Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
R
E
S1
RL
S0
ID
Aktiver TransportPassiver Transport
A. DNA - pedaler Signalweg
L
NF = Sn
Zellkern
DNA
S2
S3
S3
Sn
Sn-1
S1
M
S2
NF(1 bis n)
hnRNAmRNA
Ribosom
PP
P’ P’P’
P’P’
P’
Endoplasmat.Retikulum
Golgi-Apparat
NF(1 bis n)
Activator
Silencer
Exozytose
Aktiver Transport
B. DNA - fugaler Signalweg
Zellkern
DNA
P
Studium an der einzelnen Zelle
AC
TH
roC t i slo
Vegetatives
Nervensystem
Infektions-
erreger
Sensibles
Nervensystem
Zytokin
nikot
yZ
Cortisol
ZentralesNervensystem
Peripheriez.B. Haut
Kreislauf-system
Nerenfa
sern
v
Nebenniere
Studium der Verknüpfer
Endokrines System
Immunsystem
Hormone(Zytokine)
Hormone(Neurotransmitter)
Zytokine(Hormone)
Zytokine(Neurotransmitter)
Jedes System kann Faktoren des anderen Systems herstellen
Long-loop - Interaktionen Periphere Interaktionen(short loop)
Lokale Interaktionen(short loop)
Verhalten
Psycho-sensorische
Stimuli
AntigeneStimuli
Immun-antwort
ZNS
Faktoren vonImmunzellen
Immunologischeund neuro-endokrineFaktoren
Immunologischeund neuro-endokrineFaktoren
Immunsystem
Long loops Short loops
Hormon-system
PeripheresNerven-system
und
Hormone
NeurotransmitterNeuropeptide
Peripherie
efferent
afferent
ACTHPOMC
CRH
GnRH GHRH TRH
CortisolDHEA/ASDAldosteron
au
ton
o
fer
me
Ef
en
z
LH/FSH
TestesOvar
peripheresGewebe
Testo-steron
Proge-steron
+Östro-gene
AAR
S
rs
en
sib
le A
ffe
en
z
Östro-gene
Die efferenten Achsen
Leber
GH
IGF-1
NN
Pro-laktin
TSH
T3T4
SD
5
Stress
20 50 80 120 180
min
0
Stress
5 20 50 80 120 180
min
0
Mobilisierung von Leukozyten nach Stress
Schedlowski M, J. Immunol.1996;156;93-99
CD
45
po
sitiv
e c
ell
de
nsi
ty (
pe
r µ
m²,
x 1
0-4
)
Wild type
Chalothorn D et al., Am. J. Phys. 2005
p<0.05
DBH -/-
15
10
5
Sympathische Nervenfasern beeinflußen die Migration von Leukozyten
vessel
sympatheticnerve fiber
no noradrenaline release
Transmission peripherer Entzündungsmediatoren in das ZNS
ExogenesPyrogen
Mediatoren
ExogenesPyrogen
ExogenesPyrogen
ExogenesPyrogen
ExogenesPyrogen
Zytokine
Aktivierungdes Endothel
des OVLT
sekundärerMediator
erhöhtelokale
Zytokin-produktion
Cortisol JSympathikus J
OV
LT
OVLT: organum vasculosum laminae terminalis ("weniger dichte" Bluthirnschranke)
Blu
tba
hn
Mediatoren
Cortisol JSympathikus J
aktivierteImmun-
zelle
Mediatoren
Cortisol JSympathikus J
Aktivierungdes Endothel
des OVLT
Mediatoren
Cortisol JSympathikus J
sensorischeAfferenzen des N.Vagus
erhöhte lokaleZytokinproduktion
Mediatoren
Cortisol JSympathikus J
Noradrenerge Zell-gruppen im
Ncl. Tractus solitarius
Noradrenalin
ZytokinmRNA
I II III IV V
s nsiblese
Ner ens stemv y
Bewußtsein
Periphere Wundheilung
Cortex / BewußtseinIL-1b
TNF
SP
IL-1b
Die efferente Funktion dersensiblen Afferenz
Hypothalamus
N. vagus Bronchus-Konstriktion
c-F
OS
IL-1bIL-6, TNF
wiederholte Gabevon TNF
IL-1bTNF
IL-1bIL-1bIL-6 (in hoher Dosierung)TNF
IL-1b
Nervenfeuerrate
IL-2 IL-2 (niedrige Dosis)
IL-1b, IL-2, IL-5TNF, IFN-g
NADopaminSerotoninCRH
Herzfrequenz
Butdruck
Pupillenfläche
Blutglukose
Nervenfeuerrate
NA-Sekretion
ACh-Sekretionhippocampal, frontal
IL-1bIL-2TNF
IL-1bIL-2IL-6TNFEndotoxinBakterien
IL-1raIndomethacin
IL-1b, IL-2
IL-1b, TNF
IL-1b, IL-2
aterreuefnevreN
TNF
NA-Sekretion
NA-Sekretioninfundibulum
AdrenalinNA
NA-Sekretion
kres moet rioot hesc Funktion
3
7
2
6
5
5
4
1
8
9
10
13
11
11
11
11
12
14
12
ACTH
CRH
Cortisolü
eb
lr
a
ber
nsi
e N
even
ser
?
