနေသမ ဆြြေဆမငမႈမက းမ မးက ထညသြငးာႏငဖ႔သည။ စြမးအငက႑ရ ပငနးဖြြ႕စညးပကျပငဆငၿပ း ကရစြမးအငအသးျပ ခ ေကမကခေနမႈပစမ မးက ေျပမငးြ ကာႏငပါက စြမးအငက႑အေျခခအေဆမကအဥ မ မးတြင ဘ႑မေရးအရရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မး ပမ တးပြမးမေအမင စြမးေဆမငာႏငမညျဖစသည။

စြမးအငအသးျပ ခကေျပမငးြေကမကချခငး၏ ေနမကကြယတြင ဘ႑မေရးအေၾကမငးတရမး တစခတညးရသညမဟတေပ။ အသးျပ ခတြင စြမးအငသးျခငးေၾကမငျဖစေသမ အဖြြ႕အစညး၏ ကနက စရတမ မး ဥပမမ စြန႔ပစအညစအေၾကးမ မးာႏင မ းခးထတ ႊငမႈမ မးကပါ ထညသြငးတြကခ ကရန အပသည။ ထသ႔ထညသြငးတြကခ ကျခငးမျပ ပါက ျပနျပညျမြစြမးအငရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးသည ျမနမမာႏငင ကြသ႔ေသမ ဖြ႕ၿဖ းဆြာႏငငတစခအတြက အြနအရငးႀက းသညဟ ထငျမငယဆစရမျဖစေနေပမမည။ ျမနမမာႏငငရ စြမးအငအဖးအခမ မးက ျပငဆင က႐ျဖင ာႏငင၏ ေနေရမငျခညာႏင ေစြမးအငဆငရမ အရငးအျမစမ မးက စတငသးစြြ မေစရန ပပးကည ေပးာႏငမညျဖစသည။3 ထသ႔ေသမ ျပ ျပငေျပမငးြေရး မ မးက ကန႔ကြကသတ႔က အဓကေထမကျပေသမအခ ကမမ စြမးအငသးစြြခမ မးကတးျမႇငျခငးသည ဆငးရြသမးမ မးအမး အက းျဖစထြနးေစျခငးရမညမဟတဟေသမ အခ ကျဖစသည။ သ႔ေသမ ကေတြ႕ သမဓကမ မးအရ ရသငရထကသညေအမက ေ မခ ထမးေသမ စြမးအငေစ းာႏႈနးမ မးသည ဆငးရြသမးမ မး ထကခ မးသမသမ မးကသမ ပမအက းျဖစထြနးေစသညက ေတြ႕ရသည။

ဤစမတမးငယတြင အထကပါကစၥရပတစခခ ငးစ က ေ မသးသပရန ရညရြယပါသည။ ရညရြယခ ကမမ စြမးအငမဝါဒခ မတျခငးဆငရမ ာႏငငတကမအေတြ႕အၾက မ မးာႏင ျမနမမာႏငင၏ ပကတ အေျခအေနက ဆကစပေပးရနျဖစသည။ ျမနမမာႏငင၏ စြမးအငက႑အတြကသေတသနမ မးမမ ရမးပါးေသမေၾကမင ယခစမတမး၏ အဆးသတပငးတြင ျမနမမစြမးအငက႑၌ ေဆမငရြကရနအပသည သေတသနအစ အစဥသစမ မးက ေဖမျပထမးပါသည။ ေနမကဆးတစခ ကအေနာႏင ဤစမတမးသည စစစစြမးအငက အဓကအမ႐စကၿပ းသးသပထမးျခငးျဖစသည။ စြမးအငက႑ရ အျခမးအေရးပါေသမ ေရနထြကပစၥညးမ မးာႏင သယယပ႔ေဆမငေရးအတြကအဓကက ေသမ ေမငစမဆ တ႔ာႏငပတသကၿပ း ထညသြငးသးသပထမးျခငး းဝမရပါ။

3 ကရအခ နတြငမ ေရအမး ပစစတစခတညးကသမ စ းပြမးျဖစထတ ပ ကရသည။ ရမး၊ ခ ငးျပညနယာႏင ကမး႐းတနးေဒသမ မးတြင ေစြမး အငအမးအမႀက းမမးသည။ ေနစြမးအငအမးအမမမညး တစာႏစ င ၅၁၉၃၇ တမရမဝပနမရ အထရာႏငၿပ း အယပငးေဒသမ မးတြင အဓက ေတြ႕ရရသည။

4

ပ- ၂။ ာႏငငေးခ၏ တစဥ းခ ငးဝငေငြာႏင စြမးအငသးစြြမႈဆကစပပ သမငးေၾကမငးအခ ကအကမ မး

ေဒါငက Y ဝင႐းသည ၁၉၉၀ အေမရကနေဒၚမာႏႈနးထမးျဖင ပ မးမ တစဥ းခ ငးဝငေငြ ဂ ဒ ပ ကေဖမျပထမးျခငး ျဖစသည။ အးစကကေးမ မးက စစေပါငးစြမးအငသးစြြမႈကေဖမျပသည။ အခ ကအက- Maddison Project, History Database of the Global Environment

၂။ ဖြ႕ၿဖ းေရးအရငးအျမစျဖစေသမ စြမးအင

ေခတသစစ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈမ မးက ေမမငးာႏငေသမအငဂ ငမမ စြမးအငသးစြြမႈပငျဖစသည။ ပ- ၂ တြင ေခတသစ စ းပြမးေရးပါဝါာႏငငေးခ၏ စြမးအငာႏင ဖြ႕ၿဖ းမႈဆကစပေသမ သမငးေၾကမငး အခ ကအ ကမ မးကေဖမျပထမးသည။ ထဆကစပမႈသညာႏစမးသြမးသေဘမေဆမငသည။ ပမခ မးသမကြယဝ မသညာႏငအမ စြမးအငကသးစြြာႏငမညအခြငအေရးပမတးတက မၿပ း စြမးအငပရပါကညး ဥစၥမဓန အတြက ပမဖနတ းပကငမာႏငမညျဖစသည (Ozturk 2010)။ သ႔ရမတြင အရငးသည ပအမးထက စမ င စြမးအငအေပၚ မ မးစြမမ တညေနၿပ း အရငးသညပင င စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈႈ၏ အဓက ေသမခ ကျဖစသညဟေသမ အခ ကမ မးညး ရေနေသးသည။ စြမးအငသည ပအမး၏ ကနထတ ပ ာႏငစြမးက တးျမႇငသြမးေစမည နညးပညမသစမ မးတြင အရငးအာႏ းျပ ရနညး တြနးအမးေပးသည။ ထမတစဆင စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈကျဖစေစသည (Jorgenson 1984, Lucas 2002, Crafts 2004)။ ာႏင ကနစညမ မးကသယယပ႔ေဆမငရေသမ အခ နာႏငစရတမ မးမမ သသသမသမက ဆငးမခြသည။ စက႐မ မးသည ပမသကေသမေသမာႏႈနးထမးျဖင ကနပစၥညးမ မးက ပမထတ ပ မာႏငၿပ း ပမက ယျပန႔ ေသမေစ းကြကမ မးာႏင ခ တဆကေရမငးခ ာႏငသည။ အပသမမးထမမ ညး ပမ ပပငခြငရမျခငး သ႔မဟတ ထတ ပာႏငစြမးပျမငေသမ အပမ မးက ဥ းစမးေပးပကငမျခငးမ မးညး ရ မသည။

5

တ႔ေရႊ႕ေျပမငးသြမးမမႈျမငမမးမသညာႏငအမ စတကးစတသနးမ မး ဖယစ းဆငးျခငးမ မး ပမ မ မးျပမးမၿပ း တ ထြငဖနတ းမႈမ မးပါတးတကျဖစထြနးမေရသည။

ျမနမမာႏငငသည က နဖြ႕ၿဖ းဆြာႏငငမ မးနညးတပင ကရ စကမႈဥ းေဆမငာႏငငမ မးျဖတသနးခြေသမ ရည မး သည တ ထြငဖနတ းမႈဆငရမသမငးေၾကမငးတစခးက ေက မပစကာႏငသည။ ယငးမမ အမနပင 'မဟမ ခနပ ေက မႊမးမႈႀက း' ျဖစသည။ ေခတမမ ေတမေသမ နညးပညမမ မးက ေက မႊမးၿပ း ေခတအမ ဆးမ မးကသမ ရယသးစြြျခငးျဖစသည။ ျမနမမာႏငင၏ စမတဖနးေစ းကြကသည အေကမငးဆး ဥပမမတစခပငျဖစသည။4 စနေခၚမႈတစခမမ ထသ႔ေသမ ေခတမ နညးပညမမ မးညပတာႏငေရးအတြက စြမးအင အပျခငးပငျဖစသည။ တယ ကြနး က႑တစခတညး၌ပင ၂၀၁၇ ခန႔မနးခ ကမ မးအရ ေစ းကြက အပခ ကကျဖညဆညးာႏငရနအတြက ျမနမမာႏငငတြင ကရတမဝါတငအေရအတြက၏ ာႏစဆမ သးဆအထ တးတကစကထရနအပာႏငသည။5 မဘငးနညးပညမသည စ းပြမးေရးဆငရမ သတငးအခ ကအကမ မးက အြယတကျပန႔ပြမးေစျခငး (Jensen 2007)၊ ပငနးေဆမငရြကမႈ စရတမ မးေ မက ေစျခငးာႏင ေငြေခ းပငနးကြသ႔ေသမ အေျခခအက ဆးဝနေဆမငမႈ ပငနးမ မး စတငတညေထမငရမတြင အေထမကအကမ မးစြမျပ ာႏင (Jack & Suri 2014) သည။ သ႔ရမတြင မဘငး နညးပညမ၏ အက းေက းဇးမ မးက ခစမးာႏငေရးအတြက ပစစမမ အဓကက သည။ အထးသျဖင ျမနမမာႏငငေဝးေခါငဖ မးေဒသမ မးတြင မဘငးဝနေဆမငမႈမ မး အဆကအသြယမျပတေတမကေစရနအ တြက တမဝါတငမ မးအျပညအဝ အပ ပေနဖ႔သည။ မဘငးသးစြြသမ မးကညး ၎တ႔၏ မဘငး ဖနးမ မးက အမးျပနျဖညသြငးာႏငရန သည။ ထသ႔ေသမ အေျခခအေဆမကအဥ အပခ ကမ မးက ျဖညဆညးျခငးသည ေခတမ စ းပြမးေရးတစခက ကးေျပမငးရမတြင အဓကက ေသမ အခ ကတစခ ပငျဖစသည။

ဇယမး- ၁။ ျမနမမာႏငင၏ အမန းခ ငးာႏငငမ မးရ စစေပါငး ပစစဓမတအမးထတ ပမႈ- ၂၀၁၃ (TWh)

ာႏငင ေက မကမ းေသြး ေရန သဘမဝဓမတေငြ႕ ေရအမး ပစစ ဆ မ+ေ စစေပါငး ဘဂၤ မးေဒရ ၁.၂၃ ၆.၆၉ ၄၄.၀၈ ၀.၈၉ ၀.၁၅ ၅၄.၀၄ ကေမ႓မဒ းယမး ၀.၁၇ ၀.၅၈ - ၁.၀၂ ၀.၀၀ ၁.၇၈ ျမနမမ ၀.၅၁ ၀.၀၆ ၂.၄၄ - - ၁၁.၈၉ ထငး ၃၂.၉၁ ၁.၆၈ ၁၁၇.၀၆ ၁.၃၈ ၁.၃၈ ၁၆၅.၇၁ ဗ ယကနမ ၂၄.၈၃ ၂.၂၇ ၄၂.၆၅ ၀.၀၉ ၀.၀၉ ၁၂၇.၀၃

အခ ကအက- International Energy Agency – Electricity Statistics (2013)

ျမနမမာႏငငရ ပစစက႑ေခတၿပ ငအေတြ႕အၾက မ မး

4 Tech Scene in Myanmar Hinges on Cellphone Grid’, The New York Times, July 2014 ကၾကညပါ။ 5 တယ ကြနးအေျခခအေဆမကအဥ မ မးအြန ငျမနစြမဖြ႕ၿဖ းမျခငးသည ယငးက႑၏ ၿပ ငဆငမႈအြနျပငးထနေသမ သဘမဝက ေဖမျပ ေနသည။ ကရတြင ာႏငငေတမမပငဆငၿပ း ပဂၢ ကပငေျပမငးေနသည MPT ာႏင ာႏငငျခမးသမးပင ကမတမ Ooredoo ာႏင ေနမေဝး Telenor တ႔ရေနၾကသည။ ယငးတ႔အမးးမမ ေစ းကြကေ၀စအတြက တကပြြဝငေနၾကၿပ း ကြနရကျဖန႔က ကာႏငရန ညး ႀက းစမး ကရ ၾကသည။ ခန႔မနးခ ကမ မးအရ ၂၀၁၅ တြင တမဝါတငေပါငး ၆၀၀၀ ခန႔ရေနၿပ း ေစ းကြက အပခ ကက ျပညမ ာႏငရနအတြက ၂၀၁၇ အတြငး တမဝါတငေပါငး ၁၇၀၀၀ မ ၂၅၀၀၀ အၾကမးအပာႏငသည။

6

ကမ႓မေစ းကြကထြသ႔ ျမနမမာႏငငတစေၾကမျပနဝငေရမက မျခငးေၾကမင ပစစက႑စနေခၚမႈမမ ပမႀက းမမးျပငးထနမသည။ ာႏငငတကမရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးက ပမမ ခရေသမ ၿပ ငဆငမႈျပငးသည ပ႔ကနအေျချပ စ းပြမးေရးသ႔ေျပမငးြကျခငးေၾကမင ပစစထတ ပျဖန႔ျဖ းာႏငသည အေျခခ အေဆမကအဥ မ မးက ေခတမ ေစရနာႏင တးခ ြ႕ာႏငရနအပ မသည။ ျမနမမာႏငင၏ အမန းခ ငး ာႏငငမ မးျဖစေသမ မြေခါငေဒသာႏငငမ မး သည ညး အမးတအေတြ႕အၾက မ မးက ျဖတသနးၿပ းျဖစရမ ထ ပငနးစဥကမညသ႔စ မခန႔ခြြရသညဟေသမ အဖးတနသည အေတြ႕အၾက ၊ အခ ကအကမ မးက သငယရရာႏငသည။

ဇယမး- ၂။ ပစစသးစြြမႈ ၁၉၉၀ ာႏင ၂၀၁၃

ျမနမမ ဗ ယကနမ ထငး တစဥ းခ ငးပ မးမ စစေပါငး တစဥ းခ ငးပ မးမ စစေပါငး တစဥ းခ ငးပ မးမ စစေပါငး ၁၉၉၀ ၄၀ ၁၇၃၅ ၁၀၀ ၆၁၈၆ ၇၁၀ ၃၈၃၄၄ ၂၀၁၃ ၁၆၀ ၈၇၁၄ ၁၃၁၀ ၁၁၄၁၀၀ ၂၄၉၀ ၁၆၄၃၂၂ ဖြ႕ၿဖ းမႈ ၃၀၀% ၄၀၂% ၁၂၁၀% ၁၇၄၄% ၂၅၁% ၃၂၉%

