P HADRIANI IMPERATORIS.tv' D> I L S PANH EM I UM

DISSERTATIO,prjEtcr nonnulla de Confeerationibus Veterum j

illarumque origine,

peculiaris quadam inftituicur

f comparatio inter Hadrianum, & Alexandrum M.

multaque illis communia demonftrantur.

LUGDUNI,AKISSONIOS, JOAN.POSUEL, &CI-. RIGAUD.

M. DC. XC.

ILL^o ATQUE ERUDITISSIMO

VIROEZECHIELI SPANHEMIOSERENISSIMO ELECTORIBRANDEBURGICO

A CONSILIIS INTIMIS & EJUSDEMA P U D

LUDOVICUM MAGNUMLEGATO.

‘VJ\d non ka pridem ^enijfet in ma--

nm meas nHmifmaCr&cum Hadria-^

ni Imperatoris elegantijkmum, cujm

in anteriori parte caput 5 in a^erfa

ejufdem Jlmul ,^ Sabina Vxoris , atque etiam

Antinoi confecratio exprejfa Jpeciatur , cupido

me incept experiendi^num quid lucis ijH ajferre

pojfem,quo apertius ah omnibus inte%igeretur\

Jlmul^ t&dium litisjqua me ah aliquot men~

Jibus Lutetia implicatum detinet , hoc curarum

anjocamento levarem. Eo igitur animum meumconvertit fijlum , paucifque diebus in hac

cura verjatus3qua ad nummi ijiius explica-^

ttoneYfi pertinentia invenirepotui^ ea quam Ji-

xi mentei in hanc dijfertationem contuli.

. Verum cum eam lucubratiunculam nonnul-

lis amicorum { utjitj ) legendam dedijfem , au-

thores mihifuerunt *, ut eam publici juris fa-

cerem •, atque etiam eo me compulerunt. Cumautem ntifum ejfet aliquem , ut mos ef » ifi

Fatronum ac ‘vindicem parare \Qusrenti 3 ac

quem potifimum Eruditorum Virorum com-

pellarem circumlpicienti \ nullus mihi occurrit 3

cujus nomen potiori jure huic opufculo impone-

remsquam tuum^iK Illustris sime

enim multi fuperiori a^uo extiterint , atque

etiam nofiro floreant , ‘viri in explicandis 3 at-

que enarrandis nummis 3 atque aliis Veterum

monumentis mire fagaces , atque eruditi •, cui

tamen in eo fiudtj genere cedere debeas 3 non

‘video 3 imo qui tecum in ea induflria conferri

pofint. Sane quantus fis in omni antiquitatis

iwvefiigatione 3 cognitione litterarum , cumeximium tSfingulare opus tuum de Numifma-tum prafiantia 3 omni eruditionis genere re-

fertifijnum\ tum non minus elegantes ifiiy

eruditi in Juliani. Cajares 3 d te e Crsjco in

linguam nojiram con‘verfos3 Commentarq, quos

'nupfr edidtfii , ahmdefidem faciunt. In quihus

etiam illud admirandum, quod homo extra Galliam natm ^ educatus eam fermonis nofiripu-ritatem ^ elegantiam comparaveris , ad quampauci mfiratium hominum ajpirarepojfunt.

Quid alias ingenij tui artes referam /

Singularem prudentiam, atque in rehus geren-

dis induflriam , omniumque qua ad politicam

pertinent exa£iam cognitionem'

,qua tibi ma-

ximos Germania Principes conciliafii , in iif-

que Serenifiimum Electorem , cujus Legatione

nunc apud Ludoneque vero minus

ipfi Magno tuc

agendo dexteritas , ^fides reddidit.

Qmd morum comitatem , leporem , huma-

nitatem,qua omnium qui te propius norunt,

voluntates tibi concilias s‘ Qmbus fane virtu^

tibus , non minus quam prafiantid eruditio-

7US pridem me tibi devinctum tenes •, ab eo

fcilicet tempore , quo Roma degens memora-

tum opus tuum de prajtantia numifmatum

Falconerto tuo Viro eruditifiimo dedicabas.

Fune enim ^ ipfe Roma eram •, illicque tunc,

ut nunc in aula Ludovici , omnium in Fe

VICUM Magnum fungeris’,

probatum te , acceptumque

t facundia , ^ fumma in

oculos intentos 'mirahar,qui te iam tum ut

omnium bonarum litterarum thefaurum , ^Jj?irantem bibliothecam ambiebant , atque aj~

feciahantur •, qu& res fane Jiduciam addidit >

ut^ ipfe amicirm tua fores pulfarem > quas

ut efi humanitas tua , non minus cupide mihh

^ prompte aperuifii.

His itaquefateor me nunc impulfum\ ut ti-^

hi hunc qualem qualem ingenq meifoetum inferi-

ham\ hocque munufuloprifiina tibi amicitia no-

fira memoriam refiicem\quem etiam non dubito

felicius aujpiciis tuis in manus hominum n)en~

turum *, quod fi ^ ipfum tibi probatum fuifie

intellexero , magnum me laboris, quem , et

impendi fiucium percepifie putabo *, nec enim

metuo , ne alteri cuiquam Eruditorum difi?lh

ceat3quod tu probanseris. Illud certe me Jpero

impetraturum abs te *, ut hoc 'voluntatis mea

tibi addiciifiima » 'Venerationis tefiimonium

aqui honique confulas..

CLAUDIUS N I CA S IU S , Divionenfis.

Paiifiis Ka!. Sext,

PR^ F AT I O,SEU

\

HISTORICA NUMMI NARRATIO.

co , & velut pars diflcrcationis Hiftorica , nummumpraecipue exhibens ex Mufeis & Authoribus qui dc

illo loquuti funt.

Duo pr^ cjeteris quod fciam Authores de hoc

numifmate mentionem fecerunt Chotdim lib. de n>et.

Rom. Religione &c Menetrim in i. de Impg. Rom. namip

matihus. Choulius quidem in prsfato libro tria ha-

bet Hadriani numifmata Graeca,quorum unum

noftro omnino fimile eft ; Aquila enim in averfa

parte expanfis alis portat Hadrianum fub forma Se-

rapidis cum calatho in capite , & Sabinam fub for-

ma ifidis cum flore loti in capite, & fupra caput

flmm in medio illorum Antinoum fub figura Har-

pocratis cum modio in capite , digito labia com-

primentis , & finiftra Cornu copiae gerentis , cumlitteris Graecis L. IH. idit^ann. XFlll. In adver-

fa autem parte caput Hadriani Laureatum cum hac

P R ^ F A T I O.

infcript. ATT. KAIC. TPAIAN. AAPIANOaC E B. id eft j Imperator Cafir Trajanus Hadrianus

Augujius.

Alterum folam Aquilam in averfa parte exhibet

alis expanfis,quie Hadrianum fub forma Serapidis

modium vel calathum in capite gerentis fmc anni

tera repr^fentat.

Tertium eumdem exhibet in averfa parte arietis

dorfo infidentem , manu dextra iceptrum , modiumcapite fuftinentem , annus etiam notatur ut in no-

ftro L. 1 H. nempe decimus odfavus.

Animadverfionc autem dignus Choulii error, qui

exiftimat hxc numifmata cufa in Grtecia y. cum per-

cufla fuerint in^gypto, a Graecis nempe Alexan-

drinis , eo ipfo tempore, quo inibi Imperator fuum

Antinoum amifit.

Quantum autem caecutierit Choulius circa no-

ftrum numifma, apparet ex his quae apud eum le-

guntur. In multts^mo^it ynumtjmatibus i tam Conjulum

quam Imperatorum confpcitur Aquila pedes habens Jupra

jfceptrum^ am^ fulgur lo<%ns > fape fipius uero ferensfi-

mulachrum fiu Caput ipfim Itrvis jaUas naero fuper alas

caput longis lunonis portat ;ut pote Ales lovi facrata.

Nihil autem penitus dicit de tertia figura,quae fii-

per caput Aquilte Harpocratem repraefentat ? leu

potius Antinoum fub forma Harpocratis,quafi fi-

lentium impofuerit Choulio Deus ipfc filentii Har-

pocrates»

P R ^ F A-T I O.

pocrates, iitpote myfteriis ifidis & Cfiridis parunt

initiato etfi alias antiquorum Rituum exploratori

fummo.

Nec vero magis Choulio initiatus illis Menemus

videtur,quamquam ille melius de hoc noftro nu-

mifinate differat. Eft apud me, inquit 5 mmlfma areum

pulcherrimum , in cujuj ayerja parte duo conjpiciumur nu-

mina, ifis uidelicet Ofiris ab ^pyptiis culta, quorum in

medio efi adolejeens , inferius Aquila aUs expanfis ,qui-

bus portat hac duo numina,feriptumque litteris Graecis L.

1 H.hoc efl ann.XFI 1 1. in medio efl figura reprafentat

Antinoum Amafium Principis : Aquila <Toero Hadrianum ,

qui his duobus numinibus confecrat Antinoum. Nec con-

tentum his honoribus Hadrianum, fimulachrum illi

in templo Jovis Hammonis erexiffe , aliaque ejus

memorite monumenta addit Menetrius , de quibus

adiurum in Antinoo polliceturjqua de re tamen

altum ibidem filentium , neque figuram iplammct

numifmatis expreffit , morte forlan praeventus , vel

quod Harpocrates, de quo nulla ibi mentio ipfi etiam

ficut & Choulio filentium impofuerit.

Gorlaeus in DaByliotheca n.im. habet annulum au-

reum Gemma Sarda incifum , in quo aquila alis ex-

panfis,pedibus fuper fulgur,Serapis fuper caput aqui-

la repraefentat Hadrianum, cum modio in capite. Ex

utraque parte figna militaria , fupra qute Vidoriae

alatae coronantes Imperatorem.

P R ^ F A T I O.

Vidi nummum Hadriani apud Clariffiraura Vi-

rum Dominum Drtf» de antiquitate optime meritum,

cujus averfa pars exhibet ante altare arietem fuper

quem Hadriani caput forma Serapidis,cum modio in

capite,fuper caput autem arietis , Globus ieu Sol vel

Luna , aut aliud aftrum cernitur litteris Graecis ex

utraq;parte L.K.quas annum regni XX.Hadriani de-

notanti Aries autem adumbrat Antinoum, quem Grte-

ci Alexandrini feu Hellenifise nonlolum inter Herbas,

& minorum Genrium Deos retuleruntjfed & ftatio-

nem in coelis certam eidem affignarunt, novum Sydtis

Antinoum inter ccxleftes imagines commenti, tumetiam nonnulli in orbe Iunx cum Endymione colloca-

runt. Tatianus Ttag o n^vmg Avjm(^ fiapa^ioy cy

TnCiTdjMYj copeaoy >iuSid'pvJ,Ttg o dyctfiifictatxg ctvroy.

Eft Sc alius ejufdem Hadriani nummus qui adum-

brat xternitatem , tanquam ftantem , una manu re-

nentem Solem , altera Lunam,qux numina alias

fub figura Ifidis & Ofiridis reprxlentantur. Sumpfe-

runt hxc fymbola ab iLgyptiis Romani pariter ac

Grxei. Horus Apollo in Hieroglyphicis cii£ya irn-

fza^mlsg 'mm triTdjuulw ^d<povcnv , d[icL r dimioi

mcu ra

Multa funt fparfim numifmata Hadriani in Mu-fxis ftudioforum Antiquitatis j fed pratfertim in Ga-

zophylacio Regis Chriitianiffimi qux modo Hadria-

num lolum in averfa parte iub forma Serapidis cum

V K M V AT^I O.

modio in capite repraefentant j modo cum Sabina fub

forma ifidis cum flore loti in capite,modd Antinoum

fub diverfls figuris,Harpocratis videlicet,modo dimi-

dii corporis,modd integri, & interim Serapidis junio-

ris cum modio vel flore loti in capite, &cumaftro,

a latere plerumque jfingula vero hxc numina in nu-

mifmate noflro Gr^ci Alexandrini fimul collegeruntj

ut non fine ratione rrnmip/ia Fantheon nuncupari me-rcatur.

Fuifle olim hunc nummum in Mufieo Farnefiano

obfervavi ex volumine magno Golezii MSS. (quod

in Gazophy lacio Ludovici Magni aflervatur , ) be-

neficio humaniflimi Viri Sc eximii antiquarii Jadrea

Morellii, a quo infigne Opus , univerfalem nempenummorum colledionem expediamus. Multa in hoc

volumine congeffit numifmata G^/^t^W,tam quaz edi-

ta funt cum operibus fuis, quam qu£e non edita, in-

ter quic noftrum cum hac e regione nota,Ex/arties...

inter quae etiam fub finem triginta tyrannorum col-

ledlio rariflima. Obtulit autem quatuor ab hinc cir-

citer annis Ludoyico Magno hoc volumen , cum nu-

mifmatibus Chiflletii(penes quem erat ) Vir clarifli-

mus & de antiquitate optime meritus loan. Boifitus

S. Vincendi Vefontinenfis Abbas dignifllmus,quem

honoris & dbfervantite Angularis causa nomino.

Nummum etiam noftrum ex Choulio affert Cup~

nu tuus Scriptor elcgantiflimus in noviflima & plu-

~ e ij

P A F A T I O.

rimum au6la Harpocratis fui editione , & quidem fine

interpretatione ulla 3 typum averfs partis dumtaxat

exhibens 3 uc de Aquila tanquam Soiis & Apollinis

fymbolo verba faciat.

Credo equidem Tatimm de hoc etiam voluifie loqui

in Thefauro Morocemco. Cum cap. 1 1. numifmata Grnrca

Impp. Rom. ex atre recenfens inter multa qu^ funt

Hadriani hoc fic pofuit. L. IH. HARPOCRATESinter capita Serapidi^ Ifidu 'uolitanlefuper ipftm Aqui-

la. Sulpicor mendum ibidem Typothetis adferiben-

dum,6e pro fiper ftker elTe reponendum, quamquamaquila non proprie appa,rcat in fpecie volitantis in

noftro , cum pedes habeat fuper terram , & conf-

piciatur tantum alis expanfis portans fupradida nu-

mina.

Inter typos autem confecrationum Se noras,Aqui-

la prxeipuum locum obtinet,tanquam Jovis Ales,

6c avium Regina, qute altius cundlis, Se celerius evo-

lat; ut nubes tranfeendere videatur,perhibente etiam

Ariftotele de ipfa fokm omnium avium efie Di-

<^mafn.

Symbola alia confecrationum vulgo nota3qualia

funt, fulmen y columna, pulvinaria, ara, templa, thenjk

jn Circenfi pompa 3 & p^« ut plurimum in confe-

crationc Auguftarum ; in aliis ut fupra ./ET ER N I-

TA S fub figura Deitatis , vel hxc verba SY D ER I-

B V S R E C E P TA , vel Augullura DIVI elo*

P R ^ F A T I O.

gium templo quandoque adfcriptum , de quibus

paffim apud numifinatum Interpretes , aut editores

fed praeclare imprimis in eximio tuo Opere de illorum

praeftantia, & in alio de C^faribus Juliani.

Pauca hic igitur occafione eximii numifmatis de

confecrationibus dicenda, non qua veniunt cum ri-

tu & pompa illa,qua: apud Herodianam &c Dionem

praecipue, hoc eftlub nomine appellataej

de quo ritu videndus etiam omnino Onu^hrlu-s in

& Guttherim de jure manium-, tum etiam de ^et. jure Pon-

tijicio. Sed hic potilTimum fermo de confecratione ,

quae fit adulatione populorum erga potentes , etiam

ante illorum obitum;quamquam fane, ut ait Paufi-

mas lib. -y.pag.^^% nemo adhuc Dem fa£imfit ex homine,

nifi rverbo adulatione ars 3-g'oV

dvSfioeTtH 7!^dw ofTQv Aoyts)}(fii

KoActmci. Quo qui-

dem confilio hic nummus cufus efl a Graecis Ale-

xandrinis ludum Imperatoris hac adulatione minue-

re conantibus ; cum ille fcilicet Alexandrine Anti-

noum fuum muliebriter defleret.

Non mirum autem Vir llluftriflimc fi quos fu-

pra nominavimus Authores Choulius & Menetnm pa-

rum appofite & erudire de 1'iac confecratione, fcu de

nummo noftro loquuti fintjnec mirum etiamfi illis

poftcriores , & numero haud pauci,circa hanc ve-

terum numifmatum explorationem hallucinati fint

multum j, antequam enim ad eam pertradandam te

£ iij:

P R ^ F A T I O.

contuliiTes,parum adhuc lucis erat eidem allatum

;

ita ut fane hoc nomine mutuari liceat htec verba

Tullii 3. de Ojf.laBabatur illds tein^orihta nummus;ut ne--^

mo ^ojfetJcire quid haberet. Tibi debemus hujus eradi-

tx elegantias perfedionera , cujus thefauros omnes

abfeonditos, in prteftantifhmo libro omnium confpe-

£tui expofuifti , myfteria omnia tot regulis, & cano-

nibus prasclaris enucleafti, & ita perlpicue, ut nihil in-

eadem pofthac , cui jam facem non prastuleris am-

plius fuperefle videatur. Si quid autem reliquum &c

latensjhoc in altera parte quam paras prasclari operis,

abunde erues & propalabis.

Tibi igitur jure & merito h;EC noftra debetur dif-

fertatiuncula de nummo prteclaro,quem non mi-

nus feliciter quam fortuito in officina flandi seris ar-

tificis Divione inventum,

pridie quam illinc difee-

deremus huc adventuri, Vulcani flammis eripuimusj

ut tibi illius occafione aliqua verba faceremus de

confecratione Hadriani , & Sabinse & Antinoi, prout

maxime videntur hasc ad Alexandrum M. accedere,

hunc enim in multis aemulatus eft Hadrianus;ita

ut hic comparationem aliquam inter Hadrianum &Alexandrum non invidente Plutarcho , nec Cafare iplo

inftituere me pofle exiftiraem : fcimus quidem Ha-

drianum eloquio , togsequc fludiis accommodatio-

rem, Spartiano autore

j expeditiones autem iub co

graves nullas fuifle , bella etiam filentio pene tran-

P R iE F A T I O.

fada; difciplinam tamen militarem non aliter tenuit,

quam civilem*,militem quafi bellum immineret exer-

cuit, toIerantijE documentis eum imbuens ;ipfe quo-

que inter manipulares vitam militarem magiftrans

,

& ctetera quae Spartiams ; ideoque a militibus propter

curam exercitus nimirum ,multum amatus , fimul Sc

quod in eos liberaliffimum fe oftenderit.Adde quod

tantas copias habuit,quantas Imperatorum fere nul-

lus , attcftantibus id ubique nummis & iofcriptio-

nibus:Quas de hac & aliis Hadriani virtutibus ,ita

per univerfum orbem fparfx & frequentes ;ut perju-

cunde fatis a quodam appellatus fit Hadrianus, her-

ba parietaria.

Ex aliis igitur quammulcis comparationem no-

ftram inftituemus , nihiique hic profabimur aliud

amplius j nec a te nec a Ledloribus poftulabimus

,

quam quod ipfe Fhttarchus praeclarus Author initio

ipfius vitae Alexandri habet, ^odfinon omnia, ( inquit

)

«equefigillatimpleraque ad amujfim perfiquamur , fsdper-

firmgamus dumtaxat , ne mihi obfirepant ; neque enim hi’

fiorias^fid '-uitas confiribimus. (nos autem vitarum com-

pendia & adbiones particulares ) neque femper clarif-

fima quaque facinora melius mirtutes aut <-vitia deteguntj,

fid Jape exiguum JubindefaBum , diBumque joeus ali-

quis darius indicat ingenium cujujque ^ mores,quamfira-

ges hominum praliis edita , aut urbes obfidione , 'X’i armo-

rum capta. Vt ergo TiBores exfacie O' nsultu, ex quibus

P R ^ F A T I O.

elucent mores in exprimenda imagine pracipuum artis jhi-

dium > atque indufiriam collocant , nec de cateris membris

laborant magnopere ita concedendum nobis eji > ut animi

indicia imprimis nseJUgantes y ex his cujufque '~uiu <& mo-

rum accuratam quoad jieri poterit imaginem abfol<-vamuSy

aliis molem rerum O* certamina permittentes. idcrcvuTii;

ir^oig ^ rdg 'dydvctg. Hxc Flutarchus

quibus nihil addendum ifed exorandus iolummodo

eruditiffimus antiquarius Gazophylacii regii Praefc-

<5tus , ( a quo Hadriani vitam omnes tam avide ex-

petant;) quod ii aliquid hic delibamus, inftituto

noftro dumtaxat peculiare & proprium ;nihil hinc

nos detrahere diuertatione noftra erudito operi co-

gitamus , imo potius facem prseferre &fplendorem,

illi molem rerum , & tot praeclara eximii Principis mo-numenta propalanda relinquentes.

D E

NUMMO PANTHEODISSERTATIO.

caput primumBE CONSECRATIONIBFS VETEKVM

ET ILLAKVM ORIGINE.

O X illa ferpentis ad primos parentes Hr/V/i

Jicuf dij ita profunde vifceribus > ac medul-

lis illorum intimis adegit telum fuumj ut vul-

nus inflidum , etiamnum in polleris recru-

defcat, Nulliis eft enim tam infimae condi-

qui non diri vulneris pruriginem fentiat, hoc

cft dominandi , regnandique cupiditate teneatur ? ita ut

etiam quodammodo Deus dici optet, atque ambiat.

Haec vefana libido Principes potiffimum , Regefqiie

A

X De Nummo PantheopafTim Inceflit : freti quippe aiithoritatc fua , & de culcir

iabditorum adulantium jfibi , nimium placentes , eoque

abutentes , ad honores divinos fere omnes afpirarunt j id

quod probare facile equidem foretj

fi velimus eorum me-moriam refricare, qui a mundo condito regnarunt apud Ba-

bylonios ,Medos

5Perfas , Parthos , Lydos ,

i£gyptios ,

^thiopes 5 Phryges , Libyes ; hac quippe ambitione elati,

quid non fecerunt atteftante Juvenale^Utju 4.

Kihii eji quod credere de fe

Non foJTtt ,cum laudatur diis cequa ^otejlas,

Immo non modo diis aqua fotejlas ; fed qusecumque anima,

qux de fermento fuperbiae intumefeit. Accedit magna illa

quam monet praeclarus KutoicJoan.SarisberienJisPolycrJib.'^,

cap, 4. judicii imbecillitas in plebei ut facile tam eminenti

loco conftitutos xftimet fupra fortem mortalium 5 inde efl

quod ut Augujlims ait lih^ de Civ, Dei 10. cap, 4. multa de cuU

tu divino honoribus deferuntur humanis humilitate nimia. De*nique vulgus fummates , & qui in his medium obti-

nent locum facile percellit metus, dum vident apud tyran-

nos levius puniri in Deum peccantes quam in Principes i

quod equidem non alibi seque locum habuit, quam apud

Romamos C^fares , ubi fient ait Minutius in oilavio,erat

tutius per Jovis genium pejerare quam Regi.

