BEDEN E T M VE SPOR YÜKSEKOKULU Ö RENC LER N N B R Ö RET M ELEMANINDA BULUNMASI GEREKEN N TEL KLERE YÖNEL K

ALGILAMALARININ DE ERLEND R LMES

Evaluation of the Students’ Perceptions Who Study at the School of Physical Education and Sports of the Qualifications

That Should Be Possessed By Faculty Members

Süleyman Murat YILDIZ∗∗∗∗

ÖZ Problem Durumu: Bir ö retim elemanında bulunması gereken nitelikleri ö renciler nasıl

algılamaktadırlar?

Ara tırmanın Amacı: Bu ara tırmada Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu ö rencilerinin bir ö retim elemanında bulunması gereken niteliklere yönelik algılamalarının de erlendirilmesi amaçlanmı tır.

Yöntem: Ara tırmaya Balıkesir Üniversitesi Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu’ndan 168 ö renci katılmı tır. Ö retim elemanlarında bulunması gereken niteliklerine yönelik hazırlanmı ve rasgele dizilmi olan 20 maddelik Likert tipi bir ölçek üzeride ö renciler (“Katılmıyorum, Kısmen Katılıyorum, Katılıyorum” gösterecek ekilde) üçlü derecelendirme yapmı lardır. Ayrıca ö rencilerden, maddeleri kendilerine göre en önemlisinden ba layarak 20’ye kadar sıralanması istenmi tir. Elde edilen verilerin aritmetik ortalamaları (x) ve standart (ss) sapmaları hesaplanmı tır.

Bulgular ve Sonuçlar: Maddelerin ortalama de erleri “2,33-3,00” aralı ında çıkmı ve bu de erlerden, ö rencilerin ö retim elemanında bulunması gereken niteliklerin tamamına katıldıkları anla ılmı tır. Genel olarak ö renciler bazı maddelere aynı oranda tercih gösterirken, di er maddelere ise farklı oranda tercih göstermi lerdir. Sonuç olarak ö renciler, yüksek nitelikli ö retim elemanı profili algılamı lar ve bu nitelikler içerisinde; ‘alan bilgisi, genel kültür bilgisi ile pedagojik yeterlili e sahip olmalı’, ‘kendini sürekli yenilemeli’ ve ‘liderlik özelli ine sahip olmalı ve sınıfı iyi yönetebilmeli’ özelliklerini ilk üç sırada tercih etmi lerdir.

Öneriler: Hedeflenen özellikte birey yeti tirme ile yükümlü olan ö retim elemanlarının her eyden önce nitelikçe bunun üstesinden gelebilecek bir yeterlili e sahip olmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu, Ö retim Elemanı, Nitelik.

ABSTRACT Problem Statement: What are the students’ perceptions of the qualifications to be possessed

by an academician?

Research Aims: The purpose of this study is to investigate the School of Physical Educations and Sports students’ perceptions of the qualifications to be possessed by an academician.

Method 168 students of the School of Physical Education and Sports, Balıkesir University, participated in this study. Students were requested to mark one of the three options (I Do not Agree, I Partially Agree and I Agree) in order to solicit their perceptions of the qualifications to be possessed by the academicians on a Likert-Scale with 20 items. Moreover, the students were asked to range all the items in order of importance. Arithmetic means (x) and standard deviations (ss) of the obtained data were calculated

Findings and Results: The mean values of the items were found to be ranging from 2.33 to 3.00 and this indicates that the students agree that the given qualifications should be possessed by an academician. In general, while students selection of the options for some items exhibit a similarity, their preferences for the other items vary. As a consequence, the students perceived a highly qualified

∗ Yard. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu

BAÜ SBED 11 (19)

1

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 Sayı 19 Haziran 2008 ss.1-7

academician profile and among the qualifications, they placed the following qualifications in the first three places; ‘he/she has general knowledge, subject knowledge and pedagogical knowledge’, ‘he/she renews himself/herself continuously’ and ‘he/she has characteristic of leadership and manages the classroom well’.

