�noemberi

SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #9. noemberi, 2012 .

gv. 4

gv. 3

gv. 7

gv. 10

`soflis meurneoba sax-alxo, erovnuli meurneobis erT-erT mniSvnelovan dargs warmoadgens. misi upirate-soba sxva dargebTan isaa, rom am dargis multiplika-ciis efeqti 4-5 jer aRe-mateba mrewvelobis analo-giur maCvenebels, masTanaa dakavSirebuli erovnuli meurneobis dargebis 1/3–ze meti. dargSi moqmedi erTi samuSao adgili uzrunve-lyofs sxva dargebSi 5–6 samuSao adgilis Seqmnas. sasoflo–sameurneo warmoe-bis 1%-iT gadideba uzrun-velyofs mTeli ekonomikis 2,5%–iT zrdas, amasTan, igi SedarebiT nakleb masalat-Tevadi da energotevadia.

axali arqeologiuri aRmoCenebi aWaraSi

,,arqeologiuri aRmoCena Casvenebuli mzis xelaxal amobrwyinebas hgavs. igi Suqs hfens bneliT mocul Soreul warsuls~.

`rogorc keli aRniSnav-da, adamianebi gansxvavdebian erTmaneTisagan situaciis in-terpretaciis mixedviT, isi-ni SeiZleba daemsgavson erT-maneTs, Tu msgavsad moaxdenen Tavisi gamocdilebis inter-pretacias. adamianebi imi-tom ki ar hgvanan erTmaneTs, rom erTi da igive movle-nebi ganicades cxovrebaSi,an erTnairad iqcevian, aramed imitom, rom movlenebs aqvT maTTvis erTnairi fsiqolo-giuri mniSvneloba.~

saqarTveloSi amerikis saelCosa da saerTaSor-iso ganaTlebis centris organizebiT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi amerikuli ganaTlebis dRe aRiniS-na. saqarTveloSi amerikis saelCos kulturis ataSem _ lola petrovam, ing-

lisuri enis eqspertma _ karla mortensinma, saer-TaSoriso ganaTlebis cen-trisa da diplomatiuri korpusis warmomadgenlebma: nino inaiSvilma, Tea kuWux-iZem, Tamar qarCavam stu-dentebs aSS-is mTavrobis mier dafinansebuli gacv-liTi programebi gaacnes. wardginebis dasasruls programebis _ `mSvido-bis korpusis~, `iswavle da aswavle saqarTvelosTvis~ moxaliseebisa da amerikuli universitetebis kursdam-Tavrebulebis monawileo-biT gaimarTa diskusia Te-maze: ̀ studenturi cxovreba amerikaSi~.

saerTaSoriso ganaTlebis kvireulis

farglebSi amerikuli ganaTlebis dRe

aRiniSna

baTumis SoTa rusTave-lis saxelmwifo universite-tis socialur mecnierebaTa, biznesisa da samarTalm-codneobis fakultetsa da gracis universitetis samarTlis fakultets So-ris memorandumi gafor-mda. TanamSromloba xels Seuwyobs samarTlebrivi

kvlevebis popularizacias,

studentebisa da iuristebis

profesiul ganviTarebas,

erToblivi saswavlo da

saganmanaTleblo progr-

amebis ganxorcielebas. mxa-

reebi aseve saswavlo, samec-

niero da meTodologiuri

literaturis urTierT-

gacvlaze, erToblivi kon-

ferenciebis, seminarebis,

vorqSofebis Catarebasa da

biblioTekebis gamoyenebaze

SeTanxmdnen. memorandumis

farglebSi daigegma bsu-s

bazaze `evropuli samar-

Tali~-s Temaze sazafxulo

skolis Catareba.

TanamSromlobis memorandumi gracis

universitetTan

II praqtikuli konferencia

`saganmanaTleblo da turizmis

industriis organizaciebi~

turizmis fakultetis or-ganizebiTa da germaniis saer-TaSoriso TanamSromlobis sazogadoebis mxardaWeriT, baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi II praqtikuli konferencia ,,sa-ganmanaTleblo da turizmis industriis organizaciebi~ gaixsna. konferencia miznad isaxavs turizmis ganaTlebis sferoSi saganmanaTleblo seqtorisa da turizmis in-

dustriis organizaciebis integracias. mWidro TanamS-romloba xels Seuwyobs tur-izmisa da maspinZlobis dar-gisaTvis maRalkvalificiuri, saTanado Teoriuli codniT, praqtikuli unar-CvevebiTa da kompetenciebiT aRWur-vili, saerTaSoriso turis-tuli momsaxurebis bazarze konkurentunariani speciali-stebis momzadebas. ori dRis ganmavlobaSi oTxi qveynis asamde warmomadgeneli iseT aqtualur sakiTxebze imsje-lebs, rogoricaa: komunikaci-uri unarebi, profesiuli swavlebis xarisxi, swavlebis winapirobebi profesiul-sa-ganmanaTleblo programebze, profesiuli standartebi da saswavlo programebi.

baTumis SoTa rusTave-lis saxelmwifo univer-sitetSi damoukidebeli studenturi moZraoba `al-ternativa~-s organizebiT studentebi, profesor-maswavleblebi da sazoga-doebis warmomadgenlebi Seikribnen. Sexvedraze stu-denturi moZraobis wevreb-

ma 2007 wlis 8 noembers, uni-versitetis dar-bevis amsaxveli v i d e o k a d r e b i warmoadgines da umaRles saganmana-Tleblo daweseb-ulebaSi ganviTa-rebuli movlenebi gaixsenes. axal-gazrdebma akade-miur personalTan

erTad specrazmelebis mier studentebisa da profesor-maswavleblebis darbevis faqtebi dagmes, damnaSaveTa gamovlena da politpatim-rebis, bsu–s studentebis: cotne ananiZisa da dimitri WeiSvilis gaTavisufleba moiTxoves.

studentebma da profesor-

maswavleblebma 2007 wlis 8 noembers

ganviTarebuli movlenebi dagmes

`sabavSvo universite-tis~ egidiT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi maTemati-kis niWiT dajildoebul mozardebs Soris gun-duri Sejibri Catarda.

sajaro skolebis moswav-

leebi erTmaneTs ori saa-

Tis ganmavlobaSi maTemati-

kuri davalebebis amoxsnaSi

ejibrebodnen. pirveloba

miznad isaxavda momavali

maTematikosebisaTvis olim-

piadis tipis amocanebis

swavlebas, saWiro unar-

Cvevebis gamomuSavebas,

universitetis popular-

izaciasa da abiturientebis

mozidvas. Sejibri yovel

SabaTs gaimarTeba da masSi

monawileobis miReba yvela

msurvels SeeZleba.

bsu-s ` `sabavSvo universitetis~

egidiT maTematikaSi Sejibri

Catarda

saxelmwifo universitet-sa da iunus emres insti-tuts Soris xelSekruleba iTvaliswinebs umaRlesi sa-ganmanaTleblo dawesebule-

bebis erToblivi saswavlo-samecniero proeqtebisa da gacvliTi programebis ganx-orcielebas. memorandumi xels Seuwyobs ganaTlebisa da mecnierebaTa fakultetis Turquli enisa da liter-aturis mimarTulebisaTvis TurqeTidan maRalkvali-ficiuri kadrebis mowvevas, profesor-maswavleblebis ucxoeTSi staJirebas, kabi-netebis materialur-teqni-kuri bazis gaumjobesebasa da literaturis miwode-bas.

iunus emres institutTan

TanamSromlobis memorandumi gaformda

“შრომაში, ძიებაში გაილია წლები. დღეს ისევ ენერგიული, ახალგაზრდული შემართებით განაგრძობს საქმეს 70 წლის ღვაწლმოსილი მეცნიერი , ხელმძღვანელობს ფოლკლო-რისა და დიალექტოლოგიის გ ა ნ ყ ო ფ ილ ე ბ ა ს რ ს უ – ს სამეცნიერო-კვლევითი ცენტ-რის ნიკო ბერძენიშვილის ჰუმანიტარულ და სოციალურ მეცნიერებათა მიმართულებაში. ხშირად გული ისევ ველისაკენ მიუწევს. ეს კარგის ნიშანია. გაკეთებული ხელშესახებია, გასაკეთებელი კი ისევ ბევრია. გამოსაცემად მზადაა მისი ,,ჩვენებურების ქართულის” II ტომი, “სტამბოლის ქართული სავანე“ (თურქულ ენაზე), მისი რედაქტორობით მომზადებული აჭარული ფოლკლორულ-დიალექტოლოგიური კორპუსი და ბევრი სხვა”.

� noemberi

Tamila gabaiZe da Tamar gabe-lia socialur mecnierebaTa, bi-znesisa da samarTalmcodneobis fakultetis samarTalmcodneobis specialobis mesame kursis stu-dentebi arian. dazaralebulma moqalaqeebma gancxadebiT swored `iuridiul klinikas~“mimarTes. studenti gogonebi maT vinaobas ar asaxeleben, radgan es TviT maT-ma klientebma ar isurves. aqedan gamomdinare, mxolod inicialebis daweriT SemovifarglebiT.

`2012 wlis 3 oqtombers iuridiul klinikaSi mivi-Re moqalaqe m.m, romelsac sWirdeboda Cvengan iurid-iuli daxmareba. kerZod, mas surda ganqorwineba Tavis meuRlesTan _ i. m_sTan. gavesaubre, davadgine saqmis faqtobrivi gare-moebebi, davavale saWiro mtkicebulebebis Sekreba, aseve vTxove notariusTan gaeformebina mindobiloba CemTvis, raTa Semesrule-bina sasamarTlo procesze misi warmomadgenlis ufle-bamosilebebi. swored amis Semdeg daviwye sarCelze muSaoba. 2012 wlis 12 noem-bers baTumis saqalaqo sa-samrTloSi procesi Sedga da mosamarTlem daakmayo-fila Cemi marwmuneblis sarCeli~, _ ambobs Tami-la gabaiZe.

student Tamar gabelias ganx-ilvis sakiTxi 2012 wlis 28 se-qtembers SoTa rusTvelis saxelm-wifo universitetis iuridiul klinikaSi Semosuli gancxadeba gaxda: `moqalaqe l. T–s gardacv-lili meuRlis samkvidro qonebis miReba surda. mas iuridiul klinikaSi samarTlebrivi konsul-tacia gavuwieT da sasamarTlSi warmomadgnlad gavyevi. sasamarT-los mTavari sxdoma ama wlis 31 oqtombers gaimarTa, sadac mov-iTxoveT iuridiuli mniSvnelobis

@ „ i uridiuli klinikis # “ studentebis kidev

erTi gamarjveba

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi

arsebuli @iuridiuli klinika# ukve wlebis ganmavloba-

Si moqalaqeebs usasyidlod exmareba. igi samarTalmcod-

neobis specialobis studentebisgan aris dakompleqte-

buli. axalgazrdebic Cveul energias ar iSureben da

dainteresebuli pirebis gverdiT dgebian.

faqtebis dadgena. sasamarTlom daakmayofila Cveni gancxadeba da moqalaqe l.T–m miiRo gardacv-lili qmris samkvidro qoneba~, _ aRniSnavs Tamari.

ganmcxadeblebi Tavis mxriv madlierebi arian gogonebis mier gaweuli daxmarebiT da samarTalm-codneobis specialobas madlobas uxdian aseTi kadrebis aRzrdisT-vis. studentebi ki kmayofilebas gamoxataven universitetSi `iu-

ridiuli klinikis~ arsebobiT da amiT momavali iuristisTvis aucilebeli praqtikuli unar–Cvevebis Camoyalibebaze miuTiTe-ben.

SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis ̀ iuridiuli klini-kAa~ mimdinare saswavlo wels moq-medebs EWMI-jilep (nomeri 729 12211 301720) grantis farglebSi.

gazeT `baTumis universitetis~ mkiTxvels SevaxsenebT, rom es `iu-ridiuli klinikis~ studentebis pirveli warmateba ar aris.

SoTa rusTavelis erovnulma samecniero fondma axalgazrda mecnierTaTvis prezidentis sa-mecniero grantebis 2012 wlis konkursis Sedegebi gamoaqveyna. sagranto konkursSi gamarjveba moipoves baTumis SoTa rusTave-lis saxelmwifo universitetis axalgazrda mkvlevrebma: ruslan baramiZem, badri geCbaiam da ma-rina nagervaZem. samecniero cen-tris niko berZeniSvilis humani-tarul–socialuri mimarTulebis ufrosi mecnier-TanamSromeli

ruslan baramiZe erTi wlis gan-

mavlobaSi samecniero proeqts

`saqarTvelos saxelmwifo poli-

tika da muslimuri Temi saqarT-

veloSi~ ganaxorcielebs, xolo

socialur mecnierebeTa, bizne-

sisa da samarTalmcodneobis

fakultetis asistent-profesori

badri geCbaia - `kavkasiis regio-

nis ekonomikis prioritetebi da

tendenciebi globalizaciis xa-

naSi (konkurentunarianoba, prob-

lemebi, gamowvevebi, perspeqtive-

bi)~. ganaTlebisa da mecnierebaTa

fakultetis asistent profesori

marina nagervaZe samecniero gran-

tis farglebSi imuSavebs Temaze:

`rezus sistemis antigenebis - C, c, D, E, e gavrcelebis Taviseburebani

da maTi skriningis aucilebloba

donorTa sisxlSi da anti - D an-tisxeuliT gamowveuli aloimuni-

zacia orsulebSi~.

universitetis axalgazrda mkvlevrebma

prezidentis samecniero grantebis konkursSi

gaimarjves

msoflio bankSi saqarTvelos gawevrianebis 20 wlis aRsaniSna-vad ewyoba konkursi saukeTeso es-eis gamosavlenad. damamTavrebeli kursisa da magistraturis stu-dentebs qveynis masStabiT eZlevaT unikaluri SesaZlebloba, imsjelon saqarTvelos ganviTarebis perspeq-tivebze. konkursis mizania, CarTos studentebi inteleqtualur disku-siaSi saqarTvelos winaSe arsebu-li gamowvevebis Sesaxeb. konkursSi monawileobas iRebs yvela umaR-lesi saswavlebeli. monawile uni-versiteti uzrunvelyofs wardgeni-li naSromebis pirvelad Sefasebas msoflio bankis mier dadgenili sa-konkurso wesebis mixedviT. saukeTe-so eseebi waredgineba msoflio bankis komisias saboloo gadaw-yvetilebis misaRebad.

gamovlindeba aTi saukeTeso es-eis avtori da maTi umaRlesi sas-wavlebeli. naSromebi gamoqveyndeba msoflio bankis veb-gverdze. xuTi saukeTeso eseis avtori miiRebs 1,000 laris odenobis fulad jil-dos.

naSromis Tema: „saqarTvelo kidev oci wlis Semdeg“

miRebis vadebi: 1 noembridan - 20 noembris CaTvliT

pirveli etapi:

konkursis moTxovnebi:

• SeavseT eleqtronuli forma da daurTeT naSroms

••waradgineT naSromi im univer-sitetis meSveobiT, sadac swav-lobT (studentebis mier msoflio bankSi wardgenili eseebi ar ga-nixileba)

• naSromi SeiZleba daiweros rogorc qarTul, aseve inglisur enaze

• naSromi unda iyos studentis mier Sesrulebuli

• naSromSi miTiTebuli unda iyos gamoyenebuli wyaroebi

• naSromi unda iyos 3 dan 5 gver-damde (sityvebis raodenoba: 900-dan 1500-mde)

• SesaZlebelia grafikebis, cxri-lebisa da suraTebis gamoyeneba zemoT aRniSnuli gverdebis ra-odenobis gaTvaliswinebiT

•• eseebis wardgena SesaZlebelia eleqtronulad, PDF formatSi, an na-beWdi aslis saxiT

••esei unda exmaurebodes gamocxade-bul Temas: saqarTvelo kidev oci wlis Semdeg

naSromebi miiReba sakonkurso el.fostaze: nino_inaishvili@yahoo.com• yvela warmodgenili naSromi Se-fasdeba Semdegi kriteriumebis gaTvaliswinebiT:

• mkafiod Camoyalibebuli xedva• am xedvis gansaxorcieleblad gas-avleli gza

• azrovnebis logikuri jaWvi• eseiSi gamoxatuli mosazrebebis mtkice dasabuTeba

• originaluri, SemoqmedebiTi gadawyveta

SeniSvna: mivesalmebiT studentebis mier stilis Tu midgomis Tavisu-fal arCevans

meore etapi:

msoflio bankis komisia mi-iRebs saboloo gadawyvelitebas zemoT aRniSnuli kriteriumebis gaTvaliswinebiT gamarjvebulTa vinaoba gamocxaddeba a.w. 14 dekem-bers msoflio bankis pres-relizSi gamarjvebuli eseebi gamoqveyndeba msoflio bankis vebgverdze. gamar-jvebul studentebs da maTi umaR-lesi saswavleblebis warmomadgen-lebs 18 dekembers msoflio banki jildoebs gadascems.

konkursi studentebs Soris saukeTeso

eseis gamosavlenad

�noemberi

aWara materialuri kulturis

ZeglebiT mdidari mxarea. ula-

mazes bunebas kidev ufro amSvenebs

da mimzidvels xdis mTianeTsa da

xeobebSi, mTiswina zolsa Tu zRvi-

spireTSi ganfenili uZvelesi cixe-

qalaqebi, saTvalTvalo koSkebi,

gzebi da sagzao nagebobani, xidebi,

eklesia monastrebi da a. S.

gasuli saukunis 60-iani wle-

bidan (1958 wels daarsda n.

berZeniSvilis saxelobis sa-

mecniero-kvleviTi instituti)

samxreT-dasavleT saqarTvelos

teritoriaze intensiurad mimdin-

areobs arqeologiuri samuSaoebi.

1994 wels gaixsna baTumis arqe-

ologiuri muzeumi, gonio-afsa-

rosis muzeum-nakrZali. farTod

gaiSala arqeologiuri samuSaoe-

bi. yovelwliurad imarTeba arqe-

ologiuri eqspediciebi.

2012 weli sakmaod nayofieri

aRmoCnda CvenTvis. erTdroulad

samuSaoebi mimdinareobda qobu-

leT-fiWvnaris, gonio-afsarosis,

baTumiscixis, furtios, Caqvis

CaisubanSi da sxva. amJamadac ar-

qeologTa erTi jgufi muSaobs

erges teritoriaze, sadac mimdi-

nareobs Sua saukuneebis eklesiis

naSTebis Seswavla.

