Tabloid + Map | 23 OctoberWhat Connects the Dutch? Boijmans: Hand Made

Tuesday

De sign a M Ba ssa D OrjO Os T va n Bl eisW i j k

DDW Today © all rights reserved.

no part of this publication may be

reproduced or published in any form

or by any means without prior permission

in writing from the publisher.

Published by Dutch Design Week 2012.

Commissioned by Capital D

(Design Cooperation Brainport).

editors in chief: Twan Hofman,

scherpontwerp.

editors: andreas de kock (Dutch),

janet gilbert and julienne Peeters-

Huybregts (english).

Photo editor: lisa klappe.

Design and layout: scherpontwerp.

editorial management: Marloes Philipse.

advisory: Hans robertus,

raffaela vandermühlen.

intern: gamze akbaba.

Heavily contributed by: Fontys school

of journalism Tilburg and sintlucas.

Printing and distribution: lecturis.

Hardware support: iCTeam.

Thanks to the DDW team and all volunteers.

Printed on BalancePure Offset,

supplied by Papyrus, produced by

arjowiggins graphic.

Due to using this recycled paper

instead of a non-recycled paper,

the environmental impact is

reduced by: 10,627 kg of waste,

208,045 liters of water, 19,587 kWh

of energy, 17,265 kg of wood.

DDW Today is at DDW headquarters.

address: Torenallee 22-08,

5617 BD eindhoven, The netherlands.

Telephone: +31(0)40 2961150.

e-mail: redactie@ddw.nl.

Website: www.ddw.nl.

Twitter: www.twitter.com/dutchdesignweek

(@dutchdesignweek, #dutchdesignweek, #DDW12).

Facebook: www.facebook.com/dutchdesignweek.

C Ov e r : H e e T BrO OD

HO T sa n DW iCH e s aT Bu rO

Beu kOr k e s T [M a P # 0 2]

M a De By jO si n e Beuge l s

∞MOr e PiC T u r e s: W W W. DDW. n l

© iris rijskamp

Toetje Waarom zijn designweken vaak zo’n enorm prijzencircus? ik zeg: wie iets wil winnen, moet maar een potje bingo spelen. Design draait om nuttige, nieuwe of desnoods mooie dingen. Wat mij betreft kunnen al die awards worden geschrapt. Weg ermee!

eén prijs vormt een welkome uitzon-dering: de Dutch Design Toetje award. Daarbij draait het niet om winnen maar om meedoen, om erbij horen en om ongecompliceerde flauwekul. eer en glorie past niet in een bierglas – een heerlijk dessert gelukkig wel.

De winnaar van de vijfde Dutch Design Toetje award? Wat doet het ertoe. Het was een gezellig samenzijn, gisteravond in het ketelhuis. en als er dan toch iemand een pluim verdient: de onnavolgbare Munne en zijn rechter-hand nichon.

∞k i k i & jO O s T: T H e e M Ba s s y [M a P # 8]

∞e ngl isH | W W W. DDW. n l

What Connects the Dutch?

Need an antidote to all that passive exhibition view-ing? Get active and involved by learning from the (knitting) experts at the Klokgebouw, where new brand Granny’s Finest is holding a daily workshop showcasing its hottest handicraft talents.

From 2 to 3.30 p.m. until October 28, visitors are invited daily to drop in on the pensioners who make up the woolly must-haves styled by the Granny’s Finest design team. The finished pieces, in natural yarns and neutral colours, reflect modern knitwear trends (so not your real grandmother’s vividly coloured reindeer Christmas jumper) and range

from a funky tie to snug snoods and scarves. At the workshop, the experienced knitters share their tricks of the trade – or if you don’t want to improve your needle skills, just chat to some members of the older generation (something of a rare opportunity on the youth-centric design fair circuit).

Granny’s Finest has an interesting business model. It’s a foundation that was set up by Niek van Engel a year ago. ‘The idea is to provide work opportunities for young fashion designers and social opportunities for older people, who often suffer from loneliness,’

he says. The knitters (100 have already signed up) are paid in outings – excursions include a visit to a fashion show, as well as this week’s trip to Dutch Design Week. Any profits are ploughed back into the foundation. When customers buy a garment, they have the option of writing a personal thank you note to the person who made it.

