12 AUDIOPHILEVIDEOPHILE

• ทพ. พงศทพจกร เชอเจดองคDREAM(HOME)THEATER

SCA

N &

READ

IT

ON MOBILE PHONE

Top 5 Large and Small Setting Questions?

เร องการตงล�าโพงในเคร อง Pre-Processor หร อ AVR

ผมเคยเขยนไวในนตยสาร Audiophile/Videophile เมอสหาปกอน

ตอนนนกเลนหนาใหมอกหลายทานกยงมขอสงสยในหวขอเร องทวา

จะตงล�าโพงทใชในหอง Home Theater เปน Large หรอ Small ด ศกษามากมหลายแนวคด หลายหลกการ เลยไมรจะเลอกแบบไหน หรอแมกระทงนกเลนมากประสบการณบางทานกยงมความเขาใจสบสนในเร องนอย

วนนผมเลยเอาเร องนมาคยกนอกทวาจรงๆ แลว การตงคา Speaker

Configuration ในเคร อง Pre-Processor หรอ AVR นน มนเปนการบอกถงอะไร? แลวจะสงผลอยางไรบางตอเสยง หรอความถของเสยง โดยผมจะเอาค�าถามทมคนสงสยมากทสดทเคยถกถามมา 5 ขอ

เกยวกบการตงคาล�าโพงมาใหลองตดตามอานกนดครบ

1. ค�าวา Small หรอ Large ของล�าโพงทอยในหวขอ Speaker Configuration หมายถงอะไร? และในการตงคาแบบนจะมผล

อยางไรบาง?

ในเมนของ Speaker Configuration ทเขาเขยนวา ล�าโพงเปน Small หรอ Large นน มกจะท�าใหคนสบสนและเขาใจผดไดงาย เพราะค�าวา “Large” “Small” ในทนไมไดหมายถงขนาดของล�าโพง หรอ Physical Size ในแชนเนลนนตรงๆ การทเราเลอกตงล�าโพงเปน Small ไมไดหมายความวา ล�าโพงในแชนเนลนมขนาดทางกายภาพเลก แตมนหมายถง AVR มการจดการความถในแชนเนลนใหความถต�าหรอเสยงเบสทอย ต�ากวาจด Crossover Frequency ถกสงไปยงล�าโพง Subwoofer ซงสญญาณความถต�าทถกตดออกไปตรงนจะไปรวมกบสญญาณจาก LFE Channel กลายเปนสญญาณ Subwoofer Channel เพอสงรวมกนไปยง Subwoofer สวน Large หรอบางเครองใชค�าวา Full-Band หมายถงล�าโพง ในแชนเนลนนจะรบสญญาณเสยงทงหมด Full-range ทสงมาในแชนเนลนนๆ ซงปกตจะมสญญาณเสยงอยตงแต 20Hz - 20,000Hz สวนล�าโพง Subwoofer กใหรบขอมลจาก LFE Channel อยางเดยวเพยวๆ ไมมการตดความถจากชองสญญาณ Channel เสยงอนๆ มาเพม เพอความเขาใจมากขน ลองดไดอะแกรมประกอบ ในรปท 1 เปนการปรบ Speaker Configuration แบบ Large หรอ Full-Band จะเหนไดวา

สญญาณทถกบนทกมาในระบบ 7.1 สญญาณเสยง Full-range ทงหมดของ Main Speaker จะถกสงออกไปยงล�าโพง Main ทงหมด ไมมการตดออก รวมถงแชนเนลของ LFE ทเปน .1 กจะถกสงตอตรงๆ ไปยง Subwoofer เลยเชนกน เมอเปรยบเทยบกบการตงล�าโพงเปน Small ในรปท 2 สญญาณเสยงแบบ Full-range ของล�าโพง Main กจะถกตดไปเปนสองสวนตรงต�าแหนง Crossover Point ทตงเอาไว โดยสญญาณเสยงทสงกวาต�าแหนง Crossover กจะถกตดแบบ High Pass Filers (HPF) เพอสงไปยงล�าโพง Main สวนสญญาณเสยงทต�ากวากจะถกตดโดย Low Pass Filters (LPF) เขาไปรวมเขากบสญญาณเสยง LFE กลายเปน Subwoofer Channel เพอสงไปยง Subwoofer ตอไป ดงนน สญญาณเสยงทไปยง Subwoofer ตอนนกจะมทงเสยงเบสจาก LFE เอง รวมกบเสยงความถต�าจากแชนเนลหลกอนๆ ดวย ซงการตงคาล�าโพงแบบ Small นกคอ การตงคาทเรยกวา Bass Management นนเอง