ပ မးမ တစဥ းခ ငးအခ ကအကမ မးမမ kWh ျဖစၿပ း ာႏငငအကစစေပါငးကနးဂဏနးမ မးမမ GWh ျဖစသည။ အခ ကအက- International Energy Agency

၁၉၉၀ ခာႏစက ျမနမမာႏင ဗ ယကနမာႏစာႏငငစးသည ပစစသးစြြမႈ ဆငးရြနမက ေသမာႏငငမ မးျဖစခြၾက သည။ သ႔ရမတြင ြနခြေသမဆယစာႏစာႏစခအတြငး ာႏစာႏငငအၾကမးတြင စြမးအငသးစြြမႈပစ အႀက းအက ယ ကြြျပမးျခမးနမးသြမးခြသည။ ယငးကြြ ြြမႈက ပ- ၃ တြငေတြ႕ရာႏငသည။ ကရျမနမမာႏငင သည တစဥ းခ ငး ပ မးမ ဝငေငြာႏင စြမးအငသးစြြမႈာႏႈနးထမးတ႔တြင ၁၉၉၅ ခာႏစ ဗ ယကနမာႏငင အေျခ အေနာႏင တည သည။ ာႏစာႏငငးတြင ေရအမး ပစစစြမးအငအမးအမမ မး ႀက းႀက းမမးမမး ရေနျခငးေၾကမင ဗ ယကနမသည ာႏႈငးယဥရန ဥပမမေကမငးတစချဖစသည။ ဖြ႕ၿဖ းမႈ၏ အေစမပငး အဆငမ မးတြင ာႏစာႏငငးအတြက ေရအမး ပစစသညအဓကစြမးအငအရငးအျမစျဖစသည (ပ- ၅ ကၾကညပါ)။ ဗ ယကနမအေတြ႕အၾက မမ ျမနမမာႏငငအတြက စ မကနးခ ရမတြင အေထမကအပ ျဖစာႏငသည။ ဗ ယကနမသည ြနခြေသမဆယစာႏစာႏစခအတြငး ပစစ ဓမတအမးသးစြြမႈာႏႈနးထမး ပ မးမ ၁၃.၅% ျဖငတးတကခြသည။ ထ႔ေၾကမင ျမနမမာႏငငေရ႕ဆကဖြ႕ၿဖ းမသညာႏငအမ အမးတတး တကာႏႈနးက ေမ မမနးာႏငသည။ သ႔ရမတြင အေျခခအေဆမကအဥ မ မးာႏင အငစတ က းရငးဆငရမ အကန႔အသတမ မးေၾကမင ဗ ယကနမတြင ဖြ႕ၿဖ းမႈကေကမငးစြမစ မာႏငခြျခငးေတမ မရေပ။ အေစမပငး ကမမ မးတြင သဘမဝအတငးျပတေတမကမႈရေသမ ေရအမး ပစစက အြနအမငး မ ခေသမေၾကမင မ းျပတမႈမ မးျဖစပြမးသည။ ပစစျဖန႔ျဖ းာႏငစြမးမမညး တညၿငမမႈမရေပ။ ဗ ယကနမ အစးရပင Vietnam Electricity (evn) ကကဝါးႀက းအပထမးေသမေၾကမင ပဂၢ ကရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မး ဝငေရမကၿပ း ဝယ အမးပ မႈမ မးက ျဖညဆညးေပးရနအတြက မက းညးရမေနေပ။ အ ငအျမန တးတကမ ေသမ ဝယ အမးေၾကမင အစးရသည ၂၀၀၇ ာႏင ၂၀၁၅ အတြငး ထတ ပမႈစြမးရညက အႀက းအက ယ ျမႇငတငခြသည။ စစေပါငးထတပာႏငစြမးသည ၂၀၀၆ ခာႏစပမမဏထက ေးဆတတျမငမမးမခြ သည။ ျမနမမာႏငငသည ြနခြေသမ ဆယစာႏစ တစခ သ႔မဟတာႏစခက ဗ ယကနမေရမကရခြေသမ အေျခ

7

အေနျဖစသည တးတက မေသမ ဝယအမးကျပညမ ရနအျပငးအထနေဆမငရြကေနရေသမ အေျခ အေနသ႔ေရမကရေနသည။6

ပ- ၃။ တစဥ းခ ငး ပစစသးစြြမႈေျပမငးြ မပ က ဝပနမရ

ဖြ႕ၿဖ းမႈအတြက အေကမငးဆးေမငစမကေရြးခ ယျခငး

ဗ ယကနမာႏငငေဆမငရြကခြေသမ စြမးအငအမ းမ းေရမစပခြမႈာႏင ျမနမမာႏငငက စ မကနးေရးဆြြထမး ေသမ ေရမစပမႈတ႔က ာႏႈငးယဥ င ာႏငငာႏစခ၏ မတည ေသမ မးေၾကမငးမ မးက ေတြ႕ရ ာႏငမညျဖစသည (ပ- ၄ ကၾကည)။ ထးျခမးခ ကအေနာႏင ယေန႔ေခတျမနမမာႏငငသည ၁၉၉၅ ဗ ယကနမာႏင တစဥ းခ ငးပ မးမ ဝငေငြာႏင ပစစဓမတအမးသးစြြမႈာႏႈနး၊ ပစစထတ ပမႈတြင ေရအမး ပစစအခ းအစမးစသညျဖင ကနးဂဏနးအခ ကအကအမ မးအျပမးတြင တည ေနျခငးျဖစသည။ ေရအမး ပစစက အြနအကြၽ မ ခ ေနျခငးက ေ မခ ရနအတြက ဗ ယကနမသည ၁၉၉၅ ာႏင ၂၀၀၃ အတြငး သဘမဝဓမတေငြ႕တြင ႀက းမမးစြမ ရငးာႏ းျမႇပာႏခြသည။ ျမနမမာႏငင၏ ေနမကဆးထတျပနခြေသမ အမ းသမးစြမးအငမဟမဗ ဟမ တြငမ ေက မကမ းေသြးကသးၿပ း ေရအမး ပစစမ ခမႈကေ မခ ရန ေရြးခ ယထမးသညကေတြ႕ရမည။7

ကရအခ နတြငမ သဘမဝပတဝနးက ငဆငရမ အခ ကမ မးေၾကမင ယငးစ မကနးက ေခတ ဆငးငထမးသည (အပငး- ၅ တြင အေသးစတေဆြးောႏြးထမးပါသည)။ ပစစဝယ အမးာႏင ထတပာႏငစြမး အတကအက ရျခငးာႏင ကဖကည ေစရနအတြက အပသေမကထနးခ ပ ထတပာႏငေသမ ေက မကမ းေသြး သ႔မဟတ သဘမဝဓမတေငြ႕ေမငစမမ မးအပသည။8 ာႏငငတြင

6 ဤေနရမတြင သတေတမထမးရန သည။ ဗ ယကနမသည ပစစျဖန႔ျဖ းမႈတးခ ြ႕ေရးတြင နမနမယစရမာႏငငေတမ မဟတျပနေခ ။ ဗ ယကနမသည ျပနမေပါငးမ မးစြမၾက ခြရၿပ း အခ ႕က ာႏႈငးယဥသးသပရန ယခစမတမးတြငေဖမျပထမးသည။ ထငးာႏငင၏ ဤကစၥတြင ပမေအမငျမငသည။ သ႔ရမတြင ျမနမမာႏငငာႏင ာႏႈငးယဥပါက ဗ ယကနမသည တးတကမႈမ မးစြမရၿပ း ေနမကခအေၾကမငးမ မးညး တည သည။ 7 အမ းသမးစြမးအငမဟမစ မကနးက ၂၀၁၆ အေစမပငးတြင ယခငအစးရကထတျပနခြျခငးျဖစၿပ း ကရအစးရသစက ယငးက ဆကကကငစြြျခငး ရ/မရမေသခ မေပ။ 8 သဘမဝဓမတေငြ႕ သ႔မဟတ ေက မကမ းေသြးေမငစမျဖငညပတေသမ ဓမတအမးေပးစက႐မ မးသည စတင ညပတၿပ းခ နမစၿပ း ပစစ အထြက အေျပမငးအြမဆစေမကျဖင မရပမနမးစြမးအငထတေပးာႏငသည။ ယငးက သစြမးအငထတာႏငေသမ base-load ေမငစမ မ မးဟ ေခၚသည။

8

မညသ႔ေသမ စြမးအငရငးျမစမ မးကေရမစပၿပ း ပစစထတပမညနညးဆေသမေမးခြနးမမ အေရးပါ ေသမ စ မကနးေရးဆြြမႈေမးခြနးတစချဖစသည။ ေက မကမ းေသြးမမ ေပါမ မးၿပ း ေစ းညးသကသမ ေသမေၾကမင ဘ႑မေရး႐ႈေထမငမမ ေရြးခ ယစရမ တစချဖစေရသည။ သ႔ရမတြင ပမမဏႀက းမမးေသမ ေက မကမ းေသြး ဓမတအမးေပးစက႐တစခ ညပတသညအဆငအထေရမကရရနမမမ အခ နာႏင ာႏစျမႇပထညဝငရသည အရငးအာႏ းမ မးစြမအပသည။ စက႐အမ းအစမးအက ညပတမႈာႏင စ မ ခန႔ခြြမႈစရတမ မးညး ကြြျပမး သည။

ေအမကပါစမရငးကငပညမေက ငခနးက ေဆမငရြကာႏငသည။9

ဇယမး- ၃။ မတည ေသမ ပစစတစယနစထတ ပမႈကနက စရတမ မး

တညေဆမကမႈ စရတ (ဆင/kWh)

တညေဆမက ခ န (ာႏစ)

ေမငစမ တနဖး (ဆင/kWh)

သကတမး (ာႏစ)

ာႏစစဥ ညပတ ခ န (နမရ )

စစေပါငး (ဆင/kWh)

ေရအမး ၃.၅ ၃-၆ - ၄၀ ၄၀၀၀ ၃.၇ CC ဓမတေငြ႕ ၁.၂ ၃ ၄.၇ ၂၀ ၆၀၀၀ ၆.၃ ဓမတေငြ႕ တမဘင

၂.၆ ၁-၂ ၆.၃ ၁၅ ၂၀၀၀ ၉.၆

ေက မကမ းေသြး ၂.၀ ၄ ၂.၈ ၃၀ ၆၄၀၀ ၅.၆ ဒ ဇယ ၁.၆ ၁ ၂၂.၅ ၁၀ ၂၀၀၀ ၃၂.၆

ပငနးညပတမႈာႏင စ မခန႔ခြြမႈကနက စရတမ မးက ထညသြငးေဖမျပထမးျခငးမရပါ။ ၎တ႔သည ေရအမး ပစစ တြင ၀.၂ ဆင/kWh ာႏင ဒ ဇယတြင ၁.၀ ဆင/kWh အထရာႏငသည။ CC မမ combined cycle ကဆသည။ ေမင စမေစ းာႏႈနးမ မးမမ ျပညတြငးေစ းကြကအတြက ေက မကမ းေသြးတစတန ေဒၚမ ၈၀၊ သဘမဝဓမတေငြ႕ BTU တစသနးက ၇ ေဒၚမျဖစသည။ ကရ ျပငပေစ းကြကေပါကေစ းမမ ယခထကပမနညးပါးသည။ (ေက မကမ းေသြး တစတန ၅၅-၆၀ ေဒၚမခန႔)

ေစ းာႏႈနးသကသမမႈ႐ႈေထမငတစမ းထြမၾကညပါက ေက မကမ းေသြးသည ေရအမး ပစစကအစမးထး ရနအတြက အေကမငးဆးျဖစသည။ သ႔ရမတြင Combined Cycle အမ းအစမး ဓမတေငြ႕ ပစစဓမတအမးေပးစက႐ထက မဆစေမကသမ သကသမျခငးျဖစသည။ သဘမဝဝနးက ငာႏင က နးမမေရးဆးက းမ မးကထညမတြကပါက ေက မကမ းေသြးမမ သဘမဝဓမတေငြ႕ထကအဖးခ သမသည။ ျမနမမအစးရခန႔မနးခ ကအရ ျမနမမာႏငငတြင ေက မကမ းေသြးသးစြြမႈအြနအမငးျမင တက မမည ျဖစသည။ ဗ ယကနမာႏငငေဆမငရြကခြပာႏင ျမနမမာႏငင စ မကနးခ မတထမးပက ေအမကပါအတငး ာႏႈငးယဥေမာႏငသည။

9 ထကနးဂဏနးမ မးက အ ႊနးအေနျဖငသမမတယာႏငၿပ း အတအက မမနာႏငပါ။ အမနတကယကနက သညတနဖးသည ယခခန႔မနးထမးသည ာႏင မ မးစြမကြမျခမးာႏငသည။

9

ပ- ၄။ စြမးအငေရမောႏမသးစြြပ (စြမးအငအမ းအစမးအကပါဝငေသမ %)

ျမနမမာႏငငအတြက ခန႔မနးတြကခ ကမႈမ မးက ယခင ပစစစြမးအမးဝနႀက းဌမနက ေဆမငရြကခြျခငးျဖစသည။ အမ းသမးစြမးအငမဟမစ မကနးအရ ၂၀၃၀ တြင ေရအမး ပစစ၏ အခ းမမ ၅၇% ျဖင အႀက းဆးျဖစေနၿပ း သဘမဝ ဓမတေငြ႕၏အခ းမမ ၈% သ႔ ေ မက သြမးသည။ ကရ ၂၀၁၆ အေျခအေနမမ မဟမဓမတအမးငး ကြနရကအတြက ေရအမး ပစစ ၆၃%၊ ဓမတေငြ႕ ၃၃% ာႏင ေက မကမ းေသြး ၂% တ႔ျဖစသည။ အခ ကအက- MOEP, International Energy Agency

ဗ ယကနမသည သဘမဝဓမတေငြ႕က အႀက းအက ယသးၿပ း ေရအမး ပစစအေပၚ မ ခမႈက ေ မခ ာႏငခြသည။ ခန႔မနးထမးသညအတငးဆပါက ျမနမမာႏငငက ေက မကမ းေသြးက အဓကအမးထမးၿပ း ယငးကေ မခ မည ျဖစသည။ ေက မကမ းေသြးက အြနအကြၽမ ချခငးသည ညး ျပနမရသည။ ျမနမမာႏငငတြင ကမးြနသဘမဝဓမတေငြ႕မ မးေပါမ မးစြမေတြ႕ရရေသမညး ထြကရေသမ ေက မကမ း ေသြးမမမ အရညအေသြးအြနနမက သည။ ထေရမကေသမ ေက မကမ းေသြးဓမတအမးေပးစက႐ ညပတမညဆပါက အရညအေသြးျမငေသမ (high calorific bituminous coal) ေက မကမ းေသြးမ မးက အငဒန းရမးသ႔မဟတ ၾသစေၾတး မ တငသြငးရဖြယရသည။ ထ႔အျပင ေက မကမ းေသြးစက႐မ မးမမ ညစညမးေသမေၾကမင ႀက က နညးေရသည။10