Handicrafts are in, participation is in, social design is in, old people – think of 80-something Carmen dell’Orifice sashaying down the catwalk – are in, so what’s not to like? Get your knitting needles at the ready and head down to Hall 3 of the Klokgebouw.

DDW T ODay 030 2 DDW T ODay

Now € 20 of f f r a m e m aga z i N e

F r a M e M aga z i n e OF F e r s v isi T Or s a W HOPPi ng € 2 0 Dis C Ou n T On

a On e -y e a r su B s Cr i P T iOn Du r i ng T H e W HOl e 10 Days OF Du T CH De sign

W e e k . g O T O F r a M e W e B .C OM , su B s Cr i Be T O F r a M e a n D Pay On ly € 79

i ns T e a D OF € 9 9 By usi ng T H e Dis C Ou n T C ODe ‘ e i n DHOv e n ’.

N u € 20 kort i Ng op f r a m e m aga z i N e

F r a M e M aga z i n e ge e F T Be z Oe k e r s va n Du T CH De sign W e e k 10 Dage n

l a ng M a a r lieFs T € 20 kOrT i ng OP een ja a r a BOn n eM en T. ga na a r

F r a M e W e B .C OM , a B On n e e r j e OP F r a M e e n Be Ta a l sl e CH T s € 79 i n

Pl a aT s va n € 9 9 M e T De C ODe ‘ e i n DHOv e n ’.

∞W W W.gr a n n ysF i n e s T.C OM

∞k l Okge B Ou W H a l l 3 [M a P #15]

Pick of the Day WOr k sHOP W i T H gr a n n y ’ s Fi n e s T By ja n e sz i Ta

Mrs Notebaart-Hasselnook at work on a Granny’s Finest creation. Items from the latest collection, as featured in Granny’s ad campaign.

The contemporary designs are the work of starting fashion designers, who usually find it hard to gain professional experience.

Wat onderscheidt nederland van andere landen op het gebied van design? ik werk veel in italië en deel daar een ruimte met jonge italiaanse ontwerpers. een van hen, Filippo Protasoni, zei me onlangs ook graag tijd te willen hebben om te kunnen experimenteren zoals ontwerpers in nederland dat doen, maar dan zou hij opdrachten vanuit de industrie moeten laten lopen en dat kost hem geld. Wellicht een luxeprobleem, maar het laat goed zien wat de verschillen zijn tussen nederland-se ontwerpers en in dit geval italiaanse.

Hoewel nederland een van de meest dichtbevolkte landen ter wereld is, kunnen kunstenaars en ontwerpers er voor relatief weinig geld aan studioruimte komen. Bedrijventerreinen aan de rand van steden – goed betaalbaar en bereikbaar – worden steeds vaker gebruikt door de creatieve industrie. in stadscentra worden lege kantoorpanden ingericht als broedplaatsen en kan men voor de huur aanspraak maken op ge-meentesubsidie. Ook de kamer van koophandel maakt het eenvoudig een bedrijfje op te zetten. een gunstig vestigingsklimaat dus, soms misschien wel té gunstig: een natuurlijke selectie van kwaliteit moet dan vaak op een later moment plaatsvinden.

Dit alles heeft geleid tot een boost aan creativiteit, ex-periment en vernieuwing. Het lijkt erop dat niet louter het talent van de in nederland woonachtige ontwerpers het onderscheid maakt, maar vooral ook de ruimte voor ontplooiing. Dat doet niets af aan de kwaliteiten van het in nederland ontstane design, maar zegt iets over het belang van een gezonde infrastructuur en sociale voorzieningen. als stroming staat Dutch Design voor nieuwe uitdagingen: economische, technische en ecologische ontwikkelingen maken dat ontwerpers en consumenten hun prioriteiten verleggen.

∞Di T is e e n i nge kOrT e v e r si e :

vOl l e Dige a rT i k e l | W W W. DDW. n l

David Heldt is oprichter en hoofdredacteur van Connecting the Dots.

na een studie tot meubelvormgever aan de artez hogeschool voor de

kunsten werkte Heldt vijf jaar als ontwerper in amsterdam. in 2003 begon

hij een masteropleiding aan goldsmiths, university of london, en bleef nog

twee jaar in die stad wonen. Terug in amsterdam was hij medeoprichter van

stichting Tuttobene. in 2010 richtte hij Connecting the Dots op, een

internationaal designtijdschrift dat ook evenementen in binnen- en

buitenland organiseert. www.thedots.nl.