Proposals: Academicians responsible for training individuals having targeted qualifications should, first of all, be qualified enough to take this responsibility.

Keywords: School of Physical Education and Sports, Faculty Members, Quality.

1.G R

Bir ülkenin gelece i, bilgi donanımlı, verimli, üretken, kısaca nitelikli olarak yeti tirece i genç nesillere ba lıdır. Bu niteli in sadece e itimle kazandırılaca ı bir gerçektir (Yıldız, 2007). E itim, insanları belli amaçlara göre yeti tirme sürecidir (Fidan, 1985). Ö retim elemanları bu sürecin içerisinde en önemli faktörlerin ba ında gelmektedir. Ö retim elemanları, örgün e itim içerisinde yer alan yüksekö retim kurumlarında görev yapan ki ilerdir.

E itimde kaliteli insan gücünün yeti mesini sa layacak en önemli ö e üphesiz ö retim elemanlarıdır (Ünal, 1997). Ö retim, belli bir alanda, belirli bir

amaca göre o alanın gerektirdi i bilgileri ö retme i idir (Erdem, 2003). Ö retim elemanları ise okullarda planlı etkinlikler düzenleyerek ö retme i ini gerçekle tiren ki ilerdir (Erden, 1998). Bir ba ka deyi le, ö retim elemanı, ö retimin ba latıcısı, düzenleyicisi (Ulu , 1999) ve kılavuzlayıcısı (Özdemir ve Sönmez, 2000) olan ki idir.

Yüksek kalitede birey yeti tirebilmenin yolu ö retim elemanlarının niteliklerinden geçer. Dolayısıyla, bir ö retim elemanının istenilen nitelikli olması, bununla birlikte ta ıdı ı niteli i de ö retim etkinliklerine yansıtması e itimin kalitesini yükseltir. Ba ka bir ifade ile, etkili bir ö retimin olu abilmesi için, ö retim elemanının nitelikli olması ile birlikte bu niteli ini ö retim etkinliklerinde ortaya koyması gerekir.

Bu ara tırmada, ö rencilerin e itim hedeflerine ula ması ve sonraki meslek ya amındaki ba arılarını etkileme yakla ımından hareketle, bir ö retim elemanında bulunması gereken niteliklerin ö renci algılamalarıyla de erlendirilmesi amaçlanmı tır.

2. YÖNTEM

Genel tarama modeline göre yürütülen bu ara tırmaya Balıkesir Üniversitesi Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu (Beden E itimi ve Spor Ö retmenli i, Spor Yöneticili i, Antrenörlük E itimi bölümlerinden) 168 ö renci katılmı tır. Ö retim elemanlarında bulunması gereken niteliklerine yönelik hazırlanmı ve rasgele dizilmi olan 20 maddelik Likert tipi bir ölçek üzeride ö renciler (“Katılmıyorum, Kısmen Katılıyorum, Katılıyorum” gösterecek ekilde) üçlü derecelendirme yapmı lardır. Ayrıca ö rencilerden, maddeleri kendilerine göre en önemlisinden ba layarak 20’ye kadar sıralanması istenmi tir.

Elde edilen verilerin aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmı tır. Analiz sonucunda ortaya çıkan bulgulara yönelik de erlendirmeler a a ıdaki puan aralıklarına göre yapılmı tır (Yıldız ve Bakır, 2006) :

1.00 - 1.66 Katılmıyorum, 1.67 - 2.32 Kısmen Katılıyorum, 2.33 - 3.00 Katılıyorum.

3. BULGULAR

Ara tırmada elde edilen bulgular tablola tırılarak yorumları altında yapılmı tır.