แสดงเสนทางของสญญาณเสยงทบนทกมาในระบบ 7.1 เมอปรบล�าโพงแบบ Large

13VIDEOPHILE AUDIOPHILE

2. แลวการตง Subwoofer Mode เชนในเคร องยหอ Denon, Marantz จะใหเลอกเปน LFE/LFE+Main หรอในเคร อง Onkyo ใชค�าวา Double Bass (ยหออนอาจจะใชค�าตางจากน) หมายถงอะไร? และมผลตอสญญาณเสยงอยางไรบาง? ตองท�าความเขาใจในเบองตนกอนวา สมมตถาเราตงล�าโพงเปน Large แลวเลอก Subwoofer Mode เปน LFE สญญาณเสยงกจะเปนไปตามรปไดอะแกรมท 1 ดงนนกจะไมมการตงคา Crossover แตอยางไร เพราะไมมการตดความถใดๆ แตเมอไรทตงคาล�าโพงเปน Large แลวเลอก Subwoofer Mode เปน LFE+Main (ใน Onkyo จะเปนเปดการใช Double Bass) เมอเลอกดงนกจะท�าใหสามารถตงคา Crossover Point ส�าหรบล�าโพง Main ได ซงความจรงแลว Crossover Point ตรงนกไมไดเปน Crossover แบบจรงๆ เพราะวาล�าโพง Main กยงจะไดรบสญญาณความถต�าแบบ Full-range อย แตการตง Crossover Point ตรงนจะเปนการใส LPF เพอ Copy สญญาณความถต�าทอยต�ากวา Crossover Point ออกไปรวมกบ LFE Channel กลายเปน Subwoofer Channel ดงนน เมอตงล�าโพงเปน Large และ Subwoofer Mode เปน LFE+Main ความถต�าทอยต�ากวา Crossover กจะออกทงล�าโพง Main และ Subwoofer พรอมกน (ถาล�าโพง Main สามารถแสดงความถต�านนได) แตถาตงล�าโพงเปน Small กจะท�าใหสามารถเลอกคา Crossover Point ไดตรงไปตรงมาอยแลว ซงความถทต�ากวา Crossover Point กจะถกตดไปรวมกบ LFE Channel ดงไดอะแกรมภาพท 2 โดยถาตงเปน LFE+Main เสยงความถต�าของล�าโพง Main กจะไปรวมกบ LFE ทกแชนเนล สวนถาตงเปน LFE กจะสงสญญาณความถต�าจาก Main ไปรวมกบ LFE เฉพาะล�าโพงทตงเปน Small สวนล�าโพงทตงเปน Large กจะไมไดถกตดไปรวมกบ LFE

3. การตงคา Speaker Configuration เปน Small ทงๆ ทล�าโพงแชนเนลนนใชล�าโพงTower ตวใหญ แสดงวาเราใชงานล�าโพง Main ตวนนไมคม ซ อล�าโพงตวเลกๆ มาใชงานแทนกจะไดผลเหมอนกน เพราะความถต�าถกตดออกไปท�างานท Subwoofer หมดแลว?

