168
CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos fundamentales y nuevos enfoques Xavier Guardino Solá [email protected] Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral

CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

  • Upload
    vukiet

  • View
    213

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CALIDAD DE AIRE INTERIOR

Aspectos fundamentales y nuevos

enfoques

Xavier Guardino Solá

[email protected]

Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral

Page 2: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Medio

Ambiente

Laboral

Medio

ambiente exterior

Locales

cerrados

80% del tiempo

en los países

industrializados

15% del tiempo

en los países

industrializados

Page 3: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Ambientes

“industriales”

Ambientes

“interiores”

Medio ambiente laboral

en locales cerrados

Page 4: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 5: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

El origen del problema: La crisis energética de los años 70

y los edificios cerrados

Page 6: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Edificio “candidato”

Page 7: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

------------

Page 8: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Paramentos ------------

Page 9: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Centro Nacional de Condiciones de Trabajo

------------

Paramentos

Page 10: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CALIDAD DE AIRE ACEPTABLE

Es la del aire que no contiene sustancias

contaminantes en concentraciones que resulten

nocivas para la salud y cuya calidad sea juzgada

como satisfactoria por al menos el 80% de las

personas expuestas a sus efectos.

Page 11: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

• OJOS

Sequedad, picor/escozor, lagrimeo, enrojecimiento

• VÍAS RESPIRATORIAS ALTAS (Nariz y garganta)

Sequedad, picor/escozor, congestión nasal, goteo nasal (rinitis), estornudos, hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera

• PULMONES

Opresión torácica, sensación de ahogo, pitidos, sibilancias, tos seca, bronquitis

• PIEL

Enrojecimientos (eritema), sequedad, picor generalizado y localizado (prurito)

• GENERAL

Dolor de cabeza (cefalea), debilidad, somnolencia/letargo, dificultad para concentrarse, irritabilidad, ansiedad, náuseas, mareo

SÍNTOMAS RELACIONADOS CON LA CALIDAD DEL AIRE INTERIOR

Page 12: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Efectos sobre la salud

• Síndrome del edificio enfermo

• Enfermedades relacionadas con el edificio – Legionela y otras

– Síndrome de sensibilidad química múltiple

– Síndrome de sensibilidad radioeléctrica

– Lipoatrofia semicircular

Page 13: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Síndrome del edificio enfermo (SEE)

(Organización Mundial de la Salud)

Conjunto de síntomas que presentan los

individuos que ocupan un edificio y que no van

acompañados de ninguna lesión orgánica o

signo físico y que se diagnostican por exclusión,

a partir de una relación temporal positiva

Page 14: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

•El inicio de la sintomatología debe ser posterior a la ocupación del edificio.

• Los síntomas afectan a más del 20% de los ocupantes y han de reducirse o

desaparecer transcurrido un tiempo después de abandonar el edificio (fines de

semana).

• Los síntomas son más frecuentes por las tardes, entre el personal

administrativo y en el sector público.

•Pueden presentarse en todo el edificio o sólo en áreas concretas.

•Desaparecen al abandonar el edificio.

•Han aparecido tras la realización en el edificio de alguna acción concreta,

como sería: cambios en el mobiliario, obras o renovaciones, aplicación de

pesticidas, etc.

•Están especialmente afectadas las personas asmáticas o con un historial

alérgico.

SEE: Características de los síntomas

Page 15: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

ENFERMEDAD RELACIONADA CON EL EDIFICIO (ERE)

Conjunto de síntomas definidos, a menudo acompañados por signos

físicos y anormalidades clínicas, que puede afectar sólo a unos pocos

ocupantes del edificio.

Puede confirmarse mediante el diagnóstico médico de una enfermedad

específica resultante de la exposición a contaminantes específicos

identificados en un edificio:

– Intoxicaciones

– Alergias, como rinitis alérgica

– Enfermedad del legionario (legionelosis)

– Fiebre del humidificador

pero también a ciertas condiciones ambientales

Lipoatrofia

Sensibilidad radioeléctrica

Page 16: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

SEE-ERE: diferencias

SEE ERE

Afectación > 20% Afecta a pocas personas

Síntomas genéricos Síntomas definidos

Causas poco específicas Causas identificables

Page 17: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

SÍNDROME DE SENSIBILIDAD QUÍMICA MÚLTIPLE

(SQM, MCSS)

• Es un síndrome por el cual algunos individuos están

sensibilizados frente a gran variedad de compuestos químicos

presentes en un ambiente interior, todos ellos posiblemente a

muy bajas concentraciones.

• Puede causar reacciones severas y debilitantes en una minoría

de individuos. Sus causas están en discusión pero la mayoría de

expertos están de acuerdo en que incluye la sensibilización del

individuo a un gran número de productos químicos después de

una exposición aguda a un compuesto en particular.

Page 18: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 19: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

SÍNDROME DE SENSIBILIDAD QUÍMICA MÚLTIPLE (SQM, MCSS)

•Los individuos sensibilizados responden a múltiples sustancias que no tienen

ninguna relación química entre sí.

•La respuesta es muy variada y con manifestaciones en distintos órganos y

sistemas, pero reproducible a través de exposiciones químicas repetidas.

•Los síntomas mejoran o desaparecen cuando los desencadenantes son

eliminados.

•Los mecanismos de instauración desconocidos (teorías toxicogénica y

psicogénica).

•A menudo, la intensidad de los síntomas ante concentraciones mínimas

(<<VLA) incapacita para realizar las actividades propias de la vida diaria.

•Consideración médica y social muy controvertida, con el consiguiente

sufrimiento para los afectados.