Cveni kvlevis obieqts warmoad-

genda Suaxevis municipalitetis,

kerZod, sofel furtios Zveli

namosaxlarisa da naeklesiaris

Seswavla. sofeli furtio mde-

bareobs Suaxevis raionSi, md.

aWariswylis marcxena sanapiroze.

baTumidan 82, xolo Suaxevidan

16 km. moSorebiT. es sofeli mde-

bareobs metad xelsayrel adgi-

las. aqaa daculi Sua saukuneebis

TaRovani furtios (Tamaris) xidi.

aq gaivlida gza sxalTisa da xixa-

nis mimarTulebiT.

adgilobrivi mosaxleobis ini-

ciativiTa da aWaris kulturuli

memkvidreobis dac-

vis erovnuli saa-

gentos xelSewyo-

biT arqeologiuri

samuSaoebi sofel

furtioSi ganxor-

cielda or adgi-

las:

1. soflis dasawy-

isSi, mromelsac

adgilobrivi mo-

saxleoba ,,alal-

urs~ eZaxis, zeda-

pirulad did

farTobze SeiniSne-

boda mSrali wyo-

biT, qvis didi lo-

debiT Sedgenili

kedlis wyoba. wi-

naswari dazvervisa

da daTvalierebis

(prof: a. kaxiZesTan

da S. mamulaZesTan

erTad) Sedegad

gadawyda am teri-

toriis Seswavla.

2. soflis centrSi,

skolis mimdebare

teritoria. sadac

adgilobriv mkvidrTa gadmo-

cemiT Zveli samarxebi unda

iyos. sameurneo saqmianobis

Sesrulebis dros yofila Sem-

Txvevebi Zvlovani masalis aR-

moCenisa.

,,alaluris~ teritoriaze gai-

wminda ori erTmaneTis urTierT-

paralelurad amoyvanili, mSrali

kedlis wyobis naSTebi. SesaZle-

belia gare kedeli sacxovrebeli

nagebobis galavans warmoadgenda,

xolo Sida kedeli ki, nagebobis

naSTebs. am teritoriis bolomde

Seswavla ver movaxerxeT. gaTxre-

bi am ubanze momavalSic gagrZel-

deba.

Zalze saintereso aRmoCnda

gaTxrebi skolis mimdebare teri-

toriaze, sadac adgilobriv mkvi-

drTa gadmocemiT sameurneo sa-

muSaoebis dros xSirad Cndeboda

adamianis Zvlebi. Tavis droze

aRniSnul adgilas gamarTuli

yofila skolis internati, Sem-

deg sasadilo. igi ramodenimejer

gausworebiaT, gadauTxriaT. amde-

nad, sakmaod didi, daaxl. 50-70

sm sisqis miwa mouxsniaT. zedapi-

rulad raime nagebobis kvali ar

SeimCneoda. humusisa da 15-20 sm

sisqis zeda Savi fenis aRebis Sem-

deg, Txrilis Crdilo dasavleT

monakveTSi gamoikveTa saZirkvlis

qvebi, kedeli.

gaTxrebma cxadyo, rom eklesi-

is samxreT da samxreT-aRmosavleT

monakveTSi (saerTod araa gamoy-

enebuli eklesiis CrdiloeTi da

dasavleTi monakveTi) gaCenila

sakmaod didi sasaflao, romelic

rogorc Cans, didi xnis manZil-

ze emsaxureboda aqaur mkvidrT.

unda iTqvas, rom sofeli furtio

adrec sakmaod mWidrod yofila

dasaxlebuli. eklesiis irgvliv

warmoqmnila dasakrZalavi farTo-

bis problema, ris gamoc aqaurT

dauwyiaT Zvel samarxebze zemo-

dan axlebis gamarTva. amis gamo

fenebi, samarxebi darRveulia.

miuxedavad amisa, mainc SeiZleba

garkveuli warmodgena viqonioT

samaxTa tipebsa Tu damarxvis wese-

bze. samarovanze sul gaiTxara 12

qristianuli samarxi. maTgan sam

samarxSi dafiqsirda inventari.

micvalebuls Cayolebuli hqonda

jamebi.

aWariswylis xeobis sxva

Zeglebis msgavsad aqac samarxebis

erTaderTi tipi ormosamarxebia.

eklesiis gaTxrebisas aRmoCnda

sxvadasxva saxis keramikuli masa-

la. qvevrebis, dergebis, jamebis,

moWiquli keramikis natexebi, brin-

jaos zaraki (2 cali), aseve erTi

mZivi da ori cali moneta. mim-

dinareobs mopovebuli masalebis

damuSaveba. maTi bolomde Seswav-

la vfiqrobT Zalze saintereso

informacias mogvcems aqaur mkvi-

drTa sameurneo saqmianobisa da

religiuri rwmena-warmodgenebis

Sesaxeb. arqeologiuri eqspedi-

ciis paralelurad enaTmecnierma

elza futkaraZem soflis uxuce-

si pirovnebebisgan Caiwera Zalze

saintereso masalebi. momavalSi

dagegmili gvaqvs erToblivi naS-

romis momzadebac.

vin icis kidev ramden saidumlos

inaxavs aWaris madliani miwa...

arqeologi

tariel ebraliZe

axali arqeologiuri

aRmoCenebi aWaraSi,,arqeologiuri aRmoCena Casvenebuli mzis

xelaxal amobrwyinebas hgavs. igi Suqs hfens

bneliT mocul Soreul warsuls..~

� noemberi

ქალბატონი შუშანა ფუტკარაძე დაიბადა 1942 წლის 8 ნოემბერს შუახევის რაიონის სოფ. ლომანაურში. იქვე, მეზობელ სოფელ დღვანში, მიიღო საშუალო განათლება და სკოლაში სწავლის დროს გაუღვივდა მეცნიერული კვლევის ინტერესიც. ჯერ კიდევ საშუალო სკოლის მოწაფემ მოამზადა მოხსენება ,,ჩემი სოფლის ფოლკლორი’’ (ხელმძღვანელი დინა თათარიშვილი, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი) , რომელიც 1959 წელს მოსწავლეთა XIV სასწავლო-შემოქმედებით რესპუბლიკურ კონფერენციაზე (24-30 მარტი) წაიკითხა და ჯილდოც მიიღო.

სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1959 წელს შ. ფუტკარაძე ჩაირიცხა შოთა რუსთაველის სახელობის ბათუმის სახელმწიფო პედაგოგიურ ინ სტიტუტში ქ ართული ე ნ ი ს , ლიტერატურისა და ისტორიის სპეციალობაზე, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა 1964 წელს.

6 0 - ი ა ნ ი წლე ბ ი ს ბ ათუ მ ი ს პ ე დ ი ნ ს ტ ი ტ უ ტ ი ი ყ ო უ კ ვ ე ჩ ა მო ყ ალ ი ბ ე ბული უ მ აღლე ს ი ს ა ს წ ა ვლ ე ბ ელ ი , ს ა ი ნ ტ ერ ე სო ი სტორიითა და ტრადიცი ით . ი ს ტ ო რ ი ა - ფ ი ლ ო ლ ო გ ი ი ს ს პ ე ც ი ა ლ ო ბ ა ზ ე ი მ ხ ა ნ ა დ მოღვაწეობდნენ უკვე აღიარებული ს პ ეც ი ალი სტე ბ ი : დოც . შოთა ნიჟარაძე, დოც. ნადია საბაშვილი, დოც. ალექსანდრე ჩავლეიშვილი, დოც. ნელი დუმბაძე, დოც. პარმენ ცქ ვ იტარია , დოც . ვლადიმ ერ სიჭინავა, დოც. იური სიხარულიძე და სხვები, რომელთა ხელშიც შ. ფუტკარაძემ პირველი პროფესიული წრთობა მიიღო. იგი, როგორც წარჩინებული სტუდენტი, დატოვეს ისტორიის კათედრაზე ლაბორანტად ს ა მ ე ც ნ ი ე რო მუ შ აო ბ ი ს ა თ ვ ი ს მოსამზადებლად.

1965 წლიდან შუშანა ფუტკარაძე პედაგოგიურ საქმიანობას ეწეოდა მაღალმთიანი აჭარის სოფლებში: ჯერ ვერნების რვაწლიან საშუალო სკოლაში (1965-1966 წწ), ხოლო შემდეგ - დიოკნისის საშუალო სკოლაში (1966-1968 წწ), სადაც სკოლის დირექტორის თანამდებობაც ეკავა.

1968 წელს შ. ფუტკარაძე საკმაო პ ედაგოგიური გ ა მოცდილებით დაბრუნდა ბათუმის პედინსტიტუტში, 1968-1977 წწ . იყო ქართული ენისა და ლიტერატურის კათედრის მასწავლებელი, 1977-1981 წწ. - ამავე კათედრის უფროსი მასწავლებელი, ხოლო 1981 წლიდან - დოცენტი.

შ. ფუტკარაძემ 1978 წელს ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის ს ა ხ ელმწ იფო უნ ი ვ ერ ს იტეტშ ი წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაციია თემაზე , , შ ალვა დადიანის ენა და სტილი’’ (მეცნიერ-ხ ელ მ ძ ვ ა ნ ელ ი პ როფ . ი ვ ა ნ ე ქავთარაძე).

1991 წელს ბათუმის პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე შეიქმნა შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ქართული ენისა

და ლიტერატურის კათედრა გაიყო და შ ე ი ქ მ ნ ა ქ ართული ე ნ ი ს , ქ ა რ თ უ ლ ი ლიტერატურისა და ზოგადი ფილოლოგიის კ ა თ ე დ რ ე ბ ი . 1 9 9 6 წლიდ ა ნ შ . ფუტკარაძე ბათუმის შოთა რუსთაველის ს ა ხ ე ლ ო ბ ი ს ს ა ხ ე ლ მ წ ი ფ ო უ ნ ი ვ ე რ ს ი ტ ე ტ ი ს

ქ ა რ თ ულ ი ე ნ ი ს კ ა თ ე დ რ ი ს პროფესორია , 2006 წლიდა ნ ქ ა რ თ უ ლ ი ფ ი ლ ო ლ ო გ ი ი ს დეპარტამენტის სრული პროფესორი, ხოლო 2010 წლიდან -ემერიტუსი პროფესორი.

ბ ა თ უ მ ი ს პ ე დ ა გ ო გ ი უ რ ინსტიტუტსა და უნივერსიტეტში შ. ფუტკარაძემ ფილოლოგების მ რ ა ვ ალ ი თ ა ო ბ ა ა ღ ზ ა რდ ა . სხვადასხვა დროს იგი კითხულობდა ლექციების კურსს: ახალ ქართულ ენაში, ქართულ დიალექტოლოგიაში, ტექსტის ლინგვისტურ ანალიზში, ზოგად ენათმეცნიერებასა და სხვა ლინგვისტურ დისციპლინებში.

ა ქ ვ ე , ქ ართული ე ნ ი ს ა და ლიტერატურის სპეციალობაზე, შ. ფუტკარაძე წლების განმავლობაში ხელმძღვანელობდა ფოლკლორულ-დიალექტოლოგიურ პრაქტიკას . ე ს ი ყო ქართული ენი ს ა და ლიტერ ატური ს ს პ ეც ი ალობ ი ს ს ა ი ნ ტ ე რ ე ს ო ს ა ს წ ა ვ ლ ო -ს ა მ ე ც ნ ი ე რ ო კ ო მ პ ო ნ ე ნ ტ ი . , , ქართულ დიალექტოლოგიაში” მ იღებულ ცოდნას სტუდენტი ველზე განამტკიცებდა, ეჩვეოდა ი ნ ფორ მ ატორთ ა ნ მ უ შ აო ბ ა ს , მასალის ჩაწერას, პასპორტიზაციას და ა.შ. უღვივდებოდა სამეცნიერო მუშ აობ ი ს ი ნტ ერ ე ს ი ; ვ ელზ ე მოპოვებული მასალა საფუძვლად

დაედო არაერთ მოხსენებას თუ სამეცნიერო ნაშრომს. შ. ფუტკარაძემ სტუდენტებთან ერთად მოიარა ხევსურეთი, ფშავი, რაჭა, ლეჩხუმი, მესხეთი, ჯავახეთი, ზემო აჭარა, შეაგროვა საინტერესო მასალები და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, თავადაც გაიწაფა და მოემზადა მომავალი საველე-შემკრებლობითი მუშაობისათვის.

საგანგებოდ უნდა აღინიშნოს ქ ალბ ატონ შუშ ა ნ ა ს ღ ვ ა წლი მომავალ მეცნიერთა აღზრდის საქმეში. მისი ხელმძღვანელობით ა რ ა ე რ თ მ ა ბ ა კ ა ლ ა ვ რ მ ა , მაგისტრანტმა და დოქტორანტმა

დაიცვა საკვალიფიკაციო ნაშრომი. ფართოა ქალბატონი შუშანას

სამეცნიერო ინტერესების სფერო: ქ ა რ თ ულ ი ს ა ლ ი ტ ე რ ა ტ უ რ ო ენა ; მწერლის ენა ; ქართული დ ი ალ ე ქტოლოგ ი ა ; ქ ა რთული ლექსიკოლოგია ; საქართველოს ისტორია და ეთნოლოგია, ზოგადად - ქართველოლოგია.

გ ა მ ო რ ჩ ე უ ლ ი ა შ უ შ ა ნ ა ფუტკარაძის დამსახურება ქართულ დიალექტოლოგიაში. 1987 წელს მას ენათმეცნიერების ინსტიტუტში დ ა უ მ ტ კ ი ც ე ს ს ა დ ო ქ ტ ო რ ო პრობლე მ ა : , , ქ ართული ე ნ ი ს სამხრულ-დასავლური დიალექტების თ ა ვ ი ს ე ბურე ბ ა ნ ი ი სტორიული ტაო-კლარჯეთისა და მუჰაჯირი ქ ა რ თ ვ ელ ე ბ ი ს მ ე ტ ყ ვ ელ ე ბ ი ს მიხედვით”. ერთია თემის დამტკიცება, მ ეორე - მ ი ს ი შ ე სრულებ ი ს შესაძლებლობა. გავიხსენოთ 1987 წელი : საქართველო ჯერ ისევ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში შედიოდა, თურქეთის რესპუბლიკის ქართულ პროვინციებში გასვლა კი წარმოუდგენელი იყო. საბჭოურ პერიოდში ჭოროხის ქართული რ ე გ იო ნ ე ბ ი რ კ ი ნ ი ს ფ არდ ი ს მიღმა აღმოჩნდა, სადაც ნ. მარის შემდეგ ქართველ ლინგვისტს ფეხი არ დაუდგამს . ისევ ოცნებად რჩებოდა შავშეთში, კლარჯეთში, ტაოში, მათ მიმდებარე ქართულ პროვინციებში მოგზაურობა და ქ ართული ხუროთმოძღვრებ ი ს ძეგლებზე თვალის შევლება, იქაური ქართველების გაცნობა, მათთან მუშაობა.

საბედნიეროდ, 1988-89 წლიდან თ ა ნდ ათ ა ნ მო ე შ ვ ა ს ა ბ ჭოთ ა მარწუხები, დათბა ურთიერთობა თურქეთთან, დაიწყო ვიზების გაცემა და შესაძლებელი გახდა თურქეთში მცხოვრები ნ ათე ს ა ვ ე ბ ი ს ა თუ ახლობლების მონახულება. ქალბატონ

შუშანას მიეცა საშუალება დაეწყო ისტორიულ სამხრეთ საქართველოში და მუჰაჯირთა შთამომავლებთან მ უ შ ა ო ბ ა ფ ო ლ კ ლ ო რ უ ლ ი , დ ი ა ლ ე ქ ტ ო ლ ო გ ი უ რ ი დ ა ე თ ნ ო ლ ო გ ი უ რ ი მ ა ს ა ლ ე ბ ი ს შესაგროვებლად . ძ ნელი დრო იყო: მასპინძლები ერიდებოდნენ უცხოსთან საუბარს; იქ კალმითა დ ა რ ვ ეულით თუ ჩ ა მ წ ერ ი მოწყობილობით შეიარაღებული სპეცსამსახურების დაინტერესებასაც იწვევდა. ქალბატონ შუშანას სხვა მრავალი სიძნელის გადალახვაც მოუხდა, მაგრამ სირთულეებს ის არ შეუშინებია. ჯერ ნათესაური

კავშირების გამოყენებით დაიწყო სამუშაოს შესრულება , შემდეგ მრავ ალი მ ეგობარიც გ ა ი ჩ ი ნ ა თურქეთის ქართველთა შორის, თანდათან გაშინაურდა ჩვენებურთა შორის და მათი ხელშეწყობით შეუდგა მიზნის აღსრულებას. მოიარა და აღწერა ისტორიული ტაო-კლარჯეთის ქართული სოფლები, იმუშავა მუჰაჯირთა შთამომავლებთან და რამდენიმეწლიანი მუხლჩაუხრელი შრომის შედეგად მოამზადა და 1993 წელს დასტამბა წიგნი ,,ჩვენებურების ქ ართული ’ ’ (რ ედა ქტორი ა ზ . ახვლედიანი), რომელმაც ღირსეული აღიარება მოუტანა ავტორს.

„ ჩ ვ ე ნ ე ბურე ბ ი ს ქ ართულმა “ ქართველი საზოგადოების წინაშე ა ხ ა ლ ი ე ნ ო ბ რ ი ვ ი ს ა მ ყ ა რო გადაშალა, მიუწვდომელი, თითქმის მ ი ვ იწყებული და ჯ ერ კიდევ უცნობი. აქ ყველაფერი საინტერესო იყო ქართველი მკითხველისათვის: მეტყველება, ფოლკლორი, ყოფა. მკვლევარმა ყველაფერს მიუზღო შეძლებისდაგვარად: მეტყველებას, ფოლ კლორ ს , ე თ ნო გრ ა ფ ი ა ს , მატერიალური კულტურის ძეგლებს. მაგრამ უპირატესად მეტყველებამ ჩააფიქრა იგი. გამოყო დიალექტური ე რ თ ე უ ლ ე ბ ი : ი მ ე რ ხ ე უ ლ ი , ლივანური , მაჭახლური , ტაოს ქართული, მუჰაჯირთა მეტყველება. დაიხატა სამხრული მეტყველების პირველადი სურათი, მიმოქცევაში შ ე მო ვ იდ ა ა ხ ალ ი მ ა ს ალ ე ბ ი , რომლებიც თაობებს დააფიქრებს და დააყენებს ისტორიული სამხრეთ საქართველოს გზაზე. „ჩვენებურების ქართულისგანაა “ დავალებული შემდგომი დროის თითქმის ყველა გამოკვლევა, რომელიც ისტორიულ სამხრეთ საქართველოს ეხება.