10 ဥပမမ- “Coal power projects to be delayed”, The Myanmar Times ကၾကည

10

ပ- ၅။ သကဆငရမာႏငငမ မးအတြက ပစစထတယမႈအရငးအျမစမ မး

အခ ကအက- International Energy Agency

ာႏငင၏ ေရရညစြမးအငေရမောႏမမဝါဒက ေရြးခ ယသတမတေရးမမ အေရးႀက းေသမ မဝါဒဆငရမ ဥ းစမးေပး ပငနးတစရပျဖစၿပ း ထညသြငးစဥးစမးရမည အခ ကအကအမ မးအျပမးရသည။ ေက မကမ းေသြးက ဥ းစမးေပးေရြးခ ယရသည အေၾကမငးရငးတစခမမညး ာႏငငမထြကရေသမ သဘမဝဓမတေငြ႕မ မးက တ႐တာႏင ထငးာႏငငတ႔သ႔ ာႏစရညစမခ ပမ မးခ ပဆၿပ း ေရမငးခ ထမးခြၿပ းျဖစေသမေၾကမငညးျဖစသည။ ထစမခ ပမ မးက ျပနျပငရနမမ ခကခြ ြနးေသမေၾကမင သဘမဝဓမတေငြ႕မမ ေရြးခ ယစရမတစခ အျဖစရမေနေတမပါ။ ထ႔အျပင ဓမတေငြ႕သကအသစမ မးမမညး ေနမကဆယစာႏစတြငမ စတငေဖမ ထတာႏငမည ျဖစသည။11 ဓမတေငြ႕ ေစ းာႏႈနးက ဆငးျခငးကညး ေနမကထပစးစမးရမေဖြမႈမ မးက အဟန႔အတမး ျဖစေစသည။ ေနမကတစခ ကမမ သဘမဝဓမတေငြ႕က ေရနခ ကစက႐မ မး၊ စကမႈ ပငနးမ မးာႏင ဓမတေျမၾသဇမစက႐ကြသ႔ စက႐မ မးတြငညး အသးျပ ရေသးသျဖင စြမးအငမဟမ

11 ယခဆယစာႏစကနတြင စတငညပတမည သဘမဝဓမတေငြ႕ပကြကမမ M3 ျဖစသည။ သ႔ရမတြင ကရ ပကြကမ မးျဖစေသမ ရတနမ စသညတ႔တြင အထြကာႏႈနးက ဆငးသြမးၿပ ျဖစေသမေၾကမင အသစထြကေသမဓမတေငြ႕မ မးမမ က ဆငးသြမးေသမအထြကာႏႈနးက ေထမ႐သမရ မညျဖစသည။

11

စ မကနးတြင သဘမဝဓမတေငြ႕က စြမးအငက႑ထက စကမႈက႑အတြက ပမဥ းစမးေပးထမးေၾကမငး ေပၚြငသည။ ျမနမမာႏငင စကမႈက႑ဖြ႕ၿဖ းမသညာႏငအမ သဘမဝဓမတေငြ႕ာႏင အျခမးေမငစမ အမ းမ း အပခ က ညး ပမျမငမမးမမညျဖစသည။ ရမဒအေနာႏင သဘမဝဓမတေငြ႕ာႏင စြမးအငထတ ပာႏငစြမးက ဖအမးေပးၿပ း တျဖညးျဖညးာႏင ၂၀၃၀ ခာႏစခန႔တြင ျမနမမာႏငငသည အသမးတငစြမးအငတငသြငးသည ာႏငငတစာႏငငပင ျဖစ မာႏငပါသည။

၃။ ေခတမ ၿပ း ယၾကညကးစမးရေသမ စြမးအငပသ႑မနမ မးက က မးမ ေအမင ေဆမငရြကျခငး

ယၾကညကးစမးရေသမ စြြမးအငက က မးမ ရယာႏငျခငးသည ေနမႈဘဝမ မးာႏင စ းပြမးေရး အေဆမကအဥ တ႔က အသြငေျပမငးသြမးေစသည။ ယငးသည ဝငေငြတးတကေစျခငး၊ အထးျပ ထတပမႈကအမးေပးျခငး၊ ပအမးက ကနထတ ပမႈပမျမငမမးေသမ အရငးအာႏ းပစၥညးမ မးျဖင အစမးထးျခငး၊ အမေထမငစမ မးအတြငး အခ နခြြေဝအသးျပ ပက (အထးသျဖင အမ းသမ းမ မးအတြက) က သကေရမကေစျခငး၊ ပငနးေဆမငရြကမႈစရတက ဆငးသြမးေသမေၾကမင ေစ းကြကသစမ မး ေပၚထြက မျခငးာႏင အျခမးအက းေက းဇးမ မး ျဖစေပၚေစပါသည (Lipscomb et al. 2013, Dinkleman 2013, Toman & Jemelkova 2003, Jensen 2007)။ သ႔ရမတြင တစကမ႓မးအတငးအတမာႏင ၾကညပါက မည မ မႈမ မးစြမကေတြ႕ျမငရသညေနရမညးျဖစသည။

ကရအခ နတြင ျမနမမာႏငင၏ ကရတစဥ းခ ငးပ မးမ ပစစသးစြြမႈာႏႈနးမမ ၁၅၀- ၁၆၀ က ဝပနမ ရ ခန႔ရသျဖင အြနနမက ေနသည။ ျမငသမေအမင ပေဆမငျပရေသမ ၆၀ ဝပမ းသ း တစ းက တစေန႔ေျခမကနမရ ာႏႈနးျဖင တစာႏစပတ းသးပါက ၁၃၀ က ဝပနမရ ရမညျဖစသည။ ာႏႈငးယဥခ ကအမး ျဖင ျမနမမာႏငင၏တစဥ းခ ငးသးစြြမႈာႏႈနးသည အာႏၵယ (၆၈၀ က ဝပနမရ ခန႔) ၏ေးပတစပ၊ ဗ ယကနမ (၁၂၈၅ က ဝပနမရ ခန႔) ၏ ဆယပတစပ၊ တ႐တ (၃၃၀၀ က ဝပနမရ ခန႔) ၏အပ ၂၀ ပတစပ ခန႔သမရသည။ ေနမကတစဆငတက၍ာႏႈငးယဥရေသမ ပ မးမ အေမရကနတစဥ းသည က ဝပနမရ ၁၃၅၀၀ ခန႔သးစြြသျဖင ျမနမမ ၈၅ ဥ းာႏင ည မ သည။

12

ပ- ၆။ ျပညနယာႏင တငးေဒသႀက းမ မးအက ပစစသြယတနးာႏငမႈာႏႈနးထမး (%)၊ ၂၀၁၃ ောႏမငးပငး အေျခအေန

အခ ကအက- ပစစစြမးအငဝနႀက းဌမနာႏင အမရဖြ႕ၿဖ းေရးဘဏ

တစဥ းခ ငးပ မးမ သးစြြမႈနမပါးျခငးသည ာႏငငတြငးေဒသတစခာႏစတစခၾကမး ပစစသြယတနးရရမႈတြင ကြမဟခ ကႀက းမမးေနျခငးက ဖးကြယထမးသျဖစေနသည (ပ- ၆)။ တစာႏငငးအတငးအတမျဖင ပစစသြယတနးာႏငမႈာႏႈနးထမးမမ ၃၁% ခန႔ရေသမညး ေဒသတစခာႏင တစခကြြျပမးျခမးနမးမႈအ ြနႀက းမမးသည။ ရနကနတြင ပစစသြယတနးရရမႈမမ ၈၀% န းပါးရၿပ း ေက းကေဒသမ မးတြငမ ပ မးမ ၁၆% ခန႔သမရ သည (ADB 2012, Nam et al. 2015)။ ေက းကရြမမ မးသည မဟမဓမတအမး ငးကြသ႔ ပမန ပစစ ျဖန႔ျဖ းသညကြနရကမ မးက ခ တဆကသးစြြာႏငျခငးမရေပ။ ထ႔ေၾကမင ကနက စရတႀက းမမးေသမ ဒ ဇယမ းစကကြသ႔ နညးမးမ မးက တြငတြငက ယက ယသးစြြေနၾကရျခငးျဖစသည (KWR International 2015)။ ဆ မမ းစကငယမ မးသးစြြျခငးညး တြငက ယ မသည။ သ႔ရမတြင ထငးကြသ႔ေသမ ဇ ဝေမငစမ bio mass မ မးက ေမငကြၽမးေစျခငးသည ခ ကျပ တျခငးာႏင အပေပးျခငး တ႔ကြသ႔ေသမ ေမငစမအဓကသးစြြသည က႑မ မးတြငအဓကျဖစေနသည။ ထ႔ေၾကမင ေက းက ျပညသမ မးသည စြမးအငအရငးအျမစမ မး းး မး မးခ ႕တြေနသညဟ မဆာႏငပြ ၎တ႔အဓက ခ ႕တြေနသညမမ ေခတမ ေသမ စြမးအငပစမ မးပင ျဖစသည။ အဓကစနေခၚမႈမမ ေစ းသကသမေသမ၊ အျမြတမးရရာႏငေသမ၊ ယၾကညစတခ ရေသမ၊ ပမထေရမကေသမ ေခတမ စြမးအငပစမ မးက က မးမ ရရာႏငေအမငေဆမငရြကေပးေရးပငျဖစသည။ ပစစသြယတနးေပးျခငးေၾကမင ဆငးရြမြြေတမႈပေပ မက ေရး သ႔မဟတ စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈက အကြငးမြအမမခေပးာႏငျခငးမရေသမညး အျခမးေသမက႑ မ မးာႏငေပါငးစပကပါက ဆငးရြသမးမ မးအက းျဖစထြနးေစမည ဖြ႕ၿဖ းတးတကမႈက ျဖစေပၚေစ မညျဖစသည။

ထစနေခၚမႈမ မးက ေက မႊမးရနအတြက ျမနမမအစးရသည ၂၀၃၀ တြင ာႏငငာႏငအဝမး ပစစဓမတအမး ကမးမ ရရေစေရးစ မကနး National Electrification Plan (NEP) က ေရးဆြြအတညျပ ခြသည။ အမ းသမးအဆင ပစစမ းသြယတနးေရးစ မကနးတြင မဟမဓမတအမးငးကြနရကမ မးာႏင ဓမတအမး

13

ငးျပငပကြနရကမ မးာႏစမ းစး ေရမောႏမပါဝငသည။ အမေထမငစေပါငး ၇.၃ သနးက အမ းသမး မဟမဓမတအမးငးကြနရကာႏင ခ တဆကေပးၿပ း ေဝးေသမေဒသမ မးက ဆ မာႏင အေသးစမး၊ အငယစမးေရအမး ပစစစ မခ ကမ မးမတစဆင မဟမဓမတအမးငးကြနရကျပငပ ခ တဆကမႈမ မးက ေဆမငရြကေပးရန ရညရြယျခငးျဖစသည။ ကရအခ နတြင အမေထမငစေပါငး ာႏစသနးခန႔က ဓမတအမးငးကြနရကာႏင ခ တဆကထမးေပးၿပ း ၂၀၂၀ တြင NEP ကာႏစစဥ အသစခ တဆကမႈေပါငး ငါးသနးခန႔ေဆမငရြကေပးာႏငမမညဟ ေမ မမနးထမးသည (World Bank 2016)။

ျမနမမာႏငင၏ အမ းသမး ပစစကြနရကကတညေဆမကျခငး

အမ းသမး ပစစကြနရကက ခ ြ႕ထြငျခငးသည ရည မးၿပ းခကခြေသမ ကစၥျဖစေသမညး အက း မ မးစြမရသည။ ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈပမမဏအြနမ မးျပမးေသမညး ျပညသျပညသမးမ မးအမးးက ပစစ ဓမတအမးျဖန႔ျဖ းေပးေရးအတြကမ စရတထေရမကမႈအျမငမမးဆးနညးမးျဖစသည။

သ အရ အရ မဟမဓမတအမးငးကြနရကျဖန႔က ကၿပ း ပစစသြယတနးၿပ းပါက ျပညသမ မး ပစစဓမတ အမးက ၂၄ နမရ ပတ းရရေတမမညျဖစသည။ နညးပညမအအရညး ေမငစမျဖညတငးသည တမဝနကတစဥ းခ ငးစ ေဆမငရြကေနမညအစမး ဓမတအမးေပးစက႐မ မးက အအေ မကေဆမငရြက ေစသျဖင မ းျပတေတမကမႈျဖစေတမမညမဟတေပ။ ေပးရမည မ တမခကပမန ေပးေန႐ျဖင ပစစက သေမကသးစြြာႏငမညျဖစသည။ မဟမဓမတအမးငးက ဗ႔အမးအျမငမ မးက ညး ေစႊတာႏငသျဖင စက႐မ မးာႏင စကမႈ ပငနးမ မးသ႔ေပးပ႔ရမတြင ပမထေရမကမႈရသည။ စ းပြမးေရးပငနးသစမ မး ပကင မာႏငသည အခြငအမးေၾကမငညး အက းျဖစထြနးမႈအသစမ မးေပၚထြက မေစသည။ ပစစကမ ခၿပ းပငနးတညေထမငရမည ေဒသတြငးပငနးငယကေးမ မးသညညး အကယ၍ မဟမဓမတအမးငးမ သြယတနးာႏငျခငးမရပါက ဒ ဇယဓမတအမးေပးစကသ႔မဟတ ဆ မစနစမ မး ဝယယတပဆငရမညျဖစေသမေၾကမင ဘ႑မေရးအရ တညေထမင ပကငာႏငေတမမည မဟတေခ ။12

ေျမအေနအထမးကညး အမ းသမးအဆငမဟမဓမတအမးငးခ ြ႕ထြငမႈကနက စရတက ဆးျဖတေပး သည။ ေတမငထေသမေဒသတြင ဓမတအမးငးသြယတနးရျခငးက စရတပႀက းသည။ ပထဝ အေန အထမးအမ းမ း ရေနေသမ ျမနမမာႏငငကြသ႔ာႏငငတစခ၏ အခ ႕ေသမေဒသမ မးသည ဓမတအမးငး သြယတနး ျဖန႔ျဖ းရနမသငေ မာႏငေပ။ အမ းသမး ပစစမဟမစ မကနးတြင ဓမတအမးငးသြယတနး ျခငးက ကနက စရတအသကသမဆးေဒသမ မးတြငသမေဆမငရြကရန မထမးသည။13 ကရ မဟမ ဓမတအမးငးမ မးာႏင န းေသမေဒသမ မးာႏင ေျမျပန႔ြငျပငေဒသမ မးသည အောႏးာႏငအျမနဆသ သြယတနး ပစစဓမတအမးမ မးက ရရေတမမညျဖစသည။ ေတမငတနးေဒသမ မးာႏင ေဝးေသမ ေဒသမ မးတြငမ ဓမတအမးငးသြယတနးမႈက ၂၀၃၀ အန းအနမးေရမကမေမ မငာႏငမညျဖစသည။ ထသ႔ေစမငဆငးေနသညအခ နအတြငး ေဆမငရြကမညပငနးမမ ေဒသတြငးဓမတအမးငး