Ut autem Confecrationum origo propius intelligatur,fcien-

dum qnbd ab andquiifimis Graecorum dici folet aliquem

a morte t\^odimvy vel iffcBiuy^ fit Philo ) Id Latini

multo inverecundius dicunt in deorum numerum referri,vel

ionfecrari. Fere autem conditoribus urbium, vel aliis de pu-

blica re bene meritis honores heroicos decernere foliti v do-

nec paiilatim iidem pro diis etiam habiti. Flutarch. de clari

mulieribus Trpmpv d7rol'iS'avlt^ , v^i^ov m3'ueiv Cum Lampfaca haberent honores heroicos i

poflmodum ut Deo facrifeandum decreverunt. Deferre autem

D I S S E R TAT IO, C A P. I. 3

Yi^mw efl: quod una voce dicitur, & longe

difFerc a notant veteres Grammatici. Adulatio

poftea & ruperftitio invenit , cujus moris exeat

gravis cenfura apud Tlutar, in Romulo. Ejufmodi vero adu-

latione reliquos mortales fuperamnt Athenie ofes , ac ma-xime Grxei

,qui Alexandriani habitabant 5 ut videre efl

in multis nummis , his praecipue qui Htidnanum plerum-

que refpiciunt. Romani ante Imperatores parcius hancinfaniam infanivere

,quod notat in Julio C^fare Cafau^

honusy & alii monuerunt. Solus e Regibus, (

m ait Cicero

)

Romulus confecratus ejl, Sc deinceps alii

: privatae quippe

fiebant parentum per filios confecratorum, & do-

meftica religione cultorum 5ut in Varrone Rlutmh. de

fiionihus Rom. docet .* atque hi funt dii animales de quibus

Labeo libros fcripferat > in quibus aiebat ( Servii verba funt

)

effe quadamfacra ,qmbus anima vertantur in Deos

,qui appeL

lantur animales y quod de animisfiant.,

Haec praefanda obiter duxi 3 ut origo Caefarumintelligeretur] ficu enim parentes a liberis confecraban-

tur 5 ica Ca:fares,qui Patres patriae dicebantur , & habe-

bantur publice in numerum Deorum relati, & publica re-

ligione culti.

Si autem liceret ( ut fuperius diximus ) enumerare

Principes,qui hac cupiditate apud Barbaros etiam dum

viverent correpti fuerunt , offerret fe fe primum apudAfiacicos 3

Bahylonius Nabucodonofor,qui datus rebus fe-

cundis ftatuamfibi auream immenfae magnitudinis pofuic

adorarique eam , ut facram effigiem praecepit. Sed ultra

progredi ad alias nationes Barbaras differiatiunculae rado

non finit > verum a Barbaris ad Grxeos Sc Romanos

dumtaxat, E Graecis autem nobis fufficiac exemplum Ale-

tcandri M* Romanorum autem Hadriani3quorum in hac

parte infticuimus vitas comparare 5 & initio quidem ab

A i|

4 DeNummo Pantheo'Alexandro d" HephaJlhnefgLSiOj quo eadem deinceps ad

drianum & Antinoum , aut Sabtnam edam Hadriani co!ij li-

gem adaptemus ^ fingulafqne noftri numirmaas partes

explicatas demus5

prxfixis non folum fingulis capitibus

,

nummis confecrauonum ibidem prcpriis ic felediffimis

,

verum' & ubique fparfim m opere cum res poftulac in-

textis.

CAPUT I L

2LEXANDER ET HEVHMSTIO.-

H I C nummiiiii Alexandri fub forma Jovis

Hammonis cum duobus templis in averfa parte,quae

-s five a Caracalla five potius ab Alexandro Severo huic Prin-

cipi devotiffimoj in illius &: Bevh^flionk honorem confecrata

fuiile 5 non fine probabili coo|^ura nobis perfuademus

potias5quam aliis Diis fivc five Minervrs ( ut aliis

placet.)Nummus autem in thefauro Palatino noviifimc exhi-

bicus5 nec exiftimanduscufus temporibus Alexandri Magni,

ut patet e littera C pro 2^ quam non exhibent vetera illo-

rum.temporum monumenta. Male autem ibi infra pofin hi

characleres K H C pro iftis B. N 6,. id eft B.. NEilKOPIlMquos reftimimuSo,

D I S S E R TAT I O, C A P. 1 1 5

Breviter poft hxc^ & compendiofe perftrlngenda,qu^

UapaMiiP^co; dicipofTunt> de Alexandro & Hefhdflione addrimum relatis 5 ut comparationem noftram inftituamus 5 in-

deque magnam illam t nec perinde omnibusi obviam) Ale-

xmdmm inter & Hadriamm fimilkudinem propius agnof»

cere & contemplari liceat.

Ut autem ordine aliquo hoc exequamur decurrendi no-

bis omnes gradus ambitionis per quos hi Principes incef-

lerunt, excepto ut diximus,qui ad militaris glorix fafti-

gium tendit 3 Bella enim fub Hadriano filentio pene tran-

fada 3 etfi difciplinam militarem , non aliter tenuerit quamcivilem j aflerence ut fupra Spartiam, Hoc inquam dum-taxat 5 Sc unice excepto 3

nihil fere fuit in uno illorum prin-

cipum3quod non seque in alio obfervare liceat 3 eadem

fdendi cupiditas3par zelus erga viros eruditos , & fdeii-

tia prxftantes 3 xquale ftudium infignium artium & phi-

iofophise 3 idem . xdificandi defiderium > idem peregrinan-

di > venationi etiam ferarum addictiffimi ambo3par in

equos & immodica propenfio, ambo adulationi hominumpariter obnoxii > divinitatem xque ambientes 3 tam pro-

fS} quam pro his3quos unice dilexerunt, unus

r^em 3 alcer Aniinmm s in quo ultimo potiffimum & tan-

dem parallelum noftrum abfolvemus , & conformicateni

inter ambos Principes perfediffimam demonflrabimus,

Notum igitur ante omnia Akxandmpi prse omnibus ho^'

minibus glorias cupidiffimiim fuilTe , fcientiarum amantifli-

mum & litteratorum, quos plurimo in honore Iiabuit3fovitq^

fed maxime(quod nemo ignorat ) Anfiotelem \ Pmdarum^

etiam coluicjcuios domum ut norunt omnesjin devaftatione

urbis Thebarum fummo ftudio confervavitjinterdixitque net

inccndcrctui' Homerum vero unice{quod non xquc Hadrid-^

ut friiftra quidam volunt ) admirabatur, cujus lecHo»

ni. quotidie incumbebat ? penes fe femper geftare-

A iij.

^ De Nummo Pantheofolitus

5quam 8c in illa pretiofa pixide gemmis cooperta

{ quam in fpoliis Darii invenit ) repofult , illumque ficut

loquuntur Hiftorici momordit invidia;quod fortifli-

mo heroi Homemm prxconem fortuna tribuiflet.

Quatftiones difficillimas diflblvit Alexander

,

nodum ve-

ro Gordium non difTecuifle ferunt Alexandrum > fed fanc

quam expedite eum folvifle , cum exfecuiflet ex temone

currus Mida clavum quem vocant , qui temoni alligat

jugum j atque ita inde Jugum fubtraxifTe5quam in rem

haud inudliter forfan attexemus verba Themtfiii orat, 14.

edit, fetavijj

ubi agit de loris plaiiftri Midse , Sc de argu-

mentationibus,quas «T/(Ta5 vocant id eft mllat, ut

offendamus Alexandrum > non ut vanum Sophiffam 5 fed

ut verum Philofophura argumentatum fuifle > fic autemait Themijlius

( ut eum verbis interpretis loquentem audia-

„ mus 5 ) [ Vos autem id fortafle perfuafum habebitis , fl

„ quis fus deque de fyllogifmis dilputet , & argumchtatIones>

„ qux Utides, id eft > nullte, dicuntur dignofcere poffit, in-

„ volutas explicare j itemque affirmantes , & negantes pro-

3,pofitiones intelligere, veluti Philo Sc Heliodorus

>quorum

„ prxclara monumenta funt Dominans atque Cornutus , mo-

3, lefta quxdam , atque improba fophifmata,quorum & in-

3, telligentia difficilis , nec utilis notitia eft 3 inftar illius lori,

33quo Midx plauftrum erat alligatum 5 ejufraodi , inquam,

33 hominem philofophari putabitis ? &c.] Qubus verbis con-

veniunt 6c quadrant elegantiffimi verfus Prudenty in Apo-theofi

:

^idmn libido mentis humana Jlruai

^id non malorum pruriat ?

Statum lacejfunt omnifAlentis Dei

Calumniofis litibus.

Fidem minutis dtffecanf ambagibus

Vt quijque lingua nequior.

7D I S S E H TAT I O > C A P. II.

Sdvmt 5ligmtque qudJHomm vmuU

Fer fyllegtfmos fleBtles

.

Va cnfttojis fycofhmt^mm Jlrophis 5

V<z verfifelli aJlutU,

2{odos Tenaces Kelia rumpi ReguU

Infejla dijferiantibus-

Idcirco mundi Jlulta delegtt Deus ^

Vt concidant fofhijltca ,

Deque imbecillis fubjugavii fortia ^

Simplex ut ejfet credere.

Aflerit Strabo lib, 15. Brachmanes de Alexandro Magno dl-

xifle,quod folum hunc in armis Philorophamcm inye-

nillent.

Non minore aedificandi defiderio flagravic Alexander^

quam quivis alius princeps, tefte Architedorum Principe ri-

truvio praf 2. Uk de Archited, ubi Dinocraiis hiftoriam nonminus jucunde quam eleganter narrat , tefte etiam cla-

rilfimo Fopo tuo in eruditiffimis obfervacionibus ad urbemAlexandriam : teftibus tot urbibus Graecix & aliis

, in qui-

bus sedificavic Alexander > led maxime in urbe Athenarum^.

omnium ferme tum temporis praecipua > imo tefte ipfo

, Badnanolmpjn Bpijl, ad Servianum ^ ubi tam multa de Ale-

xandria(quam fubverfam a Romanis publicis inftauravit

impenfis) &: de Canopo ^gypti, qux huic infpirarunt de-

fiderinm hoc 5 ut Se alia multa in villa prope Romamfui nominis celeberrima effingendi , de quibus infra.

Smyrna etiam conditor Alexander^ non prifese illius, qu^^

fundata ab Amazone ejufdem nominis 3 fed alterius , cujus

nobis originem fingulariterfubminiftrac Paufanias in Achaicis

his verbis. [ Jam vero Smyrna, cum una eftet de duodecim. Eolenfium urbibus, tamque frequens, ut nunc eft tota ef-

fet regio 3 Iones e Colophone profedi urbem,quam Ar-

ch^am id eft prifeam nominant^tEoleufibus ademerunt ;an« ««

S De Nummo Pantheofequcntibus deinde temporibus , confilii fui jus cum

55 Smyrnseis Iones communicarunt. Hujus vero qux nunc

35 extat urbis , conditor extitic Alexander Philippi filius per

35 vifum in quiete , ut id faceret monitus > venationibus

35 enim intentum Alexandrum, in Pago monte, eo ipfo quo

55 erat ornatu ad Nemefium fanum accefliffe tradunt; cum5) vero ad fontem fub platano proximis aquis irrigua fom-

55 num caperet , obverfatas in fomniis Nemefes mandafle,

55 ut eo in loco urbem conderet 5 atque nc eo Smyrnssos de-

55 duceret 5 mifTos tunc Claron confakores a Smyrnxis dc

35 fumma rerum,quibus talis fuerit e templi penetralibus

55 reddita vox

:

Terque quaiefqut vim udent fors Uta Beatis

Vlterlou coient [acri,qui rura Meletis.

35 Facile itaque fe deduci Smyrnxi paffi funt. ]

Hanc hiftoriam non parum iiiuftrac nummus Antinoi

prc^clarus maximi moduli ^reus mufxi Colbertini,quem

hiC beneficio humrmiffimi&eruditiffimi Abbatis 5^y2>/exhi-

bemiis 5 ubi Nemefes expreifie ? dcqiix hanc eandem re-

liqua oculis fubjiciunt.

Ciifus

I S S B K TAT I O , C A P. II. 9

Cufus autem a Smyrnaeis niimmus In honorem Ha-driani

,qui ejufdem urbis inftauracor magnificus , feu alter

ab Alexandro conditorj

prout videbimur infra , cum de

Polemone Sophifla Hadriano cariflimo loquemur 5 & hic mi-

rifice comparationem noftram & parallelum Hadrianuminter Alexandrum commendat.

Ut autem noftram hos inter Principes comparationem

commendemus ampliusmummum alterum Aminoi exhibea-

mus ex eodem Cymelio & ejufdem formae 'nummo alteri

Hadriam omnino limilem,quantum ad typum partis

averfe,ubi fluvius cum hac inferiptione AAPIANHCTAPCOT MHTPOnOAEilG NEOKOPOT. Nummum huncHadrianaa Tarffis metropoUs ^ditua adblandiens Imperatori,

&: Alexandro comparans, in gratiam illius cudendum cu-

kavit. Antinous autem in hoc nummo effingitur cum flore

loci in capite , & cum aftro juxta caput,quo Inter Deos

relatus , & in numero conftellauonum caeleftium pofitus

lignificecur.

Cydnus fluvius Cilicias in Afia minore Tarfom urbempr^terfluens 3 cujus aquae frigidiffimae, & podagrofis fa-

iubres. In hoc fe lavit Akxander , ex quo in gravem mor-

B

la De Nummo Pantheobum Incidit 5 !ta ut ejus falus deplorata fuerit a Medicis;

nec nifi exhibito a Philippo patre remedio ianari valuerit.

Sic de illo Jnjlmm Itb, 1

1

, cum Tarfum , caftus Cydni

fluminis am^nitate,per mediam urbem influentis

,projeciis ar-

mis,plenus pulveris ac fudoris in prafrigidam undam fe pro^

jecit.

Sed redeat unde aberravit oratio , & ab Archite^lura ^

ad alias artes,quas amore profequutus efl: Alexander^ fer-/

monem convertamus,

Fitluram,flatuariam ,

calandi artem , carumque artifices

eximios mirifice coluit j ut ex ipfias hiftoria bc edicto cele-

berrimo conflat 5 de quo apud audores paffim j fed maximeapud Flimum lib, -j. nat, hifl. Edixit

, inquit , Flimus,ne quis

ifflum alius qmm Apelles pingeret^quam Fyrgoteles fculperet 5

quam Lyflppus ex are duceret3qux fic Horatius ad Auguflum

verfibiis expreffit :

Edici0 vetuit3ne quis fe prater Apellem 3

Fingeret , aut alius Lyflfpo duceret ara

Fortis Alexandri vultum flmulantia.

Quanto autem inter alios artifices amore profequutus fic'

Apellem Alexander , illud propemodiim demonftrac3quod

quam eximiam fingularis pulchritudinis Campeflem Larifl

jkam puellam deperibat 3 ipfi in matrimonium dederit 3 cumobfervalTet illius amore captum Apellem dura illam pingeret.

Equorum infuper amantiffimiis i\x\t Alexander^ quod

Bucephali nobis innuit hiftoria 5 cui urbem fui nominis-sedi-

ficari voluit ,bc in cujus memoriam cufa fuerunt etiam nu-

mifmata 3 inter quse illud chefauri Morocenici, in quo ca-

put Alexandri Magni exuviis Leonis ornatum ,& in averfa

parce tres figurx prope equum effingentes ( ut opinor, ) Ale-

xandrum libi de domito Bucephalo coram Hephafltone & Far^

menione gratulantem exhibent» En & aiiudelegantiffimum-

Domini Dron caput Alexandri iifdem Leonis exuviis

ttD I S S BR TAT I O 5CaT.il

ornatum 5 averfa autem pars Alexa^^Jer domans Bucephalum

cum hac infcriptlonc K O I N ON MAKEdONaN B. N e.

'hoc cft

Obnoxius plurimum Alexander adulationibus homlnimij

6^ oftentacloni , fi quis umquam fuit,quod maxime divi-

nitatis aJfFedatse argumento apparuit > licet ex iis quse com -

memorat Plutarchus innuere velit , nihil illum fibi perfua-

fillevani, aut inflatum fuilTe 5 verum intendifle divinitatis

‘opinione reddere fibi obnoxios alios

,

^ d-eioImQf^ Sed quidquid dIcat Plutarch.quod plane

vellet Alexafjder Deus , & quidem Jovis filius haberi, face-

ta Olympiadis ipfius matris vox fidem fecerit3

<Pict^a,?^u)v AAs^ctv<Tp@f Trpec dcjwct Alexandcr meapud Jumnem m crimen vocare.

Nemo fane mortalium adeo divinitatem ambivit 5 aut

prx fe tulit,quam ille PelUus ']uvcms 5 notum enim eflj

quod non a Perfis modo Deus voluerit haberi : fed a fuis

Macedonibus & Grsecorum aliis ^ qui hac parte quoque

Macedonibus erant faciliores. De Demade fic habet ^x€^ia

nus Far, hijl, lih,^,cap, 12. i^lwaioi^

T Axi^etv^pov rp{ffKcijJ'ka'Sv. Ut prxteream ab una

vefanailla ambitione profedum Herois hujus ad Hammo-nem iter 3 eiufque cum Deo illo Arietino colloquium.

Notum eft etiam quod Diogenes Ldenius in Cjmco Itb.

memorat 3hunc nempe Philofophum ( cum vidiflet

B n

12; Ds Nummo Pantheoptios Alexandrum fub forma Bacchi repra^fentaile ) Iiiha^c

verba erupifle : Et me Serapim facite^ quibus haec duo innue-

re voluit 5 6c fe xque mereri divinitatem ac Alexandrum,

& eandem efle Serapidis & Bacchi divinitatem,

ut exMacrobio 6c aliis conflat

,quod numifmati noftro fatis con-

gruit.

Addere praeterea liceat,quod & ipfe Alexander

five novum ut inftitueretur curaverit,imo Alexander

non foiiiin ut Deus coli voluit 5 verumetiam filius Deiseftimari, quod nimis notum, ut huic rei amplius immorc*mur. Haec autem de Alexandro fufficiant, nunc deHephajlione pauca.

Hephdftw unice dileflus ab Alexandro , non equideminfami illo Trcj^cTepag-mc amore

,quo minime laboravic hic

heros, quidquid de Bagoa famofo illo feorto improperent

illi quidam Hiftorici: Alexandri enim haud unum praecla-

rum continentiae fpecimen celebratur: ferunt quippe inter

alia Tarentinum quemdam mercatorem , duos juvelies pul-

chritudinis fiiigularis ilii obtulifle emendos,quem gravi-

ter objurgavit y ficut alium Agnonem nomine,qui Cro^

hylon Corinthi famofum ob pulchritudinem illi etiam ob-

tulerat. Amavit vero Hepha/iionem Alexander confuetudine

amicitia & familiaritatis fingularis : ita enim familiariter

vivebat Hephajbo cum Alexandro ; ut referant legente fe^

creto Epiftolas Alexandroy fupra illius humerum libere af-

furgere folitum Irepins Hephdjlionemy giiina legere epifto-

las5quod cum aliquando feciflet , legente Alexandro

Epiftolam matris,quse accufabat Antipatrum

5 ferunt Ale-

xandrum, detradtum e digito annulum, quo Epiftolas, &xeliqua arcana obfignabat , Hephaftionts ori appofuille \ ut

lignificaret eidem tacenda efle, qnx in Epiftola fecum le-

gerat 5 debereque diledum Regis & miniftrum efle fecre-

tum, ut Harpocratis inftar os digito comprimeret, hoc eil fin-

ientium feryarer.

D I S S E R T A T I O ^ C A P . II I J

EephdJUomm ancem ita dilexk Alexmder ot poft illias

mortem 5 tumulo 6c funeri plufqiiam 1 2000 talenta infum-

pferic 5 & ipfum inter Deos tandem collocari voluerit 5 de

quo fcriptores veteres multa, prxcipiie Cunim hb. 10. illud

tdmen inquit ,verum ejl^ quod Alexander Hefhdjhoni tanquam

heroi facnficari iujferit. Neque aliter Plut^ riro ts

i3ra9o5 AM^^S'poc Iviym yL-^mct rtpiav

^yeiv ca; Hf« TTOLpciKiXivMs-Gi, Niilla fattonc adduci potuii Alexan^

der ut hunc cafum ferret fapknter ,^c, quoad ab Hammone aU

latum oraculum ejl, ut HephajlIonem colerent pro Herof eique

facrifcarent. At h^c fcifcitatus fuerat Alexander, ut tella-

tur Arrianus Itb.^. volebat nimirum ita fibi refponderi5 nec

aliter aiifi facere Antiftites , dum ut ipfi in omnibus adula-

rentur, aut metu coadi, aut pretio indndi eflent «>^2^ 3 %oi GiMpo) ^c. Venerunt ab Hammone q ,

quos fck

/citatum miferat. Quofnam nempe honores Hephaeftioni tri-

buere fas elTet,qui quidem Ammonem refpondille nun-

tiabant fas efle ut Heroi facrificare i- quo oraculo Ixtatus

deinceps, eum ut Heroem coluit. Heroes autem , non vero

foli Dii, Dexve vaticinandi poteftatem habere credebantur.

Hinc apud Luaanum in OiaL mort.Trjphonms Alercurio ref»

pondic d) MzviTrrm^. A//(p/Ao;:^o; dv 3 &c. idcrt: Menippe no--

vent Amphtlocus htc quid Jit- ipji pro fe njpondendurn : at ego

hc’Os fum 5ac vaticinor ^ Ji quis ad me defenderit , & qu^e

plura ibidem leguntur;

Audiendus fane omnino idem Lucianus in lih. de non te^

mere credendo caiumniu quoad Alexandrum & FIeph^ftio«

nem 6ec. apud Alexandrum, graviflimi eri-

minis reos fiebat, qui colere & adorare nollet Hephajlionemi

nam pofteaquam is e vivis excelEt , amore vidus Alexan--

der ad reliquam funeris magnificentiam additum voluit, u£

mortuus inter Deos HephdjUon haberetur 5 Continuo civita-

tes ei , templa condiderunt, delubra dedicarunt , aras^ rh-

B. iil

14 De Nummo Pantheodimas, fefta huic novo Deo confecrariint ; eratquc no-

men Hephajlioms jusjurandum omnium rdigiofiffimum ; Si

quis amem vel rififlec ad ea qux fiebant> vel non omni flu-

dio colere vifus effet , capitale erat. Aflentatores autem per-

cepta hac imbecilli Alexandri cupiditate , ei ignem Sc fo-

mitem addere coeperunt, fomnia narrantes , ap-

paritiones quafdam, & medelas ei attribuentes , ejus ora-

cula praedicantes j denique ut afleflbri ,malorumque de-

pulfori Deo facra fecerunt. Alexander autem hacc jucunde

audiebat, tandem etiam ut veris fidem habebat, glo-

riabatur,quod non modo filius Dei effet, fed & Deos etiam

creare poflet.

Si nummi Hej)h£flion^ xque ac Antmoi obvii forent in

Cymeliis Antiquariorum,hic a nobis exhibendi fuifleni^j

verum cum non reque erga hunc heroem ftudiofi fuerint

hac in re populi,pro illo fubflituendus hic qui vicem fup-

pleat Antinous,prout cernere eft in elegantiflimo nummo,

quem in gratiam Hadriani cufuni fnperius exhibitum,

denub exhibendum ob elegantiam ducimus 5 ubi dux Ne-mefes in averfa parte adftant Alexandro jacenti ad radices

arboris 5 io anteriori autem Antinous confpicitur5 qux om-nia demonflrant , Alexandrum& Hadrianum ad fe invicem

quam maxime accedere fibique plane refpondere*

p I s s tat io, C a p. i i i. tj

CAPUT III.

H A D R I A N V S.