Dav i D H e l D T

Kiki and Joost created a watchtower of seven meters high, the Urban Hunting Lodge. Joost has designed the very outspoken construction. Kiki has been painting the whole interior in watercolour drawings. On top of the lodge you have a total different perspec-tive of Eindhoven. Visitors will be able to climb up this tower one by one. From upstairs you are free to hunt the shopping people beneath you and experience some hidden treasures with telescopes.

The Eindhoven designers Kiki van Eijk and Joost van Bleiswijk are internation-ally known for their conceptual designs. The lamps, cabinets, textiles and ceramics they make, are characterized by personal passion and craftsmanship. Both designers graduated at Design Academy Eindhoven about ten years ago and have worked for brands like MOOOI, Swarovski and institutes such as Studio Li Edelkoort Paris.

∞ MORE INFO | WWW.EINDHOVEN365.NL

ENGLISH | WWW.DDW.NL

Unexpected Interaction #2

Urban Hunting Lodge - Kiki en Joost

Foto © nick Bookelaar

MO22

Foto’s © iris rijskamp

0 4 DDW T ODay

Waarom nederland meer Diy nodig heeft en de muren van zijn fort moet slechtenFreek lOMMe

zoals je ziet op Dutch Design Week is de vraag ‘wat is een stoel?’ allang niet meer relevant. De vraag hoe die stoel wordt gemaakt, met welke middelen, waar en met welk materiaal is veel interessanter. Daar ligt de kracht van een brainport: in het produceren van een cultuur van, voor en door burgerschap. niet het primaat van het product, maar dat van de productie is belangrijk. Het is in de productie dat we in de diepte van onze cultuur kunnen investeren, als bijdrage in een economie die lokaal en internationaal solidair is – en dus waardig – en die inzet op groen.

gelukkig zijn er veel mensen die zich onttrekken aan de productielijn van de industrie en haar aanbod links laten liggen – om vervolgens zelf te gaan produceren en anders te consumeren, vanuit een ander cultiverend begrip. Deze proposities en uitdrukkingen verdienen onze scherpste aandacht en een bereidheid het vreemde te ondergaan. We staan voor een radicale verandering, of we willen of niet. als we zo goed zijn als we zeggen, zowel technisch als moreel, moeten we onze collectieve sfeer ruimer durven denken en individuele vrijheden ter discussie durven stellen; als kosmopolitische, solidaire en globaal bewuste wereldburgers. Dat staat haaks op de markt, het neoliberale denken, en op wat er nu te vaak in kenniscentra gebeurt. nederland moet zijn primaat als handelsnatie laten varen en de eigen capaciteit opnieuw postuleren. juist in eindhoven leeft dit potentieel.

Freek lomme is topfunctionaris van Onomatopee

∞Di T is e e n i nge kOrT e v e r si e :

vOl l e Dige a rT i k e l | W W W. DDW. n l

∞PrO gr a M M a OnOM aT OPe e H e l e W e e k T e z i e n

i n s CH e l l e nsFa Br i e k [M a P # 53]

Bl e e k s T r a aT 23 [M a P # 55]

De kans om op de fiets naar Taipeh te gaan, laten we niet lopen. in het klok-gebouw [Pl aT T e -

grOn D #15 H a l l 03]

presenteert Taipeh 24h de snelgroeiende designsector aldaar. een stand ter grootte van drie Chinese mid-denklassewoningen. veel porselein, verpakkingen, sieraden en citymar-keting, alleen geen bemanning. Het zal het tijdverschil zijn.

Het is ongeveer tien minuten van Taipeh naar de Hallenweg. [Pl aT T e grOn D # 8 0] aldaar aan de koffie met lex van studio van der zandt. Behalve op koffie trakteert hij op een eindhovense innova-tie: de muurtatoeage. geen print, geen airbrush, geen projectie, geen behang, geen sticker. alleen maar inkt. een tattoo dus. ga kijken om het te snappen. en o ja, dat het niet om de afbeelding gaat, maar om de techniek. staat genoteerd.