12 ယငးအဆမမညး အကန႔အသတျဖငသမမနသည။ ျမနမမာႏငငတြင ကြနရကာႏင ခ တဆကျခငးက အကမးမရာႏငသျဖင ခ တဆကသ သည ကနဥ းရငးာႏ းျမႇပာႏမႈ စမးရတမ မးညး က ခရေသးသည။ 13 Earth Institute (2014) ကၾကညပါ။ ကြနရကတးခ ြ႕ျခငးက ာႏငငေရးအရ ရညရြယၿပ းေဆမငရြကျခငးမဟတသျဖင ဘက ကမႈမ မး ကငးရငးေစမညျဖစသည။

14

ကြနရကမ မးက အရငတညေဆမက ပစစျဖန႔ျဖ းၿပ းမ ေနမငတစခ နတြင အမ းသမးအဆငဓမတအမး ငးကြနရကျဖငခ တဆကရန ျဖစသည။

ပစစထတ ပျခငး၊ ပ႔ႊတျခငးာႏင ျဖန႔ျဖ းျခငးပငနးမ မးအပါအဝင ဓမတအမးငး ကြနရကခ ြ႕ ထြငျခငးသည မမညဆယစာႏစတစစခြြအတြငး စစေပါငးအေမရကနေဒၚမ ၁၀ ဘ အထ ကနက ာႏငသည။14 ထရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးကျပ ပာႏငရနအတြက ဘ႑မေရးအရ ေကမငးစြမတြကေခ ကကေသမ ပစစျဖန႔ျဖ းေရးပငနးရဖ႔သည။ ကရအခ နတြင ဓမတအမးခေကမကခမႈမ မးမမ ထတပမႈစရတကကမမျခငးမရေသမေၾကမင ဘ႑မေရးအရ တြကေခ ကကျခငးမရေပ။ ပစစ ဝယ အမးက ျပညမ ေစရနအတြကဆ င ကရေကမကခေနေသမ ဓမတအမးခာႏႈနးထမးမ မးက ျပငဆငရန အပသည။ မမည အပငး- ၄ တြင ဤအေၾကမငးက အေသးစတေဆြးောႏြးထမးသည။

မဟမဓမတအမးငးာႏင ခ တဆကျခငး

အဓကဓမတအမးငးႀက းမ မးက တညေဆမကၿပ းပါကညး ေက းရြမမ မး၊ ေနအမမ မးက မ းသြယတနး ေပးရနအတြက ေနမကထပဓမတအမးငးခြြမ မးက တညေဆမကရန အပသည။ အမ းသမးအဆင ပစစစ မကနးတြင ကယအမးကယကးမ းငးေရးအစ အစဥက အဓကအမးထမးၿပ း မဟမဓမတအမး ငးက ၿမ ႕နယ အဆငအထသြယတနးေပးကမ သကဆငရမေက းရြမမ မးက မမတ႔ကယပငအစ အစဥျဖင ေက းရြမအေရမက မ းငးေရးက ေဆမငရြကၾကရျခငးျဖစသည။ ေက းရြမမ းငးေရးေကမမတ မ မးက ေဒသခမ မးက မမတ႔အစ အစဥျဖငသမ အဓကဖြြ႕စညးၾကရၿပ း မး ႊနျခငး၊ ထနးေက မငးျခငးာႏင နညးပညမအကအည ေပးျခငးမ မး မရသေမကပငျဖစသည။ ထေကမမတ မ မးာႏင ၿမ ႕နယအဆင ပစစအရမရတ႔ညႇာႏႈငးၿပ း ေက းရြမမ းသြယတနးျခငးကအစ အစဥဆြြကမ အဓကအမးျဖင အမေထမငစမ မး မ ရနပေငြေကမကခကမ ေဆမငရြကၾကသည။15 အစးရ၏ ဘ႑မေရးေထမကပမႈမမ အြနနညးပါးၿပ း အမနစငစစေပးအပ ျခငးပငမရေခ ။16 သ႔ရမတြင ကြငးဆငးေမမႈမ မးအရ ယခငက ေက းရြမ မ းငးေရးအစ အစဥျဖင ေခ းေငြမ မးေပးအပခြဖးသည သမဓကေတမရသည (KWR International 2015)။

ကရေဆမငရြကေသမနညးမးမ မးေၾကမင စးရမစရမမ မးညးရသည။ ယခင ပစစဓမတအမး ငးခ ြ႕ထြငမႈမ မးတြင အန းအနမးေက းရြမတစရြမမဟမဓမတအမးငးာႏင ခ တဆကရနအတြက ပ မးမ ေဒၚမ သးေသမငးမ ငါးေသမငးၾကမး (အမေထမငစတစခ င ၂၅၀ ေဒၚမခန႔) ကနက ေၾကမငး ေတြ႕ရသည (Rabin & Madden 2015)။ ထပမမဏမမ ႀက းမမးေသမ ပမမဏျဖစၿပ း ပ မးမ စဥဝငေငြ၏ ာႏစဆခန႔ရသည။ အမန းခ ငး မအာႏင ကေမ႓မဒ းယမးေသမာႏငငမ မးတြင စစေပါငးအမေထမငစအမးး၏ ၆၀% ခန႔က ဓမတအမးသြယတနးရမတြြင သြယတနးခတစအမေထမင င ၈၀ ေဒၚမေအမကသမ

14 ဝယ အမးခန႔မနးတြကခ ကမႈမ မးအရ ပစစထတပေရးတြင ေနမကထပ ဘ ာႏစဆယခန႔ရငးာႏ းျမႇပာႏရန ေသးသည။ (World Bank 2016) ယငးတြင စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈသည ပ မးမ ၇% ျဖင ပမနတးတကေနမညဟ ယဆခန႔မနးထမးသည။ 15 ေခ းေငြ သ႔မဟတ အျခမးဘ႑မေရးအဖြြ႕အစညးမ မးမ ရမေဖြမႈမျပ ပြ စေပါငးစေဆမငးထမးေသမ ေငြကထတယသးစြြျခငးသည ယဥေက းမႈာႏင ညးသကဆငသည။ ျမနမမဗဒၶဘမသမယဥေက းမႈ၏ အေျခခမမ ရပရြမအသငးအဝငး၊ ဒါနးမႈာႏင ပးေပါငးေဆမငရြကမႈတ႔အေပၚ အေျခတည ထမးျခငးျဖစသည။ 16 ပစစစြမးအမးဝနႀက းဌမနတြင ကယထကယထမ ၂၄ ခ ကရၿပ း ယငးတ႔ထြမ တစခ ကမမ ေခ းေငြက အတအငးဆန႔က ငကန႔ကြကထမး သည။ KWR International (2015) တြငၾကည။

15

က သငသည (World Bank 2015)။ က သငေငြက အျပညအဝေပးသြငးာႏငျခငးမရေသမ ရြမအတြငးရ ဆငးရြေသမအမေထမငစမ မးမမ က နရစခြဖ႔ရသည။ စ မခန႔ခြြမႈာႏင အဖြြ႕အစညးဆငရမျပနမမ မး ညးရသည။ ေငြပမမဏႀက းမမးစြမျဖင ေရရညေဆမငရြကရေသမ ပငနးတစခက ကယထကယထ ေဆမငရြကရသျဖင ဆငးရြေသမေက းရြမမ မးအတြက ဝနထပဝနပး ျဖစေစသည။ ႔အရငးအျမစ သ႔မဟတ အဖြြ႕အစညးပငနးေဆမငရြကမႈစြမးရညနမပါးေသမ ေက းရြမမ မးသည မဟမဓမတအမး ငးာႏင ခ တဆကၿပ း မ းငးေရးႀက းပမးမႈ မေအမငမျမငျဖစရသည သမဓကမ မးညးရသည။ အမေထမငစမ မးမ ပစစသြယတနးရနႀက းပမးမႈက မညသ႔အေကမငးဆး ကည ေထမကပေပးာႏငမညက ရမေဖြေဖမထတာႏငေရးသည အေရးႀက းေသမ မဝါဒေရးရမ သေတသနပငနးစဥတစရပျဖစသည။

မဟမဓမတအမးငးအတြက ပစစပ႔ႊတာႏငျခငး

ဓမတအမးငးဆကသြယခ တဆကျခငးသည ပထမအဆငျဖစေသမညး ပမန ပစစေပး ပ႔ျဖန႔ျဖ းာႏငမသမ တနဖးေပၚထြက မမညျဖစသည။ ပစစေပးပ႔မႈမေမကေသမအခါတြင ကြနရကတစေ မက အညက မ းျဖတမႈကေဆမငရြကရသည။ ထသ႔ဓမတအမးျပတေတမကမႈသည ပငနးမ မး၏ ကနထတ ပမႈက ထခကေစၿပ း အရနဓမတအမးေပးမည ပမစရတႀက းေသမ (ဒ ဇငအငဂ င) ကြသ႔အရငးအျမစမ မးက အစမးထးသးစြြရျခငးာႏင ဖြ႕ၿဖ းမႈာႏႈနးက ထခကျခငးမ မးျဖစေစ သည (Allcott et al. forthcoming, Fisher-Vanden et al. 2015)။ ပမနဓမတအမး ရရျခငးသည ေက းကေဒသမ မးအတြက အက းမ မးသည။ ယခမ ေစ းႀက းသညမနေသမညး ပမနစတခ ယၾကညရေသမေၾကမင ဒ ဇယဓမတအမးေပးစကမ မးက အမ မးအျပမးသးစြြေနၾကရသည။ ဥပမမအမးျဖင ေရတငရနအတြက မ းစကမ မးက သးၾကရသည။ ပစစပမနမရျခငးသည စကကြငးမ မးက ေရသြငး ျခငးကထခကေစၿပ း အထြကာႏႈနးကပါက ဆငးေစသည။ ထ႔ေၾကမင ပမနအမးကးရေသမ မ းစကမ မးက တနဖးျမငေပးၿပ း ဝယ ျခငးျဖစသည။

ဗ ယကနမာႏင ျမနမမကြသ႔ေသမာႏငငမ မးတြင ေျခမကေသြ႕ေသမရမသ မ မးတြင ေရအမး ပစစစက႐မ မး စြမးေဆမငရညပမက ဆငးျခငးေၾကမင မ းပ ကေတမကမႈမ မးအျဖစပမ မးသည။17 ျဖစာႏငေသမ ေျဖရငးနညး တစခမမ အပစြမးအင (သဘမဝဓမတေငြ႕ သ႔မဟတ ေက မကမ းေသြး) ဓမတအမးေပးစနစက အရ အျဖစထမးရျခငးျဖစသည။ ဗ ယကနမအေတြြ႕အၾက အရ အငစတ က းရငးဆငရမ ျပနမတစခက ႊနးဆသည။ ာႏငငပငဗ ယကနမ ပစစပငနးသည တစယနစထတ ပစရတ သညန းပါးျဖစေသမ ေၾကမင ေရအမး ပစစက အဓကအမးထမးသည။ ပဂၢ ကရငးာႏ းျမႇပာႏသမ မးအေနာႏင အပစြမးအငသးဓမတအမးေပးစကမ မးတြင ရငးာႏ းျမႇပာႏရန မက းမ မးက ဖနတ းထမးျခငးးဝမရေပ။ ျမနမမာႏငငအတြကဆ င ပစစက႑၌ ာႏငငေတမာႏင ပဂၢကရငးာႏ းျမႇပာႏမႈာႏစမ းစးက ဟနခ ကည ေအမင ေဆမငရြကေပးာႏငပါက ေစ းသကသမၿပ း ယၾကညကးစမးာႏငေသမ ဓမတအမးက ျဖန႔ျဖ းာႏငမညျဖစသည။ ကရစြမးအငက႑က ာႏငငေတမက ကဝါးႀက းအပထမးျခငးေၾကမင တစဥ းခ ငးဓမတအမး ထတ ပသမ မးအြနနညးပါးၿပ း ာႏငငပငပငနးမ မးက ထတ ပျခငးာႏင

17 အရြယအစမးႀက းမမးေသမ ေရကမတမႀက းမ မးသည ေျခမကေသြ႕ရမသ တြင ဓမတအမးအထြကနညးျခငးကေ မခ ာႏငေသမညး ၎တ႔တြင အေျခခအေဆမကအဥ ာႏင သဘမဝပတဝနးက ငဆငရမ ကယပငျပနမမ မးရသည။

16

ျဖန႔ခ ျခငးာႏစမ းစးက ေဆမငရြက ကရသျဖင ျပ ျပငေျပမငးြာႏငရနမ မးစြမအပေနသည (အေသး စတက အပငးေျခမကတြငၾကညပါ)။

ဓမတအမးျပတေတမကသည ျပနမက ႐ႈျမငသးသပာႏငမည နညးမးာႏစသြယရသည။ ဓမတအမး ဝယယသးစြြမႈ႐ႈေထမငာႏင ထတ ပျဖန႔ျဖ းမႈ႐ႈေထမငတ႔ျဖစၿပ း ၎တ႔ာႏစခမမညး အခ ငးခ ငး ဆကစပေနသည။ ပစစဝယ အမး မညသ႔အဆငဆငဖြ႕ၿဖ းႀက းထြမးမသညက နမးညျခငးသည အနမဂတရငးာႏ းျမႇပာႏမႈအတြက အေကမငးဆးျပငဆငာႏငရန ပပးေပးသည။ ျမနမမာႏငငကြသ႔ ဖြ႕ၿဖ းဆြာႏငင တစခတြင ဝယ အမးက ခန႔မနးရျခငးမမ ခကခြတတသည။ ဝငေငြာႏင ေခ းေငြရရာႏငမႈစေသမ အခ ကမ မးသည အမေထမငစမ မးက ပစစစြမးအငသးစြြေသမ ပငဆငမႈမ မးက ဝယယရနဆး ျဖတခ ကခ မတရမတြင တက႐ကအခ းမည ေသမနညးျဖင အေရးပါသည (Gertler et al. forthcoming)။18 အေျခခအေဆမကအဥ းမ မးရငးာႏ းျမႇပာႏမႈၾကမခ န (ဓမတအမးေပးစကတစ း တညေဆမက ညပတရန ၾကမခ န) က ဝယ အမးခန႔မနးမႈက ပမေသခ မတက မေစၿပ း အနမဂတတြင မေမကငမႈမ မး ေ မပါး သြမးေအမငကည ေပးာႏငသည။