s
fn
sy
ath
he
rvfa
s
mp
isc
Ne
en
er
N e be nn ie r e ?
pe r iphe r e sGe we be
Hirnanhangsdrüse
H y potha la m us
über dieBlutbahnd
iü
be
r e
B
utb
ah
nl
überNervenbahnen
und ZytokineZ
Z
NASP
ZZ
Z
Z
Z
Z
Z
Z
ACTH
Abkürzungen:ACTH, adrenocorticotropes Hormon; CRH, Corticotropin-Releasing-Hormon; NA, Noradrenalin; SP, Substanz P; Z, aktivierte Immunzelle.
Die Rückkopplung
Long-loop - Interaktionen Periphere Interaktionen(short loop)
Lokale Interaktionen(short loop)
Verhalten
Psycho-sensorische
Stimuli
AntigeneStimuli
Immun-antwort
ZNS
Faktoren vonImmunzellen
Immunologischeund neuro-endokrineFaktoren
Immunologischeund neuro-endokrineFaktoren
Immunsystem
Long loops Short loops
Hormon-system
PeripheresNerven-system
und
Hormone
NeurotransmitterNeuropeptide
Peripherie
efferent
afferent
Die Rückkopplung
ACTH
CRH
IL-6TNF
Cortisol
adrenalgland
intracerebroventricular
IL-1b, IL-6, TNF, LPS
spleen
CA
Macrophage
sympatheticnerve
artery
vein
NPY
NPY
>90%
a2
b2
4 44
7
7
7
72
4
3
5
6
1
a
b
TNF
IL-1
ACTH
IL-2
Tyrosi ne
Dopa/Dopamin
Norepi nep hri ne
neu ro-pep tide
largevesi cles
smal lvesi cles
axona
np
rt
ltra
so
velci
= 1m
m/h
oty
0 80nm
50nmOpioids
ect o-nucleot idase
Y1
NPY
A1
A3
P2xP2y
A2
no
e
ffe
ct
via
b
-ad
r.
via
a
-ad
r.
no
e
ffe
ct
+Aden osi n
a1b1b2a2
9 108
13
13
8 11
Opioidsmdk
Output
IL-6
macr ophage
12
NEATPADPAMP
NENPY
Short Loop 1
PKA
norepinephrine bAR
LPS
TNF promoter
TNF
GTP
Gbg Gas AC
ATPAD
PcAMP
RasIkB
IKKg
p50
p50
Raf-1
MAPK / JNK / p38
CRE
CREBTranskriptionsfaktoren
Gao H et al., Mol Cell. 2004;14:303-317
GRK
b-Arr2
b-Arr2
Endozyto
se
Endosom
gnil cyce
R-r ot pezeR
Rho/Cdc42
MEKK
p65
p65
TNF
IKKaIKKb
TNF
Inhibition of TNF via the b-adrenergic receptor (bAR)
CortisolDHEA
Sm
ph
ish
erv
efa
er
yat
c N
en
s
Testo-steron b
e
f
Sen
sil
Nerv
en
aser
Östro-gene
SP
TNF
NA
OvarTestesNebenniere
Kommunikationsraum: Außerhalb des Kniegelenkgewebes
Kommunikationsraum: Kniegelenkgewebe
Immunzellen
Short Loop 2
CortisolDHEA
Sm
ph
ish
erv
efa
er
yat
c N
en
s
Testo-steron b
e
f
Sen
sil
Nerv
en
aser
Östro-gene
SP
TNF
TNF
NA
OvarTestesNebenniere
Cortisol
Kommunikationsraum: Außerhalb des Kniegelenkgewebes
Kommunikationsraum: Kniegelenkgewebe
Immunzellen Cortison
Short Loop 2
CortisolDHEA
Sm
ph
ish
erv
efa
er
yat
c N
en
s
Testo-steron b
e
f
Sen
sil
Nerv
en
aser
Östro-gene
SP
TNF
TNF
NA
OvarTestesNebenniere
DHEA
Östrogene
Testosteron
Cortisol
Kommunikationsraum: Außerhalb des Kniegelenkgewebes
Kommunikationsraum: Kniegelenkgewebe
Immunzellen Cortison
Short Loop 2
DHEAS
Pregnenolon
Progesteron
Cholesterin
Akute Arthritis (erste Wochen)
17a-Hydroxy-
pregnenolon
17a-Hydroxy-
progesteron
11-Deoxy-
cortisol
Cortisol
DHEA
Andro-
stendion
Nebeniere
Blutstrom
DHEAS
Pregnenolon
11-Deoxy-
corticosteron
Corticosteron
18-Hydroxy-
corticosteron
Aldosteron
Progesteron