SI nutiimum Hadriam cum duobus templis in averia

parte , seque facile ac adlatum paulo ante cum fimili

typo Alexandri reperire licuilTet, eumdem hic tanquam op-

portunum ad illuftrandam ^ atque confirmandam compara-

tionem noftram appofuiflemus > fed cum talem non fimus

nadi ,alium hic nummum ex thefauro Momenico deprom-

ptum damusj in quo caput Hadriani cum liac inferiptione

KAICAP OATMniOC AAPIANOC, ad memoriam nempe

templi ab Hadriano dedicati coufecrati. In averfa autem

parte templum Dianas Ephefi^, quod ab (ut no-

tum eft) incendio datum5quo die natus Alexander 5 hinc

faltem obvia duorum templorum, ne Alexandri infuper di-

cam &: Hadriani mentio 5 quem nummum prxterea illu-

firant inferiptiones,

quse apud Sfornum nofirnm in Itin,

Athen» AAPIANON OATMOiON fsepius celebrant , de quo

Spmtams fic in ejus vita, dthems^ inquit ^fovu ^dtm

tjj* ATMnftbi 5eodemque modo per AJum iter faciens templa fm

mminis consecravit.. Appellationem autem hanc fic

De Nummo Pan^iheoambivjt Hadrianus , ut {ibi cum Jove communem eiTc

voluerit.

Typum nummi Hadriani Oljmfti mific ad nos nuper ex

Italia llUillriffimus fvimus Batavus, amicus nofter fingula-

ris 5in quo caput Hadriani laureatum cum epigraplie

ATT. KAI. TPA. AAPIANOC OATMniOC. In averfa au-

tem parce Jupiter PhiUlethes medius inter duas feminas

quarum una(qux Pallas

) Jovis ftol^ plus atquo longioris

pendentis laciniam portat a tergo fuftinec , ob reve-

rentiam quafi fummo Deorum, & veritatis amanti cubicam,

ZET2 ^1AAAH0H2. AAOA. lupter ventatis amicus,

cenpum, Augufti nummus G^zx Regiae. Placuit illico mibi,

^ primo afpeclu Typus fingularis. Verum cum diligentius

obfervaiTem 5 hadi dubius an genuinus eflec, cumque often-

dilTem periciffimis monetariis MorelUo ^^aillantto, penes

quos eft omnino rem nummariam confticuere , ilium mihi

fulpedum falficatis reddiderunt , nec ullo modo afTurre-

xerunt Jovi iic {lolacoj quem merum figmentum dixerunt,

dedicaque opera ftolam illius a quodam interpo!acore prc-

diidamjuc imperitis illuderet,quod & quodammodo

tio fuboloifle cognovi. In illorum fencentiam ivi lubencius,

quod Typus Jovis Philaletbis in aliis nummis abfque pro-

dudione ftolx ubique obfervetur. Adde quod in manufoeminat ftaiitis ante Jovem

(qiix forfan Juno ) haflam po-

nit interpolator,quam Jovi Philalethi dare debuiilct

,qui

cum hafta aut fcepcro in manu finiftra , & Aquila in dex-

tra effingi folec : aut faltem Palladi(Jovi aditanti a ter-

go cum Clypeo) ficrepradentarifolicse, potius, quam hanc

Jovis ipfius ftolam dextra fuftinentem exhibere: ita ut duxPallades effingi videantur in eodem Typo

,quod fane ab-

furdum. Nifi per has defignari velimus duasforores, Jovis

filias ,fapemiam , & veritatem s non enim minus hxc,quam

altera { ut ex Pindaro accipimus) Jqvis filia,

Infcripcionis

D I S S E R TAT IO? C AP, II L 1

7

Infcriptionis autem Ikterx ita omnes elot^ , ot flc diffi-

cile lianc expifcari 3 fed quantum afTeqiiorcoijjedura, foe-

dus & concordiam continent inter Laodicenfes , Sc. Smyr-

naeos 5 ac proinde ibi legendum AAOAIKEHN CMTPNAIIIN'OMONOIA

5Laodicensium^ ^ Smyrnmmm concordia for-

fan procurante Polemone Sophifta Laodic^nfi Hadriano 6c

Smyrnxis cariffimo , de quo infra, ubi de Smyrna incidet

fermo: fuffragantc ad hoc etiam Jove ipfo ambarum Civi-

tatum pfxfide Deo. Diofpolis enim aliquando vocitata eft

Laodicea, ut ficiit ZET ^IAAAH 0 H 2 . AAOA. lic&;

ZETC. AKPAIOC. CmTPNAIQN. in nummis reperire cft.

Jupiter ^rr^/^i^qui prxeft arcibus , cujus templum in pro-

montorio Smyrna:oriim. Hunc in diatriba tua eniditiffima de

Smyrnxorum nummo exhibes cum Jove Phtlalethe ex num-mo. Af, Aurelii GxLxKcgix 3 cui alterum elegantiffimum

junxiffi ex eadem Gaza , ejufdem M. Aurelii, ubi Jupiter

Fhilaletifes cum duobus Nemefibus,quem Attalus fophljla

Polemonis filius duplici patrix Laodicex & Smyrnae po-

fiiit.

Infcriptionem eandem pr^ fe fert nummus ejufdem M.Aurelii, de quo meminit Hadrianus in lih, de ?summls foLiSj,

ubi Imperatorem medium confticuit inter duas foeminas

ftolatas 3Jumnem forfan & Palladem

, non male haud dti»

bie , ^ perperam, ut in noftro efficias

,quxqiie illi lucem

afferre potuiflent 3 fi has fiiis nominibus defignailec Har-

djiinm.

Eandem etiam Infcriptionem AAOAIKEON CMTPNAlflMOMONOIA habet nummus alter ejufdem M. Aurelii ele-

gandffimus Thef Morocenici , ubi Pattmu Imp. conftituit

inter duas figuras ftolatas , non foeminas ut

una enim eft Jovis ipfins Philalethis cum Aquila in dextra,

& fceptro in finiftra. Altera Nemefeos,quae optimo prin-

cipi optime conveniunt,

quafi jujktk & veritas obvia-

i8 De Nummo Pantheovennt illi , & cum his congredi & colloqui videatur.

Nolim credere, nefas eftfane eruditiffimum Hardui-

num hallucinatum eiTe in his nummis quafi non diveribs

exiftlmaiTet ,lovemque fhllalethem pro foemina accepiile, ut

Venerem Apolline Pythio accidit nuper viro alioqui etiam

eruditiffimo in dilTert; ad nummum TranqmUma Gordiani

junioris uxoris, quod illi quodammodo condonandum vi-*

detur j nudus enim omnino ut Venus effingitur AfoUo^

Sc cum capillitio fatis mulieri confentaneo.

Quidquid fit tandem de his nummis & de PfeudophL

lalethe noftro , illum hic nihilominus exhibendum duxi-

mus, in gratiam ipfiufinet veritatis j nihil enim hanc seque

commendat , atque eluceicere facit quam falficas ipfi ad^

verfa & oppofita , & in gratiam maxime Vvittij Philale-

this , & antiquitatis ftudiofiffimi,qui hunc ad nos e Nea-

poli mifit,

qui huic difiertationi ( ut fcis vir iliuftriffime

)

occafionem quodammodo prxbeit. Illum credo nunc in Pa-triam reverfum ex ,

Magna Gr^aa,

Sicilia^Melita

, 6c

locis adjacentibus , onuftum fpoliis omnimodis antiquitatis,

nummis, inferiptionibus,gemmis fculptis ,

fiatnis, vafis

antiquis ( fupra quse opus elegantiffimum mulcx erudi-

tionis meditatur) manufoiptis libris, & editis rarioribus^

ex quibus omnibus Mufamm adornabit , Bibliothe-

cam felectam inftituet. Qu_^ autem Bibliotheca feledior

quam tua, quam hic habes ? Hxc enim fi non nume-

ro librorum, fane fingularitate di raritate , multis,qu^ in

hac urbe opulentiffima funt , anteponenda , five antiqui-

tatem facram & profanam , five omne litterarum & do-

drinse genus fpedemus,plurimolque ex omni illa vete-

rum , maxime Gr^corum authorum clafie tuis obfervatlo-

nlbus eruditiffimis,propria maiiu in margine notatos. Em

igitur PhtUlethes nofter, cui adftat a tergo E^//^/,ftoIamqiie;

portat 6c fuflinet.

19Dissertatio, Cap, III.

Sed cum nulla magis quam fuamet commendationeegeat veritas ,

tot fummis intrinfece dotibus locupletata^

lianc cum exterioribus Sc adfcititiis , imo fucatis 5c falfis

ornamentis exhibere,

piaculi quoddam genus efle videa-

tur, nec minus edam capitaliffimum crimen fuerit amici

illius, J ovis Laodiceni^ non dicam corrumpere adulterare

nummum , verum ficut fecimus oculis exponere Antiqua-

riorum5 etll sequis in hoc ut yifum efl: fatis legibus ufi. Ex-

piemus igitur crimen illud Jovem ipfom Philalechem exhi-

bentes in elegantiffimo colledionis lllujlrlpmi Afamknfium

BfifcopK Laodicenfium nummo Hadriani noflri Oiimpii, fuis

propriis 6c nativis ornamentis confpicunm»

Cum autem templa Hadriano confecrata fint a Bythi-

nienfibus , ficut & Antinoo illorum conterraneo , imo §c

C ij

xo De Nummo PantheoSabinae ? non abs re erit, fed accommodate multum ad rempropoficam , illorum hic ex colledione Regia nummumafFerre 5 nc fi non fimuldiio , vel tria templa { ficut in qui-

bufdam nummis ) feorfim faltem illis , 6c feparatira condita

conlpiciantiir i averfa pars nummi eleganciffimum tem-plum exhibet , cum infcriptione KOINON BT01NIAC. id

eft cbmmunitas Bychinix 5 adverfa vero cap^it Hadriani

cum infcriptione ATT/KAIC.. TPai. AAPIANOC. CEB*

Quamquam amem divinitatem non ita aperte ambive-

rit Hadrianus , ut Alexander 3 non minus tamen infana

quadam glorix cupiditate flagravit 3 atque ut eximia qua-

dam ac fecreta a reliqua hominum turba , laude ac indole

cenferetur 3 vellit tacite fe Dd inftar venditabat.5 fuit enim

ingenii luxuriofi , & ad oftentationem infolentis, ut vide-

bimus.^

Scientias omnes amplexus eft Hadrianus , litteratos

omnes fovit, omnes, ( nenominatim defingulis dicamus)

Grammaticos, Rhetores , Muficos, Geometras , Piftores,

Aftrologos, habuit in honore i prae exteris ( ut multi alfe-

runt )i'havorimfn,

Aftrologos autem non folum , fed &: Gnojlkos dc Baji-

Udiams Hadriano gratos fui fle Zonaras Xifhiltms tradunt,

erat enim ut referunt tantx ambitionis , ut omnia affcfta»

Dissertatio^ Cap. Ili ii

ret, feque nihil ignorare proficerecur ; curiofiffimus etiamoccultarum fdentiarum , divinationibus

, atque magicis

arcibus crebro ufus eft. Profert Goflem in DaBdiuiheca.

num, 104. annulum Hadriani cum fignis Zodiaci & figura

Mercurii,quem fine dubio ut geftafie ferunto

quod commune proprium habuit cum Alexandro Ma«-

gno,

qui fignum Hercults fecum habuifiTe fertur, fi Stamcredimus //^.4 Sylv. Carm, 6^

FelUus habebas

Regnator Utis numen venerabile^-menfts

Et comitem occafusfeam -portabat ^ ortus,

Veritatis fimulachrum In gemma cxfculptum Sacerdotes

yEgyptiorum de collo pendens geftabant axnBmt;

,

fimulachrum ventatis^ de quo videndus altanus in Var.hijh

libj^. Sc Diodorus Siculus hb. i. quodque conferendum cumHifioria facra in Parab, Salomonis

,qui jubet hanc circumdari

gutturi 5 de quo fimulachro veritatis infra in Sabina cumdc ifide 5 & natalibus loquemur Harpocratis qui veritatem

adumbravit poft natales fuos, & ut fic plerumque in gem-mis reprcferitatur 8c aiinulis , atceftante Plinio hb, ^r^,cap.'^,

Harpocfationem, ftatuafique ^^gjpttorum numinum in digitis

viri quoque portare incipiunt. Si autem annulum Pladriani

hic non exhibeamus ex Gorleoy ex Gaza regia fakem num-mum exhibeamus ejufdem Imp. qui in averfa parte habet

Harpocratem probofdde, ut vult ornatum,cum flo-

re loci in capite, 6c poft tergum clavam qnx Herculem de-

fignat, cui upupa infiftit. Qiix non minus quam extera

iliuftrando parallelo noftro inferviunt.

t % De Nummo Pantheo

Graecis litteris impenfius eruditus U^drtanus a plerirqne

Grxculus appellatus eft , ad Athenienfium fludia , moref-

qne fe compofuic non fermone tantumifed exteris difciplinis

excoIendis5canendi,pralIendi,medendique fcientia, Muficus,

GeomctrajPidlorjSculptor juxta Velydetos ^Eufhramras per-

inde omnino ad ifta fingula erat fadus 3 ut elegandus nun-

quam id humanae res expertx videantur. Ubique vero xdi-

ficabat ; namque ad fpeciem legionum militarium fabrosj

perpendiculares , Architedos,genufque eundum extruen-

darum moenium , feii decorandorum in cohortes conferip-

ferat 3 ita in omnibus pene urbibus xdificavit, & ludos

edidit 3 in hifque omnibus, omnium Regum magnificentiam

fuperavic.

Si autem Alexander qnxftiones multas inter Philofophos

diflblvit 3 non minus lubtilis imo magis Hadrianus5qui

multas ipfe quxPcioiies apud Alexandriam in MufeoPro-feflbribus propofuit. Mufeum autem illud Alexandrinum

fuit celeberrimum, de quo Strabo ftc Itb, 17. '^<1’

cT’ ppeMaereo? , &c. FaYs etiam regiarum efi ,

quod

ambulationem habet exedram^ & magnam domum in qua

ecenaculum ejl eorum qui Mufai confortesfunt ,ac litteris hu^

manioribus Jludium impendunt. Hoc Collegium publice pecuniis

fujlentatur, Sacerdotem habet

,qm Mtifao praefi ,

olim a

Regibus^ nunc a Cdfare conjiitutum. Jus autem eligendi Phi-

lologos ad Caefares pertinuiiTe ( in quibus mentio Hadriani)

D I S S E R TAT 1 O , C A P. 1 1

1

.

PhiU/lratus ia Dionyfio a.uB:ot e(h. -znt^awtuj «Z-rm

et7Ts(^niiev ^}t ^(pcivtav \Bvuv 9 e/|* roT; S'»[jt,co(riei ^ roTg,

cv 7^ [jL\i(raci) ffueo'oirot^, to 3 AiyuTflia cimnaX^^a

cv TToLTii Tw y^ \?^oyi^^i, id eft ,H^driams eum non humtlmm

Centmm Satrapam dejignavit. Item inter viros equo puhltco

donatos, cenferi voluit 9 ^ eos

,qui in Mufao alebantur 5 Mu^

fzum autem t/£gyptium ^menfa efat,qua ex omni tertarum

orbe eloquentifmos quofque viros convocabat. In eo autemfuifTe aedem , five templum in quo Philologi operam da-

rent , cum illa manifefto evincunt5qux de Sacerdote, qui

Mufaeo ab iEgyptlis Regibus aut a C^faribus praeficie-

batur ex Strabone audivimus 5 tum , ex inferiptione Althe-

tica apud Falconertum tuum de M. AVRELIO ASCLE-PIADE, quae licet mutila, tibi debetur omnino Vir illa-

ftriffime,qui in lucem emififti M. ATP. A C K A H n I A A H,,

&c. id eft 3Aurelio Afcleptadi Alexandrino Hermapolita pan^

cratiajla per odonica, ( invido quem nemo de ftatu de-

trudere poterat non provocato ) Neoeoro magni Sarapidis,

qui in Mufao aluntur,immunium Fhtlofophomm fontifici^

totius Xyfii perpetuo Xyfiaicha , ^ Balneis Augufli prafeFio^

:

de quo videndx inferiptiones Athleticse 5 fed maxime vi-

denda eximia Diflcrtacio tua de Prytabaeis Inter Fiumif-

mata Seguini felecla 3 nuper edita 3 & a te iterum aiii-

autem omnia huc congeffimus , ficiit &: alia ple-

raque deinceps 5 ut inde liqueat Hadrianum per varias has

artes , & fingu!are§ non folum afFedafle , ut eximius vi-

deretur j fed etiam tacite , fi non adeo aperte ? ut fnpra

fortem hominum exiftimaretur,quamquam enim opera

ubique infinita fieri curafiTet, nunquam nifi in Trajani Pa-

tris templo nomen fuum adfcripfic. Romx inftauravit Pan-

theon , Septa, Bafilicam Neptuni, facras iEdes piurimasj,

Forum Augufti , Lavacrum Agrippae , eaque omnia pro-

pilanda.

H^c

14 De Nummo Pantheopriis , ac veteribus nominibus confecravit. Fecit 8c fui no-

minis pontem fepulchrum juxta Tyheriai,quod eft

nunc Moles Hadriam^ feii caftellum fandi Angeli,m muni-

mentum urbis , & prxfidium maxime fummornm Ponti-

ficum converfa. -dEdem bonae Deae tranftulit & coloflTum

ftantem atque fufpenfum per Bettimum Architedum de

eo loco in quo nunc templum urbis eft ,ingenti molimi-

ne 5 ita ut operi etiam elephantes adhiberet \ & cum hoc

fimulachrum poft Neronis vultum, cui antea dicatum fue-

rat, Soli confecraflet , aliud tale Apollodoro Architedo au-

dore facere Lunae molitus eft.

In omnibus magnificus fuit Uadrums , fed maxime in

aedificiis j nec ad eaextruenda nifi eximiis artificibus ute-

batur , cum judicio effetexquifito. Bafilicam apud Nemau-fum opere mirabili extraxit in honorem Plocinae

(quam

vocant vulgo Domum ^^dratam ) eo tempore, quo move-runt Judaei bellum

,quod vetarentur mutilare genitalia

;

&: cum compoficis in Britannia rebus , tranfgrefTus in Gal-

liam, Alexandrina feditione turbatus, quae nata eft ob Aplmy

qui cum repertus eflet, poft multos annos turbas creavit

apud quem deberet locari, omnibus ftudiofe certantibus 5

unde multa numifmata Antwoi in averfa parte Bovem re-

praefentant , inter quae praeftat praeclarum illud maximimoduli cujus inferiptio CMTPNAIOIG HOAEMONANE 0 HKE,

Polemon

Dl SSERTATIO^ Cap. IIL 15

Polemon Sophlfta Laodicenus Hadriano Imperatori

cariffimiis fuic, civitaceque donatus a Smyrnaeis, de quo fic

Fhilojir, lib. i o. Scphljlarum, Multi eum fummi viri ,

multaque civitates ammmt, pr^fenim Smyrna : huic ^ pojle-^

ris datum tji in Hadriam Olympiis prafidere, Hadrianum erga

Ephefws propenfum ad Smjrnaornm favorem ufque adeo peU

lexit ,ut uno die mille,

^myriadas in illorum civitatem im^

penderit,ex quibus Emporia^ Annona , ^ Gjmnafium omnium

qua in Afia funt pmjlantipmum^ conJlruHa funt s item templum

in promontorio fttum longif^mi profpeEius , &c. Ex quibus im-

penfis colligendum efl: , fi non conditorem Smyrnae ut

Alexander^ faltem inftauratorem & decoratorem maximum("ut diximus fupra ) exucifle Hadrianum i unde a Smyrn^is

fummis cultus honoribus, Eox\t^ Antinous,

Idem Sophifta Polemon nummum Hadriani cudi curavk

Smyrnaeis inferiptum in cujus aveiTa parte Homerum( cujus

nataliciis gloriantur Smyrnxi)

fedentem cum hafta exhi-

bet cum hac epigraphe n O A E M O N CMTPNAIOlCANE0HKE. Ex quo fane conjiciendum non ita

( ut credi-

tum eft) adverlatnm fuifle Homero Hadrianum 5 utpote

qui ejus Iqco Antimachum poetam introducere voluerit

D

i 6 De Nummo Pantheo( ut ait Suidas:) fi enim de lioc omnino perfuafus fniilet

Polemon > male &c perperam Imperatori adblandicus fuiflet.

Nummus hic diligentiffimum quamvis antiquitatum fcru-

tatorem Cuferum tuum fugit in elegantiftma Homeri Jpotheojiy

cujus olim marmor in Columnenfium palatio Roma: vidi-

mus cum prxftamiflimo Pidore Nicolao Puffino,qui illud

pluris faciebat.

Hunc autem nummum hic exhibemus,quod in rem no-

ftram optime cadat ? & parallelum noftrum perfede illuftrety

maxime vero, quod ex Oriente nobis advenerit , & ex ipfo

natali folo fummi Podas j utpote quem feliciter qltimi terras

motus Smyrnenfium calamitas ex multis aliis rariifimis

nummisjec antiquitatibus ibi abforptis reliquum fecit clarif-

fimo Antiquario GdUndio , ex hac etiam ( fummo rei anti-

quaria bono ) feliciter erepto> atque utinam ex hac evafiflet

etiam alius Hadriani nummus cui infcriptio( ut nobis rec-

idit } HPOA AAPIANON5 inditutonoflro Idonea-

De Smyrna & Homero fic Flimus hahet Smyr*

na Bibliothecam (jr Bomereum, ^ porticum quadratam

^cum

Homeri templo & fiatua » nam. (jr hi maxime hunc poetam fibh

vendicant5unde ^ nummus quidam apud eos H O M£ R V S>

vo€Atur^_

Infcriptionem zS^tiSponm in Itm Athen,. Smyrna reper-

Dissertatio, Cap. IIL 17

tam5

qii^ Hadrianum non folum ut hujus urbis inftaura-

torem 5 fed 6c velut alterum ab Alexandro conditorem

commendat

,

A T TOKPATOPIA API ANa I

O ATMniai C aXHP

I

KAI KTIGTHi

Alexandrlx urbem Inftaurafle etiam Hadrianum latis

ubique Scriptores 8c nummi probant, Tatifque fupra dixi-

mus, ut fupervacaneum llcdehis amplius verba facere.

Sed nullum mirabilius opus exaedificavit Hadrianus

villa Tyburcina fuo nomine Hadr^aa vocata , Sl ex quafola divinos honores fibi meritus videtur: fi enim (ut diximus

fupra ) conditoribus urbium illos elargita ell antiquitas 5

quanto magis debuit principi,qui in hac villa & provin-

ciarum & locorum celeberrima nomina infcriberec , veluc

Lycdum,Academiam ,

Vrjtandum^ Campum , FoectUm,Tempe

vocaret 3 & ut nihil praetermitteret etiam mferos finxit. Ibi

parum abfuit cum fecunda vice hanc villam perluftrareoi

cnm quibufdam amicis, quin marfupium noftrum, (fi nonvitam ipfam ) reliquerimus ,

in ipfomet Hadriani Palatio, feii

potius ruinis ipfius , latronibus ibi habitantibus, & no-

bis obviam fadis, qui fub fpecie ibi nos reficiendi , mali afi-

quid in nos moliti fiiilTent , nifi datum nobis ab hofpite

noftro Tyburtino itineris ducem habuiflemus.