ဝယ အမးခန႔မနးတြကခ ကမႈမ မးက ပငနးေဆမငရြကမည အစ အစဥက သတမတေပးသည။ ထတပမႈ စြမးအမးတးျမႇငျခငး၊ ဓမတအမးပ႔ႊတျဖန႔ျဖ းသည ကြနရကမ မးက အဆငျမႇငတငျခငး စသညတ႔အမးျဖင ဓမတအမးထတ ပျဖန႔ျဖ းမႈက တးျမႇငေစသည အစ အစဥပငျဖစသည။ ျမနမမာႏငင၏ ကရ စစေပါငးဓမတအမးထတ ပာႏငမႈပမမဏမမ ၄၉၀၀ မ ဂါဝပရၿပ း အျမငဆးသးစြြမႈပမမဏမမ ၂၇၀၀ မ ဂါဝပခန႔ရသည။19 ၿပ းခြေသမအခနးတြင အရနဓမတအမးထတ ပမႈအတြက မညသညအရငးအျမစက အေကမငးဆးျဖစေၾကမငးက ေဆြးောႏြးခြၿပ းျဖစပါသည။

ဇယမး- ၄။ အစးရ၏ ပစစဝယ အမး ခန႔မနးတြကခ ကမႈ (မ ဂါဝပ)

ျဖစာႏငဖြယအေျခအေန ၂၀၁၅ ၂၀၂၀ ၂၀၂၅ ၂၀၃၀ အနမ ၂၃၇၆ ၃၈၆၂ ၅၉၃၀ ၉၁၀၀ အျမင ၂၅၂၇ ၄၅၃၁ ၈၁၂၁ ၁၄၅၄၂

အခ ကအက- ပစစစြမးအမးဝနႀက းဌမန

ကရအေျခခအေဆမကအဥ အမးးက ျပန ညမြမးမမႈမ မးကေဆမငရြက ကရေသမညး ေနမက ထပရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးညး အမ မးအျပမးအပ ကရသည။ အခ ႕ေသမဆနးစစမႈမ မးအရ ကရ ဓမတအမးေပးငးမ မး၏ထကဝကခန႔မမ သကတမးာႏစ ၇၀ ေက မၿပ ဟ သရသည (Rabin & Madden

18 ပစစဝယ အမးတးတကျခငးသည ဝငေငြတးတကျခငးာႏင အေျဖမငသေဘမ သ႔မဟတ တက႐ကဆကာႏြယသညဟ မဆာႏငပါ။ ဝငေငြအခ းတ တးတကေသမညး ပစစဝယ အမးတးတကပမမ ကြမျခမးာႏငၿပ း အေျခခဝငေငြပမမဏေပၚတြငပ၍ မ တညသည။ ဥပမမအမး ျဖင ဆငးရြေသမအမေထမငစမ မးသည ဝငေငြတးာႏႈနးျမငမမးမေသမညး ာႏႈငးယဥခ ကအမးျဖင ဆငးရြျမြသမျဖစေသမေၾကမင ဝငေငြတးာႏႈနး ာႏင အခ းတ ပစစဝယ အမးတးတက မျခငးရမညမဟတေခ ။ တတနးစမးအမေထမငစမ မးတြငမ ဝငေငြတးတကာႏႈနးအတငး ပစစ ဓမတအမးဝယ အမးညးတးတကာႏငသည။ 19 စစေပါငးဓမတအမးထတ ပာႏငမႈပမမဏဆသညမမ တပဆငထမးေသမ ဓမတအမးေပးစက႐အမးးက စြမးရညအျပညျဖင တၿပ ငနကထြ ညပတမညဆပါက ထြကရာႏငေသမ ပမမဏျဖစသည။ သ႔ေသမ သကဆငရမအခ နကမတစခတြင စစေပါငးထတပာႏငေသမ ပမမဏ၏ အခ ႕ေသမ အစတအပငးကသမ ထတ ပာႏငေရသည။ အခ ႕ေသမ စက႐မ မးမမ ျပငဆငမြမးမေနျခငး၊ ေရအမး ပစစအတြက ေရစ းအမး နညးျခငးစသညတ႔ေၾကမင စြမးအမးျပညမညပတာႏငျခငးမ မး အျမြၾက ေတြ႕ရေရသည။

17

2015)။ ပစစက ပမထတ ပရန ည ေသခ မေပါက အပသ ဓမတအမးပ႔ႊတျခငးာႏင ျဖန႔ျဖ းျခငး မ မးေဆမငရြကရမတြင ၾက ရေသမ အေအြငမ မးကေ မခ ာႏငျခငးအမးျဖငညး ဓမတအမးေပး ပ႔ာႏငမႈက အ ငအျမနျမႇငတငာႏငသည။ ျမနမမာႏငငတြင ထတပကေသမ ပစစဓမတအမး၏ စစေပါငး ၂၇% သည မးတစဝကတြင ေပ မကဆးသြမးေရသျဖင အမန းခ ငးအမဆ ယမာႏငငမ မးာႏင ာႏႈငးယဥပါက ဓမတအမးဆး႐ႈးမႈာႏႈနးအြနျမငမမးေနသည။ (ပ- ၇ ကၾကညပါ)

ပ- ၇။ ပစစဓမတအမးျဖန႔ျဖ းရငးဆး႐ႈးမႈပမမဏ

အခ ကအက- International Energy Agency

မဟမဓမတအမးငးစနစအြန

ဓမတအမးငးစနစသည ျပနမတငးကေျပညေအမငေျဖရငးေပးာႏငမႈမရေပ။ ယငးသည ေနရမမ မး စြမတ႔တြင နညးပညမအရ ထေရမကေသမ အေျဖျဖစေသမညး အမးးအတြကေတမမမနေပ။ ကြနရကခ ြ႕ထြငျခငးာႏင ဆကသြယျခငးတ႔မမညး ာႏစေပါငးမ မးစြမၾကမျမငတတသည။ ဥပမမ ၿမ ႕နယသ႔မဟမဓမတအမး ငးေရမကရ မၿပ းေနမက အမေထမငစမ မးသ႔ ပစစသြယတနးာႏငရန တစာႏစမ ေးာႏစအထၾကမျမင တတသည။ ထ႔ေၾကမင အမ းသမးအဆင မဟမဓမတအမးေပး ကြနရကမ မးက ေမ မငမေနပြ ေက းရြမမ မးအတြက အ ငအျမန ပစစဓမတအမးေပးာႏငမည အခြငအမးမ မးညး ရေနသည။ အမးအမေကမငးေသမနညးပညမာႏစခမမ ေနစြမးအငာႏင အေသးစမးေရအမး ပစစစ မကနးမ မးျဖစသည။ ကရတြင ေစတနမဝနထမး အ ရင သ႔မဟတ အနဂ အမ မး၏ ကမကထျပ မႈျဖင အေျခခမ းထြနးျခငးာႏင မဘငးဖနးအမးသြငးျခငးကြသ႔ေသမ ကစၥမ မး အတြက အေသးစမးဆ မစနစမ မးက သးစြြ ကရၾကသည။ အျခမးနညးပညမတစခမမ ဒ ဇယမ းစက ျဖစၿပ း ပစစဓမတအမးခ ငသမ မးက အခေၾကးေငြေပးကမသးစြြၾကရသည။ အပငး- ၅ တြင ယငးနညး ပညမမ မးအေၾကမငး အေသးစတေဆြးောႏြးထမးသည။ ကရ ဓမတအမးငးကြနရကျပငပတြင ထတပေနေသမ ပစစပမမဏမမ ၁၃၅ မ ဂါဝပ ခန႔ရာႏငၿပ း အ ငအျမနတးတကျမငမမးမေနသည။

၄။ စြမးအငက မနကနစြမေစ းာႏႈနးသတမတျခငး

ပ- ၈။ ေနအမသးဓမတအမးငးကြနရကျဖန႔ခ သည စနစမ ေစ းာႏႈနးသတမတသည ပစမ မး

18

အခ ကအက- သကဆငရမ အစးရဌမနမ မး

ျမနမမာႏငငတြင ပစစဓမတအမးကက မးမ ရရသမ မးအတြက ေစ းာႏႈနးသကသမသည။ ပစစ သြယတနးျခငး၏ အက းမမညး သငတငေသမေစ းာႏႈနးျဖငက မးမ သးစြြာႏငျခငးအေပၚ မ တညေန သည။ သ႔ရမတြင မနကနေသမေစ းာႏႈနးကသတမတာႏငေရးမမ ြယကေသမ ကစၥေတမမဟတေပ။ အမဆ ယမာႏငငမ မး၏ ဓမတအမးခာႏႈနးထမးေကမကခမႈပစမ မးက ေ မရမတြင ျမနမမာႏငငသည ေဒသတြငး၌ ေစ းာႏႈနးအနညးဆးာႏငငမ မးတြင ပါဝငသည (ပ- ၈)။ ျမနမမာႏငင၏ ပ မးမ ာႏႈနးထမးမမ တစက ဝပနမရ အတြက ၂.၈ ဆငသမက သငၿပ း အမဆ ယမပ မးမ ာႏႈနးထမးမမ ၁၁.၃ ဆငရသည။20 ၂၀၁၄ ခာႏစကေျပမငးြမႈအခ ႕ျပ ပခြေသမညး ထကဓမတအမးခ တးျမႇငေကမကချခငးက ဆန႔က င ၾကသည။ က ပေငြတနဖးက ဆငးမျခငးေၾကမင သဘမဝဓမတေငြ႕မ ပစစထတသညအခါ ပမအကနအက မ မးမသည။ သဘမဝဓမတေငြ႕တနဖးမမ အေမရကနေဒၚမျဖင ေစ းသငေသမေၾကမင ျဖစသည။

မနကနေသမ ပစစဓမတအမးခ၊ သ႔မဟတ သးစြြခာႏႈနးထမးကသတမတာႏငေရးသည အေရးႀက းေသမ မဝါဒ ရညမနးခ ကတစချဖစသည။ ပထမအခ ကမမ ကရာႏႈနးထမးသည ဘ႑မေရးအရေရရညပသမ ကငသမရ ေသမာႏႈနးထမးမဟတေခ ။ မၾကမေသးမ ကျပ ပခြေသမ ျပ ျပငေျပမငးြေရးမ မးက ပစစထတ ပသညက႑တြင ပဂၢ ကာႏင ာႏငငတကမကမၸဏ မ မးကပါ ကည ပကငခြငေပးက ေသမညး ထတပသည ပစစက ာႏငငပင ပငနးဆ သ႔သမေရမငးခ ၾကရ သည။ ျပညသမ မးသ႔ သတမတာႏႈနးထမးအတငးေရမငးခ ေပးသညမမ ာႏငငပငပငနးပငျဖစသည။ ပစစဓမတအမးျဖန႔ျဖ း ေရမငးခ ရမမ ရရေသမဝငေငြသည အနမဆးအေနာႏင ကနက ေသမစရတက ကမမရန သည။ ကရတြင ထအေျခအေနမရပြ ပစစတစယနစျပညသသ႔ေရမငးခ တငး အစးရက အ႐ႈးေပၚေ ရသည။ မၾကမမ ာႏစမ မးအတြငးက အ႐ႈးမမ တစက ဝပနမရ ေရမငးခ ရတငး ၂၂ က ပ႐ႈးၿပ း စစေပါငး ဘ႑မာႏစတစာႏစ င က ပ ၂၄၀ ဘ (ေဒၚမ သနး ၂၀၀ ခန႔) အ႐ႈးေပၚေရသည။ က ပေငြ 20 ကရ (၂၀၁၅ ာႏစကန) ေငြ ြာႏႈနးမ မးက အသးျပ ထမးျခငးျဖစသည။ ေဒသတြငးေငြေၾကးမ မးဆက ကတနဖးက ဆငးေနျခငးက ဤကနးဂဏနးမ မးက ထငဟပေစသည။ ပ မးမ ာႏႈနးထမးတြကခ ကရမတြင ပ- ၈ ပါာႏငငမ မးာႏင ဘ႐ာႏငး၊ မေးရမးတ႔က ထညသြငးၿပ း တြကခ က ျခငးျဖစသည။

19

တနဖးက ဆငးျခငး၊ ဓမတေငြ႕ေစ းတကျခငး၊ ပဂၢ ကက႑ပါဝငမႈမ မးမျခငး (ေရအမး ပစစ၏ ရယယမက သြမးျခငး) စသညတ႔က ထတပမႈစရတမ မးက ျမငမမးမေစသည။

အထကေဖမျပပါအ႐ႈးမမက ခသငေၾကမငးေထမကခမႈမ မးညးရရမ အဓကအမးျဖင ေစ းခ ေသမ ပစစဓမတအမးသည ဆငးရြသမးမ မးက က မးမ ေစၿပ း မႈအက းျပ ာႏငေသမေၾကမငျဖစသည။ ဓမတအမးခတးျမႇငပါ အဆးဆးထခကမညသမ မးမမ ဆငးရြသမးမ မးပငျဖစသည။ စ းပြမးေရးဆငရမ သေတသနမ မးတြင ာႏငငေတမ က ေထမကပေပးမႈ၏အက းဆကမ မးက ေ မၾကၿပ း အမ မးစက အစးရေထမကပမႈမမ ပစစရရာႏငေရးအတြက ဆငးရြသမ မးက မျဖစမေနေပးရမည အနမဆး အဆငတစမ းတညးတြငသမရသငေၾကမငး အၾကျပ ၾကသည။ မ မးေသမအမးျဖင ေစ းာႏႈနးသကသမျခငး ေၾကမင အမ မးဆးအက းျဖစထြနးၾကသမ မးမမ ဆငးရြသမးမ မးမဟတပြ တတနးစမးာႏင အထက ႊမ မ မးျဖစေရသည။ ကရေျဖဆရမည မဝါဒဆငရမေမးခြနးမမ ျမနမမာႏငငအေနာႏင ဓမတအမးခာႏႈနး ထမးမ မးက မညသ႔တးျမႇငမညနညး သ႔မဟတ ေစ းာႏႈနးဖြြ႕စညးပက မညသ႔ ျပငဆငသတမတမညနညးဆ သည ေမးခြနးမ မးျဖစသည။