Door naar het Stad-huisplein. veel techniek. en een aardige dame die me belooft dat ze me voor € 5,- technisch maakt. Onweerstaan-baar. Het aanbod dat ze doet trouwens ook. Het aanbod is van Monics. [Pl aT T e -

grOn D # 49] en Monics is van Willem Horsten, student Tu/e. Bouw en verkrijg voor € 5,- je eigen robot. Die rijdt op licht. en naar het licht.

na de techniek is het tijd voor kunst. naast gigant Piet Hein eek op Strijp r zit Buro Beukorkest van rik van iersel.[Pl aT T e grOn D # 0 2] en daar gebeurt meer. Beelden, kunst, heerlijke tosti’s, schilderijen, tekeningen en muziek. Morgen om 16.00 uur Woody veneman en om 17.00 uur een soort punk van Cannibales & vahinés met g.W. sok van The ex. Ook leuk. een Heet Brood special genuttigd en terug naar de moeder-schoot voor het toetje.

Op strijp-s vinden we de jonge designers in gebouw SX/Videolab. [Pl aT T e grOn D #3 0] een feestje. Te veel om op te noemen, maar toch. lingerie die onder aanraking verkleurt naar een soort naakt en een kaarsenstandaard die beweegt doordat de kaarsen lichter worden tijdens het branden. Helemaal in de stemming voor de avond. Morgen weer een dag.

DDW Today

16:00 - 17:00Design tour – Design academy eindhoven- guided touremmasingel 14entrance fee for expo € 10,-

Specials

10:00 - 13:00Create your own fashion (4 persons max)- Workshopjannissima Concept store, nieuwe emmasingel 20-13:00 - 14:00Sustainable designingOpen lessonsX/videolab, Torenallee 20-14:00 - 15:00food Culture- Free tourDesignhuis, stadhuisplein 3-14:00 - 15:00Lotte de raadt and Jetske Visser- Presentationjannissima Concept store, nieuwe emmasingel 20-15:00 - 17:00Set of Bread Choreographies – unexpected interaction at Berlage- WorkshopBerlage, kleine Berg 16-16:00 - 19:00Design and city marketing & official opening – unexpected interaction at mud Company- PresentationMud Company, emmasingel 37

14:00 - 16:00Cookbooks of the year: Nominations & (inter)national Cookbook design- award showMachinekamer, radio royaal, ketelhuisplein 10register via: info@kookboekvanhetjaar.nlentrance fee: € 10,-new at DDW: Dutch cookbooks often win international prizes-14:00 - 16:30trendworkshop: 20/20 Vision 2014>- WorkshopDialogues House, Hall 3, klokgebouw 50register via: els@oltmansvanniekerk.nlentrance fee: € 195,-, students € 145,-20/20 vision 2014> presentation and trend workshop-14:00 - 19:00paper workshops- Workshoplecturis, kalverstraat 72register via: trudy@lecturis.nlPaper and binding!-14:30 - 18:00ClickNL – official kick off- kick offklokgebouw, klokgebouw 50register via: www.clicknl.nlOfficial and festive launch-15:00 - 16:00a Strong professional Brand- WorkshopDialogues House, Hall 3, klokgebouw 50register via: mariska@gools.nlCreate a strong professional brand. strategies for powerful, convincing profiling.-15:00 - 19:00Holla advocaten on intellectual property- Workshopventurelab-s, klokgebouw 126shared knowledge is powerful knowledge. a seminar on intellectual property.

12:00 - 14:30Dutch Creative Business Cup- award showkazerne & loods, Paradijslaan 8award ceremony and Meet & greet Dutch Creative Business Cup-12:00 - 18:00 DDw kids workshops- WorkshopDe Ontdekfabriek, Torenallee 22entrance fee € 4,50DDW kids: Be ab-normal! Design competition and workshops for children.-13.00 - 13.30Digital[ks] (igluu) - Hoe de stad jouw persoonlijke museum wordt, jacco Ouwerkerk, in10- lectureigluu, 1st floor, lichttoren 32During DDW, these experts show you the world of tomorrow!-14:00 - 15:30measurably Better – Design academy eindhoven- lectureemmasingel 14entrance fee for expo and lecture € 10,--14:00 - 15:30Strijp-S tour / City tour - Tourstrijp-s Tour: Portiersloge strijp-s. City Tour: Meeting point Designhuisregister via: groepen@vvveindhoven.nlentrance fee € 5,-Discover eindhoven during the walks at strijp-s and in the city centre!-14:00 - 15:30workshop artisan Craftsmanship by the Best, Dutch grannies!- Workshopklokgebouw Hall 3, klokgebouw 50artisanal craftsmanship demonstrated by the best Dutch seniors behind granny’s Finest!