Si non hic prxdara hujus monumenti ?^dificia omnia)&maxime fuperbnm & fama celebre Campi templum vacat

exhiberejipfiimTalcem Deum Canopum & uxorem ejus ah Epl-

phanto Bumenitem nuncupatam effingamus,

quos Ifidi &:

Serapidi opponamus3prout confpiciuntur in nummo Ha-

D ij

x8 De Nummo Pantheodnani fingulariflimo ex xrc maximo, cujus copiam nobis

fecit Clariflimus Rtgordus Maffilienfis de antiquitate be-

nemeritns. Meminit Patinus in Thef Morocenico nummiFeri Imp. nec typum alFert , inter quem & noftmm non-nulla intercedit fimilitudo 5 duo enim Canopi in aveifa par-

te intermedio Harpocrate , infra quem Aquila alis expau-fis , hic fine Harpocrate Sc fine Aquila.

Eximium hoc Hadrlan^ese villx monumentum vix otSo-

ginta annis fuperfuit, mox enim ubi in locum Hadriani An-toninus Pius fucceffit : cum de modo cogitaret novas in urbe

thermas excitandi , & villas prasrerea ab Hadriano paulo

ante extrudas afpedu minus caperetur quidquid in eademvilla predofum reperit , in fuarum thermarum fplendorem

contulit. Quam deinde villam Gothi, & poftea varii cafus

in ultimam vaftltatem dederunt 5 ira ut a villa condita uf-

que ad ultimam ejus ruinam nonnifi 80 anni ( ut diximus)

Interceflerint.

Hujus prasftantiflimi monumenti Icnograpbiam nobis

confervavit Eminenciflimus litterarum alias fautor

Barbermus^ quam poftea incidi in aes juffit, publicamque

fecit , cum explicatione locorum , & rerum , cujus exem-plar ad me tranrmific per Illuftriffimum Suarejium mihi

olim amicitia conjundiffimum. Abfit autem verbo invidia^

D I S S E R TAT 1 O , CAvI I IL tf

Vir Illuftriflime, fi dicam me prseclari hujus monumenti mlucem edendi , occafionem dedifle Eminentiffimo Cardinali^

impeilencibus me ad hoc { nc fcis ) Viris quibnfdam eruditis^

fed maxime Celeberrimo Kirkero^ qui de hoc litterisad me

feriptis gratias mihi egit , illudque in Latio fuo repofuit

,

ubi fatetur prxclarum hoc monumentum deberi ftudio Sc

curis quorumdam Eruditorum.

Ex hisjinquam^monumentis &. ftupendis Hadriani operi-

bus5 facile eft conjicere

jquanta fuerit illius ambitio, quam

fi non ita palam emergere pafiiis, ficiic Alexander Deum fs

faciendo motu proprios permifit tamen multa cudi numif-

mata ad inftar noftri, quse divinitatem fibi tribuerent. Per-

mifit & Graecis ut templum fibi ponQrcm^(iuod

nominarunt.

Quin etiam dum viveret affedafle divinitatem Hadria-

num omnino argiiicjquod ex Sfariia/70 fupra tetigimus5 im-

mo quod Theodoretus in d-ipsi7rA>l fem,S. de miirtyr, pag, 60^.

his verbis 'TO/ ^ anmcdv , ^ d-m c&vjsyopiwaif5

Avllo^Qf d-thi r«/@f o D»

5 , )(J\AcTpjotvos la/SloTc vuiic duo-

y ctM.a t« f TifJuLtjj hommJlultiores quidem fuerunt ,

qui ut Deos fefe prormntimnt ^ fihhque ipfis templa conjlruxerint > nam & Antiochus Deus vocatus

ejl , & Catus qui Tyberio fuccept ,Fejpajianus quoque ^ Ha^

drianus ingentia jihi templa excitarunt, fed impia fmul hom>^

re cum vita, privati funt.

Alio id etiam argumento convinci videtur , ex corona

nempe radiata numinum propria capiti Hadriani in plerif-

que nummis Impolita r de quibus coronis multa clarifli-

mus Baudelotim in eleganti Opere de utilitate ex peregrina-

tionibus capienda congeffit- Hic exhiberi polTet , de quoloquuti fuimus in Pr^f. nummus Hadriani cum corona ra-

dLua , cu].us averla pars aecernicatem repraelentat una ma-D ii|

30 De Nummo Panthe^

na fblem tenentem 5 altera lunam 5 fed qui

tinus eftj nec nifi Grsecos hic exhibere fategimus 5 oppor-

tune nobis Clariffimus Rigordus MalTilienfis fupra laudatus

fuppeditavit Grascum argenteum majoris formse , in quoHadrianus cum corona radiata &: hac infcriptione API.

KAL AP12TOT. KAI2AP. &c. hoc eft Opiimi Cajaris divi Tra-

jani Parthici films Nerva Tra]anus Hadrianus Augujlus Pater Pa^

tria, Sabina in aver/a parte cum hac infcriptione CABEINA.CEBACTH. AAPI. TAP2. MHTPOnOAEaC. A K. hoc cft.

5ahtna Augujla Hadriama Tji^

Q^am vero in Haddano fuerit 4 quod flri^

dim ^ velut opportunitate data didiim velim)

peregri-

nandi quod explevit defiderium , norunt omnes,qui vitam

ejus legerunt 5 ex quo non male item exxquandus venit

cum Alexandro M. cujus peregrinandi ftudio, ne unus qui-

dem orbis fatis fuit. Res fane optabilis U expetenda foret>

ut de erroribus fuis, & qux ex bis utilitas capienda, nobis

aliquid fcriptotradidiflenc hi fummi Principes 5 maxime ve-

ro Hadrianus ,cui ftylus &: ratio feribendi magis in prom-

ptu. Nulli enim de rebus melius5quam qui has oculis com

(pexerunt ,nulli de arcibus

,quam ipii artifices , ^ qui

illas profeffi ,redius loquuntur, aflerence Quintiliano ^feUces

futuras artes5 f[oli artifees dc iis judicarent.

Dissbrtatid, Gap. III. 32

Extiterunt nihilominus,qui & de arcibus fcripferunc

optime 5 nec tamen artifices. Quis elegantius,quis dodius

de pidura , fcripfic ? Quis cum majori & profundiori eru-

ditione5quam Frafic, lumm in eximio opere Bc pidfma vete-

rum ? quod infinitis acceffionibus audum , ^ cum non ha-

denus edito commentario de vicis & operibus Fidorum §c

Statuariorum veterum , hortante me 5 vir de re litteraria

omnium meritiflimus 3 & bonarum artium inflaurator ma-ximus Joatt. Georgius Guvius nuper ab heredibus Junii im-petravit.

Quis de antiquitatibus Romanis plus meruit,quam qui

Romam numqoam profectus eft Ntcolms Betgerlm Rhemen^

Jts^CK eruditiffimo nempe libro, quem de viis magnis Ro-manorum compofuit? Hunc Gallice feriptum infermonemLatinum transferri nunc in Italia , ibiqiie typis mandatum iri

audio, cum acceffionibus plurimis,videlicet AntonU

ni TabuU Peutingerim^^ aliis ejufmodi operi prxftantiffi-

mo perficiendo idoneis.

Hxc ideo dixi, Vir illuftriffimc, quo clariffimum Baudclo-

tium fupra laudatum, aquorumdam dideriis liberem,qui

de titulo libri illius parum contenti arbitrantur nonpoflede

rebus diflerere quempiam , nifi qui ipfas viderit , nec de

peregrinationum utilitate , nifi qui tanquam alter vljjfes

multum fuerit peregrinatus,populorumque mores & urbes

ex confpedu noverit. Poterat equidem, ut ingenue fatear^,

magis idoneum libris fuistitulumimponere Baudelotius

& fpero ipfum fadurum in fecunda illorum editione , quampluribus acceffionibus curlofis admodum & eruditis audamparat f multis ibi etiam fimul & ordine altero & elegan-

ti difpofiris & retradatis.

Quanta autem deinde templa in honorem Hadriani con-

fecrata fune,qux Hadrian^a vocabantur ,

ubi fodales Ha^

dnmdes, & Co/legU H^drimalia y non eft facile enumera-

jL De Nummo Pantheo^e. Narrac Bptphamiis templum Hadriani

5quod Alexandrlas

^ueratejus honori dicatum, verfum poftea fiiifle in Gym-nafiiim Licinianum, eandem vero a Conftancino Imperato-

re sedem facramibi pofitam , & de nomine Gregorij Meletia-

nt appellatam : ira paulatim a Chriftianis in pios nfus con-

verfa omnia iftius nape^lpetT/Ja coelitis templa 5 diu tamen eo-

rum memoria duravit , 8c nomen 5 ut illius Cyziceni , cu-

jus meminit Cedrenus. Mirum vero eft, quod in Alexandro

Severo de his templis narrat Lampridius fua secate in omni-

bus civitatibus { vivebat autem fub Diocletiano j Hadriano

fuifTe templa ,fine numine , fine fimulachro, quse ideo vul-

gus putaret in chrifli honorem ab eo Principe fnifle excru-

da. Qui vulgi error ex hoc manavit,quod quse jiiflerat Ha^

drianus templa fieri in omnibus Civitatibus fuo nomine fi-

ne dubio confecranda, manfere illorum pleraque imperfed:a,

neque umquam dedicata funt- Talia sedificia in plerifque

Civitatibus adhuc Lampridi] aetate extabant inchoata folum,

ut ait ipfe , & fine numine, fine fimulachro ullo 3 hinc fa-

dum , ut in animum inducerent multi,quibus alTentitur

Lampridius5 non fibi Hadrianum illa templa erexiile , fed

Chrifto.

Etfihic nobis (ut diximus) non fit fermo de confecra-

tione proprie dida , five de , cujus rationem Ro-mani defumpferunt a Romulo feu ^irino

,qui primus illo-

rum (ut fupranotatum) inter Deos relatus eft, nihilominus

tamen dicendum plerofque Imperatorum a Csefare Augu-fto , confecratps eo ritu

,qui apud Herodianum & Dio-

nem prsecipiie videndus, qui ritus licet ftolidus plane , ne-

ceflTarius tamen omnino illis imperii temporibus videbatur

:

fiquidem Imperante uno fo!o , ^ Majeftacem imperii re-

prxfentance , non fufficiebant tituli illi fpeciofi quidemTribunitix poteftatis, Confulacus ,

nec etiam fummiSacerdotii , & alii; ad frsenandos populos , totumque terra-

rum

Dissertatio, C at. III. 35

rum orbem regendum , nifi etiam ultimo deorum vices

dum viverent ,obire dij ipfi poft mortem futuri crede-

rentur.

Buftorum autem feu Rogorum qui in nummis confpi-

ciuntur tranfiit ufque ad nos forma & figura,qua utuntur

etiamnum hodie , fed mutato aliquantum ritu Magnates

ac Principes. Hsec vocant Itali Catafalchi, de cujus nomi-

nis etymologia videndus omnino etymologorum Princeps

Memgtus in fuis linguae Italicx originibus. Figuram illorum

exhibeo.

Auguflus autem primus ufum & ceremonias confecratio-

nis Imperatorum apud Romanos introduxit 5 unde zlulia^

no in Cafaribfii indigitatur,quo de nomine mul-

ta erudite tuo more in Casfaribus Juliani a te in fermo-

nem Gallicum converfis. Audiendus de hac confecratione

Suetonms eximius fcriptor cum fic ait. Nervam Uchrym^ Tra-

janus,frtmum , mox temflis honejlavit

, non imitatus illos,qui

hoc idem\fed alta mentefecerunt ; dkavtt enim calo Tyherlus Au^

guftum 5fed ut majejlatis numen induceret,Claudium NerOy Fef^

fafianum Titus, Titum Domitianus

, fed tlle utfilius^ hic ut fra->

ter Videretur. De Claudio argute Juvenalis Satyra

jlle fenk tremulumque caput defendere juftt

In coelum.

E

34 De Nummo PantheoUbi vetus Interpres mccelum ait pro ad inferos ; cnjus hono-*

rem a Nerone ipfi defticutum , abolitumque refticuit Vef-

pafianiis. Suetonius in Claudio cap. 45 . novos deinde & ad-

fcripdtios cives in coelum adulatio recepit , & pulvinaribus,

aris5 columnis , templis , flamine , ludorumqiie celebritate

& natalium cumulavit 5 nam ad Placidum, Valentinianum

ufque Imperatores Divi fadifunt cum liberis, & uxoribus,

plerifque j ut nummi veteres & lapides probant.

Modeftia equidem Marci Antonini laudatur , cum fep-

tennem filium amififlet,quod juflerit , ut ftatua tantum-

modo mortuo decerneretur , imagoque aurea Circenfibns

per pompam ferretur, ut faliari carmine nomen ejus infer-

retur. Haec Capitolinus in vita ejus y quae tamen certifllma

confecrationis indicia fuerunt5quae adeo vulgata efl ut adi

Fellices & Cynados aulicos porrigeretur. De Drufjlla fcorto

feribit Dio lib.^y, immortalitatem ei decretam ,eofdemque

honores quos Venen \ utque mulieres per ejus nomen jura-

rent, quoties aliquid jurejurando confirmarent , illamque

PANTHEAM vocatam , atque per omnes urbes cultam.

Sic PANTHEVM Augufium veteres lapides vocante

PANTHEO. AVG.SACRVM

L. LICINIVS. ADAMAS.LIB. FAVST. II. VIR AVG.

Mortuo Hadriano multa a multis in eum fiimt dida. Adaillius irrita fieri Senatus volebat,nec appellatus eflet DIVVSnifi Antoninus rogsiffec : templum denique ei pro jfepulchro

apud Puteolos conffituit, & quinquennale certamen, & fla-

nfines , & fodales , multa alia quse ad honorem quafi nu-

nSnis pertinerent:quare multi putant ob hate Antoninum

Dissertatio, Cap. III. 35

Tium dictums vel quod cum ob leves ofFenfas plurimos oc-

cidi juflilTec Hadrums , eofdem Antoninus fervaric incolu-

mes.

Non hic damus typos omnes divum celebrantes Ha-drianum, neque infcriptiones inter quas infignis illa Smyr^

na allata,quse inter marmora Arundeluna

, nunc Oxonienjia

©EOT AAPIANOT mentionem facit > h^ec enim omnia exi-

mius fcriptor a quo vitam Hadriani expedamus abunde

exponet.

Confccrationes Imperatorum confecutas funt Angufta-

rum , fororum ,nutricum , filiorum , amafiorum , & ama-

fiarum. Dti^ etiam foeminae ftante rep. Divae fadx repe-

riuntiir ACCA LAVRENTIA & FLORA , haec ludo-

rum editione culta,qux floralia dida , illa folemni facrifi-

cio celebrata , cui fena accalia dicatae.

Sed quid mirum fi & Hadrianus equum fuum Borjflhe^

nem quodammodo confecravic , cui mortuo , & fepulchrum

fecit , columnam erexit , & Epigramma infcripfit quod 6c

tum extare in Gallia,urbe apta Julia audio ^ nec fuppo-

fititium efle, ut volunt quidam. Vidi alias Romae elegan-

tiffimum rnuU { nec fcio an fuppofititinm , an non ) in vinea

tunc Lahornaa dida prope portam Salapam vico dido

vulgo ad tres Dominas, Itali tre Madonne^ diverfum

ab illo,quod in agro Sabino Porcachius Ith, defuner. ait ob-

fervafle in marmoreo fragmento , cui titulus DIS PEDI-BVS SAXVM 5 reliqua non moror 5 fed magis Bor^benU

urget infcriptio quae talis

BORYSTHENES. ALANVS.CiESAREVS. VEREDVS.PER ^QVOR. ET PALVDESET TVMVLOS. ETRVSCOS.

E ij

3 « De Nummo Pantheo^VOLARE. Q.VI SOLEBAT. ,

PANONNICOS NEC. VLLVSILLI. APROS. INSEQVENTIDENTE. APER. ALBICANTLAVSVS FVIT NOCERE.VEL. EXTIMAM SALIVA.SPARSIT. AB. ORE. CAVDAM.VT SOLET EVENIRE.SED. INTEGER. IV VENTA.INVIOLATVS. ARTVS.DIE SVA PEREMPTVS.HOC. SITVS EST IN AGRO^

Poft infcrlptioncm Boryfthenis & epitaphium, nummum

etiam illius hic afferamus 5 ut nihil habeat Bucephalus quo’

fupra Beryfthemm fe poffit extollere. Hujus nobis typumdefumere liceret ex hb. de nummit Jmpp. Menetrei Dtvio^

nenfis , cujus & forfan fuit olim nummus nofter PAN-THEVS 5 cum hunc (c habere in Mufseo fuo ibidemi

glorietur, inventumque a me fortuito Divione, in praefa-

tione dixerim. Sed cum hic nummus Boryfthenis falfica-

tis fufpedus fit 5 ob multa nempe 3 fed maxime oblitteras

Graecas Latinis permixtas in adverla parte ad caput Ha-driani Laureatum apud Occonem pag. 23^. fic K AI S A R.

SEMNOS AAPIANOS3 deficientibus autem Me-necrio charaderibus Graecis totam inferiptionem Latinam:

fecit. C^SAR VENERABILIS HADRIANVS.In averfa autem parte BORISTHENES. Hunc fupra.

Di S S E R TAT I O, C Ap/l V. fi

quoddam altare lo aut 1 1 columnis fultum , & ante aram

€ui ignis impofitus, pedem erigentem collocat 5 in quomo-numento plus honoris tribuitur E^uo Hadriani quam fum-mo Poetanum f^trgilio^ cujus fepulchrum apud Neapolim no-vem cantum columnis olim fultum fuifle fertur. Huic igi-

tur pjfeudonummo alium fubftituimus , de quo in Antinoo^

ubi Pegafum , Borjfihenm adiimbrarc non mal^ ( ut quidien»

sxiftimo ) auguramur-

S A B J N A.

SABINAM" confecratam , divamque fadEam, nummiplerique probant tam Gra:ci, qu^m Latini , ut videre

E «i

38 De Nummo Pakthxoeft Imprimis in elegantiffimo ex 'Triftano fiipra allato , in

cujus averfa parte templum a Bytlilnienfibus ipfi conlecra-

tum 5 ubi tres hgursejqnamm media ipfa Sabim Deae habita

( credo pudicitiam ) cujus capiti Pallas coronam imponit

ex alia parte Juno, ficut fupra vidimus in nummo Hadria-

ni ,ubi Jupter PhiUUtbes

( qui videtur adumbrare Inipera-

torem ) medius inter Junonem feu Ifidem & Palladem

conftituitur 5 mifi maluerimus ( ut diximus j inter fapien-

tiam &c veritatem Jovis ex aequo ;fillas.

Pauca quidem de Sabina referunt HiiloricL Cuni Ha-driano exofa eflet , nec fine fabula veneni dati ab Ha-driano defunda fit , referente id ^famano , aliiique, idque

ob mores ejus aufieros , morofamque animi temperiem

parum Imperatori gratam ; tum ob fuipiciones illi inje->

das, 8c falfos rumores de ejus amoribus , familiaritate

cum Sulpitto claro Praefedo praetorii, Suttomo tranqmtlo^vauV-

tilque aliis, qui apud Sabinam familiarius agebant , Ha-driano prohibente

5quin ipfam dimifiTurns erat ( ait hiftori-

cu^ ) fi privatus fuiflec.

Nullum ex Hadriano habuit filium Sabina, palamque

jadabat, quam immane ingenium Hadriani pertuliflet, &quod magnopere elaboraflec , ne ab eo in perniciem gene-

ns humani gravida fieret.

Nullo vero ( ut opinor ) eguit vel ufa eft , amuleto Sa-

bina ,ficut ufa traditur Ips

( fub cujus figura adumbratur

in nummo noftro ) cum Harpocratem in utero gereret, refe-

rente Goropio Becano ubi explicare tentat fuo

more Rabbinico, quid fit V R IM & T H VM I N 5quse-

rentique fibi ,ecquid e (acris ^gyptiorum ritibus emulge-

re poftec,quod ad hanc vocum faceret interpretationem,

Harpocratis natales fibi in mentem venifle f ait)qui ad Bru-

mam natus efle traditur j & queen dum diligentius confi-

derac , invenit Ifidem, dum in utero hunc foetum gereret.

Dissertati o> Cap. IV. 39'

FhjlaBermm fibi; appcndiflc,quo fclix ^ feufluicjiie partus

eflec : illud autem Amuletum non aliud fuille quam (cri-

ptLira>

qua vera vox notaretur , aflerit ex Plii-

tarcho 5. csetera apud’ Goropium videat leclor animi re-

creandi gratia* Hac pauca fufficiant , ad qua digrefli fui-

mus, non fblnm ut diflcrtationem noftram circa Sabinam

aliqualiter illuftraremus 3 fedi ut pracipue oftenderemus

quanta cum ratione eximius difqmfittofus de ventate

Rabinos fuggillarit , &quantumex altera parte prafumanc

de fe quidam novatores,qui contra traditiones antiquas,fuas

nobis ingerere geftiunt. Quamquam nolim opinari Hebrai-

cam linguam & exoticas alias adeo inutiles ut vult fab-

ulis difquifitor 3 imo maxime utiles exiftimo. Unicum te ad

hoc arbitrum poftulo,,Vir llluftriflime, qui omnes fermc op-

time calleas , nec minus linguis,quam nummis pretium'

imponere valeas.

Verum occurrendum fcrupulo quorumdam Antiquario-

rum,quibus aliqua Religio vifa eft Antinoo opponere Sa-

binam foeminam alioqui , ut diximus , aufteram & moro-

iam , cujus proinde indignatio non incurrenda 3 fatiufque’

fuilTe Antinoum adumbratum per Harpocratem filium di-

lectum Ifidis, matri fuac duntaxat opponere » nec idcirco

volunt numina Serapidis & t/idis adumbrare in nummo

'

Hadrianum Sabinam \ illorum dixerim, conjectu-

ram noftram vero propius,quam verofimili accedere 3

>

nam prseterquam quod eadem vultus lineamenta obfer-

vanda in Ifide,quae in Sabina, eadem etiam fere in Sera-

pide,quae in Hadriano excepta Barba denfiorc

,quam &

in quibufdam ipfius nummis aeque denfiorem cernere efl^

{ Frirnus Imperatorum Romanorum barbam aluijfe fertur Hadria^

nus 3 ficut Alexander Magnus primus qui ad cutem eam de^

tonfit:quod forfan unicum

,in quo dijtmiles fuerint hi Frin^^

apes, )

quod obiter notandum.

De Nummo PantheoNumina autem ipfa ut plurimum integra a capite ad

calcem reprsefentari Iblent , cum perfonas non adumbrant;

cum vero adumbrant ^ Ti-po^fx^ plerumque ut in noftro,

quod exemplis non caret. Adde quod li Antinous fub figu-

ra Harpocratis intelligendus ; non minus etiam Hadrianus

& Sabina intelligendi fub figuris Serapidis & Ijidis 9 hxcenim mens , & fic interpretanda Alexandrinorum in cuden-

do numifmate Pantheo,quo adulationi indulgerent magis,

non folum Antinoum inter numina collocando 5 fed etiam

Hadrianum ipfum , & uxorem ipfius. H^ec verifimilior j ne

dicam verior interpretatio, ulteriore non eget ar«*

gumentatione ; nec alio quam feipfa veritas.

CAPUT V.

A N T l N 0 V S.