อนนเปนค�าถามทเจอบอยมาก และท�าใหนกเลนบางทานเขวไดงายวา เออ… จรงๆ ซอล�าโพงตวตงใหญเพอใชในหอง Home Theater แลวใหไปตงท�าไมวาเปนล�าโพงเลก ชางไมใหเกยรตล�าโพงเลย 555 อนนกตองบอกไวอยางทแจงไวในตอนแรกวา การตงคาล�าโพงใน AVR วา Small หรอ Large นน ไมไดหมายถง Physical Size ของล�าโพง แตเปนการบอกการจดการความถของสญญาณเสยงในแชนเนลนนๆ ซงถายอนไปดในไดอะแกรมรปท 2 ทมการตดความถเปนแบบ Bass Management อกท จะเหนวาการตดความถไปทล�าโพง Main นน จะตดไปทความชนระดบ 12dB/Octave สวนการตดไปทล�าโพง Subwoofer จะตดทความชน 24dB/Octave การตดความชน 12 หรอ 24dB/Octaves หมายถงจะมการลดความดงลง 12 หรอ 24dB ในชวงขน 1 ขนความถ หรอ Octave ทแตละ Octave จะแบงออกเปน Octave Bands 31.5Hz, 63Hz, 125Hz, 250Hz, 500Hz, 1kHz, 2kHz, 4kHz … ดงนน การตดความถ Crossover ล�าโพง Main 12dB/Octave ของ HPF ทใชในเครอง AVR ทวไป หรอเครองทเปน THX Certified จงเปนการตดทชนนอยกวาการตด LPF ของ Subwoofer ทตดเปน 24dB/Octave ความดงของล�าโพง Main ทอยใตจด Crossover Point กยงจะไดรบสญญาณเสยงเบสอย เพราะการตดไมไดตดแบบหายไปเลย แตเปนการตดทคอยๆ นอยลงไป ดงนน ใครทใชล�าโพงตวใหญสามารถลงความถไดลกจงไดประโยชนจากตรงน นกถงเวลาเปดเสยงดงระดบ Peak ทความถต�าระดบ 115dB ยงไงการลดลงของความดง 12dB/Octave ในความถต�า ล�าโพง กยงตองใหความดงระดบ 90 - 100dB อย ล�าโพงทตวใหญกวา สามารถทน Load ทสง และไมเกดความเพยนจงจดการความถในชวงทมการเกยกน ของสญญาณจากล�าโพง Main และ Subwoofer ไดดกวา ความเพยน กนอย การเกด Phase shift ตางๆ กนอยกวา ท�าใหการท�างานประสานกนระหวางล�าโพง Main และ Subwoofer ไดดไรรอยตอ ดงนนใครทบอกวาซอล�าโพงใหญๆ มาใชในงาน Home Theater แลวมาตงเปน Small จะไมได ประโยชนนนกตองกลบไปคดถงจดนดวย นอกจากจดแขงทวาล�าโพงใหญใหเสยงทดงกวา เพม Head Room, Dynamic ของเสยงในหองไดมากกวา

แสดงเสนทางของสญญาณเสยงทบนทกมาในระบบ 7.1 เมอปรบล�าโพงแบบ Small

ตวอยางเมนการตงคาล�าโพงของ AVR

ยหอ Denon

การแบงความถเปน Octave Bands ตางๆ

Top 5 Large and Small Setting Questions?

14 AUDIOPHILEVIDEOPHILE

DREAM(HOME)THEATER

ล�าโพงเลก โดยเฉพาะในล�าโพง Front Left Center Right ทสวนมากจะตองรบ Load สงมากกวาล�าโพง Surround อนๆ พดงายๆ กคอ เรากยงไดยนเสยงเบสออกจากล�าโพง Main อย เมอตงล�าโพง Main เปน Small สวนการตดความถ LPF ทตงไวชนกวาส�าหรบ Subwoofer เปน 24dB/Octave กเพอใหเสยงความถต�าทออกจาก Subwoofer ทอยสงกวาจด Crossover Point เลดลอดออกไปนอยทสด เพราะเปนเรองของ Psychoacoustics ทถามความถสงกวา 120Hz หและสมองของมนษยเรากสามารถระบต�าแหนงทมาของเสยงไดงายกวา ท�าใหสามารถรบรต�าแหนงทวางของ Subwoofer ได ซงเปนสงทเรา ไมตองการในหอง Home Theater 4. ตองตงล�าโพงเปน Large หรอไมใช Bass Management

เพอใหเสยงออกมาตรงตามแผน Blu-ray ทบนทกมาเปน Full-range

ทกแชนเนล และกจะท�าใหเสยงทออกมาในหอง Home Theater ของเราเหมอนกบในโรงภาพยนตร หรอเหมอนกบในหอง Post Production Studio?

