14
K A L(endis)FEB R (uariis) 01 IV Non(as)FE BR (uarias) 02 ante diem quartum ... III NON.FEBR. 03 P R IDIE N O N.FEBR. 04 mens is Martius / Maius N O N (is)FEB R (uariis) 05 J ulius / Octobris V III ID(us)FEB R (uarias) 06 VII ID.FEBR. 07 VI ID .FE B R . 08 V ID.FEBR. 09 IV ID.FEBR. 10 III ID.FEBR. 11 P R ID IE ID .FE BR . 12 ID (ibus)FEB R (uariis) 13 ante diem .. XVI KA L(endas)M A RT(ias) 14 XVI KAL(endas) MART(ias) XV K A L.M A R T. 15 XV K A L.M A R T. XIV K A L.M A R T. 16 XIV KAL.M ART. X III KAL.M ART. 17 X III K A L.M A R T. X II KAL.M ART. 18 X II K A L.M A R T. XI KAL.M ART. 19 XI K A L.M A R T. X KAL.M ART. 20 X K A L.M A R T. IX KAL.M ART. 21 IX K A L.M A R T. V III KAL.M ART. 22 V III K A L.M A R T. VII K A L.M A R T. 23 VII K A L.M A R T. VI KAL.M ART. 24 B is V IKA L.M A R T. V KAL.M ART. 25 VI KAL.M ART. IV KAL.M ART. 26 V KAL.M ART. III KAL.M ART. 27 IV K A L.M A R T. PR IDIE KA L.M A R T. 28 III K A L.M A R T. 29 P RIDIE K AL.M A R T. 30 31 ID IB US NO NIS Tageszählung im Julianischen K alender K A LEN D IS VI V IV III pridie + A kk. XVIII XVII XV I XV XIV XIII XII XI X IX V III VII VI V III pridie

Die röm. Provinzialverwaltung IVDAEA CAPTA VESPASIAN(us) CAES(sar) IMP(erator) AVG(ustus)P(ontifex) M(aximus) Tr(ibunicia) P(otestate) P(ater) P(atriae)

Embed Size (px)

Citation preview

KAL(endis) FEBR(uariis) 01 IV Non(as) FEBR(uarias) 02 ante diem quartum ...

III NON. FEBR. 03 PRIDIE NON. FEBR. 04 mensis Martius / Maius NON(is) FEBR(uariis) 05 Julius / Octobris

VIII ID(us) FEBR(uarias) 06 VII ID. FEBR. 07 VI ID. FEBR. 08 V ID. FEBR. 09 IV ID. FEBR. 10 III ID. FEBR. 11

PRIDIE ID. FEBR. 12 ID(ibus) FEBR(uariis) 13 ante diem ..

XVI KAL(endas) MART(ias) 14 XVI KAL(endas) MART(ias) XV KAL. MART. 15 XV KAL. MART. XIV KAL. MART. 16 XIV KAL. MART. XIII KAL. MART. 17 XIII KAL. MART. XII KAL. MART. 18 XII KAL. MART. XI KAL. MART. 19 XI KAL. MART. X KAL. MART. 20 X KAL. MART. IX KAL. MART. 21 IX KAL. MART. VIII KAL. MART. 22 VIII KAL. MART. VII KAL. MART. 23 VII KAL. MART. VI KAL. MART. 24 Bis VI KAL. MART. V KAL. MART. 25 VI KAL. MART. IV KAL. MART. 26 V KAL. MART. III KAL. MART. 27 IV KAL. MART.

PRIDIE KAL. MART. 28 III KAL. MART.29 PRIDIE KAL. MART.3031

IDIBUS

NONIS

Tageszählung im Julianischen KalenderKALENDIS

VIVIV

III

pridie + Akk.