INcer tot Antinoi numifinata degantlffima nullum ma-gis idoneum exhibendum hic duximus

,quam fupra al-

latum ex Mufeo Drofiiano , & d Mediobaiio ex Fredericiano

addudum in Antinoo cujus Unius dumtaxat in colledionc

fua j Grxea numifinata exhibuit , fi quidem nulla jllius

Latina

Dissertatio, Gap. V. 41

Latina extant. Quamvis autem non careat fufpicioiic fal-

ficatis alicnjus nummus iftcj cum nihilominus veritate ni-

tatur hiftorica, nulla religione prohibiti fuimus hic illum

exhibendi. In hoc enim videre eft templum pulcherrimum,

quod referunt ab Hadriano , in honorem Antinoi fiib no-

mine &c figura ^gyptiorum Dei cum canino capite

in Achaja, conditum5quafi Mercurius alter ab Imperatore

a:ftimarctiir Ambis^ deorumque fidus fatelles, & vigil cii-

ftos, cui Anttmum fimm exxquat: Ex quo etiam colligi-»

musea mente coofilio ab Hadriano xdificatiim hoc An-tinoo templum, ut omnibus innotefceret hunc , dum vive-

ret, femper ut Genium , & cuftodem optimum , imo velut

Deum fuum tutelarem habuiflTe 5 nec minus pofthac etiam

habituram Deorum jam numero adfcriptiim. Hic fub in-

fcripdone Sacerdotis fui Hojhl^ MafcelU( de quo infra) re-

pr^fencatur Antinous O C 0 1 A l o C 'M A PICE A AO G•lEPETG T OT A N © I N O OT. id eft , HoJIilms Mari

cellas facerJos Antinoi. InaveiTa vero pofticajAAPIANOG

IIKOAOMHCEN id eft Hadrianus adificavit.

Non eft mihi animus hic congerere cmiclajqux de Anti-

noo ab amoribus fufe tradita fune 3 fed ea duntaxac,qu;^

ad confecrationem fpedanc, nummumque noftrum3quod

ut rede faciamus pauca hic ex Aurelio Vidore proliban-

da de Hadriani ftudlis, maxime vero de amoribus ejus

erga Antinoum. Hadnanm,

{ inquit hic feriptor ) uti [olet

tranquillis rebus nmipor^Rus propriam

^Tyhuf jecejsit ^permiff

a

urbe Lucio ^lio Cafan, ipfe uti beatts locupletibus mos

,pa^

htia extruere , curare epul^rs,tabulas picias

,pojlremo om-.

nia fatis anxie projpicere^ qua luxus,

Ufeiviaque ejfent j hinc

orft rumores mali, intaUjfe fupra puberibus^ a^que Antinoi fla^

grajfe fam&fo minijlmo5neque alia de caufa urbem conditam

ejus nomine,aut locajfe Ephebo fatuas : qua quidem alq

,pia

volant, rdmofaque i quippe Hadriano cupiente fatum produce^

F

42^ De Nummo Pantheore

5voluntarium ad mortem magt popofcilfent cun6iU re^

luciantibus Antinoum objecijfe fe referunt,hincque in eum of,

jicia fupra diBa : nos rem tn medio relinqutmus:quamquam

in remiffo ingenio fufpe&am ajlimantes focietatem dvi im^

Ex his liquet,quod quas fecerat Alexander circa Hepha-^

fiionem , non minus ridicule fecerit Hadrianus circa AntUnoum^ ut patet etiam ex Spartiani didis , &: Graci quidem^

( ait ) volente Hadriano eum confecraverunt , oracula per eumdari ajferentes ,

qu^ Hadrianus ipfe compofuijfe dicitur yfuit

enim poematum ^ litterarum omniumJludiofifimus , &c.

Hinc quoque Hieronymus in Hegefippo tumulos mortuis

,

templaque fecerunt^ , ficut ufque hodie videmus , c qui-

bus eft & Antinous fervns Hadriani Casfaris , cui & Gym-nicus agon exercetur apud Antinoum civitatem

,quam

ejus nomine condidit, & ftatuit Prophetas in templo3, quod,

teftatur infignis inferiptio Grasca nota omnibus.

A N T I N O

CTNePONIlTaNEN AITTnXa 0EnN

M. OTAniOC AnOAAONIOCnPQOHTHG

Hlfce omnibus illuftrandis admodum faciunt verba 0//-

genis contra Celfum^lib, 3. ftWej? ^ a<T/Hcts-wr

Tflt /3%) T AvJmov &c. id eft, quamvis fi quis incor-

rupte veritatem fequutus in rebus Antinoi, nihil inveniet:

praeter prodigiofa quaedam -^gyptiorum myfteria , cur ille

miracula apud Ancinopolim edere debeat videri jam de-

fundus3quod utique & in aliis fanis fpedatur ab JEgj’-

D I S S E R TAT I O , C A F. V. 45

ptiis , & aliis ejufmodl impoftoribus, effedum , dum ia

aliquo loco domicilium ftatuunt dxaioni fatidico, aut me-dico nonnumquam & tortori

,qui cruciat aliquos parum

diligentes in obfervandis fuis fuperftidonibus>puta gu-

ftantes cibos vetitos , aut tangentes humanum cadaver,

quo terrent imperitam multitudinem 5 talis eft & is qui

apud Ancinopolim ab^gyptiis pro Deo colitur, de quibus

virtutibus fabulantur quidam,

quibus inde quaeftus efl.

Sicut alii rurfum prsedicant , eum deceptum a dsemone loci

hujus pr^fidej aliique fibi fcclerum confeii,putant fe diris

agi,

torqiiericjue ab Antinoo, Ejufmodi funt etiam myfte-

ria, quibus initiantur unde oracula reddi putantur,

res longe alia quam Religio j hunc enim , non MagiRegis alicLijus, aut Imperatoris juflTu in unum coadi, De-creto fuo retulerunt Deorum in numerum, &c.

His addamus verba TenuliUni ApoL cap, 13. fed nulla ra~

hies^ inquit, Hadriani infamam adaquavit

^qui Antinoum de

Fedagogm aulicis edixit Deum5 nefeio quem Cynadum de Peda^

gogiis aulicis Deum facitis ubi liber Puteani Salmafpis

habet, Nefeio quem Synodi Deum facitis \ id eft in Synodum &Collegium Deorum cooptatis. Sic Collegium Deorum

ri infeript. ficut & Concilium & Confejfus i fic mujoS'oz

in antiquo monumento Myfiarum;qux omnia fyno-

nyma. Exiftimavit aliquando Salmafius Synodi Deum fa-

dum dici Tertulliano Antinoum,quem Xiftici tanquam

Deum colerent, cum celebrarentur in honorem An-tinoi, eique facra fierent a Xyfticis^qui in eo agone certaturi

erant 5 fed fruftrafic opinabatur ( ut ait j nam Deum cwjoS'ts.

fieri dicitur Tertulliano, qui in Synodum &: concilium Deo-rum cooptatur.

Qui autem de hominibus in Deorum numerum refere-

bantur, inquit idem Salmafius ad Spartianum, hi

Deorum fieri dicebantur & snwSfcm , quafi afleflbres , 8c

F ij

44 De Nummo Pantheoeadem fcde proditi cum cseteris Diis 5 quos maximos ap»-

pellabant 5 in quorum numerum,qui ex hominibus refe-

rebantur, hi dicebantur nc fupra.

Demades ( de quo antea ) cum de confecradone Ale-

xandri in Concione apud Athenienfes ageret «r

A’Ae^<sj<'/j?ov Tp/(7;t£tjergjiceTcy , hoc efl > <^ape(^poy S'oS'iKct ©tm , UC

^lianus narrat- Luamus de Hephasftione Diis adfcripto

tsAo? iBuqv nAps^peo, /iAeg/jictVw Siu

j qucS coiigruunt cumfuperiori noftra infcriptione in qua ov Aiyv7r%

Antinous appellatur 5ert;wiTpom enim 6c uupiS'po^ idem, aut

valde alSne. Habet alia infcriptio AcTiAcpo/e ctwjj^qvoi; eV

Ksyv7T% e^o^c^ Sciendum vero inquit > Salmafius , unicuique

Deorum fiios attributos n^pecT matri Deum Idxos Dady-los. ^fculapio yeAsVt^opov j fic aUis aiios allef-

fores aflignatos fuifTe liquet.

Perdidit autem Antinoum Hadrianus dum per Nilumnavigaret , muliebriterqiie illum deflevit

, de quo varia

fama efl: ( ait Spartianus , ) aliis eum devotum pro Ha-driano allerentibus , aliis Catamitum^ quod Se forma ejus ( ut

idem Spartianus innuit ) oftentat , ^ nimia voluptas Ha-driani, Et Grxd quidem volente Hadriano eum confecra-

verunt , oracula per eum dari aflerentes 5 utnummus An-tinoi probat, ubi cum ferpente qui vetuftioris Theo^logix fymbolum. Angues enim ©EOT 2 SOTHPAXefle Se genios nemo nefcit. Hic cum folo tripode ex Sche-

dis Vaiilantii exhibemus cum hac infcripc. A A PIAN H C:

T AP C O T M H T P O n O A E a C NEUK. Exiftimat claiif-

iimus Morellius pro NEIIK legendum NE 11 riTOlU.ut habet nummus fimilis colleftionum fuarum

jquam le-

fiionem confirmare videtur Laurus Apollini facrata pendens

ex tripode. De hoc nummo loquitur Confiam. Landm i®

Antinoo i fed peffime refert epigrapheii.

D I S S I R TATIO , CAP. V. 41

Non dubitat Dh boc affirmare , & ut verum 8c certum

aflerere, devotum nempe Antinoum pro Hadriano his ver-

bis hpapyyiSeti m «A«6^ce

Oblervavic ad 4. Suetomj Cafaub, Veterum perfuafionem

banc fuille,pofle alicujus produci fata 5 fi ejus vicem fu-

biret alter veluc hoftia fuccedanea 5 mulca hujus fuperfti-

tionis falfiffimx quidem $ fed ex vero manantis exempla

,

non in Gr^corum^ & Romanorum folum hiftoriiss fed 6c

multaruna aliarum Gentium barbararum 5 neque tantfim

pro capitibus Principum hujufmodi permutatio fieri folica s

verum etiam pro quovis alio. Videndus Arijiides Hadriani

ferme sequalis facramm 5. Oportebat autem 5 ut qui pro

a!io moriebatur , ultro mortem oppeteret5quod & in vidi-

mis ar^ admovendis fcimus fervatum.

Atirdm Vidot de Hadriano & Antinoo fuperlus verba

faciens. quidem, ait, alijpa volmt yreltgiofaque i quippe

Hadria?7o cupiente fttum producere,eundis relucfantibus Anti^

mum objcajfe fe referunt^ Sacrificium Antinoi homo Paga-

nus vocat liem piam dr Reiigiofam, Multi ex Patribus nc Athe^

nagoras,Jujhnus alii feriptores antiqui facrificlum iftud

humanum ftudio diflimularunt 3 non ita vero 'Tertullianus^

iitex fLiperioribus patet , cauteri omnes Patres, quibus

saiiia filendi ea de re necefficas.

F iij...

46 De Nummo PantheoArriams in periplo Pontis Euxini quem Hadriano confcri-

pfic , eidem circa Antinoum foedifSme adulatur , cum fic

ioquitur \yd 7T&<riJLaJi > &G. id cft >Achillcm enim fi

quem alium heroa fmffe facillime mihi perfuadeo ,his duilus

conjecuris,quod nimirum ^ nobilitate

, & pulchritudine,anL

mique robore prajlans fuerit , ^ juvenis admodum vitam cum

morte commutarit^ ^ ab Homero elegie celebratus fuerit \ de^

nique quod in amoribus,atque amicitiis colendis

,atque tuendis

ita fuerit conflans \ ut mortem quoque pro amoribus fuis opponere

non dubitaret.

Caufam autem cur muliebriter fleverit Antinoum fuumHadrianus, ad formam ejus & pulchritudinem, nimiamque

voluptatem referunt , fic loquente Hiftorico alus quod ^forma ejus paulo ante didlum , ojlentat

^ & nimia voluptas

Hadrianiy hoc eft 7rct]S'oi^avU quod voluptas hoc loco fignifi-

cat ubi honefte reticuit Scriptor rem turpem > & nec nomi-

nandam quidem.

De forma autem & mira oris ac vultus Antinoi digni-

tate fidem faciunt veteres nummi fupra allati,gemmasque

incifas,quse paflim in cymeliis , in Regio prasfertim

Ludovict Magrn5 ex quo hic etiam nummum atris medii

elegantiflimum Hadriani exhibemus, in cujus averfa parte

Antinous fingularis pulchritudinis 5 & quidem potiori ju-

re,quam fupra fecerimus , cum deficientibus nummis He-

phajhonis, in ejus locum fuppofuimus nummum Antinoi^

in Alexander 2i(iuvcht2ims^ ut affinitatem maxime & fo-

cietatem fingularem inter hos Principes demonflraremus.

D I S S E R TAT IO, C A P. V. 47Huic & alium moduli maximi non minus elegantem de

colledione Regia adjicimus, cujus partem averlam in quabos fupra exhibuimus, ubi inferiptio hsec CMTP. n O-ACMHN ANG0HK€- Hic folam adverfam partem

exhibeamus in qua ANTINOI caput pulcherrimum.

Quantum vero ad haud ignoras e quindecim

primis Imperatoribus , nullum non prsepoftera deteftabilis

hujus ferditatis fama infedum , ut ex hiftoricis & poetis

patet. Quod non dico, ut Hadrianum ab illa qua laboravit

fufpicione, aut foediflima labe liberem. Nihil de his loquor,

qui hunc fublequuti funt Imperatoribus, quum ex eorum

numero fuerint,qui hanc deteftati funt M, Aurelius prae*

Iertim,qui m hb.devita fuaj^iis gratias agit, quod fe li-

beraverit a falfis Theodoti cujufdam & Ber/edi^a lenociniis,

TO jW«T8 B6V8«rM;tT»JC ,//«Te ©eOcToTtf v^tpov ^ IpcSlmoTi '^opj^ov

vy'/cacij.

Imperatoris hujus eximii res geftas libro lUiO elegantlfli-

me complexus eft Libellorum fuppllcum Magifter , & iix

fummo Regis Confilio Praefes llluftriflimus i heodemus

gnof7ius , in quo & veterum & recentionim feriptorum di-

ligentiam, acciirationemquc fuperavit, quod magnum nu-

48 De Nummo Paktheomerum numitoatum exquifidflimornm omnis generis 5 om-iiifque metalli aereorum

,argenteorum ,

aureorum , ma-gna cura 5

non minore precio comparavit 5in ordinem di«

ftribuic,quibus fada Imperatoris, virtutefque luculentifli-

me confignancur.

Atque urinam liceat falcem imitari induilriam lingula-

rem Bignonii , in Commodo optimi patris peffimo filio , ha-

beremus propediem in moribus tam diverfis expolitam fuis

coloribus omnibus imaginem , hinc virtutis , illinc vitii 5

qualem jam teneremus , nili amicum meum fummum &familiarem Sfornum Lugdunensem inchoato vix opere nobis

abftiilillec invidens eruditae Antiquitati fatum.

Toinard.u§ Aurehanenjis non minore obfervancia a nobis

colendus, fummae vir eruditionis , minimeqne vulgans

,

ipfe Antiquitatis omnis , imprimilque numifmaticae Sponio

noftro foppar, ad opus hoc perficiendum in^^itatus fuerat 3

fed ad graviora , majorlfque momenti & ponderis ftudia

vocatus aliud penfum fufcepic-

Illi viri quo lunt illuftriores ambo,hoc mihi magis metuen-

dum eft,ne merito mihi nota temeritatis inuratur,qui inter tot

antiquitatis fludiofos, quos in aedes fuas tam humaniter ad-

mittit Illuflriffimus Praefes (utolim Dux & Par Franciae Illu-

flrillimus Aumontius)certius accedere audeam ad hoc munusobeundum : fed hoc faltem aflequar 3 ut quemadmodumfilius nequam imperio fucceffifTe videtur

3 ut inde patrias

virtuti lux accederet, fic opere meo efficiam, ut Marcus Au-relius Btgnonianus fic quafi addicis umbris

,quod in pidu-

ra fic , magis elucefcac 5 non enim ultimum, ne dicam prae-

cipuum pid:oris opus, iic ait Lmianus in Zeuxide, Colores acu^

fate m/fcere , (jr tempejhvam adjeciwnemfacere ^ decenter ad^

umbrare

Sed redeamus ad confecradonem Antinoi , St ad haec

verba,

Di S S E R TAT I C A P. V. 49

verba quibus ait Fliftoricus Graecos volente Hadriano eiini

confecravifle, per quae quidem refpicit ad praefatas Graeco-

rum adulationes, quibus Hadriani ludum minuere conati

funt5 cum ille Alexandriae Antinoum fuum muliebriter

fieret. Habes iikiftre exemplum In 15. Athenai de fenerate,

ak volente Hadriano5quafi confecradonis hujus non fuif-

fet Hadrianus Aiuhor 5 fed Grxd homines,quod &

nagoras quem fupra citaviniusjvidetur fignificare.

Hi igitur non foliim inter Heroas minorum GentiumDeos Antinoum retulerunt 5 fed dationem in Ccelis cer-

tam eidem (ut diximus fupra) affignaruiit^ Antinoum in-

ter coeleftes imagines in orbe Lun^ cum Endymione col-

locantes 5 quod mire & eleganter expreffir eximia pul-

chritudinis & maximi moduli nummus Gazx Regix ,ubi

videre eft Endymionem fiib forma Paftoris , fupra cujus

caput aftrnm feu Luna , a qua adamatus non minus quamab Hadriano Antinous 5 ante ipfum bos arbor

,qu^e By-

thinienfe folum pingue , ferax optimum arguere viden-

tur. 'Hatc averfapars, cum hac epigraphe B€I0TNI€LlNA API AN QN. adverfa autem refert Antinoum cum ifta,

H n A T P I C A N T I N O O N © 6 O N ,id ejl Anti^

noum Dcmn fatria fm veneratur^,

jO D E N U M M O P A N TFI E O

Habet Dominus fupra laudatus Achatem , mqua Luna media inter duas flellas ? & caniftrtim in

quod ierpens ingreditur , cum hac infcriptione A N T i-

N O O C.

Confecrationis Antinoi 5 cum alia extant hodieque mo-numenta tumiftudRomge, de quo fupra ubi M. OTAniOCAHOAAONIOC nPO^HTHC. M, Vlfm Apollomus

propheta idefl Sacerdos Antinoi \ fedquonlam vulgo creditum

efthoc facerdotio praeditis vim divinandi ineflej ideo nonhpect fc aut Sacerdotem , vel flaminem nominat 5 fed Prophe^

tam, Hegefipptie apud Eufebium Hift.EccI. cap. <^4. ^ mnoA/v iTrmvfAov y i(cf\

, ita accipe inquit Ca-faubonus, quodfubjicit Spartianus, per eum Oracula dari

aflerentes : ac fere videas omnes ^gyptiorum Deorum Sa-

cerdotes dici a Scriptoribus prophetas , ut obfervac

Laertm. Aliis locis dicebantur 5 ntin veteribus nummisAch^orum & Corinthiorum maximi moduli in quibus

mentio Hojldij Marcelli Sacerdotis Antinoi,

Ex his videre efl: nihil circa Antinoum praetermifllim y.

quo minus in Deorum numerum adfcriberetur. Altaria y

templa, tripodes, aras, vidimas, facrificia , ludos, agones,

fefla, fupra illi vidimus flatnta ; nunc ex elegantiffimis ma-ximi moduli nummis etiam vSacerdotes exhibeamus.

Hoftilii Marcelli Sacerdotis Antinoi mentio incidit ini-

tio capitis hujus,quod abfquc alio argumento fufficeret

inflituto noftro probando. Veram denub iteranda occafio-

nc nummi Corinthiorum , & Ach^oriim quos idem

Ims in honorem Antinoi cudi curavit , in quibus eademinfcriptio

,quae fupra in averfa amborum parte , nempe

OCTIAIOC MAPKEAAOC O lEPETC TOTA N T I N O O T. In averfa autem parte nummi Corinthio-

rum legitur KOPINXIH N,ibique confpicitur currus folis

D I SS E R TAT IO, C A ?• V. 5 l

bigis vediis 5 in dextra folis fphxra ( ut videtur Erizzo )

aliis flagrum. Exeat idem nummus in volumine manufcr!pto

Go!z^ 5 de quo in prxf. diximus 5 nec fdo an cum flagro

aut fphxra Ibl in illo effingatur. Non male autem per folem

Antinous adumbratur,qui in nummo noftro Pantheo fub

figura Harpocfatis defignatur. Harpocrates enim ut vult Cu^

ferus Scriptor eleganciffiiTjus folem refert. Adde quod cumde Tripode fupra fermo occurrit in nummo Adriane^ Thar-fi Metropdeos ? Antinous ibi N E n C n T 0 I O C

, id eft

novus nuncupatur, quod idem efl: ac Perfphxramautem ( fl hanc in manu habeat ut vult Erizzus ) in nume-ro conftellaiionum ccslefdum adferiptus fignificatur Anti-

nous.

Nummi autem Achaorum mentio fit apud Ant.Augufl. Eri^

zum^ choulium

^Menetrmm & alios. Averfa pars, illius ocu«'

iis fubj icit Pegafum Sc Mercurium cum hac inferiptione

A K A i O i C AN E © H K E id eft Achais pofuit fiipple Ho^

Jltlius Marcellus per qux fignificant Achaei , nec non Hofd--

lius ille Marcellus velle famam Antinoi interDeosadmiffi ve-

locius currere, ScfoiTan edam Mercurium Sacerdotium

adumbrare intendunt, alludendo ad Mercurium Tnfmegtfium

fummum Sacerdotem > imo etiam ad Hadrianum qui primus

Impp. Romanorum Pontificis Maximi munus U officium

peregifle fertur apud Spartianum in ejus vita : Sed verofimi-

liiis eft per haec adulatos fuilTe Imperatori, quemfeiebant

prx eseteris ferre in oculis Antinoum Borjfihenem Equumidcirco hunc Pegafo^ illum Mercurio xquant. Nummum huncexhibemus ex Matrice celeberrimi illius Calchographi gc

celatoris optimi loan. Calvini,vel fi mav’s Cauvim Patavii

ni,

quas cum multis aliis aflervatur in Mufao Sangeno^

vefvtano,quod brevi typis figuris elegantiffimis ad-

ornatum , cum omni illa fupelledliie Antiquaria & Exotica

52. De Nummo Pantheorerum naturalium a CI. felicis recordat. vi\'o Claudto Mo^Hr/eta Q2inomco regulari S. Auguftini digniffimo per mul-

tos, annos coI!e<5la dabitur iii lucem 5 cura & ftudio viri,

humaniffimi , 6c antiquitatis ftudiofifliml, nec non etiam

Canonici regularis Sandi Auguftini NicoUi ^afrebupj amici

noftri fingularis.

Nummi aurem iftt fapientes , etfi a multis

In contemptum adduci videantur $ non tamen ut eterodoxi

(fi fas eft dicere) 6c falfi habendi funtsnam preeter quam quodelegantix funt fingularis i aut nobis in his antiquos deper-

ditos reflituit tlle Calvinpu'y aut fi aliquid ex fuo in

illis addidit aut promere tentavit , totum illud veritatis hi-

ftoricx & optimorum Authorum fubfidio niti voluit 5 ut ex

hoc de quo loquimur , 6c quem hic exhibere curamus pa.-

tet omnino 6c ex fupradidis confiat.