Page 20: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CALIDAD DEL AIRE INTERIOR

Page 21: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

LA CALIDAD DEL AIRE EN UN EDIFICIO

DEPENDE DE:

• La calidad del aire exterior

• La presencia de fuentes contaminantes interiores y de

sus características

• El diseño del sistema de ventilación y climatización

• Las condiciones en que el sistema de ventilación y

climatización trabaja y se revisa

• La compartimentación del edificio

Pero también de los usos del edificio...

Page 22: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Exigencias de calidad del aire interior

RITE, RD 1027/2007, IT 1.1.4.2

• Edificios de viviendas y similares: Sección HS 3

• Resto de edificios: el sistema de ventilación debe evitar la formación

de elevadas concentraciones de contaminantes.

• Las categorías de calidad del aire interior se definen en función del uso

del edificio.

• Piscinas

• Hospitales y clínicas (UNE 100713)

Page 23: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Código Descripción Usos autorizados

IDA 1 Calidad óptima Hospitales, clínicas, laboratorios y guarderías

IDA 2 Buena calidad Oficinas, residencias (incluye zonas comunes de hoteles) salas de lectura, museos, aulas, tribunales, asimilables a piscinas

IDA 3 Calidad media Edificios comerciales, cines, teatros, salones de actos, habitaciones de hoteles, , bares, restaurantes, gimnasios.

IDA 4 Calidad baja

Exigencias de calidad del aire interior

RITE, RD 1027/2007, IT 1.1.4.2

Norma UNE-EN 13779

Page 24: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CAUSAS MÁS FRECUENTES DE UNA MALA

CALIDAD DEL AIRE EN AMBIENTES INTERIORES

• VENTILACIÓN DEFICIENTE/INADECUADA

• CONTAMINACIÓN EXTERIOR

• CONTAMINACIÓN INTERIOR

Page 25: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

101

121

La casa de los Gómez

Page 26: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

VENTILACIÓN DEFICIENTE:

CAUSAS MÁS HABITUALES

• Insuficiente suministro de aire fresco

26

Page 27: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

• Insuficiente suministro de aire fresco

• Ubicación incorrecta de las tomas de aire exterior

VENTILACIÓN DEFICIENTE:

CAUSAS MÁS HABITUALES

27

Page 28: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

28

Page 29: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

• Insuficiente suministro de aire fresco

• Ubicación incorrecta de las tomas de aire exterior

• Mala distribución del aire en los locales

VENTILACIÓN DEFICIENTE:

CAUSAS MÁS HABITUALES

29

Page 30: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

30

Page 31: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

31

Page 32: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

32

Page 33: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

33

Page 34: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

34

Page 35: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

DIFERENCIAS DE DENSIDAD: EFECTO CHIMENEA

35

Page 36: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

36

Page 37: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

37

Page 38: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Infiltración

38

Page 39: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Infiltración

39

Page 40: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

40

Page 41: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CAUSAS MÁS FRECUENTES DE UNA MALA

CALIDAD DEL AIRE EN AMBIENTES INTERIORES

• VENTILACIÓN DEFICIENTE/INADECUADA

• CONTAMINACIÓN EXTERIOR

• CONTAMINACIÓN INTERIOR

Page 42: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

20 a 50 0,2-1 10 a 50 30 a 80 2 a 6 400 Centro ciudad

10 a 30 0,1-0,3 5 a 15 15 a 40 1 a 3 375 Pueblo pequeño

<20 <0,1 <5 5 a 35 <1 350 Área rural

MP10

mg m-3

Total MP

mg m-3

SO2

µg m-3

NO2

µg m-3

CO

mg m-3

CO2

ppm

Concentración

Localización

Contaminación “natural” del aire exterior

Page 43: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CAUSAS MÁS FRECUENTES DE UNA MALA

CALIDAD DEL AIRE EN AMBIENTES INTERIORES

• VENTILACIÓN DEFICIENTE/INADECUADA

• CONTAMINACIÓN EXTERIOR

• CONTAMINACIÓN INTERIOR

Page 44: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

TIPOS DE CONTAMINACIÓN INTERIOR

• TÉRMICA

• OLORES

• QUÍMICA

• BIOLÓGICA

Page 45: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

La guerra del aire acondicionado según Forges, junio de 1996.

Page 46: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

ASPECTOS NORMATIVOS

Page 47: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Estación Temperatura operativa, ºC

Humedad relativa %

Verano 23...25 45...60 Invierno 21...23 40...50

Exigencias de calidad térmica del ambiente

Temperatura operativa y humedad relativa

b) Para otros valores, es válido el cálculo de la temperatura operativa y la

humedad relativa realizado según lo indicado en la norma ISO 7730

a) Para personas con actividad metabólica sedentaria de 1,2 met, grado de

vestimenta de 0,5 clo* en verano y 1 clo en invierno y un PPD (Predicted

Percentage of Dissatisfied) entre el 10 y el 15%, los valores de la

temperatura operativa y la humedad relativa estarían comprendidos entre :

RITE, RD 1027/2007, IT 1.1.4.1

Page 48: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Exigencias de velocidad media del aire

Para valores de la temperatura seca entre 20 y 27ºC:

Con difusión por mezcla, turbulencia 40% y PPD por corrientes de

aire del 15%:

v = (T/100) - 0,07

0,1

0,12

0,14

0,16

0,18

0,2

0,22

20 20,5 21 21,5 22 22,5 23 23,5 24 24,5 25 25,5 26 26,5 27

Temperatura, ºC

Ve

locid

ad

de

l a

ire

, m

/s

Page 49: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Normativa laboral

Corrientes de aire: m/s

• Ambientes no calurosos: <0,25

• Ambientes calurosos y trabajos sedentarios: <0,50

• Ambientes calurosos y trabajos no sedentarios: <0,75

Corrientes de aire acondicionado:

• Trabajos sedentarios: <0,25 m/s

• Otros casos: <0,35 m/s

R.D. 486/97 sobre disposiciones mínimas de seguridad y salud en lugares de trabajo:

Temperatura trabajos sedentarios: 17-27ºC

Temperatura trabajos ligeros: 14-25ºC

Humedad relativa: 30-70%; >50% con riesgo de e.e.