ถาจะตอบค�าถามในเรองนกคงตองค�านงถงปจจยอนทมความส�าคญมาเกยวของ และตองน�ามาพจารณารวมดวย เพอใหการตงคา Speaker Configuration มความถกตองเหมาะสมในหอง Home Theater คราวน ลองมาเรมดวยปจจยเรองล�าโพงทใชกนกอน การทจะตงล�าโพงเปน Large และ Subwoofer Mode เปน LFE (ไมมการใช Bass Management ตรงตามแผนทบนทกมา) ล�าโพงแตละแชนเนลทใชตองเปนล�าโพงท ตอบสนองความถลงไดลกถง 20Hz เพราะแตละแชนเนลทถกบนทกมานนจะบนทกมาแบบ Full- range คอ 20Hz - 20,000Hz กนเลย ยกเวน LFE Channel หรอ .1 Channel ทจะถกบนทกมาในแผนโดยทวไปอยท 20Hz - 120Hz เพราะถาล�าโพงไมสามารถตอบสนองความถไดตามสญญาณทสงออกมา เสยงความถต�าทออกมาในความถทต�ากวาทล�าโพงสามารถรองรบไดกจะถก Roll off ใหต�าลงหรอหายไปเลย ถาล�าโพงไมสามารถเลนความถระดบนได ถาเปนแบบน วธการทยงอยากใหความถเสยงยงอยครบกคอเลอก Subwoofer Mode เปน LFE+Main, Double Bass หรอกคอการใช Bass Management เพอ Copy สญญาณความถต�าทต�ากวา Crossover Point ไปรวมกบ LFE Channel เพอสงไปยง Subwoofer ท�าให Subwoofer ชวยเลนความถทต�ากวาล�าโพง Main หลกจะเลนได แตการจะเลอกแบบนกตองระวงเรองการซอนทบของความถต�าทล�าโพง Main กยงเลนได ทจะเลนพรอมกบ Subwoofer ท�าใหเสยงเบสในบางความถมมากเกนไป ซงกคงตองอาศยการใช Audio Spectrum Analyzer วดดความ Smooth ของ Level ความถต�ารวมดวย ซงถาใครเคยอานคมอของ AVR หรอ Pre-Processor ทบางทเขาจะระบขอควรระวงเอาไวเลยวา “If Speaker Config – Front and Center are set to Large and Subwoofer Mode is set to LFE, no sound may be output from the Subwoofers” แปลเปนไทยไดวา “ถาการตงล�าโพงหนาและล�าโพงเซนเตอรเปน Large และตง Subwoofer Mode เปน LFE กอาจจะไมมเสยงออกจาก Subwoofer ได” ทงนกเพราะอยางทบอกไววา ถาตงคาแบบนความถทล�าโพง Main โดยเฉพาะล�าโพงหนาไมสามารถลงไปถงได กจะไมสงลงไปยง Subwoofer Channel ท�าใหล�าโพง Subwoofer เหลอแตขอมลจาก LFE ซงบางทมนอยมากหรอแทบไมม