Beden E itimi ve Spor

Yüksekokulu 2

Tablo 1. Ö rencilerin Ya , Cinsiyet ve Bölümlere Göre Da ılımları

Ara tırmaya katılan ö rencilerin 65’i (%38,7) kız, 103’ü (%61,3) erkek; 55’i (%32,8) 20 ve altı, 101’i (%60) 21-24, 12’si (%7,2) 25 ve üstü ya aralı ında; 57’si (%33,9) Beden E itimi ve Spor Ö retmenli i Bölümü, 56’sı (%33,3) Spor Yöneticili i Bölümü, 55’i (%32,7) ise Antrenörlük E itimi Bölümü’nde okumakta oldu u görülmektedir.

BAÜ SBED 11 (19)

3

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 Sayı 19 Haziran 2008 ss.1-7

Beden E itimi ve Spor

Yüksekokulu 4

Tablo 2’de görülece i üzere maddelerin ortalama de erleri “2,33-3,00” aralı ında çıkmı tır. Bu de erlerden, ö rencilerin ö retim elemanında bulunması gereken niteliklerin tamamına katıldıkları anla ılmaktadır.

Her üç bölüm ö rencileri; “alan bilgisi, genel kültür bilgisi ile pedagojik yeterlili e sahip olmalı”, “kendini sürekli yenilemeli” ve “liderlik özelli ine sahip olmalı ve sınıfı iyi yönetebilmeli” ifadelerini ilk üç sırada tercih etmi lerdir. Genel olarak bakıldı ında ö rencilerin tamamı, ilk üç madden sonra, “ö rencilere uygun danı manlık ve yönlendirme yapabilmeli” ile “derste uygun ileti im (dil, dil ötesi, yüz ve beden dili, empati gibi) teknikleri kullanmalı” maddelerini tercih etmi lerdir. Di er maddelere ise farklı oranda ve farklı tercih göstermi lerdir.

4. TARTI MA VE SONUÇ

Bu ara tırmada, ö rencilerin bir ö retim elemanında bulunması gereken niteliklerin tamamına katıldıkları, ba ka bir ifade ile önemsedikleri ortaya çıkmı tır. Yıldız’ın (17) benzer bir çalı masında, Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu ö rencileri ‘e itim-ö retim sürecinde ö retim elemanlarının etkinli i’ni önemli olarak görmü lerdir. Bu bulgu çalı mamızla paralellik göstermektedir.

Ara tırmada yer alan tüm ö renciler, bir ö retim elemanında bulunması gereken niteliklerin içerisinde, “ö retim elemanlarının alan bilgisi, genel kültür bilgisi ile pedagojik yeterlili e sahip olmalı” maddesine yüksek oranda katılmı lardır. Genç’in (2007) yapmı oldu u bir çalı mada, E itim Fakültesi lkö retim Bölümü ö rencileri; alan bilgisi, mesleki formasyon ve genel kültür

özelliklerini ‘ideal bir ö retim elemanında bulunması gereken özellikler’ olarak görmü ve ilk üç sırada tercih etmi lerdir. Yıldız’ın (2005) yapmı oldu u çalı mada da Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu ö rencileri, ‘ö retim elemanlarının teorik/pratik yeterlili i’ni yüksek derecede önemsemi lerdir. Ö rencilerin yapmı oldu u bu önemsemeler ve tercihler ara tırmamız bulgularıyla örtü mektedir. Öte yandan literatür, bir ö retim elemanın yeterlilik alanlarını; alan bilgisi, meslek bilgisi ve genel kültür özellikleri olarak üç ana ba lık altında toplamı tır ( i man, 2003). Literatür ile yapılan ara tırmalardaki ö rencilerin yakla ımları benzerlik göstermektedir.

Ö rencilerin ikinci tercihi, ö retim elemanlarının kendini sürekli yenilemesinin gerekti i yönündedir. Ulu (1999), kendisini yenilemeyen, ö retim amaçlarını ve program içeri ini bilmeyen, ö retim yöntemlerine yabancı bir ö retim elemanı ö retim i inde ba arılı olamayaca ını bildirmektedir. Üçüncü tercih ise, ö retim elemanlarının liderlik özelli ine sahip olması ve sınıfı iyi yönetebilmesi eklindedir. Liderlik insanları etkileme sanatı olarak ifade edilmektedir (Özden, 2003). Bu yüzden ö retim elemanı her özelli i ile bir model olarak ö rencileri etkileyebilmelidir.