TU2309:00 - 18:103D printing event- seminar/conferenceseats2Meet, Torenallee 24register via: e.wendrich@jakajima.euentrance fee: € 95,-, students € 45,-The event will present all aspects of 3D printing in seminars, exhibitions and workshops-09:30 - 12:00moving materials master Class- WorkshopCapital D, Design innovation space, Torenallee 22-08register via: mail@proudeurope.euMaster class Moving Materials - 3D printing-10:00 - 15:00Creating Design rituals- Workshopnieuwe emmasingel 20register via: info@jannissima.comget inspired by the daily work rituals of authentic designers-10:00 - 20:00film + Design - Filmschellensfabriek, vestdijk 280Film + Design screens experimental films & video installations. special guest Henrik vibskov-11:00 - 12:00 / 18:00 – 19:00C-fabriek- Production linesschellensfabriek, vestdijk 280vernissage in which 13 production lines will be at work-11:30 - 12:00 / 13.00 - 13.30Digital[ks] (Dialogues House) – gamifying the Design Proces, Marcel de jong, estate internet & lbi - lectureklokgebouw Hall 3, klokgebouw 50During DDW, these experts show you the world of tomorrow!

Dutch design op de fietssCHerPOnTWerP

eigen Huis & interieur loves Dutch Design

Dit jaar heeft Eigen Huis & Interieur voor het eerst een ranking gemaakt van Nederlandse ontwerpers, de EH&I Top 25 Dutch Designers. Niet op gevoel of met de natte vinger, maar gebaseerd op het oor-deel van een specialistenpanel, toetsbare criteria en feiten (over het jaar 2011). In de DDW-tabloid verklappen we de hoogste 10. Daarom: elke dag een ontwerper in de spotlights! Vandaag: nummer 6 in de EH&I top 25: Joep van Lieshout.

Ontwerper/kunstenaar Joep van Lieshout (1963) zoekt vaker wel dan niet de grens op tussen kunst en design. Controversieel, confronterend en altijd vernieuwend, dat is het werk van Van Lieshout. Zijn ontwerpen – zoals het blauwe kanon – zijn groots, slaan in als een bom en laten geen toeschouwer onberoerd. Een ontwerper die zijn nek uitsteekt en – gelukkig maar – lak heeft aan conventies.

Nieuwsgierig naar de gehele EH&I top 25 Dutch Designers? Kijk in het novembernummer van EH&I. Laat ook weten wie er volgens jou op nummer 1 zou moeten staan. Dat kan via Facebook, eh-i.nl en Twitter (#ehitop25)!

Digital[ks]

een schatkist aan nieuwe mogelijkhedenlangzaam maar zeker wordt Digital Design een steeds groter onderdeel van ons dagelijks leven. Thermostaten, koelkasten, autodashboards en horloges – het zijn slechts enkele voorbeelden waarbij internetverbindingen zorgen voor een schatkist aan nieuwe mogelijkheden. zo hoor je vandaag onder andere over een handige app die je naar onontdekte events, tentoonstellingen en locaties brengt.

∞11.30 - 12.00 gaMiFying THe Design PrOCes,

MarCel De jOng, esTaTe inTerneT

klOkgeBOuW, DialOgues HOuse, Hall 3

∞13.00 - 13.30 WHaT’s neXT. esTer lelOuX, lBi

klOkgeBOuW, DialOgues HOuse, Hall 3

∞13.00 - 13.30 HOe De sTaD jOuW PersOOnlijke

MuseuM WOrDT, jaCCO OuWerkerk, in10

igluu, 1sT FlOOr, liCHTTOren 32

Fri t s van Hou t

E x Ecu t ivE vicE PrE sidEn t

and cHiEF MarkE t ing

oFF icEr asML

DDW T ODay 1110 DDW T ODay

We gingen op zoek naar het gebouw waar kunstenaar Bart Hess werkt en waar mensen naartoe kunnen om te helpen bij het maken van kledingstukken. Bart Hess is ook bekend van de slijmjurk van lady gaga. Maar we konden zijn werkplek niet meteen vinden, want je kon aan twee kanten naar binnen en wij gingen de verkeerde kant op. Moesten we weer helemaal omlopen.