Cholesterin
Chronische Arthritis (Monate - Jahre)
17a-Hydroxy-
pregnenolon
17a-Hydroxy-
progesteron
DHEA
Andro-
stendion
Nebeniere
DHEAS DHEAS
Blutstrom
TNF
TNF
TNF1
3
3
2 22
4
45
6b6a
6b6a
I II III
11-Deoxy-
cortisol
Cortisol
11-Deoxy-
corticosteron
Corticosteron
18-Hydroxy-
corticosteron
Aldosteron
I II III
Veränderung der Nebennierenhormone bei chronisch entzündlichen Krankheiten
Hormonkaskaden im Entzündungsgebiet bei chronisch entzündlichen Krankheiten
Akute und chronische Arthritis
TNF
2-Hydroxy-östron
Testosteron
17b-Östradiol
4-Hydroxy-Östron
Östriol
16a-Hydroxy-östron
4-Hydroxy-östradiol
2-Hydroxy-östradiol
2-Methoxy-östradiol
DHEA
7b-hydroxy-DHEA
DHEAS
Androstene-dion
Östron
Entzündetes Synovialgewebe
Dihydro-Testosteron
TNF
TNF
TNF
7
88
Cortisol
Cortison
11bH
SD
211bH
SD
1
DHEAS
Inadäquat niedriges Cortisol in Relation zur Entzündung
0
100
200
300
p=0.001 p=0.001IL-6 TNF
p=0.047
Ko KoRA RAReA ReA
Qu
oti
en
t C
ort
iso
l / Z
yto
kin
(nm
ol/l / p
g/m
l)
Ko - Normalpersonen
ReA - Reaktive Arthritis
RA - Rheumatoide Arthritis
normales Niveau
Verstärkter Abbau von Cortisol zu Cortison bei Entzündung
11bHSD
Makro-phage
Arthrose
Arthrose
RheumatoideArthritis
RheumatoideArthritis
Über-lagerung
11b-HSD 2
11b-HSD 1
Qu
oti
en
t
0
2
4
6
8
10
12
14
16
p=0.021Cortisol
Cortison
11bH
SD
211bH
SD
1
Zusammenfassung Hormone
Cortison
TNF, IL-6
7b-Hydroxy-DHEA
17b-Östradiol
16a-Hydroxyöstrogene
4-Hydroxyöstrogene
Cortisol
Cortisol
Testosteron
2-Hydroxyöstrogene
DHEAS
TNF, IL-6 u.a.
Die gestrichelten Liniendeuten das sich anta-gonisierende Paar an.
0
2
4
6
8
10
12
0
1
2
3
4
5
6
7p<0.001
p<0.001
2Sympathische Nervenfasern / mm 2
Sensible SP- positive Nervenfasern / mm
Ko OA RA Ko OA RA
!
Verlust sympathischer Nervenfasern bei Entzündung
Control islets
glucagon
Loss of nerve fibers in
inflamed pancreatic islets
(after 1-2 weeks)
Mei et al., Diabetes 2002; 51:2997-3002
islets after 6OHDA
VM
AT
2 a
rea
(p
ixe
ls/is
let)
non-diabetic BioBreeder rat
earlynon-diabetic
earlydiabetic
latenon-diabetic
latediabetic
early diabetic BioBreader rat
0
100
200
300
400
500
Relative Erhöhung von sensiblen Nervenfasern in Relationzu sympathischen Nervenfasern bei Entzündung
SympathischeNervenfasern
Sensible Substanz P-positive Nervenfasern
!
Ko OA RA0
1
2
3
4
5
6 <0.001
<0.001
0.015
Qu
oti
en
t S
ym
pa
thik
us /
Su
bsta
nz P
Entzündung
0 7 14-70 7 14-7
AndrogeneProgesteron
0 7 14-7
Antigen
Prolaktin
Unterstützung eineraggressiven Reaktion
0 7 14-70 7 14-7
Chemotaxis Chemotaxis
0 7 Tag X ?-7
Cortisol
14 Tag X ?
Tag X ?Tag X ?
Sprouting
Substanz P
Tag X ?Tag X ?
NoradrenalinAdenosin
Leukozyten - Mobilisierung
Leukozyten - Mobilisierung
Unterstützung einertoleranten Reaktion
Repulsion
17b-Östradiol16-Hydroxyöstrogene
An
sti
eg
od
er
Ab
fall
ein
es F
ak
tors
im
Syste
m o
de
r lo
ka
l