XVIIIXVIIXVIXVXIVXIIIXIIXIXIX

VIIIVIIVIVIII

pridie

Die röm. Provinzialverwaltung

Senatsprov. Sonderprovinzprokuratorischer Statthalter prätorische / konsularische Statth. Prokonsuln Präfekt

(eques Romanus / vir perfectissimus) (eques Romanus)

PROC ° AVG ° PROV ° ~ LEG ° AVG ° PR ° PR ° PROV ° ~ PROC ° PROV ° ~ PRAEF ° ~

proc(urator) Aug(usti) prov(inciae) leg(atus) Aug(usti) pr(o) pr(aetore) pro(consul) praef(ectus)

Norici / Raetiae prov(inciae) Norici / Raetiae prov(inciae) Aegypti

konsularischer Statthalter Asiae

leg(atus) pr(o) pr(aetore) Aug(usti)

prov(inciae) Pannoniae / Syriae / Britanniae

Zivilstatthalter Militärverwaltung = Grenzgeneral

PRAES ° PROV ° ~ DVX ° ~

praes(es) prov(inciae) dux Pannoniae primae et Norici ripensis

Norici mediterranei

CORRECTOR, CONSULARIS

ROM + KONSTANTINOPEL // Kaiserresidenzen: Ravenna / Trier / Sirmium / Nicomedia

Kaiserliche Provinzen

Prinzipatszeit (27 v. - 284 n. Chr.)

Spätantike (ab 284 n.Chr.): 4 Präfekturen / 12 Diözesen / 101 Provinzen

(senatorius / clarissimus vir)

praefectus praetorio

vicarius

IVDAEA CAPTA

VESPASIAN(us)

CAES(sar)

IMP(erator)

AVG(ustus) P(ontifex) M(aximus)

Tr(ibunicia) P(otestate)

P(ater) P(atriae)

CO(n)S(ul) III

S(enatus) C(onsulto)

Die Münze als „historische“ Quelle

1) GELD- / WIRTSCHAFTSGESCHICHTEMünzmetall, Münzstätten, Kaufkraft etc.

2) POLITISCHE GESCHICHTEEliten, Herrscher, Außen-/Innenpolitik, Feldzüge, Diplomatie, Kaiser u. Heer

3) KULTURGESCHICHTEA) Religionsgeschichte [Götter u. Göttinnen, Agone u. Spiele, Vota]

B) Kunstgeschichte [Bauwerke, Götterbilder, Porträts]

C) Sonstiges [Programmatik / Rechtstitel / Personifikation (Tugenden, Städte u. Provinzen, Flüsse) / Allegorie Attribut / Symbol]

Fontes epigraphici antiquitatis Graecae Romanaeque

I. MONUMENTA „Monumentalinschriften“

II. INSTRUMENTA „Kleinschriften“

INSTRUMENTUM DOMESTICUM

defixiones, fistulae aquariae, glandes, supellex, amphorae, opus doliare, tegulae, tabellae ligneae, Schmuck, instrumenta

varii generis

INSTRUMENTUM PUBLICUM

leges, constitutiones, senatus consulta, edicta, diplomata

militaria, tesserae hospitales, tabulae patronatus; tabulae

ceratae

III. INSCRIPTIONES PARIETARIAE „Wandinschriften“

Graffiti / Tituli picti

Graffiti / Dipinti / Sigilla / alia

scriptura

Grabmal des Caius VindoniusILLPRON 1867 = ILJUG 375, Fo: Šempeter

D • MC • VINDONIVS

SVCCESSVSAED • CL • CELFEC • SIBI • ET

IVLIAE • SEXTI • FILINGENVAE • VXORI

FIDELISSIMAE • AN • L

D(is) • M(anibus)C(aius) • Vindonius

Successusaed(ilis) • Cl(audiae) • Cel(eiae)

fec(it) • sibi • etIuliae • Sexti • fil(iae)

Ingenuae • uxorifidelissimae • an(norum) • L

D(is) M(anibus) / C(aius) Vindonius / Successus / aed(ilis) Cl(audiae) Cel(eiae) /5 fec(it) sibi et / Iuliae Sexti fil(iae) / Ingenuae uxori / fidelissimae an(norum) L

Matronis

Aufaniabus

Q(uintus) Vettius Severus

quaestor c(oloniae) C(laudiae) a(rae) A(grippinensium)

votum solvit l(ibens) m(erito)

Macrino et Celso co(n)s(ulibus)