Page 50: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Condiciones recomendables de confort para una

actividad ligera, esencialmente sedentaria

a) Norma UNE-EN ISO 7730-1996 (Determinación de índices PMV y PPD y especificaciones de las

condiciones para el bienestar térmico). Resumen de la tabla A.5

Temperatura operativadel airea)

22ºC2ºC para invierno

24,5ºC1,5ºC paraverano

Humedad relativaa) 30-70%

Ausencia de

Olores

Corrientes de aire

Sensación de airecargado

Page 51: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

TIPOS DE CONTAMINACIÓN INTERIOR

• TÉRMICA

• OLORES

• QUÍMICA

• BIOLÓGICA

Page 52: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Percepción del “olor”

Suma de:

1. Percepción propiamente olfativa (células olfativas): unas 500.000

sustancias, 4.000 olores diferenciables, capacidad identificativa escasa.

2. Percepción irritante: terminaciones nerviosas del nervio trigémino.

Sensaciones: picor, irritación, frescor, molestia...

Intensidad Fuerza de la sensación percibida

Calidad Carácter diferenciador y grado de parecido de un olor

Aceptabilidad Grado de gusto o disgusto de una sensación de olor

Umbral de olor Concentración mínima de un estímulo odorífico capaz

de provocar una respuesta

Características del “olor”

Page 53: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Variación de la intensidad del olor en función de la

concentración para distintos valores de n

11,1

1,21,3

1,41,51,6

1,71,8

1,92

0 5 10 15 20 25

Concentración

Inte

nsid

ad

n=0,2n=0,3n=0,4

I = k Cn

Calidades de olor

Afrutado

Mohoso

Rancio

Perfumado

A sudor

A alcantarilla

A nuez

A podrido

A quemado

A creosota

Page 54: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

ACEPTABILIDAD DE UN OLOR

• Factor totalmente subjetivo.

• Agradable, desagradable, nauseabundo...

• Variable con el tiempo de exposición.

• Umbral de detección: concentración mínima del compuesto que

percibirá el 50% de la población (intensidad).

• Umbral de reconocimiento: concentración mínima a la que el 50% de

la población es capaz de describir el olor (calidad).

UMBRALES DE OLOR

Page 55: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Compuesto Descripción del olor Umbral de olor Umbral de

(detección) irritación

(mg/m3) (mg/m3)

Acetato de n-amilo Afrutado, a plátano 0,28 530,0

Acetona Dulce, afrutado 150 474,7

Ácido acético Agrio, avinagrado 0,18 25,0

Acroleina Acre, a quemado 4,1 1,3

Alcohol isobutílico Ligero, suave 11 300,0

Alilmercaptano A ajo 0,00020 454,5

Amoniaco Acre, irritante 12 72,0

Cloro Intenso, a lejía 0,24 9,0

Crotonaldehído Acre, sofocante 0,32 23,0

Formaldehído Acre 0,060 0,1

Metacrilato de metilo Intenso, a plástico 0,21 697,0

Metanol Dulce, agrio 210 22875,0

Sulfuro de hidrógeno A huevos podridos 0,013 14,0

Tolueno Acre, agrio 6,0 750,0

Trietilamina A amina, a pescado 1,0 200,0

Valores umbrales de olor e irritación

Page 56: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 57: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

LOS BIOEFLUENTES Y SU MEDIDA

• Se define el olf (del latín olfactus) como la tasa de emisión de los

contaminantes (bioefluentes) producidos por una persona estándar.

(Fumador = 6 olf).

• Una persona estándar es un adulto de edad media que trabaja en una

oficina o en un puesto de trabajo de tipo no industrial similar, sedentario

y en un ambiente térmico neutro, con un nivel de higiene personal

equivalente a 0,7 baños al día.

• Se escogió la contaminación producida por el ser humano para definir

el olf porque los bioefluentes emitidos por una persona eran bien

conocidos y porque se disponía de abundantes datos sobre la

insatisfacción causada por estos bioefluentes.

Page 58: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

NIVELES DE ACEPTABILIDAD

Se determinaron a partir de los resultados obtenidos en los experimentos realizados

en dos auditorios en Dinamarca. Los bioefluentes fueron emitidos por más de mil

personas consideradas como estándar, y la calidad del aire juzgada por 168 hombres

y mujeres que emitieron su opinión justo después de entrar en el espacio ocupado.

CALIDAD DEL AIRE PERCIBIDA La calidad del aire percibida (CI) se define como la concentración de bioefluentes

humanos que causarían la misma insatisfacción que la concentración del aire

contaminado que se trata de evaluar.

Se define un decipol (del latín pollutio) como la calidad del aire percibida en

presencia de una persona estándar (1 olf) con una tasa de ventilación de 10 l/s de

aire no contaminado.