ပ- ၉။ အမသး (ဝြ) ာႏင စကမႈပငနးသး (ယမ) အတြက ပစစဓမတအမးခာႏႈနးထမးမ မး

အခ ကအက- ပစစစြမးအမးဝနႀက းဌမန

ပစစဓမတအမးခာႏႈနးထမးမ မးက တးျမႇငေကမကခရသည ရညရြယခ ကသည ထတပမႈစရတမ မးက ကမမေစ႐သကသကမဟတေပ။ အြနနမပါးေသမာႏႈနးထမးမ မးရေနျခငးေၾကမင အေျခခအေဆမကအဥ မ မးအဆငျမႇငတငရန အပသညရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးအတြကမက းက ေပ မကဆးေစသည။ ထမ တစဆင ဓမတအမးျဖန႔ခ ေပးာႏငသည အရညအေသြးကပါထခကေစသည (McRae 2015)။ ထတ ပမႈ စရတေအမက ေ မနညးေနေသမ ေစ းာႏႈနးမ မးမမ အာႏရမယျဖစေစသည။ အထးသျဖင ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈ အတြက မကးမ မးေသမ ပဂၢကက႑တြင ပမမနကနသည။ သ႔ရမတြင ာႏငငပငပငနးမ မးက ေကမပရတအသြငေျပမငးျခငးာႏင ပဂၢကပါဝငမႈပမျမငမမးမသညာႏငအမ ျပနမမမ ႀက းမမးမ မညျဖစသည။

ကရဓမတအမးခာႏႈနးထမးသတမတဖြြ႕စညးပက ျပငဆငျခငး

ပစစဓမတအမးခာႏႈနးထမးက သတမတရမ၌ ေရရညတြင ေစ းာႏႈနးမ မး မညသ႔မညပေျပမငးြ သြမးမညက သးသပျခငးညးပါဝငသည။ ျမနမမာႏငငတြင ကရအခ နအထေရအမး ပစစမမ

20

ေစ းအခ ဆးျဖစေနၿပ း အစးရက အပစြမးအင (ဓမတေငြ႕၊ ေက မကမ းေသြးစသည) သး ပစစမ မးက ပမေရမောႏမရနႀက းစမးမသညာႏငအမ ပ မးမ တစယနစေစ းာႏႈနးမမ ျမငတကသြမးမညျဖစသည။ အနမဆးအေနာႏင ာႏႈနးထမးသည ထတ ပမႈစရတတးမျခငးက ထငဟပရမည။ ျမနမမာႏငငတြင ဓမတအမးခာႏႈနးထမးတးျမႇငေကမကခရန နညးမးအမ မးအျပမးရသည။ ပထမအဆငမမ ေစ းာႏႈနးတးျမႇင ျခငးက ျပညသမ မးကခာႏငေစရနအတြက တျဖညးျဖညးခ ငး ပမနတးျမႇငသြမးရနသည။ ဥပမမ တစာႏစ င မညသညရမခငာႏႈနးတးမညစသညျဖင တးမညပစကပြငငးျမငသမစြမေဖမျပထမးျခငးက ညး အမသးာႏင ပငနးသး ဓမတအမးသးစြြသာႏစမ းစးအတြက အက းျဖစထြနးသည။ ျမငသမေသမ စညးမ ဥးမ မးအတငးေစ းာႏႈနးမ မး သတမတျခငးသည အစးရအေပၚယၾကညမႈက ျမငတကေစသည။

ဒတယအေနာႏင ျမနမမာႏငငတြင ေစ းာႏႈနးအႊမအသစမ မးသတမတျခငး၊ အခ ႕အႊမမ မးက ေစ းျမႇငၿပ း အခ ႕က မျမႇငဘြထမးျခငးစေသမ နညးမးမ မးျဖငညး စမးသပာႏငေသးသည။ ေသးငယေသမ အမေထမင စမ မးအတြက ဓမတအမးသြယတနးသးစြြာႏငရန မျဖစမေနေထမကပေပးထမးေသမာႏႈနးထမး (၁၀၀ က ဝပနမ ရ ေအမက) ကမေျပမငးပြ ထထကပမသးစြြသမ မးအတြက ာႏႈနးထမးမ မး ကျမႇငတင ာႏငသည။ ေနမကထပ ညး တစ က ဝပနမရ ၂၀၀ ေက မပါက ေနမကထပ ာႏႈနးထမးတစခက သတမတေကမကခာႏငေသးသည။ စကမႈ ပငနးမ မးအတြက ျမငမမးေသမာႏႈနးထမးမ မးျဖင ေကမကခ ေနမႈသည ထတ ပမႈကနက စရတာႏင န းစပေသမညး ေစ းာႏႈနးဖြြ႕စညးပမမ စြမးအငေႁခြတမျခငး သ႔မဟတ စြမးအငသးစြြမႈထေရမကေအမငေဆမငရြကျခငးတ႔အတြက မက းမ မးက ဖနတ းေပးထမး ျခငးမရေပ။ အဓကရညရြယခ ကမမ စက႐ႀက းမ မးအတြက နမေသမာႏႈနးထမးမ မးျဖငကမးမးထမးၿပ း ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈက အမးေပးရနျဖစသည။ သ႔ရမတြင ဝယ အမးျပည မ ေအမငေဆမငရြကာႏငျခငးမရသည အခ န၌ ဓမတအမးခာႏႈနးထမးဖြြ႕စညးပမ မးကေျပမငးြျခငးျဖင စြမးအငသးစြြမႈထေရမကေကမငးမြနေအမင တြနးအမးေပးျခငးသညညး ေကမငးမြနေသမေရြးခ ယမႈတစခပင ျဖစသည။

တတယအေနာႏင ာႏႈနးထမးမ မးကတက႐ကျပငဆငေျပမငးြျခငးမျပ ပြ ေန႔တစေန႔၏ မညသညအခ နတြင သးစြြသညကမတညၿပ း ခြြျခမးေကမကခာႏငေသးသည။ ထငးာႏင ဖစပငာႏငငအပါအဝင အမဆ ယမ ာႏငငမ မးတြင သးစြြသညအခ နေပၚမတညၿပ း ဓမတအမးခာႏႈနး ထမးမ မးေျပမငးြ ေကမကခမႈမ မးရသည။ အသးအမ မးဆးအခ နမ မးတြင သးစြြပါက ာႏႈနးထမးပမျမငမမးသည။ နနကခငးအေစမပငးာႏင ညနကပငး တြင သးစြြေသမဓမတအမးခသည က နအခ နမ မးထကသကသမသည။ ယငးသည သးစြြမႈေ မခ ေရးာႏင သးစြြခ နက မ ေစေရးတ႔အတြက ေစ းာႏႈနးအမးျဖင မက းကျဖစေစၿပ း ထတ ပမႈာႏင ဝယ အမးက မ တေစကမ မ းပ ကမႈမ မးက ညး ေ မခ ာႏငသည။

သဘမဝပတဝနးက ငဆငရမ စရတမ မးကထညသြငးတြကခ ကျခငး

အပစြမးအငသးဓမတအမးေပးစက႐မ မးသည ႐ပကြငးေမငစမကသးၿပ း ပစစဓမတထတယျခငးျဖစ သည။ ထ႐ပကြငးေမငစမမ မးသည ဖန အမဓမတေငြ႕ာႏင အျခမးျဒပကြငးအမႈနမ မးက ေထထြသ႔ စြန႔ပစေသမေၾကမင ရမသ ဥတာႏငသဘမဝပတဝနးက ငက ဆးရြမးစြမထခကေစသည။ အျခမးစြမးအငပစ မ မး ဥပမမ ေမမေတမယမဥသး ဒ ဇယာႏင ဓမတဆ စသညတ႔မမညး ၿမ ႕ျပေသဆးမႈမ မး၏ ကသညမ မး ျဖစေသမ ျဒပမႈနမ မးာႏင ာႏကထ႐ဂ ငေအမကဆက စသညတ႔ကထတ ႊတသည (Pope et al. 2002)။ ာႏငငတကမအစဥအမမ မးအရ ထေဘးထြကဆးက းမ မး၏ စရတက စမးသးသမ မးေပးရသည စရတတြင

21

ထညသြငးတြကခ ကရသည။ ျမနမမာႏငင၏ ၿမ ႕ျပစငတမမ မးဖြ႕ၿဖ းမသညာႏငအမ ေထညစညမးမႈ မ မးႀက းမမးေသမ ျပနမျဖစမမည။ တ႐တာႏင အာႏၵယတ႔တြငထျပနမမ မး အထငအရမး ျဖစပြမးခြသည။ ထသ႔သဘမဝပတဝနးက ငဆငရမ စရတမ မးကထညသြငးတြကခ ကပါက စြမးအငသးစြြမႈ သကသမၿပ း ပမသန႔ရငးေသမ ၿမ ႕ျပသယယပ႔ေဆမငေရးစနစမ မးာႏင ေမမေတမယမဥမ မးတြင ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈ ကအမးေပးျမႇငတငာႏငသည။ ယငးတ႔သည ေရရညမဝါဒပနးတငမ မးျဖစၾကေသမညး စ မကနး ေရးဆြြရမ တြင သငေ မမနကနစြမေဆမငရြကာႏငရန အပသည။

၅။ ပမသန႔စငေသမ စြမးအငမ မးဆ သ႔

ျမနမမာႏငင၏ ဥ းစမးေပးပငနးစဥမမ ဆငးရြမြြေတမႈတကဖ ကေရးျဖစၿပ း ယငးတြင ျပညသမ မးအတြက ပစစဓမတအမးျဖန႔ျဖ းေပးေရးညးပါဝငသည။ ေရတတြင ဥ းေရအမးးအတြက ပစစသြယတနး ျဖန႔ျဖ းေပးာႏငေရးအပခ ကမမ ေရရညတြင ေနာႏင ေစြမးအင တ႔ကြသ႔သန႔ရငးေသမအရငးအျမစမ မးမ စြမးအငကထတ ပသးစြြာႏငေရးထကေရ႕တနးေရမကေရသည။ ပ မးမ ျခငးအမးျဖင ျပညည ျဖညတငးာႏငေသမ စြမးအငျဖင ပစစထတယျခငးသည ေက မကမ းေသြး သ႔မဟတ သဘမဝဓမတေငြ႕မ ပစစထတယျခငးထကေစ းႀက းသည။ သ႔ရမတြင စက႐တစခခ ငးာႏႈငးယဥပါက ျမနမမာႏငငအေျခအေန တြင အျမြတမးမမနေခ ။

ျမနမမာႏငင၏ ျပနျပညျမြစြမးအငအမးအမမ မး

ျမနမမာႏငငသည ေရအမး ပစစအျပင အျခမးေသမ ျပန ညျဖညတငးာႏငသည စြမးအငမ မးဖြ႕ၿဖ းေရးအ တြက အမးအမအြနႀက းမမးသည။ ာႏငင၏အယပငးေဒသတြင တစာႏစ င ၅၂၀၀၀ တမရမဝပနမရ ထတ ပာႏငမညအမးအမရသညဟ ခန႔မနးတြကခ ကရသည။ ရမးာႏငခ ငး ျပညနယမ မးသည ေအမး ပစစအတြက အမးအမေကမငးၿပ း တစာႏစ င မ ဂါဝပ ၄၀၀၀ ထြကရာႏငသည။ တညေဆမကၿပ းစ းပါ ထသ႔ေသမစနစမ မးသည စြမးအငတစယနစအတြက (အရငးအာႏ း စရတမပါ) ထတ ပမႈကနက စရတမရ သေမကပငျဖစသည။ ယငးတ႔ေပၚထြနးမေစေရးအတြက (အစးရက ထပေဆမငးျဖညေပးေသမ) အနမဆးစြမးအငာႏႈနးထမးမ မးက သတမတေပး ာႏငသည။ ဤနညးအမးျဖင ေမ မမနးဝငေငြကတးပြမးေစၿပ း ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးအတြက မက းကျဖစေစသည။21 ႐ပကြငးေမငစမအေျခခေက မကမ းေသြးာႏင သဘမဝဓမတေငြ႕စသညတ႔ေမင ကြၽမးရမမေပၚထြကမ ေသမ ေဘးထြကဆးက းမ မးကထညသြငးစဥးစမးပါက ျပနျပညျမြစြမးအငအတြက ဘ႑မေရးအရ ေၾကမငးက းခငမမမႈ ပမျမငမမးမမညျဖစသည (အပငး- ၄ ကၾကည)။

ေနာႏင ေစြမးအငမ မးသည ေဝးေခါငဖ မးေဒသမ မးတြင အေသးစမး ပစစစ မကနးမ မးအတြက ဆြြေဆမငမႈရေသမ ေရြးခ ယစရမမ မးျဖစသည။ ေက မကမ းေသြးသ႔မဟတ ဓမတေငြ႕ဓမတအမးေပး စကမ မးမမ ဧရမမစက႐ႀက းမ မးျဖစၿပ း အမမ မးသ႔မ းေရမကရနအတြက ႀက းမမးေသမ ပ႔ႊတေရးာႏင ျဖန႔ျဖ းေရးကြနရက အေဆမကအဥ မ မးတညေဆမကရသည။ အေသးစမး ေနစြမးအင၊ ေစြမးအငာႏင

21 ယငးမမ စမးသးသကေပးရမညာႏႈနးထမးမဟတပြ စမးသးသေပးသည ေစ းကြက က ေစ းာႏႈနးအေပၚတြင အစးရက ထပေဆမငး ေပးအပျခငးျဖစသည။ ယငးအနမဆးေစ းာႏႈနးစနစသည နညးပညမသစကရငးာႏ းျမႇပာႏမညသမ မးက ပပးေပးသည။

22

ေရအမး ပစစစ မကနးငယမ မးမမ ထသ႔မဟတေခ ။ ေဒသတြငး ဓမတအမးေပး စ မကနးမ မး အတြကဆ င ၎တ႔မမ ဆြြေဆမငမႈရေသမ ေရြးခ ယစရမမ မးျဖစသည။ ေနေရမငျခညက ေရမကမႈ ျပငးထနေသမ စစကငးတငးမရြမတြင ကနဥ းစ မခ ကတစခေဆမငရြကရမ ရမဒေကမငးမ မးရရသည။22 ယငးစ မခ ကအတြက ေဒသာႏရအမဏမပငမ မးာႏင တငးေဒသႀက းအစးရမ မးက တစစ င ေဒၚမ ၇၀ က သငေသမ ဆ မျပမးမ မးာႏင ကြနဗမတမမ မး၏ တနဖးထကဝကက စကေပးၿပ း ရြမမ မးသ႔ျဖန႔ေဝေပး သည။ ယငးသည အေသးစမး ပစစစ မခ ကမ မး၏ နမနမျဖစၿပ း တစရက င ၂ နမရ မ ၄ နမရ အထ မ းထြနးာႏငကမ ညေနပငးတြင ေဖ မေျဖေရးပစၥညးမ မးက သးစြြာႏငေစသည။ ကနက စရတမမညး အမေထမငစတစခ င တစ ၂၀၀၀ က ပခန႔သမကနက သည။ ထက႑တျဖညးျဖညး က ယျပန႔ မသညာႏငအမ ပစစ အပခ ကျမငမမးမၿပ း ပမႀက းမမးေသမ စနစမ မး ညး အပ မသည။ သ႔ရမတြင ေက းရြမမ းငးေရးကစၥက ပထမဥ းဆးႀက းပမးေဆမငရြကမႈအတြကမ ဒ ဇယသးမ းစကမ မး ထကစမ င အြနျမငမမးေသမ တးတကေျပမငးြမႈဟ သတမတာႏငသည။