1995 წელს შ . ფუტკარაძემ წარმატებით დაიცვა სადოქტორო დ ი ს ერტ აც ი ა ზ ე მო აღ ნ ი შ ნ ულ პრობლემაზე.

ცალკე თემაა სტამბულის ქართული სავანე და შ. ფუტკარაძის ღვაწლი აქ დაცული ქართული მასალების გამოსამზეურებლად. მკვლევარმა ამ საქმესაც დიდი ღვაწლი დასდო და გაწეული შრომის ერთგავრი შეჯამება მოგვცა მონოგრაფიაში , ,სტაბოლის ქართული სავანე ’ ’ , რომელიც 2011 წელს დასტამბა გამომცემლობა ,,არტანუჯმა’’.

შრომაშ ი , ძ ი ე ბ აშ ი გ ა ილია წლები. დღეს ისევ ენერგიული, ა ხ ალგ ა ზრდული შ ე მ ართ ე ბ ით განაგრძობს საქმეს 70 წლის ღ ვ ა წ ლ მ ო ს ი ლ ი მ ე ც ნ ი ე რ ი , ხელმძღვანელობს ფოლკლორისა და დიალექტოლოგიის განყოფილებას რსუ–ს ს ა მ ეცნ ი ერო-კ ვლევ ითი ცენტრის ნიკო ბერძენიშვილის ჰუმანიტარულ და სოციალურ მეცნიერებათა მიმართულებაში . ხშირად გული ისევ ველისაკენ მიუწევს. ეს კარგის ნიშანია. გაკეთებული ხელშესახებია, გასაკეთებელი კი ისევ ბევრია. გამოსაცემად მზადაა მისი , ,ჩვენებურების ქართულის” II ტომი, “სტამბოლის ქართული სავანე“ (თურქულ ენაზე) , მისი რედაქტორობით მომზადებული ა ჭ ა რ უ ლ ი ფ ო ლ კ ლ ო რ უ ლ -დიალექტოლოგიური კორპუსი და ბევრი სხვა.

ვულოცავთ ქალბატონ შუშანას ღირსეულ იუბილეს, ვუსურვებთ ყველა კეთილი საფიქრალის ახდენას, ახალ მეცნიერულ გამარჯვებებს, ჯ ა ნ მ რთ ელ ს ი ცოც ხლ ე ს ა დ ა მზეგრძელობას.

ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტი

შუშანა ფუტკარაძე - 70

პროფ. შუშანა ფუტკარაძე ქართული ფილოლოგიის წევრებთან ერთად

�noemberi

`usayvarlesi adamiani, zrdi-lobiani, gulwrfeli, kritiku-lad spetaki, yvelaferSi sando, maRali adamianuri sulis, rain-duli suliskveTebis, SesaniS-navi wignebis, narkvevebis, wer-ilebis avtori. kaci, romelsac uyvars mxatvruli literatura, uyvars mwerali, adamianebi, _ aseTi gaxlavT akaki zoiZe, kar-gi pedagogi da sanimuSo mamau-liSvili~, _ werda cnobili poeti mamia varSaniZe. mwerali, profesori ramaz surmaniZe ase axasiaTebs baton akakis: `keTil-Sobili, maRali zneobisa da in-teleqtis, sufTa gulis, wminda xelebis, sufTa sindis-namusis, kristalurad spetaki, _ aseTia batoni akaki, aseTi pirovneba ki mxolod wminda taZarSi Tu SeiZleba iRvwodes da iwvodes sanTeliviT.

dadis Cven gverdiT kaci, ro-melic xvalindel dReze zrun-viT, naTel mermisze fiqriT cxovrobs, mozardi Taobis formirebis, momavali pedago-gebis momzadebis, profesiuli daostatebisa da Rvawlmosil adamianTa pativgebisaTvis iR-vwis da iwvis~.

poeti emen daviTaZe ki ase am-kobs akakis: `ukeTilSobilesi - adamianobiT, uRalato _ kaco-biT, samagaliTo cxovrebiT~.

istoriuli Wvanis xeobis erT-erT ulamazes sofel bri-lidan daiwyo misi xatimamuli. Tavidanve sityvis kacad, kacur-kacad uRalato, uangaro, did-bunebovan adamianad Camoyalibda da taZrisaken mimavali gzidan aRarasodes gadauxvevia.

warCinebiT daamTavra baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo pedagogiuri institutis dawye-biTi ganaTlebis pedagogokisa da meTodikis fakulteti. Svidi wlis ganmavlobaSi igi didi mondomebiT iRvwoda mSobliur sofelSi. 1971 wlidan igi aWaris maswavlebelTa daxelovnebis in-stitutSi dawyebiTi ganaTlebis meToduri kabinetis gamged daawi-naures. mas udidesi Tanamdeboba Caabares _ aWara-guriisa da foTis dawyebiTi klasebis mas-wavlebelTa maswavlebloba, maTi kvalifikaciis amaRleba, sainova-cio saqmianobis, axali pedagogi-uri teqnologiebis gacnoba da meToduri daxmarebis uzrunve-lyofa. a.zoiZe sam aTeul welze meti xnis ganmavlobaSi, unari-anad xelmZRvanelobda aRniS-nul kabinets. swored am pasux-sageb Tanamdebobaze muSaobis periodSi Camoyalibda igi, ro-gorc kvalificiuri, saqmiani da windaxeduli meTodisti, organi-zatoruli niWiT da novatoro-biT gamorCeuli xelmZRvaneli. dawyebiTi ganaTlebis kabineti, romelsac igi xelmZRvanelob-da maswavlebelTa kvalifikaci-is amaRlebisa da profesiuli daostatebis erT-erT Zlier da misabaZ kerad iqca. misi muSaoba ganzogadda yofili ssr kavSiris saxalxo meurneobis miRwevaTa gamofenaze.

calke aRniSvnis Rirsia akaki zoiZis xangrZlivi da nayofieri muSaoba saqarTvelos iakob go-gebaSvilis pedagogTa kavSiris aWaris respublikuri organiza-

ciis Tavmjdomris postze. misi iniciativiTa da uSua-lo xelmZRvanelobiT mraval-ferovani, mizanmimarTuli da Tanmimdevruli RonisZiebebi tardeba enTuziast, Semoqmed pedagogTa gamocdilebis gan-zogadebis, axali wignebis wardginebis, eris sasiqadu-lo Svilebis, amagdari peda-gogebis, mecnierebis Rvawli-sa da amagis warmosaCenad. igi gansakuTrebiT iRvwis imisaTvis, raTa yvelas mia-gos is pativi, rasac imsax-urebs. keTil sityvas aravis aklebs. bevri amagdari, ma-gram CrdilSi myofi adamia-nis Rvawli da amagi samzeoze gamoutania da misi mdidari ga-mocdileba sxvebisTvis gauzi-arebia.

`gansakuTrebiT gamovyofdi baton akakis mraval adamianur TvisebaTa Soris Rvawlmosil pedagogTa moferebisa da pa-tivgebis unars. mas SeuZlia moiZios da margalitis mZivebad akinZos adamianTa Rvawli da warmoaCinos Rirseulni, rameTu sxvaTa Rirsebis warmoCena Rir-seulT SeuZliaT~, _ wers Caqvis sajaro skolis direqtori, Jur-nalisti tariel qaTamaZe.

1976-1992 wlebSi a.zoiZe baTu-mis saxelmwifo pedagogiur in-stitutSi pedagogika-fsiqolo-giis kaTedraze pedagogikaSi kiTxulobda leqciebs, xolo 1993 wlidan SoTa rusTavelis saxelm-wifo universitetSi ganaTlebi-sa da mecnierebaTa fakultetze kiTxulobs leqciebs.

a.zoiZe nayofieri muSaobas eweva baTumis samedicino-peda-gogiur kolejSi. is TiTqmis oci welia saswavleblis Semoq-medebiTi cxovrebiT cxovrobs. warmatebiT uZRveba kolejis sas-wavlo muSaobas.

gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs a.zoiZis moRvaweo-ba JurnalistikaSi. igi kalmis ostaticaa. aTeuli wlebis gan-mavlobaSi nayofierad iRvwo-da gazeT `saxalxo ganaTlebis~ sakuTar, xolo gazeT `aWaris~ sazogadoebriv korespodentad.

aris SesaniSnavi wignebis, mec-nieruli naSromebis, narkvevebisa da statiebis avtori, romelTa ricxvi 900-mde aRwevs. yvela maTgani gamoirCeva mecnieruli analiziT, siRrmiT, praqtikuli RirebulebebiT. isini swavla-aRzrdis erovnul da istoriul safuZvlebs eyrdnoba da mowinave pedagogiuri gamocdilebis gan-zogadebas emsaxureba.

a.zoiZis pirovnebis, misi Semoqmedebis aRiarebis yvelaze mniSvnelovan faqts ki is war-moadgens, rom man yofili ssr kavSiris pedagogikis mecniere-baTa akademiis maRali jildo daimsaxura.

aqve unda aRiniSnos Rvawlmo-sili mecnier-pedagogis cxoveli interesi pedagogikis klasikosis iakob gogebaSvilis ideebisa da misi mdidari memkvidreobisadmi. igi yvelafers akeTebs imisaT-vis, raTa daexmaros aRmzrdel-pedagogebs sulmnaTi iakobis mdidari, pedagogiuri naazrevis skolis praqtikaSi damkvidrebi-saTvis.

saxasiaTo Strixebi: bato-ni akaki sikeTisa da saTnoebis gansaxierebaa. igi sxvaTa samsax-urisTvis, sxvebisaTvis sixaru-lis, miniWebisaTvisaa movle-nili. naTqvamis naTelsayofad Telaveli pedagogisa da Jur-nalistis yaraman meTodiSvilis werilic ikmarebda. igi wers: `batonma akakim araerTxel gad-amatanina mZime sulieri da eko-nomikuri mdgomareoba. momaniWa mxneoba... yvelnairi SesaZle-blobebiT cdilobda Cemi janmr-Telobis aRdgenas...

RmerTs vevedrebi Seisminos Cemi mudara da Cems sayvarel Zmas, mis mSvenier ojaxs sixaru-li daumkvidros cxovrebaSi~.

akaki zoiZes ar aklia sapa-tio jildoebi, diplomebi, sa-patio sigelebi, warCinebis, dam-saxurebisa da gamorCeulobis oficialuri niSnebi. dajildoe-bulia `saxalxo ganaTlebis war-Cinebulis~ samkerde niSniT, ped-agogebisaTvis sanukvari _ iakob gogebaSvilis medliT, miniWe-buli aqvs aWaris damsaxurebuli maswavleblis wodeba da zaqaria WiWinaZis saxelobis premia, aris ganaTlebis akademiuri doqto-ri, sruli profesori, arCeulia saqarTvelos ganaTlebis mec-nierebaTa da fazisis akademiebis akademikosad.

akaki zoiZes aqvs mSveniri ojaxi. meuRle _ meri ximSiaS-vili Rvawlmosili pedagogia. iRvwis baTumis #11 sajaro skolaSi direqtoris moadgiled. hyavT qal-vaJi. roini _ baTumis samedicino-ekologiuri insti-tutis kursdamTavrebulia. xolo maiko - warCinebuli iuristi.

werili Semoqmedi pedago-gis SoTa diasamiZis leqsis striqonebiT gvinda davamTav-roT:`moZRvaris iRvwi patiosnebiT, ukeTuroba friad gaRonebs,Seni keTili saxe akaki,sionis wmida freskas magonebs. tkbilia SemTan musaifoba, viT angelozi Sen xar mxlebeli, ar marto yrmaTa, bevr didebisac Sen xar uzado maswavlebeli~.

Cvens kolegasa da megobars _ akakis vulocavT saiubileo TariRs.

hfaravdes RvTis sikeTe da madli.

profesorebi:

revaz uzunaZe,

merab megreliSvili,

SoTa maxaraZe.

akaki zoiZe _– 70

siyvaruliTa da sikeTiT

ganvlili gza

guguli dumbaZes aspiranturaSi swavlis periodidan vicnobT. SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis damTavrebis Semdeg man Cais, subtrop-ikul kulturaTa da Cais mrewvelo-bis samecniero–sawarmoo gaerTianebis aspiranturaSi Caabara. 1989-1994 wleb-Si muSaobda seleqciis ganyofilebis ufros laborantad, xolo Semdeg um-crosi mecnier-muSakis.

aspiranturaSi swavlis periodSi g. dumbaZe gamoirCeoda TavmdablobiT, saqmisadmi siyvaruliT da pasuxismg-belobiT. 1993 w. warmatebiT daicva sakandidato disertacia Temaze: `man-darin unSius Tesliani mutantebi da maTi meore Taobis cvalebadoba qimi-uri mutagenebis zemoqmedebiT~.

1994 wlidan muSaobs baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitet-Si. iyo biologiis kaTedris maswav-lebeli, docenti. 2003-2006 wlebSi ki universitetTan arsebuli imunoge-netikis samecniero-kvleviTi labora-toriis wamyvani mecnier-muSaki. 2002 wlidan monawileobda TEMPUS/TACIS-is saerTaSoriso proeqtSi _ `akademi-uri xarisxis uzrunvelyofa. saerTa-Soriso standartis miRwevis gzebi saqarTvelos umaRlesi ganaTlebis sistemaSi~. 2004 w. iyo saqarTvelos soflis meurneobis saministrosa da msoflio bankis finansuri mxardaWer-iT ganxorcielebuli erToblivi gran-tis: `degradirebuli da dabalnayofi-eri sasoflo-sameurneo savargulebis produqtiulobis amaRlebis teqnolo-giis danergva aWara-guriis fermerul meurneobebSi~ proeqtis xelmZRvaneli. 2008-2010 wlebSi monawileobda saqa-rTvelos erovnuli samecniero fon-dis dafinansebul sagranto proeqtSi: “eriTrocitul (ABO, Rh-Hr, Kell, Mn, Ss) jgufuri antigenebis gavrcelebis six-Sire aWara-guriis mosaxleobaSi da maTi gamoyeneba praqtikul medicinasa da eTnikur anTropologiaSi~.

aris 60-mde samecniero Sromis av-tori, miRebuli aqvs monawileoba mra-val adgilobriv da saerTaSoriso sa-mecniero konferenciaSi.

2006 wlidan dRemde aris biolo-giis departamentis asocirebuli pro-fesori. g.dumbaZe gamoirCeva Tavisi saqmis codniTa da erTgulebiT. aq-tiurad aris CarTuli biologiis de-partamentis samecniero-kvleviT saqmi-anobaSi da saswavlo-aRmzrdelobiT procesebSi. studentebsa da kolegebSi sargeblobs siyvaruliTa da pativis-cemiT.

vulocavT guguli dumbaZes 50 wlis iubiles, vusurvebT xangrZliv sicocx-les, nayofier SemoqmedebiT saqmiano-bas da warmatebebs.

biologiis departamentis saxeliT:

daviT baraTaSvili,

nino lomTaTiZe

guguli dumbaZe _ 50

� noemberi

2012 wlis 14 noembers gaimarTa iuridiul mecnierebaTa departamen-tis mier organizebuli RonisZieba - ,,Sexvedra leqsTan~. RonisZiebaSi monawileoba miiRes samarTalmcod-neobis specialobis studentebma da profesor-maswavleblebma. sakuTari

leqsebi waikiTxes studentebma: TamTa daviTaZem, maka doliZem, ev-geni cecxlaZem, ana keSelavam, nika mJavanaZem, uSangi xozrevaniZem, ana abaiSvilma, megi baramiZem, mariam xundaZem, nika xinikaZem, da sxvebma.

RonisZiebas eswreboda so-cialur mecnierebaTa, biznesisa da samarTalmcodneobis fakultetis dekani batoni adam maxaraZe da misi moadgile batoni tariel ebraliZe.

*****

mzemgadacuraciskabadoni,RamemoeparadRes,mindvrebsCaucvamTmwvanesamoseli,mTazekvlavyinulidevs.vxedavgafrenilabavsvobiswlebi,gulSikisinanulidevs;veravervabruneb, wavida, damtova,mxolodRamisiaCrdilimdevsyvelaasaksxomTavisixibliaqvs,ratomaSinebsbevrs?

*****CvengmirebivarT...dResrusmakvlavdaliasisxliqa-rTvelebis.kvlavdagvWramaxviliTgulSi,kidevSegvimosadedebiZaZebiT,kidev ,,CagvafurTxa~ sulSi.Tavzedagvangriesgori da cxinvaliverdaimSvidessuli,gadawvdnenaWarassamegrelosmoicvessaqarTvelosruli.gaZarcves, gadawvesportifoTis,wagvarTvesgemebinaCuqari,aRardaindes arc, qali, arc bavSviTvalwindaunTxiesmoZnmeTsisxlisRvari.dRemdevergatexesqarTulisulimaincverdagvaCoqesvera,aravisdavuTmobTCvensdiadsamSoblosme am simarTlismjera.CvengmirebivarTgmirTaSvilebiSTamomavalnicotnesverdagvaCoqamtermaverasdrosTumcamravalgzisgvkortnes.ardavuCoqebT, CvengavimarjvebTvaJkacobagvaqvs farad,vercverasodesgagvtexamtermaRvTismSobliskalTagvfaravs.

dedas...

rom ar myvarebodi,ver gagiTbobdi sityvebs.

ver mogitandi ocnebas axlos,

me xom imitom vicxovre SenTan.

dedam momeferos, mzinare mnaxos.

yinulis lodi,xom SeniT lRveba.

borotTa Semotevac kvlav SeniT qreba.

rom ar myvarebodi,ar meTqva d e d a,

Tu icxovrebdi uCemod n e t a?

vin dagiwerda riTmebs alersiT.

patiebasac vin iTxovda netav am leqsiT.

Tu cxovrebaSi ver gikocni saxes-tanjvians.

sulac ar minda vinme meZaxdes borotzraxvians.

rac Sen itvirTe, es aris didi qaluri

gmiroba.

deda madloba ,rom me margune Seni

Sviloba

erTi imedi......

me dRes yvelafers xmamaRla vityvi,

Cems sulis WanWiks movuSveb leqsad.

am dards da sevdas uniRbod gavfen.

mkiTxvels, rom unda sulis saoxad.

daRlila suli tanjviT da kvnesiT

xorci xorcs ar hgavs, sul mTlad Seclila.

grZnobas aRar aqvs marTali fasi,

TiTqos sasmisi sul mTlad daclila.

darCenilni varT uflis imedad

zniT da sindisiT mcnebas ver vicavT.

suliereba marTlac dakninda,

albaT,gangeba isev dagvicavs.