Según esta definición: CI = 10/q

Page 59: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 60: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

TIPOS DE CONTAMINACIÓN INTERIOR

• TÉRMICA

• OLORES

• QUÍMICA

• BIOLÓGICA

05-05-2015 60

Page 61: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Productos químicos

en aire interior

05-05-2015 61

Page 62: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 62

Page 63: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 63

Page 64: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 64

Page 65: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 65

Page 66: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 66

Page 67: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 67

Page 68: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 68

Page 69: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 69

Page 70: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 70

Page 71: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

El País, martes, 28 de octubre de 2003

05-05-2015 71

Page 72: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 72

Page 73: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Criterios de valoración para contaminantes

químicos en ambientes interiores

Dificultades:

• Insuficiente información toxicológica sobre efectos de exposiciones a

bajas concentraciones.

• Insuficiente información toxicológica sobre efectos de mezclas complejas.

• Dificultad en obtener los niveles de concentración.

• Tiempos de exposición superiores a la jornada laboral.

• La población expuesta puede que no sean sólo trabajadores.

05-05-2015 73

Page 74: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Posibilidad 1 • Extrapolar valores de protección para la salud en ambientes

laborales teniendo en cuenta:

1. El tiempo de exposición: 40/168

2. La discontinuidad de la exposición

3. La presencia de “no trabajadores”

4. El hecho que se trata de una contaminación “no controlada”, en

principio, por la reglamentación sobre protección de los trabajadores

frente a agentes químicos

420101040

168

05-05-2015 Atención al efecto crítico por el que se ha fijado el VLA y a su vida media

Page 75: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

• Emplear valores de inmisión

Establecidos en base a criterios para la salud y bienestar de la

población en general (EPA y OMS).

Por debajo de ellos la exposición de por vida (o por el tiempo

especificado) no constituye un riesgo significativo para la

salud.

Posibilidad 2

05-05-2015 75

Page 76: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Valores guía de la OMS, para sustancias individuales, basados en efectos conocidos

para la salud, no cancerígenos ni molestias por olor

Compuesto Valor guía

(g/m3) Tiempo promedio

Dióxido de azufre 500 10 minutos

125 24 horas

50 1 año

Dióxido de nitrógeno 200 (0,1 ppm) 1 hora

40 (0,02 ppm) 1 año

Monóxido de carbono 100.000 (90 ppm) 15 minutos

60.000 (50 ppm) 30 minutos

30.000 (25 ppm) 1 hora

10.000 (10 ppm) 8 horas

Ozono 120 8 horas

Plomo 0,5 1 año

05-05-2015 76

Page 77: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Valores guía de la

OMS, para sustancias

individuales, basados

en efectos conocidos

para la salud, no

cancerígenos ni

molestias por olor

Compuesto Valor guía

(g/m3)Tiempo promedio

Cadmio 5 x 10-3 1 año

1,2-Dicloroetano 700 24 horas

Diclorometano 3.000 24 horas

450 1 semana

Estireno 260 1 semana

Formaldehído 100 30 minutos

Manganeso 0,15 1 año

Mercurio 1 1 año

Sulfuro de carbono 100 24 horas

Sulfuro de hidrógeno 150 24 horas

Tetracloroetileno 250 1 año

Tolueno 260 1 semana

Vanadio 1 24 horas

05-05-2015 77

Page 78: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

ESTIMACIÓN DEL RIESGO DE CÁNCER (OMS)

Compuesto Clasificación

según la IARCb Unidad de riesgoa Localización del

tumor

Acrilonitrilo 2A 2 x 10-5 Pulmón

Arsénico 1 1,5 x 10-3 Pulmón

Benceno 1 (4,4-7,5) x 10-6 Sangre (leucemia)

Cloruro de vinilo 1 1 x 10-6 Hígado y otros

CromoVI 1 (1,1-13) x 10-2 Pulmón

HAP (BaP) 1 9 x 10-2 Pulmón

Tricloroetileno 2A 4,3 x 10-7 Pulmón y otros

a) Riesgo adicional de contraer cáncer, estimado a partir de una exposición de por vida a

una concentración de 1g/m3 del agente cancerígeno.

b) International Agency for Research on Cancer

05-05-2015 78

Page 79: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

•Emplear criterios de confort y bienestar para interiores

Incluyen los valores para prevenir molestias por olor

Posibilidad 3

05-05-2015 79

Page 80: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Productos de combustión

Óxidos de carbono (CO2 y CO)

Óxido de nitrógeno (NO2)

Óxidos de azufre (SO2)

Humo de tabaco

05-05-2015 80

Page 81: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Compuestos emitidos por los materiales de

construcción y decoración

Formaldehído

Compuestos orgánicos volátiles (COV)

Radón

Polvo (incluidas fibras)

05-05-2015 81

Page 82: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 82

Page 83: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

FORMALDEHÍDO

•EFECTOS

•Irritante de la piel, de las vías respiratorias y de los ojos.

•A 0,1 ppm puede generar respuesta en individuos hipersensitivos.

•A 2-10 ppm puede causar dolor de cabeza, náuseas, vómitos y

vértigos.