ในหนงบางเรอง จงท�าใหไมมเสยงออกจาก Subwoofer ได และอกอยางหนงทเวลาอานสเปกของล�าโพงกอาจจะถกสเปกของล�าโพงหลอก การทแจงไวในสเปกวา ล�าโพงรนน รนนน ลงความถไดลกถงเทาน ซงล�าโพงอาจจะลงความลกไดจรงอยางทแจงไว แตความดงหรอพลงงานทออกมานน เปนพลงงานทเพยงพอส�าหรบงาน Home Theater ทตอง Load สงมาก ในชวงทเสยงถกอดมาชวง Peak ของ Reference Level (115dB for Low Frequency) หรอเปลา และบางทการใช Auto-Calibrate ทอยในเครองปลอย Pink Noise เพอวดความสามารถล�าโพง เครองกวดแตความลกทล�าโพงท�าได ไมไดค�านงถงความดงวาจรงๆ แลวล�าโพงMain สามารถท�าความดง หรอสามารถตอบสนอง Dynamic ของเสยงไดตามทบนทกมาหรอเปลา นอกจากน เรากตองค�านงถง Power Amplifier ทจะมาขบล�าโพง พวกนดวยวา แรงจะพอขบเพอใชในงาน Home Theater ทตองการ Dynamic ทกวาง และความดงซงบางทอาจจะ Peak ถง 105dB หรอถาเปนความถต�ากอาจจะถง 115dB ได เมอดจากตารางทเคยมการทดลองวด ทดสอบดจะพบวา ถาเอาความดงระดบ 105Db ทหางล�าโพงหนงเมตร ตองใชแอมปลฟายเออรทมก�าลงไมต�ากวา 500 วตต ไมอยากคดวาถานงหางล�าโพงสกสามสเมตรตองใชก�าลง Power Amplifier ขนาดเทาไหร ถงจะท�าใหเสยงมนไมเกด Distortion ทความดงระดบนได ดงนนปลอยให Subwoofer เขาเอาไปจดการความถต�าพวกน โดยการตงล�าโพงเปน Small หรอตง Subwoofer Mode เปน LFE+Main จะเหมาะสมกวา ซสเตมจะไดม Dynamics กบ HeadRoom ทกวางมากขน

พลงงาน(วตต)ทตองใชในล�าโพงความดงระดบตางๆ ทระยะ 1 เมตร

ถาล�าโพงสามารถตอบสนองความถ

ได 20Hz - 20,000Hz กสามารถ

ตงล�าโพงเปน Large ได

15VIDEOPHILE AUDIOPHILE

เรองตอมาทตองใหความสนใจคอเรอง Acoustics ของหอง Home Theater ขนาดเลกจะไมเหมอนกบหองขนาดใหญ เชน โรงภาพยนตร หรอหอง Post Production เนองจากวาหองขนาดเลก สงทมอทธพลตอความถต�าคอเรองของ Room Mode หรอ Standing Wave ทเกดจากการสะทอนกลบไปกลบมาระหวางผนงตางๆ ในขณะทหองขนาดใหญเรองของ Room Mode จะมปญหานอย และมอทธพลลดลง เนองจากเสยงความถต�า ทมาถงต�าแหนงนงฟงเปน Direct Sound มากกวาเสยงสะทอนจากผนง สวน Room Mode ทเกดจากการสะทอนกจะเกดการ Ramdomize กน จนไมเกด Room Mode ทความถใดความถหนง สงทสงเกตงายๆ ในหองฟง ขนาดเลกทมเรองของ Room Mode เขามากคอ ความไมสม�าเสมอของเสยง ความถต�าภายในหอง ทเวลาเราเปลยนต�าแหนงนงฟงไปเพยงเลกนอย เสยงความถต�ากจะแตกตางกนมาก บางต�าแหนงเสยงความถต�าบางความถกจะเปน Dip หายไปเลย บางต�าแหนงกจะ Peak สง บมขนมา ซงตรงนท�าใหหลายคนมโนไปวา มนคอ “จดตกของเสยงเบส” กตองบอกเลยวา Acoustics ของหองขนาดเลกนน มนไมมจดตกเสยงเบส ทไดยนเสยงหายไปบางต�าแหนง และเสยงดงขนในบางต�าแหนง มนเปนผลจาก Room Mode ทเกดจากเสยงความถต�าสะทอนกบผนงหองไปมา อยาไปสบสนกบ Acoustics ของงานกลางแจง หรอใน Theater/Arena ขนาดใหญทเสยงจะมต�าแหนงเดนทาง ไปถงแลว Level พอด และคอยๆ ลดลงไปจากการสญเสยพลงงานไปในอากาศ ดงนน ต�าแหนง Subwoofer ในหอง Home Theater จงมความส�าคญในการแกไข หรอเปนการท�าให Room Mode ในหองนนมความรนแรงมากขน การวาง Subwoofer ในต�าแหนงทดกจะชวยแกไข Room Mode ในหองใหลดความรนแรงของ Room Mode ลง