Surma da mtrobam sul gadakida

erTmaneTs debi,Zmebi,mamebi.

veRar gaigeb vis unda endo

da vis gauxsna gulis karebi.

ampartavnebam STanTqa goneba,

tvinis sarqvelebs xeli daria.

am Tavdayira wuTisofelSi,

ra gveSveleba deda mariam!

uimedobam mawama Rame,

fiqrgadasulma azri aria

sityva ver vnaxe,rom TqvenTvis meTqva

ra saSineli tanjvis zaria.

..... ucbad ganaTda,sxivi gamoCnda

lamazi kaci warmidga Tvalwin.

moxucma miTxra:iloceT bevri,

adideT RmerTi.

sxva gza aRar gaqvT

is dagrCaT erTi.

TamTa daviTaZeodaTamarisa

uzarmazari samflobeloni nikofsiidan daruban damde,qarTveli xalxiT dasaxlebuli moutania daviTs xanamde,mecnierebiT, cnobierebiT, mSvenierebiT, siturfiT savses,kuTvnil gvirgvini Tvrammeti wlisas Tamars, mzeTa mzes Tavzeda dasdges.

saRarisZema, kaxaberisZem insigninebiT morTes, mokazmes,maSuqebeli mzeebr, sxivebTa, taxtze Tamari mefed moawyves,samefo xmali mis win daudes da welTa misTa umal miapyres,saomar ZalTa mTavarsardalsa, viTarca qalsa skiptra miarTves.

gamefebidgan ymawvil xelmwifes yuTlu-arslani ganze ganudga,finansTa gamges misi moTxovna karvis SeqmnasTan fuWad auxda,simtkiciTa da nebianobiT ar dauTmia Tamars sataxto,misi brZanebiT yurTlu-arslani gamouketavT dilegs sajarod.

samoqalaqo omis, damRupveli, sisxlismRvreli suni Camowva,xuaSaq coqali, kravai jayeli moRalateTa banaks Camodga,mandilosanTa patiosani, Seuvali sityva warmoCnda,dacxra daselTa avi yaryaSi, damnaSaveTa piri gamoCnda.

saqarTveloSi lxinis Jamia, Tamar dedoflis bedis wamia,oTxmocdaxuTi wlis daria, iur-Tamaris qorwili farsia,iur-giorgi gvariSvilia, ufliswulia didi xelmwifis,bogoliubskis vaJiSvilia, novgorodisa gamgis, xeldidis.

saxe-kekluci, srulanagebiT, mTavarsardali, gonebmaxvili,mamacmxedari qarTvelT brZolebSi, warmatebuli, jer ar naxuli.brZolisa velze naqeb vaJkaci, autaneli Tamaris mimarT,misi goneba, ganwyobileba aq saxldeba gayrisa miznad.

droJamis cvlasTan, oTxmocdacxraSi, Tamar Seiqmna mun ocdasamis,is coli gaxda bagrationTa didgvariSvilis daviT soslanis,ovsTa xelmwifis, jadronis Ze, giorgi pirvelis STamomavali,molaSqre, mkvircxli, sworupovari, moaspareze, win aRmavali.

oTxmocdacamets, daviTs da Tamars tabaxmelasa did sasaxleSi,iqav yofnisas, cxraTvisa xanzed, wuTisa wamzed, mis sanaxebSi,mun SesZeniaT patara bavSvi, vaJi giorgi, laSa- pirobiT,gasaocari silamaziTa axalSobili, xatul mironiT.

samSoblosagan gandgomil mxare: bardav, ganZa da karnu qalaqi,qarTvelTa laSqris didsulovnebiT aRebul iqna samgziT maradis,gaxarebuli abu baqari, muslimTa didi laSqris sardali,gamoemarTa saqarTvelosken, alesil hqonda braziT xanjali.

Tamarma brZana saomar wveva da SekrebilTa sityviT mimarTa:,,guli imagreT, RmerTi CvenTan ars! da gamarjveba Zmano miznad gvaqvs.Tqven ar SeZrwundeT mtrisa simravliT, gwamdeT WeSmarit jvaris simaRlis.da droSa daviTgorgaslianis gadasca daviTs, sulis silaRiT.

daviT soslansa gverdT dauyena anton Wyondidel glonisTavisZe,daloca jari, RvTismSoblis madliT da gaemarTa rwmeniT taZrisken,qalma mzeTa mzem! SiSvel fexiTve, metexis taZars miadga locviT,Tamarma ufals kvalvc Seavedra laSqari, xalxi, qveyana xotbiT.

Samqoris velze, oTxmocdaTxuTmets, Teqvsmet ivnisis dResa paraskevs,banakad idga TurqTa laSqari, egrZno silaRe, qarTvelT maradmters,sabrZolo JiniT gaJRenTilebsa, daviT soslanma qarTvelT mimarTa,mTavarsardalma win dauyena mama-papaTa saqme wmidaTa.

Seiqmna omi, gamZafrda brZola, orniv mxaridan frialebs droSa,qveynis sicocxles ewirebian Samqoris velze gmirebi droTa,ivane, zaqar mxargZelianni, TurqTa simravles fexiT Telaven,mtris SuagulSi axalcixelni medroSeebsa xmlebiT Cexaven.

ar daiSala abu baqarma, dvini da ganZa mglurad wagvarTva,ca-firuz-xmeles, sikeTis mTesvels, mtrisa simravle Tavze dagvatyda,qveynis dedofals, mTavarsardalsa, ar dauxria Tavi TurqTaTvis,ornive mxare, didi tkivili, umTelebia qarTvelT sulTaTvis.

rumis sulTani, saxel ruqnad-din, oTxasi aTas mxedris simyariT,emzadeboda gadaeyvana mahmadis rjulze cecxliT, silaCriT,yvela qarTveli da Tvi Tamari qristianobis wminda lampari,monad SaepyroT, fexqveS gaegoT, gulSi CaecoT mWreli xanjali.

basians velze gaCaRda Zrwolva, alesil xmlebiT daiwyo brZola,larCT, gaqceulT, TurqTa mxedrobas, kvlavc daeuflaT sircxvilis grZnoba,oZrxeSi mlocvels, Tamars, mzeTa mzes, did gamarjvebis ambavi amcnes,Camoatares tyveTa simravle, urCni, uRirsni Sav dReSi agdes.

brZolisa Semdeg, droisa xanzed, gardaicvala daviT soslani,moZRvarT-moZRvari, srulTavmdabali, mtkice, fexmardi, suliT maRali,qarTvelT saZvales, gelaTs dakrZales, mxedarTmTavari, sardalT-sardali,Tamar mglovarem, Tanamosaydred daisva laSa mcire asakiT.

nikofsiidan darubandamdis, sinopiidan ardavelamdis,gadazrdiliyo kavkasielTa did saxelmwifo aw da maradis,adarbadagan, karnu qalaqi, ganZis sasulTno, vassal qalaqni,daimorCila, xarki daado, Zvirfasi tyveni, maTi dalaqni.

umdidres mefe, mokrZalebuli, uqonelTaTvis uxvad gascemda,meaTed wilsa Semosavlisas, RaribT, uqonelT, locviT aZlevda,yma-agrikolebs, did patriotebs, qebaTa-qebiT ajildovebda,uZlurT, sapyarTa, suliT maRalTa, Tavis maxloblad abinavebda.

SvidmnaTobier, Tamar bednier, naWarmagevsa idga mSvenier,dilaadrian Tavs cudad grZnobda, mainc warmarTa kreba qveynier,damZimebuli, senSepyrobili, didxans faravda mware tkivilebs,agaraT cixes, dazamTrebisas, cremli sdiodaT mglovar tirifebs.…

...roca erT dResac Semodgoma momtacebs sunTqvas,veRar vixilav ocnebisgan damWknar yvavilebs,cremli gaaTbobs sxeulisgan gayinul sudars,magram siTbosac Semodgomis Rame waiRebs!

maSin gamimxels eg Tvalebi siyvaruls albaT,magram ver vigrZnob mis siwmindes me civ SoreTSi,vici usazRvro molodini moitans zamTars...me ki verasdros veRar moval wuTisofelSi...

me Cems siyvaruls Sevunaxav maisis mTvares,Tumca vici, rom ukuniTSi mas ver Sevxvdebi,me xom verasdros ver gavaxel mZinare Tvalebs,am xelebiT ki veRaravis moveferebi...

maSin am mkerdSi CameRvreba cremlebi dedis,magram ver gaxsnis civ bageebs uzomo glova,maSin unaxav mwuxarebiT usityvod getyviT:dedamiwaze sicocxlisTvis me aRar moval...

maka doliZe

nika mJavanaZe

anna keSelava

Sexvedra leqsTan

�noemberi

j. keli erT-erTi pirvelTaga-nia praqtikos fsiqologebs Soris, romelmac gansakuTrebuli mniSvn-eloba mianiWa kognitur procesebs. mis Teorias ewoda pirovnuli kon-struqtebis fsiqologia. keli Tvli-da, rom adamiani Tavisi arsiT mkvl-evaria, mecnieria, romelic cdilobs gaigos, iwinaswarmetyvelos da gaakon-trolos sakuTari samyaro, imisaTvis, rom efeqturi zemoqmedeba moaxdinos masze.

j.keli daibada 1905 wels fer-meris ojaxSi kanzasis StatSi, swav-lobda soflis skolaSi. man daamTavra koleji fizika-maTematikis ganxriT, Semdeg swavlobda universitetSi pedagogiur sociologias. 1929–30 wlebSi SotlandiaSia da edinburgis universitetSi eweva samecniero muSao-bas. 1931 wels brundeba amerikaSi da aiovas universitetSi xdeba fsiqolo-giis doqtori. meore msoflio omis periodSi sazRvao–sahaero aviaciis qvedanayofSia fsiqologad. omis Semdgom didi moTxovnaa klinikur fsiqologebze da keli erT-erTi ga-moCenili figura xdeba macnierebis am dargSi. 1946 wels igi gaxda ohaios universitetis klinikuri fsiqologi-is ganyofilebis profesori da di-reqtori. 20 wlis ganmavlobaSi aq man Seqmna Tavisi Teoria. garda samecnie-ro da Teoriuli moRvaweobisa, keli iyo gamoCenili pedagogi, amave dros amerikul fsiqologiur sazogadoe-baSi mas ekava wamyvani postebi. garda-icvala 1967 wels 62 wlis asakSi.

adamianebi, rogorc mkvlevrebi

keli did mniSvnelobas aniWebda imas, Tu rogor axdenen adamianebi sa-kuTari cxovrebiseuli gamocdilebis gacnobierebas da interpretirebas. iseve rogorc mecnieri, romelic ikv-levs raRac fenomens, nebismieri ada-mianic varaudobs, wamoayenebs hipoTe-zebs da akvirdeba gamarTldeba Tu ara igi da amaSi igive fsiqiuri procese-bi monawileoben, rogorc es mecnier-Tan xdeba kvlevis dros. mecnierebis mizania iwinawarmetyvelos, Secvalos da gaigos movlenebi, anu mecnieris mizania Seamciros bundovneba, magram es ara mxolod mecnieris–yvela ada-mianis mizania. Cven, yvelani, daintere-sebuli varT viwinaswarmetyveloT momavali, davgegmoT igi da veliT mosalodnel Sedegs. kelisaTvis ar arsebobs gansxvaveba mecniersa da ara-mecniers Soris, yoveldRiur cxovre-baSi adamianebi moqmedeben, rogorc mecnierebi.

am Tvalsazrisma, rom adamianebi mkvlevarebi arian iqonia garkveuli Sedegebi. kerZod, upirveles yovlisa, am SemTxvevaSi adamianebi umTavresad momavalze (da ara warsulze da aw-myoze) orientirebuli arian. keli amave dros aRniSnavda, rom adamianis mosazreba cxovrebaze warmavalia da iSviaTad aris dRes iseTi, rogoric iyo guSin an iqneba xval. adamians mo-mavali awuxebs da ara warsuli, is yovelTvis miiswrafvis awmyos fan-jridan momavlisaken. meore Sedegi aris is, rom adamianebi aqtiurad ayalibeben TavianT warmodgenebs sa-kuTar garemocvaze da ara pasiurad reagireben masze.

pirovnuli konstruqtebis Teoria: ZiriTadi koncefciebi da princi-

pebi

pirovnuli konstruqtebis Teor-iis mixedviT keli yuradRebis kon-centrirebas axdens im fsiqologiur procesebze, romlebic adamians saSu-alebas aZlevs organizeba gaukeTos da gaacnobieros maT cxovrebaSi momx-dari movlenebi.

mecnierebi qmnian Teoriul kon-struqtebs, raTa axsnan movlenebi, romlebsac Seiswavlian. kelis siste-maSi sakvanZo Teoriuli konstruq-ti–TviTon termini konstruqtia. adamiani samyaros Sesaxeb msjelobs cnebiTi sistemebiT an modelebiT, romelsac Tavad qmnis da argebs obi-eqtur realobas, rac ar aris yov-elTvis warmatebuli, magram amis gareSe samyaro imdenad aradiferen-cirebuli da homogenuri iqneboda, rom adamiani mas ver gaiazrebda. swored es ,,cnebiTi sistemebi, an modelebi~ gansazRvra kelim, rogorc pirovnuli konstruqtebi. sxvagvarad rom vTqvaT, pirovnuli konstruqte-bi–esaa idea an azri, romelsac ada-miani iyenebs, raTa gaacnobieros, axsnas an iwinaswarmetyvelos Tavisi

gamocdileba. pirovnuli konstruqte-bia, magaliTad, ,,aRelvebuli–mSvidi~, ,,Wkviani–suleli~, ,,religiuri–ara-religiuri~, ,,kargi–cudi~ da ,,mego-bruli–mtruli~. es mxolod patara nawilia im uamravi konstruqtebisa, romelsac adamiani iyenebs, raTa Sea-fasos Tavisi yoveldRiuri cxovrebis mniSvnelovani movlenebi.

ganvixiloT konstruqtebi erTsa da imave movlenaze sxvadasxva ada-mianTan. kolejis damTavrebis Semdeg axalgazrda, romelic aspiranturaSi apirebda swavlis gagrZelebas, Tavis gogonasTan erTad midis Soreul ko-munaSi sacxovreblad. axalgazrdis mama am saqciels ganixilavs rogorc ,,imedgacruebas~, an ,,samwuxaros~, deda ambobs, rom ,,Svili codvilia~, kolejis konsultanti, romelic kar-gad icnobs eriqsonis Teorias ityvis, rom es saqcieli,,egos identurobis Ziebaa’’, sociologiis profesori varaudobs, rom ,,axalgazrda sazoga-doebis normebs uaryofs~, xolo TviTon axalgazrdas miaCnia, rom es ,,bunebrivi saqcielia, swored isaa, rac am wuTs unda gaekeTebina~.

kelis miaCnda, rom sakmarisia ada-mianebs gauCndeT imis rwmena, rom am konstruqtiT SeiZleba raime movle-nis adekvaturad prognozireba, rom isini iwyeben am varaudis Semowmebas movlenebze, romlebic jer ar momx-dara. Tu konstruqti zustad gansaz-Rvravs movlenas, adamiani Seinaxavs mas da, piriqiT, Tu ar gamarTldeba prognozi, konstruqti gadaixedeba an saerTod gamoiricxeba. konstruqtis validuroba mowmdeba misi efeqturo-biT anu winaswarmetyvelebis efeq-turobiT.

keli Tlida, rom yvela konstruq-ti bipovarulia da diqotomuri Ta-visi bunebiT, anu adamianis azrovnebis arsi, cxovrebiseuli gamocdilebis gacnobiereba, Sav-TeTr terminebSia mocemuli. gancdiseulad adamiani amCnevs, rom zogi adamiani msuqania, zogi susti; zogi–Savi, zogi–TeTri; zogi–mdidari, zogi–Raribi da a.S. swored es dakvirvebis kognituri procesi– msgavsebis da gansxvavebis SemCneva–ayalibebs pirovnul kon-struqtebs. amgvarad, sami elementia saWiro konstruqtis Camosayalibe-blad: ori elementi msgavsi unda iyos da erTi gansxvavebuli maTgan. msgavse-ba da gansxvaveba unda moiazrebodes erT konteqstSi.

magnitis msgavsad, yvela kon-struqts aqvs ori urTierTsawinaaRm-dego polusi. is, riTic ori elementi msgavsad iTvleba, iwodeba emerjen-tul polusad an msgavsebis polusad; xolo riTic mesamis sawinaaRmdego arian iwodeba implicitur polusad, an kontrastis polusad. pirovnuli konstruqtis Teoriis mizania axs-nas, rogor axdenen adamianebi Tavi-anTi cxovrebiseuli gamocdilebis interpretacias da prognozirebas msgavsebisa da gansxvavebis Tvalsaz-risiT.

pirovneba: personologis konstruqti

kelis mixedviT pirovneba aris ase Tu ise mniSvnelovani konstruqtebis organizebuli sistema; adamiani gamoiyenebs pirovnul konstruqtebs, raTa gancdebis samyaros interpreta-cia moaxdinos da ivaraudos momavali movlenebi. pirovnebis Secnoba niSnavs Tu rogor Seimecnebs, rogor xsnis adamiani sakuTar gamocdilebas.

motivacia: vis sWirdeba igi?fsiqologebi tradiciulad moti-

vacias iyeneben imisTvis, rom qcevis ori aspeqti axsnan: a) ratom arian adamianebi aqtiurebi; b) maTi aqti-uroba ratom aris mimarTuli erTze da ara sxva raRacaze. keli Tlida, rom termini ,,motivacia~ gulismobs, rom adamianebi TavianTi bunebiT sta-tikuri arian da moqmedeben mxolod maSin, roca maT aRmafrena aqvT. is uaryofda koncefcias, rom adamian-ebi inertuli an reaqtiuli arian bunebiT da moqmedebas iwyeben mxolod Sina da gare Zalebis gavleniT. kelis mixedviT, adamianebs motivaciisTvis ar aqvT sxva mizezi garda imisa, rom cocxlebi arian. cxovrebis arsi– moZ-raoba anu ganviTarebaa. adamianebi am yovlismomcveli moZraobis erT–erT

formas warmoadgenen. aqedan gamom-dinare, ar aris saWiro specialuri koncefcia (magaliTad, miswrafebebi, moTxovnilebebi, instinqtebi, waxal-iseba, motivebi) imis asaxsnelad, ra aris adamianis qcevis mizezi an mo-tivacia.

pirovnuli konstruqtebis Teoria adamians ganixilavs aqtiur da moaz-rovne organizmad ubralod imitom, rom is cocxalia. gamodis, rom ,,mo-tivacia~ zedmeti konstruqtia.

pirovnuli konstruqtebis Teori-is ZiriTadi formaluri struqtura Zalian lakoniuria, imitom rom gamo-yenebulia erTi ZiriTadi postulati da iqidan gamomdinare daskvnebi.