Ö renciler ö retim elemanlarının uygun danı manlık ve yönlendirme yapabilmesini dördüncü tercih olarak belirtmi lerdir. Buradan da, ö rencilerin ö retim elemanlarından; e itim-ö retim konuları ba ta olmak üzere, kar ıla acakları sorunların çözümünde yardımcı olması, ö rencilere rehberlik etmesi, mesleki açıdan yönlendirmesi, ya am boyu ö renme alı kanlı ı kazandırması, okul imkanları hakkında bilgilendirmesi, ba arı durumlarını izlemesi, ba arısızlık durumunda yönlendirmesi ve ders seçiminde yardımcı olması gibi danı manlık ve yönlendirme beklentilerinin öncelikli oldu u anla ılmaktadır.

Ö rencilerin be inci tercihi, ö retim elemanlarının derste uygun ileti im (dil, dil ötesi, yüz ve beden dili, empati gibi) teknikleri kullanması yönündedir. Ö renciler gibi literatür de e itimde ileti im faktörünü önemsemektedir. Kısaç’a (2006) göre, etkili bir ileti im sınıf etkinli inin temelini olu turur. yi bir sınıf

BAÜ SBED 11 (19)

5

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 Sayı 19 Haziran 2008 ss.1-7

etkinli i sınıfta etkili bir ileti im ortamının olu turulmasıyla gerçekle tirilebilir. Kuzu (2003), i man ve Turan (2001), ö retimin etkili olmasında ileti imin ba rolde oldu unu, bunun için ö retim elemanlarının güçlü ve etkili ileti im becerilerine sahip olmaları gerekti ini belirtmektedir. Aklan (1979) ise, ö retim elemanının ileti im becerisini onun niteli ini ile yakından ili kili oldu unu ifade etmektedir. Özgüven (1997) de, e itimin etkili, verimli ve kaliteli olabilmesini ö retim elemanı ve ö renci arasındaki ileti imin sa lıklı olmasına ba lamaktadır.

Öte yandan ara tırmalar, sa lıklı ileti imin kuruldu u ortamlarda ö rencilerin daha ba arılı olduklarını ortaya koymu tur (Özden, 2002).

Ara tırma bulguları genel olarak incelendi inde, ö rencilerin ilk be tercihten sonraki maddelere farklı oran ve farklı tercihte bulundukları görülmektedir. Ö retim elemanlarının niteliklerine yönelik olarak literatür genel olarak incelendi inde; e itimin kalitesi büyük ölçüde ö retim elemanlarının niteli i ile do ru orantılı oldu unu ( i man, 1999), gerekli ö renme ortamını olu turmak suretiyle etkili ö retim yöntem ve tekniklerini kullanmak, ö renciyi ö renmeye yöneltmek, motive ve kılavuzluk etmek ö retim elemanının görevleri arasında yer aldı ını (Ulu , 1999) bildirmektedir.

Bu ara tırmanın sonucunda, ö rencilerin yüksek nitelikli ö retim elemanı profili algıladıkları anla ılmaktadır. Toplumun her yönden geli mesinde önemli bir role sahip olan akademisyenlik, bilgelik ve erdemlik boyutlarını içeren bir meslektir. Beden E itimi ve Spor Yüksekokulları genel olarak, ülkemiz sporunun ve bireylerinin sa lıklı geli imine katkıda bulunmak ve bu alana nitelikli eleman kazandırabilmek için gençlerimize üstün nitelikte akademik/pedagojik formasyon bilgi ve becerisini kazandırmayı hedeflemektedir (Yıldız, 2007). Bu hedefe ula abilmenin yolu ö retim elemanlarının üstün niteliklerinden geçmektedir. Ö retim elemanı, yaptı ı i in özelli i itibariyle bireylerin gelece ine yön verici bir konumdadır. Hedeflenen özellikte birey yeti tirme görevi, ö retim elemanını bu konuma ta ımı tır. Ö rencilerin olabileceklerinin en iyisi olmalarını sa lamakla yükümlü kılınan ö retim elemanları her eyden önce nitelikçe bu sorunun üstesinden gelebilecek bir yeterlili e sahip olmalıdır.