แตทกอยางยอมมขอดขอเสย ผมเลยรวบรวมขอดขอเสยของการใช Bass Management เพอจะไดเขาใจมากขน สามารถเลอก Speaker Configuration ไดถกตองเหมาะสมกบความตองการของผใช และสภาพสงแวดลอมของหอง ของอปกรณไดมากขน

ขอดของการตงล�าโพงเปน Small (Bass Management)

1. มอสระในการวางต�าแหนงล�าโพงหนาซาย กลาง ขวา (More freedom in mains placement) เนองจากต�าแหนงการวางล�าโพง Main จะไดใหมงเนนความสนใจไปท Speaker Image หรอต�าแหนง Focus ของเสยงทด ไมตองกงวลถงถงต�าแหนงท Bass Response ดทสด เพราะต�าแหนงด ส�าหรบการตง Subwoofer เพอลดความรนแรงของ Room Mode อาจจะ ไมใชต�าแหนงทถกตองเหมาะสมของล�าโพง Main Channels ตางๆ เชน ต�าแหนง Subwoofer ของหองนอาจจะเหมาะสมวางไวมมหอง หรอกลางผนง จดใดจดหนงในหอง ซงต�าแหนงนบางทกไมใชต�าแหนงทถกตองใน การวางล�าโพง Main เพอใหได Sound Image หรอ Focus ทด แตบางทานอาจจะสงสยวา อาว! แลวท�าไมในบางหองทเปน Approved Studio หรอ โรงภาพยนตรเขาถงสามารถเซตล�าโพงแบบ Full- range ได อนนตองแยกเปนสองประเดน อยางแรกคอ… เรองของขนาดของหอง ทผมพดอยเสมอวา Acoustics ในหองขนาดใหญจะไมเหมอนกบ Acoustics ในหองขนาดเลก ดงนน การจดการกบเสยงในหองทม Acoustics ตางกนจงตองมวธทตางกนเพอใหไดผลลพธเหมอนกน เมอขนาดของหองใหญขน Acoustics ของหองจะเปลยนไป ท�าใหความส�าคญของ Standing Wave หรอ Room Mode ในความถต�าจะลดลง ดงนน ความส�าคญของต�าแหนงการวาง Subwoofer จงลดลง อกเรองหนงถงแมเปนหองทมขนาดไมใหญมาก แตถามการวางแผนจดการกบความถต�าภายในหองอยางดมประสทธภาพแลว การตอบสนองตอความถต�ากจะด ถงแมจะ Configuration ล�าโพงเปน Full- range อยางเชน หองทเปนหอง Professional Studio ตางๆ ทมตนทนในการท�าหองสงกวาหอง Home Theater ทวไปมาก มการค�านวณขนาดหอง รปรางหองมาเปนอยางด เพอปองกนเรองของStanding Wave ผนงหองตางๆ มการออกแบบเปนพเศษเพอลดพลงงานของเสยงทออกมาจากผนงไมวาจะเปนการใช Isolation Clip, การใชยาง Damp ทผนง, วสด Bass Treatment ตางๆ ทมคณภาพ เปนตน เหลานลวนท�าใหเสยงทสะทอนกลบเขามาในหอง ทเปนตนก�าเนด Standing Wave ลดความรนแรงลง ท�าใหการตอบสนองตอเสยงต�าภายในหองดมากขน จงสามารถใชล�าโพงทเปน Full-range ได

2. ล�าโพงทกตวในระบบจะมเสยงความถต�าทใกลเคยงกน (All speaker exhibit similar bass response) เนองจากเสยงความถต�าจากล�าโพง Main ทกตวจะมารวมกบ LFE ออกมาเปน Subwoofer Channel รวมสงไปยง Subwoofer ทเดยว จงท�าใหเสยงความถต�าของทงระบบมาจาก Subwoofer เหมอนกน ล�าโพงทก Channels ม Bass response ทเหมอนกน ซงจะท�าใหความตอเนองของเสยงใน Channels ตางๆ ท�าไดดกวา