စနေခၚမႈမ မးက ရငဆငေျဖရငးျခငး

ျပနျပညျမြစြမးအငမ မး၏ အဓကအက ဆးအမးနညးခ ကမမ သဘမဝအေ မကျပတေတမကမႈ ျဖစပြမးျခငး ျဖစသည။ ေျခမကေသြ႔ေသမရမသ မ မးတြင ျမစမ မးမမ အမးေကမငးေမမငးသနမစ းဆငးာႏငေပ။ ေနစြမး အငသည ေနေရမငျခညအမးအေကမငးဆးျဖစေသမ ေန႔ညခငးတြင အျမငဆးစြမးအငထတာႏငေသမ ညး စြမးအင အပခ ကအျမငဆးျဖစေသမ ညဥ းပငးတြင အသကမဝငေတမေခ ။ ေတကာႏႈနးမမ ညး အတးအဆတရသည။ ယငးအရငးအျမစမ မးမ ရရေသမစြမးအငမ မးက သေမငထမးာႏင ေသမညး ပငနးစဥမ မးမမ ႐ႈပေထြးေရၿပ း အကန႔အသတ ညး အျမြရသည။23 ယငး ျပနမမ မးက ဖြ႕ၿဖ းၿပ းတငးျပညမ မးညး ကငတြယေျဖရငးေနၾကရသည။

ျမနမမာႏငငသည က ယျပန႔ေသမ စြမးအငသေမငမႈစနစမ မးာႏင ေခတမ ေသမ ဓမတအမးငး ကြနရကစနစမ မးတြင ရငးာႏ းျမႇပာႏရေမကေအမငဖြ႕ၿဖ းမေသမအခါမသမ င ပစစထတ ပ ျဖန႔ျဖ းမႈ ခြြတမးတြင ျပနျပညျမြအရငးအျမစမ မးက ေနရမမ မးမ မးေပးၿပ း ဓမတအမးျပတေတမကမႈ မရေအမင ညး စ မာႏငမညျဖစသည။ ထသ႔ဆ၍ ျပနျပညျမြစြမးအငမ မးတြင ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးမပသငဟ ဆျခငးမဟတေပ။ အထကတြငေဖမျပခြသ အေသးစမးေနစြမးအငာႏင ေရအမး ပစစစ မခ ကမ မးမမ ျမနမမာႏငင အခ ႕ေသမ အေျခအေနမ မးာႏင အထးကကည သည။ တစပငတာႏင ပစစထတ ပသမ မး အမးညး ပ ေသမ ပစစဓမတမ မးက မဟမဓမတအမးငးကြနရကသ႔ ျပနညေရမငးခ ာႏင ေအမင ညး စ မေပးသငသည။ ထစနစမ မးမမ ဖြ႕ၿဖ းၿပ းာႏငငမ မးတြင ကေတြ႕က ငသးေနၾကေသမညး ျမနမမာႏငငတြင နညးပညမျပ နမမ မးေၾကမင က မးမ ာႏငျခငးမရေသးေပ။

22 KWR International (2015) ၏ကြငးဆငးသေတသနမ မးအရ။ 23 ဥပမမမမ ေရကအထကတစေနရမသ႔ပ႔ထမးျခငးမ းျဖစသည။ ဆ မာႏင ေစြမးအငမ မးမ ပစစထတယရရခ နတြင ေရကအျမငတစေနရမ သ႔တြနးတငေပးထမးၿပ း အပသ ေအမကသ႔ျပနႊတခ ကမ ေရအမး ပစစတမဘငမ မးက ညပတေစေသမနညးျဖစသည။ သ႔ရမတြင ထသ႔စြမးအငသေမငမႈပစသည အကန႔အသတရၿပ း ေနရမတငးတြင ပတကးအသးခ ာႏငမညမဟတေခ ။ ေစ းညးႀက းသည။ ဘကထရ ျဖင စြမးအငသေမငျခငးမမ ျဖစာႏငဖြယနညးမးတစချဖစေသမညး ဖြ႕ၿဖ းဆြာႏငငမ မးတြင က မးမ ဥ းမညမဟတေခ ။

23

၆။ ပစစက႑စ မအပခ ပမႈာႏင ပဂၢ က အခနးက႑

စြမးအငက႑ဖြြ႕စညးတညေဆမကပသည ပစစတစယနစေစ းာႏႈနးမအစ ပစစဓမတအမး စစေပါငးထတ ပျဖန႔ျဖ းာႏငစြမးအထ သကေရမကမႈရသည။ ျမနမမာႏငငတြင ပစစထတ ပျခငး၊ ပ႔ႊတျခငးာႏင ျဖန႔ျဖ းျခငးတ႔အမးးက ာႏငငပင ပငနးအေနာႏင အဓကပကငသည။ သ႔ရမတြင ၂၀၁၄ ခာႏစ ပစစဥပေဒကြသ႔ေသမ ဥပေဒသစမ မးေၾကမင ပဂၢကက႑ပးေပါငးပါဝငမႈက အမးေပးျမႇငတငမႈ မ မး ေပၚေပါက မသည။ ကရတြင ပဂၢ ကက႑မ ထတ ပ ကရေသမ ပမမဏမမ ၂၀၀ မ ဂါဝပ ျဖစၿပ း ေရအမးာႏင အပစြမးအငသးဓမတအမးေပးစက႐မ မးတညေဆမကရန ကမၸဏ ေပါငး ၅၀ ခန႔ ာႏင နမးညမႈစမခြၽနႊမမ မးကမတေရးထးထမးၿပ းျဖစသည (Nam et al. 2015)။ ယငးမ စစေပါငး ထတပမႈ၏ ေသးငယေသမပမမဏသမျဖစေသမညး အနမဂတ မးေၾကမငးမမမ ေပၚြငထင ရမး ကရသည။

မၾကမေသးခငကအထ စြမးအငာႏငပတသကေသမကစၥရပမ မးတြင ဝနႀက းဌမနေပါငး ၈ ခက ပါဝငပတသကေနသည။ ၂၀၁၆ ခာႏစ မတ တြငမ အစးရသစက ဝနႀက းဌမနမ မးကေပါငးစညးၿပ း ပစစာႏငစြမးအငဝနႀက းဌမနအသစအျဖစဖြြ႕စညးခြသျဖင အစးရပငနးေဆမငတမမ မး ပမေခ မေမြ႕ ည ႊတသြမးခြသည။ အမ းသမးစြမးအငစ မခန႔ခြြမႈေကမမတ သည ထဝနႀက းဌမနမ မးာႏငေပါငးစပညႇာႏႈငးၿပ း စြမးအငမဝါဒမ မးက ေရးဆြြခ မတသည။ ေအမကေျခတြငမ ာႏငငပင ပငနးမ မးက ပငနးမ မး အမးး က တမဝနယေဆမငရြကၾကသည။ ျမနမမ ပစစစြမးအမးပငနးက မဟမဓမတအမးငး ကြနရကမ မးာႏင ဓမတအမးခြြ႐မ မးက တညေဆမကသည။ ပစစျဖန႔ျဖ းေရးပငနးက ရနကနမအပ က နတစျပညးက ပစစျဖန႔ျဖ းေပးသည။ ရနကနကမ ရနကန ပစစျဖန႔ျဖ းေရးေကမပေရးရငးက တမဝနယသည။ ယငးသည ယခငက ရနကန ပစစဓမတအမးေပးေရးဘတအဖြြ႕ မတစဆငအသြင ေျပမငးေပၚေပါက မျခငးျဖစသည။ ယခငက ဝနႀက းဌမနကေအမကတြငရခြေသမညး ယခအခါ ရနကန ပစစဓမတအမးေပးေရးေကမပေရးရငးမမ ဘ႑မေရးအရ သ းျခမးြတ ပသြမးၿပ ျဖစသည။24

တစသ းပဂၢ စြမးအငထတ ပသမ မးက စတငခြငျပ မသညာႏငအမ ပစစက႑တြင အစးရာႏင ပဂၢက ပးေပါငးေဆမငရြကမႈမ မးညး တေန႔တျခမးပမမ မးျပမးမသည။ ာႏငငျခမးရငးာႏ းျမႇပ ာႏမႈမ မးမမညး ျပညတြငး ကမၸဏ တစခခာႏငျဖစေစ အစးရာႏငျဖစေစ တက႐ကပးေပါငးေဆမငရြကရန အပသည။

ျမငးျခတြငတညေဆမကထမးေသမ ၂၃၀ မ ဂါဝပရ သဘမဝဓမတေငြ႕သး combined-cycle ဓမတအမးေပး စက႐မမ အစးရာႏင ပဂၢက ပးေပါငးေဆမငရြကမႈအတြက နမနမေကမငးျဖစာႏငသည။ ထ ပငနး ကနထ႐ကက ယဥၿပ ငမႈရေသမ တငဒါပငနးစဥျဖင ေရြးခ ယခြျခငးျဖစသည။ ေခ းေငြျပန ည ေပးဆပာႏငေရးစးရမစတမ မးက တနျပနာႏငရနအတြက ကမ႓မဘဏက ပဂၢကကမၸဏ ကယစမး အကန႔

24 အမးတ အသြငေျပမငးမႈမ းက မာႏေးတြင ညးေဆမငရြက ကရၿပ း မာႏေး ပစစဓမတအမးေပးေရးဘတအဖြြ႕က မာႏေး ပစစ ေကမပေရးရငးအျဖစ ေျပမငးြဖြြ႕စညး ကရသည။

24

အသတျဖင အမမခစနစက ေဆမငရြကေပးခြသည။25 ရမဒအေနာႏင ယဥၿပ ငာႏငစြမးရေသမ ထတပမႈ ျဖစမၿပ း တစက ဝပနမရ င ၅.၅ ဆငသမ က သငသည။

စြမးအငက႑ဖြြ႕စညးပက ပစစထတ ပာႏငစြမး၊ ေစ းာႏႈနးာႏင အရညအေသြးတ႔က မညသ႔ သကေရမကာႏငေၾကမငးကမ အတအက တငးတမရနခကခြသည။ ျမနမမာႏငငသည တစဥ းတညးက ကဝါးႀက းအပပငဆငၿပ း ထတ ပမႈမအစ က ျဖန႔ျဖ းျခငးအထက တစဥ းတညးကေဆမငရြက ေသမ ပစမ တျဖညးျဖညးမးခြြထြက မၿပ ျဖစသည။ ာႏငငတကမအေတြ႕အၾက မ မးကညး ယငးသည အျပ သေဘမေဆမငေသမဖြ႕ၿဖ းမႈျဖစသညဟ ကခထမးၾကသည (Joskow 2008)။ အၿပ ငအဆငရေသမ စြမးအင ကကမးေစ းကြကရျခငးေၾကမင ေဆမက ပေရးာႏင ပငနးညပတေရးစရတမ မး ေ မခ ာႏငရန မက းကျဖစေပၚေစသည။ ျမနမမာႏငငသည ကရအခ နအထ တစဥ းတညး ေဆမငရြကေသမ ေစ းကြကျဖစေနေသးေသမေၾကမင အရညအေသြးအတြက တ ထြငဆနးသစမႈမ မးာႏင ရငးာႏ းျမႇပာႏမႈမ မးမမ အပတျပငးမအပသည သေဘမျဖစေနသည။ အကယ၍ ဓမတအမးေပးစက႐ မ မးတညေဆမကရမတြင အမမးအယြငးာႏင ောႏမငောႏးၾကန႔ၾကမမႈမ မးၾက ရပါကညး အျခမးအစမးထး စရမမရ ေသမေၾကမင စမးသးသမ မးသမ ဒကၡခၾကရသည။ အကယ၍ ၿပ ငဆငမႈရေသမ ေစ းကြကျဖစပါက ထသ႔ျဖစမမညမဟတပြ စရတႀက းျခငး သ႔မဟတ မၾကမခဏျပတေတမကျခငးမ မး၏ ဆးက း ကစမးသးသကမခရပြ သကဆငရမကမၸဏ ကသမ ေပးဆပရမညျဖစသည။ အကယ၍ ကမၸဏ တစခက ဆးပါက ယဥၿပ ငာႏငစြမးပမျမငမမးေသမ ကမၸဏ အသစတစခဝငေရမကမမညသမ ျဖစသည။ ပ႔ႊတေရးာႏင ျဖန႔ျဖ းေရးကြနရကမ မးာႏငပတသက င ညး အမးတပငျဖစသည။ ၿပ ငဆငမႈရပါက စရတမ မးက ေ မခ ာႏငၿပ း အရညအေသြးကတးတကေအမင ေဆမငရြကာႏငမည ျဖစသည။

ပ- ၁၀။ သဘမဝဓမတေငြ႕တငပ႔မႈာႏင ျပညတြငးသးစြြမႈ

အခ ကအက- International Energy Agency

25 ျမငးျခရ အစးရပဂၢ က ပးေပါငးေဆမငရြကမႈ PPP ပစမမ တငဒါေအမငသက ျမနမမ ပစစစြမးအငဌမနသ႔ ပစစေရမငးခ မညစမခ ပ ခ ပဆရမညျဖစသည။ စက႐ညပတရနအတြက ဓမတေငြ႕ကမ ျမနမမေရနာႏငသဘမဝဓမတေငြ႕ပငနးက အခမြေထမကပေပးမညျဖစသည။

25

အဂၤ နာႏင ေဝးစတ႔တြင ပစစက႑ေစ းကြကဖြငေပးခြသညအေတြ႕အၾက သည ေအမငျမငေသမ မဝါဒတစခ၏ နမနမပငျဖစသည (Newbery 2006)။ ာႏငငပငဓမတအမးထတသည ကမၸဏ က အစမးထးာႏငရနအတြက ပဂၢကကမၸဏ မ မးက ေစ းကြကဖြငေပးခြသည။ ဓမတအမးပ႔ႊတျခငးတြင ရငးာႏ းျမႇပာႏျခငးအမးျဖင ၿပ ငဆငမႈရေသမ ပစစ ကကမးေစ းကြကေပၚေပါက မသည။ ရမဒအမး ျဖင ေစ းာႏႈနးေရမ၊ အရညအေသြးပါတးတကေကမငးမြနမခြသည။ ခ ာႏငငတြငညး အမးတ ပစစက႑ျပန ည ျပငဆငဖြြ႕စညးျခငးမ ထေရမကမႈတးတက မသညအေတြ႕အၾက ရသည (Raineri 2006)။ အာႏၵယာႏငငတြင ပစစထတ ပမႈတးတက မေသမညး မ းပ ကေတမကမႈမ မးရေနေသးရမ အဓကအမးျဖင က ေစ းာႏႈနးမ မးရသငသညအတငးအတမမရျခငးာႏင ကကမးေစ းကြကတြင အကန႔ အသတမ မးရေနေသးျခငးတ႔ေၾကမငျဖစသည (Ryan 2014)။ အထကပါဥပမမမ မးက ပစစက႑ ဖြြ႕စညးတညေဆမကပက စြမးအငထတ ပေရမငးခ ာႏငစြမးအေပၚ အမနတကယသကေရမကမႈရေၾကမငး ျပသေနၾကသည။ ထ႔ေၾကမင ျမနမမာႏငငအတြက ဖြြ႕စညးပျပ ျပငေရးသည သေတသနာႏင မဝါဒဆငရမ အဓကပငနးနယပယတစချဖစသည။