ZiriTadi postulati

yvela personologs aqvs Tavisi ena adamianis qcevis asaxsnelad. keli gamonaklisi araa da amaSi SegviZlia davrwmundeT misi ZiriTadi postu-latis safuZvelze: pirovnebis pro-cesebi–es fsiqikaSi gayvanili arxebia, romlis kalapotSi adamiani akeTebs movlenebis prognozs. sityva ,,arxi~ sinonimia sityvis konstruqti. esaa kelis Teoriis mTavari postulati. masSi pirovneba da qceva sul sx-vagvaradaa warmodgenili.

ZiriTadi postulati ambobs, rom qceva ganisazRvreba imiT, Tu rogor akeTebs prognozirebas adamiani mo-maval movlenebze. kelis ainteresebs adamiani rogorc aseTi da ara misi qcevis calkeuli aspeqtebi (magali-Tad, jgufTaSorisi urTierTobebi). gamoTqma ,,pirovnebis procesebi~ sa-varaudoT niSnavs, rom adamiani–aris ganviTarebaSi myofi organizmi da ara inertuli substancia, romelzedac zemoqmedebs aracnobieri impulsebi an gamRizianeblebis zemoqmedebiT xdeba qcevis gamowveva. keli adami-ans adarebs mkvlevars da Tvlis, rom adamianebi marTaven momavalze orien-tirebul TavianT konstruqtebs.

daskvnebi ZiriTadi postulatidan

uamravi magaliTi arsebobs, ro-melic amtkicebs, rom konstruqtebis sistema yvela adamianTan unikal-uria. magaliTad, tradiciuli gan-sxvaveba politikur mowinaaRmdegebs Soris: liberalebi-konservatorebi iseT sakiTxebze, rogoricaa, keTil-dReoba, samxedro intervencia, porno-grafia, sikvdiliT dasja an ,,mamebisa da Svilebis problema~. am magaliTebSi adamianebs gansxvavebuli mosazrebe-bi aqvT, imitom rom yvela moqmedebs Tavisi konstruqtebis sistemis farg-lebSi. araa gasakviri, rom adamianebi ar eTanxmebian erTmaneTs–kelis azriT isini erTsa da amavaze arc saubroben.

kelis azriT pirovnul kon-struqtebs aqvs ganmasxvavebeli niS-nebi, isini adamianSi sxvadasxvanai-rad arian organizebuli. adamianebi organizebas ukeTeben TavianT kon-struqtebs ierarqiulad, raTa mini-mumamde daiyvanon Seusabamoba.

kelis mixedviT konstruqtebi pi-ramidisebur struqturad arian organizebuli ise, rom zogierTi an damqvemdebarebel poziciaSia, an daqvemdebarebulia sxvebze. (konstruq-ti absoluturad damoukidebelic SeiZleba iyos sxvebisagan). damqvem-debarebeli konstruqti moicavs sxva konstruqtebs, xolo daqvemdebarebu-li TviTon Sedis sxva konstruqtSi. konstruqti ,,kargi–cudi~ SeiZleba moicavdes Tavis TavSi orive polu~ konstruqtisa ,,seqsualuri–araseq-sualuri~, anu pirveli iqvemdebarebs meore konstruqts. magaliTad, mamaka-ci–seqsisti, romelic aanalizebs Jur-nal ,,pleiboi~–is garekanze gamosaxul gogonas, aRiqvams (interpretirebs) mas rogorc ,,seqsualurs~, anu ,,kargs~, magram ,,kargi~ ufro metia zogadad, ufro mets gulismobs, vidre ,,seq-sualuri~ (Tundac seqsist-mamakac-Tan). mTavari mainc isaa, rom adamian-ebi qmnian pirovnuli konstruqtebis ierarqias. damqvemdebarebeli da daqvemdebarebuli konstruqtebi erT adamianTan ar aris imave poziciaSi meore adamianTan. keli varaudobda, rom Tu viciT, rogor axdens adami-ani konstruqtebis organizebas, Cven SegviZlia sworad vimsjeloT misi qcevis Sesaxeb.

Tumca keli Tvlida, rom kon-struqtebis ierarqia araa ucvleli kategoria. konstruqtebis organizacia movlenebTan kavSirs inarCunebs ma-namde, sanam varaudi efeqturia.

daskvna arCevanis Sesaxeb varau-dobs, rom Cveni konstruqtuli sistema muSavdeba an gansazRvrebis, an gafar-Toebis mimarTulebiT. pirveli emyare-ba warsul gamocdilebas. damuSavebis meore tipia gafarToeba, romelic moicavs alternativebis arCevans, rac saSualebas mogvcems gavafarTovoT movlenis Cveneuli gageba(gavafarTooT konstruqtis gamoyenebis diapazoni). Tu prognozi sworia, maSin konstruq-ti validuri xdeba da xdeba ufro gamoyenebadi.

kelis mixedviT adamianuri gamoc-dileba–esaa misi cxovrebis gardaqm-na, rac xdeba mimdinare cxovrebiT gamowveuli konstruqtebis gadaxed-vis safuZvelze. es imas niSnavs, rom adamiani cota gamocdilebas iZens an saerTod ar iZens, Tu realur mov-lenaTa Tanamimdevruli dakvirvebis Semdeg is axdens Zveleburad mis in-terpretirebas. Tu profesori kiTxu-lobs leqciebs 10 weli da me–10 wels iseve kiTxulobs, rogorc pirvel wels, ismis kiTxva–namdvilad aqvs am profesors 10 wlis staJi.

socialuri urTierTobebi da pirovnuli konstruqti

rogorc keli aRniSnavda, adami-anebi gansxvavdebian erTmaneTisagan situaciis interpretaciis mixedviT, isini SeiZleba daemsgavson erTmaneTs, Tu msgavsad moaxdenen Tavisi gamoc-dilebis interpretacias. adamianebi imitom ki ar hgvanan erTmaneTs, rom erTi da igive movlenebi ganicades cxovrebaSi,an erTnairad iqcevian, aramed imitom, rom movlenebs aqvT maTTvis erTnairi fsiqologiuri mniSvneloba.

daskvnebi erTobliobaze gulisx-mobs, rom TvalsaCino msgavseba erTi kulturis warmomadgenlebs Soris, es ara mxolod msgavsebaa qcevaSi. keli Tvlida, rom erTi kulturis warmo-madgenlebi TavianTi gamocdilebis interpretirebas TiTqmis erTnairad axdenen. ,,kulturuli Soki’’ ,ra-sac ganicdian adamianebi, roca sxva kulturis warmomadgenlebs ejaxe-bian, Sedegia im gansxvavebebisa, Tu rogor axdenen isini movlenebis in-terpretacias. kvlevebi aCveneben, rom kulturuli gansxvavebebis safuZvels qmnis gansxvavebuli konstruqtebi, romelsac gamoiyeneben adamianebi.

kelis pirovnuli konstruqtebis Teoriis meore mniSvnelovani aspeq-ti exeba adamianTa urTierTobebs da maT konstruqtul sistemebs. efeq-turi pirovnebaTSorisi urTierTo-bebi SesaZlebelia Tu adamiani ecde-ba gaigos, Tu rogor acnobierebs meore realobas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, nayofieri urTierTobisTvis adamianma meore adamianis konstruq-tuli sistemis raRac nawilis in-terpretireba unda moaxdinos, anu fsiqologiurad Tavisi Tavi unda dasvas mis adgilze, raTa kargad gai-gos da prognozireba gaukeTos mis awmyo da momaval qcevas.

reziume

j.kelis pirovnuli konstruqtebis Teoria gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs kognitur procesebs. igi Tv-lida, rom adamiani Tavisi arsiT mkv-levaria, romelic cdilobs gaigos, iwinaswarmetyvelos da gaakontrolos sakuTari samyaro. kelis azriT ada-mianebi umTavresad momavalze orien-tirebuli arian. mecnierebi qmnian Teoriul konstruqtebs, raTa axsnan movlenebi, romlebsac Seiswavlian, kelis sistemaSi ki sakvanZo Teo-riuli konstruqti–TviTon termini konstruqtia. pirovnuli konstruqte-bi–esaa idea an azri, romelsac ada-miani iyenebs, raTa gaacnobieros, axsnas an iwinaswarmetyvelos Tavisi gamocdileba. Tu konstruqti zus-tad gansazRvravs movlenas, adami-ani Seinaxavs mas da, piriqiT, Tu ar gamarTldeba prognozi, konstruqti gadaixedeba an saerTod gamoiricxe-ba. rom konstruqtebis sistema yvela adamianTan unikaluria. kelis azriT, pirovnul konstruqtebs aqvs ganmasx-vavebeli niSnebi, isini adamianSi sx-vadasxvanairad da amave dros ierar-qiulad arian organizebuli.

ciala tuRuSi

j o r j k e l i

� noemberi

wminda giorgi daibada kaba-dokiaSi. igi iyo didebuli ojax-is Svili. mis mamas-gerontiosi, dedas ki polixnoria erqva. dedam wminda giorgis Seaswavla saRmrTo wignebi da WeSmariti sarwmunoeba.wminda mowame deoklitiane mefis dros trivonTa meTauri iyo. de-oklitianem da magnentiosma kerpT-msaxureba aaRorZines da gasces brZaneba qristianTa devnulebisa da im morwmuneTa dawinaurebis Sesaxeb, romelnic uaryofdnen axal religias, xolo vinc SeewinaaRm-degeboda mefis ganaCens, sazare-li sikvdiliT dasja emuqreboda.gadmocemiT am dros gamobrwyin-da yovlad wminda samebis axovani mxedari, romelic mefesTan Sevida da mis winaSe iqadaga qristiano-ba, kerpTa cbiereba da misi mim-devari ki gakicxa. deoklitianem verafriT SeZlo wminda giorgis gadabireba, amitomac pirmoTneoba dauteva, WeSmariti saxe siboro-tisa gamoavlina da misi tanjva ganizraxa. Tavdapirvelad mefem muclis laxvriT gangmirva brZana. wmindanis xorcis Sexebisas lax-vari sanTeliviT moidrika. roca amgvarad veraferi daaklo, de-oklitianem wminda giorgi ur-mis Tvalze daakvrevina, daRmar-Tze ki maxvilebi daagebina, ris Sedegadac mowamis sxeuli mraval nawilad daWra, magram RmrTis angelozis gardamosvliT wmin-da giorgi meyseulad ganikurna da ase ganaxlebuli brwyinvale-biT wardga mefisa da misi mego-bris magnentionis winaSe. am sas-waulma mravali adamiani moaqcia qristes rjulze, risTvisac qa-laqgareT Tavis mokveTiT dasaja isini. qristianoba mefis meuRlem, aleqsandriamac irwmuna, romelmac deoklitianes winaSe uSiSrad aRi-ara WeSmariti RmerTi, dedofali daatyveves. qristes mxedari axlad dambal kirSi Caagdes, igi sami dRe imyofeboda aseT mdgomareobaSi, wminda giorgi am gansacdelsac uvneblad gadaurCa. gamZvinvareb-ulma mefem lursmnebgayrili fex-sacmelebi Caacva fexze da aiZula erbina. amave dros sastikad gaS-oltes, ris Sedegac magnentiosma dafluli mkvdris saswaulTq-medebiT gacocxleba sTxova.wminda giorgim iloca da sakvirvelebac aRsrulda: saflavs Tavi aexada, saidanac gamovida micvalebuli, igi fexebSi Cauvarda da ufals dideba Seswira, xolo mefis kiTx-vaze, vin aris da ramdeni xnis gardacvlili, mkvdreTiT aRm-dgarma upasuxa:„me qristes mos-vlamde vcxovrobdi da kerpTa sacTurisaTvis aqamde cecxlSi vi-wvodio“. am didebulma saswaul-mac mravali qristiani Sehmata

eklesias, maT Soris netari glik-eric, romelic RmrTis aRiarebi-saTvis maxviliT daisaja. aTanase grZneuli, romelmac dainaxa Tu ara grZneulebis uZlureba, WeS-mariteba aRiara da qristes msx-verplad Seiwira. mTavarmowame kerpTmsaxurTa taZarSi Sevida da ubrZana kerps, eTqva, vin iyo WeSma-riti RmerTi. xolo eSmakis piriT kerpma meyseulad aRiara:„`qristea erTaderTi RmerTio~, ris Sede-gac yvela kerpi SeiZra da Sei-musra. eSmakis msaxurebma veRa-raferi gaawyves wminda giorgis winaSe, Seipyres igi da deokli-tianes misi mokvla sTxoves. mefem wminda giorgis da aleqsandria dedoflis sikvdiliT dasja brZa-na. wminda giorgis Tavi mohkveTes, xolo aleqsandriam iloca da umaxvilod ganuteva suli.

* * *TeTr cxenze amxedrebuli gior-

gi, gamarjvebisa da sammarTliano-bis simbolod iTvleba da qa-rTvelebis usayvarlesi wmidania . qristianul samyaroSi ar moiZebne-ba arc erTi wmidani, romelic Ta-visi popularobiT mas Seedareba. igi cnobilia ara marto marTlma-dideblur eklesiaSi,aramed qris-tianuli eklesiis yvela mimar-TulebaSi. yuranis komentarebSic ki arsebobs masze cnobebi, amis Sesaxeb informacias gvawvdis wmi-da giorgis kultis Semswavleli mecnierebebi. saqarTvelos yoveli kuTxe mofenilia wmida giorgis saxelze agebuli taZrebiT. xalx-Si gavrcelebuli azris Tanax-mad, saqarTveloSi wmida giorgis saxelze 365 taZaria aSenebuli, weliwadis dReebis Sesabamisad. xaxmatis jvari, gudanis jvari, la-Saris jvari, lomisa-yvela maTgani wmida giorgis salocavad iTvle-ba. qarTuli saxalxo-religiuri dResaswaulebis umetesobac mis saxels ukavSirdeba, Tumca aRsan-iSnavia, rom xalxur TqmulebebSi warmoCenili wmida giorgis saxe sakmaod gansxvavdeba religiuri kultisagan. zogadad xevsurebisa da fSavelebis xevisberebi loc-vis dros wmida giorgis RmerTad ixsenieben: `RmerTo, ixinWos wmi-da giorgiv.~ wmida giorgi cxov-robda meoTxe saukunis dasawyisSi, romis imperetor diokletianes dros.giorgi ymawvili iyo, roca mamamisi awames qristes sarwmu-noebisTvis. giorgis deda qmris gardacvalebis Semdeg dasaxlda palestinaSi, sadac mas didi mam-ulebi hqonda, xolo axalgazrda giorgim mefis jarSi daiwyo sam-saxuri. jaris ufrosebma male SeniSnes giorgi misi mSvenierebisa da mamacobis gamo, amisaTvis Sei-yvares igi. giorgi mefis rCeul jarSi SesamCnevi Tanamdeboba dai-Wira da mefis rCeul adamianad iqca. diokletianem ar icoda, ra sarwmunoebas aRiarebda giorgi. am dros gamosces friad sastiki kanoni qristianobis winaaRmdeg. nabrZanebi iyo, daewvaT qristian-uli wignebi, daengriaT maTi taZ-rebi da TviTon isini ewamebinaT. roca giorgim yovelive es Seityo, gaemzada wamebisaTvis: dauriga me-gobrebs fuli da Zvirfasi nivTe-bi, gaaTavisufla mosamasaxureni, mamulebi da qoneba ki Raribebs uanderZa. Semdeg gabeduli ymawvi-li uSiSrad gamocxadda samefo rCevaSi, romelic Sekrebili iyo qalaq nikomidiaSi. aq unda gadaw-yvetiliyo qritianebis bedi.

gilocavT giorgobas!

mkiTxvelma miiRo istoriis mecnierebaTa kandidatis _ em-zar makaraZis saintereso naSromi ,,TurqeTis saSinao politika 1980-2011 wlebSi~. naSromi gankuTvnilia Turqologebis, aRmosavleTmcodnee-bis, istorikosebisa da mkiTxvelTa farTo wrisaTvis. emzar makaraZe ukve didi xania muSaobs TurqeTis istoriis aqtualur problemebze da aris am mimarTulebiT ara erTi sayuradRebo monografiis avtori. mis kalams ekuTvnis saintereso gamokvlevebi TurqeTis saxelmwi-fos damaarsebel qemal aTaTurqze, aseve aRsaniSnavia avtoris mier Seswavlili kviprosis problema da sxva.

zemoaRniSnul monografiaSi avtori sayuradRebod mimoixi-lavs TurqeTis saSinao politikas 1980-iani wlebidan, es is droa, rodesac TurqeTis saSinao poli-tikaSi Seiqmna metad mZime viTa-reba, qveyanaSi Seqmnil kriziss is faqtic arTulebda, rom bolo aTi wlis ganmavlobaSi TurqeTSi 14-jer Seicvala ministrTa kabi-neti, riTac ecemoda saxelmwifo xelisuflebis prestiJi, paralize-buli iyo parlamentis muSaoba da sxva. erTaderTi Zala, romelsac am qaosis SeCereba SeeZlo, iyo armia, misi xelmZRvaneloba mzad iyo gadamwyveti moqmedebisaTvis, magram elodeboda xelsayrel mo-ments. amis Semdeg avtori saubris qveyanaSi ganviTarebul movlenebze, armiis moqmedebebze, axali pre-zidentis arCevaze, sazogadoebis moqmedebebze da a.S.

avtori sainteresod mimoixi-lavs samxedro xelisuflebis saqmi-anobas, parlamentis mier miRebul kanonebs, romelic qveynis samxedro yaidaze mowyobas gulisxmobs da sxva.

avtors naSromSi Seswavli-li aqvs am periodis TurqeTis ekonomikuri mdgomareoba, gansa-kuTrebiT gamoyofilia TurqeTis mTavrobis Wkviani meTauris Tur-guT ozalis ekonomikuri politi-ka, romelmac es didi saxelmwifo umokles droSi erT-erT uZlieres qveynad aqcia, da es siZliere mTeli arsebiT warmoCnda yofili sabWoTa kavSiris mimarT. am mxriv baton emzar makaraZes saintereso faqtebi mohyavs. avtori savse-biT samarTlianad aRniSnavs, rom: ,,ozalis mTavroba qveynis ekonomi-kuri gajansaRebiT miznad isaxavda TurqeTis gadaqcevas e.w. axlo aRmosavleTis iaponiad”. marTalia, iaponiamde jer kidev Sorsaa, ma-gram is rom msoflios erT-erTi perspeqtiuli ganviTarebis qveya-naa, faqtia. aseTi ekonomikuri politika gansakuTrbiT TvalSi sacemia saqarTvelos mimarT, sa-dac Turquli ekonomikis wili sagrZnoblad didia.

avtori sainteresod saubrobs fulis reformaze, liris kursis

gaZlierebis mizniT gadadgmul nabijebze, TurqeTis saganmanaTle-blo politikaze, gansakuTrebiT giulenis saganmanaTleblo saqmi-anobaze, romlis mecadineobiT Turquli saganmanaTleblo saqmi-anoba gaCaRebulia TiTqmis mTel msoflioSi, maT Soris saqarT-veloSi.

naSromSi gaanalizebuli Tur-qeTis saSinao politika 1990-2002 wlebSi. es is periodia, rodesac TurqeTi ikavebs Tavis adgils saerTaSoriso sistemaSi, aCaRebs aqtiur TanamSromlobas saer-TaSoriso organizaciebTan, Tvi-Tonac aqtiuradaa Cabmuli sx-vadasxva msoflio mniSvnelobis proeqtSi da sxva.

naSromSi avtori warmoaCens TurqeTSi moqmed politikur par-tiebs, mimoixilavs TiToeuli par-tiis rols TurqeTis politikuri cxovrebis gaaqtiurebis saqmeSi, sau-brobs parlamentSi moRvawe poli-tikuri partiebis urTierTobebze, sadac naTladaa naCvenebi sain-tereso saqmianoba erTmaneTisagan gansxvavebuli politikuri orga-nizaciebisa da sxva.