05-05-2015 83

Cancerígeno C 1B

Artículo 3, apartado 3, del Reglamento 2014/605 DOUE(24/03/15) de la

Comisión, modificado por el Reglamento 2015/491

Retraso de la entrada en vigor hasta 01/01/2016

Page 84: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CLASIFICACIÓN DE LOS CONTAMINANTES ORGÁNICOS

EN INTERIORES

Categoría Descripción Abreviatura Intervalo de ebullición

(ºC)a

Métodos de muestreo utilizados en estudios

de campo

1 Compuestos orgánicos muy volátiles (gaseosos)

COMV <0 a 50 – 100 Adsorción en carbón activo

2 Compuestos orgánicos volátiles

COV 50 – 100 a 240 – 260 Adsorción en Tenax o carbón activo

3 Compuestos orgánicos semivolátiles

COSV 240 – 260 a 380 – 400 Adsorción en espuma de poliuretano o en XAD-2

4

Compuestos orgánicos asociados con partículas o materia orgánica particulada

MOP >380 Captación en filtros

ª Los compuestos polares aparecen en la parte superior del intervalo

05-05-2015 84

Page 85: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

RADÓN

•Es un gas radioactivo, que, como tal proviene de sus ascendentes sólidos (radio) y se transforma en descendientes sólidos (del polonio-218 al plomo-206)

•Es un producto de origen natural

•Su distribución geográfica es dispersa, ya que está relacionada con la composición del terreno

•Se encuentra normalmente en los bajos de las casas y especialmente en los subterráneos

•La única solución es ventilar

•Se asocia con un aumento en la prevalencia de cáncer de pulmón

05-05-2015 85

Page 86: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 86

Page 87: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

RADÓN

Horas día promedio de exposición admisibles sin alcanzar el nivel de NO EXPOSICIÓN, en función de los valores de concentración media medida de

radón en el aire ambiente

Concentración media (Bq/m3)

Horas año de exposición

Horas diarias de exposición*

200 876 3,5

300 584 2,6

400 438 1,9

500 350 1,6

600 292 1,3

* Suponiendo una jornada de 1760 horas al año (8 horas/día y 220 días/año)

05-05-2015 87

Page 88: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

PARTÍCULAS EN AMBIENTES INTERIORES Origen Ejemplos

Vegetal Polen, esporas, hongos y subproductos

Animal Microorganismos, pelo, células epiteliales, fragmentos de insectos, subproductos

Mineral Amianto, carbón, arcillas, partículas elementales, fibras artificiales

05-05-2015 88

Page 89: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Compuestos procedentes de productos de

consumo

Compuestos orgánicos volátiles

Pesticidas

05-05-2015 89

Page 90: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

PESTICIDAS

El uso indiscriminado de pesticidas ambientales (biocidas), principalmente

órganofosforados y piretroides, en campañas de desinsectación, muchas

veces innecesarias, ha generado, solamente en Cataluña, 38 accidentes

hasta diciembre de 2003

Continuación

* 74% mujeres

*** 20 personas con incapacidad laboral permanente o absoluta.

Trabajadores expuestos 679*

Sin efecto objectivable 372 (55%)

leves 135 (44%)

graves*** 69 (22%)

moderados 103 (34%)

Con efectos 307** (45%)

** 83% mujeres 05-05-2015 90

Page 91: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 91

Page 92: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 92

Page 93: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Compuestos procedentes de equipos

Tipo de edificio Equipo/actividad Contaminante

Oficinas Fotocopiadoras, fax,

impresoras,

Ozono, COV, materia

particulada

Hospitales Quirófanos, esterilización,

anatomía patológica,

laboratorios

Anestésicos, fenol,

glutaraldehido, óxido

de etileno,

formaldehido,...

Centros de

enseñanza

Laboratorios, talleres ...............................

05-05-2015 93

Page 94: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

OZONO

EN EL AIRE EXTERIOR

•oxidación fotoquímica de productos de combustión

(óxidos de nitrógeno e hidrocarburos)

EN EL AIRE INTERIOR

•funcionamiento de motores eléctricos, limpiadores de aire

electrostáticos. Máquinas fotocopiadoras e impresoras láser

•existencia de radiaciones UV

05-05-2015 94

Page 95: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

OZONO EFECTOS

• Irritante de las vías respiratorias altas, ojos y membranas mucosas.

Fatiga y dolor de cabeza y tórax

• En general los síntomas desaparecen entre 2-4 horas de la exposición.

• Para personas sedentarias, concentraciones superiores a 0,1 ppm ya

pueden provocar irritación y 0,5 ppm afectar la función pulmonar.

• Si hay ejercicio físico pueden darse síntomas a niveles inferiores.

•Pesada 0,05 ppm

•Moderada 0,08 ppm (LPP)

•Ligera 0,10 ppm

•General (< 2h) 0,20 ppm

Límites según

actividad

(VLA-ED)

EPA: 0,12 ppm para 1 hora

OMS: 0,06 ppm/ 8 horas diarias 05-05-2015 95

Page 96: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

TIPOS DE CONTAMINACIÓN INTERIOR

• TÉRMICA

• OLORES

• QUÍMICA

• BIOLÓGICA

05-05-2015 96

Page 97: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONDICIONES PARA QUE SU PRESENCIA SEA UN PROBLEMA

EN UN INTERIOR

• Debe haber un reservorio o entorno adecuado

agua estancada en un sistema de refrigeración que puede

convertirse en foco de contaminación

• Debe haber una fuente de nutrientes

polvo o suciedad

• Debe tener lugar la amplificación o crecimiento de los

microorganismos

condiciones de temperatura y/o pH sean adecuadas

• Tiene que haber una diseminación del agente biológico,

generalmente en forma de aerosol. 05-05-2015 97

Page 98: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Contaminantes biológicos

Transmisión interhumana directa/indirecta

Gripe

Resfriado

Otras enfermedades contagiosas por vía aérea o contacto: víricas,

bacterianas, fúngicas.

05-05-2015 98

Transmisión medio - individuo

Legionelosis*

Alergias

Carbunco respiratorio

Otras por vía esporiforme, fúngicas y bacterianas

Page 99: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Contaminantes biológicos (2)

En el caso de la legionelosis y enfermedades

relacionadas, el propio sistema de ventilación se

puede convertir en reservorio, amplificador y

diseminador de la enfermedad.