Toen we naar binnen gingen zagen we een klas die vrijwillig meedeed. We vonden het wel nog een beetje spannend, maar het was niet eng. eerst begreep ik niet wat ze aan het doen waren, maar na een tijdje begreep ik het toch. ze waren in een groot gaas spijkers aan het wrijven. als alle spijkers erin vast-zaten, dan leek het net bont. We waren net te laat om eraan mee te doen, maar gelukkig was het nog niet afgelopen. iedereen ging naar een andere tafel en daar hadden ze weer een andere opdracht. Want daar had je een soort dun zilver karton dat je doormidden moest knippen met een kartelschaar. Dan had je twee stroken met aan de onderkant kartels. Dan moest je met een gewone schaar in die kartels knippen en dan had je aan elkaar geplakte zilveren strookjes. en als je dat dan over elkaar plakte kreeg je een mooi patroon. Dat gebruikten ze dan weer voor modeshows in Parijs.

Toen ging iedereen weer een tafel verder, waar ze een latex doek met klemmen spanden. Daar werd vloeibare latex op gedruppeld. Dat moest een nachtje drogen. Daarna maken ze de klemmen los en dan krijg je een bobbelpatroon. en toen ik die bobbeltjes zag dacht ik gelijk aan gekookte zeeslakjes. na drie tafels waren we klaar en gingen we weer terug en toen hebben we dit geschreven.

van Mirte (9) en sophie (7)

zeeslakjes maken met Bart Hess

Hand made: lang leve het ambachtDe grenzen tussen vormgeving, design, craft en kunst vervagen. recent duikt nu ook het ambacht regelmatig op als een fenomeen dat in deze rij thuis zou horen. Tijdens Dutch Design Week is het in ieder geval al enkele jaren een terugkerend thema. M i e n k e si MOn T HOM a s

Deze hernieuwde aandacht voor het ambacht – ook wel als ‘(creatief) vakmanschap’ of gewoon ‘hand-werk’ omschreven – blijft niet beperkt tot de profes-sionele designwereld. Ook in de privésfeer neemt de populariteit van het unieke, met de hand gemaakte product onmiskenbaar toe: een ambitieuze doe-het-zelver kan kiezen uit ontelbare cursussen, variërend van het traditionele potten bakken en meubel maken tot eigentijds schepnet breien en cupcakes bakken. Het woord ‘ambacht’ roept bij vrijwel iedereen po-sitieve, romantische associaties op met eerlijkheid, authenticiteit, natuurlijkheid, menselijkheid en veiligheid. Het refereert aan de goede oude tijd, toen we nog als individu gezien werden en de massa-in-dustrie ons nog niet tot anonieme consumenten had gedegradeerd. De interesse voor het ambacht hangt samen met een dreigende teloorgang van specialis-tische vaardigheden, ervaring en kennis. Tenslotte staat ‘ambacht’ voor positieve waarden als arbeids-vreugde, trots en verbondenheid met de natuur.sinds enkele jaren wordt ook door de overheid aandacht besteed aan het ambacht. economische studies hebben uitgewezen dat er de komende peri-ode honderdduizenden ambachtslieden nodig zullen zijn in nederland. jonge mensen worden daarom gestimuleerd een vakopleiding te volgen waarbij ze leren met hun handen te werken. nadat een kwart-eeuw geleden de maakindustrie juist uit nederland verdween, lijkt het erop dat er hier de komende jaren weer méér gefabriceerd zal worden. Maar wel anders, met andere productiemethoden en gericht op een ander segment van de markt.

voor Museum Boijmans van Beuningen in rotterdam is dit alles een reden om komend voorjaar met een grote tentoonstelling aandacht te besteden aan het unieke, handgemaakte object. We zijn beslist niet de eersten die dat doen; wel zijn we de eersten die het begrip ‘ambacht’ van een historische context voorzien en die ook vraagtekens durven zetten bij de populariteit van het verschijnsel.