TurqeTSi moRvawe politi-kuri partiebi aris rogorc na-cionalisturi, aseve islamisturi da saero mimarTulebebis. yvela partiis winasaarCevno programa-Si gansakuTrebuli adgili ukavia TurqeTis mowyobis xedvas Tavian-Ti partiis poziciebidan da aseTi xedva Turqi amomrCevlebisaTvis zogjer misaRebia, zogjer ki-ara. amis Sesaxeb batoni emzar makaraZe sainteresod saubrobs; amitomacaa rom TurqeTis saparlamento arCev-nebSi xSirad imarjvebda is poli-tikuri partiebi, romlis pro-grama im momentisaTvis misaRebi iyo xalxisTvis, mag. memarcxene-de-mokratiuli partia, nacionaluri moZraobis partia, dedasamSoblos partia, saxalxo-respublikuri par-tia da sxva. aseve iyo iseTi par-tiebi, romlis agresiuli politika miuRebeli iyo sazogadoebisaTvis da aseTi partiebis saqmianoba ikrZaleboda saxelmwifos mier.

naSromSi sayuradRebodaa warmo-Cenili TurqeTis politika 2002-2011 wlebSi. es politika gan-sakuTrebiT saqarTvelosaTvisaa saintereso, radgan mezobeli qvey-nis sagareo Tu saSinao politika, misi mxareebi, zogjer megobruli, zogjer arc Tu ise saxarbie-lo, aisaxeba Cvens mdgomareobaze, radgan TurqeTSi saqmianobs Cveni qveynis moqalaqeebis didi nawili da maTTvis sulerTi ar unda iyos, Tu rogori situaciaa Cvens didi mezobel qveyanaSi.

batoni emzari saubrobs am pe-riodis qveynis saSinao politi-kaze da gansakuTrebiT warmoaCens politikur organizacias ,,samar-Tlianobisa da ganviTarebis~ par-tias da mis Zlier liderebs, TurqeTis dRevandel premier-ministrs _ rejeb erdogansa da TurqeTis prezidentis abdula gu-lis politikur figurebs, aseve naSromSi ganxilulia dRevandeli politikuri partiebis saqmianoba, maTi saparlamento urTierTobebi, damokidebuleba armiasTan, sagareo politikaSi Seswavlilia urTier-Toba mezobel qveynebTan, Turqe-Tis mcdeloba gadaiqces regionSi wamyvan moTamaSed da bevri sxva.

naSromi Sedgeba oTxi Tavisa-gan, TiToeuli Tavis bolos aris studentebisaTvis gankuTvnili sa-kontrolo kiTxvebi da is liter-atura, romelic konkretul Tavs eZRvneba.

naSromi karg samsaxurs gauwevs TurqeTis istoriiT dainterese-bul mkiTxvelTa farTo wres.

oTar gogoliSvili, profesori

saintereso naSromi TurqeTis

istoriaze

�noemberi

marketingi rogorc mecniereba da praqtikuli saqmianoba Camoyalibda aSS-Si da mas saukunovani istoria gaaCnia. miuxedavad amisa, dRemde mar-ketingis Sesaxeb arsebobs azrTa sx-vadasxvaoba da mravali ganmarteba. rac Seexeba marketingul saqmianobas momsaxurebis sferoSi, es sakiTxic qarTul ekonomikur literaturaSi naklebad aris gamokveTili. Taname-drove ekonomikis ganviTarebis erT-erTi ZiriTadi mimarTuleba momsax-urebis sferoa. amJamad momsaxurebis sferoSi iqmneba aSS-is mTliani produqtis 79%. zogierTi mkvlevris SefasebebiT, 2014 wels aSS-Si yoveli 5 samuSao adgilidan 4 mova momsax-urebis sferoze. mTlianad msoflio ekonomikaSi momsaxurebis sferos zrda kidev ufro swrafad xorciel-deba da daaxloebiT saerTaSoriso vaWrobis saerTo moculobis 37%–s Seadgens.

momsaxurebis bazars, romelic sasaqonlo bazris nairsaxeobas war-moadgens, mTeli rigi Tavisebure-bebi gaaCnia, romlebic biznesisa da marketinguli saqmia-nobisadmi gan-sakuTrebul midgomas ganapirobeben. momsaxurebis marketingis erT-erT Taviseburebas waromadgens misi so-cialur moTxovnilebaTa dakmayo-filebaze orientireba. socialuri dakmayofilebis procesi qmnis mo-saxleobis cxovelmo¬qme-debis pi-robebs. es pirobebi xasiaTdeba kategoriiT -„cxovrebis xarisxi“, romelic mWidro kavSirSia sazoga-doebis keTildReobis cnebasTan.

ra situaciaa am mxriv saqarT-veloSi? obieqturad Tu vimsjelebT, CvenTan momsaxurebis sfero Zalian dabal donezea ganviTarebuli. nebi-smier maRaziaSi, marketSi Tu ofisSi umravles SemTxvevaSi agresiul da im-pulsur konsultantebTan uwevs urT-ierToba momxmarebels. isini klien-tis winaSe Tavis marTlebas sxvadasxva xerxiT cdiloben da xSir SemTxvevaSi amis misaRwevad agresiasac ki ar er-idebian maSinac ki, roca ar arian marTlebi. samwuxarod, rogorc Cans, marketingis mniSvne-lovani principi ,,klienti yovelTvis marTalia~, maTT-vis ucnobia. es ara mxolod adgil-obriv momxmarebels, aramed qveyanaSi Semosul turistebsac xvdeba TvalSi.. adamians, romelic qveyanaSi pirvelad Semodis, sadac igi aravis icnobs da yvela detals gansakuTrebulad ak-virdeba, amgvar momsaxure personal-Tan Sexvedrisas uyalibdeba saerTo STabeWdileba mTel erze da qveyanaSi momsaxurebis marketingis sferoze. nebismieri kargi STabeWdileba da aRfrTovaneba wamSi qreba, rode-sac agresiasa da araprofesional-izms awydeba. saqarTveloSi TiTqmis yvela adamiani gamxdara araprofe-sionali konsultantis agresiis msx-verpli. xSirad amis mizezi maTi ara-informirebulobaa, isini ar floben informacias im produqtze, romelsac myidvels sTavazoben. garda amisa, ar gaaCniaT informaciis sworad da gasagebad gadmocemis unari. amitom kiTxvis ganmeorebiT dasmis SemTx-vevaSi klientis mimarT uaryofiTad ganewyobian da agresias daufaravad gamoxataven. Tu saerTod ar SeiZine

is nivTi, produqti, romelze sau-barSic amdeni dro daakargvine, es ukve katastrofis tolfasia da `amas Zvirad dagisvamT~ ganawyenebuli kon-sultanti.

Zalian bevri magaliTis moyvana SeiZleba, romelic saqarTveloSi mom-saxurebis marketingis dabal dones adasturebs: erT-erT warmatebul da kargad gapiarebul swrafi kvebis obi-eqtSi Semodis ori Sua xnis Cineli qalbatoni, romelic xan inglisurad, xan ki damtvreuli rusuliT cdilobs mimtan gogonas xaWapuri da gaziani sasmeli SeukveTon. gogona ironiuli mzeriT tovebs maT, SekveTil xaWapurs uxeSad tovebs magidaze da butbutiT ubrundeba Tavis sawyis pozicias. an-gariSis gasworebis dros ki, rode-sac erT–erTma Cinelma qalbatonma dabrunebuli xurdis daTvla daiwyo, momsaxure personalma es ratomRac pirad Seuracxyofad miiRo da qal-batonebi Senobidan lanZRva–ginebiT gayara. klientebis interesebis dasaca-vad arc menejeri gamoCenila da sxva arc aravis amouRia xma. ram gamoiwvia es? iman, rom qalbatonebi erT–erTi yvelaze mzardi eris warmomadgenlebi iyvnen, romlebic saqarTveloSi arc Tu ise didi simpaTiiT sargebloben Tu iman, rom Sinagani kulturis armqone personali Tavis pirad ube-durebasa da uxasiaTobas garSemomyo-febTan urTierTobaSi amJRavnebs?! logikurad Tu vimsjelebT, Camo-suli turisti gverds ver auvlis kvebis aucilebel moTxovnilebas da adgilobriv samzareulos erTxel mainc daagemovnebs. sad unda ikvebos Camosuli turisti Tu ara adgilob-riv kvebis obieqtebSi. aqedan gamom-dinare vaskvniT, rom swored kvebis obieqtia is erT–erTi strategiulad mniSvnelovani wertili, romlis per-sonalis SerCevasac unda udidesi yu-radReba unda mieqces.

sazogadoebrivi azris kvlevisa da strategiuli konsaltingis kompa-nia ACT-s mier momzadebuli kvlevis mixedviT irkveva, rom saqarTveloSi momsaxurebis xarisxiTa da doniT farmacevtuli sfero liderobs. afTiaqebs odnav CamorCeba sayo-facxovrebo da teqnikis maRaziebi. sadazRvevo kompaniebi ki ukanasknel adgilas aRmoCdnen, Tumca maTi Se-faseba neitraluria da dadebiTisken metad ixreba, vidre uaryofiTisken. saintereso faqtia isic, rom saja-ro samsaxurebi mesame adgilze aR-moCdnen da sabanko seqtorickiukan Camoitoves. rac Seexeba zogadad mom-saxurebis sferos xarisxs, aRniSnuli monacemebis mixedviT naTlad gamoi-kveTa tendencia, rom arc erT sferos ar daumsaxurebia negatiuri Sefaseba, rac TiTqos imis dasturi unda iyos, rom sajaro da biznesseqtori momx-marebelTa kmayofilebis dones sakmao yuradRebas uTmobs. realurad ki am situaciis axsna ase SeiZleba: adgi-lobrivi mosaxleobis moTxovnilebis done momsaxurebis sferos produqtis xarisxis mimarT imdenad dabalia, rom is rasac dReisaTvis momsaxurebis bazari sTavazobs, maTTvis misaRebi da damakmayofilebelia, rac saerTa-Soriso bazris moTxovnebTan Sedar-ebiT Zalian dabali da saerTod mi-uRebelia.

ACT-s kompaniaSi ganmartaven, rom saqarTvelos samedicino dawesebule-bebSi momsaxurebis arasaxarbielo donea. metic, SeiZleba iTqvas, rom xSirad maT pacientebis kiTxvebic ki aRizianebT. am mxriv xarvezebi fiq-sirdeba sabanko seqtorSic, sadac momsaxure personalis mier samuSao adgilebis gaufrTxileblad da-toveba xSirad gauTvaliswinebeli rigebis Seqmnas iwvevs. rogori mom-saxure personali unda hyavdeT kom-

momsaxurebis marketingis ganviTarebis problemebi saqarTveloSipaniebs, bankebs, savaWro Tu sxva sax-is momsaxurebis obieqtebs? pirvel rigSi, personali unda iyos komunik-abeluri, toleranti da garkveuli

fsiqologiuri gamocdilebis mqone. amas¬Tan, produqciis Sesaxeb amom-wurav informacias un¬daflobdes, Tumca saqarTveloSi momsaxurebis sfero¬ am Tvisebebis deficits gan-icdis.

aRsaniSnavia, rom momsaxure per-sonalisTvis mniSvnelovani faqtoria `Rimili~, rac msoflioSi servisis maRali standartis erT-erTi mTa-vari ganmsazRvrelia. SQI management-is kvlevebis Tanaxmad, yvelaze `Rimil-iani~ qveynebia avstria da paragvai. kvleva saxelwodebiT Smilling Report 2012, `mistikuri myidvelebis~ saSu-alebiT, 32 qveyanaSi Catarda. kvlevis Sedegad aRmoCnda, rom momxmarebels saukeTeso momsaxu-rebas sTavazoben avstriaSi, paragvaiSi, ukrainasa da islandiaSi. aTeulSi aseve Sedian safrangeTi, bulgareTi, estoneTi, latvia, TurqeTi, aSS, niderlandebi. meCvidmete adgili daikava ruseTma. rac Seexeba Cvens qveyanas, saqarTvelo reitingSi ar figurirebs.

aRsaniSnavia, rom Zalian bevr qvey-naSi biznesis sferos swraf ganviTa-rebas xeli Seuwyo sakonsultacio firmebma - konsalting kompaniebma. saqarTveloSi konsaltingis bazari am etapze neli tempiT viTardeba¬. sakonsultacio kompaniebis saqmi-anobis areali dReisaTvis ZiriTa-dad Tbiliss moicavs. kompaniebi momxmarebels konsaltingis paketSi Semaval produqts sTavazoben. adgi-lobriv bazarze arsebul SemoTava-zebebSi aris mmarTvelobiTi, admin-istraciuli, finansuri, sakadro, marketinguli da aiTi konstaltingi. maT Soris, yvelaze mzardi moTxovna marketingul konsaltingzea, rac momx-marebels brendirebebs da strategi-ul gadawyvetilebebs sTavazobs, aseve konsultacias uwevs imaSi, Tu rogor awarmoos molaparakebebi da Semoita-nos produqti bazarze. konsaltingi yvela tipis bizness sWirdeba.

biznesi rogorc ki daapirebs, gaxdes brendi da Seqmnas damatebiTi Rirebuleba, mas sWirdeba sakonsul-tacio momsaxureba. patara biznesebs es servisi ar xelewifebaT da gan-viTarebis pirvel etapze kompaniebi Tavisi resursebiT viTardebian. saqa-rTveloSi konsaltinguri kompaniebis momsaxurebiT ZiriTadad sargebloben bankebi, sadazRvevo kompaniebi, komu-nikaciebis biznesSi CarTuli mewar-meebi, romelTac es servisi sxvadasxva doniT da moculobiT sWirdebaT. sa-konsultacio momsaxureba - yvelaze rTuli biznesia, radgan klientis bi-znesis warmateba Sens mier micemul rCevazea damokidebuli. sakonsul-tacio biznesis warmateba ki imazea damokidebuli, ramdenad aRasrula

klientma Seni rCeva, amitom xSirad saWiro rCeba klientebs sakonsulta-cio firmam rCevebis aRsrulebaSic gauwios daxmareba.

amrigad, saqarTveloSi momsax-urebis marketingi ganviTarebas da daxvewas moiTxovs. am kuTxiT araer-Ti problema arsebobs, romelic dauyovnebel reagirebas da gadaWras saWiroebs. arsebuli mdgomareobis gasaumjobeseblad sasurvelia praq-tikaSi ramodenime mniSvnelovani RonisZiebis gatareba:

1. dakisrebuli samuSaos efeqtu-rad Sesasruleblad movamzadoT per-sonali, raSic ara mxolod infor-maciuli, aramed fsiqologiuri mom¬zadeba igulisxmeba, garwmunebT, Sedegi ar daayovnebs - gaizrdeba gayidvebis maCvenebelic da kmayofil momxmarebelTa ricxvic;

2. gamovumuSavoT momsaxure personals mosmenis kultura, ax-sna–ganmartebis mSvidad micemisa da simSvidis SenarCunebis unari im Sem-TxvevaSic ki, Tu klientma esa Tu is nivTi, produqti ar SeiZina. konsul-tantoba xom TavisTavad gulismobs imas, rom momxmareblisaTvis kvali-ficiuri pasuxis gacema unda Sege-Zlos.

3. momsaxure personali unda dainteresdes momxmareblis azriT, SesTavazos is, rac klients unda da ara is, risi gasaRebac mas surs. unda iyos megobruli da guliTadad unda miudges TiToeul adamians. in-formacia unda gadmosces naTlad, aucilebelia momxmarebels sasurveli nivTis rogorc karg, ise uaryofiT mxareebzec esaubros. amasTanave ar unda moatyuos. momxmarebels ar unda dapirdes is, ris Sesrulebasac ver SeZlebs an ver moaswrebs daTqmul droSi.

4. rom movagvaroT call center–is problema, aucilebelia vupasuxoT zarebs da vaswavloT operatorebs momxmareblis daxmareba da Tavaziani saubari. klientma unda igrZnos, rom is mniSvnelovania, mas usmenen da cdi-loben SeZlebisdagvarad daexmaron (aRniSnuli exeba online konsultanteb-sac).