La legionelosis ha pasado de ser una enfermedad de

interior a una enfermedad de origen medioambiental a

través de las torres de refrigeración de los sistemas de

aire acondicionado generales

05-05-2015 99

Page 100: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 100

Page 101: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 101

Page 102: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

05-05-2015 102

Page 103: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

REAL DECRETO 865/2003, de 4 de julio, por el que se establecen los criterios

higiénico-sanitarios para la prevención y control de la legionelosis. Descargar

Archivo pdf

Guía técnica para la Prevención y Control de la Legionelosis en

instalaciones Consultar la Guía

Orden SCO/317/2003, de 7 de febrero, por la que se regula el procedimiento

para la homologación de los cursos de formación del personal que realiza las

operaciones de mantenimiento higiénico-sanitario de las instalaciones.

Descargar Archivo pdf

•Decreto 352/2004, de 27 de julio, por el que se establecen las condiciones

higiénico-sanitarias para la prevención y el control de la legionelosis (Cataluña)

(PDF).

Page 104: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Crecimiento de hongos en una pared y detrás de un papel 05-05-2015 104

Page 105: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Crecimiento de hongos

en un interior por

condensación de la

humedad del aire

05-05-2015 105

Page 106: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Frontalmente los paneles

parecen estar bien pero la

parte posterior está

recubierta de hongos

05-05-2015 106

Page 107: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONTRIBUCIÓN DEL SISTEMA DE VENTILACIÓN Y DE

CLIMATIZACIÓN AL DETERIORO DE LA CALIDAD DEL AIRE

INTERIOR • Diseño y funcionamiento del sistema

• Mantenimiento

Favorece:

La entrada de contaminantes del exterior

El aumento de contaminación interior

La dispersión de la contaminación

La creación de zonas mal ventiladas

Necesidad de tomar medidas preventivas

Legislación estatal y autonómica

05-05-2015 107

Page 108: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Centro Nacional de Condiciones de Trabajo 05-05-2015 108

Page 109: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Interior de un conducto de aire contaminado con hongos 05-05-2015 109

Page 110: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Crecimiento de hongos en un difusor de techo 05-05-2015 110

Page 111: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Aislamiento fibroso

contaminado en el

interior de un sistema de

renovación de aire

05-05-2015 111

Page 112: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Cómo abordar un problema de

CAI/SEE...

112

Page 113: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Consideraciones previas

• Programación de la investigación

• Investigación por fases

• Calidad del aire interior

• Ventilación suficiente

• Detección de focos de contaminación

• “Medir” o “Tomar medidas”

113

Page 114: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

114

Page 115: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Investigación inicial

• Síntomas que se describen

Aplicación del cuestionario general

• Obtención de datos del edificio

Edad, mantenimiento, ventilación, funcionamiento

• Mediciones orientativas

Caudales de aire, CO2, T, H, DP

115

Page 116: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CUESTIONARIOS DE SÍNTOMAS

• Condiciones que debe reunir el cuestionario:

• Corto y sencillo

• Preguntas específicas de respuesta corta

• Anónimo e individual.

• Fácil de codificar

116

Page 117: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

117

Page 118: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

DATOS DEL EDIFICIO

• Familiarizarse con el edificio para obtener una idea

general del mismo, de sus ocupantes y de las

actividades que se realizan en él.

• Especialmente del sistema de ventilación y

climatización en su caso.

OBJETIVO:

118

Page 119: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

119

Page 120: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

POSIBLES FOCOS DE CONTAMINACIÓN

• Productos químicos utilizados (limpieza, pesticidas

y herbicidas, desinfectantes, fotocopiadoras e

impresoras, productos especiales para aplicaciones

concretas).

• Productos de combustión: localizar los focos, los

conductos de eliminación, la posible diseminación

de gases por el edificio,...

• Obras recientes, cambios de mobiliario, etc.

120

Page 121: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

DATOS DE LA VENTILACIÓN

• Aspectos constructivos: planos, materiales, facilidades para el mantenimiento, modificaciones efectuadas...

• Aspectos funcionales: períodos de funcionamiento, alternancia frío/calor, accesibilidad de los controles,...

• Mantenimiento: tipo (ocasional, preventivo, predictivo). Existencia de registros de actividad.

121

Page 122: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

DATOS DE LA VENTILACIÓN

• Unidades de calefacción y refrigeración.

• Tomas de aire exterior.

• Puntos de expulsión de aire de retorno.

• Torres de refrigeración.

Prestar especial atención al estado y localización de:

122

Page 123: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

SISTEMA DE VENTILACIÓN:

ANOMALÍAS MÁS FRECUENTES

• Obras de reparación o mantenimiento que han alterado temporal o permanentemente el sistema (redistribuciones de espacios).

• Acumulaciones de suciedad y/o agua estancada.

• Termostatos mal ubicados, que cubren zonas demasiado grandes, o accesibles a los usuarios.