MATRONENKULT

Bonn

CIL 03, 00947 = IDR-03-04, 00282 = AE 1897, 00064

Titulus pictus + sigillum auf Dressel 6B – Fo: Magdalensberg

P(ublio) Nonio Asprenate / M(arco) Aquila Iuliano co(n)s(ulibus) / Kalab(rum) (sc. vinum) co[nf]usum in amp(horam) ((congios)) X / vindemia / Paulli co(n)s(ule)

T(itus) H(elvius) [B(asila)]

Sozialpyramide

• Stadtrecht von Gortyn, 5. Jh. v.Chr.• Marmor-Parium, 264/63 v.Chr.• Charta des 2. Attischen Seebundes, 378/77• Römisch-ätolischer Vertrag, 212/11 v.Chr.

(Liv. 26, 24)

• SC de Bacchanalibus, 186 v.Chr. (Liv. 39, 19)

• Lex Iulia municipalis, 49-45 v.Chr.• Monumentum Ancyranum, 14. n.Chr.• (Res gestae divi Augusti)• Lex Irnitana, Salpensa, Malacitana,

Ursonensis (Flav. Dynastie)

• Rescriptum Septimii Severi et Caracallae de collegio centonariorum, 205 n.Chr.

• Tropaeum Alpium, 7/6 v.Chr. (Plin. n.h. 137ff.)

• Tabula Clesiana, 46 n.Chr.• FASTI Capitolini / Ostienses• Edictum Diocletiani de pretiis,

301 n.Chr.• DIPLOMATA militaria

FIRA² = Fontes iuris Romani anteiustiniani, 1940-43Guide de l‘épigraphiste, ³Paris 2000

Inschriften von besonderer historischer Relevanz

Cursus honorum – ordo senatoriusL. Funisulanus L. f. Ani. Vettonianus

Münzmeister / Richter? (IIIvir monetalis / capitalis?) Z Rom

Militärtribun (tribunus legionis VI Victricis) M Hispanien

Quästor (quaestor provinciae Siciliae) Z Sizilien

Volkstribun (tribunus plebis) Z Rom

Prätor (praetor) Z Rom

Legionskommandeur (legatus legionis IIII Scythicae) M Syrien

Straßenbaudirektor (curator Viae Aemiliae) Z Rom

Wasserbaudirektor (curator aquarum) Z Rom

Verwalter der Staatskasse (praefectus aerarii Saturni) Z Rom

Konsul (consul) M Z Rom

Statthalter (legatus Augusti pro praetore provinciae Dalmatiae, Pannoniae et Moesiae inferioris)

M Z

Statthalter (proconsul Africae) M Z Lambaesis

Kohorten-Präfekt(praefectus cohoris IV Gallorum)

M Rätien

Militärtribun(tribunus militum I Aeliae Brittonum)

M Noricum (Mautern)

Kavalleriepräfekt(praefectus alae I Augustae Thracum)

M Noricum (Traismauer?)

Vizeadmiral der Adriaflotte(subpraefectus classis praetoriae Ravennatis)

M Ravenna / HS 60.000

Leiter des Verkehrs-/Nachrichtenwesens(praefectus vehiculorum)

Z Rom / HS 100.000

Statthalter in den Alpenprovinzen(procurator Alpium Atrectianarum)

M Z (?) / HS 100.000

Prokurator für die 5%ige Erbschaftssteuer(procurator Augusti vicesimae hereditatium)

Z Rom / HS 200.000

Cursus honorum – ordo equesterT. Appalius T. f. Vel. Alfinus Secundus

FUNDORTE LITERARISCHEPapyri

„URKUNDEN“

Oxyrhynchos Dichterfragmente Briefe, Verordnungen, Verträge

El Fayum HISTORISCHEPapyri

Gesetz Ptolemaios II.(Ölmonopol)

Palästina (Qumran) Athenaion Politeia(Aristoteles)

Constitutio Antoniniana(212 n.Chr.)

Dura Europos Helleniká von Oxyrhynchos

Erlasse des PrinzenGermanicus in Ägypten

[Plin. n.h. XIII 74ff.] Livius-EpítomeXXXVII-LV (189-137 v.Chr.)

Feriale DuranumFestkalender (222-235 n.Chr.)

PAPYRI