5. momsaxure personals unda vas-wavloT ucxoel turistebTan mopy-roba da elementaruli enobrivi xe-rxebi, raTa gaigon klientisagan da gaagebinon maT ra surT. avuxsenaT, rom momsaxurebis sfero qveynis kul-turis maCvenebelia, romelic xSirad Cvens qveyanaze ucxoelis warmodgenis da STabeWdilebis ganmsazRvreli xde-ba. Tu ki es warmodgena uaryofi-Ti saxiT Camoyalibda, mas aq meored Camosvlis survili aRar gauCndeba. es ki gamoiwvevs qveyanaSi turistu-li sferos Cavardnas;

6. vakontroloT momsaxurebis xarisxi, raTa miviRoT maRali donis Sedegi. kontrolis erT–erTi apro-birebuli da msoflioSi gavrcele-buli xerxi, romelic bolo dros saqarTveloSic aqtiurad ikidebs fexs, es aris idumali/mistiuri my-idvelis samsaxuri: gamocdili mis-tikuri klientebis mier anonimuri gziT Sefa-sebis meTodi;

7. da bolos, xeli unda Sevuwy-oT konsalting kompaniebis ganviTa-rebas. eqspertebis SefasebiT, kon-saltingis bazars biznesebs Soris arsebuli konkurencia ganaviTarebs. adgilobriv bazarze yvelaze mzardi moTxovna damokidebulia finansur da iuridiul konsaltingze. amasTanave, aucilebelia moTxovna gaizardos sxva dana¬rCen sferoebSic.

guliko qaTamaZe,baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis

asistent-profesori

10noemberi

`Cveni qveyana miwaTmoqmedi qveyan-aa. erTaderTi mrewveloba , romelze-dac dRes damyarebulia Cveni keTil-dReoba, Cveni simdidre, Cveni eris

gamorCoba da kveba, miwasa da miwis keTebazed aris miqceuli:–ambobda didi ilia WavWavaZe, amitom saqarT-veloSi soflis meurneoba ganxilul unda iqnes, rogorc prioritetuli, gansakuTrebuli mniSvnelobis dargi, romelic ganapirobebs qveynis eko-nomikur saxes, agrarul-industriul statuss, romelzec damokidebulia sasursaTo uSiSroeba da ekonomi-kuri damoukideblobis uzrunve-lyofa, sagadasaxdelo balansis gaum-jobeseba, agrosasursaTo sistemaSi da agrobiznesSi samuSao adgilebis Seqmna, romelTa saerTo ricxovnoba mniSvnelovnad aRemateba sakuTriv sasoflo–sameurneo warmoebaSi dasaqmebulTa ricxvs. saqarTvelo-saTvis tradiciulad damaxasiaTebe-lia mravaldargiani soflis meur-neoba da rogorc misi zednaSeni, aseve mravaldargiani kvebis mrewv-eloba, magram sinanuliT SeiZleba aRvniSnoT, rom ukanasknel wlebSi Semcirda qveynisaTvis umniSvnelova-nesi sasoflo–sameurneo produqciis warmoeba, ris Sedegadac sasursaTo bazarze mniSvnelovnad Semcirda adgilobrivi, naturaluri sakvebi produqtebi, samagierod, mkveTrad gaizarda ucxouri warmoebis, ux-arisxo, falsificirebuli produq-ciis arakontrolirebadi gavrceleba, romelic xSir SemTxvevaSi adamianis janmrTelobisaTvis mavnea.

sasursaTo produqciis uvnebloba Tanamedrove msoflios erT-erTi umniSvnelovanesi problemaa. romis deklaraciis Tanaxmad yovel adami-ans aqvs ufleba moixmaros uvnebeli sursaTi, sursaTi, romelic zians ar miayenebs mis janmrTelobas da si-cocxles.

dReisaTvis damajereblad SeiZle-ba aRvniSnoT, rom garemos gaWuWy-ianeba, misi ekologiuri mdgomareoba naTlad aisaxeba sakvebi produqtebis xarisxze, mis uvneblobaze da Sesabam-isad, adamianis janmrTelobaze. 2002 wels stokholmSi evropis fsiqiatrTa asociaciis XI kongresze aRiniSna, rom sagrZnoblad gaizarda fsiqiurad daavadebulTa ricxvi. kerZod, Sizo-frenia, epilefsia, fsiqozis sxvadasxva forma, parkinsoni, gonebrivi CamorCe-niloba da sxva, yovelive es ganpiro-bebulia neirotoqsinebis disbalan-siT. maTi mcire raodenobac ki iwvevs paTologiuri simptomebis warmoqmnas. garemomcvel garemoSi ekologiuri disbalansi iwvevs agreTve axali in-feqciebis warmoSobas, rac upirveles yovlisa negatiurad zemoqmedebs ada-mianis centralur nervul sistemaze. prioritetul qimiur nivTierebebs, romlebic globalurad zemoqmede-ben biosferoze miekuTvneba: gogir-dis dioqsidi, benzpireni, navTobi da navTobproduqtebi, qloorganuli pesticidebi, naxSirbadis da azo-tis oqsidebi. SedarebiT saSiS lo-

kalur damabinZureblebs miekuTvneba dioqsinebi da furanebi, radiaqti-uri nivTierebei da mZime metalebi, romlebic momakvdineblad moqmede-ben adamianis organizmze da iwveven

kancerogenul, imunur, embriotoqsi-kur da sxva daavadebebs. yovelwliu-rad izrdeba adamianze da bunebriv biotur Tansazogadoebaze mZime met-alebis zemoqmedebis saSiSroeba. gan-sakuTrebiT saSiSia vercxliswyali, tyvia, kadmiumi, dariSxani da sxva, romlebic grovdebian saWmlis momne-lebel traqtSi da iwveven organizmze maRaltoqsikur moqmedebas. garda aRniSnulisa, arsebobs kidev erTi po-tenciuri safrTxe, romelic emuqreba mosaxleobis janmrTelobas, esaa gen-modificirebuli sakvebi produqtebi. miuxedavad kartaxenas oqmisa da mis safuZvelze saqarTvelos parlamen-tis gadawyvetilebisa biousafrTxoe-bis Sesaxeb, genmodificirebuli produqtebi ukontrolod vrceldeba saqarTvelos mTel teritoriaze da farTo adgil ikaveben sasursaTo ba-zarze. swored, biolo-giurad sufTa kvebis produqtebis warmoeba gaxda dasavleTSi alterna-

tiuli soflis meurneobis–organu-li soflis meurnebis Camoyalibebis mizezi. aRiarebulia, rom organul soflis meurneobas aqvs potenciali Seamciros garemos degradaciis sa-SiSroeba, SeinarCunos misi biomra-valferovneba, niadagis nayofiereba da adamianisaTvis uvnebeli, maRali

xarisxis bioproduqtebis warmoe-ba. gaero, evrokavSiri, globaluri sasoflo–sameurneo asociaciebi or-ganuli soflis meurneobis ganviTa-rebisaTvis mniSvnelovan RonisZiebebs axorcieleben. 80–iani wlebidan iz-rdeba moTxovnileba bioproduqtebze da msoflio warmoebuli produqciis 10–20% ekologiurad sufTas warmoad-gens, magram ra mdgomareobaa am mxriv saqarTveloSi? saqarTvelos mwvaneTa moZraobis mier 90–ian wlebSi dafuZn-da biologiur meurneobaTa asocia-cia „elkana, rogorc damoukidebeli arasamTavrobo organizacia da drei-saTvis igi organuli soflis meur-neobis moZraobis saerTaSoriso fed-eraciis IFOAM–is wevria. aerTianebs 200–mde glexur anu fermerul meurneobas, 5 saeparqio, 3 samonastro meurneobas. misi ZiriTadi miznebia saqarTveloSi socialurad, ekologiurad da eko-nomikurad mdgradi soflis meurneo-bis ganviTareba da qarTuli soflis gaaqtiurebisaTvis xelis Sewyoba im-denad, rom sofelma problemebis mo-sagvareblad ukeT SeZlos sakuTari potencialisa da resursebis gamoyene-ba. 2006 wels saqarTveloSi miRebul iqna kanoni „biologiuri agrowar-moebis Sesaxeb’, romliTac samarTli-anad daregulirda organuli soflis meurneobis sakiTxi saqarTveloSi. kanoni efuZneba saerTaSoriso stan-dartis kodeqs alimentariusis 32–isa da evrokavSiris Sesabamisi regula-ciis principebs. damtkicda biolo-giur agrowarmoebaSi gamosayeneblad nebadarTuli nivTierebebis nusxa, dagegmilia bioproduqciis serti-ficirebis wesis SemuSaveba, muSavdeba saqarTvelos standarti biologi-uri agrowarmoebis Sesaxeb, romlis ZiriTadi miznebia:

_–maRali sakvebi Rirebulebis mqone produqtis warmoeba;

_ bunebriv sistemebTan da ciklebTan daaxloeba da harmoniuli urTierTzemoqmedeba;

_–bioagrowarmoebis procesSi bi-ologiuri ciklebis gafarToebisa da gaZlierebis xelSewyoba;

_–miwis nayofierebis aRdgena da xangrZlivi SenarCuneba;

_–agro da bunebrivi biomraval-ferovnebis SenarCuneba meurneobisa da mis mimdebare teritoriaze, warmoebis mdgradi sistemebis gamoyenebisa da mcenareTa da cxovelTa sacxovrebeli

garemos SenarCunebis gziT;_–wylisa da wylis

resursebis swori gamoyenebis uzrunvelyofa;

_–warmoebisa da gada-muSavebis sistemebSi ga-naxlebadi resursebis Se-Zlebisdagvarad farTod gamoyeneba;

_–memcenareobasa da mecxoveleobas Soris harmo-niuli wonasworobis miRw-eva;

_–meurneobaSi arsebuli cxovelebisaTvis iseTi saa-rsebo pirobebis Seqmna, ro-goric Seesabameba maT bune-briv instinqtebs;

_–sasoflo–sameurneo da sxva saqmianobiT garemos da-nagvianebis SeZlebisdagvarad Tavidan acileba;

_–biomeurneobaSi mo-muSaveebisaTvis iseTi piro-bebis Seqmna, rogoric maT saSualebas miscems daikmayo-filon ZiriTadi moTxovnile-bebi, imuSaon jansaR garemoSi da miiRon TavianTi Sromis adekvaturi anazRaureba;

_–socialurad da ekolo-giurad gamarTlebuli war-moebis, gadamuSavebisa da dis-tribuciis erTiani sistemis Camoyalibebis xelSewyoba;

_–adgilobrivi codnisa da tradiciuli sasoflo–sameurneo sistemebis mniSvn-elobis aRiarebis, dacvisa

da maT Sesaxeb codnis gavrcelebis xelSewyoba. saqarTveloSi biomeurneobis ideis propaganda da biomeurneobis Camoyalibeba „el-kana“ xelSewyobiT daiwyo. aRniSnu-li procesi saqarTveloSi sakmaod mZime ekologiur, fsiqologiur da socialur–ekonomikur fonze mimdi-

nareobda–masobrivi qimizaciiT da-zianebuli niadagebi, dabinZurebuli garemo, safrTxis winaSe mdgari biom-ravalferovneba, milionze meti mci-remiwiani glexi, romelsac ar hqonda miwis damuSavebis, saTesle masalisa da mcenareTa dacvis saSualebebis SeZenis SesaZlebloba. am fonze biomeurneobis ideis propaganda SesaZloa erTgvar fufunebad da utopiad Canda, magram biomeurneobis Camoyalibeba–ganviTa-rebis mravalwlianma gamocdilebam gviCvena, rom biologiur meurneobaze gadasvla ara marto saRi sakvebisa da garemos sawindaria, aramed mas mzardi ekonomikuri potencialic moepoveba, romlis realizacia biomeurneobis momgebian, mdgrad fermerul meurneo-bebad gadaqcevas Seuwyobs xels. aqe-dan gamomdinare „elkanas’ ZiriTadi mizani iyo da aris saqarTvelos mo-saxleobis social–ekonomikuri md-gomareobis gaumjobeseba da garemos dacva, mdgradi biomeurneobebis gan-viTarebis da mosaxleobis TviTaqti-urobis gazrdis gziT. qarTuli bio-produqciis aRiarebis , biomeurneTa uflebebis dacvisa da momxmareblis

ndobis mopovebis mizniT „elkanam’ SeimuSava bioagrostandartebi da safuZveli Cauyara saqarTveloSi da samxreT kavkasiaSi sertificirebis samsaxuris Seqmnas. unda aRiniSnos, rom organizaciis mizani ar aris mza gadawyvetilebebisa an humanitaruli daxmarebis Setana soflad. meTodo-logia, romliTac organizacia muS-aobs, gulisxmobs urTierTTanamSrom-lobisa da gamocdilebis gaziarebas, soflis mosaxleobis gaaqtiurebasa da mis CarTvas gadawyvetilebis miRebis procesSi.

mTis raionebi mdgradi ganviTa-rebisaTvis saWiroeben gansakuTreb-uli saxelmwifo politikis ganx-orcielebas soflis meurneobaSi, romelmac unda uzrunvelyos:

_–sasoflo-sameurneo savar-gulebis da daculi teritoriebis SenarCuneba da dacva; glexur–fermeruli meurneobebisa da kooperaciuli gaerTianebebis ganviTa-reba; fermerTa erovnuli kavSirebis dafuZneba soflis, raionis doneze;

_–analitikur–informaciuli sam-saxuris formireba;

_ garemos dacva da gajansaxeba;_ ekologiurad sufTa mecxove-

leobis produqciis warmoebis ganvi-Tarebisa da realizaciisaTvis xel-sayreli garemos Seqmna;

_–adgilobrivi warmoebisa da xalxuri rewvis produqciis realiza-ciis xelSemwyobi pirobebis Seqmna;

_–axalgazrda fermerTa saqmiano-bis mxardaWera da waxaliseba saga-dasaxado da sxva SeRavaTebis dawe-sebiT.

dRes gardamaval etapze myofi qveyana, Tanamedrove codniT Sei-araRebuli kadrebis naklebobas gan-icdis, gansakuTrebul saWiroebas saTanado kadrebis momzadeba–gad-amzadebis problema warmoadgens. saxelmwifom unda Seqmnas saTanado kadrebis momzadebis srulyofili sistema, romelic xels Seuwyobs Ta-namedrove agronomebis, ekologebis, menejeris, teqnologebis da sxva spe-cialobaTa kadrebis momzadebas, mim-dinare reformebis organizebulad gaZRolasa da meurneobriobis saba-zro formebis mokle droSi damkvi-drebas.

nunu nakaSiZe –

soflis meurneobis doqtori, SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis agraruli da sainJinri teqnologiebis fa kulteti s a si st e nt profesori

soflis meurneobis modernizacia globalizaciis pirobebSigv. 1

��noemberi

oTar gamyreliZe daibada 1932 wlis 14 Tebervals, WiaTuris raionis sofel zodSi. misi ojaxi gasuli saukunis 30-iani wlebis dasawyisSi sacxovreblad gadmovida TbilisSi da is saswavleblad miabares Tbilisis 77-e saSualo skolaSi.

meore msoflio omis dawyebisTanave igi sofel-Si gadavida da swavla ga-nagrZo jer bajiTis, Semdeg ki zodis saSualo skolaSi. meaTe klasidan is kvlav TbilisSi dabrunda da Se-vida vaJTa me-20 saSualo skolaSi, romelic 1951 wels daamTavra warCinebiT.

savaldebulo samxedro samsaxuris moxdis Semdeg oTar gamyreliZe, 1958 wels Cairicxa iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis sax-elmwifo universitetis iu-ridiul fakultetze, ro-melic warCinebiT daamTavra 1963 wels.

universitetis dam-TavrebisTanave oTar ga-myreliZe saqveynod cnobili mecnieris, sisxlis samarT-lis mecnierebis mkvlevr-is _ profesor TinaTin wereTlis rekomendaciiT mi-iRes saqarTvelos mecniere-baTa akademiis ekonomikisa da samarTlis institutSi (dRevandeli T. wereTlis saxelmwifosa da samarTlis instituti) umcros mec-nier- TanamSromlad, sadac dRemde muSaobs sisxlis samarTlisa da kriminolo-giis ganyofilebis gamged, aris samecniero sabWos Tavmjdomare, eweva farTo samecniero da pedagogiur saqmianobas.

oTar gamyreliZem Ta-vis samecniero saqmianobis sferod Tavidanve airCia sisxlis samarTali, risTvi-sac igi jer kidev studen-tobis wlebidan emzadeboda. am periodSi man Seiswavla germanuli ena, riTac Sesa-Zlebloba mieca aeTvisebina germanuli sisxlissamar-Tlebrivi azrovnebis Ta-namedrove miRwevebi, ramac didad Seuwyo xeli mis Sem-dgom mecnierul winsvlas.

Tavdapirvelad oTar gamyreliZem muSaoba dai-wyo sadisertacio Temaze

`danaSauli da adminis-traciuli gadacdoma~, ma-gram ramdenime wlis muS-aobis Semdeg aRniSnuli Temis damuSavebaze uari Tqva, is xelmZRvanelTan ver SeTanxmda Temis Ziri-Tad ideaze. aqve SeiZleba iTqvas, rom uTanxmoebis ZiriTadi mizezi iyo oTar gamyreliZis mier sakvlevi Temis garSemo problemebis axleburad gadawyveta, rac upirispirdeboda sabWour iuridiul literaturaSi am sakiTxze gabatonebul mosazrebas, amitom xelmZ-Rvanelis TxovniT wavida garkveul kompromisze da daiwyo axali sadisertacio Temis damuSaveba, kerZod `danaSaulis SualobiTi amsrulebloba da Tanaams-rulebloba~, romelic 1973 wels Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis samecniero sab-Wos sxdomaze warmatebiT daicva da mieniWa iurid-iul mecnierebaTa kandida-tis samecniero xarisxi.

aRniSnuli naSromi 1974 wels gamoica wignad.

1994 wels oTar gamyrel-iZem imave sabWos sxdomaze sadoqtoro disertaciad waradgina mis mier 1989 wels gamoqveynebuli wig-ni `sisxlissamarTlebri-vi umarTlobis problema da Tanamonawileobis das-jadobis safuZveli~, rac warmatebiT daicva.

unda aRiniSnos, rom 2011 wels oTar gamyreliZem erT wignad gamosca rogorc misi pirveli sadisertacio naSromi `danaSauli da ad-ministraciuli gadacdoma~, aseve sakandidato diserta-cia `danaSaulis Sualo-biTi amsrulebloba da Ta-naamsrulebloba~. aqve unda iTqvas, rom pirveli sa-disertacio naSromi `dana-Sauli da administraciuli gadacdoma~, mas Semdeg rac is aRar gautania dasaca-vad, darCa mecnierebaTa aka-demiis arqivSi da rusuli-dan avtoriseuli Targmnis mixedviT pirvelad daibe-Wda zemoaRniSnul wignSi.

oTar gamyreliZes gamo-qveynebuli aqvs samarT-lebrivi werilebis kre-buli saerTo saTauriT

`brZola samarTlebrivi saxelmwifosaTvis~. pirveli wigni gamoica 1989 wels. manve germanulidan Targmna profesor ir. surgula-Zis 1925 wels dastambuli naSromi `xelisufleba da samarTali~, romelic misive vrceli Sesavali weriliT qarTul da germanul enebze 2000 wels gamosca axalgaz-rda iuristTa asociaciam.

profesor oTar gamyrel-iZes sul gamoqveynebuli aqvs oras ormocdaTamde samecniero da publicistu-ri nawarmoebi. ocdaaTamde werili aqvs dabeWdili qa-rTul sabWoTa enciklope-diaSi (Tormettomeuli). misi samecniero naSromebi Targmnilia rusul, ger-manul da inglisur enebze.

o. gamyreliZes monaw-ileoba aqvs miRebuli or saerTaSoriso kolokvium-Si, sadac waradgina metad sayuradRebo moxsenebebi, romlebic daibeWda rusul da germanul enebze gamo-qveynebul krebulebSi. is monawileobda agreTve ram-denime sakavSiro (sabWoTa kavSiris dros) da adgilo-briv samecniero konferen-ciaSi.