Quod antem io fiipra allata inferiptione nominatus fue-

nt Antinous h hiyvTflo^ ©im DcoYUfn Con^

[effot 5 Cmfm ^ illud ait Cafauhoms fignificare urbem de

i

Dissertatio, Cap. V- 53

ejus nomine Antinoum izxx Antinofolim in Thebaidej11 flli

Fladnaiii appellatam, non a fondamentis fuiffe novam aedi-

ficatam ; fed ejus gratia inftauratam , & quafi denuo condi-

tam , cum eflec antea is locus alio Numini confecratuss

B E S A M Deum illum , & urbem quoque priores voca-

bant5quam appellationem diu etiam poflea retinuerunt

^gyptii, altera Griucls rclida. Unde fuerunt, qui de duo-

bus unum nomen componerent, & oppidum illud Bejanti-

noum appellabant , duorum Numinum appellationes in

unum conflantes , ut in Herm^Hemlas ,Hem^ Athenas

^ He^

rachAmmon ,Herm’Ammon, Ex hoc Befantmoo oppido erat

HelUdius iVic ^ cujus Crejiomathtam cum notis Meurfii &fui^nobis fuppeditavit nuper Vir clariflimus Joan, Georgms GraJ

VIUS licterarix decus ornamentum.

B E S A nomen efi: Dei unius ^gyptiorum qui dedit

urbi' nomen, ut in plerirquc. Ammianus Marcelimus hh,

Oppidum eft ( inquit J Abydum in Thebaidis parte ficum

extrema 5 hic BES^ Dei localiter appellati Oraculumquondam futura pandebat j atque ut in aliis Deorum nomi-

nibus , fic in ifto accidit , iic viri etiam illud uforparent

i^gyptii 5h^c cafaubom interpretatio dc Antinoo io inferi-

ptione veteri <rwj^^ovo cv parum confona , &interpretationi salmafit fuperius allata & noflro niimifmatii

quod fi confpicere datum fuiflet Cafaubono, non dubito

quin in noftram ivifler fententiain , fuamque de BESAlibenter deferuiflet.

Plcriqiie nummi coiifecrationis Antinoi ubique reperlun-

tur,quos hic apponendos non duximus , contenti illius ,

quem initio Capitis hujus praefiximus , & aliorum fparfim

tefHmonlo. Cxtcros fere omnes,cum infcripdonibiis infuumopus retulit Medio Barbus apud quem videri pofFunt : Cumnulli enim nummi Latini Arrmui ; fed cantimi Graci inve-

niantur 3. ne omnino in opere fuo cantum heroem prx-

G iij

54 De Nummo Pantheoteriret 5 illos omnes fatis ftudiose congeffic 5 utinam fic

reliquos Grxcosiiobis dedillet>quos propedieni fc datu-

rum promittit 3 vereor tamen , ne a clariffiiiio Antiquario

praeveniatur, qui poft eximium opus coloniarum, ftatim &urbium Gr^carura numifmata publici juris facere medita-

tur5quod fane ftudiofi omnes antiquitatum optant vehe-

menter.

Cum autem de Bucephalo & BorjJihene , fuperius verba

fecerimus 5 nec de equo Antinoi quidquam dixerimus; fal-

tem equo infidentem fub forma Mercurii velut Prin-

cipem juventutis exhibeamus illum , ut videre eft in

nummo pr^claro, bc rariffimo officiofiflimi , nec non exi-

mix virtutis viri nec fatis laudati Domini t>ron Ecclefix

Collegiatx S. Thomx ad Luparam Canonici digniflimi.

Hic feriem numifoiatiim rariorum medii xrls completam om-nino bc perfecHffimam poffidet. Habet 6c maximi

,quibus

tertiam minimi brevi^adjiciec 3 ut nihil In hoc genere hbi

defit 3 bc hunc fi non Triumvirum monetalem faltem trium

monetarum virum nuncupare poffimus.

In hoc autem nummo prxter elegantiam Typi id fingu-

lariter notandum,quod Antwous modo HPOC3

modo HPOOC, in aliis HPliC, aliquando HPHOC,in hoc autem HP^OC per hoc « indigitatur

,quod nul-

libi , mihi vidifle contigit,

nifi in hoc nummo quem Eriz-

2US & Patinus etiam exhibent.

D I S S E R TAt I O 5 C A P. V. 55

Optaflem equidem vehementer tot inter Hadriani mi-mi fmata in aliquod bonis avibus incidiflfe

, in cujus averla

parte j fub figuris Ifidis ^Harpocratis ^ npioixn cum flore lo«

ti in capite duo capita ipfa sabina & Antinoi, & hujus qui-

dem facieconverfi ad Sabinam oppofita cernerentur. Liben-

ter iiic illud expofuiflem , iionfolum , ut noftro fic fe ha-

benti opponerem 3 fed etiam ut illius alpedu re-

crearem aliquantifper Antiquarios quofdamj qui perinde ac

Sabina morofi & difficiles ( ut diximus fupra ) huius Amafli

dirpofitionem , feu ut vulgo loquuntur ^\Q:qxcs japtitudinem

quam pr^ fe fert in nummo Pantheo averfus Sabina 5 velut

minus verecundam refpuere videbantur.

De emeteris,

quse Harpocratem fpedare poffbnt confulat

Ledor Illiiftriflimum Cupentm, in eo argumento copioliffi-

mum juxta acerudiciflimum. Quod ad nos attinet facis ha-

buimus de illo tradalle 5 habita duntaxat ratione ad num-mum noftrum, & prout maxime refpexit Antinoum ^five ^

etiam Hadrianum. & Sabinam.

Nihil de ifide & Ofmde in nummo effidis , de quibus

Plutarc. in eximio & eruditiffimo libello 3 nihil denique de

fynonimia Deorum, & de fignis Pantheis, de quibus alii

,

hxc enim omnia diflertationis modum excedunt i praeter-

quam quod de his omnibus didurus es in prseclaris difler=»

rationibus,quas paras de Diis Gentium ^ iacris , cum plu-

ribus aliis addendis pr^ftantiflimo operi de proflantia

numirmatum prolo brevi mandandis , & ab eruditis avidif-

fime expedatis.

Satis fit nobis hic aliqua delibafle de confecrationibus

veterum 5 & de ambitione,qua Ethnici Principes inter

Deos numerari , flbique oternitatem dum viverent arroga-

re geflierunt, maxime vero Alexander & Hadrianus, inter

quos potiffimum comparationem inftituere voluimus.

Non mirum autem Vir iiluflriifime? fi talis viguerit inter

5^ De Nummo PantheoEthnicos Imperatores ambitio, cum inter Chrifcianos etiam

invaluerit, atque xternitatem fibi dum viverent arrogarinc

iidem , ipramqiie adorari juHerint L. fin- C. de quadnc??.

pujcripf. 8c L. 2. C. de fabric, hb. xj, /ETERN^TAS.enhii confecrationsm denotat atceftancibus nummis, inter

quos Hadriani, de quo fupra mentio,

templum in averfa parte cum infcripc. E RN I TAT I

S

AV G V S T^. Adeo verum eft,quod initio hujus dif-

fertationis diximus , vulnus infliclum primis parentibus a

faifa voce ferpentis ERITIS SICVTDII, adhuc

recrudefcere m filiis , nifi vox vera Patris iEterni

auribus illorum infonuerit 5 imo urque ad cordis intima

pervaferit, qua non altum fapere vere, &c efficaciter dif-

caot.

Nulla autem hic demonftratlone opus eile exiftimo,qua

titulum nummi PANTHEI dillertarioni recle impofi-

tum probem , fi cui minus videretur. Typi enim l/id^s

Ofiridis feii Serapidis ^ Harpocratis in averfa parte fimul

exhibiti illum fatis tuentur. Qpx non tandem numina his

nominibus defignantor ? Ifis una nullum non Deum agit

atteftante Apuleio infigni loco fux Metamorphofeos toties

laudato, quem & hic reponere non gravabimur. Me primis

gemt Phryges nominant 'Beum matrem,hmc Au^

fiocbtones Attici Cecropiam Minervam,illinc Flu&uantes Cyprij

Paphiam Fenerem,Cretes fagiuiferi DyPUnnam Dianam ; jkut

trilingues Siculi styglam Proferpinam^Eleujinq vetujlam Deam

Cererem,Junonem alij

,aly Bellonam

,alij Hecaten

,Rhamnu^

fiam aly, ^ qui nafcenfts Dei Solis tnchoantihm radiis illuflran-

tur zx£thiopes,Aritque

,prifcaque docinna pollentes <i/£gjpty ce^

remoniis me prorfus propriis percolentes appellant vero nomine

REGINAM ISIDEM ^ &c. Eamdem rem confirmat

prxdara quidem licet cridffima infcriptio Capuana.

TE

57D l S S E R TAT I O J C A P*. V.

TE. TIBI.VNA.ES. OMNIA.DEA. ISIS.

ARRIVS. BALB I N V S V. C.

Huic adftlpulatur apud Vlutmh. de Jfide ^ Ofiride alia

ejnfdem Deas fic de fe loqucntis infcrlptio,quas in ipfius

Cetnplo. 7rh royiyovoi 3^ oi' , ioyofjSfov, EgO fum id

omne ejuod fuit,quod eji

^ dr quod futurum eji. Atque eidem

rei demonftrandx oportunus omnino advenit nobis C/./?/-

gordi fupra laudati nummus fingularis 0EOT IIANOGex asre minimo fub figura ifidu non male Sabinam Hadria-

ni conjugem repraslentantis adumbrati. Mirum enim quan-

tum rerum univerficas,quas per id nominis to fignifi-

catur 5omnibus qua: Ifidi attribuuntur conveniat > five

enim hanc pro T^rra,five pro Luna, five denique pro natura

ipfa univerfi accipias,utrobique nomen illi ncevos congruit.

Addas velim ad hasc, Lunam ipfam { cujus imaginem vete-

res aiebant efle Deum Pana , «e )

per Ifidem defignari.

In hujus Igitur nummi parte advcrfa ISIS cum

5S D E N U M M O P A N T H E a

flore loti in capite & infcriptione ©EOT IIANOC.In averfa vero

, non Raftrum , ut quidam opinati funt tan-

quam iGdi frugum Inventrici proprium 5 fed potius 'Tripus^^

vel fella compadilis 5 fupra quam quid fit pofitum haud fa-

cile eft conjicere > ingenueque fateor hic mihi aquam hx-

rere 5 quamquam per id genus figurae videatur aliquid de-

fignari aquam innuens , nempe vafciilum aliquod 5 fi non

illud iuimanu Ifidis a fciilptoribus poni folicum ,falcem

unum ex his?qux in ejus pompa a Sacerdotibus illius

Afukim hb. xj, tradit circumferri 3 ad fluentiam nempeamarum &: inundamiam Nih fignificandam 3 vel Ctmbium

quod in formam navigii eiflbrmatum eft , vel ipfummec

Navigium ifidis , vel quid aliud fimile ad Deam pertinens

CLMordltm(qui nobis officiofiffime fuo more, & fideliffi-

mh defcrlpfit hunc nummum ^ri incidendum ) cancrum

putabat elfe quod fupra feliam pofitum. Et non male qui-

dem: Cancer enim hic adumbrat motum foli.s retrogradum,

quo tempeftates anni efficit,qux per punda quatuor in

figura pofita aliquo modo videntur defignari.

Eft e Cancrorum marinorum genere Carabus,quo no-

mine genus navigii Grxcis Ifid. lib. 15?.

cap. I. Carabus parva fcapha ex vimine fa^a ^qua contecta

crudo corio genus navigtj prdbet^

Non male edam CL Thevenotu4 Regine Bibliothecae prse-

pofitiis fcarahdum inverfum putabat , vel cantharum, cu-

jus conftellatio trium ftellarum in aquarii fydere,

quae

fluentiam lacunarum & innundaaionem Nili identidem fi-

goificat.

Nodum fub lingua Apis (Bovis illius ^gyptii) Cantha-rum appellant. Piin.iib. 8. cap.4^. nempe a nigredine, St

ScarabM figura , nt audor eft Porphmus Ub, de abfl, carn, ubi

tradit ^gypcios Scarabaeum imprimis venerari,quod Solis

Iit ammata effigies. Lund eos Apim confecrafie Solts

D I S S E R TAT IO, C A P. V. 59

Lun^ mfignim gejlmtem \ Solis quidem nlgfum ftlum 5

Imguei Crnthamm 5 Lm^ vero maculam albam nafcentis luna

modo ftnuatam,

Camhamm edam vocant vas in formam utris , cni li-

quor infufus ( ut vinum aut oleum) deportatur aut afler-

vatur. Utres ab utero inquit iftd» quod ejulmodi vas ad mo-dum uteri amplus fic inflatus , Grasce d(rm , uter , follis.

Utres, proprie funt decorio diverforum animalium , ma-xime Caprarum quse DEO PANI non folum 5 fed ma-xime B A CG HO, conveniunt , five O SIRI D I ^gy-ptio Ifidis marito vicis inventori.

Cantharus poculi nomen quod Bacchi & Sileni ejus focii

infigne: Virg.

Et gravis attrita pendebat Cantharus Anfa.

Macrob.lib.5. Saturnx.21. Cantharuspro foculo quidem nota res

efl ex ipjo Virgtlio^qui aptifime proprium hbefi Patris poculum

afignat Sileno quidem vetus vocab-monaflicum Can-tharum derivat a Cano^ quod cantando portetur 3 potior ratio

videtur, ut Cantharum vas a figura Canthari animalis Sca-

rabaei derivemus. ScaL leci, in Aufon, lih, 2. cap.xS, Bacchum

cum cantharo oblongo angjijlo fingi folttum non folum ve.,

teribus authoribus5

qui hoc tradunt5 fed dr tnobis ipfs cre^

dendum ejl,qui in veteribus marmoribus

,numis ac monumen^^

tis ohfervavlmus. Nam alq funt Canthari,ex quibus vinum

defundebatur in pateras^

alij potorq Canthan,qmhus bibeba-

tur^ drc. Si Cantharus minus mundus videatur ad nomenimponendum potorio vafi , fit haec allufio 5 fane ut omnia

initio fimpliciora fuerunt,

poculi vicem prxftare potuit

vafcnlum ad iftius inftar effidum , vel faltem vicem ma-joris vafculi, ut pote utris aut follis qux in nummo videntur

exprefla.

Stipmfne formam dabimus ejufmodi figurxj ftipitem enim

aliquando in Bacchi fymbolum afliimebant.

H ij

De Nummo PantheoQmbufdam Lucerna potius quam quidvis aliud ibi re-

pr^efentata videtur j fed nullam ejufmodi videre eft apudLtcctum

5lingulares licet admodum extraordinarias in hh,

de 'veterum Lucernis exliibueric. Scio equidem per hanc lit-

teram L, quas eft a latere Tripodis Licetum latislepide lu-

cernam interpretatum efle in nummo Hadrianij (titinfra vi-

debimus) quafi vellet alludere ad feftum lampadarum ab

inventum. Sane hic L V CI DO PANI ut eft

apud Rejnefium non libabimus.

Quid ultra datur cogit^vc-ycapfam ne dicemus ibi exhiberi

Mercurio live Ofiridi ^gyptio confecratam. Ciflam di-

camus potius & illam quidem myfteriofam & fecrctornm

capacem5quas referente Apnleio celabat operta magnifica Re-^

Itgtonis,

Sed nec fit hic conjediurarum noftrarum finis 3 exfpa-

tiari adhuc ultra liceat in re difficili, imo ludere tantillum

& ariolari ingratiam SABIN-^ & ©EOT riANOCtibiarum inventoris. Dicamus fupra feliam compadilem*

feu Tripodem inftrumentum miificum paftoricium pofitum

ex genere tibiarum,quas Gallice vocamus Mufettes

, jamtum apud Antiquos in ufu cum fuis follibus ut apparet.

Liceat adhuc in re non magis obvia , nec minus ad In-

veftigandum facili exfpatiari etiam aliquantulum , & ali-

quid imaginari,quod tibiis noftris concinat his in litteris

L.^* a latere fell^ poficis. His non hxficaret afieve-

rare Luflrum five Olympiadem dticentefimam fignificarij

fi du^ iftas accederent KH vel KE liceret nobis ducen-

tefimam^ vigefimam odavam , vigefimam quintam augurari.

Et liceret fane fi loco C littera littera € ut multis placuit in

nummo effida eflct , hoc enim anno & circircr imperii Ha-driani didas Olimpiadi non male refpondenti agonem edi-

dit ipfe Hadrianus Athenis mere Olympiacum, ut vult Eu.

febius 5 unde & forfan Athenis cufum numilma etiam Au-

Dissertatio, Cap. V. 6 i

gurabimnr, nbi Ifis in veneratione ^gyptiorumque moresfatis in nfu. Non dubitat vero Scaliger Ub.y deEmend. temp^

/>^^.480. quin Agon ille vocatus fit oxv^jiTHA

AZco/ct AcTp/ctv«ce, qu^ vcrba conjundim nt ininferiptione Ro^mana, 6^ non feparacim , vult efle legenda.

Hadrianus equidem in Orientem profedus per Athenasiter fecit , eodem anno Olympiadis 228. vel fecundumtavium de doiir, temp, Olymp. 226. ubi non fo-

lum opera qii^ apud Athenienfes coeperat dedicavit 5 fed

& fupradida certamina , fimul & Dionyfia etiam celebra^

vit 5 ut ex Spartiano,

Dione colligimus.

In hoc autem itinere potuit Hadrianus Sabinam conjugem

fuam ( morolam licet) fecum duxifle,qux forfan tibiis

,

lioc fpeciatim inftrumento fexui fuo magis proprio dele-

dabatur, & quo fuaviter canens Athenis in certamine ti-

bicinum palmam confequuta fit.

Panathensea autem certamina , Equeftrla , Gymnica , &Mufica 5 & in Mufico quidem concentus erat tibicinum

mvcwxU appellatus , nt ex PolL lib.^, cap.io.hh verbis con-

fiat Ad-lwwi erujua/jhia. 'tU hictXmro rk h

vad-lwdmi; mjuu&joKmlm, quibus conciiiunt h^c Euftathii ad

Iliaci. ^ ^aA«To 0 ff avi^,(pmiet; aySy eifioi

Bet/oc oJa5 ^ ^fofl-/2sAoJ'5v'Sc, His ultimis ver-

bis innuit Scholiaftes aliquando ad Tlbix cantum vocemetiam acceflifle ,

aliquando non ut in ^tMjewxU , unde diffe-

runt inter fe ojux^S^c; 6c,quod etiam ex his verbis

Athenxi lib. 14. Dcipnofoph. colligitur D ®

( ait) lXctp&)S'<S ^ TM tWXCO^M,

« T6) 4^Atm , «cTg 7« OiJAmTJI 3.

fic dicendum de cithara , aliud enim ^ aliud KiSa-^

ut videre eft in veteribus Scholiis Syriani, Sopatri d"

Marcellini fuper ifagogem ad prolegomena Rhetorices Hermoge^

nis ArRo q ^ KiOfi£p<r/ce( inquiunt )

H iii

De Nummo Pantheoym ’^v « (vpvBfxiQf ffviMpuviei xofS'uf , yj] -f «(TJi? , KiSapi^inii

31 fjiDvn

. Majora & minora erant Panathensa , in quibus tamen

eadem fere agebantur. Peplus Mtmrv^z cumi pompa multa

ibi ferebatur 5 ubi inter alia virgines e nobilioribus,qui-

bus pedilTequas umbellam & fdkmitntnt , unde <T/?>fo(?spoi

nuncupatae, quse dida velim occafione SelU compudilis in

nummo exprefTae ab ea non alienae. ,quae a Dedalo elabo-

rata inter fpedatiffima anathemata in celeberrimo Minervae

templo Athenis olim aflTervabatur.

His pofitis quid vetaret ( inquam ) Sabinam hic , ut in

nummo Pamheo per Isidem adumbratam exiflimare , &hanc Panathenaeis in certamine tibicinum mufico vidricem

exticilTe, non minus quidem probabili conjedura,quam

Sabinam Tranqutlhnam uxorem Gordiani 3. in certamine ly-

ra: , ut fatis ,fuperque ingeniose contendit Vir clarifimus tn

dijfert. nuper edita ad nummum ipfm Tranquillina, in cujus

aver/a ^xxx.zTranqu\llina\’^{2, nuda fub figura Veneris ( nt illi

videtur ) aliis vero Apollo Pythius lyram tenens , cujus pc-

cafione multa de lyra & cithara erudite & diffufe difquirit.

Nihil nos vetaret etiam argumentum tibiarum,poft Sal-

mafium , Bartholinum &: alios retradare in gratiam ©EOTriANOC, qui has majori exparte adinvenit , & aliquid

novi afferre de inflrumentismuficis Veterum ex manufoi-

pto magni Salmafii,quod poffidet eruditiflimus illius ex

filia Nepos , Sereniflimi Principis Ludovici Augujli Cenoma-nenfium Ducis prxceptor Curtius,

CecinimusTibiis ad faflidiumVir illuffr.fed fi minus grata:

auribus Ledorum fuerintj videarquc mei ipftus tibicen extitif-

fe,ut fert proverbium oAtov cd>xei. Per me liceat ut quidvis

aliud afllimant ex fupradidis a nobis.aut ex fe ipfis cogitent

melius. Non enim tanti facio inventa noflra,quin meliori-

D 1 S S E R TATIO , C AP. V. 6$

bus oblatis libenter abjiciam , dicamque cum Pallade apu^^

Ovidium in Metamorph.Ars mihi non tanti efi j Valeas mea TIBIA.

Sed ad Ifidem revertamur 5 nec tamen adhuc Paftorum

JDeum PANA tam cito deferamus j cum fele nobis

commodum ofFerat in altero nummo fingulariflimo cumIlide hoc exhibendo , non quidem ( ut fert infcriptio

)

Midas ille Agragantinus Aukdus,qm ann. 3. Olymp. 72.

ludis Pythicis tibia vicifle memoratur ,cui Pindari ode

12. infcriptaefl: 5 fed illo multo antiquior, amicus © E O Tn A N O C

. maximus , obtufiorum liy^ec vir aurium

modulationis pellimus arbiter MIDAS Rex Phryg<a obli-

quarum ut aiunt inventor tibiarum,qu2e Adoniis , fune-

ribus rebufque lucfcuolis adhibebantur , & quas ut arbitror

leniter psrluimates ideo vocat Athenaeus lib.14. cap-i*

Nummus llngulariirimns & unicus ex jere mediocri ex-

tat apud Clar. Jacobttm chevanaum Jurifconfultum Divio-

nenfcm ,quem dum officiose paucis ante obitum annis

Divione nos inviferet, Vir de antiquitate, omnium meritil-

fimus 5 & dum viveret? amicus nofter fingiilaris

nius domi pratfente Chevanazo Midx fuo, plufquam 1-

das ipfe thefauris fuis, adhaerenti, raptim & properanter

defcripfit ^ ficque parum emend^ye in Mifcellaneis^ erudiu

mtiquitatts expofuic. VeruiiT fi q.uid minus accurate hac m

De Nummo Pantheore a Sponio prseftitum eft ,

illud hic elegantiffime fupple-

vic officiofiffimus non folum &induftrius, fi quis utnquam

fuit in hac parte , verum etiam non minus Sponio con-

fpicuLis in omni re antiquaria Andreas Morellius , vir nun-

quam /atis pro meritis & eruditione seftimandus.