Het is bepaald niet voor het eerst dat een herleving van het ‘oude ambacht’ wordt gepropageerd. ander-halve eeuw geleden verlangden velen ook al terug naar de ogenschijnlijk probleemloze verleden tijd, toen alles nog met de hand gemaakt werd. Met stoom of gas aangedreven machines namen aan het einde van de negentiende eeuw het werk van ambachts-lieden over en produceerden sneller en goedkoper. Het was niet langer vanzelfsprekend dat een maker zijn eigen producten ook zelf ontwierp en verkocht. niet alleen maakte deze ontwikkeling veel gespe-cialiseerde vaklieden werkloos, de kwaliteit van de nieuwe, in massa vervaardigde producten was aan-vankelijk slecht. De kapitalistische markteconomie brak definitief door en er ontstond een grote en arme arbeidersklasse die onder de meest erbarmelijke om-standigheden haar werk moest doen. Het is niet ver-bazingwekkend dat veel mensen juist toen begonnen terug te verlangen naar de tijd dat de ambachtsman nog plezier had in zijn werk, maakte waar vraag naar was en verdiende wat hem toekwam. vanaf 1900 werd het ambacht zodoende een ‘fenomeen’, iets waar men een mening over kon hebben. ambachtelijk-

heid werd iets wat nagestreefd of juist bestreden kon worden en een verschijnsel dat de vormgeving in de twintigste eeuw blijvend zou beïnvloeden.

Bij het huidige verlangen naar een grotere invloed van het ambacht liggen de accenten net iets anders dan voorheen. De vermaledijde massa-industrie is immers alweer goeddeels uitgeweken naar de lagelo-nenlanden. aandacht voor het ambacht is in de wes-terse wereld niet louter een nostalgisch terugkijken, maar eerder onderdeel van een creatieve zoektocht naar nieuwe, eigentijdse methoden en technieken – waarbij de kennis en ervaring van gespecialiseerde vakmensen en de gerespecteerde waarden van de ambachtseconomie een inspirerende factor vormen.

De tentoonstelling Hand Made: lang leve het ambacht in Museum Boijmans van Beuningen wordt een ware ‘viering’ van het ambacht, een presentatie van de mooiste, bijzonderste en uniekste voorbeelden van creatief vakmanschap uit de afgelopen vijf eeuwen – met een flink accent op het eigentijdse ambacht en de initiatieven van jonge ontwerpers. De honderden getoonde voorwerpen zijn gemaakt van de meest uiteenlopende materialen en met wellicht honderden verschillende ambachtelijke procedés.

Op elke moment dat de tentoonstelling open is voor het publiek, zullen minimaal twee vaklieden ter plekke aan het werk zijn. De bezoekers kunnen hen op de vingers kijken, vragen stellen en hun werk bewonderen. Daarnaast brengen tientallen korte

en lange films het maakproces van de geëxposeerde voorwerpen in beeld. Het publiek kan kijken, maar ook zelf actief worden en deelnemen aan workshops. Ten slotte wordt tweemaal een speciale markt van handgemaakte producten georganiseerd en zal het aanbod in de museumwinkel en het restaurant voor dit specifieke doel worden aangepast.

De expositie wordt ingedeeld in zeven thematische groepen. elk thema vertegenwoordigt een algemeen bekende, maar even clichématige karakterisering van het ambacht: het eerlijke, het unieke, het virtuoze, het kunstzinnige, het traditionele, het professionele en het amateuristische. De gekozen voorbeelden uit heden en verleden laten zien dat elke stereotiepe kwalificatie van het ambacht een kern van waar-heid bezit, maar dat ook het tegendeel aangetoond kan worden. veel populaire noties over het ambacht worden zo ter discussie gesteld: niet alle ambacht is ‘eerlijk’ en zelfs niet altijd ‘degelijk’. imperfectie was echt niet altijd en overal een even gewaardeerd kenmerk van het handgemaakte product. innovatie is al eeuwenlang even belangrijk als dat nu is: ruim voor de industrialisatie probeerde men het arbeids-proces al efficiënter te maken. lang niet alle histori-sche producten zijn uniek en sommige zogenaamde ambachtelijke tradities blijken negentiende-eeuwse uitvindingen te zijn. Ten slotte is veel huisvlijt echt niet minder interessant dan zogenaamde professio-nele stukken.

zonder terug te willen naar het verleden onder-streept de tentoonstelling in Museum Boijmans van Beuningen met een overweldigende keuze aan voor-beelden dat het ambachtelijke product – met het oog op de toekomst – onze kritische aandacht volledig waard is.