1974-1990 wlebSi o. ga-myreliZe sisxlis samarT-lis praqtikul sakiTxebze leqciebs kiTxulobda saqa-rTvelos iusticiis muSak-Ta kvalifikaciis amaRlebis kursebze.

1997-2006 wlebSi samec-niero muSaobis paralelu-rad saqarTvelos advokatTa kolegiis wevria da gamodis sasamarTlo procesebze. aq-tiurad TanamSromlobs saqarTvelos parlamentis iuridiul komitetTan.

1993 wlis dekembridan profesori oTar gamyrel-iZe saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis pro-eqtis SemmuSavebeli samTav-robo komisiis wevri iyo da Semdeg Tavmjdomare. paralelurad arCeuli iyo saqarTvelos 1995 wlis 24 agvistos konstituci-is proeqtis SemmuSavebeli komisiis wevrad.

oTar gamyreliZe 1995 da 1996 wlebSi miwveuli iyo germaniis qalaq fraiburgis maqs-plankis sazRvargare-Tisa da saerTaSoriso sisx-

lis samarTlis institutSi samecniero mivlinebiT.

2007 wlidan oTar ga-myreliZis redaqtorobiT gamodis samecniero-praq-tikuli Jurnali `cxovreba da kanoni~. misi xelmZRvan-elobiT momzadda aTamde aspiranti da doqtoranti. is iyo iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis sax-elmwifo universitetis iuridiuli fakultetis profesori. misi leqciebi sisxlis samarTalSi didi interesiT da gansakuTreb-uli popularobiT sarge-blobda.

profesor oTar gamyrel-iZes gamoqveynebuli aqvs publicisturi naSromebi. siWabukeSi Sesrulebuli aqvs araerTi poeturi, ker-Zod, msoflio poeturi metris volfgang goeTes, rusi mwerlis m. lermonto-vis da sxvaTa nawarmoebebis Targmani.

didia profesor oTar gamyreliZis damsaxureba da wvlili qarTuli sisx-lis samarTlis skolis mecnieruli ganviTarebis saqmeSi. gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, rom misi saxiT saqarTvelos erT-erTi gamoCenili kanonSemo-qmedi da axali Taobis aR-mzrdeli hyavs.

profesor T. wereTlis naSromebze dayrdnobiT man win waswia qarTuli sisxlis-samarTlebrivi azrovneba. danaSaulis samniSnovani struqturis safuZvelze SeimuSava sisxlissamarT-lebrivi umarTlobis cneba, romlis meoxebiT aago da-naSaulSi Tanamonawileobis sistema.

amJamad moqmedma saqarT-velos sisxlis samarTlis kodeqsma oTar gamyrel-iZis winadadebiT SemoiRo axali specialuri norma da dawesda pasuxismgebloba danaSaulis provokaciisaT-vis.

profesorma oTar ga-myreliZem qarTul iurid-iul azrovnebaSi pirvelma Semoitana sisxlissamarT-lebrivi pasuxismgeblobis gamomricxveli garemoe-bebis orkvaliani sistema, romelic Tanamedrove sisx-lis samarTlis mecnierebis aqtualuri problemaa. misive iniciativiT gaimi-jna marTlwinaaRmdegobi-sa da bralis gamomricx-veli garemoebani sisxlis samarTalSi. amis mixedviT aigo pasuxismgeblobis ga-momricxveli garemoebebis sistema saqarTvelos amJa-mad moqmed sisxlis samarT-lis kodeqsSi.

oTar gamyreliZes gamo-qveynebuli aqvs agreTve naSromebi samarTlis fi-losofiis sakiTxebze.

gansakuTrebiT unda aRiniSnos o. gamyreliZis nawarmoebi `ilia WavWavaZe samarTlebrivi nihiliz-mis winaaRmdeg~. nawar-moebi ZiriTadad ilias mkvlelobas exeba. masSi gad-mocemulia ilia WavWavaZis

cxovrebisa da Semoqmedebis iseTi momentebi, romlebze-dac manamde yuradReba ar miuqceviaT.

calke aRniSvnis Rir-sia werilebis seria, ro-melic presisa da samarT-lis sakiTxebs eZRvneba. o. gamyreliZem gamoaqveyna vr-celi publikacia `presa da samarTali~, romelic gasu-li saukunis 90-iani wlebis pirveli naxevris qarTu-li presis saWirboroto sakiTxebs asaxavs.

profesor oTar ga-myreliZes yuradRebidan ar gamorCenia sakanonmde-blo teqnikis sakiTxebi, romelsac araerTi werili uZRvna. mas didi wvlili miuZRvis qarTuli iuridi-uli enis siwmindis dacvis saqmeSi. manve bevri axali iuridiuli termini Semoi-tana da daamkvidra qarTul samarTlebriv cxovrebaSi, mag. ̀ ~gauvargiseba, ̀ suyvel-ganobis principi~ da sxva.

oTar gamyreliZes mWidro samecniero kontaqtebi aqvs msoflios did samecniero centrebTan. magaliTisaTvis sakmarisi iqneba aRvniSnoT mTels msoflioSi sisx-lis samarTlis mecnierebis sferoSi Tavisi saqmiano-biT cnobili maqs-plankis sazogadoebis saerTaSor-iso da sazRvargareTis sisxlis samarTlis insti-tuti, romelic germani-aSi, qalaq fraiburgSi mde-bareobs.

profesori oTar ga-myreliZe damoukidebeli saqarTvelos samarTlebri-vi reformebis uSualo monawilea. gansakuTrebiT ki didi wvlili miuZRvis sisxlis samarTlis kanon-mdeblobis reformis ganx-orcielebis saqmeSi.

ganuzomelia o. gamyrel-iZis Rvawli axalgazrda iuristTa kadrebis aRzr-dis saqmeSi. araerT niWier axalgazrdas gaukvala gza mecnierebisaken, romlebic dResac warmatebiT moR-vaweoben rogorc samarTal-damcav struqturebSi, aseve qveynis sxvadasxva umaRles saswavlebelSi..

marTlac misabaZi da sa-magaliToa profesor oTar gamyreliZis ganvlili gza, misi samecniero da praqti-kuli saqmianoba. is bedn-ieri adamiania, romelmac esoden didi Sroma, Rvawli gaswia da mTeli cxovre-ba iara kacuri kacobiT, saqmisadmi erTgulebiT, samSoblos siyvaruliT.

minda didi madliereba gamovxato am didi Rvawl-isaTvis, rac profesorma oTar gamyreliZem gaswia Cve-ni qveynis, axalgazrda Tao-bebis, qarTuli iuridiuli mecnierebis sakeTildReod da am WeSmarit mecniers da sanimuSo pirovnebas vusur-vo didxans sicocxle da warmatebebi Semdgom samec-niero saqmianobaSi.

givi abaSiZesamarTlis doqtori

gamoCenili mecnieri, Rirseuli pedagogi da sanimuSo pirovneba

gamoCenil qarTvel iurists, sisxlis samarTlis mecnierebis ubadlo mkvlevars, Rirseul pedagogs da sanimuSo pirovnebas, publicists, profesor oTar gamyreliZes dabadebidan 80 weli Seusrulda.

profesor oTar gamyreliZis dabadebidan 80 wlisTavis gamo

1�noemberi

gazeTi daibeWda

ss ``poligrafistSi~27-59-10, 27-59-11

mis.: q. baTumi,

gorgilaZis 91

redaqtori”:

ioseb sanikiZe

specialisti:

nestan mamuWaZe

nana cecxlaZe

inga SamiliSvili

naTia wiklaSvili

nino doliZe

murman gorgoSaZe

daviT baraTaSvili

guram Caganava

SoTa mamulaZe

uCa abramiSvili

saredaqcio kolegia:

naCuqari wignebiuniversitetis samecniero biblioTekas

saWuqrad gadmoeca profesor anzor devaZes da nodar grZeliSvili monografia: `turizmi saqarTveloSi: arsebuli mdgomareoba, prob-lemebi, perspeqtivebi~.

turizms dReisaTvis mTel msoflioSi gansa-kuTrebuli mniSvneloba eniWeba, vinaidan es ara mxolod pirdapiri gagebiT iZleva mniSvnelovan Semosavals qveynisaTvis, aramed, imavdroulad, damatebiT kidev araerT dadebiT Sedegs ganapi-robebs, maT Soris infrastruqturul ganviTa-rebas, turizmis uzrunvelyofasTan dakavSire-buli biznesis sxvadasxva sferos ganviTarebas da Sesabamisad, mosaxleobis dasaqmebis zrdas, qveynisaTvis damaxasiaTebeli da misi warmoCe-nisaTvis sasargeblo adgilobrivi kulturul-istoriuli tradiciebisa da saxalxo rewvis SenarCunebasa da ganviTarebas, araformaluri da formaluri kavSirebis Camoyalibebas sxva qveynebis warmomadgenlebTan, rac Tavis mxriv qveyanaSi investiciebis mozidvas aZlierebs, qvey-nis imijis gaumjobesebas saerTaSoriso arenaze da megobruli, keTilganwyobili mxardamWerebis ricxvis progresul matebas, da a.S.

aseTi aqtualuri, rTuli da kompleqsuri problemebis kvlevas eZRvneba profesor anzor devaZis da nodar grZeliSvilis monografia `turizmi saqarTveloSi: arsebuli mdgomareoba, problemebi, perspeqtivebi~.

monografiaSi xazgasmiTaa aRniSnili, rom saqarTveloSi turizmis ganviTareba xels Seu-wyobs ekonomikis zrdas, mosaxleobas moutans damatebiT savaluto Semosavlebs, Seamcirebs umuSevrobis dones da xels Seuwyobs qarTuli tradiciebisa da istoriul-kulturul faseu-lobaTa popularizacias.

mkvlevrebi aseve damajereblad, originalu-rad da, rac mTavaria, morfologiuri xedviTa da ekonomikur-maTematikuri interpretaciiT warmoadgenen turizmis dargis Semdeg umniS-vnelovanes problemebs: turizmis dargis ar-sebul mdgomareobasa da ganviTarebis SesaZlo perspeqtivebs; turistul bazars da misi ganvi-Tarebis perspeqtivebs; turizmis mdgradi ganvi-Tarebis koncefciis strategiul mniSvnelobaze Tanamedrove pirobebSi; turizmis ganviTarebis ekonomikur, ekologiur da socialur-kul-turul aspeqtebs.

ilia WavWavaZe werda: ,,mecniereba cxovrebi-sagan ibadeba da cxovrebisaTvis arsebobs. cxovrebis gamo is win midis da mere Tavis rigze TviTonve win mihyavs cxovreba~. albaT yvelaze metad es azri miesadageba profesor anzor devaZisa da nodar grZeliSvilis mier warmod-genil monografias. cxovreba win midis da am wiaRsvlaSi darwmunebuli varT warmodgenili monografia, erTi mxriv, win waswevs saswavlo da samecniero process, meore mxriv, axali ideebiT gamdidrebulikvlav moevlineba mkiTxvels Sevse-buli da gadamuSavebuli saxiT.

badri geCbaia,

ekonomikis akademiuri doqtori,

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetis asistent profesori

Cveni universitetis aRz-rdilma, ganaTlebis siste-mis sxvadasxva rgolSi wlebis ganmavlobaSi sapasuxismgeblo

Tanamdebobaze gamocdileba miRebulma, dRes ukve aWaris uzenaesi sabWos deputatma, qa-lbatonma asmaT diasamiZem sa-mecniero biblioTekas saCuqrad gadmosca misi axalgamocemuli wigni `Tanamedrove skolis mar-Tva da xelmZRvaneloba~. wig-nis garekans amSvenebs mdidari warsulis mqone baTumis nomer pirveli sajaro skolis sura-Ti, romlis direqtoric TviT avtori gaxldaT ramdenime wlis ganmavlobaSi. wignSi maRal profesiul doneze ganxilulia skolis marTvis da dagegmvis is-eTi mniSvnelovani problemuri sakiTxebi, rogoricaa cvlile-bebi skolis marTvis sistemaSi, skolis ganviTarebis dagegmva da TviTSefaseba, saswavlo pro-cesis organizacia, Tavisufali, demokratiuli da usafrTxo saswavlo garemos organizacia.

mkvlevari naSromis daskvniT nawilSi aRniSnavs, rom skolis marTva cocxali saqmea da misi warmateba damokidebulia skolis Temis TiToeuli wevr-is nayofier saqmianobaze, rac Tavis mxriv mTavari pirobaa skolis direqtoris „maswav-lebel-xelmZRvanlad“ da „mas-wavlebelTa maswavleblad“ Cam-oyalibebaSi. aRniSnuli wigni gankuTvnilia ganaTlebis siste-maSi dasaqmebul muSakTaTvis.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samecniero biblioTekas,

reqtors, profesor alio-Sa bakuriZis saxelze naCuqar wignebTan erTad gadmoeca sa-maxsovro baraTi. saWirod CavT-valeT am baraTis sityvasityviT Targmna. masSi vkiTxulobT: baTumis SoTa rusTavelis sax-elmwifo universitetis req-tors, prof. alioSa bakuriZes. gTxovT miiRoT Tqvendami rw-munebuli saxelmwifo univer-sitetis samecniero biblioTe-kis fondSi, Cemi rusuli enisa da literaturis maswavleblis mixeil Salvas Zis nemsiwveriZis

mier naCuqari wignebi, niSnad xsovnisa am SesaniSnavi maswav-leblis da adamianis, romelsac uyvarda da Zlier afasebda nam-dvil literaturas. vimedovneb, rom es wignebi naxaven TavianT mkiTxvels da damfasebels.~ bar-aTs Tan erTvis 23 dasaxelebis literaturis sia. maT Sorisaa istoriuli qrestomaTia, b. ve-denskis redaqtorobiT sam to-mad gamocemuli enciklopediuri leqsikoni, a. zalizniakis grama-tikuli leqsikoni, literatu-ruli enciklopedia da a. S.

samaxsovro baraTs pativis-cemis niSnad xels awers baTumis noe Jordanias quCaze mcxovrebi moqalaqe n. xaidarova.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .samecniero biblioTekas

saCuqrad gadmoeca aWaris av-tonomiuri respublikis mTav-robis saqveuwyebo dawesebule-ba saarqivo sammarTvelos mier 2012 wlis oqtombris TveSi Cat-arebuli saerTaSoriso samec-niero konferenciis masalebi. masSi ganxilulia iseTi mniS-vnelovani sakiTxebi, rogoricaa `deportirebuli mesxebis saqa-rTveloSi dabrunebis zogier-Ti fsiqologiuri problema~,

`saqarTvelos sazRvao sanaos-nos Sesaxeb~, `sad mdebareob-da qalaqi friqsopolisi~, `samxreT dasavleT saqarTvelos Zveli mosaxleobis sameurneo saxe neoliT-adrerkinis xanaSi~, `xalxuri dramis elementebi aWaris xalxur musikalur kul-turaSi~ da a. S.

ruseTis mecnierebaTa aka-demiis mikluxo-maklais saxelo-bis eTnologiis da anTropolo-giis institutis profesorma lubov soloviovma warmoadgina moxseneba Temaze `sabavSvo cik-lis wes-Cveulebebi aWaris mo-saxleobaSi~. statia ZiriTadad eyrdnoba maRalmTian aWaraSi mopovebul eTnografiul ma-salas. somxeTis mecnierebaTa akademiis samxareTmcodneobis Siraqis mkvlevar karina baz-eanianis da arqeologiisa da eTnologiis institutis pro-fesor g. aganianis moxseneba exeboda aleqsandropolis saqa-

laqo cxovrebas. aseve saintere-sod ikiTxeba blagoevgradis (bulgareTi) neofit-rilskis universitetis asistent-profe-soris vera lazarovas moxsene-ba. saerTaSoriso konferenci-aze warmodgenili moxsenebebis Tematika mravalferovania da ZiriTadad exeba istoriis, arqeologiis da eTnologiis sakiTxebs. samecniero krebulis redaqtoria T. futkaraZe.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .saxelmZRvaneloSi ganxilu-

lia cifruli teqnikis Teori-uli bazis - orobiTi ariT-metikisa da bulis algebris - safuZvlebi, kompiuteris kom-binaciuri da mimdevrobiTi logikisa da ZiriTadi oper-aciuli elementebis sinTezisa da analizis sakiTxebi. didi adgili aqvs daTmobili logi-kis algebris funqciaTa minimi-

zacias. igi warmoadgens baziss kompiuteris arqiteqturisa da organizaciis Sesaswavlad da gankuTvnilia kompiutingis spe-cialobis bakalavriatis safex-uris studentebisa da kom-piuteris safuZvlebis Seswavlis yvela msurvelisaTvis.

redaqtori:grigol kaxiani _ SoTa rusTave-

lis saxelmwifo universitetis ganaTlebisa da mecnierebaTa fakultetis kompiuterul mecnierebaTa departamentis asistent profesori

recenzentebi: g. gogiCaiSvili _ teqnikur

mecnierebaTa doqtori, saqa-rTvelos erovnuli akademiis wevr korespondenti, saqarT-velos politeqnikuri univer-sitetis organizaciuli mar-Tvis departamentis ufrosi, sruli profesori

i. didmaniZe _ fizika-maTema-tikis mecnierebaTa doqtori, SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis kompiuterul mecnierebaTa departamentis xelmZRvaneli, sruli profe-sori.

moamzada

merab megreliSvilma

turizmi saqarTveloSi:

arsebuli mdgomareoba,

problemebi, perspeqtivebi