In antica nummi parte Midas confpicitur , vel quis

alius per illum adumbratus cum inicriptione MIA ACBACiaeTC} in poftica vero Ifis cum modio in capite,

dextra tenens ftateram , cujus lanx una inclinata > finiftra

vero fiftrum,quae omnia, praeclariffima fymbola ISIDIS

P A N T H EJE. Per modium , frugum & tritici inventrix

Ifis innuitur, e quo homines e vi6lu ferino ad manfue-

tiorem vitam tranfiulit. Per ftateram inclinatam(qnje

fymbolum juftitias ) fignificatur legibus homines aftrinxii-

le,per fiftrum vero Religione eos informafte- His tribus

vitam hominum univerfam,quse aliter non conftat , Ifis

inftituit.

Quid vero fibi velint hi carafteres Grseci l £ C C £ £1

N

ex parte exefi,quibus urbs , vel populi

,qui nummum

cuderunt indigitantur, & quis tandem per M I D A M in

nummo fit adumbratus dabitur forfan aliquando dilFufius

explicare.

Nunc poft Ijidem, de Serapide feu Ofiride, qui & Mer-

curius , & Sol & Apollo indigitatur , numquid Deos omnesunus etiam iple comprehendirp^Videndus de hac re Ma-crobius , videndi Recentiores omnes , inter quos eminet il-

luftriflimus Htutius in eximia Demonftratione Evangelica.

De Harpocrate non eft quod laboremus poft ampliffimumCuperum^

( ut diximus fupra) & quidem ex argumento no-bis obvio & praecipuo , hic enim inter duo numina tan-

quam fignum Pantheum repraefentatur cum modio in ca-pite

,qui Serapidem

, & Cornu copiae in manibus quod Ce-rerem , vel potius Ifidem frugum inventricem adumbrat:

ita

D I S S E R TAT IO, C A P. V.

ita ut aliquo modo fupervacanee videantur hxc eadem nu-mina denuo in nummo exhibita 5 niti velimus fub illorum

figuris ( ut diximus ) Gra:cos Alexandrinos Hadrianum &Sabinam adumbradej Adde etiam, quod pellis ex brachio

Harpocratis dependens ,Anubim adumbrat 5 Caninam etie

autumo. Scis Vir illuftriflime controvertiam novitiime obor-

tam inter celebres Antiquarios Cuperum&c Baudelotium fupra

laudatos,qui non de iana caprina 5 ( ut dicitur in prover-

bio ) fed de pelle Canina potius & Leporina inter fe amicecontendunt, ex occatione videlicet figni Panthei Harpocra^

tis in libris amborum exhibiti , ad cujus pedes in uno Canis

flibjicitur, in alio LepM ^ errore forfan Calcographorum,qui

non diligenter tigna obfervaverunt 5 Verum facile ad con-cordiam revocandi viri celebres j tl dicamus Canem Le-porem timui etIe ibi efFormatos

, feu potius { ut mihi in-

nuere vifus cft Baudelotius ipte ) Canem ex illorum fpecie,

quos Leporinos' vocamus , Gallice Levriers, ut pote infe-

dandis leporibus a natura fados : hi nempe aures habentpartira arre<51:as , ut Lepores , & partim demiflas.

Superetient tandem & ultimo interpretandi charaderes

Latini partim ( ut volunt quidam)partim Grteci

,quos in

averfa parte numifmatis annum Imperii Hadriani 1 8. detig-

nare diximus L. I H - fed quoniam huic Litterjej vel ti mavis

notse L. nummis plerumque ^gyptlorum Grsccis appotitac

ufque huc pauca lux affultit ex Authoribus, lucernam huic

accendere non etl hic locus,nec mihi animus,ditJertationcm

fingularem fatis difFufam aliunde requirenti. Parum feli-

citer illam accendere voluit Fortunius Licetm in fuis de

Lucernis Antiquorum libris exhibens hunc Hadriani num-mum fol. lopp.

I

66 De Nummo Pantheo

In hujus nummi averfa parte ferpens , cum his litteris

L. I A. quae: annum decimum quartum Imperii Hadriani

indicam, quafi diceretur ( ut volunt) rgAjapa

L. Romam , Gr^cum ibi quafi inverfum reprxfentante , &:

pro Grasco in vetuftioribus promifeue inferiptionibus in-

terdum exhibito 5 imo pro vetuftiori a plurimis habito 5 vo-

lunt enim veteres Graecos duplici hac forma pin-

xifle, quarum vetuftior commodiflima vifa eft ad vo-

culam in nummis fignandam , cum aliis charaderibus ad

numerum annorum indicandum propriis3quia fi eadem

forma commixtum fuiilet cum notis numeralibusjdifficulta-

tem legentibus prsebuiflet.

Duplicis hujus exemplum videre efl: in fragmen-

to illo tribuum antiquiffimo,quod vidit Athenis in lapi-

de Spomus , & Mifcell. fuis inferuit fed. x. num. j. lapi-

dem in villa fua Iffiaca prope Parifios poflidet nunc

cum multis aliis antiquitatum fragmentis Vir Cl. harum

,

& omnium bonarum litterarum ftudiofiflimus Theve^otm^

Bibi. Regiae: Prxfedus3quo lapide donatus fuit ab IIIu-

ftriffimo Nomtellto, cum ex legatione Conftantinopolitana

rediret.""

Prima vox in lapide L T K I N O 2 hoc charadere ex-

Dissertatio, Cap. V. ^>7

preffa. In angulum non omnino redum definentCjUt alibi

lolet j fed in paulo acutum5 plurimseque aliae fparfim eo-

dem infignitx,quamquam & hoc etiam A promifeue plu-

rima alix , ut £. G. ET^IAETOS, A0P02,^lAON, &c. Unde videtur illis h^c littera L. antiquior

(ut diximus) ifta A, nec male hoc eft annumfignificare

5quod probare videtur Graecus Codex ve-

tuftus de re aftronomica ab emditiffimo Norijio vlfus in Me-dicea Bibliotheca ( ut nuper ad nos fcripfit ) in quo aiithor

occultas in eo opere notas explicans fcribic L, sto?, pro-

bare videtur etiam Epigramma in alio vetufto lapide apud

Clariffimum Fahrettum, in quo ( ut ait idem Norifms

)

puer

Orgiis Bacchi inferville , & vixille dicitur > annos 7. &menfes 2. ATKABANTA 2 EOTA xMHNA 2A T a.

Verfibus feptem hexametris conflat inferiptio quam, dumhaec .<^ xu}ia|^aylo^ fub prsdo fudant , &c huc ad corrigenda

errata typographica folium ad me tranfmitticur 5 opportune

admodum officiofiflime illuftriffimus ipfe libel-

lis nunc fupplicibus Summi Pontificis FI II, Praefedus,

ex Autographo fidelillime excerptam ad nos mifit 5 hanc il-

luftrando huic loco non folum idoneam 5 verum etiam ob

elegantiam ejus fingularem , 6c nativam quam prx fe fert

Veterum eloquentiam inferendam maxime duxi. Sunt

equidem in illa , Vir illuftriffime , nxvi quidam munu-feuH { ut nonnullis videtur , aliis non ) erratum nempeunum 5 aut alterum circa quantitatem

5quas puero feptenni

( alias difertiflimo ) omnino condonanda. Si plures hujus

generis 6^ elegantiae ( ut fane credendum eft ) fuo

vrbwate inferiptiones Vir eruditus 5quanta quaefo

cum animi alacritate luftrabunc illud Viri antiquitatum

ftudiofi : dummodo tamen ad umbilicum ufque addudoremoram nullam injiciat infigni operi munus recens Viro

<J8 De Nummo Pantheoilluftri a Summo Pontifice oblatum , Sc fatis

(quod /pe-

randumeft) temporis huic perficiendo concedat.

MHIff.f2LrEYSAM]EM®S HBMgj-i.AirS®OM-3ES AA®'Y-‘AAKF1TAKAK gT®WAXAS AEI’fASAIJ%Mir®HEYglM -ArfgM®F®S©yA EM®HS:A

®I®TOir© ^ JEUTTAMOTOlfg AJTKAIBAMTAS AYAKAIMHWAg 1E.ZMS A,^ J^MTEMSlE SETJEA®TN AmMyg^OFriAlAgtai^-^HF®#’IA©MAElAA®TM MEIfATHF KAIir®TMIA jP«H.TlHF^EFNii S irAP®4® ITAT IS HM.HM

Sed quia verfus fupradidi tanquam profa hic /cripti ja-

cent , fic in ordine verfuum rediguntur.

© K

y^a-d^/S/jo^ ,wA/tTov A^<Ta

,

ActHpt/fie «iwfi yo^tvjiv y

l cvoma ']>cw(ra] Biorcio^

EV^« /uionis T^vm^ciy^i y S^vco i^Ma ,

ifi’ 'Ffai e|^£?vvjv Aiovvfco opyta Bet^uv*

HPd^IAON 5 ftd-Xoiw IM riaftj? ^ Uorvia jU«T>?po

1^'yvcci w TrapoS^&ra t); ^

Sic autem verfibus Latinis exprimuntur.

Dissertatio? Cap. V.

D. M.

Tuberis haud dum aevi compos demittor atverno

%/£ternars patri lacrjmou,gemitufque relmquens.

Irsfcdix 1 rseque nojfe datum mihi munera vita.

Septem tantum annos gemino cum menfe peregi j

Orgia me Bacchi tres detinuere colentem,

H E RO PH l LFM me charaparens^genitorque vocabant^

^is fuerim nojli j Genitum ne dixeris HOSPES,

In lateribus hujus infcrlptionis , figurse utrimque pofitx

funtf quae & aetatem Herophili

, Sc quo Iit in Orgiis Bacchi

fundus munere declarant. Facies nempe illa pueri in latere

dextro inferiori , cui ex adverfo & diagonaliter refpondeE

in latere finiftro fuperiori gramen fepcem internodiorum ,

quid aliud quam feptenncm puerum indicant ? Germen au-

tem hederae in latere finiftro inferiori , cui & ex adverfo

refpondec Tintinnabulum5quid aliud

,quam pueri munus

& officium ? Quo autem modo in ejufmodi Orgiis ufus fit

tintinnabulo puer ille feptennis , an ficut > five

Tintinnabuli Geftator ille apud Ariftophanem in avibus

Sc fcholiaftem ejus,qui circuibat civitatem , & id

eft excubias & vigiles obiervabat, num vere vigiles effent?

quod Tintinnabulo explorabat : fic & puer ifte forfan etiam

vicos civitatis percurrendo , & tintinnabulo perlbnando

annuntiabat populis Dyonyfii fefta 5 an ficut Ifiaci ftipem

emendicantes sera Tonabant 5 fic dc ifte Tintinnabulum ?

an vero cum aliis pueris in ejufmodi feftis miniftraverit, 6c

fimul cum illis sera five tintinnabula fonaveric 5 utrobique

enim verbum , quo utitur in infcriptione Herophdus

I ii]

70 D E N 11 M M o Pantheoeadem fignificat 5 enim originem fuam trahit qnafi aWw, id eft dico>loquor 5 annuntio prsedico^&c. live a fo«,

no , 6c vocula ovium fefe mutuo inclamantium , vocula etiam

Rifus quafi a vociferor. Tintinnabula haec aliis percu-

tienda , imo dlfcutienda relinquo 5 maxime autem Viro

illuftri5qui fonos diverfos ad perfedam harmoniam re-

vocabit 5 fuifque interpretationibus Dodis 8c Eruditis lu-

cem afferet , non folum Mufaei fui infcriptionibus5 fed &:

caeteris omnibus tam Gruteriani operis,quam aliis ufque

huc parum intelledis.

Sane fi non annum ,annuum quid faltem hanc litte-

ram fignificare in nummis i£gyptiorum nemo inficias ibit.

Videatur Hadriacus Jumus cap. 18 . lib. de anno menfi-

bus, ubi tradit cur annus a Graecis didus fit, Ma-crob. lib. 1 . Sacur. cap. 17 . a^nnum , inquit , vetufltftmi Gtdi^

comm appellari,qux quidem vox non femel apud

Homerum occurrit & apud nonnullos quofdam Poetas.

Addamus & in infcriptionibus latinis A pro L aliquan-

do politum, fimul etiam ambo promifcue ut in hac quas

apud Jacobomum de prifca Cr^ftorum Ge e,

FATISSIIVIRI MPARAVA LIIRIAN A

V. S. L. M.

Ubi duo obfervatlone digna funt , duo 1 1 pro E in-

feripta , & A pro L.

Geftiens igitur nummum fupra didum interpretari Lice^

tus^ multum & inutiliter le torquet y nec fane res eft diffi-

cultatis expers,quidquid fupra dixerimus. Vidi enim num-

Dissertatio, Cap. V. 71

mos varie hanc notam, vel fi tnav is litteram exhibentes,

& quidem apud fupra laudatum Cl. Dronium , inter

quos unus Domitiam in cujus averfa parte apis cum hac

nota fic divifa|

^

Alius Aureliani in cujus aver/a parte Fvaballathus.

quidem in antica parte , ante caput Aureliani haec lit-

tera L. fbia confpicitur abfque ullis notis numeralibus.

In nummis Commodi Grsecis anni poft hanc litteram Lufque ad triginta & amplius excurrunt, cum duodecim tan-

tummodo regnafle confiet 5 ita ut in quibufdam legi de-

tur L. A B nempe in illo Gazas Regias , ubi Aquila inter

duo figna militaria confpicitur5quamquam ad aliud in-

terdum5quam ad annos Imperii referri etiam poflint ifise

nota: numerales , nempe ad tribunitiam potefiatem du-

plici modo dinumeratam , ( ut quibufdam placet ) vel ad

annos potius ^gyptiorum , vel tandem ad aliquid aliud

non fatis 'adhuc cognitum.

Nummus ©E OT nANOC fupra allatus in averfa

parte litteram vel fi mavis notam L. habet, fupra quam nota

numeralis C. hoc modo L.^* id efi anno ducentefimo , vel

fecundum Scaligerum lufiro ducentefimo.

Hic enim in notis ad Eulebium , & in Canonibus Ifa-

gogicis , & maxime/^ libro 5. de emend.tem^. /^^.384 per

hanc L. AOT2TPON in nummis antiquis fignificari exifii-

mat./^ omnibus py^ovincialihus nummis ImferatorumGra^

cis^u[que ad filios Confiantini aliquando L. aliquando Afculptum

efi A. B. A. r. id efi j Vellem, dixif-

fet Scaliger. Aliquando A fculptum efi apud Golt^um dr Occo^

nem^ qui Goltzium fequitur 3 nam nullibi hadenus mihi

contigit in nummis vidiflTe fic Graece defignatam litteram

A 3 fed femper latine hoc modo L.

Eruditiffimus Ducangius in ea videtur efle opinione , ut

credat,quod per id nominis L. nota dumtaxat Se veluc

72» De Nummo PantheoHi^le qusedam nummis Graecis apponi folica fignificetiir >

nec fic littera. Videndus in erudito & ingentis laboris

fmo medtA ^ infima Gr^citatis apud Amffomum Lugdunensem

typis elegantiffimis noviffime edito, quidem in Appen-dice 5 ubi te citat cum ?etavio ^ Norifto , & aliis Viris eru-

ditis, qui de hoc charactere loquuntur in libris fuIsjSc fen-

tentiam illorum explodunt,qui per illum , vocem ^vKdiiuv'S^

denotari putant,quse vox iniolens , nec nifi apud Poetas

ufitata. Citat vero maxime Cafauhonum ad Sueton, in Augu^

jio cap, 8y. ubi hxc verba. Putamus igitur notam illam in num--

mis non litteram ejje, fed circunduLtionem tantum quamdam^

cujus ufus5

quoties ambitus non capiebat omnes litteras, Cir-

cumdudio autem efl velut feu Diple qusedam ,

qua utuntur Grammatici , cum non fatis fpatiieft in linea,

ut comprehendat omnes versus litteras jam inchoatas, & fu-

pra aut infra «Vw vel ( ut Graece loquamur ) rejiciuntur,

utuntiirque ad hoc hac nota feu figura L , aut 1 , vel iflis

<; > (quafi paragraphis) quas praemittunt. De his videndi

vc\2iX\mQHepha(lion & Demetrius Triclinius de metris^ ficut &c~

Scholiaftes Ariftophanis in Diple cn\m eft notaTrigoni

obliqui figuram habens , citra Bafim , de qua fuse Papias

in GlofTario,& Ifidorus in Originibus, diffufius fane & nos

de tota hac quaeft. quam nobis Initio propofitum elfet.

Ponamus hanc interim in hac opinionum diverfitateBea-

trices inter illas litteras vefti affixas, de quibus non

convenit omnino Inter authores, donec aliquis Oedipus ac-

cedat, quixnigma folvat.

Enodabunt forfan Illud eximii illi Chronologi & Hifto-

riographi quorum opera expedantur Pagius in ammadver^

jiombus eruditis ad Batonium,

Norijius in praclaro opere de

anno ^ epochis Syromacedonum, LLojdius Sandafaphenfis Epi-

{copus apud Anglos in Chronologia tantopere expetita,

de-

nique Joinardm nofter fupra laudatus qui annos Imperii

Hadriani

Dissertatio, Cap-V. 73

Hadriani diligenter & perquam accurate fiio more exami-

navit, & de hac littera L in nummis Grxcis exhibita em-ditum opus & finguiare parat.

Sed ecce incerim fefe ofFert AFA 0OC AAIMOHBonus Genius

(qui utinam Oedipus ) iiumifma fcilicet ele-

gandflimum Antonini Pii Gazae Regiae,quod inter fcleda

Seguini 2. edit, cujus typus averfe partis noftro omninolimillimus , nifi quod ante caput ferpentis haec littera Lponitur abfque ulla nota numerali , ( ut in praecedente Au-reliani) cum hac infcriptione NEO. AFA©. AAIM. Novus

Bonus Genius. Si tale numifma fub afpedum Licebo veniiTet^

non fic in via deliraflet 5 bonufque genius ipfi facem ^

ad meliorem fakem ingrediendam prxtuliflec: Verum ab il-

lo defertus ,hifque difficultatibus fefe expedire nefciensjad

lucernas fuas confugit , advertens interim in capite ferpen-

tis ( ut (ibi videbatur ) lucernam,quam potius florem Loti

dicerem5 vel criftam horum ierpentiim capiti imponi fo-

litam. Sicquc bos charaderes L. I A. interpretatur LV-CERNAM INVENIT DELTA, perDELTAMinnuens ^ G Y P T VM

,quse fejlum accenfonss lucernarum

invenit,quo quid abfurdius umquam excogitari potue-

rit nefcio 3 ita ut mirari fatis nequeam virum alioqui erudi-

tiffimum &: celeberrima Philofophum fle fuifle hailucinatu.

Pofl: hxc lane condonandum Choulio & Menetrto^ viris de

antiquitate optime meritis 3 fl quid feciis quam par eflet ( ut

diximus in Praefatione ) de nummo Pantheo fcripferint. Ve-rLim,fl quid obfcuri, fl quid reconditi , fl quid adhuc elegan-

tioris eruditionis reflet illuftrandum in hoc argumento, illud

praeftabunt reliqux diflercationes tuae deflderatiffimae.

Haec habui Vir illoflriffime quae de nummo elegantiffimo^

etfl minus eleganter, tibi exponerem,

quae iceriim atque

icerium velim aequi bonique confulas, & pro mea erga te ob-

fervanda Angulari benigne accipias.

FINIS.K

I A P T E N D I XSIVE

ADDENDA CORRIGENDACAP. III. HUJUS DISSERTATIONIS

Ad oimimom liloftriffimi

LECTORI"Benigno ^ S. P.

N ihil veritate inventu difficilius Benigne Lector, nihil

hominibus ipfam amantibus, nihil denique ( quis cre-

deret) ipfo etiam de quo meiiiiniimis in fuperiori diilerta-

tione ad nummum Hadriani Olympii Jove ^ I A A A H 0 Hnefcio enim quo fato accidit ,

uc diu latuerit hic veriiat/S'

Amkm ^ nec nlfi poft longam , dinturn^mque inveftigacio-

nem inventus fuerit typus illius ab Illuftriffimo Ba-

tavo ex Neapoli ad me mllTus 5 ex quo male omnino &frau-

dulenter curatum fuiile nummum ab interpolatore quodamcognovimus,qui (

uc ibidem diximus) illudere voluit impe-

ritis in averfa parte^ , ubi effingit Palladem Jovis ftolam

produdtiorem a tergo manu dextra fuftinentem5quam fic

nihilominus ob rei novitatem illic exhibuimus ,6c ob quametiam futium illum comparaffe in Italia verifimile eft.

Multum hic eventus(quod te monitum velim Benigne Le-

dor ) moratus eft , diiique fufpenfam habuit hujus Differca-

tionis editionem.

Illa tandem abfoluta nefcio quo Iterum fato de tenebris

in lucem prodit PhiUlahes^ fraudem exhibens & pernam for-

fan exigens in corruptorem adulteratorem nummi fui

quem nihil minus cogitantibus officiofiffime nobis per ami*-

cum huc venientem mittit ex Hollandia idem Wttttus 5 adeoverum eft, Femre ventatem tpfam qamdoque mn qudJitamiUt

apud Stob^Lim Menander,

Appendix. %

Hoc fane beneficium fiiignlare nobis ab amico fingula-

rl prxilitum,poftulare videtur > iic denuo io gradam iliius

nummum rctrademus , de quo fatis fuperiiis in omnemevenaim loqiiiui fuimus ex typo peffime nobis exhibito.

Ubi nulla omnino averfie partis epigraplie , ne vel minknaquidem littera, ubi pauciffimsc in notitiam nummi de«

duxillent, fi fiiiflent exprcfl^s quales nunc in nummo con-

fpicere datur 5inferius nempe ,

AAOA1KED.N. & circa

nummum iftas 3 CTPAT. lioc efl CTPATHroC, qi?i

forte A r P I 0 ri I N O G de quo mentio in nummo Sabi-

nscGazxRegiiE, cujus infcriptio fic habet AACAIKEIIN"AEPinniNOC CTAPATEIFOG A N E © H K E N, Lao^

dicenfmm JgnppbuM ?r£tor [eu pr^feidus militia pofuit : Ifie

Jgr/ppmm in aliis Hadriani Laodicenfium nuniaiis,

qui

apud Regem Chnftiamfimum ^chy[imam Regmam^ ^ Magna^

vaccam Bof^omef7[em , fub nomine fcribx Civitatis Lao-

dicenx venit appellatus AAOAIKED.N AEPinniNOCrPAMMATETC ANE0 HKEN, Laodicenfium AgrippU

nus fcnba pofmt 5 ex quo colligendum ducimus duos fuif-

fe ejufdem nominis viros magiftratus, quorum unus Scri-

ba Civitatis ,alter Prxcor five Prxfedus militix Laodi-

cenfium.