3. ท�าใหล�าโพง Surround มก�าลง ม Headroom เพมมากขน (Add power for surrounds) จากเดมทล�าพงตวล�าโพง Surround มขนาดไมใหญเหมอนล�าโพงหนาทงสามตว

ในหองขนาดเลก

สงทมผลตอเสยง

ความถต�ามาก

กคอ Standing

Wave และ Room

Mode

ในหองขนาดใหญ

หรองานกลางแจง

สงส�าคญทตอง

ค�านงถงกคอ เรอง

Level ของเสยง

ตามระยะทาง

ในหอง Home

Theater พบวา

เรอง Level

ของความถต�า

ทลดลงตาม

ระยะทางจะม

ผลนอยกวา

Room Mode

Top 5 Large and Small Setting Questions?

16 AUDIOPHILEVIDEOPHILE

4. แบงเบาภาระอนหนกองของความถต�าจากล�าโพงหลก (Mains experience less woofer fatigue) ไปยง Subwoofer ทมกจะมก�าลงในการขบเสยงต�า ดกวาล�าโพง Main ท�าใหวฟเฟอรของล�าโพง Main ม Fatigue หรอความลา จากการท�างานหนกลดลง เรองนถอวาเปนเรองใหญส�าหรบในหอง Post Production Facility, Dub Stage, Composer Room ฯลฯ ทบางทตองใชงานกนมากกวา 20 ชวโมงตอวนเปนเดอนๆ อยางหองของ Bob Hodas คนทท�าการ Tuning หอง Professional Studio เหลาน เขากบอกวา หอง Post Production ขนาดเลกทเขา Calibrated มากกวารอยละ 90 ใช Configuration แบบ Bass Management

ขอเสยของการตงล�าโพงเปน Large (ใช Bass Management)

1. ม Phase Cancellation ทต�าแหนง Crossover Point เนองจากระยะทางทแตกตางกนของ Subwoofer กบล�าโพง Main (Phase Cancellation at crossover Point due to differing speaker distances from subwoofer) โดยเฉพาะอยางยง ถาในหองม Subwoofer แคตวเดยว เชน ในระบบไมวาจะเปน 7.1, 5.1, 7.1.4 หรอ Multi-channels แบบไหนๆ Arrival Time ทมาถงของเสยงจากล�าโพงตางๆ จะไมเทากน ซงเมอมาเจอกบเสยงความถต�า กอาจจะเกด Phase Cancellation ได ถาล�าโพงบางตวม Phase ไมเขากบ Subwoofer ในต�าแหนง Crossover Point

2. เกด Phase Delay ระหวางการรวมกนของล�าโพง Subwoofer และล�าโพง Main (Additional crossover distortion and phase delay) ท�าใหเกดความเพยนตรงบรเวณ Crossover Point ซงเรองนนาจะเปน สงทแยทสดส�าหรบการใช Bass Management

3. การแพนเสยงความความถต�าไมสมจรง (Low frequency effects panning is ineffective in surrounds) เชน เราวาง Subwoofer ไวดานหนา แตการแพนเสยงของ Surround ไปอยดานหลง ถามการตด Crossover ทสงมากเกนไปกจะท�าให Image ของเสยงไปในทางทไมถกตอง แตอยางไรกตาม ถาท�าการตด Crossover ไมไหสงเกนไปในการเซตแบบ Bass Management และมการท�า Phase Alignment ระหวาง Subwoofer และล�าโพง Main ใหมทงการ In Phase และ In Time ในบรเวณ Crossover Point พบวาระหวางการเซตแบบ Full-range และ Bass Management จะไมเหนความแตกตางกนในเรองของเสยงเบสทไมไปตามการแพนเสยงของล�าโพงหลกแตอยางไร

5. การตงคา Speaker Configuration ของล�าโพงทเหมาะสมในหอง Home Theater ควรจะตงล�าโพงเปน Small ทกแชนเนล และตงจดจดความถอยท 80Hz ตามท THX แนะน�าเทานนใชหรอไม?