KAYNAKÇA

Alkan, C. (1979). E itim ortamları. Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi.

Erdem, A.R. (2003). Türk e itim sisteminin yeni bir anlayı la ele alınması e itime yeni bakı lar. Ankara: Mikro Yayınları.

Erden, M. (1998). Ö retmenlik mesle ine giri . stanbul: Alkım Yayınları.

Fidan, N. (1985). Okulda ö renme ve ö retme. Ankara: Alkım Yayınları.

Genç, S.Z. (2007). Ö renci Algılamalarına Göre deal Bir Ö retim Elemanında Bulunması gereken Özellikler. Milli E itim Dergisi, 173, 210-218.

Kısaç, . (2002). Ö retmen-ö renci ileti imi. sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Kuzu, T.S. (2003). E itim-Ö retim Ortamında Etkili Sözel leti im. Milli E itim Dergisi, 158, 22-26.

Özdemir, M. ve Sönmez, S. (2000). Ö retmen el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Özden, Y. (2002). Sınıf içinde ö renme ö retme ortamının düzenlenmesi sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Beden E itimi ve Spor

Yüksekokulu 6

Özgen, E. (2003). leti im ve Liderlik. leti im Dergisi, 18, 110-112.

Özgüven, E. (1997). Yüksekö retimde Niteli i Geli tirme. Sürekli Kalite yile tirme Sempozyumu, Haberal E itim Vakfı, Ba kent Üniversitesi,

Ankara, 50-56.

i man, M. (1999). Kamu Yönetiminde Kalite I. Ulusal Kongresi. Todaie, Ankara, 505-507.

i man, M. (2003). Ö retmenli e giri . Ankara: Pegem A Yayıncılık.

i man, M. ve Turan, S. (2001). E itimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.

Ulu , F. (1999). E itimde grup süreçleri. Ankara: Todaie Yayın No:295.

Ünal, S. (1997). E itim-Kalite- stihdam. Anahtar Dergisi, MPM Yayınları, 3-5.

Yıldız, S.M. (2005). Beden E itimi ve Spor Yüksekokullarında nsan Kaynaklarının E itim Hizmetleri Kalitesine Yönelik Algılarının De erlendirilmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sa lık Bilimleri Enstitüsü, Beden E itimi ve Spor Anabilim Dalı, stanbul.

Yıldız, S.M. ve Bakır, M., (2006). Beden E itimi ve Spor Yüksekokullarındaki Okul Kültürünün ncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, (17), 3, 100-111.

Yıldız, S.M. (2007). Beden E itimi ve Spor Yüksekokullarında E itim Hizmetleri Kalitesini Etkileyen Faktörler. Kastamonu E itim Dergisi, (15), 1, 451-462.

Yard.Doç. Dr. Süleyman Murat YILDIZ

Selçuk Üniversitesi Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu’ndan 1994 yılında mezun oldu. 2001 yılında Mu la Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden E itimi ve Spor Anabilim Dalında yüksek lisansını; 2005 yılında Marmara Üniversitesi Sa lık Bilimler Enstitüsü Beden E itimi ve Spor Anabilim Dalında doktorasını tamamladı ve “Beden E itimi ve Spor Yüksekokullarında nsan Kaynaklarının E itim Hizmetleri Kalitesine Yönelik Algılamalarının De erlendirilmesi” ba lıklı tezi ile doktor unvanını aldı. Halen Balıkesir Üniversitesi Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu’nda ö retim üyesi olarak görev yapmaktadır.

BAÜ SBED 11 (19)

7

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 Sayı 19 Haziran 2008 ss.1-7