In nummo Ga^x R^gix Jupiter cum aqui-

la in manu3prout illum fupra exhibuimus de colledio-

ne llluftriffimi Apamienfium Epifcopi. In nummo Magna-%MCx inter duas fcxminas llolatas

,quarum una Pallas a

ilnifiris Jovis, a dextris mulier Turrita,qux genius Civi-

tatis. in nummo Chriftinx Reginx Jupicer item inter duas

feminas ftolatas, quarum una Pallas a finiflris , a dextris

vero Juno pronuba quam alloquitur Jupiter. Nullum fane

difcrimen inter hunc & noftrums nifi quod Pallas in ilio cly-

pcum in finiftra , haftarn in dextra porcet, in nofiro autem

€ contra. Fraus autem illius5qui nummum adulteravit in

K ij

5Appendix.

eo tota detegitur,quod clypeum qui fuit in^extra Pal-

ladis, tranftulit ad finiftraoi , ubi elevationem quamdam ex

panno replicato in humero Palladis finiftro invenit , fraudi

{ux adimplendas idoneam. Haec etiam ex alio loco dignofci-

tur,quod eodem brachio finiflro Pallas & haftam & clypeum

fimul fuftineat,quod geftu difficile videtur , nec fic Pal-

las ullibi fit exprefla. Clypeum vero qui in dextra Palladis

fuit, fic ftolae Jovis aptavit , &connexit, ut continuata &C

promiffior fada nimis,Pallas illam ferre & fuftinere videatur.

Nummum autem hunc pulcherrimum ex asre maximi mo-duli ad priftinam formam reftitiitum & defcriptum a clar.Vi-

ro Andr^^ Morellto & ab eximio fculptore Iran, Eningere in

ses incifum exhibemus i non foliim cum averfa parte ; verum

etiam cum adverfa, ubi caput pulcherrimum Hadriani Lau-

reatum cum epigraphe A T T. K A L T P A I. A A P l A N O C.

O A TM n I O C. Cdfar T^rajumu Hadnmus Oljmgim, In

averfa autem parte luplter Fhildethes cum aquila In manuj

inter duas foeminas ftolatas, quarum una Pallas, altera

Juno cum hac epigraphe AAO AIKEHN CTPAT.dtcenftum Fmtor , feu Pufdim militia

,&c=

Sed cum in Differtatione noftra vitiati & violati nummi

Appendix. 4

dedecus & crimen expiaverimus,per Jovem IpHim fhih^

lethem quem exhibuimus dc colledione eleganciffima num-morum maximi moduli Illuftriffimi Apamienlium Epifcoi

pi5

qui his amsenicatibus poft graves occupationes fuas

animum nonnumquam relaxat,qux fane aberratio libera-

liflima, & viro quibufvis dignitatum ornamentis confpicuo

non indigna. Hanc colledionem ftudioforum antiquitatis

admodum dignam, & omnium fane totius Europae in hoc

genere locLipleciffimam,brevi dabit in lucem llluftriffimus

Epifcopns cum erudita ad fingulos nummos explicatione &:

figuris elegantiffimis eximii Calcographi Fraf^c, Ertmgen.

Nunc ex eadem colledione gratia 8c beneficio ejufdem

Illuftriffimi Epifcopi nummum alterum Hadriani ab Eleis

cufum cum Jove Olympio eximiae pulchritudinis in aver-

fa parte exhibeamus ,Benigne LeBor

, cujus afpedu recrean-

to, tibi damnum omne& difpendium morae ab Jove Pto-lethe allatum

,per Jovem nunc Olympium refarciamus , tx-

diumque difcuciamus,quo tc ftylo noftro rudi & incul-

toj ludis quibufdam ac jocis forfan ab inftituto noftro pa-

rumper alienis5

permoleftis digreffionibus obtudimuso

Irandca parte caput Hadriani cum' epigraphe AT XK iij

5Appendix.

KPATOP AAPIANOC Imperator Hadrianus^ In poflica ve-

ro Jovis Oiimpii caput degantiffimum cum epigraphe

HA Eli 6 ^N. Eleiieorum^ quae forfan ieclio ceteris iifque

huc allatis acceptior j nam male H A E 1 1 O N legit Patinus

in nummo ejufdem Hadriani Gazse Regias. In aliis paffim

tam Hadriani quam Trajani H A E I £1N. Gentile ex Stepha-

no Elims, & Eleus a quo Jupiter Eleus five Olympm

, hc ex

Triphone Grammatico edam Elicius, nunc autem ex num*

mo noftro Eleikus,

Elei autem five Eleorum ager inter Achaiam & Mefle-

niam , ex cujus circum habitatis pagis 6c circumvicinis

urbs EAj' tandem coaluit,qu^ prius Pifa( ut vult Stepha-

niis) in Elide autem five Ideorum agro feu Pifano edam,

fub didone Eleorum, fuit Olympia Civitas, vel fi mavis lo-

cus & lucus oleaftro vefticiis juxta fluvium Alphxum, ubi

fuit templum Jovi Olympio dicatum , Inclytum ( ut norunt

omnes ) monumentis Poetarum Hiftoricorum , & ubi

Olympiaca illa Certamina cum maxima totius Crxdx ce-

lebritate agebantur ,inflituca antiquitus ab Hercule , in

quibus primus decertafle fertur, palmamque reportafles &ex quibus nomen fumpferunc Olympiades. Olympias au-

tem ( nc notum eft. ) fpadum 5. vel 4. annorum per quodGr^ci tempora numerare ccsperunt fub annum mundimillefimum tertium ducentefimum 5 unde Seneca in Hercu-

le furente appofite ad nummum noftrum

\^^^Antus(populus ) Eleum coit ad Tonantem

Quinta cum Sacrum revocavit ajlas,

]u^itcv-(>lympm ab Olympio monte omnium aldffimo,

I in quo verfabatur , maximamque vit^ partem coluille fer-

tur5fic didns eft. ibi fumma ferenitas & tranquillitas, unde

Deorum fedes didus , & pro coelo apud Poetas frequenter

ufurpatus.

Appendix. 6

Plura tota Grgecia prsefertim Lacedemone & In Elide

templa, arafque habuit jupiter Olympius 5 ied Athenis pras-

cipiium de quo Plimus cap, 6- -inchoatum olim dicens,

lici & Suetonius Reges non perfecifle^fed deftinafle perficerei

perfedum vero , dedicatumque ab Hadriano apud nos

tianus tradidit , apud Grsecos Paufanias m Atticis, addens a

jfingulis Graeciae urbibus poficas in eo Hadriano ftaiuas

,

quas omnes poftea, Athenienfes fuperarunt mirandi operis

coloflb 5 unde non mirum fi Hadrianus Olympii cognomen,ambitiose adeo fibi qnxfieric j

fuit enim( ut diximus

)glo-

rix & xternitatis cupidiffimus,

Pbidum cUrtpmum ejfe per omnes Gentes^qua fovis Olym^

pii famam intelligimt, nemo dubitat inquit Plinms, Jovem

Olympium fcnlptor hic^ Athenienfis ex ebore fabrefecit,

tanta magnitudine ut tecium Templi fere vertice contingeret,

quamvis fedens ejfet effoiatus/mquity Straho^Ub,%.o^imtlianm

autem lib, \ 2. tantam effe ejus pulchritudinem afieric ,ut adje^

cijfe aliqmd Religioni videaturjadeo majejlas operis Deum aqua^

vit. Sane id perfuadeat mira oris ac vultus dignitas,quam

in nummo noftro confpicere efl: , ex prototypo ( ut nullus

dubito) defumpta & expreifa. Quanta qiixfo in illo vultu

tranquillitas,quanta ferenitas ? quam digna Amico ve^

ritatts ? quam civem coeli five Olympi oi^oTroriv ele-

gantiffime vocavit Menander Poeta. Vides Amice Lcdorut confentiant inter fe Jupiter Philalethes dc Olympius^.

nec minus cum ambobus,quam cum Alexandro Ma-

gno Hadrianus , & quam exinde feliciter & appofice in

hac appendice audario Diflerrationis noftrx ambo una

exhibuerimus ,occafione videlicet detegendi Indificacionem

circa nummum illuftriffimi Witeii , cui fi aliquando detur

tranquillo lereno coelo frui,

quanta de Mufxo fuo

,

'velut ex locupledfllmo eriiditx omnis &; elegantioris

7 Appendix.tiqiiitatis tbefauro promet nobis & fuppedkablc monumen-ta vir illius ftudiofiflimus 8c eruditiffimus. Tranqulllicatem

hanc ab ipfa veritate seterna dumtaxat impetrandam , illi

pariter &: nobis precemur LeBor Benigne & Hxcnos fola liberosjbeatofque facit Sc lervat. Hanc femper ama$

infinu fove > & toto corde ampledere. Vale»

F I 7^1 S.

INDEX

INDEX AUTHORUM.A.

Lianm. pag.ii.21.^0

Ammianus Marcelli^

nus.. 55

Antonius Au^ufiinus^

51.

Antonini Itenerariam^ 31

Apuleim^f(5.58

Arifltdes^ 4.5

AriJIoteles^ Praef.

Arrianus» ^ 13. 14*

Ari(iophaneSm 6^Arundeliana Marmor 3?

Btogoms laerim* 1%. yp. 7<i

Dio, Pfaef. 32.34„4,5.di

Drontus^ Prasf, 71, 6c alibi

Ducangius^

E.

E Phaflion. 72Epiphanius^ gs

EriT^. 51.54,

Euftathm, 6t

F.

FAbrettm»

Fakonerm, *J>*5Athenagoras^ 45.4.9 nAthenms.

VJ®

Aurelius ( Marem,

)

49 Allandim,

Aurelius Vidor^ 40.45 VJ GoltTm* Praef. 51. 71

B, GorUus, Praef. 21

I) Audelotim, 31 Gravius, 53

J3 Becanus (Goropius.) 38 Guttherius, Praef.

Bergerim (Nic,

)

3* H.Botfom Vefuntinenfis. Praef. 0 5<*

c. XJ Heliodorm» 6^Mfar. Praef. Helladius, 55

Cafitqlinus, 34 Herodianus, Fraef.32

Cafaubonm» 13. 45. ^0, 54. 5J.71 Herophilm» 6^Cauvinm ( Joan, )

alias Calvinus di- Homerm, 6rius vulgariter^ il Padoano.51.5i Horatius io.z6

Cedrenus^ 3» Horus ApoUot Praef.

Cteero. Praef. j Huetius, 64,

Cbifletius^ Praef. r.

Choulius^ Praef.51 Acobonius, 7«Cuperuso Prasf.2^.55 1 Julianus, 35

Curtius, Junius Hadrianu$9 70D. Juflinianm, 5<J

Emetrlus Trklinim^ 7^ Juftmus, 7.45

jLJ Diodorus Siculus^ 21 Juvenalis^ »•35

IndexK

ipKlrcherus.

L.

L Ampridius.

Landus ( Con^mimus. ) 44.

hcetus» 60 1 6^ZLojdius^ 7Z

Zucianus. 48M.

M Acrohm. 12. 5^.70

Marcellmm Scholiaps Hermo^

genis. 61

Medlobarbus^ 50. 57Menagms. 3^

Menenius. Prsef, 5 51

Minutm Felix. z

MoUnetus ( Claudius, ) 52Morellius. Praef. 44 .58.<^4

Morocenicus Thefaurus.

N.

N Omtellius.

Norifius.

O.

O Cco.

Onupbrius^

Origenes.

Ovidius.

PAgm..Faptas.

Tatinus.

Faufanias.

Tetavius,

Feutingeviana Fabula,

Fhilo,

66

67,71.72

71

Prsef,

42

72

72

Praef. 2i,28.5'4.<^4.<^5

Praef.7

^1.71

z,6

F.

Fhilojlratus.

Findarus.

Flamus,

Flutarchus.

Follux,

FoMachms^

2B

^.610

Pxsef, 11,57. 1- ?

35

U T H O R U M.

Forphjrius. 58.

Fmdentius. 6

Fujfmus. i6

CLf^Vintilianus.

vi R.Praef,

Q Alomon. 21

«3 Salmafius. 43 -5BSaresbefius.

. 52Seholiajles Ariflophanis. 72Sopater, 61

Spanhemius. Praef.55

Spartianus. J^i.^^,6i,6^.^\,i%.‘y,iiy

Sponius, 15.48.^3.60

Statius., 21

Strabo. 7Suarefius. 28

Suetonms. 34Suidas.

Sjrianus.

z6

61

r.

Atianus.

J. Tertullianus.

Praef.

41Themi/lius,

Fheodoretus.

Fhevenotus.

Foinardus.

Frifianus.

6

29

58

48.72

33Y.

T Aillantius,

w Vojfius ( Ifaac, )

44.547

Vitruvius. 7Virgilms.

'Wittms..

37.591 8.Appende

X.Iphitus.A Z,

f^Onaras^

INDEXRERUM ET NOMINUM.

Ternitatis Sym-bola. Frdfn

Acca Laurentia./»^-

gma. ssAdulatio & fuper-

ftitio ©sott-ojW invenit. 2.5

Adulationi obnoxius Alexander.

1

1

.

Agon Olympiacus ab Hadriano

editus Athenis Olymp.225 .60

Aggrippinus. Duo Aggrippini in

Appendice,

Alexander. Hunc imitatus Ha-drianus. Prsf, Ariftor. cultor

& Pindari Homerum unice

diiexit,ejus levStioni quotidie

. incumbebat , Iliada fecum gc-

ftabat. ihid. Nodum Gordiumquomodo diilblvit. 6. Philo-

£op\imjbid, i^dificandi de fide-

rio flagravit, Pi6turam,ftatua-

liam artes liberales, eorum-

qiie artifices,& inter illos apel-

lem maxime dilexit 7.8.9.10.

iter illius ad Hammonem &colloquium cum illo.i i . con-

tinentiae fpecimen. 1

2

Annulus aureus Hadriani apudGorlaeum. Vrdf,

Annulum feu fignum Herculis

fecum ferebat Alexander. 21

Antinous. ejns nummus 8. alter

9

fub forma Anukii in templo - 41

Hadriani amores erga Anti-

noum 41. ipfi ftatuti prophe-ta , lAcw]&ct , oracula per eum

\ reddita 42. 43. altaria , Tem-pla, Tripodes, Sacerdotcs^ar^,

vidimae , facrificia , ludi, ago-

nes,fefla ipfi ftatuta jo. UrbsAntinous five Antinopolis. 53,inter Deos coeleftes imagi-

nes relatus. 49Anubis.

Apis.^

24.59^0sa(T/c Homeri. de illa

judicium Pullini. ihid„

Aquila Jovis ales. Avium Regi-na. Solis & Apollinis fymbo-lum. py^/.

Augnftus Pantheus cognomina-tus. 34

Aureliani nummus. 7

1

B,

B Agoas famofum fcortnm. 12

Barba j hanc primus Impp,

Rom. aluit Hadrianus. 39Beatrices litterae vcfti Dianae affi-

xae. 72Bergcrius (Nicolaus.) 31

Befa Deus localis. Bcfanrinous.59

Bignoniiis (Theod.) vitam M.Au-relii corapofuit. 47

Boifotus(Joan.) Vrdf,

Boryfthenes confecratus ab Ha-diianojejus Epitaphium ab Ha-

L ij

Indexdiiano compo (itum > ejus nutn-

mus,

Bucephalus domitus ab Alexand,.

lO.

Biifta. eorum figurae, 35C.

Litera pofterior tempore 2.

Campeftes Lariifea puella in ma-

trimonium data Apelli, 10

Canopus» Ejus uxor Eumenites

nuncupata, ambom numus. 72Cantharus. 59Capfa & Clfta. 60

Carabus genus navigii, 58Choulius ejus error circa num-mum Pantheum. Pr^f,

Conforraitas inclinationum in

Alexaiid.Magno dc Hadriano.^

Confecratio, Praf, ejus fymbola,

Pr^.fulmenjColumnajpulvina-

ria, Arae,Templa,Thenf^ 5 Pa-

vo , ^ternitas. Pr^f, folns e

Regibus confecrams efi Ro-mulus. 3

Corona radiata, 29Cupiditas regnandi in omnibus

hominibus. 2

Cydnus fluvias Cilicise in Afia^in

quofe lavit Alexander, ex quoin gravem morbum incidit

;

nummus iliiiis elegantiffimus^

10 .

D.

D Emades, 11

Dianx Templum incendio

datum I quo die natus Alexan-

der, 15

Diogenes Cynicusjejus verba. 1

2

Dacangius,quidfcntit delue lite-

Rerumra L nummis Graecis appofita*

71E,

ELeus Jupicer, Sc imdt,Appende

Equos amavit Alexander. i oF,

FAbrettns , ejus Mufxum Ur-

binas, 76Falconerii Infer iptio, z 3

G,Allandius. z6

VJ Gokziiis. ejus colle6lio tri-

ginta Tyrannorum. Pr<zf^

Gordius nodus. 6H. .

H Adrianus difciplinas milita-

ris ftudiofiis, Prdf, inge-

nii Liixuriofi, 5c ad oflentaiio-

nem infolentis, 20, fcientias

omnes amplexus e£t littera-

tos omnes Fovit, ihid, Aflrolo-

giae , divinationibus , dc arti-

bus magicis deditus, figu-

ram fi ve fignu Mercurii cum fi-

gnis Zodiaci Ferebat fecum.2

1

Grrsculus appellatus. 22. ubi-

que aedificabat, ihld.molts Ha-driani feu ejus fcpulchrum, 2 40.

non iiiftnfus Homero.i 5.num-mus ejus in quo HPOA aapia-

NON, ly. Alexandriae inflan»

rator, 27. Villa Tyburtina Ha-drianasa vocata , quid

hujus typum in lucem dedit

Franc, Barberinus Card. 28,,

Hadriani templum , Panhelle-

nium nuncupatum.. 29. fibi'

dum viveret templa confiruxir,,

Wtd, templa Hadrianae a , fine

Guming hc fine fimukduo a,

ET Nominum.qnsB in pios ufus confecrata

poftca Chrifto,3 2. ejus ama-

res circa Antinoum. 4Helladius.Ejus Creftomathia. 53Hephseftio diledns ab Alexan-

dro. i 2. ejus funeri 12000 ta-

lenta infumpfit Alexander. 13.

inter Heroas cenferi voluit a

imb inter Deos.i 3 , fetta^vi^li-

mas, civicatesadelubra > fjLetvJaei

h^hmtahid» nomen Hephasftlo-

nis jusjurandum, 14

Heroici honores. 3

Herophilus. Ejus inferiptio. 68.

quo munere fun6lus in Orgiis

Bacchi. 65?

Homerus. Ejus nummus. 26

I.

INferiptio Athletica M. Aurelii

Afeiep. 2 5

lEsa omne quod eft,quod fuit 5c

quod futurum eft comprehen-

dit. 57. rerum univerfitas Sc

natura ipfa. ibid, Panthaea co-

gnominata. 64. Raflmmlfidi

propriumicimbium . navigium.

Junius (Franc. ) de piebura vete-

rum optime fcripfit. 51. ejus

opus pofthumum de vitis arti-

ficum expe datur, ibid^

K.

^^^Irkerus.Ejiis Latium. 29

L.

LAurus Apollini facrata, 44Llcetus. Ejus expolitio de

nummo Hadriani, 7 3

M.

MEnetrius. Ejus error circa

nummum Pantheiim. mPmf,

Midas. Ejus nummus. 63Mufaeum Alexandnnam, 22Mu&um fangenovefvianum. 5 2

M.

N Oiilius. 67.71. 72Numimis Hadriani, i , i j . 1 9,

20. 2 i. 25. 26.30.66. Ahxan-dri.4. Sabini 3 7. Antinoi. 8.9.

40.44.46.47.5 0.5 2.54. 6EOTriANOC. j9. MI D jE. 63

Nummus Jovis Olympii^^ Phi-

lalethis. mAj^pendice^

O./'^Lympiadis verba ad Ale-

xand. pro Jove Hammo-ne haberi ambientem, 1 1

Oracula per Antinou reddita. 43,P.

An ncuS'fpcts'ia fufpedns Ha-drianus. 47

Paglus. 72Panathentea certamina. 6c

Pantheus quare didns nummusHadriani, Pr^ef^

Panthei nummi titulus dlfTcrra-

tioni rede impolitus, y 6

Polemon Hadriano carus 3c

SmyriiJE. ifPropheta 6c Sacerdos Idem apud

.^gyptios, jo

QU^ftiones dilSciles folvit

Alexander. 6

R.

Ritus confecratiomim apud

Herodianum 6c Dioneirt

L iy

1!

videndas. 32. neceirarias illis

Reipublicce temporibus, ihd,

S.

SAbina, Ejus nummus dcgan-

tiffimus. 38.Moresaafteii,

& parum Hadriano grati. iUd.

Sapientia veritasJovis cx aequo

filiae. 3^

Scarabaeus. 5 8

Sella compactilis. /8Serpens vecuftioris Theologiae

fymbolum. 44Signa Panthea.

^$$

'S.m)^pQV% Sc ©gfri{'3quid.44

Smyrna. Ejus conditor , 6c quo-

modo Alexander. 7. Ejus in-

ftauraror Hadrianus. 8.Home-ri cultrix eximia. i 6

Sol Sc Luna aeternitatis fymbola.FYdf,

Spanhemins , ejus dotes inge-nium Bibliotheca, in EpiJLi 8

Stipes 3 Bacchi rymbolum,Symbola confecrationum.

Synodi Deum facere3 quid Sal-

mafio. 4,T.

Tlbi^ quae Gallice MufetteUoToinardus. 48.72

Tripus. .gV.

V Eritas venit quandoque nonquae fica, in Append, Sola

liberos facit Sc ferva-t. in fineURIM ac TUMIN. 28Witdus.

. jg

SUMMA PRIVILEGII REGIS,

A uctoritate regia rancitum elt 3 ne quis libram , cui titulus efi:

De Nummo Pantheo Hadriani Imperatoris, intra fexannos a die Privilegii numerandos 3 imprimat , aut 3 alibi imptefilimin hoc regno divendat

3praeter confenfum D. Abbatis N i c a s i i

aut eorum quibus id juris concefierit ; Ccc, Datum Verfaliisdic lo!Novembris 1 688. De mandato Regi$3 Signatum N O B L E T.

ERRATA SIC CORRIGENDA,Pag.i.Epifi. lin. 23. refertiffimun , lege refertifTimum p.4.Pra!f.lIn.

25. Toi i^noix^a, \,rd p.y . Prtef.LS Panthcon3T. Pantheum3p.7.Prsef.lin.j .hic l.hiC3p.9.I.i i.Kydnns i.Cydnus,pji.l.9.x«6a/tw;Aop4^ot I.

kcTQ.S' l,Moy,p.i^.Lii.poil; Epifiopi.Adde^FKAT^C,

DECAMPS.p.20.1.6.BTQlNlAC.l.BEi©TNiAC5p.ead.|.2i.Byrhink.l.B>

thynix 3p.tul.5. Gorleus LGorljEiiS3p.eadem l.zy.Gorleus l.Gorlseus.

p.3i,lin.i7. Itinerarii Antonini Tabula Peuting. L Itinerarii Antonini,Tabulae Peuting.p.5 6.I.1 6. Menetrei 1 Menetrii^p.eaddin.ult.BORiS-

THENES.l. BORYSTHENES. p.yd.lin.29.averfa l.adveiTa,p,y i.i.

y.Golzii l.Goltziijp.y 8.1.1 3.pertinens l.perdnens.p.6o.l.i8.vigefimam

quintam 1. vel vigefimam quintam5p.63 .1.7. hoc i. hic3p.67.r.25.mu-nulculi 1. miiiufculi. p.68, 1. 1 S.csA/J"oy 1. coXsg^ovy p.ead.l.i i . AinNTSn i,

AIONTSn. p.7 2 . L 1 3 , c-mfi0L7is-y.k lege (nt}ipLajl(FiJLou