၇။ ျမနမမာႏငငအတြက ေနမကတစဆင- သေတသနအစ အစဥက ေရးဆြြတညေဆမကျခငး

မဝါဒျပနမမ မးအတြက အေျဖမ မးမမ အျမြတမးျမငသမထငသမရမေနေသမေၾကမင သေတသနမ မး အပေရသည။ ရၿပ းသမးသေတသနမ မးက အဓကအမးျဖင ဟကဒ႐ကမဘြနသကမ မးက ရမေဖြျခငး သမျဖစသည။ ယခစမတမးငယတြင မ းေမမငးထးေဖမျပထမးေသမ ပစစ က မးမ မႈ၊ ေစ းာႏႈနး သတမတမႈ၊ ပမသန႔ရငးေအမငေဆမငရြကမႈာႏင ေစ းကြကျပနညဖြြ႕စညးမႈစသညတ႔အမးးသည သေတသနျပ ရန အပေသမနယပယမ မးျဖစၾကသည။ သ႔ရမတြင ထသ႔ေသမ အစ အစဥမ မးေရးဆြြရမ၌ ေရတဥ းစမးေပးာႏင ေရရညရညမနးခ ကမ မးက ခြြျခမးာႏငရနညး အပသည။

မမညသးာႏစအတြငး အေကမငအထညေဖမရနအပသည ခ ကခ ငးေဆမငရြကရမည မဝါဒဥ းစမး ေပးမ မးမမ အမးးအတြက ေစ းာႏႈနးသငေတမၿပ း ယၾကညစတခ ရေသမ ပစစဓမတအမးေပးာႏငေရး ပငျဖစသည။ အကယ၍ မဝါဒေကမငးမ မးက ခ မတာႏငပါက တးတကျဖစထြနးမႈမ မးက ခ ကခ ငးဆ သေတြ႕ျမငာႏငမည ျဖစသည။

ေရတာႏင ေရတကမ ဥ းစမးေပးပငနးမ မး

- မဟမဓမတအမးငးကြနရကမ မး ပမက ယျပန႔မသညာႏငအမ ေက းရြမမ မးာႏင ခ တဆကာႏင ေရးက မညသညမဝါဒျဖင ကည ေပးမညနညး။ ဆငးရြေသမေက းရြမမ မးက မ းသြယတနးသည စရတက ခာႏင မႈမရ မျဖစရေေအမငမညသ႔ေဆမငရြကေပးာႏငမညနညး။

- ကရ ဓမတအမးေပးအေဆမကအဥ မ မးာႏင ာႏငငပငပငနးမ မး ဘ႑မေရးအရ ေတမငတငး ခငမမမေစရနအတြက ဓမတအမးေပးခက မညသ႔ျပ ျပငေျပမငးြသငသနညး။ မႈေရး၊ စ းပြမးေရးာႏင သဘမဝဝနးက ငဆငရမ ရညမနးခ ကမ မးက ထေရမကေစရန မညသညေစ းာႏႈနးက ေရြးခ ယသငသနညး။

26

- ေရတတြင ထတ ပမႈစြမးရညျမငမမးတးတက မေစေရးအတြက မညသ႔အေကမငးဆးေဆမင ရြကာႏငမညနညး။ ပစစက နယစပေဒသမ မးမ တငသြငးျခငးက ထညသြငးစဥးစမးသငပါသ မး။

- ဓမတအမးပ႔ႊတျခငးာႏင ျဖန႔ျဖ းျခငးတ႔မ ဓမတအမးေြငဆး႐ႈးေနမႈမ မးက မညသ႔ေ မ ခ ာႏငမညနညး။

- အေသးစမး ေရအမးာႏင ဆ မစ မခ ကမ မးကြသ႔ မဟမဓမတအမးငးကြနရကျပငပမမ စ မကနး ငယမ မးက အမးေပးျမႇငတငရန မညသ႔ေသမ ဘ႑မေရးမက းမ မး ဖနတ းေပးာႏငသနညး။

မမည ငါးာႏစာႏင ဆယာႏစအတြငးေဆမငရြကမည မဝါဒေရးရမအေျပမငးအြမ မးက စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖ းႀက းထြမးမၿပ း မညသညမးေၾကမငးအတငးေ မက မးမညက ဆးျဖတေပးမညျဖစသည။ စြမးအငက႑ေရ ရညဖြ႕ၿဖ းေစရနအတြက ေအမကပါအဓကအခ ကမ မးအပသည။

ေရရညဥ းစမးေပးပငနးမ မး

- မညသ႔ေသမ စြမးအငရငးျမစအေရမအစပ (ေက မကမ းေသြး၊ သဘမဝဓမတေငြ႕၊ ေရအမးာႏင အျခမး ျပနျပညျမြစသည) က အစးရက ေဖမေဆမငမညနညး။ မညသညနညးမးမ မးက စရတတြကေခ အကကဆးာႏင ေဘးျဖစမႈအနညးဆးျဖစမညနညး။

- ရနကန ပစစျဖန႔ျဖ းေရးေကမပေရးရငးာႏင ျမနမမစ းပြမးေရးဥ းပင ပငနးမ မးက ေကမပရတ အသြငကးေျပမငးာႏငရန မၾကမေသးမ က ႀက းပမးခြၿပ းေနမက ာႏငငအတြက မညသ႔ေသမ အငစတ က းရငးဖြြ႕စညးပအသငေ မဆးျဖစေၾကမငးက ဆးျဖတရန အပသည။ ထေပၚစ မ မးက ာႏငငျခမးရငးာႏ းျမႇပ ာႏမႈမ မးက မညသ႔ဆြြေဆမငာႏငမညက ညး သရန သည။ ထ႔အျပင ပစစကကမးေစ းကြက မညသ႔မညပေပၚေပါက မမညက ညး ပေဖမရနသည။

- ေမ မမနးထမးေသမ စ းပြမးေရးဖြ႕ၿဖ းမႈာႏင ၿမ ႕ျပျဖစထြနးမႈမ မးာႏင ကေ မည ေထြျဖစေစရနအ တြက မညသညေနရမမ မးတြင မဟမဓမတအမးငးကြနရကသစမ မးတညေဆမကမည၊ မညသညကြနရက မ မးက အဆငျမႇငတငမညစသညတ႔က ဆးျဖတရန သည။

- ပစစ သ႔မဟတ စြမးအငမညေရႊ႕မညမ က ျပညတြငးအသးျပ ရနခ နထမးၿပ း မညေရႊ႕မညမ က ာႏငငရပျခမးသ႔တငပ႔ေရမငးခ မညက ညး ဆးျဖတရနအေရးႀက းသည။ ကရ ခ ပဆထမးေသမ စြမးအငတငပ႔မႈစမခ ပမ မးက ျပန ညသးသပၿပ း အပပါက ျပညတြငးအသးအတြက ေျပမငးြာႏငရန ျပငဆငခ ပဆရနသင/မသငစဥးစမးသးသပရန ညး အေရးႀက းသည။

- ပမမဏႀက းမမးေသမ ျပနျပညျမြစြမးအငစ မကနးမ မးက အစးရက မညသ႔ပပးေပးာႏငမညက နညးမးရမေဖြရန အပသည။ မညသည ျပနျပညျမြနညးပညမက ပမထေရမကေစရနအတြက သေတသနာႏင ဖြ႕ၿဖ းမႈမ မးေဆမငရြကာႏငမညက ညး ေ မသးသပရန အပသည။

၈။ က မးကးစမရငး

ADB (2012), Myanmar: Energy Sector Initial Assessment. Asian Development Bank, Manila.

Allcott, H., CollardWexler, A. & O’Connell, S. (forthcoming), ‘How Do Electricity Shortages Affect Industry? Evidence from India’, American Economic Review.

27

Crafts, N. (2004), ‘Productivity Growth and the Industrial Revolution: A New Growth Accounting Perspective’, Journal of Economic History 64 (2), 521–535.

Dinkleman, T. (2013), ‘The Effects of Rural Electrification on Employment: New Evidence from South Africa’, American Economic Review 101(7).

Earth Institute (2014), Myanmar National Electrification Plan (NEP): Least-Cost Geospatial Electrification Planning Results. Earth Institute, Sustainable Engineering Lab, Columbia University.

Fisher-Vanden, K., Mansur, E. & Wang, Q. (2015), ‘Electricity shortages and firm productivity: Evidence from China’s industrial farms’, Journal of Development Economics 114, 172–188.

Gertler, P., Shelef, O., Wolfram, C. & Fuchs, A. (forthcoming), ‘The Demand for Energy-Using Assets among the World’s Rising Middle Classes’, American Economic Review.

Jack, W. & Suri, T. (2014), ‘Risk Sharing and Transaction Costs: Evidence from Kenya’s Mobile Money Revolution’, American Economic Review 104(1), 183–223.

Jensen, R. (2007), ‘The Digital Provide: Information (Technology), Market Performance and Welfare in the South Indian Fisheries Sector’, Quarterly Journal of Economics 122 (3).

Jorgenson, D. (1984), ‘The Role of Energy in Productivity Growth’, American Economic Review 74 (2).

Joskow, P. (2008), ‘Lessons Learned from Electricity Market Liberalization’, The Energy Journal 29(2), 9–42.

KWR International (2015), Turning on the Lights: Integrated energy and rural electrification development in Myanmar.

Lipscomb, M., Mobarak, M. & Barham, T. (2013), ‘Development Effects of Electrification: Evidence from the Topographic Placement of Hydropower Plants in Brazil’, American Economic Journal: Applied Economics 5(2).

Lucas, R. (2002), The Industrial Revolution: Past and Future, Harvard University Press, Cambridge.

McRae, S. (2015), ‘Infrastructure Quality and the Subsidy Trap’, American Economic Review 105(1), 35–66.

Nam, K.-Y., Cham, M. & Halili, P. (2015), Power Sector Development in Myanmar. ADB Economics Working Paper Series No. 460.

28

Newbery, D. (2006), ‘Electricity Liberalization in Britain and the Evolution of Market Design’, Electricity Market Reform: An International Perspective pp. 319–382.

Ozturk, I. (2010), ‘A literature survey on energy-growth nexus’, Energy Policy 38 (1), 340–349.

Pope, C., Burnett, R., Thun, M., Calle, E., Krewski, D., Ito, K. & Thurston, G. (2002), ‘Lung Cancer, Cardiopulmonary Mortality, and Long-term Exposure to Fine Particulate Air Pollution’, Journal of the American Medical Association 287(9), 1132–1141.

Rabin, K. & Madden, C. (2015), ‘Out of Darkness: Myanmar’s Quest to (Em)Power its Citizens’, Foreign Affairs.

Raineri, R. (2006), ‘Chile: Where it All Started’, Electricity Market Reform: An International Perspective pp. 77–108.

Ryan, N. (2014), ‘The Competitive Effects of Transmission Infrastructure in the Indian Electricity Market’, mimeo.

Toman, M. & Jemelkova, B. (2003), ‘Energy and Economic Development: An Assessment of the State of Knowledge’, Resources for the Future Discussion Paper 03-13.

World Bank (2015), ‘Poverty and Social Impacts Analysis’, National Electrification Plan.

World Bank (2016), ‘Energizing Myanmar’, Policies for Shared Prosperity in Myanmar.

International Growth Centre (IGC) အေၾကမငး

International Growth Centre (IGC) သည ဖြ႕ၿဖ းဆြာႏငငမ မး၌ ေရရညဖြ႕ၿဖ းတးတကမႈမ မးျဖစေပၚေစရန အတြက ျပညသမ မး၊ ဝနေဆမငမႈဝယယသမ မးဘကမေန၍ သေတသနမ မးကေဆမငရြကၿပ း မဝါဒအၾက ေပးမႈမ မးက ေဆမငရြက ကရသည။ IGC သည ကမ႓မထပတနးသေတသ မ မးာႏင အမဖရကာႏင ေတမငအမရရ ာႏငငအကအဖြြ႕မ မးက ကြနရကခ တဆကစ မခန႔ခြြၿပ း ဖြ႕ၿဖ းေရးအတြက အဓကအက ဆး စနေခၚမႈမ မးက မတဖကအစးရအဖြြ႕မ မးက အၾကျပ ာႏငရန အရညအေသြးျမငမမးေသမ သေတသနာႏင မဝါဒဆငရမ အၾကဥမဏမ မးက ေပးအပ ကရသည။ IGC အေနာႏင ေရရညတညတေသမ စ းပြမးေရး ဖြ႕ၿဖ းမႈမရပြာႏင ဆငးရြမြြေတမႈေ မခ ေရးက ေအမငျမငေအမငေဆမငရြကာႏငမညမဟတဟ ယၾကည သည။ IGC ၏ သေတသနမ မးသည ထေရမကေသမ အစးရက႑၊ ပဂၢ ကက႑ဖြ႕ၿဖ း တးတကေရး၊ ေကမငးစြမညပတေသမၿမ ႕ေတမမ မးာႏင စြမးအငရရမႈကတးျမႇငရန ေဆမငရြကေပးျခငး စသညတ႔တြင အဓကဥ းတညထမးသည။ ရညရြယရငးမမ ေနမႈအဆငအတနးမ မးျမႇငတငရနာႏင ဆငးရြတြငးမမ ႐နးထြကရမတြင ကည ေပးရနျဖစသည။ ာႏငငေပါငး ၁၄ ာႏငငရ ႐းခြြမ မးမတစဆင IGC သည ကမ႓မ ထပတနးတကသ မ မးမ သေတသ ရမေပါငးမ မးစြမက ေထမကပကည ေပး ကရသည။ IGC သည LSE

29

တြင အေျခစကၿပ း ေအမကစဖ႔တကသာႏင ပးေပါငးေဆမငရြက ကရသည။ IGC က အမႈေဆမငဒါ ႐ကတမအျဖစ ပေရမဖကဆမ Jonathan Leape က ေဆမငရြကၿပ း ဒါ႐ကတမမ မးအျဖစ ပေရမဖကဆမ Robin Burgess ာႏင Paul Collier တ႔ကေဆမငရြက ကရသည။ IGC က ယေကာႏငင အျပညျပညဆငရမ ဖြ႕ၿဖ းေရးဌမန DFID က ရနပေငြ ေထမကပေပး ကရသည။

ျမနမမာႏငငအတြငး IGC ကဆကသြယရန

IGC ျမနမမာႏငငအစ အစဥ

MDRI-CESD

၂၇ ျပည မး၊ ႈငၿမ ႕နယ၊ ရနကနၿမ ႕။

အ းေမး- myanmar@theigc.org။