123

Page 124: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Determinación de algunos parámetros habituales

(1) Medidas directas en difusores

(2) Miden flujos de aire en un conducto

Parámetro Instrumentos Intervalo de Intervalo aceptable

medida

Temperatura Termómetro 0 – 50ºC 20 – 26ºC

Humedad relativa Psicrómetro o 0 - 100% HR 30 - 70% HR

Sensor electrónico

Movimientos del aire Tubos de humo Cualitativo --

Velocidad de aire Anemómetros 0,05 - 10 m/seg --

Caudal de aire Medidor de caudal(1) 20 - 3500 m3/h 30-50 m3 aire exterior

Tubos de pitot (2) /hora/persona

Dióxido de carbono (CO2) Lectura directa 200 - 4000 ppm <1000 ppm

Tubos colorimétricos

124

Page 125: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Primera fase. Investigación inicial

A PARTIR DE: PARA OBTENER DATOS QUE PERMITAN:

OCUPANTES

Cuestionarios

Entrevistas

Diagnosticar si existe SEE

Importancia del problema

Distribución en el edificio

Identificación de posibles causas

REGISTROS EXISTENTES

Diseño y construcción

Ventilación

A/A

Quejas

Conocer:

Planos, modificaciones (distribución, reparaciones, decoración), descripción ventilación y A/A

Conocer

Ubicación del personal

Opiniones del personal LA INSPECCIÓN DIRECTA DEL EDIFICIO

Revisión general

Parámetros básicos

Conocer el estado general del edificio

Identificar posibles áreas con problemas

Obtener una relación de fuentes potenciales 125

Page 126: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Segunda fase

Medidas de inspección y guía

Posibles comprobaciones:

•Tabaco

•Materiales presentes

•Fotocopiadoras

•Olores

•Nivel de limpieza

•Manipulación de papel

•Procesos de impresión

•Humedades/mohos

•Infiltraciones de aire

•Localización de tomas de aire

•Vientos predominantes

•Uso de humidificadores

•Limpieza de las entradas de aire

•Parasoles

•Aislamiento /Distribución

•Ocupación

126

Page 127: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

127

Page 128: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

¿Lugar equivocado, momento equivocado o trabajo equivocado? Traducción del autor con la colaboración de A. Huici

128

Page 129: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Tercera fase

Medidas de ventilación, indicadores de clima y otros

factores implicados

Ventilación

•Inspección visual del sistema de ventilación A/A

•Control de ajuste de temperaturas y puesta en marcha

•Nivel de recirculación

•Caudales de suministro y retorno

•Medidas de intercambio de aire

•Medidas de la distribución

•Cálculo de la eficacia

129

Page 130: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Cuarta fase

Examen médico e investigaciones asociadas

•Oculares

•Vías respiratorias superiores

•Pulmonares

•Cutáneas

•Generales

Objetivar alteraciones

130

Page 131: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

MÉTODOS USUALES DE

CONTROL DE LA CALIDAD DEL

AIRE

131

Page 132: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Estrategias encaminadas a controlar:

• Las fuentes contaminantes

• Las deficiencias en la ventilación

• La limpieza del aire

• La exposición de los ocupantes del edificio

132

Page 133: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONTROL DE LAS FUENTES

CONTAMINANTES:

• Eliminar o reducir la fuente

• Sustituir la fuente

• Mitigar la acción de la fuente

• Modificar el entorno

133

Page 134: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONTROL DE LA VENTILACIÓN:

• Aislar o eliminar los contaminantes

controlando las relaciones de presión.

• Diluir los contaminantes con un aire exterior

menos contaminado.

134

Page 135: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONTROL DE LA LIMPIEZA DEL AIRE

• Filtrado de partículas

• Precipitación electrostática

• Absorción

• Adsorción

• Utilización de ozonizadores para controlar olores y

microorganismos

• Empleo de contaminantes antagónicos

• Secado del aire

• Radiación ultravioleta

• Generación de iones negativos 135

Page 136: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CONTROL DE LA EXPOSICIÓN

• Informando sobre la realización de actividades que puedan

contaminar. Por ejemplo obras, tratamientos con pesticidas, etc.

• Cambiando de sitio a las personas sensibles.

136

Page 137: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Un ejemplo...

Page 138: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 139: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 140: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 141: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 142: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 143: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 144: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 145: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 146: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 147: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 148: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

148

Page 149: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

149

Page 150: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

150

Page 151: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

151

Page 152: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Sensibilidad radioeléctrica

Page 153: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

ESPECTRO ELECTROMAGNÉTICO

Page 154: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

CE

M e

stát

icos

ELF

Rad

iofr

ecu

enc

ias

Mic

roon

das

Infr

arro

jo

Vis

ible

Ult

ravi

oleta

A y

B

Ult

ravi

oleta

C

Rax

os X

R

adia

ción

γ

Conductores de corriente alterna

Alta Tensión Lámparas de

aplicación de calor

Lámparas solares (PUVA)

Lámparas germicidas

Radiodiagnóstico

Radioterapia

O kHz 10 kHz 1 GHz 300 GHz 4 THz 8 THz 30 PHz: >1EHz

NO IONIZANTES

f

l < 300 GHz: campos electromagnéticos

Ondas hercianas AM, FM

Resonancia magnética de imagen Diatermia

Telefonía móvil

Radar Enlaces satélites

Hornos

Soldadura metales

Láseres

Hz: hercio (ciclos/s); kHz: kilohercios (103); MHz: megahercios (106); GHz: gigahercios (109); THz: terahercios (1012); PHz: petahercios (1015); EHz: exahercios (1018)

IONIZANTES

10 THz

Conductores de corriente continua

Page 155: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 156: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

La denominada contaminación electromagnética, también conocida como electropolución, es

la supuesta contaminación producida por los campos electromagnéticos generados por

equipos electrónicos u otros elementos producto de la actividad humana.

•Afecta a las personas que tienen (hiper)sensibilidad radioeléctrica.

•Los síntomas (dolor de cabeza, cansancio crónico, dificultad para dormir...) se activan o se

intensifican al hallarse sometido a un campo electromagnético, desapareciendo al cesar la

exposición.