Mienke simon Thomas is conservator toegepaste kunst en vormgeving in Museum Boijmans van Beuningen in rotterdam. simon Thomas volgde vier jaar de akademie voor industriële vormgeving in eindhoven (de huidige Design academy), studeerde vervolgens kunst- en vormgevingsgeschiedenis aan de rijksuniversiteit utrecht en promoveerde in 1996 aan de vu amsterdam. zij verzorgde tal van ten-toonstellingen, in veel gevallen vergezeld van een publicatie. in 2008 verscheen Goed in vorm. Honderd jaar ontwerpen in Nederland. afgelopen jaar was zij gastdocente Dutch design aan het masterprogramma van het Cooper-Hewitt Design Museum in new york.

∞H a n D M a De : l a ng l e v e H e T a M BaCH T

9 M a a rT T/ M 12 M e i 2 013

M useu M B Oi j M a ns va n Beu n i nge n ,

rO T T e r Da M

∞W W W. B Oi j M a ns . n l

studio job kamerscherm Bavaria, 2008.

rozenhout, ingelegd met verschillende

gekleurde exotische houtsoorten, hoogte 185 cm

iris van Herpen asymmetrische

koraal jurk, 2012. zilver metaal plissé.

Foto © Michel zoeter.

Harmen Brethouwer zonder titel, 2004.

zilver filigrain, 74 x 25 cm.

Collectie Museum Boijmans van Beuningen.

anoniem koperen ketel, 1575-1675.

gehamerd geelkoper met smeedijzeren rand

en hengsel, doorsnede 28 cm.

Collectie Museum Boijmans van Beuningen.

Harm Henrick kamerlingh Onnes

noktegel met zittende figuur, 1961.

keramiek en glazuur, 20 x 12 cm.

Collectie Museum Boijmans van Beuningen.

anoniem Fles eind zeventiende eeuw.

glas met diamantgravure, hoogte 28,5 cm.

Collectie Museum Boijmans van Beuningen.

Hella jongerius Frog Table (natura Design Magistra), 2009.

Walnut wood, blue semi-transparent coating, 120 x 210 x 105 cm.

Collectie Museum Boijmans van Beuningen.

Courtesy galerie kreo. Photo © Fabrice gousset.

∞T e z i e n: De M e e s T

u i T z On De r l i j k e OBj e C T e n

D O Or M e nse n H a n De n

ge M a a k T, va n De

M i DDe l e eu W e n T O T n u:

va n Bi j na u i T ge s T Orv e n

a M BaCH T s T e CH n i e k e n T O T

e ige n T i j D se k ru is -

Be s T u i v i nge n T us se n

a M BaCH T e n De sign .

∞M e T On De r M e e r :

e e n z e s T i e n De -e eu Wse

kO Ok P O T; MODe va n

i r is va n H e r Pe n;

e e n i nge l e gD k a M e r s CH e r M

va n s T u DiO jOB ;

v e r Ba z i ngW e k k e n D

v e n e T i a a ns gl a s W e r k ;

De k i k k e rTa F e l va n

H e l l a jOnge r i us;

e n v i rT uO O s H a n DW e r k

u i T De C Ol l e C T i e va n H e T

v iC T Or i a a n D a l Be rT

M useu M i n l On De n .

∞Be l e e F H e T a M BaCH T:

va n l i v e De MOns T r aT i e s

T O T e e n u i T ge Br e i D

F i l M PrO gr a M M a , H a n D

M a De -M a r k T e n e n Ta l va n

WOr k sHOP s: l e e r a l l e s

Ov e r F O OD De sign OF M a a k

e e n 3D -Pr i n T va n j e e ige n

On T W e r P.

Foto

© P

eter

van

Cas

tere

n

not just an ordinary Monday at strijp T and strijp r. [M a P #1-12]

Foto’s © iris rijskamp