ขอนตองตอบวาไมเสมอไป ขนอยกบปจจยหลายอยาง ทงความ แตกตางในอปกรณเครองเสยงทใชไมเหมอนกน อกทงความแตกตางในโครงสราง ขนาด รปราง ของหองตางๆ ทไมเทากน การตอบสนองตอเสยงตางๆ กไมเหมอนกน แตตองถอวาการตงล�าโพงเปน Small และจดตดความถเปน 80Hz เปนจดเรมตนทด เรยกไดวา 80 - 90% ของหองทวๆ ไปนนใชไดเลย เหตผลวาท�าไมตองตงเปน Small กไดตอบไวแลวในค�าถามขางตน แลวท�าไมตอง 80Hz นน พนฐานกมาจากความรทวา การรบรของเสยงของหมนษยทศกษามาแลวพบวา ความถทต�ากวา 120Hz จะเปนแบบไมมทศทาง (Non-directional) หของคนเราไมสามารถจบทศทางตนก�าเนดของเสยงได ดงนน เชน ถาเราตด Crossover Point ของล�าโพง Surround ไวต�ากวา 120Hz ความรสกวาเสยงเอฟเฟกตนน มนกยงใหความรสกวาเสยงทงหมดมาจากล�าโพง Surround อยด อนนตองขอบคณหลกการของ Psychoacoustics ทชวยท�าให Home Theater มความงายขน สวนการก�าหนดวา ท�าไมตองเปน Crossover Point ท 80Hz นน อนนเปนเพราะ THX ไดมการศกษาและทดลองในหลายๆ ดานแลว พบวาต�าแหนงทความถ 80Hz เปนต�าแหนงทเหมาะสมทสด แตกไมเสมอไป เชน ในระบบล�าโพง Satellite หรอ Home Theater in The Box ทมล�าโพงขนาดเลกมากๆ เสนผาศนยกลางไดรเวอรแค 3 - 4 นว เรากอาจจะตดทความถประมาณ 100Hz หรอมากกวาได เนองจากวาล�าโพงขนาดเลกอาจจะรบมอความถต�าพวกนไมไหว แตยงไงควรจะตองนอยกวา 120Hz เพราะถาสงเกนน หเรา กจะเรมจบต�าแหนง Subwoofer ไดแลว ทางทดล�าโพงเลกๆ พวก Home Theater in The Box เหลาน ควรตองดคมอทแถมมากบล�าโพงวา เขาแนะน�าใหตดความถ Crossover Point ใดถงจะเหมาะสมกบล�าโพงของเขามากทสด หรอถาล�าโพงแตละ Channel มขนาดตางกน เรากอาจจะปรบ Crossover Point แยกอสระใหตางกนในแตละChannelได แตไมควร ให Crossover Point เหลานมคาตางกนเกน +/-20Hz เพอใหแนใจวา Subwoofer จดการรวบรวมความถต�าเหลานง าย จดการอยางมประสทธภาพ มความ Smooth ของความถต�าทวงไปมาแตละแชนเนล ตอเนองมากขน

ทงหมดนกเปนค�าถามทหลายคนมความสงสยบอยๆ ในเร องของการตงคา Speaker Configurationของเคร อง Pre-Processor

และ AVR ในหอง Home Theater ซ งในทสดแลวจะตงแบบไหนถง

จะเหมาะสม หรอวาใหผลทดทสดในหองของเรากคงตองพจารณา

จากปจจยสงแวดลอมหลายอยางดงทกลาวไวขางตน และถาไดเขาใจในพนฐานวาตงอยางนจะเกดอะไรขน แลวจะมผลตอเสยงอยางไรบาง

กจะท�าใหเราสามารถตดสนใจไดถกตองและเหมาะสมในแตละซสเตมได.

VDP

DREAM(HOME)THEATER

จะตงคาล�าโพงแบบไหนกตองเลอกเอาจากขอด ขอเสย ของการตงคาแตละแบบ