•De igual forma que la Sensibilidad Química Múltiple puede hacer que una persona se haga muy

sensible a dosis muy pequeñas de productos químicos, los afectados por hipersensibilidad

electromagnética pueden hacerse sensibles a niveles de radiaciones que normalmente, para el

público en general, pasarían desapercibidos. Los afectados por SQM suelen padecer tambien

sensibilidad radioeléctrica.

Se supone que los campos electromagnéticos interfieren en el funcionamiento del organismo:

•Alteran el ciclo de producción de la hormona melatonina, que regula el sistema inmunitario y

hormonal

•Provocan daños en el ADN que trasporta la información genética de las células (Informe

REFLEX).

Page 157: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

http://www.migui.com/opinion/el-timo-de-la-hipersensibilidad-radioelectrica.html

http://www.electrosensibilidad.es/

http://www.meneame.net/story/timo-hipersensibilidad-radioelectrica

http://www.peccem.org/

http://www.monografias.com/trabajos16/antenas-telefonia/antenas-telefonia.shtml#expposic

Video: http://noticias.terra.es/espana/videos/electrosensibles-cuando-la-tecnologia-

enferma,457878.html

Sin embargo, sobre esta cuestión existe una importante controversia

Radiación de teléfonos móviles y salud

Contaminación electromagnética

Page 158: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

La Agencia Internacional de Investigación del Cáncer (IARC -en

inglés-) ha clasificado los campos electromagnéticos de

radiofrecuencia como posibles carcinógenos para los seres

humanos (Grupo 2B), basado en un mayor riesgo de glioma, un

tipo de cáncer cerebral maligno, asociado con el uso de teléfonos

móviles. Monografía 102 2011.

Page 159: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

DIRECTIVA 2004/40/CE del Parlamento Europeo y del Consejo, de 29 de abril de 2004, sobre las disposiciones mínimas de seguridad y de salud relativas a la exposición de los trabajadores a los riesgos derivados de los agentes físicos (campos electromagnéticos) (decimoctava Directiva específica con arreglo al apartado 1 del artículo 16 de la Directiva 89/391/CEE) DIRECTIVA 2012/11/UE del Parlamento Europeo y del Consejo, de 19 de abril de 2012, por la que se modifica la Directiva 2004/40/CE, sobre las disposiciones mínimas de seguridad y de salud relativas a la exposición de los trabajadores a los riesgos derivados de los agentes físicos (campos electromagnéticos) (decimoctava Directiva específica con arreglo al artículo 16 apartado 1,de la Directiva 89/391/CEE) DIRECTIVA 2013/35/UE del Parlamento Europeo y del Consejo, de 26 de junio de 2013, sobre las disposiciones mínimas de salud y seguridad relativas a la exposición de los trabajadores a los riesgos derivados de agentes físicos (campos electromagnéticos) (vigésima Directiva específica con arreglo al artículo 16 apartado 1,de la Directiva 89/391/CEE).

ENTRADA EN VIGOR 1 DE JULIO DE 2016

NORMATIVA

Page 160: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Las normativas en vigor en los diversos países consideran seguro

vivir en un edificio con una antena de telefonía y en los que lo

rodean, dependiendo del nivel de emisiones de la misma. No se ha

podido demostrar con certeza que la exposición por debajo de los

niveles de radiación considerados seguros suponga un riesgo para la

salud, pero tampoco se dispone de datos que permitan asegurar que

no existen efectos a largo plazo.

El Informe Steward encargado por el Gobierno del Reino Unido

aconseja que los niños no usen el teléfono móvil más que en casos

de emergencia.

Existen organizaciones que, aludiendo a estos posibles riesgos,

reclaman que se observe el principio de precaución y se mantengan

las emisiones al mínimo.

Page 161: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Últimas informaciones sobre el tema

Page 162: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Magnetic fields and leukaemia risks in UK electricity supply workers T. Sorahan

Findings for all leukaemias combined were unexceptional; risks were close to unity for all exposure categories and there

was no suggestion of risks increasing with cumulative (or recent or distant) magnetic field exposures. There were no

statistically significant dose–response effects shown for acute myeloid leukaemia, chronic myeloid leukaemia or chronic

lymphocytic leukaemia. There was a significant positive trend for acute lymphocytic leukaemia (ALL), but this was based,

in the main, on unusually low risks in the lowest exposure category.

Occup Med, 2014, v. 64,pp. 150-156

Magnetic fields and brain tumour risks in UK electricity supply workers T.Sorahan

This study found no evidence to support the hypothesis that exposure to magnetic fields is a risk factor for gliomas, and

the findings are consistent with the hypotheses that both distant and recent magnetic field exposures are not causally

related to gliomas. The limited positive findings for meningioma may be chance findings; national comparisons argue

against a causal interpretation.

Occupy Med, 2014, v. 64 n. 3, pp. 157-165

Neurodegenerative disease and magnetic field exposure in UK electricity supply workers T. Sorahan and N. Mohammed

There is no convincing evidence that UK electricity generation and transmission workers have suffered elevated risks

from neurodegenerative diseases as a consequence of exposure to magnetic fields.

Occup Med, 2014, v. 64 n. 6, pp. 454-460

Page 163: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Physical risks •Final opinion on potential health effects of exposure to electromagnetic fields (EMF)

HEALTH AND FOOD SAFETY Scientific Committees

ÚLTIMO INFORME PUBLICADO

Page 164: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 165: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 166: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 167: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a
Page 168: CALIDAD DE AIRE INTERIOR Aspectos ... - …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · hemorragia nasal (epistaxis), dolor de garganta, ronquera ... a

Muchas gracias por su atención

Xavier Guardino Solá

[email protected]

Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral